Buildinggreen #19

8115

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 | Τεύχος 19

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

19

• Ά. Παπαδόπουλος: Μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον στο συνέδριο ΑRENEP • Μονοκατοικία στην Εκάλη • Νέο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας ως μέρος οικοσυστήματος • Συστήματα φωτισμού και κατανάλωση ενέργειας σε χώρους γραφείων

INDEX

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

News ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ 6. Κουφώματα ενεργειακής εξοικονόμησης ECO-NEA 13. Πράσινη γειτονιά / Φωτοβολταϊκή οροφή στη VITEX 14. Δέλτα Τεχνική 16. Συνέδριο Arenep 2011 / Τεντόπανα Sattler 17. Ecoweek 2011: Αστικές Κοινότητες & Πράσινη Αρχιτεκτονική 52. Ημερολόγιο εκθέσεων

Review ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 18. Άγις Παπαδόπουλος: Μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον για το Arenep 2011 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 20. Μονοκατοικία στην Εκάλη 26. Νέο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας ως μέρος ενός οικοσυστήματος 32. “Metropol Parasol”, ανάπλαση στη Σεβίλλη ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 41. Το πρόβλημα της σκίασης σε φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις

Τα ενυπόγραφα κείμενα είναι προσφορά των συντακτών τους, των οποίων και τις απόψεις εκφράζουν. Κείμενα και φωτογραφίες δεν επιστρέφονται. Η διεύθυνση των εκδόσεων Shape Communication ΕΠΕ τεχνικές εκδόσεις, διατηρεί το δικαίωμα να τα αναδημοσιεύει σε χρόνο που κρίνει σκόπιμο, εφ’ όσον ανταποκρίνονται στις ανάγκες ενημέρωσης των αναγνωστών μας. H διεύθυνση και οι συνεργάτες καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την επαλήθευσή τους, δεν φέρουν ευθύνη για την ακρίβεια των τεχνικών και λοιπών χαρακτηριστικών των μηχανημάτων και ειδών που παρουσιάζονται σε κείμενα ή πίνακες της έκδοσης. Οι κ.κ. κατασκευαστές και οι αντιπρόσωποί τους παρακαλούνται για τον έλεγχο και τη διόρθωση τυχόν λαθών για την ορθή ενημέρωση των σχετικών στοιχείων.

BuildingGreen magazine is published quarterly in Greece,

by Shape Communication LTD P.O. Box 53 100 GR - 142 10 ATHENS GREECE No part of this edition may be reprinted without prior written permission of the copyright owners. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, ανατύπωση και αναπαραγωγή των περιεχομένων του BuildingGreen (κείμενα, θεματολογία, κ.λπ.) χωρίς να έχει προηγουμένως δοθεί η έγγραφη άδεια του εκδότη. Κάθε παραβίαση της παραπάνω απαγόρευσης διώκεται με βάση το νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων. ΜΕΛΟΣ IFAI

ISSN 1790-9961

ΦΩΤΙΣΜΟΣ 44. Συστήματα φωτισμού και κατανάλωση ενέργειας σε χώρους γραφείων 48. Φωτισμός ανάδειξης όψεων στο νυκτερινό αστικό τοπίο

ΕΚΔΟΤΗΣ Θ. Σηφοστρατουδάκη ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Γιάννης Γ. Σηφοστρατουδάκης ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Δημήτρης Σταμούλης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Αγαθή Σακκά Φωτογραφία: Moνοκατοικία στη Εκάλη, Μανώλης Ηλιάκης

19

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Μ. Ηλιάκης, Λ. Πισκιτζής, Σ. Ζερεφός, Χ. Τέσσας, Δ. Κονταργύρης, Θ. Ανδρικόπουλος, Δ. Ιμπραήμ, Α. Τσαγκρασούλης, Μ. Σανταμούρης, Ε. Σκουλά, Ι. Σταυρόπουλος, Γ. Φατσέας, Α. Γαλανόπουλος, Ε. Μαρινάκης ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Ιωάννα Παναγιώτου

EDITORIAL Ποιος θα περίμενε ότι μέχρι και ο ελληνικός ήλιος με τις υποδομές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα εμπλέκονταν στην επίλυση της κρίσης χρέους που μαστίζει την Ελλάδα. Κι όμως, μια άλλη διάσταση στο μεγάλο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας ήρθε να δώσει ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Σε συνέντευξή του στην εβδομαδιαία εφημερίδα Die Zeit, στις 22 Ιουνίου, ούτε λίγο ούτε πολύ, ζήτησε να παραχωρηθεί η εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της χώρα μας σε γερμανικές επιχειρήσεις, συνδέοντας τη χορήγηση περαιτέρω βοήθειας στην Ελλάδα, με την αναπτυξιακή προοπτική της. Ας πάρουμε μια χαρακτηριστική γεύση των λεγομένων του γερμανού υπουργού: “Χωρίς αυτές τις προοπτικές είναι δύσκολο να πειστεί ο γερμανός φορολογούμενος για τη συμμετοχή της Γερμανίας σε ένα νέο πρόγραμμα με υψηλούς κινδύνους”. Η ιδέα του υψηλόβαθμου στελέχους της γερμανικής κυβέρνησης είναι απλή: “Η Ελλάδα έχει πολύ περισσότερες ώρες ηλιοφάνειας από τη Γερμανία και θα μπορούσε να εξάγει σε

ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Ελευθερία Γκρίτση

μας ρεύμα. Η ελληνική οικονομία θα είχε έτσι ένα ανταγωνιστικό εξαγωγικό προϊόν και μάλιστα περιζήτητο”. Η αλήθεια είναι ότι ο ελληνικός ήλιος θα μπορούσε να έχει λύσει πολλά προβλήματα. Δυνατός πόλος έλξης για τον τουρισμό, και ισχυρή φυσική, ανανεώσιμη πηγής ενέργειας, που ασφαλώς η χώρα μας δεν έχει αξιοποιήσει ούτε κατ’ ελάχιστο, αφού τα κίνητρα και οι κάθε φορά εξαγγελλόμενες πολιτικές γύρω από την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας δεν έχουν ανατρέψει τη σημερινή εικόνα αποσπασματικών απαντήσεων στις ανάγκες της αγοράς και στις επενδυτικές αγωνίες που παραμένουν ανεκπλήρωτες. Αντιθέτως, χώρες άκρως ανεπτυγμένες όπως είναι η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν αναγάγει τη βιομηχανία γύρω από την ηλιακή ενέργεια σε μοχλό ανάπτυξης, και δημιουργίας χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας. Για παράδειγμα, στη Γερμανία οι απασχολούμενοι σε αυτό τον κλάδο υπερβαίνουν τους 100.000, ενώ στις ΗΠΑ αγγίζουν τις 93.000. Στην Ελλάδα με τον άπλετο ήλιο, πόσοι απασχολούνται στον συγκεκριμένο κλάδο;

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Σουζάνα Κόκοτζη CREATIVE ASSOCIATE SHAPE STUDIO DTP Βασιλική Συροπούλου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Βασίλης Φατούρος ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ Μεγακλής Γαντζίας ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Σουζάνα Κόκοτζη ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ PROFILM PACK A.E. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ SHAPE COMMUNICATION ΕΠΕ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Νίκος Σκονδρέας, Μαρία Μπογιατζίδου, Σουζάνα Κόκοτζη ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β. Μπαλάσης, τηλ.: 210 52 24 217 ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ: 15€ (συν έξοδα αποστολής) ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: 50€ ΕΤΗΣΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: Ελλάδα 30€, Εκτός Ελλάδας 70€ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Κρήτης 13, 142 31 Ν. Ιωνία, Αθήνα Τηλ.: 210 27 23 628, 210 27 18 583 Fax: 210 27 98 487 info@shape.com.gr www.shape.com.gr

Κουφώματα ενεργειακής εξοικονόμησης

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΟ ΡΟΛΟ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Επιμέλεια Δημήτρης Σταμούλης

Τα κουφώματα μπορεί να αντιστοιχούν περίπου στο 8% ενός κτιρίου, όμως από αυτά τα ανοίγματα χάνεται πάνω από το 40% της ενέργειας. Οι εταιρείες του κλάδου προσφέρουν πλούσια γκάμα ενεργειακών κουφωμάτων που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας. Ανασυρόμενα ή ανοιγόμενα θερμομονωτικά συστήματα αλουμινίου, ξύλινα κουφώματα με θερμομονωτικές υαλώσεις, υψηλής ισχύος ανακλαστικές επιστρώσεις και βαφή με οικολογικά χρώματα, είναι μερικά από τα σημαντικότερα προϊόντα.

ALMACO - ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΑΕ

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΟ ΡΟΛΟ ALMACO Ιδανικό για νέα και παλιά κτίρια

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

H ALMACO ανοίγει μια νέα σελίδα στην ιστορία των ρολών κλείνοντας οριστικά τον αέρα και το θόρυβο έξω από τους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων. Η ALMACO απαντά στις σύγχρονες ανάγκες του αύριο με την καινοτομία της να ανταποκρίνεται στις βασικές απαιτήσεις της εποχή, όπως είναι η εξοικονόμηση ενέργειας και η προστασία του περιβάλλοντος. Έτσι δημιούργησε έναν ειδικό θάλαμο που μετατρέπει κάθε τύπο συμβατικού ρολού σε θερμομονωτικό. Πετύχαμε άριστους δείκτες μόνωσης που αγγίζουν το 100%, μειώνοντας έτσι στο ελάχιστο τη θερμική απώλεια και την ηχορρύπανση. Η νέα γενιά θερμομονωτικών ρολών ALMACO προσφέρεται σε 8 διαφορετικούς τύπους, ανταποκρίνεται σε νέα και παλαιά κτίρια και δίνει λύσεις σε κάθε μέγεθος ανοίγματος οποιουδήποτε τύπου ρολού. Η μοναδική αυτή ευρεσιτεχνία της ALMACO αναγνωρίστηκε με Διεθνή Πατέντα (Αρ. 20080100682) εξασφαλίζοντας παράλληλα μεγάλες διεθνής πιστοποιήσεις από τους πιο έγκυρους οργανισμούς, οι οποίοι δίνουν στο προϊόν συντελεστή θερμοπερατότητας Usb ~ 1.3 W/m2K.

ALUMIL

M 11600 ALUTHERM EXTRA Εξειδικευμένη πρόταση για θερμομονωτικά ανοιγόμενα κουφώματα Η Μ11600 Alutherm Extra αποτελεί την πλέον ενισχυμένη θερμομονωτικά πρόταση ανοιγόμενου συστήματος της ALUMIL, που είναι σχεδιαστικά βασισμένη στην πιστοποιημένα ποιοτική υπεροχή της M11500 Alutherm Super. Τα πρόσθετα χαρακτηριστικά της είναι: Δυνατότητα υάλωσης έως 64 mm • Στεγάνωση με πολυθάλαμα ελαστικά EPDM • Θερμομονωτικό σύστημα με υαλοενισχυμένο πολυαμίδιο 34/38mm και επιπλέον προσθήκη ειδικού τύπου πολυστερίνης • Ενισχυμένα πάχη αλουμινίου για υψηλές αντοχές • Συντελεστές θερμομόνωσης στο μέγιστο επίπεδο από το IFT ROSENHEIM (έως Uf =1,5W/M2k).

6 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

ALUMIL

M 23000 FORESTAL Εξειδικευμένη πρόταση για θερμομονωτικά ανοιγόμενα κουφώματα

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ / ΠΑΡΑΓΩΓOΣ

Η Μ23000 Forestal είναι μία εξειδικευμένη πρόταση της ALUMIL στα θερμομονωτικά ανοιγόμενα κουφώματα, με πλάτος κάσας 88mm (20mm ξύλο) συνδυάζοντας αρμονικά το αλουμίνιο με το ξύλο για πολυτελείς κατασκευές. Επιτυγχάνουν μείωση της κατανάλωσης ενέργειας έως και 35%. Τα κουφώματα της ALUMIL κατατάσσονται στις υψηλότερες κατηγορίες απόδοσης βάσει ευρωπαϊκών και διεθνών προδιαγραφών. Τα βασικά χαρακτηριστικά της Μ23000 FORESTAL είναι: πλάτος φύλλου 110mm (20mm ξύλο) • Έχει δυνατότητα υάλωσης έως 32mm και υποστηρίζει υαλοπίνακες έως 130Kg ανά φύλλο • Στεγάνωση με ελαστικά EPDM και κεντρικό ελαστικό τύπου “ALUSEAL” • Θερμομόνωση με υαλοενισχυμένο πολυαμίδιο, πλάτους 20 / 24mm για ιδιαίτερα ενισχυμένη θερμομόνωση με συντελεστή έως Uf =1,6 W/m2k • Καλύπτει όλες τις τυπολογίες σταθερού και ανοιγο-ανακλινόμενου παραθύρου ή μπαλκονόπορτας • Τα ξύλινα μέρη εφαρμόζονται στα προφίλ με πλαστικό κλιπ, με ένα ενδιάμεσο κενό 5mm, ώστε να κυκλοφορεί ο αέρας και να απομακρύνει τη συσσωρευμένη υγρασία. • Πρόσθετο προφίλ ειδικού κράματος για το φτερό της κάσας, ώστε να μην παραβιάζεται με λοστό • Μηχανισμός υψηλής ασφάλειας, με κλείστρα σε σχήμα μανιταριού και ατσάλινα αντικρίσματα με θάλαμο ασφάλισης • Υψηλό επίπεδο ασφάλειας για την αντιδιαρρηκτική αντίσταση του κουφώματος έως και μισή ώρα χρησιμοποιώντας περιμετρικό μηχανισμό (πιστοποίηση WK3).

ALUMINCO

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ Αποτελεσματική εξοικονόμηση ενέργειας Η ALUMINCO σχεδίασε και παράγει πιστοποιημένα θερμομονωτικά συστήματα αλουμινίου, τα συστήματα AL220 και AL250 ανασυρόμενα θερμομονωτικά, τα συστήματα AL420, AL520 και AL570 ανοιγόμενα θερμομονωτικά και το σύστημα κύριας εισόδου AL590. Είναι σχεδιασμένα ώστε οι άριστες θερμομονωτικές ιδιότητες τους να συμβάλλουν στην αποτελεσματική εξοικονόμηση ενέργειας, μειώνοντας την ανάγκη λειτουργίας συστημάτων θέρμανσης και ψύξης, αντίστοιχα χειμώνα - καλοκαίρι. Η ALUMINCO αξιοποιώντας 29 χρόνια εμπειρίας στον κλάδο του αλουμινίου, είναι μια ολοκληρωμένη, κάθετη βιομηχανία που σχεδιάζει και παράγει προϊόντα αλουμινίου υψηλών προδιαγραφών ενώ τηρεί σύστημα διαχείρισης ποιότητας κατά ISO 9001 και σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης κατά ISO 14001. Όλα τα συστήματα αλουμινίου σχεδιάζονται, αναπτύσσονται και δοκιμάζονται στο τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης της εταιρείας και στη συνέχεια πιστοποιούνται από διεθνή ινστιτούτα όπως το ΕΚΑΝΑΛ, IFT, Instituto Giordano κ.α.

AL220: Το AL220 λειτουργεί και σαν απλό συρόμενο και σαν ανασυρόμενο και είναι ιδανικό για κατασκευές μεγάλων ανοιγμάτων. Τα πλεονεκτήματα του το καθιστούν ανταγωνιστικό, ανθεκτικό και ασφαλές. AL250: Η σειρά AL250 είναι ένα νέο συρόμενο θερμο-ηχομονωτικό σύστημα που σχεδιάστηκε για να καλύπτει κατασκευές μεγάλων ανοιγμάτων, προσφέροντάς υψηλή θερμομόνωση και ηχομόνωση, άριστη στεγανότητα και ασφάλεια. AL420: Προηγμένο θερμομονωτικό σύστημα υψηλών επιδόσεων για μικρά και μεσαία ανοίγματα. Σχεδιασμένο να προσφέρει απόλυτη στεγανότητα, ενώ το μεγάλο εύρος των προφίλ καλύπτει πολλαπλές αρχιτεκτονικές εφαρμογές και προσφέρει μεγάλη ποικιλία κατασκευαστικών λύσεων. AL520: Το σύστημα AL520 προσφέρει τη δυνατότητα κατασκευής κουφωμάτων για αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες (ψύχος, καύσωνας) που ενδείκνυνται για κατασκευές μεγάλων ανοιγμάτων ενώ προσφέρει προστασία από το νερό και την θερμότητα. AL570: Το πρωτοποριακό σύστημα AL570 σχεδιάστηκε για να καλύψει τις ανάγκες ύψιστης θερμομόνωσης σε εξαιρετικά ψυχρά κλίματα χάρη στο αυξημένο πάχος των προφίλ και τη χρήση ειδικού πολυαμιδίου 34mm. Η μέγιστη ασφάλεια πολλαπλών κλειδωμάτων, η υψηλή θερμομόνωση και η ευελιξία των κατασκευών εγγυώνται άριστη ποιότητα και λειτουργικότητα, ακόμη και σε κατασκευές μεγάλων ανοιγμάτων. AL590: Η σειρά AL590 είναι σχεδιασμένη να προσφέρει άριστη στεγανοποίηση, θερμομόνωση και ασφάλεια. Φέρει κλειδαριές ασφαλείας που επιτρέπουν την επιλογή 4 τύπων κλειδαριάς, 3 έως και 17 σημείων κλειδώματος ενώ επιδέχεται μηχανισμό για άνοιγμα της πόρτας με δακτυλικό αποτύπωμα, εύκολα και γρήγορα μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Το σύστημα φέρει επίσημο πιστοποιητικό αντικλεπτικής προστασίας και ασφάλειας κατά της διάρρηξης, καθώς επίσης πιστοποιητικά ηχομόνωσης, θερμομόνωσης, υδατοστεγανότητας και αεροπερατότητας.

7

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΘΕΤΙΚΩΝ ΚΟΥΦΩΜΑΤΩΝ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ / ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

ALUPLAST - ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΕΡΒΙΣΗΣ

ΣΕΙΡΑ ENERGETO®

Συστήματα κουφωμάτων

energeto® 4000

energeto® 8000 Foam Inside

ENERGETO® 4000: Οικονομικό θερμομονωτικό σύστημα κουφωμάτων: Τα κουφώματα αποτελούν μόνο το 8% ενός κτιρίου, όμως από αυτά τα ανοίγματα χάνεται το 40% της ενέργειας. Γι’ αυτό μέγιστη σημασία για την εξοικονόμηση ενέργειας έχει η τιμή του συντελεστή θερμικής διαπερατότητας (U), που όσο χαμηλότερη είναι η τιμή αυτή (Uw), τόσο πιο θερμομονωτικό είναι ένα κούφωμα, εξοικονομώντας ενέργεια, χρήματα (λιγότερα έξοδα για πετρέλαιο) και μειώνοντας την εκπομπή ρύπων CO2. Ήδη, τα συνήθη συνθετικά κουφώματα έχουν πιστοποιημένο συντελεστή θερμικής διαπερατότητας U = 1,3-1,4W/(m2.K) με ενεργειακές απώλειες 2 έως 3 φορές μικρότερες από τα προβλεπόμενα όρια. Συνδυάζοντας δύο καινοτόμες τεχνολογίες της Aluplast και της BASF, για πρώτη φορά επιτεύχθηκε η δημιουργία ενός συστήματος κουφωμάτων που είναι ταυτόχρονα θερμομονωτικό και οικονομικό, χωρίς καθόλου προσθήκη μεταλλικής ενίσχυσης στον πυρήνα του κουφώματος. Η Aluplast τελειοποιεί το σύστημα energeto® με την προσθήκη ειδικού αφρού πολυουρεθάνης στους εσωτερικούς θαλάμους. Τα συστήματα energeto® εφαρμόζονται τόσο στην ανακαίνιση με βάθος κατασκευής 70 χιλιοστά όσο και στις νέες κατασκευές με βάθος κατασκευής 85mm, πετυχαίνοντας μοναδικές τιμές θερμομόνωσης πλαισίου έως Uf = 0,82W/(m².K) και κουφώματος έως Uw = 0,61W/(m².K). Επίσης ξεχωρίζει με το λεπτό και κλασικό σχεδιασμό του. Και διατίθεται σε 40 νέους χρωματισμούς. Αποδεσμεύοντας το κούφωμα από την ενίσχυση σιδήρου, προκύπτουν πολλά οφέλη, όπως η κατάργηση της μεταλλικής θερμογέφυρας, πιο ελαφριά στοιχεία έως 60%, γρηγορότερη και ευκολότερη κατασκευή και τοποθέτηση. Τα συστήματα energeto® επιτυγχάνουν τιμές ηχομόνωσης έως βαθμίδα ΙV και ασφάλεια διάρρηξης WK2 και έχουν όλες τις προβλεπόμενες πιστοποιήσεις από το IFT & PfB Rosenheim. Τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα του energeto® 4000 είναι τα εξής: Συντελεστής θερμικής διαπερατότητας πλαισίου Uf = 1,1W/(m2.K) & κουφώματος Uw = 0,90W/(m2.K), που επιτυγχάνεται μέσω των τεχνολογιών bonding inside και powerdur inside. • Λεπτός & κλασικός σχεδιασμός • Εξαιρετικές τιμές ηχομόνωσης έως βαθμίδα ηχομόνωσης ΙV • WK2 πιστοποιημένη ασφάλεια διάρρηξης.

ENERGETO® 8000 - Foam Inside: Μοναδικές τιμές θερμομόνωσης πλαισίου: Τo σύστημα energeto® 8000 που διαθέτει η εταιρεία Aluplast- Ανδρέας Δερβίσης, εφαρμόζεται τόσο στην ανακαίνιση με βάθος κατασκευής 70 χιλιοστά όσο και στις νέες κατασκευές με βάθος κατασκευής 85mm, πετυχαίνοντας μοναδικές τιμές θερμομόνωσης πλαισίου έως Uf = 0,82W/(m².K) και κουφώματος έως Uw = 0,61W/(m².K), ενώ διατίθεται σε 40 νέους χρωματισμούς. Ειδικότερα, τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας επιλογής είναι τα ακόλουθα: Συντελεστής θερμικής διαπερατότητας πλαισίου Uf = 0,82W/(m2.K) & κουφώματος Uw = 0,61W/(m2.K) που επιτυγχάνεται μέσω των τεχνολογιών bonding inside, powerdur inside, και foam inside • Λεπτός & κλασικός σχεδιασμός. • Εξαιρετικές τιμές ηχομόνωσης έως βαθμίδα ηχομόνωσης ΙV • Πάχος υάλωσης έως 52mm • WK2 πιστοποιημένη ασφάλεια διάρρηξης. • Διάθεση σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων.

ARDEN - Κ. ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ - Σ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥΔΗΣ ΟΕ

ΞΥΛΙΝΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ SORPETALER FENSTERBAU Θερμομονωτικές υαλώσεις

Ξύλινα παράθυρα με θερμομονωτικές υαλώσεις (διπλά ή τριπλά τζάμια με 1 ή 2 υαλώσεις low-e) και συντελεστές θερμομόνωσης για το παράθυρο από Uw = 1,3W/m².K έως Uw = 0,9W/m².K διαθέτει η εταιρεία ARDEN - Κ. Καρανάσιος - Σ. Κωνσταντινούδης, η οποία από το 2003 αντιπροσωπεύει κατ’ αποκλειστικότητα στην Ελλάδα τη γερμανική εταιρεία Sorpetaler Fensterbau, μια οικογενειακή επιχείρηση με 125 έτη λειτουργίας. Επίσης, στην γκάμα των προϊόντων της διαθέτει και παράθυρα ξύλου και ξύλου - αλουμινίου για παθητικές κατοικίες με συντελεστές έως Uw = 0,7W/m².K. Τα προϊόντα της ARDEN διατίθενται σε επικολλητή ξυλεία από Μεράντι, Πεύκο, Δρύς, Σίπο αλλά και σε σύνθετη ξυλεία ΑΚΚΟΥΑ και BELMANDUR. Όλα τα προϊόντα διαθέτουν πιστοποίηση ποιότητας RAL και φυσικά, την πιστοποίηση CE. Με περισσότερες από 400 επιτυχημένες εγκαταστάσεις κουφωμάτων σε διακεκριμένες μονοκατοικίες και πολυώροφα ιδιωτικά κτίρια σε όλη την Ελλάδα, με διαφορετικά στιλ και απαιτήσεις, η ARDEN ειδικεύεται στις νησιωτικές κατασκευές, στα ορεινά σπίτια αλλά και σε μονοκατοικίες στις αστικές περιοχές.

