Buildinggreen #15 by Shape Ltd

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 | Τεύχος 15

10-13 Δεκεμβρίου 2010 EXPOATHENS, ΑνθούσΑ 10-13 December 2010 EXPOATHENS, ANTHOuSA

τΕ ΕπΕνδύσ ινά” σΕ “πράσ ! θΕμΕλιά

3η Δίεθνης εκθεςη γία το ενεργείακα αυτονομο κτίρίο & τον αςτίκο Χώρο Δ ο ΜΗ σ Η / Ε νΕ Ρ Γ ΕΙΑ / ΠΕΡΙΒΑΛΛο ν

8115

ΒΙοκΛΙΜΑτΙκοσ σχΕΔΙΑσΜοσ / τΕχνοΛοΓΙΕσ ΕξοΙκονοΜΗσΗσ ΕνΕΡΓΕΙΑσ / κΑθΑΡΕσ τΕχνοΛοΓΙΕσ ΔοΜΗσΗσ / ΑνΑνΕώσΙΜΕσ ΠΗΓΕσ ΕνΕΡΓΕΙΑσ / ΠοΙοτΗτΑ ΕσώτΕΡΙκού χώΡού / τΕχνοΛοΓΙΕσ ΠΕΡΙΒΑΛΛοντοσ / ΕτΑΙΡΕΙΕσ ΜΕΛΕτών

3rD InternatIonal traDe FaIr For tHe PassIve House anD urban area B uIL D IN G / E N E RGύ / ENVIRO NM ENT

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

SuSTAINABLE DESIGN / ENERGy EffIcIENcy TEcHNOLOGIES / GREEN BuILDING TEcHNOLOGIES / RENEwABLE ENERGy SOuRcES / QuALITy Of INTERIOR SPAcES / ENVIRONMENTAL TEcHNOLOGy / cONSTRucTION cOMPANIES

Δίοργανώςη | orGanIZatIon: Kormos TEcHNIcAL EDITIONS - EXPO MANAGEMENT - cREATIVE MARKETING κΡΗτΗσ 13, 142 31 ν.ΙώνΙΑ, ΑθΗνΑ | 13 KRITIS STR., 142 31 N.IONIA, ATHENS T. (+30) 2102723628, (+30) 2102718583, f. (+30) 2102798487, ΙNfO@KORMOS.GR, www.KORMOS.GR

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

www.BuILDINGGREENEXPO.GR

• Γ. Μανιάτης, υφυπουργός ΠΕΚΑ: Απαιτείται νέο μοντέλο ανάπτυξης • Η “εξοικονόμηση κατ’οίκον” σε φάση υλοποίησης • Συγκρότημα πολυτελών βιοκλιματικών μονοκατοικιών • Ecoweek 2010 Workshop στο γραφείο Couvelas - Kouvelas

www.buildinggreen.gr

Δόμηση Ενέργεια Περιβάλλον θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

• Βιοκλιματική Aρχιτεκτονική • Δομικά Υλικά Ενεργειακής Απόδοσης • Τεχνολογίες Κτιριακού Κελύφους • Έξυπνα Κτίρια • Ενεργειακή Διαχείριση Κτιρίων • Θέρμανση - Ψύξη - Αερισμός • Αστικός Χώρος • Συστήματα Φωτισμού • Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Το Ενεργειακά Αυτόνομο Κτίριο, Πράσινο Κτίριο (φιλικό στο περιβάλλον και στον ίδιο τον χρήστη), αποτελεί τη σύγχρονη αρχιτεκτονική αντίληψη, στην οποία κινείται η θεματολογία του περιοδικού Building Green. Οι παραπάνω ενότητες αποτελούν τον κύριο όγκο της ύλης του περιοδικού, με μελέτες και άρθρα, ενώ σταθερές είναι και οι παρουσιάσεις σημαντικών ανθρώπων και εταιρειών του κλάδου. Το περιοδικό αποστέλλεται σε επαγγελματίες και εταιρείες που δραστηριοποιούνται άμεσα ή έμμεσα στους τομείς της σύγχρονης δόμησης. Επισκεφθείτε την ηλεκτρονική μας διεύθυνση και γίνετε συνδρομητές!

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Φόρμα Εγγραφής (Αποστολή στην παρακάτω ταχυδρομική διεύθυνση) Στοιχεία εταιρείας Επωνυμία ............................................................................................................................................................................ Διακριτικός τίτλος ................................................................................................................................................................ Στοιχεία συνδρομητή Όνομα .................................................................................... Επώνυμο ............................................................................ Δραστηριότητα ...................................................................... Τηλέφωνο .......................................................................... Φαξ: ....................................................................................... E-mail .................................................................................

Κρήτης 13, Ν.Ιωνία 142 31, τ. 210 27 23 628, φ. 210 27 98 487 www.kormos.gr

INDEX

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

News ΠΑΝΕΛ 6. Ευρωπλάστ AE / Heliosres ECO-NEA 8. Πρωτοποριακό αναπτυξιακό πρόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς 10. ΔΕΗ Ανανεώσιμες / SMA / Solarice 12. Proinso 14. Σε ισχύ το σχέδιο Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τομέα 18. Οικολογία, κοινότητα & αρχιτεκτονική επίκεντρο της Ecoweek 2010 20. ΑΒΒ / KACO 22. REHAU / AKZO NOBEL 72. Ημερολόγιο εκθέσεων

Review ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 24. Γ. Μανιάτης, υφυπουργός ΠΕΚΑ: Νέο μοντέλο ανάπτυξης που θα στηρίζεται στην αειφορία 28. Αρχιτέκτονες μιλούν για την οικολογική δόμηση 31. Γ. Παϊσίδης: Η μελέτη φωτισμού συμβολή στην εξοικονόμηση ενέργειας 36. Μ. Szotrell: Τα τεντόπανα Sattler απάντηση στην ιδιαίτερη ελληνική αγορά ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 38. Επιτάχυνση της ανάπτυξης των έργων ΑΠΕ στην Ελλάδα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 40. Δράσεις του ανέμου επί των κατασκευών 62. Διαγωνισμός για Πύργο Πειραιά: Αλλάζοντας την (πρόσ)οψη

ISSN 1790-9961

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 51. “Πράσινο” δημαρχείο στο δήμο Ηρακλείας 54. Συγκρότημα πολυτελών βιοκλιματικών μονοκατοικιών 58. Workshop Ecoweek 2010 στο γραφείο Couvelas - Kouvelas

Τα ενυπόγραφα κείμενα είναι προσφορά των συντακτών τους, των οποίων και τις απόψεις εκφράζουν. Κείμενα και φωτογραφίες δεν επιστρέφονται. Η διεύθυνση των εκδόσεων Κορμός τεχνικές εκδόσεις, διατηρεί το δικαίωμα να τα αναδημοσιεύει σε χρόνο που κρίνει σκόπιμο, εφ’ όσον ανταποκρίνονται στις ανάγκες ενημέρωσης των αναγνωστών μας. H διεύθυνση και οι συνεργάτες καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την επαλήθευσή τους, δεν φέρουν ευθύνη για την ακρίβεια των τεχνικών και λοιπών χαρακτηριστικών των μηχανημάτων και ειδών που παρουσιάζονται σε κείμενα ή πίνακες της έκδοσης. Οι κ.κ. κατασκευαστές και οι αντιπρόσωποί τους παρακαλούνται για τον έλεγχο και τη διόρθωση τυχόν λαθών για την ορθή ενημέρωση των σχετικών στοιχείων. BuildingGreen magazine is published quarterly in Greece, by Kormos Technical Editions - Expo Management. P.O. Box 53 100 GR - 142 10 ATHENS GREECE No part of this edition may be reprinted without prior written permission of the copyright owners. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, ανατύπωση και αναπαραγωγή των περιεχομένων του BuildingGreen (κείμενα, θεματολογία, κ.λπ.) χωρίς να έχει προηγουμένως δοθεί η έγγραφη άδεια του εκδότη. Κάθε παραβίαση της παραπάνω απαγόρευσης διώκεται με βάση το νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων. ΜΕΛΟΣ IFAI

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ 64. Η “εξοικονόμηση κατ’ οίκον” σε φάση υλοποίησης 67. Σκέψεις για τη βιωσιμότητα

Αποκλειστικός Αντιπρόσωπος Ferrari: Europlast S.A. Βουλιαγμένης 65Β & Αχιλλέως 29 Γλυφάδα 16674, Τηλ.: 210 3473319 - 210 3426612, Fax: 210 3474512 www.europlastsa.gr

ΕΚΔΟΤΗΣ Θ. Σηφοστρατουδάκη ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Γιάννης Γ. Σηφοστρατουδάκης ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Δημήτρης Σταμούλης Όψεις βιοκλιματικής κατοικίας, οι οποίες σχεδιάστικαν στα πλαίσια του workshop ecoweek 2010, στο μελετητικό γραφείο Couvelas - Kouvelas, αρχιτέκτονες, μηχανολόγοι.

ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Ελένη Παπαλουκά ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Μ. Ηλιάκης, Λ. Πισκιτζής, Γ. Ερμόπουλος, Θ. Στασινόπουλος ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Βασιλική Πιτταρά ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Σουζάνα Κόκοτζη

EDITORIAL Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να απευθυνθεί στο “μηχανισμό στήριξης” της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου προκειμένου να διασώσει την ελληνική οικονομία από την δημοσιονομική κατάρρευση, όπως διατείνεται, ανοίγει ένα ιστορικά νέο κεφάλαιο για την Ελλάδα. Είναι μια «σοφή» ενέργεια, που αποτελεί τη μόνη πραγματιστική λύση; Ή μήπως ανοίγει το “Κουτί της Πανδώρας” απελευθερώνοντας την κοινωνική οργή που προκαλείται από την οξύτητα των μέτρων που λαμβάνονται, ώστε να ξεκινήσει να δίδεται το περιβόητο “πακέτο βοήθειας”; Η ιστορία πολύ σύντομα θα δείξει εάν όλα όσα βιώνουν οι πολίτες, αλλά και οι αγορές, αξίζουν τον κόπο και εάν θα μπορέσουμε άμεσα να δούμε μια θετική ανταπόκριση στο κλίμα των αγορών. Ίδομεν... Ωστόσο, αυτή την κρίσιμη περίοδο, έχουμε και μια σειρά από σημαντικές κυβερνητικές αποφάσεις που αφορούν τον τομέα της κτιριακής δόμησης, αλλά και την ενεργειακή πολιτική της χώρας. Ως γνωστόν, με την Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Οικονομικών τέθηκε σε ισχύ ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τομέα (ΚΕΝΑΚ) με έναρξη ισχύος τρεις μήνες από την έκδοσή της. Με τον ΚΕΝΑΚ θεσμοθετείται ο ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός στον κτιριακό τομέα, που εκτιμάται ότι θα συμβάλει σε μια σημαντική ενεργειακή εξοικονό-

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Αγαθή Σακκά

μηση και στην ανατροπή εκ βάθρων του τομέα των κτιρίων και της ενεργειακής συμπεριφοράς τους. Επίσης, δρομολογήθηκε και το πολυαναμενόμενο πρόγραμμα “Εξοικονόμηση Κατ΄οίκον”, το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει τέλος Ιουνίου, με συνολικό προϋπολογισμό 200 εκ. ευρώ. Το εν λόγω πρόγραμμα θα παράσχει τη δυνατότητα χρηματοδότησης, μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, δράσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στον υφιστάμενο οικιακό τομέα. Το πρόγραμμα στοχεύει, όχι μόνο στην εξοικονόμηση ενέργειας μέσω παρεμβάσεων στα κτίρια αλλά και στην ευαισθητοποίηση του κοινού όσον αφορά στην ορθολογική χρήση ενέργειας με την καλλιέργεια ενεργειακής συνείδησης στους πολίτες, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στο στόχο που έχει τεθεί για εξοικονόμηση ενέργειας μέχρι το 2016 σε ποσοστό 9% του μέσου όρου κατανάλωσης της 5ετίας 2001-2005. Παράλληλα, προωθείται η συνολική αναμόρφωση του καθεστώτος που θα διέπει τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, και με καθορισμό ως εθνικού δεσμευτικού στόχου το 20% για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στην κάλυψη της τελικής κατανάλωσης ενέργειας το 2020 και 40% για τον ηλεκτρισμό. Οι προκλήσεις της νέας εποχής που έρχεται είναι μεγάλες. Αυτό που μένει είναι να δούμε πώς θα ανταποκριθεί η αγορά και όλοι όσοι δραστηριοποιούνται επαγγελματικά σε αυτή...

CREATIVE ASSOCIATE SHAPE COMMUNICATION DTP Βασιλική Συροπούλου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Δημήτρης Μιχαλάκος ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ Μεγακλής Γαντζίας ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Σουζάνα Κόκοτζη ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ PROFILM PACK A.E. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Kormos Technical Editions - Expo Management ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Νίκος Σκονδρέας, Μαρία Μπογιατζίδου, Σουζάνα Κόκοτζη ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β. Μπαλάσης, τηλ.: 210 52 24 217 ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ: 15€ ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: 50€ ΕΤΗΣΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ελλάδα 30€, Εκτός Ελλάδας 70€ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Κρήτης 13, 142 31 Ν. Ιωνία, Αθήνα Τηλ.: 210 27 23 628, 210 27 18 583 Fax: 210 27 98 487 email:Info@kormos.gr www.kormos.gr www.buildinggreen.gr

θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

ΕΥΡΩΠΛΑΣΤ ΑΕ

Πρωτοποριακό υλικό σκίασης Soltis της Ferrari Το πρωτοποριακό υλικό σκίασης Soltis κατασκευάζει η εταιρεία “Ferrari”, με την τεχνολογία Precontraint Ferrari, που είναι παγκόσμια κατοχυρωμένη πατέντα και τα τελευταία χρόνια αποτελεί σημείο αναφοράς στη βιοκλιματική αγορά για τα προϊόντα σκίασης που κατασκευάζει. Το Soltis σε 5 τύπους χρησιμοποιείται παγκοσμίως σε κάθε ανάγκη σκίασης και ελέγχου του φωτισμού και της θερμότητας και έχει δοκιμαστεί στις μεγαλύτερες και πιο σύνθετες κατασκευές του πλανήτη, καθώς και σε εκατομμύρια σπίτια. Είναι κατασκευασμένο για να εντάσσεται στις σύγχρονες βιοκλιματικές ανάγκες και διαθέτει μοναδικά χαρακτηριστικά που δεν τα

συναντάμε σε άλλο προϊόν της αγοράς. • Eίναι διάτρητο (ειδική μικροσύνθεση για απόλυτη ορατότητα στον εξωτερικό χώρο), και ανάλογα με τον τύπο του Soltis, η διάτρηση επεμβαίνει στα καιρικά φαινόμενα. • Μειώνει τη θερμότητα, τον αέρα, το φως. • Είναι ανθεκτικό σε ακραίες κλιματολογικές συνθήκες. • Το σχήμα του δεν επηρεάζεται ακόμα και στις πιο μεγάλες επιφάνειες χωρίς στήριξη. • Ανάλογα με τον τύπο, εμποδίζει την εξωτερική θερμοκρασία έως και 97%. • Έχει δυνατότητα σκίασης έως και 90%. • Είναι φιλικό προς το περιβάλλον. • Είναι 100% ανακυκλώσιμο σύμφωνα με την πατενταρισμένη μέθοδο Texyloop.

Συστήματα Εξωτερικής Σκίασης

HELIOSRES

“Επενδύστε” τη στέγη σας με φωτοβολταϊκά Εγγυημένο μηνιαίο εισόδημα και υψηλές αποδόσεις επένδυσης για 25 χρόνια μπορεί να απολαύει όποιος ιδιώτης αποφασίσει να επενδύσει σήμερα σε φωτοβολταϊκά συστήματα. Όπως σημειώνει μια από τις κορυφαίες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο φωτοβολταϊκών, η Heliosres, μια τέτοια επένδυση έχει μηδενικό ρίσκο, υψηλή απόδοση για το αρχικό κεφάλαιο (έως και 18% ανά έτος για 25 χρόνια), και συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα αυτό αφορά ιδιώτες και πολύ μικρές επιχειρήσεις (έως 10 άτομα προσωπικό και έως 2 εκατ. ευρώ κύκλο εργασιών ετησίως) που επιθυμούν να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά ισχύος έως 10 κιλοβάτ (kW) στο δώμα ή την στέγη του κτιρίου τους, με πολύ απλές διαδικασίες. Όλη η παραγόμενη ενέργεια θα πωλείται στην ΔΕΗ έναντι 0,55 € την κιλοβατώρα (kWh), τιμή εγγυημένη για 25 χρόνια και η οποία θα προσαυξάνεται κατ’ έτος με το 25% του ετήσιου πληθωρισμού. Ο επενδυτής θα συνεχίζει να αγοράζει ρεύμα από τη ΔΕΗ στην τιμή που το αγοράζει και σήμερα (περίπου 8-12 λεπτά την kWh). Δεν προβλέπεται επιδότηση της επένδυσης, διότι η τιμή που πωλείται το ηλιακό ρεύμα στη ΔΕΗ είναι πολύ ευνοϊκή και δεν απαιτεί επιχορήγηση. Όσον αφορά τις προϋποθέσεις ένταξης στο πρόγραμμα, ισχύουν τα εξής: • Θα πρέπει ο επενδυτής να διαθέτει μετρητή της ΔΕΗ στο όνομά του (ή στον κοινόχρηστο λογαριασμό της πολυκατοικίας εάν επιλεγεί η συλλογική εγκατάσταση). Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

6 ΠΑΝΕΛ

• Αν είναι ιδιώτης, να καλύπτεται μέρος των αναγκών του σε ζεστό νερό από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (π.χ. ηλιακό θερμοσίφωνα). • Θα πρέπει να έχει στην κυριότητά του το χώρο στον οποίο θα εγκατασταθεί το φωτοβολταϊκό σύστημα. Σημειώνεται ότι δεν υφίσταται καμιά ανάγκη τήρησης βιβλίων στην εφορία, ενώ και τα επιπλέον έσοδα από την πώληση της παραγόμενης ηλιακής ενέργειας δεν φορολογούνται. Ο χώρος που απαιτείται σε ταράτσα είναι περίπου 12-15 τ.μ. για κάθε kW, ενώ σε σκεπή περίπου 7-10 τ.μ. Το κόστος ανά εγκατεστημένο kW είναι περίπου 4.000 € πλέον ΦΠΑ (εξαρτάται από τον εξοπλισμό που θα επιλεγεί προς εγκατάσταση και από την ιδιομορφία της εγκατάστασης). Οι τράπεζες ήδη προωθούν εξειδικευμένα προϊόντα χρηματοδότησης φωτοβολταϊκών συστημάτων σε στέγες, τα οποία καλύπτουν έως και το 100% του κόστους επένδυσης και με διάρκεια αποπληρωμής έως και 25 χρόνια. Το οικονομικό όφελος μιας τέτοιας επένδυσης κατ’ αρχήν είναι πολύ υψηλότερο από οποιαδήποτε τραπεζική κατάθεση. Όπως σημειώνουν οι άνθρωποι της Heliosres, για εγκατάσταση ενός συστήματος 10 kW στην ταράτσα οικείας στην Αττική, το ετήσιο εισόδημα θα είναι περίπου 7.500 €. Εάν αφαιρεθούν 500 € για ετήσια λειτουργικά έξοδα, τότε το καθαρό ετήσιο εισόδημα θα είναι 7.000 €, εγγυημένο για 25 χρόνια. Έτσι, η απόσβεση της αρχικής επένδυσης θα ανέρχεται σε περίπου 6 χρόνια.

• Έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από όλα τα υλικά της αγοράς. • Προσφέρεται με πενταετή εγγύηση και σε μοναδική ποικιλία χρωμάτων.

“Επενδύστε” τη στέγη σας με Φωτοβολταϊκά και κερδίστε! θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

ü Εγγυημένο Μηνιαίο Εισόδημα ü Υψηλές Αποδόσεις Επένδυσης για 25 χρόνια! HELIOSRES Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Μελέτη, Προμήθεια, Εγκατάσταση και Τεχνική Υποστήριξη Φωτοβολταϊκών Συστημάτων Τροίας 1, 15235 Βριλήσσια - Τηλ. 210-6893966, www.heliosres.gr , info@heliosres.gr

ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Διεθνής διάκριση για εταιρική ευθύνη Για δεύτερη συνεχή χρονιά, η Τράπεζα Πειραιώς βραβεύεται από το διεθνή Δείκτη Εταιρικής Ευθύνης (CRI). Η κατάταξη της Τράπεζας στη χρυσή κατηγορία συνιστά την ανώτερη διάκριση που δόθηκε φέτος σε ελληνικές εταιρείες. Επίσης, στο πλαίσιο της αξιολόγησης από τον Δείκτη CRI, η Τράπεζα έλαβε και ειδικό έπαινο για το κοινωνικό της έργο, που επιτελείται κυρίως μέσα από τις πολυσχιδείς δραστηριότητες του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (Π.Ι.Ο.Π.). Ο CR Index αποτελεί διεθνώς ένα κορυφαίο εργαλείο αξιολόγησης των επιδόσεων της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) στους

τομείς Κοινωνία, Περιβάλλον, Χώρος Εργασίας, Αγορά, με βάση διεθνώς αναγνωρισμένα κριτήρια και πρότυπα. Στην Ελλάδα, ο Δείκτης εκπροσωπείται αποκλειστικά από το Ινστιτούτο Εταιρικής Ευθύνης που συνεργάζεται με το Business in the Community (BITC), το Βρετανικό οργανισμό που δημιούργησε το CRI. Η αξιολόγηση των εταιρειών έγινε από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες- αξιολογητές, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί ειδικά από το BITC. Η διεθνής αυτή διάκριση είναι μια επιβράβευση του πολύχρονου και συστηματικού έργου που επιτελεί η Τράπεζα Πειραιώς στο πλαίσιο της πολιτικής της για την

ΕΚΕ. Και έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι ειδικά σε αυτή την περίοδο της οικονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα μας, αναδεικνύει τη δέσμευση της Τράπεζας Πειραιώς σε θέματα ΕΚΕ και ιδιαίτερα σε όσα αγγίζουν τα κοινωνικά μέτρα στήριξης των πελατών της.

ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Πρωτοποριακό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Τη δημιουργία του πρώτου Στοχευμένου Προγράμματος Πράσινης Ανάπτυξης ανακοίνωσαν από κοινού το υπουργείο Οικονομίας, ΥΠΕΚΑ και η Τράπεζα Πειραιώς, μέσω της εταιρείας ΕΤΒΑ ΒΙ.ΠΕ. Α.Ε. (συμμετοχή Δημοσίου 35%, Τράπεζα Πειραιώς 65%), που έχει την αρμοδιότητα για την αξιοποίηση και διαχείριση των 26 από τις οργανωμένες Βιομηχανικές Περιοχές της χώρας, ανακοίνωσαν. Στόχος αυτού του προγράμματος είναι η προώθηση επενδύσεων τόσο για την περιβαλλοντική αναβάθμιση μέσα στις υπάρχουσες βιομηχανικές περιοχές όσο και για τη δημιουργία ενός νέου προτύπου “πράσινων επιχειρηματικών πάρκων”. Το συγκεκριμένο σχέδιο πράσινης ανάπτυξης αναμένεται να ανέλθει σε 1,5 δισ. ευρώ την ερχόμενη τετραετία, με τη συμμετοχή της ΕΤΒΑ ΒΙ.ΠΕ. Α.Ε. και επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα, οι οποίες θα υποστηριχθούν και από το ΕΣΠΑ. Αυτές οι δράσεις πράσινης επιχειρηματικότητας θα αποτελέσουν πρότυπο και για μελλοντικά σχέδια ανάπτυξης, θα επιταχύνουν επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες και θα οδηγήσουν την Ελλάδα σε μία από τις πρώτες θέσεις των χωρών σε σχέση με το ποσοστό του ΑΕΠ που επενδύεται στην πράσινη οικονομία. Το σχέδιο περιλαμβάνει τους παρακάτω πέντε άξονες δράσης: • Περιβαλλοντική αναβάθμιση υπαρχουσών ΒΙ.ΠΕ. (70 εκατ. €), το οποίο σημαίνει επενδύσεις σε συστήματα βιολογικών καθαρισμών, διαχείριση υδάτινων πόρων, έλεγχο αερίων εκπομπών

8 ECO-ΝΕΑ

και περισσότερο πράσινο. • Ενεργειακές επενδύσεις σε υπάρχουσες ΒΙ.ΠΕ. (350 εκατ. €) με εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις βιομηχανικές στέγες και επενδύσεις σε πάρκα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. • Επενδύσεις σε μονάδες κομποστοποίησης και Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών σε υπάρχουσες ΒΙ.ΠΕ. (80 εκατ. €) με τη σύγχρονη και καθαρή διαχείριση απορριμμάτων. • Δημιουργία τριών νέων πράσινων ΒΙ.ΠΕ. (Eco-Industrial Parks) (440 εκατ. €) με στόχο τη φιλοξενία των επιχειρήσεων που είτε ασχολούνται με την παραγωγή πράσινων προϊόντων, είτε η λειτουργία τους καλύπτει όλους τους περιβαλλοντικούς όρους.

• Δημιουργία 10 Ολοκληρωμένων Περιβαλλοντικών Επιχειρηματικών Πάρκων (ΟΠΕΠ) σε νησιά (560 εκατ. €), σχέδιο το οποίο στόχο έχει την αυτονομία σε πόσιμο νερό μέσω μονάδων αφαλάτωσης, την παραγωγή καθαρής ενέργειας, την καθαρή διαχείριση απορριμμάτων και την παραγωγή βιολογικών προϊόντων με την ανάπτυξη καινοτόμων υδροπονικών καλλιεργειών. Με το πρόγραμμα αυτό, η Τράπεζα Πειραιώς αποδεικνύει για μια ακόμη φορά τη δέσμευση που έχει αναλάβει για την υποστήριξη της φιλικής προς το περιβάλλον επιχειρηματικότητας, γεγονός που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, αφού γίνεται σε μια περίοδο που η χώρα μας διέρχεται μια έντονη οικονομική κρίση.

θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΑΕ

Νέος διευθύνων σύμβουλος ο κ. Ι. Τσιπουρίδης Τη θέση του διευθύνοντα συμβούλου στη ΔΕΗ Ανανεώσιμες ΑΕ ανέλαβε ο κ. Ιωάννης Τσιπουρίδης, μετά από μια επιτυχημένη πορεία στην ΕΛΕΤΑΕΝ. Ο κ. Τσιπουρίδης γεννήθηκε το 1952 στο Παρανέστι της Δράμας. Κατέχει πτυχίο Χημικού Μηχανικού από το Πανεπιστήμιο του Leeds (1971-1980), μεταπτυχιακό τίτλο στα “Καύσιμα και Ενέργεια” και διδακτορικό στην Ηλιακή Ενέργεια με υποτροφία του Science Research Council. Ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία ως διευθυντής υποκαταστήματος Αθηνών

εταιρείας ενεργειακών προϊόντων (198284), πριν προσληφθεί το 1984 στη Διεύθυνση Εναλλακτικών Μορφών Ενέργειας της ΔΕΗ, όπου ασχολήθηκε με την ανάπτυξη των Εμπορικών, Πιλοτικών και Επιδεικτικών Έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας της ΔΕΗ μέχρι το 2006. Από το 2003 έως σήμερα, είναι Πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας - ΕΛΕΤΑΕΝ, της οποίας είναι ιδρυτικό μέλος, έχοντας διατελέσει Γενικός Γραμματέας (1991-2001) και Αντιπρόεδρος (2001-2003). Παράλληλα,

είναι δημιουργός και Διευθυντής Έκδοσης των περιοδικών “Ανεμολόγια” (1999 - 2010) και “Energypoint” (2007-09).

SOLARISE AE

Σύνδεση πρώτου σταθμού με δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας

Ολοκληρώθηκαν με επιτυχία, οι δοκιμές και η επιθεώρηση που διεξήγαγε η αρμόδια διεύθυνση Δικτύου της ΔΕΗ και συνδέθηκε με το Δίκτυο, ο πρώτος μιας σειράς από επτά συνολικά φωτοβολταϊκούς σταθμούς συνολικού δυναμικού 1MW περίπου, που κατασκεύασε

η εταιρία Solarise για λογαριασμό της εταιρείας Prime Energy, στην περιοχή των Μολάων Λακωνίας. Ο σταθμός έχει ισχύ 97kW και κατασκευάστηκε με υψηλό ποσοστό εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Η EXELGroup κατασκεύασε τα κρυσταλλικά φωτοβολταϊκά πλαίσια στο νέο εργοστάσιο του Κιλκίς, ενώ στην μονάδα της Θεσσαλονίκης παρήγαγε τις μεταλλικές βάσεις για τις οποίες προχώρησε και στην εγκατάσταση τους. Τον βασικό εξοπλισμό συμπληρώνουν οι inverter της γερμανικής SMA. Σημαντικό κομμάτι των υπηρεσιών, όπως χωματουργικά, περιφράξεις, και εκσκαφές, εκτελέστηκαν από τοπικές εταιρίες.

Ο φωτοβολταϊκός σταθμός αναμένεται να παράγει πάνω από 114.000kWh τον χρόνο, προσφέροντας καθαρή ηλεκτρική ενέργεια που ισοδυναμεί με 143 στρέμματα δάσους ή την ετήσια κατανάλωση ενέργειας 32 νοικοκυριών. Η Solarise είναι εταιρεία που ειδικεύεται στην κατασκευή φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η EXELGroup είναι κατασκευάστρια φωτοβολταϊκών πλαισίων κρυσταλλικού τύπου με υπερσύγχρονο εργοστάσιο στην ΒΙ.ΠΕ του Κιλκίς, δυναμικότητας 70 MW ανά έτος. Η Prime Energy είναι επενδυτική εταιρεία στο τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

SMA SOLAR TECHNOLOGY AG

Bραβείο καινοτομίας στην αγορά φωτοβολταϊκής τεχνολογίας Στο 25ο Συμπόσιο Φωτοβολταϊκής Ηλιακής Ενέργειας που έγινε στο Bad Staffelstein της Γερμανίας, η SMA Solar Technology AG τιμήθηκε και πάλι με το βραβείο για το πλέον καινοτόμο προϊόν φωτοβολταϊκής τεχνολογίας. Οι πέντε διεθνείς καινοτομίες που ενσωματώνονται στο μετατροπέα SMA Sunny Tripower, ανέδειξαν για άλλη μία φορά την τεχνολογική πρωτοπορία της SMA. Η νέα οικογένεια τριφασικών μετατροπέων πέρα από τον υψηλό βαθμό απόδοσης 98%, διαθέτει τη λειτουργία Optiflex, η οποία αποτελεί μία εντελώς νέα προσέγγιση για αυξημένη ευελιξία στο σχεδιασμό ενός φωτοβολταϊκού συστήματος. Χάρη στην τεχνολογία πολλαπλών στοιχειοσειρών και το

10 ECO-ΝΕΑ

μεγάλο εύρος τάσης εισόδου, εξασφαλίζει το μέγιστο βαθμό συμβατότητας με κάθε τύπο φωτοβολταϊκού πλαισίου. Διαθέτει επίσης, το μοναδικό παγκοσμίως σύστημα πολλαπλής ασφάλειας Optiprotect, το οποίο περιλαμβάνει σύστημα εντοπισμού βλάβης στοιχειοσειράς με ηλεκτρονικές ασφάλειες και ενσωματωμένη λειτουργία αντικεραυνικής προστασίας, παρέχοντας υψηλή τεχνική διαθεσιμότητα και περιορίζοντας το κόστος της εγκατάστασης. Επιπρόσθετα, με το νέο ενιαίο σύστημα σύνδεσης DC SUNCLIX, ο Sunny Tripower απλοποιεί εξαιρετικά την εγκατάσταση. Η SMA είχε λάβει και το 2007, κατά το 22ο Συμπόσιο Φωτοβολταϊκής Ηλιακής Ενέργειας, το βραβείο καινοτομίας για

το εφεδρικό σύστημα Sunny Backup. Το Sunny Backup ως συμπλήρωμα ενός διασυνδεδεμένου φωτοβολταϊκού συστήματος, πραγματοποιεί εντός χιλιοστών του δευτερολέπτου, αυτόματη μεταγωγή στη λειτουργία αυτόνομης τροφοδοσίας, σε περίπτωση διακοπής ρεύματος, με χαμηλό κόστος.

θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

PROINSO - MECASOLAR

Νέα ηλιακά φωτοβολταϊκά πάρκα άνω των 7,5 MW Η ισπανική εταιρία Proinso, που ειδικεύεται στη διανομή πλαισίων, αντιστροφέων, ιχνηλατών και σταθερών βάσεων για φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, ανέλαβε την παροχή διάφορων ηλιακών φωτοβολταϊκών πάρκων στην Ελλάδα που θα ανέλθουν, στο σύνολό τους, σε άνω των 7,54 MW εγκατεστημένης ισχύος. Οι υπογεγραμμένες συμβάσεις περιλαμβάνουν την παροχή 2,65 MW ιχνηλατών δύο αξόνων Mecasolar, εταιρία μέλος μαζί με την Proinso του Ομίλου OPDE. Οι συμβάσεις αυτές στην ελληνική αγορά θα προστεθούν στα ήδη υπογεγραμμένα συμβόλαια στις αρχές του 2010 στην Ελλάδα. Κατά το πρώτο τετράμηνο του έτους, η Proinso Ελλάς ήδη έχει υπογράψει την παροχή 10,54 MW σε πλαίσια και αντιστροφείς στη χώρα, τα οποία αντιστοιχούν σε ένα 23% της δραστηριότητας που έχει προβλεφθεί στην ελληνική αγορά για το 2010 και που τοποθετείται στα 40 MW, σύμφωνα με αρχικές εκτιμήσεις της ισπανικής πολυεθνικής. Παρομοίως, θα αναλάβει την παροχή 3,45 MW ιχνηλα-

τών δύο αξόνων της Mecasolar, η οποία θα γίνει από την Mecasolar Ελλάς, από το θυγατρικό της εργοστάσιο κατασκευής της Θεσσαλονίκης. Αυτό το νούμερο αντιστοιχεί σε ένα 35% όλων των ιχνηλατών (12 MW) που έχουν προβλεφθεί να εγκατασταθούν στην Ελλάδα κατά το τρέχον οικονομικό έτος. Με την υπογραφή αυτών των νέων συμβάσεων, η Proinso και η Mecasolar εδραιώνουν την ηγετική τους θέση στην ελληνική αγορά, όπου όλο και κερδίζουν διεθνές έδαφος. Ανάμεσα στις τελευταίες συμβάσεις της Proinso, ξεχωρίζουμε και αναφέρουμε τις παρακάτω: • Σύμβαση διανομής με την εταιρία

Rew Hellas για διάφορα ηλιακά φωτοβολταϊκά πάρκα, η οποία περιλαμβάνει την παροχή 4,14 MW πλαισίων Trina Solar και αντιστροφέων SMA. • Συμβόλαιο παροχής ηλιακών ιχνηλατών δύο αξόνων της MECASOLAR, αντιστροφέων και πλαισίων REC για εγκατάσταση 1 MW στη Δοϊράνη, Κιλκίς. • Συμβάσεις για την παροχή διαφόρων εγκαταστάσεων των 100 kW και 150 kW στην Ήπειρο, Κεντρική, Δυτική και Ανατολική Μακεδονία. Συνολικά, οι παραγγελίες αυτές ανέρχονται στην παροχή 1,5 MW σε πλαίσια, 1,5 MW σε αντιστροφείς SMA και 1,65 MW σε ιχνηλάτες δύο αξόνων της Mecasolar.

θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

12 ECO-ΝΕΑ

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

Σε ισχύ ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τομέα Με Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Οικονομικών τέθηκε σε ισχύ ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τομέα (ΚΕΝΑΚ) με έναρξη ισχύος τρεις μήνες από την έκδοσή της. Με τον ΚΕΝΑΚ θεσμοθετείται ο ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός στον κτιριακό τομέα. Με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, τέθηκε σε ισχύ ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τομέα με συγκεκριμένες δράσεις: • Εκπόνηση Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων • Θέσπιση ελάχιστων ορίων κατανάλωσης ενέργειας • Ενεργειακή Κατάταξη Κτιρίων (Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης) • Ενεργειακές Επιθεωρήσεις κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης καθώς και εγκαταστάσεων κλιματισμού Η Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων αντικαθιστά τη μελέτη θερμομόνωσης και θα εκπονείται για κάθε νέο κτίριο, καθώς και για κάθε υφιστάμενο, εφόσον θα ανακαινίζεται ριζικά και βασίζεται σε μια συγκεκριμένη μεθοδολογία η οποία αναφέρεται: • στην απαίτηση κάλυψης ελάχιστων προδιαγραφών του κτιρίου όσον αφορά στο σχεδιασμό του, το κτιριακό κέλυφος και τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις και • στη σύγκρισή του με κτίριο αναφοράς. Ως κτίριο αναφοράς νοείται κτίριο με τα ίδια γεωμετρικά χαρακτηριστικά, θέση, προσανατολισμό, χρήση και χαρακτηριστικά λειτουργίας με το εξεταζόμενο κτίριο που πληροί όμως ελάχιστες προδιαγραφές και έχει καθορισμένα τεχνικά χαρακτηριστικά. Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης ισχύει για δέκα (10) χρόνια και αφορά σε όλα τα νέα κτίρια, συνολικής επιφάνειας άνω των πενήντα (50) τ.μ., τα υφιστάμενα κτίρια που υπόκεινται σε ριζική ανακαίνιση, τα υφιστάμενα κτίρια επιφάνειας άνω των 50 τ.μ. ή τμήματα αυτών όταν πωλούνται ή εκμισθώνονται, καθώς και σε όλα τα κτίρια του δημόσιου & ευρύτερου δημόσιου τομέα. Η απαίτηση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης στην περίπτωση αγοραπωλησίας τίθεται σε εφαρμογή έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος του ΚΕΝΑΚ και στην περίπτωση ενοικίασης εννέα (9) μήνες μετά. Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του ενεργειακού επιθεωρητή και συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, ώστε οι καταναλωτές να είναι σε θέση να συγκρίνουν και να αξιολογήσουν την πραγματική τους κατανάλωση και τις τυχόν δυνατότητες βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Η έκδοση του πιστοποιητικού είναι υποχρεωτική. Η ενεργειακή επιθεώρηση αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο διάγνωσης της ενεργειακής κατάστασης των υφιστάμενων κτιρίων και των δυνατοτήτων βελτίωσής της αλλά και της εφαρμογής της νομοθεσίας για την ενεργειακή απόδοση των νέων κτιρίων. Ο ιδιώτης Ενεργειακός Επιθεωρητής, που θα ενταχθεί σε Μητρώο Ενεργειακών Επιθεωρητών του ΥΠΕΚΑ, επιθεωρεί το κτίριο και το κατατάσσει σε ενεργειακή κατηγορία, βάσει του λόγου της κατανάλωσης του κτιρίου προς την κατανάλωση του κτιρίου αναφοράς. Ο έλεγχος για την ορθή εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου θα γίνεται από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας, που συγκροτείται στην Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης & Ενέργειας του ΥΠΕΚΑ και στελεχώνεται με υπαλλήλους του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Τα

14 ECO-NEA

οφέλη από τον ΚΕΝΑΚ είναι οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Τα οικονομικά οφέλη αφορούν κυρίως στον περιορισμό των λειτουργικών εξόδων και εξόδων συντήρησης των κτιρίων και στην αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας. Τα κοινωνικά οφέλη αφορούν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ενώ τα περιβαλλοντικά οφέλη αφορούν στον περιορισμό των εκπομπών ρύπων, κυρίως διοξειδίου του άνθρακα, με σημαντική συμβολή στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και στην εξοικονόμηση ενέργειας.

Βασικές παράμετροι Η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων προσδιορίζεται με βάση μεθοδολογία υπολογισμού της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας. Η μεθοδολογία υπολογισμού περιλαμβάνει τουλάχιστον τα παρακάτω στοιχεία: • Τη χρήση του κτιρίου, τις επιθυμητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος (όπως θερμοκρασία, υγρασία, και αερισμός), τα χαρακτηριστικά λειτουργίας και τον αριθμό χρηστών. • Τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής του κτιρίου (θερμοκρασία, σχετική και απόλυτη υγρασία, ταχύτητα ανέμου και ηλιακή ακτινοβολία). • Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (σχήμα και μορφή κτιρίου, διαφανείς και μη επιφάνειες, σκίαστρα κ.α.), σε σχέση με τον προσανατολισμό και τα χαρακτηριστικά των εσωτερικών δομικών στοιχείων (χωρίσματα κ.α). • Τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (όπως θερμοπερατότητα, θερμική μάζα, απορροφητικότητα ηλιακής ακτινοβολίας, διαπερατότητα κ.α.). • Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης θέρμανσης χώρων (π.χ. τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.α.). • Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης ψύξης / κλιματισμού χώρων (π.χ. τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.α.). • Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης μηχανικού αερισμού (τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.α.). • Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης παραγωγής ΖΝΧ (όπως τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδο-

ση συστημάτων και άλλα). • Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης φωτισμού για τα κτίρια του τριτογενή τομέα. • Τα παθητικά ηλιακά συστήματα.

Σχεδιασμός κτιρίου Στο σχεδιασμό ενός κτιρίου θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι ακόλουθοι παράμετροι: • Κατάλληλη χωροθέτηση και προσανατολισμός του κτιρίου για τη μέγιστη αξιοποίηση των διάφορων τοπικών κλιματικών συνθηκών. • Διαμόρφωση περιβάλλοντα χώρου για τη βελτίωση του μικροκλίματος. • Κατάλληλος σχεδιασμός και χωροθέτηση των ανοιγμάτων ανά προσανατολισμό ανάλογα με τις απαιτήσεις ηλιασμού, φυσικού φωτισμού και αερισμού. • Χωροθέτηση των λειτουργιών ανάλογα με τη χρήση και τις απαιτήσεις άνεσης (όπως θερμικές, φυσικού αερισμού και φωτισμού). • Ενσωμάτωση τουλάχιστον ενός εκ των Παθητικών Ηλιακών Συστημάτων (ΠΗΣ), όπως: άμεσου ηλιακού κέρδους (νότια ανοίγματα), τοίχος μάζας, τοίχος Trombe, ηλιακός χώρος (θερμοκήπιο) κ.α. • Ηλιοπροστασία. • Ένταξη τεχνικών φυσικού αερισμού. • Εξασφάλιση οπτικής άνεσης μέσω τεχνικών και συστημάτων φυσικού φωτισμού που θα πρέπει να διαθέτει το κτίριο.

Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης κτιρίων Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) απεικονίζει την ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου. Στο ΠΕΑ αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα γενικά στοιχεία του κτιρίου, η υπολογιζόμενη ετήσια συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς και του εξεταζόμενου κτιρίου, η ετήσια κατανάλωση ενέργειας ανά πηγή ενέργειας και τελική χρήση, η πραγματική ετήσια συνολική τελική κατανάλωση ενέργειας, οι υπολογιζόμενες και πραγματικές ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου. Κάθε συμβολαιογράφος για την κατάρτιση πράξεως αγοραπωλησίας ακινήτου υποχρεούται να μνημονεύσει στο συμβόλαιο τον αριθμό πρωτοκόλλου του ΠΕΑ και να επισυνάψει σε αυτό επίσημο αντίγραφο του ΠΕΑ. Σε κάθε μίσθωση ακινήτου, ο αριθμός πρωτοκόλλου του ΠΕΑ πρέπει να αναγράφεται στο ιδιωτι-

κό ή συμβολαιογραφικό μισθωτήριο έγγραφο. Η φορολογική αρχή δε θεωρεί μισθωτήρια έγγραφα εάν δεν προσκομίζεται ενώπιον της ισχύον ΠΕΑ. Σε περίπτωση που το ΠΕΑ εκδίδεται στο πλαίσιο προγραμμάτων για τον οικιακό τομέα χρηματοδοτούμενων από εθνικούς ή / και κοινοτικούς πόρους, οι συστάσεις του Ενεργειακού Επιθεωρητή αναφέρονται, κατά προτεραιότητα, με βάση τις επιλέξιμες, κάθε φορά, επεμβάσεις.

Αμοιβή για μελέτη ενεργειακής απόδοσης Η αμοιβή για την εκπόνηση της μελέτης ενεργειακής απόδοσης κτιρίου προσδιορίζεται σε σχέση με την επιφάνεια του εξεταζόμενου κτιρίου και των εν ισχύ προβλεπόμενων αμοιβών για κτιριακές μελέτες. Συγκεκριμένα, για επιφάνεια δαπέδου κτιρίου κατώτερη έως και ίση των 5.000 τετραγωνικών μέτρων, το ποσοστό επί της συνολικής αμοιβής της αρχιτεκτονικής και Η/Μ μελέτης ανέρχεται σε 20%. Ενώ για επιφάνεια δαπέδου κτιρίου ανώτερη των 5.000 τετραγωνικών μέτρων, το ποσοστό επί της συνολικής αμοιβής της αρχιτεκτονικής και Η/Μ μελέτης είναι ελαφρώς μικρότερη, 18%.

θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

Οικολογία, κοινότητα & αρχιτεκτονική στο επίκεντρο της Ecoweek 2010 Μετά από μια εβδομάδα έντονης δραστηριότητας που περιελάμβανε διαλέξεις, θεματικές διαλέξεις, συζητήσεις και προβολή ντοκιμαντέρ, και με συμμετοχή άνω των χιλίων ατόμων, ολοκληρώθηκε με θετικό απολογισμό η Ecoweek 2010, έχοντας ως κεντρικό της θέμα “Οικολογία + Κοινότητα + Αρχιτεκτονική”. Οι διοργανωτές της Ecoweek εμφανίστηκαν πολύ αισιόδοξοι μετά το πέρας των εργασιών, καθώς όπως εκτιμούν, για πρώτη φορά δημιουργήθηκε μια επαγγελματική κοινότητα στην Ελλάδα όπου 150 νέοι αρχιτέκτονες και φοιτητές αρχιτεκτονικής από 7 χώρες και πάνω από 15 ακαδημαϊκά ιδρύματα, συγκεντρώθηκαν σε μικρές ομάδες των 5-8 ατόμων σε 18 από τα καλύτερα και πολυβραβευμένα αρχιτεκτονικά γραφεία της Αθήνας, πέντε ειδικούς από το εξωτερικό και 2 ομάδες αρχιτεκτόνων και ειδικών που φιλοξένησε το ΥΠΕΚΑ με τίτλο “Αειφόρος Κατοικία - ΥΠΕΚΑ”. Για 3 ημέρες εντατικής ομαδικής συνεργασίας στα εργαστήρια της Ecoweek, η κάθε ομάδα ετοίμασε μια πρόταση για τη βιοκλιματική κατοικία μηδενικών ρύπων του μέλλοντος, σε δύο οικόπεδα στο κέντρο της Αθήνας και ένα παραθαλάσσιο οικόπεδο στη Λούτσα.

Πρωτότυπες προτάσεις Οι παρουσιάσεις των ομάδων εργαστηρίων της Ecoweek 2010 έθεσαν τη βάση για συζήτηση μεταξύ των αρχιτεκτόνων Αλέξανδρου Τομπάζη, Δημήτρη Διαμαντόπουλου, Daniel Wicke (Rural Studio), Sara Grahn (WHITE Architects), του μηχανικού Brian Mark (Fulcrum Consulting, UK) και άλλων ειδικών και προσκεκλημένων με τη συμμετοχή φοιτητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ανάμεσα στις εμπνευσμένες προτάσεις των φοιτητών και νέων αρχιτεκτόνων παρουσιάστηκαν κτίρια που εστίασαν στη δημιουργία κοινότητας, δημόσιων χώρων και κοινόχρηστων λειτουργιών, κτίρια που εξοικονομούν ενέργεια, που ενσωματώνουν σε παθητικά ηλιακά συστήματα, παθητικά συστήματα φυσικού αερισμού, συστήματα δροσισμού του κτιριακού σκελετού, συστήματα αποθήκευσης θερμότητας και δροσισμού στο έδαφος, γεωθερμικές αντλίες και ηλιακά συστήματα ψύξης και θέρμανσης, πλημμυρισμένες ταράτσες για δροσισμό, φωτοβολταϊκά συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, συστήματα ηλιακού σκιασμού, αιολικές καμινάδες, φυτεμένα δώματα, κατοικίες που προσδιορίζουν και προστατεύουν τους ιδιοκτήτες τους από τα γεωμαγνητικά πεδία και κόμβους Hartmann και άλλα.

Διακεκριμένοι προσκεκλημένοι ομιλητές Η Ecoweek 2010 δεν απευθυνόταν όμως μόνο σε αρχιτέκτονες. Οι ομιλίες των διακεκριμένων προσκεκλημένων της Ecoweek ήταν ανοιχτές στο ευρύ κοινό και τις παρακολούθησαν πάνω από 800 άτομα. Μεταξύ αυτών, του αρχιτέκτονα Daniel Wicke του προγράμματος RURAL STUDIO στο Πανεπιστήμιο Auburn της Alabama (ΗΠΑ) που παρουσίασε τις εμπνευσμένες κατασκευές που σχεδιάζουν και κατασκευάζουν οι φοιτητές για τις φτωχές κοινότητες της περιοχής Black Belt από ανακυκλωμένα υλικά, από χαρτόμπαλες και αχυρόμπαλες, πεπιεσμένη γη, παρμπρίζ αυτοκινήτων, πινακίδες αυτοκινήτων και λάστιχα καλυμμένα από λάσπη. Διαλέξεις επίσης έδωσε η Sara Grahn του WHITE Architects, του μεγαλύτερου και σημαντικότερου αρχιτεκτονικού γραφείου της Σκανδιναβίας και ο

18 ECO-NEA

Michael Christensen, ο Δανός αρχιτέκτονας του πρώτου ανθρακικά ουδέτερου (carbon neutral) δημόσιου κτιρίου της Δανίας. Στις 18 Μαρτίου, στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου “Παρνασσός” συγκεντρώθηκαν 500 μαθητές από 10 σχολεία της Αττικής για να παρακολουθήσουν το ντοκιμαντέρ του Λεονάρντο Ντι Κάπριο “Η 11η Ώρα”, με θέμα τις κλιματικές αλλαγές και για να συζητήσουν γύρω από θέματα περιβάλλοντος με τον ιδρυτή και Πρόεδρο της Ecoweek αρχιτέκτονα, Δρ. Χωροταξίας και ειδικό σε θέματα περιβάλλοντος Ηλία Μεσσίνα. Τα σχολεία που συμμετείχαν έλαβαν δώρο έναν κάδο κομποστοποίησης για την αυλή του σχολείου, προσφορά της Βελτιωτική - Γ. Παππάς σε συνεργασία με την Ecoweek.

κτονες, deltArCHI - Δραγώνας & Χριστοπούλου, Drifting City, Κοτιώνης και Δρ. Τσαγκρασούλης, Αγνή Κουβελά, ΠΛΕΙΑΣ - Δ. Διαμαντόπουλος, Σμυρλής Αρχιτέκτονες, Κώστας & Θέμης Τσίπηρας, Νίκος Ρουσσέας, Anamorphosis, Ζερεφός Τέσσας Αρχιτέκτονες, rkitekts - Ε. Δασκαλάκης, KLAB Architects, paan architects, AREA TM, TEAM4 και οι συμμετέχοντες αρχιτέκτονες του εργαστηρίου “Αειφόρος Κατοικία - ΥΠΕΚΑ”. Εργαστήρια επίσης καθοδήγησαν και υποστήριξαν οι αρχιτέκτονες Daniel Wicke (Rural Studio), Michael Christensen (Christensen & Co.), ο ιδρυτής και Πρόεδρος της Ecoweek Ηλίας Μεσσίνας (ECOAMArchitects), ο μηχανικός Brian Mark (Fulcrum Consulting) και ο περιβαλλοντολόγος Benjamin Gill

εργαστηρίων υπό την καθοδήγηση Ισραηλινών, Παλαιστίνιων, Ελλήνων και ξένων αρχιτεκτόνων και ειδικών, είναι το Κέντρο Ενδυνάμωσης Παλαιστινίων Γυναικών στην El-Azaryia (δίπλα στα Ιεροσόλυμα), η “οικοκατασκευή” στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης στην El-Auja (δίπλα στην Ιεριχώ), μία κατασκευή πάνω στη γραμμή που θα χωρίζει / ενώνει τη Δυτική από την Ανατολική Ιερουσαλήμ, τη νέα βιομηχανική ζώνη και τουριστικό προορισμό στην περιοχή της Bnei Shimon στην έρημο του Νέγκεβ στο νότιο Ισραήλ (συνεργασία Ισραηλινών και Βεδουίνων) και άλλα. Η εκδήλωση ενδιαφέροντος έχει ήδη ξεκινήσει και οι εγγραφές θα ανοίξουν σύντομα. Το συνέδριο απευθύνεται σε νέους αρχιτέκτονες και φοιτητές αρχιτε-

(BioRegional - της εταιρίας συμβούλων του BedZed και της πόλης Masdar).

κτονικής που επιθυμούν τον διάλογο, τη συνεργασία, να μάθουν να σχεδιάζουν “πράσινα” κτίρια, να γνωρίσουν πώς να συμβάλουν στη δημιουργία αειφόρων κοινοτήτων, να μάθουν να δουλεύουν απέναντι σε αληθινούς πελάτες για πραγματικά έργα μέρος των οποίων θα υλοποιηθούν και για όσους ενδιαφέρονται να επισκεφτούν άλλους τόπους και να γνωρίσουν ανθρώπους από άλλους πολιτισμούς και θρησκείες. Το πρόγραμμα προγραμματίζεται για τις 25 Ιουλίου - 1 Αυγούστου με τη συνεργασία της Ελληνικής Πρεσβείας του Τελ Αβίβ, του Γενικού Προξενείου των Ιεροσολύμων, του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, του Πολιτιστικού Κέντρου των ΗΠΑ στα Ιεροσόλυμα, του British Council και άλλων φορέων και ιδρυμάτων. Η Ecoweek 2010 τέλεσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών, του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δικαίου, Επιστήμης και Τεχνολογίας και του Δήμου Αθηναίων. Ανάμεσα στους χορηγούς επικοινωνίας ήταν και το BuildingGreen Magazine.

Tο βιοκλιματικό σπίτι μηδενικών ρύπων του μέλλοντος Η εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 2001/91 και του ΚΕΝΑΚ για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή πιστοποίηση των κτιρίων, οι δεσμεύσεις της ΕΕ για μείωση των ρύπων του θερμοκηπίου κατά 20% μέχρι το 2020, η διείσδυση των ΑΠΕ και στον κτιριακό τομέα και οι προτάσεις για ενεργειακά ουδέτερα κτίρια μέχρι το 2016 είναι μερικές από τις επαναστατικές αλλαγές που γίνονται σήμερα και θα αλλάξουν την συμβατική οικοδομή συθέμελα. Στα εργαστήρια αρχιτεκτονικής της Ecoweek 2010 συμμετείχαν νέοι αρχιτέκτονες και φοιτητές από την Ελλάδα από τις σχολές ΕΜΠ, ΑΠΘ, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τεχνολογικό Ινστιτούτο Πειραιά, ΤΕΙ Κρήτης, ΤΕΙ Πειραιά και ΤΕΙ Καβάλας αλλάκαι από το εξωτερικό: Κροατία, Σερβία, Ρουμανία, Αγγλία, Ιταλία και Γαλλία οι οποίοι πρώτα παρακολούθησαν για δύο ημέρες σειρά θεματικών διαλέξεων που τους μάθαιναν πώς να σχεδιάσουν μια βιοκλιματική και οικολογική κατοικία από το Α ως το Ω, ενώ στη συνέχεια για τρεις ημέρες συνεργάστηκαν σε μικρές ομάδες με τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες στην Αθήνα, για να υλοποιήσουν τα όσα έμαθαν και για να σχεδιάσουν με τη σειρά τους μια βιοκλιματική κατοικία μηδενικών ρύπων στο κέντρο της Αθήνας (Κεραμικό και Θησείο) και σε ένα παραθαλάσσιο οικόπεδο στην περιοχή της Λούτσας. Τα εργαστήρια σχεδιασμού της Ecoweek 2010 υποστήριξαν και φιλοξένησαν τα αρχιτεκτονικά γραφεία: Angelidakis Αρχιτέ-

Επόμενος σταθμός στη Μέση Ανατολή Το επόμενο συνέδριο της Ecoweek θα πραγματοποιηθεί στη Μέση Ανατολή, φέρνοντας κοντά Ισραηλινούς, Παλαιστινίους, Έλληνες και ξένους αρχιτέκτονες, νέους αρχιτέκτονες και φοιτητές για μια εβδομάδα συνεργασίας, διαλέξεων, εργαστηρίων, κατασκευών hands-on, επισκέψεων σε υλοποιημένα οικολογικά έργα - και, φυσικά, λίγο τουρισμό στους Αγίους Τόπους. Για μια εβδομάδα οι νέοι αρχιτέκτονες και φοιτητές αρχιτεκτονικής θα έχουν την ευκαιρία να μάθουν δίπλα σε διάσημους αρχιτέκτονες όπως ο καθηγητής του City College αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Michael Sorkin, ο Ολλανδός αρχιτέκτονας Thomas Rau, η βραβευμένη αρχιτέκτονας Nataly Gattegno και ο διάσημος αρχιτέκτονας των BIG Biarke Ingels από τη Δανία. Μεταξύ των θεμάτων των

ΑΒΒ

Μεγάλο φωτοβολταϊκό πάρκο στην Ισπανία Η ΑΒΒ, ηγέτης στον τομέα της τεχνολογίας ενέργειας και του αυτοματισμού, ανέλαβε παραγγελία ύψους 30 εκ. δολαρίων από την GA Solar, μέλος του Ομίλου Gestamp, για την κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού πάρκου 13 MW στη Β. Ισπανία. Μετά τη σύνδεσή του με το δίκτυο, το Φ/Β πάρκο θα παράγει έως και 22,6 GWh ηλεκτρικής ενέργειας ανά έτος, αποτρέποντας έτσι την εκπομπή περισσότερων από 11.500 τόνους CO2, που ισοδυναμούν με τις ετήσιες εκπομπές περίπου 4.800 αυτοκινήτων στην Ευρώπη. Η ΑΒΒ θα έχει την ευθύνη για τη σχεδίαση, ανέγερση, εκτέλεση έργων πολιτικού μηχανικού και θέση σε λειτουργία του πάρκου, το οποίο έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί μέσα στο έτος, χάρη στην πρωτοποριακή δομική σχεδίαση της ΑΒΒ. Με την προ-συναρμολόγηση επιμέρους στοιχείων (modules) της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης (π.χ. υποσταθμός Μέσης Τάσης, inverters κ.λπ.) και τη δοκιμή πριν από την παράδοσή τους, η ανέγερση και θέση σε λειτουργία στο εργοτάξιο γίνονται γρήγορα και απλά, μειώνοντας τα κόστη και τους κινδύνους που συνεπάγεται ένα τέτοιο έργο. Η τυποποιημένη, σχεδιαστική λύση της ΑΒΒ σε υποσυστήματα ισχύος 1 MW, έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση κατά 15%

της παραγόμενης ενέργειας, συγκριτικά με αντίστοιχα φωτοβολταϊκά πάρκα της τάξης αυτής. Η ΑΒΒ θα παραδώσει όλο τον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό που απαιτείται για τη διασύνδεση του πάρκου με το δίκτυο, τους πίνακες μέσης και χαμηλής τάσης, τους μετασχηματιστές, καθώς και έναν υποσταθμό μέσης τάσης. Θα εγκαταστήσει επίσης σύστημα ελέγχου και αυτοματισμού, συμπεριλαμβανομένου και ενός συστήματος παρακολούθησης της ηλιακής τροχιάς (tracker), ώστε τα Φ/Β πλαίσια να ακολουθούν τη διαδρομή του ήλιου και να μεγιστοποιείται η παραγόμενη ισχύς. “Αυτό το έργο αποδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο οι τεχνολογίες της ΑΒΒ συμβάλλουν στην ενσωμάτωση των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στα δίκτυα ισχύος, με ασφάλεια και αποδοτικότητα, προσθέτοντας ισχύ, με τις ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις”, αναφέρει ο Peter Leupp, επικεφαλής της Διεύθυνσης Συστημάτων Ενέργειας της ΑΒΒ. Η ΑΒΒ διαθέτει μία πλήρη σειρά προϊόντων, συστημάτων και υπηρεσιών στον τομέα της παραγωγής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων και συστημάτων για θερμικές, υδροηλεκτρικές, πυρηνικές, αιολικές και ηλιακές μονάδες παραγωγής. Πρόσφατα η εταιρεία παρέδωσε συστήματα ισχύος και αυτοματισμού για μια σειρά φωτοβολταϊκών

και θερμοηλιακών πάρκων, όπως τα Totana, Andasol και Extresol στην Ισπανία, Hassi R’Mel στην Αλγερία και Sierra Sun Tower στην Καλιφόρνια. Η ABB (www.abb.com) κατέχει ηγετική θέση στις τεχνολογίες Ενέργειας και Αυτοματισμού επιτρέποντας στους πελάτες των Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας και της Βιομηχανίας να βελτιώσουν τις επιδόσεις του εξοπλισμού τους, μειώνοντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ο Όμιλος εταιρειών ABB δραστηριοποιείται σε 100 χώρες περίπου, απασχολώντας περισσότερους από 117.000 εργαζομένους.

KACO

Υπερσύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής μετατροπέων Η Kaco new energy GmbH ανταποκρίνεται στη σταθερά υψηλή ζήτηση για ηλιακούς μετατροπείς: Στις εγκαταστάσεις της στο Neckarsulm της Γερμανίας, η επιχείρηση σχεδιάζει ένα εργοστάσιο με δυνατότητα επέκτασης, το οποίο θα λειτουργεί, όπως τα υπόλοιπα εργοστάσια, με μηδενικές εκπομπές CO2, αυξάνοντας την παραγωγική δυνατότητα του ομίλου Kaco στα 10 GB. Πρωτοποριακές μέθοδοι παραγωγής και ελέγχου θα δημιουργήσουν πλεονεκτήματα από πλευράς κόστους και θα εγγυώνται τη μεγάλη διάρκεια ζωής των προϊόντων. "Με αυτό το προσεχές τέταρτο εργοστάσιο στη Γερμανία ανταπεξερχόμαστε στην ολοένα αυξανόμενη πίεση του κόστους“, δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Kaco, Ralf Hofmann, σχετικά με την απόφαση ίδρυσης του πιο σύγχρονου παγκοσμί-

20 ECO-ΝΕΑ

ως εργοστασίου μετατροπέων. Σχετικά με το συνολικό ύψος της επένδυσης για τις κτιριακές εγκαταστάσεις με δυνατότητα επέκτασης, οι εταίροι προς το παρόν έχουν συμφωνήσει μυστικότητα. Εκτός από την έντονη ζήτηση στη Γερμανία, η αυξανόμενη διεθνοποίηση καθιστά και αυτή την επέκταση της παραγωγής απαραίτητη. Οι αγορές εκτός Γερμανίας κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος. Με αυτή την εξέλιξη συμβαδίζει η ανάγκη για διαφοροποίηση της γκάμας προϊόντων. "Θέλουμε να ανταποκρινόμαστε ακόμη πιο γρήγορα και με ακόμη μεγαλύτερη ευελιξία στις επιθυμίες των πελατών μας. Σε αυτό συγκαταλέγεται και η δυνατότητα ταχύτατης προσαρμογής της παραγωγής μας, ώστε να μπορούμε να εξυπηρετούμε διαφορετικές αγορές με συσκευές ειδικές για τις συγκεκριμένες χώρες“, πρόσθεσε ο κ. Hofmann. Το

πιο πρόσφατο παράδειγμα ενός μετατροπέα για συγκεκριμένη χώρα είναι ο Powador 18004. Καθ’ ότι αποτελεί συσκευή με μετασχηματιστή, είναι κατάλληλος -όπως και εγκαταστάσεις με μονάδες λεπτού υμένα- κυρίως για τις ΗΠΑ. Η συσκευή με ονομαστική ισχύ AC 15 κιλοβάτ είναι η πρώτη μιας σειράς νέων μετατροπέων τριφασικού εναλλασσόμενου ρεύματος, που θα εισαχθούν στην αγορά φέτος και το επόμενο έτος και θα κατασκευάζονται στο νέο εργοστάσιο. Η Kaco αποφάσισε να επενδύσει σε ένα νέο εργοστάσιο, παρόλο που η κυβέρνηση σχεδιάζει τη δραστική μείωση της τιμής επιδότησης διασυνδεδεμένων μονάδων στη Γερμανία. Ενόψει αυτών των πολιτικών εξελίξεων, η Kaco επαφίεται στις διαβεβαιώσεις πολιτικών, που προτίθενται να στηρίξουν τις προσπάθειες της επιχείρησης.

θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

REHAU

Μείωση εκπομπών CO2 κατά 7.000 τόνους το 2010 Η διαφύλαξη των φυσικών πόρων, καθώς και η ανάπτυξη πρωτοποριακών συστημάτων για την αποδοτική χρήση της ενέργειας, αποτελούν για την εταιρεία Rehau κεντρικά θέματα. Η Rehau αναπτύσσει και κατασκευάζει όχι μόνο οικολογικές και οικονομικές λύσεις συστημάτων για τους πελάτες της, αλλά λειτουργεί και η ίδια ως εταιρία, με συνείδηση απέναντι στον άνθρωπο και τη φύση. Κατά τη διάρκεια του 15ου συνεδρίου για το περιβάλλον που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη το Δεκέμβριο του 2009, εκπρόσωποι από 190 χώρες συζήτησαν τα σημαντικότερα ερωτήματα για την προστασία του παγκόσμιου κλίματος. Μία κοινή συμφωνία για τις κλιματολογικές συνθήκες, αποσκοπεί στην παράταση του πρωτοκόλλου του Κιότο, από το 2012. Βασικό σκοπό, αποτελεί η αποφυγή της υπερθέρμανσης του πλανήτη, με τη δραστική μείωση των εκπομπών που ενισχύουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η Rehau, έχοντας επίγνωση της μεγάλης αυτής πρόκλησης, ανακήρυξε την “εξοικονόμηση ενέργειας” ως κεντρικό θέμα, πριν από αρκετά χρόνια. Ως πρωτοπόρος κατασκευαστής πολυμερών

υλικών, αναπτύσσει λύσεις συστημάτων για ενεργειακά αποδοτικές οικοδομικές κατασκευές και ανακαινίσεις, καθώς και για την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμβάλλει με πολύπλευρες λύσεις στη μείωση εκπομπών CO2 των αυτοκινήτων και οδηγεί στην οικολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, παρέχοντας έξυπνες λύσεις στον τομέα της βιομηχανίας. Με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος, η Rehau εφαρμόζει και στα δικά της εργοστάσια σε παγκόσμιο επίπεδο, μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας. Κατά τα έτη 2008 και 2009 επιτεύχθηκε με αυτό τον τρόπο η μείωση των εκπομπών CO2 κατά περίπου 4.800 τόνους. Για το έτος 2010 έχει προγραμματιστεί σε παγκόσμιο επίπεδο η εξοικονόμηση από περίπου 25 εκατομμύρια κιλοβατώρες, γεγονός που σημαίνει μείωση κατά περίπου 7.000 τόνους σε εκπομπές CO2. Για να μπορέσει να πραγματοποιήσει τα μέτρα αυτά εξοικονόμησης ενέργειας, εργάζονται σε παγκόσμιο επίπεδο ενεργειακές ομάδες, που δρομολογούν την εφαρμογή τους. Στην προσπάθεια αυτή η Rehau στηρίζεται κυρίως στα δικά της συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η

χρήση γεωθερμίας για την θέρμανση και το δροσισμό κτιριακών εγκαταστάσεων και η τοποθέτηση συστημάτων κουφωμάτων από προφίλ Rehau με υψηλούς συντελεστές θερμομόνωσης.

AKZO NOBEL ΠΟΥΔΡΕΣ ΒΑΦΗΣ ΑΕ

Πύργος Elithis, το πρώτο ενεργειακό συγκρότημα γραφείων στον κόσμο Ο πύργος Elithis, ο οποίος σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε ως το πιο φιλικό προς το περιβάλλον κτίριο στον κόσμο, παρουσιάστηκε στο κοινό μόλις τον Σεπτέμβριο του 2009. Ως το πρώτο ενεργειακό συγκρότημα γραφείων στον κόσμο παράγει περισσότερη ενέργεια από αυτή που καταναλώνει. Από το σχεδιασμό και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ως τη νοοτροπία των χρηστών, ο πύργος Elithis εφαρμόζει τις πιο πρόσφατες τεχνικές βιώσιμης ανάπτυξης και είναι ανοικτός για τους δημοσιογράφους, τους ακαδημαϊκούς και τους αρχιτέκτονες που ενδιαφέρονται για τη μελέτη ή την κατασκευή παρόμοιων κτιρίων. Προκειμένου να τηρηθούν οι υψηλές προδιαγραφές στα χρώματα των πετασμάτων και κυρίως του προστατευτικού περιβλήματος που σχεδιάστηκε με σκοπό να κάνει την καλύτερη δυνατή

22 ECO-ΝΕΑ

Τεχνικές λεπτομέρειες έργου Διαστάσεις κτιρίου 5.016 m2 Λεπτομέρειες κτιρίου Δέκα όροφοι γραφείων, xώροι καταστημάτων και εστιατορίων Ύψος κτιρίου 33,5 m Συνολικό κόστος κτιρίου 10 εκατομμύρια δολάρια

χρήση της ηλιακής ενέργειας, οι αρχιτέκτονες που σχεδίασαν τον πύργο στράφηκαν στην Akzo Nobel και επέλεξαν την απόχρωση RAL 8029 της σειράς Interpon D1036. Τόσο η μεγάλη ποικιλία της Akzo Nobel σε χρώματα και φινιρίσματα, όσο η τεχνική υποστήριξη και τα περιβαλλοντικά πιστοποιητικά που διαθέτει, συνετέλεσαν στην εξασφάλιση της συνεργασίας.

