Buildinggreen #18

ΔΟΜΗΣΗ | ΕΝΕΡΓΕΙΑ | ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 | Τεύχος 18

η

4 ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΚΤΙΡΙΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ

8115

Η Πράσινη Δόμηση στο επίκεντρο της Ανάπτυξης

ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 18

2-5 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟY 2011, EXPOATHENS, ΑΝΘΟΥΣΑ

4th INTERNATIONAL TRADE FAIR FOR THE PASSIVE HOUSE, SUSTAINABLE BUILDING AND THE URBAN SCAPE

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: SHAPE TECHNICAL EDITIONS | EXPO MANAGEMENT | CREATIVE MARKETING ΚΡΗΤΗΣ 13, 142 31 Ν. ΙΩΝΙΑ, ΑΘΗΝΑ, T. 210 2723628, 210 2718583, F. 210 2798487

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2011

WWW.BUILDINGGREENEXPO.GR

2-5 DECEMBER 2011, EXPOATHENS, ANTHOUSA, ATHENS

BuildingGreen

• 40 προτεινόμενα συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης • Δ. Φατούρος: “Οίκοι Αξιολόγησης” και “Οίκοι Αρχιτεκτονικής” • Ένας βιοκλιματικός ...“Ακροβάτης” στη Βάρκιζα • ΕΦΕ: Μέτρα βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης φωτισμού

INDEX

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

News ΠΑΝΕΛ 6. Bonair: Ηλιακή κατοικία στο Πανόραμα Βούλας ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ 8. Δομικά υλικά και εξοικονόμηση ενέργειας

Review ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 24. Δημήτρης Φατούρος: “Οίκοι Αξιολόγησης” και “Οίκοι Αρχιτεκτονικής” ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 29. Νέος αστικός εξοπλισμός, δίκτυα και συστήματα 33. Ολυμπιακός Ηλιακός Πύργος του Ριο ντε Τζανέιρο ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 37. “Ακροβάτης”, βιοκλιματική μονοκατοικία στη Βάρκιζα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ 45. Τοπία μεσογειακά και οικεία ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 49. Τα θερμομονωτικά υλικά στο πλαίσιο των σύγχρονων απαιτήσεων

Τα ενυπόγραφα κείμενα είναι προσφορά των συντακτών τους, των οποίων και τις απόψεις εκφράζουν. Κείμενα και φωτογραφίες δεν επιστρέφονται. Η διεύθυνση των εκδόσεων Shape Communication ΕΠΕ τεχνικές εκδόσεις, διατηρεί το δικαίωμα να τα αναδημοσιεύει σε χρόνο που κρίνει σκόπιμο, εφ’ όσον ανταποκρίνονται στις ανάγκες ενημέρωσης των αναγνωστών μας. H διεύθυνση και οι συνεργάτες καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την επαλήθευσή τους, δεν φέρουν ευθύνη για την ακρίβεια των τεχνικών και λοιπών χαρακτηριστικών των μηχανημάτων και ειδών που παρουσιάζονται σε κείμενα ή πίνακες της έκδοσης. Οι κ.κ. κατασκευαστές και οι αντιπρόσωποί τους παρακαλούνται για τον έλεγχο και τη διόρθωση τυχόν λαθών για την ορθή ενημέρωση των σχετικών στοιχείων.

BuildingGreen magazine is published quarterly in Greece,

by Shape Communication LTD P.O. Box 53 100 GR - 142 10 ATHENS GREECE No part of this edition may be reprinted without prior written permission of the copyright owners. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, ανατύπωση και αναπαραγωγή των περιεχομένων του BuildingGreen (κείμενα, θεματολογία, κ.λπ.) χωρίς να έχει προηγουμένως δοθεί η έγγραφη άδεια του εκδότη. Κάθε παραβίαση της παραπάνω απαγόρευσης διώκεται με βάση το νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων. ΜΕΛΟΣ IFAI

ISSN 1790-9961

ΦΩΤΙΣΜΟΣ 52. Επιτροπή Εκπόνησης Μέτρων Βελτίωσης Ενεργειακής Απόδοσης Φωτισμού (ΕΜΒΕΑΦ) Ελληνικής Επιτροπής Φωτισμού

ΕΚΔΟΤΗΣ Θ. Σηφοστρατουδάκη ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Γιάννης Γ. Σηφοστρατουδάκης ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Δημήτρης Σταμούλης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Αγαθή Σακκά Φωτογραφία: Noητικοί χειρισμοί, Δημήτρης Φατούρος

18

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Μ. Ηλιάκης, Λ. Πισκιτζής, Σ. Ζερεφός, Χ. Τέσσας, Δ. Κονταργύρης, Θ. Ανδρικόπουλος, Δ. Ιμπραήμ, Α. Τσαγκρασούλης, Μ. Σανταμούρης, Ε. Σκουλά, Ι. Σταυρόπουλος, Γ. Φατσέας, Α. Γαλανόπουλος, Ε. Μαρινάκης ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Ιωάννα Παναγιώτου

EDITORIAL Η τραγωδία που βιώνει η Ιαπωνία, και παρακολουθεί με αμείωτη αγωνία όλο το “πλανητικό χωριό” μας, είναι ανείπωτη. Ο σεισμός μεγέθους 8,9 Ρίχτερ, και το γιγάντιο τσουνάμι που προκάλεσε, όχι μόνο στοίχησε τη ζωή σε αρκετές χιλιάδες ανθρώπων της περιοχής, αλλά έσπειρε την ανασφάλεια και τον τρόμο σε όλη την υφήλιο. Οι τέσσερις αντιδραστήρες στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα, που έχουν υποστεί σοβαρές βλάβες από το σεισμό και το τσουνάμι, απειλούν με πυρηνικό ολοκαύτωμα όχι μόνο την πολύπαθη χώρα, που έχει βιώσει τον όλεθρο δύο πυρηνικών βομβών, αλλά και όλη την ευρύτερη περιοχή, ακόμα και όλο τον πλανήτη. Οι εξελίξεις είναι καθημερινά ραγδαίες, αλλά ένα φέρεται σίγουρο. Ότι έχουν πληγεί από ραδιενέργεια οι υδροφόροι ορίζοντες, οι θάλασσες, αλλά και το ζωικό και φυτικό κεφάλαιο που χρησιμοποιείται στην τροφική αλυσίδα, με ανυπολόγιστες ακόμα επιπτώσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη βρέθηκε ραδιενέργεια σε γάλα που παράχθηκε στις ΗΠΑ! Όλα αυτά τα δραματικά γεγονότα δημιουργούν εύλογα ερωτήματα γύρω από το ενεργειακό παρόν αλλά και μέλλον της ανθρωπότητας. Γύρω από τις πραγματικές ενεργειακές ανάγκες και τις πλασματικές, τις “φουσκωμένες”

ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Ελευθερία Γκρίτση

από τον ξέφρενο καταναλωτισμό, που απαιτεί τρομακτικά ενεργειακά μεγέθη για να μπορούν να καταναλώνουν τα αδηφάγα κτίρια, οι δημόσιες και ιδιωτικές μεταφορές, προεξάρχοντος του ΙΧ, εν γένει το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης... Από την άλλη, οι επιλογές ενός κράτους επηρεάζουν μοιραία και όλα τα διπλανά του. Κι αυτό γίνεται καλύτερα κατανοητό όταν γύρω μας, στη Βουλγαρία ή την Τουρκία, υπάρχουν ή σχεδιάζονται πολλά πυρηνικά εργοστάσια με αμφίβολη αξιοπιστία όσον αφορά το βαθμό ασφαλείας τους. Υπάρχει κάτι θετικό από αυτή την ιστορία; Η στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες που είναι απολύτως καθαρές και ασφαλείς καθίσταται επίκαιρη και αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε. Απαιτείται πιο γενναία και σταθερή προσήλωση των κυβερνήσεων και της διεθνούς κοινότητας προς αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, φαντάζει να μην αρκεί κι αυτό από μόνο του. Απαιτείται επιπλέον, γενναία προσπάθεια για αλλαγή του μοντέλου ζωής μας, που μπορεί να επιφέρει σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, άρα και μικρότερη απαίτηση για παραγωγή ενέργειας. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον μπορούμε να αποφύγουμε γεγονότα όπως η Φουκουσίμα ή ο Κόλπος του Μεξικού...

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Σουζάνα Κόκοτζη CREATIVE ASSOCIATE SHAPE STUDIO DTP Βασιλική Συροπούλου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Βασίλης Φατούρος ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ Μεγακλής Γαντζίας ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Σουζάνα Κόκοτζη ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ PROFILM PACK A.E. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ SHAPE COMMUNICATION ΕΠΕ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Νίκος Σκονδρέας, Μαρία Μπογιατζίδου, Σουζάνα Κόκοτζη ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β. Μπαλάσης, τηλ.: 210 52 24 217 ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ: 15€ (συν έξοδα αποστολής) ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: 50€ ΕΤΗΣΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: Ελλάδα 30€, Εκτός Ελλάδας 70€ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Κρήτης 13, 142 31 Ν. Ιωνία, Αθήνα Τηλ.: 210 27 23 628, 210 27 18 583 Fax: 210 27 98 487 info@shape.com.gr www.shape.com.gr

BΟNAIR

Ηλιακή κατοικία στο Πανόραμα Βούλας Η ηλιακή κατοικία στο Πανόραμα Βούλας που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τους κ.κ. Μ. Καράγιωργα, Δρ Ενεργειακό Μηχανολόγο (BONAΙR) και Γ. Μέγα, Χημικό Μηχανικό ΕΜΠ, αποτελεί ένα έργο ηλιακής κατοικίας με ηλιοθερμία επίπεδων ηλιακών συλλεκτών για θέρμανση χώρων, νερών χρήσης και πισίνας, με τη συνέργεια ηλιο-βοηθούμενης αντλίας θερμότητας. Στην κατοικία απαντώνται δύο πηγές ενέργειας (κεντρικό ηλιακό σύστημα και ηλιοβοηθούμενη Α/Θ) και τρεις εφαρμογές θέρμανσης: θέρμανση χώρων (ΘΧ), θέρμανση Ζεστών Νερών Χρήσης (ΖΝΧ) και θέρμανση πισίνας (ΘΠ). Στο έργο εφαρμόστηκαν κάποιες νέες τεχνικές, όπως η μεταγωγή της παροχής της ηλιακής θερμότητας από εφαρμογές υψηλής θερμοκρασίας (π.χ. ΖΝΧ, ΘΧ) σε εφαρμογές χαμηλής θερμοκρασίας (π.χ. ΘΠ). Η εν λόγω μεταγωγή βασίζεται σε μετεωρολογικά κριτήρια. Επίσης, εφαρμόστηκαν ο δροσισμός των χώρων από την ενδοδαπέδια θέρμανση καθώς και η χρήση του νυχτερινού τιμολογίου ΔΕΗ για την παραγωγή ΖΝΧ ή/και ΘΠ, με σκοπό την εξοικονόμηση πόρων.

6 ΠΑΝΕΛ

Για τις ανάγκες της κατοικίας για θέρμανση (17 kWheat) επιλέχθηκε η ηλεκτροκίνητη συμβατική αντλία θερμότητας SPCA της εταιρίας ΙΝΤΕRKLIMA, που συνδέθηκε σε εγκατάσταση με σχεδιασμό ηλιοβοήθησης. Κατά τη διάρκεια των δυσμενέστερων συνθηκών (σε heating mode: τον Ιανουάριο), η εγκατάσταση θα έχει ισχύ 14,9kWheat, ενώ σε διεποχιακή λειτουργία, η ενεργειακή απόδοση είναι SPF heat = 4,2 (η κατοικία θερμαίνεται με ενδοδαπέδια θέρμανση ή/και με 5 τοπικές μονάδες κλιματισμού). Ένα έξυπνο σύστημα αυτοματισμού δίνει ηλιακή προτεραιότητα έναντι της ηλιο-θερμικής αντλίας θερμότητας, δίνοντας έτσι με διαδοχικά change overs ανταπόκριση σε τρεις αιτήσεις θερμάνσεων (ΖΝΧ, πισίνας και χώρων) ενεργοποιώντας, προς ικανοποίησή τους, τις δύο υφιστάμενες πηγές θερμότητας (ηλιακούς συλλέκτες και ηλιοθερμική αντλία θερμότητας) με τέτοιο τρόπο, ώστε να μεγιστοποιείται η ενεργειακή αποδοτικότητα. Έτσι, υπάρχουν συνδυασμοί που ενώ το ηλιακό ικανοποιεί τα ΖΝΧ, ενώ η αντλία θερμότητας θερμαίνει την πισίνα, το κριτήριο κάνει μεταγωγή στις συζεύξεις αυ-

τές, αναστρέφοντας τις παραπάνω προτεραιότητες. Η επιφάνεια της κατοικίας είναι 245 τ.μ., η επιφάνεια των συλλεκτών 30 τ.μ. η εξοικονόμηση ενέργειας ανέρχεται σε 21.000kWh/έτος και το ποσοστό εξοικονόμησης σε 44%. Το έργο κατασκευάστηκε και λειτούργησε το 2008.

Δομικά υλικά και εξοικονόμηση ενέργειας

ΕΠΕΝΔYΣΕΙΣ OΨΕΩΝ, ΠΛΑΓΙΟΚΑΛYΨΕΙΣ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜEΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡOΣΩΠΟΣ

Επιμέλεια Δημήτρης Σταμούλης

Η αγορά δομικών υλικών που συμβάλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων γνωρίζουν μια σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Η μεγάλη γκάμα των προτεινόμενων προϊόντων και εφαρμογών που παρουσιάζουμε στο παρόν ρεπορτάζ δίνει “έξυπνες” λύσεις και οικολογικές απαντήσεις στον κτιριακό κλάδο που “ευθύνεται” για το 40% της ηλεκτρικής κατανάλωσης.

ARKITEK

SWISSPEARL® Σύνθετα πάνελ υψηλών απαιτήσεων

ΤΕΛΙΚΟ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΟ ΕΠΙΧΡΙΣΜΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Η ARKITEK είναι ο επίσημος διανομέας των προϊόντων της Swisspearl σε Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα και της αποδεδειγμένης μακροχρόνιας αξιόπιστης υπεροχής και εξυπηρέτησης της Swisspearl. Τα πάνελ της SWISSPEARL παράγονται σε ένα μοντέρνο τμήμα των πολύ σύγχρονων εγκαταστάσεών της, στην Niederurnen (Ελβετία), που λειτουργεί με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και υψηλή οικολογική συνείδηση φροντίζοντας για την πολύ χαμηλή επιβάρυνση του περιβάλλοντος, κατά την παραγωγή. Κατασκευάζονται από υψηλής ποιότητας τσιμέντο Portland, συνθετικές ίνες, κυτταρίνη και χρώμα. Το προϊόν βελτιώθηκε με πρωτοποριακές μεθόδους στην Ελβετία, δημιουργώντας ειδικά τελειώματα στις επιφάνειες, με σφραγισμένες άκρες και με επίστρωση της πίσω όψης, για τη βέλτιστη συμπεριφορά και αντοχή των πάνελ. Πάνω από 15 εκατομμύρια πάνελ έχουν εγκατασταθεί, από το 1985, σε όλο τον κόσμο αποδεικνύοντας την εξαίρετη και αξιόπιστη ποιότητα μακράς διάρκειας, του πάνελ και της επίστρωσης του. Η Eternit Ελβετίας είναι η μοναδική κατασκευάστρια εταιρεία, η οποία παράγει σύνθετα πάνελ υψηλών απαιτήσεων, με πρωτοποριακές διαδικασίες, βαμμένα στην μάζα, προσφέροντας τα, ταυτόχρονα, σε μία μεγάλη ποικιλία χρωμάτων. Τα πάνελ παράγονται σε διάσταση 3048 x 1220mm και 2500 x 1220mm τα οποία μπορούν να κοπούν σε διάφορες διαστάσεις. Είναι η μοναδική εταιρία παραγωγής πάνελ η οποία μπορεί να προσφέρει ποιοτική διάτρηση και ανάγλυφες διακοσμήσεις. Σημαντικές είναι επίσης οι μηχανικές τους αντοχές, τα μόλις 15kg/τ.μ. βάρος, ενώ είναι τελείως άκαυστα και καλύπτονται από 10ετή εγγύηση.

BAUMIT

NANOPORTOP Τελικό διακοσμητικό επίχρισμα Το Baumit NanoporTop είναι τελικό διακοσμητικό επίχρισμα με εξαιρετικές ιδιότητες αυτοκαθαρισμού και υψηλή διαπνοή. Αποτελεί μέρος όλων των συστημάτων εξωτερικής θερμομόνωσης της Βaumit (Baumit open®, Star, Pro), έχει άριστη συνέργεια με τα υλικά υποστρώματος όλων των συστημάτων και αποτελεί το τέλειο επίχρισμα για μία πρόσοψη με άψογη εμφάνιση και μεγάλη διάρκεια. Μπορεί, επίσης, να συνδυαστεί με όλα τα συμβατικά υποστρώματα, όπως σοβάδες, σκυρόδεμα, τσιμεντοσανίδες κ.λπ.

8 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Baumit openContact Baumit open plus (θερμ. πλάκα) Baumit openContact Baumit openTex

BAUMIT

ΟPEN

®

Σύστημα μεγάλης διαπερατότητας υδρατμών

Baumit openContact Baumit openPrimer Baumit NanoporTop

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

To σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης με θερμομονωτική πλάκα Baumit open® (λ = 0,039W/mK) χαρακτηρίζεται από μεγάλη διαπερατότητα υδρατμών (μ = 10). Συνδυάζεται με την κονία κόλλησης και επίστρωσης υαλοπλέγματος Baumit openContact και τα τελικά επιχρίσματα υψηλής διαπνοής Baumit openStrukturTop και Βaumit NanoporTop. Αποτελεί τη βέλτιστη λύση για παλιές και νέες οικοδομές, αφού επιτρέπει δυνατότητα διαπνοής παρόμοια με τοιχοποιία από τούβλο. Μπορεί να συνδυαστεί και με την θερμομονωτική πλάκα Βaumit open® plus με βελτιωμένα χαρακτηριστικά θερμομόνωσης (λ = 0,031W/mK). Το σύστημα έχει πιστοποίηση κατά ΕΤΑG 004 (ETA-05-0061) και σήμανση CE.

Baumit StarContact θερμομονωτική πλάκα EPS ή πετροβάμβακα Baumit StarContact

BAUMIT

Baumit StarTex

STAR EPS

Baumit StarContact

Σύστημα από διογκωμένη πολυστερίνη

Baumit UniPrimer Baumit SilikonTop

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓOΣ

To Star EPS είναι ένα σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης με θερμομονωτική πλάκα Baumit EPS (λ = 0,039W/mK) από διογκωμένη πολυστερίνη. Συνδυάζεται με την κονία κόλλησης και επίστρωσης υαλοπλέγματος Baumit StarContact και τα τελικά επιχρίσματα Baumit GranoporTop (ακρυλικό), SilikonTop (σιλικόνης), SilikatTop (υδρύαλου), StellaporTop (πολυσιλοξάνης) και Βaumit NanoporTop (αυτοκαθαριζόμενο). Αποτελεί τη βέλτιστη λύση για παλιές και νέες οικοδομές σε σχέση απόδοσης τιμής. Μπορεί να συνδυαστεί και με τη θερμομονωτική πλάκα Βaumit ΕPS plus με βελτιωμένα χαρακτηριστικά θερμομόνωσης (λ = 0,031W/mK). Το σύστημα έχει πιστοποίηση κατά ΕΤΑG 004 (ETA-05-0062) και σήμανση CE.

DRUCKFARBEN HELLAS

BIOCLIMA (CLIMA TOTAL) Ιδανικό για ακραίες κλιματολογικές απαιτήσεις Το Βioclima (Clima Total) της Druckfarben Hellas είναι το απόλυτο πιστοποιημένο σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης προσαρμοσμένο στις ακραίες κλιματολογικές απαιτήσεις και την υψηλή σεισμικότητα της Ελλάδας. Είναι ένας εξωτερικός σύνθετος μανδύας επένδυσης των κατακόρυφων στοιχείων του κτιρίου που αποτελείται από διαδοχικά στρώματα υλικών τα οποία είναι απόλυτα συμβατά μεταξύ τους με σκοπό την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου, την αναβάθμιση του εσωτερικού κλίματος, την αισθητική αναβάθμιση του εξωτερικού περιβλήματος και την αναβάθμιση της διάρκειας ζωής του κτιρίου. Βασιζόμενο σε ένα εξαιρετικά ισχυρό μονωτικό υλικό (διογκωμένη ή εξιλασμένη πολυστερίνη) και σε εξαιρετικών αντοχών υποστρώματα και τελικά επιχρίσματα, προσφέρει εξαιρετική αντιρηγματική προστασία, εξαιρετική συμπεριφορά στην αναπνοή του κτιρίου, μικρό χρόνο απόσβεσης, ελαχιστοποίηση του κόστους συντήρησης, μεγάλη ποικιλία φινιρισμάτων και αποχρώσεων και εξοικονόμηση κατανάλωση ενέργειας έως και 40%.

10 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

BIOCLIMA (CLIMA COMFORT) Κατάλληλο για ταράτσες και κατακόρυφους τοίχους

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓOΣ

Το Bioclima είναι ένα σύστημα ενεργειακής αναβάθμισης για εφαρμογή σε ταράτσες και σε κατακόρυφους τοίχους του εξωτερικού περιβλήματος. Αποτελείται από μία στρώση ασταριού σιλοξανικής βάσης (Waterproof Coat), δύο στρώσεις ενεργειακής μεμβράνης πολυουρεθανικής βάσης (Clima Comfort Sealer), η οποία λόγω της πρωτοποριακής σύστασής της από τρεις ομάδες σφαιριδίων προσφέρει ανακλαστικότητα έως 90% της ηλιακής ακτινοβολίας, μετατροπή της θερμότητας σε ελαστική παραμόρφωση και απορρόφηση ενέργειας μέσω της λειτουργίας των σωματιδίων αλλαγής φάσης (PCM) και αύξηση της θερμοχωρητικότητας) και μία τελική στρώση από ενεργειακό θερμοκεραμικό χρώμα σιλοξανικής βάσης υψηλής ανακλαστικότητας (Climacool Coat). Για τις κατακόρυφες επιφάνειες, το σύστημα αποτελείται από μία στρώση ασταριού σιλοξανικής βάσης (waterproof coat), μία στρώση ενεργειακού επιχρίσματος (clima comfort stucco) ίδια σύσταση με την ενεργειακή μεβράνη Clima Comfort, αλλά εμπλουτισμένο με ακρυλικό γαλάκτωμα σύνδεσης και δολομιτικά πετρώματα κοκομετρίας 1,5mm οπλισμένο με ειδικό αντιαλκαλικό πλέγμα (strong net) και 1 μικρού πάχους τελική στρώση από το επίχρισμα (climacomfort stucco) για εξομάλυνση και τελική προστασία. Το συνολικό πάχος του συστήματος είναι 3-4mm. Η εφαρμογή του συστήματος για την ταράτσα γίνεται με βούρτσα και του συστήματος (Climacomfort Stucco) για τους κατακόρυφους τοίχους γίνεται με οδοντωτή σπάτουλα. Το σύστημα Climacomfort Stucco προσφέρει στεγανοποίηση, προστασία του κτιριακού σκελετού, ελαχιστοποίηση των θερμογεφυρών, αντιρηγματική προστασία, πολύ μικρό χρόνο εφαρμογής, εξοικονόμηση στην κατανάλωση ενέργειας έως 20%. Το σύστημα Climacomfort για τις κατακόρυφες επιφάνειες είναι ιδανικό για εφαρμογή σε μεμονωμένα διαμερίσματα πολυκατοικιών, μεσοτοιχίες, καμπύλες επιφάνειες και παλαιές κατοικίες. Χωρίς καμιά εκ των προτέρων επιβάρυνση, μπορεί να γίνει η άμεση επέμβαση στο εξωτερικό περίβλημα του κτιρίου (ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, σωλήνες, συναγερμοί, βρύσες, τέντες, μαρμαροποδιές, κουφώματα κ.λπ.).

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓOΣ

DRUCKFARBEN HELLAS

DRUCKFARBEN HELLAS

BIOCLIMA (CLIMACOOL)

Σύστημα ψυχρών υλικών προστασίας Το Bioclima (Climacool) είναι ένα σύστημα ψυχρών υλικών προστασίας και εξοικονόμησης ενέργειας για εφαρμογή σε ταράτσες και εξωτερικά σε κατακόρυφες επιφάνειες του εξωτερικού περιβλήματος του κτιρίου. Αποτελείται από μία στρώση ασταριού σιλοξανικής βάσης (WATERPROOF COAT), δύο στρώσεις θερμοελαστικής μεμβράνης (CLIMACOOL SEALER) και μία τελική στρώση ενεργειακού θερμοκεραμικού χρώματος σιλοξανικής βάσης υψηλής ανακλαστικότητας (CLIMACOOL COAT). Οι πιο πάνω στρώσεις είναι απόλυτα συμβατές μεταξύ τους και προσφέρουν συνολικά στο σύστημα. Προσφέρει: Ανακλαστικότητα έως 90% της ηλιακής και 85% της υπέρυθρης ακτινοβολίας, Υγρομόνωση, Αφύγρανση και προστασία των δομικών στοιχείων του κτιρίου, Αντιρηγματική προστασία, Μείωση του φαινομένου της αστικής νησίδας, Αποτροπή στην ανάπτυξη της μούχλας, άλγων και μικροβίων, Εξοικονόμηση κατανάλωση ενέργειας έως 14%, Εφαρμόζεται με μεγάλη ευκολία με ρολό.

11

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓOΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

ΦΡΑΓΚΟΥΛΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΙ ΟΕ

DUROSOL EXTERNAL Υψηλές θερμομονωτικές και μηχανικές ιδιότητες Η εταιρεία Φραγκουλάκη Αδελφοί ΟΕ παράγει και διαθέτει στην αγορά το ολοκληρωμένο σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης DUROSOL EXTERNAL. Όλα τα υλικά και τα παρελκόμενα του συστήματος φέρουν σήμανση πιστοποίησης CE. Το βασικό μέρος του συστήματος, το θερμομονωτικό DUROSOL, παρουσιάζει υψηλότερες θερμομονωτικές και μηχανικές ιδιότητες σε σχέση με τα συνηθισμένα μονωτικά που χρησιμοποιούνται σε συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης (π.χ. EPS 60 ή 80), το βασικό επίχρισμα ανήκει στην ανώτερη κατηγορία πιστοποίησης, το υαλόπλεγμα είναι αντιαλκαλικό 160gr/m2 και το τελικό επίχρισμα είναι ακρυλικό σιλικονούχο πολύ υψηλής ελαστικότητας και αδιάβροχο. Η εταιρεία διαθέτει ολοκληρωμένο σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης με υλικά σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Έχουν δε εφαρμοστεί χιλιάδες μέτρα του συστήματος DUROSOL EXTERNAL σε όλη την Ελλάδα.

ECOΤΕΧΝΙΚΗ

ΠΑΝΕΛΑ KESS Σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης

ΜΟΝΩΤΙΚΟ - ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΘΕΡΜΟΠΡΟΣΟΨΗ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

Το σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης με θερμομονωτικά πανέλα Kess Γερμανίας είναι ένας συνδυασμός άριστης θερμομόνωσης, με εξαιρετικά αποτελέσματα. Αποτελείται από θερμομονωτικά πανέλα πολυουρεθάνης και επένδυση με κεραμικά πλακίδια Klinker που προσφέρουν μεγαλύτερη αντοχή και αναβαθμίζουν αισθητικά το κτίριο.

Φ. SOTIROPOULOS

Σύστημα PLASTBAU Έτοιμα καλούπια διογκωμένης πολυστερίνης®

1

2

3

Τα προϊόντα δόμησης του συστήματος PLASTBAU® που εκπροσωπεί η εταιρεία Sotiropoulos είναι: Τα έτοιμα καλούπια τοιχοποιίας Διογκωμένης Πολυστερίνης (EPS: Expanded Polystyrene) - CASSERO PLASTBAU®3 (Εικ. 1. Αριθμός πατέντας 0693597), Τα έτοιμα καλούπια δαπέδων EPS Solaio PLASTBAU New Classic® (Εικ. 2 Αριθμός πατέντας 0001356497), Στοιχείο κατασκευής εσωτερικής και εξωτερικής τοιχοποιίας ΕPS PLASTBAU ERCOLE® (Εικ. 3. Αριθμός πατέντας 1348711). Το καινοτόμο σύστημα δόμησης με τα παραπάνω μονωτικά υλικά PLASTBAU® υπερτερεί του παραδοσιακού τρόπου δόμησης και δίνει την λύση στις σύγχρονες απαιτήσεις δόμησης. Συνδυάζει τις μηχανικές ιδιότητες του σκυροδέματος με τις ιδιότητες θερμομόνωσης της πολυστερίνης, όλα σχεδιασμένα για να δημιουργούν θερμομονωμένους τοίχους από οπλισμένο σκυρόδεμα. Μπορεί να θεωρηθεί ως εξέλιξη της προκατασκευής όπου με την μέθοδο PLASTBAU® υπάρχει αύξηση της ποιότητας κατά τη διαδικασία της κατασκευής μέσω της χρήσης της διογκωμένης πολυστερίνης. Τα οφέλη από τη χρήση του παραπάνω συστήματος δόμησης είναι πολλά και σημαντικά. Η εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται σε ένα σύστημα κατασκευασμένο με τα υλικά PLASTBAU® της εταιρείας DE.COM που εμπορεύεται η εταιρεία Φ. Sotiropoulos είναι της τάξεως των 80% σε σχέση με μια συμβατική κατασκευή. Η βέλτιστη ενεργειακή συμπεριφορά επιτυγχάνεται, γιατί τα έτοιμα καλούπια PLASTBAU3®, τα οποία δεν ξεκαλουπώνονται είναι ταυτοχρόνως εσωτερική και εξωτερική θερμομόνωση. Η εγκατάσταση είναι απλή και οικονομική. Το μειωμένο βάρος του ξυλότυπου τοιχοποιίας επιτρέπει την εύκολη και γρήγορη συναρμολόγηση χωρίς βαρύ εξοπλισμό. Η απλότητα της εγκατάστασης του ξυλοτύπου επιτρέπει τη μείωση του χρόνου κατασκευής, με απόδοση περίπου 10m2/h. Η τοποθέτηση είναι γρήγορη και εύκολη, ενώ η στατική και αντισεισμική συμπεριφορά του συστήματος PLASTBAU®3 είναι η επιδιωκόμενη από τους κανονισμούς. Τα υλικά έχουν πιστοποιητικά CE και στον πίνακα του παραρτήματος Α φαίνονται όλα τα νούμερα πιστοποίησης.

12 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

ΜΟΝΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ / ΕΜΠΟΡΟΣ

FIBRAN AE

FIBRANxps KERASTAR Σύνθετο θερμομονωτικό πλακίδιο

ΜΟΝΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Το θερμομονωτικό υλικό του συστήματος είναι το FIBRANxps KERASTAR. Είναι ένα σύνθετο θερμομονωτικό πλακίδιο (διαστάσεων 60 χ 60 εκ.) και αποτελείται από μία θερμομονωτική στρώση αφρώδους εξηλασμένης πολυστερίνης FIBRANxps και επικάλυψη από υψηλής ποιότητας κεραμικά πλακίδια KERASTAR. Τα σύστημα περιλαμβάνει την ειδική κόλλα σημειακής στερέωσης ECOBOND, την ελαστική σφραγιστική μαστίχη ECOSEALANT για τους αρμούς διαστολής και τον αρμόστοκο ELIFIX FLEX. Το σύνθετο θερμομονωτικό πλακίδιο FIBRANxps KERASTAR αποτελεί καινοτομία στον τομέα της θερμομόνωσης με τη μέθοδο της αντεστραμμένης μόνωσης καθώς συνδυάζει δύο επώνυμα υλικά υψηλής τεχνολογίας. Τα κεραμικά πλακίδια KERASTAR - πλήρους υαλοποίησης (ενιαίας μάζας), σε αντίθεση με άλλα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν παλαιότερα σε τέτοιου είδους σύνθετα προϊόντα, είναι η ιδανική λύση καθώς προσφέρουν λύσεις υψηλής αρχιτεκτονικής αισθητικής, δεν απορροφούν ρύπους και καθαρίζονται εύκολα, έχουν απόλυτη αντοχή στο παγετό, παρέχουν υψηλή αντοχή σε τριβή και γενικότερα σε μηχανικές καταπονήσεις, παρουσιάζουν εξαιρετική διαστατική σταθερότητα και δεν ρηγματώνουν. Δίνεται η δυνατότητα επιλογής πλακιδίων αντιολισθητικού τύπου και μάλιστα με επιλογή λευκού πλακιδίου, το προϊόν κατατάσσεται στην κατηγορία των ψυχρών υλικών (cool materials) με υψηλό δείκτη ανακλαστικότητας ηλιακής ακτινοβολίας SRI 83. H τοποθέτηση του FIBRANxps KERASTAR ως τελική επίστρωση πάνω από την πλάκα αποτελεί μόνιμη θερμική προστασία στο κρύο και τη ζέστη. Κατά τους χειμερινούς μήνες αυξάνει τη θερμική αδράνεια και τη θερμοχωρητικότητα της πλάκας, ενώ τους θερινούς μήνες μειώνει την ταχύτητα θερμοεισδοχής διατηρώντας δροσερό το περιβάλλον. Η ευκολία και η ταχύτητα τοποθέτησης του FIBRANxps KERASTAR μειώνει το κόστος και τον χρόνο κατασκευής. Το χαμηλό βάρος του FIBRANxps KERASTAR (μόνο 25,5kgr/m²), ελάχιστα επιβαρύνει στατικά το δώμα, καθιστώντας το κατάλληλο για εφαρμογή ακόμα και σε παλαιά κτίρια, χωρίς την ανάγκη αφαίρεσης των υφιστάμενων υποστρωμάτων.

