Krant van de Aarde 1-2017

GEZOND Krant van de Aarde | Februari - Maart 2017

HEILZAME PARALYMPISCH HONING TOPSPORTER De wetenschap ontdekt steeds meer wonderbaarlijke eigenschappen van honing.

Uitgave van de Stichting Dag van de Aarde

Volgens meervoudig kampioen handbiken Johan Reekers is niets onmogelijk.

Volg ons op Facebook facebook.com/KrantvandeAarde

LEKKER SLAPEN

Alles over de noodzaak van een goede nachtrust.

lees ons online www.krantvandeaarde.nl

GECERTIFICEERDE NATUURCOSMETICA

Vrij van parabenen en paraffine

Harmonie ontwikkelt en produceert al sinds 1990 natuurlijke huidverzorgingsproducten op basis van traditionele, authentieke en originele natuurrecepten. Onze reinigers bevatten natuurlijke, zuivere en werkzame plantenoliën, etherische oliën en heilzame kruiden, waar mogelijk uit biologische teelt. Onze ingrediënten zijn met grootste zorg geselecteerd en worden vervolgens ambachtelijk vervaardigd, wat resulteert in een uitzonderlijke en complete gezichtsverzorgingslijn. Opgedane kennis en ervaring in combinatie met een uitzonderlijke passie voor mens, natuur en duurzaamheid zijn de basis voor een hoogwaardig natuurzuivere Harmonie serie.

Harmonie producten zijn gecertificeerd door BDIH, ICADA en EcoControl, de meest gerespecteerde certificerende instanties in de biologische en natuurlijke cosmetica sector. Controles worden uitgevoerd door een onafhankelijke instelling.

Meer informatie: De Ambachtelijke • Tel: 0226-364400 • www.deambachtelijke.nl

355T_adv_ha_assortiment_krant_vd_aarde.indd 1

29-12-16 15:03

Voorwoord

Gezonde voornemens Heb jij ook het goede voornemen gemaakt om in 2017 extra aan je gezondheid te werken? Dan vind je vast genoeg inspiratie in deze eerste Krant van de Aarde van dit nieuwe jaar waarbij het thema gezondheid als een rode draad door de pagina’s loopt.

Zorgverslaving

Na een tijd als freelancer aan deze krant te zijn verbonden, werd mij gevraagd om dit thema voor deze uitgave als hoofdredacteur uit te werken. Al jarenlang schrijf ik als vakjournalist over gezondheid en zelfzorg. Die zelfzorg, je gezondheid meer in eigen hand nemen, wordt steeds belangrijker. De zorgkosten rijzen in Nederland namelijk de pan uit. De Raad voor Gezondheidszorg heeft berekend dat als de lijn zich zo doorzet, een gemiddeld gezin in 2040 - als de vergrijzing in Nederland met 4,7 miljoen vijftigplussers op haar hoogtepunt is – ruim eenderde van haar inkomsten kwijt is aan gezondheidszorg. Nederland lijdt volgens de raad aan ‘zorgverslaving’ en beleidsmakers vinden iets minder zorg en meer eigen verantwoordelijkheid nodig om ons land gezond de toekomst in te loodsen.

Zelf oplossingen zoeken

Elke week een tas met biologische groenten en fruit van het seizoen

Adver klaar 2.pdf

Een bewuste, gezonde leefstijl en voeding is de basis van die eigen verantwoordelijkheid. Maar ook het zelf zoeken naar oplossingen voor kleine kwalen kan de zorgkosten in Nederland flink drukken. Ruim 4 op de 10 bezoekjes aan de huisarts gaat namelijk nog steeds over een klacht die mensen zelf op kunnen lossen, zo bleek uit onderzoek van Multiscope in het najaar van 2016. Ook als mensen alleen gerustgesteld willen worden door hun dokter, gaat toch bijna 40 procent met een 21-11-2016 14:18:53 recept naar huis. Vooral jongeren blijken voor kleine gezondheidskwalen de huisarts te bezoeken en zoeken minder snel naar een eigen oplossing.

Als je je meer verdiept in natuurlijke oplossingen of middelen die zonder recept te verkrijgen zijn, ben je veel eerder geneigd om zelf wat aan je klachten te doen.

De Krant van de Aarde geeft in deze editie alvast wat gezonde voorzetjes. Welke heilzame eigenschappen heeft honing bijvoorbeeld, en welke extra voedingsstoffen kun je gebruiken als je meer aan je gezondheid wilt werken? Onderschat ook niet de invloed van een goede nachtrust op je gezondheid en lees in deze uitgave hoe je ervoor kunt zorgen dat je beter slaapt.

Heel veel leesplezier!

Ivonne de Thouars Hoofdredacteur

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

www.odin.nl

3

GEZONDHEID GEZOND is helemaal NIET SAAI oervoeding voor klein en groot gluten-, lactose- en suikervrij www.gezondishelemaalnietsaai.nl

TANTRA

het allerhoogste inzicht voor in je eigen leven. www.osho.nl GEZICHTSPUNTEN

Centrum Sociale Gezondheidszorg Brochures over de gezondheid van lichaam, ziel en geest. www.gezichtspunten.nl

STEMEXPRESSIE Bevrijd je stem, bevrijd jezelf.

Ontdekkingsreizen in klank.

Marius Engelbrecht 06-48494358 www.mariusengelbrecht.nl Haracentrum, Den Haag Praktijk Chin Gen, Zwaagdijk-Oost Peter van der Meer, Arts, Leiden HealthCenter Zuid, Rotterdam Praktijk Mozaiek, Rotterdam Zonvitaris, Schuddebeurs (Zeeland) Praktijk Verwest therapie Goes (Zeeland)

NOORD-HOLLAND

www.biovion.nl

Geniet va n je goed voelen GEZONDHEID IN GOEDE HANDEN

www.osteopathieamstelland.nl Tel.: 020-7854142

BRIDGE VAN BINNENUIT

www.allergie-vrij-woerden.nl Petra Schalkwijk kan u blijvend van al uw allergieën af helpen en biedt hulp bij kinderen met gedrags- en/ of ontwikkelings problemen. Allergie Vrij Woerden is aangesloten bij het Centrum voor Natuurgeneeskunde Woerden.

Dutch Society of Anti Aging Medicine, P. Musarella, Zeist

GELDERLAND / OVERIJSSEL Vonk Natuurlijk, Apeldoorn Natuurgeneeskunde Arnhem-Zuid

NOORD NEDERLAND

I. Tomas, acupunctuur, Nijmegen

Praktijk voor Natuurgeneeskunde Daniël Nelck, Groningen

Etopius, E. Top, Voorthuizen Praktijk voor natuurgeneeskunde Mevr. A. van Eerten, Zutphen Bij Biovion kunt u terecht voor chronische klachten.

Kijk op de website voor onze werkwijze en aanpak.

Praktijk voor Natuurgeneeskunde M. van der Galiën, Groningen

naast reguliere behandeling. Voor overgewicht werken Integraal Therapeutisch Centrum, wij met het succesvolle programma Metabolic Balance.

Dit Holten programma is ontwikkeld door artsen en voedingswetenschappers.

Floris Acupunctuur, Groningen

Centrum Natuurgeneeskunde Acupunctuur, Enschede Wij & hebben kennis over ondersteunende therapieën

BRABANT / LIMBURG

Praktijk voor Chinese Geneeswijze, Amersfoort

Praktijk voor Holistische Massagetherapie, Breda

Praktijk voor Natuurgeneeskunde en LGT, Haarlem

Schreuder Natuurgeneeskunde, Baarn

YOGA & OSTEOPATHIE BREDA

Praktijk van As, Hilversum

Fytotherapie & Acupunctuur Selma Bijl, Driebergen

Medica Natura, Drachten Centrum de Wetering, Leeuwarden Acupunctuur Coevorden Praktijk Poorthuis, Coevorden Praktijk voor Holistische Geneeskunde Roeland Suylen, Meppel

Maaike Remmerswaal Fysiotherapeute en Osteopate i.o. www.fysiotherapiemaaike.nl

Behandelcentrum, Utrecht

Balans Energetische Geneeskunde ‘s Gravenmoer

ZUID-HOLLAND / ZEELAND

Medica Plus, Dr. Korbee, Utrecht

Shaitsu praktijk Snijders, Gemert

Kobayashi Medisch Centrum, Alphen a/d Rijn

Orthomoleculaire Geneeskunde, Voedingsarts I. de Vries, Utrecht

Praktijk voor natuurgeneeskunde Dhr. Th.J.P. Janssen, Maastricht

Praktijk Chin Gen, Zwaagdijk-Oost

Schreuder natuurgeneeswijze, Weert

www.centrum-voor-natuurgeneeskunde.nl

Schreuder Natuurgeneeswijzen, Zuidwijkstraat 8, 2729 KD Zoetermeer 079-7850385 Zwolle pjj.wever@biovion.nl • www.biovion.nl

UTRECHT

Verbinden en opbloeien van binnenuit Valkenburg (Limburg) www.bridgevanbinnenuit.com

Eszensa Health Coaching is al meer dan 10 jaar het adres voor een holistische aanpak van gezondheidsklachten.

Steun ons en ontvang:

25% korting bij 1000 restaurants DVD Box BBC EARTH, Frozen Planet Korting bij Greenchoice groene stroom Deze krant een jaar lang thuis Doneer €20,00 op NL21ABNA0617736146 t.a.v. Stichting Dag van de Aarde.

Kijk ook op www.krantvandeaarde.nl

abonnementenservice: info@fbw-woerden.nl

Helpt u de Odin-imker aan hangkorven voor de Odin-bijen?ijen?

De Odin-imker wil op 7 biodynamische boerderijen voor de bijen een hangkorf plaatsen. Dit is een eivormige van stro gevlochten bijenwoning. U kunt de imker helpen door: 1. een kleine bijdrage in de kosten: De imker heeft al 2150 euro verzameld, maar nog ca. 2500 euro nodig. U kunt helpen door 1 euro of meer over te ma maken naar stichting Odin-imkerij, IBAN: NL 69 RABO 01.758.621.41 o.v.v. HANGKORF. 2. samen met de boeren de korven te vlechten Op drie zaterdagen op zorgboerderij Thedinghsweert in Kerk-Avezaath: zaterdag 28 januari, 4 en 11 februari.

Meedoen is leuk, leerzaam en gratis.

Aanmelden kan per mail via consument@odin.nl

Meer info: www.odin-imkerij.nl

Inhoud

Nieuws op z’n Frans

6

Johan Reeker Olympisch handbiker

8

Gezonde boeken Hot Yoga Heilzame honing

INHOUD

5

Jaargang 12 2017

12 15 16

15

16 Pillen of vers voedsel?

35

35

20 22 26

De bij is niet blij

25

Vega recept: Winter weed & Kale Salad

27

Noodzaak van een goede nachtrust

33

Schijf voor jouw lijf

Kort gezond Gadgets

27

6

Nieuws op z’n Frans

Journalist Frans van der Beek laat voor deze Gezondheidsspecial van de Krant van de Aarde zijn licht schijnen over gezonde onderwerpen.

Hij beschrijft op zijn geheel eigen wijze de gezonde en minder gezonde trends die hij is tegengekomen. Hij schrijft onder meer over knuffelen, sprinkhanen, suiker en slaap. Over enkele van deze onderwerpen kun je verderop in deze uitgave meer lezen. Omdat aandacht voor gezondheid altijd goed is, deelt Frans dit keer geen groene en rode kaarten uit.

GOEDE START MET APPIE

In de strijd tussen Lidl, Jumbo en Albert Heyn om de gunst van de consument die gezond wil leven, heeft AH punten gescoord met de Allerhande van januari. Onder de titel Goede Start wordt stap voor stap uitgelegd hoe je gezonder kunt eten. Geen bangmakerij, maar uitstekende tips hoe je heel gemakkelijk je leefstijl kunt ombuigen naar verantwoord voedsel. Zo geven ze aan waar suiker in zit zonder dat je het weet, informeert het blad over vleesvervangers, legt het uit wat goede en slechte vetten zijn, en zo meer. Een compliment voor de supermarktketen die natuurlijk meesurft op de golf van de gezondheidshype, maar de manier waarop Albert Heyn dit doet, is lovenswaardig. Een nummer om te bewaren en steeds weer te raadplegen om te wennen aan jezelf verwennen met een gezond eetpatroon.

HET VERRADERLIJKE VE-TSIN

Ik kwam een brief tegen van Anneke Weeda die waarschuwt tegen ve-tsin (natriummonoglutamaat), een smaakversterker die in maggi, Aromat en lightproducten die juist een hongergevoel stimuleren.

Haar brief spreekt voor zich.