Χρονοδιάγραμμα Έρευνας και Ανάπτυξης 6 μήνες Ημερομηνία έναρξης 14 Δεκεμβρίου 2007 Ημερομηνία ολοκλήρωσης 31 Μαρτίου 2009 Πούδρα ηλεκτροστατικής βαφής Akzo Nobel Interpon D 1036 Απόχρωση RAL 8029

θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

Νέο μοντέλο ανάπτυξης που θα στηρίζεται στην αειφορία Γιάννης Μανιάτης Υφυπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής Συνέντευξη στον Δημήτρη Σταμούλη

Ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, που θα στηρίζεται στις αρχές της αειφορίας είναι η μόνη εγγυημένη και περιβαλλοντικά φιλική λύση, δηλώνει στο BuildingGreen magazine o κ. Γιάννης Μανιάτης, υφυπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής. Εκτιμά επίσης ότι η πράσινη ανάπτυξη εγγυάται ταυτόχρονα και τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας. Η πράσινη ανάπτυξη αποτελεί βασικό στόχο και άξονα της στρατηγικής της κυβέρνησης, όπως επανειλημμένα έχετε διακηρύξει. Τους επτά μήνες που μετράει ήδη η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, ποια βήματα έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση και πόσο ικανοποιημένος είστε; Η χώρα μας σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση. Η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο θα πρέπει να στηρίζεται στις αρχές της αειφορίας. Η πράσινη ανάπτυξη, κομμάτι της οποίας αποτελεί η ταχύρυθμη προώθηση όλων των ΑΠΕ, είναι η μόνη εγγυημένη και περιβαλλοντικά φιλική λύση, η οποία ταυτόχρονα εγγυάται και τη δημιουργία χιλιάδων νέων, πράσινων θέσεων εργασίας. Το νέο νομοσχέδιο των ΑΠΕ, μαζί με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων και το νομοσχέδιο για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τις ενεργειακές υπηρεσίες, αποτελούν τα πρώτα συντονισμένα βήματα μιας ολοκληρωμένης πράσινης ενεργειακής πολιτικής. Με το νέο νομοσχέδιο για την προώθηση των ΑΠΕ καθορίζεται εθνικός δεσμευτικός στόχος 20% για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στην κάλυψη της τελικής κατανάλωσης ενέργειας το 2020 (αντί του 18% που προβλέπει η Οδηγία 28/2009). Υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την επίτευξή του; Το νέο νομοσχέδιο εξειδικεύει το στόχο για τους τρεις επιμέρους βασικούς τομείς. Έτσι καθορίζεται για το 2020, κατ’ ελάχιστον συμμετοχή των ΑΠΕ κατά 40% στον ηλεκτρισμό, 20% στην τελική κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη και 10% στις μεταφορές. Αυτοί οι στόχοι είναι το αποτέλεσμα συστηματικής μελέτης της αρμόδιας επιτροπής για τη συγκρότηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας 2010 - 2020. Το Σχέδιο Δράσης θα περιλαμβάνει τις ενέργειες για την επίτευξη του στόχου “20-2020”, δηλαδή τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20%, την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% και την αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στη συνολική παραγωγή ενέργειας στο 20%, μέχρι το 2020. Η ίδια ομάδα εργασίας σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο διαμορφώνει το χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη αυτών των στόχων και βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας του. Θα πρέπει να οριστικοποιήσουμε και να καταθέσουμε το σχέδιο δράσης

24 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

μέχρι και τον μήνα Ιούνιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέχρι πρότινος, η διαδικασία έκδοσης άδειας παραγωγής έργου ΑΠΕ χαρακτηριζόταν από εμπλεκόμενους φορείς και επιχειρήσεις ως χρονοβόρα και γραφειοκρατική. Τι μέτρα λαμβάνονται τώρα για την απλοποίηση και ορθολογικοποίηση της διαδικασίας; Μέχρι σήμερα δεν καταφέραμε να προσθέσουμε ετησίως περισσότερα από 150 MW νέων σταθμών ΑΠΕ. Με αφετηρία τα 1200 MW σταθμών ΑΠΕ που είναι σήμερα εγκατεστημένα, και με ορίζοντα το 2020, απαιτούνται τουλάχιστον 500-1000 MW το χρόνο, έτσι ώστε να οδηγηθούμε στα συνολικά 8.00010.000 νέων MW ΑΠΕ. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η Άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εκδίδεται πλέον απευθείας από τη ΡΑΕ, κατόπιν τεχνοοικονομικής εξέτασης του έργου. Καταργείται η προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) και πλέον η περιβαλλοντική αξιολόγηση του έργου γίνεται με την έκδοση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ). Μια

ριζική αλλαγή είναι ότι με παράλληλη διαδικασία, και όχι σειριακά όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, ο ενδιαφερόμενος επενδυτής προχωράει στα στάδια της χορήγησης Προσφοράς Σύνδεσης, την έγκριση επέμβασης και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων (ΕΠΟ), οι οποίες οδηγούν στη λήψη της άδειας εγκατάστασης. Αυτές οι αλλαγές αναμένεται να μειώσουν δραστικά το συνολικό χρόνο αδειοδότησης, από 3-5 χρόνια που είναι σήμερα, σε 12 μήνες συνολικά. Η πολιτική προγραμματική αρχή σας ότι οι ΑΠΕ, ως περιβαλλοντικά φιλικές μορφές ενέργειας, επιτρέπεται να χωροθετούνται καταρχήν παντού, μήπως υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα όσον αφορά την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος; Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το φυσικό περιβάλλον δεν είναι οι ΑΠΕ. Οι ΑΠΕ είναι οι μόνες πηγές ενέργειας που μπορούν να έχουν σημαντική συμβολή στην προσπάθεια μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Ο συνδυασμός της εξοικονόμησης ενέργειας με την ταχύρυθμη προώθηση όλων

των ΑΠΕ σε μικρή και μεγάλη κλίμακα, αποτελεί τη μόνη εγγυημένη και περιβαλλοντικά φιλική λύση, στην οποία θα στηριχθεί η ανθρωπότητα μακροπρόθεσμα. Παρά την ύψιστη σημασία αλλά και προτεραιότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης αποτελούν ζώνη αποκλεισμού για αυτές, ενώ στις υπόλοιπες κατηγορίες των προστατευόμενων περιοχών θα λαμβάνεται μια ειδική μέριμνα. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ουσιαστική προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας και παράλληλα εξετάζονται οι πραγματικές επιπτώσεις κάθε έργου ΑΠΕ σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Μετά από παλινωδίες πολλών χρόνων, η ελληνική Πολιτεία κατάφερε να θεσμοθετήσει τον ΚΕΝΑΚ. Ο ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός που επαγγέλλεται ο νέος Κανονισμός, πόσο και πότε εκτιμάτε ότι θα αλλάξει τα πράγματα στον ελληνικό κτιριακό τομέα; Ο νέος Κανονισμός αναμένεται να αλλάξει το τοπίο στον κτιριακό τομέα, καθώς θέτει ελάχιστες απαιτήσεις για το σχεδιασμό των κτιρίων, για τα στοιχεία του δομικού

κελύφους, αλλά και των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων. Παράλληλα, υποστηρίζει τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών δομικών υλικών και εξοπλισμού παραγωγής και διανομής θερμότητας / ψύξης, ζεστού νερού χρήσης και φωτιστικών συστημάτων και ενθαρρύνει την εγκατάσταση εναλλακτικών συστημάτων παραγωγής ενέργειας (όπως ανανεώσιμες πηγές, συμπαραγωγή ηλεκτρισμού/ θερμότητας, γεωθερμικές αντλίες θερμότητας). Με τον τρόπο αυτό εντάσσεται η ενεργειακή απόδοση, ως σημαντική παράμετρος, σε ένα ολιστικό μοντέλο σχεδιασμού κάθε κτιρίου. Τα κτίρια που θα κατασκευαστούν ή θα αναβαθμιστούν ενεργειακά, θα αποκτήσουν αναμφίβολα συγκριτικό πλεονέκτημα, το οποίο θα αποτυπώνεται τόσο στη δυνατότητα διάθεσης (πώλησης / μίσθωσης), όσο και στην εμπορική τους αξία. Πόσο ενεργοβόρα είναι τα κτίρια στη χώρα μας και τι μερίδιο κατέχουν στη συνολική ενεργειακή κατανάλωση; Ο κτιριακός τομέας αντιπροσωπεύει το 34% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της χώρας και το 65% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κτίρια συμμετέχουν με ποσοστό 45% στις ετήσιες εκλυόμενες εκπομπές CO2, από τις οποίες 26% αντιστοιχεί στον οικιακό τομέα και 19% στον τριτογενή τομέα. Ειδικά για τον οικια-

26 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

κό τομέα, ισχύουν τα ακόλουθα στοιχεία: • Το 2006, τα κτίρια του οικιακού τομέα συμμετείχαν με ποσοστό 25% στην συνολική κατανάλωσης ενέργειας. • Την ίδια χρονιά, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιακό τομέα ανήλθε στο 32% επί της συνολικής, όταν η βιομηχανία συμμετείχε με 27,4%. • Η θέρμανση αντιπροσώπευε πάνω από το μισό του συνόλου κατανάλωσης ενέργειας στις κατοικίες (περίπου το 55 έως 60%). • Η αυξανόμενη χρήση κλιματιστικών έχει αυξήσει σημαντικά τα φορτία αιχμής του ηλεκτρικού δικτύου και το ενεργειακό κόστος λειτουργίας των κτιρίων. • Η μέση πραγματική ετήσια ειδική κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια του οικιακού τομέα κυμαίνεται μεταξύ 70 και 200 kWh/m2, ανάλογα με την ποιότητα κατασκευής, τον τύπο των κτιρίων και την κλιματική ζώνη. Οι βασικότερες παράμετροι που επηρεάζουν αρνητικά την ενεργειακή απόδοση κτιρίων, μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω στοιχεία: Κέλυφος Μερική ή ελλιπής θερμομόνωση (στο 70% των κτιρίων), κακή κατάσταση των πλαισίων ανοιγμάτων (έντονος αερισμός από χαραμάδες), ανεπαρκής σκίαση κατά τη θερινή περίοδο. Φωτισμός Σημαντικός αριθμός λαμπτήρων πυρακτώσεως, χαμηλή αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού και κακή χρήση των συστημάτου φωτισμού. Θέρμανση Παλαιά συστήματα λεβήτων / καυστήρων με χαμηλούς βαθμούς απόδοσης (κυρίως λόγω κακής τους συντήρησης), ανεπαρκής θερμομόνωση των διάφορων δικτύων διανομής, ανεπαρκής σχεδιασμός των δικτύων διανομής ως προς τον καταμερισμό των φορτίων αλλά και το διαχωρισμό των κτιρίων σε ζώνες, έλλειψη αυτοματισμών (όπως θερμοστάτες χώρων ή ζωνών, συστήματα αντιστάθμισης και άλλα). Ζεστό νερό χρήσης Ανεπαρκής αξιοποίηση των ηλιακών συστημάτων, λόγω του κακού σχεδιασμού και της εγκατάστασης. Κλιματισμός Ύπαρξη σημαντικού αριθμού αυτόνομων κλιματιστικών μονάδων για να καλύψουν τόσο τις θερμικές απώλειες τη χειμερινή περίοδο όσο και τα ψυκτικά φορτία κατά τη θερινή περίοδο, κακός σχεδιασμός και διαστασιολόγηση των συστημάτων κλιματισμού, έλλειψη αυτοματισμών, παλαιά συστήματα με χαμηλούς βαθμούς απόδοσης. Ηλεκτρικό Σύστημα Χρήση συσκευών χαμηλής απόδοσης με υψηλή απορροφούμενη ισχύ, χαμηλοί συντελεστές ισχύος. Ποια είναι τα οφέλη που θα αποκομίσου με από τον ΚΕΝΑΚ από οικονομική, κοινω-

νική και περιβαλλοντική άποψη; Η εφαρμογή του νέου Κανονισμού, θα έχει πολλαπλά περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη, συμβάλλοντας: • στην κατασκευή ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων με άμεσες θετικές επιπτώσεις στο αστικό μικροκλίμα, • στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας για τη θέρμανση, το δροσισμό, την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης και το φωτισμό (από 20% έως και 60%), • στη βελτίωση των εσωτερικών συνθηκών άνεσης όλο το χρόνο, • στη βελτίωση της ποιότητας της κατασκευής αλλά και της διαβίωσης, • στην εξοικονόμηση χρημάτων στον οικογενειακό προϋπολογισμό, • στην εξυπηρέτηση των αντίστοιχων εθνικών στόχων, • στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης και την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, • στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων, • στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Οι ρυθμίσεις του ΚΕΝΑΚ θα συμβάλλουν τόσο στην ανάπτυξη καινοτόμων καθαρών τεχνολογιών, όσο και στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας τεχνικών και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ, εξυπηρετώντας τους στόχους της νέας οδηγίας για την κατασκευή κτιρίων υψηλής ενεργειακής και περιβαλλοντικής απόδοσης. Ο ΚΕΝΑΚ και η διαδικασία των ενεργειακών επιθεωρήσεων θα συμβάλλουν στην αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας και στη δημιουργία 15.000 20.000 νέων θέσεων εργασίας. Με την έκδοση Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης των κτιρίων, η αγορά ακινήτων εφοδιάζεται με ένα πολύτιμο εργαλείο, που θα παρέχει τη δυνατότητα της άμεσης συσχέτισης της αξίας του κτιρίου με την ποιότητα κατασκευής του και το κόστος λειτουργίας. Σύμφωνα με έρευνα του ΚΑΠΕ, οι ετήσιες ενεργειακές δαπάνες των περίπου 200.000 δημοσίων κτιρίων ξεπερνούν τα 450 εκατ. ευρώ. Η εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης στα κτίρια αυτά θα μειώσει τις μέσες ετήσιες εκπομπές CO2 κατά 425.000 τόνους, ενώ θα επιφέρει οικονομικά οφέλη της τάξης των 110 εκατ. ευρώ ετησίως. Με κατάλληλη μόνωση και σχεδιασμό, οι ανάγκες των δημοσίων κτιρίων για θέρμανση και ψύξη μπορούν εύκολα να μειωθούν κατά 30-40%, ενώ για νέα κτίρια η μείωση των φορτίων αυτών εκτιμάται ότι μπορεί να υπερβεί και το 60% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Σύντομα, θα “τρέξει” το πολυαναμενόμενο πρόγραμμα “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”. Ποιοι είναι οι στόχοι του; Το συγκεκριμένο πρόγραμμα στοχεύει

στην ενεργειακή αναβάθμιση περίπου 100.000 κατοικιών σε όλη την Ελλάδα, ενώ εξασφαλίζει εξοικονόμηση ενέργειας περίπου 1 δισεκατομμυρίου kWh. Το πρόγραμμα αφορά επίσης και στην ευαισθητοποίηση του κοινού για την ορθολογική χρήση ενέργειας, τη μετατροπή των παλαιών ενεργοβόρων κατοικιών σε ενεργειακά αποδοτικές και γενικότερα στην καλλιέργεια ενεργειακής συνείδησης των πολιτών. Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ο ορθός προσδιορισμός των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων, καθώς και των αναγκαίων -τεχνικά εφικτών και οικονομικά αποτελεσματικών- παρεμβάσεων οι οποίες θα οδηγήσουν στη μεγιστοποίηση της εξοικονομούμενης ενέργειας. Ποιο είναι το όφελος που θα προκύψει, τόσο για τους πολίτες όσο και για το περιβάλλον, από την υλοποίηση του προγράμματος “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”; Με το πρόγραμμα παρέχεται στους πολίτες ένα άμεσο οικονομικό όφελος το οποίο θα λειτουργήσει και ως μοχλός για τη λήψη απόφασης. Το μεγάλο όμως όφελος θα προκύψει από

τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, που εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει στο 60% της θερμικής ενέργειας για πλήρη μόνωση μιας μονοκατοικίας στην κλιματική ζώνη Δ. Έτσι, για μια μονοκατοικία 100 τ.μ. που βρίσκεται στη Βόρεια Ελλάδα, προκύπτουν οφέλη από τις επεμβάσεις που μπορεί να φτάνουν μέχρι και τα 1.500 ευρώ το έτος. Από τις μέχρι τώρα επαφές σας με τους κλάδους των κατασκευών και της ενέργειας, πιστεύετε ότι είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν τη νέα πολιτική του ΥΠΕΚΑ; Λαμβάνοντας υπόψη ότι η συζήτηση για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων έχει ξεκινήσει στη χώρα μας εδώ και περίπου 10 χρόνια, θεωρούμε ότι η αγορά είναι πλέον έτοιμη να υποδεχτεί τα καινούργια μέτρα. Τα πανεπιστήμια έχουν ήδη περιλάβει στα προγράμματα σπουδών τους μαθήματα σχετικά με τις ενεργειακές ανάγκες και την ενεργειακή απόδοση στον κτιριακό τομέα. Οι μηχανικοί είναι πλέον σε θέση να αντιληφθούν και να εφαρμόσουν τόσο τις βασικές αρχές του βιοκλιματικού σχεδια-

σμού, όσο και των υπόλοιπων απαιτήσεων που επιβάλλει ο ΚΕΝΑΚ. Αλλά και η ευαισθητοποίηση γενικότερα των πολιτών είναι έντονη και εκφράζεται καθημερινά με το ενδιαφέρον που εκδηλώνουν για τις νέες αυτές πολιτικές του ΥΠΕΚΑ. Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις δεν αποβλέπουν στην επιπρόσθετη οικονομική επιβάρυνση των νοικοκυριών, μέσω επιβολής νέων φόρων. Αντίθετα, μπορούμε να πούμε ότι αποσκοπούν στη μείωση των δαπανών για θέρμανση και ψύξη και στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, με τον περιορισμό της άσκοπης σπατάλης. Επίσης, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι ρυθμίσεις αυτές δεν αποτελούν απλά ποιοτική ή αισθητική παρέμβαση στα κτίρια. Αποτελούν ζήτημα ορθού σχεδιασμού και παράλληλα συμπληρώνουν τις ήδη υπάρχουσες μελέτες που απαιτούνται για την κατασκευή ενός κτιρίου, προσθέτοντας αξία, παρέχοντας μια καλύτερη ποιότητα ζωής και εξυπηρετώντας τους περιβαλλοντικούς μας στόχους.

Αρχιτέκτονες μιλούν για την οικολογική δόμηση Τα εργαστήρια σχεδιασμού Ecoweek 2010 φιλοξενήθηκαν φέτος σε 20 αρχιτεκτονικά γραφεία της Αθήνας. Οι συμμετέχοντες στα εργαστήρια εφάρμοσαν τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και οικολογικής δόμησης σε μικρές ομάδες στα αρχιτεκτονικά γραφεία υπό την καθοδήγηση καταξιωμένων, νέων και ανερχόμενων αρχιτεκτόνων. Εμείς απευθύναμε ορισμένα επίκαιρα ερωτήματα σε μερικούς από τους αρχιτέκτονες που πλαισίωσαν Συνέντευξεις Μανώλης Ηλιάκης, Επιμέλεια Δημήτρης Σταμούλης το εγχείρημα αυτό.

www.Klab.gr

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΑΜΠΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ

Κράτος και κοινωνία δεν ενδιαφέρονται για τον αστικό σχεδιασμό Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός και η οικολογική χρήση υλικών πόσο σημαντικό στοιχείο είναι στη φιλοσοφία σχεδιασμού σας; Νομίζω ότι είναι αναγκαίο όλοι οι αρχιτέκτονες να δημιουργούν εμπεριέχοντας τις αρχές της οικολογίας. Εμείς προσπαθούμε, χωρίς να θεωρώ ότι είμαστε ειδικοί, να ενημερωνόμαστε για τις διεθνείς εξελίξεις σε οικολογικά θέματα και ζητήματα τεχνολογικής αιχμής που ζητούμενο έχουν τη μείωση των αναγκών κατανάλωσης ενέργειας και να προσπαθούμε να συμπεριλαμβάνουμε στο σχεδιασμό μας τα στοιχεία αυτά. Συνεργάζεστε με αρχιτέκτονες από άλλες χώρες, οι οποίοι έχουν ζήσει σ’ ένα τελείως διαφορετικό πολιτισμικό πλαίσιο από το ελληνικό. Τι διαφορές εντοπίζετε σε σχέση με τη νοοτροπία τους σε ζητήματα οικολογίας και όχι μόνο; Δυστυχώς ή ευτυχώς, η αρχιτεκτονική παιδεία στις πιο πολλές χώρες δε διαφέρει και προφανώς οι άνθρωποι με τους οποίους επιλέγω να συνεργαστώ έχουν κάποια κοινά στοιχεία και ερεθίσματα με τα δικά μου. Παρόλα αυτά, η διαφορετικότητα στην κουλτούρα ήταν από τα ζητούμενα αυτής της συνεργασίας. Οι απόψεις τους και τα βιώματά τους βοηθούν σε ένα πιο ανοιχτό γραφείο ιδεών και αντιλήψεων και πιστεύω

28 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ένας από τους τομείς της αρχιτεκτονικής που κινούμαστε συμπληρωματικά είναι ο τομέας της οικολογικής αρχιτεκτονικής σχεδιαστικής αναζήτησης. Πώς βλέπετε την Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες; Είστε αισιόδοξος για το μέλλον; Δε νομίζω ότι υπάρχει περιθώριο αισιοδοξίας σήμερα. Θεωρώ ότι υπάρχει ένα κράτος και προφανώς και μια κοινωνία, που δεν ενδιαφέρεται για ζητήματα αστικού σχεδιασμού. Κανείς δε δείχνει να ενδιαφέρεται πέρα από τον αυστηρά προσωπικό του χώρο και με αυτή τη λογική δεν υπάρχει τίποτα που να με κάνει αισιόδοξο. Μπορεί να συνεχιστεί η οικοδόμηση μερικών πρότυπων κατοικιών ή άλλων κτιρίων, αλλά στο σύνολο θα υπάρχει η ανυπαρξία σχεδιασμού για το πώς, και πού εξαπλώνεται η πόλη, τι συντελεστές δόμησης και κάλυψης θα έχουν οι νέες περιοχές και τι ύψη, τι πλάτη δρόμων, πόσο μεγάλα χρειάζονται να είναι τα πεζοδρόμια, κάθε πότε χρειάζονται πάρκα και πλατείες, σχολεία, κοινόχρηστοι χώροι, παιδικές χαρές, κλπ. Οι περιοχές εντάσσονται στο σχέδιο για ψηφοθηρικούς λόγους και ο σχεδιασμός ακόμα και των νέων περιοχών στηρίζονται στη χρησιμοποίηση του αυτοκινήτου. Υποδομές εκτός των δρόμων απουσιάζουν και σύντομα οι νέες περιοχές με καταστρατηγήσεις όλων των παραμέτρων δόμησης γίνονται ίδιες με τις παλιές. Τι γίνεται επίσης με το κέντρο της Αθήνας και των άλλων πόλεων, τι γίνεται με τη νέα μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα των πόλεων, τους μετανάστες που έχουν

διαφορετική κουλτούρα και τρόπο ζωής, με το αστικό πράσινο, τους πεζόδρομους, τις πλατείες. Υπάρχει μια γενική βουβαμάρα τόσο από τους αρχιτέκτονες όσο και από το επίσημο κράτος για όλα αυτά τα θέματα. Από την άλλη, υπάρχει ένας απαρχαιωμένος, δύσχρηστος και με πολλές ερμηνείες ΓΟΚ (γενικός οικοδομικός κανονισμός), με παραθυράκια για παρανομίες που καταστρατηγούν την όποια καλή πρόθεση των εισηγητών του. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν ίσως μια ένδειξη του τι μπορούμε να κάνουμε σαν κοινωνία, πώς μπορούμε μαζί να μετατρέψουμε την Αθήνα σε μια πόλη βιώσιμη, ευχάριστη, ανοικτή. Δυστυχώς με την τελετή λήξης αυτό το αίσθημα απομακρύνθηκε και γίναμε πάλι μονάδες που σκεπτόμαστε πάλι πώς θα κλείσουμε τους ημιυπαίθριους, πώς θα καταστρατηγήσουμε την πρασιά, πώς θα κλέψουμε σε τετραγωνικά, πώς θα ορθώσουμε τους φράχτες μας και θα κλειστούμε στη μίζερη προστατευμένη ιδιωτικότητά μας. Λυπάμαι που είμαι τόσο απαισιόδοξος αν και νέος σχετικά σε ηλικία. Υπάρχουν κάποιοι θύλακοι αισιοδοξίας, όπως η δενδροφύτευση από ομάδα πρωτοβουλίας κατοίκων των Εξαρχείων σε χώρο πάρκινγκ, οι μαζικές δενδροφυτεύσεις στους περιαστικούς χώρους πρασίνου της Αθήνας, οι ποδηλατοδρομίες στο κέντρο με παράλληλη πίεση για περισσότερους ποδηλατόδρομους. Υπάρχει μια κοινωνική ομάδα που ασφυκτιά με τις σημερινές συνθήκες και επιθυμεί τη βελτίωσή τους, χωρίς όμως νομίζω να αγγίζει θέματα αστικού σχεδιασμού που είναι απαραίτητα για τη βελτίωση της καθημερινότητάς μας.

www.tsipiras.gr

ΚΩΣΤΑΣ ΣΤ. ΤΣΙΠΗΡΑΣ

Χτίζοντας ένα σπίτι είναι σα να φυτεύεις ένα δέντρο Τι γνώμη έχετε για τις εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας (high tech) στο βιοκλιματικό σχεδιασμό ενός κτιρίου; Ποιες από αυτές είναι πραγματικά οικολογικές; Θα μπορούσατε να αναφέρετε ένα παράδειγμα; Ένα ολιστικής, και όχι μόνο βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής κτίριο, δε χρειάζεται καμία από τις λεγόμενες εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας. Εκείνο που χρειάζεται είναι να τεχνώσουν, κατ’ Αριστοτέλη, το νου τους οι ιδιοκτήτες του, για να μπορέσουν να επικοινωνήσουν με το περιβάλλον, τη φύση, με την οικογένειά τους, με το σπίτι τους, και με τον ίδιο τον οικολογικό εαυτό τους, και να γίνουν κοινωνοί μίας ανώτερης γνώσης, που πιθανά θα τους οδηγήσει πέρα από τον κόσμο της γεννέσεως και της φθοράς,… Ποιος είναι ο ρόλος του αρχιτέκτονα σ’ έναν κόσμο που “αυτοκαταστρέφεται”; Ο ρόλος του αρχιτέκτονα μηχανικού, στα χιλιάδες χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας, ήταν πάντα ο ρόλος του θεραπευτή της σχέσης άνθρωπος και δομημένος χώρος, σε συνάρτηση με αυτό που υπάρχει πάνω (κοσμικό σύμπαν), κάτω (γη) και γύρω (φύση και περιβάλλον), και όχι ο ρόλος του μεταπράτη ελευθερο-επαγγελματία τεχνοκράτη. Δυστυχώς, όμως, ελάχιστοι είναι αυτοί που αντιλαμβάνονται σήμερα, πως το να χτίσεις ένα σπίτι είναι σα να φυτεύεις ένα δέντρο, να καλλιεργείς μία σχέση και να προσφέρεις ένα έργο στην ανθρώπινη κοινότητα. Και αυτό, σε μία εποχή μίας παγκόσμιας οικολογικής κρίσης, θα ήταν καλό να το αντιληφθούν οι πολίτες, μήπως και υπάρξουν μελλοντικές γενιές που να οδηγήσουν τον πλανήτη μας στην σωτηρία… Τι είναι ο Σύλλογος Ολιστικής Αρχιτεκτονικής; Πόσο σημαντικές είναι οι συντονισμένες πρωτοβουλίες πολιτών στο ν’ αλλάξουν τα κακώς κείμενα ενός δυσλειτουργικού κράτους σε θέματα οικολογίας; Ο Σύλλογος Ολιστικής Αρχιτεκτονικής (Σ.ΟΛ.ΑΡ., www.s-ol-ar.gr) είναι μια μι-

κρή αμεσοδημοκρατική και αυτοδιαχειριζόμενη πρωτοβουλία ενεργών πολιτών και μαχόμενων και μάχιμων μηχανικών, που λειτουργεί στην κατεύθυνση που περιγράφηκε στις δύο παραπάνω απαντήσεις, μέσα από τη διοργάνωση σεμιναρίων και συνεδρίων, και την παρέμβαση στα δρώμενα της ελληνικής μικρο-κοινωνίας μας. Τέλος, οι πρωτοβουλίες των πολιτών, σε μια κοινωνία που λειτουργεί, δυστυχώς, με την αναξιοκρατική και αντιδημοκρατική λογική των κολλητών, αποτελούν την μοναδική, κατά τη γνώμη μου, ελπίδα για το ξεπέρασμα της οικολογικής κρίσης, αλλά και για τη λύση στα τραγικά αδιέξοδα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία και οικονομία.

www.anamorphosis-architects.com

JED LAVER

Αναζητούμε μοναδικούς και πρωτότυπους τρόπους σχεδιασμού Πότε ο βιοκλιματικός σχεδιασμός αποτελεί απλώς ένα στοιχείο μόδας στο λεξιλόγιο του σύγχρονου αρχιτέκτονα και πότε γίνεται ένα ουσιαστικό μέρος της συνθετικής διαδικασίας; Πώς η βιοκλιματική προσέγγιση ενσωματώνεται στην εργασία του γραφείου σας; Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός είναι μόδα όταν οι αρχιτέκτονες και οι σχεδιαστές προσπαθούν να τον χρησιμοποιήσουν, χωρίς να γνωρίζουν πώς χρησιμοποιείται ή τι ακριβώς είναι. Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός γίνεται ουσιαστικό στοιχείο, όταν ενσωματώνεται στην πρακτική των γραφείων. Όταν οι αρχιτέκτονες ξέρουν τι είναι και πώς να τον χρησιμοποιήσουν σε σχέση με το τοπικό κλίμα. Το γραφείο μας προσπαθεί να κατανοήσει το τοπικό κλίμα πριν σχεδιάζει για λογαριασμό του πελάτη.

τέχνης και επιστήμης στις προτάσεις σας. Πώς συνδυάζονται όλα αυτά κατά το σχεδιασμό των προτάσεών σας; Το γραφείο μας πάντοτε αναζητά μοναδικούς και πρωτότυπους τρόπους σχεδιασμού. Κάποιες φορές χρησιμοποιούνται νέα υλικά και τεχνολογίες στον σχεδιασμό του φωτισμού, τα κτιριακά κελύφη, τα δομικά συστήματα κ.α. Η αρχιτεκτονική είναι υλιστική. Είναι τεχνολογία. Συχνά, αξιοποιούμε παραδοσιακές λύσεις, αλλά εξίσου συχνά χρειάζεται να αναζητήσουμε και πρωτότυπες λύσεις. Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει, κατά τη γνώμη σας, η οικολογική συνείδηση ενός αρχιτέκτονα; Ο αρχιτέκτονας μπορεί να είναι άριστος γνώστης των επιπτώσεων των κτιριακών έργων του στον χώρο ή μπορεί να διαχειρίζεται το κάθε έργο ως ξεχωριστό από τον υπόλοιπο κόσμο και ανεξάρτητο από οποιαδήποτε επιρροή. Οι αρχιτέκτονες κατατάσσονται συχνά ως καλοί με βάση το προϊόν που προσφέρουν και όχι τη συνείδησή τους. Αυτό εν μέρει αποδίδεται στην τεράστια δυσκολία που υπάρχει στη μέτρηση του οικολογικού αποτυπώματος ενός κτιρίου. Μερικοί αρχιτέκτονες προσπαθούν να μετρήσουν πόσα έντομα μπορεί να βλάψει το κτίριό τους κατά την οικοδόμησή του. Άλλοι εξετάζουν την τοπική βλάστηση, το χορτάρι, την παρθένα γη ή τα ανακτημένα εδάφη... Από όσο ξέρω, δεν υπάρχει κανένας τυποποιημένος ή καθορισμένος όρος για να μετρήσει κανείς το αποτύπωμα ενός κτιρίου...

* O Jed Laver είναι συνεργάτης αρχιτέκτονας του γραφείου Αναμόρφωσις - Αρχιτέκτονες. * Αναμόρφωσις - Αρχιτέκτονες: Νίκος Γεωργιάδης, Κώστας Κακογιάννης, Παναγιώτα Μαμαλάκη, Βάιος Ζητωνούλης

*Οι παραπάνω απαντήσεις εκφράζουν τις προσωπικές απόψεις και πεποιθήσεις του υπογράφοντος.

Συχνά χρησιμοποιείτε σύγχρονη τεχνολογία και μοντέρνα υλικά στα έργα σας. Είναι επίσης ενδιαφέρον, όταν συναντάμε την αλληλεπίδραση με άλλους τύπους

www.doxiadisplus.com

ΘΩΜΑΣ ΔΟΞΙΑΔΗΣ

Πρέπει να μειώσουμε σταδιακά το οικολογικό αποτύπωμα των κτιρίων μας Υπάρχουν διάφορες τάσεις σε αυτό που ονομάζουμε βιοκλιματικό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, αναλόγως της τεχνολογίας, των υλικών ή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που χρησιμοποιούνται κάθε φορά. Πώς επηρεάζουν όλες αυτές οι τάσεις τη φιλοσοφία σχεδιασμού σας; Ο βιοκλιματικός, και γενικά ο οικολογικός σχεδιασμός αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της αρχιτεκτονικής μας πρακτικής. Τόσο, λόγω της εκτεταμένης ένταξης στοιχείων του περιβάλλοντος στην αρχιτεκτονική και την πολεοδομία από τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη και τους συνεργάτες του στη δεκαετία του ’60, όσο και λόγω της ειδικής μας σχέσης με την οικολογία τοπίου ήδη από το 1995, δεν μπορούμε να δούμε την αρχιτεκτονική δημιουργία παρά μέσα από το πρίσμα της οικολογίας. Πρακτικά αυτό μας οδηγεί στον οικολογικό σχεδιασμό του συνόλου κτίριο - περιβάλλων χώρος, που συμπεριλαμβάνει την ένταξη στους υφιστάμενους οικότοπους και την προστασία της βιοποικιλότητας, την προσεκτική επιλογή θέσης και προσανατολισμού, την υπεύθυνη διάθεση και επανάχρηση των υλικών εκσκαφής, τη διαχείριση του νερού, την εξοικονόμηση και παραγωγή ενέργειας σε επίπεδο κελύφους και εσωτερικού, την επιλογή υλικών κατασκευής με γνώμονα και τον οικολογικό τους κύκλο ζωής, την κατά το δυνατόν υπεύθυνη διάθεση των απορριμμάτων όπως για παράδειγμα μέσω της χρήσης φυτο-απορροφητικών βόθρων. Σε κάθε περίπτωση προκρίνουμε τις λύσεις που είναι οικολογικά, τεχνικά και οικονομικά λογικές στις συγκεκριμένες συνθήκες. Με άλλα λόγια, προσπαθούμε να μειώνουμε σταδιακά το οικολογικό αποτύπωμα των κτιρίων μας. Πιστεύουμε βαθιά ότι αυτό αποτελεί ηθική ευθύνη και πρακτικό πλεονέκτημα του σωστού σχεδιασμού, και όχι απλώς τάση της εποχής μας. Τι προσπαθήσατε να πετύχετε στην βραβευμένη πρότασή σας για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό με τίτλο: “Δ. Αρεοπαγί

30 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

του 2008: αντιμετώπιση των πίσω όψεων των διατηρητέων κτηρίων επί της Διονυσίου Αρεοπαγίτου 17 και 19”; Η αντιμετώπιση των πίσω όψεων που βλέπουν στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης θέτει μια σειρά από ερωτήματα που σχετίζονται με τον αστικό μας πολιτισμό. Επιλέξαμε να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά κατά το δυνατό στο σύνολό τους και όχι να δούμε το θέμα απλώς ως διαμόρφωση δύο όψεων. Ο βασικός προβληματισμός είναι πώς συνδέεται το νέο Μουσείο με τον υφιστάμενο ιστό, τόσο το φυσικό όσο και τον αστικό. Παρατηρήσαμε ότι το Μουσείο αποτελεί το ίδιο ένα αξιοθέατο που πρέπει να αγκαλιάσει και να αγκαλιαστεί από τον περίπατο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Παρατηρήσαμε επίσης ότι αποτελεί πλέον μέρος του αθηναϊκού αστικού ιστού, με τα καλά του και τα κακά του, και ότι πρέπει να συνυπάρξει με αυτόν τον ιστό και όχι να τον αντικαταστήσει. Η αντικατάσταση φέρνει στην επιφάνεια συμπλέγματα κατωτερότητας και αμηχανίας, που δεν αποτελούν καλό οδηγό για κανέναν άνθρωπο και καμία πόλη. Παρατηρήσαμε τέλος ότι η Ακρόπολη, οι πολυκατοικίες, η Αθήνα ολόκληρη και το ίδιο το Μουσείο κάθονται πάνω σε ένα συγκλονιστικό υπόβαθρο, που για τους πρώτους Αθηναίους αποτελούσε και προσκύνημα: τον Βράχο της Αθήνας, που ως βασικό στοιχείο του τοπίου της διαμορφώνει και το συνολικό της περιβάλλον. Επιλέξαμε να αναδείξουμε το στοιχείο αυτό του Βράχου, και να του δώσουμε το ρόλο του μορφολογικού συνδετικού ιστού μεταξύ νέου Μουσείου, αρχαίων, πολυκατοικιών, πεζοδρόμου, και της Ακρόπολης αυτής καθ΄ αυτής. Το στοιχείο του βράχου ξεκινά από τη βάση του Μουσείου και αναδύεται μέχρι που γίνεται ένα μεγάλο επίπεδο στη βάση των πίσω όψεων. Το επίπεδο αυτό αποτελεί πλατεία θέασης του Μουσείου, και συνέχεια του περιπάτου της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Ο πέτρινος βράχος συνεχίζει να αναρριχάται και καλύπτει την τυφλή όψη της Διονυσίου Αρεοπαγίτου 19, έτσι ώστε όταν το σύνολο φαίνεται από το νέο Μουσείο, ο βράχος στη βάση του, η νέα πλατεία, η τυφλή όψη και ο βράχος της Ακρόπολης ενοποιούνται σε ένα σύνολο. Με τον

τρόπο αυτό, το ίδιο το Μουσείο δένεται οπτικά με την Ακρόπολη. Πόσο εύκολο είναι να υιοθετηθούν τέτοιες προτάσεις από την ελληνική κοινωνία και το ελληνικό κράτος; Για το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να γίνει στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι κανόνες. Αλλού επικρατεί μεγάλη αδράνεια, αλλού εκπληκτική ευελιξία. Τα πράγματα είναι εξαιρετικά προσωποκεντρικά και προχωρούν από τις πρωτοβουλίες ατόμων και όχι πάντα σύμφωνα με συνολικές στρατηγικές Ή αν τα προωθήσουν τα ΜΜΕ, που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την πρώτη εξουσία. Έχουμε όμως την ελπίδα ότι οι νέες δυσκολίες που περνάμε ομαδικά μπορούν να φέρουν νέα συλλογικότητα και ενέργεια για το μέλλον, που θα ξεπεράσουν τις εκάστοτε αδράνειες. Εμείς σαφώς προς αυτήν την κατεύθυνση πολεμάμε, και γνωρίζουμε πάρα πολλούς δημιουργικούς Έλληνες που κάνουν το ίδιο, με πείσμα και ελπίδα.