FIBRAN AE

FIBRANgeo BP-021 Πλάκες πετροβάμβακα για ενεργειακή αποδοτικότητα Οι πλάκες πετροβάμβακα FIBRANgeo ΒP-021 είναι ένα φυσικό ινώδες προϊόν που προέρχεται από ηφαιστειογενή πετρώματα, όπως ο βασάλτης, ο ασβεστόλιθος, ο δολομίτης και ο βωξίτης. Οι πλάκες πετροβάμβακα FIBRANgeo ΒP-021 έχουν διαστατική σταθερότητα, είναι χημικώς αδρανή, οι ιδιότητες τους διατηρούνται αμετάβλητες στο χρόνο και δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη παρασίτων. Έχουν πιστοποιηθεί σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και φέρουν σήμανση CE σε κοινοποιημένα και πιστοποιημένα εργαστήρια στην Γερμανία. Είναι δε φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο και φέρουν τη σήμανση EUCEB της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όσον αφορά τα τεχνικά χαρακτηριστικά, είναι τα ακόλουθα: Κωδικός Πιστοποίησης CE: MW-EN 13162-T4-CS(10)30-TR10-WS-WL(P)-MU1-SD20-AF54 Τεχνικά Χαρακτηριστικά

Μονάδα Μέτρησης

Πυκνότητα

kg/m

Πρότυπο EN / DIN

Τιμές 120

3

Διαστάσεις Μήκος

mm

EN 822

1200

Πλάτος

mm

EN 823

600

Θερμική Αγωγιμότητα στους 10°C

W/(m*K)

EN 12667

0,040

Κατηγορία Ακαυστότητας

Κλάση

ΕΝ 13501-1

Α1

Θερμοκρασία Λειτουργίας

°C

DIN 4102

750

Βραχυχρόνια εμβάπτιση στο νερό

kg/m

EN 1609

<1

Μακροχρόνια εμβάπτιση στο νερό

kg/m2

EN 12087

<3

Αντοχή σε συμπίεση

kPa

EN 826

30

Αξονική παραμόρφωση παράλληλα των όψεων

kPa

ΕΝ 1608

10

Αξονική παραμόρφωση κάθετα των όψεων

kPa

ΕΝ 1607

10

Αντοχή σε διάτμηση τ

N/mm

2

EN 12090

0.023

Μέτρο διάτμησης G

N/mm2

EN 12090

1.3

Δυναμική ακαμψία

MN/m3

EN 29052-1

20

Αντίσταση ροής αέρα

kPa s/m

EN 29053

54

2

3

13

ΜΟΝΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

FIBRAN AE

FIBRANxps ETICS GF Θερμομονωτική πλάκα από εξηλασμένη πολυστερίνη Το προϊόν FIBRANxps ETICS GF είναι µια θερμομονωτική πλάκα από εξηλασµένη πολυστερίνη, µε τραχιά (γκοφρέ) επιφάνεια για την καλύτερη εφαρμογή κονιαμάτων και συγκολλητικών ουσιών. Βρίσκει εφαρμογή στη θερµική προστασία εσωτερικής και εξωτερικής τοιχοποιίας, καθώς και στην θερµική προστασία της θερµοπρόσοψης (το κατώτερο τµήµα της θερµοπρόσοψης) και των άκρων των ανοιγμάτων (παράθυρα, πόρτες), των γωνιών. Το προϊόν FIBRANxps ETICS GF είναι 100% ανακυκλώσιμο καθώς και περιβαλλοντικά σκόπιμο. Η παραγωγή του γίνεται με φιλικά προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο αέρια. Έχει διαστάσεις 1000x600mm με διαμόρφωση ακμών L, ώστε να επιτυγχάνεται απόλυτη επαφή μεταξύ των πλακών και να αποτρέπεται η εμφάνιση θερμογεφυρών. Έχει πιστοποιηθεί σε κοινοποιημένα ευρωπαϊκά εργαστήρια στη Γερμανία και τη Σλοβενία και φέρει τη σήμανση CE με κωδικό πιστοποίησης: XPS - EN 13164 - T1 - CS(10\Y)* - TR 550 - DS(TH) - WL(T)1,5. Επίσης, έχει πιστοποιηθεί σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία ETAG 004 ως προς την καταλληλότητά του στην εξωτερική θερμομόνωση. Σήμερα, το προϊόν FIBRANxps ETICS GF αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα πολλών συστημάτων εξωτερικής θερμομόνωσης, τα περισσότερα από τα οποία έχουν λάβει και την πιστοποίηση από ΕΤΑ. Τεχνικά Χαρακτηριστικά

Μονάδα Μέτρησης

Διαμόρφωση ακμών

kg/m

Πρότυπο EN

Επιφάνεια

Γκοφρέ

Διαστάσεις

mm

Ανοχές Πάχους Δηλωμένη τιμή αντοχής σε 10% συμπίεση

kPa

1250/600 Τ1

EN 1607

Δύναμη αποκόλλησης τ

N/mm2

EN 12090

Μέτρο αποκόλλησης G

N/mm

EN 12090

Μακροχρόνια απορρόφηση νερού με ολική εμβάπτιση

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ

ΕΝ 822 ΕΝ 823 ΕΝ 826

Αντοχή σε εφελκυσμό κατακόρυφα των όψεων

Δηλωμένη τιμή Θερμικής αγωγιμότητας (μετά από 25 χρόνια)

ETICS GF I/L

3

2

20mm ≤ d ≤ 30mm 40mm ≤ d ≤ 50mm

200-300 ETAG 004

550 0,24 6,7 0,033

W/(m*K)

ΕΝ 12667

≥ 60mm Χωρίς επιδερμίδα

2500/600

0,036 0,038

vol. %

ΕΝ 12087

1,5

Αντίσταση διάχυσης υδρατμών

-

ΕΝ 12086

50

Θερμοκρασία λειτουργίας

°C

Κατηγορία ακαυστότητας

Κλάση

ΕΝ 13501-1

Ε

Από -50 μέχρι +75

FIBREX HELLAS

Θερμοπρόσοψη CBF Εκμηδενισμός θερμικών απωλειών Μια εγγυημένα αποδοτική και εύκολα εφαρμόσιμη ολοκληρωμένη λύση προσφέρει η εταιρεία Fibrex Hellas, τη Θερμοπρόσοψη CBF. Πρόκειται για μία μέθοδο, η οποία εκμηδενίζει τις θερμικές απώλειες (θερμογέφυρες), με την ενιαία επιφάνεια που δημιουργεί και αυξάνει υπέρμετρα τη θερμική αντίσταση του κτιρίου, μέσω της ανάκλασης. Το σύστημα θερμοπρόσοψης CBF φέρει την ενεργειακή σήμανση “e2 - pilot” (ΚΑΠΕ) και πληροί τις προδιαγραφές των συστημάτων θερμομόνωσης και του προγράμματος Ενεργειακής Αναβάθμισης Κατοικιών, “Εξοικονομώ Kατ’ Oίκον”, του Υπουργείου Ανάπτυξης. Τα οφέλη από το εν λόγω σύστημα είναι η κατά 65% εξοικονόμηση της ενέργειας για τη θέρμανση / ψύξη μιας κατοικίας χωρίς θερμομόνωση, με αντίστοιχη εξοικονόμηση του κόστους των ενεργειακών δαπανών, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, ενώ στα νέα κτίρια, ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η προστασία του φέροντος οργανισμού από τις θερμικές καταπονήσεις και τη συμπύκνωση, καθώς και η αρχιτεκτονική ελευθερία. Η θερμοπρόσοψη CBF είναι ελαφρύ, ανθεκτικό, θερμοανακλαστικό υλικό, με δομή κλειστών κυψελίδων που αποτελείται κατά 98% από αέρα, γεγονός που του προσδίδει άριστες θερμομονωτικές ιδιότητες και επίσης καθαρότητα αλουμινίου 99,9%. Έχει μεγάλη ελαστικότητα - δεν ρηγματώνει το εξωτερικό επίχρισμα. Δεν επηρεάζεται από την υγρασία - παρουσιάζει άριστη πρόσφυση και ευκολία εφαρμογής και δεν αποσυντίθεται. Εφαρμόζεται εφόσον έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή της εξωτερικής τοιχοποιίας ή στον υπάρχοντα σοβά στις ανακαινίσεις. Η εγγυημένα υψηλή απόδοση του CBF ως θερμομονωτικό υλικό, η ανθεκτική τελική επιφάνεια με σοβά και ιδιαίτερα το πολύ λεπτό πάχος της όλης εφαρμογής (περίπου στα 3cm) καθιστούν την θερμοπρόσοψη CBF την πιο ολοκληρωμένη λύση στη θερμομόνωση του κελύφους του κτιρίου.

14 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

Το νέο σύστημα “ΗΧΟΘΕΡΜΟΠΡΟΣΟΨΗ ISELCO II” παρέχει πολύ υψηλό δείκτη θερμομόνωσης, υψηλό δείκτη ηχομόνωσης, πλήρη διαπνοή των κτιρίων, μη καρκινογόνα υλικά, απεριόριστη διάρκεια ζωής, υψηλές αντοχές σε κρούσεις, χτυπήματα κλπ., εύκολη επιδιόρθωση. Τα πλεονεκτήματα είναι τα εξής: Εξαιρετικά τεχνικά χαρακτηριστικά σαν ηχομονωτική επένδυση, Καλή θερμομονωτική ικανότητα, Βέλτιστη μηχανική αντοχή σε χτυπήματα κάθε είδους, Σταθερή απόδοση στη διάρκεια του χρόνου, ευκολία εφαρμογής, Υλικά ακίνδυνα στην επαφή με το δέρμα και την αναπνοή, Οικολογικά υλικά με σήμανση CE, Βιολογικά υλικά και ειδικός διαπνέων σοβάς με φυσικά υλικά, Μαρμαροκονίαμα ή ρωμαϊκός σοβάς (κουρασάνι).

Κ. ΤΖΑΝΟΣ ΑΕΒΕ

ISOPIPE Ολοκληρωμένα συστήματα μόνωσης σωλήνων Η εταιρεία 3i ΑΒΕ παράγει στην Ελλάδα, το προϊόν ISOPIPE, μια εξαιρετικά ανθεκτική μόνωση σωλήνων. Η κλειστών κυψελών ελαστομερής μόνωση από καουτσούκ είναι μια βιώσιμη λύση, με εξαιρετική θερμική προστασία, ενώ παράλληλα αποτρέπει τη δημιουργία συμπυκνωμάτων. Τα συστήματα μόνωσης ISOPIPE έχουν χαμηλό κόστος και υψηλή ενεργειακή απόδοση. Το 2000, η Ευρωπαϊκός Σύλλογος Επιχειρήσεων βράβευσε το ISOPIPE για την άριστη ποιότητά του. Παλαιότερα, η ελαστομερής μόνωση ήταν ευάλωτη σε εξωτερική εγκατάσταση. Η 3i ΑΒΕ καινοτόμησε εφαρμόζοντας ειδικά ανεπτυγμένα εξωτερικά περιβλήματα (UV, UV PLUS και HEAVY DUTY), τα οποία αποτελούν ένα ενιαίο σώμα με το μονωτικό. Αυτό κατήργησε την ανάγκη για περαιτέρω επεξεργασία, διατηρώντας την ευελιξία, τη θερμική απόδοση και όλα τα άλλα χαρακτηριστικά της μόνωσης. Οι μονώσεις ISOPIPE (TC και HT) είναι κατάλληλες για κάθε είδος νέου ή υφιστάμενου αγωγού, καθώς διατίθενται σε μορφή σωλήνων (με ή χωρίς τομή), φύλλων, ρολών διαμορφώνοντας έτσι μια ιδιαίτερα πλούσια γκάμα ακόμα και για τον πιο απαιτητικό επαγγελματία. Το πραγματικό κέρδος όμως είναι τα περιβαλλοντικά οφέλη του ISOPIPE: Χαμηλή θερμική αγωγιμότητα για εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση του CO2, Μηδενική καταστροφή του όζοντος (ODP) αφού κατασκευάζεται χωρίς CFC, HFC ή HCFC, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πράσινου κτιρίου, Μηδενική επιβάρυνση στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινόμενου του θερμοκηπίου, Ασφάλεια και υγεία για τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Όλα τα προϊόντα της εταιρείας 3i ΑΒΕ ανταποκρίνονται και υπερβαίνουν τις τεχνικές προδιαγραφές που καθορίζονται από τα πρότυπα μόνωσης και πυρασφάλειας. Η κακή ποιότητα του αέρα στα κτίρια μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Τα συστήματα μόνωσης ISOPIPE TC και HT σχεδιάστηκαν με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας, τη μείωση της υγρασίας στα κτίρια και την εξασφάλιση των συνθηκών άνεσης.

KAEL AΕ

DRYVIT Εξοικονόμηση ενέργειας έως και 60%

1. Υπόβαθρο (Μπετό, τούβλο, Fiberock, τσιμεντοσανίδα κ.λπ.) 2. Dryhesive plus (Κόλλα επικόλλησης διογκωμένου πολυστυρενίου) 3. Μονωτικό Υλικό (Πλάκες διογκωμένου πολυστυρενίου) 4. Primus (Βασικό επίχρισμα τοποθέτησης υαλοπλέγματος) 5. Πλέγμα (Αντιαλκαλικό υαλόπλεγμα ενίσχυσης) 6. Dryvit (Έγχρωμο τελικό επίχρισμα)

Το όνομα Dryvit είναι συνδεδεμένο με την κορυφαία ποιότητα, τις αρχιτεκτονικές λύσεις και την ευκολία εφαρμογής των υλικών της. Το σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης Dryvit προσφέρει εξοικονόμηση ενέργειας (θέρμανση - ψύξη) έως 60%, προστασία της εξωτερικής τοιχοποιίας από τη βροχή και την υγρασία, προστασία των δομικών στοιχείων των κτιρίων από θερμοκρασιακές μεταβολές και συμπυκνώσεις υδρατμών, βελτίωση της θερμικής άνεσης των κτιρίων, αύξηση της θερμοχωρητικότητας των δομικών στοιχείων και εξάλειψη των θερμογεφυρών κ.α. Τα έγχρωμα τελικά επιχρίσματα της Dryvit είναι αντιστατικά, αντιμυκητιακά και δε ρηγματώνουν. Προσφέρονται σε μια μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και επιφανειών, δίνοντας ελευθερία και ευελιξία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της κατασκευής. Το κόστος συντήρησης είναι χαμηλό (βαφή μετά 25 έτη) και η ποιότητα φέρει την εγγύηση του ονόματος Dryvit.

15

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΗΧΟΘΕΡΜΟΠΡΟΣΟΨΗ ΜΕ ΗΧΟΜΟΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΝΟΗ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ / ΕΜΠΟΡΟΣ

Εξωτερική ηχοθερμοπρόσοψη

ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΩΣΗΣ ΣΩΛΗΝΩΝ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

“Ηχοθερμοπρόσοψη ISELCO II”

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΕΜΠΟΡΟΣ & ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

ISELCO HELLAS

ΧΡΩΜΑ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

NOVENTA AE

AMPHIBOLIN Χρώμα που είναι προϊόν νανοτεχνολογίας

ΧΡΩΜΑ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

Το Amphibolin είναι προϊόν νανοτεχνολογίας με υψηλό βαθμό ανάκλασης φωτός. Υπερκαλύπτει την προδιαγραφή ψυχρών χρωμάτων. Τα νανομόρια αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία και η επιφάνεια παραμένει δροσερή, σε αντίθεση με τα συμβατικά χρώματα, όπου συμβαίνει απορρόφηση θερμότητας και η κατανάλωση ενέργειας που απαιτείται για δροσισμό είναι μεγαλύτερη. Προσφέρει εξαιρετική πρόσφυση σχεδόν σε όλα τα υποστρώματα, όπως τοιχοποιία, γαλβανιζέ επιφάνειες, σκληρό PVC, ξυλεία. Προστατεύει τον σιδηροπλισμό από το διοξείδιο του άνθρακα και παρέχει μεγάλη προστασία από τους ατμοσφαιρικούς ρύπους και τη βροχή. Χρωματίζεται σε αμέτρητες αποχρώσεις μέσω του συστήματος χρωματισμού ColorExpress.

NOVENTA AE

CARBONIT Χρώμα ενισχυμένο με ανθρακονήματα

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΕΜΠΟΡΙΑ

Το Carbonit της Noventa AE είναι προϊόν εγκιβωτισμού πλέγματος κατάλληλο για συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης. Είναι ενισχυμένο με ανθρακονήματα και προσδίδει μέγιστη αντοχή στις μηχανικές καταπονήσεις, μέχρι και 50 Joules, υπερκαλύπτοντας τις απαιτήσεις κατά ETAG 004 που είναι μόλις 10 Joules. Συνιστάται η εφαρμογή του περιμετρικά στο κατώτατο τμήμα της τοιχοποιίας, όπου οι μηχανικές καταπονήσεις είναι αυξημένες.

NOVENTA AE

Συστήματα Εξωτερικής Θερμομόνωσης Caparol 12,5% περισσότερη μόνωση από τη λευκή EPS Τα συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης Caparol αποτελούνται από τα εξής υλικά: Μονωτικές πλάκες Δαλματίας: Προσφέρουν 12,5% περισσότερη μόνωση από τη λευκή EPS, έχουν συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας λ = 0,034W/(m.K), σταθερές διαστάσεις ακόμα και σε υψηλές θερμοκρασίες, αυξημένες ηχομονωτικές ιδιότητες και αυξημένη διαπερατότητα υδρατμών. Αποτελούν κατοχυρωμένη ευρεσιτεχνία Υλικό εγκιβωτισμού πλέγματος ενισχυμένο με Ίνες Άνθρακα: Χαρακτηρίζεται από 50% μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε μηχανικές καταπονήσεις, έχει αντοχή στην κρούση > 60 Joules, είναι εξαιρετικά ανθεκτικό σε απότομες καιρικές εναλλαγές και είναι υψηλής ελαστικότητας Σιλικονούχος σοβάς - τελικό επίχρισμα: Είναι αυτοκαθαριζόμενος βασισμένος σε νανοτεχνολογία, έχει μεγάλη ελαστικότητα, παρέχει προστασία από αντίξοες καιρικές συνθήκες και από άλγη και μούχλα, ενώ οι αποχρώσεις του διατηρούνται αναλλοίωτες.

16 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

ΜΟΝΩΤΙΚO ΥΛΙΚO, ΘΕΡΜOMOΝΩΤΙΚΟ ΚΑΙ ΗΧΟΜΟΝΩΤΙΚO / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

KNAUF INSULATION

ECOSE TECHNOLOGY ULTRACOUSTIC Φυσικός Ορυκτοβάμβακας

Σοβάς Κόλλα Mapetherm AR1 της ΜΑΠΕΪ Θερμομονωτική πλάκα Επίχρισμα Mapetherm AR1 της ΜΑΠΕΪ Υαλόπλεγμα Επίχρισμα Mapetherm AR1 της ΜΑΠΕΪ Αστάρι Silexcolor Primer της ΜΑΠΕΪ Ορυκτή σπατουλαριστή βαφή Silexcolor Tonachino της ΜΑΠΕΪ

ΜΑΠΕΪ ΕΛΛΑΣ ΑΕΒΕ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Ο νέος Φυσικός Ορυκτοβάμβακας με ECOSE Technology είναι ειδικός για εφαρμογή στα χωρίσματα γυψοσανίδων - τσιμεντοσανίδων με πολύ καλές ακουστικές ιδιότητες. Ο επαναστατικός συνδέτης του χωρίς φαινόλες, φορμαλδεΰδη ή ακρυλικά, με βιολογική μη-πετρελαϊκή βάση εξασφαλίζει άριστη διαχείριση, απαλότερη αίσθηση, ένα άοσμο υλικό που είναι φιλικό στην αφή. Είναι άκαυστο υλικό κατηγορίας Euroclass Α1 με βάση το ΕΝ 13501, έχει τη γερμανική περιβαλλοντική σήμανση Blue Angel και το Χρυσό Πιστοποιητικό ποιότητας αέρα στο εσωτερικό των κατοικιών Eurofins.

MAPETHERM SYSTEM Σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης πιστοποιημένο βάσει ETAG 004

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

To Mapetherm System είναι ένα σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης πιστοποιημένο βάσει ETAG 004 που περιλαμβάνει το τσιμεντοκονίαμα ενός συστατικού για συγκόλληση και εξομάλυνση μονωτικών πλακών (από εξηλασμένη ή διογκωμένη πολυστερίνη, πετροβάμβακα, φελλό κ.λπ.) MAPETHERM AR1 και ολοκληρώνεται με την τελική σπατουλαριστή ορυκτή βαφή SILEXCOLOR TONACHINO σε 4 κοκκομετρίες, με το αντίστοιχο αστάρι.

MARMODOM

BIOPANOPLY Προστασία κτιριακού περιβλήματος Η εταιρεία ετοίμων κονιαμάτων Marmodom προτείνει το πιστοποιημένο κατά ETAG 004 σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης BioPanoply για την προστασία του κτιριακού περιβλήματος του σπιτιού σας από τις μεταβολές της εξωτερικής θερμοκρασίας, διασφαλίζοντας εσωτερικά ένα σταθερό κλίμα χειμώνα - καλοκαίρι. Με το BioPanoply ο χρήστης εξοικονομεί χρήματα για θέρμανση και κλιματισμό έως 49%, αποκτά ένα σταθερό κλίμα ευεξίας εντός του σπιτιού μειώνοντας τον κίνδυνο υγρασίας και μούχλας, ανανεώνει την εξωτερική όψη του σπιτιού γρήγορα και εύκολα προσθέτοντας του αξία, αποκτά ενεργειακή ταυτότητα το ακίνητό του και προστατεύει το περιβάλλον μειώνοντας τις εκπομπές CO2. Το σύστημα Biopanoply αποτελείται από τα εξής υλικά: FL 100 ST, ινοπλισμένο κονίαμα επικόλλησης θερμομονωτικών πλακών και υαλοπλέγματος (λευκό), BIOPRIMER, αστάρι πρόσφυσης σοβάδων (υπόλευκο με δυνατότητα χρωματισμού στα χρώματα του BIOPLASTER), BIOPLASTER, ακρυλικός, αδιάβροχος σοβάς σε μορφή πάστας (λευκός ή έγχρωμος), Πλαστικό γωνιόκρανο με δίχτυ, Υαλόπλεγμα, FIBRANxps ETICS GF, διαπνέουσα εξηλασμένη πολυστερίνη, EJOT, πλαστικό Βύσμα με καρφί.

17

ΠΛΑΓΙΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΜΕ ΚΕΡΑΜΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

MIPECO ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΠΕ

ALPHATON® Πλαγιοκαλύψεις με κεραμικές πλάκες

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Το χαρακτηριστικότερο προϊόν της MOEDING είναι η πρόσοψη κεραμικών πλακών ALPHATON®, η οποία προσφέρεται τόσο για οριζόντια όσο και για κάθετη διάταξη. Αυτό το σύστημα πρόσοψης χρησιμοποιείται από το 1984 σε οικιστικά κτίρια, σε γραφεία και υπηρεσίες, σε δημόσια κτίρια, καθώς και σε βιομηχανικά και εμπορικά κτίρια. Είναι κατάλληλο τόσο για την κατασκευή νέων κτιρίων όσο και για την ανακαίνιση παλιών. Στις περιπτώσεις πλακών σκυροδέματος, η πρόσοψη ALPHATON®, στεγανώνει πλήρως, αποτρέποντας με αυτό τον τρόπο την περαιτέρω διάβρωση. Χάρη στις ιδιότητες του υλικού, τα πλαίσια της πρόσοψης από παραδοσιακή τερακότα (άργιλο) αποτελούν την κατεξοχήν επιλογή για την αρχιτεκτονική σύγχρονων και ιστορικών κτιρίων. Οι κεραμικές πλάκες αναρτώνται πάνω σε σκελετό αλουμινίου ή ξύλινο με τη χρήση συνδετήρων από αλουμίνιο ή ανοξείδωτο ατσάλι, ενώ η θερμομόνωση είναι συνήθως από πετροβάμβακα. Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι ανθεκτικά στην υπεριώδη ακτινοβολία, δεν ξεθωριάζουν, είναι ανθεκτικά στο ψύχος, τη διάβρωση, το θαλασσινό νερό και άλλες επισφαλείς ουσίες. Όλα τα παραπάνω διασφαλίζουν μεγάλη διάρκεια ζωής. Τα υλικά είναι ανακυκλώσιμα. Το σύστημα πρόσοψης της ALPHATON® αποτελείται από τέσσερα απλά βασικά στοιχεία: τις πλάκες, τους συνδετήρες στερέωσης, το οριζόντιο τμήμα στήριξης (τεγίδες) και τα προφίλ των αρμών, τα οποία είναι κατοχυρωμένα με διάφορα εθνικά και διεθνή πιστοποιητικά ευρεσιτεχνίας.

ΜΟΝΩΣΗ - ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ ΑΒΕΕ

NEOPOR Θερμομονωτική πλάκα για μόνωση νέας γενιάς To NEOPOR είναι η θερμομονωτική πλάκα για τη μόνωση νέας γενιάς. Πραγματοποιήθηκε χάρη στις τεχνολογικές καινοτομίες, που εφάρμοσαν τα εργαστήρια έρευνας της εταιρείας BASF. Το NEOPOR, χάρη στα φυσικά χαρακτηριστικά του αποτελεί ένα επαναστατικό προϊόν για τη θερμομόνωση των κτιρίων διαθέτοντας μονωτική ικανότητα που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί μέχρι σήμερα για οποιοδήποτε συμπυκνωμένο πολυστυρένιο. Αυτό που κάνει το NEOPOR μοναδικό προϊόν του είδους του είναι ο γραφίτης. Ο γραφίτης παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαδικασία μεταφοράς της θερμότητας στο εσωτερικό του υλικού. Συγκεκριμένα ο γραφίτης έχει την ιδιότητα να απορροφά, να αντανακλά και να διασκορπίζει τη θερμότητα που μεταφέρεται με μορφή θερμικής ακτινοβολίας, βελτιώνοντας αισθητά το συντελεστή (λ) θερμικής αγωγιμότητας. Εκτός από την εξαιρετική θερμομονωτική απόδοση, το NEOPOR προσφέρει ηχομόνωση μειώνοντας έως και 18 db την ηχορρύπανση στον χώρο που έχει μονωθεί με αυτό. Οι ηχομονωτικές του ιδιότητες αναδείχθηκαν από τις εργαστηριακές μετρήσεις του Γερμανικού Ινστιτούτου Δόμησης. Το NEOPOR πείθει με τις ιδιότητες του και στον τομέα της πυροπροστασίας. Μετά από ειδικές μετρήσεις του Γερμανικού Ινστιτούτου Δόμησης κατατάχθηκε στην ομάδα των άφλεκτων υλικών Β1DIN 4102. To NEOPOR, είναι ένα άκρως οικολογικό προϊόν, συνώνυμο της πράσινης ενέργειας. Η καλή μόνωση ενός κτιρίου με NEOPOR επιτρέπει να μειωθεί μέχρι και 60% η ανάγκη καυσίμων για να διατηρηθούν στο εσωτερικό του οι ιδανικές συνθήκες θερμότητας. Εξοικονομείται ενέργεια που με τον καιρό λαμβάνει σημαντικές διαστάσεις με συνεπακόλουθη μείωση των εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα.

To NEOPOR συμβάλλει με την εξαιρετική του απόδοση, στην εξοικονόμηση των φυσικών πόρων που είναι απαραίτητοι για την παραγωγή του, στη μείωση των εκπομπών αερίων στην ατμόσφαιρα που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, χάρη στην εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται. Το ΝEOPOR είναι οικονομικότερο από άλλα θερμομονωτικά όπως π.χ. πλάκες XPS, μονώνοντας άριστα: στοιχεία σκυροδέματος, δωμάτια, δάπεδα, διπλή τοιχοποιία, υπάρχουσα τοιχοποιία εξωτερικά (εξωτερική θερμομόνωση), στέγες, υπόγεια.

18 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

NEOTEX AEBE

NEOTHERM Θερμομονωτικό υλικό νέας τεχνολογίας για ταράτσες

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Το Neotherm είναι ένα προϊόν χαμηλής θερμικής αγωγιμότητας και υψηλής αντανακλαστικότητας, που έχει πιστοποιηθεί από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ). Εφαρμόζεται σε ταράτσες και παρέχει θερμομόνωση, ενώ μειώνει την κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό περίπου 30%. Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα είναι ότι έχει εξαιρετικά χαμηλή θερμική αγωγιμότητα εμποδίζοντας την μεταφορά της εξωτερικής θερμοκρασίας στο εσωτερικό του κτιρίου, υψηλή αντοχή ακόμα και σε χαμηλές θερμοκρασίες, τους καλοκαιρινούς μήνες μειώνει αισθητά την θερμοκρασία στο εσωτερικό του κτιρίου και στις χαμηλές θερμοκρασίες εμποδίζει την ψύξη της ταράτσας, παρέχοντας ένα φράγμα κατά του ψύχους που μεταφέρεται με συναγωγή στο εσωτερικό. Με προσθήκη Neotherm σε ποσοστό 10-15% στα επαλειπτικά ταρατσών, μειώνεται ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας (λ) και βελτιώνεται αισθητά το ποσοστό της αντανακλαστικότητας της τελικής επίστρωσης. Εμποδίζεται επίσης η συμπύκνωση των υδρατμών στο εσωτερικό του κτιρίου και κατά συνέπεια η ανάπτυξη της μούχλας. Διατίθεται στην απόχρωση του ανοιχτού γαλάζιου, σε συσκευασία 10L - 3L και αποθηκεύεται για 2 έτη εφόσον διατηρηθεί στην αρχική κλειστή συσκευασία του, προστατευμένο από τον παγετό και την ηλιακή ακτινοβολία.

Kelyfos Wall

POLYKEM

KELYFOS

Kelyfos Rooftile (Polytile)

Ολοκληρωμένο σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης Το Kelyfos είναι το μοναδικό ολοκληρωμένο σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης για υφιστάμενα και νεοαναγειρόμενα κτίρια. Πρόκειται για αποτέλεσμα συνεργασίας των κορυφαίων εταιριών στο χώρο της δόμησης Polykem, Dow, Isomat και Alumil. Το Kelyfos είναι πιστοποιημένο σύστημα από τον ΕΟΤΑ (αριθμός πιστοποίησης ΕΤΑ-06/0252) και υπερκαλύπτει έως και 12 φορές την προδιαγραφή ETAG 2004. Με την εφαρμογή του ολοκληρωμένου συστήματος Kelyfos επιτυγχάνεται εξοικονόμηση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη έως και 58%. Το Kelyfos Wall (ETICS) είναι σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης και ανακαίνισης κτιρίων για τοιχοποιία και πιλοτή που εφαρμόζεται σε υφιστάμενες και νεοαναγειρόμενες κατασκευές. Το Kelyfos Rooftile είναι ένα σύνθετο θερμομονωτικό πλακίδιο το οποίο χρησιμοποιείται για τη θερμομόνωση του δώματος (ταράτσα) και αποτελείται από ειδικές πλάκες λευκού τσιμέντου, υψηλών προδιαγραφών, με επικολλημένη εξηλασμένη πολυστερίνη (XPS) Styrofoam της DOW. Τα κουφώματα αλουμινίου Kelyfos Doors & Windows, κατασκευασμένα από την κορυφαία εταιρεία του χώρου, Alumil, πλαισιώνουν αποτελεσματικά το σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης Kelyfos, εμποδίζοντας το πέρασμα ζεστού ή κρύου αέρα μέσα από τις αρθρώσεις τους (αεροστεγανότητα). Η POLYKEM συμπληρώνει ιδανικά τη θερμομόνωση των ανοιγμάτων με το Kelyfos Energy Glass, προϊόν της AGC μία από τις κορυφαίες παγκοσμίως εταιρείες στον κλάδο των υαλοπινάκων. Ο ενεργειακός αυτός διπλός υαλοπίνακας μαλακής επίστρωσης (magnetron), παρουσιάζει εξαιρετικές θερμομονωτικές ιδιότητες, μειώνοντας σημαντικά την ηλιακή ακτινοβολία που εισέρχεται στο εσωτερικό του κτηρίου, χωρίς όμως να περιορίζει τη φωτεινότητα του χώρου.

19

ΜΟΝΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Γ. Κ. ΡΙΖΑΚΟΣ ΑΒΕΤΕ

ΕPS εξωτερικής θερμομόνωσης Πιστοποιημένο από GSH και ISO 9001

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΜΕΣΩ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΩΝ

Η Κ. ΡΙΖΑΚΟΣ ΑΒΕΤΕ παράγει όλη τη γκάμα των θερμομονωτικών και διακοσμητικών από Διογκωμένο Πολυστυρένιο EPS που χρησιμοποιούνται στην εξωτερική θερμομόνωση κτιρίων σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα ΕΝ 13163 (Παραγωγή EPS) και ΕΝ 13499 (Παραγωγή EPS για ΣΕΘ “Συστήματα Εξωτερικής Θερμομόνωσης” - ΕΤICS) και την Ευρωπαϊκή τεχνική οδηγία ΕΤAG 004 (ΣΕΘ με EPS), διαθέτει εσωτερικό εργαστήριο ελέγχου στην έδρα της, σήμανση CE για όλα τα προϊόντα της από κοινοποιημένο Γερμανικό φορέα πιστοποίησης GSH και φυσικά διαθέτει πιστοποιητικό κατά ISO 9001. Η γκάμα της περιλαμβάνει Αυτοσβενύμενο Διογκωμένο Πολυστυρένιο λευκό κοφτό τύπου ISOPOR EPS 60 THP (λ = 0,039W/ mK) και 80 THP (λ = 0,037W/mK), ΙSOPOR EPS 200 THP (λ = 0,034W/mK) για τη ζώνη υψηλής στεγάνωσης που ξεκινάει από τα θεμέλια και φτάνει μέχρι 60cm επάνω από την επιφάνεια του εδάφους, ροζ πρεσσαριστό PERIPOR EPS 250 (λ = 0,034W/ mK) επίσης για τη ζώνη υψηλής στεγάνωσης με ακόμη χαμηλότερη υδαταπορροφητικότητα, γραφιτούχο κοφτό NEOPOR EPS 80 THP για ακόμη καλύτερη θερμομόνωση (λ = 0,032W/mK), στρογγυλές τάπες από ΕPS για κάλυψη των θερμογεφυρών που αφήνουν τα βύσματα στερέωσης, κορνίζες, κολώνες, φουρούσια για επένδυση και διακόσμηση των όψεων και βεβαίως καμπυλωμένες πλάκες για επένδυση καμπύλων επιφανειών με οποιαδήποτε ακτίνα καμπυλότητας. Η Γ. Κ. ΡΙΖΑΚΟΣ ΑΒΕΤΕ συνεργάζεται επί σειρά ετών με όλες τις μεγάλες εταιρείες συστημάτων εξωτερικής θερμομόνωσης καθώς και με την εταιρεία KNAUF με την οποία προωθούν από κοινού το σύστημα THERMOPROSOPSIS.