“Ik ben denk ik extreem gevoelig voor dit goedje, want als ik er geen erg in heb en ik eet Chinees waar dit in zit, dan krijg ik na een tien minuten hele erge hartkloppingen, het bloed giert door mijn aderen en slapen kan ik voorlopig wel vergeten. Ik merk het ook altijd aan mijn kinderen; als ze bijvoorbeeld Pringles eten, dan worden ze hyperactief en onhandelbaar. Ik heb ook in een kinderspeelparadijs gewerkt en daar merkte je het ook aan kinderen als ze chips gegeten

hadden, het zit echt overal in: paprikachips, nibbit, kaaschipito’s, en die zijn juist zo populair! Ik heb in die tijd heel veel ouders verteld over mononatriumglutaminaat zodat ook zij er hun voordeel mee konden doen!”

MINDER STRALING IN DE SLAAPKAMER

We zijn ons er niet of nauwelijks van bewust, maar straling via het mobieltje, wifi, de magnetron en alle andere draadloze apparatuur bedreigt onze gezondheid. We kunnen er niet aan ontsnappen, want het is overal. Wetenschappelijk is inmiddels overtuigend aangetoond dat straling een ziekteverwekker van jewelste kan zijn, maar de economische belangen van met name de telecom industrie zijn zo gigantisch dat het gevaar van de deze sluipmoordenaar vakkundig onder het tapijt wordt geveegd. Je kunt je wel enigszins beschermen. Geen mobiele telefoon naast het bed of liever helemaal niet in de slaapkamer, zoals ook te lezen is in het artikel over slaap in deze uitgave. Geen wekkerradio op 220 Volt naast het bed. Neem liever een wekker op batterijen. Geen stroomdraden of stekkerdozen onder het bed en zet televisie of computers niet op stand-by maar uit (of liever helemaal niet in de slaapkamer). Dit alles zorgt voor een energetisch schonere ruimte.

MEER CONTACT MET DE AARDE

We zijn als mens verbonden aan de aarde. Het is onze basis. Ieder mens heeft de energie van de aarde nodig om te leven, maar we maken we er veel te weinig gebruik van. We hebben wel wat anders aan ons hoofd.

Onze voorouders maakten veel meer contact met deze energie. Ze leefden in de buitenlucht en liepen

op leren zolen of blote voeten. Bij de oervolkeren die nog op onze planeet leven, komen welvaartsziekten nauwelijks voor. Contact met de aarde is belangrijk zodat energie-uitwisseling kan plaatsvinden tussen lichaam en aarde. Het is een aangename sensatie om op blote voeten in het gras of op het strand te lopen.

Contact houden met de aarde (‘aarding’) is een van de methoden om gezond te blijven.

KNUFFELEN IS GEZOND!

Je ziet het gelukkig steeds vaker: mensen die elkaar niet alleen een hand geven, maar elkaar omhelzen en hun lichaam tegen elkaar aan drukken. Dat is niet alleen een warme begroeting, maar knuffelen is ook een voorwaarde voor lichamelijk welbevinden. Wie knuffelt, maakt bij zichzelf en de ander dopamine en serotonine aan. Dat zijn stofjes in de hersenen die een geluksgevoel opwekken. In onze cultuur zijn we daar niet aan gewend, omdat we zo bang zijn voor opkomende wellustige gevoelens (en dat mag niet van veel religies), maar knuffelen is juist niet duidend, zoals dat heet in de haptonomie. Aanraking is essentieel voor het versterken van het immuunsysteem, waardoor we minder vatbaar zijn voor ziektes.

Bijvoorbeeld: een baby die niet wordt aangeraakt, groeit slechter en kan zelfs sterven. Dus doe niet zo bang en knuffel eens wat meer.

SPRINKHAAN GEZONDER DAN SPINAZIE

Natuurlijk is het de meeste van de 325 exposanten op de Gezondheidsbeurs (van 2 t/m 5 februari) in de Utrechtse Jaarbeurs te doen om u allerlei producten aan te smeren, maar er zijn ook 150 leerzame presentaties en het is de ideale plek om u te oriënteren over

Nieuws op z’n Frans

L7

Heb je goed of slecht nieuws?

Mail Frans!

redactie@krantvandeaarde.nl

wat goed voor uw lichaam en geest is. U maakt er kennis met een breed spectrum aan mogelijkheden voor een gezonder bestaan. Zoals het eten van insecten. Huh? Eetbare insecten en insectenproducten van GoodBugFood zijn een gezonde, duurzame en alternatieve proteïnebron.

De gedachte is even wennen maar 80% van de wereldbevolking eet al insecten. Een krekel bevat bijvoorbeeld 70 % duurzame proteïne met alle essentiële aminozuren, vitamine A, B2, C, D, zink, magnesium, potasium, twee keer zoveel ijzer dan spinazie en twee keer zoveel calcium dan melk. Insecten zijn licht verteerbaar en laag in calorieën. Kenners zeggen dat insecten lekker zijn, dus kom maar eens proeven.

PLEIDOOI VOOR CANNABISOLIE

Het wondermiddel is de laatste tijd in opkomst, maar ondervindt nog steeds veel hinder van een verkeerde visie. Cannabisolie werkt bij genezing van menige ziekte. Dat is intussen wel bewezen door de vele patiënten die er baat bij hebben gevonden. Het is een misverstand dat je er high of stoned van kunt worden. Onzin, je kunt er alleen maar beter van worden dankzij het bestanddeel THC. Voor het jaar nul kende men de genezende werking van cannabisolie al, maar geleidelijk aan heeft de farmaceutische industrie (door sommigen ook wel als ‘medische gangsters’ aangeduid) de natuur ingeruild voor de chemie. De farma lobby doet er vanzelfsprekend alles aan om cannabisolie te verketteren, zo zou de verkoop ervan nu illegaal zijn. Maar het lijkt mij gezonder om te luisteren naar de mensen die erdoor zijn genezen.

GIJ ZULT SLAPEN

Dit zou het elfde gebod kunnen zijn, want het belang van een goede nachtrust wordt nog door menigeen onderschat. Slaap veegt de hersenen schoon en bij een tekort aan slaap hoopt dat ‘afval’ zich op met vervelende consequenties. Veel Nederlanders hebben slaapproblemen en merken dat overdag door een gebrek aan concentratie en alertheid. Hardnekkige slaapproblemen kunnen zelfs leiden tot een depressie.

Een van de oorzaken is het piekerprobleem. Dan blijft het ’s nacht maar malen in je hoofd. Wie daar last van heeft kan beter een boek lezen en de televisie uitzetten. Jammer voor Jinek en Pauw - die willen juist dat je wakker blijft. Op internet vind je talrijke tips voor een betere nachtrust om daarmee de kwaliteit van je leven te verbeteren.

ONZE SUIKER & ZOUTVERSLAVING

Ruim 80% van de Nederlandse bevolking krijgt anderhalf tot twee keer zoveel suiker binnen dan goed voor hen is. Gemiddeld zijn dat 7400 klontjes per jaar. Ook al denken we dat we geen suiker eten, dan blijkt dat wel het geval, want de fabrikanten hebben vijftig namen bedacht om te verhullen dat het om suiker gaat. Dan heet het glucose, fructore of honing, maar het is gewoon suiker.

Nestlé ontwikkelt nu een procedé dat suiker kan vervangen en Unilever wil geleidelijk aan steeds minder zout in de producten toevoegen. Dat doen de multinationals niet uit menslievendheid, maar omdat de consument het zo langzamerhand beu is om zo grotelijks te worden belazerd. Niettemin is het een gunstige ontwikkeling. Want ook bij zout worden we

misleid met andere aanduidingen als Himalaya zout, zeezout en Keltisch zout, maar laat je niet bedotten: het is net zo zout als keukenzout. De Nierstichting heeft op haar site een kruidenwijzer om zout te vervangen en het Diabetesfonds geeft tips om suiker te vervangen.

OOIT GEHOORD VAN HET HPV VIRUS?

HIV kennen we allemaal, maar HPV? Wat is dat nou weer! HPV staat voor humaan papillomavirus. Dit is een seksueel overdraagbaar virus dat voorkomt in ruim honderd verschillende varianten. Een aantal van deze varianten veroorzaakt soms baarmoederhalskanker. Er zijn ook varianten die mogelijk genitale wratten veroorzaken. Acht op de tien vrouwen én mannen raakt een keer besmet met het virus. In sommige gevallen merk je jarenlang niks van een besmetting. In de meeste gevallen ruimt je lichaam het virus binnen anderhalf jaar vanzelf op en word je dus niet ziek.

HPV is een virus dat wordt overgedragen door seksueel contact. Het is niet voldoende beschermend om te vrijen met een condoom, want het ook overgedragen door huid-op-huidcontact rondom de geslachtsdelen.

Je kunt dus ook besmet raken als je als vrouw alleen met vrouwen vrijt. De diagnose HPV kan gesteld worden met een uitstrijkje. Bij een uitstrijkje neemt de arts wat cellen van het baarmoederslijmvlies af.

Deze cellen worden in een laboratorium onderzocht op eventuele aanwezigheid van het virus.

8

Sport & Beweging

Johan Reekers, handbiker Negen keer ging hij naar de Paralympics en kwam thuis met twee keer goud, een keer zilver en een keer brons. Een paar dagen na Kerstmis is hij 59 jaar geworden en nog altijd is hij fulltime handbiker. Aan stoppen denkt hij voorlopig niet.

Auteur: Eric Schoones | Foto’s: Mathilde Dusol en Tonzon

Je wordt geboren zonder benen en je doet dingen die onmogelijk lijken.

Is dat een karakterkwestie?

‘Doorzettingsvermogen, je krijgt het mee. Vanaf mijn vierde moest ik elke twee jaar opnieuw leren lopen met protheses, omdat ze niet meegroeien.

Dat was niet de leukste tijd, die dingen waren zo zwaar. En ik zat op een mytylschool bij gehandicapte leerlingen, tegenwoordig zou dat anders gaan.’

Je voelt je niet gehandicapt?

‘Nee, ik noem het liever een beperking. Op mijn twaalfde zei een maatschappelijk werkster: “je moet op een sportvereniging”. Toen is het begonnen en de sport heeft me ontzettend geholpen met de acceptatie.’

Je krijgt zelfvertrouwen?

‘Ja, dat zeg je wel goed. Zitvolleybal leek de aangewezen sport en dat paste heel goed bij mij. Ik had geluk en kwam direct bij De Tubanten uit Ensche-

de, het Ajax van het zitvolleybal, gewoon het beste team in Nederland. En met zestien jaar debuteerde ik in het Nederlands team.’

Hielp die teamsport je bij de acceptatie?

‘Deels, het meeste komt uit jezelf. Ik ben een nuchtere Twent, dan denk je “niks is onmogelijk.” Al blijf ik traplopen bijvoorbeeld moeilijk vinden. En wat ik ook mis is fietsen op een gewone fiets. Als ik even naar de stad wil, heb ik altijd de auto nodig.

Ik neem niet graag de rolstoel want ik ben best een beetje ijdel. Ik heb liever dat mensen het niet zien, maar ik kijk zelf ook als iemand anders is of zich anders gedraagt.’

Negen keer Paralympische Spelen, dat is toch uniek?

‘Zeker in Nederland, internationaal ook wel. Ik doe het kennelijk nog steeds goed, want je moet je wel kwalificeren, en mijn collega’s de laatste keer waren 25 en 38 jaar. Dat zijn geen pannenkoeken.’

Pannenkoeken?

‘Zo noemen ze iemand die minder goed is. Ik heb er ook veel aan gedaan, veel getraind en veel voor gelaten. Het is ook een beetje aanleg en hoe langer de wedstrijd hoe beter voor mij. De laatste keer bij het WK in Zwitserland in 2015 was ik nog derde, en in Rio vijfde bij de wegwedstrijd van 60 kilometer en negende bij de tijdrit. Dat laatste was iets minder.’

Sporters kunnen ongelooflijk in de put zitten met zilveren medaille?

‘Ik begrijp dat, je baalt natuurlijk op dat moment, maar later, in het juiste perspectief, zie je toch dat je het heel erg goed was. Sommigen leggen de lat gewoon te hoog. Gelukkig hadden wij geen loosersvlucht.’

Je hebt je baan opgezegd om fulltime sporter te worden.

‘Ik had het al eerder gewild, maar mijn jongste dochter woonde nog thuis en er was nog een

Sport & Beweging

‘Niets is onmogelijk, al blijft traplopen moeilijk’ hypotheek. Dan kies je toch een beetje Hollands voor zekerheid.’

Nooit met tegenzin op de fiets?

‘Bijna nooit. Met Kerst was het weer slecht en de sportschool dicht, nou dat is niet leuk hoor. Ik kan het niet missen al ben ik wel een mooiweer fietser. Je zit dicht bij de grond, als het regent is het niet fijn. En het ergste is nog de fiets schoonmaken.’

Wedstrijden in 2017?

‘Ja, ik wil me kwalificeren voor het WK in Zuid-Afrika en een wereldbekerwedstrijd in België. Tien keer naar de spelen zou mooi zijn, maar als ik geen podiumkansen meer zie, dan stop ik.’

Daarna terug naar je baan als grafisch vormgever?

