Leven met Kanker boek by Kosmos Uitgevers

Leven met kanker

leven

met kanker

Leven Inspiratie met voor iedere dag kanker Daphne Doemges-Engelen

Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen

www.kosmosuitgevers.nl

inhoud Een woord vooraf • 6 Leeswijzer • 9 Inspiratie voor iedere dag • 11

Wie werkten mee • 218

Tekeningen Shutterstock.com ISBN 978 90 215 5126 5 NUR 860 Alle rechten voorbehouden / All rights reserved Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze en/of door welk ander medium ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Noch de maker, noch de uitgever stelt zich echter aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave.

Dankwoord • 222

Een woord

vooraf Leven met kanker is geschreven voor iedereen met kanker en voor zijn of

kwam dat moment op een stralende septemberdag in 2009. Terwijl de

negatief te zijn. Je leert nieuwe doelen stellen, krijgt andere inzichten en

haar naaste omgeving, maar ook voor mensen die genezen zijn. Want ook na kanker is het leven nooit meer hetzelfde. Dat hoeft niet altijd

gaat daar zelf actief naar op zoek, de ander heeft een steuntje in de rug

leven – kanker had. Zomaar. Zonder enige waarschuwing. Verpletterend

nodig.

nieuws. In de tijd die volgde, passeerden nog veel clichés de revue, zoals ‘gezond-

Met dit boek hoop ik kracht, inspiratie en steun te kunnen bieden; of

heid is het grootste goed’ en ‘tussen hoop en vrees leven’. Dat laatste

gewoon een moment van ontspanning of herkenning. Misschien doe ik je

deden we. Maar wél met het accent op hoop in plaats van vrees. Mijn

een idee aan de hand, schud ik je creativiteit wakker of kom je in actie na

ouders hielden de blik op de toekomst gericht. En met grote bewonde-

het lezen van een tip. Niet voor niets is de ondertitel van dit boek In-

ring keken wij naar het doorzettingsvermogen van mijn vader. Zijn ziekte-

spiratie voor iedere dag. Je leest laagdrempelige praktische adviezen en

en herstelproces inspireerden mij tot het schrijven van dit boek.

krachtige quotes. Aanraders voor een ontspannen dag uit en adviezen over de meest optimale voeding tijdens je behandeling. Positieve over-

Hoe uitgebreid de informatievoorziening op het gebied van kanker ook is,

peinzingen afgewisseld met tips om verantwoord te bewegen. Wat de

ik miste een boek met laagdrempelige, nuttige informatie over het om-

tips en quotes allemaal als overeenkomst hebben? Een flinke portie

gaan met deze ziekte, gecombineerd met inspiratie voor iedere dag.

optimisme!

met kanker

prioriteiten of kiest voor uitdagend werk of een bijzondere hobby. De een

kregen wij te horen dat mijn vader – 57 jaar, sportief en midden in het

leven

zon uitbundig scheen en andere mensen genoten van het najaarsweer,

met kanker

leven

Je leven kan van het ene op het andere moment radicaal veranderen. Een kanjer van een cliché natuurlijk, maar net als de meeste clichés: helemaal waar. Voor mij en mijn familie

Leeswijzer In dit boek kun je beginnen waar je wilt. De tips en quotes zijn verdeeld in de volgende categorieĂŤn:

Ontspanning Van suggesties voor een bijzondere bezigheid tot een rustgevende oefening

Van krachtige quotes tot overpeinzingen rondom zingeving

Voeding Van smakelijke kleine hapjes tot kooktips tijdens de behandelingen

Praktisch Van informatie over wat mag en kan in het ziekenhuis tot advies over werkhervatting

Verzorging Van tandheelkundig advies tot tips om je optimaal te laten stralen

met kanker

Beweging Van beweegtips tot adviezen van sportdeskundigen

leven

Inspiratie

leven

met kanker

Inspiratie voor iedere dag

Lekker luisteren

Voldoening

Als je niet kunt slapen omdat je bang of bezorgd bent, kan een nacht wel heel lang duren. Koop, download of huur een paar

Het is een misvatting om te denken dat werk alleen belangrijk is voor mensen die genezen zijn van kanker. Steeds

luisterboeken: ze bezorgen je afleiding zonder dat je zelf een zwaar boek

meer mensen werken ook tijdens de behandelingen zo veel mogelijk

hoeft vast te houden. Lig, luister en wie weet val je in slaap of word je in

door. Misschien niet voluit en misschien niet direct na de diagnose of een

beslag genomen door een spannend verhaal of leerzame reportage.