SAINT GOBAIN Hellas

WEBER.THERM Εγγύηση για μειωμένα έξοδα θέρμανσης - κλιματισμού Η πολυετής διεθνής εμπειρία της εταιρείας Saint Gobain η υψηλή ποιότητα των υλικών και το υψηλό επίπεδο καινοτομιών στις τεχνικές λύσεις της επιτρέπουν να αντιμετωπίζει το θέμα της εξοικονόμησης ενέργειας με επιτυχία: τα καινούρια υλικά των συστημάτων weber.therm εγγυώνται μείωση στα έξοδα θέρμανσης και κλιματισμού, συμβάλλοντας έτσι στην καλή κατάσταση του εσωτερικού χώρου, παρέχοντας μεγαλύτερη οικολογική προστασία. Τα συστήματα weber.therm ενεργούν απευθείας στους τοίχους, ρυθμίζοντας τη ροή της θερμότητας από το εσωτερικό στο εξωτερικό το χειμώνα και από το εξωτερικό στο εσωτερικό το καλοκαίρι. Η επιλογή ενός κατάλληλου συστήματος θερμομόνωσης σημαίνει εγγυημένη επένδυση στο χρόνο, συμβάλλοντας σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στην τσέπης σας. Η επιλογή των συστημάτων weber.therm για την πρόσοψη του σπιτιού είναι ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Τα εξωτερικά συστήματα είναι μια ιδανική λύση για τη μείωση της σπατάλης, την απώλεια θερμότητας, λύνουν το πρόβλημα των θερμογεφυρών και άρα ευνοούν την εξοικονόμηση στην κατανάλωση ενέργειας. Τα βασικά χαρακτηριστικά επιδόσεων του συστήματος είναι: Μέγιστη θερμομόνωση, υψηλή δυνατότητα διαπνοής, απλή και γρήγορη εφαρμογή, μεγάλη αντοχή και διάρκεια στο χρόνο. Είναι οικονομικό και προσφέρεται σε μεγάλη ποικιλία χρωματιστών φινιρισμάτων. Η σύνθεση του συστήματος αποτελείται από: Weber.therm AP50: Κόλλα λείανσης υπό μορφή πούδρας για την κόλληση και το ξάκρισμα των μονωτικών πάνελ., Weber. therm F100-120: (πάχος από 40 έως 200 mm). Μονωτικό πάνελ από συνθετική διογκωμένη πολυστερίνη λευκού χρώματος (Θερμική αγωγιμότητα (EN 1745:2002) : X = 0,035W/mK, Ογκομετρική μάζα 20Kg/mc, Αντίδραση στη φωτιά: Euroclass E, Διαπερατότητα στον ατμό μ=30-70, Αντοχή στη συμπίεση στο 10% της παραμόρφωσης: > 100kPa), Weber.therm TA: Κρουστικές σφήνες για τη μηχανική στερέωση των μονωτικών πάνελ., Weber.therm RE160: Ενισχυμένο εξωτερικό πλέγμα, ανθεκτικό στα αλκάλια, βάρους 160g/m2, Weber.prim RΑ13: Υλικό προετοιμασίας βάσης για επιφάνειες με οργανική επένδυση, Weber.cote Riviera R-G: Χρωματιστό οργανικό φινίρισμα έτοιμο για χρήση με υψηλό βαθμό προστασίας. Πιστοποιημένο βάση του ETAG 004.

20 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

Η εταιρεία Unisol AE διαθέτει πιστοποιημένες θερμομονωτικές πλάκες από Διογκωμένη Πολυστερίνη (EPS) με την εμπορική ονομασία ecocel™ EPS 80, EPS 100, EPS 200 κατάλληλες για σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης οι οποίες συμμορφώνονται με την Οδηγία 89/106/ΕΟΚ της 21 Δεκεμβρίου 1988, όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 93/68/ΕΟΚ της 22 Ιουλίου 1993, που η χρήση τους προορίζεται για κατοικίες και επαγγελματικά κτίρια με τα χαρακτηριστικά επιδόσεων του προϊόντος που δηλωθήκανε στη σήμανση CE και έχουν κατασκευασθεί σύμφωνα με τα Πρότυπα: ΕΛΟΤ ΕΝ 13163:2008: “Θερμομονωτικά προϊόντα κτιρίων - Βιομηχανικώς παραγόμενα προϊόντα από διογκωμένη πολυστερίνη (EPS) - Προδιαγραφή”, ΕΛΟΤ EN 13499:2003: “Θερμομονωτικά προϊόντα κτιρίων - Εξωτερικά σύνθετα θερμομονωτικά συστήματα (ETICS) από διογκωμένη πολυστερίνη - Προδιαγραφή”, ETAG 004: “Οδηγία για Ευρωπαϊκή Τεχνική Έγκριση για “Εξωτερικά σύνθετα θερμομονωτικά συστήματα (ETICS) με λεπτότοιχα επιχρίσματα”.

STOHELLAS - ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΡ. & ΣΙΑ ΟΕ

STOLOTUSAN COLOR Βαφή προσόψεων βασισμένη στη φυσιολογία των φύλλων λωτού Το Sto Lotusan Color είναι το αποτέλεσμα μακροχρόνιων ερευνών πάνω στη χημεία των βαφών προσόψεων και τη φυσιολογία των υπερ-υδρόφοβων επιφανειών που συναντώνται στη φύση, όπως είναι τα φύλλα του λωτού. Είναι μια μοναδική βαφή προσόψεων που συνδυάζει όλες τις ιδιότητες των σιλικονούχων βαφών με μια μοναδική επιφανειακή υδροφοβία, η οποία εμφανίζεται μόλις μερικές ημέρες από την εφαρμογή επί της πρόσοψης. Η έντονη υδροφοβία που παρουσιάζει η επιφάνεια του Sto Lotusan Color οφείλεται στην ειδικά σχεδιασμένη μικρομοριακή δομή του, η οποία κατά το στέγνωμα του υλικού δημιουργεί μια ανάγλυφη επιφανειακή μικροδομή, αόρατη στο ανθρώπινο μάτι. Η ειδικά σχεδιασμένη μικροδομή του Sto Lotusan Color, αφενός δεν επιτρέπει στους ρύπους να επικαθίσουν πλήρως στην επιφάνεια, και αφετέρου εξαιτίας της υπερ-υδροφοβίας που δημιουργεί, αναγκάζει το νερό να συμπαρασύρει κάθε ακαθαρσία από την πρόσοψη. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Το νερό “μαζεύει” κάθε ακαθαρσία από την πρόσοψη και την συμπαρασύρει, αφήνοντας στο πέρασμα του μια καθαρή και στεγνή επιφάνεια.

STOHELLAS - ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΡ. & ΣΙΑ ΟΕ

STOTHERM VARIO Εξωτερική θερμομόνωση με απεριόριστη επιλογή σε τελικά επιχρίσματα Το περιορισμένης αναφλεξιμότητας σύστημα StoTherm Vario είναι η κατάλληλη επιλογή για εκείνους που επιλέγουν τα πλεονεκτήματα της διογκωμένης πολυστερίνης σαν μονωτικό υλικό σε συνδυασμό με ανόργανα υλικά για τη στρώση ενίσχυσης και σχεδόν απεριόριστη επιλογή σε τελικά επιχρίσματα. Το σύστημα βασίζεται σε θερμομονωτικές πλάκες διογκωμένης πολυστερίνης Sto-EPS Board K80 CE ή διογκωμένης πολυστερίνης με γραφίτη Sto-EPS Board K80 Top32 CE παρέχοντας άριστη θερμομόνωση, πολύ καλή διαπνοή, αξεπέραστη ευελιξία -χάρη στην ευκολία χρήσης των θερμομονωτικών πλακών- και τεράστια ελαστικότητα, σε ένα πιο προσιτό οικονομικά σύστημα. Τα συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης πρέπει να είναι σχεδιασμένα για να αντέξουν όλες τις καταπονήσεις που δέχονται καθημερινά οι εξωτερικοί τοίχοι των κτιρίων για πολλές δεκαετίες. Το StoTherm Vario αξιοποιώντας την τεχνολογική υπεροχή του ομίλου Sto AG προσφέρει μια αξιόπιστη λύση που συνδυάζει ευελιξία και οικονομία. Οι ανεξάντλητες επιλογές τελικών επιχρισμάτων, χρωμάτων, διακοσμητικών και τεχνοτροπιών κάνουν το StoTherm Vario μια άριστη επιλογή για ξεχωριστές προσόψεις. Το σύστημα είναι περιορισμένης αναφλεξιμότητας, όντας ιδανικό τόσο για νέα κτίρια όσο και για ανακαινίσεις και λόγω της ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας των συγκολλητικών υλικών είναι πιστοποιημένο για χρήση χωρίς μηχανική στερέωση ακόμα και σε κτίρια με ύψος πάνω από 20m* * Επί σαθρών ή “αβέβαιων” υποστρωμάτων (π.χ. υφιστάμενα κτίρια με προβλήματα, οροφές, Pilotis κ.λπ.) χρησιμοποιούνται τα πιστοποιημένα για το κάθε υπόστρωμα εκτονούμενα ή βιδωτά βύσματα Sto Dowels ως επιπλέον μηχανική στήριξη ώστε να εξασφαλίζεται πάντοτε η ασφάλεια για κάθε χρήση.

21

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Διογκωμένη πολυστερίνη εξωτερικής θερμομόνωσης

ΣΙΛΙΚΟΝΟYΧΕΣ ΒΑΦEΣ / ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΤΙΡIΩΝ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

ECOCEL™

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

UNISOL AE - Ν.& Η. ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΣΤΕΓΑΝΩΤΙΚΟ ΧΡΩΜΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

STOHELLAS - ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΡ. & ΣΙΑ ΟΕ

STOTHERM CLASSIC Σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης για κάθε καταπόνηση Το StoTherm Classic είναι το πιο εξελιγμένο σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης της Sto AG αποτελώντας την κορυφαία επιλογή για ποιότητα και αντοχή. Τα συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης πρέπει να είναι σχεδιασμένα για να αντέξουν όλες τις καταπονήσεις που δέχονται καθημερινά οι εξωτερικοί τοίχοι των κτιρίων για πολλές δεκαετίες. Το StoTherm Classic αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως το μέτρο σύγκρισης για την αντοχή και την αξιοπιστία του. Και υπάρχουν μερικοί πολύ καλοί λόγοι για αυτό: Το σύστημα βασίζεται σε θερμομονωτικές πλάκες διογκωμένης πολυστερίνης Sto-EPS Board K80 CE ή διογκωμένης πολυστερίνης με γραφίτη Sto-EPS Board K80 Top32 CE παρέχοντας άριστη θερμομόνωση, πολύ καλή διαπνοή, αξεπέραστη ευελιξία -χάρη στην ευκολία χρήσης των θερμομονωτικών πλακών- και τεράστια ελαστικότητα. Απολαμβάνει πάνω από 30 χρόνια επιτυχίας χάρη στις τεχνικές του αρετές, την αξιοπιστία και την αντοχή του, και προσφέρει την μέγιστη αντοχή σε ρηγματώσεις και κρούσεις με τα υψηλής ποιότητας οργανικά και άριστα συνδυασμένα υλικά. O συνδυασμός του StoArmat Classic με τα τελικά επιχρίσματα Stolit, StoSilco και StoLotusan αποτελούν εγγύηση για την αντοχή στις καιρικές συνθήκες, τους ρύπους, την υγρασία και τις καταπονήσεις που θα δεχτεί το σύστημα κατα την διάρκεια ζωής του κτιρίου. Τα υλικά αυτά είναι προϊόν αδιάκοπης έρευνας για τον συνδυασμό των υψηλότερης ποιότητας α’ υλών με την τεχνογνωσία και τις παραγωγικές δυνατότητες του ομίλου Sto AG. Οι ανεξάντλητες επιλογές τελικών επιχρισμάτων, χρωμάτων, διακοσμητικών και τεχνοτροπιών κάνουν το StoTherm Classic την κορυφαία επιλογή για ξεχωριστές προσόψεις. Το σύστημα είναι περιορισμένης αναφλεξιμότητας, όντας ιδανικό τόσο για νέα κτίρια όσο και για ανακαινίσεις και λόγω της ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας των συγκολλητικών υλικών είναι πιστοποιημένο για χρήση, χωρίς μηχανική στερέωση ακόμα και σε κτίρια με ύψος πάνω από 20m.

ΒΕΧΡΩ ΑΕ

ISOLOR DURAflex Smaltoplast οικολογικό

ΡΙΠΟΛΙΝΗ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Το στεγανωτικό χρώμα Isolor DURAflex είναι ένας πολυουρεθανικός επαλειφόμενος ελαστικός στεγανωτικός διαλύτης με εξαιρετική πρόσφυση και μηχανικές αντοχές. Είναι κατάλληλο για τη στεγάνωση ταρατσών, δωμάτων, μπαλκονιών, παρτεριών, ζαρντινιέρων, θεμελίων, ελενίτ, αρδευτικών καναλιών, γκαράζ, σταδίων, γεφυρών, σηράγγων κ.λπ. Έχει αξιολογηθεί ως ψυχρή-ανακλαστική βαφή για χρήση σε δώματα και τοιχοποιία. Πολυμερίζεται με την υγρασία της ατμόσφαιρας και εξασφαλίζει εξαιρετική στεγάνωση που διαρκεί. Εξασφαλίζει άριστη πρόσφυση και μηχανικές αντοχές, καθώς και εξαιρετική στεγάνωση σε λιμνάζοντα νερά. Καλύπτει μικρορωγμές και προσφέρει αντοχή σε ακραίες καιρικές συνθήκες. Διατηρεί την ελαστικότητά του από -20oC έως 90oC. Είναι προϊόν πιστοποιημένο από DiBt κατά CE σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία EOTA (ETAG 005) και δε χρωματίζεται. Το προϊόν αραιώνεται με διαλυτικό DURAflex, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τον καθαρισμό των εργαλείων. Ως ελάχιστη διάρκεια ασφαλούς λειτουργίας ορίζονται τα 10 έτη.

ΒΕΧΡΩ ΑΕ

SMALTOLUX HYDRO Οικολογική ριπολίνη νερού για λύση στο κιτρίνισμα Τώρα υπάρχει τρόπος να βάψουμε ξύλινες και μεταλλικές επιφάνειες χωρίς τη δυσάρεστη μυρωδιά διαλυτικών, απολαμβάνοντας ένα όμορφο, καθαρό, υγιεινό και ευχάριστο περιβάλλον με την οικολογική ριπολίνη SMALTOLUX hydro. Πρόκειται για μια οικολογική άοσμη, υδατοδιαλυτή, πολυουρεθανική ακρυλική ριπολίνη υψηλής ποιότητας. Είναι υποαλλεργική με εξαιρετική αντιμικροβιακή δράση (βακτήρια και μύκητες). Εφαρμόζεται σε ξύλο, μέταλλο, γυαλί, αλουμίνιο, σκληρό PVC, εξασφαλίζοντας ισχυρή πρόσφυση κ.λπ. Παρουσιάζει σημαντικά μεγαλύτερο ανοικτό χρόνο δουλέματος (open time), διευκολύνοντας την εφαρμογή ιδιαίτερα τους ζεστούς μήνες. Δεν περιέχει φορμαλδεΰδη και είναι ελεγμένη και πιστοποιημένη σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ 71-3 για τη μη μετανάστευση βαρέων μετάλλων σε παιχνίδια και παιδικά έπιπλα. Διατίθεται σε αποχρώσεις Gloss και Satin.

22 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

Ο περλίτης εξορύσσεται στη Μήλο και διογκώνεται στους 800οC -1000οC αυξάνοντας τον όγκο του από 4-20 φορές αποκτώντας εκπληκτικές θερμοηχομονωτικές ιδιότητες. Η ενέργεια που καταναλώνεται για τη διόγκωσή του είναι χαμηλή και αυτό το καθιστά μαζί με τα αλλά φυσικά χαρακτηριστικά του ένα καθαρό οικολογικό ελληνικό προϊόν. Ο περλίτης είναι ένα πολυτάλαντο ορυκτό καθώς έχει άπειρες εφαρμογές. Στην οικοδομή χρησιμοποιείται ως θερμοηχομονωτικό ελαφροβαρές υπόστρωμα ταρατσών και δαπέδων, blocs (τούβλα), επιχρίσματα, σοβάδες, κονιάματα, χρώματα, βερνίκια. Στη γεωργία ως υπόστρωμα για υδροπονικές καλλιέργειες, παρασκευή ανθοκομικών μειγμάτων, καλλιέργειες, διήθηση υγρών, βοηθητικό μέσο διήθησης ποτών, εδώδιμων ελαίων, νερού, χημικών και φαρμακευτικών. Στη βιομηχανία ως κρυογενική μόνωση στην αποθήκευση και μεταφορά υγροποιημένων βιομηχανικών αερίων, σε πυρίμαχες εφαρμογές στα χυτήρια, στη διήθηση αποβλήτων και λιπαντικών, στη δέσμευση μολυσμένου υπεδάφους, στην απορρόφηση βιομηχανικών λαδιών και επικίνδυνων υγρών σε μολυσμένες περιοχές. Στην οικοδομή, ο Perlite B (peritobeton) χρησιμοποιείται στις κατασκευές σαν ελαφρύ θερμοηχομονωτικό υπόστρωμα (0,121m² K/W). Εφαρμόζεται στις ταράτσες, τα δώματα και τις πιλοτές. Είναι ένα ιδανικό υπόστρωμα για ενδοδαπέδια θέρμανση. Σε σύγκριση με την παραδοσιακή τσιμεντοκονία (άμμος μπετόν), λόγω ελαφρότητας του περλίτη μια επιφάνεια 100m² ζυγίζει μόλις 7.000kgs αντί 20.000kgs. Λόγω των μεγάλων θερμομονωτικών ιδιοτήτων, η εξοικονόμηση ενέργειας σε ένα σπίτι μπορεί να φτάσει έως και 50%.

VITEX - ΑΦΟΙ ΓΙΑΝΝΙΔΗ ΑΕ

ACRYLAN THERMO - BLOCK Θερμομονωτικό, ψυχρό χρώμα υψηλής ανακλαστικότητας Το Acrylan Thermo-Block είναι ένα πρωτοποριακό, ενεργειακό, θερμομονωτικό, ψυχρό χρώμα υψηλής ανακλαστικότητας, με βάση ειδικές 100% ακρυλικές UV αλληλοδικτυούμενες ελαστικές ρητίνες νέας τεχνολογίας και ανακλαστικά, θερμομονωτικά σφαιρίδια. Παρουσιάζει συγκριτικά ενεργειακά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα που τεκμηριώνονται από επίσημες μετρήσεις που έχουν γίνει για το υλικό από το Κ.Α.Π.Ε. και το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αυξάνει τη θερμομόνωση συνεισφέροντας στην αύξηση της συνολικής θερμικής αντίστασης (ΣR) του κτιρίου και μειώνει το κόστος που προκύπτει από την ενεργειακή κατανάλωση για τη θέρμανση ή ψύξη του. Έχει εξαιρετικά χαμηλό συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας (λsp thermo = 0,1317W/ (m.K)). Σέβεται το περιβάλλον και συνεισφέρει στην αντιμετώπιση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας των πόλεων και της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής, που προκαλεί η υπερθέρμανση του πλανήτη. Έχει υψηλότατη ανακλαστικότητα έναντι της ηλιακής ακτινοβολίας (SR = 0,84), χαμηλή απορροφητικότητα (α=0,16), υψηλό συντελεστή εκπομπής στην υπέρυθρη ακτινοβολία (ε = 0,89) και υψηλό σύνθετο δείκτη ανακλαστικότητας στην ηλιακή ακτινοβολία (SRI = 106).

ΧΡΩΤΕΧ ΑΕ

ELASTOKRYL Θερμοανακλαστικό ελαστομερές ακρυλικό χρώμα Το ELASTOKRYL είναι θερμοανακλαστικό ελαστομερές ακρυλικό χρώμα. Προσφέρει στην επιφάνεια: Εξοικονόμηση ενέργειας. Οι υψηλοί συντελεστές ανακλαστικότητας και εκπομπής μειώνουν τις ενεργειακές απαιτήσεις για την επίτευξη κατάλληλης εσωτερικής θερμοκρασίας και κατά συνέπεια τους παραγόμενους ρύπους CO2. Ελαστικότητα και κάλυψη ρωγμών: Ακολουθεί τις διαστολές και συστολές της επιφάνειας και διατηρεί την ελαστικότητά του ακόμη και σε χαμηλές θερμοκρασίες. Καλύπτει τριχοειδείς ρωγμές και δένει μικροσκασίματα του σοβά. Υγρομόνωση της επιφάνειας: Δημιουργεί μια ελαστική και αδιαπέραστη από υγρασία και βροχή μεμβράνη, αφήνει την επιφάνεια να “αναπνέει” και αποτρέπει την ανάπτυξη μούχλας. Aντοχές σε δυσμενείς ατμοσφαιρικές συνθήκες: Τελικό χρώμα με άψογο φινίρισμα, αναλλοίωτο από την ηλιακή ακτινοβολία και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Δρα ως φράγμα ενανθράκωσης προστατεύοντας τον σιδηροπλισμό της κατασκευής από διάβρωση. Διατίθεται σε συσκευασία δοχείων των 3 και 10 λίτρων.

23

ΜΟΝΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

Φυσικό, οικολογικό, ελαφρύ, θερμοηχομονωτικό, άκαυστο, ανόργανο ελληνικό ορυκτό

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ, ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΟ ΨΥΧΡΟ ΧΡΩΜΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

ΔΙΟΓΚΩΜΕΝΟΣ ΠΕΡΛΙΤΗΣ

ΘΕΡΜΟΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚO ΕΛΑΣΤΟΜΕΡEΣ / ΠΑΡΑΓΩΓOΣ

VIORYP

Δημήτρης Φατούρος “Οίκοι Αξιολόγησης” & “Οίκοι Αρχιτεκτονικής” Συνέντευξη στον Μανώλη Ηλιάκη MA Architecture & Spatial Culture www.yolkstudio.gr

Ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Φατούρος πετυχαίνει να αναδομήσει (με εκλεκτικιστικό ίσως τρόπο) έναν θεωρητικό αρχιτεκτονικό λόγο, να τον διδάξει με κατανοητό τρόπο και να τον αναδείξει ως απαραίτητο συστατικό στη διαδικασία του κτίζειν. Στην πρώτη τηλεφωνική μου επικοινωνία με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Φατούρο, για την παρακάτω συνέντευξη, βρισκόμουν στο ιστορικό εργοστάσιο μηχανικών στροβίλων[1] της AEG που σχεδίασε ο P. Behrens το 1909 στο Βερολίνο. Αυτομάτως, λόγω του ιδιαίτερου τόπου όπου βρισκόμουν, μου γεννήθηκε ο παρακάτω αυθαίρετος συνειρμός: Όπως ο Behrens στο σχεδιασμό του εργοστασίου θέλησε να επαναφέρει στην εργοστασιακή παραγωγή την έννοια του κοινού σκοπού που ενυπήρχε στη φύση της αγροτικής εργασίας[2], έτσι και ο Δ. Φατούρος, επαναφέρει τη σημασία κατανόησης της αρχιτεκτονικής θεωρίας, στην καίρια αρχιτεκτονική πράξη. Η συγγραφική σας δραστηριότητα είναι ένα σημαντικό κομμάτι της δουλειάς σας. Οι θεωρητικές σας αναζητήσεις με ποιόν τρόπο συγκοινωνούν με το υλοποιημένο έργο; Θα μπορούσατε ν’ αναφέρετε ένα παράδειγμα; Θέλω να ελπίζω ότι όποια θεωρητική στάση ή διερεύνηση έχω επιχειρήσει, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι, συσχετίζεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με όποια αρχιτεκτονική έχω επιχειρήσει με επιτυχία ή όχι, είναι πάντοτε τα ζητήματα, οι απορίες, η αγωνία, η ανησυχία για το τι ακριβώς συμβαίνει στον καθημερινό κόσμο, τις καταγωγές συνθηκών και αποφάσεων, τις κατευθύνσεις, τις απορρίψεις. Στη συζήτηση αυτή θέλω από την αρχή να θυμίσω την επιρροή της διαφήμισης, της πολυπλόκαμης διαφήμισης που επηρεάζει, αν δεν καθορίζει, σε ορισμένες περιπτώσεις, και τις θεωρίες και τους εγωισμούς και τα κτίριά μας, τον τρόπο που συζητούμε με τον εργοδότη, τις κρίσεις για την αρχιτεκτονική κ.λπ. Το θεωρητικό υπόβαθρο είναι άλλοτε σαφέστερο και άλλοτε όχι. Χρειάζονται πάντοτε ορισμοί και επεξηγήσεις. Από τον πρώτο κιόλας χρόνο, φοιτητής το 1947 στη Σχολή στο ΕΜΠ, η αγωνία του Πικιώνη, η πίεση τού να κατανοούνται οι γραμμές και οι λέξεις, οι κύριες συνιστώσες του έργου και όχι μόνο οι μορφολογικές, ορίζουν τη μεγαλοφυΐα του Πικιώνη. Είναι το μεγαλείο της αναζήτησης, της στοχαστικής αναζήτησης, της αναζήτησης που συνεχώς αμφιβάλει για το “στόχο” της, συνεχώς βάζει ερωτήματα, προχωράει με δισταγμούς που άλλοτε επιβεβαιώνονται και άλλοτε όχι, όλα αυτά, στάση και διαδικασίες, που ισχύουν και για τις λεγόμενες θετικές επιστήμες. Το ίδιο το πρόβλημα δεν είναι σταθεροποιημένο. Η πολλαπλότητα των ζητημάτων στη λύση ενός προβλήματος οδηγεί στο δημιουργικό έργο, είναι αυτά που κάνουν και τη διδασκαλία της αρχιτεκτονικής δημιουργική έρευνα, με άλλους όρους ανοικτή και όχι εξυπνάδα και αυθαιρεσία. Το δημιουργικό έργο πραγματοποιημένο ή ως υπόθεση δεν μπορεί να γίνει χωρίς το θεωρητικό, στοχαστικό υπόβαθρο, λιγότερο ή περισσότερο συστηματικό. Το έργο δεν είναι μόνο το συνολικό

24 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

1

2 Η Γέφυρα της θάλασσας, Μελέτη, 2010 (Εικ. 1 Από τη Συγγρού προς το Ιωσηφόγλειο. Εικ. 2 Από τη Συγγρού πίσω στο Ιωσηφόγλειο.)

τελικό έργο είναι και τα στοιχεία του. Δεν είναι μόνο οι συνέχειες ή ασυνέχειες, τα κλειστά ή ανοικτά σχήματα κτλ. δεν είναι μόνο ζητήματα του χώρου, είναι ο κόσμος της σύνδεσης και της μη σύνδεσης με την ατομική και συλλογική πραγματικότητα, που και αυτό είναι γενικό, δεν αρκεί. Ας θυμηθούμε και τις προκλήσεις από το Τάο για τη σημασία του κενού. Οι παράγοντες του έργου είναι πολλοί, πάρα πολλοί, το έργο είναι πολυπαραγοντικό. Έστω, ένα “χιλιοστό” επίλυσης έχει πάρα πολλές συνιστώσες. Γενικότερα, πάντοτε η θεωρητική υπόθεση είναι παρούσα, άλλοτε με πρόθεση και σαφής, άλλοτε όχι. “Περιληπτικοί”, “κανονικοποιημένοι” τρόποι συνθετικής προσέγγισης, στους οποίους η στοχαστική αναζήτηση μπορεί να “ξεχαστεί”, δεν δείχνουν ότι αίρεται η κρισιμότητα της δημιουργικής διαδικασίας, απλοποιούν ή κρύβουν για να διευκολύνουν τη καθημερινή πρακτική. Επειδή πολλά χρόνια τώρα συζητώ τη θεωρητική αναζήτηση μερικές φορές έχει θεωρηθεί, κυρίως παλαιότερα, ότι είναι υπερβολικό και άχρηστο αυτό το ενδιαφέρον μου. Θέλω να θυμίσω: Ορισμένα χαρακτηριστικά του έργου μπορεί να αποτελούν ένα μόνιμο υπόβαθρο σε ό,τι επιχειρεί ένας αρχιτέκτονας. Το έργο π.χ. να μην είναι επιθετικό, να μην έχει βίαιη έκφραση, αλλά αμέσως μπαίνει το ερώτημα ποιο είναι το επιθετικό, πότε “γίνεται” επιθετικό. Πάλι οι συσχετίσεις, οι συναναφορές είναι αποφασιστικές. Συχνά επιμένω ότι το έργο πρέπει να έχει μια ήρεμη στάση που συσχετίζεται με το να μην είναι επιθετικό, αλλά ορισμένα στοιχεία του μπορεί να έχουν μια επιθετικότητα. Μπορεί να έχει μια ένταση ηρεμίας, γαλήνης, αλλά επιμέρους χαρακτηριστικά να έχουν “επιθετική” ένταση. Τα κατακόρυφα, μεγάλα, γεωμετρικά γωνιώδη στοιχεία, όγκοι ή επίπεδα, ανοίγματα, μεγάλοι πρόβολοι κτλ. συσχετίζονται με αυτές τις παρατηρήσεις, αλλά και αυτό πάλι δεν αρκεί για την κατανόηση των συνθετικών προθέσεων. Τι επιτελεί η “κίνηση” του πρόβολου στο χώρο και πώς μπορεί να αλλάξει την έκφραση του ή πώς ένα θέμα με ένταση, με τη θέση του και τις συσχετίσεις του με τα άλλα στοιχεία, όχι μόνο δεν αποκτά επιθετική σημασία, αντίθετα, αποτελεί στοιχείο που τονίζει την ήρεμη, στοχαστική, γαλήνια προσέγγιση. Μπορεί ένας πολύ ψηλός ουρανοξύστης με γεωμετρική ένταση να μην έχει επιθετικότητα, ενώ ένας πολύ μικρότερος να έχει υπερ- επιθετικότητα. Οι κατηγορίες του χώρου, ο περίκλειστος, ο δρομικός κτλ. δεν αρκούν μόνοι τους, πάλι οι συναναφορές είναι κρίσιμες όπως έχω προσπαθήσει να δείξω στο Ένα συντακτικό της αρχιτεκτονικής σύνθεσης για τα μορφώματα χώρου κ.α. Η έκφραση, όπως και η επιθυμία, μπορεί να είναι έμμεση ή άμεση, αλλά πως; Αυτά είναι ένα μέρος της αρχιτεκτονικής. Ο έλεγχος μιας απόφασης για ένα επιμέρους θέμα ή για τη συνολική κατάσταση, η “επιστροφή”, το feedback, σε μια υπόθεση λύσης είναι η “ζωή” της σύνθεσης, η κρίσιμη αποφασιστική συνθετική διαδικασία. Η πυκνότητα ενδο-αποφάσεων

φαίνεται καθαρά αν “σχεδιαστούν”, “αποτυπωθούν” οι νοητικοί χειρισμοί- αποφάσεις που είναι ένα πραγματικό “κουβάρι” συσχετίσεων, όπως το έχω παρουσιάσει πριν 40 χρόνια, και αυτό πάλι δεν συμβαίνει μόνο στην αρχιτεκτονική. Γι’ αυτό εδώ και πολλά χρόνια επιμένω στη σημασία που έχει η κατανόηση της διαδικασίας που έχει σχέση με τη λύση προβλήματος, όχι βέβαια ενός στοχοποιημένου, “έτοιμου” ερωτήματος όπου αίρεται η πολλαπλότητα και ο τρόπος της προσέγγισης. Ακόμη και η περίφημη προσαρμογή, συσχέτιση με το φυσικό τοπίο δεν έχει μια τυπική απάντηση, ούτε στους νοητικούς χειρισμούς, ούτε στην τελική απόφαση. Θα θέλατε να περιγράψετε τις διαδικασίες που ακολουθείτε κατά τη διάρκεια της αρχιτεκτονικής σύνθεσης; Υπάρχουν συγκεκριμένες μεθοδολογίες που ακολουθείτε από τη στιγμή της ιδέας μέχρι την υλοποίηση της πρότασης; Η αρχιτεκτονική είναι μια πολυπαραγοντικότητα, όπως θύμισα πιο πριν. Για να το πω με πιο περιγραφικό τρόπο, είναι μια θαυμάσια περιπέτεια, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι μια περιπέτεια χωρίς σκοπό, ούτε ότι είναι πάντοτε σωστή, γι’ αυτό και ορισμοί όπως “πολιτισμός του χώρου” ή “χωρικός πολιτισμός” είναι χρήσιμοι. Όλες οι κατ’ αίσθηση αντιλήψεις, αισθήσεις, όλος ο αντιληπτικός κόσμος είναι παρών στο έργο

25

3

Εικ. 3 Αναφορές και οργάνωση του χώρου.

4 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ “ΣΤΟΙΧΕΙΑ”

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ “ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ”

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

Εικ. 4 Νοητικοί xειρισμοί.

