Cultuur bijlage Krant van de Aarde 3-2017

CULTUUR Cultuurkatern | juni - juli 2017

HÉLÈNE GRIMAUD over wolven en muziek

WONDERFEEL

Klassieke muziek in de natuur

DIANA SCHERER

Kunst met levende planten

AANBIEDING Je ontvangt als nieuwe abonnee de

Krant van de Aarde in de brievenbus thuis.

Nieuwe abonnee & dvd Je krijgt nu gratis een BBC EARTH dvd box naar keuze cadeau! www.krantvandeaarde.nl abonnementen service: info@fbw-woerden.nl

C3 Reiskatern | Jaargang 12 | Lente 2017

Inhoudsopgave

4

Macrofotograaf Leon Baas Lotte Walda zingt Totaalbeleving Wonderfeel Column Kunst kijken Tilburg hotspot Passie voor de viool Carina Vinke over Mahler De Stand van het Land

4 HÊlène Grimaud over wolven en muziek 6 8 10 12

14 15 16 18 19 22 24 26

Mat Hennek Woodlands Diana Scherer Het is zo gegroeid Scheepswrakken, het verhaal Expeditie Naturalis

14

16 30

28 30 32 34

Nationaal Ballet met Sjostakovitsj Niet weggooien! Kunst!

Camping Buitenland Agenda

C4

Interview

Interview Hélène Grimaud over haar wolven, de planeet en muziek

Luisteren naar de natuur

Pianiste Hélène Grimaud speelt over de hele wereld voor uitverkochte zalen en met haar Wolf Conservation Center (goed voor ruim drie miljoen likes op Facebook) doet ze veel aan educatie over biodiversiteit en natuur.

Tekst: Eric Schoones | Foto’s: Thorge Huter & Wolf Conservation Center

Hélène Grimaud met Atka, de oudste wolf en ambassadeur van haar Wolf Conservation Center, een poolwolf, opgegroeid in het centrum.

Hélène Grimaud zet zich in voor het Worldwide Fund for Nature en Amnesty International, maar ze is vooral bekend als ambassadeur voor de wolf, ook in relatie tot de natuur en de rol van de mens. Ze stichtte nu twintig jaar geleden in South Salem, New York, met drie wolven het Wolf Conservation Center (WCC). In het begin deed ze, samen met haar toenmalige partner alles zelf, de planning, de verzorging en het educatieprogramma. Bezoekers kwamen uit de directe omgeving. Dat veranderde in 1999 met de komst van een aantal vrijwilligers en sinds 2008 is er een professionele staf. In dat jaar werden ook, toepasselijk op Earth Day, de eerste pups geboren. Nu bezit het WCC een terrein van 7 hectare en hoopt op een uitbreiding naar 10 hectare.

Daar leven nu 30 wolven en met verschillende

educatieprogramma’s worden elk jaar 30.000 mensen ontvangen. Het WCC neemt deel in een zogenaamd Species Survival Plan (SSP) en een herstelprogramma voor twee ernstig bedreigde soorten: de Mexicaanse grijze wolf en de rode wolf (Canis lupus baileyi en Canis rufus). Deze dieren behoren tot de zeldzaamste zoogdieren in Noord-Amerika en waren zelfs ooit volledig uitgestorven in het wild. Nu zijn er weer ongeveer 400 Mexicaanse en 300 rode wolven op de wereld, dankzij organisaties zoals het WCC. Hélène Grimaud is naast pianiste ook auteur en ze schreef drie bestsellers over muziek en over natuur en duurzaamheid. Haar CD Water is een statement voor een betere wereld. Alles is verbonden. In het boekje bij die CD schrijft

ze over de oneindige kwaliteit van muziek, niet alleen om de natuur te verbeelden, maar ook om te interpreteren en verandering te stimuleren: ‘Luisteren naar muziek is luisteren naar de natuur. Meer dan ooit vraagt de natuur nu van de mens respect, zorg en compassie. Het is mijn grootste wens dat we met het delen van deze klanken, niet alleen dichter bij de natuur komen, maar ook dichter bij onszelf.’

Planeet Je ziet duidelijk een rol voor de muziek in de huidige maatschappij.

‘Ja, ik denk dat als je in het diepst van je wezen geraakt wordt, dat je dan gemotiveerd kunt worden om te veranderen. Alles wat je werkelijk meer doet leven, brengt nieuwe inzichten en

Interview mogelijkheden, in je eigen zelf en dus ook in je relatie tot de wereld, want alles is verbonden.

Het heeft alles te maken met het ontdekken van je eigen zelf. We moeten niet alleen mindful zijn in de betekenis van zorgzaam omgaan met onze planeet, maar ook in het open staan voor al die verbindingen.’

‘The point is, art never stopped a war and never got anybody a job. That was never its function. Art cannot change events. But it can change people. It can affect people so that they are changed… because people are changed by art – enriched, ennobled, encouraged – they then act in a way that may affect the course of events… by the way they vote, they behave, the way they think.’

Leonard Bernstein

Elíasson, die met zijn ijsbergen in Parijs een statement maakte, een bewustzijn schiep van hoe snel het poolijs smelt. Hij is een interessante persoon, ik bewonder zijn engagement.’

Water Met elke nieuwe CD wil ze een statement geven en dat tekent haar onafhankelijke geest. Als klein meisje dreef ze haar ouders tot wanhoop. Alleen de muziek hielp om haar buitengewone energie te beteugelen. Als jongste leerling, net dertien jaar, op het conservatorium in Parijs, was ze zo eigenwijs dat haar leraar haar wegstuurde. Ze mocht pas terugkomen als ze de verplichte etudes kon spelen. Maar ze wilde de grote pianoconcerten spelen en in Aix bij haar ouders leerde ze het tweede pianoconcert van Chopin, speelde het met het plaatselijk orkest, met de verplichte Parijse oefeningen als toegift. Terug in Parijs legde ze de opname bij haar leraar op zijn bureau.

Een platenproducent uit Japan die toevallig in Parijs was, hoorde die opname en een jaar later maakte ze haar eerste CD. Het was het begin van een internationale carrière.

C5

Je hebt een speciale band met wolven ‘Ja, die interactie met dieren, het kan ook een hond of een paard zijn, geeft me net als muziek een zen gevoel. Dat denk ik tenminste. Een toestand waarin je wat er ook gaat gebeuren accepteert, geen verwachtingen meer hebt. Heerlijk, in plaats van eerst te moeten dealen met frustraties en teleurstellingen omdat je teveel vanuit je wil denkt. Het overkomt me ook tijdens het studeren. Wanneer ik aan bepaalde stukken werk en afhankelijk van je relatie met het stuk kan het gebeuren dat je alles vergeet en dat de tijd een paar uur stilstaat. Dat je zo in het moment bent. Net zoals met dieren een interactie zonder taal. Dieren helpen je trouwens sneller in die toestand te komen.’

Ze hebben niet de ballast van het intellect ‘Precies, ze helpen je intellect te kalmeren, zodat het niet in de weg zit, en je geen bijgedachten hebt. Ze zijn veel begaafder dan wij wat dat betreft. De ervaringen met muziek gaan precies zo, ook buiten de taal om.’

In je boek Retour à Salem schrijf je dat je wel kon huilen om de ecologische ramp die zich nu voltrekt en om het inzicht dat we binnenkort twee planeten nodig hebben om te voorzien in alles wat we consumeren ‘Ja, dat zijn enorme krachten… Je hebt aan de ene het pessimisme dat alleen een rampscenario de mensen tot verandering kan brengen, als het bijna te laat is. Of helemaal te laat, kijkend naar wat we nu al opofferen... Maar aan de andere kant moet je het vertrouwen houden dat elk individu, stapje voor stapje, een verschil kan maken. Dat mag je nooit onderschatten, want als iedereen of velen het doen, ziet de wereld er morgen opeens heel anders uit.’

Je schreef in datzelfde boek dat iedereen voor zich zijn houding moet heroverwegen ‘Precies, het is een grijs gebied: je kunt mensen niet overtuigen maar wel de ogen openen, die verantwoordelijkheid hebben we allemaal. Ondertussen mag je anderen, die de noodzaak van verandering in zichzelf nog niet hebben gevonden, niet veroordelen. Iedereen moet het voor zich beslissen en ik zie aan mezelf, met alle goede bedoelingen, hoe moeilijk het is om van dag tot dag de goede keuzes te maken. Het is ook zo gemakkelijk om je af te sluiten voor zeg maar een willekeurige passant op straat, iemand waarmee je nooit meer iets te maken zult hebben, maar die je toch ook eens in de ogen kunt kijken, met je hart, met een glimlach, alsof er op dat moment niets anders bestaat. Het is zo gemakkelijk om maar door te lopen. We hebben allemaal veel te doen, stress, duizend excuses. Het lijkt een druppel, maar het is toch heel erg waardevol.’

Wat denk je van het klimaatakkoord in Parijs?

‘Elke stap in de goede richting is er één. We moeten waken voor pessimisme, een gevoel van te weinig, te laat. Dat anderen zich ook inspannen is bemoedigend. Zoals de kunstenaar Ólafur

Nywolf.org en helenegrimaud.com Dit artikel verscheen eerder gedeeltelijk in muziektijdschrift Luister en in Argus, het tijdschrift van De Faunabescherming.

Hélène Grimaud - Wat de wolven mij leerden.

‘Mijn mooiste beloning is de blijdschap van de kinderen wanneer ik hen in contact breng met dat deel van hen dat nog wolf is – hun vrijheid om voor de vrijheid te kiezen, die stap opzij te doen, hun de kans te geven het unieke in henzelf te kiezen en tot ontplooiing te laten komen. Dat unieke wezen dat in hen huist als een schelp op de bodem van de zee, als een nog vochtige kiem in de koesterende aarde voor de wereld die uitdroogt. Voordat de wereld de kiem verdort en de heerlijke humus verandert in onvruchtbaar zand, het zand waarmee de tijd wordt gemeten.

Wat ik graag aan hen wil overdragen? Zoals de wolf de aarde bezit en de vis de oceaan, zoals de vogel de lucht bezit en de goden het vuur, zo moet de mens zijn element vinden. Het vijfde element. Het enige element waaruit we nooit ofte nimmer verstoten zullen worden. Dat element is de kunst. Zonder kunst zijn we gedoemd ons leven lang te dolen, verweesd, verarmd. Zonder kunst vervreemden wij onszelf van de natuur en de kosmos omdat we doof worden, blind, gevoelloos en apathisch.

Ik wil kinderen helpen die ruimte, hun ruimte, in zichzelf te ontdekken, de ruimte die wolven mij hebben helpen ontdekken, dat deel van het zelf dat beschikt over het universum en daarmee over de tijd, door de sleutel van de muziek.

De ruimte van het fundamenteel welbevinden.’

Uit: Hélène Grimaud - Wildernis sonate, mijn leven tussen wolven en muziek. Waargebeurd levensverhaal.

The House of Books, Vianen/Antwerpen, 2004, pp. 255/256.

C6

Fotografie

MAT HENNEK FOTOGRAFEERT WOODLANDS

Over de schoonheid

Voor hem zijn bossen heilige plaatsen waar je vrede kunt vinden als in een gotische kathedraal. De begenadigde fotograaf Mat Hennek vertelt over zijn werk, zijn recent verschenen boek Woodlands, zijn leven met Hélène Grimaud en over de emotie in fotografie en muziek.

Tekst: Eric Schoones, Foto’s Mat Hennek ‘Toen ik stopte als commercieel fotograaf keerde ik terug naar de landschapsfotografie en ik ontdekte dat ik mij in het bos beter voelde dan in de bergen of op een open vlakte.

Waarschijnlijk omdat bomen verwant zijn aan mensen. Bossen omarmen je, ze bieden een schuilplaats, ik voel me er veilig en thuis. Soms zijn ze mystiek of dreigend, maken ze je bang.

Die emotie wilde ik ook vangen met mijn camera, maar dat is heel moeilijk.’

Emotie ‘Als je goed kijkt zijn alle bossen in mijn boek aangeraakt door de mens en ik wil zeker nog een boek met oerbossen maken. We moeten zuinig zijn op de bossen en ervan genieten zolang we ze nog hebben, want we zijn op het verkeerde pad, we zijn alles aan het vernietigen. Maar dat is niet mijn boodschap. Het boek is een emotioneel statement over schoonheid. En door de betovering van

het bos ga je automatisch nadenken over je gedrag, over het consumentisme, dat kan ook een boodschap zijn.’

‘Ik heb twee, drie jaar nodig gehad om te ontdekken hoe ik deze foto’s precies moest maken, zonder horizon, vaak zonder grond, zonder dak. Die blik in het bos is heel intens, sacraal. Ik fotografeerde de bomen met een Hasselblad 6x6, met een speciaal objectief dat waarneemt zoals het menselijk oog. Alle foto’s zijn gemaakt van tweeëneenhalve meter boven de grond, vanaf het dak van een auto, een tak of een heuveltje. Je kunt het vergelijken met architectuurfotografie.’

