Entr'acte by Koninklijke Schouwburg

Uitgave van de Stichting Vrienden van de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel

€ 3,95

De handen ineen Vrienden, KS en NT werken nauwer samen

6 Kinderopera

Boek van Prinses Laurentien op het toneel

februari 2013 NR. 20

Mulisch-klassieker Het Stenen Bruidsbed 8 Interview

Ellen ten Damme over carrièreswitch

Alle rl Entr aatste ’acte

Wat nu? Lees het

op p. 12

Entr’acte | 1

7 Wat er speelt

scène

Door: Priscilla Vaas

Strange Interlude

In 2003 regisseerde Johan Doesburg Strange Interlude voor het eerst, met actrice Ariane Schluter als Nina Leeds en haar mannen: Mark Rietman, Jappe Claes en Dries Vanhegen. De voorstelling van het Nationale Toneel werd lovend ontvangen door pers en publiek. Ariane Schluter ontving de belangrijkste theaterprijs van Nederland: de Theo d’Or. Jappe Claes en Mark Rietman werden genomineerd voor de Louis d’Or. Tien jaar geleden was Strange Interlude alleen te zien in de kleine theaterzalen. Vanaf maart 2013 gaat een remake van de voorstelling op tournee langs de grote schouwburgen. Naast Ariane Schluter en haar mannen spelen acteurs Nettie Blanken, Hans Croiset, Kay Greidanus en Barbara Sloesen. Op de foto: Ariane Schluter, Jappe Claes, Mark Rietman en Dries Vanhegen tien jaar geleden in Strange Interlude.

Strange Interlude Wo 6 t/m 9 maart, vr 5 t/m zo 7 april en ma 13 t/m wo 15 mei, de Grote Zaal Koninklijke Schouwburg 2

Entr’acte

welkom Zeer geachte Vrienden, Grote denkers hadden het er in het begin van de 20e eeuw al veel over. De Oostenrijker Jozef Schumpeter werd beroemd met zijn theorieën over het onderwerp, en nog altijd is het stof voor verhit debat onder economen: creatieve destructie. Heel kort samengevat komt de term erop neer dat het nodig is dat oude structuren wijken om innovatieve, nieuwe concepten een kans te geven. Vermaard is de constatering van de Amerikaanse onderzoekers Richard Foster en Sarah Kaplan uit 1997 over de Amerikaanse beursindex van grootste bedrijven, de S&P 500. Van de 500 bedrijven die daar in 1957 opstonden, waren er veertig jaar later nog maar 74 over. En toch is de Amerikaanse economie vrijwel onafgebroken gegroeid in die periode, en is de algemene welvaart er met sprongen vooruit gegaan. Die theorie van creatieve destructie is een geruststellende bij het maken van deze allerlaatste editie van de Entr’acte. Er verdwijnt wel degelijk wat, en dat is jammer. Maar er komt ook van alles voor terug: een betere samenwerking tussen KS, NT en de Vrienden, meer manieren om onze steun te betuigen, en modernere en efficiëntere manieren om met elkaar te communiceren. Wat Vrienden precies kunnen verwachten, staat uitgebreid in deze Entr’acte vanaf pagina 12. Verder staat dit nummer vooral in het teken van de toekomst: jonge talenten, jeugdtheater, nieuwe mogelijkheden om te genieten van alles wat de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel te bieden hebben. We kunnen allemaal met een frisse blik, optimistisch de komende jaren in. Maar een laatste editie kan ook niet zonder dankbetuigingen aan de mensen die zich de laatste jaren hard hebben ingezet voor het culturele landschap in Den Haag in het algemeen, en de Vriendenstichting in het bijzonder. Een bijzondere dank gaat namens het NT, de KS, het Vriendenbestuur en mijzelf uit naar voorzitter Roderick Wijsmuller. Hij nam het stokje zeer verdienstelijk over van Ben Pauw en heeft de Vrienden - in onzekere tijden van bezuinigingen - de toekomst ingeloodst door leiding te geven aan verregaande professionalisering en modernisering van de organisatie. Ook een persoonlijk dankwoord voor mijn voorganger en collega Fleuriëtte van de Velde, die de Entr’acte heeft gemaakt tot wat hij nu is. Daarnaast ben ik veel dank verschuldigd aan het harde werk van Priscilla Vaas en Jasper Smit, zonder wie de laatste Entr’actes een heel stuk leger waren geweest. Creatieve destructie hoort bij vernieuwing, groei en ontwikkeling. Laten we nu dus vooral de nadruk leggen op het creatieve gedeelte, en niet te lang stil te staan bij de destructie. Vriendelijke groet en tot ziens, Wouter van Noort Hoofdredacteur Entr’acte

colofon Entr’acte is een uitgave van de Vrienden Koninklijke Schouwburg en Nationale Toneel. De stichting is geregistreerd onder KvK-nummer 27243827. Donateurs van de Vriendenstichting ontvangen de nieuwsbrief drie maal per jaar. Redactie Jasper Smit, Priscilla Vaas, Tineke Kremer, Eline van Lelyveld, Roderick Wijsmuller, Floor van Hees, Charlotte van Bijnen en Wouter van Noort Hoofdredactie Wouter van Noort Eindredactie Wouter van Noort, Jasper Smit, Priscilla Vaas Ontwerp en Opmaak www.koola.nl, Amsterdam Drukwerk JP Offset, Duiven Internet www.vriendenksnt.nl E-mail info@vriendenksnt.nl Vriendenadministratie SP Abonneeservice t.a.v. Vrienden KSNT Postbus 105 2400 AC Alphen aan den Rijn T. 0172- 47 60 85 / F. 0172- 65 33 07

Bestuur Roderick Wijsmuller voorzitter vriendenwerving Marjolein Kalkers secretaris coördinatie vrijwilligers Anouk van Eekelen communicatie Maurits de Nerée tot Babberich penningmeester

Entr’acte | 3

nieuws

Door: Jasper Smit en Priscilla Vaas

Het Nationale Toneel breidt ensemble uit Vijf jonge acteurs en regisseur Casper Vandeputte treden toe tot het gezelschap Vanaf augustus 2013 breidt het Nationale Toneel zijn ensemble van acteurs in vaste dienst uit met vijf acteurs. Daarmee verjongt het ensemble en groeit het van elf naar zestien acteurs.

