Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
-2-
Arthur Conan Doyle
Το Α ρ χ είο το υ Σ έρ λο κ Χ ολ μ ς
D i g i t a l Pr e s s T r a n s l a t i o n © 2 0 1 2
-3-
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
-4-
Arthur Conan Doyle
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Arthur Conan Doyle
D i g i t a l Pr e s s T r a n s l a t i o n © 2 0 1 2
-5-
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Τίτλος Πρωτοτύπου : The Case Book Of Sherlock Holmes Μετάφραση : Mortal © 2012 Εξώφυλλο : Mortal [Σύνθεση 2012] Εικονογράφηση από: The Sherlock Holms Museum of Baker Street Εργαλεία Αναφοράς & Μετάφρασης: Magenta Golden Lexicon 2010 Encarta Dictionary 2000 Encarta Standard Encyclopedia 2003 Oxford Learner’s English-Greek Dictionary Oxford Advanced Learner’s Dictionary The Reader’s Digest Great Encyclopaedic Dictionary Αντιλεξικό Ή Ονομαστικό (Θεολ. Βονστατζογλου) Λεξικό Της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Μπαμπινιώτη) ΝΕΟ Λεξικό Της Ελληνικής Γλώσσας (Σταφυλίδη) Το πρωτότυπο βιβλίο, όπως και το παρόν, διατίθεται στο Internet υπό το καθεστώς PUBLIC DOMAIN. Κάθε σχόλιο σχετικά με την περαιτέρω βελτίωση του κειμένου, όσον αφορά το λεξιλόγιο, ή την απόδοση όρων δεκτή. (Έχω πολλά να μάθω ακόμη ή κοινώς πολλά τα κολλήματα της μνήμης! )
-6-
Arthur Conan Doyle
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ..................................................................... 7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ........................................................................ 9 Η Περιπέτεια του Πετραδιού Μαζαρίν ....................... 13 Το Πρόβλημα της Γέφυρας Θορ ................................... 37 Η Περιπέτεια του Έρποντα ........................................... 73 Η Περιπέτεια του Βρικόλακα του Σάσεξ .................. 103 Η Περιπέτεια των τριών Γκάριντεμπ ........................ 126 Η Περιπέτεια του Επιφανούς Πελάτη ...................... 149 Η Περιπέτεια του Ασπρισμένου Στρατιώτη ............ 187 Η Περιπέτεια του Συνταξιούχου Χρωματοπώλη .... 215 Η Περιπέτεια των Τριών Αετωμάτων ....................... 237 Η Περιπέτεια της Χαίτης του Λιονταριού ................ 261 Η Περιπέτεια της Ενοίκου με το Βέλο ....................... 289 Η Περιπέτεια της Παλαιάς Οικίας Σόσκομπ........... 305
-7-
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
-8-
Arthur Conan Doyle
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Φοβούμαι πως ο κύριος Σέρλοκ Χολμς ίσως καταλήξει όπως κάποιος από εκείνους τους δημοφιλείς τενόρους οι οποίοι, έχοντας υπερβεί για τα καλά την εποχή τους, μπαίνουν ακόμη στον πειρασμό να κάνουν επανειλημμένες αποχαιρετιστήριες υποκλίσεις στο συγκαταβατικό κοινό τους. Αυτό πρέπει να σταματήσει και οφείλει να ακολουθήσει την φυσική του οδό, είτε υλική είτε φανταστική. Αρέσκεται κανείς να σκέφτεται πως υπάρχει κάποια νοερή λήθη για τα τέκνα της φαντασίας, ένα παράδοξο, ανέφικτο μέρος όπου οι εραστές του Φίλντινγκ 1 ίσως να ερωτοτροπούν ακόμη με τις δεσποινίδες του Ρίτσαρντσον 2, όπου οι ήρωες του Σκοτ να περιδιαβαίνουν κορδωτά, οι απολαυστικοί ρέμπελοι 3 του Ντίκενς 4 να ξυπνούν ακόμη το γέλιο, και οι υλιστές του Θάκερι 5 να εξακολουθούν να διάγουν τις κατακριτέες ζωές τους. Ίσως σε κάποια ταπεινή γωνιά όπως η Βαλχάλα, ο Σέρλοκ και ο Γουώτσον του να βρουν ενδεχομένως κάποια θέση για λιγάκι, καθώς κάποιος περισσότερο ευφυής ντετέκτιβ με κάποιον ακόμη λιγότερο ευφυή σύντροφο να ανέβουν στη σκηνή την οποία άφησαν εκείνοι. Η καριέρα του υπήρξε μακρά— αν κι υπάρχει περίπτωση να υπερβάλλουμε. Υπερήλικες κύριοι που με πλησιάζουν και δηλώνουν πως οι περιπέτειες του αποτέλεσαν το ανάγνωσμα της εφηβείας τους δεν λαμβάνουν την απάντηση που φαίνεται πως προσδοκούν. Κανείς δεν νοιώθει ευχάριστα με μια τόσο αγενή μεταχείριση της ηλικίας του. Στην πραγματικότητα των ψυχρών δεδομένων, ο Χολμς έκανε το ντεμπούτο του στο «Μια Σπουδή στο Άλικο» και στο «Το Σημάδι των Τεσσάρων», δυο μικρά βιβλία τα οποία
[Σ.τ.Μ.] Henry Fielding, [1707-1754] Άγγλος συγγραφέας. [Wikipedia] [Σ.τ.Μ.] Samuel Richardson, [1689-1761] Άγγλος συγγραφέας και εκδότης. [Wikipedia] 3 [Σ.τ.Μ.] Cockneys – Άτομα που χρησιμοποιούν μια πλέον ιδιόμορφη διάλεκτο. 4 [Σ.τ.Μ.] Charles John Huffam Dickens, [1812-1870] Άγγλος συγγραφέας και κριτικός. [Wikipedia] 5 [Σ.τ.Μ.] William Makepeach Thackeray, [1811-1863] Άγγλος συγγραφέας. [Wikipedia] 1 2
-9-
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς εμφανίστηκαν μεταξύ του 1887 και του 1889. Ήταν ήδη 1891 όταν το «Ένα Σκάνδαλο στη Βοημία», το πρώτο μιας μακράς σειράς διηγημάτων, εμφανίστηκε στο περιοδικό Στραντ. Το κοινό φάνηκε να προσδοκά και να επιθυμεί κι άλλα, έτσι ώστε από την ημέρα εκείνη, τριάντα εννέα χρόνια αργότερα, γράφτηκαν κατά καιρούς τόσα ώστε πλέον περιλαμβάνονται όχι λιγότερες από πενήντα-έξι ιστορίες, που επανεκδόθηκαν στο «Οι Περιπέτειες», «Τα Απομνημονεύματα», «Η Επιστροφή», και «Η Στερνή του Υπόκλιση», και απομένουν αυτές οι δώδεκα που εκδόθηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων λίγων ετών οι οποίες καταγράφονται εδώ υπό τον τίτλο «Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς». Ξεκίνησε τις περιπέτειες του στην καρδιά της ύστερης Βικτωριανής εποχής, συνέχισε μέσα από τη σύντομη βασιλεία του Εδουάρδου, και κατόρθωσε να κρατήσει τη μικρή του θέση ακόμη και σε τούτες τις ταραχώδεις μέρες μας. Επομένως θα ήταν αλήθεια αν έλεγε κάποιος πως εκείνοι που πρωτοδιάβασαν για εκείνον, ως νεαροί, έζησαν για να δουν τα δικά τους ενήλικα παιδιά να ακολουθούν τις ίδιες περιπέτειες στο ίδιο περιοδικό. Πρόκειται για χαρακτηριστικό παράδειγμα της καρτερικότητας και της αφοσίωσης του Βρετανικού κοινού. Ήμουν πλήρως αποφασισμένος στο κλείσιμο του «Τα Απομνημονεύματα», να δώσω ένα τέλος στον Χολμς, καθώς αισθάνθηκα πως οι λογοτεχνικές μου δυνάμεις δεν θα έπρεπε να στρέφονται υπερβολικά προς μια κατεύθυνση. Εκείνο το χλωμό, αδρό πρόσωπο και η λυγερή μορφή του καταλάμβαναν ένα δυσαναπλήρωτο μερίδιο της φαντασίας μου. Προέβην στην πράξη, μα ευτυχώς ουδείς ιατροδικαστής δεν γνωμοδότησε επί του λειψάνου, και έτσι, κατόπιν ενός εκτεταμένου διαλλείματος, δεν μου ήταν δύσκολο να ανταποκριθώ στην κολακευτική απαίτηση και να εξηγήσω την βεβιασμένη μου κίνηση. Ποτέ δεν το μετάνιωσα, επειδή δεν ανακάλυψα εμπράκτως πως αυτά τα ανάλαφρα έργα με απέτρεψαν από την εξερεύνηση και την ανεύρεση των ορίων μου σε τόσο ποικίλα θέματα της λογοτεχνίας όπως η ιστορία, η ποίηση, οι ιστορικές νουβέλες, οι ψυχικές έρευνες, και το - 10 -
Arthur Conan Doyle θέατρο. Αν ο Χολμς δεν είχε υπάρξει ποτέ δεν θα είχα επιτύχει περισσότερα, μολονότι ίσως να στάθηκε ελαφρώς εμπόδιο από πλευράς αναγνωσιμότητας των πλέον σοβαρών λογοτεχνικών μου έργων. Και έτσι, αναγνώστη, αποχαιρέτησε τον Σέρλοκ Χολμς! Σε ευχαριστώ για την παρελθοντική σου αφοσίωση, και δεν μπορώ παρά να ελπίζω πως υπήρξε κάποιο μικρός όφελος υπό την μορφή της απόδρασης από τις στεναχώριες της ζωής και μιας πιθανότητας ενθάρρυνσης της σκέψης η οποία δύναται μόνο να βρεθεί στο ρομαντικό βασίλειο της φαντασίας. ΑΡΘΟΥΡ ΚΟΝΑΝ ΝΤΟΫΛ
- 11 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
- 12 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια του Πετραδιού Μαζαρίν Ήταν ευχάριστο για το δόκτωρ Γουώτσον να βρίσκεται για μια ακόμη φορά στο ακατάστατο δωμάτιο του πρώτου ορόφου της οδού Μπέϊκερ, το οποίο είχε αποτελέσει το σημείο εκκίνησης τόσο πολλών αξιοσημείωτων περιπετειών. Κοίταξε ολόγυρα του προς τα επιστημονικά διαγράμματα επί του τοίχου, τον καμένο από οξέα πάγκο των χημικών, τη θήκη του βιολιού που ήταν ακουμπισμένη στη γωνία, το δοχείο του κάρβουνου που περιείχε από παλιά τις πίπες και τον καπνό. Τέλος, τα μάτια του επέστρεψαν στο φρέσκο και χαμογελαστό πρόσωπο του Μπίλι, του νεαρού μα εξαιρετικά σοφού και διακριτικού καμαριέρη, που είχε συμβάλει λιγάκι στο να γεμίσει το κενό της μοναξιάς και της απομόνωσης που περιέβαλε τη μελαγχολική φιγούρα του σπουδαίου ντετέκτιβ. «Όλα δείχνουν εξαιρετικά απαράλλαχτα, Μπίλι. Ούτε κι εσύ αλλάζεις. Να ελπίζω πως το ίδιο δύναται να ειπωθεί και για εκείνον;» Ο Μπίλι έριξε μια ματιά όλο ανησυχία προς την κλειστή πόρτα του υπνοδωματίου. «Νομίζω πως είναι στο κρεβάτι και κοιμάται,» είπε. Ήταν επτά το απόγευμα μιας εξαίσιας καλοκαιρινής ημέρας, μα ο δόκτωρ Γουώτσον ήταν επαρκώς εξοικειωμένος με την αστάθεια των ωραρίων του παλιού του φίλου ώστε να μην αισθανθεί κάποια έκπληξη στην ιδέα. «Αυτό σημαίνει κάποια υπόθεση, να υποθέσω;» «Μάλιστα, κύριε, έχει πέσει με τα μούτρα αυτή την περίοδο. Φοβάμαι για την υγεία του. Χλομιάζει και γίνεται ολοένα και πιο αδύνατος, και δεν τρώει τίποτα. ‘Ποτέ θα θελήσετε να δειπνήσετε, κύριε Χολμς;’ Ρώτησε η κυρία Χάντσον. ‘Στις εφτά και μισή, μεθαύριο,’ απάντησε εκείνος. Γνωρίζετε πως κάνει όταν αφοσιώνεται σε μια υπόθεση.» «Ναι, Μπίλι, το γνωρίζω.» «Παρακολουθεί κάποιον. Χθες είχε βγει έξω μοιάζοντας σαν εργάτης για κάποια δουλειά. Σήμερα σαν μια ηλικιωμένη. Σχεδόν μου την έφερε, και θα ‘πρεπε να γνωρίζω - 13 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς πλέον τα κόλπα του.» Ο Μπίλι υπέδειξε προς μια πολύ ξεχειλωμένη ομπρέλα που αναπαυόταν στον καναπέ. «Αυτό αποτελεί μέρος της ηλικιωμένης μεταμφίεσης,» είπε. «Μα με τι έχουν να κάνουν όλα αυτά, Μπίλι;» Ο Μπίλι χαμήλωσε τη φωνή του, σαν κάποιος που συζητά σπουδαία κρατικά μυστικά. «Δεν θα με πείραζε να σας πω κύριε, μα δεν πρέπει να φτάσει παραπέρα. Είναι εκείνη η ιστορία του διαμαντιού του Στέμματος.» «Πώς— της διάρρηξης των εκατό εκατομμυρίων λιρών;» «Μάλιστα, κύριε. Πρέπει να το πάρουν πίσω, κύριε. Μα, είχαμε τον πρωθυπουργό και τον υπουργό εσωτερικών καθισμένους παρέα σε ετούτον τον καναπέ. Ο κύριος Χολμς υπήρξε πολύ ευγενικός προς αυτούς. Τους καθησύχασε πολύ γρήγορα και τους υποσχέθηκε πως θα έκανε ότι μπορούσε. Έπειτα έχουμε τον Λόρδο Κάντλμηρ—» «Ωχ!» «Μάλιστα, κύριε, γνωρίζετε τι σημαίνει. Είναι ζόρικος, κύριε, αν μου επιτρέπεται να το πω. Τα πάω καλά με τον πρωθυπουργό, δεν έχω τίποτα ενάντια στον υπουργό εσωτερικών, ο οποίος φάνηκε ευγενικός, πρόθυμος τύπος, μα δεν μπορώ να αντέξω την αφεντιά του. Ούτε κι ο κύριος Χολμς. Βλέπετε δεν πιστεύει στον κύριο Χολμς και είναι εναντίον στην πρόσληψη του. Θα προτιμούσε να αποτύχει.» «Και ο κύριος Χολμς το γνωρίζει;» «Ο κύριος Χολμς πάντοτε γνωρίζει ότι υπάρχει να γνωρίζει.» «Μάλιστα, ας ελπίσουμε πως δεν θα αποτύχει και πως ο Λόρδος Κάντλμηρ θα έχει ένα δυσάρεστο ξάφνιασμα. Μα μιας και τα λέμε, Μπίλι, τι είναι εκείνη η κουρτίνα μπρος από το παράθυρο;» «Ο κύριος Χολμς ζήτησε να τοποθετηθεί εκεί πριν τρεις μέρες. Έχουμε κάτι περίεργο πίσω της.» Ο Μπίλι προχώρησε και τράβηξε το παραπέτασμα το όποιο απέκρυπτε τον εξώστη του τρίπτυχου παράθυρου.
- 14 -
Arthur Conan Doyle
Ο δόκτωρ Γουώτσον δεν κατάφερε να συγκρατήσει μια κραυγή έκπληξης. Εκεί βρισκόταν ένα ομοίωμα του παλιού του φίλου, με τη ρόμπα του και τα όλα του, με το πρόσωπο στραμμένο πλαγίως προς το παράθυρο και προς τα κάτω, σαν να διάβαζε κάποιο αόρατο βιβλίο, ενώ το σώμα ήταν γερμένο σε μια πολυθρόνα. Ο Μπίλι αποσύνδεσε το κεφάλι και το κράτησε στον αέρα. «Το τοποθετούμε σε διαφορετικές κλίσεις ώστε να δείχνει περισσότερο ζωντανό. Δεν θα τολμούσα να το αγγίξω αν το στόρι δεν ήταν κατεβασμένο. Μα όταν είναι πάνω το βλέπεις από την απέναντι μεριά.» «Χρησιμοποιήσαμε κάτι συναφές κάποτε.» «Πριν από εμένα,» είπε ο Μπίλι. Άνοιξε τις κουρτίνες και κοίταξε έξω στο δρόμο. Είναι κάποιοι που μας παρακολουθούν από εκεί πέρα. Βλέπω τούτη τη στιγμή έναν τύπο στο παράθυρο. Δείτε και μόνος σας.» Ο Γουώτσον είχε κάνει ένα βήμα μπρος όταν η πόρτα του υπνοδωματίου άνοιξε, και η ψηλή, λεπτή μορφή του Χολμς ξεπρόβαλε, το πρόσωπο του χλωμό και τραβηγμένο μα το βήμα του και η συμπεριφορά τόσο δραστήρια όσο ποτέ. Με ένα σάλτο είχε βρεθεί στο παράθυρο, και είχε τραβήξει το στόρι για άλλη μια φορά. «Αρκεί Μπίλι,» είπε. «Κινδύνευες εκείνη τη στιγμή, αγόρι μου, και δεν θα τα καταφέρω δίχως εσένα. Λοιπόν,
- 15 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Γουώτσον, χαίρομαι που σε βλέπω στο παλιό σου διαμέρισμα για μια ακόμη φορά. Έρχεσαι σε μια κρίσιμη στιγμή.» «Αυτό συμπέρανα.» «Μπορείς να φύγεις, Μπίλι. Αυτό το αγόρι είναι πρόβλημα, Γουώτσον. Πόσο δικαιολογούμαι επιτρέποντας να κινδυνεύει;» «Να κινδυνεύει από τι, Χολμς;» «Από αιφνίδιο θάνατο. Αναμένω κάτι σήμερα το βράδυ.» «Αναμένεις τι;» «Να δολοφονηθώ, Γουώτσον.» «Όχι, όχι, μα θα αστειεύεσαι Χολμς!» «Ακόμη και η περιορισμένη αίσθηση χιούμορ που διαθέτω θα μπορούσε να παράγει ένα καλύτερο ανέκδοτο από αυτό. Μα ας ηρεμήσουμε για την ώρα, δεν θα ‘πρεπε; Επιτρέπεται το αλκοόλ; Ο ναργιλές και τα πούρα είναι στο παλιό τους μέρος. Για να σε δω και πάλι στη συνηθισμένη σου πολυθρόνα. Δεν έμαθες, ελπίζω, να απεχθάνεσαι την πίπα μου και τον αξιοθρήνητο καπνό μου; Αντικαθιστά το φαγητό αυτό τον καιρό.» «Μα γιατί δεν τρως;» «Επειδή οι διανοητικές ικανότητες εκλεπτύνονται όταν τους στερείς την τροφή. Μα, ασφαλώς, ως ιατρός, αγαπητέ μου Γουώτσον, οφείλεις να παραδεχτείς πως η χώνευση κυριαρχεί από πλευράς απαιτήσεων σε προμήθεια αίματος η οποία χάνεται για τον εγκέφαλο. Είμαι ένας εγκέφαλος, Γουώτσον. Το υπόλοιπο μου είναι απλά μια απόληξη. Επομένως το μυαλό είναι εκείνο που πρέπει να λαμβάνω υπόψη μου.» «Μα αυτός ο κίνδυνος, Χολμς;» «Α, ναι, σε περίπτωση που επιτύχει, θα ήταν εξαιρετικά θετικό να επιβαρύνεις την μνήμη σου με το όνομα και τη διεύθυνση του δολοφόνου. Μπορεί να τα καταθέσεις στη Σκότλαντ Γιάρντ, με την αγάπη μου και τις αποχαιρετιστήριες ευλογίες μου. Σύλβιους είναι το όνομα— Κόμης Νεγκρέτο
- 16 -
Arthur Conan Doyle Σύλβιους. Γράψ’το, άνθρωπε, γράψ’το! Αριθμός 136, Άλσος Μούρσαϊντ, Ν. Γ. Το ‘πιασες;» Το ειλικρινές πρόσωπο του Γουώτσον συσπάστηκε από ανησυχία. Γνώριζε υπερβολικά καλά τα αφάνταστα ρίσκα που έπαιρνε ο Χολμς και είχε πλήρη επίγνωση πως ό,τι του είχε πει ήταν κατά πάσα πιθανότητα υπολειπόμενο της αλήθειας παρά υπερβολή. Ο Γουώτσον υπήρξε ανέκαθεν άνθρωπος της δράσης, και στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. «Είμαι μέσα, Χολμς, δεν έχω τίποτα να κάνω για μια δυο μέρες.» «Τα ηθικά σου προστάγματα δεν βελτιώνονται Γουώτσον. Πρόσθεσες και τα ψεματάκια στα άλλα σου βίτσια. Φέρεις την κάθε ένδειξη ενός πολυάσχολου ιατρού, που δέχεται κλήσεις κάθε ώρα και στιγμή.» «Όχι τόσο σημαντικές. Μα δεν μπορείς να βάλεις να συλλάβουν εκείνον τον τύπο;» «Ναι, Γουώτσον, θα μπορούσα. Αυτό είναι που τον ανησυχεί τόσο.» «Μα γιατί δεν το κάνεις;» «Επειδή δεν γνωρίζω που βρίσκεται το διαμάντι.» «Α! Μου είπε ο Μπίλι— το αγνοούμενο πετράδι του στέμματος!» «Μάλιστα, ο μεγάλος κίτρινος λίθος Μαζαρίν. Άπλωσα τα δίχτυα μου και έπιασα το ψάρι μου. Μα δεν πέτυχα το πετράδι. Ποιο το όφελος να τους συλλάβω; Μπορούμε να καταστήσουμε τον κόσμο ένα καλύτερο μέρος τσακώνοντας τους. Μα δεν αναζητώ κάτι τέτοιο. Το πετράδι αναζητώ.» «Και είναι εκείνος ο Κόμης Σύλβιους ένα από τα ψάρια σου;» «Ναι, και είναι καρχαρίας. Δαγκώνει. Ο άλλος είναι ο Σαμ Μέρτον, ο μποξέρ. Όχι κακός τύπος, ο Σαμ, μα ο Κόμης τον χρησιμοποίησε. Ο Σαμ δεν είναι καρχαρίας. Είναι ένας χαζός χοντροκέφαλος όπως ένας χάνος. Μα κι αυτός σπαρταράει μέσα στο δίχτυ μου.» «Που βρίσκεται αυτός ο Κόμης Σύλβιους;»
- 17 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Ήμουν σχεδόν αγκώνα με αγκώνα μαζί του όλο το πρωί. Με έχεις δει σαν γριά, Γουώτσον. Δεν υπήρξα ποτέ μου πιο πειστικός. Στην πραγματικότητα μου σήκωσε την ομπρέλα κάποια στιγμή. ‘Με την άδεια σας, κυρία μου,’ είπε— εν μέρει Ιταλικά, ξέρεις, και με τη Νότια όλο χάρη συμπεριφορά ευρισκόμενος σε καλή διάθεση, μα ο διάολος μεταμορφωμένος στην αντίθετη διάθεση. Η ζωή είναι γεμάτη από καπριτσιόζικα περιστατικά, Γουώτσον.» «Ενδεχομένως να είχε συμβεί κάποια τραγωδία.» «Λοιπόν, ίσως και να συνέβαινε. Τον ακολούθησα ως το παλιό εργαστήρι του Στρόμπενζι στην περιοχή Μίνορις 6. Ο Στρόμπενζι έφτιαξε το αεροβόλο— ένα φίνο όπλο, όπως καταλαβαίνω, και μάλλον φαντάζομαι πως βρίσκεται στο αντικρινό παράθυρο την παρούσα στιγμή. Είδες το ομοίωμα; Φυσικά, σου το έδειξε ο Μπίλι; Λοιπόν, μπορεί να δεχθεί μια σφαίρα στο ωραίο του κεφάλι από στιγμή σε στιγμή. Α, Μπίλι, τι τρέχει;» Το αγόρι είχε εμφανιστεί και πάλι στο δωμάτιο με ένα επισκεπτήριο επί ενός δίσκου. Ο Χολμς της έριξε μια ματιά με ανασηκωμένα φρύδια κι ένα εύθυμο χαμόγελο. «Ο ίδιος αυτοπρόσωπος. Δύσκολα θα το ανέμενα αυτό. Άρπαξε την απόχη, Γουώτσον! Ένας άνθρωπος με τσαγανό. Πιθανόν να έχεις ακούσει για τη φήμη του ως κυνηγού μεγάλων θηραμάτων. Θα αποτελούσε όντως ένα θριαμβευτικό επίλογο στην έξοχη κυνηγετική του σταδιοδρομία αν με πρόσθετε στα τρόπαια του. Αυτό αποδεικνύει πως με νοιώθει τα βήματα μου μια ανάσα μακριά του.» «Στείλε για την αστυνομία.» «Πιθανόν να το πράξω. Μα όχι όμως ακόμη. Θα μπορούσες να ρίξεις μια προσεκτική ματιά έξω από το παράθυρο, Γουώτσον, και να δεις αν κάποιος τριγυρίζει άσκοπα στον δρόμο;» Ο Γουώτσον κοίταξε ανήσυχα από την άκρη της κουρτίνας.
6
[Σ.τ.Μ.] Minories – Όνομα περιοχής αλλά και οδού στο Λονδίνο. [Wikipedia]
- 18 -
Arthur Conan Doyle «Ναι, ένας σκληρός τύπος βρίσκεται κοντά στην πόρτα.» «Αυτός θα είναι ο Σαμ Μέρτον— ο πιστός αν και μάλλον ανόητος Σαμ. Που είναι ο κύριος, Μπίλι;» «Στο χολ, κύριε.» «Ανέβασε τον όταν χτυπήσω το κουδούνι.» «Μάλιστα, κύριε.» «Ακόμη κι αν δεν βρίσκομαι στο δωμάτιο, συνόδευσε τον μέσα ασχέτως.» «Μάλιστα, κύριε.» Ο Γουώτσον περίμενε εωσότου η πόρτα έκλεισε, και κατόπιν στράφηκε ανυπόμονα προς το σύντροφο του. «Άκου δω, Χολμς, αυτό είναι απλά αδιανόητο. Πρόκειται για έναν απελπισμένο άνθρωπο, που δεν θα κολλήσει σε τίποτα. Ίσως και να ‘ρθε για να σε δολοφονήσει.» «Δεν θα με εξέπληττε.» «Επιμένω να μείνω μαζί σου.» «Θα αποτελέσεις φοβερό εμπόδιο.» «Για εκείνον;» «Όχι, αγαπητέ μου φίλε— για εμένα.» «Βασικά, δεν υπάρχει περίπτωση να σε αφήσω.» «Ναι, υπάρχει, Γουώτσον. Και θα το κάνεις, γιατί ποτέ σου δεν απέτυχες να παίξεις το παιχνίδι. Είμαι βέβαιος πως θα παίξεις μέχρι το τέλος. Ο άντρας αυτός ήρθε για δικούς του λόγους, μα ίσως να παραμείνει για τους δικούς μου.» Ο Χολμς έβγαλε το σημειωματάριο του και έγραψε βιαστικά μερικές αράδες. «Πάρε ένα αμάξι ως τη Σκότλαντ Γιάρντ και δωσ’το στον Γιούγκαλ του εγκληματολογικού. Επέστρεψε πίσω με την αστυνομία. Η σύλληψη του τύπου θα ακολουθήσει.» «Θα το κάνω με μεγάλη μου χαρά.» «Προτού να επιστρέψεις ίσως να έχω αρκετό χρόνο ώστε να ανακαλύψω που είναι το πετράδι.» Άγγιξε το κουδούνι. «Πιστεύω πως θα βγούμε από το υπνοδωμάτιο. Αυτή η δεύτερη έξοδο είναι εξαιρετικά χρήσιμη. Θα προτι-
- 19 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς μούσα να δω τον καρχαρία μου προτού με δει αυτός, και έχω, όπως θα θυμάσαι, τον τρόπο μου να το κάνω.» Επομένως, σε ένα αδειανό δωμάτιο ήταν που ο Μπίλι συνόδευσε τον Κόμη Σύλβιους. Ο διάσημος, κυνηγός, αθλητής, και κοσμοπολίτης ήταν ένας μεγαλόσωμος, μελαψός τύπος με ένα ευμέγεθες μουστάκι που έκρυβε ένα σκληρό στόμα με λεπτά χείλη, το οποίο κι επισκιαζόταν από μια μακριά, γαμψή μύτη σαν το ράμφος ενός αετού. Ήταν καλοντυμένος, μα η ανοιχτόχρωμη γραβάτα του, η γυαλιστερή καρφίτσα, και τα αστραφτερά δαχτυλίδια του ήταν υπερβολικά φανταχτερά ως προς το αποτέλεσμα. Καθώς η πόρτα έκλεισε πίσω του κοίταξε ολόγυρα του με αγριεμένα, ξαφνιασμένα μάτια, όπως κάποιος που υποπτεύεται μια παγίδα σε κάθε γωνιά. Κατόπιν ανατρίχιασε έντονα καθώς είδε το απαθές κεφάλι και το γιακά της ρόμπας που ξεπρόβαλαν πάνω από την πολυθρόνα στο παράθυρο. Αρχικά η έκφραση του υπήρξε αυτή της πλήρους έκπληξης. Κατόπιν η αναλαμπή μιας φρικτής ελπίδας έλαμψε στα σκούρα, δολοφονικά του μάτια. Έριξε μια ακόμη ματιά ολόγυρα για να δει πως δεν υπήρχαν μάρτυρες κι έπειτα, στις μύτες των ποδιών του, με το παχύ του μπαστούνι μισοσηκωμένο, πλησίασε τη σιωπηλή φιγούρα. Έσκυβε ώστε να τιναχθεί και να πλήξει όταν μιας ψυχρή, σαρδόνια φωνή τον χαιρέτησε από την ανοικτή πόρτα του υπνοδωματίου. «Μην το σπάσεις, Κόμη! Μην το σπάσεις!» Ο δολοφόνος παραπάτησε κάνοντας πίσω, με έκπληξη στο τρεμάμενο πρόσωπο του. Για μια στιγμή μισοσήκωσε το βαρύ του μπαστούνι και πάλι, σαν να ήθελε να στρέψει την οργή του από το ομοίωμα στο πρωτότυπο, μα υπήρχε κάτι σε
- 20 -
Arthur Conan Doyle εκείνα τα σταθερά γκρίζα μάτια και το περιπαικτικό χαμόγελο τα οποία έκαναν το χέρι του να πέσει στο πλευρό του. «Είναι αρκετά όμορφο πράγμα,» είπε ο Χολμς, προχωρώντας προς τη φιγούρα. «Ο Ταβερνιέ, ο Γάλλος γλύπτης, το δημιούργησε. Είναι τόσο καλός με την κηροπλαστική όσο κι ο φίλος σας ο Στρόμπενζι με τα αεροβόλα.» «Αεροβόλα, κύριε! Τι εννοείτε;» «Αφήστε το καπέλο και το μπαστούνι σας στο τραπεζάκι. Σας ευχαριστώ! Παρακαλώ καθίστε. Θα θέλατε επίσης να βγάλετε και το περίστροφο σας; Ω, πολύ καλά αν προτιμάτε να καθίσετε πάνω του. Η επίσκεψη σας ήρθε όντως την καταλληλότερη στιγμή, γιατί επιθυμούσα σφοδρά να έχω μια μικρή κουβεντούλα μαζί σας.» Ο Κόμης συνοφρυώθηκε, με βαριά, απειλητικά φρύδια. «Κι εγώ, επίσης, επιθυμούσα να πω δυο κουβέντες μαζί σου, Χολμς. Για αυτό και βρίσκομαι εδώ. Δεν αρνούμαι πως σκόπευα να σου επιτεθώ μόλις τώρα.» Ο Χολμς άφησε το πόδι να ακουμπήσει στην άκρη του τραπεζιού. «Μάλλον κατάλαβα πως είχατε κάποια τέτοια ιδέα στο μυαλό σας, είπε. «Μα προς τι αυτή η τόσο προσωπική αντιμετώπιση;» «Επειδή ξεπέρασες πολύ τα επιτρεπτά σου όρια για να με ενοχλήσεις. Επειδή έστειλες τους υποτακτικούς σου στο κατόπι μου.» «Τους υποτακτικούς μου! Σας διαβεβαιώνω πως τίποτα τέτοιο δεν έγινε!» «Ανοησίες! Έβαλα να τους ακολουθήσουν. Αυτό το παιχνίδι παίζεται από δυο, Χολμς.» «Μικρό το ζήτημα, Κόμη Σύλβιους, μα ίσως θα είχατε την καλοσύνη να με προσφωνείτε όπως αρμόζει όταν μου απευθύνεστε. Θα αντιλαμβάνεστε, πως κατά την συνήθη εργασία μου, θα βρισκόμουν σε φιλικούς όρους με τους μισούς από τους απατεώνες του αρχείου, και θα συμφωνήσετε πως οι εξαιρέσεις είναι αμφισβητήσιμες. «Καλώς, κύριε Χολμς, τότε.»
- 21 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Έξοχα! Μα σας διαβεβαιώνω πως σφάλλετε αναφορικά με τους υποτιθέμενους πράκτορες μου.» Ο Κόμης Σύλβιους γέλασε περιφρονητικά. «Και άλλοι άνθρωποι μπορούν να παρατηρούν εξίσου καλά με εσάς. Χθες ήταν ένας ιπποτικός ηλικιωμένος. Σήμερα μια γηραιά κυρία. Δεν με έχασαν από τα μάτια τους όλη την ημέρα.» «Ειλικρινά κύριε, με κολακεύετε. Ο γηραιός Βαρόνος Ντόσον είπε τη νύχτα προτού κρεμαστεί πως στην περίπτωση μου ο νόμος κέρδισε και το θέατρο έχασε. Και τώρα εξυμνείτε με τόσο καλοσύνη τις μεταμφιεσούλες μου;» «Ήσουν εσύ— ο ίδιος;» Ο Χολμς ανασήκωσε τους ώμους του. «Βλέπετε στην γωνία την ομπρέλα που τόσο ευγενικά μου δώσατε στα Μίνορις πριν αρχίσετε να υποπτεύεστε.» «Αν το ‘ξερα, ίσως ποτέ να—» «Δεν θα είχα δει ετούτο το ταπεινό σπίτι ξανά. Είχα πλήρη επίγνωση για αυτό. Έχουμε όλοι μας τις χαμένες μας ευκαιρίες για να μετανιώνουμε. Ως έτυχε, δεν γνωρίζατε, έτσι και βρισκόμαστε εδώ!» Τα πλεγμένα φρύδια του Κόμη βάρυναν ακόμη περισσότερο πάνω από τα απειλητικά του μάτια. «Αυτά που λες χειροτερεύουν ακόμη περισσότερο το ζήτημα. Δεν ήταν οι πράκτορες σου μα οι θεατρινισμοί σου, ανακατωσούρη! Παραδέχεσαι πως με παρακολούθησες. Γιατί;» «Ελάτε τώρα, Κόμη. Πυροβολούσατε λιοντάρια στην Αλγερία.» «Και;» «Μα γιατί;» «Γιατί; Το κυνήγι— η έξαψη — ο κίνδυνος!» «Και, αναμφίβολα, για να ελευθερώσετε την χώρα από μια μάστιγα;» «Ακριβώς!» «Με λίγα λόγια αυτοί είναι οι λόγοι μου!» Ο Κόμης τινάχτηκε όρθιος, και το χέρι του ακούσια κινήθηκε προς την πίσω τσέπη του. - 22 -
Arthur Conan Doyle «Καθίστε, κύριε, καθίστε! Υπήρχε ένας άλλος, περισσότερο πρακτικός λόγος. Θέλω αυτό το κίτρινο διαμάντι!» Ο Κόμης Σύλβιους ακούμπησε στην πολυθρόνα του με ένα κακό χαμόγελο. «Αλήθεια, για δες» είπε. «Γνωρίζατε πως σας κυνηγούσα σχετικά με αυτό. Ο πραγματικός λόγος που βρίσκεστε εδώ απόψε είναι για να ανακαλύψετε πόσα γνωρίζω σχετικά με το ζήτημα και κατά πόσο η απομάκρυνση μου κρίνεται απολύτως αναγκαία. Λοιπόν, θα έλεγα πως, από την πλευρά σας, είναι απολύτως αναγκαίο, γιατί γνωρίζω τα πάντα σχετικά, εκτός μόνο από ένα πράγμα, το οποίο και πρόκειται να μου αναφέρετε.» «Α, αλήθεια! Και παρακαλώ, ποιος είναι το εκλιπών στοιχείο;» «Που βρίσκεται το διαμάντι του στέμματος.» «Ο Κόμης κοίταξε απότομα τον σύντροφο του. «Α, θέλεις να το μάθεις, έτσι; Πώς στο διάολο θα μπορούσα να σου πω που βρίσκεται;» «Μπορείτε, και θα μου το πείτε.» «Αλήθεια!» «Δεν μπορείτε να με κοροϊδέψετε, Κόμη Σύλβιους.» Τα μάτια του Χολμς, καθώς τον κοίταζε, εστιάσθηκαν και έλαμψαν σαν δυο απειλητικές ατσάλινες αιχμές. «Είστε απόλύτως διάφανος. Βλέπω ως και το πίσω μέρος του μυαλού σας.» «Τότε, φυσικά, θα βλέπεις και που είναι το διαμάντι!» Ο Χολμς χειροκρότησε με ευχαρίστηση, και κατόπιν πρότεινε χλευαστικά το δάχτυλο. «Τότε όντως το γνωρίζετε. Οφείλετε να το παραδεχτείτε!» «Δεν παραδέχομαι τίποτα.» «Ελάτε τώρα, Κόμη, αν φανείτε λογικός μπορούμε να κάνουμε δουλειά. Αν όχι, τότε εσείς θα πάθετε κάτι κακό.» Ο Κόμης Σύλβιους κοίταξε απότομα το ταβάνι. «Και μου μιλάς για κοροϊδίες!» είπε.
- 23 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ο Χολμς τον κοίταξε συλλογισμένα όπως ένας δεξιοτέχνης σκακιστής που σκέφτεται την ύστατη κίνηση του. Κατόπιν άνοιξε απότομα το συρτάρι του γραφείου και τράβηξε ένα χοντρό σημειωματάριο. «Γνωρίζετε τι κρατάω σε ετούτο το βιβλίο;» «Όχι, κύριε, δεν γνωρίζω!» «Εσάς;» «Εμένα!» «Μάλιστα, κύριε, εσάς! Είστε όλος εδώ— κάθε δράση της δόλιας και επικίνδυνης ζωής σας.» «Που να σε πάρει, Χολμς!» φώναξε ο Κόμης με μάτια που πέταγαν φωτιές. «Υπάρχουν και όρια στην υπομονή μου!» «Βρίσκονται όλα εδώ, Κόμη. Τα πραγματικά γεγονότα σχετικά με το θάνατο της ηλικιωμένης κυρίας Χάρολντ, η οποία σας άφησε την οικία Μπλάιμερ, την οποία και εσείς πολύ σύντομα απωλέσατε στα χαρτιά.» «Κάνε όνειρα!» «Και την πλήρη ιστορία της ζωής της δεσποινίδας Μίνι Γουόντερερ.» «Τσκ! Δεν έχεις τίποτα σχετικά με αυτό!» «Πολύ περισσότερα εδώ, Κόμη. Εδώ είναι η ληστεία του πολυτελούς τραίνου για την Ριβιέρα στις 13 Φεβρουαρίου του 1892. Εδώ είναι η πλαστή επιταγή του ιδίου έτους στην Κρεντίτ Λυονέζ.» «Όχι, εκεί κάνεις λάθος.» «Τότε έχω δίκιο στα υπόλοιπα! Ελάτε τώρα, Κόμη, είστε χαρτοπαίκτης. Όταν ο άλλος παίκτης έχεις όλους τους μπαλαντέρ, κερδίζεις χρόνο πετώντας κάτω τα χαρτιά σου.» «Τι έχει να κάνει όλη αυτή η κουβέντα με το κόσμημα για το οποίο μίλησες;» «Ήρεμα, Κόμη. Συγκρατήστε το ανυπόμονο μυαλό σας. Επιτρέψτε να καταλήξω στις λεπτομέρειες κατά το δικό μου αργό τρόπο. Έχω όλα αυτά ενάντια σας, μα, πάνω από όλα, έχω μια πλήρη υπόθεση ενάντια τόσο σε εσάς όσο και τον παλαιστή νταή στην υπόθεση του διαμαντιού του στέμματος.» «Αλήθεια!» - 24 -
Arthur Conan Doyle «Έχω τον αμαξά που σας πήγε στο Γουάιτχολ και το αμαξά που σας απομάκρυνε από εκεί. Έχω τον ένστολο που σας είδε κοντά στην προθήκη. Έχω τον Άικι Σάντερς, ο οποίος αρνήθηκε να σας το κόψει. Ο Άικι κελάηδησε και το παιχνίδι έλαβε τέλος.» Οι φλέβες ξεπετάγονταν στο μέτωπο του Κόμη. Τα μελαψά, τριχωτά του χέρια ήταν σφιγμένα με την ένταση της καταπνιγμένης οργής. Επιχείρησε να μιλήσει, μα οι λέξεις δεν ήθελαν να πάρουν μορφή. «Αυτή είναι η χαρτωσιά μου,» είπε ο Χολμς. «και τα βάζω όλα στο τραπέζι. Μα ένα χαρτί λείπει. Είναι ο βασιλιάς των καρό. Δεν γνωρίζω που βρίσκεται το πετράδι.» «Ποτέ δεν θα μάθεις.» «Όχι; Ελάτε τώρα, λογικευθείτε, Κόμη. Σκεφθείτε την κατάσταση. Θα πάτε φυλακή για είκοσι χρόνια. Το ίδιο και ο Σαμ Μέρτον. Τι θα σας ωφελήσει το διαμάντι; Τίποτα στον κόσμο ολόκληρο. Μα αν το παραδώσετε— τότε, θα παρασιωπήσω τη διάπραξη του εγκλήματος. Δεν θέλουμε ούτε εσάς ούτε τον Σαμ. Θέλουμε το πετράδι. Παραδώστε το και όσον με αφορά είστε ελεύθερος εφόσον συμπεριφερθείτε καταλλήλως στο μέλλον. Αν γλιστρήσετε ξανά τότε, θα είναι και το τελευταίο. Μα αυτή τη φορά η εργασία μου είναι να εντοπίσω το πετράδι και όχι εσάς.» «Και αν αρνηθώ;» «Πως, τότε— αλλοίμονο!— θα πρέπει να πιάσω εσάς και όχι να βρω το πετράδι.» Ο Μπίλι είχε εμφανισθεί προς απάντηση σε κάποιο κάλεσμα. «Πιστεύω, Κόμη, πως ήταν καλό να καλέσετε τον Σαμ σε αυτή τη συζήτηση. Στην τελική, τα ενδιαφέροντα του οφείλουν να εκπροσωπηθούν. Μπίλι, δες αν ένας μεγάλος και άσχημος κύριος βρίσκεται έξω από την πόρτα. Ζήτα του να ανέβει.» «Αν δεν έρθει, κύριε;»
- 25 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Διόλου βία, Μπίλι. Μην αρχίσεις τις αγριάδες μαζί του. Αν του πεις πως ο Κόμης Σύλβιο τον ζητά είναι βέβαιο πως θα έρθει.» «Τι θα κάνεις τώρα;» ρώτησε ο Κόμης καθώς ο Μπίλι εξαφανίστηκε. «Ο φίλος μου ο Γουώτσον ήταν μαζί μου μόλις τώρα. Του είπα είχα έναν καρχαρία κι έναν χάνο στο δίχτυ μου, τώρα το τραβάω και έχω την ψαριά μου.» Ο Κόμης είχε σηκωθεί από την καρέκλα του, και το χέρι του βρισκόταν πίσω από την πλάτη του. Ο Χολμς κρατούσε κάτι που προεξείχε από την τσέπη της ρόμπας του. «Δεν θα πεθάνεις στο κρεβάτι σου, Χολμς.» «Συχνά έχω την ίδια ιδέα. Έχει και ιδιαίτερη σημασία; Στην τελική, Κόμη, η δική σου αποχώρηση είναι πολύ πιθανό να είναι οριζόντια παρά κατακόρυφη. Μα αυτές οι προσδοκίες του μέλλοντος είναι μακάβριες. Γιατί δεν παραδιδόμαστε στην αδέσμευτη απόλαυση του παρόντος;» Μια αιφνίδια κτηνώδη αναλαμπή ξεπήδησε στα σκούρα, απειλητικά μάτια του αρχιεγκληματία. Η μορφή του Χολμς φάνηκε να ψηλώνει καθώς η ένταση και η ετοιμότητα του εντάθηκαν. «Είναι μάταιο να παίζετε με το περίστροφο σας, φίλε μου,» είπε με ήρεμη φωνή. «Γνωρίζετε απολύτως πως δεν θα τολμούσατε να το χρησιμοποιήσετε, ακόμη κι αν σας έδινα τον χρόνο να το τραβήξετε. Άσχημα, θορυβώδη πράγματα, τα περίστροφα, Κόμη. Καλύτερα να παραμείνετε στα αεροβόλα. Α! Νομίζω πως ακούω τα νεραϊδένια βήματα του σεβαστού συνεργάτη σας. Καλημέρα, κύριε Μέρτον. Μάλλον βαρετά κάτω στον δρόμο, έτσι;» «Ο επαγγελματίας πυγμάχος, ένας νεαρό με βαριά κοψιά και με ένα χαζό, ανένδοτο, σχεδόν τετράγωνο πρόσωπο, στεκόταν αμήχανα στην πόρτα, κοιτώντας τριγύρω του με μια προβληματισμένη έκφραση. Ο γεμάτος αβροφροσύνη τρόπος του Χολμς αποτελούσε μια καινούργια εμπειρία, και μολονότι κατά βάθος ένοιωσε πως ήταν εχθρικός, δεν ήξερε πώς να το
- 26 -
Arthur Conan Doyle αντιμετωπίσει. Στράφηκε προς τον περισσότερο δαιμόνιο σύντροφο του για βοήθεια. «Ποιο είναι το παιχνίδι τώρα, Κόμη; Τι θέλει τούτος ο τύπος; Τι τρέχει;» Η φωνή του ήταν βαθιά και βροντερή. Ο Κόμης ανασήκωσε τους ώμους, και ήταν ο Χολμς εκείνος που απάντησε. «Αν επιτρέπεται να το θέσω απλά, κύριε Μέρτον, θα έλεγα πως όλα τελείωσαν.» Ο πυγμάχος και πάλι απεύθυνε τα σχόλια του στο συνεργάτη του.
«Αστειεύεται ο μάγκας, αλλιώς τι; Δεν είμαι σε διάθεση για αστεία.» «Όχι, φαντάζομαι πως όχι,» είπε ο Χολμς. «Πιστεύω πως μπορώ να υποσχεθώ πως θα νοιώσεις ακόμη λιγότερο εύθυμος όσο θα προχωρά η βραδιά. Λοιπόν, ακούστε, Κόμη Σύλβιους. Είμαι πολυάσχολος άνθρωπος και δεν μπορώ να χαραμίζω έτσι το χρόνο μου. Πηγαίνω σε εκείνο το υπνοδωμάτιο. Παρακαλώ βολευτείτε σαν στο σπίτι σας κατά την απουσία μου. Μπορείτε να εξηγήσετε στο φίλο σας πως έχει το ζήτημα δίχως τους περιορισμούς της παρουσίας μου. Θα επιχειρήσω ξανά τη Βαρκαρόλα του Χόφμαν στο βιολί μου. Σε - 27 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς πέντε λεπτά θα επιστρέψω για την τελική σας απάντηση. Αντιλαμβάνεστε πλήρως τις εναλλακτικές, έτσι δεν είναι; Θα πιάσουμε εσάς, ή θα πάρουμε το πετράδι;» Ο Χολμς αποσύρθηκε παίρνοντας το βιολί του από τη γωνία όπως περνούσε. Μερικές στιγμές αργότερα οι μακρόσυρτες νότες εκείνης της πλέον στοιχειωμένης μελωδίας ήρθαν αμυδρά μέσα από την κλειστή πόρτα του υπνοδωματίου. «Τι είναι, λοιπόν;» ρώτησε ο Μέρτον ανυπόμονα, καθώς ο σύντροφος του στράφηκε σε εκείνον. «Γνωρίζει σχετικά με το πετράδι;» «Γνωρίζει διαβολεμένα πολλά σχετικά με αυτό. Δεν είμαι καν βέβαιος πως δεν τα ξέρει όλα.» «Θεέ μου!» Το ρηχό πρόσωπο του πυγμάχου έγινε έναν τόνο πιο χλωμό. «Ο Άικι Σάντερς μας κάρφωσε.» «Πράγματι, έτσι; Θα του αστράψω μια καλή αν τον πετύχω.» «Δεν θα μας βοηθήσει και πολύ. Πρέπει να αποφασίσουμε τι θα κάνουμε.» «Μισό,» είπε ο πυγμάχος, κοιτάζοντας καχύποπτα προς την πόρτα του υπνοδωματίου. «Είναι πονηρός ο μάγκας και θέλει παρακολούθηση. Να υποθέσω πως δεν ακούει;» «Πώς να μας ακούσει με όλη αυτή τη μουσική;» «Σωστά. Ίσως κάποιος πίσω από την κουρτίνα. Παρά πολλές κουρτίνες σε τούτο το δωμάτιο.» Καθώς κοίταξε από πίσω ξαφνικά είδε για πρώτη φορά το ομοίωμα στο παράθυρο, και στάθηκε κοιτάζοντας το και δείχνοντας, πολύ έκπληκτος για να μιλήσει. «Τσκ! Είναι μονάχα μια κούκλα,» είπε ο Κόμης. «Ένα ψεύτικο, έτσι; Που να με πάρει! Μαντάμ Τισώ δεν είναι με τίποτα. Είναι φτυστός ο τύπος, με τη ρόμπα του και τα όλα του. Μα αυτές οι κουρτίνες Κόμη!» «Ωχου, παράτα τις κουρτίνες! Χάνουμε την ώρα μας, και δεν έχουμε και πολύ. Μπορεί να μας χώσει μέσα για αυτό το πετράδι.» - 28 -
Arthur Conan Doyle «Στο διάολο που μπορεί!» «Μα θα μας αφήσει να την κοπανήσουμε αν μονάχα του πούμε που είναι το πράμα.» «Τι! Να το δώσουμε; Να παρατήσουμε εκατό χιλιάδες λιριά;» «Ή το ένα ή το άλλο.» Ο Μέρτον έξυσε το κουρεμένο κεφάλι του. «Είναι μόνος εκεί μέσα. Ας τον ξεκάνουμε. Αν βγει από τη μέση δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε.» Ο Κόμης κούνησε αρνητικά το κεφάλι του. «Είναι οπλισμένος και πανέτοιμος. Αν τον πυροβολήσουμε δύσκολα θα ξεφύγουμε από ένα τέτοιο μέρος. Επιπλέον, είναι πολύ πιθανόν πως η αστυνομία γνωρίζει ό,τι αποδείξεις έχει. Όπα! Τι ήταν αυτό;» Ακούστηκε ένας αμυδρός ήχος που έμοιαζε να έρχεται από το παράθυρο. Και οι δυο άντρες γύρισαν απότομα, μα όλα ήταν σιωπηλά. Εκτός από τη μοναδική παράξενη μορφή καθισμένη στην πολυθρόνα, το δωμάτιο ήταν εντελώς άδειο. «Κάτι στο δρόμο,» είπε ο Μέρτον. «Τώρα κοίτα δω, αφεντικό, εσύ έχεις τα μυαλά. Σίγουρα μπορείς να βρεις τρόπο να ξεφύγουμε από αυτό. Αν δεν γίνεται να τον καθαρίσουμε τότε σε σένα πέφτει ο κλήρος.» «Κορόιδεψα καλύτερους από εκείνον,» απάντησε ο Κόμης. «Το πετράδι είναι εδώ στην κρυφή μου τσέπη. Δεν ρισκάρω να το αφήσω κάπου. Μπορεί να βγει από την Αγγλία απόψε και να κοπεί σε τέσσερα κομμάτια στο Άμστερνταμ πριν την Κυριακή. Δεν γνωρίζει τίποτα για τον Βαν Σένταρ.» «Φαντάστηκα πως ο Βαν Σένταρ θα έφευγε την επόμενη βδομάδα.» «Έτσι είναι. Μα τώρα πρέπει να φύγει με το επόμενο καράβι. Είτε ο ένας είτε ο άλλος από μας πρέπει να ξεγλιστρήσει με το πετράδι και να πάει στην οδό Λάιμ να του το πει.» «Μα ο διπλός πάτος δεν είναι έτοιμος.» «Καλώς, τότε θα πρέπει να το πάρουμε όπως είναι και να το ρισκάρουμε. Δεν υπάρχει στιγμή για χάσιμο.» Ξανά, με την αίσθηση του κινδύνου που αποτελεί ένστικτο για τον
- 29 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κυνηγό, στάθηκε και κάρφωσε το βλέμμα του στο παράθυρο. Ναι, ήταν βέβαιο πως από τον δρόμο είχε προέλθει εκείνος ο αμυδρός ήχος. «Όσο για τον Χολμς,» συνέχισε. «μπορούμε να τον κοροϊδέψουμε αρκετά εύκολα. Βλέπεις, ο ανόητος δεν θα μας συλλάβει αν πάρει το πετράδι. Λοιπόν, θα του υποσχεθούμε το πετράδι. Θα τον στείλουμε σε λάθος δρόμο σχετικά, και πριν ανακαλύψει πως είναι ο λάθος δρόμος θα είναι έξω από την Αγγλία για μας, και Ολλανδία σου ερχόμαστε.» «Μου ακούγεται καλό!» φώναξε ο Σαμ Μέρτον με ένα χαμόγελο. «Πήγαινε και πες στον Ολλανδό να πάρει τα πόδια του. Θα αναλάβω τούτο το κορόιδο και θα τον φορτώσω με κάποια ψεύτικη απολογία. Θα του πω ότι το πετράδι βρίσκεται στο Λίβερπουλ. Που να την πάρει αυτή την κλαψιάρικη μουσική, μου τη δίνει στα νεύρα! Ως την ώρα που θα ανακαλύψει πως δεν βρίσκεται στο Λίβερπουλ θα ‘χει γίνει τέταρτα κι εμείς θα ταξιδεύουμε στη θάλασσα. Έλα εδώ πίσω, μακριά από κείνη την κλειδαρότρυπα. Να το πετράδι.» «Απορώ πως τολμάς και το κουβαλάς.» «Που θα μπορούσε να είναι ασφαλέστερο; Αν εμείς καταφέραμε και το βγάλαμε από το Γουάιτχολ, κάποιος άλλος σίγουρα θα μπορούσε να το πάρει από το διαμέρισμα μου.» «Για να το δούμε.» Ο Κόμης Σύλβιους έριξε μια κάπως αποδοκιμαστική ματιά προς το συνεργό του και αγνόησε το άπλυτο χέρι που ήταν απλωμένο προς το μέρος του. «Τι— θαρρείς πως θα στο άρπαζα; Άκου δω, κύριος, έχω βαρεθεί με τα καμώματα σου.» «Καλά, καλά, μη προσβάλλεσαι, Σαμ. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να καυγαδίσουμε Έλα εδώ στο παράθυρο αν θέλεις να δεις αυτή την ομορφιά σωστά. Τώρα σήκωσε το στο φως! Ορίστε!» «Σας ευχαριστώ!» Με ένα μοναδικό άλμα ο Χολμς είχε πηδήξει από την καρέκλα του ομοιώματος και είχε αρπάξει το πολύτιμο - 30 -
Arthur Conan Doyle πετράδι. Το κρατούσε στο ένα του χέρι, ενώ το άλλο είχε ένα περίστροφο στραμμένο στο κεφάλι του Κόμη. Οι δυο κακοποιοί έκαναν πίσω σε πλήρη κατάπληξη. Πριν να έχουν συνέλθει ο Χολμς είχε πατήσει το ηλεκτρικό κουδούνι. «Όχι βία, κύριοι— όχι βία, σας ικετεύω. Σκεφθείτε τα έπιπλα! Θα πρέπει να σας είναι απολύτως σαφές πλέον πως η θέση σας είναι δυσχερέστατη. Η αστυνομία περιμένει κάτω.» Το ξάφνιασμα του Κόμη κυριάρχησε επί της οργής και του φόβου. «Μα πως στο διάολο—;» είπε ξεψυχισμένα. «Η έκπληξη σας είναι απολύτως φυσιολογική. Δεν έχετε επίγνωση πως μια δεύτερη πόρτα από το υπνοδωμάτιο οδηγεί πίσω από αυτή την κουρτίνα. Φαντάσθηκα πως πρέπει να με ακούσατε όταν απομάκρυνα το ομοίωμα, μα η τύχη ήταν με το μέρος μου. Μου έδωσε την ευκαιρία να ακούσω την όλο ζωντάνια κουβέντα σας η οποία θα ήταν οδυνηρά συγκρατημένη αν είχατε επίγνωση της παρουσίας μου.» Ο Κόμης έκανε μια χειρονομία παραίτησης. «Σου υποβάλλουμε τα σέβη μας, Χολμς. Πιστεύω πως είσαι ο διάβολος αυτοπροσώπως.» «Δεν απέχω και πολύ από αυτόν, όπως και να έχει,» απάντησε ο Χολμς με ένα ευγενικό χαμόγελο. Η αργή αντίληψη του Σαμ συνέλαβε και εκτίμησε την κατάσταση σταδιακά. Τώρα, καθώς ο ήχος βαριών βημάτων ήρθε από τις σκάλες απέξω, διέκοψε τελικά τη σιωπή του. «Παίξαμε και χάσαμε!» είπε. «Μα, λέω τώρα εγώ, τι τρέχει με εκείνο το καταραμένο βιολί! Ακόμη το ακούω.» «Τσκ, τσκ!» απάντησε ο Χολμς. «Έχεις απόλυτο δίκιο. Ας το να παίζει! Αυτά τα σύγχρονα γραμμόφωνα είναι μια αξιοθαύμαστη εφεύρεση.» «Μια εισροή αστυνομικών ήρθε εν συνεχεία, οι χειροπέδες έκλεισαν και οι κακοποιοί οδηγήθηκαν στην άμαξα που περίμενε. Ο Γουώτσον παρέμεινε με τον Χολμς, συγχαίροντας τον για το φρέσκο φύλλο που πρόσθεσε στο δάφνινο στεφάνι του. Για ακόμη μια φορά η κουβέντα τους
- 31 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς διεκόπη από τον φλεγματικό Μπίλι με τον δίσκο επισκεπτηρίων. «Ο Λόρδος Κάντλμηρ κύριε.» «Ανέβασε τον πάνω, Μπίλι. Είναι ο επιφανής ευγενής ο οποίος εκπροσωπεί τα πλέον υψηλά συμφέροντα,» είπε ο Χολμς. «Πρόκειται περί ενός εξαίρετου κι αφοσιωμένου ατόμου, μολονότι της παλαιάς σχολής. Να τον κάνουμε να μαλακώσει λιγάκι; Να τολμήσουμε να πάρουμε κάποιες μικρές ελευθερίες; Δεν γνωρίζει, όπως επιτρέπεται να υποθέσουμε, τίποτα από όσα συνέβησαν.» Η πόρτα άνοιξε για να υποδεχθεί μια λεπτή, αυστηρή μορφή με στενό πρόσωπο και μακριές μαύρες φαβορίτες μέσης Βικτοριανής εποχής που δύσκολα θα ταίριαζαν με τους κυρτούς ώμους και τον άτονο διασκελισμό. Ο Χολμς προχώρησε φιλικά, και έσφιξε το απαθές χέρι. «Πως είστε, Λόρδε Κάντλμηρ; Κάνει ψύχρα τέτοιο καιρό, μα μέσα έχει ζέστη. Να πάρω το παλτό σας;» «Όχι, σας ευχαριστώ, δεν θα το βγάλω.» Ο Χολμς ακούμπησε το χέρι του επίμονα επί του μανικιού. «Σας παρακαλώ επιτρέψτε μου! Ο φίλος μου ο δόκτωρ Γουώτσον θα σας διαβεβαιώσει πως τέτοιες αλλαγές θερμοκρασίας είναι ιδιαιτέρως ύπουλες.» Η εξοχότητα του απελευθερώθηκε με ένα τίναγμα επιδεικνύοντας κάποια ανυπομονησία. «Νοιώθω πολύ άνετα, κύριε. Δεν υπάρχει λόγος να μείνω. Απλά πέρασα για να δω πως προχωρά το έργο το οποίο προσωπικά αναλάβατε.» «Είναι δύσκολο— πολύ δύσκολο.» «Το φοβόμουν πως θα δυσκολευόσασταν.» Υπήρχε μια ευδιάκριτη ιδέα περιφρόνησης στα λόγια και τη συμπεριφορά του ηλικιωμένου αυλικού. «Κάθε άνθρωπος βρίσκει τα όρια του, κύριε Χολμς, μα τουλάχιστον μας θεραπεύει από την αδυναμία της αυταρέσκειας.»
- 32 -
Arthur Conan Doyle «Μάλιστα, κύριε, αισθάνθηκα εξαιρετικά προβληματισμένος.» «Αναμφίβολα.» «Ιδιαιτέρως επί ενός σημείου. Πιθανόν θα μπορούσατε να συμβάλλετε επ’ αυτού.» «Ζητείτε τη συμβολή μου κάπως αργοπορημένα. Θεωρούσα πως είχατε τις προσωπικές επαρκέστατες μεθόδους σας. Ωστόσο, είμαι πανέτοιμος να προσφέρω τη βοήθεια μου.» «Βλέπετε, Λόρδε Κάντλμηρ, δεν έχουμε ουδεμία αμφιβολία πως έχουμε μια τεκμηριωμένη υπόθεση ενάντια στους πραγματικούς κλέφτες.» «Όταν θα τους έχετε συλλάβει.» «Ακριβώς. Όμως το ερώτημα είναι— πως θα προχωρήσουμε ενάντια στον αποδέκτη;» «Δεν είναι κάπως πρόωρο;» «Είναι εξίσου καλό να έχουμε έτοιμα τα σχέδια μας. Λοιπόν, τι θα εκλαμβάνατε ως ύστατο αποδεικτικό στοιχείο ενάντια στον αποδέκτη;» «Την πραγματική κατοχή της λίθου.» «Θα τον συλλαμβάνατε επ’ αυτού;» «Αναμφίβολα.» Ο Χολμς σπανίως γελούσε, μα είχε πλησιάσει αρκετά όπως ο παλιός του φίλος ο Γουώτσον μπορούσε να θυμηθεί. «Στην προκειμένη περίπτωση, αγαπητέ μου, κύριε, υποχρεούμαι εκ της δυσάρεστης αναγκαιότητας να συστήσω τη σύλληψη σας. «Ο Λόρδος Κάντλμηρ ήταν εξαιρετικά θυμωμένος. Κάποια από τις αρχαίες φλόγες τρεμόπαιζε επί των ρηχών του ζυγωματικών. «Υπερβαίνετε τα όρια, κύριε Χολμς. Στα πενήντα έτη μου ως αξιωματούχος δεν ενθυμούμαι κάποια αντίστοιχη περίπτωση. Είμαι πολυάσχολος άνθρωπος, κύριε, εμπλεκόμενος με σημαντικές υποθέσεις, και δεν έχω ούτε τον χρόνο μα ούτε και τη διάθεση για ανόητα αστεία. Επιτρέψτε μου να σας πω με πάσα ειλικρίνεια, κύριε, πως ποτέ δεν υπήρξα οπαδός των ικανοτήτων σας, και πως πάντοτε ήμουν της
- 33 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς άποψης πως το ζήτημα ήταν κατά πολύ ασφαλέστερο στα χέρια του τακτικού αστυνομικού σώματος. Η συμπεριφορά σας επιβεβαιώνει τα συμπεράσματα μου. Έχω την τιμή, κύριε, να σας ευχηθώ καλό απόγευμα.» Ο Χολμς είχε ταχύτατα αλλάξει θέση και βρισκόταν ανάμεσα στο συνομιλητή του και την πόρτα. «Μια στιγμή, κύριε,» είπε. «Το να αποχωρήσετε στην πραγματικότητα με το πετράδι Μαζαρίν θα αποτελούσε ένα ιδιαιτέρως σοβαρό αδίκημα από ότι αν βρισκόταν προσωρινά στην κατοχή σας.» «Κύριε, είναι απαράδεκτο! Αφήστε με να περάσω.» «Βάλτε το χέρι σας στη δεξιά τσέπη του παλτού σας.» «Τι εννοείτε, κύριε;» «Ελάτε— ελάτε, κάντε αυτό που σας ζητώ.» Μια στιγμή αργότερα ο κατάπληκτος αξιωματούχος στεκόταν, ανοιγοκλείνοντας τα μάτια και ψελλίζοντας, με το μεγάλο κίτρινο πετράδι στην τρεμάμενη παλάμη του. «Πώς! Πώς! Πώς έγινε αυτό, κύριε Χολμς;» «Τι κρίμα, Λόρδε Κάντλμηρ, τι κρίμα!» αναφώνησε ο Χολμς. «Ο παλιός μου φίλος από εδώ θα σας πει πως έχω την σκανταλιάρικη συνήθεια να προβαίνω σε φάρσες. Επίσης πως αδυνατώ να αρνηθώ τη δραματικότητας μιας περίστασης. Πήρα το ελεύθερο— το υπερβολικό ελεύθερο, το παραδέχομαι— να τοποθετήσω το πετράδι στην τσέπη σας στο ξεκίνημα της κουβέντας μας.» Ο ηλικιωμένος συνομιλητής του ανασήκωσε το βλέμμα του από το πετράδι προς το χαμογελαστό πρόσωπο εμπρός του. «Κύριε, έχω σαστίσει. Μα— ναι — πρόκειται όντως για το πετράδι Μαζαρίν. Σας είμαστε βαθύτατα υπόχρεοι, κύριε Χολμς. Ενδεχομένως, ή αίσθηση του χιούμορ σας, όπως και παραδέχεστε, να είναι κάπως στρεβλή, και η επίδειξη αυτής ιδιαιτέρως άκαιρη, μα τουλάχιστον αποσύρω κάθε αναφορά μου επί των εκπληκτικών επαγγελματικών σας ικανοτήτων. Μα πως—»
- 34 -
Arthur Conan Doyle «Η υπόθεση δεν έχει παρά μόνο μερικώς ολοκληρωθεί, άρα οι λεπτομέρειες μπορούν να περιμένουν. Αναμφίβολα, Λόρδε Κάντλμηρ η ευχαρίστηση σας από την αναφορά της επιτυχούς έκβασης στους υψηλούς κύκλους στους οποίους επιστρέφετε θα αποτελέσει μια μικρή επανόρθωση για τη φάρσα μου. Μπίλι, συνόδευσε την εξοχότητα του έξω, και πες στην κυρία Χάντσον πως θα χαιρόμουν πολύ αν μπορούσε να στείλει επάνω ένα δείπνο για δυο το συντομότερο δυνατό.»
- 35 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
- 36 -
Arthur Conan Doyle
Το Πρόβλημα της Γέφυρας Θορ Κάπου στα θησαυροφυλάκια της τράπεζας Κοξ και Συνεργάτες, στο Τσάρινγκ Κρος, υπάρχει ένα πολυταξιδεμένο φθαρμένο και ταλαιπωρημένο μεταλλικό κουτί αλληλογραφίας με το όνομα μου, Τζων Χ. Γουώτσον, Ιατρός, Απόστρατος του Ινδικού Στρατού, αναγραμμένο επί του καλύμματος. Είναι γεμάτο από χαρτιά, των οποίων το σύνολο αποτελούν σχεδόν αποκλειστικά καταγραφές των υποθέσεων που επιδεικνύουν τα ιδιόρρυθμα προβλήματα τα οποία κατέστη κατά καιρούς αναγκαίο να εξεταστούν από τον κύριο Σέρλοκ Χολμς. Ορισμένα, και ούτε κατ’ ιδέαν ενδιαφέροντα, υπήρξαν πλήρεις αποτυχίες, και όντας τέτοια δύσκολα θα επέβαλαν την αφήγηση τους, αφού καμία τελική εξήγηση δεν παρέχεται. Ένα πρόβλημα δίχως λύση ενδέχεται να ενδιαφέρει τον μελετητή, μα μετά δυσκολίας θα απέφευγε την ενόχληση του περιστασιακού αναγνώστη. Μεταξύ εκείνων των ατελών ιστοριών βρίσκεται και αυτή του κυρίου Τζέημς Φίλλμορ, ο οποίος, επιστρέφοντας εντός της ίδιας του της οικίας για να πάρει την ομπρέλα του, δεν θεάθηκε ποτέ ξανά στον κόσμο. Όχι λιγότερο αξιοσημείωτη είναι εκείνη του σκάφους 7 Αλίσια, το οποίο έπλευσε κάποιο ανοιξιάτικο πρωινό σε ένα μικρό σύννεφο ομίχλης από το οποίο ποτέ δεν ξεπρόβαλε ξανά, ούτε και κάτι άλλο ακούστηκε σχετικά με εκείνο και το πλήρωμα του. Μια τρίτη υπόθεση που αξίζει να αναφερθεί είναι εκείνη του Ισάντορα Περσάνο, του πολύ γνωστού δημοσιογράφου και μονομάχου, ο οποίος βρέθηκε εντελώς παράφρων με ένα σπιρτόκουτο μπροστά του το οποίο και περιείχε ένα αξιοσημείωτο σκουλήκι που αναφέρθηκε πως ήταν άγνωστο στην επιστήμη. Πέραν εκείνων των ανεξιχνίαστων υποθέσεων, υπάρχουν ορισμένες που εμπλέκουν τα μυστικά των ευγενών οικογενειών σε έκταση η οποία θα προκαλούσε αναστάτωση σε πολλά υψηλά ιστάμενα κλιμάκια αν θεωρούσαν πως υπήρχε περίπτωση να βρεθούν καθοδόν για 7
[Σ. τ. Μ.] cutter – Μονοκάταρτο ιστιοφόρο
- 37 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς το τυπογραφείο. Δεν χρειάζεται να αναφέρω πως μια τέτοια παραβίαση του απορρήτου είναι αδιανόητη, και πως αυτές οι εγγραφές θα διαχωριστούν και θα καταστραφούν τώρα που ο φίλος μου έχει τον χρόνο να στρέψει το δυναμικό του στο ζήτημα. Εντούτοις απομένει ένα σημαντικό μερίδιο υποθέσεων μεγαλύτερου ή μικρότερου ενδιαφέροντος τις οποίες πιθανόν να είχα επιμεληθεί νωρίτερα αν δεν είχα φοβηθεί να δώσω στο κοινό μια πληθώρα που ίσως να δρούσε αρνητικά επί της φήμης του ανθρώπου τον οποίο υπεράνω όλων εκτιμώ βαθύτατα. Σε ορισμένες έλαβα μέρος προσωπικά και δύναμαι να μιλήσω ως μάρτυρας, ενώ σε άλλες είτε δεν ήμουν παρών είτε διαδραμάτισα τόσο μικρό ρόλο ώστε όλα θα αναφερθούν ως απολογισμοί τρίτου προσώπου. Η ακόλουθη αφήγηση απορρέει από προσωπική μου εμπειρία. Επρόκειτο για ένα θυελλώδες πρωινό του Οκτώβρη, και παρατήρησα καθώς ντυνόμουν πώς τα τελευταία φύλλα που απέμεναν έπεφταν στροβιλιζόμενα από τον μοναχικό πλάτανο που διακοσμεί την αυλή πίσω από το σπίτι μας. Κατέβηκα για πρωινό προετοιμασμένος να βρω τον σύντροφο μου σε καταθλιπτική διάθεση, γιατί, όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, επηρεαζόταν άμεσα από το περιβάλλον του. Αντιθέτως, βρήκα πως είχε ήδη τελειώσει το γεύμα του, και πως η διάθεση του ήταν εξαιρετικά ζωηρή και εύθυμη, με εκείνη την κάπως δυσοίωνη ευθυμία που αποτελούσε χαρακτηριστικό γνώρισμα των πλέον ανάλαφρων στιγμών του. «Έχεις κάποια υπόθεση, Χολμς;» σχολίασα. «Η ικανότητα της επαγωγής είναι ασφαλώς μεταδοτική, Γουώτσον,» απάντησε. «Σου πρόσφερε την δυνατότητα να εντοπίσεις το μυστικό μου. Ναι, έχω μια υπόθεση. Έπειτα από ένα μήνα ασήμαντων ζητημάτων και στασιμότητας οι τροχοί κινούνται και πάλι.» «Επιτρέπεται να μάθω;» «Πολύ λίγα είναι γνωστά, μα ίσως να κουβεντιάσουμε όταν θα έχεις φάει τα δυο βραστά σου αυγά με τα οποία η καινούργια μας μαγείρισσα μας ευνόησε. Η κατάσταση τους ενδέχεται να μην είναι άσχετη με το αντίγραφο του Οικογε- 38 -
Arthur Conan Doyle νειακού Κήρυκα 8 που παρατήρησα επί του τραπεζιού του χολ. Ακόμη κι ένα τόσο επουσιώδες θέμα όπως το βράσιμο ενός αυγού απαιτεί την συνειδητή προσοχή της παρέλευσης του χρόνο και τελεί ασύμβατο με τη ρομαντική αγάπη σε εκείνο το έξοχο έντυπο.» Ένα τέταρτο της ώρας αργότερα το τραπέζι είχε καθαριστεί και καθόμασταν αντικριστά. Είχε τραβήξει μια επιστολή από την τσέπη του. «Έχεις ακούσει για τον Νηλ Γκίμπσον, τον Βασιλιά του Χρυσού;» είπε. «Εννοείς τον Αμερικάνο γερουσιαστή;» «Βασικά, ήταν κάποτε γερουσιαστής για κάποια Αμερικάνικη πολιτεία, μα είναι περισσότερο γνωστός ως ο μεγαλύτερος μαγνήτης χρυσορυχείων στον κόσμο.» «Ναι, τον γνωρίζω. Είναι σίγουρο πως έχει ζήσει στην Αγγλία για κάποιο διάστημα. Το όνομα του είναι εξαιρετικά γνωστό.» «Πράγματι, αγόρασε μια σημαντική έκταση στο Χάμπσαϊρ κάπου πέντε χρόνια πριν. Πιθανόν να έχεις ήδη ακούσει για το τραγικό τέλος της συζύγου του;» «Φυσικά. Το θυμάμαι τώρα. Για αυτό είναι και το όνομα γνωστό. Μα ειλικρινά δεν γνωρίζω τίποτα για τις λεπτομέρειες.» Ο Χολμς κούνησε το χέρι του προς κάποιες εφημερίδες σε μια καρέκλα. «Δεν είχα ιδέα πως η υπόθεση ερχόταν προς τα δω ειδάλλως θα είχα τα αποκόμματα μου έτοιμα.» είπε. «Είναι γεγονός πως το πρόβλημα, παρότι εξαιρετικά πολύκροτο, δεν έδειξε να παρουσιάζει κάποια δυσκολία. Η ενδιαφέρουσα προσωπικότητα του κατηγορουμένου δεν σκιάζει τη σαφήνεια των πειστηρίων. Αυτή ήταν η άποψη η οποία επικράτησε από πλευράς της προανάκρισης και επίσης κατά τη διεξαγωγή της δίκης. Παραπέμπεται πλέον στο εποχιακό δικαστήριο του Γουίντσεστερ. Φοβούμαι πως θα είναι μια άχαρη υπόθεση. Ανακαλύπτω τα γεγονότα, Γουώτσον, μα δεν μπορώ να τα αλλάξω. Εκτός κι αν κάποια 8
[Αρχική αναφορά] Family Herald
- 39 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς εντελώς καινούργια κι απρόσμενα έρθουν στο φως δεν βλέπω σε τι μπορεί να ελπίζει ο πελάτης μου.» «Ο πελάτης σου;» «Α, ξέχασα πως δεν σου το είπα. Έχω αρχίσει να αποκτώ τη συνήθεια, Γουώτσον, να λέω μια ιστορία ανάποδα. Καλό θα είναι να διαβάσεις αυτό πρώτα.» Η επιστολή την οποία μου παρέδωσε, γραμμένη με ένα δυναμικό, δεξιοτεχνικό γραφικό χαρακτήρα, είχε ως εξής: ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΚΛΑΡΙΤΖ 3 Οκτωβρίου ΑΓΑΠΗΤΕ ΚΥΡΙΕ ΣΕΡΛΟΚ ΧΟΛΜΣ: Δεν δέχομαι η καλύτερη γυναίκα που έφτιαξε ποτέ ο θεός να πεθάνει δίχως να κάνω ότι καλύτερο περνά από το χέρι μου για να τη σώσω. Δεν μπορώ να εξηγήσω τα πράγματα— ούτε καν μπορώ να επιχειρήσω να τα εξηγήσω, μα γνωρίζω υπεράνω αμφιβολίας πως η Δεσποινίς Ντάνμπαρ είναι αθώα. Γνωρίζετε τα γεγονότα— και ποιος δεν τα γνωρίζει. Αποτέλεσε το κουτσομπολιό ολόκληρης της χώρας. Και ποτέ μια φωνή δεν υψώθηκε υπέρ της! Είναι όλα τους μια τρισκατάρατη αδικία και με τρελαίνουν. Αυτή η γυναίκα έχει μια καρδιά που δεν θα της επέτρεπε να σκοτώσει ούτε μια μύγα. Λοιπόν θα περάσω κατά τις έντεκα αύριο για να δούμε αν μπορείτε να ρίξετε κάποιο φως στο σκοτάδι. Ίσως να έχω κάποιο στοιχείο και να μην το γνωρίζω. Όπως και να έχει, τα όσα γνωρίζω και τα όσα έχω είναι στη διάθεση σας μόνο και μόνο για να τη σώσετε. Αν ποτέ στη ζωή επιδείξατε όλη σας την ικανότητα, τότε επιδείξτε την σε αυτή την υπόθεση. Ειλικρινώς Τ. ΝΗΛ ΓΚΙΜΠΣΟΝ
- 40 -
Arthur Conan Doyle «Ορίστε λοιπόν τώρα τα έμαθες,» είπε ο Σέρλοκ Χολμς, αδειάζοντας τις στάχτες της πίπας που κάπνισε κατόπιν του γεύματος και γεμίζοντας την αργά. «Αυτός είναι ο κύριος που περιμένω. Όσο για την ιστορία, δεν έχεις καν τον χρόνο για να εξετάσεις όλες εκείνες τις εφημερίδες, έτσι πρέπει να σου τα παραθέσω εν συντομία ώστε να έχεις μια ενήμερη άποψη κατά τη διαδικασία. Ο άντρας αυτός είναι η σπουδαιότερη οικονομική δύναμη στον κόσμο, και ένας άντρας, όπως αντιλαμβάνομαι, του πλέον βίαιου κι επικίνδυνου τύπου. Παντρεύτηκε μια σύζυγο, το θύμα αυτής της τραγωδίας, για την οποία δεν γνωρίζουμε τίποτα παρεκτός πως ήταν περασμένης ηλικίας, το οποίο ήταν το πλέον ατυχές καθώς μια πολύ ελκυστική κουβερνάντα επέβλεπε την εκπαίδευση των δυο νεαρών παιδιών. Αυτοί είναι οι τρεις άνθρωποι που σχετίζονται, και το σκηνικό είναι ένα μεγάλο παλαιό αρχοντικό, το επίκεντρο μια ιστορικής Αγγλικής πολιτείας. Κατόπιν αναφορικά με την τραγωδία: Η σύζυγος βρέθηκε στην περιοχή σχεδόν μισό μίλι από την οικία, αργά τη νύχτα, φορώντας το βραδινό της φόρεμα, με ένα σάλι ριγμένο στους ώμους της και μια σφαίρα περιστρόφου να έχει διαπεράσει τον εγκέφαλο της. Κανένα όπλο δεν βρέθηκε πλησίον της και δεν υπήρχε κάποιο στοιχείο τριγύρω σχετικά με τον φόνο. Κανένα ίχνος δεν βρέθηκε πλησίον της, Γουώτσον— σημείωσε το αυτό! Το έγκλημα δείχνει να διαπράχθηκε αργά το βράδυ, και το σώμα βρέθηκε από τον θηροφύλακα 9 περί τις έντεκα ή ώρα, όπου εξετάστηκε από την αστυνομία και από έναν [Σ.τ.Μ.] Gamekeeper – game είναι το κυνήγι και keeper είναι ο φύλακας, επομένως ήταν η μόνη εύλογη απόδοση που μπορούσα να σκεφθώ. 9
- 41 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς γιατρό πριν μεταφερθεί στην οικία. Είναι μήπως υπερβολικά περιληπτικά ή τα παρακολουθείς άνετα;» «Είναι όλα ξεκάθαρα. Μα γιατί υποπτεύεσαι την γκουβερνάντα;» «Λοιπόν, καταρχάς υπάρχει κάποιο ιδιαίτερα άμεσο αποδεικτικό στοιχείο. Ένα ρεβόλβερ που έχει πυροδοτήσει μια θαλάμη και μάλιστα διαμετρήματος που ανταποκρίνεται στη σφαίρα που βρέθηκε στο πάτωμα της γκαρνταρόμπας της.» Τα μάτια του ήταν σταθερά κι επανέλαβε με διαλλείματα μεταξύ των λέξεων, «Στο-πάτωμα-της-γκαρνταρόμπας-της.» Κατόπιν βυθίστηκε σε σιωπή και είδα πως κάποιος ειρμός σκέψης είχε αρχίσει να κινείται τον οποίο και θα έπρεπε να ήμουν υπερβολικά ανόητος για να διακόψω. Ξαφνικά με ένα τίναγμα ζωντάνεψε και πάλι. «Ναι, Γουώτσον, βρέθηκε εκεί. Εξαιρετικά καταδικαστικό, έτσι; Έτσι σκέφτηκαν και οι ένορκοι στις δυο περιπτώσεις. Έπειτα η νεκρή γυναίκα είχε πάνω της ένα σημείωμα που αναφερόταν σε μια συνάντηση στο ίδιο εκείνο σημείο και ήταν υπογεγραμμένο από την γκουβερνάντα. Πως σου φαίνεται αυτό; Τέλος υπάρχει το κίνητρο. Ο γερουσιαστής Γκίμπσον είναι ελκυστικός άνθρωπος. Αν η σύζυγος του πεθάνει, ποια άλλη είναι πλέον πιθανό να τη διαδεχθεί παρά η νεαρή κυρία η οποία από κάθε άποψης έχει δεχθεί την έντονη προσοχή του εργοδότη της; Αγάπη, πλούτη, δύναμη, όλα εξαρτώνται από μια μεσόκοπη ζωή. Άσχημο, Γουώτσον— πολύ άσχημο!» «Ναι, όντως, Χολμς.» «Ούτε και κατάφερε να αποδείξει κάποιο άλλοθι. Αντιθέτως, αναγκάστηκε να παραδεχτεί πως βρισκόταν κάτω κοντά στη γέφυρα Θορ— αυτή υπήρξε η σκηνή της τραγωδίας— περί την ίδια ώρα. Δεν γινόταν να το αρνηθεί, γιατί κάποιος περαστικός χωρικός την είχε δει εκεί.» «Αυτό όντως δείχνει τελειωτικό.» «Και εντούτοις, Γουώτσον— και εντούτοις! Εκείνη η γέφυρα— μια μοναδική φαρδιά έκταση από πέτρα με παραπέτα εκατέρωθεν— περνάει πάνω από το στενότερο μέρος του μακριού, βαθιού, όλο καλαμιές υδάτινου όγκου. Λίμνη του Θορ - 42 -
Arthur Conan Doyle το αποκαλούν. Στο στόμιο της γέφυρας κειτόταν η νεκρή γυναίκα. Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία. Μα να, αν δεν σφάλλω, ο πελάτης μας, αρκετά πριν την ώρα του.» Ο Μπίλι είχε ανοίξει την πόρτα, μα το όνομα το οποίο ανακοίνωσε ήταν απρόσμενο. Ο κύριος Μάρλοου Μπέιτς ήταν άγνωστος και προς τους δυο μας. Ήταν ένας λεπτός, μικροκαμωμένος άνθρωπος με τρομαγμένα μάτια και μια νευρική, διστακτική συμπεριφορά— ένας άντρας που όσο έκρινα από επαγγελματικής άποψης έδειχνε να βρίσκεται στην κόψη ενός πλήρους νευρικού κλονισμού. «Φαίνεστε ταραγμένος, κύριε Μπέιτς,» είπε ο Χολμς. «Παρακαλώ καθίστε. Φοβούμαι πως μπορώ να σας διαθέσω ελάχιστο χρόνο, γιατί έχω ένα ραντεβού στις έντεκα.» «Το ξέρω πως έχετε,» είπε ο επισκέπτης μας πνιχτά, εκστομίζοντας τη σύντομη πρόταση όπως ένας άνθρωπος που δυσκολεύεται να ανασάνει. «Ο κύριος Γκίμπσον έρχεται. Ο κύριος Γκίμπσον είναι ο εργοδότης μου. Είμαι διαχειριστής στα κτήματα του. Κύριε Χολμς, είναι ένας κακούργος— ένας κολασμένος κακούργος.» «Βαριά λόγια, κύριε Μπέιτς.» «Οφείλω να είμαι κατηγορηματικός, κύριε Χολμς, επειδή ο χρόνος είναι τόσο περιορισμένος. Δεν θα ήθελα να με βρει εδώ για τίποτα στον κόσμο. Καταφθάνει από στιγμή σε στιγμή. Μα ήμουν σε τέτοια θέση που δεν μπορούσε να έρθω νωρίτερα. Ο γραμματέας του, ο κύριος Φέργκιουσον μόλις σήμερα το πρωί μου ανέφερε για το ραντεβού του με εσάς.» «Και είστε ο διαχειριστής του;» «Τον έχω ειδοποιήσει. Σε κάνα δυο εβδομάδες θα έχω αποτινάξει την αναθεματισμένη σκλαβιά του. Ένας σκληρός άντρας, κύριε Χολμς, σκληρός με όλους όσους βρίσκονται τριγύρω του. Όλες εκείνες οι φιλανθρωπίες είναι απλά στάχτη στα μάτια για να καλύψει τις προσωπικές αχρειότητες του. Μα η σύζυγος του υπήρξε το βασικό του θύμα. Ήταν ένα κτήνος μαζί της— ναι, κύριε, ένα κτήνος! Πως βρήκε τον θάνατο δεν το γνωρίζω, μα είμαι βέβαιος πως της έκανε την ζωή μαρτύριο.
- 43 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ήταν ένα πλάσμα από τους τροπικούς, μια Βραζιλιάνα, όπως αναμφίβολα θα γνωρίζετε.» «Όχι, μου είχε διαφύγει.» «Εξωτική γυναίκα εκ γενετής και εκ φύσεως. Ένα παιδί του ήλιου και του πάθους. Τον είχε αγαπήσει όσο τέτοιες γυναίκες αγαπούν, μα όταν τα κάλλη της ξεθώριασαν— μου ειπώθηκε πως κάποτε υπήρξαν αξεπέραστα— δεν υπήρχε τίποτα να τον κρατάει. Εκείνη ήταν αγαπητή σε όλους και την νοιάζονταν και όλοι τον μισούσαν για τον τρόπο που της συμπεριφερόταν. Μα εκείνος περνάει για ειλικρινής και είναι πανούργος. Αυτά είναι όλα όσα είχα να σας πω. Μην τον δεχθείτε όπως θα σας εμφανιστεί. Κρύβονται πολύ περισσότερα από πίσω. Τώρα φεύγω. Όχι, όχι μην με κρατάτε. Σχεδόν έφτασε.» Με μια τρομαγμένο ματιά στο ρολόι ο ξένος επισκέπτης έτρεξε κυριολεκτικά προς την πόρτα και εξαφανίστηκε. «Μάλιστα! Μάλιστα!» είπε ο Χολμς κατόπιν ενός διαστήματος σιωπής. «Ο κύριος Γκίμπσον δείχνει να έχει ένα όμορφο αφοσιωμένο προσωπικό. Μα η προειδοποίηση είναι χρήσιμη, και τώρα μπορούμε μονάχα να περιμένουμε τον ίδιο αυτοπροσώπως να εμφανιστεί.» Ακριβώς στην ώρα του ακούσαμε ένα βαρύ βήμα επί της σκάλας, και ο διάσημος εκατομμυριούχος συνοδεύτηκε στο δωμάτιο μας. Καθώς τον κοίταξα αντιλήφθηκα όχι μόνο τους φόβους και την αντιπάθεια του διαχειριστή του αλλά επίσης και την περιφρόνηση την οποία τόσοι επαγγελματικοί αντίπαλοι είχαν φορτώσει στο κεφάλι του. Αν ήμουν γλύπτης και επιθυμούσα να εξιδανικεύσω τον επιτυχημένο άντρα των επιχειρήσεων, της σιδερένιας πυγμής και της ανάλγητης 10 συνείδησης, θα επέλεγα τον κύριο Νηλ Γκίμπσον ως μοντέλο μου. Η ψηλή, ισχνή, τραχιά φιγούρα του έφερε εντός της μια υποψία λαχτάρας και πλεονεξίας. Ένας Αβραάμ Λίνκολν κουρδισμένος για χρήση σε χαμηλές νότες αντί για ψηλές θα προσέφερε μια ιδέα του άντρα. Το πρόσωπο θα ήταν δυνατόν να είχε σκαλιστεί σε γρανίτη, σκληρό, τραχύ, αμείλικτο με 10
leathery
- 44 -
Arthur Conan Doyle βαθιές ρυτίδες πάνω του, ουλές από κρίσεις πολλές. Παγερά γκρίζα μάτια, κοιτούσαν δαιμόνια κάτω από πυκνά φρύδια, επιθεωρώντας μας εναλλάξ. Υποκλίθηκε κατά τρόπο τυπικό καθώς ο Χολμς ανέφερε το όνομα του, και κατόπιν με έναν δεσποτικό, κτητικό τρόπο τράβηξε μια καρέκλα κοντά στο σύντροφο μου και κάθισε με τα κοκαλιάρικα γόνατα του σχεδόν να τον αγγίζουν. «Επιτρέψτε μου να πω εδώ και τώρα, κύριε Χολμς,» ξεκίνησε, «πως τα χρήματα δεν έχουν καμία σημασία για μένα στην προκειμένη περίπτωση. Μπορείτε και να τα κάψετε αν παραστεί ανάγκη να φωτίσουν τον δρόμο σας προς την αλήθεια. Η γυναίκα αυτή είναι αθώα και η γυναίκα αυτή οφείλεται να απαλλαχθεί, και εναπόκειται σε εσάς να το πράξετε. Πείτε την αμοιβή σας;» «Οι επαγγελματικές μου χρεώσεις είναι σταθερές,» είπε ο Χολμς ψυχρά. «Δεν τις διαφοροποιώ, εκτός μόνον όταν τις παραγράφω εντελώς.» «Καλώς, αν τα δολάρια δεν έχουν κάποια σημασία για εσάς, σκεφθείτε τη φήμη. Αν τα καταφέρετε κάθε εφημερίδα στην Αγγλία και την Αμερική θα κάνουν τον τόπο να βουίξει για σας. Θα είστε το θέμα συζήτησης σε δυο ηπείρους.» «Σας ευχαριστώ, κύριε Γκίμπσον, δεν νομίζω πως έχω ανάγκη από περισσότερα βουητά του τόπου. Ίσως σας ξαφνιάσει το να μάθετε πως προτιμώ να εργάζομαι ανώνυμα, και πως είναι το πρόβλημα καθεαυτό που με προσελκύει. Μα σπαταλάμε τον χρόνο μας. Ας προχωρήσουμε στα καθέκαστα.» «Πιστεύω πως θα βρείτε όλα τα σημαντικά στις αναφορές του τύπου. Δεν γνωρίζω πως γίνεται να προσθέσω κάτι το οποίο να σας βοηθήσει. Μα αν υπάρχει έστω και κάτι επί του οποίου θέλετε περισσότερο φως— λοιπόν, εδώ είμαι για να σας το προσφέρω.» «Μάλιστα, υπάρχει μόνο μια λεπτομέρεια.» «Περί τίνος πρόκειται;» «Ποιες υπήρξαν οι ακριβείς σχέσεις μεταξύ εσάς και της δεσποινίδας Ντανμπάρ;»
- 45 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ο βασιλιάς του χρυσού τινάχτηκε απότομα κι ανασηκώθηκε στην καρέκλα του. Κατόπιν η μοναδική του ηρεμία επέστρεψε και πάλι. «Υποθέτω πως βρίσκεται εντός των ορίων σας— και ίσως να κάνετε το καθήκον σας —προβαίνοντας σε μια τέτοια ερώτηση, κύριε Χολμς.» «Θα συμφωνήσουμε πως το υποθέτουμε,» είπε ο Χολμς. «Τότε σας διαβεβαιώνω πως η σχέση μας υπήρξαν αποκλειστικά εκείνη ενός εργοδότη προς μια νεαρή δεσποινίδα με την οποία ουδέποτε συνδιαλέχθηκα, ή ουδέποτε συνάντησα, παρεκτός εβρισκόμενης υπό την παρουσία των παιδιών μου.» Ο Χολμς σηκώθηκε από την πολυθρόνα του. «Είμαι σχετικά πολυάσχολος άνθρωπος, κύριε Γκίμπσον,» είπε, «και δεν έχω μήτε το χρόνο μήτε τη διάθεση για άσκοπες συζητήσεις. Σας εύχομαι καλή σας ημέρα.» Ο επισκέπτης μας είχε επίσης σηκωθεί, και η μεγαλόσωμη και η χαλαρή μορφή του υψώθηκε πάνω από τον Χολμς. Υπήρχε μια θυμωμένη αναλαμπή κάτω από εκείνα τα πυκνά φρύδια κι ένα ίχνος χρώματος στα ρηχά του μάγουλα. «Τι στο διάτανο εννοείτε με αυτό, κύριε Χολμς; Απορρίπτετε την υπόθεση μου;» «Βασικά, κύριε Γκίμπσον, τουλάχιστον απορρίπτω εσάς. Φανταζόμουν πως τα λόγια μου υπήρχαν ξεκάθαρα.» «Αρκετά ξεκάθαρα, μα τι κρύβεται πίσω τους; Μήπως μια αύξηση της τιμής για μένα, ή μήπως ο φόβος να την αναλάβετε, αλλιώς τι; Έχω το δικαίωμα μιας καθαρής απάντησης.» «Καλώς, ίσως να το έχετε,» είπε ο Χολμς. «Θα σας δώσω μια. Η υπόθεση αυτή είναι επαρκώς σύνθετη εξαρχής δίχως την περαιτέρω δυσχέρανση ψευδών πληροφοριών.» «Εννοείτε πως ψεύδομαι.» «Βασικά, προσπαθούσα να το εκφράσω όσο πιο λεπτά μπορούσα, μα αν επιμένετε επί της λέξης δεν θα σας διαψεύσω. - 46 -
Arthur Conan Doyle Τινάχτηκα πάνω, γιατί η έκφραση επί του προσώπου του εκατομμυριούχου ήταν δαιμονική στην ένταση της, και είχε υψώσει τη μεγάλη του ροζιασμένη γροθιά. Ο Χολμς χαμογέλασε άτονα και άπλωσε το χέρι του για την πίπα του.
«Μην γίνεστε σαματατζής, κύριε Γκίμπσον. Βρίσκω πως κατόπιν του προγεύματος ακόμη και η απειροελάχιστη διαφωνία γίνεται εκνευριστική. Προτείνω πως ένας περίπατος στο πρωινό αεράκι και λίγη ήρεμη σκέψη θα σας ωφελήσουν δεόντως.» Με προσπάθεια ο βασιλιάς του χρυσού επιβλήθηκε στην οργή του. Δεν μπορούσα παρά να τον θαυμάσω, γιατί μέσω της υπέρτατης αυτοκυριαρχίας είχε επανέρθει στη στιγμή από τις φλόγες του θυμού σε μια παγερή και περιφρονητική απάθεια. «Καλώς, δική σας επιλογή. Φαντάζομαι πως γνωρίζετε πώς να λειτουργείτε την επιχείρηση σας . Δεν μπορώ να σας κάνω να αναλάβετε μια υπόθεση ενάντια στη θέληση σας. Δεν πράξατε κάτι καλό σήμερα για τον εαυτό σας, κύριε Χολμς, γιατί έχω τσακίσει ισχυρότερους ανθρώπους από εσάς. Κανείς ποτέ δεν μου εναντιώθηκε και του βγήκε σε καλό.»
- 47 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Τόσοι πολλοί το είπαν, και ωστόσο εδώ είμαι,» είπε ο Χολμς, χαμογελώντας. «Λοιπόν, καλή σας ημέρα κύριε Γκίμπσον. Έχετε πάρα πολλά να μάθετε ακόμη.» Ο επισκέπτης μας πραγματοποίησε μια θορυβώδη έξοδο, μα ο Χολμς συνέχισε να καπνίζει σε απαθής σιωπή με μάτια ονειροπόλα καρφωμένα επί της οροφής. «Κάποιες ιδέες, Γουώτσον;» ρώτησε εντέλει. «Βασικά, Χολμς, οφείλω να ομολογήσω πως όταν συλλογιέμαι πως αυτός είναι ένας άνθρωπος ο οποίος μετά βεβαιότητας θα αντιπαρέρθει κάθε εμπόδιο στο δρόμο του, και όταν ενθυμούμαι πως η σύζυγος του ίσως να αποτέλεσε ένα εμπόδιο κι ένα αντικείμενο αντιπάθειας, όπως εκείνος ο Μπέιτς μας είπε ξεκάθαρα, μου φαίνεται πως—» «Ακριβώς. Και σε μένα το ίδιο.» «Μα ποιες ήσαν οι σχέσεις του με την γκουβερνάντα, και πως τις ανακάλυψες;» «Μπλόφα, Γουώτσον, μπλόφα! Όταν συλλογίσθηκα τον παράφορο, αντισυμβατικό, αμεθόδευτο τόνο της επιστολής του και τον αντιπαρέβαλα με την συγκρατημένη συμπεριφορά και την εμφάνιση, κατέστη αρκετά σαφές πως υπήρχε κάποιο βαθύ συναίσθημα το οποίο επικεντρωνόταν στην κατηγορούμενη παρά στο θύμα. Πρέπει να κατανοήσουμε την ακριβής σχέση εκείνων των τριών ανθρώπων αν θέλουμε να φτάσουμε στην αλήθεια. Είδες την μετωπική επίθεση που έκανα εναντίον του, και πόσο απαθώς την εξέλαβε. Κατόπιν μπλοφάρισα δίνοντας του την εντύπωση πως ήμουν απολύτως βέβαιος, όταν στην πραγματικότητα ήμουν μόνο εξαιρετικά καχύποπτος.» «Μήπως θα επιστρέψει;» «Είναι βέβαιο πως θα επιστρέψει. Οφείλει να επιστρέψει. Δεν μπορεί να το αφήσει ως έχει. Αχά! Κουδούνι δεν είναι αυτό; Ναι, να τα βήματα του. Λοιπόν, κύριε Γκίμπσον, έλεγα μόλις τώρα στον δόκτωρ Γουώτσον πως είχατε καθυστερήσει κάπως.» Ο βασιλιάς του χρυσού είχε εισέλθει ξανά στο δωμάτιο σε μια περισσότερο μεταμελημένη διάθεση από ό,τι όταν το - 48 -
Arthur Conan Doyle είχε εγκαταλείψει. Η πληγωμένη του περηφάνια φαινόταν ακόμη στα χολωμένα του μάτια, μα η κοινή λογική του είχε δείξει πως όφειλε να ενδώσει αν ήθελε να επιτύχει το στόχο του. «Το σκέφτηκα και πάλι, κύριε Χολμς και νοιώθω πως υπήρξα απερίσκεπτος εκλαμβάνοντας εσφαλμένα τα σχόλια σας. Είστε δικαιολογημένος να καταπιάνεστε με τα γεγονότα, όποια κι αν είναι αυτά, και σας εκτιμώ περισσότερο για αυτό. Σας διαβεβαιώνω, ωστόσο, πως οι σχέσεις μεταξύ της δεσποινίδας Ντανμπάρ κι εμένα δεν έχουν στην πραγματικότητα σχέση με την υπόθεση.» «Αυτό πέφτει σε μένα να το αποφασίσω, έτσι δεν είναι;» «Ναι, νομίζω πως έτσι είναι. Είστε σαν τον χειρούργο που θέλει κάθε σύμπτωμα πριν να δώσει τη διάγνωση του.» «Ακριβώς. Αυτό το εκφράζει. Και μόνον ο ασθενής που έχει σκοπό να παραπλανήσει τον χειρούργο είναι εκείνος που θα αποκρύψει τα στοιχεία της υπόθεσης.» «Ίσως να είναι έτσι, μα θα παραδεχθείτε, κύριε Χολμς, πως οι περισσότεροι άνθρωποι θα ήταν κάπως επιφυλακτικοί όταν ρωτούνταν απερίφραστα ποια μπορεί να είναι η σχέση τους με μια γυναίκα— αν υπάρχει κάποιο σοβαρό αίσθημα στην υπόθεση. Φαντάζομαι πως οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν το μικρό τους προσωπικό καταφύγιο σε κάποια γωνιά της ψυχής τους όπου δεν υποδέχονται τους παρείσακτους. Και εσείς ορμήσατε ξάφνου εντός του. Μα το αντικείμενο σας δικαιολογεί, αφού ήταν για να προσπαθήσετε να τη σώσετε. Λοιπόν, οι πάσσαλοι έχουν κατέβει και το καταφύγιο είναι ανοικτό, και εσείς μπορείτε να εξερευνήσετε όπου επιθυμείτε. Τι είναι αυτό που ζητάτε;» «Την αλήθεια.» Ο βασιλιάς του χρυσού έκανε μια στιγμιαία παύση όπως κάποιος που συγκεντρώνει τις σκέψεις του. Το βλοσυρό, βαθιά ρυτιδωμένο του πρόσωπο είχε γίνει ακόμη πιο θλιμμένο και περισσότερο σοβαρό.