‘De uitgever Gerhard Steidl is een kunstenaar. Hij houdt van zijn werk en hij houdt van fotografie. De foto’s zijn op dik, niet glossy papier zonder chemische toevoegingen afgedrukt met ouderwetse diepdruk methode.

De inkt dringt daarbij in het papier, waardoor je een soort 3D-effect krijgt. Zo presenteer ik mijn foto’s ook altijd bij exposities, zonder glas ervoor. Het is heel moeilijk foto’s goed te reproduceren in boeken en het is Steidl heel goed gelukt.’

Hélène ‘Het boek is opgedragen aan mijn partner, aan Hélène Grimaud. Haar invloed op mij en mijn werk is enorm. Al voordat ik haar kende was ik gefascineerd door de natuur maar zij heeft mij visie op veel dingen in het leven veranderd en ze heeft me dichter bij de essentie van het bestaan gebracht. Ik ben meer gaan begrijpen en door haar heb ik meer gevoeld van die harmonie met de natuur die we allemaal in onszelf bezitten, als we het maar toelaten. Mensen zijn bang om alleen de natuur in te gaan, maar wie dat wel durft is voor het leven betoverd. Ik ben haar zeer

Fotografie

C7

dankbaar en het is heel kleurrijk om met haar samen te zijn. Trouwens zij is de enige die een mening mag hebben over mijn werk. In mijn beginjaren was ik heel precies met de keuzes die ik maakte, en wat ik deed, en nu deel ik dat graag met haar omdat ze een diepe interesse in visuele kunst heeft.’

Tussenbeeld ‘Ik doe met Hélène een multi-media optreden, Woodlands and beyond, dit seizoen in Hamburg, Parijs, Dresden, München, Luzern en in de VS. Zij speelt muziek van romantische componisten terwijl mijn foto’s worden getoond.

Dit project is ons heel dierbaar, omdat we onze kunst samenbrengen op zoek naar de emotie en de ruimte tussen de noten. Je hoort wel de afzonderlijke noten maar wat je emotioneel raakt is feitelijk wat er tussen de noten gebeurt, daar ben ik met Hélène van overtuigd. Dat wordt als het ware zichtbaar omdat de beelden heel langzaam in elkaar overgaan, waardoor het tussenbeeld een ‘nieuwe waarheid’ wordt, vergelijkbaar met wat er tussen de noten gebeurt. In al zijn eenvoud is het een adembenemende ervaring. Net zoals ik in mijn portretten van musici de ziel probeer vast te leggen in het moment. Bomen fotograferen is niet veel anders. Ze hebben ook een ziel. Ik zoek geen extremen on the edge, nee ik ben toch meer het klassieke type, ik ben op zoek naar schoonheid, de innerlijke wereld. Kunst is voor mij iets heel emotioneels, en het is een lange reis om dat voor jezelf te ontdekken.’

Mat Hennek – Woodlands, Uitgeverij Steidl Göttingen ISBN 978-3-95829-178-2

Boven: Duitsland, Kemnitzer Heide 02 2008 Mat Hennek: ‘Deze is heel bijzonder voor mij, omdat ik hier de ingeving kreeg hoe de bomen te fotografen.’

Onder: USA Aspen 08 2013 Mat Hennek: ‘Aangrijpend voor me omdat ik voor het eerst in zo’n groot bos was.’

Links: Duitsland, Kanzem 01 2009. Mat Hennek: ‘Hier ben ik opgegroeid, het is mijn oorsprong, dierbare herinneringen, droomwerelden.’

Omslag Cultuurkatern: Duitsland Kliffküste, 01 2015.

C8

Beeldende kunst

Diana Scherer over haar kunst

Het is zo gegroeid Diana Scherer werkt samen met de wortels van haver en tarwe. Dichter bij de natuur kom je niet als beeldend kunstenaar. Haar werk is even betoverend en uniek als raadselachtig, want ze geeft haar geheimen niet prijs.

Tekst: Eric Schoones | Foto’s Diana Scherer Ze is afkomstig uit Duitsland, studeerde beeldende kunst en fotografie aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam, waar ze sinds 2003 woont. Bij een al indrukwekkende lijst exposities in Parijs, Tokyo, Korea, Madrid, St. Petersburg, Düsseldorf en New York voegt ze in de eerste maanden van dit jaar o.a. de Design Week in Milaan, Fotodok Utrecht, Fotomuseum Rotterdam, Fotografisk Center in Kopenhagen, en nu Earth Matters in het TextielMuseum in Tilburg.

Het hoeft niet te verbazen dat haar werk volop in de belangstelling staat. ‘Tsja’, zegt ze aan de telefoon omdat ze teveel van huis is om thuis af te spreken,

‘ik krijg wel drie, vier interview verzoeken per week.’

Magie En elke journalist stelt haar dezelfde vraag. Hoe doet ze het? Hoe krijgt ze die plantenwortels zover dat ze precies groeien zoals zij wil? Tevergeefs, want veel meer dan dat ze een sjabloon gebruikt geeft ze niet prijs. Ze grinnikt. ‘Nee, dat houd ik voor mezelf. Ik heb er met vallen en opstaan, lang over gedaan om de techniek te beheersen. Daarom houd ik het stilletjes en dat vind ik ook mooi. De magie verdwijnt een beetje als je precies weet hoe het werkt. Dan wordt

het een kunstje. Ik kan het me nu gelukkig permitteren om nee te zeggen tegen opdrachten van mensen die vragen om een bepaalde vorm, een gezicht of een lettertype.’

En hoe zit het dan met die verhalen over nieuwe materialen, toepasbaar in kleding en isolatie, als duurzame bijvangst van haar kunst? ‘Ach, de kranten hebben wel de neiging om het een beetje op te blazen.’ En toch werkt ze wel degelijk met ecologen van de Radboud Universiteit in die richting, maar ‘het zal nog lang duren voordat we zover zijn.’

Beeldende kunst

C9

Voor de expositie Earth Matters van 10 juni t/m 26 november 2017 in TextielMuseum Tilburg maakt ze een vers tapijt. ‘Ik wil de dag voor de opening gaan oogsten. Tijdens de expositie zullen de wortels dan indrogen tot stro, dat is een natuurlijk proces. Ze blijven ongeveer een week vers, dan vind ik ze wel het mooist.’ www.textielmuseum.nl

Ondertussen wordt ze wel door designers uit de hele wereld benaderd. ‘Ze willen mijn materialen gebruiken. Ik moet er soms wel een beetje om lachen.’ Dus die ‘New Material Award’, een initiatief van Stichting DOEN, Fonds Kwadraat en Het Nieuwe Instituut, die ze kreeg in 2016, was ook wat voorbarig? ‘Nou dat was wel fijn, het helpt en we nemen het ook heel serieus. Ik hoop nog eens ooit een complete jurk in z’n geheel te laten groeien. Dat is best een romantisch idee, dat je het patroon kant en klaar onder de aarde legt en je de jurk er gewoon in één stuk uithaalt.’

Manipulatie Het uitgangspunt van haar werk blijft de manipulatie van de natuur. ‘Dat doen we natuurlijk allemaal om te overleven, maar ik doe het om schoonheid te creëren en ik noem het echt een samenwerking met de natuur want je weet nooit voor honderd procent zeker wat er uit komt. Het is vaak een verrassing. Plan-

ten doen wat ze zelf willen. Planten zijn intelligent en gevoelig. Daar is veel discussie over, is het reactie of bewustzijn? Maar er is in ieder geval ongelooflijke dynamiek in die plantenwortels om op zoek te gaan naar voeding, en die dynamiek gebruik ik. Ik ben niet zo aardig voor ze, ik dwing ze in een korset. Maar dat doet de tuinman met zijn snoeischaar ook.’

Fascinatie Het begon een paar jaar geleden met een serie Nurture studies, plantjes die ze liet groeien in vaasjes die ze later weghaalde zodat de wortels zichtbaar werden. Toen kon ze niet vermoeden dat haar fascinatie voor de natuur en hoe de mens omgaat met de natuur, haar zou brengen naar waar ze nu is. ‘Nee, het is allemaal zo gegroeid.’

En daarbij komt nu nog de technologie. ‘Door de samenwerking met de universiteit heb ik ook geleerd

Ik noem het echt een samenwerking met de natuur want je weet nooit voor honderd procent zeker wat er uit komt. dat mijn werk CO2 opslaat, het blijft in de wortels.

Dat is een mooie gedachte. En al ben ik qua duurzaamheid geen activist en was het niet mijn opzet om een milieuvriendelijk materiaal te ontwerpen, dat er nu een verweving ontstaat van kunst, design en wetenschap, maakt het wel leuker en interessanter.’ dianascherer.nl

C 10

Geschiedenis

Artist impression – Ralph Curnow

Nederlandse en Britse archeologen onderzoeken VOC-schip

Scheepswrakken vertellen een verhaal

Het VOC-schip De Rooswijk wordt onderzocht en deels opgegraven. De Nederlandse Oost-Indiëvaarder was in januari 1740 met een waardevolle lading onderweg naar Indië toen het schip met man en muis verging bij de Goodwin Sands in Kent. Het wrak wordt bedreigd door natuurlijke omstandigheden, zoals stroming en verschuiving van zandlagen, en door duikers die het wrak regelmatig bezoeken. Tijdens een verkennend onderzoek op het wrak in 2016 is dit nog eens extra duidelijk geworden. De Nederlandse en Engelse ministeries van Cultuur hebben besloten om het onderzoek nu met spoed een vervolg te geven.

Tekst: Marco Barneveld | Fotografie: Rene Koster

Wrak voor de Britse kust dreigt te verdwijnen Van 1 juli tot 1 oktober gaat een internationaal team, met Ramsgate (Engeland) als uitvalsbasis, het wrak verder in kaart te brengen en de inventaris veiligstellen voor toekomstige generaties.

Het zinken van het schip was een grote tegenslag voor de VOC. Tegenwoordig is het wrak van onschatbare waarde voor archeologen om meer

te weten te komen over deze tijdsperiode. In totaal zijn zo’n 250 Nederlandse VOC-schepen vergaan, waarvan er slechts een dertigtal zijn gelokaliseerd. Niet eerder werd een VOC-schip op deze schaal wetenschappelijk onderzocht en opgegraven.

Minister Bussemaker (OCW) zet met het besluit om het wrak verder op te graven een belangrijke

en symbolische stap in het beheer van Nederlands erfgoed overzee. Bussemaker: “Steeds meer komt het besef dat deze sporen van ons maritiem verleden, voor velen onzichtbare resten op de zeebodem, een belangrijk deel zijn van onze identiteit. Scheepswrakken vertellen een verhaal. De twee eeuwen geschiedenis van de VOC maken deel uit van dat verhaal en ons collectieve geheugen, inclusief alles waar wij

Geschiedenis

C 11

nog altijd trots op zijn, maar ook waarvoor we ons nu schamen. De archeologische informatie die we uit dit wrak kunnen halen is een unieke tastbare en objectieve bron. Daarmee is deze informatie uitermate waardevol om deze periode in de geschiedenis te duiden.”

Gedeeld maritiem verleden De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft de afgelopen jaren vanuit het Maritiem Programma het actieve beheer van het maritiem erfgoed in Nederland en de Nederlandse scheepswrakken in het buitenland vormgegeven. Bij dit laatste is ingezet op samenwerking met andere landen, zoals nu met het Verenigd Koninkrijk, om beheer en onderzoek mogelijk te maken.

Partners in het Rooswijk project De Rijksdienst voert dit project uit met onder andere Historic England. Het project is zo ingericht dat het ook de mogelijkheid biedt om ‘young professionals’ in de maritieme archeologie, studenten en sportduikers uit Nederland en Engeland actief deel te laten nemen aan het onderzoek, begeleid door ervaren archeologen en conservatoren. Hiermee komt voor veel duikers de droom in vervulling om mee te kunnen werken aan een archeologische opgraving.

De kennis die daarmee door de verschillende individuen, amateurs, professionals, archeologen en conservatoren wordt verzameld is van grote waarde voor toekomstig beheer van het cultureel erfgoed onder water.

Zeeuws maritim muZEEum linker foto: Mechteld Jansen, rechterfoto: Lex de Meester

Zeeuws maritiem muZEEum

Het Zeeuws maritiem muZEEum in Vlissingen stelt nu al een groot aantal objecten afkomstig van de Rooswijk tentoon. Deze zijn naar boven gekomen tijdens een eerdere opgraving in 2005. Het gaat er nu vooral om aan de hand van de vondsten het verhaal te kunnen vertellen over het leven aan boord van De Rooswijk en de zeevaart uit die tijd. De hoop is dat kleding en zeilen nog redelijk zijn bewaard onder het zand.

C 12

Fotografie

OP EXPEDITIE MET NATURALIS

Veel zien, doen en ontdekken deze zomer

Na de succesvolle tentoonstelling T. rex in Town, met bijna 300.000 bezoekers, volgt er komende zomermaanden bij Naturalis een nieuw programma: Op expeditie met Naturalis. Bezoekers kruipen in de huid van onderzoekers en ervaren en leren van alles over de natuur. Ook toont Naturalis ‘s-werelds beste natuurfoto’s van het afgelopen jaar in de tentoonstelling Wildlife Photographer of the Year.