Katja Herbers Katja speelde vaak onder regie van Theu Boermans bij de Theatercompagnie (Het Wijde Land en De Eenzame Weg). Alex van Warmerdam regisseerde haar in De Verschrikkelijke Moeder en Gijs de Lange bij het Nationale Toneel. Bij het Nationale Toneel speelde Katja Herbers in Drie Zusters (2012), Trouw (2005) en speelde zij de monoloog Fräulein Else (2011) in het TheuBoermans@work festival. Ze is regelmatig te zien in films. Ze speelde in onder meer Süskind, Brammetje Baas (2011), Loft (2010), Amsterdam (2009), De storm (2009) en De uitverkorene (2006). Op televisie was ze te zien als Máxima in Beatrix, Oranje onder Vuur, behoort ze tot de vaste groep acteurs van De Vloer Op en Klokhuis en speelt ze Joyce in Divorce.

Entr’acte

Sallie Harmsen Sallie was al te zien in Midzomernachtdroom (regie Theu Boermans) bij het Nationale Toneel. Binnenkort is zijn te zien in Het Stenen Bruidsbed (regie Johan Doesburg). Bij het Nationale Toneel volgt ze een tweejarig coachingstraject voor jonge getalenteerde acteurs. Voor haar komst bij het Nationale Toneel speelde zij in Breaking The News van Orkater. In 2012 won Sallie de KemnA-ward voor de meest opvallende afstuderende actrice op het ITs Festival. Sallie Harmsen werd tweemaal genomineerd voor een Gouden Kalf – Beste actrice voor haar rol in Het echte Leven (2008) en Beste Actrice Televisiedrama voor De geheimen van Barslet (2012).

Reinout Scholten van Aschat Bij het Nationale Toneel volgt Reinout Scholten van Aschat een tweejarig coachingstraject voor jonge getalenteerde acteurs. Voor zijn komst naar het Nationale Toneel speelde hij in Gijsbrecht van Aemstel (regie Jaap Spijkers) bij Het Toneel Speelt, Othello (regie Ivo van Hove) bij Toneelgroep Amsterdam en In Koud Water (regie Marcus Azzini) bij Toneelgroep Oostpool. In 2012 ontving Reinout Scholten van Aschat een Gouden Kalf – Beste Acteur voor zijn rol in De Heineken Ontvoering.

Joris Smit Hannah Hoekstra Dit seizoen speelde Hannah in Midzomernachtdroom (regie Theu Boermans) bij het Nationale Toneel. Ze speelde in diverse Toneelschuur Producties. Ook stond ze in J@loezie met Anne-Wil Blankers en Anneke Blok op het podium, onder regie van Mette Bouhuijs. Voor de titelrol in de film Hemel (2012) werd Hannah Hoekstra bekroond met een Gouden Kalf – Beste Actrice. Ook won ze de prijs voor de Beste Actrice op het Voices Festival Russia (2012). Daarnaast won ze de prijs voor Best Actrice op het European Film Festival Essone (2012).

In seizoen 2012-2013 was hij te zien in Midzomernachtdroom (regie Theu Boermans). Ook speelde hij in De ziekte die jeugd heet (regie Casper Vandeputte) bij Toneelschuur Producties en Olie (regie Theu Boermans) bij het Derde Bedrijf. Verder was hij te zien bij Theater Antigone, Theater Artemis en De Warme Winkel. Voor zijn rol in Alice in Wonderland (regie Ko van den Bosch) werd Smit genomineerd voor de Arlecchino – Beste Mannelijke bijdragende rol (2010). Voor zijn rol in LOTUS werd hij genomineerd voor een Gouden Kalf – Beste Acteur (2011).

nieuws

Jong talent Vandeputte regisseert Speeldrift

Het Nationale Toneel presenteert samen met Toneelschuur Producties: Speeldrift, onder regie van Casper Vandeputte. Het is zijn afscheidsvoorstelling bij Toneelschuur Producties. De jonge regisseur is in het kader van talentontwikkeling naar het Nationale Toneel gekomen. Eerder kreeg regisseur Susanne Kennedy de kans zich te ontwikkelen bij het Nationale Toneel. Het NT is verheugd met de komst van Casper. Casper Vandeputte (1985) studeerde in 2008 af aan Toneelacademie Maastricht (regieopleiding). Eerder maakte hij o.a. Polaroids en De ziekte die jeugd heet bij Toneelschuur Producties. Als toneelschrijver oogstte hij veel lof met Starring #13: Stratosfeer (winnaar Visser-Neerlandiaprijs Drama 2010) en zijn tekstbewerking van Till the fat lady sings bij Toneelgroep Oostpool (regie Erik Whien, 2011). Over zijn laatste productie, Somedaymyprincewill.com schreef NRC: ‘Moreel verwarrend èn vermakelijk, ontregelend èn ontroerend, kortom: ijzersterk’ ***** In zijn nieuwste voorstelling Speeldrift speelt NT acteur Stefan de Walle samen met Tamar van den Dop, Mariana Aparicio Torres en Vincent van der Valk. Voor deze voorstelling werd een geheel nieuwe bewerking van de gelijknamige, met lof overladen roman van Juli Zeh gemaakt.