- 49 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Μπορώ να σας την παραθέσω με λιγοστές λέξεις, κύριε Χολμς,» είπε εντέλει. «Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που είναι οδυνηρά ως επίσης και δύσκολο να τα πεις, έτσι και δεν θα εμβαθύνω περισσότερο από όσο είναι αναγκαίο. Συνάντησα τη σύζυγο μου ψάχνοντας για χρυσό στην Βραζιλία. Η Μαρία Πίντο ήταν κόρη ενός κυβερνητικού αξιωματούχου στο Μανάος, και ήταν πολύ όμορφη. Ήμουν νέος και ενθουσιώδης εκείνο τον καιρό, μα ακόμη και τώρα, όταν αναπολώ με μεγαλύτερη ψυχραιμία και ένα πιο κριτικό μάτι, βλέπω πως ήταν σπάνια και υπέροχη στην ομορφιά της. Και είχε, επίσης, μια βαθιά πλούσια ιδιοσυγκρασία, φλογερή, ολόκαρδη, τροπική, αστάθμητη, πολύ διαφορετική από τις Αμερικανίδες που είχα γνωρίσει. Λοιπόν, για να μην τα πολυλογώ, την αγάπησα και την παντρεύτηκα. Μονάχα όταν οι έρωτες πέρασαν— και κράτησαν χρόνια— ήταν που συνειδητοποίησα πως δεν είχαμε τίποτα— εντελώς τίποτα— κοινό. Η αγάπη μου έσβησε. Αν είχε σβήσει και η δική της ίσως να ήταν ευκολότερο. Μα γνωρίζετε την υπέροχη γυναικεία συμπεριφορά! Ό,τι κι αν έκανα, τίποτα δεν μπορούσε να την απομακρύνει από εμένα. Αν ήμουν πολύ απότομος μαζί της, ακόμη και βάναυσος όπως κάποιοι έχουν πει, ήταν γιατί γνώριζα πως αν σκότωνα την αγάπη της, ή αν μεταβαλλόταν σε μίσος, θα ήταν ευκολότερο και για τους δυο μας. Μα τίποτα δεν την άλλαζε. Με λάτρευε σε ετούτα τα Αγγλικά δάση όπως με λάτρευε και είκοσι χρόνια πριν στις όχθες του Αμαζονίου. Ό,τι κι αν έκανα, ήταν εξίσου αφοσιωμένη όπως πάντα. «Τότε ήρθε η δεσποινίδα Γκρέις Ντάνμπαρ. Ανταποκρίθηκε στην αγγελία μας και έγινε γκουβερνάντα των δυο μας παιδιών. Ίσως να είδατε τη φωτογραφία της στις εφημερίδες. Ολόκληρος ο κόσμος έχει διαλαλήσει πως είναι εξαιρετικά όμορφη γυναίκα. Λοιπόν, δε διατείνομαι πως είμαι περισσότερο ηθικός από το διπλανό μου, και θα παραδεχθώ σε εσάς πως δε θα μπορούσα να ζήσω κάτω από την ίδια στέγη με μια τέτοια γυναίκα και σε καθημερινή επαφή μαζί της δίχως να νοιώσω μια θερμή εκτίμηση για εκείνη. Θα με κατηγορήσετε, κύριε Χολμς.» - 50 -
Arthur Conan Doyle «Δεν σας κατηγορώ γιατί το νοιώσατε. Θα σας κατηγορούσα αν το εκφράζατε, αφού η νεαρά αυτή κυρία βρισκόταν κατά κάποια άποψη υπό την προστασία σας.» «Λοιπόν, ίσως.» είπε ο εκατομμυριούχος, αν και προς στιγμής η επίπληξη είχε φέρει την παλιά οργισμένη αναλαμπή στα μάτια του. «Δεν διατείνομαι πως είμαι καλύτερος από όσο είμαι. Φαντάζομαι πως όλη μου την ζωή υπήρξα άνθρωπος που άπλωνε το χέρι του για ό,τι ήθελε, και ποτέ δεν θέλησα κάτι περισσότερο από την αγάπη και την κατάκτηση εκείνης της γυναίκας. Της το είπα.» «Ω, το είπατε, έτσι;» Ο Χολμς έδειχνε ανυπέρβλητος όταν ήταν συγκινημένος. «Της είπα πως αν μπορούσα να την παντρευτώ θα το έκανα, μα ήταν υπεράνω των δυνάμεων μου. Είπα πως τα χρήματα δεν ήταν πρόβλημα και πως όλα όσο μπορούσα να κάνω για να την κάνω ευτυχισμένη και ευκατάστατη θα γίνονταν.» «Πολύ γενναιόδωρο, είμαι βέβαιος,» είπε ο Χολμς με έναν σαρκαστικό μορφασμό. «Για κοιτάτε, κύριε Χολμς. Ήρθα σε εσάς για ένα ζήτημα κατάθεσης, και όχι για κάποιο ζήτημα ηθικής. Δεν ζητώ την κριτική σας.» «Μόνο και μόνο προς χάρη της νεαρής κυρίας εξετάζω την υπόθεση,» είπε ο Χολμς αυστηρά. «Δεν νομίζω πως οτιδήποτε για το οποίο κατηγορείται είναι πράγματι χειρότερο από ό,τι εσείς ο ίδιος παραδεχτήκατε, πως επιχειρήσατε να καταστρέψετε ένα ανυπεράσπιστο κορίτσι που βρισκόταν υπό τη στέγη σας. Μερικοί από εσάς τους πλούσιους πρέπει να διδαχτείτε πως δεν μπορούν όλοι στον κόσμο να δωροδοκηθούν ώστε να ανεχτούν τις αδικίες σας.» Προς έκπληξη μου ο βασιλιάς του χρυσού δέχτηκε την επίπληξη ατάραχα. «Έτσι αισθάνομαι κι ο ίδιος τώρα. Ευχαριστώ το θεό που τα σχέδια μου δεν εξελίχθηκαν όπως είχα την πρόθεση.
- 51 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Δεν ήθελε τίποτα από όλα αυτά, και ήθελε να φύγει από το σπίτι εκείνη τη στιγμή.» «Γιατί δεν έφυγε;» «Βασικά, καταρχάς, άλλοι εξαρτιόνταν από εκείνη, και δεν ήταν εύκολο ζήτημα να τους εγκαταλείψει θυσιάζοντας το εισόδημα της. Όταν ορκίστηκα— όπως έκανα— πως ποτέ δεν θα παρενοχλούταν, συναίνεσε να παραμείνει. Μα υπήρχε κι άλλος λόγος. Ήξερε την επιρροή που είχε πάνω μου, και πως ήταν ισχυρότερη από κάθε άλλη επιρροή στον κόσμο. Ήθελε να την χρησιμοποιήσει για καλό.» «Πώς;» «Βασικά, γνώριζε κάτι για τις υποθέσεις μου. Είναι τεράστιες, κύριε Χολμς, τεράστιες πέραν των όσων πιστεύει ένας απλός άνθρωπος. Μπορώ να δημιουργήσω ή να καταστρέψω— και συνήθως καταστρέφω. Δεν επρόκειτο μόνο για άτομα. Επρόκειτο για κοινότητες, πόλεις ακόμη και έθνη. Οι επιχειρήσεις είναι ένα σκληρό παιχνίδι, και οι αδύναμοι συντρίβονται. Έπαιξα το παιχνίδι όσο καλύτερα γινόταν. Ποτέ δεν κλαψούρισα, και ποτέ δεν νοιάστηκα αν ο άλλος κλαψούριζε. Μα εκείνη το έβλεπε διαφορετικά. Θαρρώ πως είχε δίκιο. Πίστευε και το είπε πως η περιουσία ενός ανθρώπου που ήταν μεγαλύτερη από όσο χρειαζόταν δεν θα έπρεπε να χτίζεται σε δεκάδες χιλιάδες κατεστραμμένους ανθρώπους που έμεναν δίχως καν τα μέσα για να επιβιώσουν. Έτσι το έβλεπε, και θαρρώ πως έβλεπε πέρα από δολάρια προς κάτι που ήταν πιο παντοτινό. Ανακάλυψε πως άκουγα τα όσα έλεγε, και πίστευε πως υπηρετούσε τον κόσμο επηρεάζοντας τις πράξεις μου. Έτσι έμεινε— και κατόπιν αυτό συνέβη.» «Μπορείτε να ρίξετε κάποιο φως επ’ αυτού;» Ο βασιλιάς του χρυσού έκανε μια παύση για ένα λεπτό ή και παραπάνω, το κεφάλι του βυθισμένο στα χέρια του, χαμένος σε βαθιά σκέψη. «Είναι πολύ σκούρα εναντίον της. Δεν το αρνούμαι. Και οι γυναίκες ζουν μια εσωστρεφή ζωή και ίσως να κάνουν πράγματα πέραν της κρίσης ενός άντρα. Αρχικά υπήρξα τόσο τρομαγμένος και αιφνιδιασμένος που ήμουν έτοιμος να - 52 -
Arthur Conan Doyle σκεφθώ πως είχε παρασυρθεί κατά κάποιο ασυνήθιστο τρόπο το οποίο ήταν ξεκάθαρα ενάντια στη συνήθη συμπεριφορά της. Μια εξήγηση ήρθε στο μυαλό μου. Σας την καταθέτω, κύριε Χολμς, ότι κι αν αξίζει. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η σύζυγος μου ήταν εξαιρετικά ζηλόφθονη. Υπάρχει η ζήλεια της ψυχής που μπορεί να είναι τόσο ξέφρενη όσο κάποια σωματική ζήλεια, και μολονότι η σύζυγος μου δεν είχε λόγο— και πιστεύω πως το καταλάβαινε— για την τελευταία, είχε επίγνωση πως αυτή η Αγγλίδα ασκούσε κάποια επιρροή στο μυαλό μου και στις πράξεις μου κάτι που εκείνη ποτέ δεν είχε επιτύχει. Ήταν μια επιρροή για καλό σκοπό, μα αυτό δεν διόρθωνε τα πράγματα. Ήταν τρελή από μίσος και η φλόγα του Αμαζόνιου υπήρχε πάντα στο αίμα της. Μπορεί να είχε σχεδιάσει να δολοφονήσει την δεσποινίδα Ντανμπάρ— ή ας πούμε να την απειλήσει με ένα όπλο τρομοκρατώντας την έτσι ώστε να μας εγκαταλείψει. Τότε ίσως να είχε υπάρξει κάποια πάλη και το όπλο να εκπυρσοκρότησε και να πυροβόλησε εκείνη που το κρατούσε.» «Αυτή η πιθανότητα ήδη πέρασε από το μυαλό μου,» είπε ο Χολμς. «Πράγματι, είναι η μόνη προφανής εναλλακτική προς τον φόνο εκ προμελέτης.» «Μα εκείνη το αρνείται απολύτως.» «Λοιπόν, δεν είναι οριστικό— είναι; Ο καθένας αντιλαμβάνεται πως μια γυναίκα που βρίσκεται σε μια τόσο άσχημη θέση ίσως να τρέξει σπίτι μέσα στο σάστισμα της κρατώντας το περίστροφο. Μπορεί ακόμη και να το ρίξει κάτω μέσα στα ρούχα της, αδυνατώντας να κατανοήσει τι έκανε, και όταν αυτό βρεθεί ίσως προσπαθήσει να γλυτώσει με ψέματα και με πλήρη άρνηση, αφού κάθε εξήγηση είναι αδύνατη. Τι υπάρχει ενάντια σε μια τέτοια υπόθεση;» «Η ίδια η δεσποινίδα Ντανμπάρ.» «Καλώς, ίσως.» Ο Χολμς κοίταξε το ρολόι του. «Δεν αμφιβάλλω πως μπορούμε να πάρουμε τις αναγκαίες άδειες αυτό το πρωινό και να φτάσουμε στο Γουίντσεστερ με το απογευματινό τραίνο. Όταν θα έχω δει την νεαρά κυρία είναι πολύ πιθανό
- 53 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς να σας φανώ περισσότερο χρήσιμος όσον αφορά το ζήτημα, αν και δεν υπόσχομαι πως τα συμπεράσματα μου θα είναι αναγκαίως αυτά που εσείς επιθυμείτε.» Υπήρξε μια καθυστέρηση στη επίσημη άδεια, και αντί να πάμε στο Γουίντσεστερ εκείνη την ημέρα κατεβήκαμε στην τοποθεσία Θορ, στην ιδιοκτησία του κυρίου Νηλ Γκίμπσον, στο Χάμπσαϊρ. Δεν μας συνόδευσε ο ίδιος, μα είχαμε την διεύθυνση του αρχιφύλακα Κόβεντρι, της τοπικής αστυνομικής αρχής, ο οποίος είχε εξαρχής εξετάσει την υπόθεση. Ήταν ένας ψηλός, λεπτός, κάτωχρος άντρας, με μια μυστικοπαθή και μυστηριώδη συμπεριφορά που απέπνεε την ιδέα πως γνώριζε ή υποπτευόταν πολύ περισσότερο από όσα τολμούσε να πει. Είχε επίσης ένα κόλπο, να χαμηλώνει ξαφνικά τη φωνή του σε ψίθυρο σαν να είχε φθάσει σε κάτι ζωτικής σημασίας, μολονότι η πληροφορία ήταν συνήθως κοινότυπη αρκετά. Πέραν των τρικ του σύντομα αποδείχθηκε να είναι ένας ικανός, έντιμος τύπος που δεν ήταν και πολύ περήφανος να παραδεχθεί πως ήταν έξω από τα νερά του και πως θα δεχόταν κάθε βοήθεια. «Όπως και να ‘ναι, προτιμούσα να έχω εσάς παρά τη Σκότλαντ Γιάρντ, κύριε Χολμς,» είπε. «Αν η Γιάρντ κληθεί σε κάποια υπόθεση, τότε ο ντόπιος χάνει κάθε πιθανότητα ευσήμων επιτυχίας και ίσως κατηγορηθεί και για αποτυχία. Τώρα, εσείς παίζετε καθαρά, έτσι έχω ακούσει.» «Δεν χρειάζεται καν να παρουσιάζομαι στο ζήτημα,» είπε ο Χολμς προς την εμφανή ανακούφιση του μελαγχολικού μας γνώριμου. «Αν καταφέρω να το εξιχνιάσω δεν θέλω το όνομα μου να αναφερθεί.» «Λοιπόν, πολύ γενναιόδωρο εκ μέρους σας, είμαι βέβαιος. Και ο φίλος σας ο δόκτωρ Γουώτσον, είναι έμπιστος, το ξέρω. Τώρα, κύριε Χολμς, καθώς θα κατεβαίνουμε προς το σημείο υπάρχει μια ερώτηση που θα ήθελα να σας κάνω. Δεν θα το πω σε κανένα άλλον από εσάς.» Κοίταξε τριγύρω λες και δεν έβρισκε το θάρρος να προφέρει τα λόγια. «Δεν νομίζετε πως μπορεί να υπάρχει κάποια υπόθεση εναντίον του κυρίου Νηλ Γκίμπσον του ίδιου;» - 54 -
Arthur Conan Doyle «Το σκεφτόμουν αυτό.» «Δεν έχετε δει την δεσποινίδα Ντανμπάρ. Είναι μια υπέροχη φίνα γυναίκα από κάθε άποψη. Ενδεχομένως να επιθυμούσε να βγει η γυναίκα από την μέση. Και εκείνοι οι Αμερικάνοι είναι άνετοι με τα πιστόλια από όσο οι δικοί μας. Ήταν το πιστόλι του, ξέρετε.» «Διευκρινίστηκε σαφώς;» «Μάλιστα, κύριε. Ήταν ένα από το ζευγάρι που είχε.» «Ένα από το ζευγάρι; Που είναι το άλλο;» «Βασικά, ο κύριος έχει αρκετά όπλα του ενός ή του άλλου είδους. Ποτέ δεν ταυτίσαμε ακριβώς εκείνο το συγκεκριμένο πιστόλι— μα το κουτί είναι φτιαγμένο για δυο.» «Αν επρόκειτο για ένα από ζευγάρι τότε σίγουρα θα μπορούσατε να το ταυτίσετε.» «Λοιπόν, τα έχουμε όλα παραταγμένα στο σπίτι αν θα θέλατε να τους ρίξετε μια ματιά.» «Αργότερα, ίσως. Πιστεύω πως θα πάμε παρέα κάτω και θα ρίξουμε μια ματιά στη σκηνή της τραγωδίας.» Η κουβέντα αυτή είχε λάβει χώρα στο μικρό μπροστινό δωμάτιο του αρχιφύλακα Κόβεντρυ στην ταπεινή μονοκατοικία που εξυπηρετούσε ως τοπικό αστυνομικό τμήμα. Ένα περπάτημα μισού μιλίου ή εκεί γύρω κατά μήκους ενός ανεμοδαρμένου χερσότοπου, χρυσομπρούτζινου από μαραμένες φτέρες, μας έφερε στην πλευρική πύλη που έβγαζε στα κτήματα της τοποθεσίας Θορ. Ένα μονοπάτι μας οδήγησε μέσα από τον κυνηγότοπο φασιανών, και κατόπιν από ένα ξέφωτο αντικρίσαμε την πλατιά, εν μέρει ξύλινη οικία, με το ένα της μέρος σε στυλ Τιδόρ και το άλλο σε Γεωργιανό, πάνω στην κορυφή του λόφου. Δίπλα μας υπήρχε μιας μακριά, γεμάτη καλαμιές λίμνη, που περιοριζόταν στο κέντρο όπου ο κύριος μεταφορικός δρόμος περνούσε πάνω από μια πέτρινη γέφυρα, μα που ανοιγόταν σε μικρές λίμνες προς κάθε πλευρά. Ο οδηγός μας στάθηκε στο στόμιο της γέφυρας, και υπέδειξε το έδαφος. «Εκεί ήταν που το σώμα της κυρίας Γκίμπσον κειτόταν. Το σημάδεψα με εκείνη την πέτρα.»
- 55 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
«Όπως αντιλαμβάνομαι βρισκόσουν εδώ πριν να μετακινηθεί;» «Μάλιστα, με κάλεσαν αμέσως.» «Ποιος το έκανε;» «Ο κύριος Γκίμπσον αυτοπροσώπως. Την στιγμή που ειδοποιήθηκε και έτρεξε κάτω με άλλους από την οικία, επέμεινε πως τίποτα δεν έπρεπε να μετακινηθεί έως ότου αφιχθεί η αστυνομία.» «Λογικό αυτό. Συμπέρανα από την περιγραφή της εφημερίδας πως ο πυροβολισμός έλαβε χώρα από κοντινή απόσταση.» «Μάλιστα, κύριε, πολύ κοντινή.» «Πλησίον του δεξιού κροτάφου;» «Ακριβώς πίσω του, κύριε.» «Πως κειτόταν το σώμα;» «Ανάσκελα, κύριε. Κανένα ίχνος πάλης. Καθόλου σημάδια. Το σύντομο σημείωμα από τη δεσποινίδα Ντανμπάρ ήταν σφιγμένο στο αριστερό της χέρι.» «Σφιγμένο, είπατε;» «Μάλιστα, κύριε, μετά δυσκολίας ανοίξαμε το χέρι της.» - 56 -
Arthur Conan Doyle «Αυτό τελεί υψίστης σημασίας. Απορρίπτει την ιδέα πως κάποιος θα μπορούσε να έχει τοποθετήσει το σημείωμα εκεί κατόπιν του θανάτου έτσι ώστε να παράσχει ένα ψευδές στοιχείο. Τρομάρα μου! Το σημείωμα, όπως θυμάμαι, ήταν αρκετά σύντομο: Θα βρίσκομαι στην γέφυρα Θορ στις εννέα η ώρα. Γ. ΝΤΑΝΜΠΑΡ. «Έτσι δεν ήταν;» «Μάλιστα, κύριε;» «Παραδέχτηκε η δεσποινίς Ντανμπάρ πως το έγραψε;» «Μάλιστα, κύριε;» «Ποια ήταν η εξήγηση της;» «Η υπεράσπιση της κρατήθηκε για το εποχιακό δικαστήριο. Δεν θέλησε να πει τίποτα.» «Το πρόβλημα είναι ασφαλώς εξαιρετικά ενδιαφέρον. Ο σκοπός του γράμματος είναι εξαιρετικά ασαφής, έτσι;» «Βασικά, κύριε,» είπε ο οδηγός, «έδωσε την εντύπωση, αν μου επιτρέπεται να πάρω το θάρρος και να το πω, ως το μοναδικό πραγματικά σαφές στοιχείο της όλης υπόθεσης.» Ο Χολμς κούνησε το κεφάλι του. «Με δεδομένο πως η επιστολή είναι αυθεντική και γράφτηκε όντως, λήφθηκε ασφαλώς κάποια ώρα νωρίτερα— ας πούμε μια ή δυο. Γιατί, τότε, η κυρία το κρατούσε ακόμη στο αριστερό της χέρι; Γιατί έπρεπε να το μεταφέρει μαζί τόσο προσεκτικά; Δεν χρειαζόταν να αναφερθεί σ’ αυτό κατά τη συνάντηση. Δεν φαντάζει αξιοπερίεργο;» «Όντως, κύριε, όπως το θέτετε, ίσως να φαίνεται.» «Νομίζω πως θα ήθελα να καθίσω για λίγα λεπτά και να το σκεφθώ διεξοδικά.» Κάθισε επί του πέτρινου πρεβαζιού της γέφυρας, και διέκρινα τα έξυπνα γκρίζα του μάτια να ρίχνουν τις ερωτηματικές του ματιές προς κάθε κατεύθυνση. Ξαφνικά τινάχτηκε πάνω και πάλι και έτρεξε στο απέναντι παραπέτο, τράβηξε βιαστικά το μεγεθυντικό φακό από την τσέπη, και άρχισε να εξετάζει τη λιθοδομή. «Περίεργο αυτό,» είπε. - 57 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Μάλιστα, κύριε, είδαμε το ράγισμα στο πρεβάζι. Υποθέτω πως προκλήθηκε από κάποιον περαστικό.» Η λιθοδομή ήταν γκρίζα, μα σε εκείνο το μοναδικό σημείο εμφανιζόταν λευκή για διάστημα όχι μεγαλύτερο από ένα εξάπενο. Όταν εξεταζόταν προσεκτικά έβλεπες πως η επιφάνεια είχε σπάσει λες από ένα απότομο χτύπημα.
«Χρειάστηκε κάποια δύναμη για να γίνει,» είπε ο Χολμς, συλλογισμένα. Με το μπαστούνι του χτύπησε το πρεβάζι αρκετές φορές δίχως να αφήσει κάποιο σημάδι. «Πράγματι, ήταν ένα γερό χτύπημα. Και σε ένα παράξενο σημείο, μάλιστα. Δεν έγινε από πάνω μα από κάτω, γιατί βλέπετε πως βρίσκεται στην κάτω πλευρά του παραπέτου.» «Μα είναι τουλάχιστον πέντε μέτρα από το σώμα.» «Ναι, είναι πέντε μέτρα από το σώμα. Ενδεχομένως να μην έχει καμία σχέση με το ζήτημα, μα είναι κάτι που χρίζει προσοχής. Δεν νομίζω πως έχουμε κάτι περισσότερο να μάθουμε εδώ. Δεν υπήρχαν πατημασιές, είπατε;» «Το έδαφος είναι σκληρό σα πέτρα. Δεν υπήρχαν καθόλου ίχνη.» «Τότε μπορούμε να φύγουμε. Θα ανέβουμε αρχικά στο σπίτι και θα δούμε εκείνα τα όπλα για τα οποία μιλήσατε. - 58 -
Arthur Conan Doyle Κατόπιν θα συνεχίσουμε για το Γουίντσεστερ, γιατί θα επιθυμούσα να συναντήσω τη δεσποινίδα Ντανμπάρ προτού προχωρήσουμε περαιτέρω.» Ο κύριος Νηλ Γκίμπσον δεν είχε επιστρέψει από την πόλη, μα είδαμε στο σπίτι τον νευρωτικό κύριο Μπέιτς ο οποίος μας είχε επισκεφθεί το πρωί. Μας έδειξε με μια δυσοίωνη απόλαυση τη θαυμαστή συλλογή των όπλων, σε διάφορα σχήματα και μεγέθη, τα οποία ο εργοδότης του είχε συγκεντρώσει κατά τη διάρκεια της περιπετειώδους ζωής του. «Ο κύριος Γκίμπσον έχει τους εχθρούς του, όπως κάποιος θα ανέμενε οι οποίο γνωρίζουν τόσο τον ίδιο όσο και τις μεθόδους του,» είπε. «Κοιμάται με ένα οπλισμένο περίστροφο στο συρτάρι πλάι στο κρεβάτι του. Είναι ένας βίαιος άνθρωπος, κύριε, και υπάρχουν στιγμές που όλοι μας τον φοβόμαστε. Είμαι σίγουρος πως η κακομοίρα η κυρία που χάθηκε συχνά ένοιωθε τρόμο.» «Υπήρξατε ποτέ μάρτυρας φυσικής βίας προς εκείνη;» «Όχι, δεν μπορώ να το πω. Μα άκουσα λόγια τα οποία ήταν εξίσου άσχημα— παγερά λόγια, δριμύτατες προσβολές, ακόμη και ενώπιο των υπηρετών.» «Ο εκατομμυριούχος μας δεν φαίνεται να διαπρέπει στην προσωπική του ζωή,» παρατήρησε ο Χολμς καθώς πηγαίναμε προς το σταθμό. «Λοιπόν, Γουώτσον, εντοπίσαμε αρκετά στοιχεία, μερικά εκ των οποίων καινούργια, και ωστόσο μου φαίνεται πως απέχω από το συμπέρασμα μου. Παρά την εμφανέστατη απέχθεια την οποία ο κύριος Μπέιτς έχει για τον εργοδότη του, συμπεραίνω από εκείνον πως όταν η αναστάτωση προέκυψε βρισκόταν αναμφίβολα στην βιβλιοθήκη. Το δείπνο τελείωσε στις 8:30 και όλα ήταν φυσιολογικά ως αυτό το σημείο. Είναι αλήθεια πως η αναστάτωση ήρθε κάπως αργά το βράδυ, μα η τραγωδία προέκυψε μετά βεβαιότητας περί την ώρα που κατονομαζόταν στο σημείωμα. Δεν υπάρχει κάποια ένδειξη πως ο κύριος Γκίμπσον βγήκες έξω κατόπιν της επιστροφής του από την πόλη στις πέντε η ώρα. Αφ’ ετέρου, η δεσποινίδα Ντανμπάρ, όπως το αντιλαμβάνομαι, παραδέχεται πως είχε κανονίσει
- 59 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς ένα ραντεβού για να συναντήσει την κυρία Γκίμπσον στην γέφυρα. Πέραν αυτού δεν ανέφερε τίποτα, καθώς ο δικηγόρος την είχε συμβουλεύσει να διαφυλάξει την υπεράσπιση της. Έχουμε αρκετές ιδιαιτέρως σημαντικές ερωτήσεις να κάνουμε στην νεαρά κυρία, και το μυαλό μου δεν θα ησυχάσει έως ότου να την έχουμε συναντήσει. Οφείλω να ομολογήσω πως η υπόθεση θα μου φαινόταν εξαιρετικά ζοφερή εναντίον της εξαιρουμένου ενός θέματος.» «Και ποιο είναι αυτό, Χολμς;» «Η ανεύρεση του πιστολιού στην γκαρνταρόμπα της.» «Τρομάρα μου, Χολμς!» αναφώνησα, «αυτό σε μένα έδωσε την εντύπωση του πλέον καταδικαστικού στοιχείου όλων.» «Δεν έχει έτσι, Γουώτσον. Μου είχε κάνει εντύπωση ακόμη και κατά την αρχική τυπική εξέταση ως ιδιαιτέρως περίεργο, και τώρα που είμαι σε καλύτερη επαφή με την υπόθεση αποτελεί το μοναδικό στέρεο έδαφος ελπίδας. Πρέπει να ψάξουμε για συνέπεια. Όπου υφίσταται έλλειψη αυτής τότε οφείλουμε να υποπτευθούμε μια παραπλάνηση.» «Δυσκολεύομαι να σε παρακολουθήσω.» «Λοιπόν, Γουώτσον, υπέθεσε προς στιγμής πως σε βλέπουμε στο ρόλο μιας γυναίκας η οποία, κατά ένα ψυχρό, προμελετημένο τρόπο, πρόκειται να ξεφορτωθεί την αντίζηλο της. Το έχεις σχεδιάσει. Ένα σημείωμα έχει γραφθεί. Το θύμα έχει έρθει. Έχεις το όπλο σου. Το έγκλημα έχει διαπραχθεί. Υπήρξε δεξιοτεχνικό και πλήρες. Μου λες πως έχοντας φέρει εις πέρας ένα τόσο επιδέξιο έγκλημα θα κατέστρεφες την υπόληψη σου ως εγκληματίας ξεχνώντας να εκσφενδονίσεις το όπλο σου σε εκείνους του κοντινούς καλαμιώνες οι οποίοι θα το κάλυπταν για πάντα, μα θα έπρεπε να το κουβαλήσεις προσεκτικά στο σπίτι και να το βάλεις στην ίδια σου την γκαρνταρόμπα, το πρώτο-πρώτο μέρος που θα ερευνηθεί; Οι καλύτεροι σου φίλοι δύσκολα θα σε αποκαλούσαν μηχανορράφο, Γουώτσον, και ωστόσο αδυνατώ να σε φαντασθώ να κάνεις κάτι τόσο αδέξιο όσο αυτό.» «Στην αναστάτωση της στιγμής.» - 60 -
Arthur Conan Doyle «Όχι, όχι, Γουώτσον, δεν παραδέχομαι πως είναι πιθανόν. Όταν ένα έγκλημα προσχεδιάζεται ψύχραιμα, τότε και τα μέσα της συγκάλυψης του είναι επίσης ψύχραιμα προσχεδιασμένα. Ελπίζω, επομένως, πως βρισκόμαστε υπό την παρουσία κάποιας σοβαρής παρανόησης.» «Μα υπάρχουν τόσα πολλά να εξηγηθούν.» «Λοιπόν, ας ριχτούμε στην εξήγηση τους. Όταν έστω και μια φορά η άποψη σου αλλάξει, το ίδιο πράγμα που ήταν τόσο καταδικαστικό μετατρέπεται σε ένα στοιχείο της αλήθειας. Για παράδειγμα, υπάρχει εκείνο το περίστροφο. Η δεσποινίς Ντανμπάρ αρνείται κάθε γνώση αυτού. Στην καινούργια μας θεωρία λέει την αλήθεια λέγοντας το. Επομένως, τοποθετήθηκε στην γκαρνταρόμπα της. Ποιος το τοποθέτησε εκεί; Κάποιος που επιθυμούσε να την ενοχοποιήσει. Δεν ήταν το άτομο εκείνο ο πραγματικός εγκληματίας; Βλέπεις πως φτάνουμε αμέσως σε μια πλέον γόνιμη συλλογιστική.» Υποχρεωθήκαμε να περάσουμε τη νύχτα στο Γουίντσεστερ, καθώς οι διατυπώσεις δεν είχαν ακόμη ολοκληρωθεί, μα το επόμενο πρωί, συντροφιά με τον κύριο Τζόις Κάμινγκς, τον ανερχόμενο δικηγόρο στον οποίο είχε ανατεθεί η υπεράσπιση της, μας επιτράπηκε να δούμε τη νεαρά κυρία στο κελί της. Περίμενα από όλα όσα είχαμε ακούσει να δω μια όμορφη γυναίκα, μα ποτέ μου δεν θα ξεχάσω την επίδραση την οποία η δεσποινίς Ντανμπάρ επέφερε πάνω μου. Δεν ήταν άξιο απορίας πως ακόμη και ο δεσποτικός εκατομμυριούχος είχε ανακαλύψει σε εκείνη κάτι ισχυρότερο κι από τον ίδιο— κάτι το οποίο τον εξουσίαζε και τον καθοδηγούσε. Ο καθένας ένοιωθε, επίσης, καθώς κοίταζε το δυνατό, καθάριο κι εντούτοις ευαίσθητο πρόσωπο, πως ακόμη κι αν ήταν ικανή για κάποια ασυλλόγιστη πράξη, ασχέτως υπήρχε κάποια έμφυτη ευγένεια χαρακτήρα η οποία θα καθιστούσε την επιρροή πάντοτε προς το καλό. Ήταν μελαχρινή, ψηλή, με μια ελκυστική, απροστάτευτη έκφραση του κυνηγημένου πλάσματος που νοιώθει τα δίχτυα ολόγυρα του, μα δεν μπορεί να δει κάποια διέξοδο από τις παγίδες. Τώρα, καθώς αντιλήφθηκε
- 61 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς την παρουσία και τη συμβολή του διάσημου φίλου μου, μια ιδέα από χρώμα επανήρθε στα χλωμά της μάγουλα και μια σπίθα ελπίδας άρχισε να τρεμοπαίζει στη ματιά την οποία έστρεψε πάνω μας. «Μήπως ο κύριος Νηλ Γκίμπσον να σας ανέφερε κάτι από όσα συνέβησαν μεταξύ μας;» ρώτησε με χαμηλή, ταραγμένη φωνή. «Ναι,» απάντησε ο Χολμς, «δεν υπάρχει ανάγκη να στεναχωριέστε εισερχόμενη σε αυτό το κομμάτι της ιστορίας. Έχοντας σας δει, είμαι έτοιμος να δεχθώ τη δήλωση του κυρίου Γκίμπσον τόσο όσον αφορά την επιρροή την οποία είχατε πάνω του όσο και για την αθωότητα των σχέσεων σας μαζί του. Μα γιατί η όλη υπόθεση δεν τέθηκε ενώπιον του δικαστηρίου;» «Μου φάνηκε απίστευτο το πως μια τέτοια κατηγορία ήταν δυνατόν να ευσταθεί. Σκέφτηκα πως αν περιμέναμε η όλη κατάσταση θα ξεκαθάριζε από μόνη της δίχως να υποχρεωθούμε να εισέλθουμε στις οδυνηρές λεπτομέρειες της προσωπικής ζωής της οικογένειας. Μα αντιλαμβάνομαι πως αντί να ξεκαθαρίσει κατέστη ακόμη πιο σοβαρή.» «Αγαπητή μου νεαρά κυρία,» αναφώνησε ο Χολμς με ζέση, «σας παρακαλώ να μην έχετε ψευδαισθήσεις επί του ζητήματος. Ο κύριος Κάμινγκς από δω θα σας βεβαιώσει πως όλα τα χαρτιά είναι επί του παρόντος εναντίον σας, και πως πρέπει να κάνουμε καθετί δυνατό για να κερδίσουμε. Θα αποτελούσε απάνθρωπο ψεύδος να υποκριθούμε πως δεν βρίσκεστε σε εξαιρετικά μεγάλο κίνδυνο. Δώστε μου κάθε δυνατή βοήθεια, λοιπόν, να προσεγγίσω την αλήθεια.» «Δεν θα αποκρύψω τίποτα.» «Πείτε μας, λοιπόν, για τις πραγματικές σχέσεις σας με την σύζυγο του κυρίου Γκίμπσον.» «Με μισούσε, κύριε Χολμς. Με μισούσε με όλη τη ζέση της εξωτικής της φύσης. Ήταν μια γυναίκα που δεν έκανε τίποτα μισό, και το μέγεθος της αγάπης της για το σύζυγο της αποτελούσε επίσης και το μέγεθος του μίσους της για εμένα. Είναι πιθανό να παρανόησε τις σχέσεις μας. Δεν θα ήθελα να - 62 -
Arthur Conan Doyle την αδικήσω, μα αγαπούσε τόσο δυνατά κατά μια φυσική άποψη που αδυνατούσε να αντιληφθεί το διανοητικό, ή ακόμη και ψυχικό, δεσμό που έδενε το σύζυγο της μαζί μου, ή να φαντασθεί πως ήταν μονάχα η επιθυμία μου να επηρεάσω τη δύναμη του προς καλούς σκοπούς αυτή που με κρατούσε κάτω από τη στέγη του. Βλέπω τώρα πως έκανα λάθος. Τίποτα δεν θα μπορούσε να με δικαιολογήσει ώστε να παραμείνω εκεί όπου ήμουν αφορμή δυστυχίας, και όμως είναι βέβαιο πως η δυστυχία θα είχε παραμείνει ακόμη κι αν εγώ είχα εγκαταλείψει την οικία.» «Τώρα, δεσποινίς Ντανμπάρ,» είπε ο Χολμς, «σας παρακαλώ να μου πείτε τι ακριβώς συνέβη εκείνη τη βραδιά.» «Μπορώ να σας πω την αλήθεια μέχρι του σημείου που τη γνωρίζω, κύριε Χολμς, μα δεν είμαι σε θέση να αποδείξω τίποτα, και υπάρχουν σημεία— τα πλέον ζωτικά— τα οποία ούτε δύναμαι να εξηγήσω μα ούτε και να φαντασθώ κάποια εξήγηση.» «Αν εντοπίσετε τα γεγονότα, ίσως άλλοι να εντοπίσουν την εξήγηση.» «Αναφορικά, τότε, με την παρουσία μου στη γέφυρα Θορ εκείνη τη βραδιά, έλαβα ένα σημείωμα από την κυρία Γκίμπσον το πρωί. Βρισκόταν στην έδρα της αίθουσας διδασκαλίας, και ίσως να είχε αφεθεί εκεί από το ίδιο της το χέρι. Με εκλιπαρούσε να τη συναντήσω εκεί κατόπιν του δείπνου, λέγοντας πως είχε κάτι σημαντικό να μου πει, και ζητώντας να αφήσω μια απάντηση στο ηλιακό ρολόι του κήπου, καθώς δεν ήθελε κανείς άλλος να γνωρίζει. Δεν είδα το λόγο για τέτοια μυστικότητα, μα έκανα όπως ζητούσε, αποδεχόμενη την συνάντηση. Μου ζήτησε να καταστρέψω το σημείωμα της και εγώ το έκαψα στη σχάρα του διδασκαλείου. Φοβόταν πάρα πολύ το σύζυγο της, που την μεταχειριζόταν με μια σκληρότητα για την οποία συχνά τον είχα επιπλήξει, και φανταζόμουν μονάχα πως ενεργούσε καθαυτό τον τρόπο επειδή δεν ήθελε να γνωρίζει εκείνος την κουβέντα μας.» «Ωστόσο εκείνη κράτησε την απάντηση σας ιδιαιτέρως προσεκτικά;»
- 63 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Ναι, ξαφνιάστηκα μαθαίνοντας πως την είχε ακόμη στο χέρι της όταν πέθανε.» «Λοιπόν, τι συνέβη τότε;» «Κατέβηκα όπως είχα υποσχεθεί. Φτάνοντας στη γέφυρα εκείνη με περίμενε. Ποτέ μου δεν συνειδητοποίησα μέχρι εκείνη τη στιγμή πόσο αυτό το κακόμοιρο πλάσμα με μισούσε. Έμοιαζε σαν κάποια τρελή— αλήθεια, πιστεύω πως ήταν τρελή, δυσδιάκριτα τρελή από τη βαθιά δύναμη της αυταπάτης την οποία οι παράφρονες ίσως να έχουν. Πως αλλιώς θα μπορούσε να με συναντά με αδιαφορία καθημερινά κι ωστόσο να έχει ένα τέτοιο μαινόμενο μίσος για μένα στην καρδιά της; Δεν θα αναφέρω αυτά που μου είπε. Άδειασε όλη της την παράφορη οργή σε φλογερά και φριχτά λόγια. Ούτε καν απάντησα— δεν μπορούσα. Ήταν φρικτό να την βλέπω. Έβαλα τα χέρια μου στα αυτιά μου κι απομακρύνθηκα τρέχοντας. Όταν την άφησα στεκόταν ακόμη, στριγκλίζοντας κατάρες για μένα, στο στόμιο της γέφυρας.»
«Εκεί που βρέθηκε κατόπιν;» «Εντός μερικών μέτρων από το σημείο.» «Και ωστόσο, προϋποθέτοντας πως βρήκε το θάνατο ελάχιστα αργότερα που την αφήσατε, δεν ακούσατε κανένα πυροβολισμό;» «Όχι, δεν άκουσα τίποτα. Μα, ειλικρινά, κύριε Χολμς, ήμουν τόσο ταραγμένη και τρομοκρατημένη από εκείνο το τρομερό ξέσπασμα που έσπευσα να επιστρέψω στη γαλήνη - 64 -
Arthur Conan Doyle του δωματίου μου, και ήμουν ανίκανη να αντιληφθώ οτιδήποτε και να συνέβαινε.» «Λέτε πως επιστρέψατε στο δωμάτιο σας. Το αφήσατε μήπως ξανά πριν το επόμενο πρωί;» «Μάλιστα, όταν προέκυψε η αναστάτωση πως το καημένο πλάσμα είχε βρει το θάνατο έτρεξα έξω μαζί με τους άλλους.» «Είδατε τον κύριο Γκίμπσον;» «Μάλιστα, είχε μόλις επιστρέψει από τη γέφυρα όταν τον είδα. Είχε στείλει για το γιατρό και την αστυνομία.» «Σας φάνηκε πολύ αναστατωμένος;» «Ο κύριος Γκίμπσον είναι ένας πολύ δυναμικός, συγκρατημένος άνθρωπος. Δεν νομίζω πως θα άφηνε ποτέ τα συναισθήματα του να φανερωθούν. Μα εγώ, που τον γνώριζα τόσο καλά, διέκρινα πως ήταν βαθύτατα ταραγμένος.» «Κατόπιν φτάνουμε στο σημαντικότερο ζήτημα όλων. Το πιστόλι που βρέθηκε στο δωμάτιο σας. Το είχατε δει προηγουμένως;» «Ποτέ, το ορκίζομαι.» «Πότε βρέθηκε;» «Το επόμενο πρωί, όταν η αστυνομία πραγματοποίησε την έρευνα της.» «Ανάμεσα στα ρούχα σας;» «Μάλιστα, στο πάτωμα της γκαρνταρόμπας μου κάτω από τα φορέματα μου.» «Δεν θα μπορούσατε να εικάσετε για πόσο βρισκόταν εκεί;» «Δεν βρισκόταν εκεί το προηγούμενο πρωί.» «Πως το ξέρετε;» «Επειδή τακτοποίησα την γκαρνταρόμπα μου.» «Αυτό είναι καθοριστικό. Τότε κάποιος μπήκε στο δωμάτιο σας και τοποθέτησε το πιστόλι εκεί ώστε να σας ενοχοποιήσει.» «Θα πρέπει να έγινε έτσι.» «Και πότε;»
- 65 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Θα μπορούσε μονάχα να έγινε κατά το γεύμα, αλλιώς κατά τις ώρες που βρισκόμουν στο διδασκαλείο με τα παιδιά.» «Όπως βρισκόσασταν όταν λάβατε το μήνυμα;» «Μάλιστα, από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα για ολόκληρο το πρωινό.» «Σας ευχαριστώ, δεσποινίς Ντανμπάρ. Υπάρχει κάποιο άλλο στοιχείο το οποίο θα μπορούσε να συμβάλει στην έρευνα μου;» «Δεν μπορώ να σκεφθώ τίποτα.» «Υπήρχαν ενδείξεις βίας επί της λιθοδομής— ένα εντελώς φρέσκο ράγισμα ακριβώς απέναντι από το σώμα. Θα μπορούσατε να προτείνετε κάποια πιθανή εξήγηση αυτού;» «Ασφαλώς θα πρέπει να πρόκειται περί απλής σύμπτωσης.» «Περίεργο, δεσποινίς Ντανμπάρ, πολύ περίεργο. Γιατί να εμφανιστεί την ίδια ακριβώς στιγμή της τραγωδίας, και γιατί σε εκείνο ακριβώς το σημείο;» «Μα τι θα μπορούσε να το έχει προξενήσει; Μόνο μεγάλη βιαιότητα θα μπορούσε να έχει ένα τέτοιο αποτέλεσμα.» Ο Χολμς δεν απάντησε. Το χλωμό, ανυπόμονο πρόσωπο του είχα ξάφνου αποκτήσει εκείνη την έντονη, απόμακρη έκφραση την οποία είχα μάθει να συνδυάζω με την υπέρτατη εκδήλωση της ευφυΐας του. Τόσο εμφανής ήταν η κρίση στο μυαλό του που κανείς μας δεν τολμούσε να μιλήσει, και καθίσαμε, δικηγόρος, κρατούμενη, και ο υποφαινόμενος, παρακολουθώντας τον σε μια έντονη και προσηλωμένη σιωπή. Ξάφνου τινάχτηκε από την καρέκλα του, τρέμοντας από την - 66 -
Arthur Conan Doyle υπερένταση και την πιεστική ανάγκη για δράση. «Έλα, Γουώτσον, έλα!» φώναξε. «Τι τρέχει, κύριε Χολμς;» «Μην προβληματίζεστε, αγαπητή μου κυρία. Θα σας ενημερώσω, κύριε Κάμινγκς. Με τη βοήθεια του θεού της δικαιοσύνης θα σας προσφέρω μια υπόθεση που θα κάνει την Αγγλία να βουίξει. Θα έχετε νέα μου έως αύριο, δεσποινίς Ντανμπάρ, και εν τω μεταξύ δεχθείτε την επιβεβαίωση μου πως τα σύννεφα σηκώνονται και πως έχω πάσα ελπίδα πως το φως της αλήθειας αρχίσει να διαφαίνεται.» Δεν ήταν μεγάλο το ταξίδι από το Γουίντσεστερ στην τοποθεσία Θορ, μα ήταν μεγάλο για μένα και την ανυπομονησία μου, ενώ για τον Χολμς ήταν εμφανές πως φάνηκε ατέλειωτο, γιατί, στη νευρικότητα του δεν μπορούσε να σταθεί ακίνητος, μα βημάτιζε στο όχημα ή χτυπούσε με τα μακριά του, ευαίσθητα δάκτυλα επί των μαξιλαριών πλάι του. Ξάφνου, ωστόσο, καθώς πλησιάζαμε στον προορισμό μας κάθισε απέναντι μου— είχαμε ένα βαγόνι πρώτης θέσης όλο δικό μας— και ακουμπώντας τα χέρια του στα γόνατα του με κοίταξε κατάματα με εκείνο το ασυνήθιστα σκανταλιάρικο βλέμμα που χαρακτήριζε τις πλέον διαβολεμένες του διαθέσεις. «Γουώτσον,» είπε, «έχω την ιδέα πως έρχεσαι πάντα οπλισμένος κατά τις εξόδους μας.» Και ήταν καλύτερα για αυτόν που το έκανα, γιατί φρόντιζε ελάχιστα για την προσωπική του ασφάλεια άπαξ το μυαλό του βυθιζόταν επί ενός προβλήματος έτσι ώστε σε αρκετές περιστάσεις το περίστροφο μου είχε καταστεί ως ένας καλός φίλος στην ανάγκη. Του υπενθύμισα το γεγονός. «Ναι, ναι, είμαι λίγο αφηρημένος σε τέτοια ζητήματα. Μα έχεις το περίστροφο σου πάνω σου;» Το τράβηξα από την τσέπη του παντελονιού μου, ένα κοντό, εξυπηρετικό, μα πολύ πρακτικό όπλο. Άνοιξε την ασφάλεια, το τράνταξε για να βγουν οι σφαίρες, και το εξέτασε με προσοχή. «Είναι βαρύ— σημαντικά βαρύ,» είπε.
- 67 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Όντως, είναι καλή κατασκευή.» «Το κοίταξε συλλογισμένα για κάνα λεπτό. «Ξέρεις, Γουώτσον,» είπε, «πιστεύω ότι το περίστροφο σου πρόκειται να έχει μια πλέον στενή σχέση με το μυστήριο το οποίο ερευνούμε.» «Αγαπητέ μου Χολμς, αστειεύεσαι.» «Όχι, Γουώτσον, είμαι πολύ σοβαρός. Μια δοκιμή μας περιμένει. Αν η δοκιμή επιτύχει όλα θα ξεκαθαρίσουν. Και η δοκιμή θα εξαρτηθεί από τη συμπεριφορά του μικρού αυτού όπλου. Μια σφαίρα εκτός. Τώρα θα τοποθετήσουμε πάλι τις άλλες πέντε και θα το ασφαλίσουμε. Έτσι! Αυτό αυξάνει το βάρος και κάνει καλύτερη την αναπαράσταση.» Δεν είχα ιδέα τι είχε στο μυαλό του, ούτε και με διαφώτισε, μα κάθισε χαμένος σε σκέψεις μέχρι που σταματήσαμε στο μικρό σταθμό του Χάμπσαϊρ. Εξασφαλίσαμε ένα σαραβαλιασμένο κάρο, και σε ένα τέταρτο της ώρας βρισκόμασταν στην οικία του έμπιστου φίλου μας, του αρχιφύλακα. «Ένα στοιχείο, κύριε Χολμς; Τι είναι;» «Όλα εξαρτούνται από τη συμπεριφορά του περιστρόφου του δόκτωρ Γουώτσον,» είπε ο φίλος μου. «Εδώ είναι. Τώρα, αστυνόμε, μπορείτε να μου δώσετε εννέα μέτρα σπάγκο;» Το κατάστημα του χωριού μας προμήθευσε με ένα κουβάρι γερό στριφτό σπάγκο. «Πιστεύω πως αυτό είναι το μόνο που χρειαζόμαστε,» είπε ο Χολμς. «Τώρα, αν θέλετε, θα ξεκινήσουμε για ότι ελπίζω πως θα αποτελέσει το τελικό στάδιο του ταξιδιού μας.» Ο ήλιος έδυε και μετέβαλε τον κυματιστό ρεικότοπο του Χάμπσαϊρ σε ένα θεσπέσιο φθινοπωρινό πανόραμα. Ο αρχιφύλακας, με πολλές επικριτικές και δύσπιστες ματιές, οι οποίες φανέρωναν τις βαθιές του αμφιβολίες για την πνευματική υγεία του συντρόφου μου, καθόταν κλυδωνιζόμενος δίπλα μας. Καθώς πλησιάσαμε το σκηνικό του εγκλήματος διέκρινα πως ο φίλος μου κάτω από τη συνήθη του ψυχραιμία ήταν στην πραγματικότητα βαθύτατα εκνευρισμένος. - 68 -
Arthur Conan Doyle «Ναι,» είπε προς απάντηση του σχολίου μου, «με έχεις δει να αποτυγχάνω στο στόχο μου προηγουμένως, Γουώτσον. Έχω ένα ένστικτο για τέτοια θέματα, και ωστόσο μερικές φορές με έχει εξαπατήσει. Φάνηκε ως βεβαιότητα όταν αρχικά μου πέρασε από το μυαλό στο κελί στο Γουίντσεστερ, μα ένα μειονέκτημα ενός δραστήριο μυαλού είναι πως κάποιος δύναται πάντοτε να συλλάβει εναλλακτικές εξηγήσεις οι οποίες ενδεχομένως να καθιστούσαν την ιδέα παραπλανητική. Και όμως— και όμως — Λοιπόν, Γουώτσον, μας μένει μόνο να προσπαθήσουμε.» Καθώς περπατούσε είχε δέσει γερά τη μια άκρη του σπάγκου στη λαβή του περιστρόφου. Είχαμε πλέον φτάσει στη σκηνή της τραγωδίας. Με μεγάλη προσοχή είχε σημειώσει υπό την καθοδήγηση του αστυνομικού το ακριβές σημείο όπου το σώμα ήταν πεσμένο. Είχε κατόπιν ψάξει μέσα στα ρείκια και τις φτέρες ώσπου βρήκε μια βαριά πέτρα. Την έδεσε καλά στην άλλη άκρη του σπάγκου του, και κατόπιν την κρέμασε έξω από το παραπέτο της γέφυρας έτσι ώστε να κρέμεται πάνω από το νερό. Κατόπιν στάθηκε στο μοιραίο σημείο, κάποια απόσταση από την άκρη της γέφυρας, με το περίστροφο μου στο χέρι του, το σπάγκο να τεντώνεται μεταξύ του όπλου και της βαριάς πέτρας στην άλλη του άκρη. «Πάμε τώρα!» φώναξε. Στα λόγια του ύψωσε το πιστόλι στο κεφάλι του, και κατόπιν ελευθέρωσε το κράτημα του. Στη στιγμή είχε παρασυρθεί μακριά από το βάρος της πέτρας, είχε χτυπήσει με ένα ηχηρό βρόντο πάνω στο παραπέτο, και είχε εξαφανισθεί πέρα από την πλευρά της γέφυρας μέσα στο νερό. Είχε μόλις χαθεί πριν ο Χολμς γονατίσει πλάι στη λιθοδομή, και μια θριαμβευτική κραυγή έδειξε πως είχε βρει ότι προσδοκούσε. «Υπήρξε ποτέ μια περισσότερο ακριβής επίδειξη;» αναφώνησε. «Βλέπεις, Γουώτσον, το περίστροφο σου έλυσε το πρόβλημα!» Καθώς το είπε υπέδειξε προς ένα δεύτερο ράγισμα του ίδιου ακριβώς μεγέθους με το πρώτο το οποίο είχε εμφανιστεί στην κάτω πλευρά του πέτρινου παραπέτου.
- 69 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
«Θα μείνουμε στο πανδοχείο, απόψε,» συνέχισε καθώς σηκώθηκε και στράφηκε προς τον έκπληκτο αρχιφύλακα. «Εσείς θα βρείτε, φυσικά, ένα γάντζο, και με ευκολία θα ανασύρετε το περίστροφο του φίλου μου. Θα βρείτε επίσης πλάι του, το περίστροφο, το σπάγκο και το βαρίδι με το οποίο εκείνη η εκδικητική γυναίκα επιχείρησε να αποκρύψει το ίδιο της το έγκλημα και να προσάψει μια κατηγορία φόνου επί ενός αθώου θύματος. Ενημερώστε τον κύριο Γκίμπσον πως θα τον συναντήσω το πρωί, όταν βήματα θα μπορούν να ληφθούν για την δικαίωση της δεσποινίδος Ντανμπάρ.» Αργά εκείνο το βράδυ, καθώς καθόμασταν παρέα καπνίζοντας τις πίπες μας στο πανδοχείο του χωριού, ο Χολμς μου ανέφερε μια σύντομη περιγραφή των όσων είχαν προκύψει. «Φοβούμαι, Γουώτσον,» είπε, «πως δεν θα βελτιώσεις την όποια φήμη την οποία ενδεχομένως να έχω αποκτήσει προσθέτοντας την υπόθεση του μυστηρίου της γέφυρας Θορ στα χρονικά σου. Υπήρξα αργόστροφος και υπολειπόμενος στο μίγμα αυτό της φαντασίας και της πραγματικότητας τα οποία αποτελούν τη βάση της τέχνης μου. Ομολογώ πως το ράγισμα της λιθοδομής ήταν ένα επαρκές στοιχείο για να - 70 -
Arthur Conan Doyle προτείνει την αληθινή λύση, και πως κατηγορώ τον εαυτό μου που δεν το αντιλήφθηκα νωρίτερα.» «Οφείλεται να καταστεί αποδεκτό πως η λειτουργία του μυαλού εκείνης της δύστυχης γυναίκας ήταν βαθιά και δεξιοτεχνική, έτσι ώστε δεν ήταν διόλου απλό ζήτημα η διαλεύκανση του σχεδίου της. Δεν νομίζω πως στις περιπετειώδεις μας ζωές βρεθήκαμε ενώπιον ενός παραδοξότερου παραδείγματος του τι μπορεί να προξενήσει. Ασχέτως του αν η δεσποινίδα Ντανμπάρ ήταν αντίζηλος της κατά σωματική ή κατά μια απλώς διανοητική άποψη φάνταζε εξίσου ασυγχώρητο στα μάτια της. Αναμφίβολα κατηγορούσε την αθώα κυρία για όλη εκείνη τη σκληρή μεταχείριση και τις αγενείς κουβέντες με τις οποίες ο σύζυγος της επιχείρησε να απωθήσει την υπερβολικά επιδεικτική στοργή της. Η πρώτη απόφαση της ήταν να δώσει ένα τέλος στη ζωή της. Η δεύτερη ήταν να το κάνει κατά τρόπο τέτοιο ώστε να εμπλέξει το θύμα σε μια μοίρα η οποία ήταν χειρότερη από όσο θα ήταν κάθε αιφνίδιος θάνατος.» «Μπορούμε να παρακολουθήσουμε τα διαφορετικά βήματα αρκετά σαφώς, και φανερώνουν μια αξιοσημείωτη λεπτότητα της νόησης. Ένα σημείωμα το οποίο αποσπάστηκε από τη δεσποινίδα Ντανμπάρ το οποίο θα καθιστούσε φανερό πως εκείνη είχε επιλέξει τη σκηνή του εγκλήματος. Στην αγωνία της πως θα ανακαλυπτόταν το παράκανε κάπως κρατώντας στο χέρι της το τελευταίο. Αυτό μόνο θα είχε προξενήσει τις υποψίες νωρίτερα από όσο χρειάστηκε.» «Κατόπιν πήρε ένα από τα περίστροφα του συζύγου της— υπήρχε, όπως είδες, ένα οπλοστάσιο στο σπίτι— και το κράτησε για ιδία χρήση. Ένα παρόμοιο το έκρυψε εκείνο το πρωί στη γκαρνταρόμπα της δεσποινίδας Ντανμπάρ έχοντας πυροβολήσει μια φορά, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να έχει πραγματοποιήσει στο δάσος δίχως να προσελκύσει προσοχή. Κατόπιν κατέβηκε στη γέφυρα όπου και είχε συλλάβει την υπερβολικά ευφυή μέθοδο για να ξεφορτωθεί το όπλο της. Όταν η δεσποινίς Ντανμπάρ εμφανίστηκε χρησιμοποίησε τη στερνή της ανάσα για να εκστομίσει όλο της
- 71 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς το μίσος, και έπειτα, όταν εκείνη βρισκόταν εκτός εμβέλειας της ακοής, έφερε εις πέρας το τρομερό της έργο. Κάθε κρίκος βρίσκεται πλέον στη θέση του και η αλυσίδα είναι πλήρης. Οι εφημερίδες μπορεί να ρωτήσουν γιατί δεν ερευνήθηκε η λίμνη από την πρώτη στιγμή, μα είναι εύκολο να είσαι σοφός κατόπιν εορτής, και εν πάση περιπτώσει η έκταση της όλο καλαμιές λίμνης δεν είναι εύκολο να ερευνηθεί εκτός κι αν έχεις κάποια σαφή γνώση του τι ακριβώς αναζητάς και που. Λοιπόν, Γουώτσον, βοηθήσαμε μια αξιόλογη γυναίκα, και επίσης έναν ισχυρό άντρα. Αν στο μέλλον ενώσουν τις δυνάμεις τους, καθώς δεν φαίνεται απίθανο, ο οικονομικός κόσμος ίσως να ανακαλύψει πως ο κύριος Νηλ Γκίμπσον έμαθε κάτι σε εκείνο το διδασκαλείο της θλίψης όπου τα πρώτα μαθήματα διδάσκονται.»
- 72 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια του Έρποντα 11 Ο Σέρλοκ Χολμς ήταν πάντοτε της γνώμης πως έπρεπε να εκδώσω τα μοναδικά γεγονότα που συνδέονταν με τον καθηγητή Πρέσμπουρι, μόνο και μόνο για να διαλύσω μια για πάντα τις άσχημες φήμες οι οποίες κάπου είκοσι χρόνια πριν είχαν αναστατώσει το πανεπιστήμιο και αντηχούσαν στη μορφωμένη κοινωνία του Λονδίνου. Υπήρχαν, ωστόσο, ορισμένα εμπόδια στη διαδρομή, και η πραγματική ιστορία της περίεργης αυτής υπόθεσης παρέμεινε θαμμένη στο μεταλλικό κουτί το οποίο περιέχει τόσα πολλά αρχεία των περιπετειών του φίλου μου. Πλέον αποκτήσαμε επιτέλους την άδεια να βγάλουμε στον αέρα τα γεγονότα τα οποία σχημάτισαν μια από τις τελευταίες υποθέσεις που διαχειριστήκαν από τον Σέρλοκ Χολμς πριν την απόσυρση του από την άσκηση. Ακόμη και τώρα μια κάποια επιφυλακτικότητα και διακριτικότητα οφείλεται να τηρηθεί στην παράθεση του ζητήματος ενώπιο του κοινού. Ήταν κάποια Κυριακή μεσημέρι στις αρχές του Σεπτέμβρη του έτους 1904 που έλαβα ένα από τα λακωνικά μηνύματα του Σέρλοκ Χολμς. Έλα αμέσως αν σε βολεύει— αν δεν σε βολεύει έλα όπως και να ‘χει. Σ. Χ. Η σχέση μεταξύ μας τον τελευταίο εκείνο καιρό ήταν περίεργη. Ήταν άνθρωπος της συνήθειας, με περιορισμένες και συγκεκριμένες συνήθειες, και εγώ είχα γίνει μια από αυτές. Ως θεσμός ήμουν όπως το βιολί, ο σέρτικος καπνός, η παλιά μαύρη πίπα, τα βιβλία με τα αποκόμματα κι άλλα ίσως λιγότερα συγχωρητέα. Όταν επρόκειτο για κάποια υπόθεση που απαιτούσε ενεργή δράση και ένα σύντροφος χρειαζόταν [Σ.τ.Μ.] – Creeping man – Εδώ η αναφορά ωστόσο έχει να κάνει με την μετακίνηση στα τέσσερα όπως ακριβώς ένας πίθηκος, οπότε είναι αδυνατώ να βρω μια καλύτερη μονολεκτική απόδοση. 11
- 73 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς επί του οποίου μπορούσε να έχει κάποια βεβαιότητα, ο ρόλος μου ήταν εμφανέστατος. Μα παρεκτός αυτού είχα τη χρησιμότητα μου. Ήμουν ένα ακόνι για το μυαλό του. Ενεργοποιούσα τη σκέψη του. Αρεσκόταν να σκέφτεται μεγαλοφώνως υπό την παρουσία μου. Τα σχόλια του δύσκολα θα έλεγες πως απευθύνονταν προς εμένα— πολλά εξ αυτών θα ήταν εξίσου κατάλληλα αν τα απεύθυνε στο κομοδίνο του— αλλά ασχέτως, έχοντας αποκτήσει το συνήθειο, είχε καταστεί κατά κάποιο τρόπο επωφελές το γεγονός πως παρέμβαινα ή διέκοπτα. Αν τον εκνεύριζα με κάποια μεθοδική βραδύτητα της διανοητικής μου προσέγγισης, εκείνος ο εκνευρισμός εξυπηρετούσε μόνο στο να κάνει τις φλογερές συνειδητοποιήσεις και τις εντυπώσεις να λάμπουν περισσότερο έντονα και γοργά. Αυτός υπήρξε ο ταπεινός ρόλος μου στην συμμαχία μας. Φτάνοντας στην οδό Μπέϊκερ τον βρήκα κουρνιασμένο στην πολυθρόνα του με μαζεμένα τα γόνατα, την πίπα στο στόμα του και το μέτωπο αυλακωμένο από σκέψεις. Ήταν σαφές πως βρισκόταν παγιδευμένος στην αγωνία κάποιου δυσεπίλυτου προβλήματος. Με ένα νεύμα του χεριού του επέδειξε την παλιά μου πολυθρόνα, μα επί μισή ώρα με κανέναν άλλο τρόπο δεν φανέρωσε κάποια ένδειξη πως είχε επίγνωση της παρουσίας μου. Τότε με ένα τίναγμα φάνηκε να συνέρχεται από το ρεμβασμό του, και με το σύνηθες παιχνιδιάρικο χαμόγελο του με καλωσόρισε σε ό,τι κάποτε υπήρξε το σπίτι μου. «Θα συγχωρήσεις μια κάποια αφηρημάδα της σκέψης μου, αγαπητέ μου Γουώτσον,» είπε. «Κάποια αλλόκοτα στοιχεία μου έχουν κατατεθεί εντός των τελευταίων είκοσιτεσσάρων ωρών, και με τη σειρά τους έχουν δώσει το έναυσμα για κάποιες εικασίες ενός περισσότερου γενικού χαρακτήρα. Σκέφτομαι σοβαρά να γράψω μια μικρή μονογραφία επί των χρήσεων των σκύλων στην εργασία του ντετέκτιβ.» «Μα ασφαλώς, Χολμς, αυτό έχει ερευνηθεί,» είπα. «Τα λαγωνικά— τα κυνηγόσκυλα ιχνηλασίας—»
- 74 -
Arthur Conan Doyle «Όχι, όχι, Γουώτσον, αυτή η πλευρά του θέματος είναι, φυσικά, πασιφανής. Μα υπάρχει άλλη μια που είναι περισσότερο δυσδιάκριτη. Ίσως να ενθυμείσαι πως στην υπόθεση στην οποία εσύ, με τον εντυπωσιακό σου τρόπο, ανακατεύθηκες με τις Χάλκινες Οξιές, κατόρθωσα, παρακολουθώντας το μυαλό του παιδιού, να επαγάγω έναν συμπερασμό αναφορικά με τις εγκληματικές συνήθειες του υπερβολικά αυτάρεσκου και αξιοσέβαστου πατέρα.» «Ναι, το θυμάμαι καλά.» «Ο ειρμός των σκέψεων μου είναι ανάλογος. Ένας σκύλος αντικατοπτρίζει την οικογενειακή ζωή. Ποιος είδε ποτέ ένα παιχνιδιάρικο σκυλί σε μια βαρύθυμη οικογένεια ή ένα θλιμμένο σκύλο σε μια χαρούμενη; Όσοι γαυγίζουν έχουν και σκυλιά που γαυγίζουν, οι επικίνδυνοι πάλι έχουν επικίνδυνα. Και οι μεταβατικές τους διαθέσεις ενδέχεται τα αντικατοπτρίζουν τις διαθέσεις των άλλων.» Κούνησα το κεφάλι μου. «Ασφαλώς, Χολμς, είναι κάπως παρατραβηγμένο,» είπα. Είχε γεμίσει και πάλι την πίπα του και είχε επιστρέψει στη θέση του, δίχως να δώσει σημασία στο σχόλιο μου. «Η πρακτική εφαρμογή αυτού που είπα βρίσκεται πολύ κοντά στο πρόβλημα το οποίο ερευνώ. Είναι ένα μπερδεμένο κουβάρι όπως καταλαβαίνεις, και εγώ ψάχνω για μια άκρη. Μια πιθανή άκρη έγκειται στο ερώτημα: Γιατί το λυκόσκυλο του καθηγητή Πρέσμπουρι, ο Ρόι, επιχείρησε να τον δαγκώσει;» Βυθίστηκα πίσω στην πολυθρόνα μου απογοητευμένος. Για μια τόσο απλή ερώτηση ήταν που είχα κληθεί από τη δουλειά μου; Ο Χολμς έριξε μια ματιά προς το μέρος μου. «Ο ίδιος παλιός Γουώτσον!» είπε. «Ποτέ δεν μαθαίνεις πως τα σοβαρότερα ζητήματα ίσως να εξαρτούνται από τα μικρότερα πράγματα. Μα δεν είναι, καταπώς φαίνεται, παράξενο που ένας μετρημένος, γηραιός φιλόσοφος— έχεις ακούσει για τον Πρέσμπουρι, φυσικά, τον ξακουστό φυσιολόγο του Κάμφορντ;— πως ένας τέτοιος άνθρωπος, του οποίου φίλος είχε υπάρξει το αφοσιωμένο του λυκόσκυλο, να έχει
- 75 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς δεχθεί επίθεση δις από τον ίδιο του το σκύλο; Τι συμπεράνεις εξ αυτού;» «Το σκυλί είναι άρρωστο.» «Λοιπόν, αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη. Μα δεν επιτίθεται σε κανέναν άλλο, ούτε κι ενοχλεί εμφανώς τον αφέντη του, εκτός επί πολύ εξαιρετικών περιστάσεων. Περίεργο, Γουώτσον— πολύ περίεργο. Μα ο νεαρός κύριος Μπένετ ήρθε πρόωρα αν αυτό είναι το κουδούνι. Ήλπιζα να έχω μια μεγαλύτερη κουβεντούλα μαζί σου πριν να έρθει.» Ένα ταχύ βήμα ακούστηκε από τις σκάλες, ένα κοφτό χτύπημα στην πόρτα και μια στιγμή αργότερα ο νέος πελάτης παρουσιάστηκε. Ήταν ένας ψηλός, όμορφος νέος περί τα τριάντα, καλοντυμένος και κομψός, μα με κάτι στη συμπεριφορά του το οποίο υποδείκνυε τη ντροπαλότητα του σπουδαστή παρά την αυτοκυριαρχία ενός ανθρώπου με πείρα του κόσμου. Χαιρέτησε τον Χολμς, και κατόπιν κοίταξε με κάποια έκπληξη προς εμένα.
«Το ζήτημα είναι εξαιρετικά λεπτό, κύριε Χολμς,» είπε. «Συλλογιστείτε τη σχέση την οποία τελώ προς τον καθηγητή Πρέσμπουρι τόσο προσωπικά όσο και δημόσια. Ειλικρινά θα - 76 -
Arthur Conan Doyle με θεωρούσα αδικαιολόγητο αν μιλούσα ενώπιον κάποιου τρίτου προσώπου.» «Μη φοβάστε, κύριε Μπένετ. Ο δόκτωρ Γουώτσον είναι η προσωποποίηση της διακριτικότητας, και σας διαβεβαιώνω πως πρόκειται περί ζητήματος στο οποίο είναι πολύ πιθανό να χρειαστώ ένα βοηθό.» «Όπως επιθυμείτε κύριε Χολμς. Θα κατανοείτε, είμαι βέβαιος, πως έχω ορισμένες επιφυλάξεις επί του ζητήματος.» «Θα το εκτιμήσεις, Γουώτσον, όταν σου πω ότι ο κύριος αυτός, ο κύριος Τρέβορ Μπένετ είναι επαγγελματικός βοηθός του μεγάλου επιστήμονα, ζει υπό τη στέγη του και είναι αρραβωνιασμένος με τη μοναχοκόρη του. Ασφαλώς οφείλουμε να συμφωνήσουμε πως ο καθηγητής έχει κάθε λόγο επί της πίστης και της αφοσίωσης του. Μα ίσως να επιδειχθεί καλύτερα λαμβάνοντας τα αναγκαία μέτρα για να εξιχνιάσουμε το παράξενο αυτό μυστήριο.» «Το ελπίζω, κύριε Χολμς. Αυτός είναι ο μοναδικός μου στόχος. Γνωρίζει ο δόκτωρ Γουώτσον την κατάσταση.» «Δεν είχα το χρόνο να του εξηγήσω.» «Τότε ίσως να είναι καλύτερα να επαναλάβω το ζήτημα και πάλι πριν παραθέσω ορισμένες νέες εξελίξεις.» «Θα το κάνω ο ίδιος,» είπε ο Χολμς, «έτσι ώστε να επιδείξω πως κατέχω τα γεγονότα στην ορθή σειρά. Ο καθηγητής, Γουώτσον, είναι άνθρωπος πανευρωπαϊκής φήμης. Το έργο του υπήρξε ακαδημαϊκό. Δεν υπήρξε ποτέ ούτε η υποψία ενός σκανδάλου. Είναι χήρος με μια κόρη, την Ήντιθ. Είναι, όπως συμπεραίνω, άνθρωπος πολύ δραστήριου και δογματικού, ίσως κάποιος να έφτανε να πει, μάχιμου χαρακτήρα. Έτσι είχε η κατάσταση μέχρι προ ολίγων μηνών.» «Κατόπιν η ροή της ζωής του διερρήχθη 12. Είναι εξήντα-ενός ετών, μα μνηστεύθηκε την κόρη του καθηγητή Μόρφι, συνάδελφου του στην έδρα της συγκριτικής ανατομίας. Δεν επρόκειτο, όπως αντιλαμβάνομαι, για το λελογισμένο φλερτ ενός ηλικιωμένου μα περισσότερο για την παράφορη τρέλα της νιότης, γιατί κανείς δεν θα μπορούσε να είχε φανεί 12
broken
- 77 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς περισσότερο αφοσιωμένος εραστής. Η κυρία, η Άλις Μόρφι, ήταν ένα απολύτως τέλειο κορίτσι, εξίσου σε μυαλό και σώμα, έτσι ώστε υπήρχε κάθε δικαιολογία για το ξεμυάλισμα του καθηγητή. Ασχέτως, δεν συνάντησε την πλήρη έγκριση της ίδιας του της οικογένειας.» «Το θεωρήσαμε μάλλον υπερβολικό,» είπε ο επισκέπτης μας. «Ακριβώς. Υπερβολικό και λίγο βεβιασμένο και αφύσικο. Ο καθηγητής Πρέσμπουρι ήταν πλούσιος, ωστόσο και δεν υπήρχε καμία αντίρρηση εκ μέρους του πατέρα. Η κόρη, ωστόσο, είχε διαφορετικές απόψεις, και υπήρχαν ήδη αρκετοί υποψήφιοι για το χέρι της, οι οποίοι, αν και είχαν λιγότερα προσόντα από πλευράς φήμης, ήταν τουλάχιστον πλησιέστερα στην ηλικία της. Το κορίτσι έδειχνε πως της άρεσε ο καθηγητής παρά τις εκκεντρικότητες του. Ήταν μόνο η ηλικία που στεκόταν εμπόδιο.» «Περί την περίοδο εκείνη ένα μικρό μυστήριο ξαφνικά συννέφιασε τη φυσιολογική ρουτίνα της ζωής του καθηγητή. Έκανε ό,τι ποτέ πριν δεν είχε κάνει. Έφυγε από το σπίτι και δεν έδωσε καμία ένδειξη που πήγε. Έλειψε για ένα δεκαπενθήμερο και επέστρεψε δείχνοντας σχετικά καταπονημένος από ταξίδι. Δεν έκανε καμία αναφορά στο που βρισκόταν, μολονότι συνήθως ήταν ο πιο ειλικρινής άνθρωπος. Έτυχε, ωστόσο, και ο πελάτης μας από δω, ο κύριος Μπένετ έλαβε μια επιστολή από ένα συνάδελφο φοιτητή στην Πράγα, ο οποίος είπε πως είχε χαρεί βλέποντας τον καθηγητή Πρέσμπουρι εκεί, μολονότι δεν είχε κατορθώσει να του μιλήσει. Μόνο καθαυτό τον τρόπο έμαθε το ίδιο του το σπίτι που είχε πάει.» «Τώρα ερχόμαστε στο θέμα. Από εκείνη την περίοδο κι έπειτα μια περίεργη αλλαγή επήλθε επί του καθηγητή. Έγινε συνωμοτικός και ύπουλος. Όλοι γύρω του είχαν πάντοτε την αίσθηση πως δεν ήταν ο άνθρωπος τον οποίο γνώριζαν, μα πως βρισκόταν κάτω από κάποια σκιά που είχε αμαυρώσει τα υψηλά του προσόντα. Η ευφυΐα του δεν είχε επηρεαστεί. Οι διαλέξεις ήταν τόσο εξαίρετες όπως πάντα. Μα πάντοτε - 78 -
Arthur Conan Doyle υπήρχε κάτι καινούργιο, κάτι δυσοίωνο και απροσδόκητο. Η κόρη του, η οποία του ήταν αφοσιωμένη, προσπάθησε επανειλημμένα να επανακτήσει την παλιά τους σχέση και να διεισδύσει στο προσωπείο αυτό που ο πατέρας της έδειχνε να έχει φορέσει. Εσείς, κύριε, όπως αντιλαμβάνομαι, κάνατε το ίδιο— μα όλα απέβησαν μάταια. Και τώρα, κύριε Μπένετ, πείτε με τα ίδια σας τα λόγια το περιστατικό με τις επιστολές.» «Πρέπει να καταλάβετε, δόκτωρ Γουώτσον, πως ο καθηγητής δεν είχε μυστικά από μένα. Αν ήμουν γιός ή μικρότερος αδελφός του δεν θα απολάμβανα περισσότερο την πλήρη εμπιστοσύνη του. Ως γραμματέας του διαχειριζόμουν κάθε χαρτί που έφθανε σε αυτόν, και άνοιγα και ταξινομούσα τις επιστολές του. Ελάχιστα κατόπιν της επιστροφής του όλα αυτά άλλαξαν. Μου είπε πως ορισμένες επιστολές ίσως να έρχονταν από το Λονδίνο οι οποίες θα ήταν μαρκαρισμένες με ένα σταυρό κάτω από το γραμματόσημο. Αυτές θα έμπαιναν στην άκρη για τα μάτια του και μόνο. Μπορώ να πω ότι αρκετές από αυτές πέρασαν από τα χέρια μου, πως είχαν την ένδειξη Ε. C. 13, και η γραφή τους ήταν αστοιχείωτη. Αν τις απάντησε καν τότε οι απαντήσεις δεν πέρασαν από τα χέρια μου ούτε από το καλάθι των επιστολών στο οποίο συλλεγόταν η αλληλογραφία μας.» «Και το κουτί,» είπε ο Χολμς. «Α, ναι, το κουτί. Ο καθηγητής έφερε πίσω ένα μικρό ξύλινο κουτί από τα ταξίδια του. Ήταν το μοναδικό πράγμα που υπαινισσόταν ένα Ηπειρωτικό ταξίδι, γιατί επρόκειτο για ένα από εκείνα τα γραφικά σκαλιστά πράγματα τα οποία κάποιος συνδυάζει με τη Γερμανία. Το τοποθέτησε στο ντουλάπι των οργάνων του. Μια μέρα ψάχνοντας για μια κάνουλα 14 ανασήκωσα το κουτί. Προς έκπληξη μου θύμωσε πολύ, και με επέπληξε με λόγια τα οποία ήταν εντελώς βάναυσα για την περιέργεια μου. Ήταν η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο συνέβη, και πληγώθηκα βαθύτατα. Επιχείρησα να εξηγήσω πως επρόκειτο περί απλού ατυχήματος που άγγιξα 13 14
Ε.C. Cannula – Ιατρικό εργαλείο
- 79 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς το κουτί, μα όλο το απόγευμα είχα επίγνωση πως με κοιτούσε αυστηρά και πως το περιστατικό πίκραινε το μυαλό του.» Ο κύριος Μπένετ έβγαλε ένα μικρό ημερολόγιο από την τσέπη του. «Αυτό συνέβη στις 2 Ιουλίου,» είπε. «Είστε μετά βεβαιότητας ένας αξιοθαύμαστος μάρτυρας,» είπε ο Χολμς, «Ίσως χρειαστώ ορισμένες από εκείνες τις ημερομηνίες που έχετε καταγράψει.» «Διδάχτηκα τη μεθοδικότητα μεταξύ άλλων θεμάτων από το σπουδαίο μου δάσκαλο. Από την ώρα που παρατήρησα μια ανωμαλία στη συμπεριφορά του αισθάνθηκα πως ήταν καθήκον μου να μελετήσω την περίπτωση του. Συνεπώς έχω εδώ πως επρόκειτο περί της ίδιας ημέρας, της 2ης του Ιούλη, που ο Ρόι επιτέθηκε στον καθηγητή καθώς ήρθε από το γραφείο στο χολ. Ξανά, την 11η του Ιούλη υπήρξε μια σκηνή του ιδίου είδους, και κατόπιν έχω μια σημείωση για ακόμη μια κατά την 20η του Ιούλη. Κατόπιν αυτού υποχρεωθήκαμε να εξορίσουμε τον Ρόι στους στάβλους. Ήταν ένα αξιαγάπητο, στοργικό ζώο— μα φοβούμαι πως σας κουράζω.» Ο κύριος Μπένετ μίλησε με επιτιμητικό τόνο, γιατί ήταν απολύτως σαφές πως ο Χολμς δεν άκουγε. Το πρόσωπο ήταν παγωμένο και τα μάτια κοίταζαν αφηρημένα το ταβάνι. Καταβάλλοντας προσπάθεια επανέφερε τον εαυτό του. «Μοναδικό! Πλέον μοναδικό!» μουρμούρισε. «Αυτές οι λεπτομέρειες μου ήταν καινούργιες, κύριε Μπένετ. Πιστεύω πως πλέον έχουν ανακτήσει το χαμένος έδαφος, έτσι δεν είναι; Μα μιλήσατε για κάποιες φρέσκες εξελίξεις.» Το ευχάριστο, ειλικρινές πρόσωπο του επισκέπτη μας συννέφιασε, σκιασμένο από κάποια ζοφερή ανάμνηση. «Αυτό για το οποίο μιλώ συνέβηκε την προχθεσινή νύχτα,» είπε. «Ήμουν ξαπλωμένος ξύπνιος περί τις δυο το πρωί, όταν αντιλήφθηκα ένα μουντό πνιχτό ήχο να έρχεται από το διάδρομο. Άνοιξα την πόρτα και κρυφοκοίταξα έξω. Θα έπρεπε να εξηγήσω πως ο καθηγητής κοιμάται στην άκρη του διαδρόμου—» «Η ημερομηνία ήταν;» ρώτησε ο Χολμς.
- 80 -
Arthur Conan Doyle Ο επισκέπτης ήταν σαφώς ενοχλημένος από μια τόσο άσχετη διακοπή. «Ανέφερα, κύριε, πως επρόκειτο για τη νύχτα πριν την προηγούμενη— δηλαδή η 4η του Σεπτέμβρη.» Ο Χολμς ένευσε και χαμογέλασε. «Παρακαλώ συνεχίστε,» είπε. «Κοιμάται στο τέλος του διαδρόμου και θα έπρεπε να περάσει από την πόρτα μου για να φτάσει στη σκάλα. Ήταν πραγματικά μια τρομαχτική εμπειρία, κύριε Χολμς. Θεωρώ πως έχω τόσο γερά νεύρα όσο κι ο διπλανός μου, μα ταράχτηκα από αυτό που είδα. Ο διάδρομος ήταν σκοτεινός εκτός από ένα παράθυρο στα μισά του που έριχνε ένα μικρό φως. Διέκρινα πως κάτι ερχόταν διασχίζοντας το διάδρομο, κάτι σκοτεινό και σκυφτό. Τότε ξαφνικά ξεπρόβαλε στο φως, και είδα πως ήταν εκείνος. Σερνόταν, κύριε Χολμς, σερνόταν! Δεν ήταν ακριβώς πεσμένος σε χέρια και γόνατα. Θα έλεγα περισσότερο στα χέρια του και στα πόδια του, με το πρόσωπο βυθισμένο ανάμεσα στα χέρια του. Ωστόσο φάνηκε να κινείται με άνεση. Ήμουν τόσο παραλυμένος από το θέαμα που μονάχα όταν έφτασε στην πόρτα μου μπόρεσα να προχωρήσω μπροστά και να ρωτήσω αν μπορούσα να τον βοηθήσω. Η απάντηση του ήταν αξιοσημείωτη. Τινάχτηκε πάνω, έφτυσε κάποια φρικτή λέξη προς εμένα, και με προσπέρασε βιαστικά, κατεβαίνοντας τις σκάλες. Περίμενα περίπου για μια ώρα, μα δεν επέστρεψε. Πρέπει να είχε ξημερώσει όταν επανήρθε στο δωμάτιο του.» «Λοιπόν, Γουώτσον, τι αποφαίνεσαι από αυτό;» ρώτησε ο Χολμς με τον αέρα του παθολόγου που παρουσιάζει ένα σπάνιο δείγμα
- 81 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Λουμπάγκο, πιθανότατα. Έχω δει δριμύτατες κρίσεις να κάνουν έναν άνθρωπο να περπατά καθαυτό τον τρόπο, και τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο δύσκολο για τα νεύρα του.» «Ωραία, Γουώτσον! Πάντοτε μας προσγειώνεις στη γη. Μα δυσκόλως θα δεχόμασταν το λουμπάγκο, αφού ήταν σε θέση να σταθεί όρθιος στη στιγμή.» «Δεν ήταν ποτέ καλύτερα στη υγεία του,» είπε ο Μπένετ. «Στην πραγματικότητα, είναι πιο δυνατός από όσο τον γνωρίζω εδώ και χρόνια. Μα υπάρχουν τα γεγονότα, κύριε Χολμς. Δεν πρόκειται για υπόθεση επί της οποίας να συμβουλευτούμε την αστυνομία, κι ωστόσο τα έχουμε εντελώς χαμένα όσον αφορά το τι να κάνουμε, και νοιώθουμε πως κατά κάποιο παράξενο τρόπο παρασυρόμαστε προς την καταστροφή. Η Ήντιθ— η δεσποινίς Πρέσμπουρι— αισθάνεται όπως κι εγώ, πως δεν μπορούμε να περιμένουμε υπομονετικά πλέον.» «Είναι ασφαλώς μια ιδιαιτέρως περίεργη και υπαινικτική υπόθεση. Τι σκέφτεσαι, Γουώτσον;» «Μιλώντας ως άνθρωπος της Ιατρικής,» είπα, «εμφανίζεται να πρόκειται περίπτωση για φρενολόγο. Οι εγκεφαλικές λειτουργίες του ηλικιωμένου κύριου διαταράχθηκαν από την ερωτική σχέση. Έκανε ένα ταξίδι στο εξωτερικό με την ελπίδα να ξεκόψει από το πάθος. Η επιστολές και το κουτί ίσως να συνδέονται με κάποια άλλη ιδιωτική συναλλαγή— ένα δάνειο, ίσως, ή κάποιοι τίτλοι μεριδίων, τα οποία βρίσκονται στο κουτί.» «Και το λυκόσκυλο αναμφίβολα αποδοκιμάζει την οικονομική συμφωνία. Όχι, όχι, Γουώτσον, υπάρχει κάτι περισσότερο από αυτό. Τώρα, μπορώ μόνο να προτείνω—» Τι επρόκειτο ο Σέρλοκ Χολμς να προτείνει δεν θα γίνει γνωστό ποτέ, γιατί εκείνη τη στιγμή η πόρτα άνοιξε και μια νεαρή κυρία συνοδεύτηκε στο δωμάτιο. Καθώς εμφανίστηκε ο κύριος Μπένετ τινάχτηκε πάνω με μια κραυγή κι έτρεξε με τα χέρια του απλωμένα για να συναντήσει τα χέρια που εκείνη άπλωσε. - 82 -
Arthur Conan Doyle «Ήντιθ, αγάπη μου! Ελπίζω πως δεν συνέβη τίποτα;» «Ένοιωσα πως έπρεπε να σε ακολουθήσω. Ω, Τζακ, ήμουν τόσο τρομερά τρομοκρατημένη! Είναι φρικτό να είσαι εκεί μόνος.» «Κύριε Χολμς, από εδώ η νεαρή κυρία για την οποία μίλησα. Είναι η αρραβωνιαστικιά μου.» «Καταλήγαμε σταδιακά σε αυτό το συμπέρασμα, έτσι δεν είναι, Γουώτσον;» απάντησε ο Χολμς με ένα χαμόγελο. «Να φαντασθώ, δεσποινίς Πρέσμπουρι, πως υπήρξε κάποια νέα εξέλιξη στην υπόθεση, και πως σκεφθήκατε ότι έπρεπε να το μάθουμε;» Η νέα μας επισκέπτρια, ένα δροσερό, όμορφο κορίτσι συμβατικού Αγγλικού τύπου, επέστρεψε το χαμόγελο στον Χολμς καθώς κάθισε πλάι στον κύριο Μπένετ. «Όταν ανακάλυψα πως ο κύριος Μπένετ είχε αφήσει το ξενοδοχείο σκέφτηκε πως πιθανότατα να τον έβρισκα εδώ. Φυσικά, μου είχε πει πως θα σας συμβουλευόταν. Μα, ω, κύριε Χολμς, δεν μπορείτε να κάνετε κάτι για τον καημένο τον πατέρα μου;» «Έχω ελπίδες, δεσποινίς Πρέσμπουρι, μα η υπόθεση είναι ακόμη ασαφής. Ίσως ό,τι έχετε να πείτε να ρίξει κάποιο φρέσκο φως επ’ αυτής.» «Ήταν χθες τη νύχτα, κύριε Χολμς. Ήταν πολύ παράξενος όλη μέρα. Είμαι βέβαιη πως υπάρχουν στιγμές που δεν έχει καμία ανάμνηση των όσων κάνει. Ζει σαν σε ένα παράξενο όνειρο. Η χθεσινή ήταν μια τέτοια μέρα. Δεν ήταν ο πατέρας με τον οποίο έζησα. Το εξωτερικό του κέλυφος ήταν εκεί, μα ουσιαστικά δεν ήταν εκείνος.» «Πείτε μου τι συνέβη.» «Ξύπνησα μέσα στη νύχτα από το σκύλο που γαύγιζε εξαιρετικά αγριεμένα. Ο φουκαράς ο Ρόι, είναι δεμένος με αλυσίδα τώρα κοντά στο στάβλο. Να πω πως πάντοτε κοιμάμαι με την πόρτα κλειδωμένη, γιατί, όπως ο Τζακ— ο κύριος Μπένετ— θα σας πει, όλοι μας έχουμε ένα συναίσθημα επικείμενου κινδύνου. Το δωμάτιο μου βρίσκεται στον δεύτερο όροφο. Έτυχε το στόρι να είναι ανεβασμένο στο παράθυρο
- 83 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς μου, κι απέξω είχε ένα λαμπρό σεληνόφως. Καθώς ήμουν ξαπλωμένη με τα μάτια μου καρφωμένα επί εκείνου του φωτεινού τετράγωνου, ακούγοντας το αγριεμένο γαύγισμα του σκύλου, έμεινα έκπληκτη βλέποντας το πρόσωπο του πατέρα μου να με κοιτάζει. Κύριε Χολμς, κόντεψα να πεθάνω από έκπληξη και τρόμο. Εκεί ήταν κολλημένο πάνω στο τζάμι, και το ένα χέρι έμοιαζε να είναι σηκωμένο για να ανεβάσει το παράθυρο. Αν αυτό το παράθυρο είχε ανοίξει, νομίζω πως θα ‘χα τρελαθεί. Δεν ήταν παραίσθηση, κύριε Χολμς. Μην αυταπατάσθε σκεφτόμενος έτσι. Τολμώ να πω ότι ήταν για είκοσι δευτερόλεπτα ή κάπου εκεί που έμεινα παραλυμένη παρατηρώντας το πρόσωπο. Κατόπιν εξαφανίστηκε, μα δεν μπορούσα, να σηκωθώ από το κρεβάτι και να κοιτάξω έξω πίσω του. Απέμεινα παγωμένη και τρέμοντας ως το πρωί. Στο πρόγευμα ήταν απότομος και αγριεμένος στη διάθεση, και δεν έκανε καμία αναφορά στη νυχτερινή περιπέτεια. Ούτε κι εγώ, μα βρήκα μια δικαιολογία για να έρθω στην πόλη— και να ‘μια.» Ο Χολμς έδειξε παντελώς έκπληκτος στην αφήγηση της δεσποινίδας Πρέσμπουρι. «Αγαπητή μου νεαρή κυρία, λέτε πως το δωμάτιο σας βρίσκεται στο δεύτερο όροφο. Υπάρχει κάποια μακριά σκάλα στον κήπο;» «Όχι, κύριε Χολμς, αυτό είναι το εκπληκτικό στο ζήτημα. Δεν υπάρχει πιθανός τρόπος να προσεγγιστεί το παράθυρο— και όμως ήταν εκεί.» «Με ημερομηνία την 5η του Σεπτέμβρη,» είπε ο Χολμς. «Το βέβαιο είναι πως περιπλέκει το ζήτημα.»
- 84 -
Arthur Conan Doyle Ήταν σειρά της νεαρής κυρίας να δείξει ξαφνιασμένη. «Αυτή είναι η δεύτερη φορά που αναφερθήκατε στην ημερομηνία, κύριε Χολμς,» είπε ο Μπένετ. «Είναι δυνατόν να έχει κάποια σχέση επί της υπόθεσης;» «Πιθανότατα σκέφτεστε τη σύνδεση μεταξύ της τρέλας και των φάσεων του φεγγαριού;» «Όχι, σας διαβεβαιώνω. Ήταν μια εντελώς διαφορετική διαδρομή σκέψης. Πιθανόν να μπορείτε να αφήσετε το σημειωματάριο σας σε μένα, και θα εξετάσω τις ημερομηνίες. Τώρα, νομίζω, Γουώτσον, πως το αντικείμενο των ενεργειών είναι απολύτως σαφές. Η νεαρά κυρία μας πληροφόρησε— και έχω τη μέγιστη εμπιστοσύνη στη διαίσθηση της— πως ο πατέρας της θυμάται ελάχιστα ή και τίποτα από όσα προέκυψαν σε συγκεκριμένες ημερομηνίες. Εμείς συνεπώς θα τον επισκεφτούμε ως να μας διέθεσε μια συνάντησε επί μιας τέτοιας ημέρας. Θα το θεωρήσει ως προσωπική του απώλεια μνήμης. Έτσι θα ξεκινήσουμε την εκστρατεία μας αποκομίζοντας μια επαρκώς κοντινή άποψη για εκείνον.» «Έξοχο,» είπε ο κύριος Μπένετ. «Σας προειδοποιώ, ωστόσο, πως ο καθηγητής είναι ευέξαπτος και βίαιος κατά διαστήματα.» Ο Χολμς χαμογέλασε. «Υπάρχουν λόγοι γιατί πρέπει να έρθουμε αμέσως— πολύ πειστικοί λόγοι αν οι θεωρίες μου αληθεύουν. Η αυριανή μέρα, κύριε Μπένετ, είναι βέβαιο πως θα μας βρει στο Κάμφορντ. Υπάρχει, αν θυμάμαι σωστά, ένα πανδοχείο που λέγεται η Ντάμα 15 όπου το πορτό συνήθιζε να ‘ναι άνω του μετρίου και τα σεντόνια ήταν ανεπίληπτα. Νομίζω, Γουώτσον πως η μοίρα για τις επόμενες μερικές μέρες ίσως να βρίσκεται σε λιγότερα ευχάριστα μέρη.» Το πρωινό της Δευτέρας μας βρήκε καθοδόν για τη διάσημη πανεπιστημιούπολη— ένα εύκολο εγχείρημα από πλευράς του Χολμς που δεν χρειαζόταν να ξεριζωθεί, μα κάτι που περιελάμβανε έντονο σχεδιασμό και βιασύνη από πλευράς μου, καθώς το ιατρείο μου αυτή την περίοδο δεν ήταν ασήμαντο. Ο Χολμς δεν έκανε καμία αναφορά στην υπόθεση 15
checkers
- 85 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς μέχρι που είχα αφήσει τις βαλίτσες μας στον αρχαίο ξενώνα για τον οποίο είχε μιλήσει. «Πιστεύω, Γουώτσον, πως ίσως να προλάβουμε τον καθηγητή μόλις πριν το γεύμα. Έχει διάλεξη στις έντεκα και θα έχει ένα διάλλειμα στο σπίτι.» «Ποια πιθανή δικαιολογία έχουμε για να επισκεφθούμε;» Ο Χολμς κοίταξε το σημειωματάριο του. «Υπήρξε μια περίοδο αναστάτωσης κατά την 26η του Αυγούστου. Θα υποθέσουμε πως είναι λίγο μπλεγμένος όσον αφορά το τι κάνει σε τέτοιες στιγμές. Αν επιμείνουμε πως βρισκόμαστε εκεί με ραντεβού πιστεύω πως δεν θα επιχειρήσει να μας αντιτεθεί. Εσύ έχεις την απαιτούμενη θρασύτητα για να τα βγάλεις πέρα;» «Δεν έχουμε παρά να προσπαθήσουμε.» «Έξοχα, Γουώτσον! Συνδυασμός ανωτερότητας και εργατικότητας 16. Δεν έχουμε παρά να προσπαθήσουμε— το μότο της εταιρείας. Ένας φιλικός ντόπιος σίγουρα θα μας καθοδηγήσει.» Ένας τέτοιος μας πέρασε πίσω από μια σειρά αρχαίων κολλεγίων στην καρότσα του και, τελικά στρίβοντας σε ένα δρόμο πλαισιωμένο από δέντρα, στάθηκε στην πόρτα ενός γοητευτικού σπιτιού τριγυρισμένου από γρασίδι και καλυμμένου με μαβιές γλυσίνες. Ο καθηγητής Πρέσμπουρι ασφαλώς περιβαλλόταν από κάθε ένδειξη όχι μόνον άνεσης μα και πολυτέλειας. Καθώς σταματούσαμε, ένα γκριζαρισμένο κεφάλι εμφανίστηκε στο μπροστινό παράθυρο, και αντιληφθήκαμε ένα ζευγάρι οξυδερκών ματιών κάτω από δασύτριχα φρύδια τα οποία μας επιθεωρούσαν πίσω από μεγάλα κοκάλινα γυαλιά. Μια στιγμή αργότερα βρισκόμασταν όντως μέσα στο άδυτο του, και ο μυστηριώδης επιστήμονας του οποίου τα καπρίτσια μας είχαν φέρει από το Λονδίνο, στεκόταν ενώπιον μας. Το βέβαιο ήταν πως δεν υπήρχε ίχνος εκκεντρικότητας είτε στη συμπεριφορά του είτε στην
16
Compound of the Busy Bee and Excelsior
- 86 -
Arthur Conan Doyle εμφάνιση του, γιατί ήταν ένας ευτραφής, άνθρωπος με βαριά χαρακτηριστικά, σοβαρός, ψηλός, φορώντας ρεντιγκότα, με την αξιοπρέπεια της συμπεριφοράς την οποία ένας λέκτορας χρειάζεται. Τα μάτια του αποτελούσαν το πλέον αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του, οξυδερκή, παρατηρητικά, και έξυπνα στις παρυφές της πανουργίας. Κοίταξε τις κάρτες μας. «Παρακαλώ καθίστε, κύριοι. Τι μπορώ να κάνω για εσάς;» Ο κύριος Χολμς χαμογέλασε με προσήνεια. «Ήταν το ερώτημα το οποίο επρόκειτο να σας θέσω, καθηγητά.» «Σε μένα, κύριε!» «Πιθανόν να έγινε κάποιο λάθος. Άκουσα από δεύτερο άτομο πως ο καθηγητής Πρέσμπουρι του Κάμφορντ χρειάζεται τις υπηρεσίες μου.» «Ω, αλήθεια!» Μου φάνηκε πως υπήρξε μια κακόβουλη λάμψη στα έντονα γκρίζα μάτια. «Έτσι ακούσατε, ε; Επιτρέπεται να ρωτήσω το όνομα του πληροφοριοδότη σας;» «Λυπάμαι καθηγητά, μα το ζήτημα ήταν κάπως εμπιστευτικό. Αν έκανα κάποιο λάθος δεν έγινε κάποιο κακό. Μπορώ μόνο να εκφράσω τη λύπη μου. «Καθόλου. Θα επιθυμούσα να προχωρήσω περαιτέρω επί του ζητήματος. Με ενδιαφέρει. Έχετε κάποιο σημείωμα, κάποια επιστολή ή τηλεγράφημα, για να υποστηρίξετε τον ισχυρισμό σας;» «Όχι, δεν έχω.» «Υποθέτω πως δεν φτάνετε στο σημείο να ισχυριστείτε πως σας κάλεσα εγώ;» «Θα προτιμούσα να μην απαντήσω καθόλου σε ερωτήσεις,» είπε ο Χολμς. «Όχι, θα φανταζόμουν πως όχι,» είπε ο καθηγητής με σκαιότητα. «Ωστόσο, η συγκεκριμένη είναι δυνατόν να απαντηθεί πολύ εύκολα δίχως τη συμβολή σας.» Διέσχισε το δωμάτιο προς το κουδούνι. Ο φίλος μας από το Λονδίνο, ο κύριος Μπένετ απάντησε στο κάλεσμα.
- 87 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Ελάτε μέσα, κύριε Μπένετ. Αυτοί οι δυο κύριοι έχουν έρθει από το Λονδίνο με την εντύπωση πως προσκλήθηκαν. Χειρίζεστε όλη μου την αλληλογραφία. Προσέξατε κάτι να αποστέλλεται προς κάποιο άτομο ονόματι Χολμς;» «Όχι, κύριε,» απάντησε ο Μπένετ κοκκινίζοντας. «Αυτό είναι καθοριστικό,» είπε ο καθηγητής, κοιτάζοντας θυμωμένα το σύντροφο μου. «Τώρα, κύριε»— έγειρε μπροστά με τα χέρια του επί του γραφείου—» μου φαίνεται πως η θέση είναι εξαιρετικά αμφισβητήσιμη.» Ο Χολμς ανασήκωσε τους ώμους του. «Μπορώ μόνο να επαναλάβω πως λυπάμαι για αυτή την άσκοπη εισβολή.» «Δεν αρκεί, κύριε Χολμς!» ο γέρος φώναξε με δυνατή αγριεμένη φωνή, με εξαιρετική μοχθηρία επί του προσώπου του. Μπήκε ανάμεσα σε μας και την πόρτα καθώς μιλούσε, και κούνησε τα χέρια προς το μέρος μας με ξέφρενη οργή. «Δεν θα ξεφύγετε τόσο εύκολα.» Το πρόσωπο του ήταν παραμορφωμένο, και γελούσε παραληρώντας προς εμάς στην παράλογη οργή του. Είμαι πεπεισμένος πως θα είχε χρειαστεί να παλέψουμε για να βγούμε έξω από το δωμάτιο αν ο κύριος Μπένετ δεν είχε παρέμβει.