Tekst en foto’s: Naturalis

Op expeditie met Naturalis Bezoekers kunnen bij Naturalis terecht voor een bijzonder zomerprogramma. Families gaan op expeditie en zijn voor even echte onderzoekers die van alles ontdekken over de natuur. Ze beklimmen Mount Kinabalu in Borneo, nemen een duik in de oceaan, ontdekken het Caraïbisch gebied en verkennen het regenwoud van het Amazonegebied.

Ook kunnen ze op slootsafari in Nederland.

Uiteraard ontmoet je in die gebieden vele dieren en andere mooie natuurobjecten uit de collectie van Naturalis.

Wildlife Photographer of the Year Onderdeel van het programma is de fototentoonstelling Wildlife Photographer of the Year. ‘s Werelds beste natuurfoto’s van het

afgelopen jaar zijn te bewonderen, geselecteerd uit 50.000 inzendingen. Kijk onder meer een gouden langoer in de ogen, waan je onder water tussen zeekatten en ontdek niet alleen de schoonheid van de natuur, maar leer ook het verhaal achter de foto’s kennen.

Deze jaarlijkse tentoonstelling wordt al meer dan 50 jaar samengesteld door het Natural History Museum in Londen samen met BBC Wildlife Magazine. Natuurfotografen, jong en oud, van over de hele wereld dingen mee naar de titel. In de fototentoonstelling zie je finalisten en de winnaars van deze competitie. Je ontdekt niet alleen de schoonheid van de natuur, ook leer je het verhaal achter de foto’s kennen. Voor het tweede jaar, uniek

in Nederland, bij Naturalis te zien.

Wildlife Photographer of the Year is geïntegreerd in het programma van de expeditie en biedt het vertrekpunt van de bezoekers. Aan de hand van kijkopdrachten worden bezoekers door de fototentoonstelling geleid.

Fotografieliefhebbers kunnen vanzelfsprekend ook Wildlife Photographer of the Year bekijken, los van de expositie.

Deze zomer is Naturalis iedere donderdagavond langer open. Er zijn dan geen familieactiviteiten. Dat biedt volwassenen de gelegenheid om in alle rust te genieten van de prachtige natuurfoto’s. De actuele tijden zijn te vinden op www.naturalis.nl.

Fotografie

Tim Laman | Grand Title Winner

Luis Javier Sandoval | Impressions Winner

Valter Binotto | Plants Winner

Rudi Sebastian | Detail Winner

Toni Wu | Underwater Winner

C 13

C 14

Fotografie

Macrofotograaf Leon Baas

Schilderen met de natuur

Elke zaterdag gaat hij in alle vroegte op pad met zijn camera. Zijn foto’s worden vaak schilderijtjes genoemd, en zonder veel digitale trucs toont Leon Baas een poëtische en ook dramatische wereld die maar al te vaak aan onze aandacht ontsnapt.

Tekst: Eric Schoones | Foto’s: Leon Baas Hij bereikte alles wat hij zich als fotograaf kon wensen. Hij exposeerde in het hoofdkantoor van Canon, het themapark Micropolis in Frankrijk zette zijn foto’s op billboards en munten, met zijn zelf ontwikkelde macrogroothoeklens maakte hij foto’s die ook National Geographic en BBC Wildlife Magazine graag publiceerden. Nu geeft hij vooral workshops en lezingen.

Je wordt de goeroe van de macrofotografie genoemd Hij lacht, ‘Ik heb het niet zelf verzonnen. Ik ben nogal nuchter en ik laat dat soort kwalificaties maar aan anderen. Als kind was ik al gefascineerd door insecten en de fotografie, daar ben ik vanaf 2004 ingegroeid.’

Wat maakt een goede foto?

‘Een heel geslaagde foto komt de volgende dag als ik wakker word meteen in mijn gedachten. Ik kan daar heel enthousiast over zijn, een beetje het gevoel wat je vroeger had als klein jongetje met een cadeautje. Het is een samenspel, kleur, compositie, lijnen. Ik probeer ook altijd een soort van horizon te laten zien, dat geeft diepte.

En de houding van het beestje moet perfect zijn. Het wereldje waarin de insecten leven versterk ik graag met een beetje drama, zoals bij mijn foto’s van vliegende herten die elkaar bevechten. Ik heb misschien een kronkel in mijn hoofd, het moet allemaal kloppen voor mij.’

Geduld of geluk?

‘Het zijn dingen die gebeuren. Het gaat om het juiste

moment, zoals zo’n lieveheersbeestje dat opstijgt van een paddenstoeltje. Met die foto ben ik heel gelukkig, alles viel daar op z’n plek: de positie, de pootjes, de vleugels en de uitdrukking, het is alsof het beestje lacht. Dat vind ik ongelooflijk mooi, je maakt het niet veel mee. Daar zit wel een dosis geluk bij.’

Waar zijn de foto’s gemaakt?

‘Je zult het misschien niet geloven, maar soms in mijn eigen tuin en meestal in Buren, een klein natuurgebiedje vlak bij mijn huis in Geldermalsen. Daar ben ik elke zaterdag te vinden in de ochtend van zes tot negen ongeveer.

Dat is de beste tijd. Het is dan zo stil, je bent één met de natuur. Later op de dag wordt het snel drukker in zo’n gebied, daar houd ik niet van.’

En dan wacht je tot er een beestje voor je lens loopt?

‘Nou, daar gaat wel wat studie aan vooraf. Weten wat je wilt en waar je moet zijn. Maar ik ken dit gebied inmiddels op mijn duimpje. Het is gewoon heerlijk, je hoofd leegmaken, je komt tot nul. Je kunt het moeilijk uitleggen, je vergeet alles om je heen en je bent alleen maar bezig met het onderwerp en dan gebeurt het.’

Je hebt in het bijzonder iets met mieren.

‘Ja, ik ben helemaal lyrisch van mieren. Ik kan dagenlang doorbrengen bij een mierennest. Als je rustig blijft word je ook niet gestoken. Je leert ook veel van bosmieren, over communicatie, over dingen die je kunt gebruiken in je

dagelijks leven. Door een van mijn foto’s waarop je mieren zuur ziet spuiten kwam ik contact met Teamfast, een groep studenten in Eindhoven die een auto en zelfs een bus op mierenzuur laat rijden.’

Hoe is het met de techniek van het fotograferen?

‘Het is voor mij een sport om ter plaatse met lenzen en gekleurde flitsers een sfeer op te roepen. Veel factoren spelen een rol, maar vooral het omgevingslicht. Ik doe het op gevoel en het is best lastig uit te leggen. Ik gebruik Photoshop heel weinig en bij mijn workshops zijn mensen vaak verbaasd als ze aan het eind van de dag merken dat het toch kan zonder Photoshop.’

Ga je door die miniatuurwereld anders kijken naar je omgeving?

‘Ik woon in een stil straatje en mensen weten niet precies wat ik doe. Ik lag een keer languit in de tuin, in de regen, en mijn overbuurvrouw kwam bezorgd vragen of het wel goed met me ging. Ik maakte toen die foto van twee bladwesp larven tegen een blauwe achtergrond. Je ziet de regendruppeltjes in tegenlicht en die blauwe kleur heb ik zelf gemaakt door de witbalans aan te passen.

Toen ik mij buurvrouw daarna de foto liet zien was ze helemaal verbaasd. Ik vind het leuk om mensen attent te maken op wat zich allemaal zo dichtbij afspeelt.’ www.leonbaasphotography.com www.teamfast.nl

Muziek

C 15

Interview Lotte Walda

Ik zing over mijn dromen

Het zat er aan te komen met Lotte Walda, de aanstormende singer-songwriter die al menige muzikale bobo omverblies met haar optreden. Wie weet kom je haar tegen met haar gitaar, want ze speelt nog steeds graag op straat, in haar geboortestad Heerlen of daar waar haar reizen haar naartoe brengen.

Tekst: Leonie Kohl, Foto: Dani Silvia Foto: Aleksandra Striapunina

Je eigen liedjes schrijven, zingen, gitaar spelen en dat inmiddels al voor een enorm publiek. Ondanks haar leeftijd verruilt Lotte plankenkoorts moeiteloos voor het genot om muziek te maken. Haar muzikale carrière raakte in een stroomversnelling toen radiopresentator Giel Beelen haar ontdekte tijdens zijn eigen talentenjacht. Als resultaat hiervan speelde ze in een uitverkocht Paradiso, samen met grote namen zoals Douwe Bob. Ook mocht ze optreden tijdens De Wereld Draait Door en op dit moment is ze samen met haar band bezig aan haar debuutalbum. Ze is 19 jaar en mocht dit jaar voor de derde keer spelen op Pinkpop.

Vrijheid, vrede en het kind in jezelf De teksten van Lotte zijn allesbehalve alledaags.

“Het leukste vind ik om mensen te inspireren, bewust te maken en ze uit hun bestaande denkpatronen te trekken. Ik zing wel eens over liefde, maar vooral over vrijheid, het kind in jezelf vinden of je dromen achterna gaan. Het mooiste compli-

ment is, als mensen me vertellen dat ik ze geraakt heb met mijn muziek. Ik krijg dan ook echt een energiestoot van een volle zaal die met ingehouden adem staat te luisteren. Dat was tijdens het laatste optreden op Pinkpop echt ontzettend indrukwekkend.”

Dat Lotte Walda samen met haar band aan de vooravond staat van iets groots is duidelijk.

Haar eigen single ‘Out Of The Circle’, een voorproefje van het nieuwe album, is overal op de radio te horen. Op eigen bodem volgen nu optredens op het ene festival na het andere. Deze zomer staat ook Frankrijk op het programma.

“Ik hoop volgend jaar op een druk festivalseizoen en vind het op dit moment heerlijk om te werken aan mijn eerste album.”

Lotte Walda is solo of met haar band te boeken via: www.plugify.nl en via haar management: lottewaldaonstage@gmail.com

C 16

Muziek

Wonderfeel, klassieke muziek in de natuur

Totaalbeleving voor culturele alleseters Van 21 t/m 23 juli is natuurgebied Schaep en Burgh in ’s-Graveland het decor van de derde editie van Wonderfeel, het grootste buitenfestival voor klassieke muziek in Nederland met muziekdocumentaires, verhalen, natuurexcursies, poëzie, kindervoorstellingen én honderd concerten, uitgevoerd door ruim driehonderd musici.

We praten met initiatiefnemer Georges Mutsaerts.

Tekst: Eric Schoones | Foto’s: Feiko Koster en Foppe Schut Hij werkte bijna twintig jaar als communicatieadviseur, maar eind 2000 besloot hij om die ‘nogal opportunistische commerciële wereld’ vaarwel te zeggen. Op zoek naar verdieping volgde hij zijn passie voor klassieke muziek, een liefde van thuis uit meekregen, al was vier jaar zingen in het Amsterdams Toonkunstkoor zijn enige wapenfeit van betekenis in de actieve muziekbeoefening. In 2002 begon hij het Internationaal Kamermuziekfestival op het ‘prachtige eiland’ Schiermonnikoog, want waarom niet de ‘intimiteit van kamermuziek verbinden met de intimiteit en weidsheid van het eiland?’

Vaardigheden uit zijn vorig leven kwamen hem nu van pas. Georges Mutsaerts: ‘Ik ben een beetje gaan duwen, wat energie erachter, en de eerste

editie was een succes. Eiland, natuur en klassieke muziek bleek een gelukkige combinatie.’

Verbinding Je hoort vaak over muziek als trigger voor een andere beleving, meer in verbinding met alles om ons heen. ‘Ik denk ook dat het werkt, mensen gaan anders luisteren. Ze staan veel meer open, ook voor dingen waar ze anders niet voor zouden kiezen.’ Het zijn op een eiland ‘je kunt er niet af’, gaf nog een toegevoegde waarde in die beleving.

Die ervaringen nam hij naar Wonderfeel.

‘Schiermonnikoog is klein en ik wilde meer mensen bereiken. Landgoed Schaep en Burgh in ’s-Graveland, centraal gelegen in Nederland

en goed bereikbaar, leek de ideale plek met 25 hectare heel afwisselend terrein: weiland, water, oerbos en open veld. Mensen lopen hier tien minuutjes van het ene podium naar het andere en zo krijgen ze die natuurbeleving vanzelf mee.’

Wonderfeel wordt georganiseerd in samenwerking met Natuurmonumenten. Voor wat extra natuurbeleving kunnen bezoekers met de boswachter mee, maar ‘natuurexcursie’ vindt Mutsaerts toch een beetje een zwaar woord. Natuurlijk passen begrippen als biologisch afbreekbaar, hergebruikt, led en hybride helemaal in de filosofie van het festival.

Met die beleving zit het dus wel goed, al kon de eerste editie niet rekenen op de zegen van de weergoden en moest één dag wegens dreigend

Muziek

C 17

noodweer worden afgelast. ‘Dat heeft ons financieel in de wielen gereden, maar het bracht wel een hoop goodwill en aandacht in de media.’

Het festival is in drie jaar tijd enorm gegroeid en nu gokt Georges Mutsaerts op 7000 bezoekers.