Speeldrift – di 19 t/m do 21 februari – Theater aan het Spui

Theaterbrasserie groot succes Op 3 september 2012 opende Theater Brasserie Wasserman haar deuren. Sindsdien is het een groot succes. Eten voorafgaand aan een voorstelling blijkt voor veel mensen een goede optie. Naast diners verzorgt Wasserman op zondag vanaf 13.00 uur ook lunch en high tea bij de voorstellingen van Paul van Vliet. Ook zonder voorstellingsbezoek is iedereen welkom in Wasserman voor lunch of high tea. Op dagen dat er geen voorstelling is, kan Wasserman worden afgehuurd voor privé-diners, High Tea, High Wine of lunch tot maximaal 50 personen. Voor reserveringen en informatie kunt u bellen met: 0900-3456789 of een mail sturen naar: wasserman@ks.nl. Informatie over de voorstellingen met diner vindt u op www.ks.nl onder ‘eten/drinken’.

Oude zaal, nieuwe stoelen Deze zomer zullen alle stoelen in de Grote zaal vervangen worden. Na een uitgebreide selectieprocedure, waarbij onder andere werd gekeken naar het zitcomfort en de kwaliteit van de constructie, is gekozen voor hetzelfde ontwerp als de huidige stoel. Wel is een scala aan aanpassingen gedaan waardoor de stoelen nog lekkerder zitten, en goede ondersteuning geven. Vanaf half augustus zijn alle stoelen vernieuwd.

Afsluiting Bosbrug De komende jaren werkt de gemeente Den Haag hard aan verschillende tramlijnen in Den Haag, waaronder tramlijn 9. Sinds 7 januari is de Bosbrug daarom afgesloten. Hierdoor is de Koninklijke Schouwburg iets lastiger te bereiken dan normaal: het verkeer wordt omgeleid en ook de trams rijden een andere route. De afsluiting duurt een jaar. Bezoekt u de Koninklijke Schouwburg? Dan raden wij u aan om waar mogelijk gebruik te maken van het openbaar vervoer of om met de fiets te gaan. Op www.ks.nl vindt u alle informatie, inclusief plattegronden van de gewijzigde situatie.

Entr’acte | 5

toneelverdieping

Door: Jasper Smit

Mr Finney: een familieopera die er móest komen Van kinderboeken worden vaker theaterversies gemaakt. Maar Mr Finney en de wereld op zijn kop, het bekende kinderboek van Prinses Laurentien van Oranje en illustrator Sieb Posthuma, krijgt een unieke uitwerking op het podium: een opera voor de hele familie. Hoe breng je zoiets tot stand in deze tijd van bezuinigingen? En bestaat dat eigenlijk wel, een opera die ook geschikt is voor kinderen? Twee van de makers over dit unieke project.

“Misschien door dat ‘passionele moeten’ klikte het hele team zomaar in elkaar: Sieb Postuma, die de originele illustraties maakte, ontwierp het decor en Jos van Kan tekende voor de regie. Librettist Carel Alphenaar, onze éminence gris, werd gekoppeld aan de jonge componist Joey Roukens die zich voor het eerst waagde aan een opera. Deze ontmoeting tussen jong en oud past perfect bij het verhaal van Mr Finney: volwassenen en kinderen die in gesprek raken over duurzaamheid is één van de doelen van het boek. “Natuurlijk is dit helemaal geen makkelijk tijd om een nieuwe opera van de grond te krijgen, maar we waren het allemaal eens dat het belangrijk was om deze voorstelling te maken: een bijzondere opera waar jong en oud samen van zou gaan genieten. We begonnen dus aan het libretto en de muziek zonder dat we zeker wisten dat de voorstelling er ging komen. De Koninklijke Schouwburg wilde ons direct steunen en werd coproducent. Zij startten een samenwerking tussen tien kwaliteitsschouwburgen om achter dit project te staan. Zoiets gebeurde nog niet eerder, en heeft ervoor gezorgd dat het gelukt is: in april gaat de voorstelling in première!”

Entr’acte

nitiatiefneemster Marije van Stralen (sopraan en moeder van drie kinderen): “Ik las Mr Finney en de wereld op zijn kop voor aan mijn kinderen en het was al snel duidelijk dat er een opera in zat. Prinses Laurentien schrijft heel lyrisch, met veel geuren en kleuren, dat moet wel een feestje zijn voor een componist. Ik toetste mijn idee bij wat mensen en kreeg zoveel enthousiaste reacties dat ik wist: het moét er gewoon komen die opera!

My first opera Het componeren van een opera die ook kinderen in vervoering brengt, is een flinke opdracht. Bovendien is het voor het overgrote deel van het publiek ‘My first opera’. Componist Joey Roukens hield tijdens het schrijven veel rekening met jonge luisteraars: “Kinderen zijn een heel leuk, meedogenloos publiek, met een korte spanningsboog. Gelukkig zit er in mijn muziek veel afwisseling en het boek is zelf ook heel bont, met veel karakters en stemmingen. Ik heb geprobeerd net zo ‘bont’ te schrijven. Het zit vol met referenties aan andere muzieksoorten, zelfs lichte muziek en musical.” “Opera past goed bij dit boek. Het is een fabel die kinderen aanzet om na te denken over duurzaamheid en vragen als: van wie is de aarde? Van wie is de zee? Bij dat soort uitdagende kwesties hoort muziek die ook uitdaagt en prikkelt, en die wat dieper gaat dan de muziek die ze normaal horen. “En kinderen moet je juist niet onderschatten. Zij treden nieuwe dingen met ontvankelijkheid en spontaniteit tege-

moet, en als je het goed aanpakt hoef je als componist maar weinig concessies te doen aan de muziek. Bovendien staat Mr Finney ook duidelijk in een traditie van stukken die voor kinderen en tegelijkertijd ook voor volwassen leuk zijn. Die dubbele laag is er heel doelbewust in geschreven. “Ik heb er niet voor gekozen om elk karakter een eigen muzikaal thema te geven, zoals in bijvoorbeeld Peter en de Wolf. Dat zou ook ondoenlijk zijn: in bijna elke scene wordt wel nieuw karakter opgevoerd. Maar ik heb wel bepaalde soorten muziek verbonden aan een karakter. Pinky Pepper bijvoorbeeld is een roze, energiek fladderig wezentje. Als zij op het podium is, weerspiegelt de muziek dat. Peter en de Wolf is wel een heel mooi voorbeeld van een stuk waar kinderen en volwassenen evenveel van genieten. Het zou geweldig zijn als Mr Finney die traditie voortzet. Mr Finney de Opera (6+) is 8 keer te zien in de Koninklijke Schouwburg, tussen donderdag 25 april t/m vrijdag 3 mei. Première zaterdag 27 april.