- 88 -
Arthur Conan Doyle «Αγαπητέ μου καθηγητά,» φώναξε, «συλλογιστείτε τη θέση σας! Σκεφθείτε το σκάνδαλο στο πανεπιστήμιο! Ο κύριος Χολμς είναι ένας διάσημος άνθρωπος. Δεν είναι δυνατόν να τον απειλείτε με τέτοια αγένεια.» Δυσανασχετώντας ο οικοδεσπότης μας— αν γίνεται να τον αποκαλέσω έτσι— άνοιξε τον δρόμο προς την πόρτα. Χαρήκαμε που βρεθήκαμε έξω από το σπίτι και μέσα στην γαλήνη του πλαισιωμένου από δέντρα δρόμου. Ο Χολμς φαινόταν να έχει διασκεδάσει αφάνταστα το επεισόδιο. «Τα νεύρα του πολυμαθούς φίλου μας δεν δείχνουν να είναι και στην καλύτερη κατάσταση,» είπε. «Ίσως η εισβολή μας να ήταν λιγάκι άκομψη, και όμως επιτύχαμε την προσωπική επαφή την οποία επιθυμούσα. Μα, τρομάρα μου, Γουώτσον, το βέβαιο είναι πως μας ακολουθεί κατά πόδας. Ο κακούργος μας καταδιώξει ακόμη.» Ακούστηκαν ήχοι από πόδια που έτρεχαν πίσω, μα ήταν, προς ανακούφιση μου, όχι ο επικίνδυνος καθηγητής μα ο βοηθός εκείνος που εμφανίστηκε στη στροφή του δρόμου. Ήρθε λαχανιασμένος κοντά μας. «Λυπάμαι, κύριε Χολμς. Θα ήθελα να σας ζητήσω συγνώμη.» «Αγαπητέ μου κύριε, δεν υπάρχει λόγος. Όλα υπάγονται στο αντικείμενο της επαγγελματικής εμπειρίας.» «Δεν τον είδα ποτέ σε μια περισσότερο επικίνδυνη διάθεση. Μα γίνεται όλο και πιο απειλητικός. Καταλαβαίνετε τώρα γιατί η κόρη του κι εγώ ανησυχούμε. Και ωστόσο το μυαλό του είναι απολύτως διαυγές.» «Υπερβολικά διαυγές!» είπε ο Χολμς. «Αυτή ήταν και η αστοχία των υπολογισμών μου. Είναι εμφανές πως η μνήμη του είναι κατά πολύ περισσότερο αξιόπιστη από όσο φανταζόμουν. Επί τη ευκαιρία, μπορούμε, πριν φύγουμε, να δούμε το παράθυρο του δωματίου της δεσποινίδας Πρέσμπουρι;» Ο κύριος Μπένετ έσπρωξε μερικούς θάμνους ανοίγοντας δρόμο, και μας δόθηκε μια άποψη της πλευράς του σπιτιού.
- 89 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Εκεί είναι. Το δεύτερο στα αριστερά.» «Τρομάρα μου, δείχνει αδύνατον να προσεγγιστεί. Και ωστόσο θα παρατηρήσετε πως υπάρχει ένα κλίμα από κάτω και μια υδρορροή από πάνω τα οποία προσφέρουν κάποιο πάτημα.» «Εγώ δεν θα μπορούσα να το ανέβω,» είπε ο κύριος Μπένετ. «Πιθανότατα. Ασφαλώς και θα ήταν ένα επικίνδυνο εγχείρημα για κάθε φυσιολογικό άνθρωπο.» «Υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα για το οποίο επιθυμώ να σας μιλήσω, κύριε Χολμς. Έχω τη διεύθυνση του άντρα στον οποίο γράφει ο καθηγητής στο Λονδίνο. Φαίνεται να γράφτηκε σήμερα το πρωί, και την πήρα από το στυπόχαρτο. Είναι αχρεία η θέση για έναν έμπιστο γραμματέα, μα τι άλλο να κάνω;» Ο Χολμς έριξε μια ματιά στο χαρτί και το έβαλε στην τσέπη του. «Ντοράκ— ένα περίεργο όνομα. Σλαβικό, φαντάζομαι. Λοιπόν, είναι ένας σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα. Επιστρέφουμε στο Λονδίνο αυτό το απόγευμα, κύριε Μπένετ. Δεν βλέπω να εξυπηρετείται κάποιος χρήσιμος λόγος με την παραμονή μας. Δεν μπορούμε να συλλάβουμε τον καθηγητή επειδή δεν έχει διαπράξει κανένα έγκλημα, ούτε και μπορούμε να τον θέσουμε υπό περιορισμό, γιατί δεν γίνεται να αποδειχθεί πως είναι τρελός. Καμία ενέργεια δεν είναι ακόμη εφικτή.» «Τότε τι στο καλό θα κάνουμε;» «Λιγάκι υπομονή, κύριε Μπένετ. Το ζήτημα σύντομα θα έχει εξελίξεις. Εκτός κι αν σφάλλω, η ερχόμενη Τρίτη ίσως να σημάνει μια κρίση. Είναι βέβαιο πως θα βρισκόμαστε στο Κάμφορντ εκείνη τη μέρα. Εν τω μεταξύ, η γενικότερη κατάσταση, είναι αναμφισβήτητα δυσάρεστη, και αν η δεσποινίδα Πρέσμπουρι μπορεί να παρατείνει την επίσκεψη της…» «Αυτό είναι εύκολο.» «…τότε αφήστε τη να μείνει έως ότου εξασφαλίσουμε πως κάθε κίνδυνος έχει περάσει. Εν τω μεταξύ, αφήστε τον να - 90 -
Arthur Conan Doyle κάνει ό,τι θέλει και μην του εναντιώνεστε. Εφόσον βρίσκεται σε καλή διάθεση όλα έχουν καλώς.» «Να ‘τος» είπε ο Μπένετ με ένα ξαφνιασμένο ψίθυρο. Κοιτώντας μέσα από τα κλαδιά είδαμε την ψηλή, στητή φιγούρα να ξεπροβάλει από την πόρτα και να κοιτάζει τριγύρω του. Στεκόταν γέρνοντας εμπρός, με τα χέρια να κρέμονται μπροστά του, με το κεφάλι να στρέφεται αριστερά και δεξιά. Ο γραμματέας με ένα τελευταίο χαιρετισμό ξεγλίστρησε ανάμεσα στα δέντρα, και τον είδαμε σύντομα να φτάνει στον εργοδότη του, οι δυο τους εισήλθαν μαζί στο σπίτι με ότι φάνηκε να ήταν μια έντονη και ίσως κι εξημμένη κουβέντα. «Προσδοκώ πως ο γηραιός κύριος συνδύασε τα γεγονότα,» είπε ο Χολμς καθώς περπατούσαμε για τον ξενοδοχείο. «Μου έδωσε την εντύπωση πως έχει ένα ιδιαιτέρως διαυγές και λογικό μυαλό από το ελάχιστο που τον είδα. Επικίνδυνος, αναμφίβολα, αλλά πάλι από πλευράς του είχε κάτι για να ξεσπάσει όταν ντεντέκτιβ βρίσκονται στο κατόπι του και υποπτεύεται το ίδιο του το σπιτικό ως υπαίτιους. Φαντάζομαι πως μάλλον ο φίλος Μπένετ θα έχει μια δυσάρεστη εμπειρία.» Ο Χολμς σταμάτησε στο ταχυδρομείο κι έστειλε ένα τηλεγράφημα όπως περνούσαμε. Η απάντηση έφτασε το απόγευμα, και εκείνος την πέταξε σε μένα. Επισκέφτηκα την Οδό Κομέρσιαλ και είδα τον Ντοράκ. Αβρό πρόσωπο, Βοημός, ηλικιωμένος. Διατηρεί μεγάλο εμπορικό. ΜΕΡΣΕΡ. «Ο Μέρσερ είναι από τα παλιά,» είπε ο Χολμς. «Είναι από τους ανθρώπους για όλες τις δουλειές που ερευνά υποθέσεις ρουτίνας. Ήταν σημαντικό να ξέρω κάτι για τον άνθρωπο με τον οποίο ο καθηγητής μας αλληλογραφεί με τόση μυστικότητα. Η εθνικότητα του συνδυάζεται με την επίσκεψη στην Πράγα.»
- 91 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Δόξα τω θεώ που κάτι συνδυάζεται με κάτι,» είπα. «Επί του παρόντος φαίνεται πως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια μακρά ακολουθία ανεξήγητων περιστατικών δίχως κάποια σχέση μεταξύ τους. Επί παραδείγματι, ποια πιθανή σχέση μπορεί να υπάρχει μεταξύ ενός αγριεμένου λυκόσκυλου και μιας επίσκεψης στη Βοημία, ή και τα δυο τους με έναν άντρα που σέρνεται κατεβαίνοντας ένα διάδρομο την νύχτα; Όσο για τις ημερομηνίες σου, αυτό είναι το πλέον αινιγματικό μυστήριο όλων.» Ο Χολμς χαμογέλασε κι έτριψε τα χέρια του. Βρισκόμασταν, μπορώ να πω, καθισμένοι στο παλαιό καθιστικό του αρχαίου ξενοδοχείου, με ένα μπουκάλι από το ξακουστό εκλεκτό κρασί, για το οποίο ο Χολμς είχε μιλήσει, ακουμπισμένο στο τραπέζι ανάμεσα μας. «Λοιπόν, τώρα, ας ασχοληθούμε πρώτα με τις ημερομηνίες,» είπε, με τα ακροδάχτυλα του ενωμένα και τη συμπεριφορά του που θα ‘χε αν απευθυνόταν σε μια τάξη. «Το ημερολόγιο αυτού του έξοχου νεαρού παρουσιάζει πως υπήρξε πρόβλημα κατά την 2η του Ιούλη, και από εκεί κι έπειτα φαίνεται πως προέκυπτε κατά διαστήματα εννέα ημερών, με, από όσο γνωρίζω, μόνο μια εξαίρεση. Επομένως το τελευταίο ξέσπασμα της Παρασκευής ήταν την 3η του Σεπτέμβρη, το οποίο και εμπίπτει στην διαδοχή, όπως έγινε και την 26η του Αυγούστου, που προηγήθηκε. Το ζήτημα υπερβαίνει τη σύμπτωση.» Αναγκάστηκα να συμφωνήσω. «Ας σχηματίσουμε, τότε, μια προκαταρκτική θεωρία πως κάθε εννέα ημέρες ο καθηγητής παίρνει κάποιο ισχυρό ναρκωτικό το οποίο έχει μια προσωρινή μα υπερβολικά φαρμακερή επίδραση. Η εκ φύσεως βίαιη προσωπικότητα του εντείνεται εξ αυτού. Έμαθε να παίρνει αυτό το ναρκωτικό καθόσον βρισκόταν στην Πράγα, και πλέον το προμηθεύεται από έναν Βοημό μεσάζοντα στο Λονδίνο. Όλα αυτά ταιριάζουν, Γουώτσον!» «Μα ο σκύλος, το πρόσωπο στο παράθυρο, ο άνθρωπος που σερνόταν στο διάδρομο;» - 92 -
Arthur Conan Doyle «Καλώς, καλώς, κάναμε μια αρχή. Δεν θα ανέμενα κάποια νέα εξέλιξη μέχρι την ερχόμενη Τρίτη. Εν τω μεταξύ μπορούμε μόνο να είμαστε σε επαφή με τον φίλο Μπένετ και να απολαύσουμε τις χαρές της ζωής αυτής της γοητευτικής πόλης. Το πρωί ο κύριος Μπένετ ξεγλίστρησε περνώντας για να μα φέρει την νεότερη αναφορά. Όπως ο Χολμς είχε φαντασθεί, η ημέρα ήταν δύσκολη για εκείνον. Δίχως ακριβώς να τον κατηγορήσει πως ήταν υπεύθυνος για την παρουσία μας, ο καθηγητής ήταν υπερβολικά σκληρός και αγενής κατά την ομιλία του, κι εμφανώς ένοιωθε κάποιο έντονο παράπονο. Αυτό το πρωί ήταν ο εαυτός του και πάλι, ωστόσο, και είχε παραδώσει τη συνήθη λαμπρή διάλεξη του σε μια συνωστισμένη αίθουσα. «Πέραν των περίεργων κρίσεων του,» είπε ο Μπένετ, «έχει στην πραγματικότητα περισσότερη ενεργητικότητα και ζωντάνια που ποτέ δεν θυμάμαι, ούτε και το μυαλό του ήταν ποτέ πιο διαυγές. Μα δεν είναι ο ίδιος— δεν είναι ποτέ ο άνθρωπος τον οποίο γνωρίζαμε.» «Δεν νομίζω πως έχετε κάτι να φοβάστε πλέον για μια εβδομάδα τουλάχιστον,» απάντησε ο Χολμς. «Είμαι πολυάσχολος άνθρωπος, και ο δόκτωρ Γουώτσον έχει να φροντίσει τους ασθενείς του. Ας συμφωνήσουμε πως θα συναντηθούμε εδώ την ίδια ώρα την επόμενη Τρίτη, και θα εκπλαγώ αν πριν φύγουμε και πάλι δεν έχουμε καταφέρει να εξηγήσουμε, ακόμη κι αν δεν κατορθώσουμε πιθανόν να δώσουμε τέλος, στα προβλήματα σας. Εν τω μεταξύ, κρατάτε μας ενήμερους για ό,τι προκύπτει.» Δεν είδα καθόλου το φίλο μου για τις επόμενες λίγες ημέρες, μα την επόμενη Δευτέρα το βράδυ έλαβα ένα σύντομο σημείωμα ζητώντας μου να τον συναντήσω την επόμενη μέρα στο τραίνο. Από όσα μου είπε καθώς ταξιδεύαμε προς το Κάμφορντ όλα έβαιναν καλώς, η γαλήνη του σπιτικού του καθηγητή ήτα αδιατάρακτη, και η συμπεριφορά του απολύτως φυσιολογική. Αυτή επίσης ήταν και η αναφορά η οποία μας εδόθη από τον ίδιο τον κύριο Μπένετ όταν μας επισκέφθηκε το βράδυ στο παλιό μας διαμέρισμα στη Ντάμα. «Είχε νέα από
- 93 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς τον αλληλογράφο του από το Λονδίνο σήμερα. Ήρθε μια επιστολή κι ένα μικρό πακέτο, καθένα τους με το σταυρό κάτω από το γραμματόσημο το οποίο και με προειδοποίησε να μην τα αγγίξω. Δεν υπήρξε τίποτα άλλο.» «Αυτό ενδεχομένως να αποδειχθεί αρκετό,» είπε ο Χολμς σκυθρωπά. «Τώρα, κύριε Μπένετ, νομίζω, πως θα καταλήξουμε απόψε σε κάποια έκβαση. Αν τα συμπεράσματα μου είναι σωστά θα έχουμε μια ευκαιρία να οδηγήσουμε το ζήτημα στην αποκορύφωση του. Για να το επιτύχουμε είναι αναγκαίο να έχουμε τον καθηγητή υπό παρακολούθηση. Θα πρότεινα, επομένως, να παραμείνετε ξύπνιος και σε επαγρύπνηση. Αν τον ακούσετε να περνά την πόρτα σας, μην τον διακόψετε, μα ακολουθήστε τον όσο πιο διακριτικά γίνεται. Ο δόκτωρ Γουώτσον και εγώ δεν θα είμαστε μακριά. Επί τη ευκαιρία, που είναι το κλειδί εκείνου του μικρού κουτιού για το οποίο μιλήσατε;» «Επί της αλυσίδας του ρολογιού του.» «Φαντάζομαι πως η έρευνα οφείλει να στραφεί προς αυτή την κατεύθυνση. Στη χειρότερη περίπτωση η αλυσίδα ίσως να μην είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Έχετε κάποιον άλλο γεροδεμένο άντρα στην ιδιοκτησία;» «Υπάρχει ο αμαξάς, ο Μακφέηλ.» «Που κοιμάται;» «Στους στάβλους.» «Ενδέχεται να τον χρειαστούμε. Λοιπόν, δεν μπορούμε να κάνουμε περισσότερα μέχρι να δούμε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα. Αντίο— μα προσδοκώ πως θα σας δούμε πριν το πρωί.» Ήταν σχεδόν μεσάνυχτα πριν αναλάβουμε τη θέση μας ανάμεσα σε κάποιους θάμνους αντίκρυ στην πόρτα του σπιτιού του καθηγητή. Ήταν μια όμορφη βραδιά, μα ψυχρή, και χαιρόμασταν για τα ζεστά παλτά μας. Είχε ένα αεράκι, και τα σύννεφα παρασύρονταν αργά στον ουρανό, αποκρύπτοντας κατά διαστήματα το μισοφέγγαρο. Θα ήταν μια άχαρη αγρυπνία αν δεν υπήρχε η προσμονή και η υπερένταση η οποία μας διακατείχε, και η διαβεβαίωση του συντρόφου μου - 94 -
Arthur Conan Doyle πως είχε πιθανότατα φθάσει το τέλος της παράδοξης ακολουθίας των γεγονότων τα οποία είχαν απαιτήσει την προσοχή μας. «Αν ο κύκλος των εννέα ημερών ισχύει κανονικά τότε θα έχουμε τον καθηγητή στα χειρότερα του απόψε,» είπε ο Χολμς. «Το γεγονός πως αυτά τα περίεργα συμπτώματα άρχισαν κατόπιν της επίσκεψης του στην Πράγα, πως αλληλογραφεί μυστικά με εκείνο τον Βοημό έμπορο στο Λονδίνο, ο οποίος προφανώς εκπροσωπεί κάποιον στην Πράγα, και πως έλαβε ένα πακέτο από εκείνον τούτη δω την μέρα, όλα υποδεικνύουν προς μια κατεύθυνση. Το τι παίρνει και γιατί το παίρνει είναι ακόμη υπεράνω των διανοητικών δυνάμεων μας, μα το ότι εκπορεύεται με κάποιο τρόπο από την Πράγα είναι αρκετά σαφές. Το λαμβάνει υπό προκαθορισμένες οδηγίες οι οποίες ρυθμίζουν το σύστημα των εννέα ημερών, το οποίο υπήρξε και το πρώτο στοιχείο που προσέλκυσε την προσοχή μου. Μα τα συμπτώματα του είναι πλέον αξιοσημείωτα. Παρατήρησες τις αρθρώσεις των δακτύλων του;» Χρειάστηκε να ομολογήσω πως δεν τις παρατήρησα. «Χοντρές και ροζιασμένες κατά τρόπο που είναι εντελώς καινούργιος εξ όσων γνωρίζω. Πάντοτε να κοιτάς πρώτα τα χέρια, Γουώτσον. Κατόπιν τις μανσέτες, τα γόνατα του παντελονιού, και τις μπότες. Πολύ περίεργες αρθρώσεις οι οποίες μπορούν μόνο να εξηγηθούν από τη μέθοδο κίνησης που παρατηρήθηκε από—» Ο Χολμς έκανε μια παύση και ξαφνικά χτύπησε το χέρι του στο κεφάλι του. «Ω, Γουώτσον, Γουώτσον, τι ανόητος που ήμουν! Δείχνει απίστευτο, και όμως πρέπει να είναι αλήθεια. Όλα υποδεικνύουν προς μια κατεύθυνση. Πως απέτυχα να αντιληφθώ τη σχέση των ιδεών; Εκείνες τις αρθρώσεις, πως είναι δυνατόν να παρέβλεψα εκείνες τις αρθρώσεις; Και τον σκύλο! Και τον κισσό! Είναι ασφαλώς καιρός να εξαφανιστώ σε εκείνη την μικρή φάρμα των ονείρων μου, Πρόσεχε, Γουώτσον! Να ‘τος! Θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε με τα μάτια μας.»
- 95 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Η είσοδος είχε ανοίξει αργά και ενάντια στο φωτισμένο υπόβαθρο είδαμε την ψηλή φιγούρα του καθηγητή Πρέσμπουρι. Ήταν ντυμένος με τη ρόμπα του. Καθώς στεκόταν πλαισιωμένος στην πόρτα ήταν όρθιος μα έγερνε εμπρός με κρεμασμένα χέρια, όπως όταν τον είχαμε δει την τελευταία φορά. Τώρα προχωρούσε μέσα στο δρόμο, και μια αξιοσημείωτη αλλαγή επήλθε πάνω του. Βούλιαξε σε μια σκυφτή στάση και μετακινήθηκε σε χέρια και σε πόδια, με μικρά άλματα που και που σαν να ξεχείλιζε από ενεργητικότητα και ζωντάνια. Κινήθηκε κατά μήκους της πρόσοψης του σπιτιού. Καθώς εξαφανίστηκε ο Μπένετ ξεγλίστρησε από την πόρτα κι αθόρυβα τον ακολούθησε. «Έλα, Γουώτσον, έλα!» αναφώνησε ο Χολμς, και τρέξαμε όσο κλεφτά κι αθόρυβα μπορούσαμε μέσα στους θάμνους ώσπου και φτάσαμε σε ένα σημείο από όπου βλέπαμε την άλλη πλευρά του σπιτιού, το οποίο ήταν λουσμένο στο φως του μισοφέγγαρου. Ο καθηγητής ξεχώριζε σαφώς σκυφτός στη βάση του τοίχου που καλυπτόταν από κισσό. Καθώς τον παρακολουθήσαμε άρχισε με απίστευτη ευελιξία να τον σκαρφαλώνει. Από κλαδί σε κλαδί πηδούσε, σίγουρος για το πάτημα και με γερό κράτημα, σκαρφαλώνοντας εμφανώς για την απλή απόλαυση των δυνάμεων του, δίχως κάποιο συγκεκριμένο σκοπό ενόψει. Με τη ρόμπα του να ανεμίζει προς κάθε πλευρά, έμοιαζε σαν κάποια τεράστια νυχτερίδα κολλημένος στο πλάι του ίδιου του σπιτιού, ένα μεγάλο σκοτεινό μπάλωμα επί του φεγγαρόφωτου τοίχου. Την ώρα εκείνη βαρέθηκε αυτή τη μορφή διασκέδασης και, πέφτοντας από κλαδί σε κλαδί, βρέθηκε και πάλι στην προηγούμενη θέση του και κινήθηκε προς τους στάβλους, σκυφτά όπως ακριβώς και πριν. Το λυκόσκυλο ήταν έξω τώρα, γαυγίζοντας ξέφρενα, και ακόμη πιο αγριεμένο από πριν όταν όντως είδε τον αφέντη του. Τέντωνε την αλυσίδα του και έτρεμε από ταραχή και μανία. Ο καθηγητής κάθισε οκλαδόν εσκεμμένα μόλις έξω από την εμβέλεια του λαγωνικού και άρχισε να το προκαλεί με κάθε δυνατό τρόπο. Πήρε χούφτες - 96 -
Arthur Conan Doyle βότσαλα από το δρόμο και τα πέταξε προς το σκυλί, το σκούντηξε με ένα ραβδί το οποίο πήρε από κάτω, τίναξε τα χέρια μόλις μερικές ίντσες από το ανοικτό στόμα, κι επιχείρησε με κάθε τρόπο να εντείνει την μανία του ζώου, το οποίο ήταν πλέον εκτός ελέγχου. Σε όλες τις περιπέτειες μας δεν θυμάμαι να υπήρξε ποτέ παραδοξότερο θέαμα από εκείνη την ατάραχη και ωστόσο επιβλητική μορφή σκυφτή σαν βάτραχος πάνω στο έδαφος και εξωθώντας σε μια όλο και πιο αγριεμένη επίδειξη της μανίας του το εξαγριωμένο λαγωνικό, το οποίο πηδούσε μανιωδώς εμπρός του, με κάθε τρόπο εφευρετικής και υπολογισμένης αναλγησίας.
Και τότε στη στιγμή συνέβη! Δεν ήταν η αλυσίδα που έσπασε, μα το κολάρο που ξεσφίχτηκε, γιατί ήταν κατασκευασμένο για ένα νέας γης με χοντρό λαιμό. Ακούσαμε τη κλαγγή από το μέταλλο που έπεσε, και την επόμενη στιγμή γέρος και σκυλί κυλιόντουσαν στο έδαφος αγκαλιά, με το δεύτερο να γαυγίζει μανιασμένα, και τον πρώτο να στριγγλίζει με μια παράξενη στριγκή τσιρίδα - 97 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς τρόμου. Η ζωή του καθηγητή κρεμόταν από μια κλωστή 17. Το αγριεμένο πλάσμα τον είχε πιάσει για τα καλά από το λαιμό, οι κυνόδοντες του είχαν δαγκώσει βαθιά, και εκείνος ήταν αναίσθητος πριν προλάβουμε να φτάσουμε κοντά τους και να τους χωρίσουμε. Ίσως να είχε αποβεί ιδιαιτέρως επικίνδυνο το έργο μας, μα η φωνή του Μπένετ και η παρουσία του έφεραν στη στιγμή το λυκόσκυλό στα λογικά του. Η αναστάτωση είχε φέρει τον νυσταγμένο και έκπληκτο αμαξά από το δωμάτιο του πάνω από τους στάβλους. «Δεν εκπλήσσομαι,» είπε, κουνώντας το κεφάλι του. «Τον έχω δει να κάνει ξανά. Ήξερα πως ο σκύλος θα του ριχνόταν αργά ή γρήγορα.» Το λαγωνικό δέθηκε, και μαζί μεταφέραμε τον καθηγητή στο δωμάτιο του, όπου ο Μπένετ, ο οποίος είχε πτυχίο ιατρού, με βοήθησε να επιδέσουμε τον κομματιασμένο λαιμό του. Τα κοφτερά δόντια είχαν περάσει επικίνδυνα κοντά από την καρωτίδα, και η αιμορραγία ήταν σοβαρή. Σε μισή ώρα ο κίνδυνος είχε περάσει, είχα κάνει στο ασθενή μια ένεση μορφίνης, και είχε βυθιστεί σε ένα βαθύ ύπνο. Τότε, και μόνο τότε, καταφέραμε να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλο και να προβούμε σε έναν απολογισμό της κατάστασης. «Πιστεύω πως θα έπρεπε να τον δει ένας καλός χειρούργος,» είπα. «Για όνομα του θεού, όχι!» αναφώνησε ο Μπένετ. «Επί του παρόντος το σκάνδαλο έχει περιοριστεί εντός του σπιτιού. Είναι ασφαλές με μας. Αν βγει παραέξω από αυτούς τους τοίχους δεν θα σταματήσει πουθενά. Συλλογιστείτε τη θέση του στο πανεπιστήμιο, την πανευρωπαϊκή του φήμη, τα αισθήματα της κόρης του.» «Ακριβώς,» είπε ο Χολμς. «Πιστεύω πως είναι πολύ πιθανό να κρατήσουμε το ζήτημα για τους εαυτούς μας, και επίσης να αποτρέψουμε την επανάληψη του τώρα που τα χέρια μας είναι ελεύθερα. Το κλειδί από την αλυσίδα του ρολογιού, κύριε Μπένετ. Ο Μακφέηλ θα φρουρήσει τον ασθενή και θα μας ενημερώσει αν υπάρξει κάποια μεταβολή.
17
It was a very narrow thing for the professor's life.
- 98 -
Arthur Conan Doyle Για να δούμε τι θα βρούμε στο μυστηριώδες κουτί του καθηγητή.» Δεν υπήρχαν πολλά, μα ήταν αρκετά— ένα άδειο φιαλίδιο, ένα ακόμη μισογεμάτο, μια υποδερμική σύριγγα, αρκετές επιστολές σε ένα στρυφνό, ξένο γραφικό χαρακτήρα. Τα σημάδια πάνω στους φακέλους φανέρωναν πως ήταν αυτές που είχαν αναστατώσει τη ρουτίνα του γραμματέα, και καθένα είχε αποσταλεί και σημανθεί από την οδό Κομέρσιαλ έχοντας υπογραφεί ως «Α. Ντοράκ. Επρόκειτο για απλά τιμολόγια αναφέροντας πως μια νέα φιάλη αποστελλόταν στον καθηγητή Πρέσμπουρι, ή μια απόδειξη λήψης χρημάτων. Υπήρχε ένας ακόμη φάκελος, ωστόσο, σε μια πλέον εκλεπτυσμένη γραφή φέροντας την Αυστριακή σφραγίδα με ταχυδρομική σήμανση από την Πράγα. «Εδώ έχουμε το υλικό μας!» αναφώνησε ο Χολμς καθώς τον άνοιξε σχίζοντας το κάλυμμα. ΕΝΤΙΜΟΤΑΤΕ ΣΥΝΑΔΕΛΦΕ [έλεγε] : Εκ της εξέχουσας επίσκεψης σας σκέφτηκα πολύ την περίπτωση σας, και παρότι στις περιστάσεις σας υπάρχουν ορισμένοι ιδιαίτεροι λόγοι για τη θεραπεία σας, θα συνιστούσα εντούτοις προσοχή, καθώς τα αποτελέσματα μου έδειξαν πως δεν είναι εντελώς ακίνδυνη. Κατά πάσα πιθανότητα ο ορός των ανθρωποειδών θα ήταν καλύτερος. Έχω, όπως σας εξήγησα, χρησιμοποιήσει μαυρο-πρόσωπο σεμνοπίθηκο επειδή είχα πρόσβαση σε ένα δείγμα. Ο σεμνοπίθηκος είναι, φυσικά, ένας από τους τετράποδους βαδιστές και αναρριχητής, ενώ τα ανθρωποειδή βαδίζουν στητά και από όλες τις απόψεις είναι περισσότερο συμβατά. Σας εκλιπαρώ να λάβετε κάθε δυνατή προφύλαξη πως δεν θα υπάρξει κάποιο πρόωρη αποκάλυψη της διαδικασίας. Έχω έναν ακόμη πελάτη στην Αγγλία, και ο Ντοράκ είναι ο πράκτορας και για τους δυο σας. Θα εκτιμηθούν οι εβδομαδιαίες αναφορές. Δικός σας μετά τιμής, Χ. ΛΟΒΕΝΣΤΑΙΝ - 99 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Λόβενσταϊν! Το όνομα επανέφερε στη μνήμη μου ορισμένα αποσπάσματα από κάποια εφημερίδα τα οποία μιλούσαν για έναν άσημο επιστήμονα που αγωνιζόταν μέσω κάποιας άγνωστης μεθόδου να ανακαλύψει το μυστικό της αναζωογόνησης και το ελιξίριο της ζωής. Ο Λόβενσταϊν της Πράγας! Ο Λόβενσταϊν με τον θαυμαστό ενδυναμωτικό ορό, ξεκομμένος από το επάγγελμα επειδή αρνήθηκε να φανερώσει τις πηγές του. Με λίγα λόγια ανέφερα όσα θυμόμουν. Ο Μπένετ είχα πάρει ένα εγχειρίδιο ζωολογίας από τη βιβλιοθήκη. «’Σεμνοπίθηκος’,» διάβασε, «ο μεγάλος μαυροπρόσωπος πίθηκος των πλαγιών των Ιμαλάϊων, ο μεγαλόσωμος και σχεδόν ανθρωπόμορφος από τους αναρριχητές πιθήκους.‘ Πολλές πληροφορίες παραθέτονται. Λοιπόν, χάρη σε εσάς, κύριε Χολμς, είναι απολύτως σαφές πως εντοπίσαμε το κακό στην πηγή του.» «Η πραγματική πηγή,» είπε ο Χολμς, «έγκειται, φυσικά, σε εκείνη την άκαιρη ερωτοδουλειά η οποία έδωσε στον παρορμητικό καθηγητή μας την ιδέα πως θα μπορούσε να πραγματοποιήσει την επιθυμία του μεταβαλλόμενος σε έναν νεαρότερο άντρα. Όταν κάποιος προσπαθεί να υπερβεί τη φύση του καθίσταται και επιρρεπής να την υποβιβάσει κατά πολύ. Κι ο ανώτερος άνθρωπος ενδέχεται να επιστρέψει σε ζωώδη κατάσταση αν εγκαταλείψει τον ίσιο δρόμο του πεπρωμένου.» Κάθισε συλλογισμένος για λίγο με το φιαλίδιο στο χέρι του, κοιτάζοντας το διάφανο υγρό εντός του. «Όταν γράψω σε εκείνο τον άνθρωπο και του αναφέρω πως τον θεωρώ εγκληματικά υπόλογο για τα δηλητήρια τα οποία κυκλοφορεί, δεν θα έχουμε περισσότερα προβλήματα. Μα ίσως να συμβεί ξανά. Άλλοι ίσως να βρουν έναν καλύτερο τρόπο. Υπάρχει κίνδυνος εκεί— ένας χειροπιαστός κίνδυνος για την ανθρωπότητα. Συλλογίσου, Γουώτσον, πώς οι υλιστές, οι ηδυπαθείς, οι κοσμικοί θα μπορούσαν όλοι τους να επιμηκύνουν τις άχρηστες ζωές τους. Οι πνευματικοί δεν θα απέφευγαν το κάλεσμα από κάτι ανώτερο. Θα αποτελούσε την επιβίωση των λιγότερο ικανών. Σε τι είδους οχετό θα μεταβαλλόταν ο άμοιρος ο κόσμος μας;» Ξάφνου ο ονειροπό- 100 -
Arthur Conan Doyle λος εξαφανίστηκε, και ο Χολμς, ο άνθρωπος της δράσης, τινάχτηκε από την καρέκλα του. «Πιστεύω πως δεν υπάρχει κάτι περισσότερο να ειπωθεί, κύριε Μπένετ. Τα διάφορα περιστατικά πλέον θα ταιριάξουν άνετα στο γενικότερο πλάνο. Ο σκύλος, φυσικά, είχε επίγνωση της αλλαγής πολύ πιο γρήγορα από εσάς. Η όσφρηση του θα το επιβεβαίωνε. Ήταν ο πίθηκος, και όχι ο καθηγητής, εκείνος στον οποίο επιτέθηκε ο Ρόι, όπως ήταν ο πίθηκος που τσιγκλούσε τον Ρόι. Το σκαρφάλωμα ήταν μια από τις απολαύσεις του ζώου. Και ήταν όλως τυχαίως, όπως το εκλαμβάνω, που το πάρεργο του τον έφερε στο παράθυρο της νεαρής κυρίας. Έχει ένα πρωινό τραίνο για την πόλη, Γουώτσον, μα νομίζω πως θα έχουμε λίγη ώρα για ένα φλιτζάνι τσάι στη Ντάμα πριν το προλάβουμε.
- 101 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
- 102 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια του Βρικόλακα του Σάσεξ Ο Χολμς είχε διαβάσει προσεκτικά ένα σημείωμα το οποίο αποτελούσε το τελευταίο ταχυδρομείο που είχε έρθει. Κατόπιν, με ένα ξερόγελο το οποίο αποτελούσε ό,τι πλησιέστερο σε γέλιο για εκείνον, το πέταξε προς το μέρος μου. «Για μίγμα του σύγχρονου και του μεσαιωνικού, του πρακτικού και του ακραία φανταστικού, πιστεύω πως μετά βεβαιότητας αποτελεί το όριο,» είπε. «Τι συμπεραίνεις εξ αυτού, Γουώτσον;» Διάβασα το ακόλουθο: 46, ΠΑΛΑΙΟ ΤΖΕΡΙ [JEWRY], 19η Νοεμβρίου Θέμα: Βρικόλακες ΚΥΡΙΕ: Ο πελάτης μας, κύριος Ρόμπερτ Φέργκιουσον, της Φέργκιουσον και Μουίρχεντ, έμποροι τσαγιού, επί της οδού Μίνσινγκ, προέβη σε ένα ερώτημα προς εμάς σε επικοινωνία της αυτής ημερομηνία αναφορικά με βρικόλακες. Καθώς η εταιρεία μας εξειδικεύεται αποκλειστικά στην εκτίμηση μηχανημάτων το ζήτημα δυσκόλως εμπίπτει στις αρμοδιότητες μας, επομένως συστήσαμε στον κύριο Φέργκιουσον να σας επισκεφθεί και να παραθέσει το ζήτημα ενώπιο σας. Δεν ξεχάσαμε την επιτυχή δράση σας στην υπόθεση της Ματίλντα Μπρίγγς. Τελούμε, κύριε Μετά τιμής ΜΟΡΙΣΟΝ, ΜΟΡΙΣΟΝ ΚΑΙ ΝΤΟΝΤ. [per E.J.C.] - 103 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Το Ματίλντα Μπρίγγς δεν ήταν το όνομα κάποιας νεαρής γυναίκας, Γουώτσον,» είπε ο Χολμς με νοσταλγική φωνή. «Ήταν ένα πλοίο το οποίο σχετίζεται με το γιγαντιαίο ποντικό της Σουμάτρα, μια ιστορία για την οποία ο κόσμος δεν είναι ακόμη έτοιμος. Μα τι γνωρίζουμε για τους βρικόλακες; Και εισέρχεται εντός των αρμοδιοτήτων μας; Οτιδήποτε είναι καλύτερο από την αδράνεια, μα ειλικρινά νοιώθω λες και στραφήκαμε σε κάποιο από τα παραμύθια των Γκρίμ. Άπλωσε το χέρι σου, Γουώτσον, και δες τι έχει το να μας πει το Β 18.» Έγειρα πίσω και κατέβασα τον μεγάλο τόμο αρχειοθέτησης στον οποίο αναφέρθηκε. Ο Χολμς τον ισορρόπησε στο γόνατο του, και τα μάτια του κινήθηκαν αργά και με αγάπη προς τις καταγραφές των παλαιών υποθέσεων, που συνδυάζονταν με την συσσωρευμένη πληροφορία μιας ζωής.
«Το Ταξίδι του Γκλόρια Σκοτ,» διάβασε. «Ήταν μια άσχημη ιστορία. Έχω κάποια ανάμνηση πως έκανες μια καταγραφή της, Γουώτσον, μολονότι μου ήταν αδύνατο να σε συγχαρώ επί του αποτελέσματος. Ο Βίκτωρ Λίντς, ο παραχαράκτης. Η φαρμακερή σαύρα ή γκίλα. Αξιόλογη αυτή
[Σ. τ. Μ.] Όπως πάντα η αναφορά του V απλά μεταφράζεται στο B [Vampire – Βρικόλακας] και όλα τα υπόλοιπα παραμένουν αμετάβλητα από το αρχικό κείμενο.
18
- 104 -
Arthur Conan Doyle η υπόθεση! Βιτόρια, η καλλονή του τσίρκου 19. Ο Βάντερμπιτ και ο Γιέγκμαν. Οχιές. Βίγκορ, το θαύμα του Χάμερσμιθ. Για δες! Για δες! Το καλό αξιόπιστο αρχείο. Είναι αξεπέραστο. Άκου αυτό, Γουώτσον. Βαμπιρισμός στην Ουγγαρία. Και πάλι, Βρικόλακες στην Τρανσυλβανία.» Γύρισε τις σελίδες με ενθουσιασμό μα μετά από ένα σύντομο έντονο ξεφύλλισμα άφησε το μεγάλο βιβλίο να πέσει με ένα γρύλισμα απογοήτευσης. «Σκουπίδια, Γουώτσον, σκουπίδια! Τι σχέση έχουμε εμείς με πτώματα που περπατάν και που μπορούν να κρατηθούν στους τάφους του με σφήνες στην καρδιά τους; Είναι καθαρή παραφροσύνη.» «Μα ασφαλώς,» είπα, «ο βρικόλακας δεν είναι απαραιτήτως ένας νεκρός; Ένας ζωντανός μπορεί να έχει το συνήθειο. Έχω διαβάσει, επί παραδείγματι, πως οι γέροι πίνουν το αίμα των νέων για να διατηρήσουν τη νιότη τους.» «Έχεις δίκιο, Γουώτσον. Αναφέρει τον θρύλο σε κάποια από τις παραπομπές. Μα θα δώσουμε προσοχή σε τέτοια πράγματα; Αυτό το πρακτορείο στέκεται σταθερά προσγειωμένο στη γη, και εκεί θα παραμείνει. Ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος για μας. Δεν χρειάζονται και τα αιτήματα των φαντασμάτων. Φοβούμαι πως δεν μπορούμε να πάρουμε τον κύριο Ρόμπερτ Φέργκιουσον και πολύ σοβαρά. Πιθανόν αυτό το σημείωμα να προέρχεται από εκείνον και ίσως να ρίξει κάποιο φως επί του ζητήματος που τον απασχολεί.» Σήκωσε ένα δεύτερο γράμμα το οποίο βρισκόταν απαρατήρητο επί του γραφείου καθώς είχαμε απορροφηθεί με το πρώτο. Αυτό άρχισε να το διαβάζει με ένα χαμόγελο θυμηδίας επί του προσώπου του το οποίο σταδιακά έσβησε σε μια έκφραση έντονου ενδιαφέροντος και συγκέντρωσης. Όταν το είχε τελειώσει κάθισε για λίγη ώρα χαμένο σε σκέψη με το γράμμα να κρέμεται από τα δάκτυλα του. Τέλος, με ένα ξάφνιασμα, ξύπνησε από το ρεμβασμό του. « Τσίζμανς, Λάμπερλι. Που βρίσκεται το Λάμπερλι, Γουώτσον;» 19
The circus belle – αν τώρα αυτή είναι αναφορά στο Πικαντίλυ δεν έχω ιδέα.
- 105 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Είναι στο Σάσεξ, νοτίως του Χόρσαμ.» «Όχι και πολύ μακριά, ε; Και το Τσίζμανς;» «Γνωρίζω εκείνη την περιοχή, Χολμς. Είναι γεμάτη από παλιά σπίτια τα οποία φέρουν το όνομα των ανθρώπων που τα έχτισαν αιώνες πριν. Βρίσκεις Όντλις, Χάρβις και Κάριτονς— οι άνθρωποι έχουν ξεχαστεί μα τα ονόματα ζουν στα σπίτια τους.» «Ακριβώς,» είπε ο Χολμς παγερά. Ήταν μια από τις ιδιαιτερότητες της περήφανης, ανεξάρτητης φύσης που παρότι καταχωρούσε κάθε νέα πληροφορία με μεγάλη τάξη και ακρίβεια στο μυαλό του, σπανίως πραγματοποιούσε κάποια αναγνώριση προς τον πληροφοριοδότη. «Μάλλον φαντάζομαι πως θα μάθουμε πολύ περισσότερα σχετικά με το Τσίζμανς, του Λάμπερλι, πριν τελειώσουμε. Το γράμμα είναι, όπως έλπιζα, από τον Ρόμπερτ Φέργκιουσον. Επί τη ευκαιρία ισχυρίζεται πως είναι γνωστός σου.» «Με μένα;» «Καλύτερα να το διαβάσεις.» Μου παρέδωσε το γράμμα. Είχε ως επικεφαλίδα την αναφορά της ημερομηνίας. ΑΓΑΠΗΤΕ ΚΥΡΙΕ ΧΟΛΜΣ [έλεγε]: Με συνέστησαν σε εσάς οι δικηγόροι μου, μα ειλικρινά το ζήτημα είναι τόσο εξαιρετικά λεπτό που είναι πλέον δύσκολο να το συζητήσω. Αφορά ένα φίλο τον οποίο εκπροσωπώ. Ο κύριος αυτός είναι παντρεμένος για περίπου μια πενταετία με μια Περουβιανή κυρία, την κόρη ενός Περουβιανού εμπόρου, την οποία είχε γνωρίσει σε σχέση με την εισαγωγή αζωτούχων λιπασμάτων. Η κυρία ήταν πολύ όμορφη, μα το γεγονός της αλλοδαπής καταγωγής της και της ξένης θρησκείας της πάντοτε προκαλούσε μια απομάκρυνση των ενδιαφερόντων και των συναισθημάτων μεταξύ των συζύγων, έτσι ώστε κατόπιν κάποιας περιόδου η αγάπη ίσως να πάγωσε προς αυτή και ίσως να έχει φθάσει να θεωρεί την ένωση τους ως ένα λάθος. Αισθάνθηκε πως υπήρχαν πλευρές - 106 -
Arthur Conan Doyle του χαρακτήρα της τις οποίες ποτέ δεν θα μπορούσε να εξερευνήσει ή να κατανοήσει. Αυτό ήταν το πλέον οδυνηρό καθώς εκείνη ήταν η πλέον στοργική σύζυγος που κάποιος άντρας θα μπορούσε να έχει— καθόλα τα φαινόμενα απολύτως αφοσιωμένη. Τώρα στο θέμα το οποίο θα καταστήσω περισσότερο σαφές όταν συναντηθούμε. Ειλικρινά, αυτό το σημείωμα είναι απλά για να σας προσφέρω μια γενική ιδέα της κατάστασης και να εξακριβώσω αν όντως ενδιαφέρεστε για το ζήτημα. Η κυρία άρχισε να επιδεικνύει ορισμένα παράξενα γνωρίσματα εντελώς ξένα προς τη συνήθη γλυκιά και ευγενική της συμπεριφορά. Ο κύριος έχει παντρευτεί δεύτερη φορά και έχει ένα γιο από την πρώτη του σύζυγο. Το αγόρι είναι τώρα δεκαπέντε, ένας πολύ χαριτωμένος και τρυφερός νέος, αν και ατυχώς πληγωμένος από ένα ατύχημα κατά την παιδική του ηλικία. Δυο φορές η γυναίκα πιάστηκε να επιτίθεται στο φουκαριάρικο το παλικάρι κατά τον πλέον προκλητικό τρόπο. Κάποτε τον χτύπησε με ένα ραβδί και άφησε μια ουλή στο χέρι του. Αυτό ήταν μικρό ζήτημα, ωστόσο, εν συγκρίσει με την αντιμετώπιση της προς το ίδιο της το παιδί, έναν αξιαγάπητο αγόρι λιγότερο από ενός έτους σε ηλικία. Σε μια περίσταση περίπου προ μηνός το παιδί αφέθηκε από την τροφό του για μερικά λεπτά. Μια δυνατή κραυγή από το μωρό, σαν από πόνο, έφερε την τροφό πίσω. Καθώς έτρεξε μέσα στο δωμάτιο είδε την εργοδότρια της, την κυρία, να σκύβει πάνω από το μωρό, και εμφανώς να δαγκώνει το λαιμό του. Υπήρχε ένα μικρό τραύμα στο λαιμό από όπου μια μικρή ροή αίματος είχε κυλήσει. Η τροφός ήταν τόσο τρομοκρατημένη που ήθελε να καλέσει τον σύζυγο, μα η κυρία την παρακάλεσε να μην το κάνει και μάλιστα της έδωσε πέντε λίρες ως τίμημα για τη σιωπή της. Καμία εξήγηση δεν δόθηκε όμως, και για την ώρα το ζήτημα προσπεράστηκε. Άφησε, ωστόσο, μια τρομερή εντύπωση επί του μυαλού της τροφού, και από την ώρα εκείνη άρχισε να παρακολουθεί την κυρία της από κοντά και να κρατά υπό τη στενή της φύλαξη το μωρό, το οποία στοργικά αγαπούσε. Της φαινόταν πως ακόμη κι όπως παρακολουθούσε - 107 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς τη μητέρα, έτσι και η μητέρα παρακολουθούσε εκείνη, και πως κάθε φορά που ήταν υποχρεωμένη να αφήσει το μωρό μόνο η μητέρα περίμενε για να το πλησιάσει. Μέρα και νύχτα η τροφός φυλούσε το παιδί, και μέρα και νύχτα η σιωπηλή, άγρυπνη μάνα έμοιαζε να καραδοκεί όπως ο λύκος περιμένει το αρνί. Θα πρέπει να σας ακούστηκε απίστευτο, και όμως σας ικετεύω να το λάβετε σοβαρά, γιατί η ζωή του παιδιού και η λογική του άντρα ίσως να εξαρτηθούν από αυτό. Εντέλει έφτασε μια τρομερή μέρα όταν τα γεγονότα δεν γινόταν πλέον να συγκαλυφθούν από το σύζυγο. Τα νεύρα της τροφού είχαν ενδώσει, δεν μπορούσε πλέον να αντέξει το βάρος, και άνοιξε την καρδιά της για όλα αυτά στο σύζυγο. Σε εκείνον έδωσαν την εντύπωση μιας τόσο ακραίας ιστορίας όπως πιθανόν να σας φαίνεται κι εσάς. Γνώριζε πως η σύζυγος του ήταν μια στοργική γυναίκα, και παρεκτός των επιθέσεων του προγονού της, ήταν στοργική μητέρα. Γιατί, τότε, να πλήγωνε το ίδιο το αγαπημένο μωράκι; Είπε στην τροφό πως τα φανταζόταν, πως οι υποψίες της ήταν υποψίες κάποιας τρελής και πως τέτοιες συκοφαντίες εναντίον της κυρίας της δεν θα γίνονταν ανεκτές. Καθώς μιλούσαν μια αιφνίδια κραυγή πόνου ακούστηκε. Τροφός και αφέντης έτρεξαν στο παιδικό δωμάτιο. Φανταστείτε τα συναισθήματα του, κύριε Χολμς, όταν είδε τη σύζυγο του να σηκώνεται από μια γονατιστή στάση πλάι στο λίκνο και είδε αίμα επί του εκτεθειμένου λαιμού του παιδιού μα και επί του σεντονιού. Με μια κραυγή τρόμου, έστρεψε το πρόσωπο της γυναίκας του στο φως και είδε αίμα τριγύρω από τα χείλη της. Ήταν εκείνη— εκείνη υπεράνω πάσης αμφιβολίας— που είχε πιεί το αίμα του φουκαριάρικου του μωρού. Έτσι έχει το ζήτημα. Τώρα βρίσκεται περιορισμένη στο δωμάτιο της. Δεν έχει υπάρξει καμία εξήγηση. Ο σύζυγος έχει σχεδόν παραφρονήσει. Γνωρίζει, και γνωρίζω, ελάχιστα για τον βαμπιρισμό πέραν του ονόματος. Είχαμε φαντασθεί πως επρόκειτο για κάποια φανταστική ιστορία από ξένα μέρη. Και όμως εδώ στην ίδια την καρδιά του Αγγλικού Σάσεξ— βασικά, όλα αυτά είναι δυνατόν να συζητηθούν μαζί σας το πρωί. Θα με δείτε; Θα - 108 -
Arthur Conan Doyle χρησιμοποιήσετε τις σπουδαίες ικανότητες σας στο να συνδράμετε έναν αλαφιασμένο άνθρωπο. Αν ναι, τηλεγραφήστε αν έχετε την καλοσύνη στον Φέργκιουσον, Τζίζμανς, στο Λάμπερλι, και θα βρίσκομαι στο διαμέρισμα σας στις δέκα η ώρα. Μετά τιμής ΡΟΜΠΕΡΤ ΦΕΡΓΚΙΟΥΣΟΝ Υστερόγραφο: Πιστεύω πως ο φίλος σας ο Γουώτσον έπαιζε ράγκμπι για το Μπλάκχηθ όταν ήμουν μέσος αμυντικός για το Ρίτσμοντ. Είναι η μοναδική προσωπική σύσταση που μπορώ να προσφέρω. «Φυσικά και τον θυμάμαι,» είπα καθώς απόθεσα κάτω το γράμμα. «Ο μεγάλος Μπομπ Φέργκιουσον, ο καλύτερος μέσος αμυντικός που είχε ποτέ το Ρίτσμοντ. Ήταν πάντοτε ένας καλοσυνάτος τύπος. Το ‘χει στο αίμα του να νοιάζεται σχετικά με την υπόθεση κάποιου φίλου.» Ο Χολμς με κοίταξε συλλογισμένα και κούνησε το κεφάλι του. «Δεν κατανοώ ποτέ τα όρια σου, Γουώτσον,» είπε. «Υπάρχουν ανεξερεύνητες δυνατότητες όσον αφορά εσένα. Στείλε ένα τηλεγράφημα κάτω, σαν καλό παιδί. ‘Θα εξετάσουμε την υπόθεση σας ευχαρίστως.’» «Την υπόθεση σας!» «Δεν πρέπει να τον αφήσουμε να φαντάζεται πως το γραφείο αποτελεί σπίτι για ανόητους. Φυσικά και είναι η υπόθεση του. Στείλε του το τηλεγράφημα και άσε το ζήτημα να μείνει ως έχει μέχρι το πρωί.» Εγκαίρως στις δέκα η ώρα το επόμενο πρωί ο Φέργκιουσον εισήλθε γοργά στο δωμάτιο μας. Τον θυμόμουν ως ένα ψηλό, γεμάτο, με λυγερά άκρα και μια έξοχη ταχύτητα που τον βοηθούσε να υπερβαίνει πολλούς αντιπάλους 20. Είναι βέβαιο πως δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο επώδυνο από το 20
and a fine turn of speed which had carried him round many an opposing back
- 109 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς να συναντάς έναν καταρρακωμένο αθλητή, τον οποίον γνώρισες στο απόγειο του. Η μεγάλη του κορμοστασιά είχε ενδώσει, τα ανοιχτόξανθα μαλλιά του είχαν αραιώσει, και οι ώμοι του είχαν κυρτώσει. Φοβούμαι πως προξένησα αντίστοιχα συναισθήματα σε εκείνον. «Τι έγινε, Γουώτσον,» είπε, και η φωνή του ήταν ακόμη βαθιά και εγκάρδια. «Δεν μοιάζεις καν με τον άντρα που ήσουν όταν σε πέταξα πάνω από τα σκοινιά στον κόσμο στο παλιό Ντηρ Παρκ. Υποθέτω πως κι εγώ επίσης άλλαξα λιγάκι. Μα είναι οι τελευταίες μια ή και δυο μέρες που με γέρασαν. Βλέπω από το τηλεγράφημα σας, κύριε Χολμς, πως είναι μάταιο να υποκρίνομαι πως είμαι ο εκπρόσωπος κάποιου άλλου.» «Είναι απλούστερο να διαπραγματευόμαστε άμεσα,» είπε ο Χολμς. «Φυσικά και είναι. Μα μπορείτε να φαντασθείτε πόσο δύσκολο είναι όταν μιλάς για τη γυναίκα την οποία είσαι υποχρεωμένος να προστατεύεις και να βοηθάς. Τι να κάνω; Πώς να πάω στην αστυνομία με μια τέτοια ιστορία; Και ωστόσο τα παιδιά πρέπει να προστατευθούν. Είναι τρέλα, κύριε Χολμς; Είναι κάτι στο αίμα; Είχατε κάποια παρόμοια υπόθεση στην εμπειρία σας; Για όνομα του θεού, δώστε μου κάποια συμβουλή, γιατί τα ‘χω χαμένα.» «Πολύ φυσικό, κύριε Φέργκιουσον. Τώρα καθίστε και συγκεντρωθείτε και δώστε μου μερικές σαφείς απαντήσεις. Σας διαβεβαιώνω πως απέχω πολύ από το να τα ‘χω χαμένα, και ότι ευελπιστώ πως θα βρούμε κάποια λύση. Πρώτα από
- 110 -
Arthur Conan Doyle όλα, πείτε μου τα μέτρα που πήρατε. Είναι η σύζυγος σας ακόμη κοντά στα παιδιά;» «Είχαμε μια φοβερή σκηνή. Είναι η πλέον στοργική γυναίκα, κύριε Χολμς. Αν ποτέ γυναίκα αγάπησε άντρα ολόκαρδα και ολόψυχα, έτσι με αγάπα. Πληγώθηκε βαθιά που ανακάλυψα αυτό το φρικτό, αυτό το απίστευτο μυστικό. Δεν ήθελε καν να μιλήσει. Δεν έδωσε καμία απάντηση στις επιπλήξεις μου, παρεκτός με κοίταξε με ένα ξετρελαμένο, απεγνωσμένο βλέμμα στα μάτια της. Κατόπιν έτρεξε στο δωμάτιο της και κλειδώθηκε μέσα. Από τότε αρνείται να με δει. Έχει μια υπηρέτρια η οποία ήταν μαζί της πριν τον γάμο, Ντολόρες το όνομα της— περισσότερο φίλη παρά υπηρέτρια. Της πηγαίνει το φαγητό.» «Τότε το παιδί δεν διατρέχει άμεσο κίνδυνο;» «Η κυρία Μέισον, η τροφός, έχει ορκιστεί πως δεν θα το αφήσει στιγμή, μέρα ή νύχτα. Μπορώ να την εμπιστευθώ απολύτως. Ανησυχώ περισσότερο για τον κακομοίρη το Τζακ, γιατί, όπως σας ανέφερα στο σημείωμα μου, έχει δεχθεί δυο φορές επίθεση από εκείνη.» «Μα ποτέ δεν πληγώθηκε;» «Όχι, τον χτύπησε βάναυσα. Και εκεί είναι το πιο άσχημο γιατί είναι ένας μικρός άκακος ανάπηρος.» Τα κάτισχνα χαρακτηριστικά του Φέργκιουσον μαλάκωσαν καθώς μίλησε για το γιο του. «Θα φανταζόσασταν πως η κατάσταση του αγαπητού παλικαριού θα μαλάκωνε την καρδιά καθενός. Μια πτώση στην παιδική ηλικία και μια παραμορφωμένη σπονδυλική στήλη, κύριε Χολμς. Μα την πλέον αγαπητή, πλέον τρυφερή καρδιά μέσα του.» Ο Χολμς είχε ανασηκώσει το χθεσινό γράμμα και το ξαναδιάβαζε. «Ποιοι άλλοι ένοικοι βρίσκονται στην οικία σας, κύριε Φέργκιουσον;» «Δυο υπηρέτες που δεν βρίσκονται καιρό μαζί μας. Ένας σταβλίτης, ο Μάικλ, ο οποίος κοιμάται στο σπίτι. Η σύζυγος μου, εγώ, ο γιος μου ο Τζακ, το μωρό, η Ντολόρες, και η κυρία Μέισον. Αυτοί είμαστε όλοι.»
- 111 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Να υποθέσω πως δεν γνωρίζατε καλά τη σύζυγο σας κατά την περίοδο του γάμου σας;» «Τη γνώριζα μόλις μερικές εβδομάδες.» «Για πόσο έχει ζήσει εκείνη η υπηρέτρια η Ντολόρες μαζί της;» «Μερικά χρόνια.» «Τότε ο χαρακτήρας της συζύγου σας στην πραγματικότητα θα ήταν καλύτερα γνωστός στην Ντολόρες παρά σε εσάς;» «Ναι, μπορείτε να το πείτε.» Ο Χολμς κράτησε μια σημείωση. «Φαντάζομαι,» είπε, «πως θα είμαι περισσότερο χρήσιμος στο Λάμπερλι από όσο εδώ. Αποτελεί κατ’ εξοχήν υπόθεση προσωπικής έρευνας. Αν η κυρία παραμείνει στο δωμάτιο της η παρουσία μας δεν θα την ενοχλούσε ούτε θα την αναστάτωνε. Φυσικά, θα μείνουμε στο πανδοχείο.» Ο Φέργκιουσον έκανε μια χειρονομία ανακούφισης. «Είναι κάτι το οποία έλπιζα, κύριε Χολμς. Υπάρχει ένα έξοχο τραίνο στις δυο από την Βικτόρια, αν μπορείτε να έρθετε.» «Φυσικά και μπορούμε να έρθουμε. Υπάρχει μια ανάπαυλα επί του παρόντος. Μπορώ να σας προσφέρω τις αμέριστες ικανότητες μου. Ο Γουώτσον, φυσικά, θα ‘ρθει μαζί μας. Μα υπάρχουν κάνα δυο σημεία για τα οποία θα επιθυμούσα να είμαι βέβαιος πριν ξεκινήσουμε. Η δυστυχής αυτή κυρία, όπως αντιλαμβάνομαι, εμφαίνεται να έχει επιτεθεί και στα δυο παιδιά, το ίδιο της το μωρό, και τον μικρό σας γιο;» «Έτσι είναι.» «Μα η βιαιοπραγία λαμβάνει διαφορετικές μορφές, έτσι δεν είναι; Έδειρε το γιο σας.» «Μια φορά με ένα ραβδί και μια πολύ βάναυσα με τα χέρια της.» «Έδωσε κάποια εξήγηση γιατί τον χτύπησε;» «Καμία παρεκτός πως τον μισούσε. Το επανέλαβε επανειλημμένα.» - 112 -
Arthur Conan Doyle «Μάλιστα, δεν είναι άγνωστο μεταξύ μητριών. Μια μεταθανάτια ζήλεια, θα λέγαμε. Είναι η κυρία ζηλιάρα εκ φύσεως;» «Ναι, είναι πολύ ζηλιάρα— ζηλιάρα με όλη τη δύναμη της φλογερής, εξωτικής της αγάπης.» «Μα το αγόρι— είναι δεκαπέντε, όπως αντιλαμβάνομαι, και πιθανόν εξαιρετικά ανεπτυγμένο στο μυαλό αφού το σώμα έχει περιοριστεί από πλευράς δραστηριότητας. Σας έδωσε κάποια εξήγηση για αυτές τις βιαιοπραγίες;» «Όχι, δήλωσε πως δεν υπήρχε κανένας λόγος.»¨ «Ήταν καλοί φίλοι σε άλλες στιγμές;» «Όχι, δεν υπήρξε ποτέ κάποια αγάπη μεταξύ τους.» «Κι εντούτοις λέτε πως είναι στοργικός;» «Ποτέ στον κόσμο δεν υπήρξε περισσότερο αφοσιωμένος γιος. Η ζωή μου είναι η ζωή του. Είναι προσηλωμένος σε ότι πω και ότι κάνω.» Για μια ακόμη φορά ο Χολμς κράτησε μια σημείωση. Για λίγη ώρα κάθισε χαμένος στις σκέψεις. «Αναμφίβολα εσείς και το αγόρι ήσασταν καλοί σύντροφοι πριν από το δεύτερο γάμο σας. Ήσασταν πάρα πολύ δεμένοι, έτσι δεν είναι;» «Πάρα πολύ.» «Και το αγόρι, έχοντας μια τόσο στοργική φύση, ήταν αφοσιωμένο, αναμφίβολα, στη μνήμη της μητέρας του;» «Πλέον αφοσιωμένο.» «Φαίνεται πως πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον παλικάρι. Υπάρχει άλλο ένα ερώτημα αναφορικά με εκείνες τις βιαιοπραγίες. Συνέβησαν οι περίεργες επιθέσεις επί του μωρού και οι βιαιοπραγίες επί του γιού σας την ίδια περίοδο;» «Στην πρώτη περίπτωση έτσι έγινε. Ήταν λες και κάποια μανία την είχε καταλάβει, και είχε ξεσπάσει την οργή της και στους δυο. Στην δεύτερη περίπτωση ήταν μόνο ο Τζακ το θύμα. Η κυρία Μέισον δεν είχε κάποιο παράπονο να κάνει όσον αφορά το μωρό.» «Αυτό σίγουρα περιπλέκει το ζήτημα.» «Δεν σας αντιλαμβάνομαι, κύριε Χολμς.»
- 113 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Πιθανόν όχι. Πρώτα σχηματίζεις προκαταρκτικές θεωρίες και αναμένεις είτε από τον χρόνο ή από την πληρέστερη γνώση να τις αναπτύξει. Μια κακή συνήθεια, κύριε Φέργκιουσον, μα η ανθρώπινη φύση είναι αδύναμη. Φοβούμαι πως ο παλιός σας φίλος έχει δώσει μια μεγαλοποιημένη άποψη των επιστημονικών μου μεθόδων. Ωστόσο, θα πω μονάχα επί της παρούσης πως το πρόβλημα σας δεν μου φαίνεται να είναι άλυτο, και πως θα περιμένετε να μας βρείτε στην Βικτόρια στις δυο η ώρα.» Ήταν απόγευμα μιας μουντής, ομιχλώδους Νοεμβριάτικης μέρας όταν, έχοντας αφήσει τις βαλίτσες μας στη Ντάμα, του Λάμπερλι, περάσαμε μέσα από το λασπωμένο μακρύ κι όλο στροφές δρόμο του Σάσεξ και τελικά φτάσαμε στην απόμερη κι αρχαία αγροικία στην οποία κατοικούσαν οι Φέργκιουσον. Επρόκειτο περί ενός μεγάλου, ακανόνιστου κτίσματος, πολύ παλιού στο κέντρο, πολύ νέου στις πτέρυγες με πανύψηλες καμινάδες τύπου Τιδόρ και μια ψηλή στέγη διάστικτη από λειχήνες φτιαγμένη από πλάκες του Χόρσαμ. Τα σκαλοπάτια είχαν διαβρωθεί σε καμπύλες, και τα αρχαία κεραμίδια τα οποία πλαισίωναν την σκεπαστή είσοδο έφεραν το σχέδιο ενός τυριού και ενός άντρα προς τιμή του αρχικού κατασκευαστή. Εντός, τα ταβάνια αυλακώνονταν από βαριά δρύινα δοκάρια, και τα ακανόνιστα πατώματα έκαναν κοιλιά σε απότομες καμπύλες. Μια οσμή ηλικίας και σήψης διαπότιζε ολόκληρο το ετοιμόρροπο κτίσμα. Υπήρχε ένα πολύ μεγάλο κεντρικό δωμάτιο στο οποίο ο Φέργκιουσον μας οδήγησε. Εδώ, σε ένα τεράστιο παλιομοδίτικο τζάκι με ένα σιδερένιο παραπέτασμα που έφερε την χρονολογία 1670, έκαιγε και τριζοβολούσε μια έξοχη φωτιά από κορμούς. Το δωμάτιο, καθώς κοίταξα τριγύρω, αποτελούσε ένα μοναδικό μίγμα από χρονολογίες και τόπους. Οι μερικώς επενδυμένοι τοίχοι θα μπορούσαν κάλλιστα να ανήκουν στον αρχικό μικροκτηματία αγρότη από το δέκατο-έβδομο αιώνα. Ήταν διακοσμημένα, ωστόσο, στο κάτω μέρος από μια σειρά
- 114 -
Arthur Conan Doyle καλά διαλεγμένων μοντέρνων χρωμάτων νερού 21, ενώ από πάνω εκεί που ο κιτρινισμένος σοβάς αντικαθιστούσε την οξιά, κρεμόταν μια έξοχη συλλογή από νοτιο-αμερικάνικα σύνεργα και όπλα, τα οποία είχαν μεταφερθεί, αναμφίβολα, από την Περουβιανή κυρία που βρισκόταν πάνω. Ο Χολμς, σηκώθηκε, με εκείνη την έντονη περιέργεια που πήγαζε από το ενθουσιώδες μυαλό του, και τα εξέτασε με κάποια προσοχή. Επέστρεψε με τα μάτια του βυθισμένα σε σκέψη. «Για δες!» αναφώνησε. «Για δες!» Ένα σπάνιελ ήταν ξαπλωμένο σε ένα καλάθι στην γωνία. Προχώρησε αργά εμπρός προς τον αφέντη του, περπατώντας με δυσκολία. Τα πίσω του πόδια κινούνταν ακανόνιστα και η ουρά ήταν πεσμένη κάτω. Έγλειψε το χέρι του Φέργκιουσον. «Τι είναι, κύριε Χολμς;» «Το σκυλί. Τι πρόβλημα έχει;» «Το ίδιο προβλημάτισε και τον κτηνίατρο. Κάποιου είδους παράλυση. Σκέφτηκε για σπονδυλική μηνιγγίτιδα. Μα περνάει. Θα είναι και πάλι καλά σύντομα— έτσι, Κάρλο;» Ένα ρίγος συναίνεσης διαπέρασε την πεσμένη ουρά. Τα μελαγχολικά μάτια του σκύλου πέρασαν από τον έναν στον άλλο. Ήξερε πως συζητούσαμε την περίπτωση του. «Προέκυψε ξαφνικά;» «Σε μια νύχτα.» «Πριν πόσο καιρό;» «Θα πρέπει να ήταν πριν τέσσερις μήνες.» «Πολύ αξιοσημείωτο. Πολύ υπαινικτικό.» «Τι βρίσκετε σε αυτό, κύριε Χολμς;» «Μια επιβεβαίωση αυτού που είχα ήδη σκεφθεί.» «Για όνομα του θεού, τι σκέφτεστε, κύριε Χολμς; Ίσως να είναι ένας απλός διανοητικός γρίφος για εσάς, μα είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για μένα! Η γυναίκα μου επίδοξη δολοφόνος— το παιδί μου σε διαρκή κίνδυνο! Μην παίζετε μαζί μου, κύριε Χολμς. Παραείναι τρομερά σοβαρό.» [Σ.τ.Μ.] - Water-colours υδάτινα χρώματα όπως το γήινα χρώματα ή μήπως χρώματα υδατοδιαλυτά; 21
- 115 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ο μεγάλος μέσος αμυντικός έτρεμε ολόκληρος. Ο Χολμς ακούμπησε καθησυχαστικά το χέρι του επί του ώμου του. «Φοβάμαι πως σας περιμένει πόνος, κύριε Φέργκιουσον, όποια κι αν είναι η λύση,» είπε. «Θα σας γλιτώσω όσο γίνεται από αυτόν. Δεν μπορώ να πω περισσότερα για την ώρα, μα πριν αφήσω τούτο το σπίτι ελπίζω πως ίσως να έχω κάτι συγκεκριμένο.» «Παρακαλώ το θεό να σας βοηθήσει! Αν μου επιτρέπετε κύριοι, θα ανέβω στο δωμάτιο της συζύγου μου να δω αν υπήρξε κάποια αλλαγή.» Έλειψε για μερικά λεπτά, κατά τη διάρκεια των οποίων ο Χολμς συνέχισε την εξέταση των παραδοξοτήτων επί του τοίχου. Όταν ο οικοδεσπότης μας επέστρεψε ήταν σαφές από το σκυθρωπό του πρόσωπο πως δεν έκανε καμία πρόοδο. Έφερε μαζί του μια ψηλή, λεπτή, μελαψή κοπέλα. «Το τσάι είναι έτοιμο, Ντολόρες,» είπε ο Φέργκιουσον. «Φρόντισε ώστε η κυρία σου να έχει ότι θελήσει.» «Είναι πολά άρρωστη,» φώναξε το κορίτσι, κοιτώντας με αγανακτισμένα μάτια τον αφέντη της. «Δεν ζητά για φαγητό. Είναι πολά άρρωστη. Θέλει γιατρό. Φοβάμαι μείνω μόνη μαζί της χωρίς γιατρό.» Ο Φέργκιουσον με κοίταξε με μια ερώτηση στη ματιά του. «Θα χαιρόμουν να βοηθήσω σε κάτι.» «Θα δεχθεί η κυρία σου τον δόκτωρ Γουώτσον;» «Εγώ παίρνω αυτόν. Δεν ζητάω άδεια. Θέλει γιατρό.» «Τότε θα έρθω αμέσως μαζί σου.» Ακολούθησα το κορίτσι, το οποίο έτρεμε από έντονα συναισθήματα, ανεβαίνοντας τις σκάλες και κατηφορίζοντας σε έναν αρχαίο διάδρομο. Στην άκρη του υπήρχε μια βαριά πλαισιωμένη από σίδερο πόρτα. Μου δόθηκε η εντύπωση καθώς την κοίταζα πως αν ο Φέργκιουσον επιχειρούσε να δει τη σύζυγο του δια της βίας δεν θα ήταν και πολύ εύκολο. Το κορίτσι τράβηξε ένα κλειδί από την τσέπη της και η βαριά
- 116 -
Arthur Conan Doyle δρύινη πόρτα έτριξε στους μεντεσέδες της. Πέρασα μέσα και εκείνη ακολούθησε γοργά, κλειδώνοντας την πόρτα πίσω της. Στο κρεβάτι μια γυναίκα κειτόταν η οποία ήταν σαφές πως είχε ψηλό πυρετό. Είχε μόλις τις αισθήσεις της, μα καθώς μπήκα ανασήκωσε ένα ζευγάρι τρομαγμένων μα όμορφων ματιών και με κοίταξε με ανησυχία. Βλέποντας έναν ξένο φάνηκε να ανακουφίζεται και βυθίστηκε ξανά με έναν αναστεναγμό στο μαξιλάρι της. Πήγα κοντά της με μερικές καθησυχαστικές κουβέντες, και εκεί έμεινε ακίνητη καθώς μέτρησα το σφυγμό και τη θερμοκρασία της. Και τα δυο ήταν ψηλά, και ωστόσο η εντύπωση μου ήταν πως η κατάσταση της ήταν περισσότερο εκείνη μιας εγκεφαλικής και νευρικής ταραχής παρά μιας πραγματικής κρίσης. «Ξαπλώνει εκεί μια μέρα, δυο μέρα. Φοβάμαι πως πεθάνει,» είπε το κορίτσι.
Η γυναίκα έστρεψε το αναψοκοκκινισμένο και όμορφο πρόσωπο της προς το μέρος μου. «Που είναι ο σύζυγος μου;» «Βρίσκεται κάτω και θα ήθελε να σας δει.» - 117 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Δεν θα τον δω. Δεν θα τον δω.» Τότε φάνηκε να παρασύρεται σε ένα παραλήρημα. «Ένα τέρας! Ένα τέρας! Ω, τι θα κάνω με αυτό το δαίμονα;» «Μπορώ να βοηθήσω με κάποιο τρόπο;» «Όχι. Κανείς δεν μπορεί να βοηθήσει. Όλα χάθηκαν. Ότι κι αν κάνω, όλα χάθηκαν.» Η γυναίκα πρέπει να είχε κάποια περίεργη φαντασίωση. Δεν θα μπορούσα να δω τον έντιμο Μπομπ Φέργκιουσον στο χαρακτήρα του τέρατος ή του δαίμονα. «Μαντάμ,» είπα, «ο σύζυγος σας αγαπάει πολύ. Έχει στενοχωρηθεί βαθύτατα από αυτό το συμβάν.» Και πάλι έστρεψε εκείνα τα θεσπέσια μάτια πάνω μου. «Με αγαπάει. Ναι. Μα εγώ δεν τον αγαπώ; Δεν τον αγαπώ ώστε να θυσιαστώ παρά να ραγίσω την τρυφερή του καρδιά; Έτσι τον αγαπώ. Και όμως σκέφτηκε για μένα— μίλησε για μένα έτσι.» «Είναι βυθισμένος στη θλίψη, μα δεν καταλαβαίνει.» «Όχι, δεν καταλαβαίνει. Μα θα έπρεπε να εμπιστευθεί.» «Δεν θέλετε να τον δείτε;» πρότεινα. «Όχι, όχι, δεν μπορώ να ξεχάσω εκείνα τα τρομερά λόγια ούτε και το βλέμμα στο πρόσωπο του. Δεν θα τον δω. Πηγαίνετε. Δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα για μένα. Πείτε του ένα μόνο πράγμα. Θέλω το παιδί μου. Έχω δικαίωμα στο παιδί μου. Αυτό είναι το μόνο μήνυμα που του στέλνω.» Έστρεψε το πρόσωπο της στον τοίχο και δεν είπε τίποτα άλλο. Επέστρεψα κάτω στο δωμάτιο, όπου ο Φέργκιουσον και ο Χολμς κάθονταν ακόμη πλάι στη φωτιά. Ο Φέργκιουσον άκουσε βαρύθυμα τον απολογισμό της κουβέντας μας. «Πως μπορώ να της στείλω το παιδί;» είπε. «Πως ξέρω τι παράξενη παρόρμηση μπορεί να την καταλάβει; Πως μπορώ καν να ξεχάσω το πώς σηκώθηκε από το πλάι του με το αίμα του στα χείλη της;» Ανατρίχιασε στην ανάμνηση. «Το παιδί είναι ασφαλές με την κυρία Μέισον, και εκεί θα παραμείνει.» Μια καλοντυμένη υπηρέτρια, το μοναδικό μοντέρνο πράγμα που είχαμε δει στο σπίτι, είχε φέρει μέσα το τσάι. - 118 -
Arthur Conan Doyle Καθώς το σερβίριζε η πόρτα άνοιξε και ένας νεαρός μπήκε στο δωμάτιο. Ήταν ένα αξιοθαύμαστο αγόρι, με χλωμό πρόσωπο και ανοιχτόχρωμα μαλλιά, με ευέξαπτα ανοικτά γαλάζια μάτια τα οποία έλαμψαν με μια αιφνίδια φλόγα συγκίνησης και χαράς καθώς στάθηκαν επί του πατέρα του. Έτρεξε μπρος κι έφερε τα χέρια του γύρω από το λαιμό με την ξενοιασιά ενός τρυφερού κοριτσιού. «Ω, μπαμπάκα,» φώναξε. «Δεν ήξερα πως είχες έρθει ήδη. Θα ήμουν εδώ για να σε συναντήσω. Ω, χαίρομαι τόσο που σε βλέπω.» Ο Φέργκιουσον απελευθερώθηκε απαλά από την αγκαλιά με μια μικρή επίδειξη αμηχανίας. «Αγαπητέ μου φιλαράκο,» είπε, χαϊδεύοντας το ανοιχτόξανθο κεφάλι με ένα πολύ στοργικό χέρι. «Ήρθα νωρίτερα επειδή οι φίλοι μου, ο κύριος Χολμς και ο δόκτωρ Γουώτσον, πείστηκαν να κατέβουν και να περάσουν ένα απόγευμα μαζί μας.» «Πρόκειται για τον κύριο Χολμς, τον ντετέκτιβ;» «Ναι.» Ο νεαρός μας κοίταξε με ένα εξαιρετικά διαπεραστικό και, όπως μου φάνηκε, διόλου φιλικό βλέμμα. «Που είναι το άλλο σας παιδί, κύριε Φέργκιουσον;» ρώτησε ο Χολμς. «Θα μπορούσαμε να γνωρίσουμε το μωρό;» «Ζήτα από την κυρία Μέισον να φέρει το μωρό κάτω,» είπε ο Φέργκιουσον. Το αγόρι έφυγε με ένα περίεργο, ασταθή διασκελισμό ο οποίος φανέρωσε στην χειρουργική μου ματιά πως υπέφερε από μια ασθενική σπονδυλική στήλη. Αμέσως επέστρεψε, και πίσω του ήρθε μια ψηλή, λιπόσαρκη γυναίκα
- 119 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς που είχε στα χέρια της ένα πολύ όμορφο παιδί, με μαύρα μάτια, χρυσά μαλλιά, ένα υπέροχο κράμα του Σαξονικού στοιχείου και του Λατινικού. Ο Φέργκιουσον ήταν εμφανώς αφοσιωμένος σε αυτό, γιατί το πήρε στα χέρια του και το χάιδεψε υπερβολικά τρυφερά. «Φαντάσου να έχει κάποιος την καρδιά να τον πληγώσει,» μουρμούρισε καθώς κοίταξε τη μικρή, έντονη κόκκινη ζάρα επί του αγγελικού λαιμού. Εκείνη τη στιγμή ήταν που έτυχε να κοιτάξω τον Χολμς και είδα μια πλέον μοναδική προσήλωση στην έκφραση του. Το πρόσωπο του ήταν τόσο αμετάβλητο σαν να είχε σκαλιστεί από παλιό φίλντισι, και τα μάτια του, τα οποία είχαν προς στιγμής κοιτάξει πατέρα και γιο, ήταν τώρα καρφωμένο με έντονη περιέργεια πάνω σε κάτι που βρισκόταν στην αντικρινή πλευρά του δωματίου. Ακολουθώντας την ματιά του μπορούσα μόνο να μαντέψω πως κοιτούσε έξω μέσω του παραθύρου προς τον μελαγχολικό, βρεγμένο 22 κήπο. Είναι αλήθεια πως ένα παντζούρι είχε μισοκλείσει απέξω και εμπόδιζε τη θέα, μα εντούτοις ήταν βέβαιο πως στο παράθυρο ήταν που ο Χολμς είχε εστιάσει την προσοχή του. Κατόπιν χαμογέλασε, και τα μάτια του επέστρεψαν στο μωρό. Στον παχουλό του λαιμό υπήρχε το μικρό κόκκινο σημάδι. Δίχως να μιλήσει ο Χολμς το εξέτασε με προσοχή. Τέλος κούνησε μια από τις παχουλές γροθιές που ανέμιζαν μπροστά του. «Αντίο, μικρέ άνθρωπε. Έκανες ένα περίεργο ξεκίνημα στη ζωή. Τροφέ, θα ήθελα να κουβεντιάσουμε ιδιαιτέρως.» Την πήρε στο πλάι και μίλησε σοβαρά για μερικά λεπτά. Άκουσα μονάχα τα τελευταία του λόγια, τα οποία ήταν: «Η ανησυχία σας πολύ σύντομα, ελπίζω, θα κοπάσει.» Η γυναίκα που έδειχνε να είναι ένα ξινό, σιωπηλό είδος πλάσματος, αποσύρθηκε με το παιδί. «Τι είδους άνθρωπος είναι η κυρία Μέισον;» ρώτησε ο Χολμς. «Όχι ιδιαίτερα θελκτική εξωτερικά, όπως μπορείτε να δείτε, μα με καρδιά χρυσάφι, και αφοσιωμένη στο παιδί. 22
dripping
- 120 -
Arthur Conan Doyle «Σου αρέσει, Τζακ;» Ο Χολμς στράφηκε απότομα προς το αγόρι. Το εκφραστικό, ευμετάβλητο πρόσωπο σκοτείνιασε, και κούνησε το κεφάλι του. «Ο Τζάκι έχει πολύ έντονα γούστα στο τι του αρέσει και τι όχι,» είπε ο Φέργκιουσον, φέρνοντας το χέρι γύρω από το αγόρι. «Ευτυχώς είμαι ένα από αυτά που του αρέσουν.» Το αγόρι γέλασε και φώλιασε το κεφάλι του στο στήθος του πατέρα του. Ο Φέργκιουσον απαλά τον απομάκρυνε. «Τρέχα, μικρέ Τζάκι,» είπε, και παρακολούθησε το γιο με μάτια γεμάτα αγάπη μέχρι που εξαφανίστηκε. «Τώρα, κύριε Χολμς,» συνέχισε όταν το αγόρι είχε φύγει, «ειλικρινά, νοιώθω πως σας έφερα άσκοπα, γιατί τι είναι δυνατόν να κάνετε, παρεκτός να προσφέρετε τη συμπαράσταση σας; Θα πρέπει να πρόκειται για ένα εξαιρετικά λεπτό και περίπλοκο ζήτημα από την δική σας οπτική γωνία.» «Είναι ασφαλώς λεπτό,» είπε ο φίλος μου με ένα χαμόγελο που έδειχνε πως το διασκέδαζε, «μα δεν εντυπωσιάστηκα μέχρι στιγμής από την πολυπλοκότητα του. Αποτέλεσε υπόθεση διανοητικής αναγωγής, μα όταν αυτή η διανοητική αναγωγή επιβεβαιώνεται σταδιακά από έναν μεγάλο αριθμό ανεξάρτητων περιστατικών, τότε το υποκειμενικό γίνεται αντικειμενικό και μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πως φτάσαμε στο στόχο μας. Είχα, ουσιαστικά, καταλήξει πριν αφήσουμε την οδό Μπέϊκερ, και τα υπόλοιπα υπήρξαν απλά παρατήρηση και επιβεβαίωση.» Ο Φέργκιουσον έφερε το μεγάλο του χέρι στο ρυτιδωμένο του μέτωπο. «Για όνομα του θεού, Χολμς,» είπε τραχιά, «αν βλέπετε την αλήθεια στο ζήτημα αυτό, μην με κρατάτε σε αγωνία. Που στέκομαι; Τι να κάνω; Δεν με νοιάζει καθόλου το πώς βρήκατε τα στοιχειά εφόσον όντως τα βρήκατε.» «Ασφαλώς και σας οφείλω μια εξήγηση, και θα την έχετε. Μα μου επιτρέπετε να χειριστώ το ζήτημα με τον τρόπο μου; Είναι η κυρία σε θέση να μας δει, Γουώτσον;» «Είναι άρρωστη, μα είναι απολύτως λογική.»
- 121 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Πολύ καλά. Μονάχα υπό την παρουσία της θα ξεκαθαρίσουμε το ζήτημα. Ας πάμε σ’ αυτήν.» «Δεν θα με δεχθεί,» φώναξε ο Φέργκιουσον. «Ω, ναι, θα σας δει,» είπε ο Χολμς. Έγραψε βιαστικά μερικές αράδες σε ένα φύλλο χαρτιού. «Εσύ τουλάχιστον έχεις την άδεια εισόδου, Γουώτσον. Θα είχες την καλοσύνη να δώσεις στην κυρία αυτό το σημείωμα;» Ανέβηκα και πάλι και παρέδωσα το μήνυμα στη Ντολόρες, η οποία άνοιξε καχύποπτα την πόρτα. Μια στιγμή αργότερα άκουσα μια κραυγή από μέσα, μια κραυγή στην οποία χαρά και έκπληξη έμοιαζαν να έχουν συνδυαστεί. Η Ντολόρες κοίταξε έξω. «Θα τους δει. Θα ακώσει,» είπε. Στο κάλεσμα μου ο Φέργκιουσον κι ο Χολμς ανέβηκαν. Καθώς μπήκαμε στο δωμάτιο ο Φέργκιουσον έκανε κάνα δυο βήματα προς τη γυναίκα του, μα εκείνη σήκωσε το χέρι της για να τον απωθήσει. Βυθίστηκε σε μια πολυθρόνα, ενώ ο Χολμς κάθισε δίπλα του, έχοντας υποκλιθεί στην κυρία, η οποία τον κοίταξε με μάτια ορθάνοικτα από κατάπληξη. «Πιστεύω πως μπορούμε να απαλλάξουμε την Ντολόρες,» είπε ο Χολμς. «Ω, πολύ καλά, μαντάμ, αν προτιμάτε να μείνει, δεν έχω κάποια αντίρρηση. Τώρα, κύριε Φέργκιουσον, είμαι πολυάσχολος άνθρωπος με πολλές επισκέψεις, και οι μέθοδοι μου οφείλουν να είναι σύντομες και άμεσες. Το ταχύτερο χειρουργείο είναι και το λιγότερο επώδυνο. Αφήστε πρώτα να πω αυτό που θα γαληνεύσει το μυαλό σας. Η σύζυγος σας είναι πολύ καλή, πολύ στοργική, και πολύ αδικημένη γυναίκα.» Ο Φέργκιουσον ανακάθισε με μια κραυγή χαράς. «Αποδείξτε το, κύριε Χολμς, και θα είμαι υπόχρεος για πάντα.» «Θα το κάνω, μα κάνοντας το θα πρέπει να σας πληγώσω βαθύτατα από μια διαφορετική πλευρά.» «Δεν με νοιάζει τίποτα εφόσον δικαιώσετε τη σύζυγο μου. Τα πάντα στη γη είναι ασήμαντα εν συγκρίσει με αυτό.»
- 122 -
Arthur Conan Doyle «Επιτρέψτε μου να σας πω, τότε, τον ειρμό του συλλογισμού που πέρασε από το μυαλό στην οδό Μπέϊκερ. Η ιδέα του βρικόλακα ήταν κατ’ εμέ παράλογη. Τέτοια πράγματα δεν συμβαίνουν στην Αγγλική εγκληματολογία. Και ωστόσο η παρατήρηση σας ήταν ακριβής. Είχατε δει την κυρία να σηκώνεται δίπλα από το λίκνο του μωρού με αίμα στα χείλη της.» «Το είδα.» «Δεν σας πέρασε από το μυαλό πως ένα ματωμένο τραύμα μπορεί να ρουφήχτηκε για κάποιον άλλο σκοπό αντί του να βγάλει αίμα από αυτό; Δεν υπήρξε μια βασίλισσα στην Αγγλία που ρούφηξε ένα τέτοιο τραύμα για να τραβήξει το δηλητήριο από μέσα του;» «Δηλητήριο!» «Ένα νοτιο-αμερικάνικο νοικοκυριό. Το ένστικτο μου ένοιωσε την παρουσία εκείνων των όπλων επί του τοίχου πριν καν τα μάτια μου τα δουν. Ίσως να ‘ταν άλλο δηλητήριο, μα ήταν το πρώτο που πέρασε από το μυαλό μου. Όταν είδα εκείνη τη μικρή φαρέτρα πλάι στο μικρό τόξο πουλιών 23, ήταν ακριβώς ό,τι περίμενα να δω. Αν το παιδί είχε τσιμπηθεί από ένα από εκείνα τα βέλη βουτηγμένο σε κουράριο ή κάποιο άλλο διαβολικό φαρμάκι, θα σήμαινε θάνατο αν το δηλητήριο δεν ρουφιόταν.» «Και ο σκύλος! Αν κάποιος επρόκειτο να χρησιμοποιήσει ένα τέτοιο δηλητήριο, δεν θα το δοκίμαζε τότε για να δει πως παρέμενε δραστικό; Δεν είχε προβλέψει το σκυλί, μα τελικά το αντιλήφθηκα και το ταίριαξα στην αναπαράσταση μου. «Τώρα με αντιλαμβάνεστε; Η σύζυγος σας φοβόταν μια τέτοια επίθεση. Την είδε να συμβαίνει και έσωσε τη ζωή του παιδιού, και ωστόσο δίστασε να σας πει την αλήθεια, γιατί ήξερε πόσο αγαπούσατε το αγόρι και φοβόταν μήπως και σας σπαράξει την καρδιά.» «Ο Τζάκι!»
23
Birdbow [???]
- 123 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Τον παρακολούθησα καθώς χαϊδεύατε το παιδί μόλις τώρα. Το πρόσωπο καθρεπτιζόταν καθαρά στο τζάμι του παράθυρου εκεί που το πατζούρι δημιουργούσε ένα φόντο. Είδα τέτοια ζήλεια, τέτοιο απάνθρωπο μίσος που σπανίως αντίκρισα σε ανθρώπινο πρόσωπο.» «Ο Τζάκι μου!» «Πρέπει να το αντιμετωπίσετε, κύριε Φέργκιουσον. Είναι περισσότερο επώδυνο επειδή είναι μια στρεβλή αγάπη, μια μανιώδης υπερβολική αγάπη για εσάς, και πιθανόν για τη νεκρή μητέρα του, αυτά που οδήγησαν τις πράξεις του. Η ίδια του η ψυχή είναι αναλωμένη από μίσος για αυτό το υπέροχο παιδί, του οποίου η υγεία και η ομορφιά αποτελούν αντίθεση προς τη δική του αδυναμία.» «Θεέ μου! Είναι απίστευτο!» «Είπα την αλήθεια, μαντάμ;» Η κυρία έκλαιγε με αναφιλητά, με το πρόσωπο της θαμμένο στα μαξιλάρια. Τη στιγμή αυτή στράφηκε προς το σύζυγο της. «Πώς να στο έλεγα, Μποπ; Ένοιωθα το χτύπημα που θα ήταν για σένα. Ήταν καλύτερα να περιμένω και να βγει από άλλα χείλη αντί των δικών μου. Όταν αυτός ο κύριος, ο οποίος φαίνεται πως έχει μαγικές δυνάμεις, έγραψε πως τα γνώριζε όλα, χάρηκα.» «Πιστεύω πως ένα χρόνος στη θάλασσα θα ήταν το φάρμακο μου για τον αφέντη Τζάκι,» είπε ο Χολμς, όπως σηκώθηκε από την καρέκλα του. «Μόνο ένα πράγμα είναι ακόμη ασαφές, μαντάμ. Κατανοούμε απολύτως τις επιθέσεις σας επί του αφέντη Τζάκι. Υπάρχει ένα όριο στην υπομονή μιας μητέρας. Μα πως τολμήσατε να αφήσετε το παιδί αυτές τις δυο μέρες;» «Το είχα πει στην κυρία Μέισον. Το γνώριζε.» «Ακριβώς. Το φαντάστηκα.» Ο Φέργκιουσον στεκόταν πλάι στο κρεβάτι, ασφυκτιώντας, το χέρι του απλωμένο και τρεμάμενο. «Αυτή, φαντάζομαι, είναι η στιγμή για την αποχώρηση μας, Γουώτσον,» είπε ο Χολμς με ένα ψίθυρο. «Αν πιάσεις - 124 -
Arthur Conan Doyle αγκαζέ με το ένα σου χέρι την πολύ πιστή Ντολόρες, εγώ θα πιάσω το άλλο. «Ορίστε, λοιπόν,» πρόσθεσε, κλείνοντας την πόρτα πίσω του, «πιστεύω πως μπορούμε να τους αφήσουμε να διευθετήσουν τα υπόλοιπα μεταξύ τους.» Έχω μόνο ένα περαιτέρω σημείωμα από την υπόθεση. Είναι το γράμμα το οποίο ο Χολμς έγραψε ως τελική απάντηση σε εκείνο το οποίο ανοίγει την παρούσα αφήγηση, Έχει ως εξής: ΟΔΟΣ ΜΠΕΙΚΕΡ 21η Νοεμβρίου Θέμα: Βρικόλακες ΚΥΡΙΟΙ: Αναφορικά με την επιστολή σας της 19ης, τολμώ να δηλώσω πως εξέτασα το ζήτημα του πελάτη σας, κυρίου Ρόμπερτ Φέργκιουσον, της Φέργκιουσον και Μουίρχεντ, έμπορων τσαγιού, επί της οδού Μίνσινγκ, και πως το ζήτημα αποπερατώθηκε με ικανοποιητική κατάληξη. Με ευχαριστίες για τη σύσταση σας, Τελώ, κύριοι, Μετά τιμής, ΣΕΡΛΟΚ ΧΟΛΜΣ
- 125 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
Η Περιπέτεια των τριών Γκάριντεμπ Θα μπορούσε να πρόκειται περί κωμωδίας, είτε θα μπορούσε να αποτελεί τραγωδία. Κόστισε σε έναν άνθρωπο τα λογικά του, και σε μένα κόστισε αρκετό αίμα, και κόστισε σε ακόμη έναν άνθρωπο τις ποινές του νόμου. Εντούτοις υφίστατο ένα κωμικό στοιχείο. Λοιπόν, θα κρίνετε μόνοι σας. Θυμάμαι την ημερομηνία πολύ καλά, γιατί συνέβη τον ίδιο μήνα που ο Χολμς αρνήθηκε την ανακήρυξη του σε ιππότη για υπηρεσίες οι οποίες ίσως κάποια μέρα να περιγραφούν. Αναφέρομαι μόνο περαστικά στο ζήτημα, γιατί στη θέση μου ως συνεργάτη και έμπιστου είμαι υποχρεωμένος να είμαι ιδιαιτέρως προσεκτικός να αποφύγω κάθε αδιακρισία. Επαναλαμβάνω ωστόσο, πως μου δίνει τη δυνατότητα να προσδιορίσω την ημερομηνία, η οποία ήταν προς τα τέλη του Ιουνίου του 1902, ελάχιστα κατόπιν της λήξης του ΝότιοΑφρικανικού πολέμου. Ο Χολμς είχε περάσει αρκετές ημέρες στο κρεβάτι, όπως συνήθιζε από καιρό σε καιρό, μα ξεπρόβαλε εκείνο το πρωινό με ένα μεγάλο χαρτί αλληλογραφίας στο χέρι του και ένα παιχνίδισμα ευθυμίας στα αυστηρά γκρίζα του μάτια. «Υπάρχει μια ευκαιρία να βγάλεις μερικά χρήματα, φίλε Γουώτσον,» είπε. «Έχεις ποτέ ακούσει το όνομα των Γκάριντεμπ;» Παραδέχτηκα πως δεν το είχα ακούσει. «Λοιπόν, αν μπορέσεις να βάλεις το χέρι σου επί ενός Γκάριντεμπ, τότε έχεις να λαμβάνεις.» «Γιατί;» «Α, είναι μεγάλη ιστορία— και μάλλον καπριτσιόζικη. Δεν νομίζω πως σε όλες μας τις εξερευνήσεις της ανθρώπινης πολυπλοκότητας έχουμε συναντήσει ποτέ κάτι περισσότερο ιδιάζον. Ο τύπος θα έρθει εδώ άμεσα, για αντεξέταση, έτσι δεν θα ανοίξω το ζήτημα ακόμη εωσότου έρθει. Μα, εν τω μεταξύ, αυτό είναι το όνομα που θέλουμε.» Ο τηλεφωνικός κατάλογος βρισκόταν στο τραπέζι πλάι μου, και γύρισα τις σελίδες σε μια σχετικά απέλπιδα - 126 -
Arthur Conan Doyle αναζήτηση. Μα προς έκπληξη μου εκεί βρισκόταν το περίεργο όνομα στη θέση που έπρεπε. Έβγαλα μια θριαμβευτική κραυγή. «Ορίστε, Χολμς! Εδώ είναι!» Ο Χολμς πήρε το βιβλίο από το χέρι μου. «’Γκάριντεμπ, Ν.,’» διάβασε, «’οδός Λίτλ Ράιντερ 136, Γ.’ Συγχώρεσε με που θα σε απογοητεύω, αγαπητέ μου Γουώτσον, μα αυτός είναι ο ίδιος αυτοπροσώπως. Αυτή είναι η διεύθυνση επί του γράμματος. Θέλουμε κάποιον άλλο που να ταυτίζεται μαζί του.» Η κυρία Χάντσον είχε ανέβει με ένα επισκεπτήριο επί ενός δίσκου. Τη σήκωσα και της έριξα μια ματιά.» «Μα, να ‘το!» φώναξα με έκπληξη. «Εδώ έχει ένα διαφορετικό αρχικό. Τζων Γκάριντεμπ, νομικός σύμβουλος 24, Μούρβιλ, Κάνσας, Η.Π.Α.» Ο Χολμς χαμογέλασε καθώς κοίταξε το επισκεπτήριο. «Φοβούμαι πως πρέπει να καταβάλεις άλλη μια προσπάθεια, Γουώτσον,» είπε. «Ο κύριος αυτός είναι ήδη επίσης στην πλοκή, μολονότι ασφαλώς και δεν ανέμενα να τον συναντήσω σήμερα το πρωί. Ωστόσο, είναι σε θέση να μας πει αρκετά τα οποία θέλω να μάθω.» Μια στιγμή αργότερα βρισκόταν στο δωμάτιο. Ο κύριος Τζων Γκάριντεμπ, ο νομικός σύμβουλος, ήταν ένας κοντός, δυναμικός άντρας με στρογγυλό, φρέσκο, καλοξυρισμένο πρόσωπο, χαρακτηριστικό τόσο πολλών αμερικάνων επαγγελματιών. Το γενικότερο αποτέλεσμα ήταν παχουλό και κάπως αφελές, έτσι ώστε λάμβανες την εντύπωση ενός αρκετά νεαρού άντρα με ένα διαρκές πλατύ χαμόγελο επί του προσώπου του. Τα μάτια του, ωστόσο, ήταν γοητευτικά. Σπανίως κάποιο ανθρώπινο κεφάλι που είχα δει είχε δυο τέτοια μάτια που πρόδιδαν μια περισσότερο έντονη πνευματικότητα, τόσο λαμπρά ήταν, τόσο άγρυπνα, με τέτοια ανταπόκριση προς κάθε αλλαγή σκέψης. Η προφορά του ήταν
24
Counsellor at Law
- 127 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς αμερικάνικη, μα δεν συνοδευόταν από την εκκεντρικότητα του λόγου. «Ο κύριος Χολμς;» ρώτησε, κοιτάζοντας από τον ένα στον άλλο. «Α, ναι! Η φωτογραφίες σας δεν διαφέρουν, κύριε αν επιτρέπεται να το πω. Πιστεύω πως λάβατε ένα γράμμα από τον συνονόματο μου, κύριο Νέιθαν Γκάριντεμπ, έτσι δεν είναι;» «Παρακαλώ, καθίστε,» είπε ο Σέρλοκ Χολμς. «Θα έχουμε, όπως φαντάζομαι, πάρα πολλά να κουβεντιάσουμε.» Ανασήκωσε τα φύλλα του χαρτιού αλληλογραφίας. «Είστε, φυσικά, ο κύριος Τζων Γκάριντεμπ που αναφέρεται σε αυτά τα έγγραφα. Μα βρίσκεστε σίγουρα στην Αγγλία τόσο καιρό;» «Γιατί το λέτε αυτό, κύριε Χολμς;» Είχα την εντύπωση πως διέκρινα μια ξαφνική καχυποψία σε εκείνα τα εκφραστικά μάτια. «Η ένδυση σας είναι πλήρως Αγγλική.» Ο κύριος Γκάριντεμπ εξανάγκασε ένα γέλιο. «Έχω διαβάζει για τα κόλπα σας, κύριε Χολμς, μα ποτέ δεν φαντάσθηκα πως θα αποτελούσα αντικείμενο αυτών. Που το διακρίνατε;» Η κοψιά του ώμου του σακακιού σας, το εμπρόσθιο τμήμα από τις μπότες σας— θα αμφέβαλε κανείς;» «Για δες, για δες, δεν είχα ιδέα πως ήμουν ένας τόσο εμφανής Βρετανός. Μα δουλειές με έφεραν εδώ πριν λίγο καιρό, κι έτσι, όπως λέτε, η ένδυση μου είναι σχεδόν πλήρως Λονδρέζικη. Ωστόσο, θαρρώ πως ο χρόνος είναι πολύτιμος, και δεν συναντηθήκαμε για να μιλήσουμε για την κοψιά των καλτσών μου. Τι θα λέγατε να πάμε σε εκείνο το χαρτί το οποίο κρατάτε στο χέρι σας;» Ο Χολμς είχε κατά κάποιο τρόπο αναστατώσει τον επισκέπτη μας, του οποίου το παχουλό πρόσωπο είχε αναλάβει μια λιγότερο φιλική έκφραση. «Υπομονή! Υπομονή, κύριε Γκάριντεμπ!» είπε ο φίλος μου με καθησυχαστική φωνή. «Ο δόκτωρ Γουώτσον θα σας πει πως αυτές οι μικρές παρεκβάσεις μου μερικές φορές
- 128 -
Arthur Conan Doyle αποδεικνύονται τελικά να έχουν κάποια σχέση με το ζήτημα. Μα γιατί ο κύριος Νέιθαν Γκάριντεμπ δεν ήρθε μαζί σας;»
«Γιατί καν σας έμπλεξε εξαρχής με όλα αυτά;» ρώτησε ο επισκέπτης μας με ένα ξαφνικό ξέσπασμα θυμού. «Τι στον κεραυνό είχατε να κάνετε με όλα αυτά; Επρόκειτο περί μιας μικρής επαγγελματικής συνεργασίας μεταξύ δυο κυρίων, και ένας από τους δυο έπρεπε να εμπλέξει έναν ντετέκτιβ! Τον συνάντησα σήμερα το πρωί, και μου ανέφερε αυτό το βλακώδες κόλπο που μου σκάρωσε, και για αυτό βρίσκομαι εδώ. Μα νοιώθω άσχημα αναφορικά με το ζήτημα, όπως κι αν έχει.» «Δεν υπήρξε κάποιος αντίκτυπος προς εσάς, κύριε Γκάριντεμπ. Ήταν απλώς ζήλος εκ μέρους του να επιτύχει την επιδίωξη σας— μια επιδίωξη η οποία είναι, όπως αντιλαμβάνομαι, εξίσου ζωτική και για τους δυο σας. Γνώριζε πως διέθετα τα μέσα να εντοπίζω πληροφορίες, και, επομένως, ήταν πολύ φυσιολογικό να αποταθεί σε μένα.» Το θυμωμένο πρόσωπο του επισκέπτη μας σταδιακά χαλάρωσε. «Λοιπόν, τότε έτσι διαφέρει,» είπε. «Όταν πήγα να τον δω σήμερα το πρωί και μου είπε πως είχε προσλάβει έναν ντετέκτιβ, απλά ζήτησα τη διεύθυνση σας και ήρθα ευθύς - 129 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς αμέσως. Δεν θέλω την αστυνομία να χώνει τη μύτη της σε ένα ιδιωτικό ζήτημα. Μα αν αρκείστε μόνο να μας βοηθήσετε να βρούμε τον άνθρωπο, τότε δεν υπάρχει κάτι το κακό σ’ αυτό.» «Λοιπόν, ακριβώς έτσι έχει η κατάσταση,» είπε ο Χολμς. «Και τώρα, κύριε, αφού βρισκόσαστε εδώ, καλά θα ήταν να λάβουμε έναν σαφή απολογισμό από τα ίδια σας τα χείλη. Ο φίλος μου από δω δεν γνωρίζει τίποτα σχετικά με τις λεπτομέρειες.» Ο κύριος Γκάριντεμπ με επιθεώρησε με ένα όχι και τόσο φιλικό βλέμμα. «Είναι ανάγκη να μάθει;» ρώτησε. «Συνήθως εργαζόμαστε μαζί.» «Καλώς, δεν υπάρχει λόγος να παραμείνει κρυφό. Θα σας παραθέσω τα γεγονότα όσο πιο σύντομα μπορώ. Αν ήσασταν από το Κάνσας δεν θα χρειαζόταν να εξηγήσω το ποιος ήταν ο Αλεξάντερ Χάμιλτον Γκάριντεμπ. Έκανε λεφτά στην κτηματαγορά, και κατόπιν στις σιταποθήκες του Σικάγο, μα τα ξόδεψε για να αγοράσει τόση γη όση θα αποτελούσε μια από τις κομητείες σας, εκτεινόμενης κατά μήκους του ποταμού Αρκάνσας, δυτικά του Φορτ Ντότζ. Γη για βοσκοτόπι, υλοτομία, αρδεύσιμη μα και για αναζήτηση ορυκτών και για σχεδόν ό,τι άλλο φέρνει δολάρια στον ιδιοκτήτη της.» «Δεν είχε ούτε φίλους ούτε οικογένεια— ή, αν είχε, ποτέ δεν άκουσα σχετικά. Μα απόκτησε ενός είδους περηφάνιας για την αλλοκοτιά του ονόματος του. Αυτό ήταν που μας έφερε κοντά. Ήμουν με τη νομικές 25 αρχές στην Τοπέκα, και μια μέρα δέχθηκα την επίσκεψη από το γέρο, και κόντεψε να πεθάνει από τα γέλια συναντώντας κάποιον άλλο με το ίδιο όνομα. Ήταν η αγαπημένη του τρέλα και ήταν αποφασισμένος να ανακαλύψει αν υπήρχαν περισσότεροι Γκάριντεμπ στον κόσμο. ‘Βρες μου κι άλλον!’ είπε. Του είπα πως ήμουν πολυάσχολος και δεν μπορούσα να περάσω τη ζωή μου ταξιδεύοντας τον κόσμο αναζητώντας τους Γκάριντεμπ. ‘Εν τούτοις,’ είπε, ‘αυτό ακριβώς θα κάνεις αν τα πράγματα εξελιχθούν όπως τα έχω υπολογίσει.’ Σκέφτηκα πως αστειευό25
…in the law [???]