της αρχιτεκτονικής. Η όραση, η κιναισθητική αντίληψη, η μυρωδιά, η αφή, ο ήχος, το κοντά ή το μακριά, το πολύ ή το λίγο, το κυριώτερο και το δευτερότερο, το ελάχιστο και το υπερβολικό. Μπορεί το έργο να εξαίρει, να τονίζει ορισμένες από αυτές και από αυτές να προκύπτει η δημιουργική του παρουσία στον κόσμο, οι υποθέσεις ζωής. Όλα αυτά, πάντοτε μέσα στις συνθήκες και τις προοπτικές της ατομικής και συλλογικής ζωής, παίρνουν μέρος σε ότι ονομάζω το “πρόσωπο του δημιουργού”, που βέβαια συσχετίζεται με το “πρόσωπο του έργου”, το κτίριο, τη πλατεία, την πόλη. Καμία από αυτές τις συνιστώσες δεν είναι ανεξάρτητη από τις άλλες. Το έργο μπορεί να πετυχαίνει σε κάποιες και να αποτυγχάνει σε άλλες. Οι παγίδες είναι πολλές, μπορεί π.χ. να προταθεί μια ερμηνεία με γενικότερους όρους, αλλά μπορεί να μην έχει συσχετιστεί με την αρχιτεκτονική, “κτισμένη”, παρουσία. Η θεωρητική ανάλυση μπορεί να είναι καλοπροαίρετη, αλλά να μην είναι συνεπής, ολοκληρωμένη κ.λπ. Μια άτακτη πολυπλοκότητα μπορεί να είναι μια κατηγορία τάξης, μια τάξη μπορεί να είναι άμεση, φανερή, μπορεί να είναι έμμεση κ.λπ. Αυτά όλα, πολύ γνωστές παλιές προσεγγίσεις, αναγνωρίζονται

26 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

και κατανοούνται κάθε φορά με διαφορετικούς τρόπους. Η στιγμή της ιδέας δεν είναι αυτόνομη, ούτε είναι μόνο μία, είναι δέσμη, έχει παρελθόν, μεταβάλλεται κ.λπ. Έχω προσπαθήσει άπειρες φορές όλα αυτά να τα συζητήσω ως δάσκαλος ή με τον εαυτό μου ή με ένα ευρύτερο κοινό, και χαίρομαι που τα ξανασυζητώ σήμερα. Ο Δημήτρης Αντωνακάκης αναφέρει σ’ ένα κείμενό του, με αφορμή την κατοικία που έχετε σχεδιάσει στη Λήμνο, ότι χρησιμοποιείτε συχνά στο αρχιτεκτονικό σας έργο το στοιχείο της ειρωνείας, ως στοιχείο - σχόλιο της σημερινής αρχιτεκτονικής πραγματικότητας[3]. Τι θα λέγατε γι’ αυτή την παρατήρηση; Η πρόσληψη, πώς το “βλέπει”, πώς το προσλαμβάνει ο παρατηρητής, ο ακροατής, ο θεατής, είναι κρίσιμος παράγοντας. Η μνήμη και του δημιουργού και του θεατή, κατοίκου, χρήστη ή περαστικού είναι πάντοτε παρούσα, όπως σε όλες τις λειτουργίες της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αλλά, προσοχή, η μνήμη μπορεί να έχει παγιδευτεί σε μια έμμεση ή άμεση διαφήμιση. Η παντοδυναμία του κιτς και της διαφήμισης φαίνεται να καθορίζουν και να κατευθύνουν όλο και περισσότερο όλες τις θαυμάσιες πολλαπλότητες, αποφεύγεται ή καταδιώκεται το νόημα. Τώρα τελευταία σε όλο τον κόσμο έχουν αρχίσει να γίνονται συζητήσεις για να απελευθερωθεί η αρχιτεκτονική ακόμη και το design από το “φαίνεσθαι” που δεν είναι, όμως, αυτόνομο, είναι ανθρώπινη ζωή, συμπεριφορά των κυττάρων της ατομικής και συλλογικής πραγματικότητας, όπως στην Άβυσσο της Γιουρσενάρ. Δεν θυμάμαι, αν ο Δημήτρης Αντωνακάκης αναφέρεται στην ειρωνεία. Η ειρωνεία μπορεί να είναι η αντίφαση, μπορεί να είναι η αντίδραση του εαυτού ή ενός άλλου σε σχέση με μια υπόθεση. Η προσέγγιση του Δημήτρη στην αρχιτεκτονική, προσέγγιση πολυπλοκότητας και πολλαπλότητας και αγωνίας, μπορεί να είναι μέρος αυτής της ειρωνείας. Η αρχιτεκτονική, δηλαδή, έχει νόημα. Έχετε βρει μηχανισμούς, οι οποίοι να εξασφαλίζουν την αμοιβαία κατανόηση

μεταξύ του αρχιτέκτονα και του εργοδότη (ιδιώτη ή πολιτείας). Ποια είναι η εμπειρία σας από συνεργασία σας με την Πολιτεία; Πώς προστατεύετε το έργο σας; Η αμοιβαία κατανόηση αρχιτέκτονα -εργοδότη είναι βέβαια κρίσιμος παράγοντας, γι’ αυτό λέμε εδώ και πολλά- πολλά χρόνια ότι χρειάζεται μεταξύ τους διάλογος. Με άλλους όρους είναι η αναζήτηση ενός προγράμματος που δεν έχει οριστικοποιηθεί. Χρειάζεται πολύ- πολύ συζήτηση. Όταν η απόσταση είναι τεράστια θα πρέπει να οδηγήσει τον δημιουργό- αρχιτέκτονα, αφού έχει επιχειρήσει να κατανοήσει τον εργοδότη, στο να μην προχωρήσει στο έργο, βέβαια, πόσο ο εργοδότης μπορεί και πόσο θέλει και αυτός να κατανοήσει. Μπορεί ο αρχιτέκτονας να αναζητήσει ενδιάμεσες “λύσεις” που να μην είναι καταστροφικές για το έργο, που μπορεί ακόμη και να βοηθήσουν στην δημιουργική ολοκλήρωση, μπορεί να είναι ακόμη και υποχώρηση αλλά να ανοίγει δυνατότητες. Με αυτά προστατεύεται το έργο. Όταν έχει τελειώσει το έργο συχνά ο τρόπος που το έργο χρησιμοποιείται καταργεί συνολικά ή επιμέρους το ίδιο το έργο. Θυμάμαι σε ένα έργο μεγάλης κλίμακας: Μια σκεπασμένη και κλειστή γέφυρα- διαδρομή συνδέει το πρώτο στοιχείο με το δεύτερο, τους πρώτους κλειστούς χώρους με τους δεύτερους, η “γέφυρα” βρίσκεται μέσα στην ύπαιθρο, στις μακρές πλευρές της είναι ανοικτή δεξιά και αριστερά με υαλοστάσια, έτσι ώστε κατά την κίνηση από τους πρώτους στους δεύτερους κλειστούς χώρους να μεσολαβεί ένας ανοικτός περίπατος στο φως, στο πράσινο. Και όμως, το χώρο αυτό τον μετέτρεψαν από την αρχή σε αίθουσα κλειστή. Έτσι, χάθηκε ένα κύριο, βασικό στοιχείο, έτσι είναι και σήμερα, όλο το έργο αλλοιώνεται. Το έργο είναι σχεδόν αδύνατο να το προστατεύσεις. Για ποια αρχιτεκτονική πρότασή σας έχετε στενοχωρηθεί ιδιαίτερα που δεν έχει υλοποιηθεί; Τώρα τελευταία έχω μελετήσει ορισμένα μικρά έργα, σπίτια, που νομίζω ότι είχαν μια ιδιαίτερη κατεύθυνση και δεν έγιναν ποτέ. Αυτό μου λείπει ως μια ακόμη δοκιμή. Το ίδιο και ένα μεγάλο έργο- επέκταση που, αν και τελείωσε η μελέτη του, δεν έγινε. Είναι βέβαια και κάποιες άλλες περιπτώσεις που το έργο, πολλές φορές δημοσιευμένο και πολύ παλαιό, γκρεμίστηκε για να γίνει πολυκατοικία4. Αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Ίσως είναι μέρος της ταυτότητας της αρχιτεκτονικής. Ποιες τάσεις της σύγχρονης αρχιτεκτονικής έκφρασης σάς φαίνονται περισσότερο ενδιαφέρουσες; Είναι αυτές που δηλώνουν πραγματικά στοχαστικές αναζητήσεις και όχι τεχνάσματα υπεκφυγής στη μόδα κτλ. Έχω προσπα-

θήσει, όπως είναι φυσικό, πολλές φορές να συζητήσω τα σχετικά ζητήματα, όπως στην επιμονή της Αρχιτεκτονικής. Πολλές περιπτώσεις παρουσιάζονται ως δημιουργικά έργα, αλλά είναι εξυπναδισμοί ή άγνοια του τι πραγματικά κάνει η αρχιτεκτονική. Πολλά, πολύ σοβαρά δημιουργικά έργα προτείνει στην εποχή μας η αρχιτεκτονική. Φαίνεται, όμως, ότι εύκολα κυριαρχεί η εμπορική μάρκα, το branding, η κυριαρχία της διαφήμισης ως προβολή -υποτιθέμενης- ποιότητας, κάτι πολύ φυσικό στις συνθήκες ανταγωνισμού μόνο κέρδους και όχι αξιών. Οι Ιάπωνες είναι μια πολύτιμη πηγή ποιότητας έκφρασης, το έργο του Peter Zumthor είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα και στον τόπο μας η ποιότητα της νεότερης γενιάς είναι ζωντανή και δημιουργική.

5

6

7

Εικ. 5,6,7,8 Κατοικία στη Βάρκιζα, σε συνεργασία με τον Βασίλη Γιαννάκη, 1960-61. Εικ. 9 Κατοικία στη Σαλαμίνα,1953. Εικ. 10,11 Φωτορεαλιστικές απεικονίσεις της κατοικίας στη Σαλαμίνα.

Έχετε συναντήσει και συζητήσει με σημαντικούς αρχιτέκτονες της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής “σκηνής”. Μπορείτε να ξεχωρίσετε κάποιες από αυτές τις συναντήσεις; Ήταν και είναι ωραίες αυτές οι συναντήσεις, οι συζητήσεις, άλλοτε με λίγο χρόνο και άλλοτε περισσότερο κ.λπ. Μια φορά μίλησα στο τηλέφωνο για 5-10 λεπτά με τον Corbu. Στις αρχές του 1966, ο Lucien Herve, ο θαυμάσιος φωτογράφος και φίλος του Corbu, είχε κανονίσει να συναντηθώ μαζί του στο γραφείο του ένα μεσημέρι στο Παρίσι, αλλά το θυμήθηκα λίγο μετά την ώρα του ραντεβού. Τον πήρα τηλέφωνο από το ξενοδοχείο και απάντησε ο ίδιος, ούτε γραμματείς, ούτε public relations. Ο τόνος και ο ρυθμός της φωνής του και οι λέξεις σε μερικά σημεία έμοιαζαν με του Πικιώνη, ίσως πιο νευρικά. Την επόμενη μέρα έφευγα, είπαμε ότι θα βρισκόμαστε, όταν θα πήγαινα ξανά στο Παρίσι σε 4-5 μήνες, η συνάντηση δεν έγινε, και ο Corbu, 2-3 μήνες μετά, πέθανε. Λίγο αργότερα, οι λίγες συναντήσεις με τον G. Soltan, που είχε κάνει μαζί με τον Corbu το Modulor, έδειχναν στάση ζωής. Είναι και Έλληνες που έζησαν ή ζουν πολλά χρόνια έξω από τον τόπο που με έχουν πλουτίσει, όπως οι παλαιότεροι Γιάννης Ξενάκης και Γιώργος Κανδύλης, και ο νεότερος Αλέκος Τζώνης που τον θυμάμαι πολύ νέο. Ο R. Bofill στο γραφείο του, πριν πολλά χρόνια, στη Βαρκελώνη με τους χοντρούς τόμους της Ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής, δείχνει και εξηγεί μια διαφορετική στάση. Οι συζητήσεις με τον S. Chermayeff ήταν πάντοτε ένα μάθημα. Οι μακρές συζητήσεις με τον Aldo van Eyck και τον H. Hertzberger ήταν ένας κόσμος ολόκληρος, όπως και με τον Álvaro Siza στοχαστικοί και προσεκτικοί. Πολύ αργότερα, οι συναντήσεις με τον Philip Johnson στο γραφείο του, στο Four Seasons και στο Glass House: Τις χάρηκα τις συζητήσεις πολύ περισσότερο από ό,τι περίμενα. Το Glass House δεν ήταν ένα αντίγραφο της Βαρκελώνης δεν βρίσκεται επάνω σε ένα

8

9

10

11

ενιαίο οριζόντιο πεδίο, είναι στην άκρη, ψηλά, μιας χαμηλής πλαγιάς που ο ίδιος της είχε δώσει περισσότερη ένταση, ενώ η προσθήκη ενός μικρού, κλειστού, ανεξάρτητου, ομόλογου γεωμετρικά, χώρου με ενδιάμεσο ένα μικρό δρόμο διαμορφώνει ένα οικιστικό κύτταρο. Με την ευκαιρία των παράκτιων σταθμών στο Θερμαϊκό στη Θεσσαλονίκη που είχαμε προτείνει και προγραμματίσει με το Λόη Παπαδόπουλο, ήταν ακόμη μια ωραία ευκαιρία πάλι με τον Aldo van Eyck και τον Siza, ακόμη με τον Miralles, τον Himmelblau, τον θαυμάσιο Giancarlo De Carlo, που ήξερε καλά την Ελλάδα, και άλλοι άλλοτε, ο F. Otto, ο G. Canella. Με τον A. Isozaki που είχαμε συνεργαστεί, οι ευκαιρίες για συζήτηση ήτανε πολλές και ωραίες, ο Cedric Price με το ιδιαίτερο ύφος και στάση για τον κόσμο,

27

και άλλοι της ίδιας γενιάς και νεότεροι, όπως ο J. Outram, η Odile Decq που συναντιόμαστε κάπου- κάπου, ο Fr. Dal Co, o Mario Botta και θεωρητικοί από την ομάδα της Architectural Psychology και άλλοι, ο A. Lippman, ο R Landau, ο S. Anderson. ο A. Rapoport, ο C. Alexander, ο Hillier, ο Broadbent, ο K. Frampton πάντοτε ανήσυχος και κοντά στην ελληνική αρχιτεκτονική, και άλλοι και άλλοι. Όλο και περισσότερο γίνεται λόγος για την “οικολογική δόμηση” και τη χρησιμοποίηση βιοκλιματικών αρχών σχεδιασμού. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ούτως ή άλλως δεν θα πρέπει να είναι φιλικός στο περιβάλλον; Πού οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, αυτή η “προσκόλληση” της τελευταίας δεκαετίας; Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, και χαίρομαι που το λέτε, δεν είναι παρά μια συνιστώσα -ιστορική συνιστώσα- ή πιο σωστά γενετική συνιστώσα της αρχιτεκτονικής, που δεν μπορεί παρά να είναι φιλική και να συμπάσχει με το περιβάλλον, είναι μέρος της αρχιτεκτονικής. Χρειάζεται προσοχή, να μην απομονωθεί από την αρχιτεκτονική αυτή η θαυμάσια και μοναδική συνέργεια και έτσι να πτωχεύσει και να γίνει ένα επιχειρηματικό εργαλείο. Πολλά σας βιβλία είναι σημαντικά εγχειρίδια για τους νεότερους αρχιτέκτονες και Designers. Ποιος είναι σήμερα ο ρόλος του δασκάλου σε έναν κόσμο που “αυτοκαταστρέφεται”; Ε, πόσα να πεις για τη διδασκαλία της αρχιτεκτονικής. Δε χρειάζεται ούτε απλά να θυμίσω την αποφασιστική σημασία της, τα εγχειρίδια, αν τα θεωρήσουμε ιδιαίτερη κατηγορία βιβλίου. Δε γίνεται συζήτηση ότι είναι απαραίτητα, ιδιαίτερα μάλιστα όταν δείχνουν την κρίσιμη πολλαπλότητα του έργου της αρχιτεκτονικής, τις χειρονομίες, το σώμα της αρχιτεκτονικής και την ατομική και συλλογική συνείδηση της ευθύνης που εκφράζει ή που πρέπει να εκφράζει το έργο του αρχιτέκτονα. Για το δεύτερο μέρος της ερώτησης, για να μη γίνω ρητορικός, όσα έχω μέχρι τώρα συζητήσει και όσα τονίζο-

νται στην επόμενη τελευταία ερώτηση δείχνουν τον απελευθερωτικό, δημιουργικό ρόλο της αρχιτεκτονικής. Η ερώτηση σωστά τονίζει το γενικότερο πεδίο προοπτικής της ανθρώπινης κοινότητας, την κρισιμότητα των “πιέσεων” που ασκούνται στην ανθρώπινη κοινότητα, τις μορφές βαρβαρότητας που πρέπει να αντιμετωπίσει. Τι γνώμη έχετε για τους εναλλακτικούς τρόπους εκπαίδευσης, οι οποίοι “άνθισαν” κυρίως τη δεκαετία του ’60, όπως το Summerhill, και οι ιδέες του Ιβάν Ίλλιτς για μια κοινωνία χωρίς σχολεία; Πού το θυμηθήκατε το Summerhill, σήμερα στην εποχή που η εκπαίδευση προπαγανδίζεται ως κατάρτιση και μάλιστα κατάρτιση, όχι για ανταγωνισμό αξιών, ας το πω πολύ γενικά, αλλά για ανταγωνισμό κέρδους σε συνεργασία με “Οίκους Αξιολόγησης” κ.λπ.; Εδώ φαίνονται, ή πιο σωστά, συνυπάρχουν και τα κρίσιμα ζητήματα της αρχιτεκτονικής, η μονοσήμαντη αποθέωση της προβολής, η εύκολη υπερ- έξαρση εντυπώσεων, χωρίς υπόβαθρο στην ανθρώπινη υπόσταση. Σήμερα, είναι πιο σαφής ο περιορισμός της δημιουργικής έκφρασης από την, χωρίς όρια και θεσμικές ρυθμίσεις, υπερένταση της προτεραιότητας της χρηματοπιστωτικής κερδοφορίας, που έφτασε και στην λεγόμενη κρίση το 20072008 στις ΗΠΑ και αναδιατάσσει όχι μόνο στην Ευρώπη τις συνθήκες λειτουργίας και βέβαια τη καθημερινή ζωή της ανθρώπινης κοινότητας και την ίδια την ύπαρξη της αρχιτεκτονικής και της πόλης, όπως σύντομα έχω αναφερθεί στο Ίχνη μετάβασης. Η αρχιτεκτονική, ξαναλέω, δεν είναι μετέωρη, ας θυμηθούμε τις δημιουργικές αναδιατάξεις της αρχιτεκτονικής και της πόλης το ’20’30, το ’50, το ’60 και τις εποχές τους. Για τις συσχετίσεις της σημερινής λεγόμενης κρίσης με την αρχιτεκτονική και την πόλη έχουν ήδη δημοσιευτεί κάποιες αναλύσεις, οι σχετικές δημοσιεύσεις είναι γεγονός ότι είναι πολύ- πολύ περιορισμένες, οι αρχιτέκτονες, ιδιαίτερα οι “Οίκοι Αρχιτεκτονικής”, “φυλάγονται” από τις συζητήσεις για τα κρίσιμα ζητήματα της αρχιτεκτονικής.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Α. ΦΑΤΟΥΡΟΣ Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928, Αρχιτέκτων Ε.Μ.Π. (1952). Ζωγραφική με τον Ν. Χατζηκυριάκο Γκίκα (1947-1953). Μεταπτυχιακή εργασία με τον Π. Μιχελή, (1955-1958). Επιμελητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π (1953-1959). Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ) (1959-1996), Ομότιμος Καθηγητής από το 1996. Πρύτανης Α.Π.Θ (1983 - 1988), Visiting Fellow, Σχολή Αρχιτεκτονικής Πανεπιστήμιο Yale (19661967). Έχει διδάξει και έχει δώσει διαλέξεις σε πολλά Πανεπιστήμια της Ευρώπης και των Η.Π.Α. Έχει μελετήσει μόνος του ή με άλλους αρχιτέκτονες, πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια: Κλειστό κολυμβητήριο στον Πειραιά, Γυμνάσιο - Λύκειο Λαγκαδά με τον Β. Γιαννάκη, Αρχαιολογικά Μουσεία Καβάλας, Φιλίππων, Πολυγύρου με τον Γιάννη Τριανταφυλλίδη, Εθνική Πινακοθήκη με τον Π. Μυλωνά κ.α. Έχει πάρει βραβεία σε πανελλήνιους και διεθνής αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς κ.α., το έργο του έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και αλλού στην Ευρώπη και έχουν κυκλοφορήσει αφιερώματα στο έργο του. Έχουν εκδοθεί πολλά βιβλία του και έχει πολλές δημοσιεύσεις σε βιβλία και περιοδικά στην Ελλάδα και στο εξωτερικό: Από τα παλαιότερα Ένα συντακτικό της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1995. Πρόσφατα 1. Η επιμονή της αρχιτεκτονικής, Αθήνα, Καστανιώτης β’ έκδ., 2004.

2. Ίχνος Χρόνου. Αφηγήσεις για τη νεώτερη ελληνική αρχιτεκτονική, Αθήνα, Καστανιώτης, 2008.

3. 2009 Ίχνη μετάβασης. Η αρχιτεκτονική μέσα στη νέα πραγματικότητα, Αθήνα, Καστανιώτης, 2009.

4. Δημήτρης Α. Φατούρος, Κατάλογος αναδρομικής έκθεσης, Λ. Παπαδόπουλος, Σ. Τσιτιρίδου (επιμ.), Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη, ΑΠΘ, ΕΙΑ, Δομές, 2009. Εκλεγμένος Πρόεδρος Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (1973-1974), Γενικός διευθυντής Ανώτατης Εκπαίδευσης στο ΥΠΕΠΘ, Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (1974), Υπουργός Παιδείας (1993- 1994).

Παραπομπές [1]. ΑΕG-Turbinenfabrik [2]. “ο Behrens προσπάθησε να θέσει το εργοστάσιο σε λειτουργία, σύμφωνα με τους κανόνες του αγροκτήματος, να επαναφέρει στην εργοστασιακή παραγωγή την έννοια του κοινού σκοπού που ενυπήρχε στη φύση της αγροτικής εργασίας, ένα συναίσθημα που νοσταλγούσαν ίσως οι σχεδόν ανειδίκευτοι εργάτες, που είχαν πρόσφατα εγκατασταθεί στο Βερολίνο. Πως αλλιώς θα μπορούσε κανείς να εξηγήσει την πολυεπίπεδη στέγη του Εργοστασίου Μηχανικών Στροβίλων ή τον υπαίθριο χώρο του συγκροτήματος της AEG στην Brunnenstrasse που θύμιζε αυλή αγροικίας;” Kenneth Frampton, Μοντέρνα Αρχιτεκτονική, Ιστορία και κριτική, εκδόσεις Θεμέλιο, 1999, σελ. 108.

[3]. “Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Φατούρος χρησιμοποιεί την ειρωνεία ως στοιχείο-σχόλιο της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας· είναι μια ενσυνείδητη επιλογή κατά της βλακείας, είναι μια προσπάθεια διάνοιξης των οριζόντων απελευθέρωσης των ορίων μας. Κι αυτό δεν το κάνει μόνο με το συναινετικό του λόγο, τη χιουμοριστική του διάθεση και την πληθωρική του παρουσία, αλλά και με τη χρήση στοιχείων στην αρχιτεκτονική του που αναφέρονται σ’ ένα λεξιλόγιο που έχει απορρίψει, έχει χλευάσει κι έχει εξευτελίσει, αλλά που στοιχεία του ενσωματώνει με διακριτική έμφαση στα έργα του”. Από το κείμενο του Δημήτρη Αντωνακάκη Διορθωτικές διαθλάσεις. Μια κατοικία στη Λήμνο, που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επετηρίδα “ΟΡΙΟΝ”, τόμος ΙΕ’, τιμητικός τόμος στον καθηγητή Δ. Α. Φατούρο, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή - Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Θεσσαλονίκη 1998, σσ. 95-102.

[4]. Ο Δημήτρης Φατούρος αναφέρεται στην κατοικία στην Βάρκιζα Αττικής, που σχεδίασε σε συνεργασία με τον Βασίλη Γιαννάκη, το 1960.

28 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Νέος αστικός εξοπλισμός: Δίκτυα και συστήματα Ελεάννα Χωρίτη Aρχιτέκτων dplg e-mail: moi@eleannahoriti.com www.eleannahoriti.com

Στο παρόν άρθρο γίνεται παρουσίαση ενός εναλλακτικού αρχιτεκτονικού λεξιλογίου μέσα από μία σειρά τριών έργων αστικού εξοπλισμού. Πρόκειται για έργα μικρού σχετικά μεγέθους, σχεδιασμένα με οικολογική συνείδηση και με χαμηλό λειτουργικό κόστος, τα οποία αποτελούν τις δομικές μονάδες δικτύων ή συστημάτων.

1 Εικ. 1,2 Μ.Ο.LA.T. (Πρόταση στάσης λεωφορείου).

29

θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για αφισοκόλληση), βασίζεται στην ανάγκη της ανεμπόδιστης περιμετρικής θέας. Για να μπορούν ν’αντιλαμβάνονται οι χρήστες την έλευση του λεωφορείου χωρίς να σηκωθούν από τη θέση τους ή να εγκαταλείψουν τη περίμετρο του στέγαστρου και στη συνειδητή απόφαση αποφυγής δημιουργίας θέσεων για διαφημιστικό υλικό. Η διαπίστωση ανάγκης μεγαλύτερης προστασίας από τις καιρικές συνθήκες ή / και πιέσεις για άμεση οικονομική απόδοση του συστήματος μπορεί να επιφέρουν σχεδιαστικές αλλαγές. Όλα τα στοιχεία της στάσης είναι κυλινδρικά, για να αποφεύγονται οι τραυματισμοί και να διευκολύνεται ο καθαρισμός της, ενώ το μέγεθός της είναι τέτοιο, ώστε να καλύπτει τις ανάγκες αφετηριών ή κομβικών σταθμών στο κέντρο της πόλης.

ΥΔΡΟΧΩΝΟ / HYDROCONE για συλλογή και επανάχρηση υδάτων

2

Κοινός στόχος των τριών έργων είναι η αντιμετώπιση προβλημάτων που άπτονται ενεργειακών και κοινωνικών θεμάτων σε αστικά κέντρα και διαχωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: τα “αστικά εργαλεία” και τους “αστικούς οργανισμούς”, ανάλογα με την τυπολογία τους και τη φιλοσοφία τους. Η πρώτη κατηγορία - “αστικά εργαλεία” - έχει κύριο στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την επίλυση πρακτικών καθημερινών προβλημάτων. Παράγονται μαζικά. Τα παραδείγματα που παρατίθενται ασχολούνται με την άνεση χρήσης των μαζικών μέσων μεταφοράς, και τη συλλογή και ανακύκλωση των όμβριων υδάτων. Τη δεύτερη κατηγορία αποτελούν οι “αστικοί οργανισμοί”. Πολυπλοκότεροι σε μορφή και λειτουργία από τα “αστικά εργαλεία”, σκοπός τους είναι η αντιμετώπιση και επίλυση προβλημάτων κοινωνικής φύσης, όπως η επανένταξη των αστέγων στο κοινωνικό σύνολο, μέσω εναλλακτικών και βιώσιμων αρχιτεκτονικών λύσεων.

M.O.LA.T. Πρόταση για στάση λεωφορείου Το Μ.Ο.LΑ.Τ. (Εικ. 1,2) είναι μια πρόταση για στάση λεωφορείου στην Αθήνα (2008) και ονομάστηκε έτσι από τα αρχικά των αντικειμένων και υποκειμένων που υπήρξαν πηγή έμπνευσης για τη μορφή του. Mανιτάρι - Ομπρέλα - Λάμπα - Τσού-

30 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

χτρα. Η στάση φιλοδοξεί ν’αποτελέσει μια ενεγειακά αυτόνομη νησίδα, της οποίας η λειτουργία δε θα επιβαρύνει οικονομικά ή ενεργειακά την Πολιτεία και βασίζεται στη συλλογή και ανταλλαγή ενέργειας. Προσφέρει θέρμανση το χειμώνα, δροσισμό το καλοκαίρι και φωτισμό τη νύχτα. Το σύνολο της κατασκευής είναι από χάλυβα και στηρίζεται σε μία κεντρική κολόνα, πάνω στην οποία στηρίζονται και το κάθισμα και η προθήκη κυρτού σχήματος που συγκεντρώνει όλες τις χρήσιμες, προς το κοινό, πληροφορίες. Η ενεργειακή τροφοδοσία της στάσης γίνεται μέσω 336 φωτοβολταϊκών πάνελ τριγωνικού σχήματος, τα οποία καλύπτουν πλήρως το κέλυφος του στέγαστρού της. Εντός του στέγαστρου αυτού βρίσκεται το σύνολο των απαραίτητων ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων για τη συλλογή και μετατροπή της ηλιακής ενέργειας: Αντλία θερμότητας, ανεμιστήρες, φωτιστικά σώματα, σπείρα υποδοχής νερού κ.λπ. Η προστασία των παραπάνω εγκαταστάσεων εξασφαλίζεται από μεταλλική σχάρα (οροφή της στάσης), η οποία εξασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία του αέρα και τη διέλευση του τεχνητού φωτός. Οι οδεύσεις που καλύπτουν τις ανάγκες ενεργειακής ανταλλαγής με τα τοπικά δημόσια δίκτυα, (π.χ. όδευση νερού), γίνονται μέσω της κεντρικής κολόνας στήριξης. Η απουσία κάθετων επιφανειών (οι οποίες

Το ΥΔΡΟΧΩΝΟ / HYDROCONE (Εικ. 3,4) άπτεται της διατήρησης των φυσικών πόρων μέσω της συλλογής και επανάχρησης των υδάτων. Είναι ένας μεγάλος νεροσυλλέκτης και δημιουργήθηκε σε απάντηση μίας πρόσκλησης για αρχιτεκτονική σκέψη πάνω στη σχέση της πόλης της Αθήνας με το νερό. Η σχέση αυτή εντοπίζεται σε δύο μεγάλα και σημαντικά θέματα. Στο θαλάσσιο μέτωπο και τους τρόπους επανένωσης της πόλης με την παραλία και στην αποκατάσταση των υδάτινων οδεύσεων, (το επίγειο δίκτυο γλυκού νερού), των ποταμών και χειμάρρων της. Το ΥΔΡΟΧΩΝΟ είναι μια απόπειρα απάντησης στο ζήτημα της διαχείρισης του βρόχινου νερού και στα προβλήματα που δημιουργούνται λόγω της προβληματικής σχέσης της πόλης με το δίκτυο γλυκού νερού της. Μέσω ενός συστήματος δικτύων συλλογής, καθαρισμού και επανάχρησης του οποίου το ορατό τμήμα είναι ένα μεταλλικό χωνί διαμέτρου 5μ. και ύψους 3,75μ., γίνεται εκμετάλλευση και διαχείριση του βρόχινου νερού. H λειτουργία της πρότασης αυτής βασίζεται στην τοποθέτηση συλλεκτών βρόχινου νερού στα δώματα των αθηναϊκών κτιρίων και μπορεί να λειτουργήσει με δύο τρόπους: μέσω ιδιωτικών μικροδικτύων “οικιακής” χρήσης ή / και σε συνδυασμό με μεγαλύτερες δημόσιες υποδομές, (Εικ. 4). Δηλαδή, το νερό που συλλέγεται μέσω του ΥΔΡΟΧΩΝΟΥ, μπορεί να διοχετευθεί μέσω ορατών ή μη σωληνώσεων, σε δύο ξεχωριστά δίκτυα, ιδιωτικής (ανά κτίριο) ή κοινής χρήσης (ανά περιοχή). Η εφαρμογή του συστήματος σε μεμονωμένα κτίρια προϋποθέτει μια μικρή μονάδα ανακύκλωσης νερού, η οποία θα τροφοδοτείται, εκτός από το βρόχινο νερό και με το χρησιμοποιημένο νερό του συνόλου των νιπτήρων και λουτήρων (grey waters), έτσι ώστε η λειτουργία του συστήματος να μην διακό-

3

4 Εικ. 3 Υδρόχωνο - αρχή λειτουργίας. Εικ. 4 Υδρόχωνα στη σειρά.

πτεται σε περιόδους ανομβρίας. Η μονάδα ανακύκλωσης νερού συνοδεύεται από δεξαμενή/ές μικρής χωρητικότητας. Μπορεί να εγκατασταθεί εξ αρχής στις νέες οικοδομές. Σε υφιστάμενα κτίρια η εγκατάσταση μπορεί να γίνει στους ακάλυπτους χώρους ή το υπόγειο, με ορατά δίκτυα, ενώ σε κτήρια των οποίων οι δυνατότητες υποδοχής νέων εγκαταστάσεων είναι περιορισμένες, το νερό θα διοχετεύεται απ’ ευθείας σε (νέο) δημοτικό δίκτυο συγκομιδής νερού προς ανακύκλωση. Το επεξεργασμένο νερό θα καλύπτει τις ανάγκες σε νερό χρήσης για τα καζανάκια, τον ποτισμό (φυτά σε εξώστες, ακάλυπτους, δώματα) και καθαρισμό των κοινοχρήστων κάθε πολυκατοικίας. Εκτός από το έργο ανακύκλωσης, φιλοδοξία του συστήματος είναι να συμβάλλει στον έλεγχο της απώλειας του βρόχινου νερού συνδυαζόμενο με τις υπόλοιπες προσπάθειες ανάκτησης της χαμένης γης, όπως η φύτευση των δωμάτων. Ο προσεκτικός σχεδιασμός, ο έλεγχος του αριθμού των συλλεκτών και η πυκνότητα των συστημάτων ανά περιοχή, η οικονομική υποστήριξη των ιδιωτών και βασικά η δημιουργία δημόσιων υποδομών υποστήριξης του συστήματος θ’ αποτελέσουν και το κριτήριο της επιτυχίας του. Το χαρακτηριστικό σχήμα του ΥΔΡΟΧΩΝΟΥ εμπνέεται και αποτελεί φόρο τιμής στον Δημήτρη Παπανικολάου*. Οι “αστικοί οργανισμοί” αποτελούν τη δεύτερη κατηγορία εγκαταστάσεων. Είναι πιό σύνθετα αρχιτεκτονικά έργα, τα οποία αποτελούν τμήματα δικτύων ή είναι αυτοτελή κτήρια. Η επιτυχία και η βιωσιμότητα της λειτουργίας των πρότυπων αυτών εγκαταστάσεων ή συστημάτων αποτελεί πρόκληση, όχι μόνο κατασκευαστικά, αλλά και θεσμικά. Σκοπός τους η εξυπηρέ-

τηση ποικίλων αναγκών των πολιτών και ενώ η θεσμική υποστήριξή τους είναι αναγκαία, δεν είναι πάντα απαραίτητο να συνοδεύονται από μεγάλα έργα υποδομής πολιτικού μηχανικού.