8 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

ΘΕΡΜΑΝΤΙΚΟ ΣΩΜΑ / ΠΑΡΑΓΩΓOΣ

BIEKKO AE

ΞΥΛΙΝΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ Βαφή με οικολογικά υδατοδιαλυτά βερνίκια

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΟ ΚΟΥΤΙ ΡΟΛΟΥ / ΠΑΡΑΓΩΓOΣ

Τα ξύλινα κουφώματα της εταιρείας ΒΙΕΚΚΟ ΑΕ, κατασκευάζονται από τρικολλητή ξυλεία, με ευρωπαϊκούς αντιδιαβρωτικούς μηχανισμούς και τετραπλή περιμετρική μόνωση (4 λάστιχα, εκ των οποίων τα 2 είναι μαγνητικά). Η βαφή τους γίνεται με υδατοδιαλυτά βερνίκια εμποτισμού, τα οποία είναι οικολογικά. Οι εφαρμογές τους είναι παράθυρα και μπαλκονόπορτες σε μονόφυλλα, δίφυλλα, τρίφυλλα, τετράφυλλα με τα φύλλα τους ανοιγοανακλινόμενα ή σταθερά. Άλλη εφαρμογή τους είναι σε αίθρια, προσόψεις και άλλες συναφείς κατασκευές οι οποίες μπορούν να καλύψουν εξίσου μεγάλα ανοίγματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαδικασία παραγωγής έχει πιστοποιηθεί με ISO 9001:2008, αυτό διασφαλίζει τη σταθερή ποιότητα της παραγωγής μας, που σε συνδυασμό με τη σήμανση CE που φέρουν οι κατασκευές μας μετά από ελέγχους που έγιναν στον κοινοποιημένο φορέα IFT Rosenheim της Γερμανίας.

ELVIAL

EL 9000 ROLLING SHUTTERS Θερμομονωτικό κουτί ρολού Το νέο θερμομονωτικό κουτί ρολού EL 9000 της ELVIAL, απαντάει στην ανάγκη για βελτίωση της θερμομόνωσης των ανοιγμάτων που περιλαμβάνουν ρολό και αποτελεί ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό, υψηλής αισθητικής και προηγμένο κουτί ρολού με θερμοδιακοπτόμενα πλαϊνά. Η ELVIAL, πιστή στην φιλοσοφία της καινοτομίας, έχει επιτύχει μετά από συνεχείς έρευνες, να κατασκευάσει ένα σύγχρονο και τελειοποιημένο θερμομονωτικό κουτί ρολού με άριστο φινίρισμα, που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Το κουτί ρολού διατίθεται σε ίσια γραμμή και είναι ιδανικό για όλες τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές εφαρμογές. Η εξωτερική φάσα καλύπτει όλη τη μπροστινή επιφάνεια του κουτιού, δίνοντας άριστο αισθητικό αποτέλεσμα καθώς δεν είναι εμφανής η σύνδεση των προφίλ αλουμινίου. Επιπλέον, οι μικρές εξωτερικές διαστάσεις του κουτιού (180χ200mm) προσφέρουν μεγαλύτερη επιφάνεια υάλωσης στο κούφωμα. Το νέο κουτί ρολού έχει την ιδιαιτερότητα να παρουσιάζει ιδιαίτερα ανταγωνιστικό κοστολόγιο καθώς ο τρόπος κατασκευής είναι ιδιαίτερα εύκολος και η θερμομόνωση επιτυγχάνεται, χωρίς τη χρήση δεύτερης εσωτερικής φάσας και χωρίς τη κατασκευή και τοποθέτηση επιπρόσθετου κουτιού. Έτσι, ελαχιστοποιείται ο χρόνος κατασκευής και επιτυγχάνονται υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας. Πρόκειται επομένως για μία κατασκευή ιδιαίτερα ανταγωνιστική από πλευράς κόστους. Επιπλέον, πρόκειται για το μοναδικό σύστημα ρολού με 3 επιλογές κίνησης: με τη χρήση ιμάντα, μανιβέλας ή ηλεκτρικού μοτέρ. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του EL 9000 είναι τα ακόλουθα: Συντελεστής θερμοπερατότητας Usb = 1,9W/m2*k • Compact διαστάσεις κουτιού για διακριτική παρουσία (Υ: 18cm χ Π: 20cm). • Άριστη λειτουργικότητα και αξιοπιστία. • Δέχεται χειροκίνητους και ηλεκτροκίνητους μηχανισμούς (απλούς και με τηλεχειρισμό). • Δυνατότητα χρήσης φύλλου πολυουρεθάνης και αλουμινίου (βαρέως τύπου). • Δυνατότητα κατασκευής ρολού ύψους 2,5m και πλάτους 3m με χρήση άξονα Φ60. • Συνεργάζεται με κάσες πλάτους έως 164mm. • Συνεργάζεται με όλα τα εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται και στα απλά κουτιά ρολού (γλύστρα, τσέρκια, σύρτες, στόπερ κ.λπ.).

9

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΣΥΡΟΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΥΨΗΛΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

ETEM

Ε-70 LESSFRAME BY ETEM

Θερμομονωτικό συρόμενο σύστημα H ονομασία του θερμομονωτικού συρόμενου συστήματος E-70 Lessframe by Etem βασίζεται στην εξέλιξη της τεχνολογίας σχεδιασμού συστημάτων αλουμινίου EXTRA LOW PROFILE TECHNOLOGY BY ETEM αποτελώντας μοναδικό πλεονέκτημα αισθητικής η οποία επιτυγχάνεται με την χρήση ελαχίστου προφίλ αλουμινίου στην εξωτερική πλευρά του φύλλου. Πρόκειται για την ιδανική και ασφαλή πρόταση για την κατασκευή συστημάτων αλουμινίου με μεγάλα ανοίγματα. Ο πρωτοποριακός σχεδιασμός των προφίλ, καθώς και τα τεχνολογικά εξελιγμένα υλικά κατασκευής των εξαρτημάτων προσφέρουν τη δυνατότητα κατασκευής συστημάτων αλουμινίου ενεργειακής κλάσης Α+ και στοχεύουν στην μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας. Το νέο σύστημα διαθέτει επίσης κορυφαίες ηχομονωτικές ιδιότητες και υψηλά standards ασφαλείας , αποτέλεσμα εκτενέστατης μελέτης που αποτελεί και εγγύηση για τις αντιδιαρρηκτικές ιδιότητες του συστήματος. Τα κύρια χαρακτηριστικά του νέου συστήματος είναι: Άριστες ιδιότητες θερμομόνωσης με συντελεστή Uf έως 1,5W/m2K. Σε κούφωμα διαστάσεων ύψους 2200mm και πλάτος 3000mm με χρήση υαλοπίνακα με Ug = 0,7W/m2K πετυχαίνουμε συνολικό Uw 1,1 W/m2K. • Το μόνο ελληνικό σύστημα που επιτρέπει την κατασκευή structural εφαρμογών. • Χρήση τελευταίας τεχνολογίας ειδικών πολυαμιδίων Anti-Bi-Metal που εξασφαλίζουν την εξάλειψη του φαινόμενου ”γιαταγάνι“. • Χρήση ειδικών ελαστικών Q lon που εξασφαλίζουν μέγιστη υδατοστεγανότητα, αεροστεγάνωση και αθόρυβη λειτουργία. • Εφαρμογή ειδικών μπαρών PEX που αυξάνουν κατακόρυφα τις θερμομονωτικές ιδιότητες. • Μέγιστη αντιδιαρρηκτική προστασία με την χρήση ειδικού εξαρτήματος μασίφ αλουμινίου στον γάντζο επαλλήλου.

• Μέγιστο βάρος τζαμιού 400Kg ανά φύλλο. • Μέγιστη διάσταση κινητού φύλλου 3000mm χ 2800mm (Y). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του νέου συστήματος είναι: Συνολικός αριθμός προφίλ του συστήματος: 34. • Πολυαμίδια οδηγού: 38mm. • Πολυαμίδια φύλλου: 30mm. • Πολυαμίδια τύπου: Anti-Bi-Metal. • Πλάτος οδηγού: από 160mm έως 250mm (σύνθετος οδηγός).

• Ύψος οδηγού: 42mm. • Ιnox οδηγού: σχήματος U. • Πλάτος φύλλων: 70mm. • Ύψος φύλλων: 88mm - 102mm. • Ύψος κάτω συνθέτης διατομής οδηγού φύλλου: 123mm - 137mm. • Μέγιστη επιτρεπόμενη διάσταση κινητού φύλλου: 3000mm χ 2800mm. • Βούρτσες στεγάνωσης επαλλήλου : μηχανικές με έλασμα και σειρά ελαστικών Q lon. • Μηχανισμοί ανασήκωσης και κίνησης: 150 ή 300 κιλά αντίστοιχα. • Λάστιχα κάσας: από EPDM. • Λάστιχο φύλλου: από Q lon. • Προφίλ PVC: πολυθάλαμα. • Δέχεται υαλοπίνακα μέχρι: 50mm. • Δέχεται ηλεκτρικό μηχανισμό κίνησης και αυτοματισμούς.

EUROPA PROFIL ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ ΑΒΕ

EUROPA HYBRID

Προηγμένα προϊόντα για εξοικονόμηση ενέργειας Μια από τις πιο βασικές απαιτήσεις της εποχής, που μας καθοδηγεί στο σχεδιασμό νέων, προηγμένων προϊόντων είναι η εξοικονόμηση ενέργειας. Η EUROPA έδωσε λύση σε αυτή την ανάγκη και παρουσιάζει τα πρωτοποριακά Υβριδικά Συστήματα Αλουμινίου, EUROPA HYBRID, που υπερκαλύπτουν τις απαιτήσεις του νέου Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ.).

EUROPA 2550 HYBRID: Συρόμενα Υβριδικά Συστήματα: Το EUROPA 2550 HYBRID είναι ένα Υβριδικό Συρόμενο Σύστημα υψηλών προδιαγραφών, για μόνωση και λειτουργικότητα και στις μεγάλες διαστάσεις. Ακολουθεί τις γραμμές σχεδιασμού του συμβατικού συρόμενου συστήματος EUROPA 2500. Μπορεί να συνδυαστεί άψογα με το υβριδικό ανοιγόμενο σύστημα EUROPA 5500 και πέρα από ασφάλεια, σύγχρονη αισθητική και εξαιρετική αντοχή, προσφέρει υψηλή θερμομόνωση και ηχομόνωση. Επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ συμβατικού συρόμενου (με συμβατικά ράουλα κύλισης) και του νέου πρωτοποριακού ανασηκούμενου μηχανισμού, για μεγαλύτερη ευκολία στην κύλιση και ακόμα υψηλότερα επίπεδα μόνωσης, αφού εφαρμόζει πάνω σε ειδικά λάστιχα. Το σύστημα διατίθεται με μεγάλη γκάμα εξαρτημάτων, όλων των μεγάλων Ευρωπαϊκών Εταιριών. Μπορεί να δεχτεί, κατόπιν επιλογής σας, ειδικές ενισχύσεις για να αποκτήσουν αντιδιαρρηκτικές ικανότητες σύμφωνα με την πιστοποίηση WK2. Τεχνικά χαρακτηριστικά του συστήματος: Υλικό: Al Mg Si-0.5 F22 • Ανοχές Διαστάσεων σύμφωνα με: EN 12020-2 • Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας Uf = 3.7W/m2K • Χρήση: Για θερμομονωτικά συρόμενα επάλληλα και χωνευτά κουφώματα.

EUROPA 990 HYBRID: Υβριδικά Συστήματα Ρολού: Το EUROPA 990 HYBRID είναι ένα νέο εξελιγμένο Υβριδικό Σύστημα Ρολού από προφίλ αλουμινίου, συνδυάζεται άψογα με όλα τα Συστήματα Κουφωμάτων Αλουμινίου EUROPA. Εξασφαλίζει μοναδική θερμομόνωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στον τρόπο κατασκευής του κουτιού και άψογη λειτουργικότητα ενώ το ειδικό τελείωμα που διαθέτει, προσφέρει ασφάλεια, υψηλή στεγάνωση και μοναδική αισθητική. Έχει στιβαρή κατασκευή που προσφέρει ασφάλεια και τέσσερις φορές μεγαλύτερη αντοχή στην πίεση σε σχέση με τα ρολά από φύλλο αλουμινίου. Διατίθεται σε δύο τύπους: επικαθήμενα (ίσια ή οβάλ) και εξωτερικά (οβάλ). Τεχνικά χαρακτηριστικά του συστήματος: Υλικό: Al Mg Si-0.5 F22 • Ανοχές Διαστάσεων σύμφωνα με: EN 12020-2 • Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας Usb = Uf = 1.3 W/m2K • ΧΡΗΣΗ: Όλοι οι τύποι ρολού έχουν τη δυνατότητα να φέρουν κάθε επιλογή (ιμάντα, μανιβέλα, μοτέρ, τηλεχειρισμό και πληθώρα αυτοματισμών), για παράθυρα και μπαλκονόπορτες όλων των διαστάσεων.

10 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΩΝ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

FINSTRAL

TOP 90 (NOVA LINE) Σύστημα κουφωμάτων

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚO ΚΟYΦΩΜΑ / ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ

Ο απόλυτος συνδυασμός θερμομόνωσης, τεχνικής και σχεδιασμού είναι το σύστημα κουφωμάτων Top 90, το οποίο συνδυάζει την υψηλή αισθητική με την τεχνολογία. Μεγάλες γυάλινες επιφάνειες με λεπτές διατομές προφίλ, προσδίδουν απλή κομψότητα και εγγυώνται άριστες τιμές θερμομόνωσης. Χαρακτηρίζεται από μοντέρνα οπτική μέσω των αόρατων εξωτερικά προφίλ, ενώ η μεγάλη γυάλινη επιφάνεια προσφέρει μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας. Τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του συστήματος κουφωμάτων TOP 90 είναι τα εξής: Νέο χρώμα λευκό με σατινέ επιφάνεια.

• Σύστημα με ενδιάμεσο λάστιχο σφράγισης, με τις υψηλότερες επιδόσεις στεγάνωσης (κατηγορίες) στην ανεμοπίεση και στη βροχή και προστατευμένη την περιοχή του μηχανισμού. • 90 mm πάχος του προφίλ με 6 θαλάμους θερμομόνωσης, σε συνδυασμό με το φύλλο Nova-line, προσδίδει τιμή θερμοπερατότητας Uf = 0,92 W/m²K. • Άριστη θερμομόνωση του συνολικού κουφώματος Uw = 0,79 W/m²K, με τριπλή υάλωση συνολικού πάχους 40mm Ug = 0,6 W/m²K. • Προαιρετικά με εξωτερική επικάλυψη αλουμινίου για ακόμη μεγαλύτερη επιλογή χρωμάτων.

KLIMAXIMUM

LIGNATEC 200

Υψηλή αισθητική ξύλου εσωτερικά, απεριόριστη αντοχή PVC εξωτερικά

step line

classic line

nova line

Στην πλούσια συλλογή κουφωμάτων που διαθέτει η εταιρεία KLIMAXIMUM, προστέθηκε τώρα το νέο σύστημα κουφωμάτων της Finstral. Η νέα σειρά LIGNATEC 200 συνδυάζει τη ζεστασιά και την οικεία ατμόσφαιρά που προσφέρει το ξύλο με την ανθεκτικότητα και την αντοχή στο χρόνο που προσφέρει το υψηλών προδιαγραφών συνθετικό προφίλ. Το αποτελέσματα είναι πολλαπλά και σημαντικά αφού παρέχει: Μεγάλη διάρκεια στο χρόνο. • Φυσική ατμόσφαιρα στην εσωτερική πλευρά του κουφώματος. • Συνθετική εξωτερική πλευρά κουφώματος που αντέχει στις καιρικές συνθήκες χωρίς να απαιτεί συντήρηση. • Καλύτερες θερμομονωτικές ιδιότητες στα πλαίσια και στις υαλώσεις. • Φυσική και διαρκή ποιότητα στην κατοικία. Τα χαρακτηριστικά της σειράς είναι: Εσωτερική πλευρά από ατόφιο ξύλο σε πέντε διαφορετικές αποχρώσεις. • Εξωτερική πλευρά από ανεπηρέαστα στις καιρικές συνθήκες συνθετικά προφίλ. • Εξωτερική πλευρά με επικάλυψη αλουμινίου σε πολλαπλές αποχρώσεις. Ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε κατασκευής, υπάρχουν τρεις διαφορετικές σειρές, Classic line, step line & nova line. Και οι τρεις σειρές εξασφαλίζουν βέλτιστη θερμο-ακουστική μόνωση, λειτουργικότητα, ασφάλεια και διάρκεια στο χρόνο. Επίσης οι επιλογές γίνονται πολυάριθμες χάρη στην ποικιλία χρωμάτων, 5 αποχρώσεις ξύλου εσωτερικά και 6 αποχρώσεις συνθετικού προφίλ εξωτερικά καθώς και στην ποικιλία τύπων ανοιγμάτων και τυπολογίας. Η νέα σειρά LIGNATEC 200 διατίθεται από την KLIMAXIMUM, που αποτελεί επίσημο αντιπρόσωπο της FINSTRAL.

11

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

REHAU

GENEO

Σύστημα προφίλ κουφωμάτων από Rau-Firpo®

SIMPLYWOOD - Α. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ ΟΕ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΞΥΛΙΝΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ Προφίλ με τριπλούς υαλοπίνακες

Η κατασκευή ενός καλού ξύλινου κουφώματος, λόγω και της μη καλής αγωγιμότητας του υλικού - ξύλου, μονώνει πολύ καλύτερα ένα σπίτι (λιγότερες απώλειες). Γι’ αυτό και η εταιρεία SIMPLY WOOD ήταν από τις πρώτες που από το 2005 ενέταξε ως στάνταρ στην παραγωγή της τον υαλοπίνακα με κλάση U 1 με πλήρωση αργκόν αερίου και εδώ και 3 χρόνια, την παραγωγή προφίλ των 78mm και 90mm με τριπλούς υαλοπίνακες με πλήρωση με αργκόν αλλά και κρύπτον αερίου με συντελεστή 0,7 και 0,4 αντίστοιχα. H SIMPLY WOOD εξειδικεύεται στα ξύλινα εξωτερικά κουφώματα με γνώμονα την περιβαλλοντολογική συνείδηση, την αισθητική και την αντοχή στο χρόνο. Η βαφή των προϊόντων της γίνεται με υδατοδιαλυτά οικολογικά βερνίκια, που είναι πιο υγιή και προσιτά στον άνθρωπο.

ΞΥΛΙΝΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΞΥΛΙΝΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ / ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Το GENEO είναι ένα ενεργειακά οικονομικό σύστημα προφίλ κουφωμάτων. Πρόκειται για το πρώτο εξ ολοκλήρου ενισχυμένο σύστημα προφίλ κουφωμάτων κατασκευασμένο από την Hightech-εργοστασιακή ύλη RAU-FIPRO®. Είναι το ενεργειακά αποδοτικότερο προφίλ της κατηγορίας του για κουφώματα κατοικιών χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης (π.χ. Uw = 1,1W/m²K) και παθητικών κατοικιών (π.χ. Uw = 0,73W/m²K). Εξασφαλίζει βέλτιστη ηχομόνωση χωρίς ενίσχυση, με μέχρι τώρα ανέφικτους συντελεστές (υάλωση 50 dB = Rw,P 47dB) στην κατηγορία ηχομόνωσης 5. Η αντιδιαρρηκτική προστασία φτάνει έως την κατηγορία αντίστασης 3. Το σύστημα GENEO εγγυάται υψηλή επενδυτική ασφάλεια και συνεπώς, μακροχρόνια διατήρηση της αξίας του ακινήτου σας. Το RAU- FIPRO είναι η εργοστασιακή ύλη του μέλλοντος, στην κατασκευή προφίλ κουφωμάτων. Τα καινοτόμα χαρακτηριστικά της προσδίδουν στο GENEO αχτύπητη σταθερότητα και ανθεκτικότητα. Το RAU-FIPRO® είναι η καινοτόμος σύνθεση του οίκου REHAU, που εξασφαλίζει μέγιστη σταθερότητα και προστασία από στρέβλωση, καθώς και στατικά χαρακτηριστικά, τα οποία μέχρι σήμερα δεν μπορούσαν να επιτευχθούν χωρίς μεταλλικό οπλισμό. Μετά από τη χρήση στην κατασκευή αεροπλάνων και στη φόρμουλα 1, το RAU-FIPRO® χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στην κατασκευή κουφωμάτων, ως υλικό με ανθρακονήματα.

SYLOR ABETE

ΞΥΛΙΝΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ

Yψηλή τεχνολογία και ενεργειακή απόδοση Ξύλινο κούφωμα υψηλής τεχνολογίας από αντικολλητή αφρικανική ξυλεία Ιpoko (African Teak) διατομής 78x77mm, προσφέρει στην ελληνική αγορά η εταιρεία Sylor ΑΒΕΤΕ. Έχει υποστεί ηλεκτροστατική ρομποτική βαφή ανώτατης ποιότητας και διαθέτει μεταλλικά μέρη Γερμανίας G.U. GmbH. Τηρεί τις ανώτατες προδιαγραφές αερο-, υδατο-στεγανότητας και αντοχής σε ανεμοπιέσεις (KLASSE 4, έως 3000 Pascal). Προσφέρει κoρυφαία ενεργειακή απόδοση με Ug ως 0,7 W/m2K και Uw ως 1,0 W/ m2K. Η εταιρεία διαθέτει πλήρη σειρά εργαστηριακών δοκιμών IFT Rosenheim. Η Sylor A.B.E.T.E. είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία ξύλινων κουφωμάτων στην Ελλάδα, με δίκτυο πωλήσεων σε όλη τη χώρα και ενεργές εξαγωγές σε 8 χώρες.

12 ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ

ΠΡΑΣΙΝΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ

Ξεκινούν οι εργασίες στην Αγία Βαρβάρα Ξεκίνησαν στις 16 Ιουνίου οι εργασίες στο πρώτο κτήριο της πράσινης γειτονιάς στην Αγία Βαρβάρα. Πρόκειται για την ενεργειακή αναβάθμιση τεσσάρων εργατικών πολυκατοικιών σε κτήρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, καθώς και τη βελτιστοποίηση του τοπικού μικροκλίματος. Το πρώτο μεγάλης κλίμακας έργο αναβάθμισης κτηριακού αποθέματος πολιτών χαμηλού εισοδήματος σε όλη τη νότια Ευρώπη αποτελεί επιδεικτική δράση του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, έχει προϋπολογισμό 7 εκατ. ευρώ, επιχορη-

γείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη” (ΕΠΠΕΡΑΑ) και σχεδιάστηκε και εποπτεύεται από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ). Ταυτόχρονα αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα παραδείγματα ενεργειακής αναβάθμισης σε όλο τον κόσμο αναδεικνύει την παραμένουσα αξία των τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ στην Ελλάδα, δημιουργεί προοπτικές για την ανάπτυξη χιλιάδων νέων θέσεων εργασία στον κατασκευαστικό τομέα και θέτει την ελληνική τεχνογνω-

σία σε θέματα εξοικονόμησης και ΑΠΕ στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας πραγματικότητας. Οι εργασίες υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθούν στα τέλη του 2012 και αφορούν την ενσωμάτωση σύγχρονης τεχνολογίας εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών, επιτυγχάνοντας το μέγιστο δυνατό όφελος με το μικρότερο δυνατό κόστος. Σημαντική είναι η συμμετοχή και συνεισφορά ενός μεγάλου αριθμού ελληνικών βιομηχανιών και εμπορικών εταιρειών, οι οποίες στο πλαίσιο εθελοντικών συμφωνιών που έχουν υπογραφεί χορηγούν πλήρως τμήματα του έργου.