wat er speelt

Door: Eline van Lelyveld

Het stenen bruidsbed: van boek naar toneel Regisseur Johan Doesburg heeft er zo’n beetje zijn specialiteit van gemaakt: van een (beroemd) boek naar een toneelvoorstelling. En hij doet het met verve, zijn laatste voorstelling, De Prooi, was een doorslaand succes. Doesburg: “Ik moet gegrepen worden door het thema.” Nu werkt hij aan een theatervoorstelling van Harry Mulisch’ klassieker Het stenen bruidsbed. Hoe maak van je een boek een toneelstuk? “Je kunt niet zeggen: ‘dat doen we even.’ Ik moet gegrepen worden door het thema. En denken: dit móet op toneel. Dat dacht ik bijvoorbeeld met Tirza. Zoals een filmmaker denkt; ‘ik wil dit verfilmen’, zo voel ik dat ook.”

En, greep Het Stenen Bruidsbed je? “Absoluut. Mulisch schreef een briljant boek. Hij schreef over een thema dat nog niemand had aangeraakt. De hoofdpersoon komt als een winnaar uit de oorlog. De vijand is verslagen en hij is (dus) een held. Mulisch nuanceert dat beeld: niemand komt ongeschonden uit een oorlog. Norman Corinth wordt nooit meer hetzelfde. Hij keert terug naar de plek des onheils maar komt als een wrak terug.”

Hoe start je met zoiets? “Nou ten eerste zijn de teksten van Mulisch gebaseerd op een Griekse tragedie. De gezangen zijn bijvoorbeeld terugblikken in Homerische stijl. Dat is heel erg prettig. Ik kan veel dingen uit het boek gebruiken in de toneelbewerking, zonder het boek geweld aan te doen, terwijl het thema recht overeind blijft.”

Johan Doesburg regisseerde bij het Nationale Toneel eerder voorstellingen die gebaseerd waren op een boek: Mystiek Lichaam, Graaf van Monte Cristo, Tirza en De Prooi.

Jeroen Spitzenberger speelt de hoofdrol in Het Stenen Bruidsbed. Hij werkte eerder samen met regisseur Johan Doesburg in onder andere De Prooi: “Ik weet dat Johan een dergelijke vertelling heel helder op toneel kan zetten. Ik weet zeker dat ook deze productie weer met veel liefde gemaakt zal worden. Johan is een echte Mulisch-fan en hij wil dit verhaal heel graag vertellen. Ik verheug me er op en ik ben benieuwd hoe hij de vertaalslag gaat aanpakken.” “Wat ik gelezen heb van Mulisch vind ik mooi en complex. Zijn werk is rijk en gelaagd en er zit een bijzondere emotionaliteit in. In Het Stenen Bruidsbed komen heel mooi de twee kanten van een oorlog naar boven. Het besef van een oorlogsverleden en de onvermijdelijke vuile handen daarbij.”

Entr’acte | 7

Drie vragen aan...

Door: Floor van Hees en Charlotte van Bijnen

Ellen ten Damme

Ook dit seizoen neemt het Zuidelijk Toneel de Koninklijke Schouwburg over met een theaterspektakel. To be or not to be is gebaseerd op de beroemde film van Ernst Lubitsch, een komedie uit 1942 over een theatergezelschap dat in de oorlog ongewild betrokken raakt bij het verzet. Zoals het een theaterspektakel betaamt, is er een sterrencast bijeengebracht met onder anderen Viggo Waas, Waldemar Torenstra, Raoul Heertje en…Ellen ten Damme.

Hoe is het om op het toneel te staan? “Gaaf! Tot nu toe heb ik alles gedaan om toneel te vermijden. Ik dacht ik dat ik dat pas zou gaan doen als ik echt oud ben. Maar dit is heel leuk. Ik word regelmatig gevraagd maar heb vaak geen tijd of het project spreekt me minder aan. Nu had ik wel tijd en het lijkt me spannend, ook vanwege de cast. Ik kom van de kleinkunstacademie, hoewel ik ook wel films gedaan heb, ben ik natuurlijk vooral zangeres. Toneel is voor mij daarom heel spannend. Ook om te zien hoe al deze mensen, allemaal met een behoorlijk ego denk ik, zich gaan verhouden tot elkaar. Ik hoop dat ik er veel van zal leren.”

Entr’acte

Wat sprak jou aan in To be or not to be? “Na het zien van de film was ik meteen om. De film en het toneelstuk vertellen het verhaal van een theatergezelschap dat in de oorlog ongewild betrokken raakt bij het verzet. Maar iedereen is zo ontzettend ijdel dat de oorlog feitelijk onbelangrijk is. Daar gaan we natuurlijk mee spelen. Die dubbele bodem vind ik erg aantrekkelijk. Die insteek gaf voor mij ook de doorslag om mee te gaan doen. Dat instinctieve ego van de artiest vind ik een interessant thema. Wat is echt en wat is nep? Daar draait uiteindelijk toch alles om.

En hoe sta je daar zelf in als artiest? “Waarachtigheid is de kern van mijn artiestenbestaan. Ik zou niet iets kunnen doen waar ik niet achter sta. Anders geloven de mensen je niet. Dat is het ergste wat mij zou kunnen overkomen.”