‘Nee, ik heb nu iets veel leukers. Ik geef elk seizoen vele interactieve clinics op scholen met Sport4Every1, op uitnodiging van het Fonds Gehandicaptensport. Ik doe dat samen met Geert Henk Wessels, die op z’n vijftiende van de ene dag op de andere een dwarslaesie kreeg.

Na een uurtje in de klas gaan we naar de sportzaal, rolstoelbasketballen. Na vijf minuten zien de kinderen je beperking niet meer en het is altijd mooi als je o.a. hoort “dit was leukste gymles ooit”.’

NOC*NSF Sportgala

‘Pannenkoeken, zo noemen ze iemand die minder goed is’ Nog iets vergeten?

‘Ik heb een fantastische sponsor! Ton Willemsen van Tonzon. Een jaar of vijf geleden ontmoet op de schaatsbaan in Enschede en twee weken later was hij mijn sponsor. Hij is zo bescheiden, het is niet altijd eenvoudig om iets terug te doen. Ik ben heel blij met hem.’

Je bent niet ongelukkig?

‘Absoluut niet, ik heb een nieuwe liefde en die kleine beperking, die kom je soms tegen, dat wordt niet anders, al was eens dansen wel leuk geweest.’

www.sport4every1.com www.johanreekers.nl

Johan Reekers, de nestor van de Nederlandse paralympiërs én olympiërs van de spelen gehouden in Rio, hier met zijn vriendin Corinne Visser-Mul tijdens het NOC*NSF Sportgala, dat door de NOS werd uitgezonden op 21 december van het afgelopen jaar.

9

TONZON: “klimaateffectief” TONZON Vloerisolatie®

de meest klimaateffectieve vloerisolatie ter wereld TONZON Vloerisolatie met Thermoskussens heeft in de praktijk een hoger effect op de vloer temperatuur dan ander materiaal. De hogere vloer temperatuur biedt meer wooncomfort en een veel grotere energie­ besparing die bij vloer verwarming kan oplopen tot wel 40%. De energie die nodig is voor grondstof, fabricage, verpakking, transport en aanbrengen is al binnen enkele winterweken terugverdiend.

De Thermoskussens worden gecombineerd met een stevig zeil (Bodemfolie) op de bodem van de

kruipruimte tegen vocht en radongas: de oplossing voor veel vochtproblemen. Omdat het opvouwbare materiaal handig te verwerken is in vaak krappe kruip­ ruimtes, valt de investering reuze mee.

De all­in richtprijs voor het aanbrengen bedraagt bij 30 m2 € 1.325,­ en bij 50 m2 € 1.850,­. (inclusief materiaal, montage en btw en exclusief eventueel te verkrijgen subsidie) T: 0900 ­ 28 66 966

(€ 0,10 p/min)

tonzon.nl

TONZON Vloerisolatie • sinds 1980 de oplossing

E: info@tonzon.nl

11

AANBIEDING Je ontvangt als nieuwe abonnee de Krant van de Aarde in de brievenbus thuis.

NIEUWE ABONNEE & DVD Je krijgt nu gratis BBC EARTH Frozen Planet 3 dvd box van 400 minuten televisie cadeau! www.krantvandeaarde.nl

12

Boeken

De mens als samenspel tussen lichaam, ziel en geest Gezondheid is een groot goed, daar kom je vaak pas achter als je ziek bent. Pas dan word je geconfronteerd met denkbeelden van artsen en hulpverleners, die misschien haaks op je eigen ideeën over de mens en zijn gezondheid staan.

Hoe steekt een mens in elkaar, waarom wordt hij ziek en hoe kan dat het beste behandeld worden?

Omdat we nu eenmaal in een materialistische tijd leven, gaan veel heersende opvattingen uit van een materialistische visie op de mens en het leven.

Verzameling levens

Volgens het antroposofisch mensbeeld bestaat de mens niet alleen uit geest, ziel en lichaam, maar hebben we ook een lange voorgeschiedenis uit meerdere levens en een lange toekomst in volgende levens. Vanuit dat mensbeeld hebben diverse specialisten brochures geschreven over gezondheid en ziekte. De brochures zijn door het Centrum voor Sociale Gezondheidzorg verzameld onder de naam ‘Gezichtspunten’.

Meer dan medicijnen

De brochures beschrijven antroposofische gezichtspunten die de lezer bij vragen over gezondheid en ziekte kan toepassen. Enkele brochures verdiepen zich in bepaalde ziektebeelden en therapeutische behandelingen.

Daarnaast zijn er meer algemene brochures, die bijvoorbeeld ingaan op een gezonde leefwijze en preventie van ziekte. Omdat niet alleen het lichaam, maar ook de ziel en geest serieus worden genomen, wordt ziekte gezien als een storing in de samenhang tussen deze elementen.

De menselijke ziel is volgens de antroposofische geneeskunst de bemiddelaar tussen lichaam en geest. Daardoor ontstaan meer mogelijkheden voor benadering, preventie en behandeling van ziekte dan therapie en medicijnen. Zo kunnen bijvoorbeeld persoonlijke ontwikkeling, kunst en religie een positieve invloed bij ziekte uitoefenen.

Antroposofische geneeskunde is een aanvulling op de gangbare geneeskunde. Antroposofische artsen volgden een universitaire, medische opleiding, waarna zij hun kennis en kunde aanvulden met gezichtspunten vanuit de antroposofische geneeskunde.

Gezichtspunten, brochure 1 ‘Antroposofische geneeskunst’, algemene informatie over antroposofische geneeskunst.

Gezichtspunten, brochure 20 ‘Gids voor ziekte preventie en zelfmedicatie’, naslagwerk over preventie, zelfhulp, zelfmedicatie en wanneer professionele hulp noodzakelijk is.

Gezichtspunten, brochure 16 ‘Biografie en ziekte’, de wetmatigheden van een levensloop en het verband met ziekte en gezondheid.

Gezichtspunten, brochure 31 ‘Praktische oefeningen voor een innerlijke ontwikkeling’, weerstand tegen ziektes opbouwen door persoonlijke ontwikkeling

De meeste brochures kosten slechts € 3,- (exclusief portokosten).

Meer weten? Bezoek www.gezichtspunten.nl.

Boeken

13

Leefstijl centraal bij zorginterventies

Alternatief voor de roofbouwmaatschappij

Aanpassen aan de zeespiegel

Natuurlijk integraal leefstijlarts Trudy Vlot is een gepassioneerd spreker, coach en mede-eigenaar van het centrum voor integrale geneeskunde Sequana Health. Zij is afgestudeerd als arts en specialiseerde zich daarna in Natuurlijke Integrale Leefstijl Geneeskunde.

Wat is onze rol op aarde? Material Matters is een spannende ontdekkingstocht naar de antwoorden op die vraag. Een revolutionair boek, dat de wereld zoals wij die kennen, volledig op zijn kop kan zetten.

Wie zich zorgen maakt over een stijgende zeespiegel, vergeet dat de mensheid zoiets al eerder heeft meegemaakt. Zo’n 120.000 jaar geleden stond de zeespiegel zes meter hoger dan nu, en lag Amersfoort aan zee.

In negen hoofdstukken vol aansprekende voorbeelden werken Thomas Rau en Sabine Oberhuber stapsgewijs toe naar een nieuw economisch model. Een wereld waarin de consument niet langer ‘eigenaar’ maar ’gebruiker’ is, materialen rechten krijgen en afval verleden tijd is. Een utopie? Daar lijkt het niet op: Material Matters schetst het model dat deze revolutie mogelijk maakt. Met diverse cases tonen Rau en Oberhuber aan dat een toekomstbestendige wereld weleens dichterbij zou kunnen zijn dan je denkt.

VPRO Tegenlicht over Rau’s nieuwe economie: ‘Het zou wel eens de ommekeer van alle economische waarden kunnen zijn.’

Trouw over Rau, no. 2 in Duurzame 100, 2016: ‘Rau draagt met zijn vasthoudendheid en intuïtie over de toekomst, bij aan een weerbare economie.’

Haar visie op gezondheid is gebaseerd op de overtuiging dat lichaam en geest zelf een helende kracht hebben, die ze graag helpt aan te boren.

Trudy kijkt breder dan voeding en beweging; alles wat je in je leven doet, heeft invloed op je gezondheid. In Het Gezondheidsfundament brengt zij deze elementen bij elkaar en geeft ze richting aan mogelijke interventies.

Arhcitect Thomas Rau wordt de meest radicale bouwmeester van Nederland genoemd. Hij ontwerpt gebouwen die energie produceren in plaats van gebruiken en tekende voor het eerste ‘circulaire’ gebouw van Europa. Rau is een van de meest gevraagde gastsprekers in Nederland. Mede auteur Sabine Oberhuber (econoom) heeft samen met Rau Turntoo opgericht, de eerste op circulaire economie gespecialiseerde onderneming in Nederland.

De zorg vraagt volgens Trudy om revisie, een andere aanpak met leefstijl als allereerste interventie bij ieder gezondheidsvraagstuk. ‘Lekker in je vel zitten, je energiek en uitgerust voelen, dat zijn magische doelen in een tijd vol overbelasting.

Meer dan zeventig procent van alle klachten zijn tegenwoordig leefstijlgerelateerd. Eerst pillen slikken en daarna andere oplossingen zoeken, is de omgekeerde weg. De basis ligt in de natuur, jouw natuur. Het Gezondheidsfundament richt zich op je hele leven: gedrag, bioritmes, beweging, gezin, relaties, voeding, werk, slapen, passie en omgeving. Het geeft je inzicht in de keuzes die je kunt maken. Want alles is met alles verbonden en maakt jou tot wie je bent en kunt zijn.’

Het Gezondheidsfundament - gezond door leefstijlinterventies ‘forward to basics’, dr. Trudy Vlot

In het koudste deel van de laatste ijstijd, 20.000 jaar geleden, stond de zeespiegel juist 120 meter lager, en lag de Noordzee droog. De stijging die door het afsmelten van de ijskappen daar weer op volgde, ging soms wel twintig keer zo snel als nu. Onze voorouders hebben onvoorstelbare zeespiegelveranderingen meegemaakt, die grote gevolgen voor hun leefmilieu hadden. Salomon Kroonenberg, emeritus hoogleraar geologie aan de TU Delft, vertelt in Spiegelzee op toegankelijke wijze welke oorzaken daaraan ten grondslag liggen en hoe we dat te weten zijn gekomen.

De laatste zesduizend jaar is onze zeespiegel redelijk stabiel, en wereldwijde peilschaalmetingen van de laatste eeuw laten nog geen versnelling zien. Wie inziet hoe inventief onze voorouders zich met weinig middelen aan zeespiegelveranderingen aanpasten, hoeft niet bang te zijn dat wij dat in de toekomst niet ook zelf zouden kunnen.

Spiegelzee, de zeespiegel geschiedenis van de mens, Salomon Kroonenberg

Material Matters, Thomas Rau en Sabine Oberhuper

Maria Treben:

natuurproducten uit de tuin van God De van origine Tsjechische Maria Treben (1907-1991) groeide op met de natuur. Haar moeder was een groot aanhanger van de natuurgeneeskundige Kneipp. Hij zei al: ‘Voor iedere ziekte groeit er een kruid’. Haar hele leven zag Maria de geneeskracht van kruiden voor haar ogen voltrekken. Ze zag mensen ontsnappen aan de meest ernstige ziektes. Na de dood van haar moeder in 1961 verdiepte ze zich in de kruidengeneeskunde.

Ze werd beroemd door haar boek: ‘Gezondheid uit de apotheek van God’.

Het bekendste product van Maria Treben is het Zweeds Kruidenbitter (Schwedenbitter). Het is een volledig plantaardig, alcoholisch extract (32% vol), geïnspireerd op de receptuur van een Zweedse arts die pas op 104-jarige leeftijd overleed aan een paardrijdongeluk. De origine van heilzame kruidenbitters stamt overigens van voor onze jaartelling.

De kruidenmengsels van Maria Treben zijn universeel van karakter en worden gebruikt om het algeheel welbevinden te vergroten. Ze

De merknaam ‘Origineel van Maria Treben’ is een beschermd geregistreerd handelsmerk, eigendom van Rosi Nothegger in Tirol Oostenrijk. In 1981 zijn de laatste aanpassingen gedaan aan het eeuwenoude recept om aan de moderne eisen van natuurgeneeskundige producten te voldoen. Sindsdien is de hoogwaardige kwaliteit constant gebleven en worden alle producten van Maria Treben geproduceerd in een Oostenrijkse fabriek. Maria Treben Nederland importeert deze producten direct uit Oostenrijk en is met trots een officiële leverancier voor de Nederlandse en Belgische consument.

Belangrijk: Het gebruik van de producten van Maria Treben vervangt geen doktersbezoek!