- 130 -
Arthur Conan Doyle ταν, μας υπήρχε ένα πολύ δυναμικό νόημα στα λόγια του, όπως σύντομα επρόκειτο να ανακαλύψω.» «Γιατί πέθανε εντός ενός έτους λέγοντας τα, και άφησε μια διαθήκη πίσω του. Ήταν η πιο αλλόκοτη διαθήκη που συμπληρώθηκε ποτέ στην πολιτεία του Κάνσας. Η περιουσία του διαιρέθηκε σε τρία μέρη και εγώ θα λάμβανα ένα εξ αυτών υπό τον όρο πως θα έβρισκα δυο Γκάριντεμπ που θα μοιράζονταν τα υπόλοιπα. Είναι πέντε εκατομμύρια δολάρια για τον καθένα, μα δεν μπορούμε να ακουμπήσουμε έστω κι ένα λεπτό αν δεν παραταχθούμε και οι τρεις στην σειρά.» «Ήταν τόσο μεγάλη ευκαιρία που απλά εγκατέλειψα το νομικό γραφείο να κυλήσει και ξεκίνησα να ψάχνω για τους Γκάριντεμπ. Δεν υπάρχει ούτε ένας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τις έψαξα, κύριε, με τη χτένα και ούτε έναν Γκάριντεμπ δεν πέτυχα. Κατόπιν δοκίμασα στη γηραιά χώρα. Όντως υπήρχε το όνομα στον τηλεφωνικό κατάλογο του Λονδίνου. Τον αναζήτησα προ δυο ημερών και του εξήγησα το όλο ζήτημα. Μα είναι ένας μοναχικός άνθρωπος, όπως κι εγώ, με κάποιες γυναικείες συγγένειες, μα καθόλου άντρες. Λέει τρείς ενήλικες άντρες στη διαθήκη. Έτσι αντιλαμβάνεστε πως έχουμε ακόμη μια κενή θέση, και αν μπορείτε να μας βοηθήσετε να τη συμπληρώσουμε τότε είμαστε έτοιμοι να πληρώσουμε την αμοιβή σας.» «Λοιπόν, Γουώτσον,» είπε ο Χολμς με ένα χαμόγελο, «είπα πως ήταν κάπως γουστόζικο, δεν το είπα; Θα σκεφτόμουν, κύριε, πως ο πλέον προφανής τρόπος θα ήταν να γράψετε στις στήλες προσωπικών αγγελιών των εφημερίδων.» «Το έκανα, κύριε Χολμς. Καμία απάντηση.» «Τρομάρα μου! Λοιπόν, πρόκειται ασφαλώς για ένα πλέον περίεργο προβληματάκι. Ίσως να του ρίξω μια ματιά στον ελεύθερο χρόνο μου. Επί τη ευκαιρία, είναι περίεργο το ότι ήρθατε από την Τοπέκα. Είχα κάποιον αλληλογράφο— έχει πλέον πεθάνει— το γέρο δόκτωρ Λαισάντερ Σταρ, ο οποίος ήταν δήμαρχος το 1890.»
- 131 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Ο παλιός καλός δόκτωρ Σταρ!» είπε ο επισκέπτης μας. «Τιμούν ακόμη το όνομα του. Λοιπόν, κύριε Χολμς, υποθέτω πως το μόνο που μένει να κάνουμε είναι να σας αναφέρουμε και να σας ενημερώνουμε σχετικά με την πρόοδο μας. Θαρρώ πως θα έχετε νέα εντός μιας ή και δυο ημερών.» Με αυτή τη διαβεβαίωση ο Αμερικάνος υποκλίθηκε και αποχώρησε. Ο Χολμς είχε ανάψει την πίπα του, και κάθισε για λίγη ώρα με ένα χαμόγελο επί του προσώπου του. «Λοιπόν,» ρώτησα τελικά. «Αναρωτιέμαι, Γουώτσον— απλά αναρωτιέμαι!» «Τι;» Ο Χολμς απομάκρυνε την πίπα από τα χείλη του. «Αναρωτιόμουν, Γουώτσον, ποιος στον κόσμο θα μπορούσε να είναι ο σκοπός αυτού του άντρα να μας πει ένα τέτοιο κάρο ασυναρτησίες και ψευδή. Λίγο έλειψε να τον ρωτήσω— επειδή υπάρχουν περιπτώσεις που μια μετωπική επίθεση αποτελεί την καλύτερη πρακτική— μα έκρινα καλύτερο να τον αφήσω να πιστεύει πως μας είχε κοροϊδέψει. Έχουμε εδώ έναν άντρα ντυμένο με Αγγλικό σακάκι φθαρμένο στους αγγόνες και παντελόνι που έχει ξεχειλώσει στα γόνατα από φθορά ενός χρόνου, και ωστόσο από το έγγραφο αυτό και από τον ίδιο του τον απολογισμό είναι ένας επαρχιώτης Αμερικάνος που αφίχθη προσφάτως στο Λονδίνο. Δεν υπήρξαν αναφορές στις προσωπικές στήλες αγγελιών. Γνωρίζεις πως εκεί δεν μου ξεφεύγει τίποτα. Αποτελούν τον αγαπημένο μου κρυψώνα όταν βγαίνω για κυνήγι 26, και δεν θα ‘χα ποτέ παραβλέψει έναν τέτοιο φασιανό όπως αυτός. Ποτέ δεν γνώριζα κάποιον δόκτωρ Λαϊσάντερ Σταρ, από την Τοπέκα. Από όπου και να τον έπιανες ήταν κάλπικος. Πιστεύω πως ο τύπος είναι όντως Αμερικάνος, μα με τριβή από χρόνια στο Λονδίνο που έχουν αμβλύνει την προφορά του. Τι παιχνίδι παίζει, τότε, και πιο κίνητρο κρύβεται πίσω από την παράλογη αναζήτηση για τους Γκάριντεμπ; Αξίζει την προσοχή μας,
26
covert for putting up a bird – λογοπαίγνιο?
- 132 -
Arthur Conan Doyle γιατί, δεδομένου πως ο άντρας είναι μπαγαπόντης, είναι βέβαιο πως πρόκειται για κάποιον περίπλοκο και ευρηματικό. Πρέπει να ανακαλύψουμε τώρα αν και ο άλλος επιστολογράφος μας είναι επίσης απατεώνας. Απλά, κάνε του ένα τηλέφωνο, Γουώτσον.» Το έκανα, και άκουσα μια λεπτή, τρεμουλιαστή φωνή από την άλλη άκρη της γραμμής. «Ναι, ναι, είμαι ο κύριος Νέιθαν Γκάριντεμπ. Είναι εκεί ο κύριος Χολμς; Θα ήθελα πολύ να κουβεντιάσω με τον κύριο Χολμς.» Ο φίλος μου πήρε το ακουστικό και εγώ άκουσα τον συνήθη κομπιαστό διάλογο.
«Ναι, ήταν εδώ. Καταλαβαίνω πως δεν τον γνωρίζετε… Για πόσο; … Μόλις δυο μέρες! … Ναι, ναι φυσικά, αποτελεί μια πλέον σαγηνευτική προοπτική. Θα είσαστε σπίτι σήμερα το απόγευμα; Υποθέτω πως ο συνονόματος σας δεν θα βρίσκεται εκεί; … Πολύ καλά, θα έρθουμε τότε, γιατί θα προτιμούσα να έχω μια κουβεντούλα μαζί του… Ο δόκτωρ Γουώτσον θα έρθει μαζί μου… Αντιλαμβάνομαι από το σημείωμα σας πως δεν βγαίνετε συχνά… Καλώς, θα περάσουμε κατά τις έξι. Δεν χρειάζεται να το αναφέρετε στον Αμερικάνο δικηγόρο… Πολύ καλά. Αντίο!» - 133 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Το λυκόφως μιας όμορφης ανοιξιάτικης βραδιάς είχε πέσει, και ακόμη και η οδός Λιτλ Ράιντερ, ένα από τα μικρότερα παρακλάδια της οδού Εντγουέρ, εντός μια πετριάς από το παλαιό Τάιμπουρν Τρι 27 των άσχημων αναμνήσεων, έμοιαζε χρυσαφένια και πανέμορφη στις πλάγιες αχτίδες του δύοντα ήλιου. Το συγκεκριμένο σπίτι στο οποίο κατευθυνόμασταν ήταν ένα μεγάλο, παλιομοδίτικο, πρώιμο Γεωργιανό οικοδόμημα, με μια επίπεδη πρόσοψη από τούβλα που διακοπτόταν μόνο από δυο μεγάλα προεξέχοντα παράθυρα στο ισόγειο. Στο ισόγειο εκείνο ζούσε ο πελάτης μας, και, πράγματι, τα χαμηλά παράθυρα αποδείχτηκαν να αποτελούν την πρόσθια πλευρά του μεγάλου δωματίου στο οποίο περνούσε όλες τους τις ώρες. Ο Χολμς υπέδειξε καθώς περνούσαμε μια μικρή μπρούτζινη πλάκα που έφερε το περίεργο όνομα. «Είναι εκεί κάποια χρόνια, Γουώτσον,» σχολίασε, υποδεικνύοντας την αποχρωματισμένη επιφάνεια. «Είναι το πραγματικό του όνομα, όπως και να ΄χει, και είναι κάτι που πρέπει να το θυμόμαστε.» Το σπίτι είχε μια απλή σκάλα, και υπήρχαν αρκετά ονόματα αναγραμμένα στον τοίχο της εισόδου, ορισμένα επισήμαιναν γραφεία και μερικά επιπλωμένα διαμερίσματα. Δεν επρόκειτο για συγκρότημα διαμερισμάτων κατοικίας, μα περισσότερο για ενδιαιτήματα μποέμιδων εργένηδων. Ο πελάτης μας άνοιξε την πόρτα ο ίδιος και ζήτησε συγνώμη λέγοντας πως η γυναίκα που ήταν υπεύθυνη είχε φύγει στις τέσσερις. Ο κύριος Νέιθαν Γκάριντεμπ αποδείχθηκε πως ήταν ένας πολύ ψηλός, ευκίνητος άνθρωπος με κυρτή ράχη, κάτισχνος και φαλακρός, περί τα εξήντα. Είχε ένα κάτωχρο πρόσωπο, με το μουντό νεκρικό χρώμα ενός ανθρώπου για τον οποίο η σωματική άσκηση ήταν άγνωστη. Μεγάλα, στρογγυλά γυαλιά, και ένα μικρό προεξέχον γενάκι συνδυασμένα με την σκυφτή του στάση του προσέδιδαν μια έκφραση εξεταστικής περιέργειας. Η γενική εντύπωση, ωστόσο, ήταν προσηνής αν και εκκεντρική. 27
[Σ. τ. Μ.] Tyburn Tree - Χώρος εκτέλεσης δια απαγχονισμού από το 1660. [Source]
- 134 -
Arthur Conan Doyle Το δωμάτιο ήταν εξίσου περίεργο όσο κι ο ένοικος του. Έμοιαζε με μικρό μουσείο. Ήταν τόσο πλατύ και με βάθος, με ντουλάπια και φωριαμούς ολόγυρα, συνωστισμένα από δείγματα, γεωλογικά και ανατομικά. Θήκες με πεταλούδες και λεπιδόπτερα πλαισίωναν αμφότερες τις πλευρές της εισόδου, Ένα μεγάλο τραπέζι στο κέντρο ήταν γεμάτο με κάθε είδους θραύσματα, ενώ ο ψηλός, μπρούτζινος σωλήνας ενός μικροσκοπίου ξεπεταγόταν ανάμεσα τους. Καθώς κοίταξα ολόγυρα ξαφνιάστηκα από το εύρος των ενδιαφερόντων του άντρα. Εδώ υπήρχε μια προθήκη με αρχαία νομίσματα. Εκεί ένα εκθετήριο με εργαλεία από πυρόλιθο. Πίσω από το κεντρικό τραπέζι βρισκόταν ένα μεγάλο ντουλάπι με απολιθωμένα οστά. Από πάνω υπήρχε μια παράθεση από γύψινα κρανία με ονόματα όπως ‘Νεάντερταλ,’ ‘Χαϊδελβέργειο,’ ‘Κρο-Μανιόν,’ αναγραμμένα από κάτω τους. Ήταν σαφές πως επρόκειτο για μελετητή πολλών αντικειμένων. Καθώς στεκόταν τώρα μπροστά μας, κρατούσε ένα κομμάτι σαμουά στο δεξί του χέρι και με το οποίο γυάλιζε ένα νόμισμα. «Συρακούσιο— από την καλύτερη περίοδο,» εξήγησε, ανασηκώνοντας το. «Παρήκμασαν απίστευτα προς το τέλος. Στην καλύτερη περίοδο τους τα θεωρώ αξεπέραστα, μολονότι κάποιοι προτιμούν την Αλεξανδρινή σχολή. Θα βρείτε μια καρέκλα εκεί, κύριε Χολμς. Παρακαλώ επιτρέψτε μου να καθαρίσω αυτά τα οστά. Κι εσείς, κύριε— α, ναι, δόκτωρ Γουώτσον— αν είχατε την καλοσύνη να τοποθετήσετε εκείνο το Ιαπωνικό βάζο στην άκρη. Βλέπετε γύρω μου τα μικρά μου ενδιαφέροντα στη ζωή. Ο γιατρός μου τα ψέλνει γιατί ποτέ δεν βγαίνω έξω, αλλά γιατί θα έπρεπε να βγω έξω όταν έχω τόσο πολλά να με κρατάν εδώ; Σας διαβεβαιώνω πως η επαρκής ταξινόμηση και καταγραφή μιας από αυτές τις προθήκες θα έπαιρνε τρείς μήνες γεμάτους. Ο Χολμς κοίταξε τριγύρω του με περιέργεια. «Μα μου λέτε πως ποτέ δεν βγαίνετε έξω;» είπε. «Που και που κατεβαίνω μέχρι του Σόθεμπι ή του Κρίστι. Αλλιώς σπανιότατα αφήνω το δωμάτιο μου. Δεν είμαι πολύ δυνατός, και οι έρευνες μου είναι εξαιρετικά απαιτητι-
- 135 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κές. Μα φαντάζεστε, κύριε Χολμς, τι τρομερό σοκ— ευχάριστο μα τρομερό— ήταν για μένα όταν άκουσα για αυτή την απαράμιλλη καλοτυχία. Χρειάζεται ένας ακόμη Γκάριντεμπ για να ολοκληρωθεί το ζήτημα, και σίγουρα θα βρούμε έναν. Είχα έναν αδελφό, μα έχει πεθάνει, και οι γυναίκες συγγενείς απορρίπτονται. Όμως θα πρέπει να υπάρχουν κι άλλοι στον κόσμο. Είχα ακούσει πως χειριστήκατε παράξενες υποθέσεις, και για αυτό ήταν που σας κάλεσα. Φυσικά, ο Αμερικάνος κύριος έχει απόλυτο δίκιο, και θα έπρεπε να είχα ακούσει πρώτα τη γνώμη του, μα ενήργησα για το καλύτερο.» «Πιστεύω πως ενεργήσατε πολύ σοφά όντως,» είπε ο Χολμς. «Μα πράγματι ανυπομονείτε τόσο να αποκτήσετε μια περιουσία στην Αμερική;» «Ασφαλώς όχι, κύριε. Τίποτα δεν θα με έπειθε να αφήσω τη συλλογή μου. Μα αυτός ο κύριος με διαβεβαίωσε πως θα με εξαγοράσει μόλις θα έχουμε εδραιώσει την απαίτηση μας. Πέντε εκατομμύρια δολάρια ήταν το ποσό που κατονομάστηκε. Υπάρχουν ντουζίνες ευρημάτων στην αγορά την παρούσα στιγμή τα οποία συμπληρώνουν κενά στη συλλογή μου, και τα οποία αδυνατώ να αγοράσω από έλλειψη μερικών εκατοντάδων λιρών. Απλά σκεφθείτε τι θα μπορούσα να κάνω με πέντε εκατομμύρια δολάρια. Μα, έχω ήδη τον πυρήνα μιας εθνικής συλλογής. Θα γινόμουν ο Χανς Σλόαν 28 της εποχής μου.» Τα μάτια του έλαμψαν πίσω από τα μεγάλα του γυαλιά. Ήταν σαφές πως τίποτα και κανένας δεν θα εμπόδιζε τον κύριο Νέιθαν Γκάριντεμπ να βρει ένα συνονόματο.» «Απλά σας επισκέφθηκα για να σας γνωρίσω, και δεν υπάρχει λόγος να διακόψω τις μελέτες σας,» είπε ο Χολμς. «Προτιμώ μια προσωπική επαφή με εκείνους με τους οποίος συνεργάζομαι. Υπάρχουν ορισμένες ερωτήσεις που θα ήθελα να σας κάνω, γιατί έχω την ιδιαιτέρως σαφή αφήγηση σας στην τσέπη μου, και συμπλήρωσα τα κενά όταν με
[Σ. τ. Μ.] Μέρος της προσωπικής του συλλογής αποτέλεσε το θεμέλιο για την ίδρυση του Βρετανικού Μουσείου [Wikipedia] 28
- 136 -
Arthur Conan Doyle επισκέφθηκε ο Αμερικάνος κύριος. Όπως αντιλαμβάνομαι ως αυτήν τη εβδομάδα δεν είχατε γνώση της ύπαρξης του.» «Έτσι είναι. Με επισκέφτηκε την περασμένη Τρίτη.» «Σας μίλησε για τη συζήτηση μας σήμερα;» «Ναι, επέστρεψε αμέσως σε μένα. Ήταν πολύ θυμωμένος.» «Γιατί ήταν θυμωμένος;» «Φάνηκε να σκέφτεται πως υπήρχε κάποια προσβολή προς την τιμή του. Μα έδειχνε αρκετά εύθυμος όταν επέστρεψε ξανά.» «Πρότεινε κάποια πορεία δράσης;» «Όχι, κύριε, δεν το έπραξε.» «Έλαβε, ή ζήτησε, κάποια χρήματα από εσάς;» «Όχι, κύριε, ποτέ;» «Δεν διακρίνετε κάποιο αντικείμενο στο οποίο να αποσκοπεί;» «Κανένα, εκτός των όσων δηλώνει.» «Του αναφέρατε την τηλεφωνική μας επικοινωνία;» «Μάλιστα, κύριε, το ανέφερα.» Ο Χολμς χάθηκε σε σκέψεις. Διέκρινα πως ήταν προβληματισμένος. «Έχετε κάποια αντικείμενα μεγάλης αξίας στη συλλογή σας;» «Όχι κύριε, δεν είμαι πλούσιος. Είναι μια καλή συλλογή, μα όχι ιδιαίτερης χρηματικής αξίας.» «Δεν φοβάστε τους διαρρήκτες;» «Διόλου.» «Πόσο καιρό ζείτε σε αυτό το διαμέρισμα;» «Κοντά πέντε χρόνια.» Η αντεξέταση του Χολμς διακόπηκε από ένα επίμονο χτύπημα στην πόρτα. Μόλις που είχε προλάβει ο πελάτης μας να την ανοίξει όταν ο Αμερικάνος δικηγόρος όρμησε ενθουσιωδώς στο δωμάτιο. «Εδώ είστε!» φώναξε, κουνώντας ένα χαρτί πάνω από το κεφάλι του. «Σκέφτηκα πως θα έφθανα εγκαίρως για να σας προφτάσω. Κύριε Νέιθαν Γκάριντεμπ, τα συγχαρητήρια
- 137 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς μου! Είστε ένας πλούσιος άνθρωπος, κύριε. Η δουλειά ολοκληρώθηκε επιτυχώς και όλα είναι εντάξει. Όσο για εσάς, κύριε Χολμς, μπορούμε μόνο να πούμε πως λυπούμαστε αν σας βάλαμε σε άσκοπους μπελάδες.» Παρέδωσε το χαρτί στον πελάτη μας, ο οποίος στάθηκε κοιτάζοντας την σημειωμένη διαφήμιση. Ο Χολμς και εγώ γείραμε μπροστά και τη διαβάσαμε πάνω από τον ώμο του. Είχε ως εξής: ΧΑΟΥΑΡΝΤ ΓΚΑΡΙΝΤΕΜΠ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ Δεματιάστρες, θεριστικά, άρροτρα ατμοκίνητα ή χειροκίνητα, τρυπάνια, σβάρνες, χειράμαξα, κάρα, και άλλες κατασκευές. Εκτιμήσεις Αρτεσιανών γεωτρήσεων. Απευθυνθείτε στα Κτίρια Γκρόσβενορ, Άστον «Λαμπρά!» είπε ο οικοδεσπότης μας με κομμένη ανάσα. «Αυτός είναι ο τρίτος άντρας.» «Είχα ξεκινήσει κάποιες έρευνες στο Μπίρμινχαμ,» είπε ο Αμερικάνος, «και ο πράκτορας μου εκεί μου έστειλε αυτή τη διαφήμιση από μια τοπική εφημερίδα. Οφείλουμε να βιαστούμε και να φέρουμε εις πέρας το ζήτημα. Έγραψα σε εκείνον τον άντρα και είπα πως θα τον συναντήσετε στο γραφείο του αύριο το απόγευμα στις τέσσερις.» «Θέλετε να τον συναντήσω;» «Τι λέτε, κύριε Χολμς; Πιστεύετε πως θα ήταν πιο συνετό; Εδώ είμαι εγώ, ένας περιπλανώμενος Αμερικάνος με μια υπέροχη ιστορία. Γιατί να πιστέψει ότι θα του έλεγα; Μα εσείς είστε Βρετανός με σίγουρες συστάσεις, και είναι αναγκασμένος να δώσει σημασία σε όσα θα του πείτε. Θα ερχόμουν μαζί σας, αν το επιθυμούσατε, μα έχω μια ιδιαίτερα πολυάσχολη μέρα αύριο, και μπορώ πάντα να έρθω αργότερα αν συναντήσετε κάποιο πρόβλημα. «Βασικά, δεν έχω κάνει ένα τέτοιο ταξίδι εδώ και χρόνια.» - 138 -
Arthur Conan Doyle «Δεν είναι τίποτα, κύριε Γκάριντεμπ. Έχω ήδη σχεδιάσει τις ανταποκρίσεις. Φεύγετε στις δώδεκα και θα βρίσκεστε εκεί λίγο μετά από τις δυο. Έπειτα θα μπορέσετε να είστε πίσω την ίδια νύχτα. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να δείτε τον άνθρωπο, να του εξηγήσετε το ζήτημα, και να πάρετε μια έγγραφη βεβαίωση της ύπαρξης του. Μα τον κύριο!» πρόσθεσε με έξαψη, «λαμβάνοντας υπόψη πως ήρθα μέχρι εδώ από την καρδιά της Αμερικής, είναι ασφαλώς πολύ λίγο το να ταξιδέψετε εκατό μίλια ώστε να φέρουμε εις πέρας το ζήτημα.» «Ακριβώς,» είπε ο Χολμς. «Πιστεύω πως αυτό που λέει ο κύριος είναι πολύ σωστό.» Ο κύριος Νέιθαν Γκάριντεμπ ανασήκωσε τους ώμους τους με ένα απελπισμένο ύφος. «Καλώς, αφού επιμένετε, θα πάω,» είπε. «Μου είναι ασφαλώς δύσκολο να σας αρνηθώ οτιδήποτε, λαμβάνοντας υπόψη το μεγαλείο της ελπίδας που φέρατε στη ζωή μου.» «Τότε συμφωνήθηκε,» είπε ο Χολμς, «και αναμφίβολα θα με ενημερώσετε όσο πιο σύντομα μπορείτε.» «Θα το φροντίσω,» είπε ο Αμερικάνος. «Λοιπόν,» πρόσθεσε κοιτώντας το ρολόι του, «πρέπει να αναχωρήσω. Θα επισκεφθώ αύριο, κύριε Νέιθαν και θα σας ξεπροβοδίσω. Έρχεστε στο δρόμο μου, κύριε Χολμς; Καλώς, τότε, αντίο, και ίσως να έχουμε καλά νέα για σας αύριο βράδυ.» Πρόσεξα πως το πρόσωπο του φίλου μου φωτίστηκε όταν ο Αμερικάνος άφησε το δωμάτιο, και το βλέμμα της συλλογισμένης απορίας είχε εξαφανισθεί. «Θα ήθελα να δω τη συλλογή σας, κύριε Γκάριντεμπ,» είπε. «Στο επάγγελμα μου όλα τα είδη περίεργης γνώσης είναι χρήσιμα, και τούτο το δωμάτιο σας είναι μια αποθήκη γνώσης.» Ο πελάτης μας έλαμψε από ικανοποίηση και τα μάτια του φωτίστηκαν πίσω από τα μεγάλα του γυαλιά. «Ανέκαθεν άκουγα, κύριε, πως είστε ένας εξαιρετικά ευφυής άνθρωπος,» είπε. «Θα μπορούσα να σας ξεναγήσω και τώρα αν έχετε την ώρα.»
- 139 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Δυστυχώς, δεν την έχω. Μα αυτά τα δείγματα είναι τόσο καλά χαρακτηρισμένα και ταξινομημένα ώστε δύσκολα χρειάζονται την προσωπική σας εξήγηση. Αν γινόταν να περάσω αύριο, υποθέτω πως δεν θα υπήρχε αντίρρησης να τους ρίξω μια ματιά;» «Καμία απολύτως. Είστε πλέον ευπρόσδεκτος. Ο χώρος θα κλείσει, φυσικά, μα η κυρία Σάντερς βρίσκεται στο υπόγειο μέχρι τις τέσσερις και θα σας αφήσει να μπείτε με το κλειδί της.» «Καλώς, τυγχάνει να είμαι ελεύθερος αύριο το απόγευμα. Αν μπορούσατε να ενημερώσετε την κυρία Σάντερς τότε θα ήταν απολύτως εν τάξει. Επί τη ευκαιρία, ποιος είναι ο πράκτορας της οικίας σας;» Ο πελάτης μας έμεινε έκπληκτος από την αιφνιδιαστική ερώτηση. «Οι Χόλογουεϊ και Στηλ, στην οδό Έντγουερ. Μα γιατί;» «Είμαι λιγάκι αρχαιολόγος κι ο ίδιος όταν έχει να κάνει με σπίτια,» είπε ο Χολμς, γελώντας. «Αναρωτιόμουν αν το παρόν ήταν Γεωργιανό η περιόδου της Βασίλισσας Άννας.» «Γεωργιανό, υπεράνω αμφιβολίας.» «Αλήθεια. Θα έπρεπε να το σκεφθώ λιγάκι προηγουμένως. Ωστόσο, εξακριβώνεται πανεύκολα. Λοιπόν, αντίο κύριε Γκάριντεμπ, και μακάρι να έχετε κάθε επιτυχία στο ταξίδι σας στο Μπέρμινχαμ.» Ο κτηματομεσίτης ήταν κοντά, μα ανακαλύψαμε πως είχε κλείσει για τη μέρα, έτσι πήραμε το δρόμο της επιστροφής για την οδό Μπέϊκερ. Μονάχα κατόπιν του γεύματος ήταν που ο Χολμς επανήρθε στο ζήτημα. «Το προβληματάκι μας οδεύει προς το τέλος του,» είπε. «Αναμφίβολα έχεις σκιαγραφήσει τη λύση στο μυαλό σου.» «Δεν θα είχα ιδέα ακόμη κι αν ήταν κορώνα ή γράμματα.» «Η κορώνα είναι ασφαλώς ξεκάθαρη πλέον και τα γράμματα θα τα δούμε αύριο. Πρόσεξες κάτι περίεργο αναφορικά με εκείνη τη διαφήμιση;» - 140 -
Arthur Conan Doyle «Είδα πως η λέξη άροτρα είχε γραφτεί ανορθόγραφα.» «Α, το πρόσεξες κι εσύ, έτσι; Έλα, Γουώτσον, βελτιώνεσαι διαρκώς. Ναι ήταν λάθος Αγγλικά μα καλά Αμερικάνικα. Ο τυπογράφος το στοιχειοθέτησε όπως το έλαβε. Κατόπιν τα κάρα. Είναι κι αυτά αμερικάνικα. Και τα αρτεσιανά πηγάδια είναι πιο κοινά για εκείνους από όσο για μας. Ήταν μια τυπική Αμερικάνικη διαφήμιση, μα διατεινόταν πως προερχόταν από μια Αγγλική εταιρεία. Τι συμπεραίνεις εξ αυτού;» «Μπορώ μόνο να υποθέσω πως αυτός ο Αμερικάνος δικηγόρος την έβαλε ο ίδιος. Αποτυγχάνω όμως να καταλάβω ποιος είναι ο σκοπός του.» «Λοιπόν, υπάρχουν εναλλακτικές εξηγήσεις. Όπως και να ‘χει, ήθελε να στείλει αυτό το αγαθό γέρικο απολίθωμα στο Μπέρμινχαμ. Αυτό είναι απολύτως σαφές. Θα μπορούσα να του ‘χα πει πως ήταν ξεκάθαρο πως πήγαινε σε ένα κυνήγι χιμαιρών, μα όταν το ξανασκέφτηκα, φάνηκε καλύτερο να καθαρίσω το σκηνικό αφήνοντας τον να πάει. Αύριο, Γουώτσον— λοιπόν, το αύριο θα μας τα πει όλα μόνο του.» Ο Χολμς είχε ξυπνήσει και είχε βγει νωρίς. Όταν επέστρεψε την ώρα του γεύματος πρόσεξα πως το πρόσωπο ήταν ιδιαίτερα βαρύθυμο. «Πρόκειται για ένα πιο σοβαρό ζήτημα από όσο ανέμενα, Γουώτσον,» είπε. «Είναι δίκαιο να στο πω, μολονότι γνωρίζω πως θα αποτελέσει μονάχα ένα επιπλέον λόγο για σένα στο να ορμήσεις με τα μούτρα στον κίνδυνο. Πλέον γνωρίζω τον Γουώτσον μου. Μα υπάρχει κίνδυνος, και πρέπει να το γνωρίζεις.» «Καλά, δεν είναι και η πρώτη φορά που θα τον μοιραστούμε, Χολμς. Ελπίζω πως δεν θα είναι και η τελευταία. Ποιος είναι ο συγκεκριμένος κίνδυνος αυτή την φορά;» «Είμαστε αντιμέτωποι με μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Αναγνώρισα τον κύριο Τζων Γκάριντεμπ, νομικό σύμβουλο. Δεν είναι άλλος από το ‘Φονιά’ Έβανς, ιδιαιτέρως σκοτεινής και δολοφονικής φήμης.» «Φοβάμαι πως ακόμη δεν έχω ιδέα.»
- 141 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Α, δεν αρμόζει στο επάγγελμα σου να κουβαλάς τριγύρω ένα φορητό Ημερολόγιο του Νιούγκεϊτ 29 στη μνήμη σου. Είχα κατέβει να δω το φίλο Λεστρέιντ στη Γιάρντ. Ενδεχομένως κατά καιρούς να υπάρχει κάποια έλλειψη ευρηματικής διαίσθησης εκεί κάτω, μα όταν πρόκειται για σχολαστικότητα και μεθοδικότητα ηγούνται του κόσμου. Είχα μια ιδέα πως ίσως να εντόπιζα τα ίχνη του Αμερικάνου φίλου στα αρχεία τους. Όντως, βρήκα το παχουλό του πρόσωπο να μου χαμογελά από τα πορτραίτα των εγκληματιών. ‘Τζέιμς Γουίντερ, ψευδώνυμο Μόρκροφτ, ψευδώνυμο Φονιάς Έβανς,’ ήταν η επιγραφή από κάτω.» Ο Χολμς τράβηξε έναν φάκελο από την τσέπη του. «Σημείωσα μερικά στοιχεία από το φάκελο του: Ηλικίας 44. Κάτοικος του Σικάγο. Είναι γνωστό πως έχει πυροβολήσει τρείς άντρες στις Πολιτείες. Απέδρασε από το σωφρονιστικό ίδρυμα μέσω πολιτικής επιρροής. Ήρθε στο Λονδίνο το 1893. Πυροβόλησε έναν άνθρωπο σχετικά με χαρτοπαίγνιο σε ένα κοσμικό κέντρο στο δρόμο του Γουότερλου τον Ιανουάριο του 1895. Ο άντρας πέθανε, μα αποδείχτηκε πως ήταν ο επιτιθέμενος του καυγά. Ο νεκρός αναγνωρίστηκε ως Ρότζερ Πρέσκοτ, γνωστός ως παραχαράκτης και κιβδηλοποιός στο Σικάγο. Ο Φονιάς Έβανς αποφυλακίστηκε το 1901. Είναι από την επίβλεψη της αστυνομίας έκτοτε, μα μέχρι στιγμής όπως είναι γνωστό διάγε μια έντιμη ζωή. Πολύ επικίνδυνος άνθρωπος, συνήθως κουβαλά όπλα και είναι έτοιμος να τα χρησιμοποιήσει. Αυτό είναι το πουλάκι μας, Γουώτσον— ένα δραστήριο πουλί, όπως οφείλεις να παραδεχτείς.» «Μα ποιο είναι το παιχνίδι του;» «Λοιπόν, αρχίσει να προσδιορίζεται. Πέρασα από τον κτηματομεσίτη. Ο πελάτης μας, όπως μας είπε, είναι εκεί πέντε χρόνια. Ήταν ξενοίκιαστο για ένα χρόνο πριν από εκείνον. Ο προηγούμενος ένοικος ήταν ένας κύριος που ευρύτερα ήταν γνωστός ως Γουόλντρον. Η εμφάνιση του Γουόλντρον ήταν καλώς ενθυμούμενη στο γραφείο. Είχε εξαφανισθεί αιφνιδίως και τίποτα δεν ξανακούστηκε για 29
[Σ. τ. Μ.] [Wikipedia]
- 142 -
Arthur Conan Doyle αυτόν. Ήταν ένας ψηλός, γενειοφόρος άντρας με πολύ μελαψά χαρακτηριστικά. Τώρα, ο Πρέσκοτ, ο άντρας τον οποίο ο Φονιάς Έβανς είχε πυροβολήσει, ήταν, σύμφωνα με τη Σκότλαντ Γιάρντ, ένα ψηλός, μελαχρινός άντρας με γενειάδα. Ως υπόθεση εργασίας, πιστεύω πως μπορούμε να δεχθούμε πως εκείνος ο Πρέσκοτ, ο Αμερικάνος εγκληματίας, ζούσε στο ίδιο δωμάτιο στο οποίο ο αθώος μας φίλος τώρα αφιερώνει στο μουσείο του. Έτσι τελικά έχουμε έναν κρίκο, όπως βλέπεις.» «Και ο επόμενος κρίκος;» «Βασικά, πρέπει να πάμε τώρα και να ψάξουμε για αυτόν.» Πήρε ένα περίστροφο από το συρτάρι και μου το έδωσε. «Έχω την παλιά μου αδυναμία μαζί μου. Αν ο φίλος μας από την Άγρια Δύση επιχειρήσει να δικαιώσει τη φήμη του ψευδώνυμου του, οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι να τον αντιμετωπίσουμε. Θα σου δώσω μια ώρα για ένα μεσημεριανό υπνάκο, Γουώτσον, και έπειτα νομίζω πως θα είναι ώρα για την περιπέτεια μας στην οδό Ράιντερ.» Ήταν μόλις τέσσερις η ώρα όταν φτάσαμε στο περίεργο διαμέρισμα του Νέιθαν Γκάριντεμπ. Η κυρία Σάντερς, η θυρωρός, επρόκειτο να φύγει, μα δεν είχε κανένα δισταγμό να μας δεχθεί, γιατί η πόρτα έκλεινε με ελατηριωτή κλειδαριά, και ο Χολμς υποσχέθηκε να φροντίσει πως όλα ήταν ασφαλισμένα πριν να φύγουμε. Ελάχιστα αργότερα η εξωτερική πόρτα έκλεισε, ο σκούφος πέρασε κάτω από το προεξέχον παράθυρο, και γνωρίζαμε πως ήμασταν μόνοι μας στο ισόγειο διαμέρισμα της οικίας. Ο Χολμς πραγματοποίησε μια γοργή εξέταση του χώρου. Υπήρχε ένα ντουλάπι σε μια σκοτεινή γωνιά το οποίο προεξείχε λιγάκι από τον τοίχο. Πίσω από εκείνο ήταν που κουρνιάσαμε εντέλει ενώ ο Χολμς ψιθυριστά σκιαγράφησε τις προθέσεις του. «Ήθελε να βγάλει τον αγαθό μας φίλο έξω από το διαμέρισμα του— αυτό είναι ιδιαιτέρως σαφές, και, καθώς ο συλλέκτης ποτέ δεν έβγαινε, χρειάστηκε κάποιος σχεδιασμός για να επιτευχθεί. Όλο αυτό το κατασκεύασμα για τους
- 143 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Γκάριντεμπ δεν αποσκοπούσε σε κάτι άλλο. Οφείλω να πω, Γουώτσον, πως υπάρχει μια κάποια σατανική επινοητικότητα σχετικά με το ζήτημα, έστω κι αν το αλλόκοτο όνομα του ενοίκου του πρόσφερε ένα άνοιγμα το οποίο δύσκολα θα ανέμενε. Ύφανε την πλεκτάνη του με αξιοθαύμαστη πανουργία.» «Μα τι ήθελε;» «Βασικά, αυτό θέλουμε να ανακαλύψουμε. Δεν έχει τίποτα ωστόσο να κάνει με τον πελάτη μας, από όσο αντιλαμβάνομαι την κατάσταση. Είναι κάτι το οποίο σχετίζεται με τον άντρα που δολοφόνησε— τον άντρα που ίσως να υπήρξε συνεργός του στο έγκλημα. Υπάρχει κάποιο ένοχο μυστικό στο δωμάτιο. Έτσι το αντιλαμβάνομαι. Αρχικά φαντάστηκα πως ίσως ο φίλος μας να είχε κάτι στη συλλογή του περισσότερο πολύτιμο από όσο γνώριζε— κάτι το οποίο άξιζε την προσοχή ενός μεγάλου εγκληματία. Μα το γεγονός πως ο Ρότζερ Πρέσκοτ απεχθούς φήμης κατοίκισε σε αυτό το διαμέρισμα υποδεικνύει προς κάποιο βαθύτερο λόγο. Λοιπόν, Γουώτσον, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να οπλιστούμε με υπομονή και να δούμε τι θα φέρει η ώρα.» Εκείνη η ώρα δεν άργησε πολύ να χτυπήσει. Κουρνιάσαμε πλησιέστερα στη σκιά καθώς ακούσαμε την εξωτερική πόρτα να ανοίγει και να κλείνει. Κατόπιν ήρθε το κοφτό, μεταλλικό γύρισμα ενός κλειδιού, και ο Αμερικάνος βρισκόταν στο δωμάτιο. Έκλεισε την πόρτα απαλά πίσω του, έριξε μια βιαστική ματιά τριγύρω του για να δει πως όλα ήταν εντάξει, έβγαλε το παλτό του, και προχώρησε προς το κεντρικό τραπέζι με το βιαστικό τρόπο κάποιου που γνωρίζει ακριβώς τι πρέπει να κάνει και πώς να το κάνει. Έσπρωξε το τραπέζι στη μια πλευρά, έσκισε το κομμάτι του χαλιού πάνω στο οποίο ακουμπούσε, το τύλιξε εντελώς πίσω και τότε τραβώντας ένα διαρρηκτικό λοστό από την εσωτερική του τσέπη, γονάτισε κάτω και τράβηξε δυνατά το πάτωμα. Αμέσως ακούσαμε τον ήχος από σανίδες που γλιστρούσαν, και μια στιγμή αργότερα ένα τετράγωνο είχε ανοίξει από τις σανίδες. Ο Φονιάς Έβανς
- 144 -
Arthur Conan Doyle ανάβοντας ένα σπίρτο, άναψε το υπόλοιπο ενός κεριού, και χάθηκε από τα μάτια μας. Σαφέστατα είχε φτάσει η σειρά μας. Ο Χολμς άγγιξε τον καρπό μου σα σινιάλο, και μαζί, κινηθήκαμε κλεφτά προς την ανοικτή καταπακτή. Όσο απαλά κι αν κινούμασταν, ωστόσο, το παλιό πάτωμα έπρεπε να έτριξε κάτω από τα πόδια μας, γιατί το κεφάλι του Αμερικάνου μας, κοιτάζοντας ανήσυχα τριγύρω, ξεπρόβαλε ξαφνικά από τον ανοικτό χώρο. Το πρόσωπο του στράφηκε πάνω μας με ένα βλέμμα απορημένης οργής, η οποία σταδιακά μαλάκωσε σε ένα μάλλον ντροπιασμένο χαμόγελο καθώς συνειδητοποίησε πως δυο πιστόλια τον σημάδευαν στο κεφάλι.
«Βρε, βρε!» είπε ψυχρά καθώς σύρθηκε στην επιφάνεια. «Θαρρώ πως είστε κάπως πολλοί για μένα, κύριε Χολμς. Το πιάσατε το παιχνίδι, υποθέτω, και με παίξατε σαν κορόιδο από την αρχή. Λοιπόν, κύριε, σας παραδέχομαι, με νικήσατε και—» Στη στιγμή είχε τραβήξει ένα περίστροφο από τον κόρφο του και είχε πυροβολήσει δυο φορές. Ένοιωσα ένα ξαφνικό κάψιμο σαν ένα πυρωμένο σίδερο να είχε πιεστεί πάνω στο μηρό μου. Ακούστηκε ένας βρόντος καθώς το - 145 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς πιστόλι του Χολμς κατέβηκε στο κεφάλι του άντρα. Είχα μια άποψη του σωριασμένου στο πάτωμα με αίμα να κυλάει στο πρόσωπο του ενώ ο Χολμς τον έψαχνε για όπλα. Κατόπιν τα νευρώδη χέρια του φίλου μου με κρατούσαν, και με οδήγησε σε μια καρέκλα.
«Δεν τραυματίστηκες, Γουώτσον; Για όνομα του θεού, πες πως δεν είσαι τραυματισμένος!» Άξιζε ένα τραύμα— άξιζε πολλά τραύματα— για να μάθω το βάθος της αφοσίωσης και της αγάπης που κρύβονταν πίσω από την παγερή μάσκα. Τα καθάρια, σκληρά μάτια είχαν θολώσει προς στιγμής, και τα αυστηρά χείλη έτρεμαν. Για μια και μοναδική φορά είχα πάρει μια ιδέα μιας μεγάλης καρδιάς όπως επίσης και ενός σπουδαίου μυαλού. Όλα μου τα χρόνια της ταπεινής μα προσηλωμένης υπηρεσίας κορυφώθηκαν εκείνη τη στιγμή της αποκάλυψης. «Δεν είναι τίποτα, Χολμς. Μια γρατσουνιά είναι μόνο.» Είχε σκίσει το παντελόνι μου με το σουγιά του. «Έχεις δίκιο,» φώναξε με έναν αφάνταστο αναστεναγμό ανακούφισης. «Είναι εντελώς επιδερμικό.» Το πρόσωπο του ήταν σκληρό σαν βράχος καθώς κοίταξε τον κρατούμενο μας, ο οποίος ανακαθόταν με σαστισμένο πρόσωπο. «Μα τον κύριο, ήσουν πολύ τυχερός. Αν είχες σκοτώσει τον Γουώτσον, δεν θα έβγαινες ζωντανός από αυτό το διαμέρισμα. Τώρα, κύριε, τι έχεις να πεις;» Δεν είχε τίποτα να πει. Κάθισε μονάχα βλοσυρά. Έγειρα υποβασταζόμενος από το χέρι του Χολμς, και μαζί κοιτάξαμε κάτω στο μικρό κελάρι το όποιο είχε φανερωθεί - 146 -
Arthur Conan Doyle από το μυστικό επικάλυμμα. Ήταν ακόμη φωτισμένο από το κερί το οποίο ο Έβανς είχε πάρει κάτω μαζί του. Τα μάτια μας έπεσαν πάνω σε μια μάζα από σκουριασμένα μηχανήματα, μεγάλα ρολά χαρτιού, ένα σωρό από μπουκάλια, και, τακτικά διευθετημένες επί ενός μικρού τραπεζιού έναν αριθμό από τακτικές μικρές δεσμίδες. «Μια εκτυπωτική πρέσα— πλαστογραφικός εξοπλισμός,» είπε ο Χολμς. «Ναι, κύριε,» είπε ο κρατούμενος μας, καθώς στήθηκε τρεκλίζοντας στα πόδια του και κατόπιν έπεσε σε μια καρέκλα. «Το μεγαλύτερο πλαστογραφικό που είδε ποτέ το Λονδίνο. Αυτό είναι το μηχάνημα του Πρέσκοτ, και εκείνες οι δεσμίδες είναι δυο χιλιάδες από τα χαρτονομίσματα του Πρέσκοτ που αξίζουν εκατό το καθένα και περνάνε παντού. Ελεύθερα, κύριοι. Να τα βρούμε και να με αφήσετε να την κοπανήσω.» Ο Χολμς γέλασε. «Δεν κάνουμε τέτοια πράγματα, κύριε Έβανς. Δεν υπάρχει καταφύγιο για σένα σε τούτη τη χώρα. Πυροβόλησες εκείνον τον άντρα, τον Πρέσκοτ, έτσι δεν είναι;» «Ναι, κύριε, και έφαγα πέντε χρόνια για αυτό, παρότι εκείνος ήταν που τράβηξε πρώτος. Πέντε χρόνια— όταν θα έπρεπε να πάρω ένα μετάλλιο σε μέγεθος σουπιέρας. Κανείς ζωντανός δεν μπορεί να ξεχωρίσει ένα του Πρέσκοτ από ένα της Τράπεζας της Αγγλίας, και αν δεν τον είχα καθαρίσει θα είχε πλημυρίσει το Λονδίνο με δαύτα. Ήμουν ο μόνος στον κόσμο που γνώριζα που τα έφτιαχνε. Αναρωτιέστε γιατί ήθελα τόσο να μπω σε αυτό μέρος; Και αναρωτιέστε που όταν βρήκα αυτόν τον τρελό αγαθιάρη εντομοκυνηγό με το αλλόκοτο όνομα του να στρογγυλοκάθεται ακριβώς από πάνω του, και ποτέ να μην αφήνει το δωμάτιο, έκανα ότι περνούσε από το χέρι μου για να τον ξεκουνήσω; Ίσως να ήμουν πιο έξυπνος αν τον είχα καθαρίσει. Θα ήταν αρκετά εύκολο, μα είμαι συμπονετικός τύπος και δεν αρχίζω να πυροβολώ εκτός κι αν ο άλλος έχει κι αυτός όπλο. Μα τουλάχιστον πείτε μου, κύριε Χολμς, τι έκανα λάθος; Δεν χρησιμοποίησα αυτό το
- 147 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς εργαστήριο. Δεν έκανα κακό στο γερό σάψαλο. Που με κρατάτε;» «Μόνο για απόπειρα φόνου, από όσο αντιλαμβάνομαι,» είπε. «Μα δεν είναι δουλειά μας. Αυτό το αναλαμβάνουν στο επόμενο στάδιο. Αυτό που θέλαμε για την ώρα ήταν απλά η αφεντιά σου. Σε παρακαλώ Γουώτσον κάνε μια κλήση στη Σκότλαντ Γιάρντ. Δεν θα είναι εντελώς απρόσμενο.» Έτσι εκείνα ήταν τα γεγονότα σχετικά με το Φονιά Έβανς και την αξιοσημείωτη επινόηση των τριών Γκάριντεμπ. Μάθαμε αργότερα πως ο φουκαράς γέρος φίλος μας δεν ξεπέρασε το σοκ των διαλυμένων ονείρων του. Όταν το κάστρο του στον ουρανό έπεσε, τον έθαψε κάτω από τα συντρίμμια του. Τελευταία φορά ακούσαμε για εκείνον από ένα γηροκομείο στο Μπρίξτον. Ήταν μια χαρούμενη μέρα στη Σκότλαντ Γιάρντ όταν ο εξοπλισμός του Πρέσκοτ ανακαλύφθηκε, γιατί, παρότι γνώριζαν πως υπήρχε, δεν είχαν κατορθώσει, κατόπιν του θανάτου του άντρα, να ανακαλύψουν που βρισκόταν. Ο Έβανς είχε πράγματι προσφέρει μια σπουδαία υπηρεσία κι έκανε αρκετούς άξιους άντρες του εγκληματολογικού να κοιμούνται καλύτερα, γιατί ο παραχαράκτης στέκεται μονάχος σε δική του κατηγορία ως δημόσιος κίνδυνος. Θα είχαν πρόθυμα συνυπογράψει για κείνο το μετάλλιο μεγέθους σουπιέρας για το οποίο ο εγκληματίας είχε μιλήσει, μα μια αχάριστη έδρα έλαβε μια λιγότερο ευνοϊκή θέση, και ο Φονιάς επέστρεψε σε εκείνα τα σκοτεινά μέρη από όπου είχε βγει.
- 148 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια του Επιφανούς Πελάτη «Δεν βλάπτει πλέον,» ήταν το σχόλιο του κυρίου Σέρλοκ Χολμς όταν, για δέκατη φορά σε αντίστοιχα χρόνια, ζήτησα την άδεια του να αποκαλύψω την ακόλουθη αφήγηση. Έτσι έγινε κι εντέλει απέκτησα την άδεια να καταγράψω ότι αποτέλεσε, κατά κάποιο τρόπο, την κορυφαία στιγμή στη σταδιοδρομία του φίλου μου. Τόσο ο Χολμς όσο κι εγώ είχαμε μια αδυναμία για το χαμάμ. Καπνίζοντας ένα τσιγάρο στην απολαυστική αποχαύνωση του θερμού δωματίου ήταν που τον έβρισκα λιγότερο κουμπωμένο και περισσότερο ανθρώπινο από οπουδήποτε αλλού. Στο πάνω πάτωμα των εγκαταστάσεων της Λεωφόρου Νορθάμπερλαντ υπήρχε μια απομονωμένη γωνιά όπου δυο καναπέδες βρίσκονταν πλάι-πλάι, και ήταν επί αυτών που ήμασταν ξαπλωμένοι την 3η του Σεπτέμβρη, του 1902, την μέρα που ξεκινά η αφήγηση μου. Τον είχα ρωτήσει αν κάτι κινιόταν, και προς απάντηση είχε τινάξει το μακρύ, λεπτό νευρώδες χέρι του έξω από τα σεντόνια που τον τύλιγαν και είχε τραβήξει ένα φάκελο από την εσωτερική τσέπη του σακακιού του το οποίο κρεμόταν πλάι του.
- 149 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Ίσως να είναι κάποιος εξεζητημένος ξιπασμένος ανόητος, ίσως να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου,» είπε καθώς μου παρέδωσε το σημείωμα. «Δεν γνωρίζω περισσότερα από όσα αναφέρει αυτό το μήνυμα .» Ήταν από τη Λέσχη Κάρλτον και έφερε ημερομηνία της προηγούμενης βραδιάς. Αυτό είναι ό,τι διάβασα: Ο Σερ Τζέημς Ντάμερι υποβάλλει τα σέβη του στον κύριο Σέρλοκ Χολμς και θα τον επισκεφθεί στις 4:30 αύριο. Ο Σερ Τζέημς λαμβάνει το θάρρος να αναφέρει πως το ζήτημα επί του οποίου επιθυμεί να σας συμβουλευτεί κύριε Χολμς είναι ιδιαιτέρως λεπτό ως επίσης και εξαιρετικά σημαντικό. Ευελπιστεί, πως ο κύριος Χολμς θα καταβάλει κάθε προσπάθεια να παραχωρήσει τη συνάντηση, και πως θα το επιβεβαιώσει τηλεφωνικώς στη Λέσχη Κάρλτον.
Δεν χρειάζεται να αναφέρω πως το επιβεβαίωσα, Γουώτσον,» είπε ο Χολμς καθώς του επέστρεψα το χαρτί. «Γνωρίζεις κάτι σχετικά με αυτό τον άνθρωπο, τον Ντάμερι;» «Μόνο πως το όνομα του αποτελεί καθημερινό θέμα στην υψηλή κοινωνία.» «Μάλιστα, μπορώ να σου πω κάτι περισσότερο από αυτό. Έχει μια κάποια φήμη για τη διευθέτηση ευαίσθητων ζητημάτων τα οποία πρέπει να κρατηθούν μακριά από τις εφημερίδες. Ίσως να θυμάσαι τις ενθυμείσαι τις διαπραγματεύσεις του Σερ Τζωρτζ Λιούις σχετικά με την υπόθεση Χάμερφορντ Γουίλ. Είναι άνθρωπος του λόγου του με μια φυσική κλίση προς τη διπλωματία. Είμαι υποχρεωμένος, λοιπόν, να ελπίζω πως δεν πρόκειται για κάποια λάθος οσμή και πως έχει κάποια πραγματική ανάγκη για τη συμβολή μας.» «Τη συμβολή μας;» «Θα ήταν τιμή μου.»
- 150 -
Arthur Conan Doyle «Λοιπόν γνωρίζεις την ώρα—4:30. Μέχρι τότε ας βγάλουμε το ζήτημα από το μυαλό μας. Ζούσα στο δικό μου διαμέρισμα επί της οδού Βασιλίσσης Άννας, μα είχα πάει από την οδό Μπέϊκερ πριν της προαναφερθείσας ώρας. Ακριβώς και τριάντα, ο Ταγματάρχης Σετ Τζέημς Ντάμερι ανακοινώθηκε. Δεν είναι καν αναγκαίο να τον περιγράψω, γιατί πολλοί θα θυμούνται την ευμεγέθη, ντόμπρα, έντιμη προσωπικότητα, το πλατύ καλοξυρισμένο πρόσωπο, και πάνω από όλα, την ευχάριστη, καλοσυνάτη φωνή. Η ειλικρίνεια έλαμπε από τα γκρίζα Ιρλανδέζικα μάτια του, και η καλοθυμία γυρόφερνε τα ευμετάβλητα χαμογελαστά χείλη. Το γυαλιστερό ψηλό καπέλο του, η σκούρα ρεντιγκότα του, ουσιαστικά, η κάθε λεπτομέρεια, από την μαργαριταρένια καρφίτσα στην μαύρη σατέν γραβάτα του μέχρι τις ανοιχτοκόκκινες γκέτες του πάνω από τα λουστραρισμένα παπούτσια του, φανέρωναν τη σχολαστική φροντίδα στην ένδυση του για την οποία ήταν διάσημος. Ο σπουδαίος, δεσποτικός αριστοκράτης κυριαρχούσε στο μικρό δωμάτιο. «Φυσικά, ήμουν προετοιμασμένος να συναντήσω τον δόκτωρ Γουώτσον,» σχολίασε με μια ευγενική υπόκλιση. «Η συνεργασία του ενδέχεται να κριθεί ιδιαιτέρως αναγκαία, γιατί διαπραγματευόμαστε στην περίσταση ταύτη, κύριε Χολμς, με έναν άντρα για τον οποίο η βία είναι οικεία και ο οποίος, κυριολεκτικά, δεν θα σταματήσει πουθενά. Οφείλω να αναφέρω πως δεν υπάρχει περισσότερο επικίνδυνος άνθρωπος στην Ευρώπη.» «Είχα αρκετούς αντιπάλους για τους οποίους ο κολακευτικός αυτός όρος θα ίσχυε,» είπε ο Χολμς με ένα χαμόγελο. «Δεν καπνίζετε; Τότε να με συγχωρείτε μα θα ανάψω την πίπα μου. Αν ο άνθρωπος σας είναι περισσότερο επικίνδυνος από το μακαρίτη καθηγητή Μοριάρτυ ή από τον εν ζωή Ταγματάρχη Σεμπάστιαν Μοράν, τότε αξίζει να τον συναντήσω. Μπορώ να μάθω το όνομα του;» «Έχετε ακούσει για το Βαρόνο Γκρούνερ;» «Εννοείτε τον Αυστριακό δολοφόνο;»
- 151 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ο ταγματάρχης Ντάμερι σήκωσε τα γαντοφορεμένα του χέρια με ένα γέλιο. «Δεν σας ξεφεύγει τίποτα, κύριε Χολμς! Υπέροχα! Έτσι τον έχετε ήδη σταθμίσει ως δολοφόνο;»
«Αποτελεί δουλειά μου να παρακολουθώ τα καθέκαστα του Ηπειρωτικού εγκλήματος. Ποιος θα γινόταν να διαβάσει τι συνέβη στην Πράγα και να έχει κάποιες αμφιβολίες αναφορικά με την ενοχή του ανθρώπου! Ένα αμιγώς τεχνικό νομικό ζήτημα και ο ύποπτος θάνατος ενός μάρτυρα ήταν που τον έσωσαν! Είμαι τόσο βέβαιος πως σκότωσε τη σύζυγο του όταν το αποκαλούμενο ατύχημα συνέβη στη διάβαση Σπλούγκεν όπως αν τον είχα δει να το διαπράττει με τα μάτια μου. Γνώριζα, επίσης, πως είχε έρθει στην Αγγλία και είχα ένα προαίσθημα πως αργά η γρήγορα θα μου έβρισκε κάποια δουλειά. Λοιπό, τι σκάρωσε ο βαρόνος Γκρούνερ; Να υποθέσω πως δεν ανέκυψε και πάλι η παλαιά εκείνη τραγωδία;» «Όχι, είναι πολύ πιο σοβαρό από αυτό. Να εκδικηθείς ένα έγκλημα είναι σημαντικό, μα να το αποτρέψεις είναι πολύ περισσότερο. Είναι τρομερό πράγμα, κύριε Χολμς, να βλέπεις ένα τρομερό γεγονός, μια απάνθρωπη κατάσταση, να προετοιμάζεται μπροστά στα μάτια σου, να κατανοείς σαφώς που θα οδηγήσει κι όμως να είσαι εντελώς ανίκανος να το αποτρέ- 152 -
Arthur Conan Doyle ψεις. Είναι δυνατόν ένα ανθρώπινο ον να βρεθεί σε μια περισσότερο δύσκολο θέση;» «Πιθανόν όχι.» «Τότε θα συμμεριστείτε τον πελάτη για τα συμφέροντα του οποίου ενεργώ.» «Δεν αντιλήφθηκα πως ήσασταν απλά μεσολαβητής. Ποιος είναι ο εντολοδόχος;» «Κύριε Χολμς, θα σας παρακαλέσω να μην επιδιώξετε περισσότερο αυτό το ερώτημα. Έχει σημασία να είμαι σε θέση να τον διαβεβαιώσω πως το έντιμο όνομα του δεν ενεπλάκη ουδόλως εις το ζήτημα. Τα κίνητρα του είναι, στον υπέρτατο βαθμό, έντιμα και φιλάλληλα, μα προτιμά να παραμείνει άγνωστος. Είναι περιττό να αναφέρω πως η αμοιβή σας θα εξασφαλισθεί και θα σας δοθεί πλήρης ελευθερία κινήσεων. Ασφαλώς το πραγματικό όνομα του πελάτη σας είναι επουσιώδες;» «Λυπάμαι,» είπε ο Χολμς. «Είναι συνηθισμένος να έχω το μυστήριο προς τη μια πλευρά των υποθέσεων μου, μα να το έχω κι από τις δυο είναι υπερβολικά ασαφές. Φοβούμαι, Σερ Τζέημς, πως οφείλω να αρνηθώ,» Ο επισκέπτης μας φάνηκε βαθύτατα ενοχλημένος. Το μεγάλο, του ευαίσθητο πρόσωπο σκοτείνιασε από θλίψη και απογοήτευση. «Δεν αντιλαμβάνεστε διόλου την επίδραση των πράξεων σας, κύριε Χολμς,» είπε. «Με φέρνετε σε ένα εξαιρετικά σοβαρό δίλλημα γιατί είμαι απολύτως βέβαιος πως θα ήσασταν πολύ περήφανος να αναλάβετε την υπόθεση αν μπορούσα να σας δώσω τα στοιχεία, και όμως μια υπόσχεση με αποτρέπει από την αποκάλυψη τους. Μπορώ, τουλάχιστον, να θέσω ενώπιον σας όσα δύναμαι;» «Ασφαλώς, εφόσον γίνεται κατανοητό πως δεν δεσμεύομαι για τίποτα.» «Είναι κατανοητό. Καταρχάς, αναμφίβολα θα έχετε ακούσει για τον στρατηγό Ντε Μερβίλ;» «Τον ένδοξο Ντε Μερβίλ του Κάιμπερ; Ναι, έχω ακούσει για αυτόν.»
- 153 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Έχει μια θυγατέρα, τη Βάιολετ Ντε Μερβίλ, νεαρή, πλούσια, όμορφη, επιτυχημένη, μια γυναίκα θαύμα εκ κάθε άποψης. Την κόρη αυτή, το αξιαγάπητο, αθώο αυτό κορίτσι, είναι που επιχειρούμαι να σώσουμε από τα νύχια ενός κτήνους.» «Ο βαρόνος Γκρούνερ έχει κάποια επιρροή πάνω της;» «Την ισχυρότερη όλων των επιρροών όπου εμπλέκεται μια γυναίκα— την επιρροή της αγάπης. Ο τύπος είναι, όπως ενδεχομένως θα έχετε ακούσει, εξαιρετικά όμορφος, με μια πλέον γοητευτική συμπεριφορά, μια μελιστάλακτη φωνή και τον αέρα του ρομαντικού και του μυστηριώδους τα οποία έχουν τόση σημασία για μια γυναίκα. Λέγεται πως έχει το σύνολο του όμορφου φύλου υπό το έλεος του και πως έχει αξιοποιήσει δεόντως το γεγονός.» «Μα πως έτυχε ένας τέτοιος άντρας να συναντήσει μια κυρία του επιπέδου της δεσποινίδος Βάιολετ Ντε Μερβίλ;» «Συνέβη σε ένα ναυτικό ταξίδι στη Μεσόγειο. Οι επιβάτες, αν και διαλεχτοί, πλήρωσαν καθένας τα ναύλα του. Αναμφίβολα οι οργανωτές ούτε που συνειδητοποίησαν την πραγματική ταυτότητα του βαρόνου μέχρι που ήταν πλέον αργά. Ο εγκληματίας προσκολλήθηκε στην κυρία, και με μια τέτοια επίδραση ώστε κέρδισε πλήρως και αποκλειστικά την καρδιά της. Το να πούμε πως τον αγαπά διόλου δεν εκφράζει την πραγματικότητα. Τον λατρεύει, η σκέψη της διακατέχεται από εκείνον. Πέραν αυτού δεν υπάρχει τίποτα άλλο στη γη. Δεν ακούει λέξη ενάντια του. Τα πάντα έχουν γίνει για να θεραπευθεί από την τρέλα της, μάταια όμως. Για να το συνοψίσουμε, προτίθεται να τον παντρευτεί τον ερχόμενο μήνα. Καθώς είναι ενήλικη κι έχει σιδερένια θέληση, είναι δύσκολο να βρεθεί τρόπος να την αποτρέψουμε.» «Γνωρίζει σχετικά με το επεισόδιο στην Αυστρία;» «Ο πανούργος δαίμονας της ανέφερε κάθε ειδεχθές δημόσιο σκάνδαλο της πρότερης ζωής του, μα πάντα κατά τρόπο τέτοιο ώστε να φαίνεται ως αθώος μάρτυρας. Δέχεται απολύτως τη δική του εκδοχή και δεν δέχεται να ακούσει καμία άλλη.» - 154 -
Arthur Conan Doyle «Τρομάρα μου! Μα ασφαλώς επιτρέψατε άθελα σας να φανερωθεί το όνομα του πελάτη σας; Πρόκειται αναμφίβολα για το στρατηγό Ντε Μερβίλ.» Ο επισκέπτης μας μετακινήθηκε νευρικά στη θέση του. «Θα μπορούσα να σας εξαπατήσω λέγοντας πως έτσι είναι, κύριε Χολμς, μα δεν θα ήταν αλήθεια. Ο Ντε Μερβίλ είναι ένας τσακισμένος άνθρωπος. Ο δυνατός στρατιώτης έχει απολέσει εντελώς το ηθικό από το συγκεκριμένο γεγονός. Έχει χάσει το κουράγιο το οποίο ποτέ δεν τον εγκατέλειψε στο πεδίο της μάχης και έχει μετατραπεί σε έναν ανίσχυρο, παραπαίοντα ηλικιωμένο, απολύτως ανήμπορο να αντιμετωπίσει ένα ευφυές, αυταρχικό κάθαρμα όπως αυτός ο Αυστριακός. Ο πελάτης μου ωστόσο είναι ένας παλαιός φίλος, κάποιος που γνωρίζει στενά τον στρατηγό για πολλά χρόνια και έχει αναπτύξει ένα πατρικό ενδιαφέρον για το νεαρό αυτό κορίτσι από τότε που φορούσε κοντά φουστάνια. Αδυνατεί να δεχθεί την ολοκλήρωση αυτής της τραγωδίας δίχως μια προσπάθεια να την εμποδίσει. Δεν υπάρχει τίποτα κατά το οποίο να δύναται η Σκότλαντ Γιάρντ να ενεργήσει. Ήταν δική του πρόταση να κληθείτε στην υπόθεση, μα μόνον, όπως ανέφερα, υπό τον αυστηρό όρο πως δεν θα εμπλεκόταν προσωπικά στο ζήτημα. Δεν αμφιβάλλω, κύριε Χολμς, πως με τις σπουδαίες σας ικανότητες θα μπορούσατε ευκόλως να εντοπίσετε τον πελάτη μου μέσω εμού, μα οφείλω να σας ζητήσω, ως ζήτημα τιμής, να αποφύγετε να το πράξετε, και να μην αποκαλύψετε την ανωνυμία του.» Ο Χολμς άφησε ένα καπριτσιόζικο χαμόγελο. «Πιστεύω πως ασφαλώς και μπορώ να το υποσχεθώ,» είπε. «Να προσθέσω επίσης πως το πρόβλημα σας με ενδιαφέρει, και πως είμαι έτοιμος να το εξετάσω. Πως θα επικοινωνούμε μαζί σας;» «Η Λέσχη Κάρλτον θα με βρει. Μα σε περίπτωση ανάγκης, υπάρχει ένα απόρρητο τηλέφωνο, το ‘’ΧΧ.31.’» Ο Χολμς το σημείωσε και κάθισε, χαμογελώντας ακόμη, με την ανοικτή ατζέντα του στο γόνατο του. «Η τρέχουσα διεύθυνση του βαρόνου, παρακαλώ;»
- 155 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Στοά Βέρνον, πλησίον του Κίνγκστον. Ένα μεγάλο κτίριο. Ήταν αρκετά τυχερός με κάποια μάλλον ύποπτη κερδοσκοπία, και είναι πλούσιος, το οποίο φυσικά και τον καθιστά ως πλέον επικίνδυνο αντίπαλο.» «Βρίσκεται στο σπίτι επί του παρόντος;» «Ναι.» «Πέραν των όσων μου αναφέρατε, μπορείτε να μου δώσετε κάποιες περαιτέρω πληροφορίες αναφορικά με τον άνθρωπο αυτόν;» «Έχει ακριβά γούστα. Είναι λάτρης των αλόγων. Για σύντομο διάστημα έπαιξε πόλο στο Χάρλινγκχαμ, μα κατόπιν εκείνη η ιστορία με την Πράγα κυκλοφόρησε και υποχρεώθηκε να αποχωρίσει. Συλλέγει βιβλία και πίνακες. Είναι άνθρωπος με μια σημαντική καλλιτεχνική πλευρά εκ φύσεως. Αναγνωρίζεται, πιστεύω, ως αυθεντία επί της Κινεζικής αγγειοπλαστικής και έχει συγγράψει κι ένα βιβλίο επί του θέματος.» «Ένας πολύπλοκος νους,» είπε ο Χολμς. «Όλοι οι μεγάλοι εγκληματίες έχουν το χαρακτηριστικό αυτό. Ο παλιός μου φίλος, ο Τσάρλι Πίς ήταν βιρτουόζος του βιολιού. Ο Γουέινραϊτ δεν ήταν κακός καλλιτέχνης. Θα μπορούσα να παραθέσω και πολλούς άλλους ακόμη. Λοιπόν, Σερ Τζέημς, θα ενημερώσετε τον πελάτη σας πως στρέφω το μυαλό μου επί του βαρόνου Γκρούνερ. Δεν μπορώ να πω περισσότερα. Έχω ορισμένες προσωπικές πηγές πληροφόρησης, και τολμώ να πω πως ίσως εντοπίσουμε κάποιο τρόπο να ανοίξουμε την υπόθεση.» Όταν ο επισκέπτης μας είχε αποχωρήσει ο Χολμς παρέμεινε για αρκετό διάστημα βυθισμένος σε σκέψεις έτσι ώστε μου εδόθη η εντύπωση πως είχε ξεχάσει την παρουσία μου. Εντέλει, ωστόσο, επανήρθε απότομα πίσω στη γη. «Λοιπόν, Γουώτσον, κάποιες ιδέες;» ρώτησε. «Θα έλεγα πως ίσως θα ήταν καλύτερα να συναντηθείς προσωπικά με την νεαρά κυρία.» «Αγαπητέ μου Γουώτσον, αν ο φουκαράς τσακισμένος πατέρας της δεν δύναται να της αλλάξει γνώμη, πως θα γινόταν εγώ, ένας ξένος, να υπερισχύσω; Και ωστόσο υπάρχει - 156 -
Arthur Conan Doyle κάτι στην πρόταση σου αν καθετί άλλο αποτύχει, Όμως σκέφτομαι πως πρέπει να ξεκινήσουμε από μια διαφορετική πλευρά. Θα φανταζόμουν πως μάλλον ο Σίνγουελ Τζόνσον ίσως να βοηθούσε.» Δεν είχα την ευκαιρία να αναφέρω τον Σίνγουελ Τζόνσον σε αυτά τα απομνημονεύματα επειδή σπανίως επέλεξα τις υποθέσεις μου από τις ύστερες φάσεις της καριέρας του φίλου μου, Κατά τη διάρκεια των στερνών χρόνων του αιώνα κατέστη ένας πολύτιμος βοηθός. Ο Τζόνσον, θλίβομαι που το λέω, έγινε αρχικά γνωστός ως ένας εξαιρετικά επικίνδυνος κακοποιός και εξέτισε κάθειρξη δις στις φυλακές Πάρκχερστ 30. Τελικά έδειξε μεταμέλεια και συμμάχησε με τον Χολμς, δρώντας ως πράκτορας του στον αχανή εγκληματικό υπόκοσμο του Λονδίνο αποκομίζοντας πληροφορίες που συχνά αποδεικνύονταν ζωτικής σημασίας. Αν ο Τζόνσον ήταν πληροφοριοδότης της αστυνομίας σύντομα θα είχε εκτεθεί, μα καθώς ασχολιόταν με υποθέσεις με τις οποίες ποτέ δεν ερχόταν σε άμεση επαφή με τα δικαστήρια, οι δραστηριότητες του δεν έγιναν ποτέ αντιληπτές από τους συντρόφους του. Με τη γοητεία από τις δυο του καταδίκες, είχε το ελεύθερο σε κάθε νυχτερινό κέντρο, φτηνό ξενοδοχείο, και χαρτοπαικτικό στέκι στην πόλη, και η ξύπνια παρατηρητικότητα του αλλά και το δραστήριο μυαλό του τον κατέστησαν ως έναν ιδανικό πράκτορα για την απόκτηση πληροφοριών. Σε εκείνον ήταν τώρα που ο Σέρλοκ Χολμς πρότεινε να στραφούμε. Δεν ήταν δυνατόν για μένα να ακολουθήσω τα άμεσα βήματα στα οποία προέβη ο φίλος μου διότι είχα μερικές δικές μου πιεστικές επαγγελματικές υποθέσεις, όμως τον συνάντησα με ραντεβού εκείνο το βράδυ στου Σίμπσον, όπου, καθισμένοι σε ένα μικρό τραπέζι στο μπροστινό παράθυρο και κοιτάζοντας προς την ορμητική ροή ζωής της Στραντ, μου είπε μερικά από όσα είχαν συμβεί. «Ο Τζόνσον έχει βγει παγανιά,» είπε. «Ίσως να περισυλλέξει μερικά σκουπίδια στις πλέον σκότιες άκρες του 30
[Σ. τ. Μ.] Βρετανικές φυλακές [Wikipedia]
- 157 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς υπόκοσμου, γιατί εκεί κάτω, ανάμεσα στις μαύρες ρίζες του εγκλήματος, που πρέπει να βρούμε μερικά από τα μυστικά εκείνου του άντρα.» «Μα αν η κυρία δεν δέχεται όσα είναι ήδη γνωστά, τότε πως κάποια φρέσκια ανακάλυψη σου θα την αποτρέψει από το σκοπό της;» «Ποιος ξέρει, Γουώτσον; Η γυναικεία καρδιά μα και το μυαλό αποτελούν αξεδιάλυτο μυστήριο για τα αρσενικά. Ο φόνος ίσως να παραβλεφθεί ή να δικαιολογηθεί, και όμως κάποιο μικρότερο αδίκημα ίσως να την κάνει να δυσανασχετήσει. Ο βαρόνος Γκρούνερ μου σχολίασε—» «Σου σχολίασε!» «Ω, για να είμαι σίγουρος, δεν σου ανέφερα το σχέδιο μου. Λοιπόν, Γουώτσον, λατρεύω να βλέπω από κοντά τον άνθρωπο μου. Μου αρέσει να τον συναντώ πρόσωπο με πρόσωπο και να ανακαλύπτω από μόνος μου από τι είναι φτιαγμένος. Όταν είχα δώσει στον Τζόνσον τις οδηγίες του πήρα μια άμαξα μέχρι το Κίνγκστον και βρήκα το βαρόνο σε μια πλέον καταδεκτική διάθεση.» «Σε αναγνώρισε;» «Δεν υπήρξε καμία δυσκολία σχετικά, γιατί απλά έστειλα το επισκεπτήριο μου. Είναι ένας έξοχος αντίπαλος, ψυχρός όσο ο πάγος, με βελούδινη φωνή και τόσο κατευναστικός όσο ένας από τους μοδάτους συμβούλους σου, και φαρμακερός όσο μια κόμπρα. Έχει την ανατροφή— ένας γνήσιος αριστοκράτης του εγκλήματος με κάτι που επιφανειακά σε προδιαθέτει για ένα απογευματινό τσάι και με όλη την ασπλαχνία τους τάφου πίσω του. Ναι, χαίρομαι που κατόπιν αυτής της προτροπής κλήθηκα να εστιάσω την προσοχή μου επί του βαρόνου Άντελμπερτ Γκρούνερ.» «Λες πως ήταν καταδεκτικός;» «Μια γάτα που γουργουρίζει σκεπτόμενη πως βλέπει πιθανά ποντίκια. Η καταδεκτικότητα ορισμένων ανθρώπων είναι πλέον θανάσιμη και από τη βιαιότητα των άξεστων ψυχών. Ο χαιρετισμός του ήταν χαρακτηριστικός. ‘Φανταζόμουν πως αργά ή γρήγορα θα σας συναντούσα, κύριε Χολμς,’ - 158 -
Arthur Conan Doyle είπε. ‘Προσληφθήκατε, αναμφίβολα, από το στρατηγό Ντε Μερβίλ, για να επιχειρήσετε να εμποδίσετε το γάμο μου με την κόρη του, την Βάιολετ. Έτσι δεν είναι;» «Συναίνεσα.» «‘Αγαπητέ μου άνθρωπε,’» είπε, ‘θα καταφέρετε μόνον την καταστροφή της δικαίως αποκτηθείσα υπόληψη σας. Δεν πρόκειται για κάποια υπόθεση στην οποία υπάρχει το ενδεχόμενο επιτυχίας. Η δουλειά σας θα αποβεί άκαρπη, και δεν χρειάζεται να αναφέρω την πιθανότητα προσέλκυσης κάποιου κινδύνου. Επιτρέψτε μου να σας συστήσω πολύ σθεναρά να αποσυρθείτε αμέσως.’» «’Είναι περίεργο,’ απάντησα, ‘μα αυτή ακριβώς ήταν η συμβουλή την οποία σκόπευα να σας δώσω. Έχω κάθε σεβασμό προς την ευφυΐα σας, βαρόνε, και τα ελάχιστα τα οποία αποκόμισα από την προσωπικότητα σας δεν τον περιόρισαν. Επιτρέψτε μου να το θέσω ως άντρας προς άντρα. Κανείς δεν θέλει να σκαλίσει το παρελθόν σας και να σας προκαλέσει κάποια αδικαιολόγητη δυσφορία. Τελείωσε, και βρίσκετε πλέον σε γαλήνια νερά, μα αν επιμείνετε σε αυτό το γάμο, θα ξεσηκώσετε ένα σμήνος από ισχυρούς εχθρούς οι οποίοι ποτέ δεν θα σας αφήσουν σε ησυχία εωσότου να έχουν καταστήσει την Αγγλία ως έναν τόπο πολύ καυτό για να παραμείνετε. Το παιχνίδι το αξίζει; Ασφαλώς και θα ήσασταν πολύ συνετός αν αφήνατε ήσυχη την κυρία. Δεν θα ήταν ευχάριστο για εσάς αν εκείνα τα γεγονότα από το παρελθόν σας έπεφταν στην αντίληψη της.’» «Ο βαρόνος έχει μικρές τρίχες κάτω από τη μύτη του, όπως οι κοντές κεραίες ενός εντόμου. Αυτές ριγούσαν με ευθυμία όπως με άκουγε, και εντέλει ξέσπασε σε ένα ευγενικό γέλιο.» «’Συγχωρείστε την ευθυμία μου, κύριε Χολμς,’ είπε, ‘μα είναι πράγματι αστείο να σας βλέπω να προσπαθείτε να παίξετε μια παρτίδα δίχως να έχετε καθόλου χαρτιά. Δεν νομίζω πως κάποιος θα τα κατάφερνε καλύτερα, μα είναι κάπως αξιοθρήνητο όπως και να ‘χει. Ούτε ένα καλό χαρτί δεν
- 159 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς έχετε, κύριε Χολμς, τίποτα πέρα από τα πλέον ασήμαντα από τα ασήμαντα.’» «‘Έτσι πιστεύετε.’» «’Έτσι γνωρίζω. Επιτρέψτε να σας καταστήσω σαφές, για πιο λόγο το χαρτί μου είναι τόσο δυνατό που έχω την πολυτέλεια να σας το δείξω. Υπήρξα αρκετά τυχερός να κερδίσω την αμέριστη αγάπη της κυρίας αυτής. Η οποία μου εδόθη παρά το γεγονός πως της ανέφερα σαφέστατα όλα τα ατυχή συμβάντα της πρότερης ζωής μου. Της ανέφερα επίσης πως ορισμένα κακόβουλα και κακοπροαίρετα άτομα— ελπίζω πως αναγνωρίσατε τον εαυτό σας— θα πάνε σε εκείνη και θα της πουν αυτά τα πράγματα, και την προειδοποίησα όσον αφορά το πώς να τους συμπεριφερθεί. Έχετε ακούσει για την μετα-υπνωτική υποβολή, κύριε Χολμς. Λοιπόν, θα δείτε πως λειτουργεί για έναν άνθρωπο με προσωπικότητα που μπορεί να χρησιμοποιήσει τον υπνωτισμό δίχως κάποιες χυδαιότητες ή ανοησίες. Έτσι είναι πανέτοιμη για εσάς και, δεν αμφιβάλω, θα δεχτεί μια συνάντηση μαζί σας, γιατί είναι πλήρως δεκτική στη θέληση του πατέρα της— εκτός ίσως σε ένα μικρό ζήτημα.’» «Λοιπόν, Γουώτσον, τότε καθώς φάνηκε δεν υπήρχαν άλλα να ειπωθούν, έτσι αποχώρησα με όσο πιο ψυχρή αξιοπρέπεια μπορούσα να επιστρατεύσω, μα, όπως ακουμπούσα το χέρι μου στο χερούλι της πόρτας, με σταμάτησε.» «‘Επί τη ευκαιρία, κύριε Χολμς,’ είπε, ‘γνωρίζατε τον Λε Μπραν, τον Γάλλο πράκτορα;’» «‘Ναι,’ απάντησα.» «’Γνωρίζετε τι τον βρήκε;’» «’Άκουσα πως ξυλοκο- 160 -
Arthur Conan Doyle πήθηκε από κάποιους κακοποιούς στην περιοχή της Μονμάρτης και πως σακατεύθηκε εφ όρου ζωής’.» «‘Ακριβώς, κύριε Χολμς. Κατά μια περίεργη σύμπτωση ερευνούσε τις υποθέσεις μου μόλις μια εβδομάδα νωρίτερα. Μην το κάνετε, κύριε Χολμς, δεν θα σας φέρει ιδιαίτερη τύχη. Αρκετοί το ανακάλυψαν. Η τελευταία μου λέξη είναι, τραβήξτε το δρόμο σας και αφήστε με στο δικό μου. Αντίο.’» «Ορίστε, Γουώτσον. Είσαι πλέον ενήμερος.» «Ο τύπος φαίνεται επικίνδυνος.» «Υπερβολικά επικίνδυνος. Αγνοώ τις καυχησιές, μα είναι το είδος του ανθρώπου που λέει λιγότερα από όσα εννοεί.» «Πρέπει να εμπλακείς; Έχει όντως σημασία αν παντρευτεί το κορίτσι;» «Λαμβάνοντας υπόψη πως αναμφίβολα δολοφόνησε την τελευταία του σύζυγο, θα έλεγα πως έχει πολύ σημασία. Επιπλέον, ο πελάτης! Καλώς, καλώς, ας μην το συζητάμε αυτό. Όταν θα ‘χεις τελειώσει τον καφέ σου καλό θα είναι να επιστρέψεις σπίτι μαζί μου, για ο εύθυμος Σίνγουελ θα βρίσκεται εκεί με την αναφορά του.» Τον βρήκαμε όντως, έναν πελώριο, τραχύ, κοκκινοπρόσωπο, σκορβουτικό άντρα, με έντονα μαύρα μάτια τα οποία αποτελούσαν τη μοναδική εξωτερική ένδειξη του εξαιρετικά πανούργου μυαλού εντός. Καταπώς φαίνεται είχε βουτήξει μέσα σε εκείνο το ασυνήθιστο βασίλειο του, και πλάι του επί του σοφά βρισκόταν μια μάρκα που είχε ανασύρει υπό τη μορφή μιας λεπτής, φλογερής νεαρής με χλωμό, έντονο πρόσωπο, νεανικό κι όμως τόσο φθαρμένο από αμαρτία και θλίψη που κάποιος θα διέκρινε τα τρομερά χρόνια που είχαν αφήσει εκείνο το λεπρώδες στίγμα πάνω της. «Από δω η δεσποινίδα Κίτι Γουίντερ,» είπε ο Σίνγουελ Τζόνσον, κουνώντας κυματιστά το παχύ του χέρι ως εισαγωγή. «Αυτό που δεν γνωρίζει— βασικά, ορίστε, θα τα πει μόνη της. Την πέτυχα, κύριε Χολμς, εντός μιας ώρας από το μήνυμα σου.»
- 161 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Είναι εύκολο να βρεθώ,» είπε η νεαρή γυναίκα. «Διάολε, το Λονδίνο, με βρίσκει πάντοτε. Ίδια διεύθυνση για τον Μπουλούκο Σίνγουελ. Είμαστε φιλαράκια από παλιά Μπουλούκο, εσύ και εγώ. Μα, μα το θεό, υπάρχει άλλος ένας που θα ‘πρεπε να είναι εκεί κάτω στα βάθη της κόλασης από ό,τι εμείς αν υπήρχε κάποια δικαιοσύνη στον κόσμο! Αυτός είναι ο άνθρωπος που κυνηγάς, κύριε Χολμς.» Ο Χολμς χαμογέλασε. «Να φαντασθώ πως έχουμε τις ευλογίες σας, δεσποινίς Γουίντερ.» «Αν μπορώ να βοηθήσω να χωθεί εκεί που ανήκει, είμαι δική σας μέχρι θανάτου,» είπε η επισκέπτρια μας με φοβερή ζωντάνια. Υπήρχε ένα έντονο μίσος στο λευκό, παγερό της πρόσωπο και τα πυρωμένα της μάτια τέτοιο που γυναίκα σπάνια και φτάνει και άντρας ποτέ. «Δεν υπάρχει ανάγκη να ψάξετε το παρελθόν, κύριε Χολμς. Δεν βρίσκεται ούτε εδώ ούτε κι εκεί. Μα αυτό που είμαι ο Άντελμπερτ Γκρούνερ με έκανε. Αν μπορούσα να τον πάρω μαζί μου!» Έσφιξε μανιασμένα τα χέρια της στο κενό. «Ω, αν μονάχα μπορούσα να τον σύρω μαζί στην κόλαση που έσπρωξε τόσους πολλούς!» «Γνωρίζετε πως έχει το ζήτημα;» «Ο Μπουλούκος Σίνγουελ μου τα είπε. Έχει βάλει στο μάτι κάποια άλλη φουκαριάρα χαζή και θέλει αυτή τη φορά να την παντρευτεί. Εσείς θέλετε να το εμποδίσετε. Λοιπόν, γνωρίζετε σίγουρα αρκετά για αυτό το διάβολο για να αποτρέψετε κάθε τίμιο κορίτσι που έχει τα λογικά της να θέλει να βρίσκεται στην ίδια ενορία μ’ αυτόν.» «Δεν έχει τα λογικά της. Είναι τρελά ερωτευμένη. Της έχουν ειπωθεί τα πάντα σχετικά με εκείνον. Δεν νοιάζεται καθόλου.» «Της είπατε για το φόνο;» «Ναι.» «Μα το χρυσό, θράσος που το ‘χει!» «Τα απορρίπτει όλα σαν συκοφαντίες.» «Δεν μπορείτε να απλώσετε τις αποδείξεις μπροστά στα χαζά της μάτια;» - 162 -
Arthur Conan Doyle «Λοιπόν, μπορείτε να μας βοηθήσετε να το κάνουμε;» «Εγώ η ίδια δεν είμαι απόδειξη; Αν στεκόμουν μπροστά της και της έλεγα πως με χρησιμοποίησε—» «Θα το κάνατε;» «Να το έκανα; Πως θα γινόταν να μην το κάνω;» «Λοιπόν, αξίζει να προσπαθήσουμε. Μα της έχει πει τις περισσότερες από τις αμαρτίες του κι έχει συγχωρεθεί από εκείνη, και όπως καταλαβαίνω δεν θα ανοίξει ξανά το ζήτημα.» «Να με πάρει αν της τα είπε όλα,» είπε η δεσποινίς Γουίντερ. «Πήρα μια ιδέα από κάνα δυο φόνους πέρα από αυτόν που έφερε τόσο σάλο. Θα μιλούσε για κάποιον με εκείνο τον βελούδινο τρόπο του και έπειτα θα με κοίταζε με στυλωμένα τα μάτια και θα έλεγε: ‘Πέθανε μέσα σε ένα μήνα.’ Ούτε και ήταν παραμύθια. Μα λίγα πρόσεχα— βλέπετε τον αγαπούσα κι εγώ εκείνο τον καιρό. Οτιδήποτε έκανε έμενε σε μένα, το ίδιο όπως με εκείνη τη φουκαριάρα! Ένα μόνο πράγμα ήταν που με ταρακούνησε. Ναι, μα τον χρυσό 31, αν δεν ήταν τα φαρμακερά, όλο ψέματα λόγια του που εξηγούν και καθησυχάζουν. Έπρεπε να τον είχα αφήσει εκείνη τη νύχτα. Είναι ένα βιβλίο που έχει— ένα καφετί δερμάτινο βιβλίο με κλειδαριά, και το θυρεό του σε χρυσό απέξω. Νομίζω πως ήταν λίγο μεθυσμένος εκείνη τη νύχτα, αλλιώς δεν θα μου το ‘χε δείξει ποτέ.» «Τι ήταν, λοιπόν;» «Σας το λέω, κύριε Χολμς, αυτός ο άντρας συλλέγει γυναίκες, και περηφανεύεται για τη συλλογή του, όπως κάποιοι άνθρωποι μαζεύουν πεταλούδες ή έντομα. Τα είχε όλα εκεί μέσα σε αυτό το βιβλίο. Φωτογραφίες, ονόματα, λεπτομέρειες, καθετί σχετικά με εκείνες. Ήταν ένα κτηνώδες βιβλίο— ένα βιβλίο που κανείς άντρας, ακόμη κι αν βγήκε από τους υπόνομους, δεν θα ‘χε συγκεντρώσει. Μα ήταν το βιβλίο του Άντελμπερτ Γκρούνερ όπως και να ‘χει. ‘Ψυχές που κατέστρεψα.’ Θα μπορούσε να το χε γράψει απέξω αν το ‘χε [Σ. τ. Μ.] ‘By cripes’ Απηρχαιωμένο, με αντικατάσταση του Christ. Δεν γνωρίζω κάτι αντίστοιχο δικό μας οπότε κάνω αυτόν τον σχετικά ανόητο αυτοσχεδιασμό. 31
- 163 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς σκεφθεί. Όμως, δεν βρίσκεται ούτε εδώ ούτε και εκεί, γιατί το βιβλίο δεν θα σας χρησίμευε, και αν πράγματι έκανε κάτι, δεν μπορείτε να το βρείτε.» «Που βρίσκεται.» «Πώς να σας πω που βρίσκεται πια; Έχει περάσει πάνω από χρόνος από τότε που τον άφησα. Ξέρω που το φύλαγε τότε. Είναι ακριβής, τακτικός γάτος σε πολλούς από τους τρόπους του, έτσι ίσως να βρίσκεται ακόμη στις θυρίδες του παλιού γραφείου στο εσωτερικό γραφείο. Γνωρίζετε το σπίτι του;» «Βρέθηκα στο γραφείο,» είπε ο Χολμς. «Αλήθεια, βρεθήκατε; Δεν αργήσατε στιγμή από τη δουλειά αν αρχίσατε τούτο το πρωί. Ίσως ο αγαπημένος Άντελμπερτ να βρήκε το δάσκαλο του αυτή τη φορά. Το εξωτερικό γραφείο είναι αυτό που ΄χει τα Κινέζικα πιατικά— μεγάλα γυάλινα ντουλάπια ανάμεσα στα παράθυρα. Τότε πίσω από το γραφείο του είναι η πόρτα που οδηγεί στο εσωτερικό γραφείο— ένα μικρό δωμάτιο που κρατάει χαρτιά και τα συναφή.» «Δεν φοβάται για διαρρήκτες;» «Ο Άντελμπερτ δεν είναι δειλός. Ακόμη και ο χειρότερος εχθρός δεν θα το έλεγε για αυτόν. Ξέρει να προσέχει τον εαυτό του. Υπάρχει ένας συναγερμός για τους κλέφτες τη νύχτα. Επιπλέον, τι υπάρχει εκεί για έναν κλέφτη— εκτός κι αν θέλουν να κλέψουν τα φανταχτερά πιατικά του;» «Δεν αξίζει,» είπε ο Σίνγουελ Τζόνσον με την αποφασιστική φωνή του ειδικού. «Κανένας κλεπταποδόχος δεν θέλει τέτοια πράγματα που ούτε να λιώσεις μπορείς μα ούτε και να τα πουλήσεις.» «Ακριβώς,» είπε ο Χολμς. «Λοιπόν, τώρα, δεσποινίς Γουίντερ, αν θα μπορούσατε να με επισκεφθείτε αύριο το απόγευμα κατά τις πέντε, εγώ θα σκεφθώ στο μεταξύ αν η πρόταση σας να συναντήσετε αυτή την κυρία προσωπικά γίνεται να κανονιστεί ή όχι. Σας είμαι εξαιρετικά υποχρεωμένος για τη συνεργασία σας. Δεν χρειάζεται να πω πως οι πελάτες μας θα σκεφθούν απλόχερα—» - 164 -
Arthur Conan Doyle «Τίποτα από αυτά, κύριε Χολμς,» φώναξε η νεαρή γυναίκα. «Δεν ήρθα για τα λεφτά. Ας δω αυτόν τον άντρα στο βούρκο, και θα ‘χω πάρει όλα όσα θέλησα— στο βούρκο με το πόδι μου στο καταραμένο του πρόσωπο. Αυτή είναι η τιμή μου. Είμαι μαζί σας αύριο ή κάθε άλλη μέρα για όσο θα βρίσκεστε στο κατόπι του. Ο Μπουλούκος από δω ξέρει πάντοτε που να με βρει.» Δεν είδα τον Χολμς ξανά μέχρι το επόμενο απόγευμα όταν δειπνήσαμε για μια ακόμη φορά στο εστιατόριο μας επί της Στραντ. Ανασήκωσε τους ώμους όταν τον ρώτησα πως πήγε με τη συζήτηση του. Τότε μου είπε την ιστορία, την οποία θα επαναλάβω καθαυτό τον τρόπο. Η άμεση, ψυχρή δήλωση του χρειάζεται μια μικρή επιμέλεια για να την αμβλύνω υπό τους όρους της πραγματικής ζωής. «Δεν παρουσιάστηκε καμία δυσκολία όσον αφορά τη συνάντηση,» είπε ο Χολμς, «γιατί το κορίτσι δοξάζει την επίδειξη της έσχατης γονικής υπακοής σε καθετί δευτερευούσης σημασίας σε μια απόπειρα να εξιλεωθεί για την κατάφωρη παραβίαση της όσον αφορά τον αρραβώνα της. Ο στρατηγός τηλεφώνησε πως όλα ήταν έτοιμα, και η φλογερή δεσποινίς Γ. εμφανίστηκε βάση προγράμματος, έτσι ώστε στις πέντε και μισή μια άμαξα μας κατέβασε έξω από το 104 στην πλατεία Μπέρκελι , όπου διαμένει ο γέρος στρατιώτης— ένα από εκείνα τα φρικτά γκρίζα Λονδρέζικα κάστρα τα οποία θα έκαναν και μια εκκλησία να φαντάζει υπερβολική. Ένας υπηρέτης μας οδήγησε σε ένα μεγάλο σαλόνι με κίτρινες κουρτίνες, κι εκεί βρισκόταν η κυρία αναμένοντας μας, συνεσταλμένη, χλωμή, συγκροτημένη, τόσο άκαμπτη κι απόμακρη όσο μια προσωποποίηση ενός χιονισμένου βουνού. «Δεν γνωρίζω πως ακριβώς γίνεται να σου την παρουσιάσω κατά τρόπο σαφή, Γουώτσον. Ίσως την συναντήσεις πριν τελειώσουμε, ώστε να χρησιμοποιήσεις το δώρο σου με τις λέξεις. Είναι όμορφη, μα μια αιθέρια απόκοσμη ομορφιά κάποιας φανατικής της οποίας οι σκέψεις αποβλέπουν πολύ ψηλά. Έχω δει τέτοια πρόσωπα σε πορτραίτα των παλαιών αρχόντων του μεσαίωνα. Πως ένας κτηνάνθρωπος ακούμπη-
- 165 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς σε τα βρωμερά του χέρια επί μιας τέτοιας ύπαρξης από το υπερπέραν ούτε που το διανοούμαι. Ίσως να έχεις προσέξει πως τα άκρα έλκονται μεταξύ τους, το πνευματικό με το ζωώδες, ο άνθρωπος των σπηλαίων με τον άγγελο. Ποτέ σου δεν είδες μια χειρότερη περίπτωση από αυτή. «Γνώριζε το λόγο που είχαμε έρθει, φυσικά— ο κακούργος δεν έχασε στιγμή να δηλητηριάσει το μυαλό της ενάντια μας. Ο ερχομός της δεσποινίδος Γουίντερ μάλλον την ξάφνιασε, νομίζω, μα μας ένευσε προς τις θέσεις μας σαν μια αξιοσέβαστη ηγουμένη που δέχεται δυο λεπρούς επαίτες. Αν τα μυαλά έχουν τη διάθεση να φουσκώνουν, αγαπητέ μου Γουώτσον, τότε πάρε μαθήματα από τη δεσποινίδα Βάιολετ Ντε Μερβίλ. «‘Λοιπόν, κύριε,’ είπε με φωνή σαν τον άνεμο από ένα παγόβουνο, ‘το όνομα σας μου είναι γνώριμο. Ήρθατε, όπως αντιλαμβάνομαι, για να διασύρετε τον αρραβωνιαστικό μου, βαρόνο Γκρούνερ. Μόνον χάρη της παράκλησης του πατέρα δέχτηκα να σας συναντήσω, και σας προειδοποιώ εξαρχής πως ό,τι και να πείτε δεν θα επέφερε την παραμικρή επίδραση επί της άποψης μου.’» «‘Την λυπήθηκα, Γουώτσον. Την σκέφτηκα τη στιγμή εκείνη όπως θα είχα σκεφθεί για τη δική μου κόρη. Δεν είμαι ευφραδής συχνά. Χρησιμοποιώ το κεφάλι μου και όχι την καρδιά μου. Μα ειλικρινά την παρακάλεσα με όλη τη ζεστασιά των λέξεων που θα έβρισκα στην ψυχή μου. Της σκιαγράφησα την δεινή θέση της γυναίκας που ξυπνάει βλέποντας το ποιόν ενός άντρα όταν πλέον είναι σύζυγος του— μιας γυναίκας που πρέπει να υποταχθεί στο χάδι από χέρια αιματοβαμμένα και έκφυλα χείλη. Δεν της χαρίστηκα σε τίποτα— στην αισχύνη, το φόβο, την οδύνη, την απελπισία της όλης κατάστασης. Όλα τα ένθερμα λόγια μου δεν έφεραν ούτε μια υποψία χρώματος σε εκείνα τα φιλντισένια μάγουλα ούτε μια αναλαμπή συναισθήματος σε εκείνα τα απόμακρα μάτια. Συλλογίστηκα το τι είχε πει ο παλιάνθρωπος αναφορικά με την μεταυπνωτική επιρροή. Θα μπορούσες να πιστέψεις πως ζούσε
- 166 -
Arthur Conan Doyle πάνω από τη γη σε κάποιο εκστατικό όνειρο. Εντούτοις δεν υπήρχε τίποτα το ασαφές στις αποκρίσεις της.» «‘Σας άκουσα υπομονετικά, κύριε Χολμς,’ είπε. ‘Η επίδραση επί της άποψης μου είναι ακριβώς όπως προβλέφθηκε. Έχω επίγνωση πως ο Άντελμπερτ, πως ο αρραβωνιαστικός μου, είχε μια θυελλώδη ζωή στην οποία προκάλεσε πικρό μίσος και πλέον άδικες κακολογίες. Είστε μόνο ο τελευταίος πολλών που έθεσαν τις συκοφαντίες τους ενώπιο μου. Πιθανόν να έχετε καλό σκοπό, μολονότι μαθαίνω πως είστε επί πληρωμής πράκτορας ο οποίος θα ήταν εξίσου πρόθυμος να ενεργήσει τόσο υπέρ όσο και κατά του βαρόνου. Μα εν πάση περιπτώσει επιθυμώ να καταλάβετε μια για πάντα πως τον αγαπώ και με αγαπά, και πως η γνώμη του κόσμου ολόκληρου δεν είναι τίποτα περισσότερο για μένα από το τιτίβισμα εκείνων των πουλιών έξω από το παράθυρο μου. Αν η ευγενική του φύση έστω και προς στιγμής εξέπεσε, ίσως να στάλθηκα ειδικά για να τον σηκώσω και πάλι στο πραγματικό και ευγενές του επίπεδο. Δεν κατανοώ’— εδώ έστρεψε τα μάτια της επί της συντρόφου μου— ‘ ποια θα μπορούσε να είναι η νεαρή κυρία.’» «Ετοιμαζόμουν να απαντήσω όταν το κορίτσι μπήκε στη μέσα σαν ανεμοστρόβιλος. Αν ποτέ σου είδες φλόγα και πάγο πρόσωπο με πρόσωπο, τότε επρόκειτο για εκείνες τις δυο γυναίκες.» «‘Θα σου πω ποια είμαι’, φώναξε καθώς τινάχτηκε πάνω από την καρέκλα της, το στόμα της παραμορφωμένο από οργή— ‘είμαι η τελευταία του ερωμένη. Μια από τις εκατοντάδες που ξελόγιασε, χρησιμοποίησε, κατέστρεψε και πέταξε στα σκουπίδια, όπως θα κάνει και με σένα. Μόνο που ο δικός σου σκουπιδότοπος είναι πολύ πιθανό πως θα είναι ένας τάφος, και ίσως να είναι και καλύτερα. Σου το λέω, ανόητη γυναίκα, αν παντρευτείς αυτό τον άντρα θα είναι και ο θάνατος σου. Ίσως να είναι μια ραγισμένη καρδιά ή κι ένας τσακισμένος λαιμός, μα θα στο κάνει είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο. Δεν σου μιλάω από κάποια αγάπη για σένα, δεν με νοιάζει μια στάλα αν ζήσεις ή αν πεθάνεις. Από μίσος
- 167 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς για κείνον, και σε πείσμα του και για τον τιμωρήσω για όσα μου έκανε. Μα το ίδιο μου κάνει, και δεν υπάρχει λόγος να με κοιτάς έτσι όμορφη μου κυρία, γιατί μπορεί να ‘χεις ξεπέσει χαμηλότερα προτού το καταλάβεις.’» « ‘Θα προτιμούσα να μη συζητήσω τέτοια ζητήματα,’ είπε η δεσποινίς Ντε Μερβίλ παγερά. ‘Επιτρέψτε μου να πω μια για πάντα πως έχω γνώση τριών ερωτικών προτάσεων στη ζωή του αρραβωνιαστικού στις οποίες ενεπλάκη με δολοπλόκες γυναίκες, και πως είμαι βέβαιη για την εγκάρδια μετάνοια του για κάθε κακό που ίσως να έκανε.’» «‘Τρεις ερωτικές προτάσεις!’ ούρλιαξε η σύντροφος μου. ‘Ανόητη! Απίστευτα ανόητη!’» «‘Κύριε Χολμς, σας εκλιπαρώ όπως φέρετε αυτή τη συζήτηση σε ένα τέλος,’ είπε η παγερή φωνή. ‘Υπάκουσα την επιθυμία του πατέρα μου να σας δω, μα δεν είμαι υποχρεωμένη να ακούω τις ασυναρτησίες του ατόμου αυτού.»