Η μελέτη φωτισμού είναι διαχείριση ενέργειας Το BuildingGreen συζητά για το φωτισμό, το διαφωτισμό και την πράσινη ανάπτυξη, με τον Δρ. Γιώργο Παϊσίδη, πρόεδρο της Διεθνούς Ένωσης Μελετητών Επαγγελματικού Φωτισμού (PLDA), ιδρυτικό μέλος της Εθνικής Επιτροπής Φωτισμού της Ελλάδας, ΕΦΕ, στη Διεθνή Επιτροπή Φωτισμού CIE.

Δεν είναι η πρώτη φορά που το περιοδικό μας απευθύνεται σε σας για να διαφωτίσει τους αναγνώστες του. Αυτή τη φορά όμως περιμένουμε να ακούσουμε από εσάς κάτι περισσότερο για τα περί τον φωτισμό τεκταινόμενα σε διεθνές επίπεδο, δεδομένου ότι η ανάδειξή σας στην προεδρία της Διεθνούς Ενώσεως Μελετητών Επαγγελματικού Φωτισμού PLDA σας προσφέρει περισσότερες δυνατότητες αξιολόγησης των πρακτικών φωτισμού που ακολουθούνται στις χώρες από τις οποίες προέρχονται τα μέλη σας σε Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία. Υπάρχει αλήθεια κάποια σημαντική εξέλιξη στον φωτισμό που έχει αφήσει ανυποψίαστους του Έλληνες μηχανικούς;

Photo by Χάρης Πάραλης

Δρ. Γιώργος Παϊσίδης Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Μελετητών Επαγγελματικού Φωτισμού (PLDA)

Οι Έλληνες είναι κι αυτοί κάτοικοι του Παγκόσμιου Χωριού και μέτοχοι των καρπών της ευρυζωνικότητας. Συνεπώς είναι αρκετά δύσκολο να μένουν ανυποψίαστοι για τις διεθνείς εξελίξεις. Ωστόσο υπάρχει μεγάλη σύγχυση μεταξύ ενημέρωσης σχετικά με το τι προσφέρει η αγορά και αφομοίωσης πραγματικής τεχνογνωσίας. Όλοι ας πούμε γνωρίζουμε από λίγο έως πολύ την επέκταση της εφαρμογής των φωτοδιόδων LED στον γενικό φωτισμό ή έχουμε ακούσει προβλέψεις ότι έως το 2020, τα LED θα καλύπτουν σε παγκόσμια κλίμακα το 70% των αναγκών γενικού φωτισμού. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι με αυτή

σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης έχει σταθεί αδύνατον να εκδώσει ένα πόρισμα σχεδόν ένα έτος μετά από στοιχειοθετημένες καταγγελίες. Δεν μας λείπουν λοιπόν οι ευκαιρίες για την ανάπτυξη. Ούτε και η πίεση από τις συνθήκες. Αυτό που σίγουρα μας λείπει είναι η στοιχειώδης συλλογικότητα. Η συναίσθηση ότι το κοινό όφελος απολήγει σε ατομικό και όχι αντίστροφα. Αυτή η συναίσθηση δυστυχώς εμποδίζεται από προηγούμενες ατομικές εμπειρίες αποκλεισμού από αυτό παρά τις αντίθετες αρχικές προσδοκίες. Οι κοινωνίες δεν μπορούν όμως να προοδεύσουν στη βάση ατομικών προσπαθειών ή έστω δικαιολογημένων προκαταλήψεων. Ποιο παράδειγμα συλλογικότητας έχετε κατά νου όταν στρέφεστε εμμέσως ενάντια στην εθνική τάση για ατομική προσπάθεια; 1 Εικ. 1 Φωτισμός προτεσταντικού ναού στο Alingsas της Σουηδίας.

την ενημέρωση είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε συστήματα φωτισμού LED και να ολοκληρώσουμε αξιόπιστες ως προς τη λειτουργία τους εγκαταστάσεις με LED. Συνεπώς, το πρόβλημα στην τεχνολογικά εξαρτημένη Ελλάδα είναι η έλλειψη πρόσβασης στην ειδική και συνεχιζόμενη εκπαίδευση, καθώς επίσης και η συνυφασμένη με αυτήν, τάση αναπλήρωσης του γνωσιοθεωρητικού και εμπειρικού κενού με την συγκέντρωση αβαθούς πληροφορίας μεταπρατικού ενδιαφέροντος. Από αυτήν την άποψη υστερούμε ακόμη και σε σχέση με τον τρίτο κόσμο. Ο βαθμός δημιουργικής αφομοίωσης της τεχνολογίας των LED στην Ελλάδα είναι περίπου μηδενικός. Αντίθετα στο Αφγανιστάν, το Περού, το Νεπάλ, την Γκάνα, τη Σρι Λάνκα και πλήθος άλλων χωρών του Τρίτου Κόσμου, η οργάνωση Light Up The World υποστηριζόμενη ενίοτε κεφαλαιακά και από την γνωστή από το βραβείο Νόμπελ στον ιδρυτή της Τράπεζα των Φτωχών Grameen Bank κατάφερε να δημιουργήσει εισόδημα στους αντίστοιχους πληθυσμούς με τη μετάβαση από την κηροζίνη στις φωτοδιόδους. Μήπως όμως εκεί συνετίζει τους πληθυσμούς η φτώχεια και η ανάγκη; Έτσι είναι. Όμως, γιατί δεν μπορούν παρόμοιες συνθήκες έστω σε άλλη κλίμακα να οδηγήσουν σε αντίστοιχες συμπεριφορές και εδώ; Ειλικρινώς, αναρωτιέμαι και δεν γνωρίζω την απάντηση. Όμως έχω να σας δώσω ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αναπτυξιακής αδυναμίας. Τον Ιανουάριο του 2007, μετά από διαδοχικές αναβολές και καθυστερήσεις, η ελληνική κυβέρνηση εκείνης της περιόδου παρέλαβε πάνω από 140 Πρότυπα Καινοτόμα Σχέδια Ανάπτυξης - ΠΚΣΑ από εταιρικά

32 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

σχήματα σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας. Μόλις τον Ιούλιο του 2009 εγκρίνεται μεταξύ 13 ΠΚΣΑ και το “ΜΙΚΡΕΝΕΡΓΕΙΝ” της Κέρκυρας για την εφαρμογή συλλογικής πολιτικής ενεργειακής αυτονόμησης των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης με εμβαδόν επιφάνειας πώλησης έως 100 τμ. Σε αυτό το σχέδιο προβλεπόταν η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του φωτισμού σε καταστήματα όπου ο φωτισμός αντιπροσωπεύει ποσοστό μεγαλύτερο από το 75% της ενεργειακής τους διάρθρωσης. Ακολούθησαν απερίγραπτα μικροπολιτικά ευτράπελα και δυστυχώς τυπικά σκάνδαλα με αποτέλεσμα σήμερα 4 ολόκληρα χρόνια μετά να μην έχει γίνει απολύτως τίποτα και να έχουν απωλεσθεί και πόροι από το ΕΣΠΑ. Μέσα στα έτη που πέρασαν όμως θα είχαν, σε περίπτωση συνετής διαχείρισης, αποσβεστεί οι συγχρηματοδοτούμενες από το ΕΣΠΑ επενδύσεις και θα είχε αποκτηθεί σημαντική εμπειρία από την εφαρμογή νέων τεχνολογιών φωτοδιόδων προς όφελος της τοπικής οικονομικής ανάπτυξης αλλά και της ανάπτυξης της χώρας. Από αυτήν την άποψη πιστεύω ότι τα δάνεια της Grameen Bank για την αντικατάσταση της κηροζίνης από φωτοδιόδους μπόρεσαν να φέρουν καλύτερα αποτελέσματα από ότι το ΕΣΠΑ για την πράσινη ανάπτυξη του φωτισμού στην Κέρκυρα. Μακάρι η κρίση να αναγκάσει τους αρμοδίους σε Περιφέρεια Ιονίων Νήσων και ΥΠΟΙΟ να επανέλθουν στο κακοποιημένο και εν τέλει εγκατελελειμένο “ΜΙΚΡΕΝΕΡΓΕΙΝ” για το οποίο, όσο και αν ακούγεται παράξενο, εξακολουθεί να εκκρεμεί η επίσημη θέση της πολιτείας που δυστυχώς μοιάζει σήμερα πελαγωμένη για να μπορέσει να ανταποκριθεί σε όλες τις ευθύνες της, όπως αρμόζει. Ακόμη και το

Δεν έχω ένα, αλλά πολλά παραδείγματα κατά νου. Θα περιοριστώ όμως σε αυτό της μικρής σουηδικής πόλης του Alingsas, όπου το 2008 είχα την ευκαιρία να επιμεληθώ του φωτισμού της όψης ενός προτεσταντικού ναού. Το αποτέλεσμα του εγχειρήματος ήταν ότι το εντευκτήριο της εκκλησίας προσέφερε εκείνο το βράδυ ελληνικές λιχουδιές ενώ την άλλη μέρα το πρωί ξεφύτρωσε στο ουδέτερο ψυχρό και ανεικόνιστο περιβάλλον του ναού μια εικόνα του Παντοκράτορα. Αυτό ήταν όμως επίτευγμα της “εκκλησίας του δήμου” οφείλω να ομολογήσω και όχι δικό μου προσωπικό. Στο φεστιβάλ φωτισμού είχαν οι πάντες συμμετοχή. Οι μαθητευόμενοι ηλεκτρολόγοι εγκαταστάτες προσέφεραν δωρεάν εργασία για να ολοκληρωθούν οι εγκαταστάσεις φωτισμού, οι φοιτητές εκπονούσαν με κατάλληλη καθοδήγηση σχέδια που περιέγραφαν τις επεμβάσεις φωτισμού, ενώ μια πόλη 15.000 κατοίκων είχε επί ένα μήνα κάθε βράδυ κλεισμένα όλα τα ξενοδοχεία της σε ακτίνα 40 χλμ. Μέχρι και οι αγρότες βρήκαν δουλειά στην πόλη φροντίζοντας τα άλογά τους και τις άμαξες που πρόσφεραν για ρομαντικές νυκτερινές περιηγήσεις και όμορφες στάσεις στις καλοφωτισμένες γωνιές της πόλης. Αυτό δεν μπορεί να πετύχει χωρίς ένα είδος παλλαϊκού συναγερμού. Δεν γνωρίζω πόλη στην Ελλάδα με ανάλογο όφελος από το φωτισμό, όπως και δεν γνωρίζω πού μπορεί κανείς εδώ να βρει ανάλογα κοιτάσματα συλλογικότητας. Στην Κύπρο καταφέρατε επίσης να κερδίσετε Διεθνείς Διαγωνισμούς και το Γενικό Σχέδιο Νυκτερινού Αστικού Τοπίου της εντός των τειχών Λευκωσίας έχει αρχίσει να υλοποιείται. Ανάλογα παραδείγματα εντός Ελλάδος, υπάρχουν; Η ευφορία της Ολυμπιάδας έχει μετατραπεί σε κατήφεια. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει ιδιαίτερη διάθεση σήμερα στην Ελλάδα

Στιγμιότυπα δύσης ηλίου 3500.00 3000.00 2500.00

Photopic illuminance (lux) Limassol 23.11.2009 Circadian Stimulus (2856 K lux) Limassol 23.11.2009

2000.00 1500.00 1000.00 500.00 0.00 16:27 16:28 16:29 16:30 16:31 16:32 16:33 16:34 16:35 16:36 16:37 16:38 16:39 16:40 16:41 16:42 16:43 16:44 16:45 16:46 16:47

Γραφική παράσταση 1 Αποτελέσματα τεκμηρίωσης ιαματικών ιδιοτήτων φυσικού φωτισμού Λεμεσού για το μήνα Νοέμβριο.

να ξαναφτιάξουμε τις πόλεις μας όμορφες. Εξάλλου υστερούμε και σε διαδικασίες. Θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να βρεθεί Δήμος στην Ελλάδα να προκηρύξει διεθνή διαγωνισμό για μελέτη που αφορά το νυκτερινό του τοπίο στο πρότυπο του Δήμου Λευκωσίας. Και θα περάσουν και αρκετά χρόνια μέχρι να ξεπεράσουμε τη δυσπιστία μας απέναντι στους Δήμους που για την ώρα δεν πείθουν για την αξιοκρατική μεταχείριση των υποψηφίων προμηθευτών ή και μελετητών. Δε νομίζω ότι θα ανταποκρινόμουν σε πρόσκληση Δήμου στην Ελλάδα για εκδήλωση ενδιαφέροντος σχετικά με τον αστικό φωτισμό. Στην καλύτερη περίπτωση που με παρέσυρε ο οίστρος στη συμμετοχή θα με βασάνιζαν οι επιφυλάξεις. Στα έργα της Λευκωσίας και της Πάφου άλλο ήταν το μέλημά μου. Ο ίδιος ο φωτισμός και όχι το στόρυ γύρω από αυτόν. Και το συγκινητικό είναι ότι βρήκα εκεί δημόσιους λειτουργούς να έχουν την ίδια ακριβώς έννοια. Δεν αισθάνθηκα τη μοναξιά μιας ατομικής προσπάθειας όπως συνήθως συμβαίνει στην Ελλάδα. Πού αποδίδετε αυτήν την έλλειψη διαφανών διαδικασιών στην Ελλάδα στις αναθέσεις έργων φωτισμού; Σε πολλούς και διαφόρους λόγους. Πρώτα απ’ όλα έχει υποτιμηθεί η σημασία της μελέτης φωτισμού και κανείς αδαής δεν μπορεί να φανταστεί θεαματικές διαφορές ποιότητας και αποκομιζόμενου οφέλους μεταξύ διαφορετικών προσεγγίσεων φωτισμού. Και βέβαια αν από τον φωτισμό χωρίς σχέδιο προκύψουν και κάποιες καλές εκπλήξεις, ελλείψει σχεδίου, αυτά

τα καλά αποτελέσματα δεν επιδέχονται αναπαραγωγή ή αναγωγή στην κλίμακα άλλων συναφών έργων. Άλλος λόγος είναι ότι η συγγραφή διαδικασιών προϋποθέτει ειδική γνώση που δεν υπάρχει πάντοτε. Και η αναπλήρωσή της απαιτεί συνεργασίες με τρίτους, δηλαδή μια καθόλου συνηθισμένη πρακτική στην Ελλάδα που έχει συνηθίσει να δίνει λύσεις εκ των ενόντων. Ύστερα οι τοπικές κοινωνίες είναι πολύ κλειστές. Ή θα αναθέσουν πέρα από κάθε αξιοκρατία στο δικό τους ντόπιο αυτόκλητο ειδικό ή κατ’ εξαίρεση, και πάλι χωρίς διαδικασίες θα αναθέσουν σε κάποια αυθεντία του εξωτερικού το φωτισμό, αποφεύγοντας όμως σε κάθε περίπτωση μια πραγματική αξιολόγηση ή σύσταση επιτροπής από μέλη άσχετα με την ελλαδική κοινωνία και σχετικά με το αντικείμενό τους. Η αξιοκρατία είναι εργαλείο ποιότητας και στο φωτισμό. Μπορεί να μην εγγυάται ότι θα αναδειχθεί πρώτος ο πραγματικά καλύτερος. Εγγυάται όμως δύο πράγματα, ότι πρώτον δεν θα μείνει αναξιοποίητος ο κορυφαίος έστω και αν δεν αναδειχθεί πρώτος από τις διαδικασίες και δεύτερον ότι δεν θα αναδειχθεί πρώτος ένας από τους τελευταίους. Δεν έχει δηλαδή τόσο μεγάλη σημασία αν θα αναλάβει μια μελέτη ο Γιώργος Φατσέας ή ο Γιώργος Παϊσίδης. Σημασία έχει να μην αναλάβει μια μελέτη φωτισμού κάποιος που δεν μπορεί να ανταποκριθεί καθόλου στις απαιτήσεις του έργου. Αυτό ακριβώς πρέπει να εγγυώνται οι διαδικασίες ανάθεσης μελετών φωτισμού περιγράφοντας με ακρίβεια τα αντίστοιχα παραδοτέα που θα πρέπει εξάλλου να δεσμεύουν ομοίως ως προς τις υποχρε-

ώσεις τους όλους τους υποψήφιους μελετητές. Η ύπαρξη διαδικασιών σχετίζεται δηλαδή και με την ανάγκη διασφάλισης της απόδοσης μιας επένδυσης. Σε αυτό σίγουρα θα μας ξεπερνά η Κύπρος... Η Κύπρος μπορεί να μην εκπροσωπείται ακόμη στη Διεθνή Επιτροπή Φωτισμού CIE, όπως η Ελλάδα, που απέκτησε σχετικά πρόσφατα Εθνική Επιτροπή Φωτισμού και έγινε μέλος της CIE με υστέρηση περίπου σαράντα χρόνων από την Τουρκία και τη Βουλγαρία, καθώς και πλήθος άλλες χώρες, αλλά αντιλαμβάνεται καλύτερα τα οικονομικά οφέλη που μπορεί να αποκομίσει επενδύοντας στην καινοτομία πορισμάτων εφαρμοσμένης έρευνας. Αυτό είχα την ευκαιρία να το διαπιστώσω δουλεύοντας για λογαριασμό του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού και του Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Λευκωσίας με σκοπό την τεκμηρίωση των ιαματικών ιδιοτήτων του φυσικού φωτός της Κύπρου τον μήνα Νοέμβριο, οπότε σημειώνεται έξαρση των φαινομένων της εποχιακής κατάθλιψης (Seasonal Affective Disorder) στην Βόρεια Ευρώπη που αντιμετωπίζεται με συχνά επώδυνα φωτόλουτρα που προσφέρονται για τους βαριά ασθενείς σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Όταν το 2006, η Εθνική Επιτροπή Φωτισμού αποτάνθηκε στον υφυπουργό Τουρισμού για το ίδιο ζήτημα, εκείνος με επιστολή του την παρέπεμψε στον υπουργείο Ανάπτυξης. Το υπουργείο έδειξε να μην το αφορά. Κατά τα άλλα οι λόγοι για παράταση της τουριστικής περιόδου και καλλιέργεια εναλλακτικών μορφών τουρισμού περίσσευαν χωρίς κανένα ορατό αποτέλεσμα. Θα μου πείτε ότι και η Κύ-

Δόση φωτός klxh Σύγκριση ετεροχρονισμένων δόσεων φωτός σε Λεμεσό και Coburg

Limassol 23.11.2009 16:30 - 16:50 Δόση φωτός 0.14 klxh

0.16

Coburg 11.11.2009 13:20 - 13:40 Δόση φωτός 0.014 klxh

0.14

0.12

0.10

0.08

0.06

0.04

0.02

0.00

Τιμές σεροτονίνης πριν και μετά από 7ήμερη παραμονή στην Κύπρο Περίοδος παραμονής στη Λεμεσό: 22.11.2009 - 29.11.2009 Τιμές σεροτονίνης στις 20.11.2009 πριν την παραμονή στην Κύπρο

Τιμές σεροτονίνης στις 30.11.2009 μετά την παραμονή στην Κύπρο

Μεταβολή

άτομο J.

111 μg/g

159 μg/g

+ 43%

άτομο K.

98 μg/g

179 μg/g

+ 83%

Φυσιολογικές τιμές επιπέδων σεροτονίνης 148 - 230 μg/g.

προς δεν έχει δει ακόμη αποτέλεσμα από αυτή τη δράση. Σωστό είναι αυτό αλλά βλέπω με συμπάθεια το γεγονός ότι έχει το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον πιο πολύ από εμάς. Δεν είναι τίποτε άλλο ο οραματισμός από τον προσανατολισμό της ματιάς μας στο απώτερο μέλλον. Τι λείπει και εμποδίζει με την έλλειψή του τον οραματισμό στα έργα φωτισμού; Αν ρωτάτε σε προσωπικό επίπεδο, δε βρίσκω κάτι να λείπει, όσο να περισσεύει και έτσι να φρενάρει τον οραματισμό. Από τύχη δεν έπεσα κι εγώ θύμα αυτής της υπηρέτησης του περιττού. Γιατί υπέβαλλα προσφορές και για υπαίθριους χώρους τύπου DisneyLand και για Καζίνο. Εκρίθην ακατάλληλος και μπόρεσα να προφυλάξω έτσι σε κάποιο βαθμό την πνευματική μου ακεραιότητα. Χωρίς αυτήν δεν μπορείς να οραματίζεσαι ούτε το φως, ούτε το σκοτάδι που θέλει εξάλλου ακόμη πιο πολύ φαντασία. Και ελλείψει φαντασίας διαρκώς υπονομεύεται από φλύαρες φωταψίες, εμπνευσμένες από βαθιά ανησυχία. Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται η πράσι-

34 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

νη ανάπτυξη του φωτισμού στην Ελλάδα; Χάρηκα πολύ που άκουσα ότι επιτέλους θα αποξηλωθούν οι παράνομες φωτεινές επιγραφές στο δημόσιο χώρο. Για να κάνουμε βήματα προς τα εμπρός πρέπει να δώσουμε σημασία πρώτα στα στοιχειώδη. Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε π.χ. για εξοικονόμηση ενέργειας στο φωτισμό, την ίδια ώρα που σωρεία ενεργοβόρες επιγραφές ξοδεύουν άσκοπα αλόγιστες ποσότητες ενέργειες. Ωστόσο, δεν πάνε όλα ρολόι. Κάθε άλλο. Αν ρίξει, ας πούμε, κανείς μια ματιά στον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) που απέκτησε η Ελλάδα πρόσφατα, και πιο συγκεκριμένα στο άρθρο 3.6, θα διαπιστώσει τέτοια απόκλιση από την πραγματικότητα που θα αμφισβητήσει το κύρος του εγγράφου συνολικά. Γίνεται αναφορά σε βαθμό αποδόσεως φωτιστικών με μονάδες φωτεινής απόδοσης λαμπτήρων. Απόλυτη αναντιστοιχία! Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο νόμος προτείνει εξαιρετικά ενεργοβόρα φωτιστικά, αφού ο βαθμός αποδόσεώς τους αρκεί να είναι περίπου 50%, δηλαδή εξαιρετικά χαμηλός, για να πετύχει ένα φωτιστικό με λαμπτήρα φθορισμού 35W και

Limassol 23.11.2009 Coburg 11.11.2009 13:20 - 13:40 16:30 - 16:50

φωτεινής αποδόσεως 104 lm/W να εκπέμπει μόλις τα 55 lm/W. Δεν θα ήταν καλύτερο να παραπέμπει τουλάχιστον μόνο στο κοινοτικό πρότυπο ΕΝ 15193, που ούτως ή άλλως έχει κυρωθεί και από τον ΕΛΟΤ ως εθνικό πρότυπο και αναφέρεται με μεγαλύτερη ακρίβεια στις σχετικές απαιτήσεις; Αλλά ακόμη και η παρότρυνση εντός κανονισμού για χρήση λαμπτήρα φθορισμού στον γενικό φωτισμό είναι περιοριστική ως προς την επίτευξη βέλτιστης ενεργειακής απόδοσης. Γιατί δεν θα μπορούσε, ας πούμε, ο γενικός φωτισμός να εξυπηρετείται από φωτοδιόδους; Ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί η απαίτηση να σβήνουν οι μισοί λαμπτήρες τουλάχιστον σε χώρους που ευνοούνται από φυσικό φωτισμό. Αυτό φυσικά είναι εντελώς αδύνατον να γίνεται με μονόλυχνα φωτιστικά, αν θέλουμε να αποφύγουμε τον ανομοιογενή φωτισμό του χώρου. Άρα, πώς γενικεύεται με τόση σιγουριά; Αλλά νομίζω πως με το παράδειγμα αυτό αντιλαμβάνεστε ότι δεν μπορεί να γίνει δουλειά του νόμου να υποδείξει στον ειδικό πώς θα ενεργήσει, παρά να θέσει στόχους που ο ειδικός θα πρέπει να αναζητήσει εκείνος τους τρόπους να τους πετύχει. Δυστυχώς, όμως η κρατούσα σύγχυση ρόλων και ο αμήχανος μιμητισμός ενός συστήματος που προσπαθεί όψιμα να συμπορευθεί με την υπόλοιπη Ευρώπη, χωρίς να έχει αφομοιώσει ακόμη το δικό του εαυτό, μάς στερεί κεφάλαιο ανταγωνιστικότητας που σπαταλιέται απερίσκεπτα με γραφειοκρατικά καμώματα αμφιβόλου αποτελεσματικότητας. Όταν κάποιος προτρέπεται δυνάμει ΚΕΝΑΚ να πιστεύει ότι το ενεργοβόρο φωτιστικό του ανταποκρίνεται απολύτως στα κελεύσματα του νόμου για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης δεν

υπάρχει ουσιαστικά ώθηση για πρόοδο παρά σοβαρά κίνητρα υστέρησης.

Τιμές μελατονίνης πριν και μετά από 7ήμερη παραμονή στην Κύπρο

Όμως έχουμε επιτέλους έναν Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων, έστω με ελαττώματα. Δεν είναι προτιμότερο αυτό από την έλλειψη οποιουδήποτε πλαισίου; Σίγουρα είναι προτιμότερο να κάνεις λάθη από το να μην κάνεις τίποτα. Δεν χωράει αμφιβολία αυτό. Όμως σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει κανείς να είναι έτοιμος να μάθει από τα λάθη. Αλλοιώς, αυτά αντί να χρησιμεύουν στη βελτίωσή μας, παράγουν μόνον απώλειες. Τι θα συμβουλεύατε το ΥΠΕΚΑ να κάνει για να προωθήσει την πράσινη ανάπτυξη στο φωτισμό; Να προωθήσει τις ΣΔΙΤ στη διαχείριση του δημοτικού φωτισμού θεσπίζοντας διαδικασίες που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα του τομέα. Γιατί να μην περιοριστούν τα εισπραττόμενα δημοτικά τέλη φωτισμού ή γιατί να μην διατεθούν εν μέρει και για άλλες κοινωνικές προτεραιότητες εφόσον το λειτουργικό κόστος του δημοτικού φωτισμού επιδέχεται δραματική μείωση; Αναρωτιέμαι αν υπάρχει σήμερα Δήμος ή Κοινότητα στη χώρα που έχει αριθμημένους ιστούς φωτισμού, που διαθέτει δηλαδή μητρώο φωτισμού και σύστημα απογραφής του κόστους συντήρησης και λειτουργίας του. Χωρίς μια στοιχειώδη οργάνωση παρακολούθησης του κόστους φωτισμού δεν μπορεί όμως να στηθεί αξιόπιστος μηχανισμός βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης. Συνεπώς συνιστώ και εδώ πάνω κάτω ότι έγινε και με το έλλειμα της χώρας που σε λίγο θα ανακαλύψουμε ότι ήταν 12% αντί για 6% στα τέλη του 2009. Προέχει να ασχοληθούμε με τη διάγνωση του προβλήματος. Δεν έχουμε ακόμη καμία επίγνωση της σπατάλης στο δημοτικό φωτισμό. Στην ΕΕ έχει ολοκληρωθεί εδώ και 4-5 χρόνια ακριβέστατη απογραφή που εκτιμά την ετήσια μεσοσταθμισμένη κατανάλωση για οδικό φωτισμό στις 40-80 kWh ανά δημότη ή 10-30 kWh ανά τρέχον μέτρο οδού. Αντίστοιχα, το ετήσιο κόστος συντήρησης ενός ιστού φωτισμού κυμαίνεται από 16 έως 46 €. Εδώ τόσα χρήματα μπορεί να ξοδεύονται μόνον σε υπερωρίες για να διαγνωστεί ποιες λάμπες δεν ανάβουν και καύσιμα για γερανούς που ανεβάζουν τον τεχνίτη στη στάθμη του φωτιστικού για να εξακριβώσει το είδος της βλάβης του φωτιστικού ή τον τύπο του λαμπτήρα που χρειάζεται να αντικατασταθεί. Αν αντιπαραβάλλει κανείς τους αριθμητικούς δείκτες που ισχύουν για την υπόλοιπη Ε.Ε. με τις επιδόσεις των δήμων και κοινοτήτων της χώρας, όπως καταγράφονται από τους μετρητές της ΔΕΗ θα τρομάξει και θα αντιληφθεί εύκολα για ποιο λόγο είμαστε άξιοι επιτήρησης από ΕΚΤ και ΔΝΤ.

Περίοδος παραμονής στη Λεμεσό: 22.11.2009 - 29.11.2009 Τιμές μελατονίνης στις 20.11.2009 πριν την παραμονή στην Κύπρο

Τιμές μελατονίνης στις 01.12.2009 μετά την παραμονή στην Κύπρο

Μεταβολή

άτομο J.

52 ng/l

49 ng/l

- 6%

άτομο K.

60 ng/l

24 ng/l

- 60%

Φυσιολογικές τιμές ημέρας max 20 ng/l. Φυσιολογικές τιμές νύχτας max 150 ng/l.

Έτσι όπως περιγράφετε την κατάσταση δεν αφήνετε περιθώρια αισιοδοξίας... Κάθε άλλο! Η ανάγκη μπορεί αρκετές φορές να οδηγεί σε απόγνωση, αλλά αναγκάζει κιόλας. Ελπίζω στις καταναγκαστικές βελτιώσεις. Μια τέτοια βελτίωση μπορεί να είναι η εξοικείωση με την αλήθεια, η υποχώρηση της υποκρισίας, η αποδυνάμωση της αριθμολαγνείας που γεννούν εικονικές επιδόσεις, θεαματικές μεν, χωρίς αντίκρισμα δε. Ακούς τον έναν να λέει ότι πέτυχε 30% εξοικονόμηση στον φωτισμό, τον άλλον 50%. Όλοι φαίνεται να κερδίζουν ενώ κανείς δεν έχει εξετάσει προσεκτικά τι τον συμφέρει. Σε κατάστημα που εφαρμόσαμε μέτρα βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης στο φωτισμό διαπιστώσαμε ότι αλλάζοντας τους λαμπτήρες σε ένα ψυγείο μπορούσαμε να πετύχουμε εξοικονόμηση 10% μόνον στο ψυκτικό έργο ενώ παράλληλα η κατανάλωση για τον φωτισμό έπεφτε στο 50%. Δεδομένου όμως ότι οι καταναλώσεις για την ψύξη είναι δραματικά υψηλότερες από εκείνες του φωτισμού, καθώς μάλιστα δεν νοείται διακοπή της λειτουργίας του ψυγείου το βράδυ όπως γίνεται με τον φωτισμό αυτό το ταπεινό 10% ήταν επαρκές για να οδηγήσει σε διάρκεια απόσβεσης της επένδυσης εντός διετίας ενώ το 50% δεν απέδιδε ανάλογη συνδρομή στην απόσβεση. Αντίθετα υπάρχουν περιπτώσεις που εξοικονομήσεις της τάξεως του 70% είναι εξαιρετικά ασύμφορες. Αυτή η αλήθεια δεν μπορούσε να αναδειχθεί σε μέρες ευφορίας. Σήμερα είναι όλοι πιο προσεκτικοί στους λογαριασμούς τους και στις επενδύσεις τους. Δεν θα επενδύσουν εύκολα σε μια προοπτική απόσβεσης πενταετίας χωρίς να υπάρχουν ασφαλείς εγγυήσεις για εφάμιλλη τουλάχιστον διάρκεια ζωής του τεχνολογικού εξοπλισμού που χρησιμοποιείται για εξοικονόμηση ενέργειας. Είναι σε κάθε περίπτωση λιγότερο επιρρεπείς σε μύθους. Ποιον μύθο έχετε υπόψιν σας; Πολλούς αλλά ξεχωρίζει εκείνος με το “έξυπνο” σπίτι. Πολύ κολακευτικό ακούγεται να είναι το σπίτι κάποιου έξυπνο αλλά στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για κάποιο είδος εξυπνάδας όσο ευελιξίας που επιτρέπει διαφοροποίηση της εγκατάστασης και της λειτουργίας της χωρίς πολυδάπα-

νες και δυσεφάρμοστες παρεμβάσεις. Δεν είναι λίγοι όμως που με αυτήν την έννοια του έξυπνου σπιτιού δεν έχουν αντιληφθεί ότι πρόκειται στην πραγματικότητα για μια τεχνολογία δικτύου που παρέχει οικονομικότερη διασύνδεση και αποκεντρωμένο έλεγχο όπως ακριβώς θα συνέβαινε και με ένα δίκτυο Η/Υ. Αυτή η ευκολία είναι ας πούμε η υπεροχή συστημάτων bus, όπως το ανερχόμενο και στην Ευρώπη πια LON. Όχι όμως κάποια εξυπνάδα. Αντί κανείς να προσμετρήσει τα ουσιαστικά οφέλη ενεργειακής απόδοσης που μπορούν να αποκομιστούν από την εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνολογιών παρασύρεται από τον μύθο της πολυτέλειας ενός πανέξυπνου δούλου. Τέτοιοι μύθοι αποπροσανατολίζουν όμως. Τι είναι αυτό που κάνει τους μύθους να επικρατούν της αλήθειας; Καταρχήν, είναι γοητευτικότεροι. Όμως δεν απαιτούν κόπο. Δεν απαιτούν διανοητική συγκέντρωση και μελέτη. Όταν λείπει και η εκπαίδευση ευδοκιμούν ευκολότερα στη συνείδηση των ανθρώπων. Τρόπος να τους διαλύσουμε; Η εκπαίδευση. Είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος προσέγγισης της αλήθειας σε συλλογικό επίπεδο. Σε αυτήν προσβλέπει και η κοινή μας προσπάθεια με την Ελληνική Επιτροπή Φωτισμού και το BuildingGreenForum για να διαφωτίσουμε κάθε φιλομαθή μηχανικό σε βάθος για την αλήθεια της τεχνολογίας LEDs’, των συστημάτων ελέγχου και της ενεργειακής απόδοσης στο πλαίσιο εντατικού ημερήσιου σεμιναρίου τον Δεκέμβριο επί τη ευκαιρία της έκθεσης BuildingGreen. Η γνώση είναι απαραίτητη και για την καλή λειτουργία της αγοράς. Αυτό ακριβώς αποτυπώνει και η στήριξη του σεμιναρίου μας από χορηγίες κορυφαίων εταιριών του κλάδου. Εύχομαι Καλή επιτυχία! Και είμαι σίγουρος ότι θα την έχετε... Σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας και εύχομαι το περιοδικό σας να συνεχίσει με την ίδια σταθερότητα τη σοβαρή του προσπάθεια παραμένοντας ακλόνητο από τις αναταράξεις της εποχής.