chemokuur, maar ze werken wel. En niet voor niets. Het is goed om een werkritme aan te houden, het draagt bij aan het herstel. Werken kan een van zingeving, inkomen en sociale contacten. Bovendien pak je straks de draad weer een stuk makkelijker op. Gooi werk vooral niet overboord!

leven

leven 12

stabiliserende factor in zo’n moeilijke periode zijn. Ook is het een bron

met kanker

Inspiratie

Vriendencollage   Als je je niet goed voelt, kun je veel steun hebben aan familie en vrienden. Een telefoontje, e-mail of persoonlijk bezoekje beuren je vaak even op. Maar soms zijn de dagen lang, zeker in het ziekenhuis. Maak een fotocollage van al je familie en vrienden zodat je troost, moed en kracht kunt putten uit het feit dat ze er voor je zijn. Verzamel van al je dierbaren een foto. Knip een stevig stuk karton tot een van jezelf voordat de behandelingen begonnen in het midden. Plak alle

met kanker

foto’s van je familie en vrienden daar omheen. Deze verzameling ‘liefde’

is altijd bij je.

met kanker

Zacht en smeuïg

‘Kanker is een crisis of keerpunt in je leven. Je gaat grenzen stellen, bewuster over jezelf nadenken en ontdekken wat je nu echt wilt. Daar kun je de rest van je leven profijt van hebben.’ Cees van Dishoeck, maatschappelijk werker

leven

flinke rechthoek of koop een (goedkoop) wit schildersdoek. Plak een foto

Rauwkost of een boterham met kaas: heel gezond, maar vreselijk pijnlijk aan je mond als deze aangetast is door de behandelingen. Tijdens de bestraling of chemotherapie kies je vanzelf gerechten die je gemakkelijk kunt kauwen en doorslikken. Dat zijn vooral producten die zacht en smeuïg zijn. Soep en yoghurt zijn echte kanjers.

Spieren in de hoofdrol

Neem de dag door

Het verbeteren van je conditie is na de behandeling vaak een belangrijk revalidatiedoel. Maar vergeet vooral ook je spiermassa niet! Tijdens de behandelingen raak je veel spiermassa

Ben je vergeetachtig omdat je aandacht continu bij je ziekte is? Schrijf alles op in je agenda en neem ‘s avonds de dag van morgen

kwijt. Ook al val je niet af, je lichaamssamenstelling verandert wel. Spier-

afspraken opschrijft en deelt.

massa komt niet vanzelf terug, daar moet je gericht aan werken. Waarom is het zo belangrijk om je spieren te trainen? Krachtverlies beperkt je in wasmand, bij het traplopen of uit je stoel opstaan. Met wat meer kracht

kun je de gewone dingen in het leven dus beter aan. Maar ook bij andere

met kanker

leven

je dagelijkse handelingen: het opendraaien van een fles, het tillen van de

bewegingsactiviteiten is een goede spiermassa onontbeerlijk. Als je hardloopt en de spierkracht is niet goed, dan ga je dat compenseren, met als gevolg meer kans op blessures. Niet alleen een goede spierkracht maar ook een goede samenwerking van de spieren – denk aan coördinatie en stabiliteit – is belangrijk. Je hebt dan minder kans op gewrichtsklachten.

Tip

Fiets je graag? Doe krachttraining op de fiets door het verzet wat

zwaarder te zetten. Zo train je je beenspieren optimaal.

door met je partner. Uiteindelijk ga je alles beter onthouden omdat je je

Buddy   Je wilt met iemand anders over je ziekte praten dan met je familie of vrienden. Je bent alleenstaand en vindt het fijn als iemand met je meegaat naar een belangrijk gesprek met een arts. Je wilt hulp bij het ordenen van je administratie. Of je gaat eens graag met iemand winkelen. Allemaal situaties waarin een buddy uitkomst kan bieden. Een buddy is een vrijwilliger die je kan on-

gewoon fijn om iets te ondernemen met iemand die wat verder van je afstaat. Een buddy werkt vrijwillig en heeft een training gevolgd om je zo goed mogelijk te ondersteunen. In een kennismakingsgesprek kun je samen kijken of het klikt. Dat verplicht je nog tot niets.