«Με μια βρισιά η δεσποινίδα Γουίντερ όρμησε εμπρός, και αν δεν είχα προλάβει να πιάσω τον καρπό της θα είχε αρπάξει εκείνη την εκνευριστική γυναίκα από τα μαλλιά. Την τράβηξα προς την πόρτα κι υπήρξα τυχερός ώστε να την βάλω στην άμαξα δίχως να συμβεί κάποια δημόσια σκηνή, γιατί είχε βγει από τα ρούχα της από την οργή. Κατά ένα ψυχρό τρόπο ένοιωθα αρκετά εξοργισμένος κι ο ίδιος, Γουώτσον, γιατί υπήρχε κάτι το απερίγραπτα ενοχλητικό στην ατάραχη αποστασιοποίηση και τον υπεροπτικό εγωκεντρισμό της γυναίκας την οποία αγωνιζόμασταν να σώσουμε. Έτσι τώρα και πάλι γνωρίζεις ακριβώς που βρισκόμαστε, και είναι σαφές - 168 -
Arthur Conan Doyle πως πρέπει να σχεδιάσω μια καινούργια εναρκτήρια κίνηση, γιατί αυτή η στρατηγική δεν έπιασε. Θα παραμείνω σε επαφή μαζί σου, Γουώτσον, γιατί είναι κάτι παραπάνω από πιθανό πως θα παίξεις τον δικό σου ρόλο, μολονότι είναι πολύ πιθανό πως η επόμενη κίνηση ίσως να είναι δική τους παρά δική μας.» Και έτσι έγινε. Το χτύπημα τους— ή μάλλον το χτύπημα του, γιατί ποτέ δεν θα πίστευα πως η κυρία γνώριζε για αυτό. Πιστεύω πως θα μπορούσα να σας δείξω την πλάκα του πεζοδρομίου επί της οποίας στεκόμουν όταν τα μάτια μου έπεσαν επί της είδησης, και μια σουβλιά πόνου διαπέρασε την ψυχή μου. Ήταν μεταξύ του Ξενοδοχείου Γκραντ και του σταθμού Τσάρινγκ Κρος, όπου ένας κουτσός εφημεριδοπώλης εξέθετε τις απογευματινές εφημερίδες. Η ημερομηνία ήταν μόλις δυο ημέρες από την τελευταία μας συνομιλία. Εκεί, μαύρο επί κίτρινου, βρισκόταν το τρομερό φύλλο της εφημερίδας:
ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΣΕΡΛΟΚ ΧΟΛΜΣ - 169 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Πιστεύω πως στάθηκα αποσβολωμένος για μερικά λεπτά. Κατόπιν έχω μια συγχυσμένη ανάμνηση να αρπάζω μια εφημερίδα, τη διαμαρτυρία από τον άντρα, τον οποίο δεν είχα πληρώσει, και, τελικά, να στέκομαι στο κατώφλι ενός καταστήματος χημικών ανακαλύπτοντας την μοιραία παράγραφο. Είχε ως εξής: Πληροφορηθήκαμε με λύπη πως ο κύριος Σέρλοκ Χολμς, ο ευρέως γνωστός ιδιωτικός ντετέκτιβ, σήμερα το πρωί υπήρξε θύμα μιας φονικής επίθεσης που τον άφησε σε κρίσιμη κατάσταση. Δεν έχουν καταστεί γνωστές κάποιες εξακριβωμένες λεπτομέρειες, ωστόσο το γεγονός φαίνεται πως συνέβη περί τις δώδεκα η ώρα στην οδό Ρίτζεντ, έξω από το café Ρόγιαλ. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε από δυο άντρες οπλισμένους με ραβδιά, και ο κύριος Χολμς χτυπήθηκε στο κεφάλι και το σώμα, δεχόμενος τραύματα τα οποία οι γιατροί περιέγραψαν ως εξαιρετικά κρίσιμα. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο του Τσάρινγκ Κρος και μετέπειτα επέμεινε επί της μεταφοράς του στο διαμέρισμα του στην οδό Μπέϊκερ. Οι αχρείοι που του επιτέθηκαν φαίνεται να ήταν αξιοπρεπώς ντυμένοι άντρες, οι οποίοι διέφυγαν από τους διερχόμενους περαστικούς περνώντας μέσα από το café Ρόγιαλ και βγαίνοντας στην οδό Γκλάσχαουζ πίσω από αυτό.
Αναμφίβολα ανήκουν σε εκείνη την εγκληματική αδελφότητα η οποία τόσο συχνά είχε λόγο να δυσαρεστείται εκ της δραστηριότητας και της εφευρετικότητα του τραυματισμένου άντρα.
- 170 -
Arthur Conan Doyle
Να μην αναφέρω πως τα μάτια ούτε κατ’ ιδέαν είχαν κοιτάξει την παράγραφο πριν ορμήσω σε μια δίτροχη και βρεθώ καθοδόν για την οδό Μπέϊκερ. Βρήκα τον Σερ Λέσλι Όακσοτ, το διάσημο χειρούργο, στην είσοδο και την τετράτροχη 32 του άμαξα να περιμένει πλάι στο πεζοδρόμιο. «Ουδείς άμεσος κίνδυνος,» ήταν η αναφορά του. «Δυο βαθιές εκδορές και ορισμένοι σημαντικοί μώλωπες. Αρκετά ράμματα υπήρξαν αναγκαία. Του χορήγησα μορφίνη και η ηρεμία κρίνεται απαραίτητη, μα δεν θα απαγορευόταν εντελώς μια ολιγόλεπτη επίσκεψη.» Με την άδεια του μπήκα κλεφτά στο σκοτεινό δωμάτιο. Ο ασθενής ήταν εντελώς ξύπνιος, και άκουσα το όνομα μου σε ένα τραχύ ψίθυρο. Το στόρι ήταν κατεβασμένο κατά τα τρία τέταρτα, μα μια ηλιαχτίδα περνούσε πέφτοντας πάνω στο μπανταρισμένο κεφάλι του τραυματία. Μια κόκκινη κηλίδα είχε διαπεράσει τον λευκό λινό επίδεσμο. Κάθισα πλάι του και έσκυψα το κεφάλι μου.
32
[Σ. τ. Μ.] Brougham [Source]
- 171 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Εντάξει, Γουώτσον. Μην δείχνεις τόσο τρομαγμένος,» μουρμούρισε με εξαιρετικά αδύναμη φωνή. «Δεν είναι τόσο άσχημο όσο δείχνει.» «Δόξα τω θεό για αυτό!» «Είμαι κομματάκι ειδικός επί του ραβδιού, όπως ξέρεις. Δέχτηκα τα περισσότερα από αυτά αμυνόμενος. Μα ο δεύτερος άντρας πήγαινε πολύ για μένα.» «Τι μπορώ να κάνω, Χολμς; Φυσικά, ήταν εκείνος ο καταραμένος τύπος που τους έστειλε. Θα πάω και θα του αργάσω το τομάρι αν το ζητήσεις.» «Ο παλιός καλός Γουώτσον! Όχι, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα επ’ αυτού εκτός κι αν η αστυνομία τσακώσει εκείνους τους άντρες. Μα η διαφυγή τους είχε προετοιμαστεί καλά. Επ’ αυτού μπορούμε να είμαστε βέβαιοι. Περίμενε λιγάκι. Έχω τα σχέδια μου. Το πρώτο πράγμα είναι να μεγαλοποιήσουμε τα τραύματα μου. Θα έρθουν σε σένα για νέα. Φούσκωσε τα, Γουώτσον. Τυχερός, αν θα βγάλω τη βδομάδα από το ντελίριο της διάσεισης— ότι θες! Δεν γίνεται να το παρακάνεις.» «Μα ο Σερ Λέσλι Όακσοτ;» «Ω, είναι εντάξει. Θα δει τη χειρότερη πλευρά μου. Θα το φροντίσω.» «Κάτι άλλο;» «Ναι. Πες στον Σίνγουελ Τζόνσον να απομακρύνει εκείνο το κορίτσι. Εκείνοι οι μορφονιοί θα είναι πλέον στο κατόπι της. Γνωρίζουν, φυσικά, πως ήταν μαζί μου στην υπόθεση. Αφού τόλμησαν να δοκιμάσουν να με ξεκάνουν τότε είναι πιθανό πως δεν θα την παραβλέψουν. Είναι επείγον. Κάν’το απόψε.» «Θα πάω αμέσως. Κάτι ακόμη;» «Βάλε την πίπα μου στο τραπέζι— και την παντόφλα με τον καπνό. Ωραία! Να περνάς κάθε πρωί και θα σχεδιάσουμε τη στρατηγική μας.» Κανόνισα με τον Τζόνσον εκείνο το βράδυ να πάρει τη δεσποινίδα Γουίντερ σε ένα ήρεμο προάστιο και να φροντίσει πως θα έμενε κρυμμένη μέχρι να περάσει ο κίνδυνος. - 172 -
Arthur Conan Doyle Επί έξι ημέρες το κοινό είχε την εντύπωση πως ο Χολμς ήταν στο κατώφλι του θανάτου. Οι ειδήσεις ήταν εξαιρετικά σοβαρές και υπήρχαν δυσοίωνα άρθρα στις εφημερίδες. Οι συνεχείς μου επισκέψεις με διαβεβαίωσαν πως δεν ήταν τόσο άσχημη η κατάσταση. Η γερή του κράση και η ασύγκριτη θέληση του έκαναν θαύματα. Ανέρρωνε γοργά, και είχα κατά διαστήματα τις υποψίες μου πως ξανάβρισκε τον εαυτό του ταχύτερα από όσο υποκρινόταν ακόμη και σε μένα. Υπήρχε κάτι το περίεργα μυστικοπαθές μέσα του το οποίο οδήγησε σε πολλές δραματικές εκβάσεις, μα που άφηνε ακόμη και τον στενότερο φίλο του να αναρωτιέται όσον αφορά τα ποια ενδεχομένως να ήταν τα ακριβή του σχέδια. Εξωθούσε στα όρια το αξίωμα πως ο πλέον ασφαλής συνωμότης ήταν εκείνος που συνωμοτούσε μονάχος. Βρισκόμουν πλησιέστερα του από όσο κανείς άλλος, κι εντούτοις είχα πάντοτε επίγνωση του χάσματος μεταξύ μας. Την έβδομη μέρα αφαιρέθηκαν τα ράμματα, πάρα ταύτα υπήρξε μια αναφορά ερυσίπελας στις απογευματινές εφημερίδες. Οι ίδιες απογευματινές εκδόσεις είχαν μια ανακοίνωση την οποία ήμουν υποχρεωμένος να μεταφέρω στο φίλο μου, όποια κι αν ήταν η κατάσταση της υγείας του. Ήταν απλά πως μεταξύ των επιβατών του πλοίου Ρουριτάνια της πλοιοκτήτριας Κούναρντ, με αναχώρηση την Παρασκευή, από το Λίβερπουλ, βρισκόταν ο βαρόνος Γκρούνερ, ο οποίος είχε κάποια σημαντική οικονομική υπόθεση να διευθετήσει στις Πολιτείες πριν από τον επικείμενο γάμο του με την δεσποινίδα Βάιολετ Ντε Μερβίλ μοναχοκόρη του, κ.λπ., κ.λπ. Ο Χολμς άκουσε τα νέα με ένα παγερό βλέμμα γεμάτο ένταση, επί του χλομού του προσώπου, το οποίο μου έδωσε να καταλάβω πως τον είχε πλήξει βαριά. «Την Παρασκευή!» φώναξε. «Μόλις τρείς γεμάτες ημέρες. Έχω την πεποίθηση πως ο αχρείος θέλει να βρεθεί εκτός κινδύνου. Όμως δεν θα του περάσει, Γουώτσον. Μα τον
- 173 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς λόρδο Χάρι 33, δεν θα του περάσει! Λοιπόν, Γουώτσον, θέλω να κάνεις κάτι για μένα.» «Είμαι στη διάθεση σου, Χολμς.» «Καλώς, τότε, πέρασε τις επόμενες είκοσι-τέσσερεις ώρες σε μια εντατική μελέτη της Κινέζικης αγγειοπλαστικής.» Δεν έδωσε καμία εξήγηση και δεν ζήτημα καμία. Από τη μακρά μου πείρα είχα μάθει τη σύνεση της υπακοής. Μα όταν άφησα το δωμάτιο του κατηφόρισα την οδό Μπέϊκερ, γυροφέρνοντας στο μυαλό μου πώς στο καλό θα έφερνα εις πέρας μια τόσο παράξενη εντολή. Εντέλει πήγα στη βιβλιοθήκη του Λονδίνου στην πλατεία του Σαιντ Τζέημς, έθεσα το ζήτημα στο φίλο μου τον Λόμαξ, το βοηθό βιβλιοθηκάριο, και αναχώρησα για το διαμέρισμα μου με ένα καλούτσικο τόμο στο χέρι μου. Λέγεται πως ο δικηγόρος που προπαρασκευάζει μια υπόθεση με τόση φροντίδα ώστε να μπορεί να εξετάσει έναν ειδικό μάρτυρα τη Δευτέρα έχει ξεχάσει όλη την εξαναγκασμένη μάθηση πριν το Σάββατο. Ασφαλώς και δεν είχα τη διάθεση να περάσω ως αυθεντία επί της κεραμικής. Κι εντούτοις όλο εκείνο το απόγευμα, και όλη τη νύχτα με ένα σύντομο διάστημα ανάπαυσης, και όλο το επόμενο πρωινό, ρουφούσα τη γνώση και καταχωρούσα τα ονόματα στο μυαλό μου. Εκεί έμαθα για τις σφραγίδες των μεγάλων καλλιτεχνών και διακοσμητών, για το μυστήριο των κυλιόμενων χρονολογιών, τα γνωρίσματα του Χανγκ-βου και τις ομορφιές του Γιουνγκ-λο, τα γραπτά του Τανγκ-γινγκ, και τα μεγαλεία της πρώιμης περιόδου των Σουνγκ και των Γιουάν. Ξεχείλιζα από όλες αυτές τις γνώσεις όταν επισκέφτηκα τον Χολμς το επόμενο απόγευμα. Είχε σηκωθεί πλέον από το κρεβάτι, μολονότι δεν θα το μάντευες από τις δημοσιεύσεις, και καθόταν με το αρκετά μπανταρισμένο κεφάλι του να αναπαύεται στο χέρι του βυθισμένος στην αγαπημένη του πολυθρόνα. [Σ. τ. Μ.] Πιθανόν να μπαίνει όπως στα ελληνικά παίζοντας με Χριστούς και Χριστόφορους σε ορισμένες υβριστικές εκφράσεις που επιβάλλεται για να αποδυναμωθεί η έκφραση. 33
- 174 -
Arthur Conan Doyle «Μα, Χολμς,» είπε, «αν κάποιος πίστευε τις εφημερίδες, είσαι ετοιμοθάνατος.» «Αυτή,» είπε, «ακριβώς την εντύπωση είχα την πρόθεση να περάσω. Και τώρα, Γουώτσον, έκανες τα μαθήματα σου;» «Τουλάχιστον προσπάθησα.» «Καλώς. Θα μπορούσες να κρατήσεις μια έξυπνη συζήτηση επί του αντικειμένου;» «Πιστεύω πως θα μπορούσα.» «Τότε δώσε μου εκείνο το μικρό κουτί από το κούτελο του τζακιού.» Άνοιξε το καπάκι και έβγαλε έξω ένα μικρό αντικείμενο τυλιγμένο με εξαιρετική προσοχή σε κάποια έξοχο ανατολίτικο μετάξι. Το οποίο ξεδίπλωσε, και φανέρωσε ένα λεπτεπίλεπτο πιατάκι με ένα πανέμορφο βαθύ γαλάζιο χρώμα. «Απαιτεί προσεκτική μεταχείριση, Γουώτσον. Πρόκειται για ένα πραγματικό δείγμα της κεραμικής της δυναστείας των Μινγκ. Κανένα πιο έξοχο δείγμα δεν πέρασε ποτέ από του Κρίστι. Ένα πλήρες σύνολο από αυτά θα άξιζε βασιλικά έξοδα— στην πραγματικότητα, είναι αμφίβολο αν υπάρχει ένα πλήρες σύνολο έξω από το αυτοκρατορικό παλάτι του Πεκίνου. Η θέα του και μόνο, θα έκανε έναν πραγματικό ειδήμονα να τα χάσει.» «Τι θα κάνω με αυτό;» Ο Χολμς μου παρέδωσε μια κάρτα επί της όποιας αναγραφόταν: «Δόκτωρ Χιλλ Μπάρτον, οδός Χαφ Μουν 369.» «Αυτό είναι το όνομα σου για απόψε, Γουώτσον. Θα επισκεφθείς το βαρόνο Γκρούνερ. Γνωρίζω κάτι για τις συνήθειες του, και στις οκτώ και μισή θα είναι κατά πάσα πιθανότητα ελεύθερος. Ένα μήνυμα θα τον ενημερώσει εγκαίρως πως πρόκειται να τον επισκεφθείς, και εσύ θα αναφέρεις πως του φέρνεις ένα δείγμα από ένα απολύτως μοναδικό σύνολο από την Κίνα των Μινγκ. Μπορείς κάλλιστα να είσαι και άνθρωπος της ιατρικής, αφού το ρόλο αυτό μπορείς να τον παίξεις δίχως υποκρισίες. Είσαι ο συλλέκτης
- 175 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς που στο δρόμο του βρέθηκε αυτό το σύνολο, άκουσες για το ενδιαφέρον του βαρόνου στο αντικείμενο, και δεν θα είχες αντίρρηση στην πώληση με την ανάλογη τιμή.» «Τι τιμή;» «Καλή ερώτηση, Γουώτσον. Το βέβαιο ήταν πως θα σκόνταφτες άσχημα αν δεν γνώριζες την αξία των ίδιων σου των εμπορευμάτων. Αυτό το πιατάκι δόθηκε σε μένα από τον Σερ Τζέημς, και προέρχεται, όπως αντιλαμβάνομαι, από την συλλογή του πελάτη του. Δεν θα φανείς υπερβολικός αν πεις πως αντάξιο του δεν θα έβρισκες στον κόσμο ολόκληρο.» «Ίσως να μπορούσα να προτείνω πως το σύνολο θα έπρεπε να εκτιμηθεί από έναν ειδήμονα.» «Έξοχα, Γουώτσον! Πετάς σπίθες σήμερα, Πρότεινε τον Κρίστι ή τον Σόθεμπι. Η λεπτότητα σου σε αποτρέπει από την απόδοση τιμής.» «Μα αν δεν με δεχθεί;» «Ω, ναι, θα σε δεχθεί. Έχει τη μανία του συλλέκτη στην πλέον οξεία μορφή ιδιαίτερα επί του αντικειμένου αυτού, στο οποίο αποτελεί μια αναγνωρισμένη αυθεντία. Κάθισε, Γουώτσον, και θα σου υπαγορεύσω το γράμμα. Δεν χρειάζεται απάντηση. Θα αναφέρεις απλά πως πας, και τον λόγο.» Ήταν έναν αξιοθαύμαστο έγγραφο, σύντομο, όλο αβρότητα, και συγκινούσε την περιέργεια του ειδήμονα. Ένας τοπικός αγγελιοφόρος εστάλη αμέσως να το παραδώσει. Το ίδιο απόγευμα, με το πολύτιμο πιατάκι ανά χείρας και το επισκεπτήριο του Δόκτωρ Χιλ Μπάρτον στην τσέπη μου, ξεκίνησα για τη δική μου περιπέτεια. Το όμορφο σπίτι και οι κήποι επιδείκνυαν πως ο βαρόνος Γκρούνερ ήταν, όπως ο Σερ Τζέημς είχε αναφέρει, ένας άνθρωπος με σημαντικό πλούτο. Ένα μακρύ ελισσόμενο δρομάκι, με πλαγιές από σπάνιους θάμνους προς κάθε πλευρά, διανοίγονταν σε μια μεγάλη πλατεία στρωμένη χαλίκι και διακοσμημένη με αγάλματα. Το κτίριο είχε κτισθεί από ένα Νοτιο-Αφρικανό μεγιστάνα του χρυσού τον καιρό της σπουδαίας άνθησης, και το μακρύ, χαμηλό σπίτι με τους πύργους στις γωνίες, μολονότι αποτελούσε έναν αρχιτεκτο- 176 -
Arthur Conan Doyle νικό εφιάλτη, ήταν επιβλητικό σε μέγεθος και στερεή κατασκευή. Ένας μπάτλερ, ο οποίος θα αποτελούσε στολίδι για μια έδρα επισκόπων, με συνόδευσε μέσα και με παρέδωσε σε έναν υπηρέτη ντυμένο στα βελούδα, ο οποίος με οδήγησε ενώπιο του βαρόνου. Στεκόταν στην ανοικτή βιτρίνα ενός μεγάλου εκθετηρίου το οποίο βρισκόταν μεταξύ δυο παραθύρων και το οποίο περιείχε μέρος της Κινέζικης συλλογής του. Στράφηκε καθώς μπήκα με ένα μικρό καφετί βάζο στο χέρι του. «Παρακαλώ, καθίστε δόκτωρ,» είπε. «Ξανακοιτούσα τους θησαυρούς μου και αναρωτιόμουν αν θα μπορούσα όντως να προσθέσω κάτι ακόμη. Αυτό το μικρό δείγμα Τανγκ, το οποίο ανάγεται στον έβδομο αιώνα, πιθανόν να σας ενδιέφερε. Είμαι βέβαιος πως ποτέ δεν είδατε εξοχότερη κατασκευή και πλουσιότερο σμάλτο. Εσείς έχετε το πιατάκι Μινγκ για το οποίο μιλήσατε;» Προσεκτικά το ξετύλιξα και του το παρέδωσα. Κάθισε στο γραφείο του, τράβηξε πλησιέστερα τη λάμπα γιατί είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει, και άρχισε να το εξετάζει. Καθώς το έκανε το κιτρινωπό φως έπεφτε επί του προσώπου, και μου δόθηκε η δυνατότητα να το μελετήσω με την άνεση μου. Επρόκειτο ασφαλώς περί ενός αξιοσημείωτα όμορφου ανθρώπου. Η Ευρωπαϊκή του φήμη από πλευράς ομορφιάς του άρμοζε απολύτως. Από πλευράς σωματικής διάπλασης δεν ξεπερνούσε το μέσο όρο σε ύψος, μα η κορμοστασιά του ήταν δεμένη με χάρη και δετές αναλογίες. Το πρόσωπο του ήταν μελαχρινό, σχεδόν ανατολίτικο, με ευμεγέθη, μαύρα νωχελικά μάτια τα οποία με άνεση προξενούσαν μια ακαταμάχητη γοητεία στις γυναίκες. Τα μαλλιά και το μουστάκι του ήταν κατάμαυρα, με το τελευταίο, κοντό, με απότομες άκρες, και φροντισμένο. Τα χαρακτηριστικά του ήταν κανονικά και ευχάριστα, εκτός ίσως από τα ίσια, λεπτά χείλη του. Αν είδα ποτέ μου το στόμα ενός δολοφόνου, τότε ήταν εκείνο— μια κακόβουλη, τραχιά σχισμή στο πρόσωπο, συμπτυγμένη, αδυσώπητη, και απεχθής. Είχε ορμηνευθεί εσφαλμένα να ψαλιδίζει το μουστάκι του ψηλότερα από το στόμα, γιατί
- 177 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς αποτελούσα το σινιάλο κινδύνου της φύσης, διαμορφωμένο ως μια προειδοποίηση για τα θύματα του. Η φωνή του ήταν ελκυστική και η συμπεριφορά του άψογη. Ηλιακά θα τον κατέτασσα ελάχιστα πάνω από τα τριάντα, μολονότι ο φάκελος του μετέπειτα φανέρωσε πως ήταν σαράντα-δυο.
«Εξαίρετο— εξαίρετο πράγματι!» είπε εντέλει. «Και λέτε πως έχετε στην κατοχή σας ένα σύνολο από έξι αντίστοιχα. Αυτό που με προβληματίζει είναι πως δεν άκουσα για αυτά τα τόσο θεσπέσια δείγματα. Γνωρίζω ένα μονάχα στην Ευρώπη που να ταιριάζει με αυτό, και είναι ασφαλώς απίθανο να βρίσκεται στην αγορά. Θα ήταν αδιάκριτο αν σας ρωτούσα δόκτωρ Χιλ Μπάρτον, πως το αποκτήσατε;» «Έχει όντως σημασία;» ρώτησε όσο πιο ξένοιαστη συμπεριφορά γινόταν. «Αντιλαμβάνεστε πως το συγκεκριμένο κομμάτι είναι γνήσιο, και, όσον αφορά την αξία, αρκούμαι να δεχθώ την εκτίμηση ενός ειδικού.» «Πολύ μυστήριο,» είπε με μια φευγαλέα αναλαμπή καχυποψίας στα σκούρα του μάτια. «Ο καθένας που εμπορεύεται αντικείμενα τέτοιας αξίας, εκ φύσεως επιθυμεί να μάθει καθετί σχετικά με τη συναλλαγή. Το ότι το κομμάτι είναι γνήσιο είναι βέβαιο. Δεν αμφιβάλω διόλου για αυτό. Μα υποθέστε— είμαι υποχρεωμένος να συνυπολογίσω κάθε - 178 -
Arthur Conan Doyle πιθανότητα —πως αργότερα αποδεικνύεται πως δεν είχατε το δικαίωμα να το πουλήσετε;» «Θα σας εγγυόμουν ενάντια σε κάθε ισχυρισμό αυτού του είδους,» «Το οποίο, φυσικά, θα έθετε το ερώτημα του πόσο αξίζει η εγγύηση σας.» «Οι τραπεζίτες μου θα σας το απαντήσουν.» «Ακριβώς. Κι εντούτοις η όλη συναλλαγή μου αφήνει μια μάλλον περίεργη εντύπωση.» «Ασχολείστε με τη συναλλαγή αν το θέλετε,» είπα με αδιαφορία. «Σας προσέφερα την πρώτη προσφορά καθώς αντιλήφθηκα πως είσαστε ειδήμον, μα δεν θα ‘χω καμία δυσκολία με άλλους ενδιαφερόμενους.» «Ποιος σας είπε πως είμαι ειδήμον;» «Γνωρίζω πως έχετε γράψει ένα βιβλίο επί του αντικειμένου.» «Έχετε διαβάσει το βιβλίο;» «Όχι.» «Τρομάρα μου, καθίσταται όλο και περισσότερο δύσκολο να καταλάβω! Είσαστε ένα ειδήμονας και συλλέκτης με ένα ιδιαιτέρως πολύτιμο κομμάτι στη συλλογή σας, κι εντούτοις δεν προβληματιστήκατε ποτέ να συμβουλευτείτε το μοναδικό βιβλίο το οποίο θα σας είχε δώσει την πραγματική σημασία αλλά και αξία αυτού που έχετε στην κατοχή σας. Πως το εξηγείτε αυτό;» «Είμαι πολυάσχολος άνθρωπος. Εξασκώ την ιατρική.» «Αυτή δεν είναι απάντηση. Αν ένας άνθρωπος έχει ένα πάρεργο, το ακολουθεί, όποιες κι αν είναι οι άλλες του επιδιώξεις. Είπατε στο μήνυμα σας πως είστε ειδήμον.» «Και είμαι.» «Θα μπορούσα να σας κάνω ορισμένες ερωτήσεις για να σας δοκιμάσω; Είμαι υποχρεωμένος να σας πω, δόκτωρ— αν είστε όντως ιατρός — πως η κατάσταση καθίσταται όλο και περισσότερο ύποπτη. Θα σας ρωτήσω τι γνωρίζετε για τον αυτοκράτορα Σόμου και πως τον συσχετίζετε με το Σόσο-ιν πλησίον της Νάρα. Θεέ μου, σας δυσκολεύει αυτό; Αναφέρετε
- 179 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς μου λίγα στοιχεία σχετικά με την βόρεια δυναστεία των Γουέι και την θέση της στην ιστορία της κεραμικής.» Τινάχτηκα από την καρέκλα μου με προσποιητό θυμό. «Είναι απαράδεκτο, κύριε,» είπα. «Ήρθα εδώ για να σας κάνω μια χάρη, και όχι για να εξετασθώ ως να ήμουν σχολιαρόπαιδο. Η γνώση μου αναφορικά με αυτά τα ζητήματα ίσως να είναι κατώτερη της δικής σας, μα ασφαλώς και δεν θα απαντήσω σε ερωτήσεις οι οποίες τίθενται κατά έναν τόσο προσβλητικό τρόπο.» Με κοίταξε με ένα ανένδοτο βλέμμα. Η νωχέλεια είχε χαθεί από τα μάτια του. Ξάφνου έλαμψαν. Μια αναλαμπή από τα δόντια του ανάμεσα από εκεί τα κακόβουλα χείλη διαφάνηκε. «Τι παιχνίδι παίζετε; Βρίσκεστε εδώ ως κατάσκοπος. Είστε απεσταλμένος του Χολμς. Πρόκειται για κάποιο κόλπο που παίζετε εις βάρος μου. Ο τύπος πεθαίνει από ότι ακούω, έτσι στέλνει τα υποχείρια του να με παρακολουθήσουν. Ήρθατε εδώ δίχως την άδεια μου, και, μα το θεό, θα ανακαλύψετε πως θα είναι δυσκολότερο να βγείτε από όσο όταν μπήκατε.» Είχε τιναχτεί όρθιος, και εγώ έκανα πίσω, προετοιμαζόμενος για μια επίθεση, γιατί ο άνθρωπος ήταν εκτός εαυτού από οργή. Ίσως να με είχε υποπτευθεί από την αρχή και ασφαλώς η αντεξέταση του είχε φανερώσει την αλήθεια, μα ήταν σαφές πως δεν είχα ποτέ την ελπίδα να τον παραπλανήσω. Έχωσε το χέρι του σε ένα πλευρικό συρτάρι και έψαξε μανιασμένα. Τότε κάτι έπιασε το αυτί του, γιατί στάθηκε κι αφουγκράστηκε με προσήλωση. «Α!» φώναξε. «Α!» - 180 -
Arthur Conan Doyle και όρμησε στο δωμάτιο πίσω του. Δυο βήματα με έφεραν στην ανοικτή πόρτα, και το μυαλό μου θα μεταφέρει παντοτινά μια ξεκάθαρη εικόνα της σκηνής στο εσωτερικό. Το παράθυρο που έβγαζε στον κήπο ήταν διάπλατα ανοικτό. Πλάι του, δείχνοντας ως κάποιο τρομερό φάντασμα, με το κεφάλι τυλιγμένο με ματωμένους επιδέσμους, με πρόσωπο χλωμό και ταλαιπωρημένο, στεκόταν ο Σέρλοκ Χολμς. Την επόμενη στιγμή είχε διασχίσει το άνοιγμα, και άκουσα το γδούπο από το σώμα του μέσα στις δάφνες απέξω. Με ένα ουρλιαχτό οργής ο αφέντης της οικίας όρμησε πίσω του στο ανοικτό παράθυρο. Και τότε! Έγινε ακαριαία, και ωστόσο το είδα ξεκάθαρα. Ένα χέρι – ένα γυναικείο χέρι — τινάχτηκε μέσα από τα φύλλα. Την ίδια στιγμή ο βαρόνος έβγαλε μια φρικτή κραυγή— μια κραυγή που θα ηχεί παντοτινά στη μνήμη μου. Έφερε τα δυο του χέρια στο πρόσωπο και έκανε το γύρο του δωματίου, χτυπώντας το κεφάλι του φριχτά πάνω στους τοίχους. Κατόπιν έπεσε πάνω στο χαλί, στριφογυρνώντας και σφαδάζοντας, ενώ αλλεπάλληλες κραυγές αντηχούσαν μέσα στο σπίτι. Νερό! Για όνομα του θεού, νερό!» ήταν η κραυγή του. Άρπαξα μια κανάτα από ένα πλευρικό τραπέζι και έτρεξα να τον βοηθήσω. Την ίδια στιγμή ο Μπάτλερ και αρκετοί υπηρέτες ήρθαν τρέχοντας από την είσοδο. Θυμάμαι πως ένας από αυτούς λιποθύμησε καθώς γονάτισα πλάι στον τραυματισμένο άντρα και γύρισα εκείνο το φρικτό πρόσωπο στο φως της λάμπας. Το βιτριόλι κατέτρωγε τα πάντα και έτρεχε από τα αυτιά και το σαγόνι του. Το ένα μάτι ήταν ήδη λευκό και θολό. Το άλλο ήταν κόκκινο και ερεθισμένο. Τα χαρακτηριστικά τα οποία είχα θαυμάσει μερικά λεπτά νωρίτερα έδειχναν τώρα σαν κάποιος όμορφος πίνακας πάνω από τον οποίο ο καλλιτέχνης είχε περάσει ένα υγρό και βρώμικο σφουγγάρι. Ήταν ασαφή, αποχρωματισμένα, απάνθρωπα, φριχτά. Με μερικά λόγια εξήγησα ακριβώς τι είχε συμβεί, όσον αφορά την επίθεση με το βιτριόλι. Μερικοί είχαν σκαρφαλώσει
- 181 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς μέσα από το παράθυρο κι άλλοι είχαν ορμήσει έξω στον κήπο, μα ήταν σκοτεινά και είχε αρχίσει να βρέχει. Μεταξύ των κραυγών του το θύμα μαινόταν και παραληρούσε ενάντια στην τιμωρό. «Ήταν αυτή η κολασμένη, η Κίτι Γουίντερ!» φώναξε. «Ω, αυτή η διαολογυναίκα! Θα το πληρώσει! Θα το πληρώσει! Ω, μα το θεό στους ουρανούς, δεν αντέχω άλλον τον πόνο!» Ξέπλυνα το πρόσωπο του με λάδι, τοποθέτησα βαμβάκι στις πληγωμένες περιοχές, και χορήγησα μια υποδόρια ένεση μορφίνης. Κάθε υποψία για μένα είχε χαθεί από το μυαλό του υπό την παρουσία του σοκ, και είχε αρπαχτεί από τα χέρια λες και είχα τη δύναμη να θεραπεύσω εκείνα τα απλανή νεκρά μάτια που με κοίταζαν. Θα μπορούσα να ‘χα δακρύσει για τη συμφορά αν δεν θυμόμουν ξεκάθαρα την όλο αχρειότητα ζωή που είχε οδηγήσει σε αυτή την αποκρουστική αλλαγή. Ήταν αηδιαστική η αίσθηση του κρατήματος των χεριών του που έκαιγαν, κι ανακουφίστηκα όταν ο οικογενειακός γιατρός, ακολουθούμενος από ένα ειδικό, ήρθαν να με απαλλάξουν από την ευθύνη. Ένας επιθεωρητής της αστυνομίας είχε επίσης αφιχθεί, και σε αυτόν έδωσα την πραγματική μου κάρτα. Θα ήταν μάταιο όπως επίσης και ανόητο να πράξω διαφορετικά, γιατί ήμουν σχεδόν τόσο γνωστός εξ όψεως στην Γιάρντ όσο κι ο ίδιος ο Χολμς. Κατόπιν άφησα το σπίτι της μελαγχολίας και του τρόμου. Εντός μιας ώρας βρισκόμουν στην οδό Μπέϊκερ.» Ο Χολμς ήταν καθισμένος στη συνηθισμένη του θέση, δείχνοντας υπερβολικά χλωμός, κι εξουθενωμένος. Πέραν των τραυμάτων του, ακόμη και η σιδερένια του θέληση είχε κλονιστεί από τα γεγονότα της βραδιάς, και άκουσε με τρόμο τον απολογισμό μου για τη μεταμόρφωση του βαρόνου. «Το τίμημα της αμαρτίας, Γουώτσον— το τίμημα της αμαρτίας!» είπε. «Αργά ή γρήγορα πάντα έρχεται. Ένας θεός ξέρει πόσες αμαρτίες είχε,» πρόσθεσε, ανασηκώνοντας έναν καφετί τόμο από το τραπέζι. «Εδώ είναι το βιβλίο για το οποίο μίλησε η γυναίκα. Αν αυτό δεν δώσει ένα τέλος στο γάμο, τίποτε και ποτέ δεν θα το καταφέρει. Όμως θα το δώσει, - 182 -
Arthur Conan Doyle Γουώτσον. Πρέπει. Καμία αξιοπρεπής γυναίκα δεν θα το υπέμενε.» «Είναι το ερωτικό του ημερολόγιο;» «Ή το ημερολόγια της λαγνείας του. Πες το όπως επιθυμείς. Τη στιγμή που η γυναίκα μας είπε για αυτό συνειδητοποίησα το πόσο τρομερό όπλο υπήρχε αν μονάχα κατορθώναμε να το βάλουμε στο χέρι μας. Δεν είπα τίποτα εκείνη τη στιγμή που να φανερώσει τις σκέψεις μου, γιατί εκείνη η γυναίκα ίσως να το είχε αποκαλύψει. Μα συνέχισα να το συλλογιέμαι. Τότε η επίθεση εναντίον μου μού πρόσφερε την ευκαιρία να αφήσει το βαρόνο να σκέφτεται πως καμία προφύλαξη δεν χρειαζόταν να ληφθεί ενάντια μου. Όλα αυτά βγήκαν σε καλό. Θα περίμενα λίγο περισσότερο, μα η επίσκεψη του στην Αμερική ανάγκασε το χέρι μου. Δεν θα είχε αφήσει ποτέ ένα τόσο ενοχοποιητικό έγγραφο πίσω του. Επομένως έπρεπε να ενεργήσουμε άμεσα. Η διάρρηξη τη νύχτα ήταν αδύνατη. Λαμβάνει τις προφυλάξεις του. Μα υπήρχε κάποια πιθανότητα το απόγευμα αν μπορούσες να βεβαιωθείς πως η προσοχή του θα ήταν απασχολημένη. Εκεί ήταν που εσύ και το γαλάζιο σου πιατάκι εισήλθατε. Μα έπρεπε να βεβαιωθώ για τη θέση του βιβλίου, και γνώριζα πως είχε μόνο μερικά λεπτά στα οποία να δράσω, γιατί ο χρόνος μου ήταν περιορισμένος από τη γνώση σου επί της Κινέζικης αγγειοπλαστικής. Επομένως πήρα το κορίτσι την τελευταία στιγμή. Που να φανταζόμουν τι είχε στο μικρό πακέτο που κουβαλούσε με τόση προσοχή κάτω από το παλτό της; Σκέφτηκα πως είχε έρθει παρέα μαζί προς χάρη της δουλειάς μου, μα φαίνεται πως είχε και άλλη μια δική της.» «Μάντεψε πως ήρθα από σένα.» «Φοβόμουν πως θα το έκανε. Μα εσύ τον κράτησες στο παιχνίδι όσο ακριβώς χρειάστηκε για να πάρω το βιβλίο, όχι όμως όσο χρειαζόταν για να διαφύγω απαρατήρητος. Α, Σερ Τζέημς, χαίρομαι πολύ που ήρθατε!» «Ο ευγενής φίλος μας είχε εμφανισθεί προς απάντηση μιας προηγούμενης πρόσκλησης. Άκουσε με τη βαθύτερη προσήλωση τον απολογισμό του Χολμς για όσα είχαν συμβεί.
- 183 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Κάνατε θαύμα— θαύμα!» αναφώνησε όταν είχε ακούσει την αφήγηση. «Μα αν αυτά τα τραύματα είναι τόσο τρομερά όσο περιγράφει ο Δόκτωρ Γουώτσον, τότε ασφαλώς και ο σκοπός μας για τη ματαίωση του γάμου είναι επαρκώς επιτεύξιμος δίχως τη χρήση αυτού του φρικτού βιβλίου.» Ο Χολμς κούνησε το κεφάλι του. «Οι γυναίκες του τύπου Ντε Μερβίλ δεν λειτουργούν καθαυτό τον τρόπο. Θα τον αγαπούσε περισσότερο ως ένα παραμορφωμένο μάρτυρα. Όχι, όχι. Την ηθική πλευρά του, και όχι τη σωματική είναι που πρέπει να καταστρέψουμε. Αυτό το βιβλίο θα την προσγειώσει στη γη— και δεν γνωρίζω τίποτα άλλο που να μπορούσε να το επιτύχει. Είναι ο γραφικός του χαρακτήρας. Δεν γίνεται να το παραβλέψει.» Ο Σερ Τζέημς πήρε μαζί τόσο αυτό όσο και το πολύτιμο πιατάκι. Καθώς είχα αργήσει κι εγώ, κατέβηκα μαζί του στο δρόμο. Μια τετράτροχη τον περίμενε. Πήδηξε μέσα, έδωσε μια βιαστική εντολή στον αμαξά, ο οποίος έφερε ένα στρατιωτικό έμβλημα, και απομακρύνθηκε γοργά. Τίναξε το πανωφόρι του μερικώς έξω από το παράθυρο για να καλύψει το οικόσημο της άμαξας, μα όμως το είχα ήδη δει στη λάμψη από το φανό. Άφησα μια κραυγή έκπληξης. Κατόπιν επέστρεψα και ανέβηκα τις σκάλες προς το δωμάτιο του Χολμς. «Ανακάλυψα ποιος είναι ο πελάτης μας,» φώναξα, ξεχειλίζοντας από τα σπουδαία μου νέα. «Μα, Χολμς, είναι—» «Είναι ένας πιστός φίλος και ένας φιλάλληλος κύριος, είπε ο Χολμς, σηκώνοντας κατασταλτικά το χέρι του. «Ας μας είναι αρκετό για τώρα και για πάντα.» Δεν γνωρίζω πως χρησιμοποιήθηκε το ενοχοποιητικό βιβλίο. Ο Σερ Τζέημς ίσως να τα είχε καταφέρει. Ή ενδεχομένως μια τόσο λεπτή υπόθεση ίσως να είχε ανατεθεί στον πατέρα της νεαρής κυρίας. Το αποτέλεσμα, εν πάση περιπτώσει, υπήρξε το επιθυμητό. Τρεις μέρες αργότερα εμφανίστηκε μια παράγραφος στον Πρωινό Τύπο 34 λέγοντας πως ο γάμος μεταξύ του 34
[Σ.τ.Μ.] Morning Post
- 184 -
Arthur Conan Doyle βαρόνου Άντελμπερτ Γκρούνερ και της δεσποινίδος Βάιολετ Ντε Μερβίλ δεν θα πραγματοποιείτο. Η ίδια εφημερίδα ανέφερε την πρώτη ακροαματική διαδικασία του δικαστηρίου εναντίον της δεσποινίδος Κίτι Γουίντερ υπό τη σοβαρή κατηγορία της ρίψης βιτριολιού. Τόσα ελαφρυντικά στοιχεία εμφανίστηκαν κατά τη δίκη ώστε η ποινή, την οποία όλη θα θυμούνται, υπήρξε η μικρότερη δυνατή για ένα τέτοιο αδίκημα. Ο Σέρλοκ Χολμς απειλήθηκε με ποινική δίωξη για διάρρηξη, μα όταν ένας σκοπός είναι καλός, κι ένας πελάτης είναι επαρκώς επιφανής, ακόμη και το άκαμπτο Βρετανικό δίκαιο γίνεται ανθρώπινο και ελαστικό. Ο φίλος μου δεν στάθηκε ακόμη στο εδώλιο.
- 185 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
- 186 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια του Ασπρισμένου Στρατιώτη Οι ιδέες του φίλου Γουώτσον, αν και περιορισμένες, είναι υπερβολικά επίμονες. Με πιέζει εδώ κι αρκετό καιρό να γράψω μια προσωπική μου εμπειρία. Ίσως να επέσυρα μόνος μου αυτή την καταδίωξη, αφού συχνά είχα το λόγο να του υποδείξω πόσο επιφανειακές ήταν οι καταγραφές του και να τον κατηγορήσω πως καπηλευόταν τα δημοφιλή γούστα αντί να περιορίζει τον εαυτό του αυστηρά στα γεγονότα και τα στοιχεία. «Δοκίμασε το μόνος σου, Χολμς!» υπήρξε η απάντηση του, και είμαι υποχρεωμένος να παραδεχτώ πως, έχοντας πάρει την πέννα στο χέρι μου, αρχίζω να συνειδητοποιώ πως το ζήτημα πρέπει να παρουσιασθεί κατά τρόπο τέτοιο που να ενδιαφέρει τον αναγνώστη. Η ακόλουθη υπόθεση δύσκολα θα αποτύχει στην επίτευξη αυτή, καθώς είναι μεταξύ των πλέον παραδόξων συμβάντων στη συλλογή μου αν και έτυχε να μην έχει ο Γουώτσον κάποια αναφορά στη συλλογή του. Μιλώντας για τον παλιό μου φίλο και βιογράφο, θα έπαιρνα την ευκαιρία να σχολιάσω πως αν φορτώνομαι κάποιο σύντροφο στις διάφορες μικρές έρευνες μου δεν γίνεται από συναισθηματικούς λόγους ή ως καπρίτσιο, μα είναι απλά πως ο Γουώτσον έχει ορισμένα αξιοσημείωτα προσωπικά χαρακτηριστικά στα οποία, εξαιτίας της μετριοφροσύνης του, έχει δώσει ελάχιστη σημασία καταμεσής των υπερβολικών εκτιμήσεων των δικών μου επιδόσεων. Ένας συνεργάτης που προβλέπει τα συμπεράσματα σου και την πορεία δράσης είναι πάντοτε επικίνδυνος, μα κάποιος για τον οποίο κάθε εξέλιξη έρχεται ως μια διαρκή έκπληξη, και για τον οποίο το μέλλον είναι πάντοτε ένα κλειστό βιβλίο, είναι όντως ένας ιδανικός βοηθός. Βρίσκω στο σημειωματάριο μου πως ήταν τον Ιανουάριο, του 1903, μόλις μετά το πέρας του πολέμου των Μποέρ, που δέχθηκα μια επίσκεψη από τον κύριο Τζέημς Μ. Ντόντ, έναν έξοχο, φρέσκο, ηλιοκαμένο, ευυπόληπτο Βρετανό. - 187 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ο καλός Γουώτσον με είχε εγκαταλείψει εκείνη την περίοδο για μια σύζυγο, τη μοναδική εγωιστική πράξη την οποία μπορώ να θυμηθώ κατά τη συνεργασία μας. Ήμουν μόνος. Αποτελούσε συνήθεια μου να ακουμπώ στο παράθυρο και να τοποθετώ τους πελάτες μου στην απέναντι καρέκλα, όπου και το φως πέφτει ανεμπόδιστο πάνω τους. Ο κύριος Τζέημς Μ. Ντόντ φάνηκε κάπως χαμένος σχετικά με το πώς να αρχίσει την κουβέντα. Δεν επιχείρησα να τον βοηθήσω, γιατί η σιωπή μου έδωσε περισσότερο χρόνο παρατήρησης. Θεωρούσα σοφό το να εντυπωσιάζω τους πελάτες μου με μια αίσθηση ικανότητας, και έτσι του ανέφερα ορισμένα από τα συμπεράσματα μου. «Από τη Νότιο Αφρική, κύριε, αντιλαμβάνομαι.» «Μάλιστα, κύριε,» απάντησε, με κάποια έκπληξη. «Αυτοκρατορικό σώμα εθελοντών Ιππέων, φαντάζομαι.» «Ακριβώς.» «Στο σώμα του Μίντλσεξ, αναμφίβολα.» «Έτσι είναι. Κύριε Χολμς, είστε μάγος.» Χαμογέλασα με τη σαστισμένη του έκφραση. Όταν ένας κύριος ανδροπρεπούς παρουσιαστικού εισέρχεται στο δωμάτιο μου με τέτοιο μαύρισμα επί του προσώπου του όπως αυτό που ποτέ ο Αγγλικός ήλιος δεν θα πρόσφερε, και με το μαντίλι του στο μανίκι αντί της τσέπης του, δεν είναι δύσκολο να το κατατάξω. Έχετε κοντή γενειάδα, το οποίο και επιδεικνύει πως δεν υπήρξατε μόνιμος. Έχετε την κοψιά ενός ιππέα. Όσο για το Μίντλσεξ, η κάρτα σας ήδη μου φανέρωσε πως είστε χρηματιστής από την οδό Θρόγκμορτον. Σε ποιο άλλο σύνταγμα θα ήταν δυνατόν να υπαχθείτε;» «Βλέπετε τα πάντα.» «Δεν βλέπω τίποτα περισσότερο από εσάς, με έχω εξασκηθεί να προσέχω αυτά που βλέπω. Ωστόσο κύριε Ντοντ, δεν με επισκεφτήκατε τούτο το πρωί για να συζητήσουμε την επιστήμη της παρατήρησης. Τι συμβαίνει στο παλαιό πάρκο του Τάξμπερι;» «Κύριε Χολμς—!» - 188 -
Arthur Conan Doyle «Αγαπητέ μου κύριε, δεν υπάρχει κανένα μυστήριο. Το γράμμα σας ήρθε με αυτή την επικεφαλίδα, και καθώς κλείσατε το ραντεβού υπό πολύ πιεστικές συνθήκες ήταν σαφές πως κάτι αιφνίδιο και σημαντικό είχε προκύψει.» «Ναι, πράγματι. Μα το γράμμα γράφτηκε το απόγευμα, και αρκετά συνέβησαν έκτοτε. Αν ο ταγματάρχης Έμσγουορθ δεν με είχε πετάξει έξω με τις κλωτσιές—» «Σας πέταξε με τις κλωτσιές!» «Βασικά, εκεί κατέληξε το θέμα. Είναι σκληρό καρύδι, εκείνος ο ταγματάρχης Έμσγουορθ. Ο μεγαλύτερος κέρβερος του στρατού στον καιρό του, και ήταν και ένας καιρός με σκληρή γλώσσα, επίσης. Δεν θα τον άντεχα τον ταγματάρχη αν δεν ήταν για χάρη του Γκόντφρι.»
Άναψα την πίπα και έγειρα πίσω στην καρέκλα μου. «Ίσως να μου εξηγήσετε σε τι αναφέρεστε.» Ο πελάτης μου χαμογέλασε πονηρά. «Είχα συνηθίσει να υποθέτω πως γνωρίζατε τα πάντα δίχως να σας τα πω,» είπε. «Μα θα σας δώσω τα γεγονότα, και εύχομαι πως θα μπορέσετε να μου πείτε τι σημαίνουν. Ήμουν ξύπνιος όλη νύχτα πονοκεφαλιάζοντας το μυαλό μου, και όσο περισσότερο το σκέφτομαι τόσο πιο απίστευτο γίνεται.»
- 189 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Όταν κατατάχθηκα τον Ιανουάριο, του 1901— μόλις πριν δυο χρόνια— ο νεαρός Γκόντφρι Έμσγουορθ είχε καταταγεί στον ίδιο ουλαμό. Ήταν ο μοναχογιός του ταγματάρχη Έμσγουορθ— Έμσγουορθ της Κριμαίας ο παρασημοφορημένος με το Σταυρό της Βικτώρια— και είχε το μαχητικό αίμα μέσα του, έτσι δεν είναι άξιον απορίας το ότι πήγε εθελοντής. Δεν υπήρχε καλύτερο παλικάρι στο σύνταγμα. Μια φιλία σχηματίστηκε— το είδος της φιλίας που μπορεί μόνο να υπάρξει όταν κάποιοι ζουν την ίδια ζωή και μοιράζονται τις ίδιες χαρές και λύπες. Ήταν ο σύντροφος μου, και αυτό σημαίνει πάρα πολλά στο στρατό. Παίρναμε τα καλά και τα άσχημα παρέα για ένα χρόνο δύσκολων μαχών. Τότε χτυπήθηκε από μια σφαίρα όπλου ελεφάντων στην μάχη έξω από το Ντάιαμοντ Χιλ, στην Πρετόρια. Έλαβα ένα γράμμα από το νοσοκομείο του Κέιπ Τάουν κι ένα από το Σαουθάμπτον. Από τότε ούτε μια λέξη— ούτε μια λέξη, κύριε Χολμς, για έξι μήνες και παραπάνω, και είναι το πιο κοντινό φιλαράκι μου.» «Λοιπόν, όταν ο πόλεμος τελείωσε, και γυρίσαμε όλοι πίσω, έγραψα στον πατέρα του και ρώτησα πως ήταν ο Γκόντφρι. Καμία απάντηση. Περίμενα λιγάκι και έπειτα έγραψα και πάλι. Αυτή τη φορά έλαβα μια απάντηση, σύντομη και τραχιά. Ο Γκόντφρι είχε φύγει για ένα ταξίδι γύρω από τον κόσμο, και ήταν απίθανο να επιστρέψει για ένα χρόνο. Αυτό ήταν όλο.» «Δεν ικανοποιήθηκα, κύριε Χολμς. Το όλο πράγμα μου φαινόταν τόσο καταραμένα αφύσικο. Ήταν ένα καλό παλικάρι, και δεν θα παρατούσε ένα φιλαράκι έτσι απλά. Δεν ήταν στο χαρακτήρα του. Τότε, πάλι, έμαθα πως υπήρξε κληρονόμος πολλών χρημάτων και επίσης πως ο πατέρας κι εκείνος δεν τα πήγαιναν πάντα και πολύ καλά. Ο γέρος ήταν μερικές φορές νταής, και ο νεαρός Γκόντφρι είχε πολύ νεύρο για να το αντέξει. Όχι, δεν με ικανοποιούσε, και ήμουν αποφασισμένος να φτάσω στη ρίζα του προβλήματος. Έτυχε, ωστόσο, οι δικές μου υποθέσεις να χρειάζονται πολύ στρώσιμο, έπειτα από δυο χρόνια απουσίας, και έτσι μόνο αυτή τη βδομάδα κατάφερα να αναλάβω την υπόθεση του Γκόντφρι - 190 -
Arthur Conan Doyle και πάλι. Μα από τότε που την ανέλαβα θέλω να παρατήσω τα πάντα μέχρι να φτάσω στο τέλος.» Ο κύριος Τζέημς Μ. Ντοντ έδειχνε το είδος του ανθρώπου τον οποίο θα ήταν καλύτερα να είχες ως φίλο παρά ως εχθρό. Τα γαλάζια του μάτια ήταν αυστηρά και το τετράγωνο σαγόνι του είχε σκληρύνει όσο μιλούσε. «Λοιπόν, τι κάνατε;» ρώτησα. «Η πρώτη μου κίνηση ήταν να κατέβω στο σπίτι του, στο παλιό πάρκο Τάξμπερι, κοντά στο Μπέντφορντ και να δω με τα μάτια πως είχε η κατάσταση. Έγραψα στη μητέρα του, επομένως— είχα ανεχτεί υπερβολικά εκείνο το στραβόξυλο, τον πατέρα του— και έκανα μια καθαρή μετωπική επίθεση: Ο Γκόντφρι ήταν το φιλαράκι μου, ενδιαφερόμουν πολύ για εκείνον και είχαμε πολλές κοινές εμπειρίες να της πω, θα ήμουν στην περιοχή, θα υπήρχε κάποια αντίρρηση, και τα λοιπά; Προς απάντηση έλαβα ένα πολύ φιλικό γράμμα από εκείνη και μια προσφορά να με φιλοξενήσει. Αυτό ήταν που με κατέβασε κάτω τη Δευτέρα.» «Η παλιά Έπαυλη Τάξμπερι είναι απρόσβατη— πέντε μίλια από οπουδήποτε. Δεν υπήρχε ούτε κάρο στο σταθμό, έτσι έπρεπε να περπατήσω, κουβαλώντας τη βαλίτσα μου, και είχε σχεδόν σκοτεινιάσει όταν έφτασα. Είναι ένα μεγάλο απλωμένο σπίτι που υψώνεται σε ένα πυκνό δάσος. Από όσο έκρινα ήταν ένα συνονθύλευμα από όλες τις εποχές και όλα τα στυλ, στημένο πάνω σε Ελισαβετιανά θεμέλια με πέτρα και με ξύλο και καταλήγοντας σε μια Βικτοριανή σκεπαστή είσοδο. Μέσα ήταν όλο επενδύσεις και υφαντά τοίχου και πλάγιες φιγούρες σε παλιούς πίνακες, ένα σπίτι σκιών και μυστηρίου. Υπήρχε ένας μπάτλερ, ο γέρο-Ράλφ, ο όποιος έδειχνε να έχει την ίδια ηλικία με το σπίτι, και επίσης η σύζυγος του, η οποία μπορεί να ήταν και μεγαλύτερη. Ήταν η νταντά του Γκόντφρι, και τον είχα ακούσει να μιλά για κείνη ως δεύτερη μόνο προς την μητέρα του όσο αφορά την αγάπη του, έτσι ένοιωσα κοντά της παρά το περίεργο παρουσιαστικό της. Η μητέρα μου άρεσε επίσης— ένα γλυκό λευκό ποντικάκι για γυναίκα. Μονάχα τον ταγματάρχη τον ίδιο δεν χώνευα.»
- 191 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Είχαμε ένα καυγαδάκι αμέσως, και θα είχα σηκωθεί να πάω στο σταθμό αν δεν είχα νοιώσει πως ίσως να έπαιζα το παιχνίδι του εξωθώντας με να το κάνω. Οδηγήθηκε αμέσως στο γραφείο του, και εκεί τον βρήκα, έναν τεράστιο άντρα, με σκυφτή ράχη, ένα σταχτί δέρμα και μια αραιή γενειάδα, καθισμένο πίσω από το φορτωμένο του γραφείο. Μια μύτη όλο φλέβες ξεπεταγόταν σαν ράμφος γύπα και δυο αγριωπά γκρίζα μάτια με κοίταζαν κάτω από φουντωτά φρύδια. Καταλάβαινα πλέον γιατί ο Γκόντφρι μιλούσε σπανίως για τον πατέρα του. «‘Λοιπόν, κύριε,’» είπε με τραχιά φωνή. «‘Θα με ενδιέφερε να μάθω τον πραγματικό λόγο για αυτή την επίσκεψη.’» «Απάντησα πως τον είχα εξηγήσει στο γράμμα προς τη σύζυγο του.» «’Ναι, ναι, είπατε πως γνωρίζατε τον Γκόντφρι στην Αφρική. Έχουμε, φυσικά, μόνο το λόγο σας για αυτό.’» «‘Έχω τα γράμματα του στην τσέπη μου.’» «‘Αν έχεις την καλοσύνη επέτρεψε μου να τα δω.’» «‘Έριξε μια ματιά στα δυο τα οποία του είχα δώσει, και έπειτα μου τα πέταξε πίσω.’» «‘Λοιπόν, και τι θέλετε;’» ρώτησε. «‘Εκτιμούσα το γιό σας, τον Γκόντφρι, κύριε. Πολύ δεσμοί κι αναμνήσεις μας έδεναν. Δεν είναι φυσικό να αναρωτιέμαι με αυτή την ξαφνική σιωπή και να επιθυμώ να μάθω τι έχει απογίνει;» «‘Κάτι θυμάμαι, κύριε, πως ήδη σας απάντησα και ανέφερα τι έχει απογίνει. Έχει φύγει για ένα ταξίδι γύρω από τον κόσμο. Η υγεία του ήταν άσχημη έπειτα από τις Αφρικανικές του εμπειρίες, και τόσο η μητέρα του όσο κι εγώ ήμασταν της γνώμης πως πλήρης ανάπαυση και αλλαγή ήταν αναγκαία. Αν έχετε την καλοσύνη, μεταφέρετε αυτή την εξήγηση προς κάθε άλλο φίλο του που ίσως να ενδιαφέρετε για το ζήτημα.’» «‘Ασφαλώς,’ απάντησα. ‘Μα ίσως θα είχατε την καλοσύνη να μου δώσετε το όνομα του ατμοπλοϊκού και της - 192 -
Arthur Conan Doyle γραμμής με την οποία σαλπάρισε, μαζί με την ημερομηνία. Δεν αμφιβάλω πως θα καταφέρω να του στείλω ένα γράμμα.’» «Το αίτημα μου φάνηκε τόσο να προβληματίζει όσο και να εκνευρίζει τον οικοδεσπότη μου. Τα μεγάλα του φρύδια χαμήλωσαν πάνω από τα μάτια του, και ράπισε τα δάκτυλα του νευρικά πάνω στο γραφείο. Ανασήκωσε μάτια του εντέλει με την έκφραση κάποιου που έχει δει τον αντίπαλο του να κάνει μια επικίνδυνη κίνηση στο σκάκι, και αποφάσισε πως θα την αντιμετωπίσει.» «‘Πολλοί άνθρωποι, κύριε Ντοντ,’ είπε, ‘θα έβρισκαν προσβλητική τη δαιμονική εμμονή σας και θα σκέφτονταν πως αυτή η επιμονή έχει φτάσει το όριο της καταδικαστέας απρέπειας.» «‘Πρέπει να χωνέψετε, κύριε, πως πρόκειται για την πραγματική μου αγάπη για το γιο σας.’» «‘Ακριβώς. Πραγματοποίησα ήδη κάθε δυνατή χάρη επί του προκειμένου θέματος. Οφείλω να σας ζητήσω, ωστόσο, να παρατήσετε αυτές τις έρευνες. Κάθε οικογένεια έχει τις δικές της εσώτερες γνώσεις αλλά και κίνητρα, τα οποία δεν γίνεται πάντοτε να καταστούν σαφή στους απέξω, όσο καλές κι αν είναι οι προθέσεις τους. Η γυναίκα μου ανυπομονεί να ακούσει κάτι από το παρελθόν του Γκόντφρι από όσα είστε σε θέση να της πείτε, μα θα σας ζητούσα να αφήσετε το παρόν και το μέλλον στην ησυχία τους. Τέτοιες έρευνες δεν εξυπηρετούν κάποιο χρήσιμο σκοπό, κύριε, και μας φέρνουν σε μια λεπτή και δύσκολη θέση.’» «Έτσι έφτασα σε ένα αδιέξοδο, κύριε Χολμς. Ήταν εντελώς αδύνατον να το υπερβώ. Μπορούσα μόνο να υποκριθώ πως αποδέχομαι την κατάσταση και να πάρω έναν όρκο μέσα μου πως δεν θα το άφηνα σε ησυχία μέχρι η μοίρα του φίλου να ξεκαθαριστεί. Ήταν μια βαρετή βραδιά. Δειπνήσαμε σιωπηλά, οι τρεις μας, σε ένα σκυθρωπό, ξεθωριασμένο παλιό δωμάτιο. Η κυρία με ρωτούσε με ενθουσιασμό σχετικά με το γιό της, μα ο γέρος έμοιαζε κατηφής και μελαγχολικός. Βαρέθηκα τόσο με όλη αυτή την κατάσταση ώστε είπα μια δικαιολογία όσο πιο σύντομα και
- 193 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κόσμια μπορούσα κι αποσύρθηκα στο υπνοδωμάτιο μου. Ήταν ένα μεγάλο, γυμνό δωμάτιο στο ισόγειο, τόσο μελαγχολικό όσο και το υπόλοιπο σπίτι, μα κατόπιν ενός χρόνου να κοιμάσαι στις στέπες, κύριε Χολμς, μαθαίνεις να μην είσαι απαιτητικός για τον χώρο σου. Άνοιξα τις κουρτίνες και κοίταξα έξω στον κήπο, παρατηρώντας πως ήταν μια όμορφη νύχτα με ένα φωτεινό μισοφέγγαρο. Τότε κάθισα πλάι στη φωτιά που τριζοβολούσε με την λάμπα στο τραπέζι πλάι μου, και επιχείρησα να αποσπάσω το μυαλό μου με μια νουβέλα. Διακόπηκα, ωστόσο, από τον Ραλφ, τον γέρο-μπάτλερ, ο οποίος ήρθε με μια φρέσκια προμήθεια σε κάρβουνα.» «‘Σκέφτηκα πως ίσως μην σας φτάσουν για τη νύχτα, κύριε. Είναι ακόμη τσουχτερός ο καιρός κι ετούτα τα δωμάτια είναι κρύα.’» «Δίστασε πριν να βγει από το δωμάτιο, και όταν κοίταξα πίσω στεκόταν κοιτάζοντας με ένα νοσταλγικό βλέμμα στο ρυτιδωμένο του πρόσωπο.» «‘Να με συγχωρείτε, κύριε, μα δεν γινόταν να μην ακούσω ό,τι είπατε για το νεαρό αφέντη Γκόντφρι στο δείπνο. Ξέρετε, κύριε, πως η σύζυγος μου τον ντάντεψε, και έτσι μπορώ κι εγώ να πω πως είμαι θετός του πατέρας. Είναι φυσιολογικό να ενδιαφερόμαστε. Και λέτε πως συμπεριφερόταν καλά, κύριε;’» «‘Δεν υπήρξε γενναιότερος άντρας στο σύνταγμα. Με τράβηξε κάποτε υπό τα πυρά των Μποέρ, αλλιώς δεν θα βρισκόμουν εδώ. ’» «Ο γέρο-μπάτλερ έτριξε τα ισχνά του χέρια.’» «‘Μάλιστα, κύριε, ναι, αυτός είναι ο αφέντης Γκόντφρι από κάθε άποψη. Ήταν πάντοτε θαρραλέος. Δεν υπάρχει δέντρο στο άλσος, κύριε, στο οποίο να μην σκαρφάλωσε. Τίποτα δεν τον σταμάταγε. Ήταν ένα έξοχο αγόρι— και, ω, κύριε ήταν ένας έξοχος άντρας.’» «Τινάχτηκα όρθιος.» «‘Άκου δω!’ φώναξα. ‘Λες πως ήταν. Μιλάς λες και είναι ήδη νεκρός. Τι τρέχει με όλο αυτό το μυστήριο; Τι απέγινε ο Γκόντφρι Έμσγουορθ;’» - 194 -
Arthur Conan Doyle
«‘Άδραξα το γέρο από τον ώμο, μα εκείνος αποτραβήχτηκε.’» «’Δεν καταλαβαίνω τι εννοείτε, κύριε. Ρωτήστε τον αφέντη, σχετικά με τον νεαρό αφέντη Γκόντφρι. Γνωρίζει. Δεν είναι η θέση μου να παρεμβαίνω.’» «Έφευγε από το δωμάτιο, μα τον έπιασα από το χέρι.’» «‘Άκουσε,’ είπα. ‘Θα απαντήσεις σε μια ερώτηση πριν φύγεις ακόμη κι αν πρέπει να σε κρατάω όλη τη νύχτα. Είναι ο Γκόντφρι νεκρός;’» «Δεν μπορούσε να με κοιτάξει στα μάτια. Έμοιαζε σαν κάποιος υπνωτισμένος. Η αλήθεια βγήκε συρτά από τα χείλη του. Ήταν τρομερή και απρόσμενη.» «Μακάρι να ήταν, μα το θεό!» αναφώνησε, και, ξεφεύγοντας με ένα τίναγμα από το πιάσιμο μου βγήκε από το δωμάτιο.» «Όπως θα σκέφτεστε, κύριε Χολμς, επέστρεψα στην καρέκλα μου σε μια όχι και τόσο ευχάριστη ψυχική διάθεση. Τα λόγια του γέρου μου έδωσαν την εντύπωση πως εμπεριείχαν μόνο μια εξήγηση. Σαφώς ο φουκαράς ο φίλος μου είχε εμπλακεί με κάποιο εγκληματία ή, τουλάχιστον, κάποια επαίσχυντη συναλλαγή η οποία έθιγε την τιμή της - 195 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς οικογένειας. Εκείνος ο βλοσυρός άντρας είχε απομακρύνει το γιό του και το είχε κρύψει από τον κόσμο μήπως και κάποια σκάνδαλο έβγαινε στο φως. Ο Γκόντφρι ήταν απερίσκεπτος τύπος. Επηρεαζόταν εύκολα από όσους βρίσκονταν γύρω του. Αναμφίβολα είχε πέσει σε άσχημα χέρια και παραπλανήθηκε στην καταστροφή του. Ήταν θλιβερή υπόθεση, αν όντως ήταν έτσι, μα ακόμη και τώρα ήταν καθήκον να τον ανακαλύψω και να δω αν γινόταν να τον συνδράμω. Εναγωνίως συλλογιζόμουν το ζήτημα όταν ανασήκωσα το βλέμμα μου, και εκεί βρισκόταν ο Γκόντφρι Έμσγουορθ ενώπιον μου.» Ο πελάτης μου είχε προβεί σε μια παύση όπως κάποιος βαθιά συγκινημένος. «Παρακαλώ συνεχίστε,» είπε. «Το πρόβλημα σας παρουσιάζει ορισμένα ιδιαιτέρως ασυνήθιστα χαρακτηριστικά.»
«Βρισκόταν έξω από το παράθυρο, κύριε Χολμς, με το πρόσωπο του κολλημένο πάνω στο τζάμι. Σας ανέφερα πως κοίταξα έξω στο σκοτάδι. Κάνοντας το είχα αφήσει τις κουρτίνες μισάνοικτες. Η μορφή του ήταν πλαισιωμένη από το άνοιγμα. Το παράθυρο έφθανε ως το πάτωμα και έβλεπα το - 196 -
Arthur Conan Doyle πλήρες της μέγεθος, μα ήταν το πρόσωπο εκείνο που είχε παγιδεύσει το βλέμμα μου. Ήταν νεκρικά χλωμός— πότε δεν είχα δει κάποιον τόσο λευκό. Φαντάζομαι πως έτσι πρέπει να δείχνουν τα φαντάσματα. Μα τα μάτια του συνάντησαν τα δικά μου, και ήταν τα μάτια ενός ανθρώπου ζωντανού. Τινάχτηκε πίσω όταν είδε πως τον κοίταζα, και χάθηκε μέσα στο σκοτάδι.» «Υπήρχε κάτι το συγκλονιστικό σχετικά με εκείνο τον άνθρωπο, κύριε Χολμς. Δεν ήταν απλά εκείνο το αποτρόπαιο πρόσωπο που λαμπύριζε τόσο λευκό όσο ένα πανί στο σκοτάδι. Ήταν κάτι πιο απροσδιόριστο από αυτό— κάτι πολύ επιφυλακτικό, κάτι μυστικό, κάτι ένοχο— κάτι πολύ διαφορετικό από το ειλικρινές, αντρίκιο παλικάρι που είχα γνωρίσει. Άφησε ένα αίσθημα τρόμου στο μυαλό μου.» «Όταν όταν ένας άντρας έχει περάσει κάνα δυο χρόνια στο στρατό με έναν αδελφό Μποέρ ως συμπαίκτη, κρατά την ψυχραιμία του και ενεργεί γοργά. Μόλις που είχε χαθεί ο Γκόντφρι προτού βρεθώ στο παράθυρο. Είχε ένα κάπως άβολο μάνταλο, και μου πήρε λίγη ώρα να το ανοίξω. Τότε πετάχτηκα έξω κι έτρεξα στο μονοπάτι του κήπου προς την κατεύθυνση που θεώρησα πως ίσως να είχε πάρει.» «Ήταν ένα μακρύ μονοπάτι και το φως δεν ήταν επαρκές, μα μου φάνηκε πως κάτι κινιόταν μπροστά μου. Συνέχισα να τρέχω και φώναξα το όνομα του, μα ήταν μάταιο. Όταν έφτασα στο τέλος του μονοπατιού υπήρχαν αρκετές διακλαδώσεις προς διαφορετικές κατευθύνσεις σε διάφορα παράσπιτα. Στάθηκα διστάζοντας, και καθώς το έκανα άκουσα ευδιάκριτα τον ήχος πόρτας που έκλεισε. Δεν προήλθε από το σπίτι πίσω μου, μα από μπροστά μου, κάπου στο σκοτάδι. Αυτό ήταν αρκετό, κύριε Χολμς, για να με διαβεβαιώσει πως ό,τι είχα δει δεν ήταν κάποια οπτασία. Ο Γκόντφρυ είχε απομακρυνθεί τρέχοντας μακριά μου, και είχε κλείσει μια πόρτα πίσω του. Επ’ αυτού ήμουν βέβαιος.» «Δεν υπήρχε κάτι άλλο που να μπορώ να κάνω, και πέρασα μια ανήσυχη νύχτα στριφογυρνώντας το ζήτημα ξανά και ξανά στο μυαλό μου και προσπαθώντας να ανακαλύψω
- 197 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κάποια θεωρία που θα περιελάμβανε τα γεγονότα. Την επόμενη μέρα βρήκα τον ταγματάρχη μάλλον περισσότερο διαλλακτικό, και καθώς η σύζυγος του σχολίασε πως υπήρχαν ορισμένα ενδιαφέροντα μέρη στην περιοχή, μου έδωσε ένα πάτημα να ρωτήσω αν η παρουσία για μία ακόμη βραδιά θα τους επιβάρυνε. Μια κάπως απρόθυμη συγκατάθεση από το γέρο μου πρόσφερε μια πλήρη ημέρα κατά την οποία να πραγματοποιήσω τις παρατηρήσεις μου. Ήμουν ήδη απολύτως πεισμένος πως ο Γκόντφρι κρυβόταν κάπου κοντά, μα το που και το γιατί απέμεναν να ανακαλυφθούν.» «Το σπίτι ήταν τόσο μεγάλο και τόσο δαιδαλώδες που ένα σύνταγμα θα μπορούσε να κρυφτεί εκεί μέσα και κανείς να μην το πάρει μυρωδιά. Αν το μυστικό βρισκόταν εκεί μου ήταν δύσκολο να το ανακαλύψω. Μα η πόρτα την οποία είχα ακούσει να κλείνει ήταν βέβαιο πως δεν ήταν στο σπίτι. Έπρεπε να ερευνήσω τον κήπο και να δω τι θα έβρισκα. Δεν υπήρξε καμία δυσκολία εμπρός μου, γιατί οι γέροι ήταν απασχολημένοι με τα δικά τους και με άφησαν στην ησυχία μου.» «Υπήρχαν αρκετά μικρά παράσπιτα, μα στο τέλος του κήπου βρισκόταν ένα αποκομμένο κτίσμα κάποιου μεγέθους— αρκετά μεγάλο για κατοικία ενός κηπουρού ή για ενός θηροφύλακα. Να ήταν εκείνο το μέρος από όπου ο ήχος του κλεισίματος της πόρτας να είχε προέλθει; Το πλησίασα κατά ξένοιαστο τρόπο σαν να έκανα έναν περίπατο κινούμενος άσκοπα στο κτήμα. Καθώς το έκανα, ένας μικρόσωμος, βιαστικός, γενειοφόρος άντρας με μαύρο παλτό και μπομπέ καπέλο— ούτε κατ’ ιδέα ο τύπος κηπουρού— βγήκε από την πόρτα. Προς έκπληξη μου, την κλείδωσε πίσω του και έβαλε το κλειδί στην τσέπη του. Κατόπιν κοίταξε προς το μέρος μου με κάποια έκπληξη στο πρόσωπο του.» «‘Είστε επισκέπτης εδώ;’» «Εξήγησα πως ήμουν και πως ήμουν φίλος του Γκόντφρι.» «‘Τι κρίμα που έχει φύγει ταξίδι, γιατί θα ήθελε πάρα πολύ να τον συναντήσω,’ συνέχισα.» - 198 -
Arthur Conan Doyle «‘Πράγματι κρίμα,’ είπε με μια κάπως ένοχη συμπεριφορά. ‘Αναμφίβολα θα επαναλάβετε την επίσκεψη σας σε κάποια περισσότερο ευνοϊκή στιγμή.’ Με προσπέρασε συνεχίζοντας το δρόμο του, μα όταν στράφηκα παρατήρησα πως στεκόταν παρακολουθώντας με, μισοκρυμμένος από τις δάφνες στην άλλη μεριά του κήπου.» «Έριξα μια καλή ματιά σε εκείνο το μικρό σπίτι καθώς το προσπέρασα, μα τα παράθυρα ήταν καλυμμένα από βαριές κουρτίνες, και, από όσο μπορούσε κάποιος να δει, ήταν κενό. Ίσως τα σχέδια μου να ανατρέπονταν και μπορεί μάλιστα να μου ζητούσαν να φύγω αν ήμουν υπερβολικά τολμηρός, γιατί είχα ακόμη επίγνωση πως βρισκόμουν υπό παρακολούθηση. Επομένως, επέστρεψα πίσω στο σπίτι και περίμενα να νυχτώσει πριν βγω έξω για να ερευνήσω. Όταν όλα ήταν σκοτεινά και ήρεμα γλίστρησα έξω από το παράθυρο και κινήθηκα όσο το δυνατόν πιο αθόρυβα μπορούσα προς το μυστηριώδες κτίσμα.» «Ανέφερα πως είχε βαριές κουρτίνες, μα τώρα ανακάλυψα πως και τα παντζούρια είχαν επίσης κλείσει. Ωστόσο κάποιο φως περνούσε μέσα το ένα τους, έτσι εστίασα την προσοχή πάνω του. Ήμουν τυχερός, γιατί η κουρτίνα δεν ήταν εντελώς τραβηγμένη, και υπήρχε ένα μικρό άνοιγμα στο πατζούρι, ώστε να μπορώ να δω στο εσωτερικό του δωματίου. Ήταν αρκετά ευχάριστο μέρος, με μια λάμπα που φώτιζε έντονα και μια φωτιά που έκαιγε δυνατά. Απέναντι μου βρισκόταν καθισμένος ο μικρόσωμος άντρας τον οποίο είχα δει το πρωί. Κάπνιζε μια πίπα και διάβαζε εφημερίδα.» «Ποια εφημερίδα;» ρώτησα. Ο πελάτης μου φάνηκε ενοχλημένος στη διακοπή της αφήγησης του. «Έχει σημασία;» ρώτησε. «Είναι πλέον ουσιώδες.» «Ειλικρινά δεν πρόσεξα.» «Ενδεχομένως να παρατηρήσατε αν ήταν εφημερίδα μεγάλου σχήματος ή κάποια από τις μικρότερες που κάποιος συσχετίζει με τις εβδομαδιαίες.»
- 199 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Τώρα που το αναφέρατε, δεν ήταν μεγάλη. Ίσως να ήταν ο Θεατής 35. Ωστόσο, ελάχιστη σκέψη αφιέρωσα επί τέτοιων λεπτομερειών, γιατί ένας δεύτερος άντρας καθόταν με την πλάτη στραμμένη προς το παράθυρο, και θα ‘παιρνα όρκο πως αυτός ο δεύτερος άντρας ήταν ο Γκόντφρι. Δεν μπορούσα να δω το πρόσωπο του, μα ήξερα τη γνώριμη κλίση των ώμων του. Έγερνε επί του αγκώνα του σε μια στάση βαριάς μελαγχολίας, με το σώμα του στραμμένο προς τη φωτιά. Δίσταζα σχετικά με το τι έπρεπε να κάνω όταν ήρθε ένα κοφτό χτύπημα στον ώμο μου, και εκεί πλάι μου βρισκόταν ο ταγματάρχης Έμσγουορθ.» «‘Από δω, κύριε!’» είπε με χαμηλή φωνή. Περπάτησε σιωπηλά προς το σπίτι, και τον ακολούθησα στο υπνοδωμάτιο μου. Είχε πάρει ένα ωρολόγιο πρόγραμμα από την είσοδο. «‘Έχει ένα τραίνο για το Λονδίνο στις 8:30,’ είπε, ‘Το κάρο θα είναι στην πόρτα στις οχτώ.’» «‘Ήταν πανιασμένος από οργή, και, πράγματι, ένοιωσα πως βρισκόμουν σε τόσο δύσκολη θέση ώστε μπορούσα μονάχα να ψελλίσω μερικές ασυνάρτητες απολογίες στις οποίες επιχείρησα να δικαιολογηθώ αναφέροντας την ανησυχία μου για τον φίλο μου.» «‘Το ζήτημα δεν επιδέχεται καμία συζήτηση,’ είπε απότομα. ‘Πραγματοποιήσατε μια κατακριτέα παραβίαση στα προσωπικά της οικογενείας μας. Βρισκόσασταν εδώ ως φιλοξενούμενος και μεταβληθήκατε σε κατάσκοπο. Δεν έχω τίποτα περισσότερο να σας πω, κύριε, εκτός πως δεν επιθυμώ να σας δω ποτέ ξανά.’» «Σε αυτό έχασα την ψυχραιμία μου, κύριε Χολμς, και μίλησα με κάποια ζέση.» «‘Είδα το γιο σας, και είμαι πεπεισμένος πως για κάποιον προσωπικό σας λόγο τον αποκρύπτετε από τον κόσμο. Δεν έχω ιδέα ποια είναι τα κίνητρα σας που τον κρατάτε μακριά κατά αυτό τον τρόπο, μα είμαι βέβαιος πως δεν το κάνει πλέον οικειοθελώς. Σας προειδοποιώ, ταγματάρχα Έμσγουορθ, πως εωσότου να βεβαιωθώ για την 35
[Σ.τ.Μ.] - Spectator
- 200 -
Arthur Conan Doyle ασφάλεια και την ευημερία του φίλου μου δεν θα σταματήσω τις προσπάθειες μου να φτάσω στον πάτο του μυστηρίου, και είναι βέβαιο πως δεν θα επιτρέψω στον εαυτό μου να πτοηθεί από οτιδήποτε πείτε ή πράξετε.’» «Ο γέρος έδειχνε σατανικός, και ειλικρινά σκέφτηκα πως θα μου επιτιθόταν. Έχω αναφέρει πως επρόκειτο για έναν λιπόσαρκο, αγριεμένο, γερο-γίγαντα, και παρότι δεν είμαι κάποιο ανθρωπάκι ίσως να είχα αναγκαστεί να παλέψω σκληρά για να τα βγάλω πέρα εναντίον του. Ωστόσο, έπειτα από ένα μακρύ βλέμμα μανίας έκανε μεταβολή και βγήκε έξω από το δωμάτιο. Ελόγου μου, πήρα το προκαθορισμένο τραίνο το πρωί, με την ολόψυχη πρόθεση να έρθω ευθύς σε εσάς και να ζητήσω την συμβουλή σας και τη συμβολή σας στη συνάντηση για την οποία είχα ήδη γράψει.» Αυτό υπήρξε το πρόβλημα το οποίο ο επισκέπτης μου έθεσε ενώπιον μου. Εμφάνιζε, όπως ο οξυδερκής αναγνώστης θα έχει ήδη αντιληφθεί, λίγες δυσκολίες στην επίλυση του, γιατί μια ιδιαίτερα περιορισμένη επιλογή εναλλακτικών όφειλε να προσεγγίζει τη ρίζα του προβλήματος. Ωστόσο, όσο στοιχειώδες κι αν ήταν, υπήρχαν ορισμένα ενδιαφέροντα σημεία και μια πρωτοτυπία σχετικά με αυτό τα οποία πιθανόν να δικαιολογούν την επιλογή μου να το καταγράψω. Τώρα συνέχισα, χρησιμοποιώντας τις γνωστές μου μεθόδους στην λογική ανάλυση, για να περιορίσω τις πιθανές λύσεις.» «Οι υπηρέτες,» ρώτησα; «πόσοι υπήρχαν στο σπίτι;» «Όσο καλύτερα μπορώ να γνωρίζω υπήρχαν μόνο ο γέρος μπάτλερ και η σύζυγος του. Έδειχναν να ζουν κατά τον απλούστερο τρόπο.» «Δεν υπήρχε κανένας υπηρέτης, τότε, στο ξεκομμένο σπίτι;» «Κανείς, εκτός κι αν ο μικρόσωμος άντρας με την γενειάδα ενεργούσε ως υπηρέτης. Φάνηκε, ωστόσο, να πρόκειται για άνθρωπο κύρους.» «Δείχνει εξαιρετικά υποδηλωτικό. Είχατε κάποιες ενδείξεις πως φαγητό μεταφέρθηκε από το ένα σπίτι στο άλλο;»
- 201 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Τώρα που το αναφέρατε, πράγματι είδα το γέρο Ραλφ να μεταφέρει ένα καλάθι κατηφορίζοντας το μονοπάτι του κήπου και πηγαίνοντας προς την κατεύθυνση εκείνου του σπιτιού. Η ιδέα του φαγητού δεν μου πέρασε από το μυαλό εκείνη την ώρα.» «Πραγματοποιήσατε κάποιες τοπικές έρευνες;» «Ναι, το έκανα. Μίλησα με τον σταθμάρχη και επίσης με τον πανδοχέα του χωριού. Απλά ρώτησα αν ήξεραν κάτι για τον παλιό μου σύντροφο, τον Γκόντφρι Έμσγουορθ. Και οι δυο τους με διαβεβαίωσαν πως είχε φύγει για ταξίδι γύρω από τον κόσμο. Είχε επιστρέψει σπίτι και κατόπιν σχεδόν αμέσως είχε φύγει ξανά. Η ιστορία ήταν προφανώς ευρέως αποδεκτή.» «Αναφέρατε τίποτα για τις υποψίες σας;» «Τίποτα.» «Πολύ σοφό αυτό. Το ζήτημα ασφαλώς και πρέπει να ερευνηθεί. Θα επιστρέψω μαζί σας στο παλαιό πάρκο Τάκσμπερι.» «Σήμερα;» Έτυχε κι εκείνη την περίοδο εξιχνίαζα την υπόθεση την οποία ο φίλος μου ο Γουώτσον περιέγραψε ως εκείνη του Αποκλειστικού Σχολείου, στην οποία εμπλεκόταν πολύ βαθιά ο δούκας του Γκρέιμινστερ. Είχα επίσης μια ανάθεση από το Σουλτάνο της Τουρκίας η οποία απαιτούσε άμεση δράση, καθώς βαρύτατες πολιτικές συνέπειες ίσως να εγείρονταν από την ολιγωρία. Επομένως μονάχα στις αρχές της επόμενης εβδομάδας, όπως καταγράφετε στο ημερολόγιο μου, ήταν που κατάφερα να ξεκινήσω για την αποστολή μου στο Μπέντφορντσαϊρ συντροφιά με τον κύριο Τζέημς Μ. Ντοντ. Καθώς κινούμασταν στο Γιούστον πήραμε έναν σοβαρό, λιγομίλητο κύριο με γκριζαρισμένο παρουσιαστικό, με τον οποίο είχα προβεί στους απαιτούμενους διακανονισμούς.» «Από εδώ ένας παλιός φίλος,» είπα στον Ντοντ. «Είναι πιθανόν η παρουσία του να μην καταστεί απολύτως αναγκαία, αλλά πάλι, ίσως καταστεί σημαντική. Δεν είναι ανάγκη στο παρόν στάδιο να εισέλθουμε στο ζήτημα.»
- 202 -
Arthur Conan Doyle Οι αφηγήσεις του Γουώτσον έχουν συνηθίσει τον αναγνώστη, αναμφίβολα, στο γεγονός πως δεν χαραμίζω τα λόγια μου ή δεν φανερώνω τις σκέψεις μου για όσο μια υπόθεση είναι υπό εξέταση. Ο Ντοντ έδειξε ξαφνιασμένος, μα τίποτα περισσότερο δεν είπε, και οι τρεις μας συνεχίσαμε το ταξίδι μας παρέα. Στο τραίνο ρώτησα τον Ντοντ μια ακόμη ερώτηση την οποία επιθυμούσα να ακούσει ο σύντροφος μας. «Λέτε πως είδατε το πρόσωπο του φίλου ξεκάθαρα στο παράθυρο, τόσο ξεκάθαρα που είστε βέβαιος για την ταυτότητα του;» «Δεν έχω καμία αμφιβολία σχετικά με αυτό.» Η μύτη του ήταν κολλημένη στο παράθυρο. Το φως της λάμπας έπεφτε όλο πάνω του» «Δεν θα μπορούσε να είναι κάποιος που να του μοιάζει;» «Όχι, όχι, ήταν αυτός.» «Μα λέτε πως ήταν αλλαγμένος;» «Μόνο στο χρώμα. Το πρόσωπο του ήταν— πώς να το περιγράψω;— είχε το λευκό της κοιλιάς του ψαριού. Ήταν ξασπρισμένο.» «Ήταν εξίσου χλωμός όλος;» «Δεν το νομίζω. Ήταν το μέτωπο του εκείνο που είδα τόσο ξεκάθαρα καθώς ήταν κολλημένο πάνω στο παράθυρο.» «Τον φωνάξατε;» «Ήμουν υπερβολικά ξαφνιασμένος και τρομαγμένος εκείνη τη στιγμή. Έπειτα τον κυνήγησα, όπως σας έχω πει, μα δίχως αποτέλεσμα.» Η υπόθεση μου είχε πρακτικά ολοκληρωθεί, και υπήρχε μόνο έναν μικρό γεγονός για να την αποπερατώσω. Όταν, κατόπιν μιας σημαντικής διαδρομής, φτάσαμε στο παλιό απλωμένο σπίτι το οποίο είχε περιγράψει ο πελάτης μου, ήταν ο Ραλφ, ο γηραιός μπάτλερ, εκείνος ο οποίος άνοιξε την πόρτα. Είχα επιτάξει την άμαξα για όλη την μέρα και είχα ζητήσει από τον γηραιό μου φίλο να παραμείνει μέσα σ’ αυτή εκτός αν χρειαζόταν να τον καλέσουμε. Ο Ραλφ, ένας κάπως ρυτιδωμένος γερασμένος τύπος, ήταν ντυμένος με το καθιερω-
- 203 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς μένο κοστούμι, μαύρο σακάκι και το γκρίζο παντελόνι, με μόλις μια περίεργη διαφοροποίηση. Φορούσε καφετιά δερμάτινα γάντια, τα οποία στην θέα μας έβγαλε αμέσως, ακουμπώντας τα στο τραπεζάκι της εισόδου καθώς περνούσαμε. Έχω, όπως ίσως ο φίλος μου ο Γουώτσον να έχει σχολιάσει, ένα αφύσικα οξύτατο σύνολο αισθήσεων, και μια αμυδρή μα διαπεραστική οσμή ήταν εμφανής. Φάνηκε να επικεντρώνεται στο τραπέζι της εισόδου. Γύρισα, απόθεσα εκεί το καπέλο μου, το έριξα κάτω, έσκυψα για να το σηκώσω, και κατόρθωσα να φέρω τη μύτη μου σε απόσταση λίγων εκατοστών από τα γάντια. Ναι, αναμφίβολα η πισσώδης οσμή προερχόταν από αυτά. Συνέχισα στο γραφείο με την υπόθεση μου να έχει ολοκληρωθεί. Αλλοίμονο, που πρέπει να σας δείξω τα χαρτιά μου αφηγούμενος την ιστορία μου! Μόνο αποκρύπτοντας τους κρίκους αυτούς από την αλυσίδα ήταν που ο Γουώτσον είχε τη δυνατότητα να παράγει τα εκμαυλιστικά του φινάλε. Ο ταγματάρχης Έμσγουορθ δεν ήταν στο δωμάτιο του, μα ήρθε αρκετά σύντομα λαμβάνοντας το μήνυμα του Ραλφ. Ακούσαμε τα βιαστικά, βαριά βήματα του στο διάδρομο. Η πόρτα άνοιξε απότομα κι εκείνος όρμησε μέσα με την ανάκατη του γενειάδα και χαρακτηριστικά παραμορφωμένα, έναν πιο τρομερό γέρο ποτέ μου δεν είχα αντικρύσει. Κράτησε τις κάρτες μας στο χέρι του, και της έσκισε πατώντας τα κομμάτια. «Δεν σου είπα, κολασμένε ανακατωσούρη, να μην ξαναπατήσεις σε τούτο το σπίτι; Ποτέ μην τολμήσεις να δείξεις το καταραμένο σου πρόσωπο εδώ. Αν μπεις ξανά δίχως την άδεια μου θα έχω κάθε δικαίωμα να ασκήσω βία. Θα σε πυροβολήσω, κύριε! Μα το θεό, θα το κάνω! Όσο για σας, κύριε,» στρεφόμενος σε μένα, ‘σας απευθύνω την ίδια προειδοποίηση. Γνωρίζω το αχρείο σας επάγγελμα, μα θα πρέπει να πάρετε τα φημισμένα ταλέντα σε κάποιο άλλο μέρος. Δεν υπάρχει θέση εδώ για αυτά.»
- 204 -
Arthur Conan Doyle «Δεν φεύγω από δω,» είπε ανένδοτα ο πελάτης μου, «μέχρι να ακούσω από τα ίδια τα χείλη του Γκόντφρι πως δεν είναι υπό περιορισμό.» Ο δύσθυμος οικοδεσπότης μας χτύπησε το κουδούνι. «Ραλφ,» είπε, «τηλεφώνησε στο τοπικό αστυνομικό τμήμα και ζήτα από τον επιθεωρητή να στείλει δυο αστυνομικούς. Πες του πως έχουμε διαρρήκτες στο σπίτι.» «Μια στιγμή,» είπα. «Οφείλετε να γνωρίζετε, κύριε Ντοντ, πως ο ταγματάρχης Έμσγουορθ έχει κάθε δικαίωμα και πως δεν έχουμε κάποια νόμιμη ιδιότητα εντός της οικίας του. Από την άλλη, οφείλει κι εκείνος να αναγνωρίσει πως οι πράξεις σας προέρχονται αποκλειστικά από αλληλεγγύη προς τον γιο του. Τολμώ να ελπίζω πως αν μου επιτρεπόταν να έχω μια πεντάλεπτη συζήτηση με τον ταγματάρχη Έμσγουορθ θα μπορούσα μετά βεβαιότητας να αλλάξω τη θεώρηση του επί του ζητήματος.» «Δεν μεταπείθομαι τόσο εύκολα,» είπε ο γέρο στρατιώτης. «Ραλφ, κάνε όπως σου είπα. Τι στο διάβολο περιμένεις; Τηλεφώνησε στην αστυνομία!» «Τίποτα τέτοιο,» είπα ακουμπώντας την πλάτη μου στην πόρτα. «Κάθε αστυνομική ανάμιξη θα επέσυρε πάνω σας την ίδια την καταστροφή που τρέμετε.» Έβγαλα το σημειωματάριο μου και έγραψα μια λέξη σε ένα κομμένο φύλλο. «Αυτό,» είπα καθώς το παρέδωσα στον ταγματάρχη Έμσγουορθ,» είναι που μας έφερε εδώ.» Κοίταξε το κείμενο με πρόσωπο από το οποίο κάθε άλλη έκφραση πλην της κατάπληξης είχαν χαθεί. «Πως το γνωρίζετε;» ψέλλισε, καθώς έπεσε βαριά στην καρέκλα του. «Είναι δουλειά να γνωρίζω διάφορα. Αυτό είναι το επάγγελμα μου.» «Κάθισε συλλογισμένος, με το λιπόσαρκο χέρι του να τραβά την αραιή του γενειάδα. Κατόπιν έκανε μια χειρονομία παραίτησης. «Καλώς, αφού επιθυμείτε να δείτε τον Γκόντφρι, θα τον δείτε. Δεν είναι δική μου υπόθεση, μα με εξαναγκάσατε.