Τα τεντόπανα Sattler, απάντηση στην απαιτητική ιδιαίτερη αγορά Ο κ. Markus Szotrell, Product Manager της Sattler, μιλά για την ανάπτυξη νέων και την εξέλιξη των υφιστάμενων προϊόντων σκίασης της εταιρείας, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η Sattler δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ελληνική αγορά, σχεδιάζοντας εξειδικευμένα προϊόντα και παρουσιάζει τα πλεονεκτήματα των νέων τεντόπανων Reflect και Reflect Air.

Για ποιο λόγο μια αυστριακή εταιρεία σαν την Sattler, αναπτύσσει προϊόντα ειδικά για την Ελλάδα; Η Ελλάδα είναι μια πολύ σημαντική αγορά όσον αφορά τη σκίαση. Βεβαίως, συνειδητοποιήσαμε ότι υπάρχουν πολύ ιδιαίτερες απαιτήσεις. Η Ελλάδα είναι, για παράδειγμα, μια από τις χώρες με τις περισσότερες ώρες ηλιοφάνειας παγκοσμίως. Οι ξαφνικές, δυνατές βροχές την περίοδο του φθινοπώρου και του χειμώνα καθώς επίσης και ο κίνδυνος από το αλμυρό νερό των θαλασσών που υπάρχει, κατά μήκος των ακτών, απαιτούν ειδικά επεξεργασμένα τεντόπανα. Ποια ήταν οι σημαντικότερα ζητήματα που σας απασχόλησαν κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του τεντόπανου Reflect; Αφ’ ενός ήταν σημαντικό να ανταποκριθούμε στις ιδιαίτερες απαιτήσεις της Ελλάδας. Αφ’ ετέρου έπρεπε να αναπτύξουμε και ένα τεντόπανο το οποίο να μπορεί να προσφέρει την υψηλότερη δυνατή προστασία ενάντια στη UV ακτινοβολία. Τι είναι αυτό που καθιστά τόσο ιδιαίτερο το τεντόπανο Reflect; Το Reflect έχει μια ειδικά εξελιγμένη και ισχυρά ανακλαστική επίστρωση που προσφέρει προστασία από την ακτινοβολία του ήλιου και η οποία είναι οκτώ φορές αποτελεσματικότερη σε σχέση με τα συνηθισμένα υφάσματα. Η διέλευση φωτός από το χρώμα ασημί-γκρι ανέρχεται σε ποσοστό 0,28% που αποτελεί έναν εξαιρετικό συντελεστή. Αυτό επηρεάζει την αποδοτικότητα του δροσισμού; Ακριβώς! Για να το πούμε πιο απλά: “Όσο λιγότερη θερμική ενέργεια διέρχεται από

36 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

το τεντόπανο, τόσο λιγότερο θα θερμανθεί ο εσωτερικός χώρος του κτιρίου”. Όλα τα προϊόντα σκίασης που διαθέτουμε υιοθετούν αυτό το κριτήριο. Ποια είναι η άποψή σας για την τάση της κατασκευής κτιρίων στην Ευρώπη που βασίζονται στις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής; Κατά τη γνώμη μας, δεν υπάρχει επαρκής πληροφόρηση σχετικά με αυτό το θέμα, ιδιαίτερα στον τομέα της σκίασης. Από τη σκοπιά της ενεργειακής πολιτικής, είναι αστείο να έχει κανείς το κλιματιστικό του σε πλήρη λειτουργία, ενώ υπάρχει δυνατότητα, με εγκατάσταση μιας εφαρμογής σκίασης, να εξοικονομεί περίπου 80% ενέργεια... Γενικά, η περιβαλλοντική πολιτική είναι σημαντική για το μέσο καταναλωτή; Δυστυχώς, όχι, και αυτό είναι ένα κοινό στοιχείο σε όλη την Ευρώπη. Ακόμα κι αν κάποιος δεν ενδιαφέρεται για το περιβάλλον, δε χρειάζεται να στερείται μιας εφαρμογής που προσφέρει δροσιά στον εσωτερικό χώρο του. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. μπορούμε να εξοικονομήσουμε πολλά χρήματα από τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι σίγουρο ότι η ενέργεια δεν θα γίνει ποτέ φτηνότερη! Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στο τεντόπανο Reflect και το τεντόπανο Reflect Air; Το Reflect μπλοκάρει την ηλιακή ακτινοβολία. Το Reflect Air διαθέτει μια συνηθισμένη διάτρηση που παρέχει μια καλή ορατότητα. Συνδυάζει την εξαιρετική προστασία από την UV ακτινοβολία με τη δυνατότητα της απρόσκοπτης οπτικής πρόσβασης στον περιβάλλοντα εξωτερικό χώρο.

1 Εικ. 1 Εφαρμογές σκίασης με τεντόπανα Reflect σε σχολείο στην Ελβετία.

Σε ποια χρώματα είναι διαθέσιμα τα τεντόπανα Reflect; Δημιουργήσαμε μια γκάμα χρωμάτων ειδικά για την Ελλάδα. Διαθέτουμε τεντόπανα σε χρώμα εκρού, κρεμ, κίτρινο και ασημί-γκρι. Ειδικά το τεντόπανο σε ασημίγκρι συνδυάζεται αρμονικά σε κτίρια με μεγάλες γυάλινες προσόψεις, οι οποίες πια χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο στη μοντέρνα αρχιτεκτονική. Υπάρχει από τον πελάτη η δυνατότητα παραγγελίας άλλων χρωμάτων; Εάν ο αρχιτέκτονας, για παράδειγμα, σχεδιάζει ένα νέο αντικείμενο, είναι δυνατή η δημιουργία του ζητούμενου χρώματος ειδικά για το συγκεκριμένο έργο. Δεν θέλουμε να θέτουμε όρια στη δημιουργικότητα του σχεδιαστή!

Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Η πράσινη ανάπτυξη αποτελεί, κατά δήλωση της κυβέρνησης, βασικό στόχο και άξονα της στρατηγικής της, εντάσσοντας τις βασικές περιβαλλοντικές παραμέτρους στις οικονομικές και κοινωνικές αποφάσεις της. Στο πλαίσιο αυτό το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής προωθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, θέτοντας ως στρατηγικούς στόχους τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και την αύξηση του ενεργειακού δυναμικού της χώρας από ΑΠΕ. Η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, η αύξηση του ενεργειακού δυναμικού της χώρας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και φυσικό αέριο, η διασφάλιση στους καταναλωτές αξιόπιστων ενεργειακών προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και ο σχεδιασμός πολιτικών μετριασμού και προσαρμογής στις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αποτελούν τους στρατηγικούς στόχους του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). “Η πράσινη ανάπτυξη αποτελεί τη μόνη στρατηγική που μπορεί να δώσει μακροχρόνια προοπτική ευημερίας”, τονίζει το ΥΠΕΚΑ, σε μια οικονομική συγκυρία, σε παγκόσμιο και σε εθνικό επίπεδο, που χαρακτηρίζεται από τη δημοσιονομική κρίση και τη μείωση της ανταγωνιστικότητας. Το νομοσχέδιο για την προώθηση των ΑΠΕ περιλαμβάνει ένα πακέτο ρυθμίσεων, μέσω του οποίου αναμένεται να ενισχυθεί η περιβαλλοντική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, να δημιουργηθούν σημαντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες, να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των επενδύσεων, να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και να εξασφαλιστεί η υγιής ανάπτυξη της αγοράς των ΑΠΕ, χωρίς στρεβλώσεις και κατασπατάληση πόρων. Πιο συγκεκριμένα: 1. Καθορίζεται εθνικός δεσμευτικός στόχος 20% για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στην κάλυψη της τελικής κατανάλωσης ενέργειας το 2020 (αντί του 18% που προβλέπει η Οδηγία 28/2009). Καθορίζεται αντίστοιχος εθνικός στόχος 40%, κατ’ ελάχιστον, για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στην κάλυψη της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας το 2020 [Άρθρο 1]. 2. Απλοποιείται / ορθολογικοποιείται η διαδικασία έκδοσης της άδειας παραγωγής έργου ΑΠΕ, η οποία επανακτά τον προ του Ν. 3468/06 χαρακτήρα της, ως μια πρώτη εκτελεστή άδεια σκοπιμότητας του έργου. Η άδεια παραγωγής αφορά πλέον την τεχνικοοικονομική επάρκεια του συγκεκριμένου έργου ΑΠΕ και αποσυνδέεται από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, η οποία ακολουθεί σε επόμενο στάδιο. Η άδεια παραγωγής εκδίδεται από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), και όχι από το Υπουργείο (πρώην) Ανάπτυξης, όπως γινόταν μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα το δραστικό περιορισμό της διάρκειας της σχετικής αδειοδοτικής διαδικασίας, σε δύο (2) μόνο μήνες. Εξαιρούνται από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής ή άλλης διαπιστωτικής απόφασης εγκαταστάσεις ΑΠΕ περιορισμένης ισχύος, επιταχύνοντας έτσι χιλιάδες μικρομεσαίες επενδύσεις [Άρθρο 2]. 3. Συγχωνεύονται, σε μία ενιαία διαδικασία, οι διαδικασίες Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (ΠΠΕΑ) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών

38 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Όρων (ΕΠΟ). Μετά την έκδοση της άδειας παραγωγής έργου ΑΠΕ, ο φάκελος και η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) υποβάλλονται από τον ενδιαφερόμενο στην Αρχή που είναι αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση. Η Αρχή αυτή προχωρά στην εκτίμηση των επιπτώσεων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Οι κατά νόμο προβλεπόμενες γνωμοδοτήσεις στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων ΑΠΕ, περιορίζονται αποκλειστικά στα θέματα αρμοδιότητας κάθε γνωμοδοτoύντος φορέα και στην τήρηση των όρων και προϋποθέσεων χωροθέτησης που προβλέπονται στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, όπως ισχύει κατά περίπτωση, και αν καθυστερήσουν πέραν των προβλεπομένων προθεσμιών, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή προχωρά στην έκδοση της ΕΠΟ. Η χορήγηση της άδειας παραγωγής, όταν απαιτείται, είναι προϋπόθεση για την υποβολή από τον ενδιαφερόμενο αίτησης προς τον αρμόδιο Διαχειριστή για τη χορήγηση Προσφοράς Σύνδεσης. Η τελική και δεσμευτική για το Διαχειριστή χορήγηση της Προσφοράς Σύνδεσης γίνεται μετά την έκδοση της απόφασης ΕΠΟ του σταθμού. Μετά τη χορήγηση της Προσφοράς Σύνδεσης και την έκδοση της αντίστοιχης ΕΠΟ, ο ενδιαφερόμενος: υποβάλει αίτηση για τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης, υποβάλει αίτηση για την υπογραφή της Σύμβασης Σύνδεσης και της Σύμβασης Πώλησης (οι οποίες υπογράφονται και ενεργοποιούνται μετά τη χορήγηση της άδειας εγκατάστασης), υποβάλει αίτηση για την έκδοση των αδειών, πρωτοκόλλων ή λοιπών εγκρίσεων που απαιτούνται από τη νομοθεσία, οι οποίες εκδίδονται χωρίς να απαιτείται η προηγούμενη χορήγηση της άδειας εγκατάστασης [‘Αρθρο 3]. 4. Αποδίδεται σημαντικό μέρος (το 1/3) του ειδικού τέλους 3% επί της παραγωγής ΑΠΕ προς το όφελος της τοπικής κοινωνίας απ’ ευθείας στους οικιακούς καταναλωτές του δημοτικού ή του κοινοτικού διαμερίσματος του ΟΤΑ, στο οποίο εγκαθίσταται το έργο ΑΠΕ, μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Το υπόλοιπο ποσοστό των εσόδων από το ειδικό τέλος αποδίδεται στον αντίστοιχο ΟΤΑ και στο Πράσινο Ταμείο, για την εκ του νόμου καθοριζόμε-

νη χρησιμοποίησή τους [Άρθρο 7]. 5. Βελτιώνεται το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο των ΑΠΕ (ΚΥΑ 49828/2008) και το συναφές με αυτό νομικό πλαίσιο, με βασικό στόχο την αποσαφήνιση κρίσιμων ρυθμίσεών του και την παροχή της δυνατότητας άμεσης και αποτελεσματικής εφαρμογής του. • Η εισαγωγή της πολιτικής προγραμματικής αρχής ότι οι ΑΠΕ, ως περιβαλλοντικά φιλικές μορφές ενέργειας, επιτρέπεται να χωροθετούνται κατ’ αρχήν παντού, εκτός από τις περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης ή άλλες περιοχές υψηλής οικολογικής αξίας όπως οι υγρότοποι διεθνούς προστασίας (Ραμσάρ) και οι οικότοποι προτεραιότητας. • Η ρύθμιση ότι η εγκατάσταση έργων ΑΠΕ επιτρέπεται σε γαίες υψηλής παραγωγικότητας υπό αυστηρούς περιορισμούς για την μέγιστη κάλυψη (μικρότερο του 1% της καλλιεργήσιμης γης ανά νομό) ώστε να διατηρείται ο αγροτικός χαρακτήρας των μείζονων εκτάσεων. • Η πρόβλεψη ότι, σε περιπτώσεις ήδη θεσμοθετημένων Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, ρυθμιστικών σχεδίων, γενικών πολεοδομικών σχεδίων, ή άλλων τοπικών σχεδίων χρήσεων γης, το περιεχόμενο των οποίων δεν συνάδει επαρκώς με τις κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ, και μέχρι την εναρμόνισή τους προς τις κατευθύνσεις αυτές, η χωροθέτηση των έργων ΑΠΕ γίνεται με άμεση και αποκλειστική εφαρμογή των κατευθύνσεων του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ. 6. Συνίσταται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Αυτοτελής Υπηρεσία Πολιτικής και Έργων ΑΠΕ (ΑΥΠΕ - ΑΠΕ). Δημιουργούμε σήμερα με την παρέμβασή μας το πλαίσιο και τις προϋποθέσεις για την αποτελεσματική εξέλιξη της νέας αυτής Υπηρεσίας σε one-stop shop, με επαρκείς ανθρώπινους και λοιπούς πόρους. Αποστολή της Υπηρεσίας αυτής, η οποία λειτουργεί σε επίπεδο Διεύθυνσης και υπάγεται απ’ ευθείας στον Υπουργό Π.Ε.Κ.Α., είναι η παροχή πληροφοριών και η συντονισμένη διεκπεραίωση των αιτημάτων επενδυτών, οι οποίοι ενδιαφέρονται να πραγματοποιήσουν επενδύσεις για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ [Άρθρο 11].

7. Ορθολογικοποιείται η τιμολόγηση της παραγόμενης ενέργειας με στόχο να ενισχυθούν μικρές εγκαταστάσεις και τεχνολογίες που έχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη όπως είναι οι μικρές μονάδες φωτοβολταϊκών από ιδιώτες ή αγρότες, η βιομάζα και το βιοέριο. Εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα των έργων και η ασφάλεια των επενδύσεων με στόχο τη διαμόρφωση μιας υγιούς, διαφανούς και σταθερής ανάπτυξης που θα συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος, στην επίτευξη των εθνικών δεσμεύσεων και τη διάχυση της ανάπτυξης στην περιφέρεια και την κοινωνία. [Άρθρο 5]. 8. Ειδικά για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα, που είναι μια νέα και ανώριμη αγορά, προβλέπεται ο στρατηγικός σχεδιασμός της χωροθέτησης των εγκαταστάσεων και η προκήρυξη δημόσιου διαγωνισμού για την κατασκευή και την εκμετάλλευσή τους. Διασφαλίζεται έτσι αφ’ ενός ο βέλτιστος ενεργειακά, περιβαλλοντικά και εθνικά σχεδιασμός και η μεγιστοποίηση των ωφελειών για την εθνική οικονομία [Άρθρο 6]. Προϋπόθεση για την ανάπτυξη αυτή, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ε.Ε., είναι η ανάπτυξη στρατηγικών περιβαλλοντικών μελετών που θα χωροθετούν τις θέσεις των θαλάσσιων πάρκων, ενώ παράλληλα είναι απαραίτητη η διασφάλιση της ασφάλειας των θαλάσσιων μεταφορών αλλά και της εθνικής ασφάλειας της χώρας. Η κυβέρνηση επέλεξε το μοντέλο που έχουν ακολουθήσει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πιο συγκεκριμένα θα μεριμνήσει για την έκδοση αδειών εγκατάστασης θαλάσσιων αιολικών πάρκων, στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδιασμού, τις οποίες συνέχεια θα δημοπρατήσει, μέσω δημόσιων διαγωνισμών, στους οποίους θα συμμετέχουν ενδιαφερόμενοι επενδυτές. Με αυτό, λοιπόν, τον τρόπο το υπουργείο εκτιμά ότι: • Θα διασφαλισθεί η ταχύτερη δυνατή έκδοση αδειών. • Θα προσφερθούν στην αγορά ιδιαίτερα επικερδής επενδυτικές ευκαιρίες. • Θα διασφαλισθεί το δημόσιο συμφέρον με την είσπραξη εσόδων από τους διαγωνισμούς. • Θα επιταχυνθεί η ανάπτυξη της ενεργειακής ισχύος από Α.Π.Ε. • Θα πραγματοποιηθούν σημαντικές επενδύσεις και θα διασφαλισθεί η μεταφορά της απαραίτητης τεχνογνωσίας στη χώρα μας.

Δράσεις του ανέμου επί των κατασκευών (Β’ μέρος) Γιάννης Ερμόπουλος Καθηγητής ΕΜΠ email: jermop@central.ntua.gr

Οι δράσεις του ανέμου είναι καθοριστικές για τη μορφή και τη διαστασιολόγηση των τεχνικών έργων. Έχουν γίνει εκτεταμένες θεωρητικές και πειραματικές έρευνες, αλλά και μακρόχρονες παρατηρήσεις και στατιστικές επεξεργασίες, προκειμένου να προσδιορισθούν τα απαραίτητα χαρακτηριστικά και να επιτευχθεί η κατά το δυνατόν ακριβής αποτίμηση του τρόπου δράσης του ανέμου.

Αεροδυναμικοί συντελεστές πίεσης και δύναμης Στην παράγραφο αυτή προσδιορίζονται οι αεροδυναμικοί συντελεστές διαφόρων κατασκευών ή κατασκευαστικών στοιχείων (κτίρια, γέφυρες, δικτυωτές κατασκευές και ικριώματα, στέγαστρα, κυλινδρικοί ή σφαιρικοί φορείς κ.λπ.). Οι συντελεστές αυτοί (εξωτερικής πίεσης cpe, εσωτερικής πίεσης cpi και συντελεστής δύναμης cf) εισάγονται κατόπιν στις σχέσεις που παρουσιάσθηκαν στις προηγούμενες παραγράφους (βλ. α’ μέρος, τεύχος 14), προκειμένου να υπολογισθούν οι τελικές πιέσεις επί των επιφανειών των κατασκευών, ή οι τελικές δυνάμεις ανέμου σε όλη την κατασκευή ή σε ένα τμήμα

40 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Σχήμα 9. Μεταβολή του συντελεστή εξωτερικής πίεσης σε κτίρια, συναρτήσει της φορτιζόμενης επιφάνειας Α. cpe

cpe.1

cpe.10

A [m2]

Σχήμα 10. Ύψος αναφοράς ze συναρτήσει των h και b, και κατανομή πιέσεων. της. Οι συντελεστές δύναμης cf περιλαμβάνουν και τις επιδράσεις τριβής. Κτίρια Οι συντελεστές εξωτερικής πίεσης cpe εξαρτώνται από τις διαστάσεις της φορτιζόμενης επιφάνειας Α, δίνονται δε στους πίνακες που ακολουθούν, για δύο χαρακτηριστικές τιμές της, ήτοι για 1 m2 και για 10 m2. Ως φορτιζόμενη, θεωρείται η επιφάνεια, η οποία μεταφέρει στο εξεταζόμενο στοιχείο της κατασκευής τη δράση της ανεμοπίεσης και προκαλεί την αντίστοιχη καταπόνησή του. Στο σχήμα 9, φαίνεται η γραφική απεικόνιση της μεταβολής της πίεσης cpe συναρτήσει της φορτιζόμενης επιφάνειας. Στους πίνακες 4 έως 8 που ακολουθούν και αναφέρονται μόνο σε κτίρια, οι τιμές των συντελεστών cpe αντιστοιχούν σε διευθύνσεις του ανέμου κατά γωνίες 0o, 90o ή 180o, έχουν όμως προκύψει για ένα εύρος μεταβολής της γωνίας αυτής κατά ±45o ανά διεύθυνση. Αντιπροσωπεύουν επομένως τις δυσμενέστερες πιέσεις που μπορεί να εμφανιστούν στα διάφορα σημεία του κτιρίου, για κάθε δυνατή διεύθυνση της ανεμοπίεσης. Κατακόρυφοι τοίχοι κτιρίων με ορθογωνική κάτοψη Στο σχήμα 10, φαίνεται ο τρόπος προσδιορισμού του ύψους αναφοράς ze για τους προσήνεμους τοίχους, ανάλογα με τη σχέση μεταξύ του ύψους h και του πλάτους b του κτιρίου. Όπως προκύπτει από το σχήμα: για h ≤ b λαμβάνεται ως ένα τμήμα με ze = h για b < h ≤ 2b το κτίριο θεωρείται ότι απαρτίζεται από δύο τμήματα με ύψος ze = b για το χαμηλότερο και ze = h για το υπερκείμενο για h > 2b το κτίριο θεωρείται ότι απαρτί-

Όψη κτιρίου

Ύψος αναφοράς

Μορφή διαγράμματος πίεσης

ze = h

qp(z) = qp(ze)

ze = h

qp(z) = qp(h)

ze = b

qp(z) = qp(b)

ze = h

qp(z) = qp(h)

h≤b

h-b b ‹ h ≤ 2b

h › 2b

hstrip

ze = zstrip qp(z) = qp(zstrip) ze = b

qp(z) = qp(b)

Σημείωση Η αντιστοιχούσα στην ταχύτητα πίεση θα θεωρείται ομοιόμορφη σε κάθε οριζόντια λωρίδα.

Σχήμα 11. Συμβολισμοί για κατακόρυφους τοίχους.

e = b ή 2h, όποιο είναι μικρότερο b = διάσταση εγκάρσια στον άνεμο

Κάτοψη

Όψη για e < d άνεμος

άνεμος

e/5

d-e

4/5 e

Όψη άνεμος

Όψη για e ≥ 5d

άνεμος

e/5

d-e/5

άνεμος

Πίνακας 4. Συντελεστές εξωτερικής πίεσης για κατακόρυφους τοίχους ορθογωνικών κτιρίων Ζώνη

h/d

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

-1,2

-1,4

-0,8

-1,1

-1,2

-1,4

-0,8

≤ 0,25

-1,2

-1,4

-0,8

cpe,10

D cpe,1

cpe,10

cpe,1

-0,5

+0,8

+1,0

-0,7

-1,1

-0,5

+0,8

+1,0

-0,5

-1,1

-0,5

+0,7

+1,0

-0,3

Για ενδιάμεσες τιμές του h/d θα χρησιμοποιείται γραμμική παρεμβολή.

42 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

E cpe,10

cpe,1

ζεται από πολλά τμήματα, εκ των οποίων το χαμηλότερο έχει ύψος ze = b, το υψηλότερο έχει ύψος ze=h, ενώ το μεταξύ αυτών διάστημα υποδιαιρείται σε τμήματα με μέγιστο ύψος κάθε τμήματος ίσο προς b. Για τον υπήνεμο τοίχο και τους παράπλευρους τοίχους, το ύψος αναφοράς λαμβάνεται ίσο προς το ύψος του κτιρίου. Στον πίνακα 4, δίνονται οι συντελεστές εξωτερικής πίεσης cpe.10 και cpe.1, οι οποίοι αντιστοιχούν στους κατακόρυφους τοίχους ορθογωνικών κτιρίων, σύμφωνα με το συμβολισμό του σχήματος 11. Για επιμήκη κτίρια θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι αναπτυσσόμενες δυνάμεις τριβής. Σε περιπτώσεις όπου η δύναμη του ανέμου σε κτιριακές κατασκευές προσδιορίζεται με εφαρμογή των συντελεστών πίεσης cpe στην προσήνεμη και υπήνεμη πλευρά (ζώνες D και E) του κτιρίου ταυτόχρονα, η έλλειψη συσχέτισης των πιέσεων του ανέμου μεταξύ της προσήνεμης και υπήνεμης πλευράς μπορεί να λαμβάνεται υπόψη. Για κτίρια με h/d ≥ 5 η προκύπτουσα δύναμη πολλαπλασιάζεται με 1. Για κτίρια με h/d < 1, η προκύπτουσα δύναμη πολλαπλασιάζεται με 0,85. Για ενδιάμεσες τιμές του h/d, θα εφαρμόζεται γραμμική παρεμβολή. Οριζόντιες στέγες Οριζόντιες θεωρούνται οι στέγες με κλίση μέχρι ±5o ως προς το οριζόντιο επίπεδο. Η στέγη διαιρείται σε ζώνες σύμφωνα με το σχήμα 12. Οι συντελεστές εξωτερικής πίεσης σ’ αυτή την περίπτωση δίνονται στον πίνακα 5, σύμφωνα με το συμβολισμό του σχήματος 12. Για στέγες μεγάλης επιφάνειας, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι αναπτυσσόμενες δυνάμεις τριβής. Μονοκλινείς στέγες Οι συντελεστές εξωτερικής πίεσης σε μονοκλινείς στέγες δίνονται στον πίνακα 6, (6α και 6β), σύμφωνα με το συμβολισμό του σχήματος 13. Για στέγες μεγάλης επιφάνειας θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι αναπτυσσόμενες δυνάμεις τριβής. Όταν η στέγη προεξέχει υπό μορφή προβόλου πέραν του κατακόρυφου εξωτερικού τοίχου, ασκείται επ’ αυτής πίεση ίση με αυτήν του κατακόρυφου τοίχου. Ο κανόνας αυτός ισχύει και για τους άλλους τύπους στεγών (οριζόντιες, δικλινείς κ.λπ.). Για Θ = 0ο (Πίνακας 6α), η πίεση μεταβάλλεται γρήγορα μεταξύ θετικών και αρνητικών τιμών για γωνίες κλίσης α = +5ο έως +45ο, οπότε δίνονται τόσο οι θετικές όσο και οι αρνητικές τιμές. Για τις στέγες αυτές, θα πρέπει να θεωρούνται δύο περιπτώσεις: μία με όλες τις τιμές θετικές, και μία με όλες τις τιμές αρνητικές. Δεν επιτρέπεται ανάμιξη θετικών και αρνητικών τιμών στην ίδια επιφάνεια. Μπορεί να χρησιμοποιείται γραμμική παρεμβολή για ενδιάμεσες γωνίες κλίσης

Σχήμα 12. Συμβολισμοί για οριζόντιες στέγες.

Ακμή της άκρης ze = h

Καμπυλωμένες και σπαστές άκρες

Παραπέτα

e/4

άνεμος

e = b ή 2b όποιο είναι μικρότερο

e/4

b = διάσταση εγκάρσια στον άνεμο e/10 e/2

Πίνακας 5. Συντελεστές εξωτερικής πίεσης για οριζόντιες στέγες Ζώνη

Τύπος στέγης F

Καμπύλα άκρα

Κεκλιμένα άκρα

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

-1,8

-2,5

-1,2

-2,0

-0,7

-1,2

± 0,2

hp/h=0,025

-1,6

-2,2

-1,1

-1,8

-0,7

-1,2

± 0,2

hp/h =0,05

-1,4

-2,0

-0,9

-1,6

-0,7

-1,2

± 0,2

hp/h =0,10

-1,2

-1,8

-0,8

-1,4

-0,7

-1,2

± 0,2

r/h=0,05

-1,0

-1,5

-1,2

-1,8

-0,4

± 0,2

r/h=0,10

-0,7

-1,2

-0,8

-1,4

-0,3

± 0,2

r/h=0,20

-0,5

-0,8

-0,5

-0,8

-0,3

± 0,2

α=30o

-1,0

-1,5

-1,0

-1,5

-0,3

± 0,2

α=45o

-1,2

-1,8

-1,3

-1,9

-0,4

± 0,2

α=60

-1,3

1,9

-1,3

-1,9

-0,5

± 0,2

Αιχμηρά άκρα Με στηθαία

cpe,10

cpe,1

Σημείωση • Σε στέγες με στηθαία ή καμπύλα άκρα, μπορεί να γίνεται γραμμική παρεμβολή για ενδιάμεσες τιμές των λόγων hp/h και r/h. • Σε στέγες με κεκλιμένα άκρα, μπορεί να γίνεται γραμμική παρεμβολή μεταξύ των 30o, 45o και 60o. Για α > 60o γίνεται γραμμική παρεμβολή μεταξύ των τιμών για α = 60o και των τιμών για αιχμηρά άκρα. • Στη ζώνη Ι της στέγης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι δύο τιμές των συντελεστών (θετική και αρνητική). • Όσον αφορά την πίεση που ασκείται στο ίδιο το κεκλιμένο άκρο, οι συντελεστές δίνονται στον πίνακα 7α,β, για διεύθυνση ανέμου 0o και ζώνες F και G, ανάλογα με την κλίση α του άκρου αυτού. • Για το ίδιο το καμπύλο άκρο, οι συντελεστές εξωτερικής πίεσης προκύπτουν με γραμμική παρεμβολή μεταξύ των τιμών που αντιστοιχούν στον τοίχο και στη στέγη.

Πίνακας 6α. Συντελεστές εξωτερικής πίεσης για μονοκλινείς στέγες Γωνία κλίσης α

Ζώνη για διεύθυνση ανέμου Θ = 0ο F

5°

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

-1,7

-2,5

-1,2

-2,0

-0,6

-1,2

-2,3

-2,5

-1,3

-2,0

-0,8

-1,2

-2,5

-2,8

-1,3

-2,0

-0,9

-1,2

-1,1

-2,3

-0,8

-1,5

-0,6

-1,3

-0,5

-0,7

-0,9

+0,0 -2,0

-0,8

+0,2 30°

cpe,10

+0,0 15°

Ζώνη για διεύθυνση ανέμου Θ = 180ο

-0,5

+0,0 -1,5

-0,3

+0,2 -1,5

-0,5

+0,2 -1,5

-0,2

-0,8

+0,7

+0,4

-0,0

+0,7

+0,6

60°

+0,7

-0,5

-1,0

-0,5

75°

+0,8

-0,5

-1,0

-0,5

45°

Πίνακας 6β. Συντελεστές εξωτερικής πίεσης για μονοκλινείς στέγες Γωνία κλίσης Θ

Ζώνη για διεύθυνση ανέμου Θ = 90ο Fup

Flow

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

5°

-2,1

-2,6

-2,1

-2,4

-1,8

-2,0

-0,6

-1,2

15°

-2,4

-2,9

-1,6

-2,4

-1,9

-2,5

-0,8

-1,2

-0,7

-1,2

30°

-2,1

-2,9

-1,3

-2,0

-1,5

-2,0

-1,0

-1,3

-0,8

-1,2

45°

-1,5

-2,4

-1,3

-2,0

-1,4

-2,0

-1,0

-1,3

-0,9

-1,2

60°

-1,2

-2,0

-1,2

-2,0

-1,2

-2,0

-1,0

-1,3

-0,7

-1,2

75°

-1,2

-2,0

-1,2

-2,0

-1,2

-2,0

-1,0

-1,3

44 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

cpe,10

cpe,1 -0,5

-0,5

Σχήμα 13. Συμβολισμοί για μονοκλινείς στέγες.

άνεμος θ = 0ο Χαμηλό άκρο

άνεμος

Ψηλό άκρο

θ = 180ο

Ψηλό άκρο Χαμηλό άκρο

α) Γενικά

e/4

Ψηλό άκρο

άνεμος

e/4

e/10

Χαμηλό άκρο

e/2

e = b ή 2b όποιο είναι μικρότερο b = διάσταση εγκάρσια στον άνεμο β) Διεύθυνση ανέμου θ = 0ο και θ = 180ο

γ) Διεύθυνση ανέμου θ = 90ο

Πίνακας 7α. Συντελεστές εξωτερικής πίεσης για δικλινείς στέγες Ζώνη για διεύθυνση ανέμου Θ = 0o

Γωνία κλίσης α

F cpe,10

-45o

G cpe,1

cpe,10

-0,6

H cpe,1

cpe,10

-0,6

I cpe,1

cpe,10

J cpe,1

cpe,10

cpe,1

-0,8

-0,7

-1,0

-1,5

-0,8

-0,6

-0,8

-1,4

-0,7

-1,2

-30o

-1,1

-2,0

-0,8

-1,5

-15o

-2,5

-2,8

-1,3

-2,0

-0,9

-1,2

-0,5

-5o

-2,3

-2,5

-1,2

-2,0

-0,8

-1,2

+0,2

-0,6

+0,2

-1,7

-2,5

-1,2

+0,0 15

-0,9

+0,0 -2,0

-0,8

+0,2 30o

-0,5

-2,0

-1,5

-0,5

-1,2 +0,0

+0,2 -1,5

-0,6

-1,5

-0,6

-0,3

-0,4

-1,0

-1,5

+0,2

+0,0

-0,2

-0,4

-0,5

+0,7

+0,4

+0,0

-0,0

-0,2

-0,3

+0,7

+0,6

+0,0

60o

+0,7

-0,2

-0,3

75o

+0,8

-0,2

-0,3

45o

Σημείωση 1 Για θ = 0° η πίεση μεταβάλλεται γρήγορα από θετικές σε αρνητικές τιμές στην προσήνεμη πλευρά γύρω από γωνία κλίσης α = -5° έως +45°, έτσι δίνονται τόσο οι θετικές όσο και οι αρνητικές τιμές. Για τις στέγες αυτές, θα πρέπει να θεωρούνται τέσσερις περιπτώσεις, όπου οι μεγαλύτερες ή οι μικρότερες τιμές όλων των επιφανειών F, G και H συνδυάζονται με τις μεγαλύτερες ή τις μικρότερες τιμές των επιφανειών I και J. Δεν επιτρέπεται ανάμιξη θετικών και αρνητικών τιμών στην ίδια πλευρά. Σημείωση 2 Για ενδιάμεσες γωνίες κλίσης του ιδίου πρόσημου μεταξύ τιμών του ιδίου πρόσημου μπορεί να χρησιμοποιείται γραμμική παρεμβολή (όχι παρεμβολή μεταξύ α = +5° και α = -5°, αλλά χρήση των δεδομένων για επίπεδες στέγες. Οι τιμές οι ίσες με μηδέν δίνονται για διευκόλυνση της παρεμβολής.