Maria Treben Natuurproducten Nederland Rinkenslaan 64 A • 6373 CV Landgraaf info@mariatreben.nl www.mariatreben.nl info@mariatreben.be www.mariatreben.be

IA TREB AR

BH

M

Mobiel Anja: +31 6 44976148 Mobiel Fred: +31 6 18139918

N ATUR

Zweeds kruidenbitter

Origineel van Maria Treben

Anja & Fred Krakowczyk

TM

EN

“Ik wil nu de geneeskracht en werking van belangrijke planten en de ervaringen van zieke mensen ter beschikking stellen en hen de hand reiken om weer gezond te worden. Om, ondanks de hopelooste ziektes, met de hulp van God, uit eigen kracht en eigen wil toch de ons genezende kruiden te vinden, is een grote menselijke prestatie. Het terugveroveren van zijn gezondheid en de verantwoordelijkheid daarvan zelf te dragen, verhoogt de waarde van de mens in zulke mate, dat hij daardoor de ziekte reeds voor de helft uit de uitzichtloosheid van zijn zieke leven bevrijdt.”

versterken het immuunsysteem, ondersteunen nieuwe celaanmaak en verlichten bij allergieën.

Dat zijn slechts enkele van de toepassingen van het Zweeds Kruidenbitter. Bovendien is het zowel inwendig als uitwendig te gebruiken, bijvoorbeeld als kompres bij kneuzingen. Naast het klassieke Zweedse Kruidenbitter is er ook een alcoholvrije variant en zijn er tincturen, crèmes en oliën van Maria Treben.

GM

Een greep uit haar voorwoord:

PR OD U KTE

Yoga

15

Hot Yoga… love it Tekst: Marciel Witteman | Fotografie: Rebecca Amber

Acht jaar geleden, tijdens een speurtocht naar ‘de beste yoga voor mij’, volgde ik een paar Bikram lessen, en ik vond er niets aan. Heet, druk en doodvermoeiend. De beste yoga vind ik inmiddels een onzinnige kreet als doorgewinterde yogatester, -beoefenaar en inmiddels -leraar. Mijn yoga en ik veranderen nog steeds; net zoals jazzmuziek.

Dus het kan verkeren! Een betrouwbare vriendin overleeft haar drukke bestaan al jaren lang dankzij ‘haar Bikram’ drie keer per week. Eind oktober ging ik op uitnodiging van Yoga Moves in Utrecht een workshop volgde bij de charmante stoere yogatrainer Kristin Campbell. Haar tapasya hot yoga is populair en groeit wereldwijd. Er zijn inmiddels vele hot-yogavormen, van de zeer gestructureerde bikram tot noem-maar-op-het-kan-hot.

Maar Kristin was een van de eerste die met hot yoga een variatie op bikram begon.

Innerpreneur Ook de minstens zo bevlogen en nog meer yoga ervaren Hilary Brown, de eigenaresse van Yoga Moves – ze noemt zichzelf innerpreneur – die zelf nooit iets van hot yoga moest weten, vindt Kristins variatie fantastisch: ‘I had the idea for a long time that the benefits of a heated practice, combined with mindful-yoga-moves, (including more awareness of alignment and connection to spirit) would be a fantastic combination. Kristins tapasya approach work really fits in Yoga Moves Hot vision: on giving both quality and keeping it real yoga.’

Fun met yoga Bij de nazit ontstaat er een zeer geanimeerd gesprek tussen de twee waarbij blijkt dat ik er toch steeds weer niets van af weet. De geschiedenis van de hot yoga, namen van leraren, stromingen, maar vooral anekdotes vliegen over tafel.

Kristin, die ooit kledingontwerpster voor film en tv was, praat geïnspireerd en bijna als een sneldichter en de fun met yoga omschrijft ze als ‘red wine, rave and salty nuts’. Ze is leuk. Dat enthousiasme draagt ze ook uit tijdens de workshop. Backbends, balancings en veel tadasana om bij jezelf terug te komen. Je voelt haar ervaring met bikram, power vinyasa, anusara en hatha gecombineerd tot een heel eigen stijl.

Kristin omschrijft tapasya hot yoga als ‘een sterke, kracht gevende, spirituele hatha-yogavorm om tot transformatie te komen’.

Voor mij was de les ook echt intens, pittig, en ja, zweten, maar ook doordacht, goed begeleid en er werd flink gelachen tussendoor. De heerlijke afterglow bleef tijdens Halloween hangen, zelfs tot de volgende dag.

BIO Kristin Campbell komt uit Whistler, Canada. Ze was acht jaar bikram docente en experimenteerde met verschillende hot-yogavariaties die uiteindelijk uitkristalliseerde tot tapasya hot yoga. Kristin geeft teacher trainingen in Canada, bij Tri yoga in Londen en bij Yoga Moves in Utrecht.

AANBIEDING Dit artikel verscheen eerder in editie 2-2016 van Yoga International, hét tijdschrift voor iedereen met een passie voor yoga & een puur en harmonieus leven.

Geen nummer meer missen?

Profiteer nu van de speciale aanbieding voor lezers van de Krant van de Aarde: 1 jaar Yoga International van € 27,50 voor slechts € 19,95! www.yoga-international.nu/ krantvandeaarde

16

Reportage

Heilzame honing Tekst: Ivonne de Thouars

In het verleden wist bijna iedereen het: honing is behalve heel lekker ook erg gezond. In de Eerste Wereldoorlog werd honing zelfs volop gebruikt om de wonden van soldaten te verzorgen. Honing is namelijk antiseptisch, het trekt vocht aan en het geeft energie.

Sommige culturen zijn nog goed bekend met de bijzondere eigenschappen van honing, maar in het westen was die kennis weggezakt nadat de antibiotica rond 1940 werd uitgevonden. Tegenwoordig maakt honing weer een zoete opmars.

Vroeger wisten mensen wel dat honing werkte, maar niet exact hoe en waarom. De heilzame werking van honing heeft inmiddels serieus de aandacht. Wetenschappers van de Wageningen Universiteit (WUR) onderzochten bijvoorbeeld samen met wondspecialisten de medicinale kracht van honing voor de huid. Uit dat onderzoek ontstaan nu aan de lopende band medische en verzorgende producten van bijvoorbeeld Dermagiq.

Daarnaast lift honing mee op de toegenomen belangstelling voor natuurlijke producten. De vele varianten van honing worden steeds meer gebruikt voor de verzorging van de huid, wonden, keelpijn, voor meer energie, tegen een kater en tegen een hoge bloeddruk.

Wondverzorging

Honing dankt haar antiseptische eigenschappen aan honingenzymen en een lage pH. Als honing in contact komt met (wond)vocht, wordt de glucose in de honing omgezet in gluconzuur en waterstofperoxide. Door deze enzymactiviteit wordt de waterstofperoxide langdurig en in een lage concentratie vrijgegeven, wat de groei van bacteriĂŤn tegenhoudt.

Ook de lage pH-waarde in de honing zorgt ervoor dat bacteriĂŤn niet kunnen overleven. Daarnaast zorgen de antioxidanten in de honing ervoor dat de pijn en zwelling van een wond afnemen. Bovendien heeft honing een hygroscopisch effect, dat wil zeggen dat het vocht uit de lucht aantrekt waardoor wonden beter genezen en er minder snel littekenweefsel ontstaat. Met een bijzonder bijenvolk en goede omstandigheden voor de bijen, hebben de wetenschappers van de WUR een speciale honing kunnen ontwikkelen die rijk is aan enzymen. Naast wondverzorging is deze honing ideaal voor gebruik in producten tegen eczeem of droge lippen, voor dagelijkse huidverzorging, handverzorging of verzorging van de intieme zone.

Reportage Immuunsysteem versterken

Onlangs maakte Weekly Journal ook bekend dat een groot aantal aandoeningen baat heeft bij de combinatie honing met kaneel. De lijst die volgens de publicatie ‘genezen’ kan worden, is schier eindeloos. Ook zou het dagelijks gebruik van honing en kaneelpoeder het immuunstelsel versterken en het lichaam beschermen tegen bacteriële en virale aanvallen. Honing bevat namelijk diverse vitamines en ijzer in grote hoeveelheden waardoor constant gebruik van honing de witte bloedlichaampjes versterkt.

Rijk aan energie

Een ander onomstotelijk bewezen werking van honing is het leveren van energie. Honing bevat glucose en fructose, dat onmiddellijk door het bloed wordt opgenomen en een energieboost geeft. Uitputtings- en vermoeidheidsverschijnselen kunnen dus bestreden worden met honing. Ook bij sportbeoefenaars behoort honing steeds vaker tot het dieet.

Bloeddruk en hart

Honing heeft een goede invloed heeft op het hart. De reden hiervoor is acetylcholine, een neurotransmittende stof die wordt aangemaakt in het cytoplasma van de zenuweinden. Deze stof wordt opgeslagen en pas vrijgegeven als de zenuw een prikkel doorgeeft. Dat heeft een heilzame werking bij hart- en vaatziekten en daarom wordt honing toegepast bij onder andere hartritmestoornissen, doorbloedingsstoornissen, hoge bloeddruk, beschadigingen van de hartspier, enzovoort.

Keel- en slokdarm

Tot slot is honing door haar antiseptische werking erg geschikt om te gebruiken bij aandoeningen van mondholte, keel en slokdarm. Neem bijvoorbeeld bij een keelontsteking of amandelontsteking elke dag een eetlepel honing.

Bijzondere bijproducten

Bijen zorgen niet alleen voor honing, maar ook voor bijzondere bijproducten zoals: •R oyal Gelly, de koninginnegelei waarmee de bijenkoningin wordt gevoed. Bevat veel eiwitten, vitaminen (vooral B-complex) en glyceriden. Goed voor de vitaliteit en actieve sporters. Wordt ook gebruikt in rijke crèmes.

• B ijenwas, wasplaatjes uit de wasklier van de bij waarmee de honingraat wordt gemaakt. Wordt verwerkt in raathoning en zou weldadig zijn voor kraakbeen en tussenwervelschijven (artrose). Ook voor boenwas en geurige bijenwaskaarsen.

• P ollen, het stuifmeel aan de poten van wesp, zijn een bron van vitamine B12, een goede aanvulling voor vegetariërs. Pollen geven kracht en schijnen goed te zijn voor spijsvertering, huid, haar en nagels en de ademhaling (hooikoorts). Is zeer voedzaam dus een goede hulp bij afslanken.

• B ijengif geeft energie en schijnt een positief effect te hebben op de zenuwfuncties, spieren, pezen en gewrichten. Stimuleert de hormoonproductie door de bijnierschors.

• P ropolis komt van de hars van bomen en wordt door bijen bewerkt voor hun woning. Het bevat onder meer etherische oliën, vitamines, mineralen en sporenelementen en wordt al eeuwen gebruikt voor de gezondheid. Propolis is een soort antibioticum: het beschermt de bijen tegen verschillende virussen, schimmels en bacteriën. Vanwege de wisselende samenstelling treedt geen resistentie op.

Vroeger wist men dat honing werkte, maar niet hoe. De moderne wetenschap ontdekt steeds meer over de heilzame werking van honing

Bron: honinggezond.nl ea

Bij elk van deze aandoeningen geldt overigens dat je bij ernstige of langdurende gezondheidsklachten altijd een huisarts moet raadplegen.

Welke honing?

De bloemen waaruit de bij haar nectar haalt, bepaalt het soort honing. Daarom zijn er ontzettend veel soorten; van bijna witte klaverhoning tot diep donkerbruine manukahoning.

En er zijn varianten die dun en vloeibaar zijn, maar er is ook dikke, gekristalliseerde honing of raathoning in brokken. En honing is er in alle prijsklassen: de moeilijkheidsgraad om de honing te maken (dus de aanwezigheid van die speciale nectar) bepaalt de prijs van de honing.

Bloemen- of fruithoning zijn meestal het goedkoopste en manukahoning is vaak het meest kostbaar. Weet je niet welke soort je waarvoor kunt gebruiken? Voor een goede antiseptische werking wordt dikke honing het meest geprezen. Daarnaast hebben linde- en acaciahoning

17

de beste antiseptische eigenschappen en wordt van de bijzondere manukahoning beweerd dat het zelfs de hardnekkige ziekenhuisbacterie MRSA kan doden. Verder is het ook een kwestie van smaak en budget. In een gespecialiseerde winkel kan men u er alles over vertellen.

Honing maakt weer een zoete opmars

Wat te doen… bij puistjes, meeëters en rode plekjes:

Dermagiq Tip • • • •

Handige stift met milde vloeistof Op basis van honing en plantenextracten Onzichtbaar op de huid Aanbrengen zo vaak als nodig

Voor informatie kijk op

www.dermagiq.nl

-

www.emonta.nl

Verzorging met de kracht van de natuur.

www.dermagiq.nl

20

Dieren

De bij is niet blij Tekst: Frans van der Beek

Bijensterfte is in ons land het hoogst van heel Europa. Dat tast onze voedselzekerheid aan wegens de afname van de biodiversiteit. Tachtig procent van de gewassen wereldwijd is afhankelijk door bestuiving van insecten. Zonder bijen geen fruit, cacao, koffie, uien, enzovoorts.

Een van de voornaamste oorzaken van bijensterfte is het gebrek aan voedsel, want bijen moeten daarvoor steeds verder vliegen. En pesticiden zorgen voor de nekslag.