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΟΡΟΦΗΣ VITEX

Εγκαινιάστηκε η μεγαλύτερη επένδυση στην Ελλάδα Τη μεγαλύτερη στην Ελλάδα και μία από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις της Solyndra στη Νοτιοανατολική Ευρώπη εγκαινίασε, η επιχειρηματική μονάδα Φωτοβολταϊκών HERMES του ομίλου Γιαννίδη. Πρόκειται για φωτοβολταϊκό σταθμό δυναμικότητας 750 kW, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην οροφή της βιομηχανίας χρωμάτων VITEX, η οποία ανήκει στον ίδιο όμιλο. Αποτελεί μία περίπλοκη εφαρμογή η οποία λαμβάνει υπόψη της την κλίση της οροφής, τους δυνατούς τοπικούς ανέμους, καθώς και τις αυξημένες απαιτήσεις για αντισεισμική προστασία και πυροπροστασία λόγω των εύφλεκτων προϊόντων που παράγονται. Το έργο εγκαινίασε ο πρόεδρος ΕΜΕΑ της Solyndra, Clemens Jargon κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στην οποία παρέστησαν επιχειρηματίες, τραπεζικοί και παράγοντες της αγοράς ενέργειας. Ο κ. Jargon δήλωσε ότι “είμαστε υπερήφανοι για την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου έργου το οποίο καλύπτει τις πολυσύνθετες ανάγκες μίας λειτουργούσας βιομηχανίας, προσφέρει υψηλές αποδόσεις και μεγάλο χρόνο ζωής σε έναν απαιτητικό επενδυτή αλλά και τοποθετεί δυναμικά τη Solyndra και την HERMES στο χάρτη της Ελληνικής αγοράς Φωτοβολταϊκών στις στέγες”. Εκτός από τη Solyndra, ο εξοπλισμός χρησιμοποιήθηκε από κορυφαίες εταιρίες του κλάδου: την PowerOne για αντιστροφείς ισχύος και την LappGroup για τις καλωδιώσεις. Για το συγκεκριμένο έργο, το οποίο είναι το δεύτερο που υλοποιεί ο όμιλος Γιαννίδη στις ιδιόκτητες ορο-

φές του και ένα από τα πολλά που έχει σχεδιάσει για πελάτες του, οι επιφάνειες προετοιμάστηκαν με ειδικές ανακλαστικές μεμβράνες και βαφές επίσης παραγωγής της Vitex, οι οποίες εκτός από την βελτιστοποίηση της φωτοβολταϊκής μετατροπής συμβάλλουν στη μείωση της θερμοκρασίας εντός των κτιρίων τους καλοκαιρινούς μήνες και συνεπώς στην εξοικονόμηση πόρων από τη μείωση των εξόδων κλιματισμού.Όπως σημείωσε ο

εντεταλμένος αντιπρόεδρος του ομίλου Αρμόδιος Γιαννίτης, “με αυτό το έργο υπογραμμίζουμε τη στρατηγική στόχευση του ομίλου και των σημάτων Vitex & Hermes για δημιουργία προϊόντων και παροχή υπηρεσιών που αποσκοπούν αφενός στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια, αφετέρου στην παραγωγή ενέργειας μέσω ΑΠΕ, ως συντονισμένες ενέργειες για τον εκμηδενισμό του ενεργειακού αποτυπώματος των κτιρίων”.

13

ΔΕΛΤΑ ΤΕΧΝΙΚΗ

Χρήση γεωθερμίας σε σύγχρονο εμπορικό κτίριο Το πρώτο “πράσινο” σούπερ μάρκετ της Ελλάδας εγκαινιάστηκε πρόσφατα από την ΑΒ Βασιλόπουλος και φυσικά, εκτός των άλλων οικολογικών συστημάτων που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του, επιλέχθηκε η χρήση γεωθερμικής αντλίας θερμότητας Climaveneta για τη θέρμανση και τον κλιματισμό του κτιρίου. Η λύση της γεωθερμίας επιλέχθηκε με βάση τα πλεονεκτήματά της. Δηλαδή, τον υψηλό βαθμό απόδοσης σε σχέση με τα κλασικά συστήματα θέρμανσης - κλιματισμού π.χ. λέβητα - αερόψυκτου ψύκτη ή αντλίας θερμότητας και άρα την πλέον οικονομική και οικολογική λειτουργία (βαθμός απόδοσης σε ψύξη ΕΕR=5,5 και βαθμός απόδοσης σε θέρμανση COP=4,1), ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες. Καθώς και το εξαιρετικά χαμηλό λειτουργικό κόστος, έως και 40-50%, σε σχέση με ένα συμβατικό σύστημα. Άλλα προτερήματα της γεωθερμικής εγκατάστασης είναι η παροχή ψύξης και θέρμανσης από το ίδιο σύστημα, η πλήρης απεξάρτηση από το πετρέλαιο, η απόλυτη άνεση του προσωπικού και των πελατών που χρησιμοποιούν το κτίριο, η μεγάλη διάρκεια ζωής, το γρήγορα αποσβέσιμο αρχικό κόστος εγκατάστασης, η αξιόπιστη, δοκιμασμένη και απλή τεχνολογία και η ευελιξία διάταξης μηχανημάτων, διέλευσης δικτύων και τέλος, η ευχερής συντήρηση.

τητας τύπου NECS WN 0302/S του κορυφαίου ευρωπαϊκού εργοστασίου CLIMAVENETA. Έχει ενσωματωμένα εργοστασιακά ψυχροστάσια με αντλίες νερού για την πλευρά της κατανάλωσης αλλά και για την πλευρά του γεωθερμικού εναλλάκτη. Επιπλέον η αντλία κυκλοφορίας νερού του γεωθερμικού εναλλάκτη ελέγχεται από inverter για επιπλέον εξοικονόμηση ενέργειας κατά την καλοκαιρινή λειτουργία. Η ικανότητα του μηχανήματος είναι 101kW (θερμική απόδοση) και 93kW (ψυκτική απόδοση). Η εσωτερική εγκατάσταση κλιματισμού του κτιρίου απαρτίζεται από τοπικές κλιματιστικές μονάδες νερού (Fan Coils) και κεντρικές κλιματιστικές μονάδες με αεραγωγούς.

Συλλέκτες Γεωθερμίας

Σχεδίαση γεωθερμικού εναλλάκτη Στη συγκεκριμένη εφαρμογή, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, επιλέχθηκε η λύση του οριζόντιου γεωθερμικού εναλλάκτη, λόγω της μορφολογίας του εδάφους με καθαρά τεχνοοικονομικά κριτήρια. Η ανάπτυξη του εναλλάκτη έγινε σε δύο στρώσεις με την απόσταση των δύο στρώσεων να είναι 60 εκατοστά κατά βάθος. Το ολικό βάθος εκσκαφής είναι 2,4m, η δε έκταση της εκσκαφής είναι περίπου 2.000m2 εκ των οποίων τα 700m2 βρίσκονται κάτω από το κτίριο του καταστήματος και τα υπόλοιπα στον περιβάλλοντα χώρο. Ο παραπάνω εναλλάκτης έχει δυνατότητα συναλλαγής θερμικού ή ψυκτικού φορτίου περίπου 95kW.

Σύστημα Γεωθερμία

Ο εγκατεστημένος εξοπλισμός Οι χώροι του κτιρίου θερμαίνονται και ψύχονται μέσω της γεωθερμικής αντλίας θερμότητας, συναλλάζοντας θερμότητα ανάμεσα στους χώρους του κτιρίου και στη γη. Η “καρδιά” του συστήματος είναι η γεωθερμική αντλία θερμό-

14 ECO-ΝΕΑ

Χρήση γεωθερμικής αντλίας θερμότητας “Climaveneta”, στο ΑΒ Βασιλόπουλος

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΡΕΝΕΠ 2011

Στο επίκεντρο αρχιτεκτονική, ενέργεια και περιβάλλον Το μεγάλο δυναμικό που υπάρχει στα ελληνικά κτίρια για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης, αλλά και οι δυσκολίες που συναντώνται στην προσπάθεια αυτή, αναδείχτηκαν στο πλαίσιο του συνεδρίου “Αρχιτεκτονική, Ενέργεια και Περιβάλλον στα κτίρια και τις πόλεις” (ΑΡΕΝΕΠ 2011), που πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στις 3 και 4 Μαΐου 2011 στην Αθήνα, στο Μέγαρο Μουσικής, με τη συμμετοχή 300 και πλέον συνέδρων. Όπως προέκυψε και από τις εισηγήσεις των έμπειρων, αλλά και των νεότερων, επιστημόνων που συμμετείχαν, τα προβλήματα είναι απόρροια της επί δεκαετίες στρεβλής χωροταξικής ανάπτυξης και του γεγονότος ότι κατασκευάζουμε κτίρια χωρίς ηλιοπροστασία, επαρκή θερμομόνωση και με παρωχημένα συστήματα θέρμανσης και ψύξης. Παράλληλα, όμως είναι και νομικά και οικονομικά, αφού οι προσπάθειες ριζικής ανάπλασης ολόκληρων κτιρίων ή τετραγώνων δεν διευκολύνονται τόσο από το υψηλό κόστος όσο και από παρωχημένες νομοθετικές διατάξεις. Ωστόσο, και παρά τη δύσκο-

λη συγκυρία για τον κατασκευαστικό κλάδο, καταγράφηκε και μία θετική δυναμική. Οι δυνατότητες που απορρέουν από τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοση Κτιρίων, η ύπαρξη στοχευμένων δράσεων, όπως το Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον και το Χτίζοντας το Μέλλον, αλλά και η κινητικότητα που παρατηρείται στο χώρο των πανεπιστημίων, της έρευνας και της βιομηχανίας, δίνουν την ελπίδα ότι η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων μπορεί να αποτελέσει μοχλό όχι μόνο για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσής τους, αλλά και για την ανάπτυξη των κλάδων των κατασκευών και των δομικών υλικών. Όπως επισημάνθηκε και στη διάρκεια των πολύ ζωντανών συζητήσεων που έγιναν στο πλαίσιο του συνεδρίου, η προοπτική πρέπει να βασίζεται στην αξιοποίηση της υψηλού επιστημονικού επιπέδου τεχνογνωσίας και τεχνολογίας, στη συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων κλάδων και στην αλλαγή νοοτροπίας που απαιτείται, ώστε να επιτευχθούν οι υψηλοί στόχοι που αποτελούν πρόκληση και ευκαιρία για τη χώρα. Το συνέ-

δριο διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του “Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ)” και με τη συνεργασία της “Ομάδας Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών”, του “Εργαστηρίου Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης” και της UIA-ARES Διεθνές Πρόγραμμα Αρχιτεκτονικής και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας της UIA (Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων). Δικτυακός τόπος συνεδρίου: http://arenep2011.conferences.gr

SATTLER

Τεντόπανα Reflect: Υψηλής ισχύος ανακλαστική επίστρωση Πριν μερικά χρόνια η εταιρεία τεντόπανων Sattler ανέπτυξε ένα ειδικό τεντόπανο για τις ανάγκες της Ελλάδας. Το τεντόπανο με την ονομασία Reflect 355 διαθέτει μια εξαιρετικά υψηλής ισχύος ανακλαστική επίστρωση, που παρέχει προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία περίπου οκτώ φορές πιο ισχυρή από τα συνηθισμένα τεντόπανα. Ο συντελεστής μετάδοσης φωτός αυτού του υφάσματος είναι πολύ χαμηλός –για παράδειγμα, το ασημογκρί έχει 0.28%. Να σημειωθεί ότι όση λιγότερη ενέργεια αφήνει να περάσει το ύφασμα, τόσο λιγότερο θερμαίνεται ο εσωτερικός χώρος των κτιρίων. Με μια εξαιρετική εφαρμογή ηλιοπροστασίας, επιτυγχάνεται όχι μόνο εξοικονόμηση ενέργειας για ψύξη, αλλά και προστασία του περιβάλλοντος λόγω της μικρότερης κατανάλωσης ενέργειας. Εκτός όμως από το τεντόπανο Reflect 355, η Sattler προσφέρει και το τεντόπανο Reflect Air 353, το οποίο έχει μια κανονική ύφανση που παρέχει μια καλή ορατότητα προς τα έξω. Συνδυάζει μια εκπληκτική προστασία από την UV ακτι-

16 ECO-ΝΕΑ

νοβολία παρέχοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα της απρόσκοπτης εξωτερικής θέασης. Η Sattler υιοθέτησε επίσης μια μεγάλη χρωματική ποικιλία ειδικά για τους πελάτες της στην Ελλάδα. Έτσι, στη χώρα μας διατίθενται τεντόπανα με χρώμα εκρού, κρεμ, κίτρινο και ασημι - γκρι. Ειδικά, το τελευταίο χρώμα φαίνεται ότι κερδίζει ολοένα σε προτίμηση και δημοφιλία, καθώς συνδυάζεται ιδανικά από αρχιτεκτονικής άποψης με τους υαλοπίνακες που κυριαρχούν σε πολλά κτίρια γραφείων και κατοικίας. Σήμερα, υπάρχουν αρκετές εταιρείες διεθνώς που αντιγράφουν την ποιότητα των τεντόπανων Reflect της Sattler. Μόνο που

χρησιμοποιούν απλώς πολυεστερικά τεντόπανα, που φέρουν μια αμυδρή επίστρωση. Αντίθετα, τα τεντόπανα Reflect κατασκευάζονται από 100% επώνυμα ακρυλικά υλικά, και κατόπιν επικαλύπτονται από υψηλής ποιότητας επιστρώσεις μέσω ειδικής φόρμουλας. Μόνο ο κατάλληλος συνδυασμός υψηλής ποιότητας ακρυλικού και ειδικής επίστρωσης μπορεί να δημιουργήσει ένα ευχάριστο εσωτερικό περιβάλλον. Τα τεντόπανα Reflect της Sattler, που κατασκευάζονται αποκλειστικά στην Αυστρία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο σε ιδιωτικές κατοικίες όσο και σε βιομηχανικά κτίρια ή κτίρια γραφείων.

ECOWEEK 2011

Αστικές Κοινότητες και Πράσινη Αρχιτεκτονική Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε το 6ο κατά σειράν συνέδριο και εργαστήρια “πράσινου” σχεδιασμού της ECOWEEK, της ελληνικής αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας που από το 2008 αναπτύσσει δραστηριότητα και στο εξωτερικό. Το συνέδριο είχε τίτλο “ECOWEEK 2011: Αστικές Κοινότητες και Πράσινη Αρχιτεκτονική” και πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη από τις 28 Μαρτίου έως τις 3 Απριλίου, με τη συμμετοχή περισσοτέρων από 300 συνέδρους, κυρίως φοιτητές και νέοι μηχανικοί, αρχιτέκτονες και αρχιτέκτονες τοπίου από 16 χώρες. Μετά τα επίσης επιτυχημένα αντίστοιχα συνέδρια σε Αθήνα, Κύπρο και Μέση Ανατολή, πλέον τα συνέδρια και εργαστήρια της ECOWEEK καθιερώνονται ως ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά, πολιτιστικά και οικολογικά happening σχεδιασμού, όπου νέοι επαγγελματίες και φοιτητές οραματίζονται και δημιουργούν νέες προτάσεις για οικολογικά κτίρια και αειφόρες πόλεις.

Εργαστήρια σχεδιασμού Τα εργαστήρια σχεδιασμού της ECOWEEK 2011 φιλοξενήθηκαν σε 37 σημεία της Θεσσαλονίκης, μεταξύ αυτών οι σχολές ΑΚΤΟ, αρχιτεκτονικά γραφεία, γραφεία σχεδιαστών και αρχιτεκτόνων τοπίου, η Βίλα Καπαντζή (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας) και η Σχολή Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ. Στα εργαστήρια οι νέοι επαγγελματίες, καθοδηγούμενοι από τους ειδικούς και έμπειρους επαγγελματίες, ανέπτυξαν ιδέες και προτάσεις για οικολογικές παρεμβάσεις και προτάσεις σχεδιασμού τοπίου στο κέντρο της πόλης με τη συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης -λιμάνι, Ροτόντα, Βαλαωρίτου, Άθωνος, αγορά- τον σχεδιασμό οικολογικών κατοικιών μηδενικών ρύπων σε διάφορα σημεία της πόλης, τις

οικολογικές παρεμβάσεις σε υπάρχοντα κτίρια -όπως η Βίλα Καπαντζή και το σχολείο στην οδό Ικτίνου- και τον οικολογικό σχεδιασμό κτιρίων που θα ωφελήσουν τοπικές και ξένες ΜΚΟ και φορείς. Οι προτάσεις των εργαστηρίων της ECOWEEK 2011 έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα: http://ecoweek.netfirms.com/ecoweek. gr/ecoweek2011/workshops.html. Το συνέδριο τέλεσε υπό την αιγίδα του ΥΠΕΚΑ, του υπουργείου Εξωτερικών, του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δικαίου, Επιστήμης και Τεχνολογίας και του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Belatchew Lerdell, ο ελληνο-ισραηλινός αρχιτέκτονας ειδικός στην αρχιτεκτονική της ερήμου, καθηγητής Σάκης Μείρ, ο αρχιτέκτονας τοπίου Θωμάς Δοξιάδης, η ελληνίδα αρχιτέκτονας και ιστορικός αρχιτεκτονικής Στυλιανή Φιλίππου, ο Ιρανός αρχιτέκτονας από το TU Berlin Reza Shirazi, η αρχιτέκτονας από το Πανεπιστήμιο Mimar Sinan της Τουρκίας Aylin Ayna, η Ισραηλινή αρχιτέκτονας και διευθύντρια της σχολής εσωτερικής αρχιτεκτονικής του Holon Institute of Technology Braha Kunda, ο Ιορδανός αρχιτέκτονας Ra’ed Jumean και άλλοι.

“Γέφυρα” μεταξύ Ελλάδας & Μέσης Ανατολής

Ομιλητές της Εcoweek

Ο ιδρυτής και πρόεδρος της ECOWEEK, αρχιτέκτονας Ηλίας Μεσσίνας, τόνισε μεταξύ άλλων: “Η ECOWEEK είναι μία ελληνική πρωτοβουλία που γεννήθηκε στην Αίγινα το 2005 και έχει πλέον αναπτύξει διεθνή δραστηριότητα κυρίως στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Στόχος της η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, κυρίως των νέων, η προώθηση της αειφορίας, της καινοτομίας και των αρχών της αξιοβίωτης ολοκληρωμένης ανάπτυξης, κυρίως όσον αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος και στην υιοθέτηση απλών καθημερινών πρακτικών όπως η ανακύκλωση, η κομποστοποίηση, η εξοικονόμηση ενέργειας και η οικολογική δόμηση. Η ECOWEEK δίνει βήμα σε όλο τον κόσμο -κυρίως στους νέους- για την ανταλλαγή καινοτόμων ιδεών στο σχεδιασμό, τη συνεργασία, την επιχειρηματικότητα και την ήπια αστική ανάπτυξη.” Ανάμεσα στους διεθνείς ομιλητές του συνεδρίου ήταν ο βραβευμένος αρχιτέκτονας από τη Δανία, Louis Becker, του γραφείου Henning Larsen Architects, η νέα βραβευμένη αρχιτέκτονας από τη Σουηδία, Rahel

Ανάμεσα στις διεθνείς προσωπικότητες που πλαισίωσαν για άλλη μια χρονιά την ECOWEEK ήταν και ο βραβευμένος αρχιτέκτονας Diebedo Francis Kere από το Βερολίνο, που προσκλήθηκε σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Γκαίτε. Ο κ. Κερέ, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους βραβευμένους σύγχρονους αρχιτέκτονες τα κτίρια του οποίου εκτέθηκαν στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΟΜΑ) και μεταξύ άλλων δημιουργεί σχολεία στις κοινότητες της Μπουρκίνα Φάσο στην Αφρική, αναφέρθηκε στη βιώσιμη αρχιτεκτονική, που τη θεωρεί μία βιώσιμη προοπτική στο χώρο της αρχιτεκτονικής στις πόλεις, καθώς μπορεί να εξοικονομήσει μεγάλα ποσά, γιατί είναι η φθηνή λύση κατασκευής και λειτουργίας κτιρίων. Ο αρχιτέκτονας τοπίου George Hargreaves, ο οποίος συμμετείχε και στο εργαστήριο σχεδιασμού της ECOWEEK που πρότεινε καινοτόμες και αειφόρες λύσεις για την αξιοποίηση του χώρου της ΔΕΘ, παρουσίασε, μεταξύ άλλων έργα του γραφείου του, μεταξύ αυτών και τα Ολυμπιακά έργα στο Λονδίνο για τους Ολυμπιακούς του 2012.

Εικ. 1 Ο βραβευμένος αρχιτέκτονας Diebedo Francis Kere στην ECOWEEK 2011 στη Θεσσαλονίκη. (©ECOWEEK 2011). Εικ. 2 Ο βραβευμένος αρχιτέκτονας τοπίου George Hargreaves στην ECOWEEK 2011 στη Θεσσαλονίκη. (©ECOWEEK 2011).

17

Μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον για το συνέδριο ARENEP 2011 Συνέντευξη Δημήτρης Σταμούλης

Θετικός είναι ο απολογισμός του “Εθνικού Συνεδρίου για την Αρχιτεκτονική, Ενέργεια και Περιβάλλον στα Κτίρια και τις Πόλεις”. Ο κ. Άγις Μ. Παπαδόπουλος, καθηγητής στην Πολυτεχνική Σχολή του Α.Π.Θ., και εκ των επιστημονικών υπευθύνων του συνεδρίου. Σημειώνει ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης κατά 25% της ενεργειακής συμπεριφοράς των κτιρίων μας. σύνθεση αποτελεσμάτων. Τέλος, παρά τις δυσκολίες της περιόδου, οργανωτικά το συνέδριο κύλησε ομαλά και με συνέπεια. Μέσα σε μια περίοδο έντονης οικονομικής ύφεσης, ειδικά στο χώρο των κατασκευών, υπήρξε η προσδοκώμενη ανταπόκριση από τον επιστημονικό, τεχνικό και επιχειρηματικό κόσμο για το συνέδριο;

Ποιο στόχο είχατε θέσει για το “Εθνικό Συνέδριο Αρχιτεκτονικής, Ενέργειας και Περιβάλλοντος στα Κτίρια και τις Πόλεις” και τι απολογισμό κάνετε για τις εργασίες του συνεδρίου; O στόχος ήταν τριπλός. Πρώτο, να υπάρξουν συμμετοχές υψηλού επιπέδου, δεύτερο, να παρακολουθήσουν τις εργασίες μηχανικοί, επιστήμονες, κατασκευαστές και στελέχη του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και τρίτο, το κοινό να μετέχει ενεργά στις συζητήσεις του διημέρου. Πιστεύω ότι μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι. Υπήρξαν ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, το κοινό ήταν πολυσυλλεκτικό και οι συζητήσεις που έγιναν, τόσο με αφορμή τις εισηγήσεις, όσο και τις τρεις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες στρογγυλές τράπεζες, ήταν πολύ ζωντανές και με δυνατή

18 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Πιστεύω πως ναι. Μετείχαν περισσότεροι από 270 μηχανικοί, μελετητές από τον χώρο του ελεύθερου επαγγέλματος, κατασκευαστές, παραγωγοί δομικών υλικών και ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων, αλλά και τράπεζες, κλαδικοί φορείς από το χώρο των κατασκευαστών και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και βεβαίως επιστήμονες από πανεπιστήμια κι ερευνητικά κέντρα από τη Θράκη ως την Κρήτη. Νομίζω ότι, χάρις και στην προβολή από τα μέσα ενημέρωσης γενικότερα και τον τεχνικό τύπο ειδικότερα, η ανταπόκριση ήταν πολύ ικανοποιητική. Κι ακόμη, έχει σημασία ότι μετείχαν πολλοί νέοι συνάδελφοι, παρουσιάζοντας τις δουλειές τους, μερικές εκ των οποίων είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γεγονός σαφώς ελπιδοφόρο. Για ποιους λόγους τα κτίρια στην Ελλάδα, δημόσια και ιδιωτικά, αντιμετωπίζουν σε τόση μεγάλη έκταση προβλήματα ενεργειακής απόδοσης;

Η κακή εικόνα των ελληνικών κτιρίων σε ό,τι αφορά την ενεργειακή τους απόδοση είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων. Είχαμε καταρχήν μία ανεπαρκή και ξεπερασμένη νομοθεσία για την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων. Αυτό οδήγησε στην απαξίωση του ενεργειακού σχεδιασμού στη συνείδηση του καταναλωτικού κοινού, αλλά δυστυχώς και αρκετών μηχανικών, οι οποίοι έμειναν στο τεχνολογικό επίπεδο παρελθουσών δεκαετιών. Είχαμε, και σε σημαντικό βαθμό έχουμε ακόμη, μία άναρχη αγορά δομικών υλικών και συστημάτων, με πλημμελείς ελέγχους συμμόρφωσης προς τα ισχύοντα πρότυπα ελάχιστων απαιτήσεων ποιότητας. Έχουμε μείζονα προβλήματα στην κατάρτιση και πιστοποίηση του τεχνικού δυναμικού μας, με αποτέλεσμα ο χώρος της κατασκευής να ταλαιπωρείται ως προ τη διασφάλιση ποιότητας των έργων. Ειδικά δε στα δημόσια κτίρια συνέτρεξαν κι άλλοι παράγοντες, όπως η λογική των μειοδοτικών διαγωνισμών, η μεγάλη καθυστέρηση στην υλοποίηση των έργων, με αποτέλεσμα συχνά να κατασκευάζονται κτίρια στη βάση ξεπερασμένων προδιαγραφών μελετών κ.ά.. Τέλος, έχοντας επί δεκαετίες χαμηλό κόστος ενέργειας, η μεγάλη πλειοψηφία όλων μας δεν έδινε σημασία στα ενεργειακά χαρακτηριστικά των κτιρίων - και δυστυχώς αυτό είναι ένα σφάλμα που μας συνοδεύει μετά για δεκαετίες. Τι περιθώριο βελτίωσης της ενεργειακής τους συμπεριφοράς έχουν τα ελληνικά κτίρια και τι δυσκολίες συναντώνται στην προσπάθεια αυτή; Περιθώρια υπάρχουν και είναι σημαντικά, ακριβώς επειδή τα κτίρια μας έχουν πολύ κακή ενεργειακή συμπεριφορά. Μελέτες που έχουμε κάνει με συναδέλφους από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πολυτεχνείο Κρήτης δείχνουν ότι σε εθνικό επίπεδο το περιθώριο υπερβαίνει το 25%, ενώ από μελέτες που έχουμε κάνει στο εργαστήριό μας προκύπτει ότι για συγκεκριμένες κατηγορίες κτιρίων το ποσοστό βελτίωσης υπερβαίνει το 50%. Βεβαίως υπάρχουν και δυσκολίες, οι οποίες είναι σε μικρότερο βαθμό τεχνικές. Κυρίως είναι τα προβλήματα που απορρέουν από το καθεστώς συνιδιοκτησίας στις πολυκατοικίες και καθιστούν δύσκολη τη λήψη και υλοποίηση αποφάσεων. Και προφανώς δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει την οικονομική συγκυρία, που καθιστά δύσκολη την υλοποίηση παρεμβάσεων υψηλού κόστους, παρ’ ό,τι αυτές αποσβένονται σχετικά γρήγορα. Από την άλλη, καθώς το κόστος της ενέργειας, για λόγους διεθνών εξελίξεων αλλά κυρίως μνημονίου, θα συνεχίσει να αυξάνεται, δεν επιτρέπεται να παραμείνουμε αδρανείς.