- 205 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ραλφ, πες στον κύριο Γκόντφρι και τον κύριο Κεντ πως σε πέντε λεπτά θα είμαστε κοντά τους.» Στο τέλος του χρονικού ορίου κατηφορίσαμε το μονοπάτι του κήπου και βρεθήκαμε μπροστά από το μυστηριώδες σπίτι στο τέλος του. Ένας μικρόσωμος γενειοφόρος άντρας στεκόταν στο κατώφλι με ένα βλέμμα σημαντικής έκπληξης στο πρόσωπο του. «Είναι πολύ ξαφνικό, ταγματάρχα Έμσγουορθ,» είπε. «Θα αναστατώσει όλα μας τα σχέδια.» «Δεν μπορώ να κάνω κάτι, κύριε Κεντ. Τα χέρια μας είναι δεμένα. Μπορεί να μας δει ο κύριος Γκόντφρι;» «Ναι, περιμένει μέσα.» Γύρισε και μας οδήγησε μέσα σε ένα μεγάλο λιτά διακοσμημένο καθιστικό. Ένας άντρας στεκόταν με την ράχη του στη φωτιά, και στη θέα του ο πελάτης μου τινάχτηκε εμπρός με απλωμένο το χέρι. «Μα, Γκόντφρι, παλιόφιλε, είναι υπέροχο!» Μα ο άλλος του έκανε νόημα να κάνει πίσω. «Μην με αγγίζεις, Τζίμι. Κράτα τις αποστάσεις σου. Ναι, μπορείς κάλλιστα να εκπλαγείς! Δεν δείχνω ακριβώς ο κομψός υποδεκανέας Έμσγουορθ του 2ου ουλαμού, έτσι;» Η εμφάνιση του ήταν ασφαλώς ιδιάζουσα. Ο καθένας θα έβλεπε πως όντως ήταν ένα όμορφος άντρας με σαφή χαρακτηριστικά ηλιοκαμένα από τον Αφρικανικό ήλιο, μα πάνω από τη σκούρα επιδερμίδα υπήρχαν διάστικτες κηλίδες ενός περίεργου λευκού οι οποίες ξάσπριζαν το δέρμα του. «Για αυτό και δεν δέχομαι επισκέπτες,» είπε. «Δεν με νοιάζει για σένα, Τζίμι, μα θα ήταν καλύτερα δίχως την παρουσία του φίλου σου. Υποθέτω πως υπάρχει κάποιος πολύ καλός λόγος για αυτό, μα με έπιασες σε μειονεκτική θέση.» «Ο γέρο-Ραλφ μου είπε πως ήσουν εδώ, και δεν γινόταν να μην σου ρίξω έστω και μια ματιά. Έλπιζα πώς δεν θα με έβλεπες, και χρειάστηκε να τρέξω στον κρυψώνα μου όταν άκουσα το παράθυρο να ανεβαίνει.» «Μα ποιο στο καλό είναι το πρόβλημα;» «Λοιπόν, δεν είναι και μεγάλη ιστορία,» είπε, ανάβοντας ένα τσιγάρο. «Θυμάσαι εκείνη την πρωινή μάχη - 206 -
Arthur Conan Doyle στο Μπάφελσπρουιτ, έξω από την Πρετόρια, στην Ανατολική σιδηροδρομική γραμμή; Θυμάσαι πως χτυπήθηκα;» «Ναι, το άκουσα μα ποτέ δεν έμαθα λεπτομέρειες.» «Τρεις από μας αποκοπήκαμε από τους άλλους. Ήταν μια πολύ απότομη περιοχή, αν θυμάσαι. Εκεί μαζί μου ήταν ο Σίμπσον— ο τύπος που αποκαλούσαμε Καράφλα Σίμπσον— και ο Άντερσον. Καθαρίζαμε έναν από τα φιλαράκια μας τους Μποέρ, μα έμεινε κρυμμένος και μας πέτυχε και τους τρεις. Οι άλλοι δυο σκοτώθηκαν. Εγώ άρπαξα μια σφαίρα για ελέφαντα στον ώμο. Κόλλησα στο άλογο μου, ωστόσο, και καλπάσαμε αρκετά μίλια πριν λιποθυμήσω και πέσω από την σέλα μου.» «Όταν συνήρθα είχε νυχτώσει, και σηκώθηκα, νοιώθοντας αδύναμος και άρρωστος. Προς έκπληξη μου υπήρχε ένα σπίτι παραδίπλα σε κοντινή απόσταση, ένα αρκετά μεγάλο σπίτι, με μια πλατιά βεράντα και πολλά παράθυρα. Έκανε ψόφο. Θυμάσαι εκείνο το μουντό κρύο που έπεφτε το βράδυ, μια παγώνια του είδους που σε αρρώσταινε, πολύ διαφορετική από το καθάριο κρύο που σε ζωντανεύει. Λοιπόν, με είχε περονιάσει ως το κόκκαλο, και η μοναδική μου ελπίδα έδειχνε να βρίσκεται στο να φτάσω σε εκείνο το σπίτι. Στήθηκα παραπατώντας στα πόδια μου και σύρθηκα προς τα κει, ελάχιστα αντιλαμβανόμενος τι έκανα. Έχω μια αμυδρή ανάμνηση να ανεβαίνω αργά τα σκαλιά, να περνάω μέσα από μια ορθάνοικτη πόρτα, να μπαίνω σε ένα μεγάλο δωμάτιο το οποίο περιείχε πολλά κρεβάτια, και να σωριάζομαι με ένα βογγητό ικανοποίησης πάνω σε ένα από αυτά. Ήταν άστρωτο, μα δεν με προβλημάτισε καθόλου. Τράβηξα τα σκεπάσματα πάνω από το τρεμάμενο σώμα μου και στη στιγμή είχα βυθιστεί σε έναν βαθύ ύπνο.» «Ήταν πρωί όταν ξύπνησα, και είχα την εντύπωση πως αντί να βρεθώ σε ένα κόσμο λογικής, είχα ξεπροβάλει σε κάποιο απίστευτο εφιάλτη. Ο Αφρικανικός ήλιος ξεχυνόταν μέσα από τα μεγάλα, δίχως κουρτίνες παράθυρα, και κάθε λεπτομέρεια του μεγάλου, γυμνού, ασπρισμένου κοιτώνα ξεχώριζε καθαρά και ξάστερα. Μπροστά μου στεκόταν ένας
- 207 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς μικρός άντρας, σχεδόν νάνος, με ένα τεράστιο, βολβοειδές κεφάλι, ο οποίος φλυαρούσε ξαναμμένα στα Ολλανδικά, κουνώντας δυο φρικτά χέρια που έμοιαζαν σαν καφετιά σφουγγάρια. Δίπλα του στεκόταν μια ομάδα ανθρώπων που έδειχναν να διασκεδάζουν αφάνταστα με την κατάσταση, μα μια ανατριχίλα με διαπέρασε καθώς τους κοίταξα. Ούτε ένας τους δεν ήταν κανονικός άνθρωπος. Ο καθένας τους ήταν παραμορφωμένος και πρησμένος ή δύσμορφος κατά κάποιο παράξενο τρόπο. Το γέλιο από εκείνα τα παράξενα τερατόμορφων πλασμάτων ήταν φρικτό στο άκουσμα.» «Καταπώς φαινόταν κανείς τους δεν μιλούσε Αγγλικά, μα η κατάσταση απαιτούσε να ξεκαθαρίσει, γιατί το πλάσμα με το μεγάλο κεφάλι εξαγριωνόταν όλο και περισσότερο, και, εκστομίζοντας αγριεμένες κτηνώδεις κραυγές, είχε ακουμπήσει τα παραμορφωμένα του χέρια πάνω μου και με τραβούσε από το κρεβάτι, αγνοώντας το αίμα που έτρεχε και πάλι από το τραύμα μου. Το μικρό τέρας ήταν δυνατό σαν ταύρος, και δεν έχω ιδέα τι θα μου είχε κάνει αν ένας γηραιός άντρας, ο οποίος είχε σαφώς εξουσία, δεν είχε έρθει στο δωμάτιο τραβηγμένος από την οχλαγωγία. Είπε μερικές αυστηρές κουβέντες στα Ολλανδικά, και ο διώκτης μου μαζεύτηκε πίσω. Κατόπιν στράφηκε πάνω μου, κοιτάζοντας με μέ αφάνταστη κατάπληξη.» «‘Πώς στο καλό βρέθηκες εσύ εδώ;’ Ρώτησε κατάπληκτα. ‘Για στάσου! Βλέπω πως είσαι εξουθενωμένος και πως ο πληγωμένος σου ώμος χρειάζεται φροντίδα. Είμαι γιατρός, και θα σε έχω επιδέσει σύντομα. Μα, άνθρωπε μου, εδώ διατρέχεις πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο από όσο αν βρισκόσουν στο πεδίο της μάχης. Βρίσκεσαι σε ένα νοσοκομείο λεπρών, και κοιμήθηκες στο κρεβάτι ενός λεπρού.’» «Χρειάζεται να πω κάτι παραπάνω, Τζίμι; Φαίνεται πως εν όψει της επερχόμενης μάχης όλα εκείνα τα φτωχά πλάσματα είχαν απομακρυνθεί την προηγούμενη μέρα. Κατόπιν, καθώς οι Βρετανοί προέλασαν, τους είχαν φέρει πίσω, ο ιατρικός επιτηρητής, ο οποίος με διαβεβαίωσε πως είχε ανοσία στην ασθένεια, δεν θα είχε τολμήσει ποτέ να κάνει ότι - 208 -
Arthur Conan Doyle έκανα. Με έβαλε σε ένα ατομικό δωμάτιο, με νοσήλευσε όλο καλοσύνη, και εντός μιας εβδομάδος ή εκεί γύρω με μετέφερε στο γενικό νοσοκομείο στην Πρετόρια.» «Λοιπόν να που έμαθες την τραγωδία μου. Ήλπιζα δίχως ελπίδα, μα πάρα μόνο όταν έφθασα σπίτι ήταν που τα τρομερά σημάδια τα οποία βλέπεις στο πρόσωπο μου μού φανέρωσαν πως δεν είχα γλυτώσει. Τι να έκανα; Βρισκόμουν σε τούτο το μοναχικό σπίτι. Είχαμε δυο υπηρέτες στους οποίους μπορούσαμε να έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη. Υπήρχε ένα σπίτι στο οποίο να μπορώ να μείνω. Υπό την υπόσχεση της εχεμύθειας, ο κύριος Κεντ, ο οποίος είναι χειρούργος, ετοιμάστηκε να μείνει μαζί μου. Έδειχνε αρκετά απλό υπό αυτούς τους όρους. Η εναλλακτική ήταν φρικτή— δια βίου απομόνωση μεταξύ ξένων δίχως μια ελπίδα για απελευθέρωση. Μα η απόλυτη εχεμύθεια ήταν απαραίτητη, ειδάλλως και σε τούτη τη γαλήνια επαρχία θα είχε υπάρξει κατακραυγή, και θα είχα συρθεί στη φρικτή μου καταδίκη. Ακόμη κι εσύ, Τζίμι— ακόμη κι εσύ έπρεπε να παραμείνεις στο σκοτάδι. Ποιος ο λόγος που ο πατέρας μου ενέδωσε, δεν μπορώ να καταλάβω,» Ο ταγματάρχης Έμσγουορθ έδειξε προς εμένα.
«Αυτός είναι ο κύριος που με εξανάγκασε να το κάνω,» Ξεδίπλωσε το διπλωμένο χαρτί επί του οποίου είχα γράψει τη λέξη ‘Λέπρα’. «Είχα την εντύπωση πως αφού γνώριζε τόσο πολλά τότε ήταν ασφαλέστερο να τα μάθει όλα.» «Και έτσι ήταν,» είπα. «Ποιος ξέρει τι καλό μπορεί να προέλθει εξ αυτού; Αντιλαμβάνομαι πως μόνο ο κύριος Κεντ - 209 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς έχει δει τον ασθενή. Επιτρέπεται να ρωτήσω, κύριε, αν είστε αυθεντία επί αυτών των παθήσεων, οι οποίες είναι, όπως αντιλαμβάνομαι, τροπικές, ή εν μέρει τροπικές εκ φύσεως;» «Έχω τη συνήθη γνώση ενός εκπαιδευμένου ιατρού,» παρατήρησε με κάποιο μούδιασμα. «Δεν αμφιβάλω, κύριε, πως είστε απολύτως ικανός, μα είμαι βέβαιος πως θα συμφωνήσετε πως σε μια τέτοια περίπτωση μια δεύτερη γνώμη είναι πολύτιμη. Το αποφύγατε, όπως αντιλαμβάνομαι, από φόβο πως θα σας ασκηθεί πίεση να απομονώσετε τον ασθενή.» «Έτσι είναι,» είπε ο ταγματάρχης Έμσγουορθ. «Προέβλεψα την κατάσταση,» εξήγησα, «και έφερα μαζί μου έναν φίλο, του οποίου τη διακριτικότητα μπορείτε απολύτως να εμπιστευθείτε. Κατόρθωσα κάποτε να του προσφέρω μια επαγγελματική εξυπηρέτηση, και είναι έτοιμος να προσφέρει τη συμβουλή του, περισσότερο ως φίλος παρά ως ειδικός. Το όνομα του είναι Σερ Τζέημς Σόντερς.» Η προοπτική μιας συνάντησης με τον Λόρδο Ρόμπερτς δεν θα είχε προκαλέσει μεγαλύτερο θαυμασμό και ευχαρίστηση σε έναν απαίδευτο αρβυλοφύλακα από εκείνη που είχε διαφανεί επί του προσώπου του κυρίου Κεντ. «Θα ήταν πραγματικά τιμή μου,» μουρμούρισε. «Τότε θα ζητήσω από τον Σερ Τζέημς να έρθει εδώ. Βρίσκεται επί της παρούσης στην άμαξα έξω από την είσοδο. Εν τω μεταξύ, ταγματάρχη Έμσγουορθ, ίσως να μπορούσαμε να συγκεντρωθούμε στο γραφείο σας, όπου θα δώσω τις αναγκαίες εξηγήσεις.» Και εδώ είναι που μου λείπει ο Γουώτσον μου. Με πανέξυπνες ερωτήσεις και επιφωνήματα θαυμασμού θα ανήγαγε την απλή μου τέχνη, ή οποία δεν είναι παρά συστηματοποιημένη κοινή λογική, σε ένα θαύμα. Λέγοντας τη δική μου ιστορία δεν έχω καμία τέτοια βοήθεια. Και όμως θα παραθέσω την διαδοχή των σκέψεων όπως την κατέθεσα στο μικρό μου ακροατήριο, το οποίο περιελάμβανε και τη μητέρα του Γκόντφρι, στο γραφείο του ταγματάρχη Έμσγουορθ. - 210 -
Arthur Conan Doyle «Η διαδικασία αυτή,» είπα, «ξεκινάει με την υπόθεση πως όταν έχεις εξαλείψει όλα όσα είναι αδύνατα, τότε οτιδήποτε απομένει, όσο απίθανό κι αν φαίνεται, οφείλει να αποτελεί την αλήθεια. Ενδεχομένως να απομένουν αρκετές εξηγήσεις, στην οποία περίπτωση εξετάζεις την καθεμία μέχρι κάποια να έχει ένα πειστικό ποσοστό υποστηρικτικών στοιχείων. Θα εφαρμόσουμε τώρα την αρχή στην εν λόγω υπόθεση. Όπως αρχικά μου παρουσιάστηκε, υπήρχαν τρεις πιθανές εξηγήσεις της απομόνωσης ή της φυλάκισης του κυρίου αυτού σε ένα παράσπιτο στο αρχοντικό του πατέρα του. Υπήρχε η εξήγηση πως κρυβόταν για κάποιο έγκλημα, ή πως ήταν τρελός και πως ήθελαν να αποφύγουν το άσυλο, είτε πως είχε κάποια ασθένεια η οποία προκάλεσε την απομόνωση του. Δεν μπορούσα να σκεφθώ άλλες ικανοποιητικές λύσεις. Αυτές, τότε, έπρεπε να εξεταστούν και να σταθμιστούν σε αντιδιαστολή μεταξύ τους.» «Η περίπτωση του εγκλήματος δεν επιδεχόταν εξέταση. Κανένα αξεδιάλυτο έγκλημα δεν είχε αναφερθεί από αυτή την περιοχή. Ήμουν βέβαιος για αυτό. Αν επρόκειτο για κάποιο έγκλημα που ακόμη δεν είχε ανακαλυφθεί, τότε σαφώς θα αποτελούσε μέλημα της οικογένειας να ξεφορτωθεί τον παραβάτη και να τον στείλει στο εξωτερικό αντί να τον κρατήσει κρυμμένο στο σπίτι. Δεν έβλεπα καμία εξήγηση για μια τέτοια αντιμετώπιση. «Η τρέλα ήταν περισσότερο ευλογοφανής. Η παρουσία του δεύτερου προσώπου στο παράσπιτο υπέβαλε προς κάποιο φύλακα. Το γεγονός πως κλείδωσε την πόρτα βγαίνοντας έξω ενίσχυσε την υπόθεση κι έδωσε την ιδέα του περιορισμού. Από την άλλη πλευρά, ο περιορισμός αυτός δεν θα ήταν αυστηρός ειδάλλως ο νεαρός δεν θα είχε ελευθερωθεί και θα είχε κατέβει για να ρίξει μια ματιά στο φίλο του. Θα θυμάστε κύριε Ντόντ, πως προέβηκα σε μια ψηλάφηση για στοιχεία ρωτώντας σας, επί παραδείγματι, σχετικά με την εφημερίδα που ο κύριος Κεντ διάβαζε. Αν ήταν η Λανσετ ή η Βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση θα με βοηθούσε.. Δεν είναι παράνομο, ωστόσο, να κρατάς έναν παράφρονα σε μια ιδιωτική
- 211 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς ιδιοκτησία εφόσον παρίσταται ένα εξειδικευμένο άτομο και όταν οι αρχές έχουν ενημερωθεί καταλλήλως. Γιατί, τότε, όλη αυτή η απεγνωσμένη επιθυμία για μυστικότητα; Για μια ακόμη φορά, δεν μπορούσα να κάνω τη θεωρία να εφαρμόσει στα γεγονότα.» «Απέμενε μόνο η τρίτη πιθανότητα, κατά την οποία, σπάνια και απίθανη, όπως ήταν, καθετί έδειχνε να εφαρμόζει. Η λέπρα δεν είναι ασυνήθιστη στη Νότια Αφρική. Από κάποια ιδιάζουσα συγκυρία ο νεαρός ήταν πιθανόν να είχε προσβληθεί. Οι δικοί του θα έρχονταν σε μια εξαιρετικά δεινή θέση, αφού θα επιθυμούσαν να τον σώσουν από την απομόνωση. Μεγάλη μυστικότητα θα χρειαζόταν για να αποτραπεί να κυκλοφορήσουν φήμες αλλά και η επακόλουθη παρέμβαση των αρχών. Ένα αφοσιωμένος ιατρός, αν αμειβόταν επαρκώς θα βρισκόταν εύκολα για να αναλάβει τη φροντίδα του πάσχοντα. Δεν θα υπήρχε λόγος να μην επιτρέπεται στον τελευταίο ελευθερία κινήσεων όταν σκοτείνιαζε. Ο αποχρωματισμός του δέρματος είναι συχνό σύμπτωμα της ασθένειας. Η υπόθεση ήταν πολύ πιθανή— τόσο πιθανή που αποφάσισα να ενεργήσω ως να είχε αποδειχθεί. Φτάνοντας εδώ πρόσεξα πως ο Ραλφ, ο οποίος μεταφέρει τα γεύματα, είχε γάντια τα οποία ήταν ποτισμένα με απολυμαντικά, και οι τελευταίες μου αμφιβολίες διαλύθηκαν. Μια μόνο λέξη σας έδειξε, κύριε, πως το μυστικό σας είχε ανακαλυφθεί, και το ό,τι το έγραψα αντί να το πω, ήταν για να σας αποδείξω πως η διακριτικότητα μου όφειλε να θεωρηθεί δεδομένη.» Τελείωνα τη μικρή μου ανάλυση σχετικά με την υπόθεση όταν η πόρτα άνοιξε και η αυστηρή φιγούρα του διαπρεπούς δερματολόγου οδηγήθηκε εντός. Μα για μια φορά τα χαρακτηριστικά του ήταν χαλαρά και υπήρχε μια ανθρωπινή ζεστασιά στα μάτια του. Με μεγάλα βήματα πήγε ως τον ταγματάρχη Έμσγουορθ και του έσφιξε το χέρι. «Είναι συχνά η τύχη μου να φέρνω κακά μαντάτα και σπανίως καλά,» είπε. «Αυτή η περίπτωση είναι ιδιαιτέρως ευπρόσδεκτη. Δεν είναι λέπρα.» «Πώς;» - 212 -
Arthur Conan Doyle «Μια ευδιάκριτη περίπτωση ψευδολέπρας ή ιχθύασης, μια λεπιοειδής πάθηση του δέρματος, επίμονη, αλλά ενδεχομένως ιάσιμη, και μετά βεβαιότητας μη μεταδοτικής. Μάλιστα, κύριε Χολμς, η σύμπτωση είναι αξιοσημείωτη. Μα είναι σύμπτωση; Δεν υπάρχουν απροσδιόριστες δυνάμεις εδώ για τις οποίες γνωρίζουμε ελάχιστα; Είμαστε βέβαιοι πως η ανησυχία στην οποία αναμφίβολα ο νεαρός υποβλήθηκε από την έκθεση του στην ασθένεια δεν παρήγαγε μια σωματική αντίδραση η οποία μιμείται αυτό που φοβάται; Όπως και να έχει— ορκίζομαι στην επαγγελματική μου τιμή— Μα η κυρία λιποθύμησε! Νομίζω πως ο κύριος Κεντ καλό θα είναι να μείνει κοντά της μέχρι να συνέλθει από το ευχάριστο αυτό σοκ.»
- 213 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
- 214 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια του Συνταξιούχου Χρωματοπώλη Ο Σέρλοκ Χολμς βρισκόταν σε μια μελαγχολική και φιλοσοφική διάθεση εκείνο το πρωί. Η δραστήρια πρακτική φύση του ήταν επιρρεπής σε τέτοιες αντιδράσεις. «Τον είδες;» ρώτησε. «Εννοείς τον ηλικιωμένο που μόλις βγήκε;» «Ακριβώς.» «Ναι, τον συνάντησα στην πόρτα.» «Τι γνώμη έχεις για αυτόν;» «Ένα θλιβερό, ταλαίπωρο, τσακισμένο πλάσμα.» «Ακριβώς, Γουώτσον. Θλιβερό και ταλαίπωρο. Μα δεν είναι όλη η ζωή θλιβερή και μάταια; Δεν αποτελεί η ιστορία του ένα μικρόκοσμο του συνόλου; Απλώνουμε. Αδράχνουμε. Και τι μένει στα χέρια μας στο τέλος; Μια σκιά. Ή ακόμη χειρότερα από μια σκιά— δυστυχία.» «Είναι ένας εκ των πελατών σου;» «Βασικά, υποθέτω πως μπορώ να τον αποκαλέσω έτσι. Μου τον έστειλαν από τη Γιάρντ. Όπως οι γιατροί περιστασιακά στέλνουν τους ανίατους στον τσαρλατάνο. Επιχειρηματολογούν πως δεν μπορούν να κάνουν τίποτα περισσότερο, και πως ότι συμβεί στον ασθενή δεν μπορεί να είναι χειρότερο από όσο είναι αυτός.» «Ποιο είναι το ζήτημα;» Ο Χολμς πήρε μια κάπως λερωμένη κάρτα από το τραπέζι. «Τζοζάια Άμπερλι. Λέει πως είναι έτερος στην Μπρίκφολ και Άμπερλι, οι οποίοι είναι κατασκευαστές καλλιτεχνικών υλικών. Θα δεις τα ονόματα τους σε σετ ζωγραφικής. Έβγαλε τη μικρή του περιουσία, αποσύρθηκε από τη δουλειά σε ηλικία εξήντα-ενός ετών, αγόρασε ένα σπίτι στο Λιούισαμ, και καταστάλαξε για να αναπαυθεί από μια ζωή διαρκούς μόχθου. Θα φανταζόταν κανείς πως το μέλλον του ήταν υποφερτά εξασφαλισμένο.» «Ναι, πράγματι.» - 215 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ο Χολμς έριξε μια ματιά σε κάποιες σημειώσεις που είχε προχειρογράψει στο πίσω μέρος ενός φακέλου. «Συνταξιοδοτηθείς το 1896, Γουώτσον. Αρχές του 1897 παντρεύτηκε μια γυναίκα είκοσι χρόνια νεώτερη του— και μια όμορφη γυναίκα, αν οι φωτογραφίες δεν την κολακεύουν. Επάρκεια, σύζυγος, ελεύθερος χρόνος— καταπώς φαινόταν ένας εύκολος δρόμο απλωνόταν εμπρός του. Και όμως εντός δυο χρονών είναι, όπως είδες, ένα τσακισμένο και δυστυχές πλάσμα που σέρνεται κάτω από τον ήλιο.» «Μα τι συνέβη;» «Η παλιά ιστορία, Γουώτσον. Ένας προδότης φίλος και μια αδύναμη γυναίκα. Όπως φαίνεται ο Άμπερλι έχει μια ενασχόληση στη ζωή του, και είναι το σκάκι. Όχι μακριά από εκείνον στο Λιούισαμ ζει ένας νεαρός γιατρός ο οποίος είναι επίσης σκακιστής. Σημείωσα το όνομα του ως Δόκτωρ Ρέι Έρνεστ. Ο Έρνεστ βρισκόταν συχνά στο σπίτι, και μια οικειότητα μεταξύ του και της κυρίας Άμπερλι υπήρξε η φυσική συνέπεια, γιατί οφείλεις να παραδεχθείς πως ο ατυχής πελάτης μας ελάχιστες εξωτερικές χάρες έχει, όποιες και να είναι οι εσωτερικές αρετές του. Το ζευγάρι το έσκασε την προηγούμενη εβδομάδα— προορισμός άγνωστος. Επιπλέον, η άπιστη σύζυγος πήρε μαζί της το κουτί με τα χρεόγραφα του γέρου ως προσωπική αποσκευή της μαζί με ένα καλό μερίδιο από τις αποταμιεύσεις του. Μπορούμε να βρούμε την κυρία; Μπορούμε να σώσουμε τα χρήματα; Ένα κοινότοπο πρόβλημα μέχρι στιγμής όπως εξελίχθηκε, κι εντούτοις ζωτικής σημασίας για τον Τζοζάια Άμπερλι.» «Τι θα κάνεις σχετικά;» «Λοιπόν, το άμεσο ερώτημα, αγαπητέ μου Γουώτσον, τυγχάνει να είναι, Τι θα κάνεις εσύ;— θα έχεις την καλοσύνη να με αντικαταστήσεις. Ξέρεις πως είμαι απασχολημένος με την υπόθεση των δύο Κοπτών πατριαρχών, η οποία θα πρέπει να κορυφωθεί σήμερα. Ειλικρινά, δεν έχω το χρόνο να πάω έξω στο Λιούισαμ, κι εντούτοις στοιχεία που λαμβάνονται επιτόπου έχουν ιδιαίτερη αξία. Ο γέρος είναι αρκετά επίμονος
- 216 -
Arthur Conan Doyle πως πρέπει να πάω, μα εξήγησα τη δυσκολία μου. Είναι προετοιμασμένος να συναντηθεί με τον εκπρόσωπο μου.» «Ασφαλώς,» απάντησα. «Ομολογώ πως δεν βλέπω να είμαι και μεγάλη βοήθεια, μα είμαι πρόθυμος να κάνω ότι καλύτερο μπορώ.» Και έτσι ήταν ώστε ένα καλοκαιριάτικο απόγευμα ξεκίνησα για το Λιούισαμ, ονειροπολώντας λιγάκι πως εντός μιας εβδομάδας η ιστορία την οποία είχα αναλάβει θα ήταν το καυτό θέμα συζήτησης σε ολόκληρη την Αγγλία. Ήταν αργά το βράδυ όταν επέστρεψα στην οδό Μπέϊκερ κι έδωσα αναφορά της αποστολής μου. Ο Χολμς ήταν ξαπλωμένος με τη λιπόσαρκη μορφή απλωμένη στη βαθιά του πολυθρόνα, με την πίπα του να αναδύει δαχτυλίδια από βαρύ καπνό, ενώ τα βλέφαρα του έπεφταν πάνω από τα μάτια του τόσο τεμπέλικα που θα μπορούσε να είχε αποκοιμηθεί αν σε κάθε παύση ή κάθε αμφισβητήσιμη παράγραφο της αφήγησης μου δεν μισάνοιγαν, και δυο γκρίζα μάτια, τόσο έξυπνα και κοφτερά σαν λεπίδες σπαθιών, δεν καρφώνονταν πάνω μου με το ερευνητικό τους βλέμμα. «Το Καταφύγιο είναι το όνομα της οικίας του κυρίου Τζοζάια Άμπερλι,» εξήγησα. «Πιστεύω πως θα σε ενδιέφερε, Χολμς. Μοιάζει σαν κάποιος φτωχός ευπατρίδης που βούλιαξε παρέα με τους υφισταμένους του. Γνωρίζεις εκείνη τη συγκεκριμένη περιοχή, τους μονότονους δρόμου από τούβλο, τους ανιαρούς προαστιακούς δρόμους. Καταμεσής τους, σαν ένα μικρό νησί αρχαίου πολιτισμού και ξενοιασιάς, βρίσκεται εκείνο το παλαιό σπίτι, περιτριγυρισμένο από ψηλούς, ηλιόλουστους τοίχους διάστικτους από λειχήνες και με βρύα στην κορφή του, το είδος του τοίχου—» «Άσε απέξω την ποίηση, Γουώτσον,» είπε ο Χολμς αυστηρά. «Σημειώνω πως επρό-
- 217 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κειτο για ένα ψηλό τοίχο από τούβλα.» «Ακριβώς. Δεν θα γνώριζα πως ήταν το Καταφύγιο αν δεν είχα ρωτήσει έναν αργόσχολο που κάπνιζε στο δρόμο. Έχω λόγο που τον αναφέρω. Ήταν ένας ψηλός, μελαχρινός άντρας, με βαρύ μουστάκι, που έδειχνε μάλλον στρατιωτικός. Ένευσε προς απάντηση στην ερώτηση μου και μου έριξε μια περίεργη ερωτηματική ματιά, η οποία επανήρθε στη μνήμη μου λίγο αργότερα.» «Δεν είχα προλάβει να διαβώ την πύλη προτού δω τον κύριο Άμπερλι να κατηφορίζει το δρόμο. Του έριξα μόλις μια ματιά το πρωί, και είναι βέβαιο πως μου έδωσε την εντύπωση ενός περίεργου πλάσματος, μα όταν τον είδα υπό καλύτερο φωτισμό η εμφάνιση του ήταν ακόμη πιο αφύσικη.» «Την έχω ήδη μελετήσει, φυσικά, κι όμως θα με ενδιέφερε να ακούσω την εντύπωση σου,» είπε ο Χολμς. «Μου φάνηκε ως άνθρωπος κυριολεκτικά λυγισμένος από τις έγνοιες. Η ράχη του είναι σκυφτή λες και κουβαλά ένα βαρύ φορτίο. Εντούτοις δεν είναι το ανθρωπάκι που είχα σχηματίσει ως αρχική εντύπωση, γιατί οι ώμοι του και το στήθος έχουν την κατατομή γίγαντα, μολονότι η μορφή του αποδυναμώνεται από δυο λιανά πόδια.» «Αριστερό παπούτσι ζαρωμένο, δεξί λείο.» «Δεν το παρατήρησα.» «Όχι, δεν θα γινόταν. Πρόσεξα το τεχνητό μέλος. Μα συνέχισε.» «Μου έκαναν εντύπωση οι φιδίσιες μπούκλες των γκρίζων μαλλιών του οι οποίες κατσάρωναν κάτω από το παλιό ψάθινο καπέλο του, και το πρόσωπο του με την αγριωπή, ανυπόμονη έκφραση και τα βαθιά ρυτιδωμένα χαρακτηριστικά.» «Πολύ καλά, Γουώτσον. Τι είπε;» «Άρχισε να παραθέτει σαν χείμαρρος την ιστορία των παραπόνων του. Περπατήσαμε το δρόμο παρέα, και φυσικά, έριξα μια καλή ματιά τριγύρω. Ποτέ μου δεν είδα ένα τόσο αφρόντιστο μέρος. Ο κήπος ξεραθεί, δίνοντας μου μια εντύπωση βαθιάς εγκατάλειψης κατά την οποία είχε - 218 -
Arthur Conan Doyle επιτραπεί στα φυτά να επιστρέψουν στο μονοπάτι της φύσης αντί να τραβήξουν το δρόμο της τέχνης. Πως μια σωστή γυναίκα θα ήταν δυνατόν να υπομείνει μια τέτοια κατάσταση, δεν το καταλαβαίνω. Το σπίτι, επίσης, ήταν αφρόντιστο στο μέγιστο βαθμό, μα ο φουκαράς φαινόταν πως είχε επίγνωση της κατάστασης και πως προσπαθούσε να τη διορθώσει, γιατί ένα μεγάλο δοχείο πράσινης μπογιάς ήταν ακουμπισμένο καταμεσής του χολ, και κουβαλούσε ένα παχύ πινέλο στο αριστερό του χέρι. Σουλούπωνε την ξυλοκατασκευή. «Με οδήγησε στο άχαρο άδυτο του, και είχαμε μια μεγάλη κουβέντα. Φυσικά, ήταν απογοητευμένος που δεν είχες έρθει αυτοπροσώπως. ‘Ούτε που περίμενα,’ είπε ‘πως ένα τόσο ταπεινό άτομο όπως εγώ, ιδιαίτερα κατόπιν την βαρύτατης οικονομικής απώλειας μου, θα ελάμβανα την πλήρη προσοχή ενός τόσο διάσημου ανθρώπου όπως ο κύριος Σέρλοκ Χολμς.’» «Τον διαβεβαίωσα πως δεν ετίθετο οικονομικό ζήτημα. ‘Όχι φυσικά, αποτελεί τέχνη προς χάρη της τέχνης για εκείνον,’ είπε, ‘ακόμη και από καλλιτεχνικής άποψης του εγκλήματος ίσως να έβρισκε κάτι εδώ για να μελετήσει. Και η ανθρώπινη φύση, δόκτωρ Γουώτσον— η ερεβώδης αχαριστία της κατάστασης! Πότε της αρνήθηκα κάτι από όσα ζήτησε; Υπήρξε ποτέ μια πιο παραχαϊδεμένη γυναίκα; Και εκείνος ο νεαρός— θα μπορούσε να ήταν γιός μου. Μπαινόβγαινε στο σπίτι μου. Και όμως δείτε πως μου συμπεριφέρθηκε! Ω, δόκτωρ Γουώτσον, είναι ένας απαίσιος, απαίσιος κόσμος!’» «Αυτό ήταν το μοιρολόι των βασάνων του περί τη μια ώρα ίσως και περισσότερο. Δεν είχε, όπως φαίνεται, καμία υποψία για κάποια ραδιουργία. Ζούσαν μόνοι παρεκτός της γυναίκας που έρχεται τη ημέρα και φεύγει κάθε απόγευμα στις έξι. Το συγκεκριμένο εκείνο απόγευμα ο γέρο Άμπερλι, θέλοντας να ευχαριστήσει τη σύζυγο του είχε κλείσει δυο θέσεις εξώστη στο θέατρο Χέιμαρκετ. Την τελευταία στιγμή εκείνη είχε παραπονεθεί για ένα πονοκέφαλο και είχε αρνηθεί να πάει. Είχε πάει μονάχος του. Επ’ αυτού δεν υπάρχει
- 219 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς αμφιβολία για το γεγονός, επειδή έβγαλε το αχρησιμοποίητο εισιτήριο που είχε πάρει για τη σύζυγο του.» «Είναι αξιοσημείωτο— πλέον αξιοσημείωτο,» είπε ο Χολμς, του οποίου το ενδιαφέρον για την υπόθεση είχε αρχίσει να εγείρεται. «Παρακαλώ, συνέχισε, Γουώτσον. Βρίσκω την αφήγηση σου πλέον εντυπωσιακή. Εξέτασες προσωπικό εκείνο το εισιτήριο; Μήπως, κατά τύχη, πήρες τον αριθμό του;» «Τυγχάνει να τον πήρα,» απάντησα με κάποια περηφάνια. «Έτυχε να είναι ο αριθμός του παλαιού μου σχολείου, τριάντα-ένα, και έτσι κόλλησε το μυαλό μου.» «Έξοχα, Γουώτσον! Η θέση του, τότε, ήταν είτε η τριακοστή πρώτη είτε η τριακοστή δεύτερη.» «Ακριβώς,» απάντησα με κάποια απορία. «Και στη δεύτερη σειρά.» «Πλέον ικανοποιητικό. Τι άλλο σου είπε;» «Μου έδειξε το θησαυροφυλάκιο του, όπως το αποκάλεσε. Πρόκειται όντως περί ενός θησαυροφυλακίου— σαν τράπεζα— με σιδερένια πόρτα και ρολό— απαραβίαστο, όπως ισχυρίστηκε. Ωστόσο, η γυναίκα φαίνεται πως είχε ένα αντίγραφο του κλειδιού, και οι δυο τους είχαν φύγει παίρνοντας κάπου εφτά χιλιάδες λίρες σε μετρητά και τίτλους.» «Τίτλους! Πως θα μπορέσουν να τους εκποιήσουν;» «Είπε πως είχε δώσει στην αστυνομία μια κατάσταση και πως έλπιζε ότι δεν θα γινόταν να πουληθούν. Επέστρεψε από το θέατρο περί τα μεσάνυχτα και βρήκε το μέρος λεηλατημένο, την πόρτα και το παράθυρο ανοικτά, και τους φυγάδες εξαφανισμένους. Δεν υπήρχε κανένα γράμμα η μήνυμα, ούτε κι έχει ακούσει κάτι έκτοτε. Αμέσως ειδοποίησε την αστυνομία.» Ο Χολμς το συλλογίστηκε για μερικά λεπτά. «Λες πως έβαφε. Τι έβαφε;» «Βασικά, έβαφε το διάδρομο. Μα είχε ήδη βάψει την πόρτα και την ξυλοκατασκευή του δωματίου για το οποίο μίλησα.»
- 220 -
Arthur Conan Doyle «Δεν σου φαίνεται ως μια περίεργη απασχόληση υπό τις συνθήκες;» «‘Κάτι πρέπει να κάνεις για να απαλύνεις μια πληγωμένη καρδιά.’ Αυτή υπήρξε η εξήγηση του. Ήταν εκκεντρικό, αναμφίβολα, μα είναι σαφώς ένας εκκεντρικός άνθρωπος. Έσκισε μια από τις φωτογραφίες της συζύγου του υπό την παρουσία μου— την έσκισε, μανιωδώς, σε ένα συναισθηματικό ξέσπασμα. ‘Δεν θέλω ποτέ να ξαναδώ το αναθεματισμένο της πρόσωπο,’ στρίγγλισε.»
«Κάτι άλλο, Γουώτσον;» «Ναι, κάτι που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση από οτιδήποτε άλλο. Είχα πάει με άμαξα στο σταθμό Μπλάκχηθ και είχα προλάβει το τραίνο μου εκεί, καθώς ξεκινούσε, είδα έναν άντρα να χώνεται στο διπλανό βαγόνι. Ξέρεις πως έχω καλό μάτι όσον αφορά τα πρόσωπα, Χολμς. Ήταν αναμφίβολα, ο ψηλός, μελαχρινός άντρας στον οποίο είχα απευθυνθεί στο δρόμο. Τον είδα άλλη μια στον σταθμό της Γέφυρας του Λονδίνου, και κατόπιν τον έχασα στο πλήθος. Μα είμαι πεπεισμένος πως με ακολουθούσε.»
- 221 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Αναμφίβολα! Αναμφίβολα!» είπε ο Χολμς. «Ένας ψηλός, μελαχρινός άντρας με μεγάλο μουστάκι, λες, και με γκρίζας απόχρωσης γυαλιά ηλίου;» «Χολμς, είσαι μάγος. Δεν σου το ανέφερα, μα είχε γκρίζας απόχρωσης γυαλιά ηλίου.» «Και μια Μασονική καρφίτσα γραβάτας;» «Χολμς!» «Πολύ απλό, αγαπητέ μου Γουώτσον. Μας ας πάμε στα πρακτικά. Οφείλω να παραδεχτώ πως η υπόθεση, η οποία μου φαινόταν τόσο απίστευτα απλή ώστε να μην αξίζει την προσοχή μου, παίρνει ταχύτατα μια εξαιρετικά διαφορετική τροπή. Είναι αλήθεια πως μέσω της αποστολής σου παράλειψες καθετί σημαντικό, εντούτοις ακόμη και εκείνα τα πράγματα τα οποία απαίτησαν την προσοχή σου δίνουν το έναυσμα για σοβαρή σκέψη.» «Τι παρέλειψα;» «Μην πληγώνεσαι, αγαπητέ μου φίλε. Γνωρίζεις πως είμαι απολύτως απρόσωπος. Κανείς άλλος δεν θα τα είχε πάει καλύτερα. Μερικοί πιθανότατα όχι τόσο καλά. Μα σαφώς έχασες κάθε ζωτικής σημασίας στοιχείο. Ποια είναι η γνώμη των γειτόνων σχετικά με εκείνον τον Άμπερλι και τη σύζυγο του; Αυτό ασφαλώς έχει σημασία. Και ο δόκτωρ Έρνεστ; Ήταν ο εύθυμος Δον Ζουάν που κάποιος θα ανέμενε; Όταν έχεις τα φυσικά προνόμια, Γουώτσον, κάθε κυρία γίνεται βοηθός και συνεργός σου. Και εκείνο το κορίτσι στο ταχυδρομείο, είτε η σύζυγος του μανάβη; Σε φαντάζομαι να ψιθυρίζεις γλυκόλογα στη νεαρή κυρία στη Γαλάζια Άγκυρα, και να αποκομίζεις απαντήσεις σε αντάλλαγμα. Όλα αυτά δεν έκανες.» «Μπορούν ακόμη να γίνουν.» «Έχουν ήδη γίνει. Χάρη στο τηλέφωνο και τη βοήθεια της Γιάρντ, μπορώ συνήθως να βρω τα ουσιώδη δίχως να αφήσω το δωμάτιο μου. Στην πραγματικότητα, οι πληροφορίες μου επιβεβαιώνουν την ιστορία του. Έχει στην περιοχή τη φήμη του μίζερου όπως επίσης και του σκληρόκαρδου και απαιτητικού συζύγου. Το πώς είχε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό σε εκείνο το θησαυροφυλάκιο του είναι βέβαιο. Όπως - 222 -
Arthur Conan Doyle επίσης και το ότι εκείνος ο νεαρός δόκτωρ Ερνέστο, ένας ανύπαντρος, έπαιζε σκάκι με τον Άμπερλι, και πιθανόν έπαιζε το βλάκα όσον αφορά τη σύζυγο. Όλα αυτά δείχνουν εύκολη υπόθεση, και ο καθένας θα σκεφτόταν πως δεν χρειάζεται να ειπωθεί κάτι άλλο— και όμως — και όμως!» «Που έγκειται η δυσκολία;» «Στη φαντασία μου, ίσως. Λοιπόν, ας το αφήσουμε εκεί, Γουώτσον. Ας αποδράσουμε από αυτή την κουραστική μέρα από την πίσω πόρτα της μουσικής. Η Carina 36 τραγουδά απόψε στην Αίθουσα Άλμπερτ, κι έχουμε το χρόνο να ντυθούμε, να δειπνήσουμε, και να διασκεδάσουμε.» Το πρωί είχα σηκωθεί εγκαίρως, μα μερικά ψίχουλα ψωμιού και δυο άδεια τσόφλια αυγών μου φανέρωσαν πως ο σύντροφος είχε σηκωθεί ακόμη πιο νωρίς. Βρήκα ένα προχειρογραμμένο σημείωμα στο τραπέζι. ΑΓΑΠΗΤΕ ΓΟΥΩΤΣΟΝ Υπάρχουν κάνα δυο ουσιώδη ζητήματα τα οποία επιθυμώ να επιβεβαιώσω με τον κύριο Τζοζάια Άμπερλι. Όταν θα έχω τελειώσει με αυτά θα μπορούμε να απορρίψουμε την υπόθεση— ή και όχι. Θα ήθελα μόνο να σου ζητήσω να είσαι εύκαιρος περί τις τρείς η ώρα, καθώς θεωρώ πιθανόν πως ενδέχεται να σε χρειαστώ. Σ. Χ. Δεν είδα καθόλου τον Χολμς όλη τη μέρα, μα την προκαθορισμένη ώρα επέστρεψε, βλοσυρός, συλλογισμένος και απόμακρος. Τέτοιες στιγμές ήταν συνετό να τον αφήνω στην ησυχία του. «Δεν ήρθε ακόμη ο Άμπερλι;» «Όχι.» «Αχ! Τον αναμένω.» Δεν βρήκα κάποια συγκεκριμένη αναφορά αλλά υπάρχουν σχόλια που συσχετίζουν το carina με το ιταλικό ‘αγαπημένη’ και δημιουργούν έτσι ιδέες για κάποιο ειδύλλιο του Χολμς. 36
- 223 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Δεν απογοητεύτηκε, γιατί συντόμως κατέφτασε ο ηλικιωμένος με μια ιδιαιτέρως ανήσυχη και προβληματισμένη έκφραση επί του αυστηρού προσώπου του. «Έλαβα ένα τηλεγράφημα, κύριε Χολμς. Δεν βγάζω άκρη από αυτό.» Του το παρέδωσε, και ο Χολμς το διάβασε δυνατά. «Έλα αμέσως δίχως αναβολή. Μπορώ να σε πληροφορήσω σχετικά με την πρόσφατη απώλεια σου. ΕΛΜΑΝ. Πρεσβυτέριο.» «Απεσταλμένο στις 2:10 από το Λιτλ Πάρλινγκτον,» είπε ο Χολμς. «Το Λιτλ Πάρλινγκτον βρίσκεται, όπως νομίζω, στο Έσεξ, όχι μακριά από το Φρίντον. Λοιπόν, φυσικά θα ξεκινήσετε αμέσως. Προέρχεται προφανώς από έναν υπεύθυνο άνθρωπο, τον εφημέριο της περιοχής. Που είναι το Clockford 37 μου; Ναι, εδώ τον έχουμε: ‘Τ. Κ. Ελμαν, εφημέριος του Μούσμουρ και Λιτλ Πάρλινγκτον.’ Έλεγξε τα δρομολόγια των τραίνων, Γουώτσον.» «Έχει ένα στις 5:20 από την οδό Λίβερπουλ.» «Έξοχα. Καλά θα κάνεις να πας μαζί του, Γουώτσον. Ίσως χρειαστεί βοήθεια ή συμβουλές. Σαφώς φτάσαμε σε μια κρίσιμη στιγμή στην υπόθεση αυτή.» Μα ο πελάτης μας δεν φαινόταν πρόθυμος να ξεκινήσει. «Είναι τελείως παράλογο, κύριε Χολμς,» είπε. «Τι υπάρχει περίπτωση να γνωρίζει εκείνος ο άντρας για όσα συνέβησαν; Πρόκειται για σπατάλη χρόνου και χρήματος.» «Δεν θα σας είχε τηλεγραφήσει αν δεν γνώριζε κάτι. Τηλεγραφήστε αμέσως πως πηγαίνετε.» «Δεν νομίζω πως θα πάω.» Ο Χολμς ανέλαβε την πλέον αυστηρή του όψη. «Θα έδινε την χειρότερη εντύπωση τόσο στην αστυνομία όσο και σε εμένα, κύριε Άμπερλι, αν προέκυπτε ένα τέτοιο στοιχείο και εσείς αρνιόσασταν να το 37
[Σ.τ.Μ.] [Wikipedia]
- 224 -
Arthur Conan Doyle ακολουθήσετε. Θα αισθανόμασταν πως δεν δείχνετε σοβαρό ζήλο για την έρευνα αυτή.» Ο πελάτης μας φάνηκε τρομοκρατημένος με τον υπαινιγμό. «Μα, φυσικά και θα πάω αν το βλέπετε καθαυτό τον τρόπο,» είπε. «Καθώς φαίνεται όμως, φαντάζει παράλογο να υποθέσουμε πως αυτός ο εφημέριος γνωρίζει κάτι, μα αν πιστεύετε—» «Πράγματι το πιστεύω,» είπε ο Χολμς εμφατικά, και έτσι ξεκινήσαμε το ταξίδι μας. Ο Χολμς με πήρε παράμερα πριν βγούμε από το δωμάτιο και μου έδωσε μια συμβουλή που φανέρωσε πως θεωρούσε το ζήτημα σημαντικό. «Ότι κι αν κάνεις, φρόντισε πως πραγματικά θα πάει,» είπε. «Αν το σκάσει ή επιστρέψει, πήγαινε στο πλησιέστερο τηλέφωνο και στείλε μόνο αυτή τη λέξη ‘Λάκισε.’ Θα κανονίσω να φτάσει στα αυτιά μου όπου κι αν βρίσκομαι.» Το Λιτλ Πάρλινγκτον δεν είναι από τα μέρη που τα προσεγγίζεις με άνεση, γιατί είναι σε μια παράπλευρη γραμμή. Οι αναμνήσεις μου από το ταξίδι δεν είναι ευχάριστες, γιατί ο καιρός ήταν πολύ ζεστός, το τραίνο αργό, και ο σύντροφος μου κατηφής και σιωπηλός, δίχως να μιλά σχεδόν καθόλου παρεκτός για να κάνει κάποιο σαρκαστικό σχόλιο σχετικά με την ματαιότητα του εγχειρήματος μας. Όταν τελικά φτάσαμε στο μικρό σταθμό είχαμε δυο μίλια δρόμο εωσότου να φτάσουμε στο Πρεσβυτέριο, όπου ένας μεγαλόσωμος, σοβαρός, κάπως πομπώδης κληρικός μας δέχτηκε στο γραφείο του. Το τηλεγράφημα μας αναπαυόταν μπροστά του. «Λοιπόν, κύριοι,» ρώτησε, «τι μπορώ να κάνω για σας;» «Ήρθαμε,» εξήγησα, «προς απάντηση του τηλεγραφήματος σας.» «Του τηλεγραφήματος μου! Δεν έστειλα κανένα τηλεγράφημα.» «Εννοώ του τηλεγραφήματος που στείλατε στον κύριο Τζοζάια Άμπερλι σχετικά με τη σύζυγο του και τα χρήματα.»
- 225 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Αν πρόκειται περί αστείου, κύριε, είναι ιδιαιτέρως άσχημο,» είπε ο εφημέριος θυμωμένα. «Δεν έχω ακούσει ποτέ για τον κύριο που αναφέρατε, και δεν έστειλα κάποιο τηλεγράφημα σε κανέναν.»
Ο πελάτης μας κι εγώ κοιταχτήκαμε με κατάπληξη.» «Ίσως να έγινε κάποιο λάθος,» είπα. «Μήπως υπάρχουν δυο πρεσβυτέρια; Ορίστε το ίδιο το τηλεγράφημα, υπογεγραμμένο ως Έλμαν και με σήμανση από το Πρεσβυτέριο.» «Υπάρχει μόνο ένα πρεσβυτέριο, κύριε, και μόνο ένας εφημέριος, και αυτό το τηλεγράφημα είναι μια σκανδαλώδης πλαστογραφία, η προέλευση του οποίου ασφαλώς και θα ερευνηθεί από την αστυνομία. Εν τω μεταξύ, δεν βλέπω το λόγο να συνεχίσουμε αυτή την κουβέντα.» Έτσι ο κύριος Άμπερλι κι εγώ βρεθήκαμε στην άκρη του δρόμου σε ό,τι μου φαινόταν ως το πλέον πρωτόγονο χωριό της Αγγλίας. Κατευθυνθήκαμε προς το τηλεγραφείο, μα είχε ήδη κλείσει. Υπήρχε ένα τηλέφωνο, ωστόσο, στο μικρό Ρέιλγουέι Άρμς, και με αυτό ήρθα σε επαφή με τον Χολμς, ο οποίος μοιράστηκε μαζί μας την έκπληξη για την έκβαση του ταξιδιού μας. - 226 -
Arthur Conan Doyle «Πλέον ιδιάζον!» είπε η απόμακρη φωνή. «Πλέον αξιοσημείωτο! Πολύ φοβούμαι, αγαπητέ μου Γουώτσον, πως δεν υπάρχει τραίνο επιστροφής απόψε. Σε καταδίκασα άθελα μου στη φρίκη ενός επαρχιακού πανδοχείου. Ωστόσο, υπάρχει πάντοτε η φύση, Γουώτσον— η φύση και ο Τζοζάια Άμπερλι— και μπορείς να βρίσκεσαι σε άμεση επαφή και με τα δυο.» Άκουσα το ξερό του γέλιο κλείνοντας. Σύντομα μου κατέστη προφανές πως η φήμη του συντρόφου μου ως μίζερου δεν ήταν αδικαιολόγητη. Είχε γκρινιάξει για τα έξοδα του ταξιδιού, είχε επιμείνει να ταξιδέψουμε τρίτη θέση, και τώρα διαμαρτυρόταν κραυγαλέα φέρνοντας αντιρρήσεις για το λογαριασμό του ξενοδοχείου. Το επόμενο πρωί, όταν εντέλει φτάσαμε στο Λονδίνο, ήταν δύσκολο να πεις ποιος από τους δυο μας βρισκόταν σε χειρότερη διάθεση. «Καλά θα κάνουμε να περάσουμε από την οδό Μπέϊκερ,» είπα. «Ίσως ο κύριος Χολμς να έχει κάποιες καινούργιες εξελίξεις.» «Αν δεν αξίζουν περισσότερο από τις τελευταίες δεν θα ωφελήσουν και πολύ,» είπε ο Άμπερλι με ένα κακόβουλο κατσούφιασμα. Ασχέτως, μου κράτησε παρέα. Είχα ήδη προειδοποιήσει τηλεγραφικά τον Χολμς την ώρα της άφιξης μας, μα βρήκαμε να μας περιμένει ένα μήνυμα πως βρισκόταν στο Λιούισαμ και θα μας ανέμενε εκεί. Αυτή ήταν έκπληξη, μα ακόμη μεγαλύτερη ήταν βρίσκοντας πως δεν ήταν μόνος στο καθιστικό του πελάτη μας. Ένας αυστηρός, απαθής άντρας καθόταν πλάι του, ένα μελαχρινός άντρας με γκρίζας απόχρωσης γυαλιά και μια μεγάλη Μασονική καρφίτσα να προβάλει από την γραβάτα του. «Από δω ο φίλος μου κύριος Μπάρκερ,» είπε ο Χολμς. «Ενδιαφερόταν κι αυτός επίσης για την υπόθεση σας, κύριε Τζοζάια Άμπερλι, μολονότι εργαζόμαστε ανεξάρτητα. Όμως και οι δυο έχουμε να σας κάνουμε την ίδια ερώτηση!» Ο κύριος Άμπερλι κάθισε κάτω βαριά. Διαισθάνθηκε τον επικείμενο κίνδυνο. Το διέκρινα στα σφιγμένα του μάτια και τα ταραγμένα χαρακτηριστικά του.
- 227 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Ποια είναι η ερώτηση, κύριε Χολμς;» «Μόνο αυτή: Τι κάνατε με τα σώματα;» Ο άντρας τινάχτηκε όρθιας με μια τραχιά κραυγή. Έσκισε τον αέρα με τα κοκαλιάρικα δάκτυλα του. Το στόμα του ήταν ανοικτό, και για μια στιγμή έμοιαζε σαν κάποιο αρπακτικό πτηνό. Σε μια αναλαμπή είδαμε τον πραγματικό Τζοζάια Άμπερλι, έναν δύσμορφο δαίμονα με μια ψυχή τόσο παραμορφωμένη όσο και το σώμα του. Καθώς έπεσε πίσω στην καρέκλα του έφερε τα χέρια στα χείλη του σαν να ‘θελε να πνίξει ένα βήξιμο. Ο Χολμς τινάχτηκε προς το λαιμό του σαν τίγρης και του έστρεψε το πρόσωπο προς το πάτωμα. Ένα λευκό δισκίο έπεσε από τα χείλη του καθώς προσπαθούσε να ανασάνει.
«Δεν κόβουμε δρόμο, Τζοζάια Άμπερλι. Τα πάντα οφείλουν να γίνουν ευπρεπώς και με τάξη. Τι λες κι εσύ, Μπάρκερ;» «Έχω ένα αμάξι στην είσοδο,» είπε ο λιγομίλητος σύντροφος μας. «Είναι μικρή η απόσταση από το τμήμα. Θα πάμε μαζί. Μείνε εδώ, Γουώτσον. Θα είμαι πίσω εντός μισής ώρας.» - 228 -
Arthur Conan Doyle Ο γέρος χρωματοπώλης είχε τη δύναμη ενός λιονταριού στο μεγάλο του κορμί, μα δεν είχε ελπίδες στα χέρια των δυο έμπειρων ανθρώπων του νόμου. Παλεύοντας και σφαδάζοντας τον έσυραν στην άμαξα που περίμενε, και εγώ απέμεινα στην μοναχική μου αγρυπνία σε εκείνο το δυσοίωνο σπίτι. Σε λιγότερη ώρα από όση είχε κατονομάσει, ωστόσο, ο Χολμς ήταν πίσω, παρέα με έναν κομψό νεαρό επιθεωρητή. «Άφησα τον Μπάρκερ να φροντίσει τα τυπικά,» είπε ο Χολμς. «Δεν έχεις συναντήσει τον Μπάρκερ, Γουώτσον. Είναι ο μισητός μου αντίζηλος επί της ακτής του Σάρεϋ. Όταν είπες ένας ψηλός μελαχρινός άντρας δεν μου ήταν δύσκολο να συμπληρώσω την εικόνα. Έχει αρκετές καλές υποθέσεις στο ενεργητικό του, έτσι δεν είναι, επιθεωρητά;» «Έχει μετά βεβαιότητας ανακατευθεί αρκετές φορές,» απάντησε ο επιθεωρητής συγκρατημένα. «Οι μέθοδοι του είναι ασυνήθιστες, αναμφίβολα, όπως και οι δικές μου. Οι ασυνήθιστες είναι χρήσιμες ορισμένες φορές, ξέρεις. Εσύ, επί παραδείγματι, με την υποχρεωτική προειδοποίηση πως ό,τι πει θα χρησιμοποιηθεί εναντίον του, δεν θα μπορούσες ποτέ να μπλοφάρεις εκείνον τον κακούργο σε ότι ουσιαστικά υπήρξε μια ομολογία.» «Πιθανόν όχι. Μα ασχέτως τα καταφέρνουμε εξίσου, κύριε Χολμς. Μην φαντάζεσαι πως δεν σχηματίσαμε τη δική μας άποψη σχετικά με αυτή την υπόθεση, και πως δεν θα τον τσακώναμε τον άνθρωπο μας. Να μας συγχωρείς που νοιώθουμε άσχημα όταν ορμάς μέσα με μεθόδους που δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, και κλέβοντας μας έτσι τα εύσημα.» «Δεν θα υπάρξει καμία τέτοια κλοπή, ΜακΚίνον. Σε διαβεβαιώνω πως θα εξαφανιστώ από εδώ κι έπειτα, και όσο για τον Μπάρκερ, δεν έχει κάνει τίποτα εκτός από αυτά που του είπα.» Ο επιθεωρητής έδειξε σημαντικά ανακουφισμένος.
- 229 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Πολύ ωραίο εκ μέρους σου, κύριε Χολμς. Έπαινοι ή κατακρίσεις ελάχιστα σημαίνουν για σένα, μα είναι εξαιρετικά δύσκολο για μας όταν οι εφημερίδες αρχίζουν να κάνουν ερωτήσεις.» «Ακριβώς. Μα ασχέτως, το βέβαιο είναι πως θα κάνουν ερωτήσεις, έτσι θα ήταν εξίσου καλό να λάβουν απαντήσεις. Τι θα πεις, επί παραδείγματι, όταν ο ευφυής και τολμηρός δημοσιογράφος σε ρωτήσει ποια ήταν ακριβώς τα στοιχεία τα οποία εγείραν τις υποψίες σου, και εντέλει επιβεβαίωσαν τις πεποιθήσεις όσον αφορά τα πραγματικά γεγονότα;» Ο επιθεωρητής έδειξε προβληματισμένος. «Καταπώς φαίνεται δεν έχουμε ακόμη κάποια χειροπιαστά στοιχεία, κύριε Χολμς. Λες πως ο κρατούμενος, υπό την παρουσία τριών μαρτύρων, πρακτικά ομολόγησε επιχειρώντας να αυτοκτονήσει, πως είχε δολοφονήσει τη σύζυγο του και τον εραστή της. Τι άλλα στοιχεία έχεις;» «Κανόνισες μια έρευνα;» «Τρείς αστυνομικοί είναι καθοδόν.» «Τότε σύντομα θα έχεις το σαφέστερο στοιχείο όλων. Τα σώματα δεν θα είναι πολύ μακριά. Ψάξτε στα κελάρια και τον κήπο. Δεν θα πάρει πολύ να ανασκάψετε τα πιο πιθανά μέρη. Αυτό το σπίτι είναι παλαιότερο από τα υδραυλικά Θα πρέπει να υπάρχει κάποιο παρατημένο πηγάδι κάπου. Δοκιμάστε εκεί την τύχη σας.» «Μα πως γνώριζες για αυτό, και πως έγινε;» «Θα σου δείξω πρώτα πως έγινε, κι έπειτα θα σου παραθέσω την εξήγηση που σου οφείλεται, και ακόμη περισσότερο προς τον πολυβασανισμένο φίλο από δω, που υπήρξε πολύτιμος καθόλη τη διάρκεια. Μα, πρώτα, θα σας δώσω μια ιδέα από τον τρόπο σκέψης εκείνου του άντρα. Είναι υπερβολικά ασυνήθιστος— τόσο πολύ που σκέφτομαι πως ο προορισμός του είναι πιθανότατα το Μπρόαντμουρ παρά το ικρίωμα. Έχει, σε υπερβολικό βαθμό, το είδος του μυαλού που κάποιος συνδυάζει με τη μεσαιωνική Ιταλική φύση παρά με το σύγχρονο Βρετανό. Ήταν ένας συφοριασμένος τσιγκούνης που έκανε τη γυναίκα του τόσο δυστυχισμένη από την ευτελή - 230 -
Arthur Conan Doyle του συμπεριφορά ώστε και εκείνη ήταν ώριμη ως θύμα για έναν τυχοδιώκτη. Ένας τέτοιος εμφανίστηκε στη σκηνή στο άτομο του γιατρού που έπαιζε σκάκι. Ο Άμπερλι διέπρεπε στο σκάκι— ένας βαθμός, Γουώτσον, ενός δολοπλόκου μυαλού. Όπως όλοι οι τσιγκούνηδες, ήταν ζηλιάρης ως άνθρωπος, και η ζήλια του κατέστη ως μια ξέφρενη μανία. Σωστά ή λάθος, υποπτευόταν κάποιο ένοχο μυστικό. Αποφάσισε να πάρει την εκδίκηση του, και τη σχεδίασε με διαβολική πανουργία. Ελάτε δω!» Ο Χολμς μας οδήγησε μέσα στο διάδρομο με τόση σιγουριά σαν να είχε ζήσει στο σπίτι και σταμάτησε στην ανοικτή πόρτα του θησαυροφυλακίου. «Πούφ! Τι απαίσια μυρωδιά μπογιάς!» είπε ο επιθεωρητής. «Αυτή ήταν και η πρώτη μας ένδειξη,» είπε ο Χολμς. «Να ευχαριστείς την παρατηρητικότητα του δόκτωρ Γουώτσον για αυτό, αν κι απέτυχε να προβεί στον συσχετισμό. Με έθεσε επί τα ίχνη. Γιατί κάποιος θα έπρεπε, μια τέτοια στιγμή, να γεμίζει το σπίτι με έντονες μυρωδιές; Προφανώς, για να καλύψει κάποιες άλλες οσμές τις οποίες επιθυμούσε να καλύψει— κάποια ένοχη οσμή η οποία θα προκαλούσε υποψίες. Κατόπιν ήρθε η ιδέα ενός δωματίου σαν κι αυτό που βλέπεις εδώ με σιδερένια πόρτα και ρολό— ένα ερμητικά σφαλιστό δωμάτιο. Βάλε αυτά τα δυο στοιχεία μαζί, και πού οδηγούν; Κατάφερα να το προσδιορίσω μόνο εξετάζοντας το σπίτι προσωπικά. Ήμουν ήδη βέβαιος πως η υπόθεση ήταν σοβαρή, γιατί είχα εξετάσει τον πίνακα στο ταμείο του θεάτρου Χέιμαρκετ— άλλη μια από τις επιτυχίες του δόκτωρ Γουώτσον— και είχα επιβεβαιώσει πως ούτε η τριάντα ούτε και η τριάντα-δύο της δεύτερης σειράς στου άνω θεωρείου ήταν κατειλημμένες εκείνη τη νύχτα. Επομένως, ο Άμπερλι δεν είχε βρεθεί στο θέατρο, και το άλλοθι γκρεμίστηκε καταγής. Έκανε ένα μεγάλο λάθος όταν επέστρεψε στο δαιμόνιο φίλο μου να παρατηρήσει τον αριθμό της θέσης που είχε κλείσει για τη σύζυγο του. Τώρα εγέρθηκε το ερώτημα του πως θα κατάφερνα να εξετάσω το σπίτι. Έστειλα τον
- 231 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς πράκτορα μου στο πλέον απίθανο χωριό που μπορούσα να σκεφθώ, και προσκάλεσα τον άνθρωπο μου σε μια τέτοια ώρα που δεν υπήρχε πιθανότητα να μπορεί να επιστρέψει. Για να αποτρέψω κάθε αποτυχία, ο δόκτωρ Γουώτσον τον συνόδευσε. Το όνομα του καλού εφημέριου το πήρα, φυσικά, από το Crockford. Είναι ξεκάθαρη η παράθεση όλων αυτών;» «Είναι αριστούργημα,» είπε ο επιθεωρητής με φωνή γεμάτη δέος. «Δίχως να υπάρχει ο φόβος διακοπής προχώρησα στη διάρρηξη της οικίας. Η διάρρηξη υπήρξε ανέκαθεν ένα εναλλακτικό επάγγελμα αν είχα θελήσει να το υιοθετήσω, και ελάχιστα αμφιβάλω πως δεν θα ‘χα έρθει στο προσκήνιο. Παρατηρήστε τι ανακάλυψα. Βλέπετε αυτή την σωλήνα υγραερίου κατά μήκους του σοβατεπί εδώ. Πολύ καλά. Υψώνεται στη γωνία του τοίχου, και υπάρχει μια στρόφιγγα εδώ στη στροφή. Η σωλήνα βγάζει στο θησαυροφυλάκιο, όπως μπορείτε να δείτε, και καταλήγει σε εκείνο το γύψινο ρόδο στο κέντρο της οροφής, όπου καλύπτεται από τη διακόσμηση. Αυτό το άκρο είναι διάπλατα ανοικτό. Ανά πάσα στιγμή γυρνώντας την εξωτερική στρόφιγγα το δωμάτιο θα πλημυρίσει από υγραέριο. Με πόρτα και ρολό κλειστά και τη στρόφιγγα πλήρως ανοικτή δεν θα έδινα πάνω από δυο λεπτά διατήρησης των αισθήσεων σε όποιον κλεινόταν σε εκείνο το μικρό θάλαμο. Με τι διαβολικό τέχνασμα τους παρέσυρε εκεί δεν γνωρίζω, μα μόλις βρέθηκαν μέσα από την πόρτα βρίσκονταν υπό το έλεος του.» Ο επιθεωρητής εξέτασε το σωλήνα με ενδιαφέρον. «Ένας από τους αστυνομικούς ανέφερε τη μυρωδιά υγραερίου,» είπε, «μα φυσικά το παράθυρο και η πόρτα ήταν ανοικτά τότε, και η μπογιά— ή μέρος της— είχε διαχυθεί. Είχε αρχίσει να βάφει την προηγούμενη μέρα, σύμφωνα με την ιστορία του. Μα τι έχει μετά, κύριε Χολμς;» «Λοιπόν, κατόπιν ήρθε το περιστατικό το οποίο ήταν μάλλον απροσδόκητο και για μένα. Περνούσα μέσα από το παράθυρο του κελαριού νωρίς την αυγή όταν ένοιωσα ένα χέρι στο γιακά μου, και μια φωνή είπε: ‘Τώρα, κακούργε, τι κάνεις - 232 -
Arthur Conan Doyle εδώ;’ Όταν μπόρεσα να στρέψω το κεφάλι είδα εκείνα τα χρωματιστά γυαλιά του φίλου και αντιπάλου μου, του κυρίου Μπάρκερ. Επρόκειτο για μια αλλόκοτη συνάντηση και μας έκανε και τους δυο να χαμογελάσουμε. Φαίνεται πως είχε προληφθεί από την οικογένεια του δόκτωρ Ρέι Έρνεστ για να πραγματοποιήσει μερικές έρευνες και είχε καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα όσον αφορά τη βρομοδουλειά. Είχε παρακολουθήσει το σπίτι για μερικές μέρες και είχε εντοπίσει το δόκτωρ Γουώτσον ως έναν από τους εμφανώς ύποπτους τύπους που είχαν επισκεφθεί το μέρος. Δύσκολα μπορούσε μα συλλάβει τον Γουώτσον, μα όταν είδε κάποιον να σκαρφαλώνει έξω από το παράθυρο του κελαριού έφτασε το όριο της αυτοσυγκράτησης του. Φυσικά του ανέφερα πως είχε το ζήτημα και συνεχίσαμε την υπόθεση μαζί.»
«Γιατί μαζί του; Γιατί όχι με μας;» «Επειδή είχα στο μυαλό να πραγματοποιήσω εκείνη την μικρή δοκιμασία η οποία απαντήθηκε τόσο αξιοθαύμαστα. Φοβάμαι πως δεν θα ‘χατε φτάσει μέχρι εκεί.» Ο επιθεωρητής χαμογέλασε.
- 233 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Καλώς, ίσως όχι. Αντιλαμβάνομαι, πως έχω το λόγο σας, κύριε Χολμς, πως θα βγείτε από την υπόθεση τώρα που μας παραδώσατε όλα τα συμπεράσματα σας.» «Ασφαλώς, πάντοτε έτσι συνηθίζω να κάνω.» «Λοιπόν, εν ονόματι του Σώματος σας ευχαριστώ. Δείχνει μια ξεκάθαρη υπόθεση, όπως την έθεσες, και δεν θα υπάρξει κάποια δυσκολία όσον αφορά τα σώματα.» «Θα σας δείξω ένα μικρό μακάβριο στοιχείο,» είπε ο Χολμς, «και είμαι βέβαιος πως κι ο ίδιος ο Άμπερλι ποτέ δεν το παρατήρησε. Θα έχεις αποτελέσματα, επιθεωρητά, τοποθετώντας πάντα τον εαυτό σου στη θέση του άλλο, και σκεφτόμενος τι θα έκανες εσύ στη θέση του. Χρειάζεται λίγη φαντασία, μα αποδίδει. Τώρα, θα υποθέσουμε πως ήσουν κλεισμένος στο μικρό δωμάτιο, είχες δυο λεπτά ζωής, μα ήθελες να πατσίσεις με το δαίμονα που πιθανόν σε περιγελούσε από την άλλη μεριά της πόρτας. Τι θα έκανες;» «Θα έγραφα ένα μήνυμα.» «Ακριβώς. Θα ήθελες να πεις στον κόσμο πώς πέθανες. Μάταιο να γράψεις σε χαρτί. Θα το πρόσεχε. Αν έγραφες στον τοίχο κάποιος ίσως να ακουμπούσε πάνω του. Τώρα, δες εδώ! Μόλις πάνω από το σοβατεπί είναι γραμμένο με μοβ ανεξίτηλο μελάνι: ‘Εμείς—’ Αυτό είναι όλο.» «Τι συμπεραίνεις από αυτό;» «Λοιπόν, είναι μόλις ένα πόδι από το πάτωμα. Ο φουκαράς ήταν στο πάτωμα πεθαίνοντας όταν το έγραψε. Έχασε τις αισθήσεις του πριν μπορέσει να τελειώσει.» «Έγραφε, ‘Εμείς δολοφονηθήκαμε.’» «Έτσι διαβάζεται. Αν βρεις έναν ανεξίτηλο στυλό πάνω στο σώμα—» «Θα το αναζητήσουμε, να ‘σαι σίγουρος. Μα εκείνοι οι τίτλοι; Σαφώς δεν υπήρξε καμία ληστεία. Και ωστόσο είχε όντως εκείνους τους τίτλους. Το εξακριβώσαμε.» «Να είσαι βέβαιος πως τους έχει κρύψει σε ασφαλές μέρος. Όταν η όλη ιστορία του ζευγαριού που κλέφτηκε θα είχε ξεχαστεί, τότε όλος αιφνιδίως θα τους ανακάλυπτε και θα
- 234 -
Arthur Conan Doyle ανακοίνωνε πως το ένοχο ζευγάρι ενέδωσε κι έστειλε πίσω τη λεία ή πως τους είχαν πέσει φεύγοντας.» «Το βέβαιο είναι πως προέβλεψες κάθε δυσκολία,» είπε ο επιθεωρητής. «Φυσικά, ήταν υποχρεωμένος να μας καλέσει, μα το ότι θα ερχόταν σε σένα, δεν μπορώ να το καταλάβω.» «Καθαρή επίδειξη!» απάντησε ο Χολμς. «Ένοιωσε τόσο έξυπνος και τόσο σίγουρος για τον εαυτό του ώστε φαντάστηκε πως κανείς δεν τον άγγιζε. Θα έλεγε προς κάθε καχύποπτο γείτονα. ‘Δες τα βήματα που έκανα. Δεν συμβουλεύτηκα μόνο την αστυνομία αλλά ακόμη και τον Σέρλοκ Χολμς.’» Ο επιθεωρητής γέλασε. «Οφείλουμε να σου συγχωρήσουμε το ‘ακόμη,’ κύριε Χολμς,» είπε, «είναι από τις πιο επιδέξιες δουλειές που μπορώ να θυμηθώ.» Κάνα δυο μέρες αργότερα ο φίλος μου πέταξε ένα αντίγραφο του δεκαπενθήμερου Παρατηρητή του Βορείου Σάρεϋ. Κάτω από μια σειρά εντυπωσιακών τίτλων που άρχισαν με το ‘Ο τρόμος του Καταφυγίου’ και τελείωναν με το ‘Έξοχη Αστυνομική Έρευνα,’ υπήρχε μια πυκνή στήλη που κατέθετε την πρώτη συμπερασματική αναφορά της υπόθεσης. Η καταληκτική παράγραφος τυπικά χαρακτηρίζει το σύνολο. Έχει ως εξής: Η αξιοσημείωτη οξύνοια με την οποία ο επιθεωρητής ΜακΚίνον συμπέρανε από τη μυρωδιά της μπογιάς πως κάποια άλλη οσμή, εκείνη του υγραερίου, επί παραδείγματι, ίσως να καλυπτόταν · το τολμηρό συμπέρασμα πως το θησαυροφυλάκιο ίσως επίσης να ήταν ο θάλαμος θανάτου, και η ακόλουθη έρευνα που οδήγησε στην ανακάλυψη των σωμάτων σε ένα παρατημένο πηγάδι, που είχε έξυπνα συγκαλυφθεί από ένα σκυλόσπιτο, θα παραμείνει στην ιστορία του εγκλήματος ως ένα λαμπρό παράδειγμα της ευφυΐας των επαγγελματικών επιθεωρητών μας.
- 235 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Για δες, για δες, ο ΜακΚίνον είναι ένας πρώτος τύπος,» είπε ο Χολμς με ένα συγκαταβατικό χαμόγελο. «Καταχώρησε το στα αρχεία, Γουώτσον. Κάποια μέρα η πραγματική ιστορία πρέπει να ειπωθεί.»
- 236 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια των Τριών Αετωμάτων Δεν πιστεύω πως κάποια από τις περιπέτειες μου με τον Σέρλοκ Χολμς άνοιξε τόσο απότομα, ή τόσο δραματικά, όσο εκείνη που συνδυάζω με τα Τρία Αετώματα. Δεν είχα δει τον Χολμς για κάποιες μέρες και δεν είχα ιδέα για το νέο κανάλι στο οποίο διοχετεύονταν όλες οι δραστηριότητες του. Ήταν σε διάθεση για κουβέντα εκείνο το πρωί, ωστόσο, και με είχε βάλει να κάτσω στη φθαρμένη χαμηλή πολυθρόνα από τη μια πλευρά του τζακιού, ενώ εκείνος είχε κουρνιάσει με την πίπα στο στόμα επί της απέναντι καρέκλας, όταν ο επισκέπτης μας ήρθε. Αν έλεγα πως ένας αγριεμένος ταύρος είχε έρθει τότε θα έδινα μια σαφέστερη εντύπωση του τι συνέβη. Η πόρτα είχε ανοίξει απότομα και ένας τεράστιος νέγρος είχε ορμήσει μέσα στο δωμάτιο. Θα μπορούσε να είναι μια κωμική φιγούρα αν δεν ήταν τόσο τρομερός, γιατί ήταν ντυμένος με ένα ανοικτό γκρίζο κουστούμι με μια άνετη γραβάτα στο χρώμα του σολομού. Το φαρδύ του πρόσωπο και η επίπεδη μύτη του ήταν προτεταμένα, καθώς τα βαρύθυμα μαύρα μάτια του, με μια λάμψη κακίας να καίει εντός τους, στράφηκαν από τον έναν στο άλλο. «Ποιος από σας, κύριοι, είναι ο κυρ’ς Χολμς;» ρώτησε. Ο Χολμς σήκωσε την πίπα του με ένα νωχελικό χαμόγελο. «Α, εσύ είσαι;» είπε ο επισκέπτης μας, ερχόμενος με ένα δυσάρεστα ύπουλο περπάτημα γύρω από τη γωνία του τραπεζιού. «Άκου δω, κυρ Χολμς, κράτα τα χέρια σου μακριά από τις δουλειές των άλλων. Άσε τον κόσμο να - 237 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς φροντίζει τις δικές του δουλειές. Το ‘πιασες κυρ Χολμς;» «Συνέχισε να μιλάς,» είπε ο Χολμς. «Καλά είναι.» «Α! Καλά είναι, ε;» μούγκρισε ο άγριος. «Δεν δεν θα είναι τόσο καταραμένα καλά αν χρειαστεί να σε κοντύνω κομμάτι. Έχω συναντήσει το σινάφι σου και παλιότερα, και δεν ήταν καλά όταν είχε τελειώσει μαζί τους. Δες αυτό, κυρ Χολμς!» Έφερε μια πελώρια ροζιασμένη γροθιά κάτω από τη μύτη του φίλου μου. Ο Χολμς την εξέτασε προσεκτικά με αέρα μεγάλου ενδιαφέροντος. «Έτσι γεννήθηκες;» ρώτησε. «Ή προήλθε από τη ζέστη;» Ίσως να ήταν η παγερή ψυχραιμία του φίλου μου, ή ίσως να ήταν ο ελαφρύς θόρυβος τον οποίο έκανα καθώς σήκωσα το σκαλιστήρι. Εν πάση περιπτώσει, η συμπεριφορά του επισκέπτη μας έγινε λιγότερο επιδεικτική. «Λοιπόν, εγώ την προειδοποίηση στην έδωσα,» είπε. «Έχω ένα φίλο που ενδιαφέρεται έξω στο Χάροου 38— ξέρεις τι εννοώ— και δεν θέλει να σε έχει να χώνεσαι στις δουλειές του. Το ‘πιασες; Δεν είσαι ο νόμος, κι ούτε κι εγώ είμαι ο νόμος, και αν έρθεις θα ‘μαι κι εγώ εκεί. Μη το ξεχνάς.» «Ήθελα να σε συναντήσω εδώ και καιρό,» είπε ο Χολμς. «Δεν θα σου ζητήσω να κάτσεις, γιατί δεν μου αρέσει η βρώμα σου, μα δεν είσαι ο Στήβ Ντίξι ο μαντράχαλος;» «Αυτό είναι το όνομα μου, κυρ Χολμς, και θα στο μάθω καλά αν μου βγάζεις γλώσσα.» «Είναι ασφαλώς το τελευταίο που χρειάζεσαι,» είπε ο Χολμς,» κοιτάζοντας το αποκρουστικό στόμα του επισκέπτη μας. «Μα ήταν ο φόνος του νεαρού Πέρκινς έξω από το Μπαρ Χολμπορν— Πώς! Δεν φεύγεις;» Ο νέγρος είχε τιναχτεί πίσω, και το πρόσωπο του ήταν βαρύ. «Δεν θα ακούσω άλλες τέτοιες κουβέντες,» είπε. «Τι έχω ‘γω να κάνω με κείνον τον Πέρκινς, κυρ Χολμς; Εγώ έκανα εξάσκηση στο ρινγκ του Μπούλ στο Μπίρμινχαμ όταν αυτό το αγόρι πήγε κι έμπλεξε σε μπελάδες.» 38
[ out Harrow way]
- 238 -
Arthur Conan Doyle «Ναι, θα το πεις αυτό στο δικαστή, Στηβ,» είπε ο Χολμς. «Σας παρακολουθούσα εσένα και τον Μπάρνι Στόκντειλ—» «Θεός φυλάξει! Κυρ Χολμς—» «Αρκετά. Σταμάτα το. Θα σε βρω όταν το θελήσω.» «Καλημέρα, κυρ Χολμς. Ελπίζω να μη κρατάς κακία για τούτη την απλή επίσκεψη;» «Θα σου κρατήσω εκτός κι αν μου πεις ποιος σε έστειλε.» «Μα, δεν υπάρχει τίποτα μυστικό για αυτό, κυρ Χολμς. Ήταν ο ίδιος κύρης που μόλις ανέφερες.» «Και ποιος τον έβαλε να το κάνει;» «Ο θεός μάρτυρας μου, δεν ξέρω, κυρ Χολμς. Λέει μόνο, ‘Στηβ, πήγαινε δες τον κύριο Χολμς, και πες πως η ζωή του δεν στέκει καλά αν κατέβει στο Χάροου.’ Αυτή είναι η μόνη αλήθεια.» Δίχως να περιμένει για κάποια περαιτέρω ερώτηση, ο επισκέπτης μας βγήκε απότομα από το δωμάτιο σχεδόν τόσο βιαστικά όσο είχε μπει. Ο Χολμς τίναξε τη στάχτη από την πίπα σου με ένα ήρεμο γέλιο. «Χαίρομαι που δεν αναγκάστηκες να του σπάσεις το μαλλιαρό του κεφάλι, Γουώτσον. Παρατήρησα τη μανούβρα σου με το σκαλιστήρι. Μα πρόκειται όντως για έναν μάλλον άκακο τύπο, ένα μεγαλόσωμο μυώδες, ανόητο, νταή, και ο οποίος εύκολα δειλιάζει, όπως είδες. Είναι από τη συμμορία του Σπένσερ Τζων και έχει λάβει μέρος σε κάποια βρομοδουλειά τελευταία την οποία ίσως να ξεκαθαρίσω όταν βρω το χρόνο. Ο άμεσος εντολέας του, ο Μπάρνι είναι ένα περισσότερο δαιμόνιο άτομο. Ειδικεύονται σε ξυλοδαρμούς, εκφοβισμούς, και τα τοιαύτα. Αυτό που θέλω να μάθω είναι, ποιος βρίσκεται πίσω τους στην προκειμένη περίπτωση;» «Μα γιατί να θέλουν να σε εκφοβίσουν;» «Πρόκειται για αυτή την υπόθεση του Χάροου Γουέλντ. Ήταν αποφασιστική στο να με κάνει να ερευνήσω το ζήτημα, γιατί αν αξίζει τον κόπο να μπει κάποιος σε τόσους μπελάδες, τότε πρέπει να κρύβεται κάτι εκεί.» «Μα τι είναι;»
- 239 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Επρόκειτο να σου πω όταν είχαμε αυτή την κωμική ανάπαυλα. Εδώ είναι το σημείωμα της κυρίας Μάμπερλι. Αν θέλεις να έρθεις μαζί μου θα της τηλεγραφήσουμε και θα ξεκινήσουμε για εκεί αμέσως.» ΑΓΑΠΗΤΕ ΚΥΡΙΕ ΣΕΡΛΟΚ ΧΟΛΜΣ [διάβασα]: Είχα μια τέτοια διαδοχή περίεργων περιστατικών τα οποία μου συνέβησαν σε σχέση με αυτό το σπίτι, και θα εκτιμούσα πολύ τη συμβουλή σας. Θα με βρείτε σπίτι οποιαδήποτε ώρα αύριο. Το σπίτι βρίσκεται εντός μικρής απόστασης από το σταθμό του Γουέλντ. Πιστεύω πως ο μακαρίτης ο σύζυγος μου, ο Μόρτιμερ Μάμπερλι, υπήρξε ένας από τους πρώτους σας πελάτες. Μετά τιμής, ΜΑΙΡΗ ΜΑΜΠΕΡΛΙ. Η διεύθυνση ήταν «Τα Τρία Αετώματα, Χάροου Γουέλντ.» «Λοιπόν αυτό ήταν!» είπε ο Χολμς. «Και τώρα, αν διαθέτεις το χρόνο, Γουώτσον, ας ξεκινήσουμε.» Ένα σύντομο σιδηροδρομικό ταξίδι, και μια συντομότερη αμαξάδα, μας έφερε στο σπίτι, μια έπαυλη από τούβλο και ξύλο η οποία υψωνόταν σε ένα χέρσο λιβάδι. Τρείς μικρές προεξοχές πάνω από τα ψηλότερα παράθυρα έκαναν μια άτονη προσπάθεια να δικαιολογήσουν το όνομα του. Πίσω του υπήρχε ένα μελαγχολικό δασύλλιο, με μικρά πεύκα, και η όλη εικόνα του μέρους ήταν άθλια και καταθλιπτική. Εντούτοις, βρήκαμε πως το σπίτι ήταν καλά επιπλωμένο, και η κυρία που μας υποδέχτηκε ήταν μια πλέον αξιαγάπητη ηλικιωμένη, που έφερε κάθε ένδειξη φινέτσας και πνευματικής καλλιέργειας. «Θυμάμαι το σύζυγο σας καλά, μαντάμ,» είπε ο Χολμς, «μολονότι πάνε κάποια χρόνια από τότε που έκανε χρήση των υπηρεσιών μου για κάποιο ασήμαντο ζήτημα.» - 240 -
Arthur Conan Doyle «Ενδεχομένως να γνωρίζετε καλύτερα το όνομα του γιου μου, του Ντάγκλας.» Ο Χολμς την κοίταξε με μεγάλο ενδιαφέρον. «Τρομάρα μου! Μήπως είστε η μητέρα του Ντάγκλας Μάμπερλι; Τον γνώριζα ελάχιστα. Μα φυσικά ολόκληρο το Λονδίνο τον γνώριζε. Τι υπέροχο πλάσμα που ήταν; Που βρίσκεται τώρα;» «Νεκρός, κύριε Χολμς, νεκρός! Ήταν διπλωματικός επιτετραμμένος στη Ρώμη, και πέθανε εκεί από πνευμονία τον περασμένο μήνα.» «Λυπούμαι! Κανείς δεν θα μπορούσε να συνδυάσει το θάνατο με έναν τέτοιο άνθρωπο. Ποτέ δεν γνώρισα κάποιον που ήταν τόσο απίστευτα ζωντανός. Ζούσε έντονα— με κάθε ίνα του κορμιού του!» «Υπερβολικά έντονα, κύριε Χολμς. Υπήρξε και η καταστροφή του. Τον θυμάστε όπως ήταν— αεράτος και λαμπρός. Δεν είδατε το κυκλοθυμικό, σκυθρωπό, μελαγχολικό πλάσμα στο οποίο κατάντησε. Η καρδιά του ήταν τσακισμένη. Σε έναν και μόνο μήνα είδα τον επιβλητικό γιό μου να μετατρέπεται σε έναν κουρελιασμένο κυνικό άνθρωπο.» «Μια ερωτική ιστορία— κάποια γυναίκα;» «Ή ένας φίλος. Βασικά, δεν σας κάλεσα για να μιλήσουμε για το καημένο το παλικάρι μου, κύριε Χολμς.» «Ο δόκτωρ Γουώτσον κι εγώ είμαστε στην υπηρεσία σας.» «Υπήρξαν ορισμένα ιδιαιτέρως περίεργα περιστατικά. Ζω σε τούτο το σπίτι για περισσότερο από έναν χρόνο πλέον, και καθώς επιθυμούσα να ζήσω μια αποτραβηγμένη ζωή έχω συναντήσει ελάχιστα τους γείτονες μου. Προ τριών ημερών δέχτηκα την επίσκεψη ενός άντρα που είπε πως ήταν κτηματομεσίτης. Είπε πως το σπίτι θα ταίριαζε απολύτως σε έναν πελάτη του, και πως αν το πουλούσα τα χρήματα δεν αποτελούσαν πρόβλημα. Μου φάνηκε εξαιρετικά περίεργο μιας και υπάρχουν αρκετά άδεια σπίτια στην αγορά τα οποία εμφανίζονταν να πληρούν εξίσου τις προϋποθέσεις, μα φυσικά ενδιαφέρθηκα για τα λεγόμενα του. Επομένως
- 241 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κατονόμασα το τίμημα το οποίο ήταν πεντακόσιες λίρες παραπάνω από όσες έδωσα. Εκείνος αμέσως συμφώνησε με την προσφορά, μα πρόσθεσε πως ο πελάτης του επιθυμούσε να αγοράσει επίσης την επίπλωση και αν μπορούσα να κατονομάσω ένα τίμημα επ’ αυτής. Ορισμένα από αυτά τα έπιπλα προέρχονται από το παλιό μου σπίτι, και είναι, όπως βλέπετε, εξαιρετικά καλά, έτσι κατονόμασα ένα καλό στρογγυλό ποσό. Και προς αυτό επίσης συμφώνησε αμέσως. Ήθελα ανέκαθεν να ταξιδέψω, και η διαπραγμάτευση ήταν τόσο καλή που όντως φάνηκε πως θα ήμουν άνετη για το υπόλοιπο της ζωής μου.» «Χθες ο άντρας έφθασε με τη συμφωνία καταγεγραμμένη. Ευτυχώς την έδειξα στον κύριο Σάτρο, το δικηγόρο μου, ο οποίος ζει στο Χάροου. Εκείνος μου είπε, ‘Είναι ένα ιδιαιτέρως περίεργο έγγραφο. Έχετε επίγνωση πως αν υπογράψετε δεν μπορείτε να πάρετε τίποτα από το σπίτι— ούτε καν τα προσωπικά σας αντικείμενα;’ Όταν ο άντρας ήρθε το απόγευμα του το υπέδειξα, και είπα πως σκόπευα να πουλήσω μόνο την επίπλωση.» «‘Όχι, όχι, τα πάντα,’ είπε εκείνος.» «‘Μα τα ρούχα μου; Τα κοσμήματα μου;’» «’Καλώς, καλώς, ορισμένες υπαναχωρήσεις μπορούν να γίνουν για τα προσωπικά σας αντικείμενα. Μα τίποτα δεν θα βγει από το σπίτι δίχως να ελεγχθεί. Ο πελάτης μου είναι αρκετά φιλελεύθερος άνθρωπος, μα έχει τις ιδιομορφίες του και τους τρόπους του στο πως θα γίνεται κάτι. Είναι όλα ή τίποτα για εκείνον.’» «‘Τότε οφείλεται να ισχύσει το τίποτα,’ είπα εγώ. Και εκεί απέμεινε το θέμα, μα το όλο ζήτημα μου φάνηκε τόσο ασύνηθες ώστε σκέφτηκα—» Εδώ είχαμε μια ιδιαίτερη ασυνήθιστη διακοπή. Ο Χολμς ύψωσε το χέρι του να σιωπήσουμε. Κατόπιν κινήθηκε γοργά διασχίζοντας το δωμάτιο, άνοιξε απότομα την πόρτα, και τράβηξε μέσα μια μεγαλόσωμη, λιπόσαρκη γυναίκα την οποία είχε πιάσει από τον ώμο. Εκείνη μπήκε
- 242 -
Arthur Conan Doyle παλεύοντας άγαρμπα σαν κάποιο τεράστιο άχαρο κοτόπουλο, αρπαγμένο και κακαρίζοντας, από τν φωλιά του.»
«Αφήστε με ήσυχη! Τι κάνετε εκεί;» στρίγγλισε. «Μα, Σούζαν, τι σημαίνει αυτό;» «Βασικά, κυρία, ερχόμουν να ρωτήσω αν οι επισκέπτες θα έμεναν για φαγητό όταν αυτός ο άντρας όρμησε πάνω μου.» «Την αφουγκραζόμουν για τα προηγούμενα πέντε λεπτά, μα δεν ήθελα να διακόψω την πλέον ενδιαφέρουσα αφήγηση σας. Λιγάκι ασθματική, Σούζαν, έτσι; Ανασαίνεις κάπως πιο βαριά για αυτού του είδους τη δουλειά.» Η Σούζαν έστρεψε ένα χολωμένο μα έκπληκτο πρόσωπο επί του ανθρώπου που την είχε αιχμαλωτίσει. «Ποιος ‘σαι συ, όπως και να ‘χει, και ποιο δικαίωμα έχεις να με σέρνεις έτσι;» «Απλώς επιθυμούσα να κάνω μια ερώτηση υπό την παρουσία σου. Μήπως, κυρία Μάμπερλι, αναφέρατε σε κάποιον πως θα μου γράφατε για να με συμβουλευτείτε;» «Όχι, κύριε Χολμς, δεν το ανέφερα.» «Ποιος ταχυδρόμησε το γράμμα σας;» «Η Σούζαν.» - 243 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Ακριβώς. Τώρα, Σούζαν, σε ποιόν ήταν που έγραψες ή έστειλες μήνυμα για να πεις πως η κυρία σου ζητούσε τη συμβουλή μου;» «Ψέματα. Δεν έστειλα κανένα μήνυμα.» «Έλα, Σούζαν, οι ασθματικοί ίσως να μην ζήσουν αρκετά, ξέρεις. Είναι πολύ κακό να λες ψεματάκια. Σε ποιον το είπες;» «Σούζαν!» φώναξε η κυρία, «θεωρώ πως είσαι μια καταδικαστέα, δόλια γυναίκα. Θυμάμαι τώρα πως σε είδα να μιλάς με κάποιον πάνω από τον φράκτη.» «Ήταν δική μου δουλειά, είπε η γυναίκα χολωμένα. «Αν υποθέσουμε πως σου λέω ότι ήταν ο Μπάρνι Στόκντεϊλ εκείνος στον οποίο μίλησες;» είπε ο Χολμς. «Βασικά, αν το ξέρεις, τότε γιατί με ρωτάς εμένα;» «Δεν ήμουν βέβαιος, μα πλέον γνωρίζω. Λοιπόν τώρα, Σούζαν, θα έχεις δέκα λίρες αν μου πεις ποιος βρίσκεται πίσω από τον Μπάρνι.» «Κάποιος που θα μπορούσε να σκάσει χίλιες λίρες για κάθε δέκα που ΄χεις εσύ.» «Ώστε ένας πλούσιος άντρας; Όχι; Χαμογέλασες— μια πλούσια γυναίκα. Τώρα που φτάσαμε ως εκεί, μπορείς άνετα να δώσεις το όνομα και να κερδίσεις το δεκάλιρο σου.» «Πρώτα θα σε δω στην κόλαση.» «Ω, Σούζαν! Αθυροστομίες!» «Εγώ την κοπανάω από εδώ. Αρκετά σας ανέχτηκα όλους. Θα στείλω για το μπαούλο μου αύριο.» Έκανε βιαστικά για την πόρτα. «Αντίο, Σούζαν. Καλή υλική παρηγοριά 39… Λοιπόν,» συνέχισε, αλλάζοντας στη στιγμής από τη ζωντάνια στην σοβαρότητα μόλις η πόρτα έκλεισε πίσω από την αναψοκοκκινισμένη και θυμωμένη γυναίκα, «αυτή η σπείρα είναι σοβαρή υπόθεση. Δείτε πόσο στενά παίζουν το παιχνίδι. Το γράμμα σας προς εμένα είχε ταχυδρομική σήμανση 10 Μ.Μ. Και ωστόσο η Σούζαν ενημερώνει τον Μπάρνι. Ο Μπάρνι έχει το [Σ.τ.Μ] Paregoric is the stuff… Προσβλητικό σχόλιο του Χολμς προς την υπηρέτρια.
39
- 244 -
Arthur Conan Doyle χρόνο να πάει στο εργοδότη του και να πάρει οδηγίες, εκείνος ή εκείνη— κλίνω προς το τελευταίο από το χαμόγελο της Σούζαν όταν σκέφτηκε πως έκανα γκάφα— καταστρώνει ένα σχέδιο. Ο μαύρος Στηβ καλείται, και εγώ δέχομαι τη σύσταση να απέχω στις έντεκα η ώρα το επόμενο πρωί. Αυτή είναι γρήγορη δουλειά, ξέρετε.» «Μα τι θέλουν;» «Ναι, αυτό είναι το ερώτημα. Ποιος είχε το σπίτι πριν από εσάς;» «Ένας συνταξιούχος καπετάνιος ονόματι Φέργκιουσον.» «Κάτι το αξιοσημείωτο σχετικά με αυτόν;» «Τίποτα που να άκουσα.» «Αναρωτιέμαι αν θα μπορούσε να έχει θάψει κάτι. Φυσικά, όταν ο κόσμος θάβει ένα θησαυρό στις μέρες μας το κάνουν στο Ταχυδρομικό ταμιευτήριο. Μα πάντα υπάρχει και κάποιος τρελός. Θα ήταν πολύ βαρετός ο κόσμος δίχως αυτούς. Αρχικά σκέφτηκα πως κάτι πολύτιμο είχε θαφτεί. Μα γιατί, στην προκειμένη περίπτωση, να θέλουν την επίπλωση σας; Δεν τυγχάνει να έχετε κάποιον Ραφαήλ 40, είτε μια πρώτη έκδοση του Σαίξπηρ δίχως να το γνωρίζετε;» «Όχι, δεν νομίζω πως έχω κάτι σπανιότερο από ένα σερβίτσιο τσαγιού της Κράουν Ντέρμπι 41. «Το οποίο ουδόλως δεν θα δικαιολογούσε όλο αυτό το μυστήριο. Επιπλέον, γιατί να μη δηλώσουν ανοικτά τι θέλουν; Αν εποφθαλμιούν το σερβίτσιο σας, μπορούν ασφαλώς να προσφέρουν ένα τίμημα για αυτό δίχως να σας εξαγοράσουν με όλα τα σέα και τα μέα. Όχι, όπως το αντιλαμβάνομαι, υπάρχει κάτι το οποίο δεν γνωρίζετε πως έχετε, και το οποίο δεν θα παραδίδατε αν το γνωρίζατε.» «Έτσι το αντιλαμβάνομαι κι εγώ,» είπα. «Λοιπόν, κύριε Χολμς, τι μπορεί να είναι;» «Για να δούμε εάν με αυτή την καθαρά διανοητική ανάλυση μπορούμε να προσεγγίσουμε κάποιο πιο ολοκλη40 41
[Σ.τ.Μ.] Ιταλός ζωγράφος της ύστερης αναγέννησης. [Wikipedia] [Σ.τ.Μ.] Παλαιά εταιρίας κατασκευής αντικειμένων πορσελάνης [Πηγή]
- 245 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς ρωμένο συμπέρασμα. Βρισκόσαστε στο σπίτι αυτό για ένα χρόνο.» «Κοντά δυο.» «Τόσο το καλύτερο. Κατά τη διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου κανείς δεν σας ζητά κάτι. Τώρα αιφνιδίως εντός τριών ή τεσσάρων ημερών δεχόσαστε επείγουσες απαιτήσεις. Τι συμπεραίνετε εξ αυτού;» «Μπορεί μονάχα να σημαίνει,» είπα, «πως το αντικείμενο, ότι κι αν είναι, έχει μόλις φθάσει στο σπίτι.» «Ρυθμίστηκε για μια ακόμη φορά,» είπε ο Χολμς. «Λοιπόν, κυρία Μάμπερλι υπάρχει κάποιον άρτι αφιχθέν αντικείμενο;» «Όχι, δεν αγόρασα τίποτε καινούργιο φέτος.» «Αλήθεια! Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Λοιπόν, νομίζω πως καλό είναι να αφήσουμε την κατάσταση να εξελιχθεί λίγο ακόμη εωσότου να έχουμε σαφείς ενδείξεις. Είναι εκείνος ο δικηγόρος ένας ικανός άνθρωπος;» «Ο κύριος Σάτρο είναι πλέον ικανός.» «Έχετε κάποια άλλη υπηρέτρια, ή υπήρχε μόνο η Σούζαν, η οποία μόλις κοπάνησε την εξώπορτα;» «Έχω μια νεαρή.» «Δοκιμάστε να πείσετε τον Σάτρο να περάσει κάνα δυο βραδιές στο σπίτι. Ίσως κατά πάσα πιθανότητα να χρειαστείτε προστασία.» «Ενάντια σε ποιον;» «Ποιος ξέρει; Το ζήτημα είναι ασφαλώς μυστηριώδες. Αν δεν γίνεται να βρω τι επιδιώκουν, οφείλω να προσεγγίσω το ζήτημα από την αντίθετη μεριά και να επιχειρήσω να βρω τον εντολέα. Μήπως εκείνος ο κτηματομεσίτης σας άφησε κάποια διεύθυνση;» «Απλώς την κάρτα του και το επάγγελμα του. ΧέινςΤζόνσον, Δημοπράτης και Εκτιμητής.» «Δεν νομίζω πως θα τον βρούμε στον κατάλογο. Οι έντιμοι επιχειρηματίες δεν αποκρύπτουν την έδρα της επιχείρησης τους. Λοιπόν, ενημερώστε με αν υπάρξει κάποια
- 246 -
Arthur Conan Doyle νέα εξέλιξη. Έχω αναλάβει την υπόθεση σας, και μπορείτε να επαναπαυθείτε πως θα την παρακολουθήσω μέχρι τέλους.» Καθώς περάσαμε τον προθάλαμο της εισόδου τα μάτια του Χολμς, τα οποία δεν έχαναν το παραμικρό, φωτίστηκαν πέφτοντας πάνω σε αρκετά μπαούλα και βαλίτσες τα οποία βρίσκονταν ακουμπισμένα σε μια γωνιά. Οι ετικέτες ξεχώριζαν πάνω τους. «‘Μιλάνο.’ ‘Λουκέρνη.’ Αυτά είναι από την Ιταλία.» «Είναι τα πράγματα του καημένου του Ντάγκλας.» «Δεν τα ανοίξατε; Πόσο καιρό τα είχατε;» «Έφθασαν την περασμένη εβδομάδα.» «Μα είπατε— μα, ασφαλώς αυτός πρέπει να είναι ο ελλείπων κρίκος. Πως ξέρουμε πως δεν υπάρχει κάτι πολύτιμο σε αυτά;» «Θα ήταν αδύνατον να υπάρχει, κύριε Χολμς. Ο καημένος ο Ντάγκλας είχε μονάχα το μισθό του και ένα ετήσιο επίδομα. Τι θα μπορούμε να έχει;» Ο Χολμς ήταν χαμένος σε σκέψεις. «Μην αργοπορείτε στιγμή, κυρία Μάμπερλι,» είπε εντέλει. «Βάλτε να ανεβάσουν πάνω τα πράγματα αυτά στο υπνοδωμάτιο σας. Εξετάστε τα το συντομότερο δυνατό και δείτε τι περιέχουν. Θα περάσω αύριο να ακούσω την αναφορά σας.»