met kanker

mensen die geen sociaal vangnet hebben of alleen wonen. Soms is het

‘Wij kozen ervoor om onze tweejarige dochter te betrekken in mijn ziekteproces waar dat kon. Zo vertelden we dat mama ziek was en daardoor “moeilijke haren” had. Dat deze uit gingen vallen door de19 pilletjes en spuitjes van de dokter. We lieten haar ook zien dat mijn haren uitvielen. En toen ik naar de kapper ging, namen we haar mee. Het was een goede keuze dat ze zag dat mijn haren eraf gingen. Ik denk dat dit voor haar beeldvorming en verwerking heel positief werkte. Bovendien maakte het de moeilijke stap van het afknippen van mijn haren voor mij weer luchtig, omdat er zo’n kleine dartelende peuter rondliep die mijn “blote haren” helemaal niet raar of eng vond.’

leven

of met wie je iets leuks kunt doen. Buddyzorg is niet alleen bedoeld voor

met kanker

leven

dersteunen bij allerlei zaken, waarmee je een goed gesprek kunt hebben

Inspiratie

Eveline, 32 jaar, Hodgkin-Lymfoom

Minimassage

Zacht poetsen

Ontspannen is gezond! Dat hoeft helemaal niet duur te zijn of veel tijd te kosten. Trakteer jezelf bijvoorbeeld eens op een mini-

Tanden poetsen kan door wondjes in je mond tijdelijk lastig en pijnlijk zijn. Poets met een tandenborstel met heel zachte haren en

massage. Leg hiervoor je vingertoppen op je slapen en masseer deze

een neutrale tandpasta, eventueel zonder menthol. Is poetsen echt te

met draaiende bewegingen. Je kunt ook je hoofdhuid masseren door je

pijnlijk, vraag dan een recept voor een goed mondspoelmiddel aan de

vingertoppen op dezelfde manier te bewegen als wanneer je je haar

tandarts of mondhygiëniste.

wast. Het levert je een boost energie op!

Tijdens de chemotherapie is (voldoende) eten vaak een probleem. Volle borden en glazen gaan je tegenstaan, de afkeer voor

Zoek een steen en wrik of breek deze open. Vaak ziet zo’n steen er aan de binnenkant heel anders uit. Er lopen aders door, de kleuren zijn anders... In je leven kan dat ook het geval zijn. Als er

eten wordt steeds groter. Maak de porties daarom flink kleiner en dien

iets opengebroken wordt doordat je ernstig ziek wordt, kijk dan: wat is er

het gerecht(je) op een schoteltje of in een borrelglaasje op. Zo heb je toch

nog meer te zien?

het idee dat je iets op kunt.

met kanker

Klein, kleiner, kleinst

Aan de binnenkant

leven

leven 20

Inspiratie

Een passende sport Wandelen, zwemmen en fietsen zijn minder belastend en blessuregevoelig dan bijvoorbeeld hardlopen, voetballen of volleyballen. Dat geldt voor iedereen, ziek of gezond. Wat de meest geschikte sport voor jou is tijdens of na je behandeling? Dat is vooral een sport die bij je past en waarmee je (sport)medisch verantwoord kunt beginnen. Met de juiste begeleiding en een stevige portie enthousiasme begeleid bewegen is dat je een duidelijk idee krijgt van wat je wel of niet

kunt. Thuis kun je je basisconditie onderhouden door dagelijks een half-

met kanker

uurtje te lopen of fietsen. Met professionele begeleiding kun je gericht de

met kanker

leven

en doorzettingsvermogen kom je een heel eind. De meerwaarde van

intensiteit van de belasting opbouwen; je gaat dan van bewegen naar sporten.

‘Bedenk dat je buiten je ziekte ook nog de persoon bent die je was. Of - beter gezegd - om te spreken met een patiënt van mij: “Ik ben een nieuwe ik geworden.” ’ Ivonne van Deursen-Oomen, oncologisch verpleegkundige

Slaaptips   Als je de slaap niet kunt vatten, kun je daar moedeloos van worden. Maar te veel je best doen om te slapen, werkt juist averechts. Slaap is een proces dat je niet onder controle hebt. De

Inspiratie

omstandigheden om goed te slapen, kun je echter wel zo goed mogelijk maken:

De spanning die je daarmee opbouwt, moet namelijk eerst weer worden afgebouwd. Bepaalde rituelen kunnen helpen om sneller in slaap te vallen. Denk aan een avondwandeling, een warm bad of douche of een lekkere kop thee. Ga naar bed met een positieve instelling: leg de nadruk op de tijd dat je wel kunt slapen, niet op de uren dat het niet lukt. De uren voorbij zien kruipen op de wekker werkt niet bevorderlijk voor de slaap. Kijk daarom ‘s nachts vooral niet op de wekker, maar dek hem af. Zo heb je alle tijd voor ontspanning en slaap.

met kanker

spannende film of luisteren naar een intensieve discussie.