Η θέσπιση του ΚΕΝΑΚ, με τις συγκεκριμένες αλλαγές που έφερε στο πώς κτίζεται ή ανακαινίζεται ένα κτίριο στην Ελλάδα, κατά πόσο έχει συμβάλλει στον περιορισμό της ενεργειακής σπατάλης από τον κτιριακό τομέα; Ακόμη είναι πολύ νωρίς για να μπορέσουμε να ποσοτικοποιήσουμε τα αποτελέσματα. Όταν πρέπει να αλλάξεις κατασκευαστικές πρακτικές και νοοτροπίες δεκαετιών, χρειάζεται χρόνος, ειδικά μάλιστα σε μία εποχή δραματικής μείωσης της οικοδομικής δραστηριότητας. Αλλά είναι σαφές, ότι οι αυστηρότερες απαιτήσεις θερμομόνωσης, η “πριμοδότηση” των ηλιακών συστημάτων και των αυτοματισμών στο σύστημα θέρμανσης, η ανάγκη προσδιορισμού της απόδοσης του κτιρίου ως τέτοιου, αλλά και η ευρύτερη συζήτηση γύρω από το ζήτημα της ενεργειακής απόδοσης έχουν αρχίσει να επιδρούν θετικά στον κλάδο των κατασκευών. Στοχευμένα προγράμματα, όπως το “Χτίζοντας το μέλλον” ή το “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”, τι ανταπόκριση έχουν βρει από τους χρήστες / ιδιοκτήτες των κτιρίων αλλά και από τον κατασκευαστικό κλάδο; Το “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον” προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο ευρύτερο κοινό αλλά και στους κατασκευαστές που άλλωστε το περίμεναν για αρκετό καιρό. Η αλήθεια είναι ότι υπήρξαν δυσκολίες στην αρχική του φάση, αλλά πιστεύω ότι τώρα υπάρχει πλέον ικανοποιητική κινητικότητα. Το “Χτίζοντας το μέλλον” αναμένεται κι αυτό με πολύ ενδιαφέρον, καθώς καλύπτει ένα πολύ ευρύ φάσμα απαιτήσεων, εφαρμογών και ενδιαφερομένων ιδιοκτητών κτιρίων, οπότε πιστεύω ότι θα υπάρξει και εκεί σημαντική ανταπόκριση. Στο χώρο των πανεπιστημίων και της έρευνας υπάρχει κινητικότητα που θα μπορούσε να μας δώσει ελπίδες ότι η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων μπορεί να αποτελέσει μοχλό όχι μόνο για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσής τους, αλλά και για την ανάπτυξη των κλάδων των κατασκευών και των δομικών υλικών; Η συγκυρία είναι ιδιαίτερα αρνητική, με τις αλλεπάλληλες περικοπές της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων από την Πολιτεία και την δυσπραγία της βιομηχανίας. Παρ’ όλ’ αυτά, υπάρχουν αρκετές ερευνητικές μονάδες στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, που υλοποιούν ερευνητικά έργα στην αιχμή της τεχνολογίας, με αποτελέσματα που βρίσκουν εφαρμογή τόσο στο σχεδιασμό και την κατασκευών ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων, όσο και στην έρευνα, εξέλιξη και δοκιμή δομικών υλικών και συστημάτων με καινοτομικά χαρακτηριστικά και υψηλές επιδόσεις. Άλλωστε, στο συνέδριο παρουσιάστηκαν μερικά από αυτά, τα οποία ήδη έχουν βρει

το δρόμο τους στην ελληνική και στην ευρύτερη ευρωπαϊκή αγορά. Πιστεύω ότι η έρευνα, ειδικά η εφαρμοσμένη, είναι ένα από τα λίγα όπλα που μας έχουν μείνει στον ανηλεή ανταγωνισμό, επιστημονικό και οικονομικό, και πρέπει πάση θυσία να συνεχίσουμε, πανεπιστήμιο, Πολιτεία και ιδιωτικός τομέας, να δουλεύουμε από κοινού και στοχευμένα στην κατεύθυνση αυτή. Πόσο αναγνωρίζεται από την Πολιτεία η επιστημονική γνώση και η συνεισφορά του επιστημονικού δυναμικού της χώρας στην προσπάθεια για κτίρια, λιγότερο ενεργοβόρα και περισσότερο βιώσιμα; Πιστεύω ότι ο ρόλος των πανεπιστημίων και του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας στην προσπάθεια βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού τομέα αναγνωρίζεται από την Πολιτεία, τουλάχιστον σε επίπεδο λόγων. Φοβάμαι, όμως, ότι τα καλά λόγια δε συνοδεύονται συχνά από αντίστοιχες πράξεις, όπως έχει φανεί τόσο από την αντιμετώπιση του κλάδου των μηχανικών από την Πολιτεία, όσο και από την όλο και μικρότερη στήριξη των πανεπιστημίων. Κι είναι κρίμα, επειδή το επιστημονικό και τεχνικό ανθρώπινο δυναμικό της χώρας αποτελεί ίσως το πολύτιμο κεφάλαιό της κοινωνίας μας, η οποία επί δεκαετίες επένδυσε σε αυτό.

19

Μονοκατοικία στην Εκάλη Επιμέλεια άρθρου Μανώλης Ηλιάκης ΜΑ Architecture & Spatial Culture www.yolkstudio.gr

20 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η μονοκατοικία που σχεδίασε ο Μιχάλης Γρυπάρης στην Εκάλη θυμίζει αρχικά τα έργα του μοντερνισμού. Επειδή στην εποχή της νεωτερικότητας η τεχνολογία δεν μπορούσε να υποστηρίξει σε μεγάλο βαθμό τη σωστή θερμομόνωση, υγρομόνωση και άλλα ενεργειακά χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να έχει ένα κτίριο, οι ενεργειακές απώλειες ήταν τεράστιες.

21

Με την πάροδο των χρόνων, η συστηματική έρευνα στον τομέα της μηχανικής μηχανολογίας συνέβαλλε ουσιαστικά στην έμπρακτη υλοποίηση των οραμάτων των αρχιτεκτόνων του μοντερνισμού. Οι αρχιτέκτονες του μοντερνισμού επιθυμούσαν μεγάλα ανοίγματα (διαφάνεια), λεπτούς τοίχους, ανεπίχριστο σκυρόδεμα, κ.λπ., χωρίς όμως όλες τις απώλειες που συνδέονται με τέτοιου είδους αποφάσεις. Στη συγκεκριμένη μονοκατοικία στην Εκάλη, οι κάτοικοί της απολαμβάνουν τα διδάγματα και την αισθητική του μοντερνισμού σε συνδυασμό με την τεχνολογική πρόοδο των ημερών μας. Η διώροφη μονοκατοικία συνολικού εμβαδού 390τ.μ. είναι κτισμένη σ’ ένα σχεδόν τριγωνικό επικλινές οικόπεδο εμβαδού 1100τ.μ. στο σημείο τομής δύο δρόμων στην Εκάλη. Αναπτύσσεται σε δύο ορόφους. Στο ισόγειο βρίσκονται οι χώροι διημέρευσης (σε δύο επίπεδα με μικρή υψομετρική διαφορά) και στον όροφο οι χώροι ύπνου. Λόγω της κλίσης του εδάφους αποκαλύπτεται ένας υπόγειος χώρος βοηθητικής χρήσης και ένας χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων. Η εσωτερική επικοινωνία μεταξύ των τριών επιπέδων γίνεται με ένα κεντρικό κλιμακοστάσιο. Η μορφολογία, η εσωτερική λειτουργία της κατοικίας και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου έγιναν με γνώμονα την εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής επαφής με το έδαφος, έτσι ώστε ο κήπος να ενοποιηθεί με τους χώρους διημέρευσης και να αποτελεί φυσική συνέχειά τους. Η εκμετάλλευση του νότιου προσανατολισμού ήταν σημαντικό στοιχείο στο σχεδιασμό, ώστε η ηλιακή ακτινοβολία να διανέμεται με τον πιο ευνοϊκό τρόπο όλες τις εποχές του έτους και να επιτυγχάνεται η μείωση των απαιτήσεων για τεχνικό φωτισμό. Η ηλιοπροστασία επιτυγχάνεται με την κατασκευή σκιάστρων με κατακόρυφα στοιχεία και μεγάλο συντελεστή σκίασης. Η παρεμβολή ενός υδάτινου στοιχείου, μιας λίμνης μεταξύ της κατοικίας και του περιβάλλοντος χώρου, δημιουργεί λόγω της εξάτμισης κατά τους θερινούς μήνες ένα είδος φυσικού δροσισμού. Επίσης λόγω αυτού του στοιχείου, δίνεται η εντύπωση ότι μέρος του κτιρίου βρίσκεται στο νερό. Για την επίτευξη βιοκλιματικού σχεδιασμού δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στο κέλυφος του κτηρίου με την τοποθέτηση εξωτερικής θερμομόνωσης με πλάκες πολυστερίνης για την αξιοποίηση της θερμοχωρητικότητας της τοιχοποιίας και της μείωσης στο ελάχιστο κάθε πιθανότητας δημιουργίας θερμογεφυρών. Τα εξωτερικά επιχρίσματα είναι ακρυλικής βάσης, υδρατμοδιαπερατά και όχι υδατοδιαπερατά. Τα εξωτερικά κουφώματα είναι υψηλής θερμομονωτικής απόδοσης με θερμοδιακοπή και θερμοαπορροφητικούς υαλοπίνακες (tempered, low e). Στη φύ-

22 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Νότια όψη μονοκατοικίας.

23

τευση του οικοπέδου χρησιμοποιήθηκαν φυλλοβόλα δένδρα με μεγάλη πυκνότητα φυλλώματος για τον περιορισμό της διεισδύουσας ηλιακής ακτινοβολίας και φυτών που υπάρχουν στην περιοχή, ενισχύοντας την ένταξη της κατοικίας στο χώρο. Για τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις δημιουργήθηκαν φρεάτια κατακόρυφων οδεύσεων (shafts) σωληνώσεων / καλωδίων και ‘’καλυμμένα’’ σημεία συγκέντρωσης (συλλέκτες ύδρευσης, θέρμανσης, ηλεκτρικοί πίνακες) σε κάθε επίπεδο. Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις ισχυρών και ασθενών ρευμάτων αποτελούνται από πολλά υποσυστήματα ενοποιημένα σε διευθυνσιοδοτημένο σύστημα μεταφοράς και επεξεργασίας δεδομένων instabus EIB. Εξασφαλίστηκε εξοικονόμηση ενέργειας στη θέρμανση, με τη χρήση ενδοδαπέδιας θέρμανσης με αυτονομία, χρήση θερμοστατικών βαλβίδων στα σώματα και στην ψύξη με την θερμομόνωση των αεραγωγών και την εγκατάσταση BMS. Επελέγησαν υλικά που έχουν αρμονική σχέση με το περιβάλλον και λογική συνέπεια με το οικοδόμημα. Ο σκελετός του κτιρίου είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα. Τα επιχρίσματα έγιναν με έτοιμα κονιάματα, ενώ τα εξωτερικά υαλοστάσια είναι από αλουμίνιο. Οι εσωτερικές πόρτες είναι επίπεδες δρύινες, τα δάπεδα ξύλινα από δρύινες λωρίδες πλάτους 14cm, ενώ τα λουτρά έχουν στρωθεί και επενδυθεί με μάρμαρο Τήνου και crema marfil. Οι εξωτερικές στρώσεις έγιναν με μαρμάρινες πλάκες limestone moca cream. Η κολυμβητική δεξαμενή τοποθετήθηκε στη συνέχεια της λίμνης πλαισιωμένη από τους πέτρινους τοίχους των ζαρντινιέρων, ώστε να αποτελέσει στοιχείο της διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου.

24 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΡΥΠΑΡΗΣ Ο Μιχάλης Γρυπάρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε αρχιτεκτονική στην Ecole Nationale Superieure des Beaux Arts (ENSBA - UPI) στο Παρίσι (1980). Εργάστηκε στο Λονδίνο μέχρι το 1984. Από το 1989 διατηρεί γραφείο μελετών στην Αθήνα με αντικείμενο την μελέτη και κατασκευή ιδιωτικών κατοικιών, αναστυλώσεων κτηρίων και εσωτερικών διαρρυθμίσεων.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Αρχιτεκτονική Μελέτη ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΡΥΠΑΡΗΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ D.P.L.G. Συνεργάτης ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΟΡΟΜΠΙΛΗ, INTERIOR DESIGNER Στατιστικά + Η/Μ C+M ENGINEERING AE

Κηποτεχνικά ΓΙΑΝΝΗΣ & ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΠΑΝΤΙΔΑΚΗ Φωτογραφίες ΝΙΚΟΣ ΔΑΝΙΗΛΙΔΗΣ Μελέτη 2005 Κατασκευή 2006-2007

25

Νέο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας ως μέρος ενός οικοσυστήματος Πρόδρομος Νικηφορίδης Μπερνάρ Κουόμο

“…Κι έτσι, στο εσωτερικό του δωματίου μπαίνει στα κλεφτά, περνώντας απ’ το σότζι, μια αντανάκλαση θαμπή απ’ τον κήπο. Για μας τίποτε άλλο έξω απ’ αυτές τις πλάγιες αδύναμες ακτίνες φωτός δεν είναι στοιχείο ομορφιάς για το δωμάτιο”. Τανιζάκι, “Το εγκώμιο της σκιάς”, εκδόσεις Άγρα, 1992 Το πρώτο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη Το πρώτο ιδιόκτητο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος της Θεσσαλονίκη εγκαινιάστηκε στις 15 Μαΐου 1933, στη νοτιοδυτική πλευρά του κέντρου της πόλης, στη συμβολή των οδών Ι. Δραγούμη και Τσιμισκή. Το αντίστοιχο πρώτο κτίριο της Αθήνας θεμελιώθηκε το Νοέμβρη του 1933 κι εγκαινιάστηκε τον Απρίλιο του 1938, όταν πλησίαζε ήδη η πρώτη δεκαετία από την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος. Την αρχιτεκτονική μελέτη του κτιρίου της Θεσσαλονίκης συνέταξε ο αρχιτέκτων Αριστομένης Βάλβης, έχοντας αποσπάσει το τρίτο βραβείο αρχιτεκτονικού διαγωνισμού το 1925. Το 1928 άρχισε η κατασκευή, σε μια θέση της πόλης που είχε ήδη επιλεγεί το 1922, κατά τον ανασχεδιασμό της πόλης από το Γάλλο πολεοδόμο E. Hebrard. Το κτίριο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα νεότερα μνημεία της Θεσσαλονίκης, λόγω της μορφολογίας και της θέσης του στον ιστό της πόλης.

Ένα νέο θησαυροφυλάκιο για την Τράπεζα της Ελλάδος Το 2001, η Τράπεζα της Ελλάδος, με τη συμμετοχή της στο Ευρωσύστημα, αντιμετώπισε την ανάγκη βελτίωσης των κτιριακών της υποδομών. Προχώρησε στην κατασκευή δύο νέων κτιρίων στην Αθήνα, το πρώτο για να στεγάσει τις Διευθύνσεις Εποπτείας του Πιστωτικού Συστήματος και της Εσωτερικής Επιθεώρησης και το δεύτερο για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες Επεξεργασίας και Διακίνησης Χρηματικού στην Αττική. Αντίστοιχα, στη Θεσσαλονίκη, υπήρξε η ανάγκη μελέτης ενός κτιρίου προορισμένου για τη φύλαξη, επεξεργασία και διακίνηση χρηματικού προς άλλα καταστήματα της Τράπεζας της Ελλάδας, τις τράπεζες και τις υπηρεσίες του Δημοσίου και των δημόσιων οργανισμών της Βόρειας Ελλάδας, κτιρίου ιδιαίτερου, σύνθετου, εφοδιασμένου με πολύ εξελιγμένα συστήματα ασφαλείας. Η μελέτη του διήρκεσε από το 2001 ως το 2006, ενώ η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβρη του 2009.

Η θέση του νέου κτιρίου Το κτίριο χωροθετήθηκε στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης, σ’ ένα οικόπεδο 30 στρεμμάτων. Ανήκει στην ανατολική περιαστική ζώνη της πόλης, στα όρια του Δήμου Πυλαίας, σε μια περιοχή αναπτυσσόμενη, όπου συναντώνται κυρίως χρήσεις εμπορίου, γραφείων επιχειρήσεων, βιοτεχνιών, ερευνητικών και τεχνολογικών ιδρυμάτων. Το οικόπεδο είναι εύκολα προσβάσιμο, καθώς βρίσκεται κοντά στην περιφερειακή οδό της

26 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

πόλης, αλλά και στο αεροδρόμιο. Πρόκειται για σημαντικό του πλεονέκτημα, λόγω της αναμενόμενης μεγάλης έκτασης των δραστηριοτήτων του.

Οι στόχοι της σύνθεσης Ο φορέας του έργου, δηλαδή η Τράπεζα της Ελλάδος, οι ειδικές προδιαγραφές του κτιρίου, καθώς επίσης και η συνύπαρξη του φυσικού στοιχείου με τις αναγκαίες κατασκευές, καθόρισαν τους άξονες της συνθετικής σκέψης. Πρωταρχικός στόχος της σύνθεσης ήταν να συμφιλιώσει τις υψηλές απαιτήσεις ασφαλείας και τις ιδιότυπες λειτουργικές ανάγκες με μια αρχιτεκτονική ενιαία, που αποπνέει κύρος, ενώ συγχρόνως περιέχει τις αναγκαίες ποιότητες άνεσης ενός χώρου εργασίας, καθώς και όλες τις απαραίτητες δυνατότητες οριζόντιας και κατακόρυφης κίνησης που παίζουν θεμελιώδη λειτουργικό ρόλο. Ο δεύτερος στόχος, με δεδομένη την ευρύτητα του οικοπέδου και τη θέση του στην είσοδο της πόλης, σε έδαφος με ελαφρά κλίση που προσφέρει μια οπτική

σχέση με τον κόλπο της Θεσσαλονίκης, ήταν η ένταξη στους συνθετικούς συλλογισμούς των κλιματικών απαιτήσεων, των ποιοτήτων του φυσικού περιβάλλοντος (όπως η θέα) και της χλωρίδας της περιοχής. Ιδιαίτερα ως προς το τελευταίο, σκοπός είναι η δημιουργία ενός κήπου στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου, ο οποίος, καθώς θα αναπτύσσεται μέσα στο χρόνο, θα αφομοιώνεται στη φυσική τάση εξέλιξης της βλάστησης της περιοχής.

Οι λειτουργίες του κτιρίου Το λειτουργικό πρόγραμμα προβλέπει τη δημιουργία ενός κεντρικού κτιρίου συνολικής επιφάνειας 6000 τ.μ., κι ενός δεύτερου συνοδευτικού κτιρίου, σε άμεση σχέση με τον περίβολο του συγκροτήματος και προορισμένου για την επιτήρηση και τον έλεγχο της πρόσβασης. Ανάμεσά τους βρίσκεται ένα μικρό κτίριο στάθμευσης, κατά ένα μέρος του βυθισμένο στη γη και σε άμεση λειτουργική σχέση με το κεντρικό κτίριο. Την καρδιά του κεντρικού κτιρίου αποτελούν τα θησαυ-

ροφυλάκιά του. Κι όλο του το λειτουργικό πρόγραμμα στρέφεται προς αυτά, παρακολουθώντας τις διαδικασίες επεξεργασίας των χρηματικών αποθεμάτων. Χώροι γραφείων κι εξυπηρέτησης των εργαζομένων, καταμέτρησης, επεξεργασίας και συσκευασίας χαρτονομισμάτων και κερμάτων, χώροι προετοιμασίας, φόρτωσης κι εκφόρτωσης χρηματαποστολών, χώροι ελέγχου, ασφάλειας κι εκτεταμένοι χώροι ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, διανέμονται στα τέσσερα επίπεδα του κτιρίου. Κι ένας ευρύς κεντρικός διάδρομος εξυπηρέτησης τους συνδέει, χώρος σημαντικός, γιατί αφηγείται την ακολουθία των λειτουργιών κατά μήκος και κατακόρυφα, ως τον τελικό τους προορισμό. Το κεντρικό κτίριο δεν υποδέχεται κοινό. Αποτελεί μόνο το χώρο εργασίας 60 ατόμων. Παρόλα αυτά, διαμορφώνει την είσοδό του μ’ ένα λεξιλόγιο δημόσιου χώρου. Μια πλατεία, εν μέρει στεγασμένη κάτω από μια διάτρητη υπερκατασκευή που διατρέχει το κτίριο και σε μεγάλο

27

ύψος, ένας ενδιάμεσος χώρος μεγάλης κλίμακας, που μοιάζει ταυτόχρονα εντός κι εκτός του σώματος του κτιρίου και δίνει στο βλέμμα δύο ισχυρές δυνατότητες: προς τη θάλασσα και προς την πρόσοψη της εισόδου. Υποδέχεται, προετοιμάζει κι επιβάλλει έναν ήπιο ρυθμό προσέγγισης. Η πρόσοψη της εισόδου υποχωρεί και συστρέφεται για να ενταχθεί στο σχήμα υποδοχής. Εκεί, στο πρώτο μέρος του κτιρίου, χωροθετείται και η πρώτη ενότητα λειτουργιών, εκείνη των γραφείων. Κατόπιν, ο κεντρικός διάδρομος παραλαμβάνει τις κινήσεις και οδηγεί προς τους διαφορετικούς χώρους επεξεργασίας των χρημάτων. Από εδώ και πέρα, οι πορείες είναι αυστηρά ελεγχόμενες για λόγους ασφαλείας. Το κτίριο αρχίζει να γίνεται όλο και πιο εσωστρεφές, φτάνοντας ως τον κλειστό πυρήνα του, τα θησαυροφυ-

28 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

λάκια. Καθώς εξελίσσεται λοιπόν, αλλάζει: από την εξωστρέφεια στην εσωστρέφεια, από το δημόσιο στο ιδιωτικό. Από μια πλατεία σε μια κρύπτη.