Σχήμα 14. Συμβολισμοί για δικλινείς στέγες.

προσήνεμη πλευρά

άνεμος θ = 0ο α>0

υπήνεμη πλευρά

άνεμος θ = 0ο

προσήνεμη πλευρά υπήνεμη πλευρά α<0

Γωνία κλίσης αρνητική

Γωνία κλίσης θετική α) Γενικά

προσήνεμη πλευρά

υπήνεμη πλευρά

άνεμος

κορφιάς

e/4

θ = 0ο

e/4 e/10

e/10

b = διάσταση εγκάρσια στον άνεμο

β) Διεύθυνση ανέμου θ = 0ο

e/4

άνεμος

κορφιάς

θ = 90ο

e/4 e/10 e/2 γ) Διεύθυνση ανέμου θ = 90ο

46 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

e = b ή 2b όποιο είναι μικρότερο

μεταξύ τιμών του ιδίου πρόσημου. Οι τιμές οι ίσες με μηδέν δίνονται για διευκόλυνση της παρεμβολής. Δικλινείς στέγες Οι συντελεστές εξωτερικής πίεσης για κάθε ζώνη δίνονται στον πίνακα 7 (7α και 7β) σύμφωνα με το συμβολισμό του σχήματος 14. Τετρακλινείς στέγες Οι συντελεστές πίεσης για τετρακλινείς στέγες δίνονται στον πίνακα 8 σύμφωνα με το συμβολισμό του σχήματος 15. Επαναλαμβανόμενες στέγες Οι συντελεστές εξωτερικής πίεσης για διευθύνσεις ανέμου 0°, 90° και 180° για κάθε άνοιγμα μιας επαναλαμβανόμενης στέγης, θα εξάγονται από το συντελεστή πίεσης για κάθε μεμονωμένο άνοιγμα. Θα εξάγονται τροποποιητικοί συντελεστές των πιέσεων για διευθύνσεις ανέμου 0° και 180° σε κάθε άνοιγμα: • από την παράγρ. για μονοκλινείς στέγες, τροποποιημένοι ανάλογα με τη θέση τους σύμφωνα με το σχήμα 16α,β. • από την παράγρ. για δικλινείς στέγες με α < 0, τροποποιημένοι αναλόγως προς τη θέση τους σύμφωνα το σχήμα 16γ,δ. Οι ζώνες F/G/J θα λαμβάνονται υπόψη μόνο στην προσήνεμη πλευρά. Οι ζώνες H και I λαμβάνονται υπόψη για κάθε άνοιγμα της επαναλαμβανόμενης στέγης. Στη μορφή β του σχήματος 16 πρέπει να εξετάζονται δύο περιπτώσεις, ανάλογα με το πρόσημο του συντελεστή πίεσης cpe στην πρώτη στέγη. Στη μορφή γ το πρώτο cpe είναι το cpe της μονοκλινούς στέγης, το δεύτερο και όλα τα επόμενα cpe είναι τα cpe της δικλινούς στέγης. Το ύψος αναφοράς ze θα λαμβάνεται ίσο με h. Κυλινδρικές οροφές και θόλοι Οι συντελεστές εξωτερικής πίεσης σε κυκλικές κυλινδρικές οροφές και θόλους δίνονται στο σχήμα 17 και σχήμα 18 αντίστοιχα. Το ύψος αναφοράς θα λαμβάνεται ίσο με ze=h+f/2. Eσωτερική πίεση Η εσωτερική πίεση δρα ταυτόχρονα με την εξωτερική πίεση, και πρέπει στους υπολογισμούς να λαμβάνεται υπόψη μαζί με αυτήν. Ο συντελεστής εσωτερικής πίεσης cpi για κτίρια χωρίς εσωτερικά χωρίσματα προσδιορίζεται από το σχήμα 10, ως συνάρτηση του λόγου 1, όπου: μ = Αi / AT Αi = άθροισμα των επιφανειών των ανοιγμάτων που υπάρχουν στην υπήνεμη πλευρά και στις δυο παράλληλες προς τον άνεμο πλευρές. ΑT = άθροισμα των επιφανειών των ανοιγμάτων που υπάρχουν σε όλες τις πλευρές του κτιρίου. Το ύψος αναφοράς zi για κτίρια χωρίς εσωτερικά χωρίσματα και χωρίς πατώματα είναι το μέσο ύψος των ανοιγμάτων με ομοιόμορφη κατανομή του ύψους του κυριότερου ανοίγματος, για το οποίο

Σχήμα 15. Συμβολισμοί για τετρακλινείς στέγες.

άνεμος

θ = 0ο

θ = 90ο

e = b ή 2b όποιο είναι μικρότερο b = διάσταση εγκάρσια στον άνεμο

e/10 e/2

e/10

e/4

e/10

e/4 άνεμος

άνεμος

θ = 0ο

θ = 90ο e/4

e/4

e/2

e/10 e/10

β) Διεύθυνση ανέμου θ = 90ο

α) Διεύθυνση ανέμου θ = 0ο

Πίνακας 7β. Συντελεστές εξωτερικής πίεσης για δικλινείς στέγες Ζώνη για διεύθυνση ανέμου Θ = 90ο

Γωνία κλίσης α

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

-45ο

-1,4

-2,0

-1,2

-2,0

-1,0

-1,3

-0,9

-1,2

-30ο

-1,5

-2,1

-1,2

-2,0

-1,0

-1,3

-0,9

-1,2

-15ο

-1,9

-2,5

-1,2

-2,0

-0,8

-1,2

-0,8

-1,2

-5ο

-1,8

-2,5

-1,2

-2,0

-0,7

-1,2

-0,6

-1,2

5ο

-1,6

-2,2

-1,3

-2,0

-0,7

-1,2

-0,6

15ο

-1,3

-2,0

-1,3

-2,0

-0,6

-1,2

-0,5

30ο

-1,1

-1,5

-1,4

-2,0

-0,8

-1,2

-0,5

45ο

-1,1

-1,5

-1,4

-2,0

-0,9

-1,2

-0,5

60ο

-1,1

-1,5

-1,2

-2,0

-0,8

-1,0

-0,5

75ο

-1,1

-1,5

-1,2

-2,0

-0,8

-1,0

-0,5

Σχήμα 16. Συμβολισμοί για επαναλαμβανόμενες στέγες.

0,6

γ)

Τοίχος

0,6 Τοίχος

Τοίχος

α)

0,6 Τοίχος

0,6

0,8

cpe > 0 0,8

0,6

0,6 Τοίχος

δ)

Τοίχος

β)

-0,4 Τοίχος

-0,4

cpe < 0 0,6

Τοίχος

0,6

Τοίχος

0,8

Πίνακας 8. Συντελεστές εξωτερικής πίεσης για τετρακλινείς στέγες ή κτίρια Γωνία κλίσης α0 για F Θ=0° α90 για cpe,10 cpe,1 Θ=90° 5°

-1,7

-2,5

+0,0 15°

-0,9

-2,0

+0,2 30°

-0,5

-1,5

Ζώνη για διεύθυνση ανέμου Θ = 0ο και Θ = 90ο G

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

-1,2

-2,0

-0,6

-1,2

+0,0 -0,8

-1,5

+0,2 -0,5

-1,5

cpe,1

-0,3

cpe,10

cpe,1

-0,6

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

cpe,10

cpe,1

-1,2

-2,0

-0,6

-1,2

-0,4

-1,4

-2,0

-0,6

-1,2

-0,3

-0,5

-1,4

-2,0

-0,8

-1,2

-0,2

-0,8

-1,2

-0,2

-0,6

cpe,10

cpe,1

+0,0 -0,3

-0,5

-1,0

-1,5

-0,4

-0,7

-1,2

-2,0

+0,2 -0,2

+0,5

+0,7

+0,4

-0,0

+0,7

+0,6

60°

+0,7

75°

+0,8

45°

cpe,10

-0,3

-0,6

-0,3

-1,3

-2,0

+0,7

-0,3

-0,6

-0,3

-1,2

-2,0

-0,4

-0,2

+0,8

-0,3

-0,6

-0,3

-1,2

-2,0

-0,4

-0,2

Σημείωση 1 Για Θ = 0ο οι πιέσεις μεταβάλλονται γρήγορα από θετικές σε αρνητικές τιμές στην προσήνεμη πλευρά, για γωνίες κλίσης α = +5° έως +45°, οπότε δίνονται τόσο οι θετικές όσο και οι αρνητικές τιμές. Για τις στέγες αυτές, θα πρέπει να θεωρούνται δύο περιπτώσεις: μία με όλες τις τιμές θετικές, και μία με όλες τις τιμές αρνητικές. Δεν επιτρέπεται ανάμιξη θετικών και αρνητικών τιμών. Σημείωση 2 Μπορεί να χρησιμοποιείται γραμμική παρεμβολή για ενδιάμεσες γωνίες κλίσης του ιδίου προσήμου μεταξύ τιμών του ιδίου πρόσημου. Οι τιμές ίσες με μηδέν δίνονται για διευκόλυνση της παρεμβολής. Σημείωση 3 Η γωνία κλίσης της προσήνεμης πλευράς πάντα θα καθορίζει τους συντελεστές πίεσης.

48 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Σχήμα 17. Συντελεστές εξωτερικής πίεσης για κυλινδρικές οροφές με ορθογωνική κάτοψη και l/(h+f) ≤ 10

I ≤ 10 h+f

cpe 0,8 0,6

=0)

,5)

A(h

0,4

0,2 0

≥0

f/d 0,05 0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

-0,2 C

-0,4 -0,6 A(h/d ≥ 0,5)

-0,8 -1,0 -1,2

B A(h/d ≥ 0,5)

Σημείωση • Για 0 ≤ h/d ≤ 0,5, η τιμή του cpe.10 προκύπτει με γραμμική παρεμβολή. • Για 0,2 ≤ f/d ≤ 0,3 και h/d ≥ 0,5, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο τιμές του cpe,10. • Το διάγραμμα δεν ισχύει για επίπεδες οροφές.

ο λόγος της επιφάνειάς του προς αυτήν των υπολοίπων ανοιγμάτων είναι μεγαλύτερος του 10. Για κτίρια χωρίς εσωτερικά χωρίσματα αλλά με εσωτερικά πατώματα, ως ύψος αναφοράς zi λαμβάνεται το μέσο ύψος του θεωρούμενου επιπέδου. Σε ένα σχεδόν τετραγωνικό κτίριο με ομοιόμορφη κατανομή των ανοιγμάτων, οπότε είναι μ = 0,75, θα χρησιμοποιείται η τιμή cpi = - 0,25. Για κλειστά κτίρια με εσωτερικά χωρίσματα και ανοίγματα, μπορούν να χρησιμοποιούνται οι ακραίες τιμές: cpi = 0,8 ή cpi = - 0,5 Για ανοικτά σιλό ο συντελεστής εσωτερικής πίεσης λαμβάνεται ίσος με: cpi = - 0,8 το δε ύψος αναφοράς zi είναι

ίσο με το ύψος του σιλό. Στέγαστρα, στηθαία, πινακίδες σήμανσης, κύλινδροι και σφαίρες, δικτυωτές κατασκευές και ικριώματα Πέραν αυτών που παρουσιάστηκαν στις προηγούμενες σελίδες, σχετικά με τους αεροδυναμικούς συντελεστές δύναμης και πίεσης για κτίρια, ο κανονισμός αυτός παρέχει πληροφορίες και για μια μεγάλη σειρά άλλων, παρεμφερών κατασκευών (γέφυρες, στέγαστρα, ελεύθερα ιστάμενοι τοίχοι, στηθαία, πινακίδες σήμανσης, κύλινδροι και σφαίρες, δικτυωτές κατασκευές και ικριώματα, σημαίες κ.λπ.), η παρουσίαση των οποίων εκφεύγει από το στόχο του άρθρου αυτού, ιδιαίτερα λόγω της μεγάλης τους έκτασης.

Σχήμα 18. Συντελεστές εξωτερικής πίεσης cpe.10 για θόλους με κυκλική κάτοψη

Σχήμα 19. Συντελεστής εσωτερικής πίεσης cpi για κτίρια με ανοίγματα στους τοίχους.

cpi 0,8

cpe +1,0

0,5 A

+0,8

h/d

+0,4

,25

+0,6

0,0

+0,2 0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

C (h/d = 0)

f/d

-0,2 A(h/d ≥ 0,5)

-0,4

C (h/d ≥ 0,5)

-0,25

h/d ≥ 1

-0,6

-0,5

-0,8

-1,0 B (h/d = 0)

-1,2

0,1

0,5

0,75 0,9 1 μ

B (h/d ≥ 0,5) -1,4 -1,6

h/d

≥1

Σημείωση Η τιμή του cpe,10 είναι σταθερή κατά μήκος των τόξων κύκλων, στις τομές του θόλου με τα επίπεδα τα κάθετα στη διεύθυνση του ανέμου, μπορεί δε να υπολογίζεται προσεγγιστικά με γραμμική παρεμβολή μεταξύ των τιμών στις θέσεις Α, Β και C κατά μήκος των τόξων κύκλων παράλληλα προς τη διεύθυνση του ανέμου. Με όμοιο τρόπο μπορούν να υπολογίζονται με γραμμική παρεμβολή οι τιμές του cpe,10 στο Α αν 0 < h/d < 1, και στα Β και C αν 0 < h/d < 0,5.)

Βιβλιογραφία - αναφορές

1. prEN 1991-1-4 (Eurocode 1): Actions on structures, Part 1-4: General actions-Wind actions, CEN, Dec. 2003. 2. Ευρωκώδικας 1, Βασικές αρχές σχεδιασμού και δράσεις επί των κατασκευών, εκδ. ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ, Αθήνα 2005 (Ι. Ερμόπουλος).

50 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

“Πράσινο” Δημαρχείο στο δήμο Ηρακλείας Ελευθέριος Ι. Πισκιτζής Αρχιτέκτων Μηχ. U.W.C., M.Arch, MBA Chartered Architect RIBA, AIA, RIAC, SARA, ALA, AIAA, ASLA. Υπ. Διδάκτωρ ΕΜΠ Μέλος της Διεθνούς Ένωσης Ερευνητών Ενεργειακού Σχεδιασμού - EDRA e-mail:eparchilab@hotmail.com

Ο Δήμος Ηρακλείας, στο Δημοτικό Διαμέρισμα Άνω Καλεντίνης του νομού Άρτας, ευαισθητοποιημένος σε θέματα οικολογικής δόμησης και βιοκλιματικού σχεδιασμού, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του νέου κτιρίου δημαρχείου και ΚΕΠ, ανέθεσε στο αρχιτεκτονικό γραφείο Ελ.Πισκιτζής & Συνεργάτες τον σχεδιασμό του νέου κτιρίου και των υπαίθριων χώρων του.

Το νέο κτίριο δημαρχείου και ΚΕΠ του δήμου Ηρακλείας είναι ένα διώροφο κτίριο με υπόγειο, όπου η σύγχρονη αρχιτεκτονική εντάσσεται αρμονικά στον περιβάλλοντα χώρο αφομοιώνοντας τις αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού. Η εσωτερική κυκλοφορία έχει μελετηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε οι επισκέπτες να κινούνται άνετα στο εσωτερικό και να κατευθύνονται στον επιθυμητό χώρο χωρίς δυσκολία. Η λειτουργία του ΚΕΠ, το οποίο βρίσκεται στον ισόγειο χώρο του κτιρίου, λειτουργεί ανεξάρτητα, με δική του αποκλειστική είσοδο από την νότια πλευρά του κτιρίου. Η κυκλοφορία στο εσωτερικό πραγματοποιείται σε άμεση σχέση με τον υπαίθριο χώρο. Η κάθετη κυκλοφορία επιτυγχάνεται μέσω ενός εσωτερικού κεντρικού κλιμακοστασίου και ενός ανελκυστήρα, υπάρχει ακόμη και ένα εξωτερικό μεταλλικό κλιμακοστάσιο που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την χρήση των υπαλλήλων καθώς και ως έξοδος κινδύνου. Ο προσανατολισμός του κτιρίου υιοθετήθηκε με γνώμονα την άμεση οπτική επαφή των επισκεπτών και των διερχόμενων περαστικών με αποτέλεσμα το κτίριο να τίθεται παράλληλα προς την επαρχιακή οδό. Έτσι, το κτίριο τοποθετήθηκε με μεγάλα ανοίγματα στον άξονα Ν-Α και μικρά ανοίγματα στον άξονα Β-Δ, με αποτέλεσμα να συμβάλει στην ενεργειακή του απόδοση ικανοποιητικά. Η τοποθέτηση αίθριου στο κέντρο του κτιρίου ενισχύει σημαντικά το φυσικό φωτισμό και αερισμό του κτιρίου, δημιουργώντας ρεύματα αέρα τα οποία λειτουργούν

καταλυτικά στον παθητικό δροσισμό του κτιρίου, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, αλλά και στο φυσικό αερισμό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Για τον αερισμό και φωτισμό του υπογείου προβλέφθηκαν όλα τα απαραίτητα ανοίγματα για τους υγρούς χώρους. Στον όροφο, ο χώρος οργανώθηκε με τέτοιο τρόπο γύρω από το αίθριο, έτσι ώστε ο επισκέπτης να έχει άμεση οπτική επαφή με όλους τους χώρους του κτιρίου που το περιβάλλουν. Προσπάθεια έγινε για την ένταξη του κτιρίου στο εν λόγω φυσικό τοπίο, η μελέτη διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου στοχεύει αποκλειστικά στην αποκατάσταση του τοπίου και παράλληλα στην ανάδειξή του. Η είσοδος στο χώρο επιτυγχάνεται με τον κύριο διάδρομο να οδηγεί στο δημαρχείο. Παράλληλα, σε αυτό υπάρχει ελεύθερος χώρος με πρόσβαση από την επαρχιακή

οδό για τους πεζούς που οδηγεί στα πλάγια είτε στο χώρο του ΚΕΠ, είτε στον πίσω χώρο του δημαρχείου όπου υπάρχει παιδική χαρά, καθώς και χώροι ανάπαυσης, ξύλινες πέργολες, υπαίθρια καθιστικά για άτομα της τρίτης ηλικίας και όχι μόνο. Ο χώρος βόρεια του ακινήτου δεσμεύτηκε για τη δημιουργία δημοτικού πάρκινγκ για να εξασφαλιστούν τόσο θέσεις στάθμευσης των επισκεπτών στο δημαρχείο και στο ΚΕΠ, αλλά και να αποφορτιστεί το Κέντρο Υγείας, το οποίο βρίσκεται απέναντι. Ένας περιμετρικός δρόμος που τίθεται γύρω από το δημοτικό πάρκινγκ οδηγεί σε χώρους στάθμευσης για τη χρήση αυτών από υπαλλήλους. Για την εξυπηρέτηση των ατόμων ΑΜΕΑ δημιουργήθηκαν ράμπες τόσο για την προσπέλαση στο κτίριο, αλλά και σε όλο τον υπαίθριο χώρο. Δόθηκε εξαρχής η έμφαση στο βιοκλιματικό σχεδιασμό, με τη

Εικ. 1 Όψεις του κτιρίου, Εικ. 2 Προοπτικό του κτιρίου (κύρια είσοδος)

52 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

χρήση συστημάτων παθητικού δροσισμού και τη χρήση συστημάτων Α/C, όπου κρίθηκε απαραίτητο, όπως η αίθουσα συνεδριάσεων. Η μελέτη μικροκλίματος αποτέλεσε τη βάση και έθεσε τους παράγοντες για το σωστό προσανατολισμό και διάταξη των χώρων του κτιρίου. Τα υλικά, στο σύνολό τους, θα είναι φιλικά προς το χρήστη και το περιβάλλον, οικολογικά, μη τοξικά, σχεδιασμένα και επεξεργασμένα με τα διεθνή πρότυπα και τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι σημαντικό ρόλο στην άρτια κλιματολογική συμπεριφορά του κτιρίου έπαιξαν οι φυτεύσεις αειθαλών και φυλλοβόλων δέντρων στη βόρεια και νότια πλευρά του κτιρίου, αφού προσφέρουν προστασία από την έκθεση στους βόρειους ανέμους, ενώ στο νότο προσφέρουν φυσική σκίαση στα μεγάλα ανοίγματα συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην ενεργειακή του βιωσιμότητα. Η φυτοτεχνική μελέτη θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα στη φυσική αποκατάσταση του τοπίου και προσπάθεια έγινε να ενσωματωθούν είδη φυτών και ποικιλίες, που θα αναδεικνύουν το τοπίο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Η χρήση χλοοτάπητα εφαρμόστηκε αποκλειστικά σε ελάχιστα σημεία. Η κατασκευή παρτεριών σε διάφορες γεωμετρικές συνθέσεις υιοθετήθηκε ως ήπια επέμβαση στο εν λόγω τοπίο και η χρήση πέτρας της περιοχής υιοθετήθηκε για την επένδυση αυτών. Η χρήση του οπλισμένου σκυροδέματος στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου υπήρξε η ελάχιστη δυνατή, ενώ οι υπαίθριες πομπώδεις κατασκευές αποκλείστηκαν από την αρχή του σχεδιασμού από την υπεύθυνη ομάδα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Καταλυτικό ρόλο στο σχεδιασμό συντέλεσαν ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Καρακώστας, καθώς και ο ειδικός σύμβουλος Πολιτικός Μηχανικός, Δημήτρης Καψάλης, οι οποίοι γνωρίζουν τόσο την περιοχή επέμβασης αλλά και την ευρύτερη περιοχή του νομού Άρτας, καθώς και τις βιώσιμες ανάγκες των κατοίκων σε αυτές.

Εικ. 3 Κατόψεις και τομείς του κτιρίου. Εικ. 4 Προοπτικό του κτιρίου (Είσοδος πάρκινγκ). Εικ. 5 Προοπτικό του κτιρίου.

Αρχιτεκτονική Μελέτη & Μελέτη Διαμόρφωσης Υπαίθριου Χώρου Ελευθέριος Πισκιτζής & Συνεργάτες Ελευθέριος Πισκιτζής Αρχιτέκτων Έργου Δημήτρης Καψάλης Ειδικός Σύμβουλος

Συγκρότημα πολυτελών βιοκλιματικών μονοκατοικιών Νικόλαος Ζόργιας

54 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Ο Δήμος Χαλανδρίου είναι γνωστός στην Αττική για το εμπορικό του κέντρο και αποτελεί πόλο συγκέντρωσης για το αγοραστικό κοινό των βορείων προαστίων. Η ραγδαία ανάπτυξή του από το 1944 που δημιουργήθηκε έως σήμερα, οδήγησε στην άναρχη και ανεξέλεγκτη δόμηση αδυνατώντας να ξεχωρίσει από την γενικότερη εικόνα του αρχιτεκτονικού τοπίου της Αθήνας.

Η έμφαση αυτή που δόθηκε στο οικονομικό κέντρο της πόλης άφησε μέχρι πρόσφατα αρκετές γειτονιές του στο “ψυγείο”. Λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν πως τα βόρεια σύνορα του δήμου αγγίζουν το όρος της Πεντέλης. Ο λόγος για την περιοχή “Πάτημα 2” του Δήμου Χαλανδρίου μια πολύ μικρή έκταση γης στους πρόποδες του βουνού. Η διέλευση της Αττικής Οδού (έξοδος Δουκίσσης Πλακεντίας) και η κατασκευή του ομώνυμου σταθμού της γραμμής 3 του μετρό και του προαστιακού μετά το 2001, έδωσαν ένα μοναδικό χαρακτήρα στην περιοχή, αφού πλέον πέρασε από την αφάνεια στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος εξαιτίας της κομβικής της πλέον θέσης. Το “Πάτημα 1” του δήμου, που βρίσκεται νότια της περιοχής “Πάτημα 2”, εκεί που ανήκει και ο εν λόγω κόμβος, προτιμήθηκε έκτοτε από πολλούς κατασκευαστές οπού οι περισσότεροι κινήθηκαν γρήγορα με μοναδικό γνώμονα το εύκολο κέρδος προωθώντας στην αγορά συμβατές κατασκευές. Η ανάγκη για σύγχρονη αρχιτεκτονική και κατασκευές που συμβαδίζουν με τις εξελισσόμενες ανάγκες των ανθρώπων, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν αμφίδρομες φιλικές σχέσεις με το περιβάλλον, ήταν η βασική αιτία ίδρυσης της εταιρείας Α. ΖΟΡΓΙΑΣ - Ι. ΚΛΟΥΚΙΝΑΣ ΟΕ το 2008. Το πολυτελές συγκρότημα των τεσσάρων βιοκλιματικών μονοκατοικιών στο “Πάτημα 2” Χαλανδρίου, το έργο με το οποίο συστήνεται η εταιρεία, αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Βιοκλιματικές εφαρμογές και οικολογική συνείδηση Οι τέσσερις μονοκατοικίες είναι τοποθετημένες σε οικόπεδο συνολικού εμβαδού 568,64 τετραγωνικών μέτρων τριών όψεων και αποτελούν αυτόνομες κάθετες ιδιοκτησίες. Ανεβαίνοντας την οδό Άνοιξης, στο ύψος που τέμνει την οδό Αιμ. Βεάκη, συναντάμε την πρώτη γωνιακή κατοικία του βιοκλιματικού συγκροτήματος. Με μια πρώτη ματιά, η εναλλαγή όγκου, χρώματος και ξύλου στην πρόσοψη δίνει το στίγμα μιας μη στατικής αρχιτεκτονικής με ιδιαίτερο χαρακτήρα, που πετυχαίνει πέρα από μια καλή αισθητική και ένα άλλο πιο σημαντικό στόχο: να φιλτράρει τα αρνητικά στοιχεία και το άγχος της καθημερινότητας, υψώνοντας ένα νοητό φράγμα μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής και να προδιαθέτει ευχάριστα τον ιδιοκτήτη για τη ζωή του στο σπίτι. Η εταιρεία προβλέπει βαφή των κατοικιών με οικολογικές βαφές (πλαστικά χρώματα) που θα έχουν χαρακτηριστικά ECO (όπως άοσμες χωρίς αμμωνία, αρωματικούς υδρογονάνθρακες, ελεύθερη φορμαλδεΰδη, βαρέα μέταλλα, ή αλκυλοφαινολαιθοξυλικές ενώσεις). Κι ενώ οι εντυπωσιακοί χρωματισμοί φιλτράρουν την αρνητική ενέργεια χωρίς να επιβαρύνουν το περιβάλλον και τον άνθρωπο, από πίσω

τους κρύβεται ένα συμπαγές κέλυφος που αντιμετωπίζει - φιλτράρει τις δύσκολες θερμοκρασίες, εξαιτίας της μεγάλης θερμοχωρητικότητας που έχει. Επίσης, χάρη σε αυτό αποφεύγονται οι θερμικές απώλειες με τη μόνωση αυτή να τοποθετείται στους εξωτερικούς τοίχους των κατοικιών, καθώς και στις εξωτερικές πλευρές του σκελετού και τη στέγη. Οι γνωστές θερμογέφυρες που παρουσιάζονταν στον παλαιό τρόπο κατασκευής με τη μόνωση ενδιάμεσα των τούβλων, είναι πια παρελθόν. Το εξωτερικό κέλυφος σε συνδυασμό με τα εξωτερικά κουφώματα PVC κατασκευαστικού βάθους 50 χιλιοστών, τους 5 θαλάμους αέρος και τα διπλά τζάμια με τα διπλά λάστιχα που απωθούν κρύο, αέρα, σκόνη και υγρασία, δίνει τη μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη που φτάνει το 40% έναντι των συμβατικών κατοικιών. Ο περιβάλλων χώρος των κατοικιών, όμως, επιφυλάσσει και άλλες εκπλήξεις. Ξύλινο δάπεδο Deck τοποθετείται σε εξωτερικά δάπεδα, βεράντες και ως επένδυση στις εξωτερικές σκάλες και δίνει μια αίσθηση αρμονίας και μια γεύση πολυτέλειας. Προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και η προβλεπόμενη δενδροφύτευση, κατά μήκος των όψεων. Μια κίνηση που έχει για ακόμα μια φορά ως στόχο την καλαισθησία αλλά και την πρακτική χρησιμότη-

τα. Έτσι, λοιπόν τα δέντρα ενσωματώνουν αρμονικά τις κατοικίες στο περιβάλλον, δημιουργούν ένα φυσικό φράγμα κατά των ανέμων, αυξάνουν τα επίπεδα του οξυγόνου με ευεργετικές συνέπειες στην υγεία των κατοίκων και συμμετέχουν ενεργά με πολύ θετικό και αποτελεσματικό τρόπο στη διαμόρφωση του μικροκλίματος της περιοχής. Τα σκίαστρα εξωτερικά του ισογείου εναλλάσσονται με τις βεράντες του πρώτου ορόφου και με αυτό τον τρόπο επιτρέπουν ή αποτρέπουν την είσοδο του φωτός στο ισόγειο των κατοικιών. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά ανήκουν στην κατηγορία των παθητικών βιοκλιματικών συστημάτων τα οποία χρησιμοποιούνται στις κατοικίες. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και τα εσωτερικά ξύλινα δάπεδα που, μαζί με το διαμπερή φυσικό αερισμό και τις οικολογικές βαφές, συνθέτουν παράγοντες απομάκρυνσης των εσωτερικών ρύπων της κατοικίας, αύξηση της διάθεσης και της παραγωγικότητας και γενικά αποφυγή του συνδρόμου της “άρρωστης κατοικίας”. Ο διαμπερής φυσικός αερισμός εξασφαλίζει την απομάκρυνση της θερμότητας που συσσωρεύεται στη θερμική μάζα του κτιρίου κατά τη διάρκεια ζεστών ημερών, κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο νυχτερινός διαμπερής αερισμός μειώνει το ψυκτικό φορτίο του κτιρίου κατά ποσοστό 80% περίπου, έχοντας άμεσο όφελος στην κατανάλωση ενέργειας και κατά επέκταση οικονομικό όφελος. Έχοντας ήδη ξεφύγει από τους έντονους ρυθμούς της πόλης (κάτι αδύνατο να αποφευχθεί στη θέση την οποία βρίσκεται το συγκρότημα) και έχοντας αναζωογονηθεί από τον καθαρό αέρα και τη θέα του βουνού, περνάμε στο εσωτερικό των κατοικιών του συγκροτήματος. Εκεί, παρατηρούμε πως η ίδια φιλοσοφία γύρω από τον άξονα “περιβάλλον - άνθρωπος” που διέπει τον εξωτερικό χώρο, συνεχίζεται και εσωτερικά. Ευάερες και ευήλιες, καθώς είναι οι κατοικίες, αφού επωφελούνται όλες του ανατολικού προσανατολισμού, δημιουργούν ένα κλίμα άνεσης και ευφορίας. Για το κλίμα αυτό ευθύνεται σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό μια “υπόγεια αόρατη δύναμη”. Το ψυχρό κλίμα και οι αέρηδες δίνουν τη σκυτάλη στα θερμά ρεύματα κατά τη διάρκεια του χρόνου, παρόλα αυτά η γεωθερμική αντλία θερμότητας παίζει με τους δικούς της κανόνες στο εσωτερικό των κατοικιών. Οι κάθετοι γεωσυλλέκτες δανείζονται τη σταθερή θερμοκρασία της γης και στη συνέχεια τη διοχετεύουν, μέσω fan coils, στην κατοικία. Ο ιδιοκτήτης έχει την πολυτέλεια να γνωρίζει πως ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες, τον περιμένει μια σταθερή θερμοκρασία ανά πάσα στιγμή στο εσωτερικό του σπι-

56 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

τιού του, που ο ίδιος έχει επιλέξει. Ένα φωτοβολταϊκό σύστημα, συνδεδεμένο με το δίκτυο ηλεκτρικού ρεύματος της ΔΕΗ, είναι το δεύτερο ενεργητικό βιοκλιματικό σύστημα που χρησιμοποιούν οι μονοκατοικίες μετά από αυτό της γεωθερμίας. Ένας διπλός μετρητής τοποθετείται από την ΔΕΗ ο οποίος καταμετρά την ενέργεια που εισέρχεται από το δίκτυο, αλλά ταυτόχρονα και την ενέργεια που παράγεται από τα φωτοβολταΪκά και που στη συνέχεια κατευθύνεται προς το δίκτυο. Ο κάθε ιδιοκτήτης εξασφαλίζεται ότι ποτέ ξανά δεν θα πληρώσει λογαριασμό ρεύματος για την κάλυψη των αναγκών της κατοικίας εκτός βέβαια από το κόστος λειτουργίας της γεωθερμικής αντλίας. Τα φωτοβολταΪκά κύτταρα που καλύπτουν περίπου 12 τετραγωνικά μέτρα της στέγης της κάθε κατοικίας παράγουν ενέργεια καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας ανεξάρτητα από την υπάρχουσα ηλιοφάνεια. Η τοποθέτησή τους παράλληλα στη στέγη μειώνει αισθητά την ορατότητά τους από το επίπεδο του δρόμου ικανοποιώντας και τους πλέον απαιτητικούς που στη θέα των φωτοβολταϊκών... γυρνάνε το κεφάλι.