To be or not to be: woensdag 27 t/m zaterdag 30 maart, 20.15 uur, Koninklijke Schouwburg

Guido de Moorprijs

Door: Wouter van Noort

Laura van Dolron

wint 10e Guido de Moorprijs

onderscheiding is een geldbedrag van 2500 euro verbonden. Van Dolron is de tiende winnares van de prijs, die in 2003 in het leven is geroepen. Inmiddels is de prijs een vaste waarde in het Haagse toneelseizoen. Hij is vernoemd naar één van Nederlands bekendste acteurs/regisseurs van de jaren ’70 en ’80. Guido de Moor (1937-1989) was jarenlang verbonden aan de Haagse Comedie, voorloper van het Nationale Toneel. De Moor heeft zich altijd ingezet voor de ontwikkeling en groei van jong toneeltalent. Ook in de nieuwe organisatie van de Vrienden blijft de Guido de Moorprijs bestaan.

e theatermaakster ontving de Guido de Moorprijs in de Koninklijke Schouwburg Den Haag uit handen van acteur Stefan de Walle. Van Dolron kreeg de prijs voor haar persoonlijke voorstellingen die zij zelf omschrijft als ‘stand-up philosophy’. Volgens het juryrapport gaat van Dolron daarin “op zoek naar zichzelf, op zoek naar wat ons maakt tot wie we zijn. Daarbij schuwt ze allerminst om veel van zichzelf bloot te geven en ons als publiek mee te nemen op die reis. Al jaren weet ze de - vaak trouwe - bezoekers aan haar voorstellingen te ontroeren en ze in vervoering te brengen.” Aan de

Haak

‘Het was dan ook wel de allerlaatste keer dat ik hem kon winnen’, zei theatermaakster Laura van Dolron bij de uitreiking van de Guido de Moorprijs 2012 terecht. 2012 was inderdaad het allerlaatste jaar dat Van Dolron nog 35 jaar oud was, de leeftijdsgrens voor de prijs die jaarlijks wordt uitgereikt door de Vrienden aan het meest opvallende theatertalent van het NT.

Dit zijn de winnaars 2012 - Laura van Dolron 2011 - Sophie van Winden 2010 - Jeroen Spitzenberger 2009 - Anniek Pheifer 2008 - Meral Polat 2007 - Mirjam Stolwijk 2006 - Anniek Pheifer 2005 - Nienke Römer 2004 - Pauline Greidanus 2003 - Niels Croiset

Entr’acte | 9

achter de schermen

Door: Priscilla Vaas

NOËL FISCHER OVER HAAR AMBITIES ALS ARTISTIEK LEIDER VOOR NTJONG

‘Ik houd van grote beelden en grote emotie. Soms moet je ontroeren, soms moet je ontwrichten.’ Het is een feit: in Den Haag is de traditionele scheiding tussen theater voor jeugd en voor volwassenen doorbroken. Op 13 december 2012 werden de fusiedocumenten getekend door het Nationale Toneel en Theatergroep Stella Den Haag. Vanuit die fusie is NTjong, de jeugdtheatergroep binnen het Nationale Toneel, ontstaan. De voorstellingen van NTjong zijn gericht op publiek vanaf 5 jaar en worden gespeeld in de Haagse theaters zoals Theater aan het Spui, de Koninklijke Schouwburg én het NT Gebouw en daarnaast op scholen. Ook gaan er voorstellingen op tournee door het land. Hans van den Boom, voorheen artistiek leider van Stella, regisseert vanaf nu bij NTjong. De nieuwe artistiek leider wordt Noël Fischer. Fischer was hiervoor artistiek leider van BonteHond in Almere. Daar maakte ze furore met jeugdvoorstellingen als Spoonface en Watou. In april gaat haar eerste productie bij NTjong in première: Lucy (L) Ringo (*). Entre’Acte sprak met Noel Fischer over haar ambities voor NTjong.

In april gaat de eerste NTjong voorstelling in première. Waar gaat deze voorstelling over? Lucy (L) Ringo (*) wordt een kleine voorstelling die speelt op Haagse scholen en op festivals. Ik heb de jonge talentvolle schrijfster Jorieke Abbing gevraagd zich te verdiepen in de taal en cultuur van sociale media, zoals Facebook, Hyves, Twitter en Whatsapp: moderne, snelle manieren van communiceren die een steeds grotere rol spelen in het leven van kinderen en jongeren. Zo ontstond het idee van het verhaal van een beginnende liefde tussen een jongen en een meisje, die zich helemaal afspeelt op internet. Zij hebben elkaar nooit live ontmoet, maar raken gefascineerd en geïntrigeerd door de ander. Juist omdat de alledaagse werkelijkheid ontbreekt in hun virtuele wereld, slaat hun fantasie op hol. Wat mij interesseert is het gegeven dat je kunt zijn wie je wilt op internet, dat je je kunt voordoen als een ideale, andere versie van jezelf. En daarmee een heel eigen wereld kan creëren. Want wees eerlijk, wie is zichzelf op Facebook? Waarom de titel Lucy (L) Ringo (*)? De titel verwijst naar de pseudoniemen die de hoofdpersonen gebruiken op internet. Ze staan voor hun passie voor de ‘oude’ muziek, van The Beatles [Lucy in the sky with diamonds, red.] en drummer Ringo Starr. Het hartje en het sterretje (de ‘emoticons’) in de titel zijn de twee meest gebruikte beeldsymbolen in sociale media. Je gaat samenwerken met onder anderen Jorieke Abbing. Waarom komt zij jouw team versterken? Ik ken Jorieke’s toneeltekst van Beste Sneeuw waarvoor ze de prestigieuze Van der Vies Prijs kreeg. Ik houd van die poëtische,