leven

waar je juist wakker of gespannen van raakt, zoals kijken naar een

met kanker

leven

Slaap komt als je je lichaam en geest ontspant. Vermijd activiteiten

‘Op fijne herinneringen terugkijken is mooier dan hopen op een fijne toekomst. Die toekomst is namelijk voor iedereen onzeker. Leef in het nu en geniet van elk moment. Zorg dat je kunt terugkijken op mooie gebeurtenissen. Creëer deze parels ook zelf.’ Hans, 59 jaar, ex-longkankerpatiënt

Take one

Minimoestuin

Schrijf je niet makkelijk je gevoelens op, maar wil je toch bijhouden wat je meemaakt tijdens je ziekteproces, voor jezelf of voor je kinderen? Maak video-opnames! Ook zo bouw je

Frisse lucht, beweging en gezonde voeding combineren?

een waardevol document op.

plukken? Een moestuin vergt wel het nodige onderhoud en kan daarom

Met je eigen moestuintje eet je puur natuur. En wat is er nu leuker dan zelf je paprika’s en tomaten kweken, of de frambozen zo van de struik te (te) belastend zijn. Minder intensief is een minimoestuin: zet een paar grote potten met je eigen tomatenplant of aardbeienstruik op je terras of

is je handbagage de beste plek. Mocht je je koffer kwijtraken, dan kun je

voor een zonnig hoekje. Gezond, leuk en lekker tegelijk!

Weg vale teint

ze toch op tijd innemen. Daarnaast is het erg koud in de bagageruimte van een vliegtuig, wat niet altijd goed is voor medicijnen.

Als je ernstig ziek bent, zie je dat vaak terug in het gezicht door kringen onder de ogen en een vale teint. Met een goede foundation zie je er snel en simpel een stuk beter uit. Pas de foundation aan op de kleur van je huid zoals deze nu is. Probeer foundation altijd even uit op de binnenkant van je pols en smeer goed uit. Is de kleur te donker ten opzichte van je huid? Dan is het effect onnatuurlijk. Probeer een tint te vinden die dicht bij je eigen huidskleur ligt.

met kanker

Natuurlijk vergeet je je medicijnen niet als je op vakantie gaat. Denk wel na over de plek waar je ze bewaart. Als je gaat vliegen,

balkon. Ook kruiden als basilicum, tijm en rozemarijn lenen zich goed

leven

leven 26

Medicijnen mee op reis

Sterren kijken   Ga op een heldere avond naar buiten en geniet van de sterren.

Geheugensteuntje

Ook al heb je er geen verstand van, je kunt toch zien dat sommige sterren

Als je plotseling ziek wordt en medicijnen precies op tijd moet slikken, ben je dat niet gewend. Vergeet je het regelmatig?

feller schijnen of groter zijn. Of je ontdekt een patroon tussen sterren.

Zet de alarmklok van je mobiele telefoon als geheugensteuntje.

Kijk er met aandacht naar. Geniet van het moment!

Neem voor het uitzoeken van een pruik - ook wel haarwerk genoemd - ruim de tijd. Met een mooi, goed passend model voel je je veel zekerder. Haarwerken zijn er in verschillende kwaliteiten. Hoe dunner het haarwerk geknoopt is, hoe mooier het is. Handgeknoopte

om te doen? Tekenen, modelvliegtuigjes in elkaar zetten, puzzelen; vaak

binnenwerken zijn het prettigst draagbaar en lichtgewicht. Machinaal

zijn het activiteiten waar je ook nu nog veel plezier aan kunt beleven!

gestikte pruiken zijn goedkoper, maar wel dikker en zwaarder. Je ziet bij deze dikker geknoopte haarwerken beter dat het een pruik is omdat de structuur grof is. Voor het beste en mooiste resultaat kies je een maatwerkpruik. Samen met een gespecialiseerde haarwerker bepaal je eerst de kleur en het model. Dan wordt er een mal gemaakt van je hoofdhuid. Aan de hand van deze mal, de vorm en de maten van je hoofd wordt de pruik gemaakt.

met kanker

Als je ineens je werk niet meer kunt uitvoeren en je beperkingen ondervindt bij je hobby’s, dan kan de verveling toeslaan. Denk eens terug aan je kindertijd. Wat vond je toen heel leuk

Zo echt mogelijk

leven

leven 28

Terug naar je kindertijd

Inspiratie

Support op je werk   Betrek je collega’s bij wat je wel en niet kunt. En organiseer support op je werk; zorg dat je weet op welke manieren je ondersteund

kunt worden en vraag om hulp. Spreek vooral zelf uit wat je denkt te kun-

met kanker

Maayke, 33 jaar, bijnierkanker met uitzaaiingen

Heb je een pijnlijke mond, probeer dan eens koude of lauwe kamillethee. Dat verzacht enorm en is heel vriendelijk voor de mond.