Πολυτέλεια και προσωπική έκφραση Όσο αφορά το λειτουργικό κομμάτι οι τέσσερις μονοκατοικίες καλύπτουν στο έπακρο τις ανάγκες μιας σύγχρονης οικογένειας που αριθμεί μέχρι και 5 μέλη. Η λογική που τηρείται σε όλες είναι ο διαχωρισμός των αμιγώς ιδιωτικών χώρων, όπως τα υπνοδωμάτια από τους καθημερινούς χώρους και τους χώρους φιλοξενίας. Στο ισόγειο των κατοικιών βρίσκουμε το σαλόνι, την κουζίνα καθώς και ένα w.c. Η είσοδος γίνεται από ένα αρκετά ευρύχωρο σαλόνι που χωρίζεται με πάσο από την κουζίνα του σπιτιού. Μια ολοκληρωμένη κουζίνα με άνετους πάγκους και χώρους. Δίπλα από το χώρο της κουζίνας, βρίσκεται ο χώρος φαγητού με την τραπεζαρία. Το καθιστικό, με το δικό του τζάκι, “πιάνει” την ανατολική πλευρά και προσφέρει μια ζεστή γωνιά και ταυτόχρονα άνοιγμα στον εξώστη. Το maizon lift της Kleeman μας οδηγεί στον επάνω όροφο, έναν όροφο αφιερωμένο στα νεαρά μέλη της οικογένειας. Δύο άνετα παιδικά υπνοδωμάτια, με κοινό λουτρό και ένα ξεχωριστό δωμάτιο πολλαπλών χρήσεων (καθιστικό, playroom, βιβλιοθήκη, γραφεία κτλ.), είναι ό,τι θα μπορούσαν να ζητήσουν από ένα σπίτι κατά τη διάρκεια της ζωής τους σε αυτό. Ένας χώρος προσωπικής έκφρασης αλλά και κοινωνικότητας, αφού μπορούν να τον μοιραστούν με τους φίλους τους, χωρίς να επηρεάζουν την υπόλοιπη ζωή του σπιτιού. Οι γονείς στον επάνω όροφο, τη σοφίτα, έχουν το δικό τους χώρο. Ένα υπνοδωμάτιο master με ντουλαποδωμάτιο και λουτρό που απολαμβάνει προνομιακή θέα ανάλογη με

τη θέση της κατοικίας. Το ίδιο συμβαίνει και με τον όροφο των παιδιών. Έτσι, η θέα προς το βουνό της Πεντέλης εναλλάσσεται με αυτή του Υμηττού και του αστικού τοπίου των βορείων προαστίων. Στο υπόγειο των κατοικιών βρίσκεται το γκαράζ της μονοκατοικίας, τα μηχανοστάσια και ένας ακόμα πολυχώρος (playroom, ξενώνας κτλ.). Οι δύο μεσαίες μονοκατοικίες περιλαμβάνουν επίσης χώρο Barbeque στην πίσω μεριά του υπογείου, γεγονός το οποίο τις διαφοροποιεί από τις δύο γωνιακές. Όμως και οι γωνιακές έχουν τις δικές τους ιδιαιτερότητες. Η νοτιοανατολική μονοκατοικία επωφελείται λόγω μεγαλύτερου περιβάλλοντα χώρου, ενώ η βορειοανατολική ξεχωρίζει για την εξωτερική της πισίνα. Το συγκεκριμένο έργο το οποίο βρίσκεται στη φάση της κατασκευής είναι ένα ελπιδοφόρο άνοιγμα στο μέλλον.

Αρχιτεκτονική Μελέτη Απόστολος Ζόργιας, Αρχιτέκτων μηχανικός Α.Π.Θ artolisz@hotmail.com Κατασκευή Κατοικιών Τ. ZORGIAS - J. KLOUKINAS E.H.C O.E jtklouzo@hotmail.com Κατασκευή Γεωθερμικού Συστήματος Θέρμανσης - Ψύξης AID ENGINEERING LTD Φωτογραφίες Νικόλαος Ζόργιας

Ecoweek 2010 Workshop στο γραφείο Couvelas - Kouvelas Μανώλης Ηλιάκης MA Arcitecture & Spatial Culture email:iliakis@lycos.com

Στο πλαίσιο του “ecoweek 2010” πραγματοποιήθηκαν 20 workshops σε σημαντικά ελληνικά αρχιτεκτονικά γραφεία. Νέοι αρχιτέκτονες είχαν την ευκαιρία να δουλέψουν για ένα σύντομο διάστημα σε αυτά τα γραφεία και να διδαχθούν τις θεμελιώδεις αρχές και τον τρόπο λήψεως αποφάσεων σε θέματα που σχετίζονται με την οικολογική και βιοκλιματική δόμηση. Κάθε γραφείο φιλοξένησε 6 έως 8 συμμετέχοντες, οι οποίοι δούλεψαν με την καθοδήγηση διακεκριμένων αρχιτεκτόνων και μηχανολόγων για το σχεδιασμό μιας βιοκλιματικής κατοικίας. Το ενδιαφέρον στις προτάσεις, εκτός από την ευαισθητοποίηση σε θέματα “οικολογικού” σχεδιασμού, ήταν η ιδιαίτερη φυσιογνωμία της κάθε κατοικίας, σύμφωνα με την αισθητική και τις μεθόδους σχεδίασης του κάθε γραφείου. Η σύντομη μελέτη που παρουσιάζεται στο παρόν τεύχος πραγματοποιήθηκε στο μελετητικό γραφείο CouvelasKouvelas, αρχιτέκτονες, μηχανολόγοι. H Αγνή Κουβελά, ιδρύτρια του γραφείου, πιστεύει ότι ο ενεργειακός σχεδιασμός σκοπό έχει την εξασφάλιση συνθηκών ευεξίας, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα εξοικονόμηση ενέργειας και κατά το δυνατόν διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Οι χειρισμοί του γραφείου της ποικίλουν ανάλογα με το έργο, στοχεύουν όμως στο ίδιο αποτέλεσμα. Αυτό επιτυγχάνεται με εφαρμογή παθητικών συστημάτων προστασίας και αξιοποίησης των φυσικών φαινομένων. Είναι φειδωλή στη χρησιμοποίηση τεχνολογιών αιχμής, κυρίως γιατί δεν έχει αναπτυχθεί στον τόπο μας η σχετική τεχνογνωσία. Υποστηρίζει ότι χρειάζεται προσοχή στην επιλογή, γιατί προϊόντα που προβάλλονται ως λύσεις, πολλές φορές αποδεικνύεται ότι απαιτούν περισσότερη ενέργεια για την παραγωγή τους από όση θα εξοικονομήσουν συνολικά. Οι μελετητές παρουσιάζουν ως εξής την πρότασή τους: Στόχος του σχεδιασμού ήταν μια βιοκλιματική κατοικία με ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας, ενώ το σενάριο εργασίας που ακολουθήθηκε προέβλεπε μια μόνιμη κατοικία για ένα νεαρό ζευγάρι με χώρο εργασίας και ξενώνα. Τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος χώρου που λήφθηκαν υπόψη ήταν κυρίως η θάλασσα και η καταπληκτική θέα, ο προσανατολισμός του οικοπέδου και οι δυνατοί βόρειοι - βορειοανατολικοί άνεμοι που επικρατούν στην περιοχή, η πρόσβαση του αυτοκινήτου από τη βόρεια παρειά του οικοπέδου, το όριο με τον πεζόδρομο στα ανατολικά και τα χαμηλά ύψη των γειτονικών κτιρίων που κατά το πλείστον είναι διώροφες και τριώροφες κατοικίες. Τα παραπάνω μεταφράστηκαν αρχιτεκτονικά ως εξής: • Τοποθέτηση του μεγάλου άξονα του βασικού όγκου της κατοικίας κάθετα στο βορρά, όπου λειτουργεί ως εμπόδιο στους ανέμους, δημιουργώντας ταυτόχρονα μεγάλη νότια πλευρά προς τη θέα, καθώς και δημιουργία τριών διαφορετικών ποιοτήτων υπαίθριου χώρου, με • Προστατευμένη ιδιωτική αυλή στο νότο. • “Ανοιχτά” τμήματα στην ανατολική παρειά του οικοπέδου που λειτουργούν ως δη-

58 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1 2

μόσιο πέρασμα και συνέχεια του πεζοδρόμου και μια λιγότερο προστατευμένη “ανεμοδαρμένη” εξέδρα προς τη θέα χαμηλά στη νότια παρειά του οικοπέδου. Επιλέξαμε, επιπλέον, τη μη εξάντληση του ύψους (το κτίριο είναι διώροφο) και των ορίων δόμησης, σεβόμενοι τα γειτονικά κτίρια και την ανάγκη για περισσότερο πράσινο. Τέλος, μια βασική συνθετική απόφαση ήταν η δημιουργία ενός διακεκριμένου όγκου εργαστηρίου, κάθετου σε αυτόν της κατοικίας, διαφοροποιώντας έτσι μορφολογικά τις δύο διαφορετικές χρήσεις. Με άξονα την καλύτερη βιοκλιματική συμπεριφορά του κτιρίου υιοθετήθηκαν πολλαπλά συστήματα παθητικής προστασίας. Αρχικά, αφαιρέθηκε τμήμα στο ισόγειο από τον, κατά τα άλλα συμπαγή, κύριο όγκο της κατοικίας για να διαμορφώσει μεν την είσοδο στην κατοικία και τη ράμπα προς το υπόγειο γκαράζ, αλλά και για να αποτελέσει ταυτόχρονα ένα πέρασμα, μια στοά που να επιτρέπει την ελεγχόμενη είσοδο των βόρειων ανέμων, άρα το φυσικό δροσισμό της νότιας αυλής τους καλοκαιρινούς μήνες. Επιπλέον, προχωρήσαμε στη διάσπαση των εσωτερικών επιπέδων για την καλύτερη κυκλοφορία

του αέρα μέσα στο κτίριο, χρησιμοποιώντας το κλιμακοστάσιο ως κατακόρυφη δίοδο δροσισμού - αερισμού. Στους τοίχους δόθηκε μεγάλο πάχος για καλύτερη θερμομόνωση, ενώ τα υλικά που επιλέχθηκαν ήταν οικολογικά - τοπική πέτρα για τον ισόγειο όγκο του εργαστηρίου, μια στιβαρή βάση, και ξύλο για την υπόλοιπη κατοικία, ενισχύοντας έτσι την αρχική επιλογή διαφοροποίησης των δύο όγκων. Τα ανοίγματα τοποθετήθηκαν ώστε να πραγματοποιείται φυσικός διαμπερής αερισμός και προβλέφθηκαν οι απαραίτητοι μηχανισμοί σκίασης στις όψεις (νότια και ανατολική) για ρύθμιση της ηλιακής ακτινοβολίας, έτσι ώστε το κτίριο να λιάζεται - θερμαίνεται τους χειμερινούς μήνες και να σκιάζεται - δροσίζεται τους θερινούς. Ως εκ τούτου, τοποθετήθηκαν, στη βόρεια όψη, μακρόστενα ανοίγματα ψηλά, και στη νότια και ανατολική όψη, μεγαλύτερα ανοίγματα με κατάλληλη σκίαση. Για τη σκίαση, εκτός από οριζόντια στέγαστρα διαμορφώθηκε, επίσης, μια ξύλινη κατασκευή με αναρριχώμενα φυτά που απαρτίζεται από κατακόρυφα ξύλινα στοιχεία -αφού σκοπό αρχικά έχει να προστατέψει την ανατολική όψη- και η οποία

συνεχίζει οριζόντια στο πάνω επίπεδο του κτιρίου λειτουργώντας έτσι σαν στέγαστρο προστασίας στα μεγάλα ανοίγματα της νότιας όψης. Κομβική για το βιοκλιματικό χαρακτήρα της κατοικίας ήταν, τέλος, η χρήση της φύτευσης και η τοποθέτηση του πρασίνου σε στρατηγικά σημεία έτσι, ώστε να συμβάλλουν δυναμικά στον απαραίτητο ηλιασμό - δροσισμό των εσωτερικών και υπαίθριων χώρων της κατοικίας. Συγκεκριμένα, για την προστασία της νότιας αυλής από τον ήλιο και τους ανέμους διαμορφώθηκε ένα “τείχος” από αειθαλή δέντρα, ενώ για τον επιπλέον δροσισμό της αυλής, και ως όριο με το γειτονικό οικόπεδο, χρησιμοποιήθηκε ένας τοίχος πρασίνου. Στο βορειοανατολικό τμήμα του οικοπέδου που “δίνεται” για δημόσιο πέρασμα (διαπλάτυνση πεζοδρόμου), τοποθετήθηκαν δύο φυλλοβόλα δέντρα για ενίσχυση της προστασίας της ανατολικής όψης από τον ήλιο των θερινών μηνών, που επιτρέπουν όμως με την πτώση των φύλλων τους τη δίοδο του φωτός κατά τους χειμερινούς μήνες. Τα δένδρα αυτά προστατεύουν επίσης την πλευρά αυτή του κτιρίου από τους ανέμους. Αειθαλή

60 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

δέντρα τοποθετήθηκαν και στο τμήμα του ισόγειου όγκου του εργαστηρίου που βάλλεται από το δυτικό φως “διαχωρίζοντας” έτσι ταυτόχρονα σε συνδυασμό με το “τείχος” των λοιπών αειθαλών δένδρων την ιδιωτική νότια αυλή από το υπαίθριο τμήμα του εργαστηρίου. Επίσης, θεωρήσαμε πολύ σημαντικό να έχουν οι χρήστες πρόσβαση στο πράσινο σε κάθε επίπεδο και αυτό επιτεύχθηκε με τη δημιουργία φυτεμένων δωμάτων. Στον όροφο, το πράσινο δώμα αποτελεί προέκταση του καθιστικού, μια “πράσινη υπερυψωμένη αυλή” με θέα τη θάλασσα μέρος της οποίας σκιάζεται με την ξύλινη κατασκευή που προαναφέρθηκε, ενώ τμήμα του δώματος παρέμεινε επίπεδο για τη δημιουργία πράσινης άνυδρης στέγης που σκοπό έχει να συμβάλλει στον επιπλέον δροσισμό του κτιρίου. Τέλος, στη νότια παρειά όπου το οικόπεδο συνορεύει με τον πεζόδρομο, όπου διαμορφώνεται και η είσοδος για τον εργασιακό χώρο-ατελιέ, δημιουργούμε ένα ημιδιαπερατό όριο για τον πεζό με

τη χρήση μεσαίου ύψους θαμνωδών. Στα ενεργητικά συστήματα που χρησιμοποιήθηκαν, και ήταν κατ’ επιλογή λιγότερα, αφού θεωρούμε πως η πεμπτουσία μιας βιοκλιματικής κατοικίας με ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας είναι πρωταρχικά να έχει συνδυάσει όλα τα δυνατά παθητικά συστήματα, συγκαταλέγονται η επικάλυψη του λοιπού κεκλιμένου τμήματος του δώματος με ηλιακούς συλλέκτες και η χρήση της γεωθερμίας. Εικ. 1 Φωτορεαλιστική απεικόνιση κατοικίας μηδενικών ρύπων. Εικ. 2 α.Κάτοψη επιπέδου +1,00 & εισόδου(+0,00), β.Κάτοψη επιπέδου +3,00, γ. Κάτοψη επιπέδου +5,00, δ. Κάτοψη επιπέδου +6,00. Εικ. 3 Βόρεια όψη. Εικ. 4 Νότια όψη. Εικ. 5 Ανατολική όψη.

Ομάδα συμμετεχόντων Βαλλινά Ιωάννα Απόφοιτη στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ (2001), Απόφοιτη Μεταπτυχιακού προγράμματος τμήματος Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου (2003) Ιωακειμίδου Πωλίνα Τελειόφοιτη στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ Μαρίνη Μαρία Απόφοιτη στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ (2009), Απόφοιτη Παιδαγωγικού, Πανεπιστημίου Αθηνών (2000), Απόφοιτη μεταπτυχιακού προγράμματος Πολιτικού Νομικής (2002) Ρουσουνέλου Αικατερίνη Απόφοιτη στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ (2008) Σπυροπούλου Χριστίνα Τελειόφοιτη στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Εικ. 6 Τοπογραφικό - κάτοψη δωμάτων - τελική διαμόρφωση πρασίνου.

Χατζηχρήστος Στέργιος Τελειόφοιτος στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Εικ. 7 Τοπογραφικό - γενικές συνθετικές αποφάσεις.

Σύμβουλος

Εικ. 8 Σκαριφηματικές τομές.

Αγνή Κουβελά, Αρχιτέκτων

Διαγωνισμός για Πύργο Πειραιά: “Αλλάζοντας την (πρόσ)ΟΨΗ” Ανοιχτός αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών προκηρύχτηκε από το αρχιτεκτονικό e-περιοδικό GreekArchitects.gr και την εταιρεία DuPont Hellas, με στόχο την ανάδειξη της όψης του κτιρίου του Πύργου του Πειραιά, μέσα από τη χρήση υλικών εξωτερικής επίστρωσης της DuPont. Ο λεγόμενος και “κοιμισμένος γίγαντας” έρχεται στο επίκεντρο του αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος.

Για περισσότερα από 30 χρόνια τώρα ο Πύργος του Πειραιά είναι αναξιοποίητος και παραμένει ένας “κοιμισμένος γίγαντας”. Η πρόκληση είναι οι σχεδιαστικές προτάσεις να γίνουν η αφορμή για μια δημόσια συζήτηση για τον επαναπροσδιορισμό του Πύργου στη σχέση του με το αστικό περιβάλλον, αλλά και για την αξιοποίησή του προς όφελος της τοπικής κοινωνίας, όπως δήλωσε ο αρχιτέκτων και διευθυντής του GreekArchitects. gr, κ. Βασίλης Μιστριώτης, στη συνέντευξη Τύπου στην οποία ανακοινώθηκε ο φιλόδοξος διαγωνισμός που προκηρύχτηκε από το καταξιωμένο e-περιοδικό και την εταιρεία DuPont Hellas. “H ιδέα του διαγωνισμού “Αλλάζοντας την (πρόσ)ΟΨΗ” ξεκίνησε το 2008 στη Ρώμη, και στη συνέχεια αναπτύχθηκε στο Βουκουρέστι, την Πράγα, το Ζά-

62 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

γκρεμπ, τη Μόσχα και τώρα πλέον και στην Αθήνα. Σε κάθε πόλη, αρχιτέκτονες καταθέτουν προτάσεις για ένα επιλεγμένο αμφιλεγόμενο δημόσιο κτίριο”, εξήγησε ο Wlodek Sobon, υπεύθυνος της DuPont Building Innovations για την Κεντρική Ευρώπη. Όπως τόνισαν οι διοργανωτές του διαγωνισμού, στο πλαίσιο της συνέντευξης Τύπου που δόθηκε για την επίσημη ανακοίνωση του διαγωνισμού, οι στόχοι αυτής της πρωτοβουλίας είναι: Να επιτευχθεί, μέσω της σχεδιαστικής πρότασης, η καλύτερη δυνατή ένταξη των όψεων του κτιρίου στο αστικό τοπίο της πόλης και η ανάδειξή του ως σημαντικού τοπόσημου για την ευρύτερη περιοχή. Να συγκεντρωθούν πλούσιες αρχιτεκτονικές ιδέες οι οποίες θα επιτρέψουν την επιλογή των καλύτερων προτάσεων για την αναμόρφωση των όψεων και γενικά της εικόνας του Πύργου. Να δοκιμαστούν νέες και πρωτότυπες εφαρμογές υλικών, μεταξύ των οποίων και υλικών της εταιρείας DuPont, ικανών να υποστηρίξουν κεντρικές συνθετικές ιδέες για την όψη ενός κτιρίου. Και τέλος, οι σχεδιαστικές προτάσεις να γίνουν η αφορμή για μια δημόσια συζήτηση για τον επαναπροσδιορισμό του “Πύργου του Πειραιά” στη σχέση του με το αστικό περιβάλλον αλλά και για τη δυνατότητα αξιοποίησής του προς όφελος της τοπικής κοινωνίας. Με 22 ορόφους και 84 μ. ύψος, το πιο ψηλό κτίριο στο λιμάνι του Πειραιά και το δεύτερο υψηλότερο στη χώρα, παραμένει ένα από τα πιο γνωστά ανολοκλήρωτα έργα, ενώ 30.000 τ.μ. σημαντικής εμπορικής αξίας παραμένουν ανεκμετάλλευτα. Η άδεια του Πύργου εκδόθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ‘60, και την κατασκευή του ανέλαβαν οι αρχιτέκτονες Ι. Βικέλας, Γ. Μολφέσης και Α. Λοΐζος. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1972 και ο σκελετός παραδόθηκε το 1974, ενώ το 1983 τοποθετήθηκαν γυάλινα και μεταλλικά ελάσματα στις εξωτερικές του επιφάνειες. Το κτίριο σχεδιάστηκε με σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως Εμποροναυτιλιακό Κέντρο και να αναδείξει την αστική ανάπτυξη της χώρας εκείνη την περίοδο. Παρόλα τα αρχικά σχέδια όμως, ο Πύργος παρέμεινε ανεκμετάλλευτος, κερδίζοντας την προσωνυμία “κοιμισμένος γίγαντας”. Εκατοντάδες αρχιτέκτονες υπέβαλαν αίτηση συμμετοχής και μάλιστα πολλοί από αυτούς ήταν από χώρες του εξωτερικού. Οι εγγραφές έληξαν στις 31 Μαρτίου, ενώ η αξιολόγηση των προτάσεων αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος Μαΐου. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, τα αποτελέσματα του διαγωνισμού θα ανακοινωθούν οnline στα μέσα Ιουνίου, ενώ την ίδια μέρα με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων θα διοργανωθεί και έκθεση με τα βραβευμένα έργα. Τα βραβεία που θα απονεμηθούν στους νικητές είναι τα ακόλουθα: 1ο Βραβείο: 5.000 ευρώ, 2ο Βραβείο: 2.000 ευρώ, 3ο Βραβείο: 1.200 ευρώ Α’ Έπαινοι: 600 ευρώ (3 συμμετοχές), Β’ Έπαινοι: χωρίς χρηματικό έπαθλο Η Οργανωτική Επιτροπή θα απονείμει πέραν των βραβεύσεων της Κριτικής Επιτροπής και 4 ειδικές μνείες οι οποίες υποστηρίζονται από τη σχολή Βακαλό και την εταιρεία Diathlasis (βραβείο φωτισμού), χορηγούς του διαγωνισμού. Ο διαγωνισμός υποστηρίζεται επίσης από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης, το Council on Tall Buildings and Urban Habitat, και το Δήμο Πειραιά. Η κριτική επιτροπή απαρτίζεται από έγκριτους επιστήμονες, καθηγητές τμημάτων αρχιτεκτονικής και αρχιτέκτονες. Συγκεκριμένα, την αποτελούν οι: Citerne Anne-Line, Material engineer, εκπρόσωπος της DuPont, Δραγώνας Πάνος, αρχιτέκτων, αναπλ. καθηγητής τμήματος αρχιτεκτόνων Π. Πατρών, Johnson Timothy, αρχιτέκτων AIA, LEED AP, Καλογήρου Νίκος, αρχιτέκτων, καθηγητής τμήματος αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ., Kondylis Costas, αρχιτέκτων AIA, Κοτιώνης Ζήσης, αρχιτέκτων, καθηγητής, κοσμήτορας και πρόεδρος του τμήματος αρχιτεκτόνων Π. Θεσσαλίας, Παπαϊωάννου Τάσης,

αρχιτέκτων, καθηγητής τμήματος αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π., Τομπάζης Αλέξανδρος, αρχιτέκτων, Τριποδάκης Αλέξανδρος, αρχιτέκτων, καθηγητής τμήματος αρχιτεκτόνων Π. Κρήτης, Wood Antony, αρχιτέκτων, διευθυντής της CTBUH, καθώς και ένας εκπρόσωπος του αρχιτεκτονικού e-περιοδικού GreekArchitects.gr Όλες οι προτάσεις θα δημοσιευθούν από το GreekArchitects.gr, ενώ οι βραβευθείσες προτάσεις θα παρουσιασθούν με εκτενή τρόπο. Θα επιδιωχθεί όλες οι προτάσεις να παρουσιασθούν σε χώρους εκθέσεων στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Για εγγραφές, κατάθεση προτάσεων και περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον διαγωνισμό: http://www.greekarchitects. gr/competition2010/piraeus. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον διαγωνισμό, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στον κ. Αλέξιο Βανδώρο, αρχισυντάκτη του GreekArchitects. gr, και υπεύθυνο Τύπου του διαγωνισμού εκ μέρους της οργανωτικής επιτροπής (τηλ. 210 3636 631 και 6977 210 759, email: alexvandoros@gmail.com).

Η “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον” σε φάση υλοποίησης Επιδοτήσεις για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε κατοικίες, βάσει ενεργειακής επιθεώρησης προβλέπονται από το “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”. Θα δοθούν είτε με δάνειο με επιδότηση επιτοκίου είτε με άμεση επιχορήγηση 30% είτε με επιχορήγηση 100% του κόστους της ενεργειακής επιθεώρησης και έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα μέχρι 2500 ευρώ. Ο τομέας των κτιρίων και ο τομέας των μεταφορών αποτελούν τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας στη χώρα. Τα κτίρια στην Ελλάδα καταναλώνουν περί το 36% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Η ενέργεια που δαπανάται για θέρμανση στα κτίρια κατοικίας φτάνει περίπου στο 60% των συνολικών ενεργειακών τους αναγκών. Η εικόνα αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ηλικία των κτιρίων καθώς και στην ενεργειακή συμπεριφορά των ενοίκων. Επιπλέον, σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΔΕΑ), η κατανάλωση στα κτίρια του οικιακού τομέα αυξάνεται ετησίως με ρυθμό 2% περίπου. Υπάρχει λοιπόν ένα σημαντικό δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτιριακό τομέα. Με γνώμονα την ολοκληρωμένη παρέμβαση εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτιριακό τομέα και με κύριο στόχο τη μείωση των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων, των εκπομπών ρύπων που συμβάλλουν στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και την επίτευξη καθαρότερου περιβάλλοντος, ανακοινώνεται η υλοποίηση του Προγράμματος “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”. Το πρόγραμμα, το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει τέλος Ιουνίου, έχει συνολικό προϋπολογισμό 200 εκ. ευρώ και βασίζεται στο νέο Ευρωπαϊκό Κανονισμό (ΕΚ), αριθμ. 397/2009, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Μαΐου 2009, με βάση τον οποίο παρέχεται η δυνατότητα χρηματοδότησης, μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, δράσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στον οικιακό τομέα. Το πρόγραμμα στοχεύει, όχι μόνο στην εξοικονόμηση ενέργειας μέσω παρεμβάσεων στα κτίρια αλλά και στην ευαισθητοποίηση του κοινού όσον αφορά στην ορθολογική χρήση ενέργειας με την καλλιέργεια ενεργειακής συνείδησης στους πολίτες, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στο στόχο που έχει τεθεί στο ΣΔΕΑ για εξοικονόμηση ενέργειας μέχρι το 2016 σε ποσοστό 9% του μέσου όρου κατανάλωσης της 5ετίας 2001-2005. Το πρόγραμμα βασίζεται στην αξιοποίηση των ενεργειακών επιθεωρητών και του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων που προβλέπονται στο ν. 3661/2008, με σκοπό τον ορθό προσδιορισμό των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων καθώς και των αναγκαίων παρεμβάσεων που θα οδηγήσουν στη μεγιστοποίηση της εξοικονομούμενης ενέργειας. Η συνδυασμένη εφαρμογή του προγράμματος και του εν λόγω θεσμικού πλαισίου εξασφαλίζει μια ολοκληρωμένη δράση εξοικονόμησης ενέργειας. Τα κτίρια που μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα είναι αυτά που έχουν κατα-

64 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

σκευαστεί πριν την εφαρμογή του κανονισμού θερμομόνωσης του 1979, και ως εκ τούτου παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση, ενώ παράλληλα λαμβάνεται υπόψη και το εισόδημα των ιδιοκτητών. Για τις κατοικίες που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα θα διενεργηθεί ενεργειακή επιθεώρηση πριν και μετά τις παρεμβάσεις. Το κόστος των επιθεωρήσεων θα είναι επιλέξιμο στο πλαίσιο του προγράμματος, εφόσον η πρόταση ενταχθεί τελικά σε αυτό. Με το πρόγραμμα παρέ-

χεται στους πολίτες ένα άμεσο οικονομικό όφελος που θα λειτουργήσει ως μοχλός για τη λήψη απόφασης. Το μεγάλο όμως όφελος για τους πολίτες και για το περιβάλλον θα προκύψει από τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας που υπολογίζεται έως και 60 % για πλήρη μόνωση μιας μονοκατοικίας. Ενδεικτικά για μια αμόνωτη μονοκατοικία 100 τ.μ. που βρίσκεται στη Βόρεια Ελλάδα προκύπτει οικονομικό όφελος για τον καταναλωτή, από την εξοικονόμηση πετρελαίου, που φτάνει περίπου

μέχρι και το ποσό των 1.500 ευρώ το έτος. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση περίπου 100.000 κατοικιών σε όλη τη χώρα, ενώ συμβάλλει στην επίτευξη των ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων και της πράσινης ανάπτυξης, εξασφαλίζοντας εξοικονόμηση ενέργειας που μπορεί να φτάσει το 1 δισεκατομμύριο kWh, δηλαδή το 1/6 περίπου της συνολικής εξοικονόμησης που προβλέπεται στο ΣΔΕΑ για τον οικιακό τομέα το 2016 (5,53 TWh).

Πίνακας 1. Σύντομη περιγραφή του προγράμματος Το πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 200 εκ. €, αφορά σε επιδοτήσεις για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε κατοικίες, που θα υποδεχθούν από ενεργειακό επιθεωρητή και περιλαμβάνει δύο υποπρογράμματα: Υποπρόγραμμα Α: Δάνεια με επιδότηση επιτοκίου Θα μπορούν να υποβάλλουν πρόταση οι ιδιοκτήτες κατοικιών, εφόσον το ατομικό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 30.000€ ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 50.000 €. Υποπρόγραμμα Β: Απευθείας επιχορήγηση 30% επί του επιλέξιμου Π/Υ Θα μπορούν να υποβάλλουν πρόταση οι ιδιοκτήτες κατοικιών εφόσον το ατομικό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 15.000€ ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 25.000 €. Στην περίπτωση συμμετοχής των ιδιοκτητών μιας πολυκατοικίας ως ενιαίο κτίριο, θα ισχύουν οι περιορισμοί εισοδήματος του Υποπρογράμματος Α. Το ποσοστό ενίσχυσης ανέρχεται στο 30% επί του επιλέξιμου προϋπολογισμού. Προϋπόθεση για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι η διενέργεια ενεργειακής επιθεώρησης Μετά την έκδοση του ΚΕΝΑΚ και του Π.Δ. για τους ενεργειακούς επιθεωρητές, οι δυνητικοί ωφελούμενοι του προγράμματος θα κληθούν να προβούν σε ενεργειακή επιθεώρηση. Το πιστοποιητικό της επιθεώρησης θα αποτελεί απαιτούμενο δικαιολογητικό για την υποβολή αίτησης στο πρόγραμμα. Με τη λήξη των εργασιών θα πρέπει να γίνει νέα επιθεώρηση με βάση την οποία θα πιστοποιείται η εκτέλεση των εργασιών και η ενεργειακή αναβάθμιση της κατοικίας. Το 100% του κόστους των επιθεωρήσεων θα είναι επιλέξιμο στο πλαίσιο του προγράμματος, εφόσον η πρόταση ενταχθεί στο πρόγραμμα.

Πίνακας 2. Διαδικασία υλοποίησης προγραμμάτος Α/Α

Βήματα

Μετά την προκήρυξη του Προγράμματος καλείται από τον δυνητικά ωφελούμενο ενεργειακός επιθεωρητής για διενέργεια ενεργειακής επιθεώρησης με την οποία θα καθορισθεί η ενεργειακή κατηγορία της κατοικίας, οι προτεινόμενες παρεμβάσεις για αναβάθμιση κατά μια τουλάχιστον κατηγορία, η εξοικονόμηση που θα επιτευχθεί ανά προτεινόμενη παρέμβαση και το αντίστοιχο κόστος ανά παρέμβαση.

Υποβολή αίτησης συνοδευόμενης από τα απαραίτητα δικαιολογητικά σε συμβαλλόμενη τράπεζα. Σε περίπτωση πολυκατοικίας το σύνολο των αιτήσεων υποβάλλονται στο ίδιο υποκατάστημα. Είναι επιλέξιμες οι δαπάνες που αφορούν εργασίες που θα γίνουν μετά την έκδοση του πιστοποιητικού.

Υποδοχή των αιτήσεων από την τράπεζα / Έλεγχος δικαιολογητικών φακέλου / Έλεγχος επιλεξιμότητας της αίτησης βάσει των κριτηρίων.

Μετά το πέρας υποβολής αιτήσεων αξιολόγηση και κατάταξη βάσει κριτηρίου εξοικονόμησης ενέργειας προς κόστος παρέμβασης / Έκδοση Απόφασης έγκρισης αιτήσεων / Κοινοποίηση της έγκρισης στη συμβαλλόμενη τράπεζα / Ενημέρωση Ωφελουμένου.

Υλοποίηση εργασιών.

2η Ενεργειακή επιθεώρηση / Έκδοση δεύτερου πιστοποιητικού / Έλεγχος ενεργειακής αναβάθμισης κατοικίας / Πιστοποίηση φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του έργου

Για όσους εντάσσονται στο Υποπρόγραμμα Α (επιδότηση επιτοκίου) ξεκινάει η εκταμίευση του δανείου με την απόφαση έγκρισης. Για την ολοκλήρωση της εκταμίευσης ο ωφελούμενος προσκομίζει: τα παραστατικά των δαπανών, και το δεύτερο πιστοποιητικό ενεργειακής επιθεώρησης και πιστοποιείται η υλοποίηση του έργου με διοικητικό έλεγχο. Για όσους εντάσσονται στο Υποπρόγραμμα Β (απευθείας επιχορήγηση), για την καταβολή της επιχορήγησης ο ωφελούμενος προσκομίζει: τα παραστατικά των δαπανών, και το δεύτερο πιστοποιητικό ενεργειακής επιθεώρησης και πιστοποιείται η υλοποίηση του έργου με διοικητικό έλεγχο.

Δειγματοληπτικός έλεγχος υλοποίησης φυσικού αντικειμένου από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (Ε.Υ.ΕΠ.ΕΝ.) του ΥΠΕΚΑ.

Έλεγχος / εποπτεία από το ΤΕΜΠΜΕ των διαδικασιών πληρωμών.

Πίνακας 3. Βασικά στοιχεία προγράμματος (κοινά και για τα 2 υποπρογράμματα) Συνολικός Προϋπολογισμός Προγράμματος

200.000.000 €

Έναρξη προγράμματος - Υποβολή αιτήσεων

Τέλος Ιουνίου

Περιοχές υλοποίησης του προγράμματος

Το σύνολο των δεκατριών (13) περιφερειών της χώρας

Επιλέξιμες παρεμβάσεις

Θα προκύπτουν βάσει των συστάσεων του Ενεργειακού Επιθεωρητή και δύναται να ενδεικτικά οι παρακάτω: • Τοποθέτηση διπλών θερμομονωτικών υαλοπινάκων και θερμομονωτικών πλαισίων / κουφωμάτων (δύναται να συμπεριλαμβάνονται εξωτερικά καλύμματα παντζούρια, ρολά). • Τοποθέτηση θερμομόνωσης δώματος / στέγης - κελύφους. • Εγκατάσταση νέου ή Αντικατάσταση συστήματος καυστήρα / λέβητα με καινούργιο πετρελαίου ή φυσικού αερίου ή συστήματος που κάνει χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. • Λοιπές προτεινόμενες παρεμβάσεις που αφορούν σε σύστημα αντιστάθμισης στον καυστήρα / λέβητα σε συνδυασμό με αυτονομία θέρμανσης, μόνωση σωληνώσεων, σκίαστρα, ηλιακούς συλλέκτες κ.λπ.

Επιλέξιμες κατοικίες

• Μονοκατοικίες / Πολυκατοικίες ως ενιαίο κτίριο / μεμονωμένα διαμερίσματα υπό προϋποθέσεις που αφορούν στο σύστημα θέρμανσής τους. • Οικοδομική άδεια πριν την 01.01.1980. • Περιοχή με τιμή ζώνης ≤ 1.500 €/τ.μ. • Χρήση κύριας και όχι εξοχικής κατοικίας. Για την περίπτωση πολυκατοικίας ως ενιαίο κτίριο, θα πρέπει το κριτήριο να ικανοποιείται τουλάχιστον από το 50% των διαμερισμάτων. Σημειώνεται ότι δεν μπορούν να είναι επιλέξιμες παρεμβάσεις σε τμήματα του κτιρίου που δεν χρησιμοποιούνται για κατοικία (π.χ. κατάστημα στο ισόγειο κτιρίου ή διαμέρισμα που χρησιμοποιείται ως επαγγελματική στέγη). • Βάσει του πιστοποιητικού ενεργειακής επιθεώρησης να έχουν καταταχθεί σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Δ και οι αιτούμενες παρεμβάσεις να οδηγούν σε αναβάθμιση κατά τουλάχιστον μια ενεργειακή κατηγορία.