Αστική Σημαδούρα Ένα τέτοιο παράδειγμα (Εικόνα 5) είναι η Αστική Σημαδούρα: Balise Urbaine, Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών Forum BUTAGAZ 1994. Πρόκειται για μία απόπειρα απάντησης στον προβληματισμό που αναπτύχθηκε γύρω από το ζήτημα του άστεγου πληθυσμού στη Γαλλία γενικά και ειδικότερα στο Παρίσι, από τους, μεταξύ άλλων, Chilpéric de Boiscuillé και Paul Virilio. Ο διαγωνισμός αυτός που οργανώθηκε με σκοπό τη διερεύνηση λύσεων, εισηγήθηκε τη δημιουργία ενός δικτύου κτιρίων υποδοχής και υποστήριξης των αστέγων, τα οποία θα “εμφυτεύονταν” στον αστικό ιστό. Προτείνει έναν εναλλακτικό τρόπο κατοίκησης, έξω από την ελληνική αρχιτεκτονική μέχρι τώρα δράση, όχι όμως εκτός της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας και ανάγκης. Η πρωτοτυπία της ιδέας βασίζεται τόσο στην επινόηση ενός νέου είδους κτιριολογικού προγράμματος μέσω του οποίου ασκείται κοινωνική αλληλεγγύη, όσο και στον τρόπο εγκατάστασης του δικτύου των κτιρίων στην πόλη, μέσω της εκμετάλλευσης μη αξιοποιήσιμων ελεύθερων χώρων, δηλαδή μη άρτιων και μη οικοδομήσιμων τεμαχίων γης. Οι κτιριολογικές απαιτήσεις παραμένουν ίδιες για κάθε κτίριο- “σημαδούρα”, ενώ η αρχιτεκτονική λύση προσαρμόζεται κάθε φορά στις συγκεκριμένες τοπικές συνθήκες. Η “Σημαδούρα”, είναι ένας σταθμός επιβίωσης, που σαν σκοπό έχει, αν όχι τη λύση, τη μερική ανακούφιση σημαντικών προβλημάτων του άστεγου

πληθυσμού, μέσω της παροχής συγκεκριμένων υπηρεσιών. Εξ ορισμού αποθαρρύνει την εγκατάσταση, ενώ ενθαρρυνει και υποστηρίζει έμπρακτα την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη / επανένταξη των χρηστών της. Βασικό δεδομένο του τρόπου λειτουργίας της είναι η ανώνυμη και δωρεάν εξυπηρέτηση παράλληλα με τον αποκλεισμό μηχανισμών σίτισης και διανυκτέρευσης. Κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας προσφέρει υποδοχή, πληροφόρηση, (πίνακες ανακοινώσεων, εξειδικευμένο προσωπικό), επικοινωνία, (τηλεφωνικοί θάλαμοι, υπολογιστές), μόνιμη ταχυδρομική διεύθυνση, (υπηρεσία ταχυδρομικής θυρίδας), δυνατότητα διεκπεραίωσης κοινωνικών καθηκόντων (χώρος συμπλήρωσης εντύπων), φύλαξη προσωπικής περιουσίας, (θυρίδες ασφαλείας) και προσωπική υγιεινής (λουτρά, πλυντήρια). Η αυτονομία και η αυτοδιαχείριση είναι ο τελικός στόχος τόσο για τους χρήστες όσο και για το ίδιο το κτίριο. Οι βιώσιμες λύσεις που προσφέρονται για την αντιμετώπιση του κατασκευαστικού σκέλους είναι πολλές. Από τη δημιουργία νέων κτιρίων σε μη αξιοποιήσιμους ελεύθερους χώρους, μέχρι την προσαρμογή μη αξιοποιημένων δημόσιων / ιδιωτικών ακινήτων. Την αποκλειστική χρήση ανακυκλωμένων οικοδομικών υλικών για την κατασκευή, τη διατήρηση των πόρων από τους οποίους εξαρτάται η λειτουργία του κτιρίου, (ανακύκλωση νερού, ενεργειακή αυτονομία κ.λπ.). Σε επίπεδο διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού που χρειάζεται για τη λειτουργία του “σταθμού” υπάρχουν επίσης εναλλακτικές: από την ανταλλαγή ωρών εργασίας με υπηρεσίες, μέχρι την εκ περιτροπής απασχόληση εξειδικευμένου προσωπικού του δημόσιου τομέα, ή του εθελοντισμού. Σαν αποτέλεσμα των

31

παραπάνω προδιαγραφών, δεδομένων και απαιτήσεων ένα από τα πρώτα κτίρια - εργαλεία αποκτά θεωρητική υπόσταση και μέσω της αρχιτεκτονικής πρότασης αποκτά οντότητα και ταυτότητα. Κάθε μία από τις 507 προτάσεις που κατατέθηκαν έδωσε τη δική της πλαστική και λειτουργική ερμηνεία στο θέμα. Σε συνεργασία με τον designer Lionel Parquet, σκεφτήκαμε ένα κτίριο (Εικ.

5), που να υιοθετεί, κυριολεκτικά, σε σχήμα και θέση την ασταθή - προσωρινή κοινωνική ισορροπία των ενοίκων του, πληρώντας συγχρόνως τις προδιαγραφές του διακριτικού σημείου, (σημαδούρα). Η κλίση του κτιρίου υπαγορεύεται από τη θέση του και την ανάγκη φυσικού περιμετρικού φωτισμού και αερισμού. Το ισόγειο και το πατάρι είναι αφιερωμένα στην υποδοχή και τις συναλλαγές με το προσωπικό, ενώ ο κάθε όροφος είναι αποκλειστικά αφιερωμένος σε μία και μόνο χρήση / λειτουργία από τις προβλεπόμενες. Οι όψεις καλύπτονται από πολλαπλές επιφάνειες, γυαλί και ξύλο και συνδυάζουν διαφάνεια και προστασία. Προσφέρουν ζώνες φωτός και σκιάς. Η ύπαρξη των σκιάστρων αναδεικνύει τη διαφάνεια και τη φωτεινότητα του εσωτερικού κατά τη διάρκεια της νύχτας, όπου το κτίριο μεταμορφώνεται σε “φάρο”, δηλώνοντας την ύπαρξή του. Κάθε ένα από τα παραπάνω έργα βρίσκεται σε διαφορετικό στάδιο σχεδιαστικής εξέλιξης. Απαιτούν δοκιμές, προώθηση του σχεδιασμού σε επίπεδο εφαρμογής, πειραματισμό με νέες τεχνολογίες, προσαρμογές, περιόδους παρατήρησης και ελέγχου, την υιοθεσία καινοτόμων θεσμών. Ανάλογα με την κατηγορία που ανήκουν, έχουν τη δυνατότητα να παραχθούν μαζικά, ή απαιτούν προσαρμογή της αρχιτεκτονικής λύσης στις τοπικές συνθήκες. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η εξάρτησή τους από απαραίτητα για τη λειτουργία τους έργα υποδομής, τα οποία απαιτούν σοβαρή αρχική επένδυση από την πολιτεία, συντονισμό και συνεργασία φορέων, ένταξη σε νομοθετικό πλαίσιο. Στοχεύουν σε μακροπρόθεσμη ενεργειακή και οικονομική απόδοση, ενώ είναι άμεσα αισθητά τα κοινωνικά και πρακτικά οφέλη τους. Αφορμή για το σχεδιασμό της σειράς των “αστικών εργαλείων” όπως τα M.O.LA.T. και ΥΔΡΟΧΩΝΟ, ήταν οι προσκλήσεις για αρχιτεκτονικές προτάσεις πάνω σε θέματα που αφορούν την Αθήνα, του περιοδικού εντύπου ΗΟΜΕ (τετραμηνιαία έκδοση της Athens Voice). Το Μ.Ο.LA.T. έχει παρουσιαστεί στην έκθεση Διευρυμένες Οικολογίες Expanded Ecologies, του ΕΜΣΤ (Ιούνιος - Οκτώβριος ‘09), και στην κατηγορία FUTURE PROJECTS του World Architecture Festival, Βαρκελώνη 2009. Η πρότασή μας (Ε. Χωρίτη - L. Parquet), για την ΑΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΔΟΥΡΑ παρουσιάστηκε στην Ελλάδα στην 3η Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων, (ΕΙΑ), Αθήνα 2001.

32 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

5

Εικ. 5 Αστική σημαδούρα.

ΣΥΝΤΟΜΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

EΛΕΑΝΝΑ ΧΩΡΙΤΗ Architecte dplg Αποφοίτησε το 1992 από την École Nationale Supérieure des Beaux Arts στο Παρίσι, όπου σπούδασε περιβαλλοντική γλυπτική & multi-media με τον Gérard Singer και σχέδιο με τον Vladimir Velickοvic. Το 1993 αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή Paris-la-Seine, (UP9) ως αρχιτέκτων d.p.l.g. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα και έχει δικό της γραφείο από το 1997. Έχει συμμετάσχει σε ελληνικές και διεθνείς εκθέσεις αρχιτεκτονικής και τέχνης. Εχει βραβευθεί για το έργο της Stacked Housing και τα έργα της έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικές εκδόσεις τέχνης και αρχιτεκτονικής, τεχνικά και άλλα περιοδικά. Παράλληλα, η εικαστική της δραστηριότητα ερευνά το ρόλο του αρχιτέκτονα ως χειριστή & την επιθυμία του για έλεγχο.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Ο Δημήτρης Παπανικολάου (1939-2004), αρχιτέκτων Dipl. Ing. Aachen, του οποίου έργο του περιλαμβάνει σημαντικές καινοτομίες ως προς την μέθοδο σχεδιασμού, κατασκευής και χρήσης του δομημένου χώρου, προσπάθησε να συνδυάσει τις έννοιες της αυθόρμητης ανάπτυξης και της αυτοοργάνωσης σε πολύπλοκα δυναμικά συστήματα, όπως αυτά των έμβιων οργανισμών, σε ένα πρότυπο σκέψης και μεθοδολογίας που επιτρέπει την ανάπτυξη αποτελεσματικότερων μεθόδων δόμησης με κατάλληλη αξιοποίηση των σύγχρονων διαθέσιμων τεχνολογικών μέσων.

Βιβλιογραφία Balise Urbaine, nomades dans la ville. Chilpéric de Boiscuillé. Les Éditions De L’Imprimeur 1999.

Ολυμπιακός Ηλιακός Πύργος στο Ρίο ντε Τζανέιρο Ελευθέριος Ι. Πισκιτζής Αρχιτέκτων Μηχ. U.W.C, M.Arch.,M.B.A Chartered Architect RIBA, AIA, RIAC, SARA,ALA,AIAA, ASLA, υπ. διδάκτωρ ΕΜΠ Mέλος της διεθνούς ένωσης ερευνητών ενεργειακού σχεδιασμού - EDRA e-mail: eparchilab@hotmail.com

Για την Ολυμπιάδα του 2016 στο Ρίο ντε Τζανέιρο, το ελβετικό αρχιτεκτονικό στούντιο RAFAA, προτείνει τον Ηλιακό Πύργο Πόλης / Solar City Tower με ενσωματωμένα ηλιακά πάνελ και βιώσιμα χαρακτηριστικά. Το φιλόδοξο σχέδιο των Ελβετών αρχιτεκτόνων προσπαθεί να συμβάλει στη διεξαγωγή των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων με μηδενικές εκπομπές ρύπων άνθρακα. Σύμφωνα με την προκήρυξη του διεθνούς διαγωνισμού αρχιτεκτονικής, η περιοχή επέμβασης αφορούσε τον Κόλπο της πόλης του Ρίο ντε Τζανέιρο για το νησί Cotonduba, το οποίο υποχρεωτικά προσεγγίζουν τα αεροσκάφη που προσγειώνονται στο αεροδρόμιο της πόλης. Ο διαγωνισμός αφορούσε το σχεδιασμό μίας κάθετης δομής που θα επιδιώξει να αποτελέσει σύμβολο για εκείνους που φθάνουν στο Ρίο, δημιουργώντας μια εικόνα τόσο ισχυρή ώστε οι επισκέπτες να επισκεφτούν ξανά το Ρίο και παράλληλα η πόλη να θριαμβεύσει την προσφορά της για την φιλοξενία των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2016. Η πρόκληση, επομένως, εστιάζεται στο σχεδιασμό ενός πύργου παρατήρησης που θα γίνει σύμβολο καλωσορίζοντας όλους εκείνους που επισκέπτονται την πόλη του Ρίο ντε Τζανέιρο, εάν φθάνουν αεροπορικώς ή από τη θάλασσα.

Η αρχική ιδέα Ο πρωταρχικός στόχος των αρχιτεκτόνων ήταν να επανεξετάσουν την κλασική έννοια του ορόσημου και πώς μπορεί να μετασχηματιστεί για μια πόλη με απαράμιλλη φυσική ομορφιά και ακτογραμμή, όπως η πόλη του Ρίο ντε Τζανέιρο. Θα έπρεπε η αρχιτεκτονική μορφή που θα υιοθετούσαν να είναι κάτι περισσότερο από μια εκφραστική και εικονική αρχιτεκτονική ιδέα, θα έπρεπε να πληροί κάποιες πραγματικές προκλήσεις για την επικείμενη μεταμοντέρνα εποχή και τη συλλογική έννοια της απεξάρτησης από την εποχή του πετρελαίου και να συμβαδίζει με την εποχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Θα έπρεπε, σύμφωνα με τους Ελβετούς αρχιτέκτονες, η αρχιτεκτονική μορφή, ως έννοια στο σύνολό της, να αντιπροσωπεύει ένα μήνυμα μιας κοινωνίας που αντιμετωπίζει το μέλλον με αισιοδοξία και με έμφαση στην πράσινη ανάπτυξη. “Το πρόγραμμά μας, που στέκεται στην παράδοση “ενός κτιρίου / μιας πόλης ως μηχανή”, θα παράσχει την απαιτούμενη ενέργεια για την πόλη του Ρίο ντε Τζανέιρο και των κατοίκων του, χρησιμοποιώντας τους φυσικούς πόρους. Ελπίζουμε να επιτύχουμε ένα διεθνές ολυμπιακό μήνυμα με μια πολιτική έκκληση. Μετά τη φιλοξενία της συνάντησης κορυφής των Ηνωμένων Εθνών το 1992, το Ρίο ντε Τζανέιρο θα είναι η αφετηρία για μια σφαιρική πράσινη εξέλιξη και για μια βιώσιμη ανάπτυξη των αστικών δομών. Ίσως θα γίνει ακόμη και ένα σύμβολο για τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες στην ιστορία με μηδενικές εκπομπές ρύπων άνθρακα.”

Η προσέγγιση Το κτιριακό πρόγραμμα αποτελείται από εγκαταστάσεις παραγωγής ηλιακής ενέργειας

33

1

5

2

3

6

που κατά τη διάρκεια της ημέρας παράγουν την ενέργεια τόσο για την πόλη, αλλά και για το ολυμπιακό χωριό, αντίστοιχα. Τα υπερβολικά ποσά ενέργειας που θα απαιτηθούν θα αντληθούν από το νερό της θάλασσας προς τον υπό σχεδιασμό πύργο. Τη νύχτα, το νερό θα απελευθερώνεται πάλι με τη βοήθεια των στροβίλων, που θα παράγουν ηλεκτρική ενέργεια κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η παραχθείσα ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για το φωτισμό του πύργου ή για την πόλη. Επιπρόσθετα, αυτή η “μηχανή - κτίριο” μετατρέπεται σε εντυπωσιακή κατάπληξη της φύσης: ένας αστικός καταρράκτης, ένα σύμβολο για τις δυνάμεις της φύσης. Συγχρόνως, θα είναι η αντιπροσώπευση μιας συλλογικής συνειδητοποίησης της πόλης απέναντι στο φυσικό τοπίο που την περιβάλει. Μέσω μιας αστικής plaza τοποθετημένης 60 μέτρα πέρα από τη στάθμη της θάλασσας θα υπάρχει πρόσβαση στο κτίριο. Μέσω ενός αμφιθεάτρου, οι επισκέπτες θα φτάνουν στην είσοδο που τοποθετείται στο ισόγειο.

Η οργάνωση

4

Εικ. 1 Προοπτική άποψη του Πύργου από το επίπεδο της θάλασσας. Εικ. 2 Προοπτική άποψη την παραλία του Ρίο ντε Τζανέιρο. Εικ.

3 Προοπτική άποψη από Αεροπλάνο. Εικ. 4 Άποψη από ψηλά του Πύργου & του νησιού Cotonduba. Εικ. 5 Μετατροπή του Πύργου σε Ολυμπιακή Δάδα. Εικ. 6 Προοπτική νυχτερινή άποψη. Εικ. 7,8 Προοπτικές απόψεις του Ολυμπιακού Πύργου. Εικ. 9 Αξονομετρική άποψη σε διάσπαση λειτουργίας του Πύργου. Εικ. 10 Κατόψεις σε διάφορα επίπεδα & κτιριολογικό πρόγραμμα.

34 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αστική plaza και το αμφιθέατρο που βρίσκονται στο επίπεδο εισόδων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χώροι εκδηλώσεων και γεγονότων άμεσα συνδεδεμένων με την διεξαγωγή των ολυμπιακών αγώνων. Οι δημόσιοι χώροι είναι, επίσης, προσιτοί από αυτό το επίπεδο και επάνω. Η καφετέρια και το κατάστημα είναι τοποθετημένες κάτω από τον καταρράκτη και προσφέρουν μια συναρπαστική πανοραμική άποψη στην πόλη του Ρίο ντε Τζανέιρο και την απίστευτη ακτογραμμή της, αλλά και μοναδικές οπτικές διαφυγές προς τη θάλασσα. Οι κοινόχρηστοι ανελκυστήρες θα μεταφέρουν τον επισκέπτη στις γέφυρες παρατήρησης και στον αστικό εξώστη. Τα γραφεία διοίκησης μπορούν να προσεγγιστούν άμεσα από το χώρο του φουαγιέ. Η εσωτερική κυκλοφορία στο κτίριο οργανώνεται από τις εισόδους και τους ανελκυστήρες. Οι μη κρατικοί χώροι θα βρίσκονται στην πίσω περιοχή του κτιρίου και κατά συνέπεια, μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωριστά. Στο συμβατικό κτιριολογικό πρόγραμμα του πύργου οι Ελβετοί αρχιτέκτονες ενσωμάτωσαν και μια πλατφόρμα για bungee jumping, η οποία θα βρίσκεται στο επίπεδο +90.5μ. Η παρατήρηση σε μεγάλη απόσταση προς τη θάλασσα, αλλά και την ακτογραμμή του Ρίο ντε Τζανέιρο, μπορεί να γίνει από τη γέφυρα παρατήρησης στο επίπεδο +98.0μ. Ο αστικός εξώστης είναι τοποθετημένος στην κορυφή του πύργου στα 105 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας. Στο σημείο αυτό ο επισκέπτης έχει μια άποψη 360° του τοπίου και μπορεί να δει τον καταρράκτη περπατώντας από τον γυάλινο διάδρομο - γέφυρα.

Το κτίριο - μηχανή Ο ηλιακός πύργος των Ελβετών αρχιτεκτόνων θα αποτελέσει πρότυπη αρχιτεκτονική μορφή αυτόνομου και βιώσιμου κτιρίου με μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Οι Ελβετοί αρχιτέκτονες προβάλουν στο πρόγραμμά τους την έννοια του “κτιρίου - μηχανή”, δηλαδή του κτιρίου που πέρα από την αισθητική, λειτουργική και χωροταξιακή διάσταση ενσωματώνει και μια άλλη διάσταση, αυτή της τέταρτης διάστασης, όχι με την έννοια των θεωρητικών της αρχιτεκτονικής του χρόνου, αλλά τη διάσταση της παραγωγής. Το κτίριο είναι πλέον αυτάρκες και μέσα στο κέλυφός του υπάρχει πυρήνας, μια μηχανή που παράγει ενέργεια και το καθιστά αυτόνομο και δυναμικό. Μεταξύ του μεγάλου αριθμού

πολιτιστικών αλλαγών που προκλήθηκαν τον 19ο αιώνα, από αυτήν τη λεγόμενη νέα εποχή, ήταν η εγκατάσταση μιας μηχανικής αισθητικής στους τομείς της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδίου. Η μηχανική αισθητική μπορεί να διακριθεί στην εργασία κάθε σημαντικού αριθμού του νεωτεριστικού pantheon, επομένως ουσιαστικά ρύθμισε ολόκληρο το φάσμα της νεωτεριστικής δραστηριότητας. Παρά αυτήν την ομοιομορφία, οι λόγοι για τους οποίους το μεμονωμένο κίνημα των Μοντέρνων υιοθέτησε την αισθητική ποικιλία κατά πολύ, ήταν για να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι έκαναν τόσα μόνο για να επικαλεσθούν το τρέχον zeitgeist και μετά βίας θα φαίνονταν ικανοποιητικοί. Από τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της αισθητικής που ποικίλλει σύμφωνα με τη φύση του ενδιαφερόμενου (π.χ. πολιτικός, οικονομικός), οι λόγοι για τη χρήση του είναι θεμελιώδεις σε οποιαδήποτε κατανόηση του μοντερνισμού. Αρχικά, η ιδέα ότι ο μοντερνισμός αγκάλιασε την αισθητική της μηχανής προκειμένου να δοθεί η απτή μορφή στο πνεύμα της εποχής, εν τούτοις, όχι μόνο έδωσε το κίνητρο σε αυτή τη νεωτεριστική δραστηριότητα αλλά ταυτόχρονα και τη διάθεση να το διαμορφώσει. Η Βιομηχανική Επανάσταση κατακρήμνισε μια σειρά απέραντων αλλαγών, αυτές περιλαμβάνουν την εκβιομηχάνιση, την άνοδο της πόλης ως μητρόπολη, μια συνοδευτική πτώση στο ruralism και τη γρήγορη τεχνολογική πρόοδο. Στη λεηλασία για τους φυσικούς πόρους, ακόμη και οι χώρες του Τρίτου Κόσμου αισθάνθηκαν τον αντίκτυπο της νέας εποχής. Στην πολιτιστική σφαίρα, οι μεταρρυθμιστές αρχιτέκτονες του 19ου αιώνα, John Ruskin και William Morris, επιτέθηκαν στη μηχανή - παραγωγή για την υπονόμευση των δεξιοτήτων των τεχνών και της προσωπικότητας του εργαζομένου. Δεδομένου ότι η μηχανή σφετερίστηκε την παράδοση και τη μεμονωμένη προσπάθεια, θα γινόταν αδύνατο για τον καλλιτέχνη ή το βιοτέχνη να υπερηφανευτούν για την εργασία τους, και ο καταναλωτής, στη συνέχεια, θα υφίστατο τα μειονεκτήματα του πνεύματος με το να στερηθεί πλέον να ζήσει σε ένα περιβάλλον που ήταν στοργικά φιλοτεχνημένο. Ως αντίμετρο, οι Ruskin, Morris και άλλοι πρότειναν μια επιστροφή στις παραδοσιακές διαδικασίες τεχνών και τις πηγές έμπνευσης που ήταν πρώτιστα μεσαιωνικές. Σε άλλους τομείς, αυτό το αντιδραστικό μέτρο έγινε αισθητό για να είναι μη ρεαλιστικά προσκολλημένο στις παραδόσεις. Δεδομένου ότι η μηχανή ήταν, όπως οι Ruskin και Morris είχαν υποστηρίξει, ανάρμοστη στη μίμηση των παραδοσιακών διαδικασιών και των σχεδίων τεχνών, εκείνοι που αναγνώρισαν ότι η μηχανή ήταν μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα γνώριζαν

7

την ανάγκη να εξελιχθεί ένας νέος αισθητικός διάλογος.

Η διαμάχη Ακριβώς το ίδιο έπεται να συμβεί 100 χρόνια μετά, με την πρόταση των Ελβετών αρχιτεκτόνων για την ανέγερση του ηλιακού πύργου στο νησί Cotonduba, στον κόλπο της πόλης του Ρίο ντε Τζανέιρο. Πολλοί εναντιώνονται στην εν λόγω αρχιτεκτονική πρόταση υποστηρίζοντας, ότι θα αλλοιώσει το φυσικό τοπίο του κόλπου του Ρίο ντε Τζανέιρο και ότι δε συμβαδίζει με την ομορφιά του νησιού και των ακτογραμμών του κόλπου. Για την οικοδόμησή του ο πύργος των Ελβετών θα απαιτήσει όχι μόνο ιδιαίτερους οικονομικούς πόρους, αλλά και μεγάλη ικανότητα στην τεχνολογία κτιρίου και την επιστήμη της αρχιτεκτονικής. Επίσης, τα υλικά για τον καταρράκτη των πολιτών του Ρίο ντε Τζανέιρο θα πρέπει να είναι ειδικά σχεδιασμένα και ιδιαίτερα ανθεκτικά σε υψηλά ατμοσφαιρικά επίπεδα και χαμηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Ο “ηλιακός πύργος πόλης” Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2016 θα μας παρουσιάσουν ένα άλλο κτίριο τόσο άξιο, όπως η φωλιά του πουλιού στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου το 2008; Τα 105 μ. που μετρούν την υψηλή αρχιτεκτονική έρχονται με ένα ελκυστικό όνομα, “ηλιακός πύργος πόλης”. Προορισμένο ώστε η ανέγερσή του να βοηθήσει το Ρίο ντε Τζανέιρο και τον υπόλοιπο κόσμο να εστιάσει σε μια βιώσιμη ανάπτυξη των αστικών δομών, το κτίριο σχεδιάζεται για να κάνει πλήρη χρήση της άφθονης ηλιοφάνειας στο Ρίο. Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν προσδοκήσει στο να είναι όσο φαίνεται θεαματικός ο καταρράκτης, που χρησιμεύει ως το νέο σύμβολο του Ρίο ντε

8

Τζανέιρο. Σε έρευνά μας, για το εν λόγω ολυμπιακό πρόγραμμα, ο Rafael Schmidt, ο διευθυντής του αρχιτεκτονικού γραφείου RAFAA με έδρα την Ζυρίχη, απάντησε ως εξής: “Παρακαλώ, επιτρέψτε μου να διευκρινίσω πρώτα την κατάσταση του προγράμματος. Ο ηλιακός πύργος πόλης ήταν μια πρόταση για έναν διεθνή διαγωνισμό που προκηρύχτηκε το 2009. Δεδομένου ότι έχει προσελκύσει τη μεγάλη προσοχή των μέσων, τους τελευταίους μήνες, αποφασίσαμε να έρθουμε σε επαφή με τον Πρόεδρο του Ρίο πάλι. Εμείς, δεν έχουμε οποιαδήποτε επιβεβαίωση από τις τοπικές αρχές μέχρι τώρα και δεν ξέρουμε εάν αυτό το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί! Επομένως, το σχέδιο του πύργου βρίσκεται σε ένα πολύ πρώτο στάδιο και αντιμετωπίζουμε τα επιμέρους κατασκευαστικά προβλήματα ανέγερσής του. Ακόμα κι αν έχουμε κάνει κάποια έρευνα σε αυτόν τον τομέα, μια ουσιαστική εκτίμηση δαπανών ή μια εκτίμηση για την κατανάλωση ενέργειας που θα απαιτηθεί για την αυτονομία του κτηρίου δεν είναι δυνατή προς το παρόν”. Ο πύργος είναι βεβαίως μια ενδιαφέρουσα και καινοτόμος αρχιτεκτονική πρόταση. Εντούτοις, πολλοί, τόσο έντυπα, αλλά και σε διάφορα blog στο διαδίκτυο, που συζητούν αυτό το ολυμπιακό πρόγραμμα, υπονοούν ότι ο ηλιακός πύργος θα χτιστεί σίγουρα. Όπως σημειώθηκε ανωτέρω από

35

τον επικεφαλής αρχιτέκτονα, αυτό δεν είναι απόλυτα σίγουρο, αφού δεν έχουν λάβει ακόμη κάποια επίσημη ανακοίνωση. Για να επαναλάβει ότι ο ηλιακός πύργος είναι αυτήν την περίοδο ακριβώς μια πρόταση και, στην πραγματικότητα, το πρόγραμμα δεν μπορεί να προχωρήσει, αν δεν λάβει την έγκριση από την κυβέρνηση της Βραζιλίας. Η πόλη του Ρίο ντε Τζανέιρο χαρακτηρίζεται για την αρχιτεκτονική των υψηλών της κτιρίων, τα οποία ταυτίζονται με εταιρικές ταυτότητες και οικονομικούς κολοσσούς. Οι υποστηρικτές της εν λόγω πρότασης αναφέρουν ότι ο Ηλιακός Πύργος θα ανήκει και θα εκπροσωπεί τον λαό.

Οι επιρροές Οι Ελβετοί, προφανώς επηρεασμένοι από τον Γάλλο - Ελβετό Le Corbusier συνάδελφό τους αρχιτέκτονα, προσπαθούν να εξελίσσουν την ιδέα του κτιρίου ως μηχανή και να αποδώσουν μια νέα υπόσταση που να συμβαδίζει με την μετά-μοντέρνα περίοδο της αρχιτεκτονικής που ενσωματώνει βιοκλιματικά στοιχεία, υιοθετεί τον ενεργειακό σχεδιασμό και στοχεύει στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

“Working by calculation, engineers employ geometrical forms, satisfying our eyes by their geometry and our understanding by their mathematics; their work is on the direct line of good art” (from Towards a New Architecture, Le Corbusier). Οι θεωρίες του Le Corbusier είχαν ένα έντονο κοινωνικό προβληματισμό: “Η μηχανή όπου ζούμε μέσα είναι ένα παλαιό λεωφορείο γεμάτο φυματίωση. Δεν υπάρχει καμία πραγματική σύνδεση μεταξύ των καθημερινών δραστηριοτήτων μας στο εργοστάσιο, στο γραφείο ή στην τράπεζα που εργαζόμαστε, όπου είναι υγιείς και χρήσιμες και παραγωγικές, και των δραστηριοτήτων μας στο κέντρο της οικογένειας που είναι σαν άτομα με ειδικές ανάγκες σε κάθε στροφή.” Κατά συνέπεια, η αρχιτεκτονική είναι ένα όργανο της αναδόμησης ολόκληρης της κοινωνίας, η λογική εναλλακτική λύση στην επανάσταση, στην περίπτωση δε των Ελβετών στην πράσινη επανάσταση. Η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2016 στο Ρίο ντε Τζανέιρο θα επηρεάσει τόσο την αστική ανάπτυξη της πόλης και της ευρύτερης περιοχής, αλλά και την ανακατανομή των κατοίκων

9

10

του σε αυτό. Ο πύργος θα προσπαθήσει να αποσυμφορήσει την ανάπτυξη στον αστικό ιστό και ταυτόχρονα να συμβάλει στην ενεργειακή αυτονομία της πόλης. Μια πόλη που χρειάζεται επειγόντως αυτές τις υποδομές για τις τοπικές κοινότητές της και την ενεργειακή τους απεξάρτηση. Μόλις οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελειώσουν, ο πύργος θα αποτελέσει αρχιτεκτονικό ορόσημο και πόλο έλξης τουριστών κατά τη διάρκεια επίσκεψής τους στην πόλη του Ρίο ντε Τζανέιρο. Η επιλογή των διοργανωτών για το νησί Cotonduba ως περιοχή επέμβασης και η προκήρυξη του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για το σχεδιασμό ενός πύργου για να καλωσορίζει τους επισκέπτες παραπέμπει εννοιολογικά στο άγαλμα της ελευθερίας στο νησί Ελευθερίας στην Νέα Υόρκη, το οποίο καλωσόριζε τους μετανά-

στες στη γη της επαγγελίας, όπου θα υιοθετούσαν με τη σειρά τους το αμερικάνικο όνειρο. Η ολυμπιακή αρχιτεκτονική υπερβαίνει τη μετριότητα της αρχιτεκτονικής του κεφαλαίου, που ενσωματώνει μια ορισμένη ταυτότητα, μετατρέποντας μια κοινωνία των οικονομικών παραγόντων σε κοινωνία των αστικών καταναλωτών, όπου υπάρχει χώρος για θεάματα που δεν είναι πολιτικές ή μαζικές εκδηλώσεις. Συγχρόνως, η αρχιτεκτονική εκφράζει μια αναζήτηση, επιτυχή ή όχι, για τις μορφές που είναι αναγνωρίσιμες με αυτόν τον τρόπο, αναμιγνύοντας την παράδοση με την τεχνολογία. Στην επαναλαμβανόμενη θάλασσα των αστικών κτιρίων και των μειλίχιων εταιρικών ουρανοξυστών τα νέα κτίρια είναι πλέον νησίδες της διασκέδασης, του ανταγωνισμού, της κατανάλωσης και της απόσπασης της προσοχής.

Σημείωση*

Πηγές

Οι παραπάνω προτάσεις θα παρουσιαστούν στη (Σύνοδο Κορυφής Παγκόσμιας Μελλοντικής Ενέργειας) WFES του 2011 στο Abu Dhabi (17-19 Ιανουαρίου 2011) στην πόλη Masdar των Η.Α.Ε.

www.khourylevitfong.com • www.launchpad 05.com/ • www.launchpad05.com Βιβλιογραφία - Αναφορές

David E. Gerard, John Ruskin & William Morris: The Energies of order and love, Nine Elms Press, USA, 1988 • Le Corbusier, Towards a new Architecture, Translated from the 13th French edition by Frederick Etchells, Dover Publications, New York, 1986 • Le Corbusier, 1887-1965: The Lyricism of Architecture in the Machine Age by Jean - Louis Cohen, France, Tascen, 2005 • www.rafaa.ch [RAAFA Architects].