De voorverkoop loopt als een trein.

Van Beving tot Bach De muzikale formule ‘vertrouwd, hip en grensverleggend’ trekt een breed publiek, mensen bezoeken op een dag gemiddeld zes concertjes.

‘Ja, je koopt bij ons een dagkaart, niet een kaartje voor één concert, dus als het je na tien minuten niet bevalt, kun je gewoon iets anders opzoeken. Het is een muzikale ontdekkingsreis, langs een kruisbestuiving van traditioneel en grensverleggend. De namen van de podia: Weeshuis van de Hits, Ongehoord, White Label en SOLO, spreken voor zich. Mutsaers: ‘Ik vind Wonderfeel ook aantrekkelijk als je niet puur van klassieke muziek houdt, dan kom je ook bij ons aan je trekken met een programma van Joep Beving tot aan de Nederlandse Bachvereniging. We beginnen en eindigen met Beethoven met ons Wonderfeel Festival Orchestra o.l.v. Johannes Leertouwer, ze spelen met het Van Baerle Trio het tripelconcert en het vioolconcert met Simone Lamsma. Voor Wonderfeel gelden eigenlijk maar twee criteria: kwaliteit en integriteit. ’

Hoe denkt hij over de vergrijzing van het klassieke publiek? ‘Jonge mensen bereiken is niet eenvoudig, maar de deur staat wel wagenwijd voor ze open. Hier komen wel veel gezinnen met jonge kinderen en ach, er komt vanzelf weer een nieuwe grijze lichting.’

Belangrijk ingrediënt tenslotte zijn de Rollende Keukens met een divers aanbod in eten en drinken: ‘Ja lekker eten in de natuur met mooie muziek en een goed glas wijn, is niks mis mee.’

Dagkaarten en driedagenkaarten zijn te koop via www.wonderfeel.nl

Met drie ervaren programmeurs, ‘verkenners’ in Wonderfeel termen, Floris Kortie van Podium Witteman, Shane Burmania van Muziekgebouw aan ’t IJ en Masa Spaan van De Vereeniging, is een divers programma verzekerd, maar heeft hij zelf niet de neiging om iets te programmeren?

‘O jawel, ik hou bijvoorbeeld van trombone, en dus vragen wij het New Trombone Collective.

Thomas Beijer vind ik een hele goeie pianist en die mag ik dan ook programmeren. We kiezen ook wat we zelf mooi vinden, gewoon vanuit de onderbuik.’

Spijkerbroek Minder formeel dan in de concertzaal? ‘Zeker, al is het ook bij ons niet handig als je door de muziek heen gaat zitten praten, maar de musici zitten gewoon in spijkerbroek. Kinderen mogen gratis naar binnen en worden geamuseerd met van alles van muziekinstrumenten maken tot aan waterbeestjes zoeken, poppenkast en natuurlijk muziek.’

Georges Mutsaerts

C 18

Column

(De) kunst (van het) kijken

Tekst: Heleen van der Sanden, foto: Gert Jan van Rooij

Jean Tinguely, Requiem pour une feuille morte

Sinds een paar jaar heb ik een ‘Life-coach’. Ze komt bij mij thuis, maar ze stuurt me ook regelmatig het bos in. Of de tuin. Daar praat ze met de planten. Een omgevallen tulp wordt door haar eerst toegesproken en dan uiterst behoedzaam weer rechtop gezet. De volgende dag staat die weer fier rechtop verder te bloeien. Zo ver ben ik nog niet.

Haar aanpak is onconventioneel. Ze combineert mindfulness, rollenspel (ik ben dan meestal de kwade genius) en extreem veel beweging (slopend, dat wel). Ze heeft een enorme parate kennis (ik ben er nog niet achter waar ze die heeft opgedaan).

Soms neemt ze me mee naar een museum, want we ‘doen’ ook cultuur. Ze leert mij de kunst van het kijken. Of beter: ik kijk die kunst bij haar af.

‘Deed’ jij ooit het Stedelijk Museum in Amsterdam in een half uur en had je dan alle zalen met de vaste collectie gezien? Wij wel. We gaan in eerste instantie voor de tentoonstelling van de fantastische machines van Jean Tinguely. Daar waar dat kan brengen we met een druk op de knop de machines in beweging. Ik heb het dan al snel gezien, maar mijn coach volgt de beweging minutenlang. Dat brengt dan soms een dansje of stilzwijgende bewondering bij haar teweeg.

In de laatste zaal van de Tinguely-tentoonstelling wordt Tinguely’s monumentale Mengele-Totentanz (1986) gepresenteerd. Snel lees ik de begeleidende tekst op het bordje: ‘Een duistere installatie met schaduwspel, die Tinguely maakte naar aanleiding van een verwoestende brand waarvan hij ooggetuige was. Het werk is opgebouwd uit overblijfselen van de brand: verkoolde balken, landbouwmachines (van de firma Mengele) en dierenskeletten. Het resultaat is een gigantische memento mori, die ook verwijst naar de concentratiekampen van de Nazi’s. De bewegingen en hoge schelle geluiden zorgen voor een sacrale en

macabere sfeer. Let op met jonge kinderen.’

Mijn coach leest de toelichtingen bij de kunstwerken niet. Bij het sluitstuk aangekomen gaat ze stilletjes zitten wachten in de schemerige ruimte. Als de machines in beweging komen, houdt ze haar oren dicht, ondertussen bedachtzaam rondkijkend. Ik heb niet de indruk dat ze last heeft van enige beklemming.

We eten een broodje. Daarna vindt mijn coach dat er genoeg energie is voor de rest van het museum: de vaste collectie. Dat gaat volgens haar methode: Ren – Scan –Kies! Je loopt niet, maar je rent van zaal naar zaal. Daar scan je heel snel de omgeving en kiest in een split-second je favoriete kunstwerk. Dat laat je op je inwerken. Dan ren je naar de volgende zaal en doet hetzelfde. Ik weet niet wat me overkomt en ben vooral druk met het bijhouden van mijn coach en haar reacties op haar favoriete werken.

Een liggend naakt van Leo Gestel uit 1910: uiterst langzaam het schilderij naderen, voetje voor voetje. Liggend naakt blijkt duizenden felgekleurde streepjes. Verbaasd lachje.

In zaal zes is een toverwerk van Jan Schoonhoven haar favoriet: ‘Quadratenrelief’. Snel rondjes rennen om het kunstwerk en dan plotseling stil staan. Verbaasde blik. Ook van de dienstdoende suppoost. Een paar zalen verderop is een schilderij van Robert Delauney de uitverkorene: ‘Cirkelvormen. Zon, maan’. Na een paar minuten stilte voor het kleurige spektakelstuk straalt mijn coach van puur geluk.

We rennen verder. Bijna aan het eind hangt de beroemde vioolspeler van Chagall. Die krijgt een begripvol lachje in het voorbijgaan.

Na een half uur rennen staan we buiten het museum stil. Voldaan en tevreden.

Inmiddels hanteer ik de RSK-methode (RenScan-Kies) vaker als ik in een museum ben.

Geweldig! Mijn museumjaarkaart is inmiddels onmisbaar. Voor het rennen geneer ik me nog wel een beetje. Maar veel Japanners doen het ook al, heb ik gemerkt.

Wil je ook zo’n coach? Neem (of adopteer) een kleinkind. Die van mij is nu vier, heet Sofie en is onbetaalbaar.

Heleen van der Sanden is uitgever en hoofdredacteur van Genoeg, een onafhankelijk tijdschrift en online platform voor iedereen die eenvoudig wil leven met respect voor mens, dier en milieu. www.Genoeg.nl Maak voordelig kennis met Genoeg: bestel een proefabonnement (2 nummers, stopt automatisch) via: winkel.genoeg.nl/abonnementen

Met actiecode AARDE van € 12,50 voor € 10,00

Groene stad

Beslist geen eendagsvlieg

C 19

‘Oranje’ stad Tilburg biedt meer dan alleen textiel Tekst: Yvonne Koop | Fotografie: J. Ligtvoet, F. v. Beek, S. Polakova, DaanArt, M. v.d. Heyden, D. Cantrijn, Stadsbos013, J. Stads en M. Minderhoud

Het was weer een perfecte Koningsdag, 27 april in Tilburg, met een stralend oranjezonnetje en tal van activiteiten waar je door de grote toestroom van het publiek letterlijk niet omheen kon. Tilburg was tot dan toe hooguit bekend als (voormalige) textielstad, maar heeft veel meer in zijn mars. De in inwonertal zesde stad van Nederland blijkt naast (tijdelijk) wat oranje, ook heel veel groene zaken te herbergen.

Zeker als textielstad moet je nooit je oude schoenen weggooien voordat je nieuwe hebt. Dat dit misschien wat stoffig imago - veel van de voormalige textielindustrie is namelijk al lang verdwenen - nog best was op te poetsen, bleek uit het onlangs in het kader van Koningsdag gepresenteerde initiatief Denim 013, een stof die voor 50 procent is gemaakt van gerecyclede Tilburgse spijkerbroeken en voor 50 procent van biologisch katoengaren uit India. Voor de eerste productie werden spijkerbroeken ingezameld in de stad zelf. Vervolgens werd de gebruikte spijkerstof door textielbedrijf Wolkat in Marokko gerecycled tot denimgaren. Het Indiase katoen was afkomstig van lokale katoenboeren die zo een betere prijs kregen voor hun katoen. De twee garens werden door Wolkat in Marokko samengeweven tot een nieuwe, duurzame textielstof. Studenten van ROC Tilburg, School voor Mode en de Tilburgse kunstenaar Joris van Spaendonck gebruikten de stof als basis voor diverse producten en kunstwerken die op Koningsdag aan de stad werden gepresenteerd.

Over Koningsdag gesproken: de koning en zijn gevolg kregen een uitgebreide rondleiding door de stad. En dit keer nu eens niet alleen door al helemaal affe en schoongepoetste gebieden, maar juist langs de rafelrand van de stad: de spoorzone. Dit 75 hectare grote en nu nog vrij kale gebied aan het spoor belooft dankzij een burgerinitiatief in de komende jaren ontwikkeld te worden tot een spannende plek vol leuke activiteiten zoals een urban sports area, een klimtoren, beachvolleybalterrein, horeca, stadscamping en nog veel meer.

C 20

Groene stad en groen. Vanwege Koningsdag is een tijdelijke expositie ingericht over koninklijk damast en ook de kleding die Maxima afgelopen Koningsdag droeg is er tot eind juni te bewonderen.

Wie meer voor groen gaat, kan t/m 26 november zijn hart ophalen bij de expositie Earth Matters. Deze tentoonstelling toont textiel werk en materialen van internationale gerenommeerde en jonge talentvolle ontwerpers die milieubewuste ideeën onderzoeken en de intrinsieke schoonheid van het maakproces tonen. Zij stimuleren tot nadenken over de wijze waarop textiel geproduceerd wordt en streven ernaar hun ecologische voetafdruk te minimaliseren. De expositie wordt samengesteld door Lidewij Edelkoort en Philip Fimmano in samenwerking met het TextielMuseum.

Reeds eerder is een editie van deze tentoonstelling

Via de spoorzone loop je richting de heuvel en het centrum, op iedere dag, behalve Koningsdag een plezierige en relaxte wandeling. Overdekte winkelcentra wisselen af met spannende slenterstraatjes vol boetiekjes en bredere winkelstraten.

Volop duurzame adresjes zitten er ook tussen, zie hiervoor onder meer de site Eerlijk winkelen.

Verder zijn er naast diverse horeca-gelegenheden verschillende musea, filmhuizen, poppodia en parken te vinden. Midden in de stad ligt de Piushaven. Een florerend gebied, ook al met veel horeca en mogelijkheden voor recreatie, maar nu op het water. Hier worden veel evenementen georganiseerd: van muziek tot theater.

Op het Koningsplein is er twee keer per week markt, op vrijdagochtend en op zaterdag. Maar liefst honderd marktkooplieden bieden hier hun waren aan. De markt op zaterdag is voornamelijk een biologische- en boerenmarkt, je vindt er onder andere groente en fruit, streekproducten en handwerkbenodigdheden. Ben je toevallig op de laatste zondag van de maand in Tilburg, bezoek dan eens De Dwalerij in de Noordstraat.

Hier komen mensen bij elkaar voor lekker eten en bieden nieuwe makers hun producten aan. Er is muziek aanwezig en ook voor kinderen zijn er activiteiten. Een ideale plek voor een kwalitatief ontbijtje of lunch op zondag en om kennis te maken met vernieuwende producten van verkopers en makers van onder andere kwaliteitsvintage, design, kleding, vinyl, grafisch werk, zelfgemaakte- en streekproducten.