Bijensafari Een van de oplossingen kan de uitbreiding van het aantal imkers zijn. De Nederlandse Bijenhoudersvereniging geeft cursussen, want imker ben je niet zomaar. Het houden van een bijenvolk vergt grondige kennis maar wie zich erin verdiept, wordt verrast door de fascinerende wereld van de zoemende zwart-gele bloemenvriend. Natuur & Milieu biedt een app aan waarmee geïnteresseerden op bijensafari kan gaan. Dan kun je altijd nog besluiten of je een bijenkorf in je tuin in wilt plaatsen.

Mysterie Nederland kent 350 bijensoorten en wereldwijd ongeveer twintigduizend. De honingbij is de bekendste bijensoort en is de belangrijkste leverancier van na-

tuurproducten als honing, bijenwas, koninginnengelei en propolis. Veel bijenvolken zijn verdwenen door parasieten en insecticiden, maar veel is nog een mysterie. Wel is veel bekend over het complexe gedrag en het ingenieuze kliersysteem van de bij dankzij intensief onderzoek. Kunstmatige bijenvolken moeten regelmatig onderhouden worden om ze van afval te ontdoen en om de honing te oogsten. Onder natuurlijke omstandigheden bouwen de bijen steeds een nieuw nest om aan nestparasieten te ontkomen.

Leve de koningin!

Het bijenvolk kent verschillende verschijningsvormen, die ‘kasten’ worden genoemd. Dat zijn de ‘moer’, de ‘werkster’ en de ‘dar’. De moer of koningin is de meest zeldzame bij. De koningin houdt het nest in stand door het leggen van grote hoeveelheden eitjes, wel tot tweeduizend per dag. De werksters zijn, net als de moer, vrouwelijk. In de zomer komen de mannelijke bijen, de darren, tevoorschijn. Ze zijn

vanzelfsprekend nodig voor de paring, maar regelen ook de temperatuur in de kolonie. Als er niet genoeg stuifmeel in het bijennest aanwezig is, worden ze verwijderd. In de winter weet een moer zich omringd door ongeveer tienduizend werkbijen en geen enkele dar. In de zomer zijn enkele honderden darren en kan het aantal werksters oplopen tot 80.000.

Strikte taakverdeling Het in stand houden van het nest vereist een nauwgezette samenwerking. De werksters zijn gebonden aan een strikte taakverdeling, zoals het maken van

Dieren

nieuwe raatcellen, het verzorgen van de larven, het schoonhouden van het nest, het verjagen van vijanden, het dichten van kleine nestopeningen, het ventileren van het nest, het maken van honing, het zoeken naar voedsel en het beschermen van het nest.

Het werkzame leven van een honingbij begint zodra zij uit de cel is gekropen. Aan ijver heeft het een bij nog nooit ontbroken.

Bijendans Honingbijen beschikken over een interne biologische klok, waardoor ze kunnen navigeren en taken verdelen. Die klok van reguleert ook de ‘bijendans’, waarmee de werksters informatie doorgeven over waar ze voedsel kunnen vinden. De taken van een honingbij veranderen voortdurend. De jonge, net uitgekomen bijen hebben andere taken dan de oudere bijen. De jongere exemplaren kunnen meteen vliegen, maar doen dit zelden. Ze blijven in het nest en voeren huishoudelijke taken uit. Een pas uitge-

komen honingbij houdt zich bezig met het reinigen van cellen. Enkele dagen later kan zij ook de nectar te bewerken en kijkt het uitvoeren van een bijendans af van haar soortgenoten. Na zes dagen kan zij jonge larven verzorgen en voeden. Als de werkster twee weken oud is, kijkt ze nieuwsgierig bij de vliegopening en helpt daar ook bij de bewaking van het nest.

Na drie weken vliegt de werkster voor het eerst uit om nectar en stuifmeel te verzamelen.De oudere bijen vliegen veel en zoeken naar voedsel of bewaken de nestingang. Deze verandering in taakverdeling verhoogt de efficiëntie van het bijenvolk en wordt in stand gehouden door de constante aanvoer van nieuwe bijen die uit hun pop kruipen.

Bestuiven met penseel Hoezeer de mens afhankelijk is van de werkzaamheden en de bestuiving van de bij weten ze inmiddels in China. Daar ging men zo rigoureus te werk met pesticiden, zoals glysofaat, dat bijenvolkeren massaal

21

het loodje legde. Daarmee kwam de voedselproductie ernstig in gevaar, waardoor een legioen aan Chinezen werd opgetrommeld om met een penseeltje de bestuiving van de bijen over te nemen. Het is een schrikbeeld dat we in ons land moeten vermijden.

Op speurtocht De bij is onze vriend en steekt alleen in doodsnood.

Het is aan te bevelen om eens op bijenspeurtocht te gaan. Dat kan bijvoorbeeld bij het Kunstfort in Vijfhuizen waar een bijenmuseum is ingericht met allerlei educatieve mogelijkheden. Bij kwekerij Het Nieuwe Veld in Diepenveen is ook zo’n museum en bij imkerij Mellinde in Maartensdijk kun je ook kennismaken met de wonderen van de bijenwereld.

22

Gezondheid

KORT KORT

Afkicken van suiker

Wegwijs in homeopathie

Ziek door antibacteriële zeep?

Nederland is onbewust verslaafd aan suiker: maar liefst 80 procent krijgt te veel suiker binnen. We eten gemiddeld zo’n 20 tot 25 suikerklontjes per dag, bijna twee keer zoveel als wordt geadviseerd.

Een op de drie Nederlanders krijgt, mede door die overvloed aan suiker, diabetes type 2. Dat aantal is ongekend hoog. Het Diabetes Fonds heeft daarom een online Suiker Afkickkliniek geopend.

Daarmee wil het fonds iedereen bewust maken de hoeveelheid suiker die je eet en de gevolgen daarvan. Te veel suiker kan naast diabetes type 2 ook hartinfarcten, blindheid en nierfalen veroorzaken. In de Suiker Afkickkliniek krijg je tips hoe je kunt minderen met suiker, eventueel samen met je kinderen, en leer je alles over alternatieven en toegevoegde suikers. Wist je bijvoorbeeld dat suiker wel meer dan 50 schuilnamen heeft?

Sinds 2013 mag op de verpakkingen van homeopathische middelen niet meer worden beschreven waarvoor ze zijn bedoeld. Daardoor is het moeilijk om een goede keuze te maken.

Gebruik jij graag homeopathische middelen?

Dan biedt de gratis Zelfzorg app uitkomst. Met deze app scan je de streepjescode van de verpakking. Je krijgt dan direct meer informatie over de werking van het (homeopathische) middel en de kwaaltjes waarvoor het is bedoeld.

Omdat de werking van homeopathie niet voldoende wetenschappelijk is bewezen, heeft het ministerie van VWS schriftelijke communicatie daarover verboden. Maar de behoefte aan een natuurlijke oplossing voor gezondheidskwalen groeit sterk. En het merendeel van de Nederlanders wil volgens de vereniging voor homeopathie (KNVH) zelf beslissen welk middel ze gebruiken. Ze vinden dat er nu veel kennis verloren gaat en wensen dat de uitleg weer terugkomt op de verpakking. Ook de Consumentenbond is van mening dat consumenten momenteel niet goed worden voorgelicht. Met de Zelfzorg app kun je zelf de juiste informatie achterhalen. De app is gratis te downloaden via de app store van I-Tunes en Google Play.

De Gezondheidsraad vindt dat mensen voorzichtig om moeten gaan met het gebruik van antibacteriële zeep en andere desinfectiemiddelen. Veel mensen denken dat ze met deze middelen hun gezondheid beschermen, maar producten die op een betere hygiëne gericht zijn, kunnen er juist toe leiden dat mensen sneller ziek worden. Antibacteriële middelen doden naast schadelijke bacteriën namelijk ook bacteriën die het lichaam nodig heeft. Ook kunnen bacteriën resistent worden als er te veel desinfecterende middelen worden gebruikt. Je zou deze middelen alleen moeten gebruiken als het echt nodig is, bijvoorbeeld als iemand in het gezin buikgriep heeft. Voor het dagelijkse gebruik is gewone handzeep voldoende.

Bezoek de Suiker Afkickkliniek op diabetesfonds.nl/afkickkliniek

Gezondheid

23

GEZONDGEZOND Zaden zoeken onderduik-adres

Bewustwinkelen.nl vernieuwd

Steeds vaker vragen grote internationale bedrijven patent aan op natuurlijke eigenschappen van planten en groenten. Zo is er patent verleend op de natuurlijke afweer van een paprika tegen de witte vlieg. Daardoor is één bedrijf nu eigenaar van alle zaden, vruchten en planten met deze natuurlijke afweer. Terwijl het gewoon een natuurlijke eigenschap is. Er zijn inmiddels al meer dan honderd patenten op natuurlijke eigenschappen van planten verleend en er lopen meer dan duizend aanvragen. Als het zo doorgaat, komt de wereldwijde zaad- en voedselproductie bij enkele multinationals te liggen, zegt Bionext. ‘Zaadbedrijven die geen toegang hebben tot gepatenteerde eigenschappen, worden uit de markt gedrukt. Er kunnen minder nieuwe rassen worden geteeld en de biodiversiteit, voedingswaarde en prijs komen in gevaar.’ Om dit proces te stoppen, zet Bionext zich in om de Europese octrooiwet te veranderen. Daardoor nam de Europese Commissie afgelopen voorjaar al duidelijk afstand van het beleid van het Europees Octrooibureau. Maar Bionext is er nog niet. Help mee om de zaden te redden en word filiaalhouder van degrootstezaadbank.bionext.nl. Laat de zaden onderduiken in je vriezer of zaai ze in je tuin. Met alle andere filialen vorm je dan ‘De Grootste Zaadbank van Nederland’, die de diversiteit in groenten wil beschermen.

De bestelsite Bewustwinkelen.nl heeft haar website onlangs vernieuwd. De site heeft veel aandacht besteed aan gebruiksvriendelijkheid met makkelijke en uitgebreide zoekfuncties.

Hierdoor kun je nog makkelijker informatie vinden over de ruim 67.000 drogisterij- en reformartikelen op de site. Ook is er meer gebruik gemaakt van social media en zijn er leuke blogs over lifestyle, recepten, tips en weetjes te vinden. Het bijzondere van deze bestelsite is dat je online een keuze maakt uit een enorm aanbod reguliere en biologische voedingssupplementen, voeding, persoonlijke verzorging of zelfzorgmedicatie. Die bestelling haal je de volgende dag op bij het afhaalpunt naar jouw keuze: een reform/gezondheidswinkel of drogisterij bij jou in de buurt. De gespecialiseerde medewerkers van deze winkels kunnen je bij het ophalen van de bestelling direct wat advies meegeven, iets wat online vaak ontbreekt. Je betaalt bij het afhalen, dus geen gedoe met online betalen of extra verzendkosten. Inmiddels hebben al zo’n 470 winkels zich aan Bewustwinkelen. nl verbonden, dus er is altijd een afhaalpunt in de buurt.

24

Uitgelicht

UIT ETEN IN DE SUPERMARKT OP DE CZAAR PETERSTRAAT

Odin & Spirit: samen 1.000 vierkante meter 100% biologisch eten Tekst en foto’s: Merle Koomans van den Dries, Estafette Odin B.V.

Begin december heeft biologische voedselcoöperatie Odin een nieuwe coöperatiewinkel geopend op de Czaar Peterstraat 2b in Amsterdam. Naast vegetarisch restaurant Spirit, dat een paar weken eerder haar deuren opende.

Samen hopen ze een nieuwe 100% biologische oase te creëren met 1.000 m2 boodschappen en uit eten onder 1 dak.

Je kunt bij Odin boodschappen doen en bij Spirit zelf een vers bereid ontbijt, lunch of diner opscheppen met keuze uit 50 vegetarische gerechten. Zowel de supermarkt als het restaurant zijn zeven dagen per week geopend.

Mooie match

Tien jaar geleden opende de familie Saat in Rotterdam een eerste biologisch en vegetarisch restaurant, Spirit. Naast hun biologische supermarkt Gimsel. De tijd was rijp voor een overstap naar Amsterdam. Van nul tien naar nul twintig, zoals ze dat zelf noemen bij Spirit. In mede-pionier Odin vonden ze een passende winkelbuurman. Samen hebben de food-kenners 60 jaar bio-ervaring. Een mooie match.

Merle Koomans van Odin: “We hebben de samenwerking met Spirit opgezocht omdat we allebei al heel lang vanuit gelijke idealen werken: eerlijk zaken doen, duurzame doelstellingen en met respect voor mens en dier. Allebei vernieuwen we met visie en plezier ons vakgebied. Onze partner Spirit weet hoe je zonder concessies een uitgebreid vega-buffet met

alle soorten gerechten bereidt en bij ons kunnen bezoekers hun koelkast vullen met goed eten waar ook de boer beter van wordt. Win win!”