leven

‘De meeste mensen met kanker die ik spreek, zowel met een goede als slechte prognose, gaan ver in hun behandeling. Ik riep altijd dat ik voor kwaliteit ga, niet voor kwantiteit. Maar om de een of andere reden ga ook ik ondanks mijn slechte prognose toch een volgende serie kuren aan – met 30alle nadelige gevolgen van dien – waardoor ik langer kan leven. Ik doorstond periodes dat ik enorm somber was en het bijltje erbij neer wilde gooien. Ik had toen last van de bijwerkingen van de chemopillen of zat midden in de ellende van de chemokuren. Hierdoor werd ik erg negatief. Zodra ik wat opkrabbelde, kreeg ik weer meer levenslust, wilde ik een zinvol bestaan hebben. Ik denk nog steeds dat wanneer ik niet zinvol meer ben voor mijn omgeving, ik uiteindelijk toch kies voor het staken van de behandeling. Maar ik weet inmiddels niet meer waar mijn grens ligt.’

Vriendelijk voor je mond

nen en wat niet. Je werkgever weet misschien niet of hij je vooral moet aansporen of afremmen. Alleen jij kunt daarin duidelijkheid scheppen.

Fysiek en mentaal sterker Bewegen is gezond, dat weten we allemaal. Sporten is geen medicijn, maar het kan er naast de reguliere behandelingen – operaties, chemotherapie en bestralingen – aan bijdragen dat je deze periode

Zonnig Soms heb je zo’n dag dat je het even niet ziet zitten. Positief denken kan helpen om je toch weer beter te voelen. Laat je interne zonnetje schijnen!

fysiek en mentaal krachtiger doorstaat. Door voldoende beweging en sport ga je sterker het revalidatietraject in. Het kan je nog meer winst

Leg de lat niet altijd zo hoog; in plaats van op jezelf te mopperen dat

opleveren. Bijvoorbeeld dat je merkt dat je lichaam weer wat aankan.

iets niet is gelukt, kun je ook blij zijn met een kleiner behaald

heel hoog lijken. Stel daarom subdoelen. Iedere stap is weer een

overwinning.

met kanker

leven

met kanker

leven

succes. Geef jezelf in gedachten een compliment. Als je jezelf een doel stelt, kan de berg waar je tegenop wilt of moet,

Samen opruimen Wil je je huis opruimen maar kun je het niet alleen? Nodig een goede vriend of familielid uit om samen met jou de handen uit de mouwen te steken. Met z’n tweeën is het gezelliger en het gaat ook nog eens een stuk sneller. In je eentje raak je makkelijk afgeleid; je wilt foto’s opruimen en voor je het weet zit je uitgebreid kiekjes te kijken. Een ander kan je helpen de boel gaande te houden.

Laat vooroordelen los

Appel als bodem

Misselijkheid en kaal worden: veel mensen zijn vooral huiverig voor deze twee meest bekende bijwerkingen van chemotherapie. Het is lang niet altijd een gegeven dat je misselijk

Bij misselijkheid helpt eigenlijk geen enkel voedingsmiddel.

wordt van chemotherapie. Gebeurt het wel, dan zijn er goede medicijnen

Appel werkt als een soort bodempje in de maag.

Want als je misselijk bent, kun je meestal niet eten. Je kunt echter ook misselijk worden van een lege maag. Begin dan met een schijfje appel.

om de misselijkheid te onderdrukken. Ook is het inmiddels mogelijk om te proberen haaruitval te voorkomen. Diverse ziekenhuizen bieden de

minder bloedtoevoer naar de haarwortels. De chemotherapie kan de haarwortels minder goed bereiken, en dus minder aantasten. Of en hoeveel haar je verliest, verschilt per persoon. Laat je voorlichten of

Soms kun je kracht halen uit het herhalen van een positieve boodschap aan jezelf. Bedenk een woord dat je doorzettingsvermo-

hoofdhuidkoeling in jouw situatie een optie is.

gen aanspreekt. Vorm vervolgens nieuwe woorden met alle beginletters van dat woord. Kies woorden die iets voor je betekenen of bij je passen. Herhaal dat rijtje woorden op het moment dat je het moeilijk hebt. Je kunt het ook bij wijze van afleiding doen, bijvoorbeeld als je lang stil moet liggen tijdens een scan. Neem het woord GELUK: Geduld - Energie Liefde - Uitdaging - Kracht.