36 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Ακροβάτης - Βιοκλιματική μονοκατοικία στη Βάρκιζα Αντώνης Γαβαλάς Αρχιτέκτων Μηχανικός Α.Π.Θ. Ενεργειακός Σύμβουλος MA Architectural Association www.gavalasarchitects.gr

Ο “ακροβάτης” είναι μια πρόσφατα αποπερατωμένη μονοκατοικία που βρίσκεται στην περιοχή της Βάρκιζας. Το οικόπεδο είχε το πλεονέκτημα να έχει τον μεγάλο του άξονα παράλληλα με τη γραμμή ανατολής - δύσης και απολύτως ελεύθερο το μέτωπό του προς το νότο. Ήταν δηλαδή ιδανικό για τον απρόσκοπτο σχεδιασμό ενός ενεργειακά βέλτιστου κελύφους.

1 Εικ. 1 H όψη του κτιρίου από το δρόμο.

37

2

38 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

3

4

5

ΥΠΟΜΝΗΜΑ 1. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος 20 εκ.

2. Φράγμα υδρατμών.

3. Πάνελ εξηλασμένης πολυστερίνης 5 εκ. (Fibran) 4. Ελαφρομπετόν κλίσεων 3-13 εκ.

5. Ασφαλτόπανο 6. Λευκό βότσαλο θαλάσσης 10 εκ.

7. Πάνελ διογκωμένης πολυστερίνης 3-10 εκ.

(Bolix) 8. Ψευτόκασα 2 χ 8 εκ.

9. Κούφωμα αλουμινίου με θερμοδιακόπτη (Alkat) 10. Διπλά υαλοστάσια low-e, εξωτερικό 6 χιλ. low-e, 6 χιλ. κενό, εσωτερικό 4 χιλ. απλό.

11. Μονή γυψοσανίδα 1,25 εκ. (Knauf) 12. Ενδοδαπέδια θέρμανση.

13. Πάτωμα laminate (Quickstep).

14. Τσιμεντοκονία.

15. Σενάζ μπετόν οπλισμένο 16. Λευκό μάρμαρο Καβάλας 3 εκ.

17. Γρανιτοπλακάκι γκρί 18. Στέγαστρο αλουμινίου με καρέ 10 χ 2 εκ. και στηριζόμενο με μηχανόβιδες 1 χιλ. εντός ανεστρ. δοκού.

19. Σοβάς 20. Βενετσιάνικες εξωτερικές περσίδες (Griesser) 21. Aλουμινένια βάση υαλοπετασμάτων 22. Κρύσταλλο 6+6 triplex securite 23. Μπατική τοιχοποιία 24. Skylight με πλαίσιο αλουμινίου και διπλά υαλοστάσια low-e το εξωτερικό.

6

Εικ. 2 H αρμονική σχέση μεταξύ εσωτερικών και ημιυπαίθριων χώρων αποτελεί βασική επιδίωξη για τη δημιουργία του βέλτιστου μικροκλίματος. Εικ. 3 Κάτοψη ισογείου. Εικ. 4 Κάτοψη 1ου ορόφου. Εικ. 5 Κάτοψη 2ου ορόφου. Εικ. 6 Κατασκευαστικές λεπτομέρειες.

Η ονομασία προέκυψε από την αντίθεση μεταξύ του αρκετά εκτεταμένου κτιριολογικού προγράμματος εσωτερικού και περιβάλλοντος χώρου που δόθηκε από την οικογένεια που θα το κατοικούσε, σε αντιδιαστολή με τις πολύ περιορισμένες διαστάσεις του οικοπέδου (12,50μ. x 20,00μ.). Αυτή η σχέση οδήγησε σε ένα σχεδιασμό οριακό όσον αφορά τους λεπτούς χειρισμούς των νοητών και πραγματικών ορίων, καθότι δεν υπήρχαν περιθώρια για σπατάλη χώρου. Συνεπακόλουθα η αρχιτεκτονική επίλυση θύμιζε καθ’ όλη τη διάρκειά της και μέχρι την παγίωση της τελικής λύσης, μια διαδικασία ακροβασίας. Ως εφαλτήριος του σχεδιασμού θεωρήθηκαν οι επικρατούσες κλιματολο-

γικές συνθήκες αλλά και η συγκεκριμένη γεωμορφολογία. Το τοπικό κλίμα είναι το τυπικό των νοτίων προαστίων της Αθήνας με θερμά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες. Οι επικρατούντες άνεμοι κατά τη μεγαλύτερη περίοδο του έτους είναι βόρειοι, βορειοδυτικοί, ενώ συχνά τη θερμή περίοδο εμφανίζονται θαλάσσιες αύρες καθότι το οικόπεδο δεν απέχει περισσότερο από δυο χιλιόμετρα από την ακτογραμμή. Ταυτόχρονα, η προϋπάρχουσα χλωρίδα παρέχει μια μοναδική ηλιακή προστασία στα νοτιοανατολικά με φυλλοβόλες ψηλές λεύκες, οι οποίες σκιάζουν κατά το καλοκαίρι το μεγαλύτερο τμήμα του οικοπέδου ενώ το χειμώνα επιτρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία. Το βασικό ζητούμενο

ήταν η δημιουργία ενός κελύφους που να συνδυάζει αυξημένη ιδιωτικότητα, απτή λειτουργικότητα, σύγχρονο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και όσο το δυνατόν χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Με γνώμονα αυτά, κατασκευάστηκε μια μονοκατοικία σε τέσσερα επίπεδα. Στο υπόγειο βρίσκονται το λεβητοστάσιο, η αποθήκη καυσίμων, το μηχανοστάσιο ανελκυστήρα και η αποθήκη. Στο ισόγειο δημιουργείται ένας ενιαίος και αδιαίρετος χώρος 80 περίπου τετραγωνικών μέτρων με σαλόνι, τραπεζαρία και κουζίνα, τα οποία μεταξύ τους έχουν μια δυναμική διάταξη που προκύπτει από την καθημερινή χρηστική τους σχέση (σαλόνι - τραπεζαρία και κουζίνα τραπεζαρία). Στον 1ο όροφο χωροθετείται

39

7

νοτιοανατολικά το master υπνοδωμάτιο με το βεστιάριό του και ακριβώς από πίσω το ensuite λουτρό του. Στο νότο και νοτιοδυτικά του ιδίου ορόφου διατάσσονται ακόμα δυο υπνοδωμάτια με το λουτρό τους επίσης στο βορρά, ενώ στον 2ο όροφο δημιουργείται ένα αυτόνομο playroom με βατό δώμα. Στη μέση του βόρειου τοίχου της κάτοψης τοποθετείται ο ανελκυστήρας και το κεντρικό κλιμακοστάσιο, το οποίο εν μέρει διαχωρίζεται από τους υπόλοιπους χώρους από το κατακόρυφο φρεάτιο των μηχανολογικών εγκαταστάσεων. Οι καθαρές και απλές γραμμές οριοθετούν το σαφή συσχετισμό των λειτουργιών μεταξύ τους και επιτρέπουν τη βέλτιστη εκμετάλλευση όλων των διαθέσιμων τετραγωνι-

40 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

κών, ενώ η αντίθεση των κτιριακών όγκων και η διάταξη του 1ου ορόφου εγκάρσια στο ισόγειο με το πρόσωπό του στο νότο, δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα σχέση προστατευμένων ημιυπαίθριων χώρων, ως αρμονική μετάβαση εσωτερικού και εξωτερικού. Το κτίριο δείχνει να προσπαθεί να ξεχωρίσει από τη βάση του, να ίπταται σε μια δυναμική χειρονομία κίνησης μεταξύ νότου και βορρά. Ταυτόχρονα η κεντρική είσοδος έχει ένα τοιχίο από οπλισμένο σκυρόδεμα προς το βορρά προφυλάσσοντας εν μέρει από τις καιρικές συνθήκες και τους ανέμους ενώ με τη χρήση κεκλιμένων πλευρικών ορίων προς το νότο προσδίδεται μια ιδιαιτερότητα στην οπτική του επισκέπτη που το προσεγγίζει. Η χρω-

ματική διαφοροποίηση του εξωτερικού επιχρίσματος ανταποκρίνεται στην ογκοπλαστική διαμόρφωση του κελύφους και σε συνδυασμό με την ύπαρξη ή απουσία των μεγάλων υαλοστασίων αναλόγως του προσανατολισμού προσδίδει ένταση στην εξωτερική εμφάνιση. Ειδικότερα, προς τον εσωτερικό ιδιωτικό κήπο, τα κουφώματα μεγιστοποιούνται προκειμένου να επιτρέπουν την οπτική ενοποίηση του εσωτερικού με τον κήπο και την πισίνα. Σχεδόν όλες οι αρχιτεκτονικές, στατικές και μηχανολογικές παράμετροι του σχεδιασμού και της κατασκευής έχουν διαμορφωθεί και καθοριστεί από τον κυρίαρχο βιοκλιματικό χαρακτήρα του κτίσματος. Όλος ο κτιριακός όγκος αφήνεται να απέχει δ/2 από

8

9

10

11

12

13

Εικ. 7 Άποψη του δώματος ισογείου με το ανοιγόμενο skylight και την επικάλυψη με λευκά βότσαλα θαλάσσης. Εικ. 8,10 Τα ανοίγματα οροφής και οι ανοιχτόχρωμες ανακλαστικές επιφάνειες του περιβάλλοντος χώρου προσφέρουν έντονη και ομοιόμορφη διάχυση του φυσικού φωτός στο ισόγειο. Εικ. 9,11 Στο δώμα και τα υπνοδωμάτια έχουν τοποθετηθεί ανεμιστήρες οροφής για τη διέυρυνση της ζώνης θερμικής άνεσης απο τους 26οC στους 29οC. Εικ. 12 Άποψη της βορειοδυτικής πλευράς του κτιρίου. Εικ. 13 Το ηλιακό δωμάτιο.

το όριο μεταξύ της συνιδιοκτησίας στο βορρά προκειμένου να κατασταθεί εφικτή η φύτευση για την προστασία του βόρειου τμήματος του κελύφους. Αντιστοίχως η ανάγκη για επίτευξη συγκεκριμένων τετραγωνικών και εξάντλησης του συντελεστή δόμησης και κάλυψης υποχρεώνει το ισόγειο να έρθει εν επαφή με το νότιο όριο. Επιπρόσθετα, το κτίριο σε κάθε επόμενη στάθμη υποχωρεί προς το βορρά αποκαλύπτοντας μεγαλύτερο ανάπτυγμα όψης και δωμάτων στον ευεργετικό νότο.

Τα ανοίγματα μεγιστοποιούνται στο ανάπτυγμα του νότου ενώ στο βορρά αφήνονται τα ελάχιστα απαιτούμενα για φυσικό φωτισμό και αερισμό. Με τον χειρισμό αυτό, το κτίριο μοιάζει να έχει γυρίσει την πλάτη του στο βορρά. Στην απόληξη του κλιμακοστασίου δημιουργείται κεκλιμένο τοιχίο ύψους 1 μέτρου προκειμένου να φιλοξενεί τους ηλιακούς συλλέκτες και πιθανώς μελλοντικά, φωτοβολταϊκά, τα οποία να μοιάζουν ενσωματωμένα στην υπόλοιπη σύνθεση

χωρίς να φαίνονται ξένο στοιχείο στην αρχιτεκτονική σύνθεση. Όσον αφορά τη λειτουργία και τη χωροθέτηση των χρήσεων, οι κύριοι χώροι διημέρευσης, όπως το σαλόνι, η τραπεζαρία και τα υπνοδωμάτια τοποθετήθηκαν στο νότο ενώ οι συμπληρωματικοί και υγροί χώροι όπως το κλιμακοστάσιο, οι διάδρομοι και τα λουτρά, στο βορρά. Κυρίαρχο ρόλο στο χαρακτήρα και την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου διαδραμάτισε η εφαρμογή εξωτερικής θερμομόνωσης κελύφους με τη χρήση

41

14

πλακών διογκωμένης πολυστερίνης 6 έως 10 εκατοστών της εταιρείας Tytan, σε συνδυασμό με επιπρόσθετη μόνωση με εξηλασμένη πολυστερίνη από τη Fibran, στο διάκενο μεταξύ των τούβλων στις νότιες όψεις. Η εξωτερική μόνωση τοποθετείται με τέτοιο τρόπο που να αγκαλιάζει όλους τους φέροντες δοκούς και τους λαμπάδες των κουφωμάτων. Στα δώματα τοποθετείται πάνω από τις πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος μόνωση εξηλασμένη πολυστερίνης πάχους 5 εκ. Η πλάκα οροφής υπογείου, όπως και οι εσωτερικοί τοίχοι μεταξύ ισογείου και κλιμακοστασίου πρόσβασης στο υπόγειο, επίσης μονώνονται. Ταυτόχρονα όλα τα ανοίγματα αποτελούνται από διπλά υαλοστάσια low-e με θερμοδιακοπή πλαισίου και κουφώματος αλουμινίου. Το εξωτερικό τζάμι είναι 6 mm πάχος low-e, 6mm διάκενο αέρα και 4 mm απλό το εσωτερικό, έχοντας μέσο συντελεστή θερμοπερατότητας Uvalue 2.35m²K/W. Τα τέσσερα προαναφερθέντα κατασκευαστικά στοιχεία οδηγούν στην πλήρη αποφυγή θερμικών γεφυρών. Η τελική επιφάνεια των βατών και χρησιμοποιούμενων δωμάτων καλύφθηκε με ανοιχτόχρωμο ανακλαστικό γρανιτοπλακάκι, ενώ τα μη συχνά επισκέψιμα δώ-

42 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ματα, με 10cm λευκό βότσαλο θαλάσσης επικαθήμενο πάνω στη στρώση ασφαλτόπανου. Το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν βότσαλα μεσαίου μεγέθους επιτρέπει στα υποκείμενα στρώματα να αναπνέουν εκτονώνοντας κατά τη διάρκεια της νύχτας όση θερμότητα έχει διαπεράσει στη μάζα τους. Οι τελικοί δείκτες θερμοπερατότητας δομικών στοιχείων που επιτυγχάνονται είναι για τους εξωτερικούς τοίχους 0.22 μέχρι 0.15 m²K/W, για τα βατά με πλακάκι δώματα 0.19 m²K/W, για τα στρωμένα με βότσαλο δώματα 0.13 m²K/W, ενώ για την πλάκα οροφής υπογείου 0.39 m²K/W. Οι επιτυγχανόμενοι συντελεστές είναι κατά πολύ βέλτιστοι των ορίων που έχει θέσει ο ΚΕΝΑΚ για κτίριο κατοικίας ευρισκόμενο στην κλιματική ζώνη Β. Κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών, τα φυλλοβόλα δέντρα στα νοτιοανατολικά και νοτιοδυτικά προστατευτούν εν μέρει το κτιριακό κέλυφος. Όσον αφορά την εξωτερική ηλιοπροστασία, ο υπερκείμενος κτιριακός όγκος του 1ουορόφου σκιάζει τμήμα των υαλοστασίων του ισογείου, ενώ στο δώμα, οριζόντιο μεταλλικό στέγαστρο ανοίγματος 2 μέτρων σε πλάτος με περσίδες στις 45 μοίρες κλίση, προστατεύει κατά τους θερινούς μήνες. Σημαντικό ρόλο για τη χρή-

ση καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του κτιρίου καλούνται να διαδραματίσουν οι ένοικοι, τροποποιώντας με απλές και καθημερινές κινήσεις τη διαφάνεια του κελύφους και τη χρήση του φυσικού αερισμού. Σε όλα τα κουφώματα εφαρμόστηκαν ρυθμιζόμενες καθ’ ύψος και περιστρεφόμενες βενετσιάνικες περσίδες, αντί των συμβατικών ρολών αλουμινίου. Επιτρέπουν πλήρη έλεγχο του ηλιασμού ή όχι των εσωτερικών χώρων, επιτρέποντας όμως τον διαμπερή αερισμό των χώρων. Αντιστοίχως, το skylight του ισογείου καλύπτεται εσωτερικά με ανακλαστικό ρολό που επιτρέπει μόνο ένα 25% της προσπίπτουσας ακτινοβολίας να περάσει, ενώ κατά το 1/3 της επιφάνειάς του ανοίγει εκτονώνοντας την επιπλέον θερμότητα στο εξωτερικό. Γίνεται εφαρμογή φυσικού διαμπερούς αερισμού μέσω των κουφωμάτων που είναι αντιδιαμετρικά τοποθετημένα ενώ μέσω του ανοιχτού κλιμακοστασίου και με τη βοήθεια του κεντρικού βόρειου παραθύρου στο ανώτερο σημείο εκάστου ορόφου, διευκολύνεται ο αερισμός μέσω εφελκυσμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχουν τοποθετηθεί διπλές παγίδες, εκτός από όλα τα κουφώματα και τις περσίδες στο κατώτερο μέρος τους, με ξεχωριστές ζώνες ασφάλισης, επιτρέποντας

15α

15β

15γ

16. Διάγραμμα κατανομής ενέργειας Φωτισμός

3

Συσκευές & ΖΝΧ

16

Ψύξη

12

Θέρμανση

22 0

5

10

15

20

25

kWh/m2/έτος

17

Εικ. 14 Η νότια όψη. Εικ. 15α,β,γ Διαγράμματα ανάλυσης του βιοκλιματικού σχεδιασμού για τη συμπεριφορά του κελύφους κατά τους καλοκαιρινούς και χειμερινούς μήνες όπως επίσης και του φυσικού αερισμού. Εικ. 16 Διάγραμμα προβλεπόμενης ενεργειακής κατανάλωσης. Εικ. 17 Αρχικό σκίτσο της μελέτης.

τον απρόσκοπτο νυχτερινό αερισμό. Το γεγονός ότι όλοι οι φέροντες δοκοί της κατασκευής είναι ανεστραμμένοι, φέρνει τα σημεία εισόδου του αέρα κοντά στις εκτεθειμένες πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος, επιταχύνοντας μέσω επαγωγής την έστω και μικρή ψύξη της μάζας τους. Ανεμιστήρες οροφής των 75Watt τοποθετήθηκαν σε όλους τους κύριους χώρους επεκτείνοντας τη ζώνη θερμικής άνεσης από τους 26ο C στους 29ο C και δημιουργώντας πιο ευχάριστο κλίμα σε συνθήκες συνήθεις μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου. Αντιστρόφως, με το καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, με τους δριμείς επικρατούντες βόρειους ανέμους, η υψίκορμη αειθαλής φύτευση στο βόρειο όριο προφυλάσσει το κτιριακό κέλυφος. Συνεπακόλουθα, τα μεγάλα νοτιοανατολικά, νότια και νοτιοδυτικά ανοίγματα, όπως και το skylight, επιτρέπουν τον απρόσκοπτο παθητικό ηλιασμό του οποίου η διείσδυση στους χώρους μεγιστοποιείται πάλι λόγω των ανεστραμμένων δοκών. Η ανάκλιση των κουφωμάτων επιτρέπει την ελεγχόμενη εισροή εξωτερικού αέρα άρα

και των θερμικών απωλειών ενώ ο δείκτης φυσικού φωτισμού (daylight factor) διατηρείται άνω του 2% στο ισόγειο ακόμη και κατά τη διάρκεια πλήρως νεφοσκεπούς ημέρας, μειώνοντας τις απαιτούμενες καταναλώσεις για τεχνητό φωτισμό. Το βασικό καύσιμο του κτιρίου είναι το πετρέλαιο με τη χρήση ενός λέβητα De Dietrich 28.000 θερμίδων και καυστήρα Oertli σε συνδυασμό με τετράοδη βάνα ανάμειξης, που επιτυγχάνει μεγιστοποίηση της απόδοσης θερμοκρασίας ανάμειξης. Το θερμαινόμενο νερό οδηγείται μέσω σωληνώσεων σε ενδοδαπέδιο σύστημα θέρμανσης της εταιρείας Ergon, με τρεις ζώνες αυτονομίας καλύπτοντας όλους τους κύριους χώρους ανα όροφο. Σημαντικό στοιχείο της σύνθεσης στο ισόγειο είναι μια ενεργειακή εστία τριών πλευρών που τοποθετείται στο κέντρο της σαλοτραπεζαρίας καλύπτοντας τουλάχιστον 60 τετραγωνικά μέτρα θερμαινόμενης επιφάνειας από τη Deville. Ένας ηλιακός συλλέκτης νερού Buderus των 150 λίτρων εξυπηρετεί το μεγαλύτερο ποσοστό των αναγκών για ζεστό νερό χρήση καθ’ όλη

τη διάρκεια του χρόνου. Η συμπληρωματική θερμότητα, όποτε απαιτείται, αντλείται από το κεντρικό σύστημα θέρμανσης. Όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες υπερβαίνουν τα όρια της θερμικής άνεσης ακόμα και με τη χρήση ανεμιστήρων οροφής (29οC+), ένα σύστημα DAIKIN mini VRV 39.000 BTU αναλαμβάνει να ψύξει τους κύριους χώρους με χρήση split και αεραγωγών κανάλα του συστήματος στο ισόγειο. Με βάση τα ζητούμενα για 100 Lux σε χώρους κίνησης και μέγιστο 300 Lux σε χώρους εργασίας και ανάγνωσης, μελετήθηκαν και εφαρμόσθηκαν οι θέσεις και διαστάσεις του τεχνητού φωτισμού, ενώ χρησιμοποιήθηκαν μόνο λαμπτήρες οικονομίας και ταινίες led. Επίσης, προτάθηκε και χρησιμοποιήθηκαν οικιακές συσκευές χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και ενεργειακής τάξης Α+. Η εφαρμογή όλων των προαναφερθέντων συστημάτων συνεισφέρουν στην τελική ενεργειακή ταυτότητα του αρχιτεκτονήματος θετικά, με αποτέλεσμα η θερμική μελέτη του κτιρίου με τη χρήση του προγράμματος TAS προβλέπει 22kWh/μ2/χρόνο για θέρμανση, 12 kWh/

43

18

19

Εικ. 18 Νυχτερινή φωτογραφία. Εικ. 19 Η κεντρική είσοδος της κατοικίας.

μ2/χρόνο για ψύξη και 16kWh/μ2/χρόνο για ηλεκτρικές συσκευές και συμπληρωματικό ζεστό νερό χρήσης ενώ 3kWh/μ2/ χρόνο για τεχνητό φωτισμό. Εκτιμάται ότι η συνολική κατανάλωση αναμένεται να είναι 53kWh/μ2/χρόνο τοποθετώντας το κτίριο στην A+ ενεργειακή κατηγορία σύμφωνα με τον ΚΕΝΑΚ. Το συνολικό κόστος όλων των προαναφερθέντων συστημάτων που βελτιώνουν τη συνολική ενεργειακή απόδοση σε σχέση με μια συμβατική κατασκευή, είναι 28.000 ευρώ τα οποία συγκρινόμενα με τα 357.000 ευρώ, συμπεριλαμβανόμενου του ΙΚΑ και του ΦΠΑ, είναι το 7,8% του συνολικού κόστους. Εκτιμάται ότι σε ετήσια βάση, το κτίριο συγκρινόμενο με το κόστος λειτουργίας που θα είχε με μια μέση εκτιμώμενη κατανάλωση στις 120kWh/μ2/έτος, θα εξοικονομεί 2.000 ευρώ. Επομένως, αναμένεται η πλήρης απόσβεση της αρχικής επένδυσης στα 14 χρόνια από σήμερα χωρίς να λαμβάνουμε βέβαια υπ’όψιν τις καλύτερες συνθήκες διαβίωσης που παρέχει στους ενοίκους του. Η κατοικία είναι σε χρήση από τις αρχές Οκτωβρίου και ακόμα διανύει ως κατασκευή τα πρώτα βρεφικά της βήματα. Οι πρώτοι μήνες ζωής δείχνουν ότι οι χρήστες με ευκολία προσαρμόστηκαν στο νέο κέλυφος και το χρησιμοποιούν με ενεργειακή σύνεση. Έτσι λοιπόν, λαμβάνοντας υπ’όψιν την αναγωγή κατανάλωσης λίτρων πετρελαίου σε αποδιδόμενη

44 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ενέργεια για τις 90 πρώτες ημέρες χρήσης, υπολογίζεται στις 17kWh/μ2/χρόνο. Σε αυτό βέβαια πρέπει να συνεκτιμηθεί το ότι ο φετινός χειμώνας μέχρι στιγμής ήταν ηπιότερος του συνηθισμένου. Πέραν αυτού, λόγω του γεγονότος ότι τα σημεία χειρισμού του κτιρίου είναι λίγα και απλά, όπως οφείλουν να είναι, χωρίς να προκαλούν πονοκέφαλο στους ενοίκους, επομένως η πρακτική τροποποίησή τους έχει ενταχθεί στον καθημερινό τρόπο ζωής τους. Το πρωί ανοίγουν όλες τις περσίδες στην ανατολική και νότια όψη για να μπει ο ευεργετικός ήλιος - όποτε υπάρχει - στο εσωτερικό. Ο θερμοστάτης ορίζεται στους 22ο C και διαχωρίζονται οι όροφοι χρήσης ανάλογα με τη φάση της ημέρας για να αποφευχθεί η σπατάλη. Κατά τη διάρκεια της νύχτας με αυτοματοποιημένο σύστημα BAS μία εντολής, όλες οι περσίδες κατεβαίνουν για να μειώσουν τις θερμικές απώλειες μέσω των ανοιγμάτων. Όπως σε όλα τα κτίρια, που είναι ένα γλυπτό κέλυφος ζωής με μεγάλη περιπλοκότητα και διάρκεια ζωής, ποιότητά τους κρίνεται στο πέρασμα του χρόνου, μετά από μακρύ διάστημα χρήσης, και τότε μπορεί να εξάγει κανείς συμπεράσματα για το αν η πορεία τους στέφθηκε με επιτυχία, ή αν ορισμένες αποφάσεις θα έπρεπε να έχουν ληφθεί με διαφορετικά κριτήρια. Το μέλλον θα δείξει.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΜΑΔΑΣ Τίτλος και θέση έργου “Ακροβάτης” Βιοκλιματική μονοκατοικία στη Βάρκιζα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ & ΕΠΙΒΛΕΨΗ Αντώνης Γαβαλάς Θωμάς Γαβαλάς Δώρα Μονιούδη - Γαβαλά Gavalas Architects & Associates ΣΤΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Αθανασία Τσίγκανου, Ελένη Καρούνου Πολιτικοί Μηχανικοί ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Χάρης Σφέτσος Μηχανολόγος Μηχανικός ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Αντώνης Γαβαλάς ΚΟΣΤΟΣ € 357.000 ΕΜΒΑΔΟΝ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ 255m² ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ 248m² ΜΕΛΕΤΗ Μάιος 2009 - Σεπτέμβριος 2009 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Οκτώβριος 2009 - Οκτώβριος 2010

Τοπία μεσογειακά και οικεία Αικατερίνη Γκόλτσιου Δρ. Γεωγραφίας Παν/μιου Αιγαίου Αρχιτέκτων Τοπίου (M.L.A. University of Edinburgh) Γεωπόνος (Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών) agkolj@otenet.gr, www.katerinagoltsiou.gr

Τα έργα αρχιτεκτονικής τοπίου που παρουσιάζονται στο συγκεκριμένο άρθρο, αναδεικνύουν τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, σε μια προσπάθεια αναζήτησης λύσεων φιλικών προς το περιβάλλον, ενταγμένων αρμονικά στο τοπίο, αλλά και σεβασμού της μνήμης, της φαντασίας και των επιθυμιών των ιδιοκτητών τους.

1

Στα γενικότερα πλαίσια διερεύνησης των σύγχρονων τάσεων σχεδιασμού και επαναπροσδιορισμού των υπαίθριων χώρων στον αστικό ιστό και σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, αναλύεται η οργανική σχέση που συνδέει τα ανθρώπινα έργα με το έργο της φύσης.

Κήπος στην Κρήτη Το έργο εντοπίζεται σε ορεινό χωρίο νοτιοδυτικά του Ρέθυμνου. Σε αντιδιαστολή με το άνυδρο τοπίο της Κρήτης, η περιοχή είναι περιτριγυρισμένη από καταπράσινη βλάστηση, γεμάτη οπωροφόρα δέντρα και πηγές. Το οικόπεδο βρίσκεται στις παρυφές του οικισμού και σε ύψωμα, προσφέροντας καταπληκτικές πανοραμικές θέες προς τον κάμπο της ευρύτερης περιοχής. Τα προβλήματα που αρχικά είχε να αντιμετωπίσει και πρωταρ-

45

χικά να επιλύσει η πρόταση ήταν: η χωροθέτηση των διαφόρων λειτουργιών, έτσι ώστε οι επιμέρους χώροι να είναι προστατευμένοι από τους έντονους ανέμους που πνέουν στην περιοχή, η αργιλώδης σύσταση του εδάφους και η αποστράγγιση αυτού, η εποχική κατοίκηση από τους ιδιοκτήτες, καθώς η χρήση του σπιτιού θα ήταν εξοχική, έτσι ώστε ο σχεδιασμός του κήπου να οδηγηθεί σε λύσεις οικονομικές

επιτεύχθηκε είτε με τη δημιουργία τοιχίων ξερολιθιάς, επιτρέποντας την εγκατάσταση χασμοφυτικής βλάστησης, είτε με την κατασκευή φυσικών βραχόκηπων με υλικά της περιοχής. O σχεδιασμός του κήπου βασίστηκε στη διαβάθμιση της ιδιωτικότητας των διαφόρων χωρικών ενοτήτων, όπως διαρθρώνονται ακολούθως σε τρία επίπεδα και έλαβε σοβαρά υπόψη τις μικροκλιματικές συνθήκες της περιοχής (Eι-

2

4

3

5

και ευκολοσυντήρητες, στο πλαίσιο της αισθητικής ανάδειξης και της αρμονικής ένταξης της οικίας στο τοπίο της περιοχής. Αρχικά, η σύνθεση ήρθε αντιμέτωπη με τη διαμόρφωση του ανάγλυφου του περιβάλλοντος χώρου σε μια προσπάθεια να συνδέσει αρμονικά τις δύο υπόσκαφες ενότητες που υπήρχαν, με την ελάχιστη χρήση τοίχων αντιστήριξης. Σε αντιστοιχία με το αγροτικό τοπίο της περιοχής που χαρακτηρίζεται κυρίως από τις αναβαθμίδες με ξερολιθιά, η διαμόρφωση του εδάφους

46 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ

κόνα 1). Το πρώτο επίπεδο αποτελείται από το εμπρόσθιο τμήμα του κήπου, τις βασικές εισόδους και το χώρο στάθμευσης, με φυσικά πλατώματα και βραχόκηπους. Ο σχεδιασμός του εμπρόσθιου τμήματος, το οποίο ήταν εκτεθειμένο στη θέα από το δρόμο, ακολούθησε την γενικότερη σύλληψη των αυλών ή των κήπων του χωριού, όπου πίσω από τους φράκτες τους επέτρεπαν την μερική θέαση προς αυτούς. Λόγω όμως των έντονων ανέμων που πνέουν στην περιοχή, ακόμα και τους

καλοκαιρινούς μήνες, προτάθηκε η περιμετρική φύτευση από θάμνους με τελικό ύψος ανάπτυξης τέτοιο, ώστε να μην κρύβουν τις βασικές θέες. Διατηρήθηκαν τα υφιστάμενα δένδρα, ενώ τα νέα τοποθετήθηκαν σε θέσεις, ώστε να μην εμποδίζουν τη θέαση προς τον κάμπο. Το μεγαλύτερο τμήμα του πρώτου επιπέδου αποτελείται από πλατώματα καλυμμένα με χαλίκι από την ευρύτερη περιοχή, δημιουργώντας

ιδανικές συνθήκες αποστράγγισης. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στη δημιουργία του φυσικού βραχόκηπου που συνδέει το εμπρόσθιο τμήμα με την βεράντα του δεύτερου επιπέδου. Για τη φύτευση αυτού προτάθηκε η ενίσχυση της φυσικής βλάστησης με θαμνώδη και ποώδη είδη ενδημικά της περιοχής (Eικόνα 2). Σε δεύτερο επίπεδο και πέριξ του σπιτιού αναπτύχθηκαν πλατώματα από έγχρωμη τσιμεντοκονία, την οποία συναντάμε και στο εσωτερικό του σπιτιού. Κατά τόπους δια-

κόπτεται από τμήματα ξύλινων δαπέδων, που καλύπτουν τα σκαλιά της κυρίας εισόδου και το χώρο γύρω από την πισίνα. Στο ίδιο επίπεδο, το υγρό στοιχείο της πισίνας σχεδιάστηκε έτσι, ώστε να καταλήγει σε έναν καταρράκτη. Κάτι που θυμίζει τις πηγές που υπάρχουν στην κεντρική πλατεία του χωριού. Στο χώρο αυτό αναπτύχθηκαν και οι περισσότερες λειτουργίες του κήπου. Στο πίσω μέρος της πισίνας αλλά

βληματικά σημεία κατασκευάστηκε μια βαθμιδωτή διαστρωμάτωση από αδρανή υλικά διαφόρου κοκκομετρικής σύστασης, επιτρέποντας την αποτελεσματική αποστράγγιση από τα νερά της γύρω περιοχής. Κατά τόπους τοποθετήθηκαν βράχια και πατήματα από πέτρες της περιοχής, δημιουργώντας την εικόνα του ξηροφυτικού τοπίου που επικρατεί γενικότερα στην Κρήτη. Σε τρίτο επίπεδο, διαμορφώθηκαν

6

8

7

9

και του κήπου που είναι προστατευμένα από τους ανέμους και τα αδιάκριτα βλέμματα των περιοίκων, δημιουργήθηκε ένας καθιστικός χώρος στεγασμένος με ελαφρές διάτρητες κατασκευές. Πλησίον της κουζίνας αναπτύχθηκαν ορθογωνισμένα παρτέρια με αρωματικά φυτά-λαχανικά. Η δε κάλυψη των διαδρόμων στο συγκεκριμένο τμήμα ολοκληρώθηκε με υλικά που επιτρέπουν την αποστράγγιση των βρόχινων νερών (προκατασκευασμένοι κυβόλιθοι και χαλίκι). Σε ιδιαίτερα προ-

τα πρανή εξόρυξης που είχαν δημιουργηθεί λόγω της εκσκαφής του οικοπέδου. Για την αποκατάστασή τους, ομαλοποιήθηκαν οι κλίσεις τους και φυτεύτηκαν με φρύγανα της περιοχής. Για τη συγκράτηση των πρανών σχεδιάστηκαν χαμηλοί τοίχοι από συρματοκιβώτια (σαρζανέτια), τα οποία πληρώθηκαν με πέτρες και άλλα αδρανή υλικά από τη γύρω περιοχή, για την ομαλή ένταξή τους στο τοπίο (Eικόνα 3). Η επιλογή του συγκεκριμένου υλικού αποτελεί ένα ιδιαίτερο στοιχείο της αρχιτεκτονικής

σύνθεσης και προσέφερε τη δυνατότητα ευδοκίμησης χασμοφυτικής βλάστησης από ενδημικά ποώδη είδη. Η σύνδεση των προαναφερόμενων επιπέδων επιτεύχθηκε με ράμπες και σκάλες από φυσικά υλικά (διάτρητοι κυβόλιθοι, βότσαλα, ξύλα που χρησιμοποιούνται στους στρωτήρες των σιδηροδρομικών γραμμών). Αντίστοιχα, ο χώρος στάθμευσης καλύφθηκε με διάτρητους κυβόλιθους για την ομαλή απο-

στράγγιση των βρόχινων νερών (Eικόνα 4). Τέλος, το μεγαλύτερο τμήμα του κτήματος φυτεύτηκε με καλλιέργειες οπωροφόρων δένδρων της ευρύτερης περιοχής (καρυδιές, αμυγδαλιές, κ.λπ.).