Lekker opscheppen

Het idee voor het biologische en vegetarische restaurant van kok en eigenaar Daniel Staat (33) ontstond in Zwitserland, toen hij ging eten bij restaurant Hiltl, het eerste vegetarische restaurant ter wereld (sinds 1898). Hij haalde het concept waar gasten zelf hun eten opscheppen en betalen aan de hand van het gewicht dat op hun bord ligt, wat voor minder ‘waste’ zorgt, naar Nederland. Het menu met meer dan 50 (!) vegetarische gerechten bereid met ingrediënten van Odin belooft Amsterdamse lekkerbekken veel goeds: schorseneren met Japanse barbecuesaus, antipasti van courgette, zilte salade met zeespaghetti, wafels van amandel en zwart sesam-ijs.

Estafette-winkels voortaan Odin

De nieuwe biologische supermarkt op de Czaar Peterstraat is de 19e winkel van biologische voedsel-

coöperatie Odin, maar de eerste met de naam Odin op de pui. “Toen Odin een jaar of 14 geleden met winkels begon, waren er goede, strategische en praktische redenen om deze winkels een andere naam te geven. Dat werd Estafette”, legt directeur Koos Bakker van Odin uit. “Inmiddels verandert de markt en dat vraagt een krachtigere positionering. Een duidelijk herkenbaar merk helpt daarbij. We hebben gekozen voor de naam Odin, omdat we dat al sinds 1983 zijn, de coöperatie zo heet, onze vrachtwagens, groenteabonnementen en producten ook allemaal die naam dragen en de impuls van waaruit Odin ooit is ontstaan nog steeds actueel is. We zijn gewoon Odin!” Inmiddels zijn de andere vier Amsterdamse Estafette-winkels omgedoopt tot Odin. De komende maanden volgen de andere 14 winkels.

Meer informatie via odin.nl en spiritrestaurants.nl

Recept

25

WINTER WEED & KALE SALAD Tekst en beeld: Lisette Kreischer | Styling: Roos Rutjes

Niet alleen in de lente en de zomer zijn salades heerlijk, ook in de winter kunnen ze dienen als waardige energieleverancier, zoals met deze salade het geval is. Rauwe gemasseerde boerenkool gemengd met de eiwitrijke boekweit, een winters appeltje voor de extra vitamine C en afgemaakt met peterselie, tuinkers en zeewiervlokken maakt deze salade onmisbaar in de wintermaanden!

Salade • olijfolie • 1 ui, gepeld en fijngesnipperd • 1 teentje knoflook, gepeld en fijngehakt • 250 g boerenkool, gewassen en in reepjes gesneden • 30 g verse dulse • extra vergine olijfolie • rasp en sap van 1/2 biologische citroen • 125 g boekweit • grof zeezout en versgemalen zwarte peper Gekarameliseerde appel • 1 kleine appel • olijfolie of kokosvet Zeewierstrooisel • 70 g gepelde en ongezouten pistachenoten of amandelen

•m espunt Deens rookzout • 1 el dulse vlokken • 1 el zeesla vlokken • 1 el gistvlokken • e en hand vol verse peterselie, fijngehakt • tuinkers Recept voor 4 personen Bereiding • Verhit een scheutje olijfolie in de koekenpan en fruit Dulse is een rood zeewier dat langs de noordelijke hierin de ui in 5 minuten kusten van de Atlantische en Stille Oceaan groeit. goudbruin. Voeg de knofDoor de volle, rokerige bacon-smaak is het ook geschikt als snack tussendoor. look toe en bak 1 minuut.

Boordevol vezels, ijzer, eiwit en meer.

Zet het vuur uit.

• Doe de boerenkool in een • Kook de boekweit volgens de gebruiksaanwijzing op de vergrote kom en masseer de pakking beetgaar. Giet af, doe terug in de pan en meng met de bladeren ongeveer 5 tot boerenkool, ui, knoflook en dulse en breng op smaak met een 10 minuten tot ze mals en zacht zijn geworden. Meng klein beetje zeezout en versgemalen zwarte peper. Laat rusten met wat olijfolie en citroen- met de deksel half op de pan.

• Halveer ondertussen de appel, verwijder het klokhuis en snijd rasp en -sap naar smaak. in dunne plakjes. Verwarm een scheutje olijfolie in een koeken• Was de dulse goed schoon pan en bak hierin de schijfjes appel aan weerszijden krokant. en zorg dat het eventuele • Rooster de pistachenoten in de koekenpan. Meng de geroospekelzout is afgewassen.

Dep goed droog en snijd in terde pistachenoten vervolgens met alle ingrediënten voor het zeewierstrooisel. kleine stukjes.

• Meng voor de salade het boerenkool-boekweitmengsel met de schijfjes appel en het zeewierstrooisel en maak af met wat verse peterselie en tuinkers.

Over Lisette Kreischer PLANT POWER Lisette Kreischer (1981) is kookboekenschrijver, foodstylist en fotograaf, en ‘ecopreneur’. Ze schreef onder meer de boeken ‘Veggie in pumps’, ‘Lisette in Luilekkerland’ en ‘Plant power’. In 2012 maakte ze met Mark Kulsdom een documentaire over het vinden van ‘een recept voor de toekomst’. De documentaire leidde tot de ontwikkeling van The Dutch Weed Burger, die op steeds meer plaatsen in Nederland en België verkocht wordt. Eind september 2015 verscheen Groente uit Zee een boek waarin je álles kunt lezen over zeewier: over groei, de soorten en de samenstelling, gebaseerd op recente wetenschappelijke onderzoeken, tot informatie over voedingswaarde en bereidings- en aankoopadviezen. En natuurlijk kun je zelf aan de slag met 50 heerlijke plantaardige recepten.

Meer info: www.lisettekreischer.com

26

Gadgets

Gadget Top 3 Royal Green Organic Whey Protein

De zon schijnt, de vogeltjes zingen en onze koeien staan lekker buiten te grazen. Dit Royal Green wei-eiwit uit duurzame landbouw is dan ook 100% gecertificeerd biologisch en gegarandeerd vrij van (synthetische) zoet- en smaakstoffen zoals aspartaam, sucralose of acesulfaam K. Royal Green Organic Whey Protein levert maar liefst 80% wei-eiwit en is ideaal voor elk eiwitdieet. Creëer je eigen natuurlijke smaak door heerlijk vers fruit tijdens het blenden toe te voegen. Geniet ervan!

2

lavera Naturkosmetik Basis Sensitiv

Gebruik:

Los 25 g (3 eetlepels) op in 250 ml vruchtensap, melk, yoghurt, water of onze heerlijke Royal Green Rice & Coconut drink. Drink dagelijks 1 - 3 porties (afhankelijk van hoeveel proteïnen je in je dieet wilt opnemen).

Onze nummer 1 omdat:

Wij blij worden van gezonde voeding zonder toevoegingen, duurzame landbouw en grazende koeien. Jij toch ook?

3

Easy Fit Inlegzool Met een uurtje wandelen per dag voorkom je veel gezondheidsproblemen, de kans op obesitas neemt bijvoorbeeld met 50% af. Wandel jij ook graag in de natuur, maar krijg je last van je voeten? Voeten zijn kwetsbaar en problemen met de voet kunnen rugpijn en zelfs migraine veroorzaken. Bij veel mensen is de afwijking van de voet te klein voor een (dure) orthopedische of podotherapeutische zool. Gelukkig heeft Uriel goedkopere en praktische oplossingen. Het assortiment voetzolen van Uriel biedt comfortabele steun- en inlegzolen en de unieke Easy Fit zool.

Deze Easy Fit zool bestaat uit drie delen die zijn afgestemd op lichte tot stevige ondersteuning, afhankelijk van wat je gaat doen. Daarmee voorkom je klachten en kun je weer langer genieten van bijvoorbeeld een ontspannende wandeling.

Voor verkooppunten kijk op www.urielnederland.nl

Het merk lavera is een van de weinige aanbieders van échte natuurlijke cosmetica, die natuurlijk, huidvriendelijk en werkzaam is. Zo is lavera tegen dierproeven en vrij van chemicaliën, siliconen en microplastic. Alle producten van dit merk zijn 100% natuurlijk en dragen het Natrue label, het meest zuivere certificaat als het gaat om natuurlijke cosmetica producten.

De producten van lavera worden volledig duurzaam geproduceerd met respect voor milieu, natuur en mens. Bovendien zijn bijna alle lavera-producten ‘Vegan’. De Basis Sensitiv verzorgingslijn biedt bijvoorbeeld zachte & kalmerende verzorging voor het hele gezin, en ook voor de gevoelige huid. De Basis Sensitiv anti-ageing moisturising Q10 dagcreme gaat rimpels te lijf met Jojoba-olie, Aloë Vera-gel en het herstellende en beschermende co-enzym Q10.

Gezondheid

De noodzaak van een

27

goede nachtrust Tekst: Ivonne de Thouars

Als je twee uur te weinig slaapt, verdubbel je de kans op een verkeersongeluk, zo bleek onlangs uit Amerikaans onderzoek. Deze studie bevestigt weer eens hoe noodzakelijk een goede nachtrust is voor een goede gezondheid, conditie en concentratie. En toch dreigt Nederland chronisch vermoeid te raken, waarschuwen specialisten. Slapen we echt te weinig en wat kunnen we daartegen doen?

28

Gezondheid

Welterusten, lekker slapen. Het klinkt zo eenvoudig, maar lekker slapen lijkt voor steeds meer mensen een probleem te zijn. Een groeiend aantal Nederlanders heeft moeite om de slaap te vatten, lang genoeg door te slapen of wordt ’s nachts vaak wakker. Zo’n 60% is ontevreden over hun slaap en ruim 10% slaapt te weinig. Uit een recente enquête van TNS Nipo blijkt dat zelfs 16% van de werkende Nederlanders kampt met serieuze slaapproblemen. Meer dan de helft van deze mensen heeft daardoor fysieke problemen en 64 procent presteert minder goed. Nederland stevent af op een maatschappij met chronisch vermoeide mensen, zegt slaapdeskundige en neuroloog dr. Hans Hamburger van het Boerhaave WaakSlaapcentrum dan ook in diverse interviews.

Vier slaapstadia Als je slaapt, kunnen je lichaam en geest de gebeurtenissen van die dag verwerken. Je lichaam komt tot rust, cellen herstellen zich en gedachten worden geordend. Tijdens je slaap doorlopen je hersenen vier verschillende slaapstadia die elkaar in een cyclus opvolgen. Als je net in slaap valt, zit je in slaapstadium 1 waarbij de hersengolven nog druk en onrustig zijn. Na enkele minuten kom je in stadium 2. De slaap wordt dieper en de hersenactiviteit rustiger met af en toe een grote diepe golf. Vervolgens zink je weg in slaapstadia 3 en 4: een diepe slaap met steeds meer langzame, diepe en regelmatig hersengolven. Meestal zitten je hersenen al een half uur nadat je in slaap bent gevallen, in het diepste slaapstadium 4. Daarop volgt weer een lichte

slaap en zo gaat de cyclus 5 of 6 keer door. Na de eerste slaapcyclus van 90 minuten kom je in de bekende REM-slaap (rapid eye movement) terecht. In deze fase droom je het meest en zijn de hersenen bijna even druk als overdag. Er wordt dus hard gewerkt in je hoofd!

Gevaar van slaapgebrek Pas na 8 uur slaap ben je volledig uitgerust.

Door stress, zorgen, lichamelijke of psychische klachten of slechte gewoontes slapen steeds meer mensen minder dan 8 uur per nacht. Slaap je minder dan 6 uur, dan kan je lichaam zich fysiek en psychisch niet voldoende herstellen. Je vergroot daardoor de kans op concentratieverlies en ziekten. Zo verhoogt slaaptekort het risico op hartproblemen, een hoge bloeddruk, een beroerte, diabetes type 2, gewichtstoename en huidveroudering.

Omdat je minder geconcentreerd bent, kun je ook minder goed presteren. Dat merk je bij sport en werk, maar ook in het verkeer! Vorige maand wees onderzoek van de AAA Foundation for Traffic Safety uit dat slechts twee uur te weinig slaap de kans op een ongeluk verdubbelt. Mensen die maar 5 of 6 uur slapen, hebben dus twee keer zoveel kans om een ongeluk te krijgen.

Als je maar 4 of 5 uur slaapt, is de kans op een ongeluk vier keer zo groot. Dat staat gelijk aan een persoon die dronken achter het stuur zit. In Nederland speelt concentratieverlies door moeheid in ongeveer 15 procent van de verkeersongevallen een rol.

Blauw licht van beeldschermen verstoort de aanmaak van het slaaphormoon melatonine Blauw licht Een van de belangrijkste boosdoeners van het toenemende slaapgebrek in de westerse wereld is gebruik van beeldschermen. Veel mensen zitten nog tot laat in de avond op hun laptops, tablet en telefoons. Het blauwe licht van deze apparaten verstoort de natuurlijke aanmaak van melatonine in de hersenen waardoor je minder snel slaperig wordt. Je kunt daarvoor speciale blueblockers aanschaffen, dat zijn brillen die de blauwe lucht filteren waardoor de melatonine-regulatie niet wordt verstoord. Maar het is natuurlijk slimmer om de beeldschermen ’s avonds af te sluiten en niet in de slaapkamer op te laden.