met kanker

Put kracht uit woorden

leven

soort kap op het hoofd die wordt gekoeld, gaat er bij hoofdhuidkoeling

met kanker

leven

mogelijkheid van hoofdhuidkoeling tijdens de chemotherapie. Door een

Mooi plaatje

Oog voor je partner

In donkere tatoeage-inkt zitten metaaldeeltjes. Op de plek van de tatoeage kan de huid daarom wat verbranden als je een MRI-scan krijgt. Natuurlijk is dat geen reden om geen scan te

Tijdens de behandeling ontstaat vaak een nieuwe rolverdeling binnen een relatie. De gezonde partner stelt meestal alles in het werk om jou zo goed mogelijk te ondersteunen en neemt taken van je

ondergaan, er kan bijvoorbeeld ook een CT-scan gemaakt worden. Vraag

over. Daarbij kan hij of zij zichzelf voorbijlopen. Stimuleer je partner

aan de tatoeëerder of de kleurstof die hij gebruikt (heeft) veel ijzerdeeltjes

daarom ook om af en toe tijd voor zichzelf te nemen.

bevat. Laat in ieder geval tijdens chemokuren geen tatoeage zetten; je

Benoem het

Het kan nuttig en motiverend werken om met een sportarts naar je beweegdoelen te kijken en een sportplan op te stellen. Het doel van zo’n sportplan op maat is bijvoorbeeld dat je op een positieve manier met je lichaam bezig wilt zijn. Of dat je gericht aan je conditie wilt werken. Na de intake verwijst de sportarts je door naar een geschikte plek om aan je sportdoelen te werken. Voor de een zijn dat lessen in groepsverband, bijvoorbeeld in een fysiotherapiepraktijk. Voor de ander is dat juist individueel sporten bij de sportschool om de hoek. Maak een keuze waar je je zelf het prettigst bij voelt en die je het beste vol kunt houden.

Verwacht niet dat de mensen om je heen van je gezicht af kunnen lezen in welke bui je bent. Leer erover te praten. Je hebt er niets aan als iemand je probeert op te vrolijken met een grapje terwijl je daar helemaal niet voor in de stemming bent. Als je benoemt hoe je je voelt, kan je omgeving daar rekening mee houden.

met kanker

Beweegdoel

leven

prikt dan in een huid die extra infectiegevoelig is in deze periode.

Brief voor je lief Leg spontaan een briefje voor je naaste klaar. Dat kunnen

Smile!

gewoon een paar woorden zijn. Wens hem of haar bijvoorbeeld een goed

Een gezellige avond met vrienden, een lachfilm, bloopers of stand-up comedy… Lachen is gezond! Uit onderzoek is geble-

begin van de dag. Er verschijnt vast een grote glimlach op het gezicht van

ken dat lachen pijn kan verzachten. Een kwartiertje comedy verhoogt de

je partner!

pijngrens met tien procent. Door de inspanning van een echte buiklach komt de stof endorfine vrij. Endorfine vermindert het gevoel van pijn en geeft een lekker gevoel. Uit onderzoek blijkt ook dat in gezelschap de

Er is geen wettelijke verplichting om alles te melden. Omdat je kanker

Klusje met aandacht

hebt gekregen, ben je niet verplicht al je collega’s continu te melden hoe doet. Een goede tip is om te praten over wat wel en niet gaat in termen

Geboren piekeraars weten het: als je je eenmaal zorgen maakt over iets, laat het je niet makkelijk los. Door zo veel

van werk. Zeg bijvoorbeeld niet alleen ‘Ik ben steeds zo moe’, maar maak

mogelijk in het nu te leven, is er minder ruimte over om te piekeren.

het concreet: ‘Ik kan wel de telefoon aannemen, maar niet daarbij ook de

Probeer eens de volgende oefening: voer een simpel huishoudelijk klusje

e-mail afhandelen.’ Dan is het voor iedereen duidelijk wat je wel en niet

dat je eigenlijk altijd gedachteloos doet, een keer met volle aandacht uit.

kunt.

