DE WEVER EN DE TIJDGEEST 1
REDE UITGESPROKEN EN UITGEREIKT TER GELEGENHEID VAN HET 20-JARIG BESTAAN VAN DE KOSMOS, OP 17 DECEMBER 1989, DOOR ECKART DISSEN. Uit het niet eerder gepubliceerd en nagelaten werk van Alexandra David-Néel (1868-1969: “Contes de fées et vieilles histoires Tibétaines”). Alexandra DavidNéel was Belgisch-Frans ontdekkinsreizigster, boeddhist, mystica en auteur. Haar bibliotheek bevindt zich in Musée Guimard,Parijs, waar zij in haar jeugd ook gestudeerd heeft. Foto voorzijde: Poort van Labrang Klooster, Tibet (door mijzelf, 2007) Foto achterzijde: schilderij met Alexandra David-Néel in een Tibetaans klooster (According to Creative Commons)
2
DE WEVER EN DE TIJDGEEST ER
WAS ER EENS EEN WEVER VAN DE PRACHTIGE BROCATEN RANDEN VAN DE THANKA
SCHILDERINGEN.. MEN ZEI DAT HIJ OVER DE BIJZONDERE EIGENSCHAP BESCHIKTE DAT HIJ MET DE TIJDGEEST KON SPREKEN, WAARDOOR ZIJN WERK ZO BIJZONDER KLEURRIJK, JA ZELFS STRALEND WAS.
MENSEN KWAMEN VAN HEINDE EN VER OM HET TE BEWONDEREN OF TE KOPEN, EN VOORAL NATUURLIJK DE MEESTER-SCHILDERS VAN DE THANKA’S ZELF. OP EEN DAG MELDDE ZICH EEN KOOPMAN, DIE EEN PLAN ONTVOUWDE OM VOOR DE WEVER EEN HUIS IN TE RICHTEN, WAAR HIJ ONGESTOORD KON WERKEN EN WAAR TEVENS RUIMTE ZOU ZIJN VOOR VELE THANKA SCHILDERS, AAN WIE HIJ DAN DIRECT ZOU KUNNEN LEVEREN. DE WEVER VROEG DE TIJDGEEST OM RAAD, EN DEZE ANTWOORDDE DAT HIJ HET AANBOD MOEST AANNEMEN, MAAR NOOIT DE TIJDGEEST ZOU MOETEN VERGETEN. HET WERK IN HET WEEF EN SCHILDERHUIS, LATEN WE MAAR ZEGGEN ‘DE FABRIEK’GING VOORSPOEDIG. DE KOOPMAN ZAG JE NOIET MEER EN DE FABRIEK WAS AL SNEL OMGETOVERD TOT EEN PALEIS VAN LICHT DOOR DE UITSTRALING VAN DE TIJDGEEST, EN WAAR EEN BONT GEZELSCHAP SCHILDERS, ANDERE WEVERS EN BEWONDERAARS IN- EN UITLIEPEN. NATUURLIJK KWAMEN ER VAN TIJD TOT TIJD OOK DIEVEN, BEDRIEGERS EN OPLICHTERS OP HET LICHT AF, ZOALS MOTTEN OP EEN BOTERLAMP, MAAR DE MUZIEK VAN DE TIJDGEEST GENAS DEZE DWALERS. DE VERMAARDHEID VAN HET WEVERSHUIS WERD ZO GROOT, DAT ER PELGRIMS, MONNIKE, REIZIGERS EN NOMADEN UIT OMLIGGENDE LANDEN KWAMEN. DAT KREEG DE TOENMALIGE KEIZER VAN CHINA TE HOREN EN HIJ WILDE DEZE DAN OOK KOPEN, EN ALS DEZE NIET TE KOOP WAS, GEWOON BEZETTEN. ER BRAK EEN TIJD VAN ZORGEN AAN, EEN STRIJD OM DE MACHT, WIE ZOU DE CHINEZEN HET BESTE BUITEN DE DEUR KUNNEN HOUDEN EN ZOU HET WERK –DE VERBEELDING VAN DE LEER VAN DE BOEDDHA- WEL DOORGANG KUNNEN VINDEN. DE TIJDGEEST RAAKTE IN DE VERGETELHEID EN OP EEN KWADE DAG MELDDE ZICH OPNIEUW DE KOOPMAN, MAAR NU MET ZIJN LIJFWACHTEN, EN ZEI DAT 3
4
HET ZO NIET VERDER KON. ER WERD NIETS MEE VERDIEND EN HET ZOU TOCH BETER ZIJN OM DE WERKPLAATS AAN DE CHINEZE KEIZER TE VERKOPEN. DE WEVER –DIE INMIDDELS ZO NIET MEER GEZIEN WERD- GING OP ZOEK NAAR DE TIJDGEEST OM GOEDE RAAD. MAAR DE WEVER KON DE TIJDGEEST NIET VINDEN. DE KOOPMAN MOEST DAAR HARTELIJK OM LACHEN, WANT ZO ZEI HIJ, HIJ HAD DE TIJDGEEST GEVANGEN EN IN ZIJN MACHT. DE WEVER ZEI DAT DE TIJDGEEST NOOIT GEVANGEN GENOEMEN KON WORDEN, WANT HET KENMERK VAN DE TIJDGEEST WAS NU JUIST DE VRIJHEID. DE KOOPMAN ZEI TOEN, DAT DE WEVER DE TIJDGEEST DAN MAAR MOEST ZIEN TE VINDEN, HIJ ZELF ZOU DE WERKPLAATS LEIDEN EN OOK WEL ANDERE WEVERS VINDEN. DE WEVER WAS VERDRIETIG OM DE WENDING VAN HET LOT MAAR GING DE WERELD IN. HIJ WAS NOG NIET UIT DE POORT VAN DE WERKPLAATS OF HIJ STOND IN HET WITTE LICHT VAN EEN STRALENDE ZON. DE TIJDGEEST STOND HEM OP TE WACHTEN OM SAMEN OP REIS TE GAAN, EN DE TIJDGEEST WAS GEKLEED IN TWEE REGENBOGEN. TOEN DE WEVER ECHTER GOED KEEK ZAG HIJ DAT HET NIET DE TIJDGEEST WAS, MAAR DE VRIJHEID. DAARMEE IS HET VERHAAL TEN EINDE1. HOE HET MET DE WERKPLAATS VERDER GING WORDT NIET VERTELD, MAAR IK DENK DAT DE RAMEN EN DEUREN WERDEN DICHTGESPIJKERD OM DE TIJDGEEST GEVANGEN TE HOUDEN. DE KOOPMAN – OF ZIJN LIJFWACHT- WERD ZETBAAS VAN DE CHINEZE KEIZER. EN DE TIJDGEEST, TJA, DIE IS NOOIT MEER TERUG GEZIEN.
1
Na mijn toespraak sprak Paula mij aan, en zei, dat ze het ongelofelijk vond, dat dit verhaal gevonden was en dat het zo treffend van toepassing was op de Kosmos nu. Zij kon toen – 30 jaar geleden- niet weten hoe waar dat was.
5
6