Entr’acte

filosofische laag in taal. Dit is de eerste keer dat we gaan samenwerken. Maar het is al duidelijk dat zij - net als ik houdt van het ongelukkige, het treurige, het dramatische maar desondanks absurde en hilarische, doorstrompelende leven. Judith Hofland wordt verantwoordelijk voor het decor. Heb je al eerder met haar samengewerkt? Ja, Judith maakte eerder het toneelbeeld voor FLAT, en een prachtige dvd met troostvaders gespeeld door Marcel Musters bij mijn voorstelling Mijn vader is een indiaan. Judith Hofland is een jonge beeldende kunstenaar en theatervormgever die helemaal thuis is in sociale media en de artistieke mogelijkheden van het internet. Ze werkt veel met film en video. Ik noem haar altijd ‘ the Apple girl in the Apple world’. Zij zal voor deze voorstelling een ‘virtueel decor’ maken op een computer: een omgeving waarin Lucy en Ringo elkaar ontmoeten. Hoe verloopt jouw maakproces bij een voorstelling? Altijd anders, eerlijk gezegd. Ik bereid me wel heel goed voor. Maar op het moment dat we echt gaan repeteren ben ik bereid dat allemaal los te laten, die hele voorbereiding. Vanaf dat moment gaan we het echt maken. Voor mij is het altijd ‘nu’. Uiteindelijk telt alleen dat je een levende voorstelling krijgt dat er gevoel uitspreekt en dat het publiek dat ook ervaart. Kan je ons al wat meer vertellen over de acteurs? Eva Zwart speelt Lucy. Ik heb eerder met haar gewerkt. Zij speelde ook de titelrol in mijn voorstelling Spoonface, waarvoor ze in 2010 de toneelprijs Gouden Krekel van de VSCD kreeg. Zij is opgeleid aan Toneelacademie Maastricht. Ze speelt tot nu toe afwisselend voor volwassenen, jongeren en kinderen. Voor de rol

van Ringo ben ik nog in gesprek, dus dat blijft nog even geheim.

Wat is jouw ambitie voor NTjong? NTjong gaat eigenzinnige, spraakmakende voorstellingen maken. Kinderen en jongeren verdienen dat. Niet om gepamperd en gesust te worden, verveeld te raken of onderschat te worden. Ik wil ze op het puntje van hun stoel hebben. Zo komt er in 2013 een wonderlijke zwartwit gestylede muziektheaterproductie voor jonge kinderen, Zebra Zebra. Deze voorstelling gaat op tournee door het hele land. En er komt ook een visuele voorstelling exclusief voor Den Haag, waarbij je als publiek heerlijk op je rug gaat liggen om de wereld van onderaf te bekijken.

Lucy (L) Ringo (*) is te zien tijdens het ZINDER Festival in Theater aan het Spui op 10, 13, 14, 17 & 20 april 2013.

‘ Ik ben een theatermaker die zich graag verhoudt tot de wereld van nu’ Entr’acte | 11

Wat kunnen we van NTjong verwachten? Voorstellingen van nu met verhalen van nu voor een publiek van nu. Van grote familievoorstellingen tot jongerenproducties, maar ook kleinere projecten op scholen en in wijken. Ik ben een theatermaker die zich graag verhoudt tot de wereld van nu en de verhalen en toneelteksten die daarbij horen. Die inhoud herken ik ook bij het Nationale Toneel. Ik houd van grote beelden en grote emotie. Soms moet je ontroeren, soms moet je ontwrichten.

De toekomst

Door: Tineke Kremer en Wouter van Noort

De Toekomst va Sinds kort maakt de stichting Vrienden onderdeel uit van het Fonds de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel, oftewel het Fonds KSNT. In de voorgaande edities van de Entr’Acte en tijdens de voorjaarsbijeenkomst vorig jaar informeerden wij u al over de samenwerking tussen het Nationale Toneel en de Koninklijke Schouwburg en de nieuwe organisatiestructuur voor de Vriendenstichting. In deze laatste editie van de Entr’acte zetten wij graag de feiten nog een keer voor u op een rij. Wat verandert er voor de Vrienden? De Vrienden gaan méér van ons horen en worden nauw betrokken bij de activiteiten van de KS en het NT. De Vrienden hebben bij ons nog steeds een streepje voor. Zo houden wij hen regelmatig op de hoogte van aanbiedingen, speciale voorstellingen en Vriendennieuws. Te denken valt aan speciale activiteiten voor de hele familie. De uitnodiging voor de exclusieve voorverkoop tijdens de voorjaarsbijeenkomst en het stemmen op de Guido de Moor Prijs blijven privileges van de Vrienden. Tevens denken we na over een speciale ruimte in de Koninklijke Schouwburg waar Vrienden elkaar rondom voorstellingen kunnen ontmoeten. De Vrienden zijn onze ambassadeurs, zowel in Den Haag als daarbuiten. Het zijn mensen die onze organisaties een warm hart toedragen en onze activiteiten ondersteunen. De komende jaren willen we onze huidige vrienden koesteren en veel nieuwe vrienden werven.

Wat gebeurt er met de theaterreizen? De theaterreizen worden door de Vrienden zeer op prijs gesteld. Tot op heden is het succes van de theaterreizen te danken aan de inzet en gedrevenheid van de betrokken ambassadeurs Eeke Crabbendam, Margot Heilbron en Joep Winkels. Binnenkort nemen we een enquête af onder de Vrienden, onder andere om te vernemen hoe de Vrienden de toekomst van de theaterreizen zien. Op basis van de uitkomst van deze enquête wordt besloten of en in welke vorm de organisatie van de theaterreizen wordt voortgezet. Indien de theaterreizen in de toekomst worden voortgezet, blijft de organisatie

Entr’acte

Op de foto: Lydia Harmsen en Tineke Kremer van de afdeling Development van de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel. Rechts Marjolein Kalkers, voorheen verantwoordelijk voor vriendenwerving in het stichtingsbestuur.

an de Vrienden vooralsnog in handen van deze ambassadeurs.