Ruim de afwasmachine uit en merk de warmte van de borden op je huid,

je je voelt. Denk daarom goed na over wat je communiceert en hoe je dat

voel de structuur van de glazen en kopjes en het verschil in gewicht tussen de koffielepeltjes en een vergiet. Je zult merken dat je plotseling tien minuten niet hebt gepiekerd!

met kanker

Bedenk wat je wel en niet vertelt over je ziekte op je werk.

kans maar liefst dertig keer zo groot is dat iemand in lachen uitbarst.

leven

leven 38

Maak het concreet

Tandencheck   Ga voordat je begint met de chemotherapie naar de tandarts. Deze kan bekijken hoe je mondgezondheid er nu voorstaat. Als er spoedeisende klachten optreden, bijvoorbeeld een

Inspiratie

zenuwontsteking, kan de tandarts je snel en concreet helpen omdat deze op de hoogte is van je situatie en achtergrond. Laat je als je er toch bent meteen voorlichten over de gevolgen die be-

vlees. De tandarts en mondhygiëniste kunnen je tips geven hoe je dan je gebit het beste kunt schoonmaken. Dit kan per persoon en per gebit anders zijn.

Tip

Poets in ieder geval de binnenkant van je mond en je tong. En laat je gebit regelmatig professioneel schoonmaken.

met kanker

ziekteproces bijvoorbeeld last krijgen van ontstekingen aan het tand-

leven

derde afweer en bijwerkingen van bepaalde medicatie, kun je tijdens je

met kanker

leven

straling of chemotherapie op je gebit kunnen hebben. Door een vermin-

‘Twitter heeft me voor vijftig procent door mijn ziekte gesleept. Je maakt online heel snel contact. Ik kon op ieder moment iets delen en kreeg dan meestal van zo’n tachtig mensen een lieve of bemoedigende reactie terug. Zeker als ik alleen naar een bestraling moest, beurden de berichtjes me heel erg op. Het ging om het delen van mijn ervaringen om zo ook anderen te helpen in hun zoektocht rondom borstkanker.’

Maaike, 38 jaar, ex-borstkankerpatiënte, oprichter van Stichting The Caretakers en mede-initiatiefnemer van Caire: online marktplaats voor vraag en aanbod in de zorg

Handige keukenhulp

Werken aan herstel

Vaak soepen, sappen en mousses maken tijdens de behandeling? Een onmisbare keukenhulp is dan een staafmixer. Deze maakt

Als je kanker krijgt, staat je leven op zijn kop. Alles staat in het teken van de behandeling. Na zo’n traject breekt soms een

pureren heel eenvoudig en is ook nog makkelijk schoon te maken.

onzekere periode aan. Je krijgt tijd om na te denken over wat er is gebeurd en je loopt misschien tegen beperkingen aan. Je bent onzeker over je lichaam en de toekomst. Dan kan sporten veel houvast bieden. Sporten

bouwen. Als je nog niet veel kunt, begin dan op de fiets. Dat is voor bijna

Een slaapkamer moet rust en veiligheid uitstralen. Voorkom

iedereen goed te doen, net als wandelen. Luister naar je lichaam en

dat je aan veel prikkels wordt blootgesteld, dus weg met de volle was-

sport op je eigen niveau. Ineens vier keer per week gaan sporten is te

mand of computer. Wil je een deel van je slaapkamer als werkkamer

veel van het goede. Begin bijvoorbeeld met twee keer per week. Op de

gebruiken, scherm dat deel dan af door een gordijn of kamerscherm. Zo

andere dagen kun je ook bewegen door lekker een stukje te wandelen.

met kanker

leven

dat je positief met je gezondheid bezig bent. Neem de tijd om het op te

met kanker

leven

Weg met de wasmand

biedt structuur, je werkt gericht aan je herstel. Trainen geeft het gevoel

kijk je niet recht vanuit je bed op je administratie.

Tip

Beweeg wat meer tijdens dagelijkse bezigheden. Ga bijvoorbeeld op de fiets naar een afspraak of te voet naar de brievenbus. Neem als je gaat winkelen de trap in plaats van de roltrap. Alle beetjes helpen!

Betrouwbaar surfen

Voor een soepele huid Blijf na de operatie of bestraling als het even kan bewegen.

het komt je gemoedsrust waarschijnlijk niet altijd ten goede. Als leek

Niet alleen goed voor je conditie en krachtopbouw, maar ook voor je huid.

weet je immers niet welke informatie voor jou van belang is. Wil je toch

Door te bewegen krijgt je huid een betere doorbloeding. Als je niet be-

informatie inwinnen via internet? Vraag dan advies over betrouwbare en

weegt, kunnen littekens ook eerder verkleven. Let wel op bij heel verse

goede sites aan je behandelend arts of de oncologisch verpleegkundigen.

littekens omdat deze nog heel teer zijn. Beweeg dan elke dag voorzichtig

Sommige ziekenhuizen hebben op de dagbehandeling informatiezuilen

het lichaamsdeel dat is geopereerd. Houd het litteken in de gaten: neem

staan.

bij twijfel contact op met de behandelend arts of (huid)therapeut.

leven

Op internet vind je veel informatie over kanker. Handig, maar

Medicijnkaart

Je hoeft de geur van speculaas maar te ruiken en in gedachten ben je weer terug bij de sinterklaasavonden uit je jeugd.