Ωφελούμενοι

Ιδιοκτήτες με δικαίωμα πλήρους κυριότητας, ψιλής κυριότητας ή επικαρπίας με συμφωνία των πιθανών συνιδιοκτητών, των οποίων: • Υποπρόγραμμα Α Το ατομικό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 30.000 € ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 50.000 €. • Υποπρόγραμμα Β Το ατομικό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 15.000 € ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 25.000 €. Σημειώνεται ότι δίνεται ως επιπλέον κίνητρο στην περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας (ενιαίο κτίριο), η δυνατότητα απευθείας επιχορήγησης (Υποπρόγραμμα Β) με τους περιορισμούς εισοδήματος του Υποπρογράμματος Α. Μπορούν να συμμετέχουν όλοι οι ιδιοκτήτες της πολυκατοικίας, υπό την προϋπόθεση ότι οι ανωτέρω περιορισμοί εισοδήματος ικανοποιούνται από τουλάχιστον το 50% του συνόλου των ιδιοκτητών.

Κριτήριο συγκριτικής αξιολόγησης

Η ετήσια Εξοικονομούμενη Ενέργεια (kWh) ανά τ.μ. προς το κόστος παρέμβασης θα αποτελεί κριτήριο συγκριτικής αξιολόγησης και κατάταξης των αιτήσεων που θα υποβληθούν. Η κατάταξη γίνεται ανά Υποπρόγραμμα σε επίπεδο Περιφέρειας. Οι προτάσεις που αφορούν σε πολυκατοικία ως ενιαίο κτίριο θα λαμβάνουν προσαύξηση στη συγκριτική αξιολόγηση.

Ανώτατος Επιλέξιμος Προϋπολογισμός

Ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός δεν θα μπορεί να υπερβαίνει τα 15.000 €.

Δυνητικοί ωφελούμενοι για το σύνολο του προγράμματος

Περίπου 100.000

66 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Σκέψεις για τη βιωσιμότητα Θάνος Ν. Στασινόπουλος Αρxιτέκτων Μηxανικόs Δρ. ΕΜΠ, AAGradDipl email: tns@oikotekton.net

Η βιωσιμότητα δεν είναι ένα καθαρά τεχνικό ζήτημα ανεξάρτητο από την πολιτική, και το ίδιο ισχύει για την αρχιτεκτονική που εκφράζει τις κοινωνικές σχέσεις και προτεραιότητες με υλικά μέσα. Στο παρόν κείμενο, υπογραμμίζονται αντιφάσεις που υπονομεύουν την ουσιαστική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και έτσι εμποδίζουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.

Η περιβαλλοντική κρίση αποτελεί ένα σοβαρό ζήτημα εδώ και δεκαετίες, από τότε που τα πρώτα συμπτώματά της έγιναν αντιληπτά από διάφορους ερευνητές. Ωστόσο οι αρνητικές επιπτώσεις της αν-

θρώπινης δραστηριότητας αναγνωρίστηκαν από το ευρύ κοινό μόλις πρόσφατα, οδηγώντας στην ανάληψη δράσης από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Ταυτόχρονα όμως, η ταχεία οικονομική

Διάγραμμα 1. Παγκόσμιος πληθυσμός με ετήσια αύξηση 1.16% 20

δισ.

μπορεί να αναιρεθεί από την αύξηση του πληθυσμού ή της ατομικής ευμάρειας.

Τρέχουσες τάσεις

Πληθυσμός, οικονομία, επίπεδο διαβίωσης, μελλοντικές προσδοκίες, όλα είναι σε 15 άνοδο, αυξάνοντας τις επιπτώσεις μας στο περιβάλλον. Μπορούν να συνεχίσουν έτσι χωρίς να φτάσουμε στα όρια της βιοχωρητικότητας του πλανήτη μας; Οι τρέχου10 σες στατιστικές δεν εμπνέουν αισιοδοξία για το μέλλον: Πληθυσμός 5 Ο παγκόσμιος πληθυσμός είναι σήμερα 6.7 δισεκατομμύρια, με ετήσια αύξηση 1.16%[1]. Με τέτοιο ρυθμό, το πλήθος των ανθρώπων θα γίνει σχεδόν τριπλάσιο ως 0 το τέλος του αιώνα, φτάνοντας τα 19 δισε2008 2018 2028 2038 2048 2058 2068 2078 2088 2098 κατομμύρια (Διάγραμμα 1). Η εξέλιξη αυτή ενισχύεται από την άνοδο του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση: ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι σήμερα περίΔιάγραμμα 2. Παγκόσμιο ΑΕΠ με ετήσια άνοδο 3.6% που 66 χρόνια με αυξητικές τάσεις, ενώ σε μερικές χώρες έχει ξεπεράσει τα 80 χρόνια % 2008: 100% [ως άνω]. Τα περισσότερα μελλοντικά σε3000 νάρια για τον πληθυσμό προβλέπουν επιβράδυνση της αύξησης του πληθυσμού, 2500 αλλά δεν είναι πολύ σαφές πώς θα επιτευχθεί αυτό. Μήπως η αποδιοργάνωση των 2000 υπηρεσιών υγείας θα επαναφέρει τη μέση διάρκεια ζωής στα 30-40 χρόνια όπως το 1900; Μήπως θα ελεγχθούν οι γεννήσεις 1500 παρά τις θρησκευτικές αντιδράσεις, όπως συμβαίνει ήδη σε πολλές αναπτυγμένες 1000 χώρες; Μήπως οι λιμοί, οι επιδημίες, και οι πόλεμοι συγκρατήσουν τον αριθμό των ανθρώπων υπό έλεγχο όπως έκαναν στο 500 μακρινό παρελθόν; Αφθονία 0 2008 2018 2028 2038 2048 2058 2068 2078 2088 2098 Οι μελλοντικές γενιές, είτε ζώντας λιγότερα χρόνια και σε συνθήκες αδιαχώρητου, είτε περισσότερα αλλά με λιγότερα παιδιά τριανάπτυξη που αποβλέπει στη διαρκή διό- να αναφέρονται στην ελάττωση των φυσι- γύρω, θα είναι πλουσιότερες. γκωση εντείνει την επιβάρυνση του περι- κών πόρων, τη ρύπανση, ή τη συσσώρευ- Στην αυγή του 21ου αιώνα, το παγκόσμιο βάλλοντος, αναιρώντας τα θετικά επιτεύγ- ση απορριμμάτων. Ο πληθυσμός (Π) είναι Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ανέρχεται με ματα των πράσινων πολιτικών. το συνολικό πλήθος των ατόμων, η αφθο- ετήσιο ρυθμό 3.6%[2], ήτοι διπλασιάζεται Για πόσο θα μπορούμε να συνεχίζουμε νία (Α) αναφέρεται στη κατά κεφαλή κα- κάθε 20 χρόνια περίπου. Αν συνεχιστεί έτσι; Μπορούν οι υλιστικοί στόχοι μας να τανάλωση αυτών των ατόμων, η δε τεχνο- αυτή η άνοδος, στο τέλος του αιώνα το συνυπάρξουν με τους φυσικούς περιορι- λογία (Τ) περιλαμβάνει τις διαδικασίες που παγκόσμιο ΑΕΠ θα είναι κάπου 25 φορές σμούς, ή θα χρειαστεί αναπόφευκτα να εφαρμόζονται για τη μετατροπή φυσικών μεγαλύτερο από το σημερινό (Διάγραμμα αναθεωρήσουμε τις προτεραιότητές μας πόρων σε υλικά αγαθά και απορρίμματα 2). Αλλά το ΑΕΠ συνδέεται με παραγωγή και κατανάλωση. Συνεπώς η ζήτηση για κάποια στιγμή; Πιο κάτω εξετάζονται με- ανά μονάδα κατανάλωσης. ενέργεια, νερό, τροφή, και πρώτες ύλες, ρικές τρέχουσες τάσεις για να δούμε πού Τι μας δείχνει η σχέση ΕΠΑΤ καθώς και η παραγωγή απορριμμάτων και μπορεί να μας οδηγήσουν στο μέλλον. Η σχέση ΕΠΑΤ εκφράζει πολύ απλά ορισμέ- λυμάτων, θα ακολουθεί την ανοδική ποΗ σχέση ΕΠΑΤ νες αλληλένδετες αναγκαιότητες: Με δύο ρεία του ΑΕΠ. Με άλλα λόγια, αν η οικονοΟ Paul Ehrlich επινόησε τη σχέση ΕΠΑΤ λόγια δείχνει ότι για να περιορίσουμε τις μική ανάπτυξη συνεχιστεί όπως σήμερα, στη δεκαετία του 1970 για να παρουσι- βλαβερές επιπτώσεις μας στο περιβάλλον το έτος 2100 η επακόλουθη περιβαλλοντιάσει τους βασικούς συντελεστές της υπο- θα πρέπει να μειώσουμε τον αριθμό μας ή κή επιβάρυνση θα είναι κάπου 25 φορές βάθμισης του περιβάλλοντος λόγω της αν- / και την αφθονία μας. Αν θέλουμε να συνε- ισχυρότερη από σήμερα. θρώπινης δραστηριότητας. Η σχέση αυτή χιστεί η άνοδος και των δύο παραμέτρων, Σε πείσμα τέτοιων εξωφρενικών τάσεων, εκφράζει τις πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις τότε θα πρέπει να βελτιώσουμε ανάλογα συνεχίζουμε να προάγουμε το υλιστικό (Ε) του πληθυσμού (Π), της αφθονίας (Α) την περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα μοντέλο σε παγκόσμια κλίμακα. Ο κατακαι της τεχνολογίας (Τ) στο περιβάλλον: της τεχνολογίας μας. Επιπλέον, υπογραμμί- ναλωτισμός αποτελεί τη κινητήρια δύναμη Ε = Π x Α x Τ ή Ε=ΠΑΤ. ζει ότι η όποια τεχνική πρόοδος στην επί- σχεδόν όλων των οικονομιών και καθοδηΟι περιβαλλοντικές επιπτώσεις (Ε) μπορεί λυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων γεί δισεκατομμύρια ανθρώπους, πλούσι-

68 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ους και φτωχούς. Τα υλικά αγαθά είναι το κριτήριο καταξίωσης, προσωπικής και κοινωνικής. Μετράμε επίσημα την αφθονία με βάση τα αυτοκίνητα ανά 1000 άτομα, τις τηλεοράσεις, ή τις συνδέσεις DSL. Οικτίρουμε την Κούβα γιατί δεν έχει πολλά κινητά τηλέφωνα, ωστόσο παραβλέπουμε τη χαμηλή βρεφική θνησιμότητά της. Συμπεριλαμβάνουμε φάρμακα, ακόμη και φέρετρα, στο ΑΕΠ, λες και η αύξησή τους υποδηλώνει μια καλύτερη κοινωνία. Και τα υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών και φυλακι σμένων δεν μειώνει την ελκυστικότητα εκείνων των κρατών που διαφημίζονται παγκοσμίως ως “πρότυπες κοινωνίες”. Αν υποθέσουμε ότι η υλιστική ψύχωση κυριεύει όλο τον πλανήτη και κάνουμε προβολή στο μέλλον, φτάνουμε σε απίστευτα νούμερα. Για παράδειγμα, η Κίνα και η Ινδία με 2.3 δισεκατομμύρια πληθυσμό είναι δύο χώρες με γοργή ανάπτυξη που οι άλλες αναπτυσσόμενες χώρες επιδιώκουν να μιμηθούν. Το 2002 αυτοί οι δύο γίγαντες είχαν μόλις 15 εκατομμύρια αυτοκίνητα, ή 6 ανά 1000 άτομα[3]. Όταν φτάσουν την αναλογία των ΗΠΑ του 2007 (468 ανά 1000 άτομα)[4], τότε θα έχουν περισσότερα από ένα δισ. αυτοκίνητα, δηλαδή τα διπλάσια αυτοκίνητα απ’ όσα κατασκευάστηκαν σε ολόκληρο τον πλανήτη στα τελευταία 9 χρόνια (Διάγραμμα 3). Ένα άλλο παράδειγμα μελλοντικών υπερβολών είναι η ηλεκτρική ενέργεια: Στα τελευταία 20 χρόνια η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρισμού αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό 3% (Διάγραμμα 4). Αυτό σημαίνει ότι κάθε 23 χρόνια θα πρέπει να διπλασιάζουμε το δυναμικό των σταθμών ηλεκτρο παραγωγής. Το έτος 2100 θα πρέπει να παράγουμε 15πλάσιο ηλεκτρισμό απ’ ότι σήμερα, με ή χωρίς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τεχνολογία Υπάρχει πληθώρα ενδείξεων ότι οι επιπτώσεις μας στον πλανήτη είναι ήδη μεγάλες. Επομένως είναι δύσκολο να περιμένουμε ότι το περιβάλλον θα μπορεί στο μέλλον να αντέξει 25 ή 15πλάσια πίεση από σήμερα -ίσως ούτε καν διπλάσια. Είναι λοιπόν φυσικό το ότι έχουμε αρχίσει να αναζητούμε τεχνικές λύσεις που θα εξισορροπήσουν τις καταστροφικές συνέπειες της ανόδου του πληθυσμού και της κατανάλωσης. Έτσι, αυξάνεται σταθερά η έρευνα και οι εφαρμογές προς αυτή την κατεύθυνση: καθαροί κινητήρες, ανακύκλωση, περιορισμός καυσαερίων, έξυπνα υλικά, γενετικά μεταλλαγμένοι οργανισμοί, ανανεώσιμη ενέργεια, κ.λπ. Μέχρι τώρα τα σχετικά αποτελέσματα είναι περισσότερο ελπιδοφόρα παρά αποτελεσματικά. Ελπίζουμε ότι θα υπάρξουν σημαντικές επινοήσεις σε αρκετούς ζωτικούς τομείς (ενέργεια, γεωργία, διάθεση αποβλήτων, κ.λπ.) που θα μας επιτρέψουν να συνεχίσουμε τον υλιστικό τρόπο ζωής μας με

Διάγραμμα 3. Παγκόσμιος αριθμός νέων οχημάτων μετά το 1999 [5] (εκατομμύρια) 600 500 400 300 200 100 0

1999

2000

2001

Ιδιωτικά αυτοκίνητα

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Εμπορικά οχήματα

Διάγραμμα 4. Παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρισμού[6] δισ. kWh 20,000

15,000

10,000

5,000

0 1987

1989

1991

1993

1995

περιορισμένο περιβαλλοντικό κόστος. Και συνεχίζουμε να αναζητούμε οικολογικούς τρόπους για να ικανοποιήσουμε την ανοδική ζήτηση αντί να την περιορίσουμε.

Αντιφάσεις Όμως έχουμε άφθονα παραδείγματα που δείχνουν ότι αυτές οι προσπάθειες υπονομεύονται από την ακόρεστη όρεξή μας για περισσότερα: • Εφευρίσκουμε πιο οικονομικούς και καθαρούς κινητήρες, αλλά παράγουμε όλο και περισσότερα αυτοκίνητα. • Οι πόλεις μας απλώνονται κι έτσι κάνουμε όλο και πιο μεγάλες διαδρομές με αυτά τα αυτοκίνητα. Και καθώς πληθαίνουν οι καθημερινές δραστηριότητές μας, τα οδηγούμε όλο και πιο συχνά. • Κτίζουμε σπίτια που καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια ανά τετραγωνικό μέτρο. Αλλά τα κτίζουμε πιο μεγάλα και πιο πολλά - και επιπλέον για λιγότερα άτομα το καθένα, αφού το μέσο μέγεθος των νοικοκυριών μειώνεται. Άραγε μειώνουμε έτσι τη

1997

1999

2001

2003

2005

κατανάλωση ενέργειας ανά ένοικο; • Κατασκευάζουμε πιο αποτελεσματικά συστήματα θέρμανσης, αλλά ανεβάζουμε τον θερμοστάτη: η θερμοκρασία άνεσης ήταν στους 18°C πριν μερικές 10ετίες, όμως σήμερα ξεπερνά συχνά τους 22°C. • Έχουμε πλέον λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης, αλλά χρησιμοποιούμε εκατομμύρια από αυτούς μόνο και μόνο για να φωτίσουμε τους άδειους δρόμους τη νύχτα. • Τα ενεργοβόρα κλιματιστικά εξαπλώνονται ραγδαία αφού οι απλοί ανεμιστήρες δεν επαρκούν για να δροσίσουμε τους γυάλινους πύργους μας. Και μάλιστα βάζουμε τον θερμοστάτη χαμηλά, έχοντας τα παράθυρα ανοιχτά ή όταν απουσιάζουμε. Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα που δείχνουν ότι η εξοικονόμηση ανά μονάδα αναιρείται από την υψηλότερη συνολική ποσότητα, καθώς και ότι η τεχνολογική πρόοδος ακυρώνεται από τη σημερινή αντίληψη της άνεσης. Για να χρησιμοποιήσουμε όρους της σχέσης του Ehrlich, η ελάττωση του “Τ” εξου-

Global hectares per person

Διάγραμμα 5. Οικολογικό αποτύπωμα ανά περιοχή, 1999[7]. Το εμβαδόν κάθε ορθογωνίου δείχνει τις απαιτήσεις σε βιοχωρητικότητα. 10

Βόρεια Αμερική Δυτική Ευρώπη Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη Λατινική Αμερική και Καραϊβική Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία Ασία - Ειρηνικός Αφρική

0 311 387 350

503

323

3 313

774 Πληθυσμός (εκατ.)

δετερώνεται από την αύξηση του “Α”.

Έξοδοι κινδύνου Όμως ζούμε σε ένα πεπερασμένο πλανήτη, και συνεπώς με τη συνεχή επέκταση θα φτάσουμε κάποια στιγμή στην πλάτη μας. Αν επιμείνουμε στην υψηλή διάρκεια ζωής χωρίς έλεγχο γεννήσεων, και ταυτόχρονα σε ετήσια ανάπτυξη κατά 3.6%, τότε η τεχνολογία μας στο τέλος του αιώνα θα πρέπει να έχει γίνει εξαιρετικά πιο φιλική προς το περιβάλλον από σήμερα -κι αυτό μόνο για να διατηρήσουμε τον περιβαλλοντικό αντίκτυπό μας στο σημερινό επίπεδο. Πόσο αισιόδοξος μπορεί να είναι κανείς ότι θα καταφέρουμε να πετύχουμε κάτι τέτοιο; Μήπως η τυφλή εμπιστοσύνη στη τεχνολογία μοιάζει με κάποιον παχύσαρκο που επιδιώκει να χάσει βάρος παίρνοντας χάπια χωρίς όμως να περιορίζει τη δίαιτά του; Και τι θα κάνουμε αν δεν συμβούν τέτοια τεχνολογικά θαύματα και η παρά-

70 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

μετρος “Τ” στη σχέση ΕΠΑΤ αδυνατεί να ισοφαρίσει την απειλητική άνοδο του “Π” ή / και του “Α”; Υπάρχουν άραγε εναλλακτικές λύσεις και πόσο εφικτές είναι; Μείωση “Π” Μέχρι σήμερα ακολουθούμε τη Βιβλική εντολή “Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και γεμίσατε την γην και κυριεύσατε αυτήν, και εξουσιάζετε επί των ιχθύων της θαλάσσης και επί των πετεινών του ουρανού και επί παντός ζώου κινουμένου επί της γης”. Μπορούμε άραγε να βρούμε ένα συστηματικό τρόπο για να μειώσουμε τον αριθμό μας πριν προκαλέσουμε την εξαφάνιση “παντός ζώου” εκτός από εμάς; Το να ελαττώσουμε τη μέση διάρκεια ζωής δεν είναι αποδεκτή λύση βέβαια. Αντί να καταφύγουμε στην ευθανασία μεγάλης κλίμακας (από ανθρωπογενή ή φυσικά αίτια), ο έλεγχος των γεννήσεων είναι η εύλογη επιλογή. Χώρες όπως η Κίνα έχουν υιοθετήσει αποτελεσματικές μεθόδους σε

αυτή τη κατεύθυνση, και σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες οι γεννήσεις μειώνονται, κυρίως από οικονομικά αίτια. Αντίθετα σε πολλά μέρη του κόσμου το ζήτημα εκκρεμεί, για πρακτικούς ή ηθικούς λόγους. Μείωση “Α” Ωστόσο η ταχύτητα αύξησης του πληθυσμού (1.16%) είναι μόλις το 1/3 της ανόδου της οικονομίας (3.6%). Συνεπώς οι βλαβερές επιπτώσεις της αφθονίας μας θα πληθύνουν ταχύτερα από εκείνες του υπερπληθυσμού στις προσεχείς δεκαετίες. Ίσως θα πρέπει να μη συγχέουμε άλλο την “ανάπτυξη” με τη “διόγκωση” και να αρχίσουμε μια δίαιτα. Αλλά πόσο εύκολο είναι να αποδεχτούμε ένα τρόπο ζωής που βασίζεται στη λιγότερη κατανάλωση όταν κατηχούμαστε επίμονα να επιδιώκουμε περισσότερα; Ο καταναλωτισμός είναι ένας ιδιαίτερα διαδεδομένος εθισμός που στηρίζει τις σημερινές οικονομίες της διόγκωσης. Και κάθε επιβράδυνση του δείκτη ανάπτυξης ξεσηκώνει τους οικονομολόγους ως ένδειξη μιας εντελώς ανεπιθύμητης και επικίν δυνης “ύφεσης”. Εφόσον η επέκταση του καταναλωτισμού είναι σαν οξυγόνο για το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα, είναι μάλλον δύσκολο να ακολουθήσουμε μια πορεία μηδενικής ανάπτυξης. Αντίθετα, η πλύση εγκεφάλου τύπου “Ξόδεψε περισσότερα” φαίνεται να έχει εξελιχθεί σε πολύτιμο εργαλείο κοινωνικής χειραγώγησης, και η κατανάλωση έχει μετατραπεί σιωπηλά σε ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, ίσως πιο σημαντικό από άλλα. Οι “καταναλωτές” έχουν αντικαταστήσει τους “πολίτες” και τους “συντρόφους”, το δε δελτίο στη διανομή αγαθών είναι μια διαβολική “ανελεύθερη” ιδέα. Και αφήνουμε τους νόμους της αγοράς να ρυθμίζουν την παραγωγή και διανομή αγαθών προς μεγάλη χαρά των ολίγων και προς μεγάλη απελπισία των πολλών. Πράσινες παρωδίες; Παρ’ όλα αυτά, η “βιωσιμότητα” και οι “κλιματικές αλλαγές” έχουν γίνει κλισέ στις ειδήσεις, κάνοντας όλο και περισσότερους να συνειδητοποιούν τους κινδύνους που συνοδεύουν τη “κοινωνία της αφθονίας”. Έτσι η αγορά μεταμφιέζεται προσθέτοντας μια “πράσινη” χροιά στον καταναλωτισμό. Τώρα έχουμε βιοκλιματικές βίλλες και ουρανοξύστες, πράσινες εταιρείες πετρελαίου και αυτοκίνητα φιλικά προς το περιβάλλον, αντισταθμίσεις CO2 στα αεροπορικά ταξίδια και βιολογικά λαχανικά που τα φέρνουν jumbo από μακριά, πλήθος ηλεκτρικών συσκευών χαμηλής κατανάλωσης και κλιματιστικά χωρίς χλωρο φθοράνθρακες, οικολογικές σακούλες στα σουπερμάρκετ και εμπορικούς καταλόγους σε ανακυκλωμένο χαρτί. Με δυο λόγια προβάλλουμε οτιδήποτε δείχνει περιβαλλοντική συνείδηση ώστε να ελαφρύνομε τις οικο-ενοχές μας, χωρίς όμως να

βλάψουμε τη καθιερωμένη αγορά. Αυτά θα ήσαν πραγματικά καλές πρακτικές αν ο βαθύτερος στόχος ήταν ο περιορισμός του καταναλωτισμού αντί για ένα μερίδιο στην ανερχόμενη πράσινη αγορά. Επιπλέον φαίνεται ότι παραβλέπουμε το γεγονός ότι δεν έχουν όλα μας τα προβλήματα άμεση σχέση με την ενέργεια ή το CO2. Για παράδειγμα, μήπως η απεριόριστη και καθαρή ενέργεια θα λύσει τους κυκλοφοριακούς εφιάλτες στις πόλεις μας; Θα σταματήσει την αποψίλωση του Αμαζονίου; Θα ξαναφέρει νερό στη λίμνη Αράλ της Κεντρικής Ασίας; Και θα διευκολύνει τις χωματερές να χωνέψουν τα τρισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες;

Ελάττωση της ισότητας Προφανώς η περιβαλλοντική επιβάρυνση δεν προέρχεται εξίσου από όλες τις χώρες και κοινωνικές τάξεις. Οι κάτοικοι του Τρίτου Κόσμου έχουν πολύ μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα από τους Ευρωπαίους ή τους Βορειοαμερικανούς (Διάγραμμα 5). Αλλά και στις ανεπτυγμένες χώρες, οι ομάδες χαμηλών εισοδημάτων έχουν λιγότερο βλαβερές επιπτώσεις στη βιόσφαιρά μας απ’ότι οι πλουσιότεροι, λόγω χαμηλότερης κατανάλωσης και τεχνολογίας. Επομένως μια μέθοδος άμβλυνσης της συνολικής επιβάρυνσης του περιβάλλοντος είναι η διατήρηση των σημερινών δύο ταχυτήτων ανάπτυξης, όπου το υψηλό περιβαλλοντικό κόστος μιας μειονότητας αντισταθμίζεται από την κατά πολύ χαμηλότερη ευμάρεια και τεχνολογία της πλειοψηφίας. Αυτό θα άλλαζε κάπως τη σχέση του Ehrlich: Ε = πΑΤ + Πατ όπου τα κεφαλαία και πεζά γράμματα υποδηλώνουν αντίστοιχα μεγάλες και μικρές ποσότητες Πληθυσμού, Αφθονίας και Τεχνολογίας κατά την αρχική σχέση. Φαίνεται ότι είμαστε ήδη μάρτυρες μιας τέτοιας στρατηγικής που εφαρμόζεται ως διέξοδος από τον οικολογικό εφιάλτη. Η ανισότητα εισοδημάτων διευρύνεται, τόσο μεταξύ χωρών όσο και μέσα σε κάθε χώρα. Έτσι η φτωχή πλειοψηφία εξακολουθεί να έχει μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, επιτρέποντας σε μια πλούσια μειοψηφία να λεηλατεί τον πλανήτη.

Το πρόβλημα εδώ είναι ότι οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες ακολουθούν την ίδια υλιστική πορεία που προκάλεσε το σημερινό πρόβλημα. Έτσι λοιπόν, ακόμη και με ευρύ χάσμα πλουσίων και φτωχών, με πράσινες βιομηχανίες, και με χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης, ο περιβαλλοντικός αντίκτυπός τους βαθμιαία θα αυξηθεί: το σημερινό καταναλωτικό πρότυπο, υιοθετημένο από 4-5 δισεκατομμύρια ανθρώπων, δεν επιτρέπει άλλη εξέλιξη. Άραγε πόσο εύκολο είναι να πείσεις αυτά τα δισεκατομμύρια ότι δεν πρέπει να μοχθούν για να ανέβουν στο αστραφτερό τρένο του καταναλωτισμού επειδή οι θέσεις είναι λίγες και τις έχουν πάρει άλλοι; Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει μόνο με τρόπους που υπονομεύουν την ισότητα - τη βάση της δημοκρατίας μας. Πόσο άνετα θα νοιώθαμε ακολουθώντας το αρχαιοελληνικό μοντέλο συνύπαρξης δημοκρατίας και δουλείας;

Ο ρόλος της αρχιτεκτονικής Στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής κρίσης, ο ρόλος της αρχιτεκτονικής είναι ιδιαίτερα σημαντικός: τα κτίρια απορροφούν ένα μεγάλο μερίδιο ενέργειας και άλλων πόρων, οι δε πόλεις επηρεάζουν σημαντικά τις συνολικές ενεργειακές ανάγκες ανάλογα με τη διαμόρφωσή τους. Εφόσον ο δομημένος χώρος ανακλά το κοινωνικο-πολιτικό υπόβαθρό του, είναι αμφίβολο το κατά πόσο μπορούμε να έχουμε πραγματικά βιώσιμη αρχιτεκτονική στις μη-βιώσιμες κοινωνίες μας. Σίγουρα είναι καλό σημάδι το ότι ενισχύεται η προσφορά και ζήτηση πράσινων κτιρίων. Αλλά, προς το παρόν, η πράσινη αρχιτεκτονική είναι σε μεγάλο βαθμό μια περιστασιακή εφαρμογή, συχνά σε εθελοντική βάση όπως η χορτοφαγία ή ο αθλητισμός. Βέβαια, οι κρατικές και επαγγελματικές αρχές έχουν αρχίσει να προωθούν πράσινα ζητήματα, οι σχολές να προσαρμόζουν τα προγράμματά τους, και καθώς το ενδιαφέρον για το περιβάλλον γίνεται της μόδας, βλέπουμε ακόμη και διάσημα ονόματα της αρχιτεκτονικής να γίνονται (περιστασιακά) πράσινα. Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος των επαγγελματιών και του κοινού παραμένουν πα-

γιδευμένοι στις ανέμελες υπερβολές της αρχιτεκτονικής “υψηλής ραπτικής”. Παραδείγματα, σαν το Dubai, την Potsdamer Plaz του Βερολίνου, ή τη Σαγκάη, δείχνουν ότι ο δρόμος για μια βιώσιμη αρχιτεκτονική με ουσιαστική βαρύτητα είναι ακόμη μακρύς.

Συμπεράσματα Οι σημερινές καταστάσεις και οι επακόλουθες μελλοντικές τάσεις θέτουν κάποια ερωτήματα προς απάντηση: Μπορούμε να βασίσουμε τη δράση μας σε τρίμηνες οικονομικές προβλέψεις όπως οι επιχειρήσεις ή σε εκλογικές τετραετίες όπως οι πολιτικοί; Ή μήπως πρέπει να δούμε πού πηγαίνουμε μακροπρόθεσμα και να ρυθμίσουμε ανάλογα την πορεία μας; Οι ψυχροί αριθμοί δείχνουν ότι ο τρέχων τρόπος ζωής μας, βασισμένος στον γενικευμένο καταναλωτικό εθισμό και την αέναη διόγκωση, δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ σε αυτό τον πλανήτη. Όταν λοιπόν μιλάμε για “βιωσιμότητα”, τι ακριβώς θέλουμε να διατηρήσουμε: τη ξένοιαστη ζωή μας και το κοινωνικο-οικονομικό μας σύστημα, ή την πολύτιμη βιόσφαιρά μας; Επενδύοντας τις ελπίδες μας μόνο σε τεχνικές λύσεις, είμαστε βέβαιοι ότι η τεχνολογία θα μπορέσει να ικανοποιήσει όλη την απληστία μας; Αναμφισβήτητα γίνονται ζωτικά βήματα για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, είναι όμως επαρκή σε αριθμό και αποτελεσματικότητα; Μήπως, η προσπάθεια να διατηρήσουμε άθικτο το τρέχον status-quo, είναι απλά μια βραχυπρόθεσμη τακτική καθυστέρησης αντί για μια μακροπρόθεσμη στρατηγική με ουσιαστικά αποτελέσματα; Επιπλέον, είναι η αντίδρασή μας αρκετά γρήγορη, ώστε να αντιμετωπιστούν τα διογκούμενα προβλήματα έγκαιρα, πριν μας προλάβει μια εκτεταμένη περιβαλλοντική και κοινωνική κρίση και κατάρρευση; Όσο για την αρχιτεκτονική, πότε θα μπορέσει να ξεφύγει από εφήμερες και αποπλανητικές μόδες, και να ξαναγίνει καθρέφτης ρεαλιστικών κοινωνικών επιδιώξεων και ζωτικών προτεραιοτήτων; Γιατί ως τότε θα μοιάζει σαν Νέρωνας που τραγουδά πάνω από τις φλόγες της Ρώμης.

Βιβλιογραφία - σημειώσεις 1. CIA, (2008). The 2008 World Factbook, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ [12 June 2008] 2. World Bank, (2008). Prospects for the Global Economy, www.worldbank.org/globaloutlook [12 June 2008]. 3. Worldmapper.org, (2008). www.worldmapper.org/data/nomap/31_worldmapper_data.xls [14 June 2008] 4. The Economist, Highest car ownership, 22 August 2007, www.economist.com/markets/ rankings/displaystory.cfm?story_id=8846266 [14 June 2008] 5. Organisation Internationale des Constructeurs d’Automobiles -OICA, (2008). Production statistics, http://oica.net/category/productionstatistics/ [13 June 2008]. 6. US Energy Information Administration (EIA), International Energy Outlook 2007, www.eia.doe.gov/oiaf/ieo/ [16 June 2008] 7. WWF (2002), Living Planet Report 2002, www.wwf.org.uk/filelibrary/pdf/livingplanet2002.pdf [16 June 2008]

Ιούλιος 7 - 9 | 100% DESIGN TOKYO | Έκθεση σύγχρονου σχεδιασμού. Τόκυο, Ιαπωνία | www.designtokyo.jp

Οκτώβριος 6 - 7 | E2 - ENERGY SOLUTIONS EXPO | Έκθεση για τις λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο | www.energysolutionsexpo.co.uk 7 - 9 | IRISH SUSTAINABLE BUILDING SHOW | Έκθεση για την αειφόρο κατασκευή. Ιρλανδία | www.sustainablebuildingshow.com 13 - 14 | FORUM ECODEVELOPPEMENT DES COLLECTIVITES | Έκθεση για την αειφόρο ανάπτυξη των τοπικών αρχών Γαλλία | www.lechorus.com/ecodev *Περισσότερες πληροφορίες για τις εκθέσεις στο site: www.buildinggreen.gr

72 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

www.buildinggreen.gr

Δόμηση Ενέργεια Περιβάλλον θα σας δούμε στη 10-13 Δεκεμβρίου EXPO ATHENS ΑΝΘΟΥΣΑ

C 70%/M 35%/Y 100%/K 25% Το πιο κοντινό Pantone είναι το:

Pantone 575 C C 48%/M 0%/Y 100%/K 35%

C 0%/M 0%/Y 0%/K 100%

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Κρήτης 13, Ν.Ιωνία 142 31, τ. 210 27 23 628, φ. 210 27 98 487 www.kormos.gr

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 | Τεύχος 15

10-13 Δεκεμβρίου 2010 EXPOATHENS, ΑνθούσΑ 10-13 December 2010 EXPOATHENS, ANTHOuSA

τΕ ΕπΕνδύσ ινά” σΕ “πράσ ! θΕμΕλιά

3η Δίεθνης εκθεςη γία το ενεργείακα αυτονομο κτίρίο & τον αςτίκο Χώρο Δ ο ΜΗ σ Η / Ε νΕ Ρ Γ ΕΙΑ / ΠΕΡΙΒΑΛΛο ν

8115

3rD InternatIonal traDe FaIr For tHe PassIve House anD urban area B uIL D IN G / E N E RGύ / ENVIRO NM ENT

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

SuSTAINABLE DESIGN / ENERGy EffIcIENcy TEcHNOLOGIES / GREEN BuILDING TEcHNOLOGIES / RENEwABLE ENERGy SOuRcES / QuALITy Of INTERIOR SPAcES / ENVIRONMENTAL TEcHNOLOGy / cONSTRucTION cOMPANIES

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010