Η σχέση με το έδαφος Στο ισόγειο του κεντρικού κτιρίου οι διαφορετικές λειτουργίες κατανέμονται κατά μήκος και εκατέρωθεν ενός κεντρικού εσωτερικού διαδρόμου εξυπηρέτησης, ύψιστης ασφαλείας, όπου προορίζονται να κυκλοφορούν μηχανήματα που μεταφέρουν παλέτες και τον διαπερνούν δίκτυα. Γύρω του αρθρώνονται μ’ ένα σύστημα ασυνεχές, όγκοι που στεγάζουν τις επιμέρους λειτουργίες. Συνθέτουν έτσι ένα περίγραμμα κτιρίου με επάλληλες προεξοχές και εσοχές, που ευνοούν την εναλλαγή χώρων εργασίας και πράσινων χώρων, επιτρέπουν τη χρήση του φυσικού φωτός

ως συστήματος φωτισμού του κεντρικού αυτού δρόμου εξυπηρέτησης, τη διευθέτηση των διαφανειών ανάμεσα στους μονολιθικούς όγκους και την προσφορά στους χώρους εργασίας που συνδέονται απ’ ευθείας με το διάδρομο, μιας σχέσης αδιάλειπτης εγγύτητας με τον κήπο. Όπως οι διαφάνειες ανάμεσα στους όγκους προσφέρουν οπτικές προς τους εξωτερικούς χώρους, έτσι και η εκεί παρουσία του φυσικού ως συμπληρωματικού του δομημένου εξασφαλίζει τις συνέχειες του φυσικού τοπίου, διηθώντας το μέσα από τα διάκενα μεταξύ των επιμέρους κτιρίων.

Το τεχνητό και το φυσικό Ο δομημένος χώρος χαρακτηρίζεται από ένα βαθμό διαφάνειας, τη λιτότητα των γραμμών του, τη μονοχρωμία, όπως μαρτυρά η θεληματική επιλογή ενός κυρίαρ-

η επιτήρηση του χώρου. Ο κήπος δεν θα είναι δημόσιος, καθώς βρίσκεται εντός της περιμέτρου ασφαλείας. Μόνο η κλίση του εδάφους τον καθιστά αντιληπτό από το δρόμο και τους χώρους εργασίας. Συντηρεί όμως τη μνήμη ενός τόπου, στο εξής καταδικασμένου στην κερδοσκοπία και σε μια φρενήρη αστικοποίηση.

Η σχέση με τον ουρανό Η υπερκατασκευή του κτιρίου είναι το αναγκαίο αρχιτεκτονικό στοιχείο που εξασφαλίζει μια ενιαία ανάγνωσή του. Αέρινη καθώς είναι, επιτρέπει στο φυσικό να διεισδύσει. Εδώ, ο ουρανός και το κενό συμμετέχουν στην ογκοπλασία.

Οι κήποι των δωμάτων

χου γκρίζου, που πραγματοποιείται με υλικά φυσικά όπως η πέτρα στην όψη, ο τιτανιούχος ψευδάργυρος και το εμφανές σκυρόδεμα. Αλλά και από το ίδιο το έδαφος, ακαλλιέργητο εδώ και χρόνια, αποφασιστικά διατηρήθηκε ο πιο άγονος χαρακτήρας του στο ανώτερό του μέρος, ο πιο ελώδης στο κατώτερο, όταν κατακλύζεται στη διαδοχή των εποχών από σπόρους που ταξιδεύοντας χρωματίζουν τη γη. Μόνο εμπλουτίστηκε με είδη φυτών που απαντούν σε τρία απαραβίαστα κριτήρια: το πρώτο ήταν η αναζήτηση των ειδών να αντλήσει από τη μεγάλη ποικιλία της ελληνικής χλωρίδας, το δεύτερο ήταν οι ελάχιστες δυνατές απαιτήσεις νερού και το τρίτο η τήρηση της προδιαγραφής ασφαλείας που η Τράπεζα της Ελλάδος έθεσε για φυτά που το ύψος τους δεν θα ξεπερνά τα 30εκ, ώστε να διευκολύνεται

Μέσα στη λογική της ταυτόχρονης παρουσίας και άρθρωσης φυσικού και δομημένου εντάσσεται η πρόταση κατασκευής κήπων στα δώματα των κτιρίων. Είναι προεκτάσεις του κήπου που διαμορφώνεται γύρω από τα κτίρια, διεισδύσεις του στο σώμα της κατασκευής και στους χώρους ζωής εντός της. Τα δώματα των όγκων του κεντρικού κτιρίου είναι ορατά τόσο από τους χώρους εργασίας του ορόφου, όσο και από τον ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο της περιοχής λόγω κλίσεων. Από την άλλη, το δώμα του κτιρίου στάθμευσης, κατά ένα μέρος του βυθισμένο στη γη, γίνεται αντιληπτό ως προέκταση των διαμορφώσεων του περιβάλλοντος χώρου. Ο κήπος των δωμάτων βελτιώνει σημαντικά τις συνθήκες θερμικής άνεσης μέσα στο κτίριο. Βοηθά στη θερμική προστασία και το δροσισμό του, καθώς και στην προστασία του από την έντονη καλοκαιρινή ακτινοβολία και την υπερθέρμανση, μειώνει δηλαδή τις θερμικές ανταλλαγές του με το περιβάλλον. Ο τύπος φύτευσης είναι ο εκτατικός. Πρόκειται μάλιστα για το μεγαλύτερο δώμα εκτατικού τύπου στην Ελλάδα. Κι εδώ τα κριτήρια επιλογής των φυτεύσεων είναι εκείνα που ακολουθήθηκαν στον περιβάλλοντα χώρο: φυτά εδαφοκάλυψης, χαμηλά και ποώδη, που χρειάζονται ελάχιστη συντήρηση, είναι ανθεκτικά στην ξηρασία και αναβλαστάνουν εύκολα

Η πέμπτη όψη Η πέμπτη όψη του κτιρίου, η όψη του δώματός του δηλαδή, εκείνη που στρέφεται προς τον ουρανό, είναι συνθετικά ισοδύναμη με τις άλλες του όψεις. Είναι ιδιαίτερη, καθώς εκείνη κυρίως επιτρέπει εισχωρήσεις του ουρανού στο εσωτερικό του κτιρίου, την πλατεία και το έδαφος. Συγχρόνως στεγάζει, σκιάζει. Περιέχει εναλλαγές επιπέδων, κενών και πλήρων, υλικών, φωτοσκιάσεων. Διαντιδρώντας με το φως, αποκτά βάθος. Καλύπτεται από τιτανιούχο ψευδάργυρο, σκυρόδεμα και χώμα. Εδώ το κτίριο αντιμετωπίζεται ως ένα στερεό

29

30 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

στο χώρο, που συμπλέκεται με τη φύση, το έδαφος και τον ουρανό.

Ο κήπος Σ’ αυτήν την πλευρά της περιφέρειας της πόλης, που διανύει μια γρήγορη πορεία ανοικοδόμησης, τα ίχνη της φύσης, της ακαλλιέργητης γης, εκλείπουν με τον καιρό. Στο διαθέσιμο χώρο του οικοπέδου της Τράπεζας της Ελλάδος διατηρήθηκε η μνήμη αυτής της γης. Για την αρχή, μια πρώτη ύλη 80 περίπου φυτικών ειδών της ελληνικής χλωρίδας, χαμηλών για λόγους επιτήρησης του χώρου και με μικρές υδατικές απαιτήσεις, διασπείρεται στον περιβάλλοντα χώρο, στα διάκενα και τα δώματα των κτιρίων, ακολουθώντας ρευστούς σχηματισμούς. Με το χρόνο, όμως, ο κήπος θα αφεθεί να εμπλουτιστεί από σπόρους που φέρνει ο άνεμος, κι από εκείνους που ήδη περιέχει το χώμα. Θα αφεθεί να πλάσει την εσωτερική του ζωή και να την αφηγηθεί απλώνοντας χρώματα στη γη, αρώματα, ήχους, υφές, ποιότητες που θα αλλάζουν απρόβλεπτα με τις εποχές και το χρόνο. Η κεντρική ιδέα της διαμόρφωσης του κήπου προσεγγίζει εκείνη της ακαλλιέργητης από χρόνια γης. Ένας τέτοιος τόπος εμπεριέχει την απρόβλεπτη, δυναμική εξελικτική της φύσης στην πιο ανόθευτή της μορφή, όταν γεννιέται, ζει, φθείρεται και πάλι αναδημιουργείται, ως οικοσύστημα αυτόνομο, ως αυτάρκης ζωντανός οργανισμός, με μικρή μόνο συνδρομή του ανθρώπου.

Είναι ικανός κι ελεύθερος ν’ αφομοιώσει, να προσαρμοστεί, να μεταμορφωθεί, εγγράφοντας το τυχαίο των αλλαγών του καιρού και του χρόνου. Ένας τόπος που μοιάζει να σιωπά, είναι όμως ζωντανός, πολύχρωμος, ευφάνταστος, επινοητικός, σε διαρκή κίνηση, αρμονικός αν κι εξελίσσεται χωρίς κανόνες. Αναπτύσσει ανέλπιστες σχέσεις ανάμεσα στα φυτά, τη γη, τον αέρα, το φως, τους μικρούς ζωντανούς οργανισμούς. Δημιουργεί κρυφούς μικρόκοσμους. Δεν μας απευθύνεται προφανώς. “Εκεί μπορούμε να μπούμε μόνο κατά τύχη ή από απροσεξία”1 Γράφει ο Gilles Clément: “Πάντοτε η ακαλλιέργητη γη μού έμοιαζε πιο κοντά στην έννοια του κήπου. Ένας τόπος χωρίς απαγορεύσεις, προικισμένος με τα συνήθη πλούτη της φύσης, άνθη, δέντρα, έντομα, πουλιά, όλα πλέκονται μ’ έναν τρόπο πολύπλοκο και μαγικό, με απόηχους δυσνόητους για ένα παιδί. Εκπλήξεις, φόβοι, αρώματα, αμέτρητες οπτικές, ακατάπαυστες μάχες, μουσική ακατανόητη κι αυτάρεσκη, που εκφράζει το ουσιώδες αυτών που ο άνθρωπος, όταν απαλλαχτεί από την τυραννία του τεχνητού, μπορεί τελικά να νιώσει: τη ζωή”2 Θα μπορούσαμε ίσως να νοιώσουμε καλύτερα τις ιδιαιτερότητες ενός κήπου σαν αυτόν, αν φέρουμε στο νου τις συνήθεις προεικόνες μας: κήποι καθαροί, απολύτως τακτοποιημένοι, χωρίς αγριόχορτα, παντού γκαζόν, με πολύ περιποιημένα φυτά

που σχεδόν αστράφτουν σαν σε έκθεση. Εκεί τίποτα ξένο δεν μπορεί να εισχωρήσει, όλα είναι σχεδιασμένα, προβλέψιμα, ελεγχόμενα, χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις. Κι ο περιπατητής ακολουθεί υποχρεωτικές πορείες, δεν μπορεί να χαθεί μέσα τους, ν’ ακολουθήσει ό,τι τον συγκινεί. Για την αρχή λοιπόν, αναγνωρίζονται στον κήπο τρεις θεματικές περιοχές με τα ακόλουθα ονόματα: “η παρυφή του δάσους” βορειοανατολικά, στο ανώτερο σημείο της πλαγιάς του οικοπέδου, η ”ηλιόλουστη πλαγιά”, νοτιοδυτικά, στην κατώτερη και πιο μεγάλη περιοχή της πλαγιάς και τα “βραχώδη εδάφη”, μια ζώνη ανάμεσά τους, ανάμεσα στο κεντρικό κτίριο και το φυλάκιο.

Επίλογος Ένα κτίριο πλάθεται στη φαντασία κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού μέσα από σχέσεις: με το έδαφος, τη φύση, τον ουρανό, το φως. σχέσεις όγκων, επιφανειών, υλικών, χρωμάτων. Αλλά και μέσα από διαγραμματικές λειτουργικές σχέσεις. Μέσα από σενάρια κατοίκησης που προσπαθούν να είναι όσο το δυνατό ρεαλιστικά, αλλά και να ανταποκριθούν σε πιθανές εκτροπές. Πάντα όμως αποκαλύπτεται πραγματικά μόνο όταν γίνει μέρος της πραγματικής μας ζωής, μέσα στο χρόνο. Τότε μοιάζει να αναδημιουργείται, να εμπλουτίζεται, να προεκτείνεται, καθώς γίνεται μέρος της καθημερινής μας εμπειρίας, τότε μας εκπλήσσει απρόσμενα.

Πηγές 1 Gilles Cl�ment, “Une �cole buissonni�re”, �ditions Hazan, 1997, σελ. 39. 2 Gilles Cl�ment, “Une �cole buissonni�re”, �ditions Hazan, 1997, σελ. 36

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Αρχιτεκτονική Μελέτη Πρόδρομος Νικηφορίδης Μπερνάρ Κουόμο Τεχνική Υπηρεσία Τράπεζας της Ελλάδος Εμμανουήλ Δαλακλής Παναγιώτης Παναγάκης Συνεργάτες Ήβη Δόβα Δέσποινα Παυλοπούλου Θεοφανή Βαλσάμη Βασιλική Παπασπύρου Σοφία Μαυρογιαννάκη Στέλλα Νικολακάκη Σύμβουλος Κηποτεχνίας Κρίστα Λήβεν-Αντωνίου Σύμβουλος Ακουστικής Θεόδωρος Τιμαγένης Στατική Μελέτη Ιάκωβος Λαβασάς

Μαρία Στεφανούρη Παντελής Ζέρβας Γεώργιος Νικολαϊδης Λαμπρινή Δέδα

Τεχνική Υπηρεσία Τράπεζας της Ελλάδος Νίκος Βροντίσης Γεράσιμος Παπαδάτος

Εργοταξιάρχης Ασπασία Καρρά

Υπεύθυνος Έργων Η/Μ Λάμπρος Γιαννακόπουλος Υπεύθυνος Έργων Υποδομών Κωνσταντίνα Κακαρίμπα

Ηλεκτρομηχανολογική Μελέτη Δημήτριος Μπόζης Παναγιώτης Κικίδης Γεράσιμος Καμπίτσης Τεχνική Υπηρεσία Τράπεζας της Ελλάδος Κώστας Δημητρακόπουλος Κωνσταντίνος Γρηγορόπουλος

ΤυΕ : ΔΕΚΑΘΛΟΝ ΑΕ Γενικός Συντονισμός Χρήστος Κούρτης Δημήτρης Παπάζογλου Συντονισμός επί τόπου Στέλλα Αφεντοπούλου Χρήστος Παπάζογλου

Ανάδοχος Κατασκευαστής ΔΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΕ Διευθυντής Έργου Ευθύμιος Α. Αλεξόπουλος

Τεχνικός Διευθυντής Παντελής Γιαννουλίδης

31

“Metropol Parasol”, Ανάπλαση στη Σεβίλλη Ελευθέριος Ι. Πισκιτζής Αρχιτέκτων Μηχ. U.W.C, M.Arch.,M.B.A Chartered Architect RIBA, AIA, RIAC, SARA,ALA,AIAA, ASLA, Διδάκτωρ ΕΜΠ Mέλος της διεθνούς ένωσης ερευνητών ενεργειακού σχεδιασμού - EDRA email: eparchilab@hotmail.com

Το “Metropol Parasol” είναι το νέο ορόσημο της Σεβίλλης, το οποίο θα ενισχύσει την πολιτιστική της ταυτότητα και θα την καταστήσει ένα από τα πιο συναρπαστικά μέρη στην Ισπανία. Για τη μεγαλύτερη ξύλινη κατασκευή από δικτύωμα στην Ισπανία χρειάστηκαν 3.000 διαφορετικά ξύλινα στοιχεία, 12.000 περίπου σύνδεσμοι από χάλυβα και 6 χρόνια για να γίνει πραγματικότητα.

(TURISMO DE SEVILLA)

32 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

(TURISMO DE SEVILLA)

33

(TURISMO DE SEVILLA)

Βιοκλιματικός σχεδιασμός (J. Mayer H. ARCHITECTS)

34 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η νέα ξύλινη υπερκατασκευή, που φέρει το όνομα Metropol Parasol, θα μετατρέψει την Plaza de la Encarnación της Σεβίλλης σε ένα νέο σύγχρονο αστικό κέντρο. Ο κυρίαρχος ρόλος αυτού του μοναδικού αστικού χώρου στο κέντρο της πυκνής δομής της μεσαιωνικής παλαιάς πόλης της Σεβίλλης είναι να παρέχει στον επισκέπτη μια ευρεία ποικιλία δραστηριοτήτων, από την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου μέχρι την αναψυχή και τα καταστήματα.

Η ανάπλαση Η άρτια σχεδιασμένη κατασκευή και η πολύ καλή χωροθέτηση θα μετατρέψει την Plaza de la Encarnación σε ζωντανό προορισμό για τους τουρίστες και για τους πολίτες της πόλης. Η αρχιτεκτονική μορφή του “Metropol Parasol”, με τις μεγάλες σαν μανιτάρια δομές, περιλαμβάνει το αρχαιολογικό μουσείο στο υπόγειο επίπεδο, μια εσωτερική αγορά στο επίπεδο των οδών, plaza για πολιτιστικά γεγονότα και εκδηλώσεις, μπαρ, εστιατόρια και ένα μοναδικό πανοραμικό γύρο πάνω από τα αποκαλούμενα ήδη από τους Ισπανούς Parasols. Το συνολικό εμβαδό της Plaza de la Encarnacion να είναι 18.000τ.μ., με τα 12.670τ.μ. να αποτελούν το χώρο ανάπλασης. Τα 5.000τ.μ. εκτείνονται σε 4 επίπεδα, στα οποία στεγάζονται όλες οι χρήσεις, όπως ο αρχαιολογικός χώρος, μια τοπική αγορά, χώρος εκδηλώσεων, μπαρ και εστιατόρια. Η ανωδομή με τo ξύλινο δικτύωμα δεν έχει σταθερό ύψος, μάλιστα εναλλάσσεται ανάλογα με το στατικό φορτίο. Το μέσο ύψος της κατασκευής είναι 28,50μ. Ο φέρων οργανισμός είναι ένας πρωτότυπος αισθητικά και δομοστατικά συνδυασμός υλικών από σκυρόδεμα, ξύλο και χάλυβα. Τα υλικά που κυριαρχούν στο εσωτερικό της κατασκευής είναι

σκυρόδεμα, γρανίτης και χάλυβας, ενώ στον εξωτερικό χώρο κυριαρχεί ο γρανίτης στο δάπεδο και η επεξεργασμένη ξυλεία. Η ενισχυμένη δομή ξυλείας αρχίζει να αναδύεται από το επίπεδο της αρχαιολογικής ανασκαφής ως αρχιτεκτονικό ορόσημο για την πόλη και, σε συνδυασμό με την πολυσύνθετη σειρά των χρήσεών του, το νέο “Metropol Parasol” θα συμβάλει σε μια δυναμική ανάπτυξη των πολιτιστικών και εμπορικών εγκαταστάσεων στην καρδιά της Σεβίλλης.

Αρχιτεκτονική πρόκληση Το Μetropol Parasol φαντάζει πάνω από το έδαφος ως ένα σύμπλεγμα από γιγαντιαία μεταλλικά μανιτάρια, με τις οργανικές καμπύλες και τις μορφές να παραπέμπουν σε ανάποδες ομπρέλες, τα λεγόμενα κατά τους Iσπανούς “parasols”, στα οποία βασίστηκε η συνθετική ιδέα. Μάλιστα, σε πλήρη αντίθεση με τα πιο συμβατικά ορθογώνια κτίσματα που περιβάλλουν αυτόν τον πρώην χώρο στάθμευσης στη Σεβίλλη. Οι ρευστές καμπύλες του σχεδιασμού πρωτοπορούν και μάλιστα παραπέμπουν σε γλυπτική μνημιακή αρχιτεκτονική. Η εν λόγω περιοχή της Plaza de La Encarnacion κατοικήθηκε αρχικά το 1842, ενώ μέχρι το 1973 στην περιοχή του πρώην υπαίθριου χώρου στάθμευσης υπήρχαν σταύλοι. Κατά τη διάρκεια ανασκαφών, το 1990, στη φάση κατασκευής του υπόγειου χώρου στάθμευσης που αρχικά είχε προγραμματιστεί, εντοπίστηκαν ερείπια μιας ρωμαϊκής αποικίας, με ιδιαίτερα σημαντικά μωσαϊκά και αρχιτεκτονική. Στην προσπάθεια να ενταχθεί ο αρχαιολογικός χώρος στον πυκνό ιστό της Σεβίλλης, το 2004 η πόλη της Σεβίλλης προκήρυξε διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Το πρώτο βραβείο απέσπασε η ομάδα του αρχι-

Κάτοψη αρχιτεκτονικής πρότασης (J. Mayer H. ARCHITECTS)

(TURISMO DE SEVILLA)

Περιοχή επέμβασης (J. Mayer H. ARCHITECTS)

35

(TURISMO DE SEVILLA)

Κατασκευαστική λεπτομέρεια συνδέσμου (OVE ARUP)

36 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Θερμική ανάλυση συνδέσμου (OVE ARUP)

Σύνδεσμοι από χάλυβα (OVE ARUP)

τεκτονικού γραφείου J. Mayer H., με έδρα το Βερολίνο. Η κριτική επιτροπή αποκάλεσε την εν λόγω αρχιτεκτονική πρόταση “μια αισθητική πρόκληση”, ως απάντηση στη συχνά επικριμένη απώλεια του δημόσιου χώρου. Μεταξύ της περιόδου 2004 και 2007, όταν ολοκληρώθηκαν τα σχέδια, η δομή άλλαξε αρκετές φορές μορφή, κατόπιν διαβουλεύσεων με τους δομικούς μηχανικούς της Arup. Στο αρχικό κτιριολογικό πρόγραμμα αυτό που προστέθηκε ήταν ένα καφέ - εστιατόριο, ενώ οι αρχικές κατόψεις αναθεωρήθηκαν ελάχιστα. Τα σχέδια των πρώτων και δεύτερων φάσεων του προτεινόμενου σχεδίου παρουσιάστηκαν στο κοινό το Φεβρουάριο και Ιούλιο του 2004, αντίστοιχα. Οι τοπικοί προμηθευτές και οι αγρότες συμμετείχαν στο σχεδιασμό των θέσεων αγοράς που

Φάση κατασκευής (OVE ARUP)

επρόκειτο να ενοικιάσουν. Οι ρευστές καμπύλες του σχεδίου είναι συνηθισμένες στην αρχιτεκτονική παράδοση των Ισπανών, παραπέμπουν σε δημιουργίες του Gaudi στη Βαρκελώνη, καθώς και στο πλανητάριο του Santiago Calatrava στην Βαλένθια. Οι γερμανοί αρχιτέκτονες επηρεάστηκαν από το θολωτό εσωτερικό των εκκλησιών της Σεβίλλης, τη μαυριτανική διακόσμηση, καθώς και τα ανδαλουσιακά κάγκελα. Μέχρι τα τέλη του 2007, είχαν ήδη τοποθετηθεί τα θεμέλια της δομής και είχαν διαμορφωθεί όλα τα υπόγεια στοιχεία, με τα σκαλοπάτια και τις κεκλιμένες ράμπες σε χυτή μορφή από οπλισμένο σκυρόδεμα. Το επόμενο βήμα θα ήταν η ξύλινη ανωδομή, η οποία ήταν ξεχωριστή από την υπόγεια κατασκευή και την κατασκευή στο ισόγειο επίπεδο. Αν και

Φάση κατασκευής (OVE ARUP)

τα συνδεμένα μανιτάρια φαίνονται, σαν άμορφη σταγόνα, στην πραγματικότητα αναπτύσσονται σε τέσσερα επίπεδα. Το μουσείο που συνδέεται με τη ρωμαϊκή ανασκαφή βρίσκεται στο υπόγειο, με μια είσοδο στην παχύτερη parasol στήλη και ένα μεγάλο κλιμακοστάσιο στο εσωτερικό του, καταλήγοντας στο επίπεδο των οδών. Η κλιματιζόμενη καλυμμένη αγορά είναι στο ισόγειο, στο επίπεδο των οδών, ενώ επάνω από αυτό υπάρχει μια plaza με τα μπαρ και τα εστιατόρια, όπου οι άνθρωποι μπορούν να παρακολουθήσουν μια συναυλία, μια εκδήλωση ή ένα αθλητικό γεγονός. Τα parasols είναι μια σύνθετη δομή, με το ξύλο να ενισχύεται από συνδέσμους χάλυβα. Στο δεύτερο όροφο, περίπου στο ίδιο επίπεδο με τις μαρκίζες των περιβαλλόντων κτηρίων, είναι η γέφυ-

Στατική ανάλυση & Μοντέλα (OVE ARUP)

37

ρα πανοράματος που είναι ανοιχτή στον ουρανό. Ένας φουτουριστικός ουράνιος περίπατος ξεπροβάλλει πάνω από τις διαβάσεις των πεζών και ανάμεσα στα παλαιά σοκάκια της πόλη της Σεβίλλης, 22μ. επάνω από το έδαφος. Οι επισκέπτες μπορούν, επίσης, να κοιτάξουν κάτω στο μουσείο, μέσω των ανοιγμάτων στο πλέγμα της δομής, καθώς και έξω, πέρα από τα εστιατόρια μέχρι τα μικρά πεζούλια. Όλα τα επίπεδα είναι προσιτά μέσω των κλιμακοστασίων στις στήλες των parasols ή του ανελκυστήρα στο εσωτερικό χείλος της δομής, στην κορυφή των parasols. Η δομή των έξι parasol στεγάζει επίσης μια τοπική αγορά, ένα σταθμό του μετρό και πολυάριθμα μπαρ και εστιατόρια, κάτω από ή ανάμεσα στα Parasols.