Je apotheek kan een medicijnkaart opstellen. Hierop staan alle medicijnen vermeld die je moet innemen. Handig voor als

Of je ruikt popcorn en suikerspinnen en wordt instant vrolijk omdat het je

je op reis gaat! Raak je medicijnen kwijt of blijf je langer op vakantie en

doet denken aan die leuke dag op de kermis vroeger. Dit wordt ook wel

heb je meer medicatie nodig, dan kan de arts aan de hand van de medi-

het Proustfenomeen genoemd: smaken en geuren roepen soms stemmin-

cijnkaart precies zien wat je nodig hebt.

gen op die je mee terugnemen naar iets of iemand van vroeger. Probeer terug te denken aan wat jou zo gelukkig maakte. Misschien kun je het met geur wel oproepen of versterken. Een appeltaart bakken, douchen met die ouderwets lekkere zeep, heerlijk geurende bloemen halen: leuk om te doen en om aan te ruiken!

met kanker

Geuren van vroeger

Inspiratie

Bereid je goed voor Chemotherapie kan – tijdelijk – funest zijn voor je haar. Denk nu alvast na over wat je wilt als je haar gaat uitvallen: kaal of een pruik? Wil je een hoed of pet of wissel je liever af met kleurige sjaaltjes? Oriënteer je op de mogelijkheden en probeer alvast uit wat je prettig vindt zitten. Dit proces van pruiken passen of een mooie pet uitzoeken kan een therapeutische werking hebben. Het bereidt je voor haar gaat verliezen. Tegelijkertijd kost het uitzoeken van de bij jou pas-

sende hoofdbedekking tijd. Als je hier al voor de chemokuur mee bezig

met kanker

bent, hoef je er straks tijdens de behandelingen niet meer zoveel energie

met kanker

leven

op wat gaat komen. Je kunt langzaam beginnen met accepteren dat je je

in te steken. Vooral voor een pruik geldt dat je pas echt ziet en voelt hoe

‘Het gaat hier over het leven, niet over ziek zijn. We geven geen medisch inhoudelijke adviezen. De mensen die hier komen, zijn dan ook geen patiënten, maar gasten. Soms weten ze van elkaar niet eens welke soort kanker de ander heeft. De gesprekken kunnen over ziek zijn gaan, maar vaak gaat het daar juist niet over.’ Saskia van Vliet, directeur Inloophuis de Eik

het zit als je kaal bent. Maar je krijgt nu alvast een prima indruk, ook met je eigen haar er nog onder.

Stofzuighulp â&#x20AC;¨ Stofzuigen is behoorlijk zwaar. Krijg je daar last van of kost het te

Je eigen wensboom

veel energie, maak dan gebruik van een geweldige uitvinding: de robot-

Wat is het fijn als je merkt dat mensen met je meeleven en aan je denken door een kaartje te sturen. Je kunt de kaarten op

stofzuiger. Dit slimme apparaat neemt je veel werk uit handen.

een mooie schaal leggen, aan een slinger bevestigen of in een leuke mand schikken. Een creatieve en inspirerende manier om ze te bewaren is door ze aan stevige takken te hangen. Verzamel een paar mooie exemmet een mooi strikje of lint aan deze zelfgemaakte wensboom. Bij iedere kaart groeit je wensboom zo verder.

de meest logische keus. Maar juist het verbeteren van de conditie en het

Vraag

versterken van de spierkracht kunnen een bijdrage leveren aan een fitter van inactiviteit waardoor conditie en spierkracht afnemen. Probeer daar-

Soms kan een gesprek met een arts meer vragen oproepen dan beantwoorden. Vraag daarom direct om verduidelijking als je

om toch te sporten en te bewegen!

de draad van het gesprek kwijtraakt of als je een medische term niet

gevoel. Vermoeidheid kan immers ook een gevolg zijn van een periode

begrijpt.

met kanker

Je loopt de trap op en komt uitgeput boven. Van de vaatwasser in- en uitruimen moet je eerst een halfuur bijkomen. Herkenbaar? Als je voelt dat je niet vooruit te branden bent, lijkt rusten

leven

leven 48

Moe? Toch bewegen!

plaren in het bos en zet ze in een grote vaas of bloempot. Bind alle kaarten