Κήπος στην Αττική To έργο εντοπίζεται στην Αττική στην περιοχή του Νέου Βουτσά, σε μια σχετικά επίπεδη έκταση 6 στρεμμάτων. Μεγάλο μέρος του οικοπέδου καλύπτεται από διάφορα είδη και ποικιλίες εσπεριδοειδών,

47

μηλιάς, αχλαδιάς και αμπελιού, ενώ ένα σημαντικό τμήμα καταλαμβάνει η περιοχή των λαχανικών. Τα τμήματα αυτά απομονώνονται από τον υπόλοιπο κήπο με πυκνές συστάδες κυπαρισσιών, χαρακτηριστικά στοιχεία ενός μεσογειακού κήπου. Ιδιαίτερο δομικό στοιχείο του συγκεκριμένου κήπου αποτελεί η πέργολα, που συνδέει το κτίριο με την δευτερεύουσα είσοδο του κτήματος, πάνω στην οποία αναρριχώνται διάφορες ποικιλίες σταφυλιών. Στόχος της πρότασης αλλά και των επιθυμιών του πελάτη ήταν η διατήρηση και ενίσχυση του χαρακτήρα του αγροκτήματος προστατεύοντας τις υφιστάμενες καλλιέργειες οπωροφόρων και λαχανικών. Από τα βασικά προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει η πρόταση ήταν η διατήρηση και η ένταξη των αποσπασματικών φυτεύσεων στο σύνολο του κήπου, η εξοικονόμηση νερού και η μείωση της αλόγιστης κατανάλωσης, η οποία είχε προκαλέσει προβλήματα αλατότητας και η εκμετάλλευση όλης της έκτασης του κήπου με τέτοιο τρόπο που να μειώνει τις ανάγκες συντήρησης. Στόχος ήταν η επιτυχής απόδοση της έννοιας του μεσογειακού κήπου, η οποία έγκειται στο σεβασμό προς το genius loci του χώρου και στην αντίληψη πως οι μεσογειακοί κήποι είναι μικρά “κομμάτια” του μεσογειακού τοπίου που εναρμονίζονται με το περιβάλλον, ακολουθούν τις γραμμές, τα χρώματα και τις υφές του (Γκόλτσιου, 2010). Η διαμόρφωση του συγκεκριμένου μεσογειακού κήπου στηρίχθηκε στον πλούτο των ξηροφυτικών ειδών που μπορούν να συνυπάρξουν στο Αττικό τοπίο, αξιοποιώντας την ποικιλία των σχημάτων, των αποχρώσεων των φύλλων των φυτών, των αρωμάτων και τη διαφορετικότητα της υφής τους, ώστε να παρουσιάζει ενδιαφέρον σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και όχι μόνο στις περιόδους ανθοφορίας (Gildemeister, 2004) (Eικόνα 5). Κυρίαρχα δομικά στοιχεία της σύνθεσης αποτέλεσαν το νερό, υπό τη μορφή της πισίνας, και τα στέγαστρα για τη δημιουργία σκιάς κοντά στο σπίτι. Η πισίνα πέρα από τη βασική της χρήση, αποτέλεσε μια δεξαμενή νερού για λόγους πυροπροστασίας του οικοπέδου. Οι πλακοστρωμένες επιφάνειες περιορίστηκαν στο ελάχιστο, κυρίως κοντά στο σπίτι, πλησίον της πισίνας και των υπόλοιπων βοηθητικών χώρων. Η σύνδεση των επιμέρους χωρικών ενοτήτων επιτεύχθηκε

με την χάραξη μονοπατιών, οργανικών σχημάτων (Εικόνα 6), ακολουθώντας τις ισοϋψείς καμπύλες, με προκατασκευασμένους κυβόλιθους τεχνητής παλαίωσης πακτωμένους σε άμμο. Οι φυτεύσεις ακολούθησαν την γενικότερη ιδέα ένταξης του κήπου στο ευρύτερο τοπίο της περιοχής. Έτσι κοντά στο σπίτι επικράτησαν οι οργανωμένες μαζικές φυτεύσεις για να αντικαταστήσουν μεγάλες επιφάνειες του χλοοτάπητα (Eικόνα 7), ενώ όσο απομακρυνόμασταν από τους κύριους χώρους, οι φυτεύσεις χαρακτηρίζονταν από μεγαλύτερη ποικιλία ξηροφυτικών ειδών σε λιγότερο οργανωμένες ομάδες (Eικόνα 8). Τα καλύτερα αποτελέσματα επιτεύχθηκαν με απλότητα ομαδοποιημένων φυτεύσεων ενός είδους ή μερικών ειδών με παρόμοια υφή, μορφή και χρώμα, με περιορισμένη παλέτα χρωμάτων, με όγκους στρογγυλευμένους, με πολλά αρωματικά φυτά και βότανα, αντικατοπτρίζοντας το λιτό μεσογειακό τοπίο (Φιλιππί, 2000). Στα πλαίσια της γενικότερης προσπάθειας εξοικονόμησης νερού, η λύση στράφηκε προς τη δημιουργία του άνυδρου κήπου. Για το λόγο αυτό, προτάθηκαν φυτικά ποώδη είδη ανθεκτικά στην ξηρασία και ενδημικά της περιοχής. Με μακροπρόθεσμο στόχο την εν μέρει άρδευση, δημιουργήθηκαν ζώνες σε ένα σύστημα ομόκεντρων κύκλων με κέντρο το σπίτι, ομαδοποιώντας τα φυτά ανάλογα με τις ανάγκες τους σε νερό. Κοντά στο σπίτι συγκεντρώθηκαν τα είδη θάμνων με τις μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό, ενώ όσο απομακρυνόμασταν από αυτό τόσο πιο άνυδρος γινόταν ο κήπος. Τα είδη που προτάθηκαν ήταν συμβατά με τις γενικότερες λειτουργίες του κήπου. Ειδικότερα, δίπλα στην πισίνα επιλέχθηκαν ποώδη είδη που συναντάμε στις θαλάσσιες περιοχές και είναι χαρακτηριστικά των ακτών μας (Eικόνα 9). Όσο απομακρυνόμαστε από το σπίτι προτάθηκαν είδη που συναντάμε στους πευκώνες της Αττικής. Επειδή ήταν απαραίτητες μεγάλες εκτάσεις ελεύθερες από φυτά, ως εναλλακτική λύση του γκαζόν, επιλέχθηκαν είδη εδαφοκάλυψης με ικανοποιητικό βαθμό αντοχής στην ξηρασία και στο πάτημα. Τα προαναφερόμενα έργα αναδεικνύουν την προσπάθεια αποκατάστασης της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση και προσδίδουν στο τοπίο την ουσιαστική ταυτότητα του.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΓΚΟΛΤΣΙΟΥ H Δρ. Aικατερίνη Γκόλτσιου διατηρεί γραφείο μελετών Αρχιτεκτονικής Τοπίου στην Αθήνα από το 1997 έως σήμερα. Οι δραστηριότητες του γραφείου επεκτείνονται στο σχεδιασμό των δημοσίων υπαίθριων χώρων (πάρκα, πλατείες, πεζόδρομοι, πολιτισμικοί χώροι, αθλητικοί χώροι), ιδιωτικών (κήποι κατοικιών, κήποι ξενοδοχείων και λοιπών επαγγελματικών χώρων), στις μελέτες αποκατάστασης τοπίου (αποκατάσταση λατομείων, έργων οδοποιίας, εξυγίανση ρεμάτων, κ.ο.κ.) και στις μελέτες αξιολόγησης του τοπίου. Παράλληλη είναι η συμμετοχή της σε ερευνητικά προγράμματα και η ενασχόλησή της με την συγγραφή άρθρων, επιστημονικών δημοσιεύσεων σχετικά με την Αρχιτεκτονική Τοπίου, καθώς και βιβλίων για τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι μέλος του ΓΕΩΤΕΕ, του ΠΣΑΤ (Πανελλήνιος Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Τοπίου) και του ΙFLA (International Federation of Landscape Architects).

Βιβλιογραφία Γκόλτσιου Α. (2010) “Σύγχρονοι Μεσογειακοί κήποι: H επαναφορά της χαμένης φύσης”. Αρχιτέκτονες, Νο 78 (Ιαν.-Φεβ.-Μαρ.), σελ.29,30. • Φιλιππί Ο. (2007) Για έναν άνυδρο κήπο. Αθήνα: Eκδόσεις Καστανιώτη. • Gildemeister H. (2004) Κήποι στο φως της Μεσογείου. Αθήνα: Ποταμός. Πηγές Όλες οι φωτογραφίες και σχέδια είναι από το προσωπικό αρχείο της Αικατερίνης Γκόλτσιου.

48 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ

Τα θερμομονωτικά υλικά στo πλαίσιo των σύγχρονων απαιτήσεων Τα θερμομονωτικά υλικά καλούνται μέσω των εφαρμογών στα κτίρια να αποτελέσουν τον βασικό μοχλό για την αποτελεσματική εφαρμογή των κοινοτικών Οδηγιών. Οι βασικοί τομείς τους οποίους καλούνται να αντιμετωπίσουν είναι: Εξωτερική θερμομόνωση τοιχοποιίας (ή εσωτερική όπου δεν είναι εφικτό), θερμομόνωση - υγρομόνωση οροφών, θερμομόνωση δαπέδων - οροφών.

49

βουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Μαΐου 2010, για την “Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων”.

• 2010/30/EΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Μαΐου 2010, για την “Επισήμανση με πινακίδες και πληροφορίες για τις προδιαγραφές του προϊόντος, της κατανάλωσης ενέργειας και άλλων πηγών των ενεργειακών προϊόντων”. Σύμφωνα με την πρώτη Οδηγία καθορίζονται νέες απαιτήσεις για τα κτίρια, τα οποία κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την περίοδο κατασκευής τους, με βάση τις καταναλώσεις τους για ανάγκες ψύξης και θέρμανσης ως εξής: • Κτίρια αμόνωτα προ του 1979, άνω των 150 Kwh/m2·ε • Κτίρια από το 1979 έως σήμερα, 80 ~ 100 Kwh/m2·ε • Κτίρια με βάση τον ΚΕΝΑΚ, 50 ~ 80 Kwh/m2·ε • Κτίρια μετά το 2018 με βάση τη νέα EPBD, ≤ 15 Kwh/m2·ε Σύμφωνα με τη δεύτερη, καθορίζεται ένα πλαίσιο για την εναρμόνιση των εθνικών μέτρων σχετικά με την ενημέρωση των τελικών χρηστών. Συγκεκριμένα, με την επισήμανση και την παροχή πληροφοριών, σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας και ενδεχομένως, άλλων βασικών πόρων κατά τη χρήση. Επιπλέον με συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με συνδεόμενα με την

Πίνακας 1 - Υδαταπορρόφηση μακράς διάρκειας με διάχυση Επίπεδο

Απαίτηση - Όγκος επί τοις % dN = 50 mm

dN = 100 mm

dN = 200 mm

WL(V)5

≤5

≤3

≤ 1,5

WL(V)3

≤3

≤ 1,5

≤ 0,5

Πίνακας 2 - Επίπεδα υδαταπορρόφησης μακράς διάρκειας σε ολική βύθιση EPS εξωτερικής θερμομόνωσης Επίπεδο

WL(T)3

WL(T)2

WL(T)1

Απαίτηση %

≤ 3,0

≤ 2,0

≤ 1,0

Πίνακας 3 - Επίπεδα υδαταπορρόφησης μακράς διάρκειας σε ολική βύθιση Επίπεδο

WL(T)3

WL(T)1,5

WL(T)0,7

Απαίτηση %

≤ 3,0

≤ 1,5

≤ 0,7

Δύο είναι οι κύριοι άξονες βάσει των οποίων καλούνται τα σύγχρονα δομικά υλικά να αντιμετωπίσουν τις νέες ανάγκες, έτσι όπως διαμορφώνονται από τις δύο πρόσφατες Ευρωπαϊκές Οδηγίες: • 2010/31/EC του Ευρωπαϊκού Κοινο-

50 ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

ενέργεια προϊόντα, γεγονός που επιτρέπει στους τελικούς χρήστες να επιλέγουν αποδοτικότερα προϊόντα. Ειδικότερα τα θερμομονωτικά υλικά καλούνται μέσω των εφαρμογών στα κτίρια να αποτελέσουν τον βασικό μοχλό για την αποτελεσματική

εφαρμογή των δύο Οδηγιών.

Τα υλικά και οι εφαρμογές Σε τρεις ταξινομούνται οι βασικοί τομείς τους οποίους καλούνται να αντιμετωπίσουν τα θερμομονωτικά υλικά με τις αντίστοιχες εφαρμογές: • Εξωτερική θερμομόνωση τοιχοποιίας (ή εσωτερική όπου δεν είναι εφικτό).

• Θερμομόνωση - υγρομόνωση οροφών.

• Θερμομόνωση δαπέδων - οροφών. Τα υλικά που με βάση τα διεθνή στατιστικά πρωταγωνιστούν στην αγορά των θερμομονωτικών είναι τρία: • EPS: Expanded Polystren - Διογκωμένη πολυστερίνη ΕΛΟΤ ΕΝ 13163 • XPS: Extruded Polystren - Εξηλασμένη πολυστερίνη ΕΛΟΤ ΕΝ 13164 • ΜW: Mineral Wool - Πετροβάμβακας ΕΛΟΤ ΕΝ 13162 Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή εξωτερικής θερμομόνωσης τοιχοποιίας, η διεθνής εμπειρία και πρακτική σε όλες τις αγορές του κόσμου δείχνει ξεκάθαρα πως η διογκωμένη πολυστερίνη είναι το θερμομονωτικό υλικό που χρησιμοποιείται σε ποσοστό άνω του 80% για τα συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης. Αυτός είναι και ο λόγος που όλες οι μεγάλες εταιρείες STO, KNAUF, RELIUS BASF, STOMIX, BAUMIT, KOESTER, CAPAROL, SAINTGOBAIN-WEBER, DUROCK, DRYVIT, MAPEI, RENOVAT, DRUCKFARBEN, BASF - HECK, KREISEL, που δραστηριοποιούνται στο χώρο της παραγωγής συστημάτων εξωτερικής θερμομόνωσης χρησιμοποιούν σαν βασικό θερμομονωτικό υλικό την διογκωμένη πολυστερίνη EPS. Ειδικά για την Ευρώπη, το μερίδιο αγοράς της διογκωμένης πολυστερίνης στην αγορά συστημάτων εξωτερικής θερμομόνωσης κτιρίων ξεπερνά το 85% κατά μέσο όρο και ακολουθείται από τις πλάκες πετροβάμβακα που χρησιμοποιούνται κατά ένα ποσοστό της τάξης του 12%. Είναι προφανές πως σε χώρες όπου η χρήση συστημάτων εξωτερικής θερμομόνωσης έχει μεγάλη ιστορία και οι αγορές είναι πλέον ώριμες σε γνώση των τεχνικών απαιτήσεων των συστημάτων αυτών, το Νο.1 σε χρήση θερμομονωτικό υλικό είναι οι πλάκες διογκωμένης πολυστερίνης EPS. Ο λόγος είναι απλός. Οι τεχνικές και φυσικές ιδιότητες της διογκωμένης πολυστερίνης την καθιστούν το πιο ασφαλές, αποτελεσματικό, εύχρηστο και οικονομικά ωφέλιμο θερμομονωτικό υλικό στην αγορά για την συγκεκριμένη χρήση. Και αυτό αφορά τόσο την φάση κατασκευής όσο και την λειτουργία των κτιρίων για όσες δεκαετίες αυτά χρησιμοποιούνται. Συνοπτικά τα κύρια πλεονεκτήματα του υλικού είναι: • Προστατεύει το κτίριο και ειδικότερα τα δομικά του στοιχεία από τα θερμικά σοκ που δημιουργούν οι έντονες θερμοκρασι-

ακές μεταβολές του περιβάλλοντος και συνεπώς αυξάνει το όριο ζωής του φέροντος οργανισμού του κτιρίου.

• Εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή ΑΝΑΠΝΟΗ της τοιχοποιίας με αποτέλεσμα να μην επιτρέπει την εμφάνιση του σημείου δρόσου, τόσο μεταξύ των δομικών στοιχείων όσο και στις εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων.

• Με αυτό τον τρόπο αποκλείει την εμφάνιση μούχλας στους τοίχους ακόμη και έπειτα από μακροχρόνια παραμονή της κατοικίας χωρίς αερισμό.

• Η εφαρμογή του συστήματος με EPS υλοποιεί κάθε αρχιτεκτονικό σχέδιο, ανεξαρτήτως μεγέθους και πολυπλοκότητας, κατασκευάζοντας την όλη εξωτερική όψη του κτιρίου, περιλαμβανομένων των χρωματισμών και του όλου διακόσμου. Στις εφαρμογές Θερμομόνωσης - Υγρομόνωσης Οροφών, και Θερμομόνωσης δαπέδων - οροφών η συνήθης πρακτική στην χώρα μας υπαγορεύει την χρήση κυρίως των δύο πρώτων υλικών. Για την αντικειμενικότερη ενημέρωση των αναγνωστών, παραθέτουμε ορισμένα έγκυρα τεχνικά δεδομένα για την καλύτερη ενημέρωση του κοινού και ιδιαίτερα των μηχανικών, που έχουν σχέση με τις βασικές ιδιότητες των δύο υλικών: Όλες οι παρακάτω πληροφορίες προέρχονται από τις τεχνικές οδηγίες των προτύπων παραγωγής των υλικών και αποτελούν σημαντική πηγή πληροφόρησης σχετικά με τα θερμομονωτικά αυτά προϊόντα.

Ι. Διατήρηση τεχνικών & θερμικών χαρακτηριστικών θερμομονωτικών υλικών ΕΛΟΤ ΕΝ 13163 Σύμφωνα με την παρ: 4.2.7.3 Ανθεκτικότητα της θερμικής αντίστασης σε γήρανση και αποδόμηση (Σελ. 12). Η θερμική αγωγιμότητα των προϊόντων EPS δεν μεταβάλλεται στο χρόνο. ΕΛΟΤ ΕΝ 13164 Σύμφωνα με την παρ: 4.2.7.3 Ανθεκτικότητα της θερμικής αντίστασης σε γήρανση και αποδόμηση (Σελ. 13). Η θερμική αγωγιμότητα των προϊόντων ΧPS μπορεί να αλλάξει με το χρόνο και σύμφωνα με το: Annex C (κανονιστικό): Προσδιορισμός των τιμών γήρανσης της θερμικής αντίστασης και της θερμικής αγωγιμότητας (Σελ. 26). Η διαδικασία γήρανσης πρέπει να χρησιμοποιείται για τα προϊόντα XPS που παράγονται με τη βοήθεια διογκωτικών αερίων τα οποία έχουν χαμηλότερο συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας από τον αέρα και τα οποία παραμένουν στον αφρό για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα. Η διαδικασία γήρανσης, η οποία αντιπροσωπεύει διάρκεια κατά μέσο όρο περίπου 25 χρόνια, πρέπει να χρησιμοποιείται για προϊόντα XPS με και χωρίς φράγματα διά-

χυσης, με πάχη από 20mm έως 200mm.

ΙΙ. Απορρόφηση ύδατος Α. Μακροχρόνια απορρόφηση ύδατος με διάχυση ΕΛΟΤ ΕΝ 13163 Σύμφωνα με την παρ: 4.3.11 Μακροχρόνια απορρόφηση ύδατος με διάχυση (Σελ.

15). Η μακροχρόνια υδαταπορρόφηση με διάχυση, Wdv, καθορίζεται σύμφωνα με το πρότυπο EN 12088. Η τιμή της μακροχρόνιας υδαταπορρόφησης με διάχυση, WD (V)i, δηλώνεται σε επίπεδα WD (V) i με βαθμίδες ανά 1%. Κανένα αποτέλεσμα δοκιμής δεν είναι ανώτερο του δηλωμένου επίπεδου. Συντελεστής “Wdv ” EPS 80 = ≤ 1%, EPS 100 = ≤ 1% Σημείωση: Η μακροχρόνια υδαταπορρόφηση με διάχυση δεν χρησιμοποιείται μόνο ως μια ταχεία δοκιμή, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την τυποποίηση του προϊόντος. ΕΛΟΤ EN 13164 Σύμφωνα με την παρ: 4.3.6 Απορρόφηση Ύδατος. 4.3.6.2 Μακροχρόνια Απορρόφηση Ύδατος με Διάχυση (Σελ. 16). Η μακροχρόνια υδαταπορρόφηση με διάχυση, Wdv, καθορίζεται σύμφωνα με το πρότυπο EN 12088. Κανένα αποτέλεσμα δοκιμής δεν είναι ανώτερο από την τιμή που δίνεται στον Πίνακα 1 για το δηλωμένο επίπεδο. Β. Απορρόφηση ύδατος σε βύθιση μακράς διάρκειας ΕΛΟΤ ΕΝ 13163 Σύμφωνα με την παρ: 4.3.10 Υδαταπορρόφηση μακράς διάρκειας (Σελ. 15). Η υδαταπορρόφηση μακράς διάρκειας σε βύθιση, Wlt, καθορίζεται σύμφωνα με το EN 12087, είτε για μερική βύθιση είτε για ολική βύθιση είτε και τα δύο. Η τιμή της υδαταπορρόφησης σε μερική βύθιση, WL(P)i, δηλώνεται σε επίπεδα με βαθμίδες ανά 0,1 kg/m². Κανένα αποτέλεσμα δοκιμής δεν είναι ανώτερο του δηλωμένου επίπεδου. Η τιμή της υδαταπορρόφησης σε ολική βύθιση, WL(Τ)i, δηλώνεται σε επίπεδα με βαθμίδες ανά 1%. Κανένα αποτέλεσμα δοκιμής δεν είναι ανώτερο του δηλωμένου επίπεδου (Πίνακας 2). ΕΛΟΤ EN 13164 Σύμφωνα με την παρ: 4.3.6 Υδαταπορρόφηση 4.3.6.1 Υδαταπορρόφηση μακράς διάρκειας σε βύθιση (Σελ. 15). Η υδαταπορρόφηση μακράς διάρκειας σε βύθιση, Wlt, καθορίζεται σύμφωνα με το EN 12087 μέθοδος 2A. Κανένα αποτέλεσμα δοκιμής δεν είναι ανώτερο από την τιμή που δίνεται στον πίνακα 3, για το δηλωμένο επίπεδο.

ΙΙΙ. ΔΙΑΠΝΟΗ Η διαπνοή ενός υλικού, η ικανότητα του υλικού στη διάχυση υδρατμών, μετριέται με τον συντελεστή διαπνοής (ή συντελεστή διάχυσης υδρατμών) “μ”. Ο συντελε-

1. Θερμομονωτική πλάκα EPS 2. Κόλλα 3. Πλέγμα 4. Τελικό διακοσμητικό επίχρισμα

στής διαπνοής του αέρα είναι μ=1. Όσο μικρότερος είναι ο συντελεστής “μ” ενός υλικού, τόσο καλύτερα διαπνέει ένα υλικό και συνεπώς ελαττώνεται το φαινόμενο εμφάνισης σημείου δρόσου (υγρασίας) στην εσωτερική επιφάνεια του κτιρίου. Με την εφαρμογή της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας 31/2010/ΕΕ για την υποχρεωτική κατασκευή κτιρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας ελεγχόμενου αερισμού, η απαίτηση για αναπνέοντα υλικά είναι εξαιρετικά επιβεβλημένη. ΕΛΟΤ ΕΝ 13163 Σύμφωνα με την: 4.3.13 Διαπερατότητα υδρατμών (Σελ. 15). Συντελεστής “μ” EPS 80 = 20 έως 40, EPS 100 = 30 έως 70 ΕΛΟΤ EN 13164 Σύμφωνα με την παρ: 4.3.8 Διαπερατότητα υδρατμών (Σελ. 16) Συντελεστής “μ” XPS = 50 έως 300

51

Επιτροπή για Μέτρα Βελτίωσης Ενεργειακής Απόδοσης Φωτισμού ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, Λόφος Νυμφών, email: info@efe.gr

Η Ελληνική Επιτροπή Φωτισμού αποβλέποντας στην ενίσχυση των εθνικών προσπαθειών στην κατεύθυνση της υποβολής του 2ου Εθνικού Σχεδίου Δράσης Ενεργειακής Αποδοτικότητας συγκρότησε ομάδα εργασίας από τους Γ. Παϊσίδη, Χ. Χρηστίδη και Σ. Μπράβο για τη διερεύνηση και αξιολόγηση αποτελεσματικών μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης φωτισμού. Έχει σε μεγάλο βαθμό παγιωθεί η εσφαλμένη προκατάληψη ότι η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας είναι κατά κύριο λόγο αποτέλεσμα χρήσης παρωχημένης τεχνολογίας φωτιστικού εξοπλισμού. Η εντύπωση αυτή έχει ως επί το πλείστον σχηματιστεί εξ αιτίας της σταδιακής βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των οργάνων λειτουργίας των λαμπτήρων φθορισμού, αλλά και της απόσυρσης λυχνιών με χαμηλή για τα σημερινά δεδομένα, φωτεινή απόδοση που αποτυπώθηκαν σε οδηγίες όπως η 2000/55 σχετικά με την χρήση στραγγαλιστικών διατάξεων σε φωτιστικά φθορισμού, η 2009/245 σχετικά με τον οικολογικό σχεδιασμό του φωτιστικού εξοπλισμού συμπεριλαμβανομένων των προβλέψεων κατάργησης λυχνιών παρωχημένης τεχνολογίας, και η επακολουθήσασα 2010/347 σχετικά με τις ελάχιστες φωτεινές αποδόσεις συστημάτων φωτισμού με λαμπτήρες φθορισμού με στραγγαλιστικές διατάξεις ηλεκτρομαγνητικές ή ηλεκτρονικές. Γι’ αυτό το λόγο, την τελευταία εξαετία προπαγανδίστηκε με μεγάλη ευκολία και χωρίς προηγούμενη σοβαρή αξιολόγηση η αντικατάσταση φωτιστικού εξοπλισμού με νέο υψηλότερου βαθμού αποδόσεως ως το πιο γρήγορο και αποτελεσματικό μέτρο βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης. Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Αποδοτικότητας (ΕΣΔΕΑ) του 2008, προτάθηκε ενδεικτικά η αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων στο δημόσιο τομέα με το μέτρο ΔΜ4 και προβλέφθηκε εξοικονόμηση 98GWh έως το 2010 και 298GWh έως το 2016, ενώ είναι προφανές ότι υπό τις τρέχουσες συνθήκες οικονομικής στενότητας στο δημόσιο τομέα που απομακρύνουν το ενδεχόμενο προμήθειας νέου φωτιστικού εξοπλισμού προς εγκατάσταση σε σημεία που ήδη λειτουργεί χωρίς προβλήματα παλαιότερος φωτιστικός εξοπλισμός, αποκλείεται η πραγματικότητα να ανταποκρίνεται έστω κατ’ ελάχιστον στους παραπάνω αριθμούς. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η πιθανή πτώση της κατανάλωσης ηλ. ενέργειας λόγω συρρίκνωσης του δημόσιου τομέα δεν θα πρέπει να συσχετιστεί με την υποθετική απόδοση των προτεινόμενων μέτρων. Με αυτό τον τρόπο ενισχύθηκε εξάλλου για μία ακόμη φορά η ενεργοβόρος συμπεριφορά του Δημοσίου, αφού: • Οι δημόσιες συμβάσεις για έργα φωτισμού εξακολούθησαν να μην περιέχουν κάποια σοβαρή πρόβλεψη για την αναχαίτιση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας από την περάτωση νέων εγκαταστάσεων.

• Δεν ελέγχθηκε η σκοπιμότητα χρήσης μεγάλου αριθμού φωτιστικών σωμάτων που η λειτουργία τους είναι σε πολλές περιπτώσεις εντελώς περιττή.

• Υποβαθμίστηκε η σημασία της εκπόνησης μελέτης για τον εντοπισμό του δυναμικού

52 ΦΩΤΙΣΜΟΣ

εξοικονόμησης ενέργειας και την αναζήτηση των προσφορότερων μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης και αντιθέτως ενισχύθηκε η εμπορική προσέγγιση των ζητημάτων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης. Δυστυχώς, η εσφαλμένη αυτή αντίληψη οδηγεί σε κοστοβόρες πρακτικές που προωθούνται και από το άρθρο 8, 1α) του από 23 Ιουνίου 2010 δημοσιευθέντος νόμου 3855 για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά την τελική χρήση. Ο ίδιος νόμος σωστά προβλέπει την υποχρέωση των διανομέων ενέργειας να διαθέσουν στο ΥΠΕΚΑ στατιστικά στοιχεία. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τη διεύρυνση της ελεύθερης πρόσβασης σε αυτά τα στοιχεία για ερευνητικούς σκοπούς με συγκεκριμένους όρους διαβάθμισης της εμπιστευτικότητας των στοιχείων. Το ίδιο το ΥΠΕΚΑ θα μπορούσε πάντως να αναλάβει να δημοσιεύει αποτελέσματα στατιστικών στοιχείων υποστηρίζοντας την ανάπτυξη επιχειρηματικής πρωτοβουλίας με αυτόν τον τρόπο. Αναμένεται, ωστόσο κάποια πρόοδος στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του φωτισμού νέων κτιρίων από την εναρμόνιση του κοινοτικού προτύπου EN 15193 για τον υπολογισμό κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του φωτισμού κτιρίων λόγω της πρόσφατης ενεργοποίησης του ΚΕΝΑΚ που παραπέμπει στο προκείμενο πρότυπο. Ωστόσο, η μεγάλη υστέρηση σε εξειδικευμένη τεχνογνωσία φωτισμού έχει επιτρέψει σοβαρά λάθη και αντιφάσεις εντός του ίδιου του ΚΕΝΑΚ. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 9, παράγραφος 3.6, διαβάζουμε σχετικά με τον φωτισμό του κτιρίου αναφοράς τα εξής παρακάτω, απολύτως περιττά δεδομένων των ορίων αναφοράς του προτύπου ΕΝ 15193 που αναφέρεται στο παράρτημα 1: “α. Η στάθμη και η αντίστοιχη εγκατεστημένη ισχύς γενικού φωτισμού λαμβάνονται όπως ορίζεται με σχετική ΤΟΤΕΕ κατόπιν έγκρισής της με απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ. Η ενεργειακή απόδοση των φωτιστικών είναι 55 lumen/W. Για επιφάνεια μεγαλύτερη από 15 τ.μ. ο τεχνητός φωτισμός ελέγχεται με χωριστούς διακόπτες. Στους χώρους με φυσικό φωτισμό εξασφαλίζεται η δυνατότητα σβέσης τουλάχιστον του 50% των λαμπτήρων που βρίσκονται εντός αυτών. β. Ο γενικός φωτισμός παρέχεται από λαμπτήρες φθορισμού, οι οποίοι διαθέτουν ηλεκτρονικό στραγγαλιστικό πηνίο με δείκτη ενεργειακής απόδοσης (EEI) κατηγορίας A3 σύμφωνα με κατάταξη της Επιτροπής της Ένωσης Ευρωπαίων Κατασκευαστών Φωτιστικών (CELMA) και την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/55/ΕΕ. γ. Εξαίρεση αποτελούν οι χώροι με ειδικές απαιτήσεις λειτουργικού φωτισμού, όπως αυτοί προσδιορίζονται με σχετική ΤΟΤΕΕ κατόπιν έγκρισής της με απόφαση του

1 Eικ. 1 Παρά την διακοπή λειτουργίας της πλειονότητας των φωτ. σωμάτων σε γέφυρα / σήραγγα τς Αττικής οδού η στάθμη λαμπρότητας είναι έως και 10 φορές υψηλότερη από εκείνη στην ανοικτή οδό, με αποτέλεσμα να προκύπτει κατασπατάληση ενέργειας από τον αντίστοιχο υπερφωτισμό. Εικ. 2 Η λαμπρότητα στην περιοχή κατωφλίου της σήραγγας είναι εξαιρετικά υπερδιαστασιολογημένη σε σχέση με τη μετρημένη μέση λαμπρότητα του πεδίου 20 μοιρών παρατηρητή που βρίσκεται στη σύμφωνη με την επιτρεπόμενη ταχύτητα απόσταση πέδησης.