Βιοκλιματικός σχεδιασμός Από την αρχική συνθετική ιδέα οι αρχιτέκτονες ενσωμάτωσαν στοιχεία βιοκλιματικού σχεδιασμού, όπως ο παθητικός δροσισμός με διαμπερή κυκλοφορία του εισερχόμενου αέρα πάνω από τις κτιριακές εγκαταστάσεις, αλλά και κάτω από τη δομή, όπου κατά την διέλευσή του ο αέρας ψύχεται από τα προτεινόμενα υδάτινα στοιχεία και δενδροφυτεύσεις. Η ιδιαιτερότητα της μορφής της ξύλινης δομής επιτρέπει το φυσικό φως να εισέρχεται στο εσωτερικό, χωρίς όμως να ενοχλεί τον επισκέπτη, παρέχοντας παράλληλα και σκίαση και αίσθηση δροσιάς. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, το δάπεδο θερμαίνεται από το εισερχόμενο ηλιακό φως, μεταδίδοντας τη θερμότητα αυτή στους επισκέπτες. Όλα τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν είναι οικολογικά και μη τοξικά. Η πρώτη προτεραιότητα για τους αρχιτέκτονες ήταν τα θέματα της μορφής και του χώρου, με τα υλικά να έρχονται σε δεύτερη εκτίμηση. Τα μεμονωμένα (precast), προδιαμορφωμένα κομμάτια μετάλλων ήταν μια επιλογή, καθώς επίσης και ένα είδος πλαστικών που χρησιμοποιείται στη ναυπηγική. Παρακινημένοι από την επιτυχή χρήση του ξύλου στη φοιτητική τραπεζαρία στην Καρλσρούη, οι αρχιτέκτονες αποφάσισαν με την FFM να κατασκευάσουν τα parasol με ελαφριές ακτίνες ξυλείας, επενδυμένες με ένα επίστρωμα πολυουρεθάνιου, το οποίο είναι φθηνότερο από το μέταλλο, αλλά ακόμα πιο ανθεκτικό. Το επίστρωμα πολυουρεθάνιου προστατεύει το ξύλο και επιτρέπει σε αυτό να αναπνεύσει ως φυσικός κλιματισμός και το ίδιο το ξύλο δεν εκπέμπει τοξικές ουσίες ή επικίνδυνους καπνούς, όταν καίγεται. Επίσης όλη η ξυλεία προέρχεται από ελεγχόμενη φυτεία και είναι πιστοποιημένη με PEFC (πιστοποιητικό προγράμματος ελεγχόμενων δασικών περιοχών), που χορηγείται από το Φινλανδικό δασικό συμβούλιο. Τα parasols είναι αυτοκαθαριζόμενα και μπο-

38 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ρούν να χρωματιστούν αν χρειαστεί, ίσως μετά από 20 με 25 χρόνια.

Δομική πρόκληση Περισσότερα από 3000 ελεύθερα διαμορφωμένα στοιχεία ξυλείας με διαφορετικό ύψος και μεταβλητό πλάτος αποτελούν την ξύλινη μέγα - δομή με μήκος 150μ., πλάτος 75μ. και μέσο ύψος 28μ. Αποτελείται από ειδικά σχεδιασμένη και επεξεργασμένη συγκολλητή ξυλεία, η οποία αναπτύσσεται σε ένα ορθογώνιο πλέγμα 1.50μ. x 1.50μ. Το ύψος των ελεύθερα διαμορφωμένων στοιχείων ξυλείας εξαρτάται από τη δομική φόρτωση και από τον αρχικό σχεδιασμό των αρχιτεκτόνων. Στη λιγότερο φορτωμένη περίμετρο της κατασκευής, το ύψος ανέρχεται στα 30 εκ. και περίπου 3.00 μ. κατά τη μετάβαση στους κορμούς. Η παραλλαγή του δομικού πάχους είναι το αποτέλεσμα μιας επαναληπτικής, στατικής προσομοίωσης στον υπολογιστή μεταξύ 7εκ. και 22εκ., ανάλογα με τη φόρτωση στα επιμέρους στοιχεία. Η ορθογώνια δομή ξυλείας ενισχύεται με συνδέσμους από χάλυβα, που βρίσκονται κυρίως κάτω από τις διαβάσεις πεζών. Η δομή Parasol Metropol, επομένως, λειτουργεί ως ένα άκαμπτο αμφίδρομο κοχύλι σε μορφή δικτυωτού πλέγματος ξυλείας. Τα περισσότερα από τα 3000 διαφορετικά ξύλινα στοιχεία κατασκευάστηκαν στο Aichach, κοντά στο Μόναχο στη Γερμανία, μαζί με ένα συνολικό όγκο 2.500κ.μ. τοποθετημένης σε στρώματα συγκολλητής ξυλείας. Μια νέα έννοια στον τομέα της προστασίας σε ξυλεία εισάγεται με την εφαρμογή ενός επιστρώματος πολυουρεθάνιου. Η δομή ξυλείας δεν έχει καμία επίστεψη και, επομένως, πρέπει να προστατευθεί από τον καιρό. Για αυτό, οι αρχιτέκτονες ανέπτυξαν ένα νέο σύστημα για τη συντήρηση και προστασία της ξυλείας: η ξυλεία είναι άμεσα επενδυμένη με αδιάβροχο, αλλά και ατμο-διαπερατό 23 χιλ. πυκνό επίστρωμα πολυουρεθάνιου 2 συστατικών και οδηγεί σε μια νέα, μέχρι τώρα άγνωστη, προστασία για την επιφάνεια ξυλείας. Η καινοτόμος πρόσθετη σύνδεση, ως δομική λεπτομέρεια, είναι κρίσιμη για τη συμπεριφορά του Parasol Metropol, με περισσότερους από 12.000 κόμβους σύνδεσης στις διατομές των στοιχείων ξυλείας. Οι μηχανικοί σε Arup και FFM ανέπτυξαν μια καινοτόμο λεπτομέρεια σύνδεσης βασισμένη σε χάλυβα, για τη βέλτιστη ανέγερση στην περιοχή. Μια θερμική ανάλυση σε υπολογιστές στην Arup αποκάλυψε ότι το ζεστό κλίμα της νότιας Ισπανίας θα ήταν μια ιδιαίτερη πρόκληση για τη λεπτομέρεια σύνδεσης κάτι που η θερμική προσομοίωση και δοκιμή στο Fraunhofer Institut επιβεβαίωσε. Οι μηχανικοί σε Arup και FFM ανέπτυξαν έπειτα από αυτό μια νέα μορφή χαλύβδινης σύνδεσης, ειδικά για χρήση στη ζε-

στή πόλη της Σεβίλλης. Αυτή η ανάπτυξη υποστηρίχθηκε από την εταιρεία χημικών WEVO-Chemie και τον ειδικό σε ζητήματα κατασκευαστικής κόλλας Borimir Radovic. Τα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν στη λεπτομέρεια σύνδεσης, στο πανεπιστήμιο του Άουγκσμπουργκ και στο πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης, επιβεβαίωσαν το προτεινόμενο σχέδιο. Η συνεχής ηλεκτρονική μεταφορά δεδομένων του προγράμματος Parasol Metropol ήταν εφικτή και κατανοητή, μόνο ως αποτέλεσμα μιας ολοκληρωμένης ομάδας αρχιτεκτόνων, δομικών μηχανικών, συμβούλων Η/Μ και ειδικών πρόληψης πυρκαγιάς και των αναδόχων ξυλείας. Η προϋπόθεση για τον επιτυχή προγραμματισμό του ήταν η πλήρης ανταλλαγή ηλεκτρονικών στοιχείων μεταξύ όλων των συνεργατών, συμπεριλαμβανομένου του γενικού αναδόχου, σε όλες τις θέσεις σε Γερμανία και Ισπανία. Τα στοιχεία από το αρχιτεκτονικό πρότυπο των αρχιτεκτόνων (JMH) θα μπορούσαν να ενσωματωθούν άμεσα στα προγράμματα των δομικών μηχανικών της (Arup) και του αναδόχου ξυλείας (FFM) και έπειτα ηλεκτρονικά να υποβληθούν σε επεξεργασία και στατική ανάλυση. Τα γεωμετρικά στοιχεία από το τρισδιάστατο αρχιτεκτονικό μοντέλο ήταν το έναυσμα για τη δομική ανάλυση. Χρησιμοποιώντας ένα ειδικά προγραμματισμένο εργαλείο λογισμικού, τα στοιχεία εισάγονται και υποβάλλονται σε επεξεργασία από τους δομικούς μηχανικούς. Ο ίδιος ο δομικός υπολογισμός απαιτεί μια ιδιαίτερα σύνθετη, τρισδιάστατη ανάλυση πεπερασμένων στοιχείων. Οι δομικοί μηχανικοί της Arup ανέπτυξαν ένα αυτοματοποιημένο υπολογιστικό μοντέλο επανάληψης στατικών υπολογισμών, με το οποίο το πάχος κάθε στοιχείου ξυλείας μπορεί να καθοριστεί και να βελτιστοποιηθεί σε κάθε διατομή της δομής. Όλα τα σχετικά στοιχεία διαβάζονται αυτόματα έξω από τη δομική ανάλυση και διαβιβάζονται ηλεκτρονικά στους αναδόχους και τους αρχιτέκτονες. Με τη βοήθεια υπολογιστή κατά την διαδικασία παραγωγής, τα στοιχεία από το αρχιτεκτονικό μοντέλο (JMH) είναι τελικά ενσωματωμένα μαζί με τα στατικά δεδομένα του δομικού μηχανικού της (Arup) στο τρισδιάστατο μοντέλο του αναδόχου ξυλείας (FFM), που προετοιμάζεται για την κοπή των επιμέρους τμημάτων με ρομποτικά μέσα. Το τελικό αποτέλεσμα περιλάμβανε τις προδιαγραφές για το σχέδιο εφαρμογής, καθώς και κατασκευαστικές λεπτομέρειες από τους συνεργαζόμενους συμβούλους μηχανικούς (IB Harrer), καθώς και (Cad to Cam) δεδομένα για τη διαδικασία παραγωγής. Οι κυρτές μορφές των τμημάτων ξυλείας κόβονται από ένα ελεγχόμενο από υπολογιστή ρομπότ από μεγάλα ορθογώνια τμήματα και κολλιούνται μαζί με το ενιαίο λεπτό κοντραπλακέ

Αρχαιολογικός χώρος (TURISMO DE SEVILLA)

Κάτοψη αρχιτεκτονικής πρότασης (J. Mayer H. ARCHITECTS)

39

καπλαμάδων, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιείται η φύρα. Οποιαδήποτε ρύθμιση λεπτομέρειας και (pre-assembly) των στοιχείων σύνδεσης για τις επόμενες λεπτομέρειες των στοιχείων πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία, πριν να σταλούν τα 3.000 στοιχεία με φορτηγά στη νότια Ισπανία. Εκεί, τα στοιχεία επεξεργάστηκαν από μια τοπική επιχείρηση πριν παραδοθούν στην Finnforest Merk για την ανέγερση. Η δομική ανάλυση για το Parasol Metropol απαιτεί μια ιδιαίτερα σύνθετη, τρισδιάστατη δομική ανάλυση. Αφετηρία, όπως προαναφέραμε, ήταν το τρισδιάστατο πρότυπο γεωμετρίας των αρχιτεκτόνων, με καθορισμένο ύψος, μορφή και θέση των ξύλινων στοιχείων στον χώρο. Από αυτό, ο δομικός μηχανικός διάβασε τα σχετικά ηλεκτρονικά στοιχεία και παρήγαγε το στατικό μοντέλο υπολογισμού. Με αυτό το μοντέλο, υπολόγισε στη συνέχεια το πάχος και έτσι το βάρος του κάθε στοιχείου ξυλείας σε κάθε θέση στη δομή. Το πρόβλημα που προέκυψε αφορούσε στην ανάλυση των αποτελεσμάτων, εφόσον αλλάζουν συνεχώς οι τιμές εισαγωγής. Οι διαστάσεις της δομής εξαρτήθηκαν από τις διαφορετικές δυνάμεις σε συγκεκριμένη θέση μέσα στη δομή. Αυτές οι δυνάμεις εξαρτήθηκαν στη συνέχεια από το βάρος και το πάχος των στοιχείων ξυλείας, δηλαδή από τις διαστάσεις της δομής. Το πρόβλημα που προέκυψε

ήταν ότι ακριβώς αυτές ήταν οι μεταβλητές εισαγωγής για τον αρχικό υπολογισμό. Ολόκληρη η δομή μπορούσε επομένως να υπολογιστεί μόνο συνολικά, δηλαδή, με ένα βαθμιαίο υπολογισμό. Για κάθε βήμα υπολογισμού, το δεδομένο εισόδου διαβιβαζόταν από τα αποτελέσματα του προηγούμενου βήματος υπολογισμού. Το αποτέλεσμα αυτού του υπολογισμού παρήσχε τις τιμές εισαγωγής για το επόμενο υπολογιστικό βήμα. Αυτή η ακολουθία επαναλήφθηκε σε μια πολύ χρονοβόρα διαδικασία μέσα από πολλούς κύκλους υπολογισμού, έως ότου να ικανοποιηθεί η στατική ισορροπία στη δομή και τα στατικά φορτία να μην υπερβαίνουν τις παραδοχές. Η λύση ήταν μια αυτοματοποιημένη επανάληψη υπολογισμών μέσω ενός ειδικά προγραμματισμένου κώδικα σε λογισμικό από τους μηχανικoύς της Arup. Αυτή υπολόγιζε χωριστά σε κάθε διατομή το πάχος και το βάρος των στοιχείων ξυλείας και, επίσης, το βάρος της σύνδεσης από χάλυβα. Το πάχος και έτσι το βάρος του στοιχείου ξυλείας σε κάθε επανάληψη επαναπροσδιοριζόταν ως λειτουργία αυτών των προηγουμένων υπολογισμένων φορτίων. Το βάρος της λεπτομέρειας σύνδεσης υπολογίστηκε εκ νέου σε κάθε επαναληπτικό βήμα και εξαρτήθηκε από τη δύναμη που διαβιβαζόταν. Το βάρος και η ικανότητα εξαρτήθηκε από τις δυνάμεις ξυλείας και

παρήχθησαν αυτόματα από τα βασικά στοιχεία του αναδόχου ξυλείας δηλαδή από την FFM. Αφού τελείωσε η επαναληπτική διαδικασία, τα αποτελέσματα στάλθηκαν για τη περαιτέρω ηλεκτρονική επεξεργασία στον ανάδοχο και στους αρχιτέκτονες. Εκεί, τα στοιχεία υποβλήθηκαν σε νέα επεξεργασία στον υπολογιστή για την παραγωγή και χρησιμοποιήθηκαν για να πραγματοποιηθούν οι κατασκευαστικές λεπτομέρειες. Αφότου ολοκληρώθηκε το λεπτομερές σχέδιο, το τελικό πραγματικό βάρος συγκρίθηκε με τις τιμές στο τελευταίο δομικό μοντέλο ως τελικός έλεγχος.

O σχεδιασμός του φέροντος οργανισμού, η στατική επίλυσή του και η επιλογή του κατάλληλου τύπου ξυλείας διήρκησε ένα έτος, ενώ όλη η διάρκεια κατασκευής υπολογίστηκε στα 6 χρόνια και το κόστος κατασκευής εκτιμήθηκε περίπου στα 90.000.000€. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε κατά 50% από την πόλη της Σεβίλλης, και το άλλο μισό από την ανάδοχο εταιρεία κατασκευής των ξύλινων στοιχείων, την Finnforest-Merk (FFM) από to Aichach, στη Γερμανία. Η εταιρεία θα έχει το δικαίωμα να εκμεταλλεύεται το κτίριο για 40 έτη και να εισπράττει τα μισθώματα από τους χώρους που περικλείονται στην εν λόγω κατασκευή. Μετά την πάροδο τον 40 ετών, τα δικαιώματα εκμετάλλευσης θα περιέλθουν στην πόλη της Σεβίλλης.

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον υπεύθυνο δημοσίων σχέσεων Wilko Hoffmann και τον αρχιτέκτονα του έργου Jurgen Mayer H. από τους J. MAYER H. Architects καθώς και τον associate και structural engineer Jan-Peter Koppitz από την Arup στην Μαδρίτη για το υλικό που μας παραχώρησαν καθώς και την νομική σύμβουλο Στέλλα Γιατρά για ειδικά θέματα Ευρωπαϊκού Δικαίου.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Αρχιτεκτονική Μελέτη & Επίβλεψη J. Mayer H. Berlin, J�rgen Mayer H., Andre Santer, Marta Ramírez Iglesias Ομάδα Σχεδιασμού Ana Alonso de la Varga, Jan-Christoph Stockebrand, Marcus Blum, Paul Angelier, Hans Schneider, Thorsten Blatter, Wilko Hoffmann, Claudia Marcinowski, Sebastian Finckh, Alessandra Raponi, Olivier Jacques, Nai Huei Wang Διαχείριση ’Eργου Α’ Φάση Dirk Blomeyer Διέυθυνση ‘Eργου Jose de la Peña

Διαχείριση ‘Εργου Jan-Peter Koppitz Σύμβουλοι Μηχανικοί Ove Arup & Partners & FFM (Στατική μελέτη,Η/Μ, Πυροπροστασία) Ανάδοχος Έργου Finnforest Merk GmbH, Aichach Ανάθεση Ayuntamiento de Sevilla Gerencia de Urbanismo & SACYR

Steffen Janitz, Andres Garzün, Enrique González, Carlos Merino, Estrella Morato, Victor Rodríguez Izquierdo, Volker Schmid Ομάδα Εργασίας H/M Salvador Castilla, Alborada Delgado, Marta Figueruelo Calvo Ομάδα Εργασίας Πυροπροστασίας George Faller, Benjamin Barry-Otsoa, Jimmy Jonsson

Ομάδα Εργασίας Κατασκευής Romain Buffat, Chris Clifford, Kayin Dawoodi, Senem Gulal, Carsten Hein, Mirko Kabel,

Πηγές J. MAYER H. Architects: Bleibtreustrasse 54, 10623, Berlin, Germany. www.jmayerh.de. Arup: c/ Alcalá, 54, 28014, Madrid, Spain, www.arup.com

40 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Το πρόβλημα της σκίασης σε φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις Παναγιώτης Κάπρος SMA Solar Academy Trainer

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου των σκιάσεων σε φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον για σχεδιαστές και υποψήφιους επενδυτές στην Ελλάδα, όσο αυξάνεται ο αριθμός των φωτοβολταϊκών συστημάτων σε στέγες.

Στην αγορά πλέον διατίθενται αρκετές τεχνικές λύσεις για την ελαχιστοποίηση απωλειών παραγωγής ηλιακής ενέργειας. Ωστόσο, παραμένει ιδιαίτερα σημαντικός ο προσεκτικός σχεδιασμός που συνυπολογίζει εκ των προτέρων τις τεχνικές και ενεργειακές ιδιαιτερότητες. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι υψηλές απώλειες λόγω συνθηκών σκίασης που αναφέρονται συνήθως αφορούν γενικά σε στιγμιαίες τιμές. Mία σκίαση δεν εξαρτάται μόνο από την τοποθεσία, το μέγεθος και την αιτία που την προκαλεί αλλά και από τις καιρικές συνθήκες, την ώρα και την εποχή. Η χρονική διάρκεια των σκιάσεων τις περισσότερες φορές είναι περιορισμένη, οι σκιάσεις δηλαδή σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζουν συνεχώς την ενεργειακή απόδοση. Είναι βέβαιο όμως ότι με το σωστό σχεδιασμό, η απόδοση μερικώς σκιασμένων εγκαταστάσεων μπορεί να βελτιωθεί αισθητά.

Έξι βήματα για εξασφάλιση βέλτιστης απόδοσης Γενικά, προκειμένου η λειτουργία μιας φωτοβολταϊκής εγκατάστασης να είναι αποδοτική, απαιτείται η μέγιστη αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας σε ώρες υψηλής ακτινοβολίας. Γι’ αυτό δεν θα πρέπει να σχεδιάζονται εγκαταστάσεις σε συνθήκες μόνιμης σκίασης. Επιπλέον θα πρέπει να αποφεύγεται κατά το δυνατόν η σκίαση κατά τις ώρες της έντονης ηλιοφάνειας (μεσημέρια, θερινοί μήνες). Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, η απόδοση της φωτοβολταϊκής εγκατάστασης μπορεί, ακολουθώντας τους επόμενους έξι κανόνες μελέτης και σχεδιασμού, να βελτιστοποιηθεί ώστε οι απώλειες λόγω σκίασης να ελαχιστοποιηθούν: • Ένωση φωτοβολταϊκών πλαισίων με παρόμοια πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας σε στοιχειοσειρές. • Σύνδεση των στοιχειοσειρών σε μετατροπέα που διαθέτει περισσότερους από έναν ανιχνευτές σημείου μέγιστης ισχύος (MPP Tracker). • Κατάλληλος προσανατολισμός των φωτοβολταϊκών πλαισίων. • Επιλογή ενός μετατροπέα κατάλληλου για συνθήκες σκίασης. • Σωστός σχεδιασμός της τάσης της γεννήτριας.

1. Ανάλυση της διάρκειας σκίασης στη γεννήτρια Κατ’ αρχήν πρέπει να εξακριβωθεί πότε, πού και με ποια ένταση εμφανίζονται οι σκιάσεις και πώς αυτές κατανέμονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να συνυπολογιστεί μία σειρά από παραμέτρους ενώ υπάρχουν και διάφορες μέθοδοι και εργαλεία διαθέσιμα - από έναν απλό δείκτη πορείας της

41

α

A

B

γ

A β

δ

B

A Εικ. 1 Σύμφωνα με τον κανόνα Νο. 3, τα φωτοβολταϊκά πλαίσια θα πρέπει να χωρισθούν σε σκιασμένες και μη-σκιασμένες και να συνδεθούν σε ξεχωριστό ανιχνευτή σημείου μέγιστης ισχύος (MPP-Tracker).

ηλιακής ακτινοβολίας μέχρι μια ηλεκτρονική συσκευή ανάλυσης με GPS, πυξίδα και ενσωματωμένη ψηφιακή κάμερα για λήψεις ορίζοντα.

2. Ένωση φωτοβολταϊκών πλαισίων με παρόμοια πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας σε στοιχειοσειρές Όταν εξακριβωθεί ο επιθυμητός αριθμός και η κατάλληλη διάταξη των φωτοβολταϊκών πλαισίων, θα πρέπει να ενωθούν σε στοιχειοσειρές τα μέρη εκείνα που δέχονται αντίστοιχη ακτινοβολία (ή αντίστοιχη σκίαση). Διότι όταν συνδέονται σε σειρά πλαίσια με διαφορετική πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας, σχηματίζονται στη χαρακτηριστική καμπύλη ισχύος της στοιχειοσειράς πολλά “τοπικά” σημεία μέγιστης ισχύος, ένα για κάθε κατάσταση ηλιακής

42 AΝΑΝΕΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Εικ. 2 Σε συνθήκες πλευρικής σκίασης (α) συστήνεται κάθετος προσανατολισμός των πλαισίων σε συνθήκες οριζόντιας σκίασης (β) αντίστοιχα οριζόντιος προσανατολισμός.

ακτινοβολίας. Καθώς κάθε στοιχειοσειρά μπορεί να λειτουργήσει σε ένα μόνο σημείο μέγιστης ισχύος, ο βασικός στόχος είναι να δημιουργηθούν όσο το δυνατόν λιγότερες ανομοιογενείς στοιχειοσειρές. Στην πράξη βέβαια, θα πρέπει να προσδιοριστεί ο βαθμός σκίασης (ώρα, διάρκεια, ένταση) που κατηγοριοποιεί ένα πλαίσιο ως “σκιασμένο”. Εδώ κατά κανόνα υπάρχουν διάφορες διαβαθμίσεις. Επιπλέον καθοριστικό ρόλο παίζει και το μήκος των στοιχειοσειρών όσον αφορά στο βαθμό απόδοσης του μετατροπέα -που εξαρτάται από την τάση- αλλά και στην περιοχή του εύρους τάσης εισόδου, όπου ο ανιχνευτής MPP λειτουργεί.