Hoe worden de Vrienden op de hoogte gehouden? Het magazine Entr’Acte komt te vervallen. Daarvoor in de plaats ontvangt u twee keer per jaar de Oscar met een speciale Vriendenbijlage en een e-nieuwsbrief die zes keer per jaar verschijnt. Uiteraard wordt ook de Guido de Moor Prijs, die jaarlijks aan jonge, veelbelovende acteurs van het Nationale Toneel wordt uitgereikt, door de Vrienden ondersteund. Dit stelt ons in de gelegenheid om gerichter met onze Vrienden te communiceren over actuele onderwerpen, van vooraankondigingen tot lastminute acties. Ook is er vanaf april een nieuwe website: www. fondsksnt.nl waar regelmatig nieuwsberichten en actuele informatie over de Vrienden wordt geplaatst.

Waar worden de bijdragen van de Vrienden aan besteed? De jaarlijkse bijdragen van de Vrienden

Afscheid Vriendenbestuur Met een enorm enthousiasme en vrijwillige inzet heeft het bestuur van de stichting Vrienden van de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel de afgelopen jaren gebouwd aan een grote Vriendenclub. Daarvoor zijn wij hen, hun voorgangers en de vrijwilligers die u vele avonden in de foyer van de KS ziet staan zeer dankbaar. Een bijzondere dank gaat uit naar voorzitter Roderick Wijsmuller. Roderick Wijsmuller voorzitter

Maurits de Nerée tot Babberich penningmeester

worden eerst verzameld in het Fonds KSNT. Het Fonds KSNT draagt zorg voor de besteding van de bijdragen aan bijvoorbeeld de ontwikkeling van educatieve projecten voor scholieren, het begeleiden van jonge, talentvolle acteurs en regisseurs van het Nationale Toneel en de renovatie van het historisch gebouw van de Koninklijke Schouwburg. Op de website www.fondsksnt.nl kunt u vanaf april meer lezen over de projecten die u onze begunstigers ondersteunen.

Medio vorig jaar zijn de Toneel Kringen van start gegaan. Kunnen de Vrienden ook lid worden van de Toneel Kringen? Naast het reguliere lidmaatschap van de Vrienden, hebben alle Vrienden en bezoekers van de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel de mogelijkheid zich aan de sluiten bij de Toneel Kringen. U kunt hierbij kiezen voor de Shakespeare Kring, de Vondel Kring of de Huygens Kring. Dit zijn drie particuliere netwerken van cultuurliefhebbers, tevens verbonden aan het Fonds KSNT,

Anouk van Eekelen communicatie

Marjolein Kalkers secretaris en vriendenwerving

Introductie nieuwe Raad van Toezicht Fonds KSNT Het Fonds KSNT heeft een onbezoldigde Raad van Toezicht, bestaande uit de zakelijke directie van het Nationale Toneel en de Koninklijke Schouwburg en twee gedreven en betrokken bestuursleden.

ieder met een eigen karakter en bijzondere privileges. De leden van de Toneel Kringen worden regelmatig uitgenodigd voor premières en bijzondere Behind the Scenes-avonden. We informeren u graag over de mogelijkheden.

Waar kan men terecht voor vragen en informatie? Voor ons is directe communicatie en betrokkenheid met de mensen die ons steunen erg belangrijk. Het vaste aanspreekpunt voor de Vrienden is de afdeling Development & Fundraising van de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel. Deze afdeling bestaat uit Lydia Harmsen en Tineke Kremer. Samen met de Raad van Toezicht van het Fonds KSNT nemen zij de werkzaamheden over van het voormalige Vriendenbestuur. Voor persoonlijke toelichting en/ of vragen over de Vrienden kunt u contact opnemen met Tineke Kremer, relatiemanager en fondsenwerver Fonds KSNT, via tineke.kremer@ksnt.nl of 070 256 53 98.

De Raad van Toezicht van het Fonds KSNT bestaat uit: Sjaak Bruinsma partner KPMG, tevens lid van de Raad van Toezicht van de Koninklijke Schouwburg Sadik Harchaoui voorzitter Raad van Bestuur FORUM, tevens lid van het Bestuur van het Nationale Toneel Walter Ligthart zakelijk directeur van het Nationale Toneel

Hedwig Verhoeven zakelijk directeur van de Koninklijke Schouwburg

Entr’acte | 13

Woord van de voorzitter

Door: Roderick Wijsmuller

Vriendenstichting gaat op in nieuw Fonds, maar de gedachte blijft bestaan

VRIENDEN VOOR HET LEVEN Met de fusie tussen onze Vriendenstichting en het nieuwe Fonds KSNT gaat geenszins het gedachtegoed van de Vrienden verloren. Immers het geven van morele en financiële steun zal alleen maar prominenter naar voren komen. En het is ook niet de eerste keer dat er veranderingen zijn binnen de Vriendenstichting….

n de jaren negentig bestond de Stichting Vrienden van het Nationale Toneel, als opvolger van de Vrienden van de Haagsche Comedie. Deze stichting stond vele jaren onder voorzitterschap van Pim Romeijn. Rond de eeuwwisseling werd met de Koninklijke Schouwburg het verbond opgezet om niet alleen het Nationale Toneel, maar ook de mooiste schouwburg van Nederland te ondersteunen. Op deze wijze kon toneel beter onder de aandacht gebracht worden, zeker nu het Nationale Toneel gevestigd zou worden in het nieuw te bouwen Nationale Toneel Gebouw, direct tegen de achterkant van de Schouwburg aan. De nieuwe naam werd Toneelvrienden aan het Voorhout. In 2001 werden onder leiding van de nieuwe voorzitter Ben Pauw stappen gezet om een meer ‘professionele’ benadering te volgen. Er werd nauwer samengewerkt met de marketing organisaties van de KS en het NT, er werd gericht gestart met vriendenwerving, waarbij met name de bon die in de jaarbrochure werd gehecht succesvol bleek. Er was duidelijk behoefte aan een platform voor de trouwe schare van bezoekers om zich te binden aan de KS en het NT.