Musea Textielmuseum Net buiten het centrum, in een voormalige textielfabriek waar wollen dekens werden geproduceerd – een aantal machines zijn nog in actie te zien – is het Textielmuseum te vinden. Dankzij de Bankgiro Loterij mag het zich sinds kort winnaar van de Museumprijs 2017 noemen. Een kroon op het keiharde werken om van dit vervallen complex een toonaangevend textielbolwerk te maken. Waarin niet alleen oud en nieuw samengaan – naast exposities over ‘oud’ textiel worden in het Textiellab met allerlei hightech machines de mooiste en vernuftigste breisels, weefsels en stoffen geproduceerd – maar ook oranje

gepresenteerd, in Stockholm. Voor het TextielMuseum wordt de uitwerking van het concept geactualiseerd en worden nieuwe projecten geselecteerd.

Ook de bijbehorende grote museumwinkel is een uitgebreid bezoek meer dan waard. Hier zijn naast vele tijdschriften, boeken en cadeau-artikelen bijzondere textiele producten te koop van jonge ontwerpers.

Veelal is bij de productie gebruik gemaakt van gerecyclede materialen en bio-katoen. Voorbeelden zijn fraai geweven theedoeken van Studio Job (insecten!) en het ontwerpersduo Victor & Rolf, maar ook damasten tafelkleden van onder meer Chris Lebeau en plaids van de hand van Hella Jongerius.

Museum de Pont Ook in een voormalige wolspinnerij, eigenlijk op een steenworp afstand van het Textielmuseum, is dit museum voor moderne kunst te vinden. Op 12 september 2017 is het precies 25 jaar geleden dat De Pont zijn deuren opende voor het publiek. Het museum viert dit jubileum met de expositie WeerZien, waarin bijzondere kunstwerken die als bruikleen in een van de tentoonstellingen van De Pont te zien zijn geweest, terugkomen.

Een belangrijk deel van de opstelling van de openingsexpositie is te zien, met onder meer Planet

Circle van Richard Long, The First People van Marlene Dumas en Pair Field van Roni Horn. Heel bijzonder is de reconstructie van een eerste ‘proefopstelling’. Nog vóór het museum zelf een werk had aangekocht, zelfs nog voordat het gebouw klaar was, leende Hendrik Driessen een aantal kunstwerken om een idee te krijgen hoe het gebouw zou kunnen werken.

De eerste kunst die zo het gebouw binnenkwam verraadde al iets van de ambitie: twee schilderijen van Marlene Dumas uit het Van Abbemuseum, doeken van Marc Mulders en Rob Birza. Deze werken worden nu opnieuw samengebracht, zodat de kiem van De Pont voor het eerst voor het publiek te zien is. Verder komen enkele Grosse Geister van Thomas Schütte op bezoek bij hun Tilburgse familie, de iconische foto Milk van Jeff Wall, het werk Ofen dat Rosemarie Trockel in 1992 speciaal maakte voor een van de wolhokken en grote installaties van Ai Weiwei, Christian Boltanski en Robert Therrien. Ook is er nieuw werk te zien van oude bekenden, zoals van Anton Henning die de Salon van het museumcafé zal beschilderen.

Natuurmuseum Brabant Afgelopen jaar had dit museum een recordaantal bezoekers, niet in de laatste plaats vanwege een nieuwe beleving voor kinderen van 4 tot 8 jaar: BOS. In een tot bos omgetoverde zaal die meeverandert met de seizoenen is er ieder jaargetijde weer wat nieuws te ontdekken. Door een ‘slimme’ tak als sleutel te gebruiken open je kastjes met opdrachten, verzamel je dieren en blaadjes uit het seizoen en laat je een virtuele museumboom groeien. In het midden van de zaal ligt een projectievloer, hier kunnen kinderen door hun hele lijf te bewegen het landschap veranderen. Ben je benieuwd naar wat BOS nog meer te bieden heeft? Breng dan snel een bezoek aan Natuurmuseum Brabant in Tilburg, hier ontdek je de natuur van dichtbij!

Groene stad

Natuur

Tip: Altijd al een met de natuur willen zijn? Dan is het blotevoetenpad echt iets voor jou! Het blotevoetenpad is een wandelpad waarbij je als wandelaar een route aflegt op je blote voeten.

Je wordt uitgedaagd om belevingen aan te gaan, hoe voelt het om te lopen over kleikorrels, grind of kiezelstenen, zand of modder of over een dennenappel. Ga op pad en ontdek de natuur van wel heel dichtbij!

C 21

melaatsen in Afrika. In 2009 werd zijn tweehonderdste geboortedag gevierd met onder andere de opening van het Peerke Donders Museum in Tilburg-Noord. Er is toen ook een pelgrimsroute uitgezet tussen het Peerke Donders Park en Wittem. Op basis van deze route worden jaarlijks een wandel- en een fietspelgrimstocht georganiseerd. Deze zijn zeer succesvol. Peerke Pad heeft zich ontwikkeld tot een van de meest populaire meerdaagse tochten voor wandelaars en fietsers.

Moerenburg Wil je liever de natuur zelf ontdekken, dan is net onder rook van Tilburg Landschapspark Moerenburg te vinden. Dit gebied is onderdeel van het ‘Het Groene Woud’; het Nationaal Landschap tussen Tilburg, Eindhoven en Den Bosch. ‘Het Groene Woud’ behoort tot een van de mooiste gebieden van Nederland en is een eyecatcher voor Tilburg.

Tip: Loop het Natuurleerpad, leuk voor jong en oud. Deze drie kilometer lange route komt langs tien verschillende punten, waar je informatie kunt lezen over iets specifieks of speciaals in Moerenburg. Via een QR-code kan je de informatie ook op je smartphone krijgen. Voor de kinderen zijn er natuuropdrachten gemaakt, waarmee ze de natuur spelenderwijs leren kennen.

Cultuur Vincent van Gogh Wie Brabant zegt, zegt Vincent van Gogh. Niet alleen in en rond zijn geboorteplaats Nuenen, maar ook rondom Tilburg is het een en ander over leven en werk van deze beroemde Nederlandse kunstschilder te ontdekken. Volg bijvoorbeeld eens een stukje van de Van Gogh fietsroute. Deze is in totaal 335 kilometer lang en is onderverdeeld in vijf unieke routes. De route is gekoppeld is aan de bekende fietsknooppunten. Hij wordt aangegeven met aparte en duidelijk herkenbare Van Gogh bordjes. De route laat de fietsers niet alleen genieten van Van Gogh maar ook van het mooie Brabantse coulissenlandschap. Vertrekpunt in Tilburg is Vincents tekenlokaal. Wil je in stijl en artistiek overnachten, dan is het Van Gogh Chalet in Duinhove een aanrader.

Stadsbos013 Een recreatie- en natuurgebied met 1.400 hectare grond voor en door Tilburgers. Het Stadsbos is groter dan het Amsterdamse Bos en het Bois de Boulogne in Parijs. In het bos komen stad en natuur samen, mede door de samenwerking van burgers en initiatiefnemers uit Tilburg en omstreken. Via de website van Stadsbos013 kan iedereen ideeën aanleveren om het bos nog mooier en unieker te maken.

Peerke Donders Wie in Tilburg goed om zich heen kijkt, stuit vroeg of laat op en standbeeld van Peerke Donders, een Nederlandse missionaris die na zijn overlijden in 1982 zalig werd verklaard vanwege zijn inzet voor

De wandelroute is 160 kilometer lang en voert grotendeels over landwegen en voetpaden door bossen en weilanden. De route voor fietsers is 210 kilometer en gaat grotendeels over rustige wegen in het Limburgse Geul- en Maasdal en de Brabantse en Belgische Kempen.

C 22

Muziek Ambacht

Passie, rust en intuïtie

Interview vioolbouwers Martin & Niels Rijsemus Tussen het drukke Maastrichtse stadsleven trekt de rust in hun atelier als een magneet voorbijgangers aan.

De hele dag staan er nieuwsgierige mensen stil voor het atelier van vioolbouwers Martin (61) en zoon Niels Rijsemus (31). Maar ook binnen lijkt iets tot stilstand gekomen: de tijd.

Tekst: Anja van den Akker, foto’s: Isabelle Woudsma.

In het monumentale pand gaan heden en verleden hand in hand. Alles staat hier in het teken van de viool, zoals die wereldwijd al eeuwenlang volgens hetzelfde ambachtelijke procedé wordt gebouwd.

Dit huis in hartje Maastricht is een half museum.

Het atelier heeft zelfs veel weg van een filmdecor.

Violist André Rieu heeft er onlangs nog opnamen gemaakt. Een oude potkachel houdt een koperen keteltje met lijm op temperatuur. Nee, geen centrale verwarming in dit huis. Dat is niet goed voor de vele honderden antieke, nieuwe én handgemaakte violen die in de stijlvolle verkoopruimtes op de eerste etage liggen uitgestald. Die sfeer is de verdienste van echtgenote, moeder én pianiste Ingrid. Haar

concertvleugel kan worden gebruikt om de violen te begeleiden als men ze wil uitproberen.

Zeldzame combinatie De atelierruimte is een echte mannenwereld waar de kopjes koffie vaak koud worden omdat ze zijn vergeten. Honderden gereedschappen hangen er aan de muur. Vaak zelf gemaakt, zoals de messen.

‘Daar begin je als leerling vioolbouwer mee’, aldus Martin, die al ruim 37 jaar vioolbouwer is in Maastricht. Hij heeft ook een conservatoriumdiploma, was eerste violist en concertmeester, maar wilde het instrument per se zelf leren bouwen en bezocht de vioolbouwerschool in het Duitse Mittenwald. De combinatie van violist en vioolbouwer is vrij zeldzaam.

Zoon Niels speelt liever gitaar. Hij is ruim tien jaar geleden ingestapt en leerde het ambacht van zijn vader. De eerste door Niels gebouwde viool klonk meteen al zo goed, dat André Rieu hem kocht.

De kwaliteit van een viool is afhankelijk van het juiste hout dat minimaal 35 jaar opgeslagen heeft gelegen en volledig is uitgewerkt. Dat kopen ze ‘op intuïtie’ bij speciale toonhouthandelaren in het buitenland. Die kunnen door te kloppen op een boom al horen of het hout geschikt is.

‘We hebben vroeger verschillende vakanties voortijdig moeten afbreken omdat het geld op was gegaan aan hout’, vertelt Martin lachend. ‘De eerste keer vond mijn vrouw Ingrid dat niet zo erg. De tweede keer al vervelender en daarna wilde ze alleen mee als we geen hout zouden kopen.’

Muziek Ambacht

C 23

‘Ieder vioolbouwer heeft zijn geheim.’

Engelengeduld De krul is de signatuur van de vioolbouwer.

Dat geldt zeker ook voor de lak die in minimaal veertien lagen wordt aangebracht, want iedere vioolbouwer heeft zijn eigen geheime kleurencombinatie. Martin heeft verder een goede naam opgebouwd met het snijden van vioolkammen.

‘Daarvoor komen ze van heinde en verre naar Maastricht.’

Voor de hals, krul, achter- en zijkant van een viool wordt stevig esdoorn gebruikt, het bovenblad is altijd van sparrenhout. Dat is zachter en geeft de trilling van de snaren beter door. Toets, stemschroeven, staartstuk en kinhouder worden van het hardere ebbenhout gemaakt, evenals de zogeheten inleg: dat mooie donkere streepje langs de contouren. Het kost een paar dagen om zo’n inleg op de millimeter nauwkeurig aan te brengen. Dit voorkomt dat de viool bij beschadiging volledig openbarst.

Pijnlijk Hoe is de klank van een echte Rijsemus-viool?

‘Egaal, warm en helder’, zegt Martin. ‘Krachtig en rond’, vult Niels aan. ‘Je werkt een paar honderd uur aan een instrument en dan verkoop

je het. Dat is mooi maar ook erg pijnlijk. En weet je wat nog het ergste is?¬ Als je ze nooit meer terugziet.’

Een vioolbouwer start altijd met het handmatig maken van de binnenmal, dat is de basisvorm.

En daar stuiten we meteen op het persoonlijke aspect van dit ambacht. Martin maakt ‘strakke’ Italiaanse violen, Niels heeft een voorkeur voor het wat rondere Duitse model. Ook hun krul, welke in drie dagen met de hand wordt uitgestoken, verschilt. Die van Niels is net iets extremer en lijkt een fractie gladder. Martin: ‘De violen van Niels zijn van binnen net zo glad als aan de buitenkant.

Hij is getalenteerder dan ik. Ik heb hier meer moeite voor moeten doen.’

Dit vak vraagt engelengeduld, passie, rust, intuïtie en vakmanschap. Het is gutsen, schuren, schaven, lakken, weer schuren, snijden, tot op de millimeter. Het leuke van vioolbouwen vinden vader en zoon ‘dat je nooit raakt uitgeleerd omdat elk stuk hout anders is, je creëert en je komt in contact met internationale musici.’

In zijn vrije tijd leeft Martin zich uit in de keuken.

Niels daarentegen zoekt de uitdaging in snelle sporten als snowboarden of windsurfen. Hij restaureert en maakt kunstzinnige meubelstukken. Maar ook op maat gemaakte houten horlogebandjes bijvoorbeeld. ‘Als je violen bouwt, kun je echt alles met hout. Ik zou nooit meer iets anders willen.’ www.rijsemus.nl

C 24

Muziek

Carina Vinke over Mahler en de natuur

Een gevoel van verbinding

De Nederlandse alt Carina Vinke zong Das Lied von der Erde van Gustav Mahler onlangs in Milaan en binnenkort reist ze ermee naar Mexico. Het is een symfonie voor groot orkest en twee zangers, waarin diepe levenswijsheid en liefde voor de natuur doorklinken.