- 247 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ήταν απολύτως εμφανές πως Τα Τρία Αετώματα βρίσκονταν υπό στενή παρακολούθηση γιατί καθώς κάναμε το γύρο του μεγάλου θάμνου στην άκρη της αλέας εκεί στη σκιά στεκόταν ο νέγρος επαγγελματίας παλαιστής. Πέσαμε πάνω του εντελώς ξαφνικά, και έμοιαζε τόσο βλοσυρή και απειλητική η φιγούρα του σε εκείνο το απόμερο σημείο. Ο Χολμς έχωσε το χέρι στην τσέπη του. «Ψάχνεις για το όπλο σου, κυρ Χολμς;» «Όχι, για το μπουκάλι με το άρωμα, Στηβ.» «Είσαι αστείος, κύριε Χολμς, έτσι;» «Δεν θα είναι αστείο για σένα, Στηβ, αν βρεθώ στο κατόπι σου. Σε προειδοποίησα εγκαίρως σήμερα το πρωί.» «Το λοιπόν, κυρ Χολμς, τέλεψα να συλλογιέμαι ότι είπες, και δεν θέλω άλλη κουβέντα για κείνη την ιστορία του κυρ Πέρκινς. ‘ποθέτω πως μπορώ να σε βοηθήσω, κυρ Χολμς, θα το κάνω.» «Καλώς, τότε, πες μου ποιος κρύβεται πίσω σου σε τούτη τη δουλειά.» «Ο θεός να με βοηθήσει! Κυρ Χολμς, σου είπα την αλήθεια νωρίτερα. Δεν ξέρω. Τα αφεντικό μου ο Μπάρνι δίνει τις διαταγές κι αυτό είναι όλο.» «Λοιπόν, απλά έχε το κατά νου, Στηβ, πως η κυρία σε τούτο το σπίτι, και καθετί υπό τη στέγη αυτή, είναι υπό την προστασία μου. Μην το ξεχάσεις.» «Εντάξει, κυρ Χολμς. Θα το θυμάμαι.» «Τον έκανα να τρομάξει πέρα για πέρα για το τομάρι του, Γουώτσον,» σχολίασε ο Χολμς καθώς συνεχίσαμε να προχωράμε. «Πιστεύω πως θα πρόδιδε τον εργοδότη του αν γνώριζε ποιος ήταν. Ήταν ευτυχές το ότι είχα κάποια γνώση των ανθρώπων του Σπένσερ Τζων, και πως ο Στηβ ήταν ένας από αυτούς. Λοιπόν, Γουώτσον, αυτή είναι μια υπόθεση για τον Λάνγκντέιλ Πάικ, και θα πάω τώρα να τον συναντήσω. Όταν επιστρέψω ίσως να είμαι περισσότερο ξεκάθαρος επί του ζητήματος.» Δεν είδα καθόλου τον Χολμς κατά τη διάρκεια της ημέρας, μα είχα μια καλή ιδέα πως την πέρασε, γιατί ο - 248 -
Arthur Conan Doyle Λάνγκντέιλ Πάικ ήταν ο άνθρωπος-βιβλίο αναφοράς επί όλων των θεμάτων κοινωνικών σκανδάλων. Αυτό το παράξενο, νωχελικό πλάσμα περνούσε όλες του τις ώρες στον εξώστη μιας λέσχης επί της οδού Σαιντ Τζέημς και ήταν τόσο λήπτης όσο και αναμεταδότης για όλα τα κουτσομπολιά της πρωτεύουσας. Έβγαζε, όπως λεγόταν, ένα τετραψήφιο εισόδημα από τις στήλες τις οποίες συνεισέφερε κάθε βδομάδα στις φυλλάδες που υπηρετούσαν τις ανάγκες ενός αδιάκριτου κοινού. Αν ποτέ, πολύ βαθιά, στα θολά βάθη της Λονδρέζικης ζωής, υπήρχε κάποιο περίεργος στρόβιλος ή κάποια κίνηση, εντοπιζόταν με αυτόματη ακρίβεια από αυτή την ανθρώπινη πυξίδα επί της επιφανείας. Ο Χολμς διακριτικά ενημέρωνε τον Λάνγκντέιλ με πληροφορίες, και περιστασιακά ενημερωνόταν με τη σειρά του. Όταν συνάντησα τον φίλο μου στο δωμάτιο του νωρίς το επόμενο πρωί, αντιλήφθηκα από τη συμπεριφορά πως όλα έβαιναν καλώς, μα εντούτοις μια πλέον δυσάρεστη έκπληξη μας ανέμενε. Έλαβε την μορφή του ακόλουθου τηλεγραφήματος. Παρακαλώ ελάτε έξω αμέσως. Έγινε διάρρηξη στο σπίτι της πελάτισσας. Η αστυνομία είναι παρούσα. ΣΑΤΡΟ Ο Χολμς σφύριξε. «Το δράμα έχει φτάσει σε μια κορύφωση, και συντομότερα από όσο ανέμενα. Υπάρχει μια μεγάλη δύναμη πίσω από την όλη ιστορία, Γουώτσον, η οποία δεν με ξαφνιάζει κατόπιν όσων άκουσα. Αυτός ο Σάτρο, φυσικά, είναι ο δικηγόρος της. Έκανα ένα λάθος, φοβούμαι, που δεν σου ζήτησα να περάσεις τη νύχτα ως φύλακας. Εκείνος ο τύπος αποδείχτηκε σαφώς σαθρό στήριγμα. Λοιπόν, δεν γίνεται τίποτα για αυτό παρά άλλο ένα ταξίδι μέχρι το Χάροου Γουέλντ.» Βρήκαμε Τα Τρία Αετώματα ένα πολύ διαφορετικό μέρος από το ταχτικό σπιτικό της προηγούμενης μέρας. Μια μικρή ομάδα αργόσχολων είχε συγκεντρωθεί στην πύλη του - 249 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κήπου, ενώ μια ομάδα από αστυνομικούς εξέταζαν το παράθυρο και τα παρτέρια με τα γεράνια. Εντός συναντήσαμε ένα γκριζαρισμένο ηλικιωμένο κύριο, ο οποίος συστήθηκε ως ο δικηγόρος παρέα με έναν φουριόζο, κοκκινοπρόσωπο επιθεωρητή, ο οποίος χαιρέτησε τον Χολμς σαν παλιός φίλος. «Λοιπόν, κύριε Χολμς, φοβούμαι πως δεν έχεις πιθανότητες με αυτή την υπόθεση. Μια απλή, κοινή, συνηθισμένη διάρρηξη, και για τα καλά εντός των δυνατοτήτων της κακομοίρας της αστυνομίας. Δεν χρειάζεται η παρουσία ειδικών.» «Είμαι βέβαιος πως η υπόθεση βρίσκεται σε πολύ καλά χέρια,» είπε ο Χολμς. «Απλά μια κοινή διάρρηξη, λες;» «Ακριβώς. Γνωρίζουμε αρκετά καλά ποιοι είναι οι υπαίτιοι και που να τους βρούμε. Είναι εκείνη η σπείρα του Μπάρνι Στόκντεϊλ, με το μεγαλόσωμο νέγρο— θεάθηκαν τριγύρω.» «Έξοχα! Τι πήραν;» «Βασικά, δεν φαίνεται να πήραν και πολλά. Είχε χρησιμοποιηθεί χλωροφόρμιο επί της κυρίας Μάμπερλι και το σπίτι ήταν— Α! Ορίστε και η ίδια η κυρία.» Η φίλη μας από χθες, δείχνοντας πολύ χλωμή και ασθενική, είχε μπει στο δωμάτιο, ακουμπώντας επί μιας μικρής υπηρέτριας. «Μου δώσατε μια καλή συμβουλή, κύριε Χολμς,» είπε, χαμογελώντας πικραμένα. «Αλλοίμονο, δεν την ασπάστηκα! Δεν ήθελα να βάλω σε φασαρία τον κύριο Σάτρο, και έτσι ήμουν απροστάτευτη.» «Το έμαθα μονάχα σήμερα το πρωί,» εξήγησε ο δικηγόρος. «Ο κύριος Χολμς με συμβούλευσε να υπάρχει κάποιος φίλος στο σπίτι. Αμέλησα τη συμβουλή του και το πλήρωσα.» «Δείχνετε υπερβολικά καταπονημένη,» είπε ο Χολμς. «Πιθανόν να μην έχετε τις δυνάμεις να μας πείτε τα όσα συνέβησαν.» «Είναι όλα εδώ,» είπε ο επιθεωρητής, χτυπώντας ένα ογκώδες σημειωματάριο. - 250 -
Arthur Conan Doyle «Ωστόσο, αν η κυρία δεν είναι υπερβολικά εξαντλημένη—» «Υπάρχουν τόσο λίγα να πω. Δεν αμφιβάλλω πως εκείνη η δόλια Σούζαν είχε σχεδιάσει πώς να μπουν. Θα έπρεπε να γνωρίζουν το σπίτι από άκρη σε άκρη. Είχα τις αισθήσεις μου για μια στιγμή όταν το πανί με το χλωροφόρμιο βρέθηκε πάνω από το στόμα μου, μα δεν έχω καμία αίσθηση του πόσο έμεινα αναίσθητη. Όταν ξύπνησα, ένας άντρας βρισκόταν στο πλάι του κρεβατιού μου κι άλλος ένας σηκωνόταν με ένα δέμα στο χέρι του μέσα από τις αποσκευές του γιού μου, οι οποίες ήταν εν μέρει ανοιγμένες κι αδειασμένες στο πάτωμα. Πριν μπορέσει να απομακρυνθεί πετάχτηκα πάνω και τον έπιασα.» «Πήρατε μεγάλο ρίσκο,» είπε ο επιθεωρητής. «Κρεμάστηκα από πάνω του, μα εκείνος με τίναξε πίσω, και ο άλλος ίσως να με χτύπησε, γιατί δεν θυμάμαι τίποτα άλλο. Η Μαίρη η υπηρέτρια άκουσε το θόρυβο κι έβαλε τις φωνές έξω από το παράθυρο. Αυτό έφερε την αστυνομία, μα οι κακούργοι είχαν ξεφύγει.» «Τι πήραν;» «Βασικά, δεν νομίζω πως λείπει κάτι πολύτιμο. Είμαι βέβαιη πως δεν υπήρχε κάτι μέσα στα μπαούλα του γιού μου.» «Άφησαν κάποιο ίχνος οι άντρες;» «Υπήρχε ένα φύλλο χαρτί το οποίο ίσως να έσκισα από τον άντρα που είχαν γραπώσει. Βρισκόταν πεσμένο και τσαλακωμένο στο πάτωμα. Είναι γραμμένο από το χέρι του γιού μου.» «Το οποίο σημαίνει πως δεν είναι και πολύ χρήσιμο,» είπε ο επιθεωρητής. «Τώρα αν ο διαρρήκτης το είχε στην—» «Ακριβώς,» είπε ο Χολμς. «Τι αποφασιστική κοινή λογική! Ασχέτως, θα ήμουν περίεργος να το δω.» Ο επιθεωρητής τράβηξε ένα διπλωμένο φύλλο αλληλογραφίας από το σημειωματάριο του. «Δεν αφήνω να ξεφύγει τίποτα, όσο ασήμαντο,» είπε με κάποια έπαρση. «Αυτή είναι η συμβουλή μου για σένα, κύριε Χολμς. Σε είκοσι χρόνια εμπειρίας έμαθα το μάθημα
- 251 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς μου. Υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα δακτυλικών αποτυπωμάτων σε κάτι.» Ο Χολμς εξέτασε το φύλλο του χαρτιού. «Τι συμπεραίνεις εξ αυτού, επιθεωρητά;» «Δείχνει να αποτελεί το τέλος κάποιας αλλόκοτης νουβέλας, από όσο αντιλαμβάνομαι.» «Ίσως ασφαλώς να αποδειχθεί πως πρόκειται για το τέλος της αλλόκοτης ιστορίας,» είπε ο Χολμς. «Παρατήρησες τον αριθμό στην κορυφή της σελίδας. Είναι διακόσια σαράντα πέντε. Που βρίσκονται οι άλλες διακόσιες σαράντα τέσσερις σελίδες;» «Βασικά, υποθέτω πως τις πήρας οι διαρρήκτες. Μεγάλο καλό που θα τους κάνει!» «Φαντάζει ως αλλόκοτο πράγμα να διαρρήξεις ένα σπίτι για να κλέψεις τέτοιου είδους χαρτιά. Δεν σας υποδεικνύει κάτι αυτό, επιθεωρητά;» «Μάλιστα, κύριε, υποδεικνύει πως στη βιασύνη τους οι κακοποιοί απλά άρπαξαν ό,τι βρήκαν. Τους εύχομαι να χαρούν αυτά που πήραν.» «Γιατί να πάνε στα πράγματα του γιού μου;» ρώτησε η κυρία Μάμπερλι. «Βασικά, δεν βρήκαν τίποτα πολύτιμο κάτω, οπότε δοκίμασαν την τύχη τους πάνω. Έτσι το αντιλαμβάνομαι. Τι συμπεραίνεις εσύ εξ αυτού, κύριε Χολμς;» «Θα πρέπει να το σκεφθώ, επιθεωρητά. Έλα στο παράθυρο, Γουώτσον.» Τότε, καθώς σταθήκαμε παρέα, διάβασε το κομμάτι του χαρτιού. Ξεκινούσε στη μέση μιας πρότασης και είχε ως εξής: «…πρόσωπο να αιμορραγεί σημαντικά από τα κοψίματα και τα χτυπήματα, μα δεν ήταν τίποτα μπροστά στον πόνο που ξεχείλιζε από τη ραγισμένη του καρδιά καθώς είδε εκείνο το αγαπητό πρόσωπο, το πρόσωπο για το οποίο ήταν προετοιμασμένος να θυσιάσει και την ίδια του τη ζωή, να κοιτάζει τον πόνο και την ταπείνωση του. Εκείνη χαμογέλασε— ναι, μα τους ουρανούς, χαμογέλασε, σαν το άκαρδο - 252 -
Arthur Conan Doyle τέρας που ήταν, καθώς ανασήκωσε το βλέμμα του πάνω της. Ήταν εκείνη τη στιγμή που η αγάπη πέθανε και το μίσος γεννήθηκε. Ο άντρας πρέπει να έχει κάτι για το οποίο να ζει. Αν όχι για την αγκαλιά σου, κυρία μου, τότε βεβαίως θα είναι για την καταστροφή σου και την αμέριστη εκδίκηση μου.» «Αλλόκοτη σύνταξη!» είπε ο Χολμς με ένα χαμόγελο καθώς παρέδωσε το χαρτί πίσω στον επιθεωρητή. «Παρατήρησες πως το ‘του’ άλλαξε ξαφνικά σε ‘μου’; Ο συγγραφέας είχε παρασυρθεί τόσο από την ίδια του την ιστορία που την ύστατη στιγμή φαντάστηκε τον εαυτό του ως τον ήρωα.» «Φάνηκε να πρόκειται περί προχειρότητας,» είπε ο επιθεωρητής καθώς του επέτρεψε στο σημειωματάριο του. «Πώς! Φεύγεις, κύριε Χολμς;» «Δεν νομίζω πως υπάρχει για μένα κάτι περισσότερο να κάνω για την υπόθεση τώρα που βρίσκεται σε τόσο ικανά χέρια. Επί τη ευκαιρία, κυρία Μάμπερλι, είπατε πως επιθυμούσατε να ταξιδέψετε;» «Υπήρξε ανέκαθεν το όνειρο μου, κύριε Χολμς.» «Που θα θέλατε να πάτε— στο Κάιρο, τη Μαντέιρα, τη Ριβιέρα;» «Ω αν είχα τα χρήματα θα έκανα το γύρο του κόσμου.» «Ακριβώς. Το γύρο του κόσμου. Λοιπόν, καλή σας ημέρα. Μπορεί να σας στείλω κάποιο μήνυμα το απόγευμα.» Καθώς περάσαμε από το παράθυρο έπιασα με το μάτι μου το χαμόγελο του επιθεωρητή και το κούνημα του κεφαλιού του. «Αυτοί οι έξυπνοι έχουν πάντα μια ιδέα τρέλας.» Αυτό ήταν ό,τι διέκρινα στο χαμόγελο του επιθεωρητή. «Λοιπόν, Γουώτσον, βρισκόμαστε στο τελευταίο γύρο του μικρού μας ταξιδιού,» είπε ο Χολμς όταν είχαμε επιστρέψει και πάλι στη βουή του κεντρικού Λονδίνου. «Πιστεύω πως καλά θα κάνουμε να ξεκαθαρίσουμε το ζήτημα αμέσως, και θα ήταν επίσης καλό να έρθεις μαζί μου, γιατί είναι ασφαλέστερο να έχεις ένα μάρτυρα όταν διαπραγματεύεσαι με μια τέτοια κυρία όπως η Ισαντόρα Κλάιν.»
- 253 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Είχαμε πάρει μια άμαξα και κινούμασταν γοργά προς κάποια διεύθυνση στο συγκρότημα Γκρόσβενορ 42. Ο Χολμς είχε βυθιστεί σε σκέψεις, μα ζωντάνεψε ξαφνικά. «Επί τη ευκαιρία, Γουώτσον, να υποθέσω πως τα βλέπεις όλα ξεκάθαρα;» «Όχι, δεν μπορώ να το πω. Καταλαβαίνω μόνο πως πηγαίνουμε να δούμε την κυρία που βρίσκεται πίσω από όλη αυτή την αναστάτωση.» «Ακριβώς! Μα το όνομα Ισαντόρα Κλάιν σου λέει κάτι; Ήταν, φυσικά, η πασίγνωστη καλλονή. Δεν υπήρξε ποτέ άλλη γυναίκα που να τη φτάνει. Είναι γέννημα θρέμμα Ισπανίδα, το πραγματικό αίμα των μεγαλειωδών Κονκισταδόρων , και ο λαός της ηγήθηκε του Πέρναμπούκο 43 για γενιές. Παντρεύτηκε τον ηλικιωμένο Γερμανό βασιλιά της ζάχαρης, τον Κλάιν, κι αμέσως βρέθηκε να είναι η πλουσιότερη ως επίσης και η ομορφότερη χήρα επί της γης. Είχε αρκετούς εραστές, και ο Ντάγκλας Μάμπερλι, ένας από τους πλέον εκθαμβωτικούς άντρες του Λονδίνου, υπήρξε ένας εξ αυτών. Ήταν κατά πάσα πιθανότητα κάτι περισσότερο από μια περιπέτεια για εκείνον. Δεν ήταν του τύπου των κοινωνικών ‘πεταλούδων’ μα ένας δυνατός, περήφανος άντρας που τα έδινε όλα και τα ζητούσε όλα. Μα εκείνη είναι η ‘καλλονή δίχως έλεος’ 44 της φαντασίας. Όταν το καπρίτσιο της ικανοποιηθεί το ζήτημα έληξε, κι αν το άλλο μέλος του ζητήματος δεν δέχεται το λόγο της για αυτό εκείνη γνωρίζει πώς να του το δώσει να το καταλάβει.» «Τότε αυτή ήταν η ιστορία του—» «Α! Συνδυάζεις τα κομμάτια πλέον. Μαθαίνω πως πρόκειται να παντρευτεί το νεαρό Δούκα του Λόμοντ, ο οποίος θα μπορούσε σχεδόν να είναι γιός της. Η μαμά της Μεγαλειότητας του ίσως παραβλέψει την ηλικία, μα ένα μεγάλο σκάνδαλο θα ήταν διαφορετικό θέμα, έτσι κρίνεται επιβεβλημένο— Α! Φτάσαμε!» [Σ.τ.Μ.] Μεγάλο κτιριακό συγκρότημα που άρχισε να χτίζεται από τις αρχές του 17ου αιώνα. [Wikipedia] 43 [Σ.τ.Μ.] Pernambuco – Πολιτεία της Βραζιλίας. [Wikipedia] 44 [Σ.τ.Μ.] - belle dame sans merci – Μπαλάντα γραμμένη από τον Άγγλο ποιητή Τζων Κιτς. [Wikipedia] 42
- 254 -
Arthur Conan Doyle Επρόκειτο περί ενός εκ των ομορφότερων γωνιακών κτισμάτων επί της δυτικής πλευράς. Ένας σχεδόν μηχανικός υπηρέτης πήρε τα επισκεπτήρια μας και επέστρεψε λέγοντας πως η κυρία δεν βρισκόταν σπίτι. «Τότε θα περιμένουμε μέχρι να βρεθεί,» είπε ο Χολμς εύθυμα. Η μηχανή χάλασε. «Δεν βρίσκεται στο σπίτι σημαίνει πως δεν βρίσκεται για σας στο σπίτι,» είπε ο υπηρέτης. «Καλώς,» απάντησε ο Χολμς. «Αυτό σημαίνει πως δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε. Αν έχεις την καλοσύνη παρέδωσε αυτό το σημείωμα στην κυρία σου.» Έγραψε βιαστικά τρεις με τέσσερις λέξεις σε ένα φύλλο από το σημειωματάριο του, το δίπλωσε και το παρέδωσε στον άντρα. «Τι είπες, Χολμς;» ρώτησα. «Απλά έγραψα: ‘Τότε θα πρέπει να έρθει η αστυνομία;’ Πιστεύω πως θα μας επιτρέψει να μπούμε μέσα.» Το πέτυχε— με εκπληκτική ταχύτητα. Μια στιγμή αργότερα βρισκόμασταν σε ένα καθιστικό βγαλμένο από τις Αραβικές Νύχτες 45, τεράστιο και υπέροχο, σε ένα ημίφως, φωτιζόμενο κατά τόπους από κάποιο ροδόχρομο ηλεκτρικό φως. Η κυρία είχε φθάσει, όπως αντιλαμβανόμουν, σε εκείνη τη στιγμή της ζωής όπου ακόμη και η πιο περήφανη ομορφιά βρίσκει το ημίφως περισσότερο ευπρόσδεκτο. Σηκώθηκε από έναν καναπέ καθώς μπήκαμε: ψηλή, αριστοκρατική, μια τέλεια σιλουέτα, ένα πανέμορφο, σχεδόν σα μάσκα, πρόσωπο, με δυο θεσπέσια Ισπανικά μάτια τα οποία μας κοίταζαν με θανάσιμο μίσος. «Τι σημαίνει αυτή η εισβολή— κι αυτό το προσβλητικό μήνυμα;» ρώτησε, ανασηκώνοντας το κομμάτι του χαρτιού. «Δεν χρειάζεται να το εξηγήσω, μαντάμ. Σέβομαι δεόντως την ευφυΐα σας ώστε να μην το πράξω— μολονότι ομολογώ πως αυτή η ευφυΐα υπήρξε εκπληκτική παρουσίασε τελευταία μεταπτώσεις.» [Σ.τ.Μ.] Χίλιες και μία νύχτες – συλλογή παραμυθιών από τη Μέση Ανατολή. [Wikipedia] 45
- 255 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Πως δηλαδή, κύριε.» «Υποθέτοντας πως οι πληρωμένοι νταήδες σας, θα με τρομοκρατούσαν ώστε να εγκαταλείψω το έργο μου. Φυσικά ουδείς δεν θα αναλάμβανε το επάγγελμα μου αν δεν τον έλκυε ο κίνδυνος. Εσείς λοιπόν αποτελέσατε το λόγο για τον οποίο υποχρεώθηκα να εξετάσω την υπόθεση της κυρίας Μάμπερλι.» «Δεν έχω ιδέα περί τίνος μιλάτε. Τι σχέση έχω με πληρωμένους νταήδες;» Ο Χολμς στράφηκε από την άλλη απηυδισμένα. «Όντως, υποτίμησα την ευφυΐα σας. Καλώς, καλό σας απόγευμα!» «Σταματήστε! Που πάτε;»
«Στη Σκότλαντ Γιάρντ.» Δεν είχαμε φτάσει στα μισά της διαδρομής προς την πόρτα πριν μας προφτάσει και του πιάσει το χέρι. Είχε μεταβληθεί στη στιγμή από ατσάλι σε βελούδο. «Ελάτε να καθίσετε, κύριοι. Ας το συζητήσουμε διεξοδικά. Αισθάνομαι πως μπορώ να είμαι ειλικρινής απέναντι σας, κύριε Χολμς. Έχετε τα αισθήματα ενός κυρίου. Πόσο σύντομα τα γυναικεία ένστικτα το ανακαλύπτουν. Θα σας μεταχειρισθώ ως φίλο.» - 256 -
Arthur Conan Doyle «Δεν μπορώ να υποσχεθώ πως θα ανταποκριθώ, μαντάμ. Δεν είμαι ο νόμος, μα εκπροσωπώ τη δικαιοσύνη μέχρι του σημείου που φτάνουν οι ταπεινές μου ικανότητες. Είμαι έτοιμος να ακούσω, και κατόπιν θα σας πω πώς θα ενεργήσετε.» «Αναμφίβολα ήταν ανόητο να απειλήσω έναν γενναίο άνθρωπο όπως εσείς.» «Αυτό που ήταν όντως ανόητο, μαντάμ, είναι πως θέσατε εαυτό υπό την εξουσία μιας σπείρας κακοποιών που είτε θα σας εκβιάσουν είτε θα σας προδώσουν.» «Όχι, όχι! Δεν είμαι τόσο ανόητη. Αφού υποσχέθηκα να είμαι ειλικρινής, μπορώ να πω ότι κανείς, εκτός του Μπάρνι Στόκντεϊλ και της Σούζαν, της συζύγου του, δεν έχουν την παραμικρή ιδέα ποιος είναι ο εργοδότης τους. Όσο για εκείνους, βασικά, δεν είναι πρώτη φορά—» Χαμογέλασε και ένευσε με μια χαριτωμένη κοκέτικη οικειότητα. «Μάλιστα. Τους έχετε δοκιμάσει και παλιότερα.» «Είναι καλά λαγωνικά που δρουν αθόρυβα.» «Τέτοια λαγωνικά έχουν τον τρόπο αργά ή γρήγορα να δαγκώσουν το χέρι που τα ταΐζει. Θα συλληφθούν για αυτή τη διάρρηξη. Η αστυνομία βρίσκεται ήδη στο κατόπι τους.» «Θα δεχθούν ό,τι τους περιμένει. Για αυτό και πληρώνονται. Δεν θα εμπλακώ στο ζήτημα.» «Εκτός κι αν σας εμπλέξω εγώ.» «Όχι, όχι, δεν θα το κάνατε. Είστε ένας κύριος. Είναι ένα γυναικείο μυστικό.» «Καταρχάς, θα πρέπει να μου επιστρέψετε το χειρόγραφο.» Ξέσπασε σε ένα κελάρυσμα γέλιου και προχώρησε προς το τζάκι. Μια καμένη μάζα βρισκόταν εκεί και την οποία έσπασε με το σκαλιστήρι. «Να σας επιστρέψω αυτό;» ρώτησε. Τόσο κατεργάρική και μοναδική έδειχνε όπως καθόταν μπροστά μας με ένα προκλητικό χαμόγελο που ένοιωσα πως από όλους τους εγκληματίες του Χολμς εκείνη θα ήταν δυσκολότερο να την αντιμετωπίσει. Ωστόσο, ήταν απρόσβλητος από συναισθήματα.
- 257 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Το οποίο επισφραγίζει τη μοίρα σας,» είπε παγερά. «Είστε ιδιαίτερα άμεση στις ενέργειες σας, μαντάμ, μα το παρακάνατε στην προκειμένη περίπτωση.» Πέταξε το σκαλιστήρι κάτω με ένα κροτάλισμα. «Πόσο σκληρός είστε!» φώναξε. «Να σας πω ολόκληρη την ιστορία;» «Φαντάζομαι πως μπορώ εγώ να σας την πω.» «Μα οφείλετε να τη δείτε με τα δικά μου μάτια, κύριε Χολμς. Οφείλετε να την αντιληφθείτε από την οπτική γωνία μιας γυναίκας που βλέπει όλες τις φιλοδοξίες της ζωής της να πρόκειται να καταστραφούν την ύστατη στιγμή. Θα κατηγορηθεί αυτή η γυναίκα αν προστατευθεί;» «Η αρχική αμαρτία ήταν δική σας.» «Ναι, ναι! Το παραδέχομαι. Ήταν ένα αξιαγάπητο αγόρι, ο Ντάγκλας, μα έτυχε να μην εφαρμόζει στα σχέδια μου. Ήθελε γάμο— γάμο, κύριε Χολμς— με μια απένταρη κοινή θνητή. Τίποτα λιγότερο δεν τον ικανοποιούσε. Τότε έγινε ισχυρογνώμων. Επειδή του είχα όπως φαίνεται δώσει την ιδέα πως ήμουν αποκλειστικά δική του. Ήταν αβάσταχτο. Τελικά έπρεπε να του δώσω να το καταλάβει.» «Προσλαμβάνοντας καθάρματα για να τον δείρουν κάτω από το παράθυρο σας.» «Δείχνετε όντως να γνωρίζετε τα πάντα. Λοιπόν, αλήθεια είναι. Ο Μπάρνι και τα αγόρια του τον έδιωξαν, και ήταν, το παραδέχομαι, λιγάκι σκληροί κάνοντας το. Μα τι έκανε μετά; Θα πίστευα πως ένας κύριος θα συμπεριφερόταν έτσι; Έγραψε ένα βιβλίο στο οποίο περιέγραφε την ιστορία του. Εγώ, φυσικά, ήμουν ο λύκος, εκείνος ο αμνός. Τα πάντα βρίσκονταν εκεί, υπό διαφορετικά ονόματα, φυσικά. Μα ποιος, σε ολόκληρο το Λονδίνο δεν θα κατάφερνε να το αναγνωρίσει; Τι λέτε για αυτό, κύριε Χολμς;» «Βασικά, ήταν εντός των δικαιωμάτων του.» «Ήταν λες και ο αέρας της Ιταλίας να είχε μπει στο αίμα του και να έφερε μαζί του το παλιό σκληρό Ιταλικό πνεύμα. Μου έγραψε και μου έστειλε ένα αντίγραφο του βιβλίου του ώστε να βασανίζομαι από την προσμονή. - 258 -
Arthur Conan Doyle Υπήρχαν δυο αντίγραφα, είπε— ένα για μένα κι ένα για τον εκδότη του.» «Πως γνωρίζατε πως ο εκδότης του δεν τον είχε προσεγγίσει;» «Γνώριζα ποιος ήταν ο εκδότης του. Δεν είναι η μοναδική του νουβέλα, ξέρετε. Ανακάλυψα πως δεν είχε νέα από την Ιταλία. Κατόπιν προέκυψε ο αιφνίδιος θάνατος του Ντάγκλας. Για όσο εκείνο το άλλο χειρόγραφο βρισκόταν στον κόσμο δεν υπήρχε καμία ασφάλεια για μένα. Φυσικά, όφειλε να βρίσκεται μεταξύ των προσωπικών του αντικειμένων, κι αυτά θα επιστρέφονταν στη μητέρα του. Έστρωσα τη σπείρα στη δουλειά. Η μία από αυτούς εισήλθε στο σπίτι ως υπηρέτρια. Ήθελα να κάνω τα πάντα τίμια. Ειλικρινά αλήθεια το ήθελα. Ήμουν έτοιμη να αγοράσω το σπίτι κι ό,τι βρισκόταν εντός του. Πρόσφερα όποια τιμή μπορούσα να ζητήσει. Επιχείρησα την άλλη μέθοδο μόνο όταν καθετί άλλο είχε αποτύχει. Τώρα, κύριε Χολμς, δεδομένου πως υπήρξα πολύ σκληρή προς τον Ντάγκλας— κι ένας θεός ξέρει, πόσο λυπάμαι για αυτό!— τι άλλο να έκανα όταν διακυβευόταν ολόκληρο το μέλλον μου;» Ο Σέρλοκ Χολμς ανασήκωσε τους ώμους του. «Καλώς, καλώς,» είπε εκείνος, «υποθέτω πως θα πρέπει να συγκαλύψω ένα έγκλημα ως συνήθως. Πόσο κοστίζει να κάνεις το γύρο του κόσμου στην πρώτη θέση;» Η κυρία απέμεινε να κοιτάζει κατάπληκτη. «Θα μπορούσε να γίνει με πέντε χιλιάδες λίρες;» «Λοιπόν, θα έπρεπε να το σκεφθώ, πράγματι!» «Πολύ καλά. Πιστεύω πως θα μου υπογράψετε μια επιταγή για αυτό, και θα φροντίσω να φτάσει στην κυρία Μάμπερλι. Της οφείλετε μια μικρή αλλαγή ατμόσφαιρας. Εν τω μεταξύ, κυρία»— κούνησε ένα προειδοποιητικό δείκτη— «να προσέχετε! Να προσέχετε! Δεν μπορείτε να παίζετε πάντα με αιχμηρά αντικείμενα δίχως να κόψετε εκείνα τα αέρινα δάκτυλα.»
- 259 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
- 260 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια της Χαίτης του Λιονταριού Αποτελεί ένα πλέον ιδιάζον πράγμα το ότι ένα πρόβλημα το οποίο υπήρξε, μετά βεβαιότητας, τόσο δυσνόητο και τόσο ασυνήθιστο όσο κανένα από όσα αντιμετώπισα στη μακρά επαγγελματική μου σταδιοδρομία, θα κατέφθανε κατόπιν της συνταξιοδότησης μου, και θα ερχόταν, όπως συνέβη, στην ίδια μου την πόρτα. Συνέβη κατόπιν της απόσυρσης μου στο μικρό μου σπίτι στο Σάσεξ, όπου είχα αφιερωθεί αποκλειστικά στη γαλήνια ζωή της φύσης την οποία συχνά λαχταρούσα κατά τη διάρκεια των μακριών χρόνων που είχα περάσει καταμεσής της Λονδρέζικης καταχνιάς. Εκείνη την περίοδο της ζωής μου ο καλός μου Γουώτσον είχε σχεδόν χαθεί από το μυαλό μου. Κάποια περιστασιακή επίσκεψη του σαββατοκύριακου αποτελούσε το περισσότερο που τον έβλεπα. Έτσι όφειλα να λειτουργήσω ως χρονικογράφος του εαυτού μου. Αχ και να βρισκόταν μαζί μου, πόσο θεσπέσια θα τα κατάφερνε με ένα τόσο υπέροχο συμβάν και με τον τελικό θρίαμβο ενάντια σε κάθε αντιξοότητα! Όπως έχει, ωστόσο, θα πρέπει να σας παραθέσω την ιστορία μου με τον απέριττο προσωπικό μου τρόπο, παρουσιάζοντας με τα λόγια μου κάθε βήμα επί του δύσκολου δρόμου ο οποίος ανοιγόταν εμπρός μου καθώς ερευνούσα το μυστήριο της χαίτης του λιονταριού. Η βίλα μου βρίσκεται επί της νότιας πλαγιάς των λόφων 46, δεσπόζοντας επί μιας έξοχης θέας του καναλιού. Σε αυτό το σημείο η ακτογραμμή αποτελείται αποκλειστικά από ασβεστολιθικούς βράχους, τους οποίους μπορεί κανείς να κατέβει μόνο μέσω ενός, μακριού, δύσβατου μονοπατιού, το οποίο είναι απότομο και γλιστερό. Στη βάση του μονοπατιού απλώνονται μερικές γιάρδες από χαλίκια και βότσαλα, ακόμη κι όταν η παλίρροια είναι στο μέγιστο σημείο της. Εδώ κι εκεί, ωστόσο, υπάρχουν καμπές και κοιλώματα τα οποία δημιου[Σ.τ.Μ.] Downs - Εδώ αναφέρεται συγκεκριμένα στα Νότια Downs αφού μιλάμε για το Sussex. [Wikipedia] 46
- 261 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς ργούν θαυμάσιες λιμνούλες για κολύμπι, γεμίζοντας εκ νέου με κάθε γύρισμα του νερού. Αυτή η θαυμάσια ακρογιαλιά εκτείνεται για κάποια μίλια προς κάθε κατεύθυνση, εκτός από ένα μοναδικό σημείο που ο μικρός ορμίσκος και το χωριό του Φούλγουορθ διασπούν την ακτογραμμή. Το σπίτι μου είναι μοναχικό. Εγώ, η γριά οικονόμος μου, και οι μέλισσες μου έχουμε ολόκληρο το κτήμα στη διάθεση μας. Μισό μίλι μακρύτερα, ωστόσο, βρίσκεται η εκπαιδευτική σχολή του Χάρολντ Στάκχαρστ, Τα Αετώματα, ένα αρκετά μεγάλο μέρος, το οποίο έχει αρκετούς νεαρούς που εκπαιδεύονται για διάφορα επαγγέλματα, με προσωπικό αρκετών καθηγητών. Ο ίδιος ο Στάκχαρστ υπήρξε ξακουστός βραβευμένος 47 κωπηλάτης στον καιρό του, και ένας έξοχος πολύπειρος λόγιος. Εκείνος κι εγώ γίναμε φίλοι από τη μέρα που ήρθα στην ακτή, και ήταν ο μοναδικός με τον οποίο είχαμε τέτοια σχέση ώστε θα επισκεπτόμασταν ο ένας τον άλλο τα απογεύματα δίχως προσκλήσεις. Κατά το τέλος του Ιουλίου, του 1907, υπήρξε μια δυνατή θύελλα, με τον άνεμο να φυσά προς το κανάλι, φουσκώνοντας τη θάλασσα στη βάση των βράχων και αφήνοντας μια λιμνοθάλασσα στην επιστροφή τους. Το πρωί για το οποίο μιλώ ο άνεμος είχε καταλαγιάσει, κι ολόκληρη η φύση ήταν φρεσκοπλυμένη και ολόδροση. Ήταν αδύνατον να εργαστείς μια τέτοια υπέροχη μέρα, και έτσι έκανα ένα περίπατο πριν το πρόγευμα για να απολαύσω την εξαιρετική ατμόσφαιρα. Περπάτησα κατά μήκους του βραχώδους μονοπατιού το οποίο οδηγούσε στην απότομη κατάβαση προς την ακτή. Καθώς περπατούσα άκουσα μια κραυγή πίσω, και εκεί βρισκόταν ο Χάρολντ Στάκχαρστ κουνώντας το χέρι σε ένα πρόσχαρο χαιρετισμό. «Τι πρωινό, κύριε Χολμς! Το φαντάστηκα πως θα σε έβρισκα έξω.» «Πας για κολύμπι, βλέπω.»
[Σ.τ.Μ.] Blue – Βραβείο που απονέμεται σε πανεπιστημιακούς αθλητικούς διαγωνισμούς [Wikipedia]
47
- 262 -
Arthur Conan Doyle «Πάλι τα παλιά σου κόλπα,» γέλασε, χτυπώντας τη φουσκωμένη του τσέπη. «Ναι, ο ΜακΦέρσον ξεκίνησε νωρίς, και προσδοκώ να τον βρω εκεί.» Ο Φίτζροϊ ΜακΦέρσον ήταν ο καθηγητής θετικών επιστημών, επρόκειτο περί ενός έξοχου, αξιοσέβαστου νεαρού του οποίου η ζωή είχε σακατευτεί από καρδιακό πρόβλημα ακολουθουμένου από ρευματικό πυρετό. Ήταν αθλητής εκ φύσεως, ωστόσο, και διέπρεπε σε κάθε άθλημα το οποίο δεν επιβάρυνε ιδιαίτερα την υγεία του. Καλοκαίρι και χειμώνα πήγαινε για κολύμπι και, καθώς είμαι κι εγώ κολυμβητής, συχνά του είχα κάνει παρέα. Εκείνη τη στιγμή είδαμε τον άντρα καθεαυτό. Το κεφάλι του ξεπρόβαλε από την άκρη ενός βράχου εκεί που το μονοπάτι τελείωνε. Τότε η πλήρης σιλουέτα του εμφανίστηκε στην κορυφή, παραπατώντας σαν μεθυσμένος. Την επόμενη στιγμή σήκωσε τα χέρια του, και με μια τρομερή κραυγή, έπεσε με το πρόσωπο κάτω. Ο Στάκχαρστ κι εγώ ορμήσαμε εμπρός— ίσως να ήταν πενήντα γιάρδες— και τον γυρίσαμε ανάσκελα. Ήταν προφανές πως πέθαινε. Εκείνα τα απλανή βυθισμένα μάτι και τα φρικτά μελανιασμένα μάγουλα ήταν αδύνατον να σημαίνουν κάτι άλλο. Μια αχτίδα ζωής αναδύθηκε στο πρόσωπο του προς στιγμής, και πρόφερε δυο ή και τρεις κουβέντες με ένα μανιώδη προειδοποιητικό τόνο. Ήταν μασημένες και συγκεχυμένες, μα στο αυτί μου η τελευταία τους, η οποία βγήκε σα στριγκλιά από τα χείλη του, ήταν ‘η Χαίτη του Λιονταριού.’ Ήταν εντελώς άσχετη και δυσνόητη, και
- 263 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς ωστόσο αδυνατούσα νόημα άλλο να βρω από τον ήχο. Τότε ανασηκώθηκε από μόνος του, τίναξε τα χέρια του στον αέρα, κι έπεσε στο πλευρό του. Ήταν νεκρός. Ο σύντροφος μου είχε παραλύσει από τον αιφνίδιο τρόμο της κατάστασης, μα εγώ, όπως θα φανταστεί ο καθένας, είχα την κάθε μου αίσθηση σε επαγρύπνηση. Και είχα λόγο, γιατί ήταν άμεσα εμφανές πως βρισκόμασταν ενώπιον μιας ιδιάζουσας υπόθεσης. Ο άντρας φορούσε μόνο την καπαρντίνα του, το παντελόνι του, κι ένα ζευγάρι πάνινες παντόφλες. Όπως έπεσε μπρος η καπαρντίνα του, η οποία ήταν ριγμένη πάνω από τους ώμους του, γλίστρησε, εκθέτοντας το σώμα του. Το κοιτάξαμε με κατάπληξη. Η ράχη του ήταν γεμάτη από σκούρες κόκκινες ραβδώσεις λες και είχε μαστιγωθεί φρικτά από κάποιο λεπτό μαστίγιο. Το όργανο με το οποίο είχε επιβληθεί η τιμωρία αυτή ήταν σαφώς ευλύγιστο, γιατί οι μακριές έντονες ουλές έκαναν το γύρο των ώμων του και των πλευρών του. Αίμα κυλούσε από το σαγόνι του γιατί είχε δαγκώσει το κάτω χείλος μέσα στον παροξυσμό του πόνου του. Το τραβηγμένο και παραμορφωμένο του πρόσωπο μας φανέρωνε πόσο τρομερός υπήρξε ο πόνος του. Ήμουν γονατιστός κι ο Στάκχαρστ στεκόταν πλάι στο σώμα όταν μια σκιά έπεσα πάνω μας, και ανακαλύψαμε πως ο Ιαν Μέρντοκ βρισκόταν πλάι μας. Ο Μέρντοκ ήταν ο καθηγητής μαθηματικών στο ίδρυμα, ένας ψηλός, μελαχρινός, λεπτός άντρας, τόσο λιγομίλητος κι απόμακρος που δεν μπορεί να ειπωθεί πως κάποιος ήταν φίλος του. Έμοιαζε να ζει σε κάποιο ψηλό αφηρημένο κόσμο άρρητων αριθμών και κωνικών τομών, με ελάχιστα να τον συνδέουν με τη φυσιολογική του ζωή. Θεωρείτο από τους μαθητές ως παραδοξότητα, και θα ήταν ο περίγελος τους, αν δεν υπήρχε κάτι το περιέργως απόκοσμο στην παρουσία του, το όποιο φανερωνόταν προς τους άλλους όχι μόνο από τα μαύρα σαν κάρβουνα μάτια και το μαυριδερό πρόσωπο του μα επίσης και στα περιστασιακά του ξεσπάσματα θυμού, τα οποία μπορούσαν να περιγραφούν μόνο ως λυσσαλέα. Σε μια περίπτωση, όταν είχε ενοχληθεί από ένα μικρό σκυλί το οποίο άνηκε στον - 264 -
Arthur Conan Doyle ΜακΦέρσον, είχε αρπάξει το πλάσμα και το είχε εκσφενδονίσει μέσα από το τζάμι του παράθυρου, μια ενέργεια για την οποία ο Στάκχαρστ σίγουρα θα του είχε δώσει την απόλυση του αν δεν ήταν τόσο πολύτιμος καθηγητής. Τέτοιος ήταν ο παράξενος σύνθετος άνθρωπος που τώρα εμφανίστηκε πλάι μας. Φάνηκε να είναι ειλικρινά σοκαρισμένος από το θέαμα ενώπιον του, μολονότι το περιστατικό με το σκύλο ίσως να έδειχνε πως δεν υπήρχε και μεγάλη συμπάθεια μεταξύ του νεκρού και εκείνου. «Το φουκαρά! Το φουκαρά! Τι να κάνω; Πώς να βοηθήσω;» «Ήσουν μαζί του; Μπορείς να μας πεις τι συνέβη;» «Όχι, όχι, άργησα σήμερα το πρωί. Δεν κατέβηκα καν στην ακτή. Ήρθα ευθύς από τα Αετώματα. Τι μπορώ να κάνω;» «Μπορείς να σπεύσεις στο αστυνομικό τμήμα στο Φούλγουορθ. Γνωστοποίησε το ζήτημα αμέσως.» Δίχως λέξη ξεκίνησε τρέχοντας όσο πιο γρήγορα μπορούσε, κι εγώ πήγα να ασχοληθώ με το άμεσο ζήτημα, ενώ ο Στάκχαρστ, σαστισμένος από την τραγωδία, παρέμεινε πλάι στο σώμα. Πρώτη μου δουλειά ήταν φυσικά να σημειώσω ποιος βρισκόταν στην ακτή. Από την κορυφή του μονοπατιού την έβλεπα στο σύνολο της, και ήταν εντελώς έρημη εκτός από δυο ή τρεις μορφές που διακρίνονταν στην απόσταση να κινούνται προς το χωριό του Φούλγουορθ. Έχοντας ικανοποιηθεί αναφορικά με το θέμα, κατηφόρισα αργά το μονοπάτι. Υπήρχε πηλός και μαλακιά μάργα αναμεμιγμένα με τον ασβεστόλιθο, και κατά τόπους διέκρινα την ίδια πατημασιά, τόσο ανεβαίνοντας όσο και κατεβαίνοντας. Κανείς άλλος δεν είχε κατέβει στην ακτή από αυτή τη διαδρομή εκείνο το πρωί. Σε ένα σημείο παρατήρησα το αποτύπωμα ενός ανοικτού χεριού προς την άνοδο. Αυτό θα μπορούσε μονάχα να σημαίνει πως ο κακομοίρης ο ΜακΦέρσον είχε πέσει καθώς ανηφόριζε. Υπήρχαν επίσης στρογγυλεμένα αποτυπώματα, τα οποία υπέβαλαν στο γεγονός πως είχε πέσει στα γόνατα αρκετές φορές. Στη βάση του μονοπατιού υπήρχε μια σημαντι-
- 265 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κή λιμνοθάλασσα που είχε μείνει πίσω από την άμπωτη. Στο πλάι της ο ΜακΦέρσον είχε ξεντυθεί, γιατί εκεί βρισκόταν η πετσέτα του πάνω σε ένα βράχο. Ήταν διπλωμένη και στεγνή, έτσι ώστε έδειχνε, τελικά, πως δεν είχε μπει ποτέ στο νερό. Μια ή δυο φορές καθώς έψαχνα τριγύρω μέσα στα σκληρά βότσαλα βρήκα μπαλώματα άμμου όπου το αποτύπωμα του πάνινου παπουτσιού, και επίσης του ξυπόλυτου ποδιού του, φαινόταν. Το τελευταίο γεγονός απέδειξε πως είχε ετοιμαστεί για μπάνιο, αν κι η πετσέτα του υποδείκνυε πως στην πραγματικότητα δεν είχε κάνει. Και εδώ υπήρχε το πρόβλημα σαφώς προσδιορισμένο— από τα πιο παράξενα που είχα βρεθεί ποτέ αντιμέτωπος. Ο άντρας δεν βρισκόταν στην ακτή για περισσότερο από ένα τέταρτο της ώρας το πολύ. Ο Στάκχαρστ τον είχε ακολουθήσει από τα Αετώματα, έτσι δεν υπήρχε αμφιβολία σχετικά. Είχε πάει για μπάνιο και είχε γδυθεί, όπως οι γυμνές πατημασιές έδειχναν. Κατόπιν είχε ξαφνικά μαζέψει τα ρούχα του και πάλι— ήταν όλα απεριποίητα και ξεκούμπωτα — και είχε επιστρέψει δίχως να κάνει μπάνιο, ή εν πάση περιπτώσει δίχως να σκουπιστεί. Κι ο λόγος για την αλλαγή σκοπού ήταν πως είχε μαστιγωθεί κατά τρόπο βάναυσο κι απάνθρωπο, βασανιζόμενος ώσπου δάγκωσε το χείλος του μέσα σε οδύνη, κι αφέθηκε έχοντας μόλις τη δύναμη να συρθεί μακριά και να πεθάνει. Ποιος είχε κάνει αυτή τη βάρβαρη πράξη; Υπήρχαν, όντως, πολλά μικρά σπήλαια και κοιλότητες στους πρόποδες των βράχων, μα ο χαμηλός ήλιος έλαμπε μέσα τους, και δεν υπήρχε μέρος να καλυφτεί κάποιος. Αλλά, πάλι, υπήρχαν εκείνες οι απόμακρες φιγούρες στην ακτή. Έδειχναν πολύ μακριά για να έχουν σχέση με το έγκλημα, και η πλατιά λιμνοθάλασσα στην οποία ο ΜακΦέρσον σκόπευε να κάνει μπάνιο απλωνόταν μεταξύ εκείνου κι αυτών, σκάζοντας στα βράχια. Στη θάλασσα υπήρχαν δύο ή τρείς ψαρόβαρκες σε όχι ιδιαίτερα μεγάλη απόσταση. Οι κάτοχοι τους θα ήταν δυνατόν να εξετασθούν, όταν θα είχαμε το χρόνο. Υπήρχαν αρκετές δίοδοι έρευνας, μα καμία η οποία να οδηγούσε σε κάποιον ιδιαιτέρως εμφανή στόχο. - 266 -
Arthur Conan Doyle Όταν εντέλει επέστρεψα στο σώμα, ανακάλυψα πως μια μικρή ομάδα από περιπλανώμενους περαστικούς είχαν συγκεντρωθεί γύρω του. Ο Στάκχαρστ ήταν, φυσικά, ακόμη εδώ, και ο Ιαν Μέρντοκ είχε μόλις φτάσει με τον Άντερσον, τον αστυνόμο του χωριού, έναν μεγαλόσωμο άντρα με πυρόξανθο μουστάκι της αργής, στιβαρής ράτσας του Σάσεξ— μιας ράτσας που περιλαμβάνει ικανοποιητική κοινή λογική κάτω από ένα βαρύ, σιωπηλό παρουσιαστικό. Άκουσε τους πάντες, κράτησε σημειώσεις όλων όσων είπαμε, και τέλος με τράβηξε παράμερα. «Θα χαρώ πολύ για τη συμβουλή σου, κύριε Χολμς. Παραείναι μεγάλο πράγμα για να το χειρισθώ μόνος μου, και θα τα ακούσω από τον Λιούις αν κάνω λάθος.» Τον συμβούλευσα να καλέσει τον αμέσως ανώτερο του, κι έναν γιατρό, κι επίσης να μην επιτρέψει να μετακινηθεί τίποτα, και να γίνουν όσο το δυνατόν λιγότερα καινούργια ίχνη. Εν τω μεταξύ, έψαξα τις τσέπες του νεκρού. Υπήρχαν το μαντήλι του, ένα μεγάλο μαχαίρι, και μια μικρή θήκη επισκεπτηρίων. Από αυτή προεξείχε ένα κομμάτι χαρτιού, το οποίο ξεδίπλωσα και παρέδωσα στον αστυνομικό. Γραμμένο πάνω του με βιαστικό γυναικείο γραφικό χαρακτήρα ήταν: Θα είμαι εκεί, να είσαι σίγουρος. ΜΑΝΤΙ. Το εξέλαβα ως ερωτική ιστορία, κάποια μυστική συνάντηση, αν και το πότε και το που ήταν απροσδιόριστα. Ο αστυνόμος το επέστρεψε στη θήκη με τα επισκεπτήρια και το τοποθέτησε μαζί με τα άλλα αντικείμενα στις τσέπες της καπαρντίνας. Τότε, καθώς τίποτα άλλο δεν προτεινόταν από μόνο του, επέστρεψα πίσω στο σπίτι μου για πρωινό, έχοντας πρώτα κανονίσει να ερευνηθούν εξονυχιστικά οι πρόποδες των βράχων. Ο Στάκχαρστ πέρασε μια ή δυο ώρες αργότερα να μου αναφέρει πως το σώμα είχε απομακρυνθεί στα Αετώματα, - 267 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς όπου η ανάκριση θα διεξαγόταν. Έφερε μαζί του κάποια σοβαρά και καθοριστικά νέα. Όπως ανέμενα, τίποτα δεν είχε βρεθεί στα μικρά σπήλαια κάτω από τους βράχους, μα είχε εξετάσει τα χαρτιά στο γραφείο του ΜακΦέρσον και υπήρχαν αρκετά τα οποία φανέρωσαν μια προσωπική αλληλογραφία με κάποια δεσποινίδα Μάντ Μπέλαμι, από το Φούλγουορθ. Είχαμε λοιπόν εδραιώσει την ταυτότητα της συγγραφέως του μηνύματος. «Η αστυνομία έχει τα γράμματα,» εξήγησε. «Δεν γινόταν να τα φέρω. Μα δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως επρόκειτο για σοβαρή ερωτική σχέση. Δεν βλέπω το λόγο, ωστόσο, να τη συνδέσουμε με το φρικτό αυτό συμβάν παρεκτός πως, πράγματι, η κυρία αυτή είχε κλείσει ένα ραντεβού μαζί του.» «Αδύνατον όμως σε μια λιμνούλα όπου όλοι σας συνηθίζατε να χρησιμοποιείτε,» σχολίασα. «Είναι απλά τυχαίο,» είπε, «πως αρκετοί από τους σπουδαστές δεν ήταν με τον ΜακΦέρσον.» «Ήταν απλά τυχαίο;» Ο Στάκχαρστ έπλεξε τα φρύδια του συλλογισμένα. «Ο Ιαν Μέρντοκ τους κράτησε,» είπε. «Επέμεινε σε κάποια αλγεβρική παρουσίαση πριν το πρόγευμα. Ο φουκαράς, είναι φοβερά συντετριμμένος από το όλο θέμα.» Κι εντούτοις όπως το αντιλαμβάνομαι δεν ήταν φίλοι.» «Κάποτε δεν ήταν. Μα εδώ κι ένα χρόνο ή περισσότερο ο Μέρντοκ ήταν τόσο κοντά με τον ΜακΦέρσον όσο θα μπορούσε ποτέ του να είναι με κάποιον. Δεν είναι ιδιαιτέρως συμπαθούς προδιάθεσης εκ φύσεως.» «Αυτό κατάλαβα. Μου φαίνεται πως θυμάμαι που μου ανέφερες σχετικά με κάποιο καυγά όσον αφορά την κακοποίηση ενός σκύλου.» «Εντάξει αυτό ξεπεράστηκε.» «Μα, μήπως άφησε κάποια εκδικητικά συναισθήματα;» «Όχι, όχι, είμαι βέβαιος πως ήταν πραγματικοί φίλοι.»
- 268 -
Arthur Conan Doyle «Καλώς, τότε, οφείλουμε να ερευνήσουμε το θέμα του κοριτσιού. Τη γνωρίζεις;» «Όλοι τη γνωρίζουν. Είναι η καλλονή της περιοχής— μια πραγματική καλλονή, Χολμς, η οποία θα προσέλκυε την προσοχή παντού. Ήξερα πως ο ΜακΦέρσον ένοιωθε κάποια έλξη για εκείνη, μα δεν είχα ιδέα πως είχε προχωρήσει όσο εκείνα τα γράμματα υποδεικνύουν.» «Μα ποια είναι;» «Η κόρη του γέρο Τομ Μπέλαμι που του ανήκουν όλες οι βάρκες και τα παραθαλάσσια σπίτια στο Φούλγουορθ. Κάποτε στην αρχή ήταν ψαράς, μα είναι πλέον ένας άνθρωπος κάποιας επιφάνειας. Εκείνος κι ο γιος του, ο Γουίλιαμ, λειτουργούν την επιχείρηση.» «Να πάμε μέχρι το Φούλγουορθ να τους δούμε; «Με ποια πρόφαση;» «Ω, εύκολα βρίσκουμε κάποια πρόφαση. Στην τελική, αυτός ο φουκαράς δεν βασάνισε τον εαυτό του με τόσο εξωφρενικό τρόπο. Κάποιο ανθρώπινο χέρι κρατούσε το λαβή του μαστίγιου, αν όντως ήταν μαστίγιο αυτό που προξένησε τα τραύματα. Ο κύκλος των γνωστών του σε τούτο το μοναχικό μέρος ήταν ασφαλώς περιορισμένος. Ας τον ακολουθήσουμε προς κάθε κατεύθυνση και δύσκολα να αποτύχουμε να βρούμε το κίνητρο, το οποίο με τη σειρά του θα μας οδηγήσει στον εγκληματία.» Θα ήταν ένας ευχάριστος περίπατος μέσα από τους μοσχοβολιστούς από το θυμάρι λόφους, αν τα μυαλά μας δεν ήταν φαρμακωμένα από την τραγωδία της οποίας είχαμε καταστεί μάρτυρες. Το χωριό του Φούλγουορθ απλώνεται σε μια κοίλη καμπή σε ένα ημικύκλιο γύρω από τον κόλπο. Πίσω από το παλιομοδίτικο χωριουδάκι αρκετές σύγχρονες κατοικίες είχε χτιστεί επί του ανηφορικού εδάφους. Σε μια από αυτές ήταν που Στάκχαρστ με οδήγησε. «Αυτό είναι το Καταφύγιο, όπως ο Μπέλαμι το ονόμασε. Όχι κι άσχημα για άνθρωπο που ξεκίνησε από το τίποτα— Μα τον Ιώβ, δες εκεί!»
- 269 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Η πύλη του κήπου του Καταφυγίου ήταν ανοικτή κι ένας άντρας είχε ξεπροβάλει. Δεν υπήρχε περίπτωση λάθους για κείνη την ψηλή, κοκκαλιάρικη, αδέξια φιγούρα. Ήταν ο Ιαν Μέρντοκ, ο μαθηματικός. Μια στιγμή αργότερα βρεθήκαμε αντιμέτωποι μαζί του στο δρόμο. «Γεια χαρά!» είπε ο Στάκχαρστ. Ο άντρας ένευσε, μας έριξε μια πλάγια ματιά με τα περίεργα, σκούρα μάτια του, και θα μας είχε προσπεράσει, αν ο διευθυντής δεν τον είχε σταματήσει. «Τι κάνατε εκεί;» ρώτησε. Το πρόσωπο του Μέρντοκ αναψοκοκκίνισε από θυμό. «Είμαι υφιστάμενος σας, κύριε, υπό τη στέγη σας. Δε νομίζω πως οφείλω να λογοδοτώ για τις προσωπικές μου ενέργειες.» Τα νεύρα του Στάκχαρστ ήταν σχεδόν στα όρια τους κατόπιν όλων όσων είχε υπομείνει. Ειδάλλως, ίσως, να περίμενε. Πλέον έχασε εντελώς την ψυχραιμία του. «Υπό τις περιστάσεις η απάντηση σας είναι παντελώς αναιδής, κύριε Μέρντοκ.» «Η ίδια η ερώτηση σας ίσως να κατευθυνόταν προς τον ίδιο προορισμό.» «Δεν πρόκειται για την πρώτη φορά που χρειάστηκε να παραβλέψω την απείθαρχους συμπεριφορά σας. Το βέβαιο είναι πως θα είναι η τελευταία. Θα έχετε την καλοσύνη να πραγματοποιήσετε εκ νέου διακανονισμούς για το μέλλον σας το ταχύτερο δυνατό.» «Σκόπευα να το πράξω. Έχασα σήμερα το μόνο άτομο που καθιστούσε τα Αετώματα υποφερτά.» «Απομακρύνθηκε με μεγάλες δρασκελιές, ενώ ο Στάκχαρστ, με θυμωμένη ματιά, απέμεινα να κοιτάζει στο κατόπι του. «Δεν είναι εξωφρενικός, ανυπόφορος άνθρωπος;» φώναξε. Το μοναδικό πράγμα που εντυπώθηκε σθεναρά επί του μυαλού μου ήταν πως ο κύριος Ιαν Μέρντοκ άδραχνε την πρώτη ευκαιρία να ανοίξει μια δίοδο διαφυγής από τη σκηνή του εγκλήματος. Υποψίες, απροσδιόριστες και νεφελώδεις, άρχιζαν πλέον να διαγράφονται στο μυαλό μου. Ίσως η - 270 -
Arthur Conan Doyle επίσκεψη στους Μπέλαμι να έριχνε κάποιο περαιτέρω φως επί του ζητήματος.. Ο Στάκχαρστ ξαναβρήκε την ψυχραιμία του, και προχωρήσαμε προς το σπίτι. Ο κύριος Μπέλαμι αποδείχτηκε πως ήταν ένας μεσήλικας με μια φλογερή κόκκινη γενειάδα. Έδειχνε να είναι σε υπερβολικά θυμωμένη διάθεση, και το πρόσωπο του ήταν τόσο κόκκινο όσο και τα μαλλιά του. «Όχι, κύριοι, δεν επιθυμώ διόλου λεπτομέρειες. Ο γιος μου εδώ»— υποδεικνύοντας έναν γεροδεμένο νεαρό, με βαρύ, σκυθρωπό πρόσωπο, στη γωνία του καθιστικού —«έχει την ίδια άποψη με μένα πως οι προθέσεις του κύριου ΜακΦέρσον για την Μόντ ήταν προσβλητικές. Μάλιστα, κύριε, η λέξη ‘γάμος’ ποτέ δεν αναφέρθηκε, κι ωστόσο υπήρξαν γράμματα και συναντήσεις, και πολύ περισσότερα τα οποία κανείς μας δεν ενέκρινε. Δεν έχει μητέρα, και είμαστε οι μοναδικοί κηδεμόνες της. Είμαστε αποφασισμένοι—» Όμως τα λόγια του έμειναν μετέωρα κατά την εμφάνιση της ίδιας της κυρίας. Ουδείς δεν θα διαφωνούσε πως η παρουσία της θα αποτελούσε κόσμημα για κάθε συγκέντρωση στον κόσμο. Ποιος θα φανταζόταν πως ένα τόσο σπάνιο άνθος θα μεγάλωνε από μια τέτοια ρίζα και σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Οι γυναίκες σπανίως αποτέλεσαν δέλεαρ για μένα, γιατί το μυαλό μου πάντοτε κυβερνούσε την καρδιά μου, μα δεν μπορούσα να μην κοιτάξω εκείνο το τέλεια καλοσχηματισμένο πρόσωπο, με όλη την απαλή φρεσκάδα του Αγγλικού Νότου στη ντελικάτη επιδερμίδα του, δίχως να αντιληφθώ πως κανείς νεαρός δεν θα διασταυρωνόταν μαζί της και θα ‘μενε αλώβητος. Τέτοιο ήταν το κορίτσι που είχε ανοίξει την πόρτα και στεκόταν τώρα, με μάτια ορθάνοικτα κι αγριεμένα, ενώπιον του Χάρολντ Στάκχαρστ. «Γνωρίζω ήδη πως ο Φίτζροϊ είναι νεκρός,» είπε. «Μη φοβάστε να μου αναφέρετε τις λεπτομέρειες.» «Ο άλλος κύριος σας μάς ενημέρωσε για τα νέα,» εξήγησε ο πατέρας. «Δεν υπάρχει λόγος να εμπλακεί η αδελφή μου στο ζήτημα,» γρύλισε ο νεαρός.
- 271 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Η αδελφή του έστρεψε ένα απότομο, αγριεμένο βλέμμα πάνω του. «Είναι δική μου δουλειά, Γουίλιαμ. Σε παρακαλώ άφησε με να το χειριστώ με τον τρόπο μου. Κατά πως λέγεται έχει διαπραχθεί ένα έγκλημα. Αν μπορώ να βοηθήσω να βρεθεί όποιος το έκανε, είναι το λιγότερο που μπορώ να κάνω τώρα που εκείνος χάθηκε.» Άκουσε τη σύντομη αναφορά από το σύντροφο μου, με νηφάλια αυτοσυγκέντρωση η οποία μου φανέρωσε πως κατείχε εξίσου δυνατή θέληση αντάξια της μεγάλης ομορφιάς της. Η Μοντ Μπέλαμι θα παραμείνει παντοτινά στη μνήμη ως η πλέον ολοκληρωμένη και αξιοσημείωτη γυναίκα. Φαίνεται πως ήδη με γνώριζε εξ όψεως, γιατί στράφηκε σε μένα τελικά. «Φέρτε τους ενώπιο της δικαιοσύνης, κύριε Χολμς. Έχετε τη συμπαράσταση και τη βοήθεια μου, όποιοι κι αν είναι.» Είχα την εντύπωση πως κοίταξε περιφρονητικά προς τον πατέρα και τον αδελφό της καθώς μίλησε. «Σας ευχαριστώ,» είπα. «Εκτιμώ το γυναικείο ένστικτο σε τέτοια ζητήματα. Χρησιμοποιείτε τη λέξη ‘τους.’ Πιστεύετε πως αφορά περισσότερους από έναν;» «Γνώριζα τον κύριο ΜακΦέρσον αρκετά καλά για να κατανοώ πως ήταν ένας γενναίος και δυνατός άντρας. Ένα και μόνο άτομο δε θα μπορούσε να επιφέρει πάνω του κάτι το τόσο εξωφρενικό.» «Θα μπορούσα να έχω μια κουβέντα μαζί σας κατ’ ιδίαν;» «Στο λέω, Μοντ, μην ανακατεύεσαι με το ζήτημα,» φώναξε ο πατέρας της θυμωμένα. Εκείνη με κοίταξε απελπισμένα. «Τι μπορώ να κάνω;» «Ο κόσμος όλος θα μάθει τα γεγονότα σύντομα, έτσι δεν υπάρχει πρόβλημα να τα συζητήσουμε εδώ,» είπε. «Θα προτιμούσα κατ’ ιδίαν, μα αφού ο πατέρας σας δεν το επιτρέπει θα πρέπει να λάβει μέρος στη συζήτηση.» Κατόπιν μίλησα για το σημείωμα το οποίο είχε βρεθεί στην τσέπη του νεκρού. «Είναι βέβαιο πως θα παρουσιαστεί στην ανάκριση. Θα μπορούσα να σας ζητήσω να ρίξετε κάποιο φως επ’ αυτό αν γίνεται;» - 272 -
Arthur Conan Doyle «Δεν βρίσκω λόγο για μυστήρια,» απάντησε. «Ήμασταν αρραβωνιασμένοι και σκοπεύαμε να παντρευτούμε, και το κρατούσαμε μονάχα μυστικό επειδή ο θείος του Φίτζροϊ, ο οποίος είναι πολύ μεγάλος, και λέγεται πως πρόκειται να πεθάνει, ίσως να τον είχε αποκληρώσει αν παντρευόταν παρά τη θέληση του. Δεν υπήρχε κανένας άλλος λόγος.» «Θα μπορούσες να μας το είχες πει,» γρύλισε ο κύριος Μπέλαμι. «Θα μπορούσα, πατέρα, αν μου είχες συμπαρασταθεί ποτέ.» «Ενίσταμαι στο να διαλέξει το κορίτσι μου ανθρώπους κατώτερους της κοινωνικής της θέσης.» «Ήταν η προκατάληψη σου εναντίον του που μας απέτρεπε από το να στο πούμε. Όσο για τη συνάντηση αυτή»— έψαξε στο φόρεμα της και έβγαλε ένα τσαλακωμένο σημείωμα— «ήταν προς απάντηση αυτού.» ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ [έλεγε το μήνυμα]: Στο παλιό μέρος στην ακτή λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα την Τρίτη. Είναι η μόνη ώρα που μπορώ να ξεφύγω. Φ.Μ. «Τρίτη είναι σήμερα, και σκόπευα να τον συναντήσω απόψε.» Γύρισα το χαρτί από την άλλη. «Αυτό δεν προήλθε από το ταχυδρομείο. Πως το λάβατε;» «Θα προτιμούσα να μην απαντήσω σε αυτή την ερώτηση. Ειλικρινά δεν έχει - 273 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κάτι να κάνει με το ζήτημα το οποίο ερευνάτε. Μα οτιδήποτε το οποίο ίσως να σχετίζεται με αυτό θα το απαντήσω δίχως ενδοιασμούς.» Και κράτησε το λόγο της για αυτό, μα δεν υπήρχε τίποτα το οποίο να ήταν χρήσιμο στην έρευνα μας. Δεν είχε λόγο να σκεφτεί πως ο μνηστήρας της είχε κάποιο κρυφό εχθρό, μα παραδέχτηκε πως είχε αρκετούς ένθερμους θαυμαστές. «Να σας ρωτήσω αν ο κύριος Ιαν Μέρντοκ είναι ένας εξ αυτών;» Κοκκίνισε και έδειξε συγχυσμένη. «Υπήρχε μια περίοδος που σκέφτηκα πως ήταν. Μα όλα αυτά άλλαξαν όταν αντιλήφθηκε τις σχέσεις μεταξύ του Φίτζροϊ κι εμένα.» Και πάλι η σκιά γύρω από τον περίεργο εκείνο άντρα μου έδωσε την εντύπωση πως απόκτησε ένα περισσότερο σαφές σχήμα. Το παρελθόν του όφειλε να ερευνηθεί. Το διαμέρισμα του έπρεπε να εξεταστεί ιδιαιτέρως. Ο Στάκχαρστ υπήρξε πρόθυμος συνεργάτης, γιατί στο μυαλό οι υποψίες είχαν επίσης αρχίσει να παίρνουν μορφή. Επιστρέψαμε από την επίσκεψη μας στο Καταφύγιο με την ελπίδα πως μια και μόνο άκρη από εκείνο το μπλεγμένο κουβάρι βρισκόταν στα χέρια μας. Μια εβδομάδα πέρασε. Η ανάκριση δεν είχε ρίξει καθόλου φως επί του ζητήματος και είχε διακοπεί έως ότου βρεθούν περαιτέρω στοιχεία. Ο Στάκχαρστ είχε προβεί σε διακριτικές έρευνες σχετικά με τον υφιστάμενο του, και είχε υπάρξει μια επιφανειακή έρευνα στο δωμάτιο του, εντούτοις δίχως αποτέλεσμα. Προσωπικά, είχα εξετάσει το πλήρες θέμα εκ νέου, τόσο διανοητικά όσο και υλικά, μα δίχως καινούργια συμπεράσματα. Στο σύνολο των απομνημονευμάτων μου ο αναγνώστης δε θα βρει μια υπόθεση που να με έφερε σε τέτοιο βαθμό στα όρια των ικανοτήτων μου. Ακόμη και η φαντασία μου αδυνατούσε να συλλάβει κάποια λύση στο μυστήριο. Και τότε συνέβη το περιστατικό με το σκύλο.
- 274 -
Arthur Conan Doyle Ήταν η γριά οικονόμος μου εκείνη που άκουσε για αυτό αρχικά από εκείνο το περίεργο ασύρματο σύστημα με το οποίο πολύς κόσμος συγκεντρώνει τα νέα στην επαρχεία. «Θλιβερή ιστορία αυτή, κύριε, για κείνο το σκυλί του κυρίου ΜακΦέρσον,» είπε ένα βράδυ. Δεν ενθαρρύνω τέτοιες συζητήσεις, μα τα λόγια της τράβηξαν την προσοχή μου. «Τι έγινε με το σκύλο του ΜακΦέρσον;» «Νεκρό, κύριε. Πέθανε από θλίψη για τον αφέντη του.» «Ποιος σας το ‘πε αυτό;» «Μα, κύριε, όλοι μιλάνε για αυτό. Μελαγχόλησε τρομερά και δεν έφαγε τίποτα για μια βδομάδα. Τότε σήμερα δυο από τους νεαρούς κυρίους από τα Αετώματα το βρήκα νεκρό— κάτω στην ακτή, κύριε, στο ίδιο εκείνο σημείο που βρήκε ο αφέντης του το τέλος του.» «Στο ίδιο εκείνο σημείο.» Τα λόγια ξεχώρισαν καθαρά στη μνήμη μου. Κάποια αμυδρή αντίληψη πως το ζήτημα ήταν ζωτικής σημασίας εγέρθηκε στο μυαλό μου. Το ότι ο σκύλος πέθανε ήταν ακόλουθο της όμορφης, αφοσιωμένης φύσης των σκύλων. Μα «στο ίδιο εκείνο σημείο»! Γιατί θα ‘πρεπε μια μοναχική ακτή να αποβεί μοιραία για εκείνο. Υπήρχε περίπτωση να ‘χε θυσιαστεί από κάποια εκδικητική έχθρα; Υπήρχε περίπτωση—; Ναι, η αντίληψη ήταν αμυδρή, μα ήδη κάτι χτιζόταν μέσα στο μυαλό μου. Σε μερικά λεπτά ήμουν καθοδόν για τα Αετώματα, όπου βρήκα τον Στάκχαρστ στο γραφείο του. Στο αίτημα μου κάλεσε τους Σάντμπερι και Μπλούντ, τους δυο σπουδαστές που είχαν βρει το σκύλο. «Ναι, ήταν πεσμένο στην άκρη της λιμνούλας,» είπε ο ένας τους. «Θα πρέπει να ‘χε ακολουθήσει τα ίχνη του νεκρού του αφέντη.» Είδα το μοιραίο πλασματάκι, ένα τεριέ ράτσας Έρντεϊλ, ξαπλωμένο πάνω στο χαλί της εισόδου. Το σώμα ήταν παγωμένο κι άκαμπτο, τα μάτια γουρλωμένα και το σώμα παραμορφωμένο. Υπήρχε πόνος σε κάθε του σπιθαμή.
- 275 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Από τα Αετώματα κατηφόρισα στη μικρή λίμνη. Ο ήλιος είχε δύσει και η σκιά του μεγάλου βράχου έπεφτε βαριά μέσα στο νερό, το οποίο φέγγιζε μουντά σαν ένα φύλλο από μολύβι. Ο τόπος ήταν έρημος και δεν υπήρχε ίχνος ζωής εκτός από δυο θαλασσοπούλια που πέταγαν κυκλικά και έκραζαν από πάνω. Στο φως που ξεθώριαζε διέκρινα αμυδρά τα χνάρια του μικρού σκυλιού πάνω στην άμμο γύρω από τον ίδιο βράχο επί του οποίου είχε βρεθεί ακουμπισμένη η πετσέτα του αφέντη του. Για πολύ ώρα στάθηκα σε βαθιά περισυλλογή καθώς οι σκιές γίνονταν πιο σκοτεινές γύρω μου. Το μυαλό μου ήταν πλημμυρισμένο από ξέφρενες σκέψεις. Θα έχετε γνώση του πως είναι να βρίσκεσαι σε έναν εφιάλτη στον οποίο αισθάνεσαι πως υπάρχει κάτι υπερβολικά σημαντικό για το οποίο ψάχνεις και το οποίο βρίσκεται εκεί, μολονότι παραμένει παντοτινά πέρα από το άγγιγμα σου. Έτσι ένοιωσα εκείνο το βράδυ καθώς στάθηκα μονάχος σε εκείνο τον τόπο του θανάτου. Κατόπιν τελικά στράφηκα και προχώρησα αργά προς το σπίτι. Είχα μόλις φθάσει την κορυφή του μονοπατιού όταν μου ήρθε στο μυαλό. Σαν μια αναλαμπή, θυμήθηκα το πράγμα το οποίο είχα τόσο απεγνωσμένα και μάταια προσπαθήσει να αδράξω. Θα γνωρίζετε, ειδάλλως ο Γουώτσον έγραψε εις μάτην, πως διατηρώ μια τεράστια ποσότητα περιθωριακών γνώσεων δίχως επιστημονική συστηματοποίηση, μα η οποία μου είναι άμεσα διαθέσιμη για τις ανάγκες του έργου μου. Το μυαλό μοιάζει σαν μια συνωστισμένη αποθήκη με κάθε λογής πακέτα αποθηκευμένα εντός της— τόσο πολλά ώστε ήταν - 276 -
Arthur Conan Doyle ευτυχές το ότι είχα μια αμυδρή αντίληψη του τι βρισκόταν εκεί μέσα. Το γνώριζα πως υπήρχε κάτι το οποίο ίσως να σχετιζόταν με το ζήτημα. Ήταν ακόμη ασαφές, μα τουλάχιστον ήξερα πώς να το καταστήσω σαφές. Ήταν τερατώδες, απίστευτο, κι εντούτοις υπήρχε πάντα η πιθανότητα. Θα το έθετα υπό δοκιμασία στο έπακρο. Υπάρχει μια μεγάλη σοφίτα στο μικρό μου σπίτι που είναι γεμάτη βιβλία. Μέσα εκεί λοιπόν βούτηξα και έψαξα περί τη μια ώρα. Στο τέλος του χρόνου αυτού ξεπρόβαλα με ένα μικρό σοκολατί και ασημί τόμο. Ανυπόμονα τον άνοιξα στο κεφάλαιο για το οποίο είχα μια αμυδρή ανάμνηση. Ναι, ήταν όντως, μια παρατραβηγμένη και απίθανη πρόταση, και εντούτοις δεν γινόταν να το αφήσω στην ησυχία του μέχρι να έχω καταστήσει σαφές αν είχε, όντως, έτσι. Ήταν αργά όταν αποσύρθηκα, με το μυαλό μου να αδημονεί τον ερχομό της επόμενης μέρας. Μα εκείνο το έργο συνάντησε μια ενοχλητική διακοπή. Μόλις που είχα πιεί μια κούπα τσάι και ξεκινούσα για την ακτή όταν δέχτηκα την επίσκεψη του επιθεωρητή Μπάρντλ του Αστυνομικού παραρτήματος του Σάσεξ— ενός μετρημένου, στιβαρού, νωθρού άντρα με συλλογισμένα μάτια, τα οποία με κοίταζαν τώρα με μια ιδιαίτερα προβληματισμένη έκφραση. «Γνωρίζω τη βαθύτατη εμπειρία σας, κύριε,» είπε. «Είναι τελείως ανεπίσημο, φυσικά, και δεν υπάρχει λόγος να πάει παραπέρα. Αλλά τα έχω βρει σκούρα με αυτή την υπόθεση του ΜακΦέρσον. Το ερώτημα είναι, να κάνω κάποια σύλληψη, ή όχι;» «Εννοώντας τον κύριο Ιαν Μέρντοκ;» «Μάλιστα, κύριε. Ειλικρινά δεν υπάρχει κανείς άλλος όταν το συλλογιέσαι. Αυτό είναι το πλεονέκτημα αυτή της ερημιάς. Το περιορίζουμε σε ένα πολύ μικρό φάσμα. Αν δεν το έκανε αυτός, τότε ποιος;» «Τι έχετε εναντίον του;» Είχε βαδίσει στο ίδιο μονοπάτι με εμένα. Είχαμε το χαρακτήρα του Μέρντοκ και το μυστήριο που έμοιαζε να
- 277 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς αιωρείται γύρω του. Τα ξέφρενα ξεσπάσματα του θυμού του, όπως φάνηκαν στο περιστατικό με τον σκύλο. Το γεγονός πως είχε λογομαχήσει με τον ΜακΦέρσον στο παρελθόν, και πως υπήρχε κάποιος λόγος να σκεφτείς πως ίσως να δυσανασχετούσε αναφορικά με τις προθέσεις του για τη δεσποινίδα Μπέλαμι. Είχε όλα τα στοιχεία μου, μα διόλου καινούργια, εκτός του ότι ο Μέρντοκ έδειχνε να πραγματοποιεί κάθε προετοιμασία για να αναχωρήσει. «Ποια θα ήταν η θέση μου αν τον άφηνα να ξεφύγει με όλα αυτά τα στοιχεία εναντίον του;» Ο ψωμωμένος, φλεγματικός άντρας ήταν βαθιά προβληματισμένος. «Συλλογιστείτε,» είπα, «όλα τα ουσιαστικά κενά στην υπόθεση σας. Το πρωινό του εγκλήματος μπορεί μετά βεβαιότητας να αποδείξει ένα άλλοθι. Ήταν με τους μαθητές του μέχρι την τελευταία στιγμή, κι εντός μερικών λεπτών από την εμφάνιση του ΜακΦέρσον ήρθε κοντά μας από πίσω. Τότε έχετε κατά νου το πόσο απολύτως ανέφικτο θα ήταν να μπορούσε μόνος του να επιφέρει αυτήν την εξοργιστική πράξη επί ενός ανθρώπου εξίσου δυνατού όσο κι ο ίδιος. Τέλος, υπάρχει το ζήτημα του αντικειμένου με το οποίο καταφέρθηκαν τα τραύματα.» «Τι άλλο θα μπορούσε να είναι από ένα μαστίγιο ή ένα ευλύγιστο καμτσίκι κάποιου είδους;» «Εξετάσατε τα σημάδια;» ρώτησα. «Τα είδα. Το ίδιο και ο γιατρός.» «Μα εγώ τα εξέτασα πολύ προσεκτικά με έναν μεγεθυντικό φακό. Έχουν ιδιαιτερότητες.» «Ποιες είναι, κύριε Χολμς;» «Προχώρησα στο γραφείο μου κι έβγαλα μια μεγεθυμένη φωτογραφία. «Αυτή είναι η μέθοδο μου σε τέτοιες περιπτώσεις,» εξήγησα. «Ασφαλώς και κάνετε καθετί σχολαστικά, κύριε Χολμς.» «Θα ήταν αδύνατον να είμαι αυτός που είμαι αν δεν το έκανα. Τώρα ας συλλογιστούμε αυτή την ουλή η οποία
- 278 -
Arthur Conan Doyle εκτείνεται γύρω από το δεξί ώμο. Παρατηρείτε κάτι το αξιοσημείωτο;» «Δεν μπορώ να πω ότι βλέπω κάτι.» «Ασφαλώς είναι προφανές πως είναι ασύμμετρη. Υπάρχει μια κηλίδα πηγμένου αίματος εδώ και άλλη μια εκεί. Υπάρχουν παρόμοιες ενδείξεις στην άλλη ουλή εδώ κάτω. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό;» «Δεν έχω ιδέα. Γνωρίζετε;» «Ίσως να γνωρίζω. Ίσως και όχι. Θα μπορώ να γνωρίζω πολύ σύντομα. Οτιδήποτε το οποίο προσδιορίσει τι προξένησε αυτό το σημάδι θα μας φέρει πολύ κοντά στον εγκληματία.» «Είναι, φυσικά, μια παράλογη ιδέα,» είπε ο αστυνομικός, «μα αν ένα πυρωμένο μεταλλικό δίχτυ είχε τοποθετηθεί στην πλάτη του, τότε αυτά τα πιο έντονα σημάδια θα αντιπροσώπευαν τα σημεία όπου τα πλέγματα διασταυρώνονταν.» «Μια πλέον ευφυής σύγκριση. Ή μήπως να πούμε ένα πολύ άκαμπτο μαστίγιο 48 εννέα άκρων φέροντας μικρές σκληρές προεξοχές.» «Μα τον Ιώβ, κύριε Χολμς, νομίζω πως πέσατε διάνα.» «Ή ίσως να υπάρχει κάποιος πολύ διαφορετικός λόγος, κύριε Μπάρντλ. Μα η υπόθεση σας παραείναι αδύναμη για μια σύλληψη. Επιπλέον, έχουμε εκείνα τα στερνά λόγια— «‘Η Χαίτη του Λιονταριού.’‘» «Αναρωτιόμουν μήπως ήταν Ιαν—» «Ναι, το συλλογίσθηκα κι εγώ αυτό. Αν η δεύτερη λέξη είχε κάποια ομοιότητα με το Μέρντοκ— μα δεν είχε. Την εκστόμισε σχεδόν σα στριγκλιά. Είμαι βέβαιος πως ήταν ‘Χαίτη’.» «Δεν έχετε κάποια εναλλακτική, κύριε Χολμς;» «Ίσως να έχω. Μα δεν θα δεν θελα να το συζητήσω μέχρι να έχω κάτι περισσότερο βάσιμο να συζητήσω.» «Και ποτέ θα μπορείτε;» 48
[Σ.τ.Μ] - Cat-o-nine-tails – [Wikipedia]
- 279 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Σε μια ώρα— πιθανόν και λιγότερο.» Ο επιθεωρητής έτριψε το πηγούνι του και με κοίταξε με αμφιβολία στα μάτια.» «Μακάρι να μπορούσα να δω τι έχετε στο μυαλό σας, κύριε Χολμς. Ίσως να είναι εκείνες οι ψαρόβαρκες.» «Όχι, όχι, παραήταν ξανοιγμένες.» «Καλώς, τότε, μήπως είναι ο Μπέλαμι και εκείνος ο μεγαλόσωμος γιος του; Δεν ήταν και όλο αγάπες με τον κύριο ΜακΦέρσον. Θα μπορούσαν να του έχουν κάνει κάποιο κακό;» «Όχι, όχι, δεν θα μου πάρετε λέξη μέχρι που να είμαι έτοιμος,» είπα με ένα χαμόγελο. «Τώρα, επιθεωρητά, έχουμε ο καθένας μας τις δουλειές του. Ίσως αν με συναντούσατε εδώ το μεσημέρι—» Μέχρι εκεί είχαμε φτάσει όταν ήρθε η τρομερή διακοπή η οποία αποτέλεσε την αρχή του τέλους. Η εξώπορτα μου άνοιξε με δύναμη, αδέξια βήματα ακούστηκαν από το διάδρομο, και ο Ιαν Μέρντοκ μπήκε παραπατώντας στο δωμάτιο, χλωμός, αναμαλλιασμένος, με τα ρούχα του σε πλήρη αναστάτωση, γραπώνοντας με τα κοκαλιάρικα χέρια του τα έπιπλα για να κρατηθεί όρθιος. «Μπράντι! Μπράντι!» είπε ξέπνοα, κι σωριάστηκε βογκώντας σε ένα καναπέ. Δεν ήταν μόνος του. Πίσω του ήρθε ο Στάκχαρστ, ασκεπής και λαχανιασμένος, σχεδόν τόσο χαμένος όσο και ο σύντροφος του.
- 280 -
Arthur Conan Doyle «Ναι, ναι, μπράντι!» φώναξε. «Ο άνθρωπος είναι στα τελευταία του. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να τον φέρω εδώ. Δυο φορές λιποθύμησε στο δρόμο.» Μισό ποτήρι από το δυνατό ποτό επέφερε μια θαυμαστή αλλαγή. Ανασηκώθηκε σπρώχνοντας στο ένα του χέρι και έσπρωξε το σακάκι του από τους ώμους του. «Για όνομα του θεού, λάδι, όπιο, μορφίνη!» φώναξε. «Κάτι να μαλακώσει αυτό τον κολασμένο πόνο!» Ο επιθεωρητής κι εγώ βγάλαμε μια κραυγή βλέποντας το θέαμα. Εκεί, διασχίζοντας τον γυμνό ώμο του άντρα, βρισκόταν το ίδιο παράξενο διχτυωτό μοτίβο από κόκκινες, φλεγμονώδεις ραβδώσεις οι οποίες είχαν αποτελέσει το σημάδι του θανάτου για τον Φίτζροϊ ΜακΦέρσον. Ο πόνος ήταν προφανώς φοβερός και ήταν κάτι παραπάνω από τοπικός, γιατί η αναπνοή του παθόντα θα σταματούσε προς στιγμής, το πρόσωπο του θα μελάνιαζε, και έπειτα με έντονα αγκομαχητά θα έσφιγγε τα χέρια του στην καρδιά του, ενώ από το μέτωπο του κυλούσαν στάλες ιδρώτα. Ανά πάσα στιγμή ίσως να πέθαινε. Ολοένα και περισσότερο μπράντι κυλούσε στο λαρύγγι του, με κάθε νέα δόση να τον επαναφέρει στη ζωή. Κομμάτια από βαμβάκι ποτισμένα με μαγειρικό λάδι έδειχναν να απομακρύνουν τον πόνο από τα περίεργα τραύματα. Εντέλει το κεφάλι του βούλιαξε βαριά στο μαξιλάρι. Η εξουθενωμένη φύση είχε βρει καταφύγιο στο στερνό απόθεμα των δυνάμεων του. Επρόκειτο εν μέρει για λήθαργο κι εν μέρει για λιποθυμία, μα τουλάχιστον ήταν μια ανακούφιση από τον πόνο. Να τον ρωτήσουμε ήταν αδύνατον, μα τη στιγμή που είμαστε βέβαιοι για την κατάσταση του ο Στάκχαρστ στράφηκε προς το μέρος μου. «Θεέ μου!» φώναξε, «τι είναι Χολμς; Τι είναι;» «Που τον βρήκες;» «Κάτω στην ακτή. Ακριβώς εκεί που ο φουκαράς ο ΜακΦέρσον βρήκε το τέλος του. Αν η καρδιά αυτού του ανθρώπου ήταν τόσο ασθενική όσο του ΜακΦέρσον, δεν θα βρισκόταν τώρα εδώ. Αρκετές φορές σκέφτηκα πως ήταν
- 281 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς χαμένος καθώς τον ανέβαζα. Ήταν πολύ μακριά για τα Αετώματα, έτσι και ήρθα σε σένα.» «Τον είδες στην ακτή;» «Περπατούσα στα βράχια όταν άκουσα την κραυγή του. Βρισκόταν στην άκρη του νερού, παραπατώντας σαν μεθυσμένος. Κατέβηκα τρέχοντας, του έριξα μερικά ρούχα πάνω του, και τον έφερα. Για όνομα του θεού, Χολμς, χρησιμοποίησε κάθε ικανότητα σου και κατέβαλε κάθε προσπάθεια να αποδιώξουμε αυτή την κατάρα από τούτο το μέρος, γιατί η ζωή καταντά ανυπόφορη. Δεν μπορείς, παρόλη την παγκόσμια φήμη σου, να κάνεις κάτι για μας;» «Πιστεύω πως μπορώ, Στάκχαρστ. Έλα μαζί μου αμέσως! Και εσείς, επιθεωρητά, ελάτε μαζί! Να δούμε αν μπορούμε να παραδώσουμε αυτό τον δολοφόνο στα χέρια σας.» Αφήνοντας τον αναίσθητο άντρα υπό την ευθύνη της οικονόμου, και οι τρεις μας κατεβήκαμε στη θανάσιμη λίμνη. Πάνω στα βότσαλα βρισκόταν σωριασμένος ένας μικρός σωρός από πετσέτες και ρούχα παρατημένα από τον πληγέντα. Αργά έκανα το γύρο της άκρης του νερού, με τους συντρόφους να ακολουθούν σε μονή φάλαγγα πίσω μου. Το μεγαλύτερο μέρος της λίμνης ήταν ρηχό, μα κάτω από το βράχο εκεί που η ακτή ανοιγόταν είχε ένα ή και δυο μέτρα βάθος. Αυτό ήταν το σημείο που φυσιολογικά θα πήγαινε ο κολυμβητής, γιατί σχημάτιζε μια όμορφη διάφανη πράσινη λιμνούλα καθάρια σαν κρύσταλλο. Μια σειρά από βράχια απλωνόταν από πάνω της στους πρόποδες των βράχων, και κατά μήκους αυτών κινήθηκα, κοιτώντας προσεκτικά στα βάθη από κάτω μου. Είχα φτάσει τη βαθύτερη και πιο στάσιμη λίμνη όταν τα μάτια μου έπεσαν σε εκείνο το οποίο έψαχνα, και έβγαλα μια θριαμβευτική κραυγή. «Μέδουσα 49!” φώναξα. «Μέδουσα! Ιδού η Χαίτη του Λιονταριού!» Το παράξενο αντικείμενο στο οποίο έδειχνα όντως έμοιαζα σαν μια ανακατεμένη μάζα αποκομμένη από την 49
[Σ.τ.Μ.] [Wikipedia]
- 282 -
Arthur Conan Doyle χαίτη ενός λιονταριού. Κειτόταν επί μιας προεξοχής του βράχου κάπου ένα μέτρο κάτω από το νερό, ένα περίεργο κυματιστό, παλλόμενο, πλάσμα με πλοκάμια και με ασημιές ραβδώσεις μεταξύ των κίτρινων άκρων του. Παλλόταν με μια αργή, νωχελική διαστολή και συστολή. «Προξένησε αρκετή δυστυχία. Οι μέρες της τελείωσαν!» φώναξα. «Βοήθα με, Στάκχαρστ! Ας δώσουμε ένα τέλος στο δολοφόνο μια για πάντα.» Υπήρχε μια μεγάλη πέτρα πάνω από την προεξοχή, και τη σπρώξαμε μέχρι που έπεσε με μεγάλο πάταγο μέσα στο νερό. Όταν οι κυματισμοί έσβησαν είδαμε πως είχε κάτσει πάνω από την προεξοχή από κάτω. Μια κυματιστή άκρη κίτρινης μεμβράνης φανέρωσε πως το θύμα μας βρισκόταν από κάτω. Μια παχιά λιπαρή γλίτσα ανέβλυζε κάτω από τον βράχο και λέκιαζε το νερό τριγύρω, καθώς σηκωνόταν αργά στην επιφάνεια. «Λοιπόν, αυτό δεν το περίμενα!» φώναξε ο επιθεωρητής. «Τι ήταν, κύριε Χολμς; Είμαι γέννημα θρέμμα σε τούτα τα μέρη, μα ποτέ μου δεν είδα ένα τέτοιο πράγμα. Δεν ανήκει στο Σάσεξ.» «Τόσο το καλύτερο για το Σάσεξ,» σχολίασα. «Ίσως να ήταν η νοτιοδυτική θύελλα που την έφερε εδώ. Ελάτε πίσω στο σπίτι μου, και οι δυο σας, και θα σας παραθέσω τις τρομερές εμπειρίες κάποιου που έχει έναν καλό λόγο να θυμάται τη συνάντηση του με τον ίδιο κίνδυνο των θαλασσών.» Όταν φτάσαμε στο γραφείο μου βρήκαμε πως ο Μέρντοκ είχε συνέρθει κάπως ώστε να μπορεί να κάθεται. Ήταν ζαλισμένος, και κατά διαστήματα τρανταζόταν ολόκληρος από κρίσεις πόνου. Με φωνή που έσπαζε μας εξήγησε πως δεν είχε ιδέα τι του είχε συμβεί, εκτός από τα τρομερά σουβλίσματα που αιφνιδίως τον είχαν διαπεράσει, και πως είχε χρειαστεί όλη του τη δύναμη για να φτάσει στην άκρη. «Εδώ έχω ένα βιβλίο,» είπε, ανασηκώνοντας το μικρό τόμο, «που έριξε αρχικά φως σε ό,τι θα μπορούσε να
- 283 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς παραμείνει παντοτινά στο σκοτάδι. Είναι το ‘Στο ύπαιθρο’ 50, από το διάσημο παρατηρητή Τ. Γ. Γούντ. Ο ίδιος ο Γούντ λίγο έλειψε να πεθάνει ερχόμενος σε επαφή με αυτό το αηδιαστικό πλάσμα, έτσι έγραψε έχοντας εξαιρετική πλήρη γνώση. Το μέδουσα 51, Cyanea capillata, αποτελεί την πλήρη ονομασία του εγκληματία, και μπορεί είναι τόσο επικίνδυνο για τη ζωή, και κατά πολύ πιο οδυνηρό από όσο, το δάγκωμα της κόμπρας. Επιτρέψτε μου να σας παραθέσω εν συντομία αυτό το απόσπασμα. «‘Αν ο λουόμενος τύχει να δει μια πλαδαρή στρογγυλή μάζα από ανοιχτοκίτρινες μεμβράνες και ίνες, κάτι πολύ παρόμοιο σαν τούφες μιας λιονταρίσιας χαίτης συνδυασμένες με ασημί χαρτί, ας προσέξει καλά, γιατί πρόκειται για την τρομερή τσούχτρα ‘Cyanea capillata’.» «Θα μπορούσε το δυσοίωνη συναπάντημα μας να περιγραφεί σαφέστερα;» «Συνεχίζει λέγοντας για τη δική του συνάντηση με μια όταν κολυμπούσε έξω από τις ακτές του Κεντ. Ανακάλυψε πως το πλάσμα εκτόξευε σχεδόν αόρατες ίνες σε απόσταση δεκαπέντε μέτρων, και πως ο καθένας εντός της περιμέτρου από το κέντρο απειλούταν από θανάσιμο κίνδυνο. Ακόμη και σε αυτή την απόσταση η επίδραση επί του Γούντ λίγο έλειψε να καταστεί μοιραία.» «‘Οι πολυπληθής ίνες προκάλεσαν ελαφρές κόκκινες ραβδώσεις επί του δέρματος το οποίο υπό κοντινότερη εξέταση αναλύονταν σε μικροσκοπικές κουκίδες ή φλύκταινες, με κάθε κουκίδα να δίνει την εντύπωση μια πυρωμένης βελόνας που έφτανε ως τα νεύρα.’» «Ο τοπικός πόνος ήταν, όπως εξηγεί, το λιγότερο αυτού του εξουθενωτικού μαρτυρίου.»
50 51
Out of Doors [Σ.τ.Μ.] – Cyanea capillata [Wikipedia]
- 284 -
Arthur Conan Doyle «‘Σουβλιές διαπερνούσαν το στήθος μου, κάνοντας με να πέσω σαν να είχα χτυπηθεί από σφαίρα. Οι παλμοί μου θα σταματούσαν κι έπειτα η καρδιά θα πετάριζε πέντε ή και έξι φορές σαν να προσπαθούσε να βγει από το στήθος μου.’»
«Λίγο έλειψε να τον σκοτώσει, μολονότι είχε εκτεθεί μόλις μέσα στον κυματώδη ωκεανό και όχι στα στενά γαλήνια νερά μιας λίμνης. Λέει πως δύσκολα αναγνώριζε κατόπιν τον εαυτό του, τόσο χλωμό, ρυτιδωμένο και ζαρωμένο που ήταν το πρόσωπο του. Κατέβασε αρκετό μπράντι, ένα ολόκληρο μπουκάλι, και φαίνεται πως αυτό του έσωσε τη ζωή. Ορίστε το βιβλίο, επιθεωρητά. Σας το παραδίδω, και δεν γίνεται να αμφιβάλετε πως περιέχει μια πλήρη εξήγηση της τραγωδίας του φουκαρά του ΜακΦέρσον.» «Και παρεμπιπτόντως με αθωώνει,» σχολίασε ο Ιαν Μέρντοκ με ένα ελαφρώς ειρωνικό χαμόγελο. «Δεν σας κατηγορώ επιθεωρητά, ούτε κι εσάς κύριε Χολμς, γιατί οι υποψίες σας ήταν φυσιολογικές. Νοιώθω πως μόλις την ίδια την παραμονή της σύλληψης μου κατάφερα να καθαρίσω το όνομα μου μοιραζόμενος τη μοίρα του καημένου του φίλου μου.» «Όχι, κύριε Μέρντοκ, βρισκόμουν ήδη επί τα ίχνη, και αν είχα κινηθεί τόσο νωρίς όσο σκόπευα ίσως να σας είχα γλυτώσει από αυτή την τρομερή εμπειρία.» «Μα πως το γνωρίζατε, κύριε Χολμς;»
- 285 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Είμαι παμφάγος αναγνώστης με μια παραδόξως φωτογραφική μνήμη για λεπτομέρειες. Εκείνη η φράση ‘η Χαίτη του Λιονταριού’ στοίχειωνε το μυαλό μου. Ήξερα πως την είχα δει κάπου σε άσχετο περιεχόμενο. Είδατε πως περιγράφει το πλάσμα. Δεν αμφιβάλλω διόλου πως επέπλεε στο νερό όταν ο ΜακΦέρσον το είδε, και πως αυτή του η φράση ήταν η μοναδική που θα μπορούσε να μας μεταδώσει μια προειδοποίηση αναφορικά με το πλάσμα το οποίο υπήρξε ο θάνατος του.» «Τότε εγώ, τουλάχιστον, απαλλάχτηκα,» είπε ο Μέρντοκ, καθώς στάθηκε αργά στα πόδια του. «Υπάρχουν μια ή δυο εξηγήσεις που θα ήθελα να δώσω, γιατί γνωρίζω την κατεύθυνση στην οποία κινήθηκαν οι έρευνες σας. Είναι αλήθεια πως αγάπησα εκείνη την κυρία, μα από τη μέρα που επέλεξε το φίλο μου τον ΜακΦέρσον επιθυμία μου υπήρξε να συμβάλω στην ευτυχία της. Ήμουν επαρκώς ικανοποιημένος να παραμερίσω και να δράσω ως ο ενδιάμεσος τους. Συχνά μετέφερα τα μηνύματα τους, και γινόταν μόνο γιατί ήμουν ο έμπιστος τους και επειδή φέρθηκε τόσο καλά προς εμένα ήταν που έσπευσα να της πω για το θάνατο του φίλου μου, μήπως και κάποιος άλλος με πρόφταινε με κάποιο πιο απότομο και άκαρδο τρόπο. Δεν θα σας μιλούσε, κύριε, για τις σχέσεις μας μήπως δεν το εγκρίνατε και το πλήρωνα εγώ. Μα με την άδεια σας πρέπει να επιστρέψω πίσω στα Αετώματα, γιατί το κρεβάτι μου θα είναι εξαιρετικά ευπρόσδεκτο.» Ο Στάκχαρστ άπλωσε το χέρι του. «Τα νεύρα όλων μας ήταν πολύ κουρδισμένα,» είπε. «Συγχώρα τα περασμένα, Μέρντοκ. Θα καταλάβουμε καλύτερα ο ένας τον άλλο στο μέλλον.» Βγήκαν έξω αγκαζέ σαν καλοί φίλοι. Ο επιθεωρητής παρέμεινε, κοιτάζοντας με σιωπηλά με εκείνα τα βοδίσια του μάτια. «Λοιπόν, τα καταφέρατε!» αναφώνησε εντέλει. «Είχα ακούσει για σας, μα ποτέ δεν το πίστευα. Είναι υπέροχο!» Αναγκάστηκα να κουνήσω το κεφάλι μου. Το να αποδεχθείς τέτοιους επαίνους θα ήταν σαν να ρίχνεις τα στάνταρντ σου. - 286 -
Arthur Conan Doyle «Ήμουν αργός στο ξεκίνημα— ασυγχώρητα αργός. Αν το σώμα είχε βρεθεί στο νερό δύσκολα θα μου είχε διαφύγει. Ήταν η πετσέτα εκείνη που με παραπλάνησε. Ο φουκαράς δεν σκέφτηκε στιγμή να σκουπιστεί, κι έτσι με τη σειρά με οδήγησε να σκεφθώ πως δεν μπήκε καν στο νερό. Πως, τότε, μια επίθεση από ένα υδρόβιο πλάσμα να μου ‘ρθει στο νου; Εκεί ήταν που έχασα το δρόμο μου. Έ, τι να γίνει, συχνά τολμούσα να σας πειράζω κύριοι του αστυνομικού σώματος, μα η μέδουσα λίγο έλειψε να πάρει την εκδίκηση της για την Σκότλαντ Γιάρντ.»