Entr’acte

‘Op initiatief van de Vrienden werd in 2003 voor het eerst de Guido de Moorprijs uitgereikt aan jong toneeltalent’ In deze periode werd ook gestart met de inmiddels niet meer weg te denken Voorjaarsbijeenkomsten, waarbij de directeuren van het Nationale Toneel (Evert de Jager) en de Koninklijke Schouwburg (Oscar Wibaut) door hun enthousiaste bijdragen de Vrienden wisten te enthousiasmeren vooral veel kaarten in de voorverkoop te bestellen. Om een duidelijker gezicht te geven aan de twee toneelinstanties als koppeling met de vrienden, werd de

naam veranderd in Stichting Vrienden van de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel. Op initiatief van de Vrienden werd in 2003 voor het eerst de Guido de Moorprijs uitgereikt aan jong toneeltalent dat speelde in een productie van het Nationale Toneel. Het ging om een geldprijs van € 2.500 voor de jaarlijkse winnaar, die door de Vrienden zelf werd gekozen. De uitreiking vond een aantal jaren plaats tijdens de najaarsbijeenkomst van de Vrienden, die toen telkens samenvielen met het Haags Uit Festival. De laatste prijsuitreikingen werden echter in een meer feestelijke context gehouden. Juist deze Guido de Moorprijs is het voorbeeld van de verbinding die de Vrienden hebben met zowel het Nationale Toneel als de Koninklijke Schouwburg: het stimuleren van jong toneeltalent, juist daar waar deze in Den Haag op het podium staan, in producties van ons eigen Nationale Toneel. Met de nu op handen zijnde fusie met het Fonds KSNT zal deze stimuleringsprijs behouden blijven en een nóg prominentere plaats krijgen. Door uw morele én financiële

‘De fusie met het Fonds is eigenlijk een natuurlijke stap’ steun zullen de komende jaren meer acteurs gehuldigd worden, waarbij ook gekeken wordt naar de mogelijkheden om nog jonger talent te stimuleren. De komst van Stella Jeugdtheater bij het Nationale Toneel – Stella zal dan als NTjong door het leven gaan – lijkt hierbij een uitgelezen mogelijkheid om als Vrienden hier een rol te blijven spelen. Dus de fusie met het Fonds is eigenlijk een natuurlijke stap in een reeks van veranderingen die de Vrienden al decennia meemaken. Maar één ding blijft altijd hetzelfde: uw enthousiasme voor toneel, en uw continuerende steun voor toneel in Den Haag! Wij zijn allemaal Vrienden voor het leven!

Entr’acte | 15

te doen

Door: Tineke Kremer, Jasper Smit en Priscilla Vaas

12 mei Voorjaarsbijeenkomst Op zondag 12 mei is het weer zover. Dan vindt de jaarlijkse Voorjaarsbijeenkomst plaats, waar u als Vriend als eerste op de hoogte wordt gebracht van het nieuwe theaterseizoen. De artistieke directie van de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel presenteert de hoogtepunten van het theaterseizoen 2013-2014 en u krijgt als Vriend de gelegenheid om al eerste kaarten te bestellen. Uiteraard wordt er ook weer een verrassend optreden verzorgd en wordt u op de hoogte gesteld van actuele ontwikkelingen binnen de KS en het NT. De uitnodiging voor deze bijeenkomst ontvangt u begin april. Wij hopen u te mogen verwelkomen op 12 mei!

Agenda Toneel Kringen De leden van de Toneel Kringen worden regelmatig uitgenodigd voor premières en bijzondere Behind the Scenes avonden. Ieder theaterseizoen wordt een nieuw programma voor de Toneel Kringen samengesteld. Voor de tweede helft van het seizoen 2012 – 2013 staat er onder andere op het programma: Vrijdag 5 april 2013 Strange Interlude, het Nationale Toneel herneemt na tien jaar een van zijn meest succesvolle voorstellingen Maandag 15 april 2013 Falstaff, de komische opera van Verdi Zaterdag 1 juni 2013 Première van Het Stenen Bruidsbed naar het meesterwerk van Harry Mulisch Voor meer informatie over de Toneel Kringen en om u aan te melden voor een van de bijeenkomsten, kunt u contact opnemen met Lydia Harmsen, hoofd Development Fonds KSNT. U kunt haar bereiken via de e-mail: development@ksnt.nl of telefonisch contact opnemen: 070 – 356 53 97.

Het Stenen Bruidsbed Vanaf dinsdag 28 mei t/m zaterdag 22 juni is de voorstelling Het Stenen Bruidsbed van het Nationale Toneel exclusief te zien in de Koninklijke Schouwburg. Het NT brengt deze ijzersterke bewerking van een roman van Harry Mulisch. De hoofdrol is voor NT-acteur Jeroen Spitzenberger. Het Stenen Bruidsbed (Harry Mulisch, 1959) is na meer dan vijftig jaar nog steeds een van de beste romans van de meester van de paradox. Mulisch (1927-2010) laat ons zien dat ‘de goede oorlog’ niet bestaat. De werkelijkheid van oorlog is altijd smerig en geeft alle partijen vuile handen. De oude Griekse dramaschrijvers schreven al over het tragische lot van hun vijanden. De tijdloze thematiek maakt Het Stenen Bruidsbed een Griekse tragedie voor onze tijd en zijn oorlogen. In de Koninklijke Schouwburg worden diverse randprogramma’s georganiseerd. Houd de website www.ks.nl in de gaten voor de details.

Entr’acte