Gezondheid

29

Bedtijd!

Hoeveel uur slaap per dag heb jij nodig?

Baby’s (< 1 jaar) Peuters ( 1 tot 3 jaar) Kinderen (3-12) Pubers (12-18) Volwassenen (>18) Senioren (>65)

Leerproblemen De populariteit van internet en social media onder jongeren is waarschijnlijk ook de reden dat het aantal pubers dat meer dan 7 uur per nacht slaapt, de afgelopen 20 jaar is afgenomen. Rond het 13e jaar verandert het dag-nachtritme van kinderen, net zoals de hormoonhuishouding. Hierdoor kan de aanmaak van het slaaphormoon melatonine worden verstoord. Pubers die slecht slapen, zouden ‘s avonds helemaal niet meer achter een beeldscherm moeten zitten. Te weinig slaap kan namelijk leerproblemen veroorzaken omdat je minder goed na kunt denken of informatie kunt opslaan.

Moeilijk te herkennen Eenderde van de kinderen heeft slaapproblemen – alleen is dat bij kinderen niet makkelijk te herkennen. Ieder kind slaapt wel eens niet goed, maar als kinderen langere tijd niet goed slapen, dan worden ze hangerig en prikkelbaar. Of juist hyperactief, waardoor het probleem nogal eens wordt verward met ADHD. Als het slaapgebrek ernstig is, kunnen er leerstoornissen en concentratiepro-

15 tot 17 uur slaap per dag 12 tot 14 uur slaap per dag 10 tot 12 uur slaap per dag 8 tot 10 uur slaap per dag 8 uur slaap per dag 6 tot 8 uur per dag

blemen ontstaan. En omdat een kind ‘s nachts groeihormonen aanmaakt, kan er zelfs een groeiachterstand optreden.

Melatonine ja of nee Veel mensen slikken melatonine om beter in slaap te vallen of geven melatonine-tabletjes aan hun kinderen. Supplementen met het hormoon melatonine verkorten de tijd om in slaap te vallen. Kort gebruik van laag gedoseerde melatonine brengt geen risico’s met zich mee. Hoge doseringen (meer dan 0,3 mg melatonine) en langdurig gebruik worden echter afgeraden omdat het de natuurlijke aanmaak van melatonine kan verstoren. De hoog gedoseerde tabletten kun je bijvoorbeeld wel kort gebruiken bij een jetlag.

Als slaapgebrek echt een langdurig probleem is, kun je het beste een arts raadplegen. Het slaapprobleem kan, naast te weinig melatonine, namelijk tientallen andere oorzaken hebben. Een specialist of slaapcentrum kan die oorzaken achterhalen en je slaappatroon weer ‘resetten’.

Recept voor slaap

Naast een gezonde levensstijl, voldoende daglicht en een donkere, goed geventileerde slaapkamer kunnen de volgende recepten hulp bieden om in slaap te vallen: • A vena sativa ofwel haver wordt in de homeopathie toegepast om het zenuwstelsel te ontspannen en versterken.

• A mandelen bevatten veel tryptofaan en magnesium. Het aminozuur tryptofaan zorgt voor aanmaak van serotine met een kalmerende werking. Magnesium werkt ontspannend op de spieren.

• B ananen bevatten tryptofaan, magnesium en B12 dat de aanmaak van endorfine stimuleert • H oning vermindert de productie in de hersenen van hypocretine, de stof die je wakker houdt.

• I gnatia amara of de igantiusboon wordt in homeopathie toegepast voor verlichting en troost bij emotionele klachten.

• K amille kamillethee of kamille-olie in bad helpt om sneller en rustiger in slaap te vallen.

• L avendel wat lavendel olie op het beddengoed werkt rustgevend en kalmerend.

• M elatonine is een lichaamseigen stof die de tijd om in slaap te vallen verkort.

• P assiebloem is rijk aan flavonoïden en alkaloïden en heeft een kalmerend effect.

• V aleriaan officialis kalmeert het zenuwstelsel en wordt in de homeopathie gebruikt om goed te kunnen slapen.

• W arme melk stelt gerust en de tryptofaan uit melk kan in combinatie met voldoende koolhydraten slaperig maken.

• O verig: ademhalings- en yogaoefeningen, een wandeling, een boek lezen, slaap-apps, muziek, geen beeldschermen of zware maaltijden in de late avond, geen hazeslaapjes overdag.

Naturals

Bij Royal Green geloven we dat er één manier is om gezond te genieten van het leven: de natuurlijke manier! We gebruiken alleen ingrediënten van de hoogste kwaliteit. Altijd puur natuur, veilig en indien mogelijk gecertificeerd biologisch.

Biologische ingrediënten zijn een geschenk van de natuur en wij van Royal Green zijn gepassioneerd om deze Wijsheid van de Natuur te leveren. We zorgen goed voor onze schitterende planeet en ondersteunen biologische boerderijen en duurzame landbouw over de hele wereld. Dus geniet van het leven en blijf gezond!

NIEUW!

e Eerste biologinisch de um si ne mag wereld

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

Skal 025099

Vitamine B complex

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

Skal 025099

Royal Green Magnesium Royal Green Magnesium is het eerste product ter wereld dat magnesium, vitamine D en ashwagandha in gecertificeerd biologische vorm levert. Magnesium en vitamine D dragen bij tot de normale werking van de spieren en het zenuwstelsel. Ashwagandha draagt bij aan de normale weerstand tegen tijdelijke stress.

Levert 250 mg Magnesium, 5 mcg vitamine D2 en 50 mg Ashwagandha per 2 capsules. Ervaar de kracht van moeder natuur nu!

Royal Green levert 100% gecertificeerd biologische B vitaminen samen met een krachtige combinatie van silicium, lavendel, rhodiola, cordyceps, maitake, reishi, geelwortel, gember & zwarte peper. Foliumzuur en rhodiola dragen bij aan de weerstand tegen tijdelijke stress. Vitaminen B2, B5 en foliumzuur dragen bij tot de vermindering van vermoeidheid. Vitamine B6, geelwortel en gember ondersteunen ons immuunsysteem. Vitaminen B1, B3, B6 en foliumzuur ondersteunen het geheugen, concentratievermogen en onze gemoedstoestand.

Verkrijgbaar in: 60 vegicaps Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

NL-BIO-01 EU/Non-EU Agriculture

Skal 025099

Skal 025099

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

Skal 025099

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

Skal 025099

Vitamine C complex

Iron complex

Selenium complex

Maca

Royal Green Vitamine C complex levert 100% gecertificeerd biologische vitamine C samen met een krachtige combinatie van Shiitake, Cordyceps, Maitake & Reishi. Reishi draagt samen met vitamine C bij tot de normale werking van het immuunsysteem.

Royal Green levert 100% gecertificeerd biologische ijzer samen met een krachtige combinatie van amla (vitamine C), grote brandnetel, aloë vera, geelwortel, gember en zwarte peper.

Onze gecertificeerd biologische Vitamine C en superfoods bevorderen de opname van ijzer. Zo kunnen we een optimale werking garanderen.

IJzer draagt bij tot de normale vorming van rode bloedcellen en hemoglobine. IJzer draagt hierdoor o.a. bij tot de vermindering van vermoeidheid.

Royal Green levert gecertificeerd biologische Selenium samen met een krachtige combinatie van Gember, Geelwortel, Rozemarijn & Kaneel. De speciaal toegevoegde kruiden (Geelwortel en Rozemarijn) dragen samen met Selenium bij tot het normaal functioneren van het immuunsysteem en de bescherming van cellen tegen oxidatieve stress.

Royal Green 100% gecertificeerd biologische Maca is afkomstig uit het centraal hooggebergte van de Andes in Peru. Gegarandeerd verbouwd zonder het gebruik van bestrijdingsmiddelen, 100% puur en hooggeconcentreerd (6 : 1). Voor positieve energie. Helpt de vitaliteit te verhogen en biedt een krachtige ondersteuning bij overgangsverschijnselen.

Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Verkrijgbaar in: 60 & 120 vegicaps

NL-BIO-01 EU/Non-EU Agriculture

Skal 025099

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

Skal 025099

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

Skal 025099

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

Skal 025099

Saw Palmetto complex

Spirulina

Turmeric complex

Mushroom complex

Royal Green Saw Palmetto complex is een unieke kruidenondersteuning. Uniek, omdat niet alleen onze zaagbladpalm (Saw Palmetto) 100% gecertificeerd biologisch is, maar ook de geelwortel, groene thee, ashwagandha, brandnetelblad, maitake, gember, selenium en zwarte peper. Het resultaat is een zuiver, hoog geconcentreerd en breed-spectrum product met een optimale werking. Ervaar het verschil nu.

Royal Green’s gecertificeerd biologische Spirulina bevat meer dan 60 werkzame stoffen, waaronder vitamine B12, bèta-caroteen en eiwitten. Bètacaroteen is een voorloper van vitamine A dat zoals vitamine B12 bijdraagt tot de normale werking van het immuunsysteem. Daarnaast draagt vitamine A bij tot de instandhouding van een normale huid en vitamine B12 tot de vermindering van vermoeidheid.

Royal Green Turmeric complex bevat een krachtige combinatie van geelwortel, gember en zwarte peper. Onderzoek wijst uit dat zwarte peper de opname van geelwortel vele malen verhoogt. Zo kunnen we een maximale werking garanderen.

Geelwortel ondersteunt de spijsvertering en een normale leverfunctie. Royal Green Turmeric complex is gecertificeerd biologisch, vrij van vulstoffen en uiterst zuiver.

Royal Green Mushroom complex bevat een krachtige combinatie van maar liefst 7 gecertificeerd biologische paddenstoelen. Gegarandeerd gekweekt zonder het gebruik van bestrijdingsmiddelen, 100% puur en gecertificeerd kosher.

De 7 speciaal geselecteerde paddenstoelen werken synergetisch en versterken elkaars werking.

Reishi wordt gebruikt ter ondersteuning van de weerstand.

Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Verkrijgbaar in: 60 & 120 tabletten

Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

350T_adv_rg_supplementen_krnt_aarde.indd 1

29-12-16 15:56

Gezondheid

Je lichaam en geest verwerken tijdens de slaap de gebeurtenissen van overdag

Ochtendmens of nachtbraker Ken je dat? Iedereen wil ’s avonds nog even

doorgaan terwijl jij al een tijd naar je bed verlangt. Of lukt het jou juist nooit om op tijd tussen de wol te kruipen? Je genen bepalen of je een ochtend- of avond mens bent. Om exact te zijn, is het gen Period-3 volgens de University van Surrey van invloed op je biologische klok en hoe snel je moe bent.

Ben je eerder moe, dan ga je vaak ook eerder naar bed waarna je er ’s morgen weer vol energie uitspringt.

Een ochtendmens dus. Het Period-3 gen heeft een lange en korte versie. Heb je het lange gen, dan ben je een ochtendmens en heb je de korte versie dan ben je waarschijnlijk een nachtbraker. Overigens blijken ochtendmensen vaker een goede carrière te hebben terwijl nachtbrakers creatiever zijn.

Kinderen met slaapproblemen worden vaak hyperactief, waardoor er verwarring ontstaat met ADHD

31

Naturals

De

biologische

kokosolie specialist

Al vanaf 2008 gebruiken we bij Royal Green alleen de allerbeste kokos(olie) beschikbaar op aarde. Met liefde en zorg gemaakt en altijd 100% gecertificeerd biologisch! Onze producten ondergaan altijd een intensieve kwaliteitscontrole voordat we het gebruiken. Alleen zo kan de zuiverste kwaliteit gegarandeerd worden. We zijn bij Royal Green dan ook enorm trots op ons kokos assortiment dat inmiddels in meer dan 30 landen geliefd is. Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, conserveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen en is 100% vegetarisch.

Van nature glutenvrij. Ervaar het verschil nu.

BE-BIO-0 1 Non-EU Agricu

lture

Extra virgin

100% koudgeperste (raw) en gecertificeerd biologische kokosolie. Na oogst direct geperst en altijd gecontroleerd op onzuiverheden. Ideaal als kookolie, verzorging van een (droge) huid, oil-pooling, als voedende haarmasker of als deodorant. Een veelzijdige olie dus.

Verkrijgbaar in: 325 & 1400 ml

Coconut Ghee

De combinatie van onze Extra virgin kokosolie met Ghee is een waar liefdesverhaal. We gebruiken 75% koudgeperste kokosolie met 25% Ghee. Onze gecertificeerd biologische Ghee komt van Nederlandse koeien en zorgt voor een heerlijk rijke boter smaak. Simpelweg een van werelds fijnste kookolie. Probeer het maar eens!