3. Σύνδεση των στοιχειοσειρών σε μετατροπέα που διαθέτει περισσότερους από

Εικ. 3 Στο παράδειγμα (γ) σε κάθε περίπτωση είναι ενεργές και οι τρείς δίοδοι παράκαμψης. Στον τύπο πλαισίου (δ) μόνο μια. Έτσι αξιοποιείται ένα σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό της ισχύος.

έναν ανιχνευτές σημείου μέγιστης ισχύος (MPP Tracker) Ο τρίτος κανόνας βασίζεται στο δεύτερο: Εδώ πρόκειται για τη σύνδεση στοιχειοσειρών ή τμημάτων συστοιχιών με διαφορετική πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας ακόμη και σε ξεχωριστές εισόδους μετατροπέων με περισσότερους από έναν ανιχνευτές σημείου μέγιστης ισχύος (MPP-Tracker). Η παράλληλη σύνδεση των στοιχειοσειρών με διαφορετική πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας σε έναν κοινό ανιχνευτή σημείου μέγιστης ισχύος μπορεί να προκαλέσει σημαντικές απώλειες καθώς ένα μέρος των πλαισίων βασικά δεν θα λειτουργεί στο βέλτιστο σημείο ισχύος. Εάν όμως οι στοιχειοσειρές πρέπει να συνδεθούν παράλληλα, επειδή για παράδειγμα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί

μετατροπέας με περισσότερους από έναν ανιχνευτές σημείου μέγιστης ισχύος, θα πρέπει όλες να παρουσιάζουν την ίδια πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας.

σης των πλαισίων δε δέχεται επιλογές, θα πρέπει, εάν γίνεται, να χρησιμοποιηθούν πλαίσια με άλλη διάταξη κυψελών και διόδων παράκαμψης (c) και (d).

4. Κατάλληλος προσανατολισμός των φωτοβολταϊκών πλαισίων Ένα φωτοβολταϊκό πλαίσιο αποτελείται από ξεχωριστές ηλιακές κυψέλες που σχηματίζουν μια μακρά σειρά κυψελών, η οποία χωρίζεται μέσω των παρακαμπτήριων διόδων, ανάλογα με τις ανάγκες, σε αρκετά μικρότερα τμήματα στοιχειοσειρών. Και εδώ προκύπτει το πρόβλημα του διαχωρισμού των κυψελών με διαφορετική πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας από τα διαφορετικά ρεύματα του σημείου μέγιστης ισχύος. Οι δίοδοι παράκαμψης διασφαλίζουν ότι σε περίπτωση που ένα τμήμα σκιάζεται, επηρεάζεται μόνο η δική του απόδοση και όχι ολόκληρου του πλαισίου. Στην περίπτωση λοιπόν που πέσει σκιά στο πλαίσιο, θα πρέπει να εξεταστεί αν αυτό το γεγονός επηρεάζει πολύ μόνο κάποια τμήματα ή λιγότερο μεν αλλά συνολικά όλα τα τμήματα του πλαισίου. Γιατί όσο μικρότερος ο αριθμός των μερικώς σκιασμένων τμημάτων της στοιχειοσειράς, τόσο λιγότερο παρακάμπτονται και τόσο υψηλότερη είναι η ενεργειακή απόδοση του πλαισίου. Ανάλογα με την ανάλυση της διάρκειας σκίασης, τα φωτοβολταϊκά πλαίσια θα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε κάθε φορά να επηρεάζονται όσο το δυνατόν λιγότερα τμήματα των στοιχειοσειρών των πλαισίων.

• Πλευρική σκίαση: Κάθετος προσανατολισμός πλαισίων (α).

• Σκίαση από πάνω ή από κάτω: Οριζόντιος προσανατολισμός πλαισίων (b).

• Εάν η κατεύθυνση της συναρμολόγη-

5. Επιλογή ενός μετατροπέα κατάλληλου για συνθήκες σκίασης Κάθε μετατροπέας με περισσότερους από ένα ανιχνευτές σημείου μέγιστης ισχύος (MPP Tracker), δεν είναι και ο κατάλληλος για μερικώς σκιασμένες φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις. Διότι ακόμη και εάν τα μη σκιασμένα και σκιασμένα πλαίσια, σύμφωνα με τον κανόνα 1, συνδεθούν σε διαφορετικούς ανιχνευτές σημείου μέγιστης ισχύος, ο ανιχνευτής στη δεύτερη περίπτωση θα πρέπει να μπορεί να διαχειριστεί διαφορετικά μέγιστα ισχύος. Αυτό συμβαίνει γιατί η σκίαση δεν εμφανίζεται σχεδόν ποτέ σε όλα τα πλαίσια ταυτόχρονα και με την ίδια ένταση. Γι’ αυτό το λόγο, στην καμπύλη απόδοσης των μερικώς σκιασμένων στοιχειοσειρών δεν δημιουργείται μόνο ένα, αλλά κατά κανόνα περισσότερα μέγιστα, τα οποία επιπλέον μπορεί να βρίσκονται σε σημαντικά διαφορετικές τάσεις. Ο ανιχνευτής σημείου μέγιστης ισχύος υπολογίζει το πραγματικό, δηλαδή το καθολικό σημείο μέγιστης ισχύος. Οι συμβατικοί ανιχνευτές δεν είναι πάντα κατάλληλοι αφού, προκειμένου να μην προκαλέσουν άσκοπες απώλειες λόγω αναζήτησης στις μη σκιασμένες φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, τις περισσότερες φορές έχουν περιορισμένο πεδίο αναζήτησης. Έτσι, μπορεί ο ανιχνευτής σημείου μέγιστης ισχύος να μη βρίσκει το βέλτιστο σημείο ισχύος της στοιχειοσειράς γιατί αυτό βρίσκεται εκτός του πραγματικού πεδίου αναζήτησής του. Σε ανιχνευτές ειδικούς

Εικ. 4 OptiTrac (μπλε βέλος) και OptiTrac Global Peak (κόκκινο βέλος): Ο ειδικός για τη σκίαση ανιχνευτής σημείου μέγιστης ισχύος έχει ένα σημαντικά μεγαλύτερο πεδίο αναζήτησης και μπορεί να βρει το μέγιστο απόδοσης και σε μερικώς σκιασμένες στοιχειοσειρές.

για σκιάσεις, το πεδίο αναζήτησής τους μπορεί να επεκταθεί σημαντικά για να μη διατρέχουν τον κίνδυνο να “κολλήσουν” σε ένα τυχόν τοπικό μέγιστο. Ένας τέτοιος ειδικός ανιχνευτής σημείου μέγιστης ισχύος είναι ο Opti-Trac-GlobalPeak της SMA, ο οποίος διατίθεται σε όλους τους νέους μετατροπείς της SMA και μπορεί να ενεργοποιηθεί από το μενού. Μία επιπλέον ιδιαιτερότητα του OptiTracGlobal-Peak: Παρά το ευρύ πεδίο αναζήτησης προκύπτει μία ετήσια απώλεια απόδοσης που δεν ξεπερνάει τις 0.2 ποσοστιαίες μονάδες. Αντίθετα, το κέρδος απόδοσης από τη συνεχή λειτουργία σε καθολικό σημείο μέγιστης ισχύος μπορεί να ανέλθει σε περίπου 20% ανάλογα με τις συνθήκες σκίασης.

6. Σωστός σχεδιασμός της τάσης της γεννήτριας Τέλος, θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν η δυνητικά χαμηλότερη τάση των μερικώς σκιασμένων στοιχειοσειρών και κατά τον υπολογισμό της τάσης ολόκληρης της εγκατάστασης. Ο “κλασικός” υπολογισμός της τάσης της γεννήτριας στο κατώτατο όριο τάσης εισόδου του μετατροπέα (UMPP (70°C) μπορεί να μην είναι κατάλληλος και να οδηγήσει σε πτώση κάτω από την ελάχιστη τάση σημείου μέγιστης ισχύος του μετατροπέα. Ως αποτέλεσμα δεν θα μπορεί να ρυθμιστεί το σημείο μέγιστης ισχύος που θα βρίσκεται εκεί. Συμπέρασμα: Η υλοποίηση μερικώς σκιασμένων φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων αποτελεί ένα έργο με αρκετές προκλήσεις. Η πρόκληση όμως μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία με το σωστό σχεδιασμό, τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις και τους σωστούς μετατροπείς.

Εικ. 5 Σε συνθήκες σκίασης μειώνεται η τάση του σημείου μέγιστης ισχύος. Για να μπορεί να ρυθμιστεί το σημείο μέγιστης απόδοσης, η περιοχή τάσης εισόδου του μετατροπέα θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη.

43

Συστήματα φωτισμού & κατανάλωση ενέργειας σε χώρους γραφείων Α. Τσαγκρασούλης Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας email:atsagkras@uth.gr

Η κατανάλωση για φωτισμό αντιστοιχεί περίπου στο 20% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρισμού παγκοσμίως(1) και εξετάζοντας τα στοιχεία που παρατίθενται φαίνεται ότι η κατανάλωση αυξάνεται με ρυθμό (2005-2010) περίπου 2.4% το χρόνο. Επομένως, στην παγκόσμια προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας ο φωτισμός αποτελεί σημαντική παράμετρο. Η βελτίωση της απόδοσης των συστημάτων φωτισμού μόνη της, δε φαίνεται να ανακόπτει αυτή την αύξηση. Η μελέτη των Tsao et al.(2) εξετάζοντας την κατανάλωση για φωτισμό τα τελευταία 300 χρόνια και λαμβάνοντος υπόψη την εξέλιξη των καυσίμων, των φωτεινών πηγών και οικονομικών παραμέτρων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διαθεσιμότητα αποδοτικότερων συστημάτων φωτισμού δεν μείωσε την ενεργειακή κατανάλωση, αλλά αυτή συσχετίζεται με το κατά κεφαλή ακαθάριστο εθνικό προϊόν, καθώς και το κόστος της ενέργειας. Το συμπέρασμα δεν είναι παράξενο και παρατηρείται σε πολλούς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας (Khazzoom - Brookes postulate / rebound effect). Το 2009, η ανάλυση της McKinsey(3) έδειξε ότι η επένδυση στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας τώρα αποτελεί το φθηνότερο τρόπο μείωσης της συγκέντρωσης αερίων θερμοκηπίου μελλοντικά, με το φωτισμό να εμφανίζει εξαιρετικά αυξημένο δυναμικό, τόσο στον οικιακό όσο και τον τριτογενή τομέα. Επειδή σήμερα εστιάζουμε στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, χρειάζονται στρατηγικές που να μη σχετίζονται αποκλειστικά στη βελτίωση της αποδοτικότητας, αλλά να στοχεύουν -εντός του ευρύτερου πλαισίου μείωσης των εκπομπών CO2- στον περιορισμό της κατανάλωσης. Σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού της Γης (περίπου 24% το 2006) δεν έχει πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια, με αποτέλεσμα ο φωτισμός να παράγεται με καύση. Η συγκεκριμένη κατανάλωση αποτελεί μόνο ένα μικρό κλάσμα της παγκόσμιας κατανάλωσης για φωτισμό (1%), αλλά είναι υπεύθυνη για το 20% των εκπομπών CΟ2 εξαιτίας του φωτισμού. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η μείωση της κατανάλωσης για το φωτισμό επιτυγχάνεται και μέσω του κατάλληλου σχεδιασμού έτσι, ώστε να συνυπάρχει με τη διατήρηση των απαιτούμενων συνθηκών άνεσης. Ο φωτισμός (φυσικός / τεχνητός) αποτελεί αναπόσπαστη παράμετρο της ποιότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος, η οποία με τη σειρά της συνδέεται με την υγεία, την ικανοποίηση και την παραγωγικότητα των ανθρώπων. Για να τονιστεί η επίδραση του σωστού σχεδιασμού θα πρέπει, να αναφερθεί ότι το κόστος των μισθών σε κάποιο κτίριο μπορεί να είναι δεκάδες φορές πολλαπλάσιο από το κόστος της ενέργειας, με αποτέλεσμα λανθασμένες σχεδιαστικές επιλογές να αντισταθμίζουν οποιοδήποτε εξοικονόμηση ενέργειας. Επιπρόσθετα, σε αρκετές περιπτώσεις, ο φω-

44 ΦΩΤΙΣΜΟΣ

τισμός χρησιμοποιείται για την προώθηση μιας συγκεκριμένης “εικόνας” (π.χ. εμπορικές χρήσεις). Συνεπώς ο καθορισμός ορίων για την εγκατεστημένη ισχύ φωτισμού είναι μια “λεπτή” διαδικασία, η οποία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα προαναφερθέντα. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει ένας αριθμός οδηγιών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων για το κλίμα μέχρι το 2020. Οι οδηγίες που έχουν άμεσα σχέση με την κατανάλωση ενέργειας για φωτισμό είναι: • Η οδηγία 2009/125/ΕC, γνωστή και ως ErP, αντικατέστησε την 2005/32/EC και με την υιοθέτηση των κανονισμών ΕC/244/2009 και EC/245/2009 καθορίζει μεταξύ άλλων τις ελάχιστες ενεργειακές αποδόσεις προϊόντων φωτισμού με χρονοδιάγραμμα απόσυρσης προϊόντων.

• Η οδηγία 2002/91/ΕC γνωστή και ως Energy Performance Building Directive (recast 2010/31/EC), η οποία προωθεί τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης / αύξησης αποδοτικότητας στον κτιριακό τομέα. (βλ. ΚΕΝΑΚ,2010) Στην Ελλάδα, η κατανάλωση για φωτισμό σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης(4) αντιπροσωπεύει το 4% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στον οικιακό τομέα και 18% στον τριτογενή. Στα κτίρια γραφείων ειδικότερα ο φωτισμός αποτελεί το 28% της τελικής ηλεκτρικής κατανάλωσης με το ποσοστό αυτό να τροποποιείται ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου. Σύμφωνα με την ανάλυση(5)

Εικ. 1 Αριστερά, συνδυασμός συστήματος γενικού - τοπικού φωτισμού, δεξιά γενικός φωτισμός σε όλη την έκταση της γενικής επιφάνειας εργασίας.

οι γραμμικοί λαμπτήρες φθορισμού αντιστοιχούν στο 68% των εγκατεστημένων συστημάτων και οι συμπαγείς στο 25% για τα δημόσια κτίρια γραφείων. Τα αντίστοιχα ποσοστά για ιδιωτικά είναι 64% και 35% αντίστοιχα. Η πλειοψηφία των στραγγαλιστικών διατάξεων είναι συμβατικές (ή άγνωστου τύπου) (75.4% στα δημόσια κτίρια). Όσον αφορά τα φωτιστικά στα δημόσια κτίρια γραφείων, το 45.4% είναι άμεσου φωτισμού ενώ το 68.5 % στα ιδιωτικά. Ο ρυθμός ανανέωσης των φωτιστικών είναι μικρός με τον μέσο όρο ζωής να κυμαίνεται από 10-20 χρόνια. Ο καθαρισμός των φωτιστικών κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης είναι σχετικά περιορισμένος (1.4% στο δημόσιο και 45% στον ιδιωτικό). Συνεπώς, το “απόθεμα φωτιστικών” σε εθνικό επίπεδο είναι παλαιάς τεχνολογίας προσφέροντας σημαντικές δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας. Υπάρχουν δύο τρόποι μείωσης της κατανάλωσης: • Με μείωση της εγκατεστημένης ισχύος, δηλαδή αποδοτικότερα συστήματα ή/και βελτιωμένος σχεδιασμός • Είτε / και με μείωση του χρόνου λειτουργίας, δηλαδή προσωπική ευαισθητοποίηση ή / και υιοθέτηση συστημάτων ελέγχου.

Tα ευρωπαϊκά πρότυπα ΕΝ 12464-1/2002 “ Light and lighting. Lighting of work places.

Indoor work places” και ΕΝ 15193/2007

45

Πίνακας 1. Απαιτήσεις πιστοποίησης για φωτιστικά με γραμμικούς λαμπτήρες φθορισμού κατά Minergie - Leuchten Φωτιστικά με γραμμικούς λαμπτήρες φθορισμού Μήκος < 0.6 μ.

Μήκος > 0.6 μ.

Φωτιστικά άμεσου φωτισμού (DLOR > 90%)

55 lm/W

60 lm/W

Φωτιστικά άμεσου - έμμεσου φωτισμού (DLOR μεταξύ 10 και 90%)

60 lm/W

65 lm/W

Φωτιστικά έμμεσου φωτισμού 65 lm/W (DLOR < 10%)

70 lm/W

Πίνακας 2. Πίνακας κριτηρίων για την ταξινόμηση σε κλάσεις σύμφωνα με το ΕΝ 15193 Κλάση * (15 W/m2)

** (20 W/m2)

*** (25 W/m2)

Συνιστώμενα επίπεδα φωτισμού στην επιφάνεια εργασίας

Υποχρεωτική συμμόρφωση με ΕΝ 12464-1

Υποχρεωτική συμμόρφωση με ΕΝ 12464-1

Υποχρεωτική συμμόρφωση με ΕΝ 12464-1

Επαρκής αντιμετώπιση φαινομένων θάμβωσης (σύμφωνα με τον υπολογισμό του δείκτη UGR)

Υποχρεωτική συμμόρφωση με ΕΝ 12464-1

Υποχρεωτική συμμόρφωση με ΕΝ 12464-1

Υποχρεωτική συμμόρφωση με ΕΝ 12464-1

Aποφυγή φαινομένων φωτεινής μαρμαρυγής

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Αποφυγή φαινομένων θάμβωσης από ανάκλαση

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Βελτιωμένη απόδοση χρωμάτων

Υποχρεωτική συμμόρφωση με ΕΝ 12464-1

Υποχρεωτική συμμόρφωση με ΕΝ 12464-1

Αποφυγή είτε έντονων αντιθέσεων είτε πλήρους κατάργησής τους (διάχυτο φως) επηρεάζοντας την τρισδιάστατη ανάδειξη

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Δημιουργία κατάλληλης κατανομής λαμπροτήτων (κριτήριο η τιμή της παραμέτρου Εvertical)

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Ιδιαίτερη προσοχή στο φωτισμό προσώπων (οπτική επικοινωνία) (κριτήριο η τιμή της παραμέτρου Εcylindrical)

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

Ιδιαίτερη προσοχή στον φωτισμό που σχετίζεται με θέματα υγείας (πιθανό να απαιτεί αυξημένη εγκατεστημένη ισχύ)

Ανταπόκριση στις συστάσεις του ΕΝ 12464-1

46 ΦΩΤΙΣΜΟΣ

“Energy performance of buildings. Energy requirements for lighting” καθορίζουν το πλαίσιο σχεδιασμού καθώς και τιμές αναφοράς. Το πρότυπο ΕΝ 12464-1/2002 δεν προτείνει ενδεικτικές τιμές για την εγκατεστημένη ισχύ φωτισμού, αλλά αναφέρεται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του σχεδιασμού (συνιστώμενα επίπεδα φωτισμού, περιορισμό θάμβωσης, ισορροπημένη κατανομή λαμπροτήτων μεταξύ άλλων). Όμως εμμέσως ο σχεδιασμός μπορεί να επηρεάσει την εγκατεστημένη ισχύ σημαντικά. Για παράδειγμα μέσω: • του διαχωρισμού της γενικής επιφάνειας εργασίας από την περιοχή εκτέλεσης της εργασίας (task area) και την περιβάλλουσα της (immediate surround area) η οποία είναι κατά τουλάχιστον 0.5 μ. μεγαλύτερη. Το πρότυπο δεν διευκρινίζει επακριβώς τις διαστάσεις της κάθε περιοχής, αλλά προτείνει μια διαφοροποίηση των συνιστώμενων επιπέδων φωτισμού καθώς επίσης και της ομοιομορφίας (π.χ. 500 lux στην περιοχή εκτέλεσης εργασίας με ομοιομορφία (ελάχιστη/μέση τιμη) τουλάχιστον 0.7 και 300 lux στην περιβάλλουσα με ομοιομορφία τουλάχιστον 0.5). Ο γερμανικός κανονισμός DIN 4543 ορίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις περιοχές εργασίας. Προφανώς σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσκολο να καθοριστούν χωρικά οι επιφάνειες στόχοι (π.χ. δεν έχει αποφασισθεί η ακριβής θέση των περιοχών εργασίας, ή οι περιοχές εργασίας πρέπει να αλλάζουν σε τακτά χρονικά διαστήματα) οπότε οι απαιτήσεις του πρότυπου εφαρμόζονται σε όλη την έκταση της επιφάνειας εργασίας. Συνεπώς, η χρήση συνδυασμού γενικού - τοπικού φωτισμού συμβάλλει στην μείωση της εγκατεστημένης ισχύος (Εικόνα 1).

• της μείωσης φαινομένων θάμβωσης εισάγοντας όρια στον δείκτη UGR. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε σχεδιασμό ανακλαστήρων ή διάχυτων για καλύτερο έλεγχο της φωτεινής ροής που εκπέμπεται από το φωτιστικό, αλλά με όσο το δυνατό μικρότερες απώλειες. Επιπρόσθετα του σωστού σχεδιασμού, η επιλογή φωτιστικών αυξημένης αποδοτικότητας μειώνει περαιτέρω την εγκατεστημένη ισχύ. Η αποδοτικότητα αυτή (lm/W) καθορίζεται από το λόγο της φωτεινής ροής που εκπέμπεται από το φωτιστικό προς την συνολικά καταναλισκόμενη ισχύ από αυτό (δηλαδή από το συνδυασμό λαμπτήρα και στραγγαλιστικής διάταξης). Είναι προφανές ότι κακή επιλογή ανακλαστήρων / διαχυτών μπορεί να μειώσει σημαντικά την απόδοσή του με αποτέλεσμα την αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ώστε να επιτευχθούν τα επίπεδα φωτισμού που χρειάζονται. Η δημιουργία τραπεζών δεδομένων με φωτιστικά πιστοποιημένης αυξημένης αποδοτικότητας αρχίζει να επεκτείνεται σε

διάφορες χώρες. Από τις πλέον γνωστές (η οποία εντάσσεται στο ελβετικό πρότυπο MINERGIE για την ενεργειακή αποδοτικότητα) πιστοποιήσεις είναι η Minergie - Leuchten. Για την πιστοποίηση των φωτιστικών καθοριστική παράμετρος μεταξύ άλλων είναι η αποδοτικότητα του φωτιστικού (Πίνακας 1). Παρόμοια τράπεζα δεδομένων ετοιμάζεται και στη χώρα από το ΚΑΠΕ στα πλαίσια του προγράμματος “Χτίζοντας το μέλλον”. (http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid =362&sni[524]=637&language=el-GR) Το πρότυπο ΕΝ 15193-2007 καθορίζει τη μεθοδολογία εξοικονόμησης ενέργειας λόγω μείωσης του χρόνου λειτουργίας του συστήματος φωτισμού είτε εξαιτίας της εκμετάλλευσης του φυσικού φωτισμού είτε λόγω υιοθέτησης αισθητήρων παρουσίας. Αναφέρει δε, τυπικές τιμές κατανάλωσης για το φωτισμό ανάγκης (λόγω φόρτισης 1kWh/m2 το έτος), για το σύστημα ελέγχου (κατανάλωση όταν το σύστημα βρίσκεται σε κατάσταση αναμονής (π.χ. οι λαμπτήρες εκπέμπουν την ελάχιστη φωτεινή ροή), 5 kWh/m2 το έτος), καθώς επίσης και τυπικές τιμές εγκατεστημένης ισχύος διαχωρίζοντας τα κτίρια σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με την ικανοποίηση των απαιτήσεων που παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα (π.χ. κτίρια γραφείων) (Πίνακας 2).

H μείωση της κατανάλωσης, λόγω εκμετάλλευσης του φυσικού φωτισμού υπολογίζεται σε περιοχές που μπορούν να εκμεταλλευτούν φυσικό φως (κριτήριο είναι η τιμή του παράγοντα φυσικού φωτισμού). Ο καθορισμός αυτών των περιοχών παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα (για πλευρικά ανοίγματα) (Εικόνα 2). Η εφαρμογή του ΕΝ 15193 οδηγεί στην εκτίμηση της παραμέτρου Lighting Energy Numeric Indicator LENI (kWh/m2 annum). Σε διεθνές επίπεδο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο

Εικ. 2 Ορισμός περιοχής Φυσικού φωτισμού (κάτοψη και τομή).