Tekst: Eric Schoones, Foto’s: Wouter Van den Brink en René Seghers

De teksten van zijn symfonie, eigenlijk een liederencyclus, ontleende Mahler aan Die Chinesische Flöte, een bundel in het Duits vertaalde gedichten van o.a. Li Tai Po en Tschang-Tsi. En veelzeggend schreef Mahler zelf de slotregels van Abschied, het laatste lied: “Die liebe Erde allüberall blüht auf im Lenz und grünt aufs Neu! Allüberall und ewig blauen licht die Fernen! Ewig ewig…”

Die regels getuigen van Mahlers levenslange liefde voor de natuur. Ooit schijnt hij tegen dirigent Bruno Walter te hebben gezegd dat deze niet naar het landschap hoefde te kijken, omdat hij de schoonheid van de Oostenrijkse bergen en meren al in zijn muziek had weergegeven. Mahlers pantheïstische wereldbeeld was slechts één van de vele facetten van zijn complexe persoonlijkheid, waarin het dualisme een sleutelwoord bleek. Mahler was Joods, maar bekeerde zich tot het katholicisme. Hij was componist in hart en nieren, maar moest om den brode dirigeren, wat hij overigens briljant deed, maar daardoor kon hij alleen in de zomervakanties componeren, in de afzondering van zijn ‘componeerhuisjes’ aan de Wörtersee en de Attersee, omringt door de overweldigende natuur. Bij uitstek dualistisch is ook zijn muziek, waarin hij sarcasme

en ironie stelt naast verheven hymnes over onsterfelijkheid en waarin breekbaar bitterzoet verlangen, erotisch geladen emotionaliteit en verstilling in rap tempo overgaan in boertige vrolijkheid en volkse Klezmer-muziek.

Dirigent Leonard Bernstein, die - nadat de nazi’s alle herinnering aan de Joodse componist hadden getracht uit te wissen - veel deed voor de rehabilitatie van Mahler, zelfs bij de Wiener Philharmoniker in Mahlers eigen stad, wees erop dat Mahler in Abschied, wellicht geholpen door de Oosterse mystieke toonzetting, in een geïdealiseerde en abstracte vorm, het dualisme overwon en het ego en de identiteit achter zich liet om met de laatste, zelfgekozen woorden Ewig, Ewig op te gaan in het ‘grote al’ en ‘het grote niets’, zoals Bernstein het formuleerde.

Malheur Ook voor de jonge Nederlandse zangeres Carina Vinke heeft Das Lied von der Erde, met een bijzondere mengeling van ‘schoonheid, soberheid, liefde, eenzaamheid, melancholie en de eeuwigheid‘ een speciale plaats in het oeuvre van Mahler - door de liefhebbers met een knipoog Mahleur genoemd. Ze zong dit werk inmiddels zo’n vijfentwintig keer met orkest en dit najaar

maakt ze met de achtste symfonie het ‘lijstje’ compleet, dan heeft ze alles wat Mahler schreef voor alt op concerten gezongen. Die monumentale achtste zou je een passende bekroning kunnen noemen van een reis die in 2008 ook al met een hoogtepunt begon, de tweede symfonie onder leiding van Vladimir Ashkenazy.

Wereldwijf Al op de middelbare school kreeg Carina de liefde voor Mahler van haar docent Duits mee en op het conservatorium gaf Jard van Nes haar de handvatten om Mahlers liederen te zingen. Van Nes, die op haar beurt weer studeerde bij de legendarische Christa Ludwig, in haar tijd de favoriete zangeres van grote dirigenten: Karajan, Klemperer, Böhm en natuurlijk Bernstein.

Een droom ging voor Carina Vinke in vervulling toen ze de kans kreeg om zelf met Christa Ludwig te werken: ‘Zij is voor mij de belichaming van de ideale zangeres, de grootste mezzo aller tijden. Een “wereldwijf” is misschien niet de meest respectvolle term, maar zo voelt het wel. Genereus en op een liefdevolle manier deelde ze haar kennis van muziek en woord, haar vakvrouwschap; zeer kritisch en toch met veel humor. Om zo iemand in

Muziek

C 25

De inspiratie haal ik uit de stilte en uit de natuur, als je alleen wordt omringd door bomen, zon, schaduw en wind, geen mensen

Links: Carina Vinke met Christa Ludwig, boven: Carina Vinke met Xian Zhang en LaVerdi Orkest bij concert in Milaan.

de ogen te kunnen kijken, dat contact, die interactie ook zonder woorden, heeft op mij als nuchtere Drent een enorme impact gehad.

Het is een ervaring waar ik mijn leven lang op kan teren.’

Fiets Das Lied von der Erde zong Carina Vinke voor het eerst in 2009 met het Crea Orkest, het studentenorkest van de Amsterdamse Universiteit en Hogeschool en dirigent Bas Pollard.

Ze lacht: ‘Ik was net daarvoor van mijn fiets gevallen en nog met een gekneusde kaak ging ik op tournee naar Slovenië en Italië.’ Nu is ze net terug van drie uitvoeringen met het door Riccardo Chailly opgerichte LaVerdi Orkest uit Milaan, onder leiding van de Chinees-Amerikaanse dirigente Xian Zhang. ‘Ze zat in de zaal bij een uitvoering van Das Lied von der Erde met het Nationaal Jeugdorkest. Ik kreeg een slechte recensie maar Zhang nodigde me uit voor concerten en sindsdien hebben we vaak samengewerkt. Zo zie je maar dat de perceptie van muziek iets heel persoonlijks is.’

Vergezichten En net zoals voor Mahler, is ook voor Carina Vinke de natuur een onuitputtelijke inspiratiebron, al is het Drentse platteland waar ze

woont, bepaald niet te vergelijken met het berglandschap waarin Mahler en ook Richard Strauss zo vaak vertoefden. Carina: ‘Als je de avondschemer in de dalen hebt meegemaakt en hebt gezien hoe de zon speelt met de vergezichten van wolken en bergtoppen, dan begrijp je hun muziek beter. En ook al zijn er hier in Erica geen bergen, het gevoel van die verbinding met iets dat groter is dan jezelf is hetzelfde. De muziek van Mahler en Strauss vraagt om ruimte en een gedragenheid.’ ’De inspiratie haal ik uit de stilte en uit de natuur, als je alleen wordt omringd door bomen, zon, schaduw en wind, geen mensen. Het is zo heerlijk om naar buiten te kunnen lopen, met je blote voeten in de dauw. Dat gevoel helpt me ook in de concertzaal, waar je als zangeres in deze muziek bigger than life moet zijn, maar ondertussen ben je ook maar gewoon een mens, een vrouw, een moeder. De muziek gaat niet over je eigen problemen of je eigen gevoelens.’ ’De sfeer treffen is niet gemakkelijk, maar als het lukt wel heel intens. Het gevoel van verbinding helpt daarbij en het is heel mooi om dat te mogen delen met het publiek. Dat raakt me elke keer weer enorm.’

Op 9 september zingt Carina Vinke, met Eric Schoones aan de piano, liederen van Mahler, Strauss en Wagner in Nuland.

www.bosloftfresco.nl

Eind oktober tijdens Cervantino International Festival Das Lied von der Erde met OSUG orkest o.l.v. Roberto Beltran-Zavala in Guanajuato Mexico en Mahlers Symphonie der Tausend, met het Philips Symfonie Orkest en diverse koren, o.l.v. Jules van Hessen, op 26 en 30 november, en 8 en 9 december, in Utrecht, Amsterdam en Eindhoven.

www.philipssymfonieorkest.nl

C 26

Fotografie

Medemenselijkheid, een stille kracht in beeld gevangen De Stand van het Land Tekst Ivonne de Thouars / Stand van het Land

Paul Breuker, Waiting in Vain De fotografen die aan de krant meewerkten, hebben journalist en documentairemaker Sinan Can, die in 2016 de eretitel Journalist van de Vrede ontving, gevraagd om beelden te selecteren en de inleiding van de krant te schrijven.

Vasthouden aan hoop Sinan Can koos de term Medemenselijkheid als thema voor zijn selectie. “Ik ben opgegroeid in een harmonieuze wijk in Nijmegen waar hoogopgeleid, laagopgeleid, allochtoon, autochtoon, arbeiders en lesbische of homostellen vredig

naast elkaar leven. Als er harmonie is, is iedereen gelukkig en dat wens ik alle mensen toe. Ik geloof heel erg in de wijk, in buurtcentra, wijkbibliotheken en onderling contact. Dat zorgt voor verbinding en saamhorigheid. Door privatisering en schaalvergroting wordt daar steeds meer op bezuinigd en je ziet de bitterheid toenemen. Laten we vasthouden aan hoop. Ik reis als journalist de hele wereld door en zie in Nederland veel dingen waar ik heel blij van word. Solidariteit en saamhorigheid, dat zijn onze belangrijkste waardes. Een stille kracht die niet altijd zichtbaar is, maar door

de fotografen in de Stand van het Land in beeld is gevangen.�

In het platform DuPho-GKf hebben fotografen zich verzameld die staan voor sociaal engagement, wat terug te zien is in Stand van het Land. De krant werd verspreid in een oplage van 10.000 exemplaren en verstuurd naar politieke partijen en maatschappelijke organisaties. Tevens is de krant gratis te verkrijgen op diverse plaatsen in het land bij onder meer bibliotheken, gemeentehuizen en fotomanifestaties.

Fotografie

C 27

Trouw bezoek (links) Fotograaf Paul Breuker is een van de initiatiefnemers van Stand van het Land. Uit zijn kunstzinnige oeuvre selecteerde Sanin Can de foto Waiting in Vain. Op de foto zien we de ongeneeslijk zieke architect Henk Wouda uit Meppel. Samen met zijn gezin heeft hij zijn uitvaart geregisseerd.

Vrienden dragen zijn kist naar de kerk, de muziek is bepaald, de rouwkaart vormgegeven. Paul Breuker komt een foto maken op het moment dat de steigerhouten doodskist wordt gebracht. “Hier moet je zijn”, roept Wouda vrolijk naar de bezorgers. “Zij schrokken omdat ze meestal de kist pas brengen als degene die erin moet al is overleden”, herinnert Breuker zich.

“Tegelijk kwam als een soort cadeautje voor mijn foto ook mevrouw Kuiers uit Staphorst op bezoek in haar dagelijkse klederdracht. Zij werkte 38 jaar voor de familie Wouda en bezocht trouw elke vrijdag de zieke Henk.”

In het platform DuPho-GKf hebben fotografen zich verzameld die staan voor sociaal engagement, wat terug te zien is in de krant Stand van het Land.

Marco van Middelkoop, Dansland

Alles mag (boven) Dansland is de titel van een aantal foto’s van fotograaf Marco van Middelkoop. Dankzij internationaal doorgebroken DJ’s en de diversiteit en populariteit van de Nederlandse feesten heeft Nederland zich ontwikkeld tot een belangrijke voortrekker van de internationale dance scene. Het aantal dance feesten in Nederland is sinds 2001 verdubbeld en stijgt nog elk jaar. In de zomer gaat er geen week voorbij zonder dat er ergens in het land een of meerdere festivals of dance feesten worden gehouden waarbij iedereen welkom is en niets hoeft maar alles mag.

Wij fietsen (rechts) De foto van het Syrische echtpaar Bilal in de Stand van het Land komt uit het portfolio van Bernadet de Prins. Zij heeft een serie gemaakt over de gevluchte familie met zes kinderen. Met hulp van vrijwilligers en VluchtelingenWerk begint hun leven in een nieuw land, inclusief Koningsdag en fietsles. Vader doet hard zijn best om te leren fietsen, tot grote hilariteit van zijn vrouw. Binnen wacht de thee uit een Syrische theepot, het enige stuk huisraad dat het bombardement van hun huis in Aleppo heeft overleefd.

Bernadet de Prins, Tussen hoop en vrees

C 28

Ballet

Het Nationale Ballet toont drie gezichten van Dmitri Sjostakovitsj

De politieke dreiging is nog altijd voelbaar…

Tekst: Lenka Boswijk Foto’s: Het Nationale Ballet / Petrovsky & Ramone.

Fascinerend is de Shostakovich Trilogy die binnenkort in première zal gaan bij Het Nationale Ballet in Amsterdam.

De trilogie werd in 2013 door de befaamde choreograaf Alexei Ratmansky gecreëerd voor het American Ballet Theatre. Het intens persoonlijk eerbetoon aan één van Ruslands grootste componisten ging in première in New York en werd onthaald als een meesterwerk.