Ontgeurde kokosolie

100% gecertificeerd biologische & geurloze kokosolie. Bevat alle werkzame stoffen, waaronder laurinezuur & caprylzuur en altijd gecontroleerd op onzuiverheden. Onze kokosolie is een zeer gezonde olie die al haar goede eigenschappen behoudt bij verhitting. Ideaal ter vervanging van olijfolie. Bakken, braden, wokken & frituren is nog nooit zo gezond geweest.

Verkrijgbaar in: 250, 500 & 2500 ml

Skal 0250

99

Kokosolie smaken

De Royal Green Coconut Cooking Cream Herbes de Provence, Spices en Garlic zijn gebaseerd op onze 100% biologische geurloze kokosolie, verrijkt met heerlijke smaken waarmee je aan elk gerecht een nieuwe dimensie kunt geven. Ideaal als kookolie of als marinade.

Verkrijgbaar in: 250 ml

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

349T_adv_rg_kokos_krant_vd_aarde.indd 1

29-12-16 16:03

Voeding

33

Schijf voor jouw Lijf:

Omdat iedereen anders is

Elk mens is uniek. Iedereen leeft, eet en beweegt anders, dus ook de voedingsbehoefte verschilt per persoon.

Daarom is er de Schijf voor jouw Lijf, de voedingsschijf die rekening houdt met wie je bent, hoe je leeft en wat je doet om gezond te blijven.

Tekst: Rinske van den Barg, NPN en Ivonne de Thouars | Beeld: NPN

Welke stoffen heb jij extra nodig voor een betere gezondheid?

Driejarige peuter, vegetariër, zwanger, veel werkdruk, roker, in de overgang, getinte huid, senior, actieve sporter…

de Schijf voor jouw Lijf, de schijf die rekening houdt met jouw persoonlijke situatie.

Hebben al deze mensen dezelfde voedingsbehoeftes en vergelijkbare eetpatronen? Nee, natuurlijk niet.

Er zijn grote verschillen in wat deze ‘types ’ eten, hoe ze bewegen en presteren. Dus er is ook een groot verschil in de voedingsstoffen die zij nodig hebben.

Daarom is er als aanvulling op de Schijf van Vijf ook

Regelmatige, gezonde en gevarieerde voeding is belangrijk voor je gezondheid, maar het lukt lang niet iedereen om de dagelijkse twee stuks fruit en 250 gram groente te eten.

Bovendien maken steeds meer mensen heel bewust de keuze om bepaalde voeding te vermijden omdat

Welkome aanvulling

ze bijvoorbeeld af willen vallen, vegetariër zijn of een allergie hebben. Een gezond voedingspatroon ziet er dus niet voor iedereen hetzelfde uit.

Nieuwsgierig welke stoffen jij extra nodig hebt als je aan je gezondheid wilt werken? De Schijf voor jouw Lijf heeft vijftien persona’s uitgewerkt; van jong tot oud, allemaal afgestemd op verschillende situaties en behoeften. Maak kennis met jouw type op schijfvoorjouwlijf.nl.

Sporten:

Nelly Storm (30) is gek op sport en gewend om soms diep te gaan. Nelly wil vooruitgang boeken, presteren en daarna goed herstellen.

Daarom heeft ze veel aandacht voor voeding.

Sporten is presteren. Voor het leveren van goede sportprestaties is naast veel training, vitamine B voor energie, magnesium voor meer spierkracht en aanvulling van mineralen soms nodig.

oxidanten beschermen tegen die vrije radicalen, bijvoorbeeld vitamine C, E, bèta-caroteen, seleen, chroom, zink en bioactieve stoffen uit groente, fruit en supplementen.

• Aminozuren Spieren bestaan grotendeels uit eiwitten en aminozuren zijn de bouwstenen daarvan. Door sporten ontstaan er scheurtjes in de spieren. Aminozuren helpen bij herstel; het aminozuur creatine uit vlees of vis helpt bijvoorbeeld bij een kortdurende krachtsinspanning.

• Q10 Co-enzym Q10 is een natuurlijke stof, betrokken bij het vrijmaken van energie in de cellen. Mensen die zich bovengemiddeld inspannen, gebruiken vaak Q10 voor energieproductie, meer spierkracht en een goed zuurstoftransport. Q10 is ook een belangrijke antioxidant. Het lichaam maakt zelf een beperkte hoeveelheid Q10 aan. Ook in vlees en vis zit een kleine hoeveelheid Q10.

• Antioxidanten Bij zwaar lichamelijke arbeid worden meer vrije radicalen gevormd. Anti-

34

Voeding

Vegetarisch: Als je geen vlees, vis of andere dierlijke producten eet, kan het voorkomen dat je bepaalde voedingsstoffen mist zoals vitamine B12 of ijzer. Daarnaast is het belangrijk dat je let op goede bronnen van calcium, zink en eiwitten.

• Vitamine B12 Met een vegetarisch, maar vooral een veganistisch dieet, krijg je minder vitamine B12 binnen, dat zit namelijk vooral in dierlijke producten en zuivel.

Geraldine Groen (40) eet al jaren geen vlees Extra inname van B12 is voor deze of vis. En dat voelt goed. Ze denkt er zelfs groep zinvol volgens de Gezondheidsover om geen enkel dierlijk product meer te raad. consumeren.

• IJzer IJzer komt ruim voor in plantaardige producten, maar is dan minder goed opneembaar dan ‘dierlijk’ ijzer. IJzer gebruiken we bij de vorming van hemoglobine, dat transport van zuurstof mogelijk maakt. Tip: eet bij elke maaltijd fruit of groenten met vitamine C zodat het lichaam ijzer uit plantaardige producten beter kan opnemen.

• Plantaardige omega-3 vetzuren Deze vetzuren zijn van belang voor onze hersenen en bloeddruk. Omega-3 vetzuren zitten in vis, lijnzaad en algen.

In de overgang: Als je in de overgang komt, verandert je hormoonhuishouding compleet. Je kunt last krijgen van opvliegers, pijnlijke borsten en een slecht humeur. Wat helpt je overgangsverschijnselen beter onder controle te houden?

• Vitamine D De Gezondheidsraad adviseert voor vrouwen van 50 tot 70 jaar 10 microgram vitamine per dag (boven de 70 jaar of bij osteoporose 20 mcg per dag). Vitamine D is nodig voor sterke botten en tanden, de weerstand en spierkracht. Met voeding krijg je kleine hoeveelheden binnen. De huid neemt vitamine D op uit zonlicht, maar is daar op latere leeftijd minder goed toe in staat.

Odette Overmars (50) is al even in de overgang en dat is niet altijd even makkelijk.

Sinds kort weet Odette wat opvliegers zijn.

Ze is in balans maar ze merkt nu meer veranderingen in haar lijf. Misschien toch eens kijken wat er beter kan.

• Cranberry Veel vrouwen in de overgang hebben baat bij ondersteuning van de blaas. In cranberry’s zitten stoffen als proanthocyanides type A, die voorkomen dat bacteriën zich

hechten aan de blaaswand.

Hierdoor is het risico op bijvoorbeeld een blaasontsteking kleiner.

• Soja isoflavonen In landen waar mensen veel sojaproducten eten, blijken er minder overgangsverschijnselen te zijn. Bijvoorbeeld in Azië waar veel tofoe en sojamelk wordt geconsumeerd. De isoflavonen in soja lijken dit gezondheidseffect te veroorzaken. Deze plantaardige stoffen zijn vergelijkbaar met het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Ze kunnen helpen bij opvliegers, prikkelbare gevoelens en het behouden van sterke botten.

• Zilverkaars De wortel van deze plant werd door Indianen gebruikt tijdens de menstruatie en in de overgang. Tegenwoordig wordt zilverkaars in voedingssupplementen verwerkt.

Deze plant kan helpen bij opvliegers, nachtelijk zweten en wisselende stemmingen.

Doe mee en win een gezondheidsbon van 75 euro Wat is jouw favoriete supplement?

Veel mensen gebruiken regelmatig supplementen, zoals vitamines, mineralen, visolie of kruiden. Maar welk supplement is voor jou belangrijk? Doe mee aan de Supplement van het Jaar verkiezing. En maak kans op één van de 10 GezondheidsBonnen van 75 euro.

Je kunt je stem op je favoriete soort supplement (dus geen merk) uitbrengen op supplementinfo.nl/ supplementvanhetjaar. De uitslag wordt 5 februari 2017 bekend gemaakt, door topatleet en hordeloper Gregory Sedoc op de Nationale Gezondheidsbeurs in de Jaarbeurs Utrecht.

Voeding

COLOFON De Krant van de Aarde is een positief redactioneel onafhankelijk medium. Authenciteit, innovatie en natuur zijn thema’s waar de krant voor staat. De krant biedt lezers inspiratie waarmee ze hun vanzelfsprekend duurzame leefstijl invulling kunnen geven. De Krant van de Aarde is een uitgave van Stichting Dag van de Aarde. © 2016 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 | Stichting Dag van de Aarde | info@krantvandeaarde.nl | M: 06-53332980

35

Pillen of vers voedsel?

Bestuur Albert Poutsma - Voorzitter / Uitgever Frans van der Beek - Secretaris Redactie: redactie@krantvandeaarde.nl Frans van der Beek, Lynsey Dubbeld, Renske de Zwart, Eric Schoones, Ivonne de Thouars, Yvonne Koop en Leonie Kohl Hoofdredactie KvdA Gezond: Ivonne de Thouars Eindredactie: Alice Schots Advertentieverkoop: Albert Poutsma Vormgeving & Opmaak: Celina Koekenbier | info@insight-design.nl KvdA op School: Hans Truijen, Manager KvdA Travel: Angelique van Os en Marco van Berneveld KvdA Cultuur: Eric Schoones Abonnementen: Je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis. Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurants en vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom.

Kijk op www.krantvandeaarde.nl.

FBW Abonneeservice Woerden / Kees Slagter Contact: info@fbw-woerden.nl / 0348-431393 Distributie: via de Odin groentetas, natuurvoedingswinkels, woningwinkels en wereldwinkels.

22 april 2017

Volgens hoogleraar voeding en gezondheid Jaap Seidell van de VU in Amsterdam is er een revolutionaire ontwikkeling gaande inzake de manier waarop we ons voeden. Waar u en ik hierbij misschien vooral denken aan een opkomende bewuste generatie die kiest voor onbespoten en bij voorkeur zelfverbouwde groenten, ziet Seidell daarnaast een wereldwijde ontwikkeling waarin mensen hun voedselpatroon laten bepalen door slimme dagelijkse metingen via apps op smartphones die bepalen welke stofjes u die dag nodig heeft.

Er zijn al mensen die zich vanuit dit soort wetenschap voeden in de hoop op een lang gezond leven. Hier kunnen de levensmiddelenindustrie en de farmaceutische industrie elkaar vinden en versterken. Geen sla uit de volle grond met een lamskoteletje en een paar Opperdoezers, maar gewoon wat pillen en drankjes uit de fabriek.

De in voedsel en landbouw gespecialiseerde onderzoeksjournalist Michael Pollan vergeleek deze stroming van het ‘nutritionisme’ ofwel stofjesdenkers eerder met chirurgie in de middeleeuwen. Het klinkt veelbelovend, maar geeft zich er liever niet aan over. De evolutie heeft in vele duizenden jaren bepaald waar wij als mensen het best bij gedijen en radicale veranderingen van ons eetpatroon, van vers naar bewerkt voedsel heeft totnogtoe desastreuze gevolgen.

Dag van de Aarde

Toch zit er achter de maakbaarheid van al het levende een enorme drive. Bijvoorbeeld bij de zaadbedrijven die genetische modificatie toepassen. Al in de jaren ‘90 werden gouden bergen beloofd. Droogteresistente gewassen, zouttolerante gewassen, rijst met extra vitamine A, alles was mogelijk. Resulterend tot nu toe in slechts enkele gewassen die tegen onkruidverdelgers bestand zijn! Waar we met kunststoffen in fabrieken waanzinnig knap zijn geworden, wordt het leven bepaald door ontelbare factoren die in een voortdurende wisselwerking met elkaar staan. Een genetisch identiek zaadje groeit op verschillende bodems en klimaatomstandigheden uit tot verschillende planten die in kleur en vorm uiteen lopen. Het milieu blijkt keer op keer dominanter dan de kenmerken in het DNA. Ik vertrouw voorlopig maar op ons waarnemingsvermogen en kies voor vers voedsel dat goed ruikt, groeit in gezonde bodems en in een sociaal proces wordt bereid en gegeten. Lijkt me veel gezelliger!

Bert van Ruitenbeek, directeur stichting Demeter, keurmerk voor biodynamische voeding.

Rutger (33)

â&#x20AC;&#x153;Met iemand die alles moest achterlaten, wil ik graag iets delen.â&#x20AC;?

Vluchtelingen die hier zijn, kunnen op ons rekenen vluchtelingenwerk.nl 900.274-05 Campagne Concept Adv. KRANT 260x380_wtk.indd 1

12/05/16 09:23