2

Υπουργού ΠΕΚΑ, όπου ο φωτισμός του κτιρίου αναφοράς λαμβάνεται όπως στο εξεταζόμενο κτίριο.” Στο (α) συγχέεται η φωτεινή απόδοση των λαμπτήρων που μετράται σε lm/W με τον βαθμό απόδοσης των φωτιστικών σωμάτων που πρέπει να αναφέρεται στο ωφέλιμο εξερχόμενο από το φωτιστικό ποσοστό της φωτεινής ροής των λαμπτήρων. Εξάλλου δεν είναι καθόλου συμβατό με καμία αρχή βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης του φωτισμού το αναφερόμενο όριο των 55lm/W. Ήδη, χρησιμοποιούνται με την ενθάρρυνση της ψηφιακής ατζέντας 2020 της ΕΕ φωτοδίοδοι στον φωτισμό με χαμηλότερες φωτεινές αποδόσεις και παρ’ όλα αυτά εξ αιτίας της επίτευξης υψηλού συντελεστή χρησιμότητας με τον κατάλληλο συνδυασμό γεωμετρικών χαρακτηριστικών χώρου και κατανομής φωτεινών εντάσεων του πεδίου φωτοδιόδων επιτυγχάνεται εξαιρετικά υψηλή ενεργειακή απόδοση. Άλλωστε και στην πρόσφατη οδηγία ΕΕ 2010/347 αναφέρεται για τον συμπαγή λαμπτήρα φθορισμού 5W για λυχνιολαβή G23 ή 2G7 η ελάχιστη επιτρε-

πόμενη φωτεινή απόδοση είναι 48 lm/W. Εξαιρετικά επιπόλαιη είναι σίγουρα η δια της περιττής αναφοράς σε φωτισμό αναφοράς παρότρυνση του νομοθέτη να προβλεφθεί δυνατότητα να σβήνει τουλάχιστον το 50% των λαμπτήρων στους χώρους με φυσικό φωτισμό. Αν αυτό είναι έστω εις βάρος της ομοιογένειας του φωτισμού στο χώρο, θα πρέπει τότε ο μηχανικός να χρησιμοποιήσει οπωσδήποτε δίλυχνα φωτιστικά που εκ των πραγμάτων θα καταναλίσκουν περισσότερη ενέργεια, όταν το φυσικό φως δεν θα είναι αρκετό για να αποενεργοποιηθεί ο ένας εκ των δύο λαμπτήρων, αντί να χρησιμοποιήσει μονόλυχνα φωτιστικά που επιδέχονται ομαλή διαβάθμιση της φωτεινής τους ροής και σε χαμηλότερα ποσοστά σύμφωνα με τη διαθέσιμη συμβολή του διεισδύοντος φυσικού φωτισμού; Ο σκοπός του προτύπου ασφαλώς και δεν θα έπρεπε όμως να είναι να διαμορφωθεί ένας φουσκωμένος φωτισμός κτιρίου αναφοράς που θα έρχεται εξάλλου σε αντίφαση με το μνημονευόμενο πρότυπο ΕΝ 15193. Στο (β) δεδομένης της παραπομπής στο φωτισμό κτιρίου

53

αναφοράς προωθείται η αποκλειστική χρήση ηλεκτρονικών στραγγαλιστικών διατάξεων πράγμα που δεν είναι οδηγία της Ένωσης Ευρωπαίων Κατασκευαστών Φωτισμού CELMA και αποθαρρύνεται η χρήση στραγγαλιστικών πηνίων κατηγορίας Β που υπερέχουν σε πλήθος εφαρμογές στα κτίρια κυρίως εκεί που απαιτείται μεγαλύτερη στιβαρότητα και αντοχή σε ακραίες θερμοκρασίες ενώ δίνεται η εντύπωση μονοσήμαντης συνταγογράφησης του λαμπτήρα φθορισμού ως του μόνου ενδεδειγμένου για τον φωτισμό κτιρίων. Στο (γ) προβλέπονται και εξαιρέσεις. Οι ιεροί ναοί θα μπορούσαν σίγουρα να αποτελούν μια τέτοια εξαίρεση παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές σε υποψήφιες εξαιρέσεις από τον ΚΕΝΑΚ. Σε αυτές τις περιπτώσεις πάντως ενδεδειγμένη δεν είναι η εξουσιοδότηση του ΤΕΕ, αλλά η παρότρυνση του χρήστη και στο συγκεκριμένο παράδειγμα της Εκκλησίας της Ελλάδος να αντιμετωπίσει το ζήτημα της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης του φωτισμού των ναών με σεβασμό προς την παράδοση. Κανείς εξάλλου δεν θα υποστήριζε την κατάργηση της κανδήλας ή των κηρίων στα μανουάλια, λόγω της μειωμένης τους ενεργειακής απόδοσης. Αυτό που εξακολουθεί να λείπει είναι πραγματική πολιτική βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Πρότυπα υπάρχουν και θέτουν σαφείς στόχους. Τα τεχνολογικά μέσα επίτευξής τους δεν θα πρέπει όμως να υποδεικνύονται παρεμβατικά από τους εθνικούς νομοθέτες, όπως περίπου συμβαίνει με το άρθρο 4, (2γ) του νόμου 3855 όπου προβλέπεται η δημοσίευση καταλόγου επιλέξιμων μέτρων από το ΥΠΕΚΑ (τίθεται επιπλέον το ερώτημα σε τι αναφέρεται η επιλεξιμότητα), αλλά να αποτελούν επιλογή υπεύθυνων, δημιουργικών και ευρηματικών μηχανικών, των οποίων ο επαγγελματισμός πρέπει να αναγνωρίζεται και να προβάλλεται προς όφελος της εξάπλωσης των μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης. Όσον αφορά το φωτισμό, η Πολιτεία θα συνέφερε να εστιάσει την προσοχή της στη θέσπιση του ρόλου του μελετητή φωτισμού χωρίς περαιτέρω υποδείξεις μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης και ασφαλώς να καλλιεργήσει παράλληλα το ενδιαφέρον του τελικού καταναλωτή για τη λήψη μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης στο φωτισμό. Η Εθνική Επιτροπή Φωτισμού της Ελλάδας έχοντας υπ’ όψη της τόσο τα σχετικά με το φωτισμό κοινοτικά πρότυπα και τις αντίστοιχες οδηγίες της Διεθνούς Επιτροπής Φωτισμού CIE, της οποίας αποτελεί διαπιστευμένο μέλος από το 2002 όσο και την ιδιαίτερη ελληνική πραγματικότητα, προτείνει την ενσωμάτωση των εξής παρακάτω μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης στον φωτισμό:

54 ΦΩΤΙΣΜΟΣ

Οριζόντια Μέτρα 1. Θέσπιση του ρόλου του μελετητή φωτισμού - Προσδιορισμός Παραδοτέων Μελέτης Φωτισμού

Τεκμηρίωση: Η εκρηκτική ανάπτυξη του φωτισμού παρακολουθεί τη θεαματική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Ο Φωτισμός επωφελούμενος της μακράς του ιστορίας ως πρώτης εφαρμογής του ηλεκτρισμού καλλιεργεί και σήμερα υψηλότερες προσδοκίες στον τελικό χρήστη με αποτέλεσμα ένα πλήθος εφαρμογών ιδιαίτερης πολυτελείας που συνδέονται με την ποιότητα του οπτικού περιβάλλοντος και γενικότερα την ποιότητα ζωής με την ευρύτερη έννοια να διευρύνει το μερίδιο του στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Δεδομένου ότι ο φωτισμός δεν μπορεί να εναποθηκευτεί ως ενέργεια διατηρώντας τη μορφή του, όπως συμβαίνει π.χ. με τη θερμότητα, θα ανεβάσει το ποσοστό του στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας συνεπικουρούμενος από την πίεση για επέκταση των εφαρμογών του. Η μείωση της φωτεινής απόδοσης των λαμπτήρων δεν θα αναχαιτίσει την αύξηση της κατανάλωσης. Με δεδομένη την αύξηση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης σε φως από 580 lmh το 1700 στην Αγγλία σε 46 Mlmh σήμερα (100.000 φορές περισσότερο φως) θα πρέπει να αναλογιστούμε την προοπτική της ανόδου της μέσης κατά κεφαλήν κατανάλωσης εντός Ευρώπης από 20 Mlmh στο 10πλάσιο μέχρι το 2030 σύμφωνα με επιστημονικά τεκμηρωμένες προβλέψεις (Dr. Jeff Tsao - Sandia National Laboratories / New Mexico) και την επίπτωσή της στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που θα διπλασιαστεί το 2030 ακόμη και αν ως τότε τριπλασιαστεί η φωτεινή απόδοση των φωτοδιόδων έναντι των λαμπτήρων φθορισμού. Ο αγνοημένος στην Ελλάδα μελετητής φωτισμού ασχολείται με τον φωτισμό μνημείων, κάστρων και τειχών, κήπων με μεγάλους κορμούς και εκτεταμένη κώμη, χώρων υποδοχής ξενοδοχείων και χώρων εστιάσεως, εμπορευμάτων σε καταστήματα (ειδικότερα ο ενσωματωμένος σε ράφια φωτισμός είναι μία από τις πιο ενεργοβόρες εφαρμογές είτε πρόκειται για ψυγεία τροφίμων, είτε πρόκειται για κοσμήματα), αλλά ακόμη και με τις φωτεινές ενδείξεις και επιγραφές σήμανσης, δηλαδή με εφαρμογές φωτισμού που λόγω υποκειμενικότητας των απαιτήσεων διαφεύγουν των κανονισμών βέλτιστης ενεργειακής απόδοσης. Προκειμένου να καταγραφεί τουλάχιστον η κατανάλωση όλων αυτών των ενεργοβόρων και εντελώς παραθεωρημένων εφαρμογών θα πρέπει να θεσμοθετηθούν τα παραδοτέα της μελέ-

της φωτισμού, τα οποία πρέπει να περιλαμβάνουν μεταξύ των άλλων και ενεργειακά δεδομένα (π.χ. ωράριο λειτουργίας φωτισμού Ακροπόλεως, κλιμακώσεις του φωτισμού στην περίοδο της νύχτας, εγκατεστημένη ισχύς κ.α.) Δεδομένου ότι σε αυτές τις εφαρμογές η ενεργειακή απόδοση συνδέεται απόλυτα με τη διακύβευση του εικαστικού ενδιαφέροντος του φωτισμού επιβάλλεται ένας προσεκτικός προσδιορισμός των παραδοτέων. Στον φωτισμό η ενεργειακή απόδοση εξαρτάται περισσότερο από τη δημιουργικότητα του μελετητή και την αντανάκλασή της στην ελκυστικότητα και αρμονία του οπτικού περιβάλλοντος παρά από την ετήσια κατανάλωση kWh. Αυτό θα συνειδητοποιείται όλο και περισσότερο. Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι επί ενεργοβόρου λαμπτήρα πυρακτώσεως, το 1959, η Ακρόπολη γινόταν πρωτοσέλιδο στο Le Figaro και οι παρακολουθούντες το ηχοθέαμα κατέβαλλαν δίκην πρασίνου φόρου το αντίτιμο του εισιτηρίου τους για περιορισμένη διάρκεια λειτουργίας της φωτιστικής εγκατάστασης. Παρά τη δραματική βελτίωση της φωτεινής απόδοσης των λαμπτήρων, μόνον ο Παρθενώνας μπορεί να καταναλίσκει για φωτισμό σήμερα περίπου 500MWh σε ετήσια βάση, αν δεν προβλέπεται κάποια αποενεργοποίηση του φωτισμού σε περίπτωση κακοκαιρίας ή σε μεταμεσονύκτιες ώρες εργάσιμων ημερών κ.λπ. Και φυσικά, ο Παρθενώνας δεν είναι το μοναδικό μνημείο της χώρας. Εξίσου ενεργοβόρος και αμφιβόλου επιπτώσεως στην ποιότητα ζωής μας ήταν ο φωτισμός της Ακροκορίνθου και πολλών άλλων τειχών πόλεων της ελληνικής επικράτειας. Η Ελληνική Επιτροπή Φωτισμού θα μπορούσε να αναλάβει να συνεισφέρει στην περιγραφή των παραδοτέων μίας μελέτης φωτισμού, στη θέσπιση κριτηρίων πληρότητας αλλά και στην συνεχή εκπαίδευση μελετητών φωτισμού.

2. Φωτομετρική τεκμηρίωση έργων φωτισμού - Θέσπιση ανωτάτων ορίων φωτισμού

Τεκμηρίωση: Μία βασική πηγή κατανάλωσης ενέργειας είναι ο άσκοπος υπερφωτισμός. Όταν υπάρχει υστέρηση φωτισμού πάντοτε εκδηλώνεται δυσαρέσκεια. Προκειμένου να αποτραπεί αυτό το ενδεχόμενο και με δεδομένο ότι είναι πρακτικά εντελώς απίθανη η διεξαγωγή αξιόπιστων φωτομετρήσεων in situ από έμπειρο προσωπικό οι περιπτώσεις του προληπτικού υπερφωτισμού περισσεύουν. Αν προβλεφθεί η απογραφή του περιττού φωτισμού και γίνει αναγωγή σε kWh με βάση τον βαθμό απόδοσης της εγκατάστασης, θα έχει καταγραφεί έστω κατά την παραλαβή των έργων το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας

και θα απομένει μόνον η αναζήτηση τεχνικών και τεχνολογιών για την αξιοποίησή του. Υπερφωτισμός θα έπρεπε να θεωρείται κάθε φωτισμός που υπερβαίνει την από τον μελετητή προδιαγραφόμενη στάθμη των εκάστοτε κρίσιμων φωτοτεχνικών μεγεθών. Σε περίπτωση που η εγκατάσταση έγινε χωρίς τη συνδρομή μελετητή θα μπορούσε να ισχύει για τον υπερφωτισμό μία υπέρβαση των απαιτήσεων των προτύπων κατά 20% ή και περισσότερο. Η Ελληνική Επιτροπή Φωτισμού θα μπορούσε να αναλάβει τη διεξαγωγή φωτομετρήσεων σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις προκειμένου να χαρτογραφηθεί το φαινόμενο του υπερφωτισμού και να διερευνηθεί το συσχετιζόμενο με αυτό δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας, προκειμένου να υποδειχθούν τα προσφορότερα μέτρα βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης. Είναι απαραίτητη η παράλληλη θέσπιση ανωτάτων ορίων φωτισμού προκειμένου να περιοριστούν οι υπερβολές φωτισμού. Αυτό το έργο θα μπορούσε να το αναλάβει η Ελληνική Επιτροπή Φωτισμού σε συνεργασία με τον ΕΛΟΤ σε περίπτωση που το αρμόδιο υπουργείο έκρινε χρήσιμο το έργο αυτό για την εκπλήρωση των σκοπών του. Εξίσου σημαντική είναι εδώ και η μέτρηση της εγκατεστημένης ισχύος ανά τ.μ. με δεδομένη την επίτευξη των συνθηκών φωτισμού που προσδιορίζει το κοινοτικό πρότυπο Εν 12464 για την εκάστοτε εξεταζόμενη χρήση χώρου προκειμένου να ελεγχθεί η σύγκλιση του δείκτη κατανάλωσης φωτισμού με αυτόν που προδιαγράφει το πρότυπο ΕΝ 15193. Συμφέρει εδώ η εκπαίδευση των επιθεωρητών ενέργειας, ώστε να διακρίνονται τα άμεσα μέτρα βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης από εκείνα που θα πρέπει να ληφθούν με αφορμή την επόμενη ανακαίνιση. Δεν υπάρχει επί παραδείγματι λόγος να καθυστερείται η αποενεργοποίηση φωτιστικού εξοπλισμού που στερείται σκοπού λειτουργίας. Σημαντικό μέτρο βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης θα ήταν και η υποχρεωτική εκπόνηση μελέτης φωτισμού σε περιπτώσεις νέων κτιρίων και ανακαινίσεων που συνδέεται με την πιστοποίηση επάρκειας των δεξιοτήτων αντίστοιχων επαγγελματιών / μελετητών φωτισμού των οποίων ο ρόλος δεν έχει ακόμη θεσμοθετηθεί.

3. Εκπαίδευση Ηλεκτρολόγων

Εγκαταστατών στην εφαρμογή μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης στον φωτισμό

Τεκμηρίωση: Δεδομένου του κατακερματισμού της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας είναι σοβαρό και μεγάλο σε κλίμακα έργο το σύνολο των μικρών έργων. Τα μικρά εμπορικά καταστήματα εξαιρετικά υψηλής ειδικής κατανάλωσης που φτάνει

σε τριψήφιο αριθμό W/m2 εξυπηρετούνται ως επί το πλείστον από εγκαταστάτες με περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση περί τον φωτισμό. Οι χαμηλές απαιτήσεις των εγακταστατών ως προς την ενεργειακή απόδοση δεν προκαλούν μόνον αυξημένα λειτουργικά έξοδα στις μικρές επιχειρήσεις που αυτοί εξυπηρετούν αλλά οδηγούν με ανάδραση και τις επιχειρήσεις κατασκευής και εμπορίας φωτιστικού εξοπλισμού σε ευτελέστερες επιλογές που εξαπλώνουν την εφαρμογή ενεργοβόρων πρακτικών. Ιδανική θα ήταν η σύνδεση ποσοστού εκπτώσεως των επιχειρήσεων ηλεκτρολογικού υλικού και φωτιστικού εξοπλισμού προς τους εγκαταστάτες με την πιστοποίηση της επάρκειας των τελευταίων να διαχειριστούν ζητήματα ενεργειακής απόδοσης φωτιστικών εγκαταστάσεων του πεδίου εφαρμογών τους. Αυτό θα μπορούσε να προωθηθεί με τη συνυπογραφή συμφώνου ποιότητας ενεργειακών υπηρεσιών φωτισμού μεταξύ ενός έως δύο μεγάλων χονδρεμπόρων ηλεκτρολογικού υλικού και φωτιστικού εξοπλισμού και της Ελληνικής Επιτροπής Φωτισμού. Τέτοιες προσπάθειες που μπορούν να αναληφθούν από τον ιδιωτικό τομέα και να είναι αποτελεσματικές θα μπορούσαν να παροτρύνονται από τους παρόχους και διανομείς ηλεκτρικής ενεργείας που αν δεσμευτούν να παρακολουθούν την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε καταστήματα που έγιναν αντίστοιχες επεμβάσεις μπορούν να συνεισφέρουν με την διάθεση έγκυρων στοιχείων από ακριβείς μετρήσεις στην αξιολόγηση των έργων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης.

Δημόσιος Τομέας

1. Δημόσια Έργα - Οδικός

Φωτισμός και Φωτισμός Σηράγγων

Πρέπει άμεσα να συμφωνηθεί η εισαγωγή νέας τιμής μονάδος για τα έργα φωτισμού που δεν θα μετράει φωτιστικά σημεία με αποτέλεσμα να συνδέει το εμπορικό κέρδος της εργοληπτικής εταιρίας με την πώληση περισσοτέρων τεμαχίων φωτιστικών σωμάτων παρά θα προσδιορίζει το κόστος απόκτησης και συντήρησης της φωτιστικής εγκατάτασης ανά cd/m2 ανά km για την εκάστοτε τυπολογία οδού (αριθμός ζωνών ανά ρεύμα κ.λπ). Με αυτόν τον τρόπο θα μετακυλίεται πρακτικά η ευθύνη της ενεργειακής απόδοσης στην εργοληπτική εταιρία ή τον εκάστοτε παραχωρησιούχο, όπως εξάλλου προβλέπεται και από την παράγραφο 7 του πρωϊμίου της ευρωπαϊκής οδηγίας 32/2006 σχετικά με την υιοθέτηση

κριτηρίων ενεργειακής απόδοσης στο πλαίσιο πράσινων συμβάσεων. Η υψηλότερη λαμπρότητα στο οδόστρωμα μπορεί να επιτευχθεί και με την πρόσμειξη στο μείγμα ασφάλτου αδρανών υψηλής ανακλαστικότητας με σίγουρα χαμηλότερη ισχύ. Μια τέτοια δαπάνη δεν πρόκειται ποτέ να γίνει όμως αν ο παραχωρησιούχος δεν πιεστεί από την ίδια τη σύμβαση και δεν υποχρεωθεί να αναλάβει την ευθύνη του κόστους λειτουργίας της εγκατάστασης.

2. Δημοτικός Φωτισμός Θα πρέπει το ΥΠΕΚΑ να προωθήσει σχέδιο σύμβασης διαχείρισης της λειτουργίας δημοτικής φωτιστικής εγκατάστασης εξωτερικού χώρου που θα έχει εκτενή διάρκεια και θα υποχρεώνει μέσα από στοχευμένα κίνητρα επιμερισμού του κέρδους από την εφαρμογή μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης τις εταιρίες διαχείρισης δημοτικού φωτισμού να τα εφαρμόσουν. Η υπογραφή μιας πρώτης σύμβασης για τη διαχείριση του δημοτικού φωτισμού σε μικρό δήμο εντός του 2012 θα ενίσχυε τον ανταγωνισμό μεταξύ των δήμων στο πεδίο αυτό δεδομένης της εισαγωγής νέων δεικτών κατανάλωσης του δημοτικού φωτισμού (kWh ανά κάτοικο, kWh ανά χλμ για οδούς κ.λπ.) στη σύμβαση. Από την καθιέρωση μιας νέας τιμής μονάδος για τα έργα δημόσιου φωτισμού με αναφορά στην κατανάλωση ενέργειας και την φωτιστική επίδοση θα ασκηθεί πίεση στην κατεύθυνση αποδοτικών μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Η ανακλαστικότητα του οδοστρώματος με πρόσμειξη ανοιχτόχρμων αδρανών στην άσφαλτο μπορεί να οδηγήσει σε διαστασιολόγηση φωτισμού δραματικά χαμηλότερης ισχύος, χωρίς να αυξηθεί δραματικά το κόστος ασφαλτόστρωσης. Η μείωση του ορίου ταχύτητας στις υπόγειες σήραγγες κατά 20 km/h επίσης οδηγεί σε μεγάλη εξοικονόμηση αφού επιβραχύνεται η απόσταση πέδησης και κατά συνέπειαν το τμήμα εισόδου της σήραγγας με εντονότερο φωτισμό. Μόνον μία σύμβαση που ορίζει τον στόχο θα οδηγήσει στην αναζήτηση κατάλληλων τεχνικών και τεχνολογιών βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης.

Ιδιωτικός Τομέας

1. Εμπορικά Καταστήματα

Είναι προφανές ότι ειδικότερα τα μικρά εμπορικά καταστήματα που δεν έχουν ευ-

55

κολία πρόσβασης σε τεχνογνωσία φωτισμού αφού δεν απασχολούν τεχνικό διευθυντή όπως οι μεγάλες αλυσίδες που διαθέτουν τεχνικές διευθύνσεις είναι οι πιο ενεργοβόροι καταναλωτές. Σε αυτό συμβάλλει και η μεγάλη εξάρτηση της προώθησης των πωλήσεών τους από τον φωτισμό καθώς και οι συνήθως πολλές ώρες λειτουργίας των εγκαταστάσεων φωτισμού ακόμη και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το Πρότυπο Καινοτόμο Σχέδιο Ανάπτυξης “ΜΙΚΡΕΝΕΡΓΕΙΝ” που βραβεύτηκε από το ΥΠΟΙΟ τον Ιούλιο του 2008 σε μια εντελώς άκαρπη προσπάθεια της προηγούμενης κυβέρνησης να πυροδοτήσει την ανάπτυξη στην περιφέρεια Ιονίων Νήσων έδινε την ευκαιρία στα μικρά καταστήματα λιανικής πώλησης να μειώσουν δραστικά τις δαπάνες λειτουργίας τους με την συλλογική εφαρμογή μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης αγγίζοντας για πρώτη φορά το πρόβλημα υστέρησης των μικρών σε δυνατότητες συμμόρφωσης προς τις επιταγές της οικολογικής εποχής μας. Το ΜΙΚΡΕΝΕΡΓΕΙΝ διατηρεί ακόμη την αξία του και μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο εργαλείο ανάπτυξης της αγοράς ενεργειακών υπηρεσιών φωτισμού ειδικότερα στα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Σημειωτέον ότι ο φωτισμός αντιπροσωπεύει πάνω από 75% της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος των μικρών εμπορικών καταστημάτων. Η πιλοτική εφαρμογή του ΜΙΚΡΕΝΕΡΓΕΙΝ επαφίεται στη στενή συνεργασία μεταξύ Δήμου και Εντόπιου Εμπορικού Επιμελητηρίου που μπορεί με πρωτοβουλία του κράτους να παροτρυνθεί. Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν τα καταστήματα τροφίμων που καταναλώνουν υπερβολικά πολλή ενέργεια για τον φωτισμό των ψυγείων τους. Ο φωτισμός αυτός επιβαρύνει και το ψυκτικό έργο του συμπιεστή. Συμφέρει και εδώ η εισαγωγή νέου προτύπου που μπορεί να εκπονηθεί από την Ελληνική Επιτροπή Φωτισμού και να τεθεί με την συνεργασία του ΕΛΟΤ σε διαβούλευση. Το προκείμενο πρότυπο θα μπορούσε να αναφέρεται στον συντελεστή απωλειών ψύξης του φωτισμού ψυγείων που θα μπορούσε να είναι ο λόγος του ψυκτικού έργου ψυγείου όταν ο φωτισμός λειτουργεί προς το ψυκτικό έργο όταν αποενεργοποιείται ο φωτισμός. Ένας τέτοιος χαρακτηρισμός θα βοηθούσε τους επενδυτές να προτιμήσουν τα ψυγεία με φωτισμό που ενισχύει την ενεργειακή τους απόδοση.

2. Διαφημιστικές Πινακίδες

Η αποξήλωση των παράνομων διαφημιστικών επιγραφών θα μπορούσε να αποδειχτεί το πιο αποτελεσματικό μέτρο βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης. Η εφαρμογή του νόμου στην πιο ενεργοβόρο εφαρμογή φωτισμού που είναι η φωτεινή επιγρα-

56 ΦΩΤΙΣΜΟΣ

φή / διαφημιστική πινακίδα σίγουρα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί μέτρο βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης δεδομένου ότι είναι αυτονόητη υποχρέωση των πολιτών η τήρηση του νόμου. Όμως η παρανομία στο πεδίο αυτό μπορεί χωρίς υπερβολές να θεωρηθεί υπονόμευση της προσπάθειας της χώρας να συμμορφωθεί με τις οικολογικές επιταγές της εποχής. Η τυπική φωτεινή επιγραφή υπερβαίνει σε εγκατεστημένη ισχύ τα 100W/m2 ενώ συνήθως μένει αναμένη όλη τη διάρκεια της νύχτας. Η πρωτοβουλία του πρωθυπουργού για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου με τη συνδρομή των πολιτών που μπορούν επισκεπτόμενοι τον δικτυακό τόπο http://illegalsigns.gov.gr/ να επισημαίνουν σημεία όπου βρίσκονται παράνομες διαφημιστικές πινακίδες που θα πρέπει να αποξηλωθουν έχει ήδη αποφέρει την αποξήλωση τουλάχιστον 200 φωτεινών επιγραφών εντός ενός έτους μόνον. Αν λάβει κανείς υπόψη του ότι κάθε μία από αυτές τις επιγραφές έχει εγκατεστημένη ισχύ περίπου 4 με 5 kW η αποενεργοποίησή τους σημαίνει με 4.000 ώρες μέσης διάρκειας ετήσιας λειτουργίας μια εξοικονόμηση της τάξεως των 3GWh σε ετήσια βάση τουλάχιστον από μία ενέργεια που δεν απέβλεπε στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης!!! Παράνομες πολεοδομικά επιγραφές θα βρει κανείς να ρυπαίνουν οπτικά τις οδούς και πάνω στις όψεις κτιρίων εμπορικών οδών. Συνεπώς πέρα από τις 1000 επιβεβαιωμένες καταγγελίες παράνομων επιγραφών σε δημόσιο χώρο επί πεζοδρομίων, νησίδων κ.α. υπάρχει ένα τεράστιο πλήθος παράνομων επιγραφών του ιδιωτικού τομέα που αν αποξηλωθούν σε δρόμους με μεγάλη πυκνότητα εμπορικών χρήσεων μπορεί να εξοικονομηθεί ενέργεια της τάξεως της μίας GWh ανά km σε ετήσια βάση. Δεδομένου ότι η επιγραφοποιία δεν αποτελεί τυποποιημένο προϊόν παρουσιάζει υστέρηση στην ενεργειακή της απόδοση. Ο κλάδος της επιγραφοποίας στερείται ειδικής τεχνογνωσίας ενώ λείπουν τα κίνητρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στις επιγραφές στάσεων λεωφορείων και άλλες εγκατεστημένες από τους Δήμους που σπανίως παρακολουθούν την κατανάλωση αυτών των κατασκευών αφού συνήθως έχουν μετακυλήσει το κόστος στην εταιρία διαφήμισης. Τα περίπτερα αποτελούν επίσης διαφημιστικά σημεία και συμβαίνει κάτι παρόμοιο καθώς η διαφημιστική εταιρία πληρώνει τον λογαριασμό ΔΕΗ του περιπτερούχου μετακυλίοντας το κόστος της ενερεγιακής κατανάλωσης. Είναι ανάγκη γι’ αυτό να ασχοληθεί το κράτος ξεχωριστά με το θέμα των φωτεινών επιγραφών θεσπίζοντας για τις επιγραφές έναν ενεργειακό δείκτη λαμπρότητας σε cd/m2/W τουλάχιστον για τις φωτεινές επιγραφές του δημόσιου χώρου. Αυτός ο δείκτης θα

μπορούσε να αποτελέσει εθνικό πρότυπο ενεργειακού χαρακτηρισμού των φωτεινών επιγραφών, του οποίου προσχέδιο θα μπορούσε να εκπονήσει η Ελληνική Επιτροπή Φωτισμού υποβάλλοντας την πρότασή της στον ΕΛΟΤ. Μόνον τα τουλάχιστον 2.500 πρατήρια βενζίνης της χώρας που έχουν φωτεινές επιγραφές μη διαφημιστικού χαρακτήρα μπορούν ετησίως να εξοικονομήσουν κατ’ ελάχιστον 5GWh.

Επίλογος Η Ελληνική Επιτροπή Φωτισμού ΕΦΕ θα μπορούσε ως ιδανικός εταίρος του ΕΛΟΤ σε θέματα τυποποίησης φωτισμού σε εθνικό επίπεδο να προωθήσει δραστικότερα τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης εφαρμογών φωτισμού στα πρότυπα ανάλογων συνεργασιών των εθνικών επιτροπών φωτισμού με τους εθνικούς οργανισμούς τυποποίησης στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Η προώθηση μιας τέτοιας σνεργασίας μπορεί να ευδοκιμήσει όταν τα αρμόδια υπουργεία αναλάβουν σχετικές πολιτικές πρωτοβουλίες. Μια μετατόπιση του κέντρου βάρους του έργου του ΥΠΕΚΑ από μια άτυπη παρεμβατική δραστηριότητα τεχνικού συμβούλου στην εξεύρεση πολιτικών μέτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης με στόχο την παρακίνηση της πρωτοβουλίας εξεδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού ίσως να απέφερε ακόμη πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα από την υπαγόρευση συγκεκριμένων μέτρων που θα έπρεπε κανονικά να αξιολογούνται στην πράξη μετά την εφαρμογή τους αντί να προκρίνονται ως τα πλέον ενδεδειγμένα εις βάρος άλλων θεαματικά αποτελεσματικότερων που θα έπρεπε να προτείνονται από ειδικούς μελετητές. Εκτός από νομοθέτες, ελεγκτές κ.α. χρειαζόμαστε τη συμμετοχή ικανών μελετητών που προτιμούν την εποικοδομητική δράση από την υπερπροβαλλόμενη διατησία που προωθείται σήμερα με τον θεσμό του ενεργειακού επιθεωρητή. Η στοίχιση της χώρας με την κοινοτική νομοθεσία δεν μπορεί από μόνη της να αποφέρει αποτελέσματα όσο παραθεωρούνται οι ελληνικές ιδιαιτερότητες. Ρόλος της Ελληνικής Επιτροπής Φωτισμού εξακολουθεί να είναι η αξιολόγηση των εθνικών ιδιαιτεροτήτων και προτεραιοτήτων σε σχέση με την ενεργειακή απόδοση. Εναπόκειται στις αρμόδιες αρχές η αξιοποίηση των προτάσεών της.

ΔΟΜΗΣΗ | ΕΝΕΡΓΕΙΑ | ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 | Τεύχος 18

η

4 ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΚΤΙΡΙΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ

8115

Η Πράσινη Δόμηση στο επίκεντρο της Ανάπτυξης

ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 18

2-5 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟY 2011, EXPOATHENS, ΑΝΘΟΥΣΑ

4th INTERNATIONAL TRADE FAIR FOR THE PASSIVE HOUSE, SUSTAINABLE BUILDING AND THE URBAN SCAPE

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: SHAPE TECHNICAL EDITIONS | EXPO MANAGEMENT | CREATIVE MARKETING ΚΡΗΤΗΣ 13, 142 31 Ν. ΙΩΝΙΑ, ΑΘΗΝΑ, T. 210 2723628, 210 2718583, F. 210 2798487

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2011

WWW.BUILDINGGREENEXPO.GR

2-5 DECEMBER 2011, EXPOATHENS, ANTHOUSA, ATHENS

BuildingGreen

• 40 προτεινόμενα συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης • Δ. Φατούρος: “Οίκοι Αξιολόγησης” και “Οίκοι Αρχιτεκτονικής” • Ένας βιοκλιματικός ...“Ακροβάτης” στη Βάρκιζα • ΕΦΕ: Μέτρα βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης φωτισμού