De Russische choreograaf verkent in het drieluik de complexe relatie met zijn geboorteland, waarbij hij zich liet inspireren door het leven van zijn favoriete componist: Dmitri Sjostakovitsj. Het standaardbeeld van Sjostakovitsj is dat van de gekwelde, verkapt dissidente kunstenaar, die leed onder het Sovjetbewind. Maar de voormalig artistiek directeur van het Bolsjoi Theater en vaste choreograaf van het American Ballet Theatre poogt door muziekstukken uit drie verschillende fases van Sjostakovitsj’ leven te gebruiken een meer evenwichtig beeld van de persoonlijkheid van de componist te schetsen.

In het eerste stuk van het drieluik, Symphony #9, weet Ratmansky de dansers met solo’s, duetten en ensemblewerk uit te dagen de onderhuidse spanning en angst die aan de lichte muziek ten grondslag liggen tot uitdrukking te laten brengen.

Sjostakovitsj componeerde de muziek voor de over-

winning van het Rode Leger op de Duitse troepen.

De oorlogssymfonie verraadt echter een diep gevoel van tragedie en de partijtop beschouwde het werk dan ook als een provocatie tegen het regime.

Het tweede deel, Chamber Symphony, heeft een meer verhalend karakter. De gekwelde componist onder de heerschappij van Stalin wordt door de dansers tot leven geroepen. Een mannelijke solist danst met drie vrouwen, die hem af en toe hoop geven in de vorm van een uitgestrekte hand en speelse aanrakingen. Het blijkt tevergeefs, de danser blijft eenzaam achter…

Hoe anders is het speelse en levendige Piano Concerto #1, waarin Ratmansky teruggrijpt op de eerste periode in het oeuvre van de componist, die wordt gekenmerkt door een rijke fantasie en experimenten. We zien de hoop en het geloof in de toekomst

van de Sovjet-Unie die de Russen in de jaren ’30 nog ervaarden, maar ook de dreiging die hen toen al boven het hoofd hing. Rode Sovjet-pictogrammen als hamers en een vliegtuig worden opgehangen voor twee onheilspellende donkere driehoeken.

Door in elk van de drie delen vier of vijf solisten met daarachter een gemengd corps de ballet te laten zien maakt Ratmansky van de trilogie toch een eenheid. Het abstracte decorontwerp van George Tsypin en de kostuums van ‘de koning van het lycra’ Keso Dekker volgen de stijl van het socialistisch-realisme, de opgelegde officiële kunststroming van de Sovjet-Unie. Tegen deze achtergrond die de goedkeuring van de partijtop wellicht nog zou wegdragen, wordt het werk van twee revolutionaire kunstenaars samengebracht. De permanente dreiging die Sjostakovitsj tijdens zijn carrière ervaren moet hebben is voor eenieder voelbaar.

Ballet

Speeldata:

Shostakovich Trilogy – 17 t/m 30 juni bij Nationale Opera & Ballet Première 17 juni 20.15 uur Kaarten: €16 - € 61 www.operaballet.nl Shostakovich Trilogy is onderdeel van het Holland Festival, Internationaal festival van de Podiumkunsten, Amsterdam 3 – 25 juni Zie voor meer info: www.hollandfestival.nl

Voor Het Nationale Ballet is het een grote eer dat de veelgevraagde Ratmansky de Europese première van zijn trilogie aan het gezelschap gunt. Het Nationale Ballet werkte al eerder samen met de choreograaf toen hij in 2010 exclusief voor Het Nationale Ballet een nieuwe versie van het klassiek-romantische ballet Don Quichot maakte. In seizoen 2011-2012 maakte Ratmansky voor Het Nationale Ballet Souvenir d’un lieu cher en in 2014 ging zijn Firebird in première in coproductie met het American Ballet Theatre. Volgend theaterseizoen, 2017-2018, zal Het Nationale Ballet opnieuw Ratmansky’s versie van Don Quichot vertonen.

C 29

C 30

Recycling

NIET WEGGOOIEN!

Maak er kunst van....

Tekst: Frans van der Beek

Het is een oogstrelend aspect van de circulaire economie die tegenwoordig zo hartstochtelijk wordt gepropageerd. Rotzooi krijgt een tweede leven dankzij de inspiratie en het talent van kunstenaars. Op de Wereldhavendagen in Rotterdam werden daar vorig jaar al diverse voorbeelden aangedragen met het project RO’CYCLE. In een futuristisch paviljoen werd een kleed geëxposeerd dat was gemaakt van vissenhuiden. Of een lamp die brandt op energie die door bacteriën wordt geleverd, en eetstokjes van oceaanplastic. De grenzeloze creativiteit werd ook nog aangezwengeld in het pimpstation, waar Rotterdammers hun oude schemerlamp, afgetrapte schoenen of roestige fiets konden aanbieden voor een artistiek tweede leven.

Foto: bikefurniture.com Rotterdam lijkt sowieso het centrum van afvalkunst, want stadsdichter Jules Deelder verzamelt ook alles wat een ander wegsmijt en sorteert het op kleur om er net zo lang mee te klooien tot er iets nieuws uit ontstaat. Zijn stadgenoot Guus van Vugt doorkruist met een winkelwagentje de havenstad van rommelmarkt tot de speciale adresjes, waar hij allerlei troep krijgt aangeboden, vooral metaal. Van die schroeven, radars, oude kompassen en zelf computermoederborden en onderdelen van scheepsmotoren

maakt hij constructies die als kunst de tand des tijds weer kunnen doorstaan.

Waddenuitje Afvalkunst is niet alleen voorbehouden aan kunstenaars. Ook dagjesmensen kunnen die vreugde smaken als ze een Waddenuitje maken naar Terschelling. Eerst naar Harlingen om vervolgens aan boord van de sneldienst te stappen. De fietsen staan bij aankomst klaar om naar het Noordzeestrand te

vertrekken. Daar brengt een platte kar met paarden plus een strandjutter je langs de vloedlijn om al het aangespoelde afval te verzamelen. Na de lunch gaan de deelnemers met de afvalberg aan de slag en maken er iets moois van. Nog even genieten van het eiland en dan weer terug naar de kust. Het uitje kost 110 euro, maar het kunstwerk is natuurlijk voor de maker van onschatbare waarde.

De website steigerhout-recycling.nl presenteert een

Recycling

C 31

Foto: Dierplastieken Ji-Jong-Ho

aantal kunstenaars die op heel originele wijze afgedankte troep verheffen tot een kunstobject. Mati Karmin uit Estland spoort oude zeemijnen en ander oorlogsschroot op en maakt er kinderwagens of ligbaden van. Wel een gek idee om jezelf te schrobben in een attribuut dat was bedoeld om te vernietigen, maar het zal wel wennen. Op de site staan trouwens ook 3D voorbeelden van hoe je meubels kunt maken van pallets.

Dierplastieken Op bikefurniture.com zie je hoe er van oude fietswielen loveseats en barkrukken worden gemaakt.

De inventiviteit is grenzeloos. En als je wilt weten hoe je van geperst karton reusachtige dierenfiguren kunt maken ben je bij de Japanse kunstenares Yuki Matsoka aan het goede adres. Ook de Koreaan Ji-Jong-Ho maakt dierplastieken, maar dan van autobanden. Reken bij een bestelling van een gorilla of een hamerhaai op een levertijd van drie maanden en maak 50.000 euro over, maar dan heb je volstrekt unieke rubberkunst.

Foto: Jules Deelder

Dichterbij huis ergert kunstenaar Merijn Tinga (44) zich aan de plasticsoep in de Rijn. Dezer dagen stapt hij in het Zwitserse GraubĂźnden op zijn surfplank, gemaakt van plastic afval om iedere dag zes uur op de Rijn te peddelen en een tocht van 1233 kilometer

te voltooien. Waar hij begint is het water nog zo zuiver dat je het kunt drinken, maar allengs wordt het een riool. Onderweg speurt hij naar plastic en probeert de fabrikanten van het vuilnis te achterhalen. De directie krijgt vervolgens een deurwaarder op bezoek die hen wijst op de morele plicht om een einde aan die vervuiling te maken. Volgens Merijn is dat niet alleen de verantwoordelijkheid van de consument die jaarlijks vijftig miljoen plastic flessen in het milieu achterlaat, maar ook die van de producent. Daarom lanceerde hij een petitie om statiegeld op flesjes te krijgen, die door 75.000 mensen werd getekend. Is die dagelijkse tocht van veertig tot vijftig kilometer van Tinga kunst? Het is conceptuele kunst en ook de kunst om aandacht te vragen voor een probleem dat niet alleen de Rijn, maar ook de oceanen verziekt. De tocht eindig in Rotterdam, het episch centrum van afvalkunst en daarmee is de cirkel weer rond.

Meer over dit onderwerp tref je aan op www.forgerecycling,co.uk/blog2016/02 en http://ongebruikelijkhergebruik.nl/category/objecten/page/15/

C 32

Natuur

Camping BuitenLand

“Creatieve magneet dat mensen en ideeën aantrekt”

Van links naar rechts: Tjitte, Wessel, Martijn, Floortje en Esther.

In het afgelegen Drentse Nieuw-Amsterdam is iets gaande. Burgerlijke (sta)caravans en tenten maken ruimte voor een oude gele schoolbus, een enorme tipi-tent, een omgebouwde zeecontainer en dat is slechts het begin. Het bruist van de creativiteit op de duurzame Camping BuitenLand, waar vijf vrienden, waar onder andere Esther Reijn en Floortje Dessing, nieuw leven gaan inblazen. “Dit wordt een onvergetelijke zomer!”

Tekst: Angelique van Os | Fotografie: Camping BuitenLand

Ze zit druk bellend achter de computer in een klein kantoortje, terwijl partner, Wessel van Dijk, een kop gemberthee voor mijn neus neerzet. De wat rommelige leefkeuken heeft fraai uitzicht op een uitgestrekt weiland. Wessel staart naar buiten. Dit is even andere koek dan het hectische Amsterdam, maar er is genoeg te doen. Een klein team werkt al maanden hard om Camping BuitenLand om te dopen tot een creatieve ontmoetingsplek. Inmiddels schuift de hoogzwangere Esther Reijn aan, terwijl Van Dijk zich buigt over een reserveringssysteem. Het stel runt samen de dagelijkse leiding van BuitenLand, maar de harde kern is groter. De goedlachse Reijn vertelt hoe ze samen met drie andere vrienden en mede-eigenaren, Tjitte Jan Nieuwkoop, Martijn Dubbeldam en programmamaker Floortje Dessing, in het rustige Nieuw-Amsterdam/Zandpol zijn beland. “Wessel en ik hebben een oud pand opgeknapt in Curaçao en daar zeven jaar een bed & breakfast gerund.

Toen we terugkeerden naar thuisfront Amsterdam, kriebelde het weer. We waren toe aan iets groters:

het creëren van ons eigen wereldje, waarbij mensen makkelijk met elkaar in contact kunnen komen. Dit keer in Nederland. Deze plek, wat geen lopend bedrijf meer was, vonden we vrij snel toen we eenmaal wisten waarnaar we op zoek waren. Er is zoveel vrijheid, er is bos, rust, een natuurlijke waterbron en we hebben genoeg ruimte om demontabele huisjes te bouwen.”

Kleurrijke plek Het stel runt het grootschalige project niet alleen, wat prettig is omdat iedereen zijn eigen expertise heeft, vertelt Reijn. “Martijn is aannemer, dus dat is heel handig, Tjit organiseert graag feesten en Floortje is eigenlijk de meest gerenommeerde ondernemer van ons allemaal en heeft een fantastisch netwerk.” Duurzaamheid vormt hierbij de leidraad.

Van de circa 240 kampeerplekken zijn er circa 80 plaatsen gereserveerd voor zelfontworpen en-gebouwde huisjes die ook verhuurd mogen worden.

Dat gebeurt niet alleen in eigen beheer; Reijn roept

juist geïnteresseerden, van architecten tot zelfbouwers op om een bouwplan bij haar in te dienen. Zodoende ontstaat een kleurrijke plek vol verrassende creaties met een groot community gevoel, want de bouwers voelen zich erg betrokken bij de camping.

Geïnteresseerden worden hierbij gevraagd om de huisjes winterproof te maken met goede isolatie en verwarming, maar de belangrijkste voorwaarde is dat het huisje uniek is.

Eigen energie Cameraman en filmmaker Tjitte Jan Nieuwkoop wandelt de keuken binnen en vertelt over de groene filosofie. “We onderzoeken hoe we het beste de verdeling van energie kunnen toepassen die opgewekt wordt door het uitwisselen van zonnepanelen (minigrid). We richten ons op een systeem waarbij we onze eigen energie kunnen opwekken en zoveel mogelijk zelfvoorzienend kunnen zijn. Er zijn veel verschillende opties, dus willen we alles uitpluizen en zijn we op zoek naar vernieuwing. De mensen

Natuur

C 33

‘t Buitenland deelt dezelfde naam met Camping BuitenLand. Op dit duurzame eerstgenoemde kampement staan Mongoolse Yurts en Finse Kota’s centraal. Daarnaast zijn er hottubs, vuurkorven en een tipi-tent en is er van alles te doen rondom de nabijgelegen zorgboerderij.