κανονισμός ASHRAE 90.1-2007 σύμφωνα με τον οποίο το κριτήριο συμβατότητας για το σύστημα φωτισμού μπορεί να αναφέρεται είτε σε ολόκληρο το κτίριο είτε εξετάζοντας το κτίριο ανά χώρο. Για παράδειγμα η εγκατεστημένη ισχύς για το σύστημα φωτισμού που αναφέρεται σε ολόκληρο κτίριο γραφείων είναι 10.8W/ m2 ενώ σε κάποιο χώρο που χρησιμοποιείται σαν γραφείο 11.9W/m2. Εντυπωσιακή είναι επίσης και η τυποποίηση της πρόσθετης μέγιστης επιτρεπόμενης ισχύος για φωτισμό ανάδειξης. Διαφορετική αντιμετώπιση υπάρχει στον κανονισμό Building Regulations Part L-2010 (non domestic buildings), στον οποίο η συνολική απόδοση του συστήματος γενικού φωτισμού θα πρέπει να είναι καλύτερη των 55lm/W. Παρόλο που σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχουν διαφορές

στα συνιστώμενα επίπεδα φωτισμού, οι διαφορές στην προτεινόμενη εγκατεστημένη ισχύ είναι ακόμη μεγαλύτερες (όπου υπάρχουν φυσικά συνιστώμενες τιμές). Ο κύριος λόγος είναι η διαφοροποίηση του σχεδιασμού (έμμεσος / άμεσος φωτισμός, γενικός / τοπικός κ.λπ.), το γεγονός ότι η εγκατεστημένη ισχύς εξαρτάται και από τη γεωμετρία και τις ιδιότητες των επιφανειών που απαρτίζουν το χώρο, από την ήδη υπάρχουσα κατάσταση των συστημάτων φωτισμού στο κτιριακό απόθεμα της χώρας καθώς και την ενεργειακή πολιτική (εξάρτηση). Ένα νέο μέγεθος που αρχίζει χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της ενεργειακής απόδοσης του συστήματος φωτισμού είναι η NPD (Normalized Power Density σε W/ m2/100 lux)(9). Η παράμετρος αναφέρεται ουσιαστικά στη φωτεινή ροή που φτάνει στην επιφάνεια εργασίας και εξαρτάται προφανώς από τη γεωμετρία του χώρου (μειώνεται με την αύξηση του δείκτη χώρου). Ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας για φωτισμό αποτελεί από τις πλέον ενδιαφέρουσες (και οικονομικά) στρατηγικές εξοικονόμησης με σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον. Στον τριτογενή τομέα αποτελεί, μετά τη θέρμανση, τη δεύτερη κατανάλωση με το μεγαλύτερο δυναμικό εξοικονόμησης. Σήμερα, υπάρχει η τεχνολογία και ίσως ένα από τα εμπόδια που θα πρέπει να ξεπεραστούν είναι η ενημέρωση για τις πιθανές εναλλακτικές λύσεις καθώς επίσης -εξίσου σπουδαίο- η αλλαγή συμπεριφοράς. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι συνήθως στον υπολογισμό πιθανών εξοικονομήσεων ενέργειας το αρχικό σύστημα φωτισμού (αναφοράς) θεωρείται ότι λειτουργεί συνεχώς. Είναι προφανές ότι οποιαδήποτε τροποποίηση του από τους χρήστες του χώρου θα επηρέαζε την υπολογιζόμενη εξοικονόμηση.

Βιβλιογραφία - Αναφορές 1. Light’s Labor’s Cost, Policies for Energy efficient Lighting, International Energy (www.iea.org/textbase/npsum/lll.pdf).

2. Tsao, J.Y., H.D. Saunders, J.R. Creighton, M.E. Coltrin, and J. A. Simmons. “Solid-state lighting: and energy-economics perspective”. Journal of Physics D: Applied Physics. vol 43, p.1-17, 2010 3. McKinsey Global Energy & Materials, “Unlocking Energy Efficiency in US economy”, 7/2009 (http://www.mckinsey.com/clientservice/ electricpowernaturalgas/downloads/us_energy_efficiency_full_report.pdf).

4. Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης, ΥΠΑΝ, Αθήνα 6/2008.

5. Preparatory Studies for Eco-design Requirements of EuPs, Final Report,Lot 8: Office lighting, April 2007 (http://www.eup4light.net/default. asp?WebpageId=33).

6. ΕΝ 12464-1/2002 “Light and lighting. Lighting of work places. Indoor work places”.

7. ΕΝ 15193/2007 “Energy performance of buildings. Energy requirements for lighting”.

8. DIN 4543 Büroarbeitsplätze - Teil 1: Flächen für die Aufstellung und Benutzung von Büromöbeln; Sicherheitstechnische Anforderungen, Prüfung.

9. P. Hanselaer, C. Lootens, WR Ryckaert, G. Deckoninck, P. Rombauts, “Power Density Targets for efficient lighting of interior task areas”, Lighting Research and Technology, 39,2, pp. 171-184, 2007.

47

Φωτισμός ανάδειξης όψεων στο νυκτερινό αστικό τοπίο Θεόδωρος Δ. Κοντορήγας MSc, Αρχιτέκτων Φωτισμού, Μέλος PLDA, IALD, SLL

Η νυχτερινή εικόνα των πόλεών μας είναι απογοητευτική. Ο αστικός φωτισμός είναι ομοιόμορφος, στατικός, σπαταλά υπερβολική ενέργεια, προκαλεί φωτορύπανση και προσβάλλει την αισθητική εικόνα σημαντικών αρχιτεκτονικών δημιουργιών και ιστορικών μνημείων. Δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα και οδηγεί στην περαιτέρω υποβάθμιση της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Η αρνητική αυτή πραγματικότητα οφείλεται πρωτίστως στην αδιαφορία και ημιμάθεια των αρμόδιων και “υπεύθυνων” δημοτικών και κρατικών υπηρεσιών για την ποιότητα του αρχιτεκτονικού φωτισμού στο περιβάλλον της σύγχρονης πόλης. Ο τεχνητός φωτισμός αντιμετωπίζεται αποκλειστικά ως υποκατάστατο του φυσικού φωτός τις νυκτερινές ώρες, δηλαδή μόνο ως μια βασική τεχνολογία που εξασφαλίζει ικανοποιητικά επίπεδα ορατότητας και όχι ως ένας από τους βασικότερους παράγοντες που επηρεάζει την ανθρώπινη ψυχολογία. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η επαγγελματική και ανεξάρτητη από πωλήσεις φωτιστικού εξοπλισμού μελέτη φωτισμού, δεν περιλαμβάνεται στον προυπολογισμό ενός έργου. Επιπλέον, οι εμπορικές εταιρείες έχουν επιβάλλει εντέχνως στο τεχνικό κόσμο της χώρας τη στρατηγική πωλήσεών τους, δηλαδή ότι η διαδικασία σχεδιασμού μιας εγκατάστασης φωτισμού περιορίζεται στην επιλογή του φωτιστικού εξοπλισμού. Τα αποτελέσματα της πρακτικής αυτής, που υπό τις τρέχουσες δυσμενείς οικονομικές συνθήκες θα απαξιώνεται διαρκώς, είναι παντού φανερά στην κακή νυχτερινή εικόνα των πόλεων μας. Παρ’ όλα αυτά, η σημασία του αρχιτεκτονικού φωτισμού στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον, είτε πρόκειται για την ανάδειξη μεμονωμένων κτιρίων ή μνημείων, είτε για δημόσιους χώρους, εμπορικούς δρόμους, οδικούς άξονες ή και ολόκληρες περιοχές, επανεξετάζεται υπό το πρίσμα των νέων απαιτήσεων που θέτει η παρούσα οικονομική συγκυρία και των πρόσφατων τεχνολογικών εξελίξεων. Οι νέες αυτές απαιτήσεις συνδέονται με την ποιότητα, την αισθητική ανάδειξη, την ασφάλεια του σύγχρονου νυχτερινού τοπίου μέσα όμως σε ένα αυστήρο πλαίσιο εξοικονόμησης ενέργειας και χρημάτων. Η επαγγελματική μελέτη αρχιτεκτονικού φωτισμού ως ώριμη πλέον επιστημονική και δημιουργική διαδικασία σχεδιασμού προσφέρει σήμερα αξιόπιστες λύσεις και συμβάλει δυναμικά στην ποιοτική μεταμόρφωση του νυχτερινού αστικού τοπίου κάνοντάς το πιο ελκυστικό, πιο δυναμικό, πιο ασφαλές. Η επιθεώρηση του κτιρίου ή εξωτερικού χώρου κατά τη διάρκεια της ημέρας θα επιτρέψει τον προσδιορισμό του κύριου σημείου θέασής του. Ένας πετυχημένος σχεδιασμός φωτισμού βέβαια θα πρέπει να δίνει όμοια βαρύτητα σε κάθε σημείο θέασης. Υπό ιδανικές συνθήκες, διαφορετικές εικόνες του ίδιου κτιρίου θα πρέπει να αποκαλύπτονται από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Αυτό έρχεται σε σύγκρουση με την επικρατούσα άποψη ότι ο φωτισμός σχεδιάζεται από μια κύρια οπτική γωνία. Στην πραγματικότητα ο θεατής ή ο χρήστης του χώρου σπανίως είναι στατικός αλλά τις περισσότερες φορές

48 ΦΩΤΙΣΜΟΣ

κινείται ελεύθερα στο χώρο. Η απόσταση των σημείων θέασης από το κτίριο είναι επίσης σημαντική για την επιλογή των λεπτομερειών της όψης που επιθυμείται να αναδειχθούν. Τα αποτελέσματα του φωτισμού στα κύρια σημεία θέασης θα πρέπει να είναι βέλτιστα και να αποφεύγεται σε κάθε περίπτωση η πρόκληση ενοχλητικών θαμβώσεων. Η σχετική σημασία του κάθε σημείου θέασης θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη, καθώς αυτό θα επιτρέψει διαφορετικούς βαθμούς τονισμού να δημιουργηθούν στο σχεδιασμό του φωτισμού. Από τη στιγμή που το κύριο ή τα κύρια σημεία θέασης έχουν επιλεγεί, το επόμενο βήμα στη διαδικασία του σχεδιασμού είναι η επιλογή της θέσης των φωτιστικών. Στο παρελθόν, οι προβολείς τοποθετούνταν σε κάποια απόσταση από το κτίριο εξαιτίας κυρίως του μεγάλου τους μεγέθους. Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι στήριξης των φωτιστικών είναι είτε στις

κολώνες των φωτιστικών δρόμου, είτε σε ειδικές κολώνες για το σκοπό αυτό, είτε στην οροφή κάποιου γειτονικού κτιρίου είτε με μπράτσα στην πρόσοψη του κτιρίου, είτε χωνευτά στο έδαφος, είτε στο έδαφος πίσω από τοιχίο χαμηλού ύψους, είτε μέσα σε λουλούδια ή θάμνους. Σήμερα, υπάρχουν φωτιστικά μικρού μεγέθους με εξαιρετικά ισχυρές φωτεινές πήγες και με άριστο έλεγχο της φωτεινής ροής κάτι που επιτρέπει την τοποθέτηση των φωτιστικών αρκετά κοντά στην πρόσοψη του κτιρίου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα: • Ο φωτισμός να είναι λιγότερο επίπεδος.

• Να ελαχιστοποιείται η πρόκληση ενοχλητικών θαμβώσεων στους περαστικούς γύρω από το κτίριο.

• Να μην είναι απαραίτητη η τοποθέτηση φωτιστικών σε άλλες ιδιοκτησίες.

• Να ελαχιστοποιείται η ποσότητα φωτισμού που χάνεται στην ατμόσφαιρα. Το σοβαρό μειονέκτημα από την τοπο-

θέτηση των φωτιστικών πάνω στο κτίριο είναι η πιθανότητα να προσελκύσουν την προσοχή των θεατών κατά τη διάρκεια της ημέρας, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν είναι επιθυμητό. Σκοπός κάθε σχεδιασμού είναι η ανάδειξη του κτιρίου με εργαλείο το φως και όχι ο φωτισμός καθαυτός. Επίσης, τα έντονα φωτισμένα σημεία στην πρόσοψη του κτιρίου που προκαλούνται από προβολείς σε κοντινή απόσταση είναι δύσκολο να ισορροπηθούν με το φωτισμό των υπόλοιπων μερών της πρόσοψης, όπου εσοχές παραθύρων, μπαλκόνια και εσοχές δημιουργούν σκληρές και καθόλου κολακευτικές σκιές. Ο φωτισμός από κοντά της όψης ενός κτιρίου απαιτεί προσεκτική μελέτη ως προς τις πιθανές θέσεις στήριξης των φωτιστικών. Το σχήμα, το χρώμα και οι φυσικές διαστάσεις των προβολέων θα πρέπει να είναι σε συμφωνία με την αρχιτεκτονική του κτιρίου και σε καμία περίπτωση να μην αλλοιώνουν

49

την ημερήσια εικόνα του. Η μέγιστη δυνατή ενσωμάτωση του εξοπλισμού στα δομικά υλικά του κτιρίου αποτελεί πάντοτε ένα βασικό στόχο κάθε μελέτης φωτισμού, αφού το ζητούμενο είναι να είναι ορατά τα αποτελέσματα του φωτισμού και όχι οι φωτεινές πηγές. Τα φωτιστικά θα πρέπει να συνοδεύονται από ειδικούς ανακλαστήρες και αντιθαμβωτικές περσίδες για την ελαχιστοποίηση της διάχυσης άμεσου φωτισμού στην ατμόσφαιρα και την αποφυγή πρόκλησης άμεσης ή εξ αντανάκλασης θάμβωσης σε πεζούς και οδηγούς. Στις περιπτώσεις εκείνες που το ζητούμενο

50 ΦΩΤΙΣΜΟΣ

από το σχεδιασμό φωτισμού είναι ο ομοιόμορφος φωτισμός της όψης ενός κτιρίου ή ενός μνημείου, τότε οι ακόλουθες πρακτικές συμβουλές ως προς τις θέσεις των προβολέων και το άνοιγμα της φωτεινής δέσμης, μπορούν να δώσουν ικανοποιητικά αποτελέσματα: • Όταν η κάτοψη ενός κτιρίου είναι τετράγωνη ή ορθογώνια, η γωνία πρόσπτωσης του φωτισμού δεν πρέπει να είναι μικρότερη των 90ο.

• Όταν η κάτοψη είναι κυκλική και για να τονισθεί η καμπυλότητα του κτιρίου χρησιμοποιούνται φωτιστικά στενής ή μεσαί-

ας δέσμης σε αρκετά σημεία γύρω από το κτίριο και με κατεύθυνση φωτισμού από κάτω προς τα πάνω.

• Όταν οι επιφάνειες του κτιρίου είναι επίπεδες, τα φωτιστικά θα πρέπει να τοποθετούνται σε κοντινή απόσταση από το κτίριο και με ασύμμετρο τρόπο.

• Σε όψεις με έντονες εσοχές και προεξοχές είναι προτιμότερο ο φωτισμός να προσπίπτει από κάποια απόσταση έτσι, ώστε να αποφεύγονται οι έντονες σκιάσεις. Η διακριτική και όσο το δυνατόν αφανής τοποθέτηση μικρών φωτιστικών στις εσοχές ή στις προεξοχές μπορεί να συμβάλει

στην ανάδειξη επιμέρους στοιχείων της πρόσοψης και στην εξάλειψη των έντονων σκιάσεων.

• Εάν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο στοιχείο της πρόσοψης που επιθυμείται να αναδειχθεί τότε θα πρέπει να φωτισθεί και από τις δυο του πλευρές και υπό γωνία 30ο - 45ο έτσι, ώστε οι σκιάσεις να μην είναι σκληρές.

• Όταν το κτίριο είναι χαμηλό τότε είναι προτιμότερη η χρήση προβολέων ανοικτής δέσμης.

• Για ψηλότερα κτίρια, ένας συνδυασμός προβολέων με στενές - μεσαίες δέσμες δί-

νει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Για τη δημιουργία ενδιαφέροντος, θα πρέπει απαραίτητα να υπάρχει ποικιλία στην επιλογή τόσο των φωτιστικών (κατανομή φωτεινής δέσμης) όσο και των πηγών φωτισμού (επιλογή έντασης, θερμοκρασίας χρώματος, χρώματος). Για παράδειγμα, εάν είναι επιθυμητό να τονισθεί το ύψος ενός κτιρίου, αυτό μπορεί να επιτευχθεί με έντονο φωτισμό χαμηλά και ασθενέστερο ψηλά. Ένα ερώτημα που τίθεται συχνά αφορά την κατάλληλη ποσότητα φωτισμού που απαιτείται για την ανάδειξη της όψης ενός κτιρίου.

Τα επίπεδα φωτισμού σε εφαρμογές ανάδειξης αρχιτεκτονικών δημιουργιών εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα επίπεδα φωτισμού του περιβάλλοντος χώρου και το γενικότερο χαρακτήρα της περιοχής. Η επιλογή της κατάλληλης τιμής λαμπρότητας των επιφανειών έχει μεγάλη σημασία για το καθορισμό του συνολικού κόστους της εγκατάστασης φωτισμού και για το εάν μπορεί ρεαλιστικά να πραγματοποιηθεί. Οι τιμές της λαμπρότητας που δίνονται στα διεθνή πρότυπα, ανάλογα με τη θέση του κτιρίου, εκφράζονται ως μέση και μέγιστη τιμή και μπορούν να διασφαλίσουν αφενός ότι τα επίπεδα φωτισμού που σχεδιάζονται είναι ανάλογα με την περιοχή που το κτίριο βρίσκεται και αφετέρου ότι δεν θα υπάρξει υπερφωτισμός του κτιρίου. Επιπλέον, ο λόγος μεταξύ της μέσης προς τη μέγιστη τιμή λαμπρότητας των επιφανειών θα καθορίσει το βαθμό του κοντράστ που θα υπάρξει στις επιφάνειες. Ο κόσμος που μας περιβάλλει δεν είναι ποτέ στατικός όσον αφορά το χρώμα. Ο φυσικός φωτισμός αλλάζει χρώμα, κατεύθυνση, καθαρότητα και ένταση κατά τη διάρκεια της ημέρας αλλά και των εποχών του χρόνου και λαμβάνεται σοβαρά υπόψη σε κάθε αρχιτεκτονική δημιουργία και αποτελεί σημαντική πηγή έμπνευσης για τους μελετητές φωτισμού. Ο μελετητής φωτισμού μπορεί να χρησιμοποιήσει χρώμα με πολλούς τρόπους. Το χρώμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία μιας συγκεκριμένης ατμόσφαιρας ή για την ανάδειξη του χρώματος της επιφάνειας που φωτίζεται. Η ευκολία με την οποία ο τεχνητός φωτισμός με χρήση χρώματος μπορεί να μεταμορφώσει τη νυκτερινή εικόνα ενός κτιρίου έχει αναγνωριστεί εδώ και αρκετά χρόνια και σήμερα υπάρχουν αρκετές τέτοιου είδους εγκαταστάσεις σε χώρους, όπως εμπορικά κέντρα, καταστήματα, κτίρια γραφείων, κινηματογράφοι κ.λπ. Βέβαια, η αδιάκριτη και άλογη χρήση των δυνατοτήτων των νέων αυτών τεχνολογιών θα μπορούσε να συνιστά μια σημαντική απειλή για την εικόνα του νυκτερινού αστικού τοπίου, μετατρέποντας κάθε δρόμο και κάθε πλατεία σε ένα μικρό Las Vegas προσβάλλοντας την αισθητική εικόνα σημαντικών αρχιτεκτονικών δημιουργιών και προκαλώντας, όχι μόνο προβλήματα φωτορύπανσης και θάμβωσης, αλλά και παράλογη σπατάλη ηλεκτρικής ενέργειας.

Ευχαριστούμε την εταιρεία Lighting Design International με έδρα το Λονδίνο για την ευγενική παραχώρηση φωτογραφικού υλικού από τη μελέτη φωτισμού ανάδειξης των όψεων του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία στην Αθήνα.

51

Ημερολόγιο εκθέσεων 2011 Σεπτέμβριος 1 - 4 | BAUEN & MODERNISIEREN | Εμπορική Έκθεση Ανακαίνισης Κτιρίων. Ζυρίχη, Ελβετία | http://www.fachmessen.ch/cms.asp?guid={81D956DC-C22C-4922-8B67-79CF30F9EC91} 1 - 30 | FIAM | Διεθνής Έκθεση Εγκαταστάσεων Φωτισμού. Βαλένθια, Ισπανία | http://www.feriahabitatvalencia.com/ 1 - 30 | A.E.O. | Διεθνής Εμπορική Έκθεση. Θεσσαλονική, Ελλάδα | http://www.helexpo.gr/ 5 - 9 | EUROPEAN PHOTOVOLTAIC SOLAR ENERGY | Διεθνής Έκθεση και Φόρουμ Φωτοβολταϊκών Συστημάτων. Αμβούργο, Γερμανία | http://www.photovoltaic-conference.com/ 5 - 9 | EUROPEAN PVSEC | Ευρωπαϊκό Συνέδριο και Έκθεση Ηλιακής Ενέργειας και Φωτοβολταϊκών Συστημάτων. Αμβούργο, Γερμανία | http://www.photovoltaic-conference.com/ 7 - 9 | WOOD AND BIOENERGY | Διεθνής Έκθεση Επεξεργασίας Ξύλου και Βιοενέργειας. Jyv�skyl�, Φινλανδία | http://www.jklpaviljonki.fi/ 7 - 11 | MATEXPO | Διεθνής Έκεθση για κατασκευαστικά έργα μεγάλης κλίμακας. Kortrijk, Βέλγιο | http://www.matexpo.com/ 8 - 11 | MEGABUILD | Διεθνής Έκθεση Δομικών Υλικών. Istanbul, Τουρκία | http://www.cnrmegabuild.com/ 12 - 14 | EXPOCLIMATE | Διεθνές φόρουμ για τη Διαχείριση Νερού και τον Εξοπλισμό. Αγ. Πετρούπολη, Ρωσία | http://expoclimate.primexpo.com/ 13 - 15 | RWM - RECYCLING & WASTE MANAGEMENT | Διεθνής Έκθεση Συστημάτων Ανακύκλωσης και Διαχείρισης Απορριμάτων. Birmingham, Ηνωμένο Βασίλειο | http://www.rwmexhibition.com/rwm11/website/Default.aspx?refer=1 14 - 16 | PV ROME MÉDITERRANEAN | Διεθνής Έκθεση και Συνέδριο για τα Φωτοβολταϊκά Συστήματα στην περιοχή της Μεσογείου. Ρώμη, Ιταλία | http://www.zeroemissionrome.eu/en_zer/index_zer.asp 16 - 18 | ENERBAT | Διεθνής Έκθεση για την Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική και τις ΑΠΕ. Toulon, Γαλλία | http://www.salonimmobilier-var.com/ 17 - 19 | SALON ENERGIES & ECO-HABITAT - LE HAVRE | Διεθνής Έκθεση για το Εσωτερικό Περιβάλλον και τις ΑΠΕ.

Le Havre, Γαλλία | http://www.salon-energie-habitat.fr/ 20 - 23 | SOLARPACES CONFERENCE | Διεθνές Συμπόσιο για την Ηλιακή Ενέργεια και τις Τεχνολογίες Χημικής Ενέργειας. Γρανάδα, Ισπανία | http://www.solarpaces2011.org/cms/ 22 - 24 | KLIMAENERGY | Διεθνής Έκθεση για τις ΑΠΕ. Bolzano, Ιταλία | http://www.fierabolzano.it/klimaenergy/ 22 - 25 | 100% DETAIL | Έκθεση Πρωτοποριακών Υλικών και Συστημάτων Δόμησης. Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο | http://www.100percentdesign.co.uk/ 27 - 29 | BUILDTECH | Εμπορική Έκθεση για την Δόμηση. Κίεβο, Ουκρανία | http://www.autoexpo.ua/?lang=en 27 - 29 | INTERGEO | Διεθνής Έκθεση και Συνέδριο για τη Γεωθερμία. Νυρεμβέργη, Γερμανία | http://intergeo.de/de/deutsch/index.php 28 - 30 | ST. PETERSBURG INTERNATIONAL ENERGY FORUM | Διεθνές Φόρουμ για την Ενέργεια. Αγ. Πετρούπολη, Ρωσία | http://www.forumtek.ru/index.en.html

*Περισσότερες πληροφορίες για τις εκθέσεις στο site: www.buildinggreen.gr

52 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

8115

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 | Τεύχος 19

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

19

• Ά. Παπαδόπουλος: Μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον στο συνέδριο ΑRENEP • Μονοκατοικία στην Εκάλη • Νέο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας ως μέρος οικοσυστήματος • Συστήματα φωτισμού και κατανάλωση ενέργειας σε χώρους γραφείων