- 287 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς
- 288 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια της Ενοίκου με το Βέλο Όταν κάποιος συλλογιέται πως ο κύριος Σέρλοκ Χολμς δραστηριοποιούταν ενεργά για είκοσι-τρία χρόνια, και πως κατά τη διάρκεια δεκαεπτά εξ αυτών μου επιτράπηκε να συνεργαστώ μαζί του και να κρατήσω σημειώσεις σχετικά με τις πράξεις του, θα είναι σαφές πως έχω μια πληθώρα υλικού στη διάθεση μου. Υπάρχει μια μακριά σειρά από ετήσια βιβλία τα οποία γεμίζουν ένα ράφι και υπάρχουν και οι χαρτοφύλακες που είναι γεμάτοι έγγραφα, ένα τέλειο ορυχείο για τον μελετητή όχι μόνο του εγκλήματος μας και των κοινωνικών αλλά και των επίσημων σκανδάλων της ύστερης Βικτωριανής εποχής. Αναφορικά με τα τελευταία, να πω πως οι συγγραφείς αγωνιωδών επιστολών, οι οποίοι εκλιπαρούν πως η τιμή της οικογενείας τους είτε η υπόληψη των ξακουστών προγόνων του δεν πρέπει να θιγεί, δεν έχουν τίποτα να φοβούνται. Η διακριτικότητα και η υψηλή συναίσθηση της επαγγελματικής τιμής η οποία ανέκαθεν διέκρινε το φίλο μου βρίσκονται ακόμη επί το έργο κατά την επιλογή εκείνων των απομνημονευμάτων του, και ουδεμία κατάχρηση της εμπιστοσύνης τους δεν θα υπάρξει. Αποδοκιμάζω, εντούτοις, στο μέγιστο βαθμό τις απόπειρες που πραγματοποιήθηκαν τελευταία να βρεθούν και να καταστραφούν εκείνα τα χαρτιά. Η προέλευση αυτών των αισχών είναι γνωστή, και αν επαναληφθούν έχω την εξουσία, από τον κύριο Χολμς, να αναφέρω πως η όλη ιστορία που αφορά τον πολιτικό, τον φάρο, και τον εκπαιδευμένο κορμοράνο θα δοθεί στο κοινό. Υπάρχει τουλάχιστον ένας αναγνώστης που καταλαβαίνει. Δεν είναι λογικό να υποθέσω πως καθεμία εξ αυτών των υποθέσεων προσέφερε στον Χολμς την ευκαιρία να επιδείξει εκείνα τα περίεργα χαρίσματα του ενστίκτου και της παρατήρησης τα οποία επιχείρησα να φέρω στο προσκήνιο σε αυτά τα απομνημονεύματα. Μερικές φορές χρειάστηκε με μεγάλη προσπάθεια να βρει τον καρπό, άλλες έπεσε πανεύκολα στην ποδιά του. Μα οι πλέον τρομερές ανθρώπινες τραγωδίες συχνά εμπλέκονταν σε εκείνες τις υποθέσεις οι - 289 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς οποίες του απέφεραν τις λιγότερες προσωπικές ευκαιρίες, και μια εξ αυτών είναι που επιθυμώ τώρα να καταγράψω. Κατά την αφήγηση της, προέβην σε μια ελαφρά αλλαγή ονομάτων και τοποθεσιών, μα καθ οποιονδήποτε άλλο τρόπο τα γεγονότα συνέβησαν όπως δηλώνονται. Ένα πρωινό— κατά τα τέλη του 1896— έλαβα ένα βιαστικό σημείωμα από τον Χολμς ζητώντας την παρουσία μου. Φτάνοντας τον βρήκα καθισμένο σε μια ατμόσφαιρα φορτωμένη από καπνό, με μια ηλικιωμένη γυναίκα, μητρικού τύπου αφράτης σπιτονοικοκυράς στην αντίστοιχη καρέκλα απέναντι του. «Από δω η κυρία Μέριλοου, εκ του Νοτίου Μπρίξτον,» είπε ο φίλος μου με ένα νεύμα του χεριού του. «Η κυρία Μέριλοου δεν έχει αντίρρηση στον καπνό, Γουώτσον, αν θελήσεις να ενδώσεις στις βρωμερές συνήθειες σου. Η κυρία Μέριλοου έχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία να πει η οποία ίσως να οδηγήσει σε περαιτέρω εξελίξεις στις οποίες η παρουσία σου ίσως να είναι χρήσιμη.» «Ότι μπορώ να κάνω—» «Θα καταλαβαίνετε, κυρία Μέριλοου, πως αν έρθω στην κυρία Ρόντερ θα προτιμούσα να έχω έναν μάρτυρα. Θα της δώσετε να το καταλάβει πριν φθάσουμε.» «Ο θεός να σας ευλογεί, κύριε Χολμς,» είπε η επισκέπτρια μας, «ανυπομονεί τόσο να σας δει ώστε μπορείτε να φέρετε και ολόκληρη την ενορία στο κατόπι σας!» «Τότε θα έρθουμε νωρίς το απόγευμα. Για να δούμε αν έχουμε όλα τα γεγονότα σωστά πριν ξεκινήσουμε. Αν τα επαναλάβουμε θα συμβάλει τον δόκτωρ Γουώτσον να κατανοήσει την κατάσταση. Λέτε πως η κυρία Ρόντερ είναι ένοικος σας εδώ και επτά χρόνια και πως μόνο μια φορά έχετε δει το πρόσωπο της.» «Και εύχομαι μα το θεό να μη το είχα δει,» είπε η κυρία Μέριλοου. «Ήταν, όπως αντιλαμβάνομαι, φρικτά παραμορφωμένο.»
- 290 -
Arthur Conan Doyle «Βασικά, κύριε Χολμς, δύσκολα θα μπορούσες να το αποκαλέσεις καν πρόσωπο. Έτσι έδειχνε. Ο γαλατάς μας μια ματιά της έριξε κάποτε που εκείνη κοιτούσε από το πάνω παράθυρο, και του ‘πεσε ο τενεκές και το γάλα απλώθηκε σε όλο τον μπροστινό κήπο. Αυτό το είδος του προσώπου είναι. Όταν την είδα— την πέτυχα αφηρημένη— καλύφθηκε αμέσως, και κατόπιν είπε, «Τώρα, κυρία Μέριλοου, γνωρίζετε επιτέλους γιατί ποτέ δεν σηκώνω το βέλο μου.» «Γνωρίζετε οτιδήποτε αναφορικά με το παρελθόν της;» «Τίποτα εντελώς.» «Έδωσε κάποιες συστάσεις όταν ήρθε;» «Όχι, κύριε, μα έδωσε ζεστό χρήμα, και μπόλικο. Άφησε στο τραπέζι νοίκι ενός τριμήνου προκαταβολικά και δίχως να διαφωνήσει με τους όρους. Σε αυτούς τους καιρούς μια γυναίκα σαν κι εμένα δεν έχει την πολυτέλεια να απορρίπτει μια τέτοια ευκαιρία.» «Σας έδωσε κάποιο λόγο που επέλεξε το σπίτι σας;» «Το δικό μου απέχει αρκετά από το δρόμο και είναι πιο απόμερο από τα περισσότερα. Αλλά, πάλι, εγώ έχω τον πρώτο, και δεν έχω δική μου οικογένεια. Φαντάζομαι πως θα δοκίμασε κι αλλού και βρήκε πως το δικό μου της ταίριαζε καλύτερα. Την απομόνωση είναι που αποζητά, και είναι έτοιμη να πληρώσει για αυτήν.» «Λέτε πως ποτέ δεν έδειξε το πρόσωπο της από αρχή μέχρι τέλους εκτός εκείνης της μιας τυχαίας περίστασης. Λοιπόν, είναι μια εξαιρετικά αξιοσημείωτη ιστορία, πλέον αξιοσημείωτη, και δεν απορώ που επιθυμείτε την εξέταση της.» «Δεν θέλω, κύριε Χολμς. Είμαι απολύτως ικανοποιημένη εφόσον παίρνω το ενοίκιο μου. Δεν θα μπορούσε να βρείτε περισσότερο ήσυχη νοικάρισσα, ή κάποιον που να σας προξενεί λιγότερα προβλήματα.» «Τότε τι έφερε το ζήτημα στην κορύφωση;» «Η υγεία της, κύριε Χολμς. Φαίνεται σαν να φθίνει διαρκώς. Και υπάρχει κάτι τρομερό στο μυαλό της. ‘Φόνος!’ φωνάζει. ‘Φόνος!’ Και κάποτε την άκουσα να λέει: ‘Άκαρδο
- 291 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κτήνος! Κτήνος!’ φώναξε. Συνέβη μέσα στη νύχτα, και ακούστηκε για τα καλά μέσα στο σπίτι στέλνοντας ανατριχίλες να με διαπεράσουν. Έτσι πήγα σε εκείνη το πρωί. ‘Κυρία Ρόντερ,’ λέω εγώ, ‘αν έχετε κάτι που να βαραίνει την ψυχή σας, υπάρχει ο κλήρος,’ λέω εγώ, ‘και υπάρχει και η αστυνομία. Μεταξύ αυτών των δυο θα βρείτε κάποια βοήθεια.’ ‘Για όνομα του θεού όχι την αστυνομία!’ λέει εκείνη, ‘και ο κλήρος δεν μπορεί να αλλάξει τα περασμένα. Και όμως,’ λέει, ‘θα γαλήνευε το μυαλό μου αν κάποιος μάθαινε την αλήθεια πριν πεθάνω.’ ‘Καλώς,’ λέω εγώ, ‘αφού δεν θέλετε τους ταχτικούς, υπάρχει εκείνος ο ντετέκτιβ που διαβάσαμε για αυτόν,’— με το συμπάθιο κύριε Χολμς. Και εκείνη, αμέσως αρπάχτηκε από αυτό. ‘Αυτός είναι,’ λέει εκείνη. ‘Αναρωτιέμαι γιατί ποτέ δεν το σκέφτηκα πριν. Φέρτε τον εδώ, κυρία Μέριλοου, και αν δεν έρχεται, πείτε του πως είμαι η γυναίκα του Ρόντερ από την παράσταση των άγριων θηρίων. Πείτε το του, και δώστε του το όνομα Αμπάς Πάρβα.’ Εδώ είναι όπως το έγραψε, Αμπάς Πάρβα. ‘Το συγκεκριμένο θα τον κάνει να έρθει αν είναι ο άνθρωπος που νομίζω πως είναι.’» «Και όντως θα τον κάνει,» σχολίασε ο Χολμς. «Πολύ καλά, κυρία Μέριλοου. Θα ήθελα να έχω μια κουβεντούλα με τον δόκτωρ Γουώτσον. Θα διαρκέσει ως την ώρα του γεύματος. Περί τις τρεις η ώρα να αναμένετε να μας δείτε στο σπίτι σας στο Μπρίξτον.» Η επισκέπτρια μας μόλις είχε προλάβει με τα λικνιστά της βηματάκια να βγει από το δωμάτιο— κανένα άλλο επίθετο δεν μπορεί να περιγράψει την μέθοδο μετακίνησης της κυρίας Μέριλοου— που ο Σέρλοκ Χολμς ρίχτηκε με φουριόζικη ζωντάνια επί του σωρού των κοινότοπων βιβλίων στην γωνία. Για μερικά λεπτά ακουγόταν το διαρκές γύρισμα των σελίδων, και τότε με ένα γρύλισμα ικανοποίησης έπεσε πάνω σε αυτό που αναζητούσε. Τόσο εξημμένος ήταν ώστε δεν σηκώθηκε, μα κάθισε στο πάτωμα σαν κάποιος περίεργος Βούδας με σταυρωμένα πόδια, τα μεγάλα βιβλία τριγύρω του, κι ένα ανοιγμένο στα γόνατα του.
- 292 -
Arthur Conan Doyle
«Η υπόθεση με ανησύχησε εκείνο τον καιρό, Γουώτσον. Εδώ βρίσκονται οι σημειώσεις μου στο περιθώριο για να το αποδείξουν. Ομολογώ πως δεν έβγαζα νόημα από όλα αυτά. Και όμως ήμουν πεισμένος πως ο ιατροδικαστής έκανε λάθος. Δεν έχεις καμία ανάμνηση για την τραγωδία του Αμπάς Πάρβα;» «Καμία Χολμς.» «Και όμως ήσουν μαζί μου τότε. Μα ασφαλώς οι εντυπώσεις σου ήταν εξαιρετικά επιφανειακές. Γιατί δεν υπήρχε τίποτα για να στηριχτώ, και καμία από τις πλευρές δεν ζήτησε τις υπηρεσίες μου. Ίσως να ήθελες να διαβάσεις τις εφημερίδες;» «Δεν θα γινόταν να μου παραθέσεις τα στοιχεία;» «Γίνεται πανεύκολα. Πιθανόν να επανέρθει στην μνήμη σου καθώς θα μιλώ. Το Ρόντερ, φυσικά, αποτελούσε μια καθημερινή λέξη. Ήταν ο αντίπαλος του Γουόμπγουελ, και του Σάνγκερ, ένας εκ των σπουδαιότερων ανθρώπων του θεάματος της εποχής του. Υπάρχουν αποδείξεις, ωστόσο, πως το γύρισε στο ποτό, και πως τόσο εκείνος όσο και η παράσταση του είχαν πάρει τον κατήφορο την περίοδο της μεγάλης τραγωδίας. Το καραβάνι είχε σταματήσει για τη νύχτα στο Αμπάς Πάρβα, το οποίο είναι ένα χωριουδάκι στο Μπέρκσαϊρ, όταν η φρίκη προέκυψε. Βρίσκονταν καθοδόν για το - 293 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Γουίμπλετον, ταξιδεύοντας στο δρόμο, και απλά κατασκήνωναν δίχως να δίνουν παραστάσεις, καθώς ο τόπος ήταν πολύ μικρός ώστε δεν θα τους απέφερε καν τα έξοδα για να ανοίξουν.» «Είχαν μεταξύ των εκθεμάτων τους ένα έξοχο λιοντάρι της Νοτίου Αφρικής. Ο Βασιλιάς της Σαχάρας ήταν το όνομα του, και ήταν συνήθειο, τόσο του Ρόντερ όσο και της συζύγου του, να δίνουν παραστάσεις μέσα στο κλουβί του. Εδώ, βλέπεις, είναι μια φωτογραφία της παράστασης μέσω της οποίας θα αντιλαμβάνεσαι πως ο Ρόντερ ήταν ένας τεράστιος άντρας με γουρουνίσια χαρακτηριστικά και πως η σύζυγος του ήταν μια εξαίσια γυναίκα. Κατατέθηκε κατά την προανάκριση πως είχαν υπάρξει ενδείξεις ότι το λιοντάρι ήταν επικίνδυνο, μα, όπως συνήθως, η εξοικείωση γεννά την περιφρόνηση, και ουδεμία προσοχή δεν δόθηκε στο γεγονός.» «Ήταν σύνηθες για τον Ρόντερ ή την γυναίκα του να ταΐζουν το λιοντάρι τη νύχτα. Μερικές φορές πήγαινε ο ένας, άλλες κι οι δυο, μα ποτέ δεν επέτρεπαν σε οποιονδήποτε άλλο να το κάνει, γιατί πίστευαν πως για όσο θα ήταν οι φορείς τροφής του θα τους θεωρούσε ως ευεργέτες του και ποτέ δεν θα τους επιτιθόταν. Εκείνη τη συγκεκριμένη νύχτα, πριν επτά χρόνια, πήγαν και οι δυο, και ένα εξαιρετικά φρικτό περιστατικό ακολούθησε, οι λεπτομέρειες του οποίου δεν κατέστησαν ποτέ σαφείς.» «Φαίνεται πως ολόκληρος ο καταυλισμός ξεσηκώθηκε περί τα μεσάνυκτα από τους βρυχηθμούς του ζώου και τις κραυγές της γυναίκας. Οι διάφοροι βοηθοί και οι εργαζόμενοι έτρεξαν προς τη σκηνή τους, κουβαλώντας λάμπες, και υπό το φως ένα απαίσιο θέαμα αποκαλύφθηκε. Ο Ρόντερ κειτόταν, με το πίσω μέρος του κεφαλιού του συντετριμμένο και βαθιές νυχιές πάνω στο κεφάλι του, κάπου δέκα γιάρδες από το κλουβί, το οποίο ήταν ανοικτό. Κοντά στην πόρτα του κλουβιού βρισκόταν πεσμένη ανάσκελα η κυρία Ρόντερ , με το πλάσμα να σκύβει και να βρυχάται από πάνω της. Είχε κομματιάσει το πρόσωπο της κατά τρόπο τέτοιο που ποτέ δεν φαντάστηκα πως θα επιζούσε. Αρκετοί από τους ανθρώπους - 294 -
Arthur Conan Doyle του τσίρκου, με επικεφαλή τον Λεονάρντο, τον κουταλιανό, και τον Γκρίγκς, τον κλόουν, παρέσυραν το ζώο μακριά με κοντάρι, υπό την παρουσία τους αυτό επέστρεψε στο κλουβί του κι αμέσως το κλείδωσαν. Πως είχε ελευθερωθεί αποτελούσε μυστήριο. Εικοτολογήθηκε πως το ζευγάρι σκόπευε να μπει στο κλουβί, μα πως μόλις η πόρτα άνοιξε το πλάσμα όρμησε πάνω τους. Δεν υπήρξε κάποιο άλλο ενδιαφέρον στοιχείο στις καταθέσεις εκτός του ότι η γυναίκα παραληρώντας από πόνο συνέχισε να ουρλιάζει, ‘Δειλέ! Δειλέ!’ καθώς μεταφερόταν πίσω στο βαγόνι όπου ζούσαν. Πέρασαν έξι μήνες πριν να είναι σε θέση να προβεί σε κατάθεση, μα η ανάκριση ολοκληρώθηκε άμεσα, με την προφανή ετυμηγορία του θανάτου από ατύχημα.» «Τι εναλλακτική θα ήταν δυνατόν να υπάρξει;» είπα εγώ. «Μπορείς κάλλιστα να το πεις. Και όμως υπήρχαν ένα δυο σημεία τα οποία απασχολούσαν τον νεαρό Έντμοντς, του αστυνομικού σώματος του Μπέρκσαϊρ. Ξύπνιο παλικάρι που ήταν! Απεστάλη αργότερα στο Αλαχαμπάντ. Έτσι συνέβη και ανέλαβα το ζήτημα, γιατί πέρασε και καπνίσαμε κάνα δυο πίπες αναφορικά με το ζήτημα.» «Ένας λεπτός, ξανθομάλλης;» «Ακριβώς! Ήμουν βέβαιος πως θα εντόπιζες το ίχνος αμέσως.» «Μα τι τον απασχολούσε;» «Βασικά, μας απασχολούσε και τους δυο. Ήταν τόσο διαολεμένα δύσκολο να ανασκευάσουμε το ζήτημα. Δες το από την οπτική γωνία του λιονταριού. Τι κάνει; Κάνει μισή ντουζίνα άλματα εμπρός, το οποίο και το φέρνει στον Ρόντερ. Ο Ρόντερ στρέφεται για να το σκάσει— τα σημάδια από τα νύχια βρίσκονταν στο πίσω μέρος του κεφαλιού του— μα το λιοντάρι τον ρίχνει κάτω. Τότε, αντί να τρέξει και να ξεφύγει, επιστρέφει στη γυναίκα, η οποία βρίσκεται κοντά στο κλουβί, και την ρίχνει κάτω κομματιάζοντας της το πρόσωπο. Αλλά, πάλι, εκείνες οι κραυγές της φαίνεται πως υπονοούσαν ότι ο
- 295 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς σύζυγος την είχε κατά κάποιο τρόπο απογοητεύσει. Τι να είχε κάνει ο ταλαίπωρος για να τη βοηθήσει; Βλέπεις τη δυσκολία;» «Αρκετά.» «Κι έπειτα υπήρχε ένα ακόμη πράγμα. Επανέρχεται τώρα στο μυαλό καθώς το ξανασκέφτομαι. Υπήρχαν κάποιες ενδείξεις πως ακριβώς την ώρα που το λιοντάρι βρυχιόταν και η γυναίκα ούρλιαζε, ένας άντρας άρχισε να φωνάζει με τρόμο.» «Εκείνος ο άντρας, ο Ρόντερ, αναμφίβολα.» «Βασικά, αν το κρανίο του ήταν κομματιασμένο δύσκολα θα ανέμενες να ακούσεις κάτι από αυτόν. Υπήρχαν τουλάχιστον δυο μάρτυρες οι οποίοι ανέφεραν πως οι κραυγές του άντρα αναμιγνύονταν με εκείνες της γυναίκας.» «Θα φανταζόμουν πως όλος ο καταυλισμός θα φώναζε μέχρι τότε. Όσο για τα άλλα σημεία, νομίζω πως θα μπορούσα να προτείνω μια λύση.» «Θα χαιρόμουν να τη συλλογιστώ.» «Οι δυο τους ήταν μαζί, δέκα γιάρδες από το κλουβί, όταν το λιοντάρι ελευθερώθηκε. Ο άντρας γύρισε και πετάχτηκε κάτω. Η γυναίκα είχε την ιδέα να μπει μέσα στο κλουβί και να κλείσει την πόρτα. Ήταν το μοναδικό της καταφύγιο. Κινήθηκε προς τα κει, και καθώς το πλησίαζε το κτήνος όρμησε στο κατόπι της και την έριξε κάτω. Ήταν θυμωμένη με το σύζυγο της που είχε προκαλέσει την οργή του κτήνους γυρνώντας να φύγει. Αν το είχα αντικρύσει ίσως να το ‘χαν κάνει να γυρίσει πίσω. Εξ ου και οι κραυγές ‘Δειλέ!’» «Θαυμάσια, Γουώτσον. Μόνο ένα ψεγάδι έχει το διαμάντι σου.» «Ποιο είναι αυτό το ψεγάδι, Χολμς;» «Αν βρίσκονταν και οι δυο δέκα βήματα από το κλουβί, πως έγινε και ελευθερώθηκε το κτήνος;» «Υπάρχει περίπτωση να είχαν κάποιον εχθρό ο οποίος να το ελευθέρωσε;» «Και γιατί να τους επιτεθεί τόσο βάναυσα όταν συνήθιζε να παίζει μαζί τους, και να κάνει κόλπα υπό την παρουσία αυτών μέσα στο κλουβί;» - 296 -
Arthur Conan Doyle «Πιθανόν ο ίδιος εχθρός να είχε κάνει κάτι για να το εξαγριώσει.» Ο Χολμς φάνηκε συλλογισμένος και παρέμεινε σιωπηλός για μερικές στιγμές. «Λοιπόν, Γουώτσον, αυτό δύναται να ειπωθεί για την θεωρία σου: Ο Ρόντερ ήταν ένας άντρας με πολλούς εχθρούς. Ο Έντμοντς μου είπε πως όταν τα έπινε ήταν φριχτός. Ένας τεράστιος νταής, βρίζοντας και επιτιθέμενος προς όποιον βρισκόταν μπροστά του. Προσδοκώ αυτές οι κραυγές σχετικά με κάποιο τέρας, για τις οποίες η επισκέπτρια μας μίλησε, ήταν μόνο νυχτερινές αναμνήσεις των αγαπημένων νεκρών. Ωστόσο, οι υποθέσεις μας είναι μάταιες μέχρι να έχουμε όλα τα γεγονότα. Υπάρχει κρύα πέρδικα στο ντουλάπι, Γουώτσον, κι ένα μπουκάλι Montrachet. Ας αναπληρώσουμε τις δυνάμεις μας πριν να προβούμε σε μια εκ νέου επίσκεψη σε αυτά.» Όταν η άμαξα μας μάς κατέβασε έξω από το σπίτι της κυρίας Μέριλοου, βρήκαμε την παχουλή κυρία να ξεχειλίζει από την ανοικτή πόρτα του ταπεινού κι απόμερου σπιτικού της. Ήταν σαφές πως η βασική της έγνοια ήταν μήπως κι έχανε την πολύτιμη ένοικο της, και μας εκλιπάρησε, πριν να μας οδηγήσει μέσα, να μην πούμε και να μην κάνουμε τίποτα το οποίο να οδηγούσε σε μια τόσο ανεπιθύμητη έκβαση. Κατόπιν, έχοντας λάβει τη διαβεβαίωση, την ακολουθήσαμε στην ίσια σκάλα, με μια κακοστρωμένη μοκέτα, και οδηγηθήκαμε στο δωμάτιο της μυστηριώδους ενοίκου. Ήταν ένας κλειστός, μουχλιασμένος και άσχημα αεριζόμενος χώρος, όπως ίσως να αναμενόταν, αφού η κρατούμενη του σπανίως το εγκατέλειπε. Από το να κρατά κτήνη σε κλουβιά, η γυναίκα έδειχνε, από κάποια τιμωρία της μοίρας, να έχει μεταβληθεί η ίδια στο κτήνος του κλουβιού. Καθόταν σε μια σπασμένη πολυθρόνα στη σκοτεινή γωνιά του δωματίου. Πολλά χρόνια ακινησίας είχαν βαρύνει τις γραμμές της σιλουέτας της, μα κάποτε θα πρέπει να ήταν όμορφη, και ήταν ακόμη γεμάτη και χυμώδης. Ένα λεπτό, μαύρο βέλο κάλυπτε το πρόσωπο της, μα ήταν κομμένο κοντά στο άνω χείλος και φανέρωνε ένα τέλεια σχηματισμένο στόμα και ένα
- 297 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς λεπτεπίλεπτο στρογγυλό σαγόνι. Μπορούσα να φανταστώ πως υπήρξε όντως μια εξαιρετικά αξιοθαύμαστη γυναίκα. Η φωνή της, επίσης, ήταν καλά διαμορφωμένη και ευχάριστη. «Το όνομα μου δεν σας είναι άγνωστο, κύριε Χολμς,» είπε. «Το φαντάστηκα πως θα σας έκανε να έρθετε.» «Έτσι είναι, μαντάμ, μολονότι δεν γνωρίζω πως ξέρατε πως ενδιαφερόμουν για την υπόθεση.» «Το έμαθα όταν είχα ανακτήσει την υγεία μου και εξεταζόμουν από τον κύριο Έντμοντς, τον επαρχιώτη επιθεωρητή. Φοβούμαι πως του είπα ψέματα. Ίσως να ήταν συνετό να του είχα πει την αλήθεια.» «Είναι συνήθως συνετό να λέγεται η αλήθεια. Μα γιατί του είπατε ψέματα;» «Επειδή η μοίρα κάποιου άλλου εξαρτιόταν από αυτό. Γνωρίζω πως ήταν ένα εντελώς ανάξιο πλάσμα, και όμως δεν θα δεχόμουν την καταστροφή του επί της συνείδησης μου. Ήμασταν τόσο κοντά— τόσο κοντά!» «Και αυτό το εμπόδιο δεν υφίσταται πλέον;» «Μάλιστα, κύριε, το άτομο στο οποίο αναφέρομαι είναι νεκρό.» «Τότε γιατί να μην πείτε τώρα στην αστυνομία καθετί το οποίο γνωρίζετε;» «Επειδή υπάρχει ένα ακόμη άτομο που πρέπει να ληφθεί υπόψη. Εκείνο το άλλο άτομο είμαι εγώ. Δεν θα άντεχα το σκάνδαλο και τη δημοσιότητα η οποία θα πρόεκυπτε από μια αστυνομική έρευνα. Δεν μου απομένει πολύ ζωή, μα επιθυμώ να πεθάνω ανενόχλητη. Εντούτοις ήθελα να βρω έναν άνθρωπο με κρίση στον οποίο να πω την τρομερή ιστορία μου, έτσι ώστε όταν θα έχω φύγει όλα να γίνουν κατανοητά.» «Με κολακεύετε, μαντάμ. Συγχρόνως, είμαι υπεύθυνος ως άτομο. Δεν σας υπόσχομαι πως όταν θα έχετε μιλήσει δεν θα θεωρήσω πως είναι καθήκον μου να αναφέρω την υπόθεση στην αστυνομία.» «Δεν νομίζω, κύριε Χολμς. Γνωρίζω τον χαρακτήρα σας και τις μεθόδους σας, πολύ καλά, γιατί έχω ακολουθήσει το - 298 -
Arthur Conan Doyle έργο σας για κάποια χρόνια. Το διάβασμα είναι η μόνη απόλαυση που η μοίρα μου επέτρεψε, και λίγα είναι αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο και τα χάνω. Μα εν πάση περιπτώσει, θα το διακινδυνέψω όσον αφορά την απόφαση σας για την τραγωδία μου. Θα γαληνεύσει το μυαλό μου το να την πω.» «Ο φίλος μου κι εγώ θα χαρούμε να την ακούσουμε.» Η γυναίκα σηκώθηκε και πήρε από ένα συρτάρι τη φωτογραφία ενός άντρα. Ήταν σαφώς ένας επαγγελματίας ακροβάτης, ένας άντρας εξαιρετικής σωματικής κατάστασης, με τα τεράστια του χέρια διπλωμένα πάνω από το φουσκωτό του στήθος και ένα χαμόγελο να σκάζει κάτω από το βαρύ του μουστάκι— το αυτάρεσκο χαμόγελο ενός άντρας με πολλές κατακτήσεις. «Αυτός είναι ο Λεονάρντο,» είπε. «Ο Λεονάρντο, ο κουταλιανός, που κατέθεσε;» «Ο ίδιος. Και αυτός— αυτός είναι ο άντρας μου.» Επρόκειτο για ένα απεχθές πρόσωπο— ένα ανθρώπινο γουρούνι, ή μάλλον ένας ανθρώπινος κάπρος, διότι ήταν τρομακτικός στην κτηνωδία του. Κάποιος θα φανταζόταν εκείνο το αποτρόπαιο στόμα να συσπάται και να αφρίζει στην οργή του, και θα αντιλαμβανόταν εκείνα τα μικρά, μοχθηρά μάτια να εκσφενδονίζουν καθαρή κακιά καθώς ατένιζαν τον κόσμο. Κάθαρμα, νταής, κτήνος— ήταν όλα γραμμένα σε εκείνο το προγουλιασμένο πρόσωπο. «Αυτές οι δυο φωτογραφίες θα σας βοηθήσουν κύριοι, να καταλάβετε την ιστορία. Ήμουν ένα φτωχοκόριτσο του τσίρκου που μεγάλωσε στο πριονίδι, και έκανα σάλτα μέσα από τη στεφάνη πριν κλείσω τα δέκα. Όταν έγινα γυναίκα αυτός ο άντρας με αγάπησε, αν τέτοια λαγνεία όπως η δική του μπορεί να θεωρηθεί αγάπη, και σε μια κακή στιγμή έγινα γυναίκα του. Από εκείνη τη μέρα ζούσα σε μια κόλαση, και εκείνος ήταν ο δαίμονας που με βασάνιζε. Δεν υπήρχε κανένας στην παράσταση που να μην γνωρίζει την μεταχείριση του. Με εγκατέλειψε για άλλες. Με έδεσε κάτω και με μαστίγωσε με το καμτσίκι του όταν παραπονέθηκα. Όλοι με λυπόντουσαν και όλοι τον απεχθάνονταν, μα τι να
- 299 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς κάνουν; Τον φοβόντουσαν, από τον πρώτο ως τον τελευταίο. Γιατί ήταν τρομερός όλες τις ώρες, και δολοφονικός όταν ήταν μεθυσμένος. Ξανά και ξανά τον έπιαναν για βιαιοπραγία και για κακομεταχείριση των ζώων, αλλά είχε πολλά λεφτά και τα πρόστιμα δεν σήμαιναν τίποτα για εκείνον. Οι καλύτεροι άντρες μας άφησαν, και η παράσταση άρχισε να παίρνει την κατηφόρα. Μόνο ο Λεονάρντο κι εγώ που την κρατούσαμε— μαζί με το μικρό Τζίμι Γκρίγκς, τον κλόουν. Ο φουκαράς, δεν είχε και πολλά για να χαίρεται, μα έκανε ότι καλύτερο μπορούσε για να τα βγάζουμε πέρα.» «Τότε ο Λεονάρντο άρχισε να μπαίνει όλο και περισσότερο στη ζωή μου. Βλέπετε πως ήταν. Γνωρίζω πλέον το πόσο φτωχό πνεύμα κρυβόταν σε αυτό το έξοχο κορμί, μα εν συγκρίσει με τον άντρα μου έμοιαζε με τον άγγελο Γαβριήλ. Με λυπόταν και με βοηθούσε, μέχρι που τελικά οι οικειότητα μας μεταβλήθηκε σε αγάπη— βαθιά, βαθιά, παθιασμένη αγάπη, τέτοια αγάπη όπως την είχα ονειρευθεί μα που ποτέ δεν έλπιζα να νοιώσω. Ο σύζυγος μου το υποπτεύθηκε, μα νομίζω πως ήταν εξίσου δειλός όσο και νταής, και πως ο Λεονάρντο ήταν ο μοναδικός άντρας που φοβόταν. Πήρε εκδίκηση με τον τρόπο του βασανίζοντας με περισσότερο από ποτέ. Κάποια νύχτα οι κραυγές μου έφεραν τον Λεονάρντο στην πόρτα του βαγονιού μας. Βρεθήκαμε πολύ κοντά στην τραγωδία εκείνη τη νύχτα, και σύντομα ο αγαπημένος μου κι εγώ καταλάβαμε πως ήταν αναπόφευκτο. Ο σύζυγος μου δεν άξιζε να ζει. Σχεδιάσαμε πως έπρεπε να πεθάνει.» «Ο Λεονάρντο είχε ένα τετραπέρατο, ραδιούργο μυαλό. Εκείνος ήταν που το σχεδίασε. Δεν το λέω αυτό για να τον κατηγορήσω, γιατί ήμουν έτοιμη να φτάσω στα άκρα μαζί του. Μα ποτέ δεν θα είχα την εξυπνάδα να σκεφτώ ένα τέτοιο σχέδιο. Φτιάξαμε ένα ρόπαλο— ο Λεονάρντο το έφτιαξε— και στη μολύβδινη κεφαλή πρόσδεσε πέντε μακριά ατσάλινα καρφιά, με τα άκρα προς τα έξω, με άνοιγμα ακριβώς όσο το πέλμα του λιονταριού. Αυτό ήταν για να δοθεί στο σύζυγο μου το χαριστικό πλήγμα, και ωστόσο να αφήσει την ιδέα πως - 300 -
Arthur Conan Doyle ήταν το λιοντάρι που είχε ελευθερωθεί αυτό που είχε κάνει την πράξη. «Ήταν μια κατασκότεινη νύχτα όταν ο σύζυγος μου κι εγώ κατεβήκαμε, όπως συνηθίζαμε, για να ταΐσουμε το κτήνος. Κουβαλούσαμε μαζί μας το ωμό κρέας στον τσίγκινο κουβά. Ο Λεονάρντο περίμενε στη γωνία του μεγάλου βαγονιού από το όποιο έπρεπε να περάσουμε πριν φτάσουμε στο κλουβί. Καθυστέρησε υπερβολικά κι εμείς τον προσπεράσαμε πριν μπορέσει να χτυπήσει, μα μας ακολούθησε πατητά και άκουσα το θόρυβο καθώς το ρόπαλο έσπασε το κρανίο του συζύγου μου. Η καρδιά μου πετάρισε από χαρά στο άκουσμα του ήχου. Έτρεξα μπροστά και άνοιξα το μάνταλο που ασφάλιζε την πόρτα του μεγάλου κλουβιού του λιονταριού.»
«Και τότε το τρομερό πράγμα συνέβη. Ίσως να έχετε ακούσει πόσο γρήγορα μυρίζουν εκείνα τα πλάσματα το ανθρώπινο αίμα, και πόσο τα αναστατώνει. Κάποιο παράξενο ένστικτο είχε πει στο πλάσμα στη στιγμή πως ένα ανθρώπινο ον είχε σφαγιασθεί. Καθώς τράβηξα τις μπάρες πήδηξε έξω και είχε πέσει πάνω μου αμέσως. Ο Λεονάρντο θα μπορούσε να με έχει σώσει. Αν είχε τρέξει μπροστά και είχε χτυπήσει το - 301 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς πλάσμα με το ρόπαλο του ώστε να κάνει πίσω. Μα ο άνθρωπος έχασε το κουράγιο του. Τον άκουσα να φωνάζει με τρόμο, και κατόπιν τον είδα να στρέφεται και να τρέπεται σε φυγή. Την ίδια στιγμή τα δόντια του λιονταριού έπεσαν πάνω στο πρόσωπο μου. Η καυτή, βρωμερή του ανάσα με είχε ήδη δηλητηριάσει και μόλις που αντιλαμβανόμουν τον πόνο. Με τις παλάμες μου προσπάθησα να σπρώξω τα μεγάλα, ματωμένα σαγόνια μακριά μου, και ούρλιαξα ζητώντας βοήθεια. Είχα επίγνωση πως ο καταυλισμός είχε ξεσηκωθεί, και κατόπιν αμυδρά θυμάμαι μια ομάδα αντρών. Τον Λεονάρντο, τον Γκριγκς κι άλλους να με τραβάνε κάτω από τα πέλματα του πλάσματος. Αυτή ήταν η τελευταία μου ανάμνηση, κύριε Χολμς, για πάρα πολλούς επώδυνους μήνες. Όταν συνήρθα και αντίκρισα τον εαυτό μου στον καθρέπτη, καταράστηκα εκείνο το λιοντάρι— ω, πόσο το καταράστηκα!— όχι επειδή είχε καταστρέψει την ομορφιά μου μα επειδή είχε καταστρέψει τη ζωή μου. Δεν είχα παρά μόνο μια επιθυμία, κύριε Χολμς, και είχα αρκετά λεφτά για να την εκπληρώσω. Αυτή ήταν να καλύψω τον εαυτό έτσι ώστε το άμοιρο το πρόσωπο μου να μην ειδωθεί ποτέ από κανέναν, και πως θα έπρεπε να κατοικώ εκεί που ποτέ κανείς από όσους γνώριζα να μη με βρει. Αυτό ήταν όλο ό,τι μου είχε απομείνει να κάνω— κι αυτό έκανα. Ένα ταλαίπωρο πληγωμένο πλάσμα που σύρθηκε στην τρύπα του για να πεθάνει— αυτό είναι το τέλος της Γιουτζίνια Ρόντερ.» Καθίσαμε σιωπηλοί για κάποια ώρα όταν η δυστυχισμένη γυναίκα είχε πει την ιστορία της. Τότε ο Χολμς άπλωσε το μακρύ του χέρι και της χτύπησε απαλά το χέρι σε μια τέτοια επίδειξη συμπάθειας που σπανίως τον είχα δει να επιδεικνύει. «Φτωχό κορίτσι!» είπε. «Φτωχό κορίτσι! Οι δρόμοι του πεπρωμένου είναι όντως δύσκολο να γίνουν κατανοητοί. Αν δεν υπάρχει κάποιο αντιστάθμισμα στη μέλλουσα ζωή, τότε ο κόσμος είναι ένα αποτρόπαιο αστείο. Μα τι απέγινε εκείνος ο Λεονάρντο;»
- 302 -
Arthur Conan Doyle «Ποτέ δεν τον είδα ούτε έμαθα κάτι για εκείνον ξανά. Ίσως να είχα λάθος να νοιώθω τόσο πικρά απέναντι του. Θα μπορούσε εξίσου να αγαπήσει ένα από τα τέρατα που περιέφερε στη χώρα όπως και το πράγμα το οποίο είχε απομείνει από το λιοντάρι. Μα η γυναικεία αγάπη δεν παραμερίζεται τόσο εύκολα. Με είχε αφήσει κάτω από το πόδια του θηρίου, με είχε εγκαταλείψει στην ανάγκη μου, και ωστόσο δεν μου έκανε καρδιά να τον στείλω στην αγχόνη. Για τον εαυτό, καθόλου δεν θα με ένοιαζε τι θα απογινόμουν. Τι θα μπορούσε να είναι χειρότερο από την πραγματική μου ζωή; Μα στάθηκα ανάμεσα τον Λεονάρντο και τη μοίρα του.» «Και είναι νεκρός;» «Πνίγηκε τον περασμένο μήνα κάνοντας μπάνιο κοντά στο Μάργκεϊτ. Είδα το θάνατο του στην εφημερίδα.» «Και τι έκανε με εκείνο το ρόπαλο με τα πέντε νύχια, το οποίο αποτελεί το πλέον μοναδικό και εφευρετικό μέρος όλης της ιστορίας σας;» «Δεν γνωρίζω, κύριε Χολμς. Υπάρχει ένα λατομείο ασβέστη κοντά στον καταυλισμό, με μια βαθιά πράσινη λίμνη στη βάση του. Ίσως να βρίσκεται στα βάθη αυτής της λίμνης—» «Καλώς, καλώς, ελάχιστη σημασία έχει πλέον. Η υπόθεση έκλεισε.» «Ναι,» είπε η γυναίκα, «η υπόθεση έκλεισε.» Είχαμε σηκωθεί για να φύγουμε, μα υπήρχε κάτι στη φωνή της γυναίκας το οποίο προσέλκυσε την προσοχή του Χολμς. Στράφηκε γοργά προς το μέρος της. «Η ζωή σας δεν είναι δική σας,» είπε. «Κρατήστε τα χέρια σας μακριά από αυτήν.»
- 303 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Τι νόημα έχει για κάποιον;» «Πως το ξέρετε; Το παράδειγμα της υπομονετικής καρτερικότητας είναι από μόνο του πλέον πολύτιμο από όλα τα μαθήματα ενός ανυπόμονου κόσμου.» Η απάντηση της γυναίκας υπήρξε τρομερή. Σήκωσε το πέπλο και προχώρησε στο φως. «Αναρωτιέμαι αν θα το αντέχατε,» είπε. Ήταν φρικτό. Δεν υπάρχουν λέξεις για να περιγραφεί η δομή του προσώπου όταν το πρόσωπο έχει χαθεί. Δυο ζωντανά και όμορφα καστανά μάτια κοίταζαν μελαγχολικά μέσα από το ρημαγμένο αποτρόπαιο πρόσωπο μονάχα για να καταστήσουν το θέαμα ακόμη πιο φρικτό. Ο Χολμς σήκωσε το χέρι σε μια χειρονομία οίκτου και διαμαρτυρίας, και μαζί αφήσαμε το δωμάτιο. Δυο μέρες αργότερα, όταν επισκέφτηκα τον φίλο μου, μου υπέδειξε με κάποια περηφάνια ένα μικρό γαλάζιο μπουκάλι επί του γεισώματος του τζακιού. Το ανασήκωσα. Υπήρχε μια κόκκινη ετικέτα δηλητηρίου. Μια ευχάριστη μυρωδιά αμύγδαλου αναδύθηκε καθώς το άνοιξα. «Πρωσικό οξύ;» είπα. «Ακριβώς. Ήρθε με το ταχυδρομείο. ‘Σας αποστέλλω τον πειρασμό μου. Θα ακολουθήσω τη συμβουλή σας.’ Αυτό ήταν το μήνυμα. Πιστεύω, Γουώτσον, πως μπορούμε να μαντέψουμε το όνομα της γενναίας γυναίκας που μας το έστειλε.»
- 304 -
Arthur Conan Doyle
Η Περιπέτεια της Παλαιάς Οικίας Σόσκομπ Ο Σέρλοκ Χολμς ήταν σκυμμένος εδώ κι αρκετή ώρα πάνω από ένα μικροσκόπιο μικρής ισχύος. Τώρα σηκώθηκε και κοίταζε προς τη μεριά μου θριαμβευτικά. «Είναι κόλα, Γουώτσον, «Αναμφισβήτητα είναι κόλα. Ρίξε μια ματιά σε εκείνα τα διασκορπισμένα αντικείμενα στο πεδίο!»
«Έσκυψα στο φακό και εστίασα. «Αυτές οι τρίχες είναι ίνες από ένα τουΐντ σακάκι. Οι ακανόνιστες γκρίζες μάζες είναι σκόνη. Υπάρχουν επιθήλιες φολίδες στα αριστερά. Εκείνες οι καφετιές στάλες στο κέντρο είναι αναμφίβολα κόλα.» «Λοιπόν,» είπα γελώντας, «είμαι έτοιμος να δεχθώ το λόγο σου για αυτό. Εξαρτάται κάτι από αυτό;» «Είναι μια εξαιρετικά λεπτή επίδειξη,» απάντησε. «Στην υπόθεση του Σαιντ Πάνκρας ίσως να θυμάσαι πως ένα κασκέτο βρέθηκε πλάι στο νεκρό αστυνομικό. Ο κατηγορούμενος αρνείται πως είναι δικό του. Μα είναι κατασκευαστής κορνιζών ο οποίος συνήθως χρησιμοποιεί κόλα.» «Είναι μια από τις υποθέσεις σου;»
- 305 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Όχι, ο φίλος μου, ο Μέριβέϊλ, της Γιάρντ, μου ζήτησε να ερευνήσω την υπόθεση. Αφού εντόπισα εκείνον τον παραχαράκτη νομισμάτων από τα ρινίσματα τσίγκου και χαλκού στη ραφή του μανικιού του άρχισαν να συνειδητοποιούν την αξία του μικροσκοπίου.» Κοίταξε ανυπόμονα το ρολόι του. «Περίμενα την επίσκεψη ενός νέου πελάτη, μα έχει καθυστερήσει. Επί τη ευκαιρία, Γουώτσον, γνωρίζεις τίποτα για τις ιπποδρομίες;» «Θα έπρεπε. Τις πληρώνω με τη μισή μου αναπηρική σύνταξη.» «Τότε θα σε κάνω τον ‘Εύκαιρο Οδηγό μου στις Κούρσες.’ Τι έχεις να πεις για τον Σερ Ρόμπερτ Νόρμπερτον; Το όνομα σου θυμίζει κάτι;» «Βασικά, θα το έλεγα. Ζει στην παλαιά οικία Σόσκομπ, και την γνωρίζω καλά, γιατί η παραθεριστική μου κατοικία ήταν κάποτε εκεί κάτω. Ο Νόρμπερτον έφτασε σχεδόν εντός της επικράτειας σου κάποτε.» «Πώς συνέβη αυτό;» «Ήταν όταν μαστίγωσε τον Σαμ Μπριούερ, τον πασίγνωστο δανειστή της οδού Κάρζον, στον ιππόδρομο του Νιούμαρκετ. Λίγο έλειψε να τον σκοτώσει τον άνθρωπο.» «Α, ακούγεται ενδιαφέρων τύπος. Διασκεδάζει συχνά καθαυτό τον τρόπο;» «Βασικά, έχει τη φήμη πως είναι επικίνδυνος άνθρωπος. Πρέπει να είναι ο πλέον ριψοκίνδυνος ιππέας στην Αγγλία— δεύτερος στους Πανεθνικούς 52 πριν μερικά χρόνια. Είναι από τους ανθρώπους που ξεπέρασαν την εποχή τους. Θα ήταν μεγάλη μάρκα στα χρόνια της Αντιβασιλείας— πυγμάχος, αθλητής, τζογαδόρος στις κούρσες, εραστής όμορφων κυριών, και, από όλες τις απόψεις, τόσο φαλιρισμένος που ποτέ του δεν θα σήκωνε ξανά κεφάλι.» «Έξοχα, Γουώτσον! Ένα μικρό σκιαγράφημα. Μου φαίνεται πως τον γνωρίζω. Τώρα, μπορείς να μου δώσεις κάποια ιδέα για την παλαιά οικία Σόσκομπ;»
52
Grand National
- 306 -
Arthur Conan Doyle «Μόνο πως βρίσκεται στο κέντρο του άλσους Σόσκομπ, και πως το ξακουστό ιπποφορβείο του Σόσκομπ με τους εκπαιδευτικούς του χώρους βρίσκονται εκεί.» «Και ο επικεφαλής εκπαιδευτής,» είπε ο Χολμς. «είναι ο Τζων Μέισον. Δεν χρειάζεται να δείχνεις ξαφνιασμένος με τις γνώσεις μου, Γουώτσον, γιατί αυτό που ξεδιπλώνω είναι ένα γράμμα από εκείνον. Μα για να μάθουμε μερικά ακόμη για το Σόσκομπ. Φαίνεται πως χτύπησα πλούσια φλέβα.» «Υπάρχουν και τα σπάνιελ του Σόσκομπ,» είπα. «Ακούς για αυτά σε κάθε επίδειξη σκύλων. Η πλέον εκλεκτή ράτσα στην Αγγλία. Αποτελούν το καμάρι της κυρίας της παλαιάς οικίας Σόσκομπ.» «Η σύζυγος του Σερ Νόρμπερτον, φαντάζομαι!» «Ο Σερ Ρόμπερτ ποτέ δεν παντρεύτηκε. Και καλύτερα έτσι, νομίζω, λαμβάνοντας υπόψη τις προοπτικές του. Ζει με τη χήρα αδελφή του, Λαίδη Μπέατρις Φάλντερ.» «Εννοείς πως εκείνη ζει μαζί του;» «Όχι, όχι. Το μέρος ανήκει στον μακαρίτη το σύζυγο της, τον Σερ Τζέημς. Ο Νόρμπερτον δεν έχει την παραμικρή αξίωση επ’ αυτού. Έχει την επικαρπία εφ όρου ζωής και θα περιέλθει στον αδελφό του συζύγου της. Εν τω μεταξύ, εισπράττει τα ενοίκια κάθε χρόνο.» «Και ο αδελφός Ρόμπερτ, να υποθέσω, ξοδεύει τα προαναφερθέντα ενοίκια;» «Κάπως έτσι έχει το ζήτημα. Είναι σκέτος διάολος και πρέπει να ζει μια πλέον ταραχώδη ζωή. Εντούτοις έχω ακούσει πως του είναι αφοσιωμένη. Μα τι τρέχει στο Σόσκομπ;» «Α, αυτό ακριβώς είναι που θέλω να μάθω. Και να, όπως αναμένω, ο άνθρωπος που μπορεί να μας πει.» Η πόρτα είχε ανοίξει και ο υπηρέτης είχε οδηγήσει έναν ψηλό, καλοξυρισμένο άντρα με σταθερό, αυστηρό βλέμμα το οποίο βρίσκεις μόνο σε εκείνους που πρέπει να ελέγχουν άλογα ή παιδιά. Ο κύριος Τζων Μέισον είχε αρκετά και από τα δυο υπό το πρόσταγμα του, και έδειχνε αντάξιος
- 307 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς των περιστάσεων. Υποκλίθηκε με ψυχρή αυτοκυριαρχία και κάθισε επί της καρέκλας που ο Χολμς του έδειξε. «Λάβατε το σημείωμα μου, κύριε Χολμς;» «Ναι, μα δεν εξήγησε τίποτα.» «Αποτελούσε ένα υπερβολικά λεπτό ζήτημα για μένα ώστε να καταγράψω τις λεπτομέρειες στο χαρτί. Και υπερβολικά περίπλοκο. Μονάχα πρόσωπο με πρόσωπο θα μπορούσα να το κάνω.» «Καλώς, είμαστε στη διάθεση σας.» «Πρώτα από όλα, κύριε Χολμς, πιστεύω πως ο εργοδότης μου, ο Σερ Ρόμπερτ, έχει τρελαθεί.» Ο Χολμς ανασήκωσε τα φρύδια του. «Εδώ είναι η οδός Μπέϊκερ και όχι η οδός Χάρλεϊ 53,» είπε. «Μα γιατί το λέτε αυτό;» «Βασικά, κύριε, όταν ένας άνθρωπος κάνει ένα αλλόκοτο πράγμα, ή δυο αλλόκοτα πράγματα, τότε ίσως να σημαίνει κάτι, μα όταν καθετί που κάνει είναι αλλόκοτο, τότε αρχίζεις να αναρωτιέσαι. Πιστεύω πως ο πρίγκιπας του Σόσκομπ και των Μεγάλων Ιπποδρομιών τα έχει χάσει τα μυαλά του.» «Τρέχετε με πουλάρι;» «Το καλύτερο στην Αγγλία, κύριε Χολμς. Θα ‘θελα να ξέρω, αν έχει άλλος. Τώρα, θα είμαι ξεκάθαρος μαζί σας, γιατί ξέρω πως είστε έντιμοι κύριοι και πως δεν θα βγει παραέξω από το δωμάτιο. Ο Σερ Ρόμπερτ πρέπει να κερδίσει τη Μεγάλη Ιπποδρομία. Είναι χρεωμένος ως το λαιμό, και είναι η τελευταία του ευκαιρία. Οτιδήποτε μπορούσε να μαζέψει ή να δανειστεί είναι πάνω σε αυτό το άλογο— και μάλιστα και με εξαιρετικές αποδόσεις! Μπορείτε να πιάσετε σαραντάρια πλέον, μα ήταν κοντά στα εκατό όταν άρχισε να στοιχηματίζει.» «Μα πως γίνεται αφού το άλογο είναι τόσο καλό;» «Το κοινό δεν ξέρει πόσο καλό είναι. Ο Σερ Ρόμπερτ παραήταν έξυπνος για τους κράχτες. Έχει το μηλαδέρφι του [Σ.τ.Μ.] Harley Street – Οδός στην οποία υπήρχαν πολλοί ιατροί στις αρχές του 19ου αιώνα [Wikipedia]
53
- 308 -
Arthur Conan Doyle Πρίγκιπα για να κάνει τους γύρους. Δεν μπορείτε να τα ξεχωρίσετε. Αλλά έχουν δυο μήκη διαφορά στο στάδιο. Έχει στηρίξει όλη του τη ζωή πάνω του. Μέχρι τότε κάνει τα πάντα υπό το φόβο των Ιουδαίων 54. Αν ο Πρίγκιπας δεν τα καταφέρει είναι τελειωμένος.» «Δείχνει ως ένας κάπως απεγνωσμένος τζόγος, μα που υπεισέρχεται η τρέλα;» «Λοιπόν, πρώτα από όλα, θα πρέπει μονάχα να του ρίξετε μια ματιά. Δεν πιστεύω να κοιμάται τις νύχτες. Όλη την ώρα είναι κάτω στους στάβλους. Το μάτι του έχει αγριέψει. Όλα αυτά ήταν πολύ για τα νεύρα του. Έπειτα είναι και η συμπεριφορά του προς την Λαίδη Μπέατρις!» «Α! Και τι τρέχει εκεί;» «Ήταν ανέκαθεν οι καλύτεροι φίλοι. Έχουν τα ίδια γούστα, και οι δυο τους, και εκείνη αγαπάει τα άλογα τόσο πολύ όσο κι εκείνος. Κάθε μέρα την ίδια ώρα θα κατέβαινε με την άμαξα της να τα δει— και, πάνω από όλα, αγαπούσε τον Πρίγκιπα. Θα τέντωνε τα αυτιά του όταν θα άκουγε τις ρόδες στο χαλίκι, και θα τριπόδιζε κάθε πρωινό ως την άμαξα για να πάρει τον κύβο της ζάχαρης του. Μα πάνε όλα αυτά πλέον.» «Γιατί;» «Βασικά, δείχνει να έχει χάσει κάθε ενδιαφέρον για τα άλογα. Εδώ και μια βδομάδα τώρα περνάει από τους στάβλους δίχως ούτε μια ‘Καλημέρα’!» «Πιστεύετε πως υπήρξε κάποια διαφωνία;» «Και μάλιστα, μια πικρή, άγρια, κακεντρεχής μιας και το λέμε. Πως αλλιώς θα έδινε αλλού το σπάνιελ της που το αγαπούσε σαν παιδί της; Το έδωσε πριν από λίγες μέρες στο γέρο Μπάρνς, που έχει τον Πράσινο Δράκο, τρία μίλια μακρύτερα, στο Κρένταλ.» «Αυτό βεβαίως δείχνει περίεργο.» «Φυσικά, με την αδύναμη καρδιά της και υδρωπική μάλιστα κανείς δεν θα περίμενε πως θα τα έβγαζε πέρα μαζί του, μα περνούσε δυο ώρες στο δωμάτιο της κάθε απόγευμα. Θα έκανε ό,τι ήθελε, γιατί εκείνη ήταν η αγαπητή του φίλη. 54
Holding off the Jews?
- 309 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Μα κι αυτά όλα τελείωσαν πια. Ποτέ δεν την πλησιάζει. Και εκείνη το παίρνει κατάκαρδα. Είναι μελαγχολική, μουτρωμένη και πίνει, κύριε Χολμς— πίνει σαν νεροφίδα.» «Έπινε πριν από αυτή την αποξένωση;» «Βασικά, το κατέβαζε το ποτήρι της, μα τώρα πια συχνά είναι κι ολόκληρο μπουκάλι κάθε απόγευμα. Έτσι ο Στήβενς, ο μπάτλερ, μου είπε. Όλα άλλαξαν, κύριε Χολμς, και υπάρχει κάτι διαολεμένα σάπιο σε όλα αυτά. Αλλά, πάλι, τι κάνει ο αφέντης στην παλιά κρύπτη του παρεκκλησίου τη νύχτα; Και ποιος είναι ο άντρας που τον συναντά εκεί;» Ο Χολμς έτριψε τα χέρια του. «Συνεχίστε, κύριε Μέισον. Γίνεστε όλο και πιο ενδιαφέρων.» «Ήταν ο μπάτλερ, εκείνος που τον είδε να πηγαίνει. Στις δώδεκα τη νύχτα και με βαριά βροχή. Έτσι την επόμενη νύχτα ήμουν ξύπνιος στο σπίτι και, έτσι ακριβώς, ο αφέντης έφυγε ξανά. Ο Στήβενς και εγώ ακολουθήσαμε στο κατόπι του, μα ήταν εκνευριστική δουλειά, γιατί τα πράγματα θα ήταν άσχημα αν μας έβλεπε. Είναι τρομερός με τις γροθιές του αν αρχίσει, και δεν σέβεται κανέναν. Έτσι διστάζαμε να σιμώσουμε περισσότερο κοντά, αλλά τον εντοπίσαμε αρκετά καλά. Για την στοιχειωμένη κρύπτη το ‘χε βάλει, και εκεί ήταν ένας άντρας που τον περίμενε.» «Τι είναι αυτή η στοιχειωμένη κρύπτη;» «Βασικά, κύριε, υπάρχει ένα παλιό ερειπωμένο παρεκκλήσι στον κήπο. Είναι τόσο παλιό που κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τη χρονολογία του. Και από κάτω του υπάρχει μια κρύπτη η οποία έχει πολύ άσχημο όνομα μεταξύ μας. Είναι ένα σκοτεινό, πνιγηρό, μοναχικό μέρος κατά τη μέρα, μα ελάχιστοι υπάρχουν στην περιοχή που θα είχαν το κουράγιο να το πλησιάσουν τη νύχτα. Μα ο αφέντης δεν φοβάται. Ποτέ δεν φοβήθηκε τίποτα στη ζωή του. Μα τι κάνει εκεί πέρα μέσα στη νύχτα;» «Σταθείτε μια στιγμή!» είπε ο Χολμς. «Λέτε πως υπάρχει ένας άλλος άντρας εκεί. Θα πρέπει να είναι κάποιος
- 310 -
Arthur Conan Doyle από τους σταβλίτες σας, ή κάποιος από το σπίτι! Ασφαλώς θα πρέπει μόνο να τον εντοπίσετε και να τον ρωτήσετε;» «Δεν είναι κανένας που να γνωρίζω.» «Πώς το λέτε αυτό;» «Επειδή τον έχω δει, κύριε Χολμς. Συνέβη εκείνη τη δεύτερη νύχτα. Ο Σερ Ρόμπερτ γύρισε και μας προσπέρασε— εμένα και τον Στήβενς, καθώς κρυβόμασταν στους θάμνους και τρέμαμε σαν κουνέλια, γιατί υπήρχε λιγάκι φεγγάρι εκείνη τη νύχτα. Μα ακούγαμε τον άλλο να κινείται λίγο πιο πίσω. Δεν τον φοβόμασταν. Έτσι σηκωθήκαμε όταν ο Σερ Ρόμπερτ είχε φύγει και υποκριθήκαμε πως κάναμε έναν περίπατο στο σεληνόφως, και έτσι πέσαμε πάνω του τόσο τυχαία και αθώα όσο γινόταν. ‘Γεια χαρά, σύντροφε! Και ποιος είσαι εσύ;’ Λέω εγώ. Θαρρώ πως δεν μας είχε ακούσει να ερχόμαστε, γιατί κοίταξε πάνω από τον ώμο του με ένα πρόσωπο λες κι είχε δει το διάολο να βγαίνει από την κόλαση. Άφησε μια κραυγή, και έτρεξε μακριά όσο πιο γρήγορα μπορούσε να χαθεί μέσα στο σκοτάδι. Και γρήγορα που έτρεχε! — Αυτό του το παραδέχομαι. Στη στιγμή είχε χαθεί από τα μάτια μας και από τα αυτιά μας, και ποιος ήταν, ή τι ήταν, ποτέ δεν το μάθαμε.»
- 311 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Μα τον είδατε ξεκάθαρα στο σεληνόφως;» «Ναι, θα ‘παιρνα όρκο για το χλωμό του πρόσωπο— όπως ενός αγριόσκυλου, θα ‘λεγα. Τι κοινό θα μπορούσε να έχει με τον Σερ Ρόμπερτ;» Ο Χολμς κάθισε για λίγη ώρα χαμένος σε σκέψεις. «Ποιος κρατά συντροφιά στη Λαίδη Μπέατρις Φάλντερ;» ρώτησε εντέλει. «Υπάρχει η υπηρέτρια της, η Κάρυ Έβανς. Είναι μαζί της για πέντε χρόνια.» «Και είναι, αναμφίβολα, αφοσιωμένη;» Ο κύριος Μέισον στριφογύρισε νευρικά. «Είναι αρκετά αφοσιωμένη,» απάντησε τελικά. «Αλλά δεν θα πω σε ποιον.» «Α!» είπε ο Χολμς. «Δεν θα αρχίσω να λέω παιδαριώδη κουτσομπολιά.» «Καταλαβαίνω απολύτως, κύριε Μέισον. Φυσικά, η κατάσταση είναι αρκετά ξεκάθαρη. Από την περιγραφή του δόκτωρ Γουώτσον για τον Σερ Ρόμπερτ αντιλαμβάνομαι πως καμία γυναίκα δεν είναι ασφαλής από εκείνον. Πιστεύετε πως η λογομαχία μεταξύ αδελφού και αδελφής ενδέχεται να έγκειται επ’ αυτού;» «Βασικά, το σκάνδαλο ήταν αρκετά καθαρό εδώ και πολύ καιρό.» «Μα ίσως εκείνη να μην το είχε αντιληφθεί προηγουμένως. Ας υποθέσουμε πως το ανακάλυψε αιφνιδίως. Θέλει να την ξεφορτωθεί τη γυναίκα. Ο αδελφός της δεν το επιτρέπει. Η ανήμπορη με την ασθενική καρδιά και την αδυναμία να μετακινηθεί, δεν έχει τα μέσα να επιβάλει τη θέληση της. Η μισητή υπηρέτρια παραμένει ακόμη δεμένη μαζί της. Η κυρία αρνείται να μιλήσει, μουτρώνει, αρχίζει να πίνει. Ο Σερ Ρόμπερτ πάνω στο θυμό του της παίρνει το σπάνιελ της. Δεν δένουν όλα αυτά μεταξύ τους;» «Λοιπόν, ίσως και να δένουν— μέχρι αυτό το σημείο.» «Ακριβώς! Μέχρι αυτό το σημείο. Πώς όλα αυτά θα σχετίζονταν με τις νυχτερινές επισκέψεις στην παλιά κρύπτη; Δεν μπορούμε να το ταιριάξουμε στην πλοκή μας.» - 312 -
Arthur Conan Doyle «Όχι, κύριε, και υπάρχει κάτι ακόμη που δεν μπορώ να ταιριάξω. Γιατί να ξεθάψει ο Σερ Ρόμπερτ ένα πτώμα;» Ο Χολμς ανακάθισε απότομα. «Το ανακαλύψαμε μόλις χθες— όταν σας είχα ήδη γράψει. Χθες, ο Σερ Ρόμπερτ είχε πάει στο Λονδίνο, έτσι ο Στήβενς και εγώ κατεβήκαμε στην κρύπτη. Ήταν όλα εντάξει, κύριε, εκτός του πως σε μια γωνιά βρίσκονταν λίγα λείψανα ενός ανθρώπινου σώματος.» «Ενημερώσατε την αστυνομία, να υποθέσω;» Ο επισκέπτης μας χαμογέλασε βλοσυρά. «Βασικά, κύριε, νομίζω πως ελάχιστα θα τους ενδιέφερε. Ήταν μόλις το κεφάλι και μερικά οστά μιας μούμιας. Θα μπορούσε να ‘ταν και χιλίων ετών. Μα δεν βρισκόταν εκεί προηγουμένως. Γι’ αυτό παίρνω όρκο, και το ίδιο και ο Στήβενς. Είχε ριχτεί σε μια γωνιά και είχε σκεπαστεί με μια σανίδα, μα εκείνη η γωνιά ήταν πάντα αδειανή προηγουμένως.» «Τι κάνατε με αυτό;» «Βασικά, απλά το αφήσαμε εκεί.» «Πολύ σοφό. Λέτε πως ο Σερ Ρόμπερτ απουσίαζε χθες. Έχει επιστρέψει;» «Τον αναμένουμε πίσω σήμερα.» «Πότε έδωσε ο Σερ Ρόμπερτ το σκυλί της αδελφής του;» «Έγινε μόλις μια εβδομάδα από σήμερα. Το πλάσμα ούρλιαξε έξω από το παλιό σπιτάκι του πηγαδιού, και ο Σερ Ρόμπερτ είχε τα μπουρίνια του εκείνο το πρωί. Το σήκωσε, και νόμιζα πως θα το σκότωνε. Κατόπιν το έδωσε στον Σάντι Μπέιν, τον τζόκεϊ, και του είπε να δώσει το σκυλί στο γέρο Μπάρνς στον Πράσινο Δράκο, γιατί δεν ήθελε να το ξαναδεί.» Ο Χολμς παρέμεινε για λίγη ώρα σιωπηλός και συλλογισμένος. Είχε ανάψει την παλαιότερη και πλέον δυσώδη από τις πίπες του. «Δεν έχω ξεκαθαρίσει ακόμη τι θέλετε να κάνω σε αυτό το ζήτημα, κύριε Μέισον,» είπε εντέλει. «Μπορείτε να το καταστήσετε περισσότερο συγκεκριμένο;»
- 313 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς «Ίσως αυτό να το κάνει περισσότερο συγκεκριμένο, κύριε Χολμς,» είπε ο επισκέπτης μας. Έβγαλε ένα χαρτί από την τσέπη του, και, ξετυλίγοντας το προσεκτικά, αποκάλυψε ένα απανθρακωμένο θραύσμα ενός οστού. Ο Χολμς το εξέτασε με ενδιαφέρον. «Που το βρήκατε;» «Υπάρχει ένας κεντρικός κλίβανος θέρμανσης στο κελάρι κάτω από το δωμάτιο της Λαίδης Μπέατρις. Είναι κλειστός για αρκετό καιρό, μα ο Σερ Ρόμπερτ παραπονέθηκε πως έκανε κρύο κι έβαλε να τον ανάψουν ξανά.» «Ο Χάρβεϊ τον λειτουργεί— είναι ένα από τα παλικάρια μου. Τούτο το πρωί ήρθε σε μένα με αυτό το οποίο και βρήκε σκαλίζοντας τα αποκαΐδια. Δεν του άρεσε η όψη του.» «Ούτε και σε μένα,» είπε ο Χολμς. «Τι συμπεραίνεις εξ αυτού, Γουώτσον;» Ήταν καρβουνιασμένο, μα δεν υπήρχε αμφιβολία όσον αφορά την ανατομική του σημασία. «Είναι ο άνω κόνδυλος ενός μηριαίου οστού,» είπα. «Ακριβώς!» Ο Χολμς είχε σοβαρέψει πάρα πολύ. «Πότε εκείνο το παλικάρι καθαρίσει τον κλίβανο;» «Τον ετοιμάζει κάθε απόγευμα και κατόπιν τον αφήνει.» «Τότε ο καθένας μπορεί να τον επισκεφθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας;» «Μάλιστα, κύριε.» «Είναι δυνατόν να μπεις από έξω;» «Υπάρχει μια εξωτερική πόρτα. Υπάρχει άλλη μια η οποία οδηγεί από μια σκάλα στο διάδρομο που βρίσκεται το δωμάτιο της Λαίδης Μπέατρις.» «Βρισκόμαστε σε βαθιά νερά, κύριε Μέισον, βαθιά και κάπως θολά. Είπατε πως ο Σερ Ρόμπερτ δεν βρισκόταν στο σπίτι χθες βράδυ;» «Όχι, κύριε.» «Τότε, όποιος έκαιγε τα κόκκαλα δεν ήταν ο ίδιος.» «Όντως, κύριε.» - 314 -
Arthur Conan Doyle «Ποιο είναι το όνομα του πανδοχείου για το οποίο μιλήσατε;» «Ο Πράσινος Δράκος.» «Έχει καλό ψάρι σε εκείνα τα μέρη του Μπέρκσαϊρ;» Το πρόσωπο του έντιμου εκπαιδευτή φανέρωσε σαφώς πως ήταν πεπεισμένος ότι ένας ακόμη τρελός είχε μπει στην ταλαίπωρη ζωή του. «Βασικά, κύριε,» άκουσα πως έχει πέστροφα στο μυλαύλακο και λούτσο στη λίμνη της Έπαυλης.» «Αρκεί δεόντως. Ο Γουώτσον και εγώ ήμαστε διάσημοι ψαράδες— δεν ήμαστε, Γουώτσον; Να απευθύνεστε σε μας στο μέλλον στον Πράσινο Δράκο. Θα φτάσουμε εκεί απόψε. Δεν χρειάζεται να πω πως δεν θέλουμε να δούμε εσάς, κύριε Μέισον, μα κάποιο σημείωμα για μας, και αναμφίβολα θα σας βρούμε αν το θελήσω. Όταν τα έχουμε προχωρήσει λιγάκι στο ζήτημα θα σας προσφέρω μια περισσότερο ενήμερη γνώμη.» Έτσι κι έγινε ώστε ένα λαμπερό Μαγιάτικο απόγευμα ο Χολμς κι εγώ βρεθήκαμε μόνοι σε ένα όχημα πρώτης θέσης και κατευθυνόμασταν προς τον μικρό και «στάσης κατόπιν απαίτησης» σταθμό του Σόσκομπ. Η σχάρα από πάνω μας ήταν καλυμμένη από μια εντυπωσιακή συλλογή καλαμιών, πετονιών, και καλαθιών. Φτάνοντας τον προορισμό μας μια σύντομη αμαξάδα μας έφερε σε μια παλιομοδίτικη ταβέρνα, όπου ένας φιλικός οικοδεσπότης, ο Τζοσάια Μπάρνς, προθυμοποιήθηκε να συζητήσει τα σχέδια μας για τον αφανισμό της ψαριάς όλης της περιοχής. «Και τι γίνεται με τη λίμνη της Έπαυλης και την ευκαιρία να ψαρέψουμε λούτσο;» είπε ο Χολμς. Το πρόσωπο του πανδοχέα συννέφιασε. «Δεν γίνεται, κύριε. Ίσως βρεθείτε πρώτος εσύ στην λίμνη πριν να φτάσετε.» «Πως κι έτσι, λοιπόν;» «Πρόκειται για τον Σερ Ρόμπερτ, κύριε. Θυμώνει απίστευτα με τους κράχτες. Αν εσείς ως δυο ξένοι βρισκόσασταν κοντά στο χώρο εκπαίδευσης έτσι απλά θα σας
- 315 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς έστρωνε στο κυνήγι στα σίγουρα. Δεν το ρισκάρει ο Σερ Ρόμπερτ, με τίποτα.» «Άκουσα πως έχει ένα άλογο στις Μεγάλες Ιπποδρομίες.» «Ναι, και είναι μάλιστα ένα καλό πουλάρι. Κουβαλάει πάνω του όλα μας τα λεφτά για τον αγώνα, και καθετί που έχει ο Σερ Ρόμπερτ είναι πονταρισμένο. Επί τη ευκαιρία»— μας κοίταξε με συλλογισμένα μάτια— «Να υποθέσω πως δεν έχετε να κάνετε με τις κούρσες κι εσείς;» «Όχι, όντως. Απλά δυο ταλαίπωροι Λονδρέζοι που έχουν μεγάλη ανάγκη για λίγο καθαρό αέρα του Μπέρκσαϊρ.» «Λοιπόν, είστε στο κατάλληλο μέρος για αυτό. Θα βρείτε άπλετο τριγύρω. Μα έχετε κατά νου ότι σας είπε για τον Σερ Ρόμπερτ. Είναι του είδους που πρώτα χτυπάει και μετά μιλάει. Μείνετε μακριά από το κτήμα.» «Ασφαλώς, κύριε Μπαρνς! Ασφαλώς και θα μείνουμε. Επί τη ευκαιρία, τι έξοχο σπάνιελ ήταν αυτό που κλαψούριζε στην είσοδο.» «Θα έλεγα πως όντως είναι. Πρόκειται για μια γνήσια ράτσα του Σόσκομπ. Δεν υπάρχουν καλύτερα στην Αγγλία. «Μου αρέσουν και μένα τα σκυλιά,» είπε ο Χολμς. «Τώρα, αν μπορείτε να το απαντήσετε, πόσο θα κόστιζε ένα τέτοιο απόκτημα;» «Περισσότερα από όσα θα μπορούσατε να πληρώσετε, κύριε. Ήταν ο ίδιος ο Σερ Ρόμπερτ που μου το έδωσε. Για αυτό και πρέπει να το κρατάω δεμένο. Θα την κοπανούσε για την Έπαυλη στη στιγμή αν το άφηνα λυτό.» «Παίρνουμε κάποια καλά χαρτιά στη φυλλωσιά μας, Γουώτσον,» είπε ο Χολμς, όταν ο πανδοχέας μας άφησε. «Δεν είναι εύκολο το παιχνίδι, μα ίσως να τα βγάλουμε πέρα σε κάνα δυο μέρες. Επί τη ευκαιρία, μαθαίνω πως ο Σερ Ρόμπερτ βρίσκεται ακόμη στο Λονδίνο. Θα μπορούσαμε, πιθανόν, να εισέλθουμε στο ιερό βασίλειο απόψε δίχως τον φόβο κάποιας σωματικής βλάβης. Υπάρχουν κάνα δυο σημεία επί των οποίων θα ήθελα κάποια επιβεβαίωση.» «Έχεις κάποια θεωρία, Χολμς;» - 316 -
Arthur Conan Doyle «Μόνο αυτή, Γουώτσον, πως κάτι συνέβη προ μιας εβδομάδος περίπου το οποίο έχει επιδράσει βαθιά στη ζωή της οικίας Σόσκομπ. Τι είναι αυτό το κάτι; Μπορούμε μόνο να εικάσουμε εκ των αποτελεσμάτων. Τα οποία δείχνουν να αποτελούν έναν συνδυασμό ιδιαιτέρως αλλόκοτης φύσεως. Μα μετά βεβαιότητας θα μας βοηθούσε. Μόνο μια άχρωμη, αδιατάραχτη υπόθεση είναι ανώφελη.» «Ας συλλογιστούμε τα στοιχεία μας. Ο αδελφός δεν επισκέπτεται πλέον την αγαπημένη ανάπηρη αδελφή. Χαρίζει το αγαπημένο της σκυλί. Το σκυλί της, Γουώτσον! Δεν σου λέει κάτι αυτό;» «Τίποτα παρεκτός της κακεντρέχειας του αδελφού.» «Καλώς, ίσως και να είναι έτσι. Ή— λοιπόν, υπάρχει μια εναλλακτική. Τώρα ας συνεχίσουμε την επιθεώρηση μας αναφορικά με την κατάσταση από την ώρα που η διαμάχη, αν υπάρχει διαμάχη, ξεκίνησε. Η κυρία παραμένει στο δωμάτιο της, διαφοροποιεί τις συνήθειες της, δεν φαίνεται παρεκτός όταν βγαίνει αμαξάδα με την υπηρέτρια της, αρνείται να σταματήσει στους στάβλους για να χαιρετίσει το αγαπημένο της άλογο και προφανώς το ρίχνει στο ποτό. Αυτό καλύπτει την υπόθεση, έτσι δεν είναι;» «Εκτός από την ιστορία με την κρύπτη.» «Αυτός είναι ένας άλλος συλλογισμός. Υπάρχουν δυο, και σε παρακαλώ μην τους ανακατεύεις. Ο πρώτος συλλογισμός, ο οποίος αφορά τη Λαίδη Μπέατρις έχει μια ελαφρώς δυσοίωνη χροιά, έτσι δεν είναι;» «Δεν βγάζω το παραμικρό νόημα.» «Λοιπόν, τώρα, ας ακολουθήσουμε το δεύτερο συλλογισμό, ο οποίος αφορά τον Σερ Ρόμπερτ. Έχει κατακλυστεί από τη μανία να νικήσει στην ιπποδρομία. Βρίσκεται στα χέρια των τοκογλύφων, και μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξεπουληθεί και οι στάβλοι του να αρπαχτούν από τους πιστωτές του. Είναι ένας τολμηρός κι απεγνωσμένος άνθρωπος. Βγάζει το εισόδημα του από την αδελφή του. Η υπηρέτρια της αδελφής αποτελεί ένα πρόθυμο εργαλείο.
- 317 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Μέχρι στιγμής φαίνεται πως βρισκόμαστε σε στέρεο έδαφος, έτσι;» «Μα η κρύπτη;» «Α, ναι, η κρύπτη! Ας υποθέσουμε, Γουώτσον— είναι απλά μια σκανδαλώδης εικασία, μια υπόθεση που παρατίθεται προς χάριν αντίλογου— πως ο Σερ Ρόμπερτ έχει ξεκάνει την αδελφή του.» «Αγαπητέ μου Χολμς, δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα.» «Πιθανότατα, Γουώτσον. Ο Σερ Ρόμπερτ είναι ένας άντρας από σεβαστή γενιά. Μα συχνά βρίσκεις και ένα γυπαετό 55 μέσα στους αετούς. Ας επιχειρηματολογήσουμε προς στιγμής επί της εικασίας αυτής. Δεν θα μπορούσε να το σκάσει από τη χώρα μέχρι που να έκανε την τύχη του, και αυτή η τύχη θα μπορούσε μόνο να πραγματοποιηθεί ολοκληρώνοντας αυτό το σκηνικό με τον Πρίγκιπα του Σόσκομπ. Επομένως, πρέπει να διατηρήσει ακόμη το έδαφος του. Για να το κάνει θα έπρεπε να ξεφορτωθεί το σώμα του θύματος του, και επίσης θα έπρεπε να βρει ένα υποκατάστατο το οποίο θα προσποιούταν πως ήταν εκείνη. Με την υπηρέτρια ως έμπιστη του δεν θα ήταν αδύνατον. Το σώμα της γυναίκας θα έπρεπε να μεταφερθεί στην κρύπτη, η οποία αποτελεί μέρος που δεν έχει συχνά επισκέψεις, και ίσως στα κρυφά να καταστρεφόταν τη νύχτα στο φούρνο, αφήνοντας πίσω του ενδείξεις όπως αυτή που ήδη είδαμε. Τι έχεις να πεις για αυτό, Γουώτσον;» «Βασικά, είναι όλα πιθανά, αν δεχθείς την αρχική τερατώδη εικασία.» «Πιστεύω πως υπάρχει ένα μικρό πείραμα το οποίο ίσως να επιχειρήσουμε αύριο, Γουώτσον, ώστε να ρίξουμε λίγο φως επί του ζητήματος. Εν τω μεταξύ, αν θέλουμε να διατηρήσουμε τα προσχήματα, προτείνω να καλέσουμε τον οικοδεσπότη μας για ένα ποτήρι από το κρασί του και να κάνουμε κάποια υψηλού επιπέδου κουβέντα επί των χελιών και του αλβούρνου, τα οποία όπως φαίνεται αποτελούν τον σίγουρο
55
[Σ.τ.Μ.] – Carrion crow [Wikipedia] – Ελεύθερη μετάφραση.
- 318 -
Arthur Conan Doyle δρόμο για τη συμπάθεια του. Ίσως τύχει να συναντήσουμε κάποιο χρήσιμο τοπικό κουτσομπολιό στην πορεία.» Το πρωί ο Χολμς ανακάλυψε πως είχαμε έρθει δίχως δόλωμα για πέρκες, το οποίο μας απελευθέρωσε από το ψάρεμα για κείνη τη μέρα. Περί τις έντεκα η ώρα πήγαμε για έναν περίπατο, και έλαβε την άδεια να πάρουμε το μαύρο σπάνιελ μαζί μας. «Αυτό είναι το μέρος,» είπε καθώς φτάσαμε στις δυο ψηλές πύλες του κτήματος με εραλδικούς γρύπες να ορθώνονται πάνω τους. «Περί το μεσημέρι, με πληροφορεί ο κύριος Μπαρνς, πως η ηλικιωμένη κυρία κάνει μια αμαξάδα, και το αμάξι πρέπει να κόψει ταχύτητα ενόσω ανοίγουν οι πύλες. Όταν περνάει και πριν επιταχύνει, θέλω, Γουώτσον, να σταματήσεις τον αμαξά με μερικές ερωτήσεις. Ξέχνα με εμένα. Θα σταθώ πίσω από αυτό το λιόπρινο και θα δω ό,τι γίνεται να δω. Δεν ήταν και μακρά η αναμονή. Εντός ενός τέταρτου της ώρας είδαμε τη μεγάλη ανοικτή κίτρινη δίτροχη 56 άμαξα να κατηφορίζει τη μακριά αλέα, με δυο περίφημα γκρίζα άλογα με ψηλά πόδια. Ο Χολμς έσκυψε πίσω από τους θάμνους με το σκύλο. Στάθηκα αδιάφορα στο δρόμο γυροφέρνοντας ένα μπαστούνι. Ένας φύλακας βγήκε τρέχοντας και οι πύλες άνοιξαν. Η άμαξα είχε ανακόψει ρυθμό, και έτσι μπόρεσα να ρίξω μια καλή ματιά στους επιβαίνοντες. Μια έντονα κοκκινωπή νεαρή με ανοιχτόξανθα μαλλιά κι ατίθασα μάτια καθόταν στα αριστερά. Στα δεξιά της βρισκόταν μια ηλικιωμένη με σκυφτή ράχη και ένα σωρό από εσάρπες γύρω από τους ώμους και το πρόσωπο της τα οποία μαρτυρούσαν την ανήμπορη. Όταν τα άλογα έφθασαν στη δημοσιά ανασήκωσα το χέρι μου με μια προστακτική χειρονομία, και καθώς ο αμαξάς σταμάτησε ρώτησα αν ο κύριος Ρόμπερτ βρισκόταν στην παλαιά οικία Σόσκομπ. Την ίδια στιγμή ο Χολμς βγήκε έξω και απελευθέρωσε το σπάνιελ. Με μια χαρούμενη κραυγή εκείνο έτρεξε προς την 56
[Σ.τ.Μ] Βarouche – [Wikipedia]
- 319 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς άμαξα και πήδηξε στο σκαλί. Τότε στη στιγμή ο πρόθυμος χαιρετισμός του μεταβλήθηκε σε μια ξέφρενη οργή, και έκανε να δαγκώνει τη μαύρη φούστα από πάνω του.
«Ξεκίνα! Ξεκίνα! Τσίριξε μια τραχιά φωνή. Ο αμαξάς μαστίγωσε τα άλογα και εμείς απομείναμε να στεκόμαστε στο δρόμο. «Λοιπόν, Γουώτσον, αυτό ήταν,» είπε ο Χολμς, καθώς έδεσε το λουρί στο λαιμό του αναστατωμένου σπάνιελ. «Σκέφτηκε πως ήταν η αφέντρα του, και ανακάλυψε πως ήταν ένας ξένος. Τα σκυλιά δεν κάνουν λάθος.» «Μα ήταν αντρική η φωνή!» αναφώνησα. «Ακριβώς! Προσθέσαμε άλλο ένα χαρτί στη φυλλωσιά μας, Γουώτσον, μα χρειάζεται προσεκτικό παιχνίδι, όπως και να ‘χει.» Ο σύντροφος μου φάνηκε να μην έχει κάποια περαιτέρω σχέδια για τη μέρα, και χρησιμοποιήσαμε όντως τα σύνεργα της ψαρικής μας στο μυλαύλακο με αποτέλεσμα να έχουμε ένα δείπνο με πέστροφα. Μόνο κατόπιν του γεύματος αυτού ήταν που ο Χολμς έδειξε κάποιες ενδείξεις ανανεωμένης δραστηριότητας. Για μια ακόμη φορά βρεθήκαμε στον ίδιο - 320 -
Arthur Conan Doyle δρόμο όπως και το πρωί, ο οποίος μας οδήγησε στις πύλες του κτήματος. Μια ψηλή, σκοτεινή φιγούρα μας περίμενε εκεί, ο οποίος αποδείχθηκε πως ήταν ο εκ του Λονδίνου γνωστός μας, ο κύριος Τζων Μέισον, ο εκπαιδευτής. «Καλησπέρα σας, κύριοι,» είπε. «Έλαβα το μήνυμα σας, κύριε Χολμς. Ο Σερ Ρόμπερτ δεν έχει επιστρέψει ακόμη, μα μαθαίνω πως αναμένεται να επιστρέψει απόψε.» «Πόσο μακριά είναι η κρύπτη από το σπίτι;» ρώτησε ο Χολμς. «Ένα γεμάτο τέταρτο του μιλίου.» «Τότε νομίζω πως μπορούμε να τον αγνοήσουμε τελείως.» «Εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό, κύριε Χολμς. Την στιγμή που θα φθάσει θα θέλει να με δει για να ακούσει τα τελευταία νέα σχετικά με τον Πρίγκιπα του Σόσκομπ.» «Μάλιστα! Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να εργαστούμε δίχως εσάς, κύριε Μέισον. Μπορείτε να μας οδηγήσετε στην κρύπτη και κατόπιν να μας αφήσετε.» Ήταν πίσσα σκοτάδι και δίχως φεγγάρι, μα ο Μέισον μας οδήγησε πάνω από τα βοσκοτόπια μέχρι που ένας σκοτεινός όγκος ορθώθηκε εμπρός μας και ο οποίος αποδείχθηκε να είναι το αρχαίο παρεκκλήσι. Μπήκαμε στο γκρεμισμένο άνοιγμα που κάποτε ήταν η σκεπαστή είσοδος, και ο οδηγός μας, σκοντάφτοντας μέσα σε σωρούς από χαλάσματα, κινήθηκε προς τη γωνία του κτιρίου, όπου μια απότομη σκάλα οδηγούσε κάτω στην κρύπτη. Ανάβοντας ένα σπίρτο, φώτισε το μελαγχολικό μέρος— καταθλιπτικό και δύσοσμο, με αρχαίους ετοιμόρροπους τοίχους από τραχιά κομμένους βράχους, και σωρούς από φέρετρα, ορισμένα μολύβδινα και κάποια από πέτρα, να εκτείνονται επί της μιας πλευράς μέχρι την κορφή της θολωτής και αψιδωτής οροφής η οποία χανόταν στις σκιές πάνω από τα κεφάλια μας. Ο Χολμς είχε ανάψει τη λάμπα του, η οποία δημιουργούσε μια μικρή σήραγγα από έντονο κίτρινο φως επί του καταθλιπτικού σκηνικού. Οι ακτίνες του αντανακλούσαν στις πλάκες των φέρετρων, πολλά εξ αυτών κοσμούνταν με τον γρύπα και το στέμμα της
- 321 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς παλαιάς αυτής οικογένειας τα οποία μετέφεραν τις τιμές της ως και τις πύλες του θανάτου.
«Μιλήσατε για κάποια οστά, κύριε Μέισον. Θα μπορούσατε να μας τα δείξετε πριν φύγετε;» «Είναι εδώ σε αυτή τη γωνία.» Ο εκπαιδευτής διέσχισε τον χώρο και κατόπιν στάθηκε με βουβή έκπληξη καθώς το φως μας στράφηκε προς το μέρος. «Χάθηκαν,» είπε. «Όπως το ανέμενα,» είπε ο Χολμς γελώντας. «Φαντάζομαι πως οι στάχτες πιθανόν να βρίσκονται ακόμη στον φούρνο εκείνον που έχει ήδη καταναλώσει μέρος τους.» «Μα γιατί στο καλό κάποιος θα ήθελε να κάψει τα οστά ενός ανθρώπου που είναι νεκρός για χίλια χρόνια;» ρώτησε ο Τζων Μέισον. «Αυτό είμαστε εδώ να ανακαλύψουμε,» είπε ο Χολμς. «Ίσως να σημαίνει κάποια μακρά έρευνα, και δεν υπάρχει λόγος να σας κρατάμε. Φαντάζομαι πως θα φτάσουμε στη λύση μας πριν το πρωί.» Όταν ο Τζων Μέισον μας είχε αφήσει, ο Χολμς ξεκίνησε να πραγματοποιεί μια πολύ προσεκτική εξέταση των τάφων, οι οποίοι κυμαίνονταν από ένα εξαιρετικά αρχαίο, ο - 322 -
Arthur Conan Doyle οποίος εμφανιζόταν να είναι σαξονικός, στο κέντρο, μέσα από μια μακριά σειρά Νορμανδών Χιούγκο και Όντο, μέχρι που φτάσαμε στους Σερ Γουίλιαμ και Σερ Ντένις Φάλντερ του δεκάτου ογδόου αιώνα. Είχε περάσει μια ώρα ή και περισσότερο πριν ο Χολμς φτάσει σε ένα μολύβδινο φέρετρο το οποίο στεκόταν όρθιο στην είσοδο του θαλάμου. Άκουσα τη μικρή κραυγή της ικανοποίησης του κι αντιλήφθηκα από τις βιαστικές αλλά μετρημένες κινήσεις πως είχε φτάσει στο στόχο του. Με το μεγεθυντικό του φακό εξέταζε πυρετωδώς τις άκρες από το βαρύ κάλυμμα. Κατόπιν τράβηξε από την τσέπη του ένα μικρό λοστό, για το άνοιγμα κιβωτίων, ο οποίος χώθηκε σε μια εσοχή, σπρώχνοντας πίσω ολόκληρο το κάλυμμα, το οποίο έδειχνε να ασφαλίζεται μόνο από κάνα δυο κρατήματα. Ακούστηκε ένας ήχος μεταξύ σχισίματος και σπασίματος καθώς ενέδωσε, μα ελάχιστα είχε προλάβει να κινηθεί πλάι κι εν μέρει να φανερώσει τα περιεχόμενα του πριν να έχουμε μια απρόσμενη διακοπή. Κάποιος βάδιζε στο παρεκκλήσι από πάνω μας. Ήταν τα σταθερά, βιαστικά βήματα κάποιου που ερχόταν με συγκεκριμένο σκοπό και γνώριζε καλά το χώρο στο οποίο περπατούσε. Ένα φως ξεχύθηκε στα σκαλοπάτια, και μια στιγμή αργότερα ο άνθρωπος ο οποίος το κρατούσε πλαισιώθηκε από τη γοτθική αψίδα. Ήταν μια τρομερή μορφή, τεράστια σε κορμοστασιά και αγριωπή σε συμπεριφορά. Μια μεγάλη επιτραπέζια λάμπα η οποία ήταν απλωμένη μπροστά του φώτιζε ανοδικά επί ενός δυνατού προσώπου με βαρύ μουστάκι και με θυμωμένα μάτια τα οποία κοίταζαν τριγύρω του σε κάθε εσοχή του θαλάμου, για να στυλωθούν εντέλει με ένα θανάσιμο βλέμμα πάνω στον σύντροφο μου κι εμένα. «Ποιοι στο διάολο είστε εσείς;» βροντοφώναξε. «Και τι κάνετε στην ιδιοκτησία μου;» Κατόπιν, καθώς ο Χολμς δεν αποκρίθηκε έκανε κάνα δυο βήματα εμπρός και σήκωσε ένα βαρύ μπαστούνι το οποίο κουβαλούσε. «Με ακούτε;» φώναξε. «Ποιοι είστε; Τι κάνετε εδώ;» Το ραβδί του στριφογύρισε στον αέρα.
- 323 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Μα αντί να κάνει πίσω ο Χολμς προχώρησε προς το μέρος του. «Έχω κι εγώ μια ερώτηση να σας κάνω, Σερ Ρόμπερτ,» είπε με την πιο αυστηρή φωνή του. «Ποιά είναι αυτά; Και τι κάνει εδώ;» Στράφηκε κι άνοιξε το καπάκι του φέρετρου πίσω του. Στην ανταύγεια της λάμπας είδα ένα σώμα τυλιγμένο με ένα σεντόνι από την κορφή ως τα νύχια με χαρακτηριστικά τρομερά, σαν μάγισσας, με μύτη και σαγόνι, να είναι προτεταμένα, και με τα θολά, απλανή μάτια να ατενίζουν από ένα αποχρωματισμένο και ρυτιδιασμένο πρόσωπο.
Ο βαρονέτος είχε κάνει πίσω με μια κραυγή και στηριζόταν πάνω σε μια πέτρινη σαρκοφάγο. «Πως έγινε και μάθατε για αυτό;» φώναξε. Και έπειτα, με κάποια επάνοδο στην επιθετική του συμπεριφορά. «Και τι δουλειά έχετε εσείς με αυτό;» «Το όνομα μου είναι Σέρλοκ Χολμς,» είπε ο σύντροφος μου. «Πιθανόν να σας είναι γνώριμο. Εν πάση περιπτώσει, η δουλειά μου είναι όπως και κάθε άλλου σωστού πολίτη— να τηρώ το νόμο. Μου φαίνεται πως έχετε πολλά για να λογοδοτήσετε.» - 324 -
Arthur Conan Doyle Ο Σερ Ρόμπερτ τον αγριοκοίταξε προς στιγμής, μα η ήρεμη φωνή του Χολμς και η ψύχραιμη, σίγουρη συμπεριφορά του είχαν αποτέλεσμα. «Για όνομα του θεού, κύριε Χολμς, είναι εντάξει,» είπε. «Τα φαινόμενα δείχνουν ενάντια μου, το παραδέχομαι, μα δεν μπορούσα να ενεργήσω διαφορετικά.» «Θα το πίστευα ευχαρίστως, μα φοβούμαι πως οι εξηγήσεις οφείλουν να δοθούν παρουσία της αστυνομίας.» Ο Σερ Ρόμπερτ ανασήκωσε τους μεγάλους του ώμους. «Καλώς, αν πρέπει να γίνει έτσι, ας γίνει. Ελάτε στο σπίτι και μπορείτε να κρίνετε μόνος σας πως έχει το θέμα.» Ένα τέταρτο της ώρας αργότερα βρεθήκαμε σε ότι κρίνω, από τις γυαλισμένες κάννες πίσω από γυάλινα καλύμματα, πως αποτελούσε το δωμάτιο των όπλων της παλαιάς οικίας. Ήταν άνετα επιπλωμένο, και εδώ ο Σερ Ρόμπερτ μας άφησες για μερικά λεπτά. Όταν επέστρεψε είχε δυο συντρόφους μαζί του, η μια, η ροδοκόκκινη νεαρή κοπέλα την οποία είχαμε δει στην άμαξα, ο άλλος, ένας μικρόσωμος, ποντικομούρης άντρας με ενοχλητική μουλωχτή συμπεριφορά. Αυτοί οι δυο έφεραν την όψη του απόλυτου σαστίσματος, το οποίο φανέρωνε πως ο βαρονέτος δεν είχε βρει ακόμη χρόνο να τους εξηγήσει την τροπή που είχε πάρει η κατάσταση. «Από δω,» είπε ο Σερ Ρόμπερτ με ένα νεύμα του χεριού του, «ο κύριος και η κυρία Νόρλετ. Η κυρία υπό το πατρικό της όνομα, το Έβανς, έχει για κάποια χρόνια διατελέσει ως έμπιστη υπηρέτρια της αδελφής μου. Τους έφερα εδώ επειδή νοιώθω πως η καλύτερη προσέγγιση είναι να εξηγήσω την πραγματική θέση προς εσάς, και είναι οι δυο ανθρώπους επί της γης που μπορούν μα τεκμηριώσουν τα όσα πω.» «Είναι ανάγκη, κύριε Ρόμπερτ. Έχετε σκεφτεί αυτό που κάνετε;» φώναξε η γυναίκα. «Όσο για μένα, αποποιούμαι εντελώς κάθε ευθύνη,» είπε ο σύζυγος.
- 325 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς Ο Σερ Ρόμπερτ του έριξε μια περιφρονητική ματιά. «Θα αναλάβω κάθε ευθύνη,» είπε. «Τώρα, κύριε Χολμς, ακούστε την απλή κατάθεση των γεγονότων.» «Έχετε σαφώς προχωρήσει αρκετά βαθιά στις υποθέσεις μου ειδάλλως δεν θα σας έβρισκα εκεί που σας βρήκα. Επομένως, γνωρίζετε ήδη, κατά πάσα πιθανότητα, πως έχω ένα ουτσάιντερ στις Ιπποδρομίες και πως όλα εξαρτώνται από την επιτυχία μου. Αν κερδίσω, όλα είναι καλά. Αν χάσω— βασικά, δεν τολμώ ούτε να το σκέφτομαι!» «Αντιλαμβάνομαι τη θέση,» είπε ο Χολμς. «Εξαρτώμαι από την αδελφή μου, την Λαίδη Μπέατρις, για τα πάντα. Μα είναι ευρέως γνωστό πως τα συμφέροντα επί της περιουσίας αφορούν αποκλειστικά τη δική της ζωή. Όσο για μένα, είμαι χωμένος βαθιά στα χέρια των τοκογλύφων. Πάντοτε ήξερα πως αν πέθαινε η αδελφή μου η πιστωτές θα έπεφταν πάνω στην περιουσία μου σαν κοπάδι από γύπες. Θα άρπαζαν τα πάντα— τους στάβλους μου, τα άλογα μου— τα πάντα. Λοιπόν, κύριε Χολμς, η αδελφή μου όντως πέθανε πριν μια εβδομάδα.» «Και δεν το είπατε σε κανέναν!» «Τι να έκανα; Ήμουν αντιμέτωπος με την ολοκληρωτική μου καταστροφή. Αν γινόταν να το καθυστερήσω για τρεις εβδομάδες όλα θα είχαν καλώς. Ο σύζυγος της υπηρέτριας της— τούτος ο άντρας— είναι ηθοποιός. Πέρασε από το μυαλό μας— πέρασε από το μυαλό μου— πως θα μπορούσε για ένα μικρό διάστημα να υποκριθεί την αδελφή μου. Απλά θα έπρεπε να εμφανίζετε καθημερινά με την άμαξα. Η αδελφή μου πέθανε από την υδρωπικία η οποία από παλαιά την ταλαιπωρούσε.» «Αυτό θα το αποφασίσει ο ιατροδικαστής.» «Ο γιατρός της θα πιστοποιήσει πως εδώ και μήνες τα συμπτώματα της απειλούσαν με μια τέτοια κατάληξη.» «Λοιπόν, τι κάνατε;» «Το σώμα δεν μπορούσε να παραμείνει εδώ. Την πρώτη νύχτα ο Νόρλετ και εγώ το μεταφέραμε έξω στο παλιό σπιτάκι του πηγαδιού, το οποίο δεν χρησιμοποιείται ποτέ. - 326 -
Arthur Conan Doyle Ακολουθηθήκαμε ωστόσο από το σπάνιελ της, το οποίο γαύγιζε διαρκώς στην πόρτα, έτσι ένοιωσα πως χρειαζόταν κάποιο περισσότερο ασφαλές μέρος. Ξεφορτώθηκα το σπάνιελ, και μεταφέραμε το σώμα στην κρύπτη της εκκλησίας. Δεν υπήρξε τίποτα το επαίσχυντο ή το ασεβές, κύριε Χολμς, δεν θεωρώ πως προσέβαλα τη νεκρή.» «Η συμπεριφορά σας μου φαίνεται ασυγχώρητη, Σερ Ρόμπερτ.» Ο βαρονέτος κούνησε το κεφάλι του ανυπόμονα. «Είναι εύκολο να κηρύττεις,» είπε. «Ίσως να είχατε νοιώσει διαφορετικά αν βρισκόσασταν στη θέση μου. Κανείς δεν μπορεί να βλέπει τις ελπίδες του και τα σχέδια του να κομματιάζονται την ύστατη στιγμή δίχως να κάνει μια προσπάθεια να τα σώσει. Μου φάνηκε πως δεν θα ήταν ανάξιος τόπος ανάπαυσης αν την τοποθετούσαμε για την ώρα σε ένα από τα φέρετρα των προγόνων του άντρα της που βρίσκονται ακόμη σε ό,τι τελεί καθαγιασμένο έδαφος. Ανοίξαμε ένα τέτοιο φέρετρο, αφαιρέσαμε τα περιεχόμενα, και την τοποθετήσαμε όπως την είδατε. Όσο για τα παλαιά λείψανα τα οποία βγάλαμε, δεν μπορούσαμε να τα αφήσουμε στο έδαφος της κρύπτης. Ο Νόρλετ και εγώ τα απομακρύναμε, κι εκείνος κατέβηκε τη νύχτα και τα έκαψε στον κεντρικό κλίβανο. Αυτή είναι η ιστορία μου, κύριε Χολμς, μολονότι το πώς με εξαναγκάσατε να σας την πω αδυνατώ να το εξηγήσω.» Ο Χολμς απέμεινε για κάποια ώρα χαμένος σε σκέψεις. «Υπάρχει ένα πρόβλημα στην αφήγηση σας, Σερ Ρόμπερτ,» είπε εντέλει. «Τα στοιχήματα σας στον αγώνα, και επομένως, οι ελπίδες σας για το μέλλον, θα ίσχυαν ακόμη και αν οι πιστωτές κατασχέταν την περιουσία.» «Το άλογο θα αποτελέσει μέρος της περιουσίας . Τι νοιάζονται για τα στοιχήματα; Το πιθανότερο θα ήταν να μην το κατεβάσουν καν να τρέξει. Ο βασικός μου πιστωτής είναι, δυστυχώς, ο πλέον άσπονδος εχθρός μου— ένα μούτρο, ο Σαμ Μπριούερ, τον οποίον κάποτε υποχρεώθηκα να μαστιγώσω
- 327 -
Το Αρχείο του Σέρλοκ Χολμς στις Ιπποδρομίες του Νιούμαρκετ. Πιστεύετε πως θα προσπαθούσε να με σώσει;» «Λοιπόν, κύριε Ρόμπερτ,» είπε ο Χολμς, καθώς σηκώθηκε, «αυτό το ζήτημα οφείλεται, φυσικά, να παραπεμφθεί στην αστυνομία. Καθήκον μου ήταν να φέρω τα γεγονότα στο φως, και εκεί θα το αφήσω. Όσο για την ηθική ή την ευπρέπεια της δικής σας συμπεριφοράς, δεν είμαι εγώ εκείνος που θα εκφέρει κάποια γνώμη. Είναι σχεδόν μεσάνυχτα, Γουώτσον, και νομίζω πως πρέπει να επιστρέψουμε στην ταπεινή μας κατοικία.» «Είναι ευρέως γνωστό πλέον πως αυτό το μοναδικό περιστατικό έληξε επί μιας ευτυχέστερης νότας από όσο άξιζαν οι πράξεις του Σερ Ρόμπερτ. Ο Πρίγκιπας του Σόσκομπ όντως κέρδισε την Ιπποδρομία, ο ιδιοκτήτης του έβγαλε καθαρά ογδόντα χιλιάδες λίρες από τα στοιχήματα, και οι πιστωτές κρατήθηκαν μέχρι που τελείωσε ο αγώνας, οπότε και πληρώθηκαν στο ακέραιο, και αρκετά έμειναν για να επαναφέρουν τον Σερ Ρόμπερτ σε μια ικανοποιητική θέση. Τόσο η αστυνομία όσο και ο ιατροδικαστής κράτησαν μια επιεική στάση σχετικά με την υπόθεση, και πέραν μιας ήπιας επίπληξης για την καθυστέρηση της δήλωσης θανάτου της κυρίας, ο τυχερός ιδιοκτήτης απομακρύνθηκε αλώβητος από το περίεργο περιστατικό σε μια καριέρα η οποία έχει πλέον υπερβεί τις σκιές και υπόσχεται να τελειώσει στα σεβάσμια γηρατειά.
- 328 -