Voor meer info: ‘t-buitenland.nl die hier naar toe komen denken met ons mee; samen zijn we lekker aan het pionieren.” Wellicht een meerjarenplan dus, hoewel het begin er is met groene stroom van Power Peers, zonneboilers van Solar Zon-techniek op het dak liggen en in de zomer het douchewater en in de winter het restaurant verwarmen. Ook maken de sanitaire voorzieningen gebruik van heat pipes.

Een ander aandachtspunt is verantwoorde en biologische voeding. Zo serveert het restaurant verse, voornamelijk vegetarische gerechten, is het vlees afkomstig van vrij grazende koeien op Drentse natuurgebieden en is er biologisch bier uit Limburg.

Het team gebruikt duurzame verf op basis van water en lijnolie en dit rijtje van duurzame producten en samenwerkingen met bedrijven wordt de komende tijd verder uitgebreid.

Open podium Daarnaast is er veel aandacht voor culturele en kunstzinnige activiteiten, waarbij ook ruimte is voor kwalitatief vermaak voor kinderen. Zo organiseert Nieuwkoop een Pinksterfestival tijdens de opening en komt in juli het reizende (food)festival Convoi de Fête langs. Ook is er een ‘open podium’ waar mensen workshops, cursussen en activiteiten, zoals theater, yoga, massage en lasworkshops aanbieden.

Reijn licht toe: “We hebben zoveel reacties gekre-

gen van mensen die iets willen organiseren, dat we iedereen een kans willen geven en campinggasten zelf kunnen aangeven wat ze leuk vinden.”

Dome dorp Wanneer ik met Wessel van Dijk over het groene terrein struin zijn de eerste lijnen van de eigenzinnige camping zichtbaar. De BuitenBar oogt als grote woonkamer, met uiteenlopende banken en stoelen en een centrale houtkachel. Buiten staan lange tafels opgesteld voor een groot gezamenlijk diner.

De eerste bouwprojecten zijn klaar, zoals de omgebouwde zeecontainer de Wildernis, dat met een industriële uitstraling en fraaie glazen pui uitzicht geeft op het terrein. Een paar velden verderop dwarrelen rookpluimpjes uit twee metershoge witte tipi-tenten en aan de rand van het omringende bos staat de eerste houten Dome. Esther Reijn vertelde eerder: “Er komen circa vijf van deze domes die individueel te huren zijn, maar bij uitstek geschikt zijn voor grotere groepen omdat het een soort dorpje gaat vormen. Bovenin komt een koepel, zodat je vanuit je bed naar de sterren kunt kijken. De dome die er nu staat is een proefconstructie en doorzichtig. Ze gaan hier een trampoline in spannen voor uitzicht op de sterren, een heerlijke hangplek.” Dit idee is bedacht door ‘t BuitenLand, een andere camping met dezelfde naam. “Floortje en ik zijn met hen gaan praten over een mogelijke samenwerking, wat

gelijk klikte. Omdat ze zelf weinig uitbreidingsmogelijkheden hebben en wij het hele jaar open zijn, was het ‘Dome-dorp’ voor beide partijen een mooie aanwinst. Zij gaan het bouwen en wij verhuren het.

De grootste troef moet dan nog komen, de nabijgelegen Zandpolse plas, die openbaar toegankelijk is en gevoed wordt door natuurlijke waterbronnen.

Ideaal voor feestjes en kleinschalige festivals.

Camping BuitenLand is een work in progress, de potentie is echter duidelijk zichtbaar en in de winter moet het een heerlijke verstilde plek zijn waar creatievelingen zich kunnen afzonderen en werken.

Esther Reijn kijkt uit naar het hoogseizoen: “Het wordt een onvergetelijke zomer, op allerlei vlakken.

Alles is voor het eerst, ik verwacht mijn tweede kind en alles wat we organiseren bruist. Het lijkt alsof er hier een magneet is dat mensen en ideeën aantrekt.

Daar sta ik steeds van te kijken. Dat is zo inspirerend, heel bijzonder.”

Voor meer info: buitenland.com

C 34

Agenda

Agenda Beeldend

Tekst: Yvonne Koop Fotografie: W. Stoter, K. Zwaneveld, J. C. v. Zijp, R. Boxem en Erik van ’t Hof

Reynolds schilderde naast portretten (waarmee hij bekendheid verwierf) veel landschappen en stillevens. Vanaf 2000 woonde hij tijdens de zomer in Groningen en in de winter in het Italiaanse Perugia. Daarnaast was hij de oprichter van de kunsttentoonstelling The Discerning Eye waar het werk van niet-erkende kunstenaars onder de aandacht werd gebracht.

Zijn eigen werk kenmerkt zich door een licht handschrift en mooi kleurenpalet in een figuratieve beeldtaal, waarin veel aandacht is voor stofuitdrukking en gevoel. In de prachtige entourage van Museum de Buitenplaats komen deze werken goed tot hun recht. Daarbij valt er ook in de omgeving genoeg te doen en worden er op het buitenpodium regelmatig leuke muziek- en dansactiviteiten georganiseerd.

Zomerexpo 2017

Muziek

Water is een geliefd onderwerp in de beeldende kunst en een toepasselijk thema voor een zomerse expositie in museum de Fundatie in Zwolle. Voor de zesde editie van ZomerExpo lieten maar liefst 1960 kunstenaars zich inspireren door het thema Water en brachten anoniem ruim 3000 kunstwerken naar vijf voorrondes door het hele land. Daaruit werd door een jury een selectie gemaakt. Deze is t/m 20 augustus te zien in het museum zelf en in het nabijgelegen kasteel Het Nijenhuis in Heino/Wijhe. Naast schilderijen worden ook tekeningen, video’s, foto’s, sculpturen en installaties getoond. Het publiek kan hieruit een favoriet kiezen voor de Publieksprijs.

Alle werken van Water ZomerExpo 2017 staan mét toelichting in de kleurrijke catalogus (€ 14,95) en zijn stuk voor stuk te koop. ArtWorlds faciliteert de verkoop, om via de ZomerExpo-traditie kunstenaars in hun veelzijdige werkzaamheden te kunnen blijven steunen. Een aantrekkelijk publieksprogramma begeleidt de tentoonstelling, met onder meer Tref de kunstenaar op zaal en rondleidingen.

Overigens omvat ook de vaste Fundatie-collectie vele waterwerken: poëtische landschappen van Jan Voerman, onderwaterwerelden van Gerrit Willem Dijsselhof, woeste impressies van Jan Cremer en transparante portretten van Paul Citroen. En wie daarna nog geen genoeg heeft van water, kan een bezoek brengen aan de Zwolse binnenstad, een van de fraaie Hanzesteden aan de IJssel.

Museum de Buitenplaats Voormalig Rijksmuseum-directeur Wim Pijbes is er niet voor niets neergestreken. Voor wie het rumoer van het drukke dagelijkse (stads) leven wil ontvluchten is Museum de Buitenplaats in Eelde een oase van rust. Waarbij niet alleen het genieten van kunst maar ook van de omringende natuur een grote rol speelt. Een zomerse expositie gewijd aan de Engelse kunstenaar Michael Reynolds (1933-2008) past hier dan ook perfect.

Noorderzon De alweer 27e editie van het Noorderzon Performing Arts Festival in Groningen vindt ook dit jaar weer plaats in de laatste twee weken van augustus. Van donderdag 17 tot en met zondag 27 augustus kun je in het Noorderplantsoen en op vele locaties in de stad genieten van een internationaal kunstenfestival met spannende hedendaagse podiumkunsten uit alle delen van de wereld.

Het 11-daagse festival trekt jaarlijks 135.000 bezoekers die samen circa 50.000 kaartjes kopen voor zowel kinderactiviteiten als internationale (co-) producties. Middelpunt vormt het gratis toegankelijke Dokpodium waarop onder meer een uitgebreid muziekprogramma is gepland. Met de theatrale ‘baroque pop’ van het Amerikaanse Foxygen, de broeierige en meeslepende soundscapes van het Nederlands/ Noorse Klangstof, de intelligente electro van Holy Fuck (Canada), de melancholische knipoog naar de sixties van Allah-Las (VS), de wervelwind van ritmische soul, funk en R&B door Tank and the Bangas (VS) en de onbetwiste koning van de bubu: Janka Nabay & the Bubu Gang (Sierra Leone/VS). Ook Reykjavíkurdætur (IJsland), Parcels (Australië), Parker Millsap (VS), Courtney Marie Andrews (VS) en No BS! Brass Band (VS) zijn sowieso van de partij.

Agenda

C 35

Theater

Grachtenfestival Van een heel ander muzikaal kaliber is het Grachtenfestival, hĂŠt podium voor jonge musici van over de hele wereld. Tijdens dit grootste klassieke-muziekfestival van Nederland trakteren zij jong en oud op unieke concerten. Tien dagen lang wervelend klassiek door heel Amsterdam. De 20e editie vindt van 11 tot en met 20 augustus plaats. Het thema van 2017 is ‘In Stijl’.

Onderdeel van het festival is de GrachtenfestivalPrijs die ieder jaar wordt uitgereikt aan een jonge musicus die uitblinkt in zijn vakgebied en is opgevallen door een uitzonderlijke prestatie. Genomineerd hiervoor zijn violiste Elise Besemer, celliste Ella van Poucke en bariton Michael Wilmering. De prijs wordt uitgereikt op woensdag 16 augustus tijdens de ‘Avond van de GrachtenfestivalPrijs’ in de Wintertuin van Hotel Krasnapolsky. De genomineerden treden niet alleen deze avond op, maar ook op een van de andere dagen van het festival zodat iedere bezoeker de kans krijgt ze te ‘beoordelen’ op hun muzikale kwaliteiten.

Festival

Het Pauperparadijs Ook in Drenthe, en vorig jaar al een grote hit: de theatervoorstelling Het Pauperparadijs, naar de bekende bestseller van Suzanna Jansen. Deze vindt plaats in de open lucht, op een bijzondere locatie: het Gevangenismuseum in Veenhuizen. Met in de hoofdrollen onder meer Dragan Bakema, Paul Kooij en Steyn de Leeuwe.

De voorstelling vertelt een van de meest dramatische, verborgen verhalen uit de Nederlandse historie en wordt gespeeld op de locatie waar de geschiedenis daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Het verhaal is niet alleen historisch accuraat, maar tegelijkertijd uiterst actueel.

Na het lezen van het boek raakte theatermaker Tom de Ket diep onder de indruk van de familiegeschiedenis. Samen met Suzanna besloot hij het boek om te zetten in een theatervoorstelling waarin Teunis centraal staat en die vorig jaar 40.000 bezoekers trok. Reden om dit jaar een nieuwe serie voorstellingen te plannen, te zien t/m 6 augustus.

Taribush Kuna Het klinkt als een exotische lekkernij, maar Taribush Kuna is een festival in het Drentse Nationaal Park Dwingelderveld dat je van 27 tot en met 30 juli omspoeld als een warm bad. Met uiteenlopende activiteiten op het gebied van kunst, creativiteit en natuur voor elk wat wils waaruit het nog moeilijk kiezen wordt. Wellicht daarom toch maar enkele overnachtingen erbij boeken?

Een greep uit de vele activiteiten: naast heel veel (relaxte) muziek en overheerlijk (biologisch) eten en drinken ook (hou je vast đ&#x;˜‰): art to take, blotevoetenpad, boomknuffelen, circustheater, eigenwijze potloden, electro poĂŤzie, goud zoeken, haircut sessions, intuĂŻtieve ontwikkeling, klankmassage, kreakracht, labyrinth, literair moordspel, meditatie, mobiele speeltuin voor volwassenen, mondharp spelen, onzichtbare wezens tekenen, optocht der muzen, post op pootjes, rumbatomba, slow motion film, spiraalpad, theatervoorstellingen, trommelen en percussie, vertelkring, voetreflexmassage, vuurshow, wichelroedelopen, workshops in onder meer smeden, zingen vanuit je hart, zwaardvechten en nog heel veel meer!

De Parade Een rondreizend theaterspektakel, zo is de Parade het beste te omschrijven. Ieder jaar trekt een bonte stoet artiesten langs de vier grote steden, om daar stuk voor stuk met daverend applaus te worden ontvangen. Op de Parade spelen zo’n zestig theater-, dans-, mime- en muziekvoorstellingen in de theatertenten. Het merendeel is speciaal voor het festival gemaakt en alleen op de Parade te zien. Iedere dag staan er verschillende voorstellingen op de planken. Deze duren gemiddeld zo’n 30 minuten, waardoor je er makkelijk twee, drie of zelfs vier kan zien op een avond.

De tournee start in het Museumpark in Rotterdam en gaat via het Westbroekpark in Den Haag door naar het Moreelsepark in Utrecht. Traditiegetrouw wordt eind augustus afgesloten in het Martin Luther Kingpark in Amsterdam. Naast de avondvoorstellingen is er iedere dag een uitgebreide KinderParade met theater, muziek en workshops. Iedere avond spelen er twee live-bands, in Hotel VilĂŠ en Katrina (in Rotterdam in CafĂŠ Correct) die gratis toegankelijk zijn. Kaartjes koop je online of op het Paradeterrein.

va n d e m a k e r s va n O C E A N S

“SPECTACULAIRE NATUURBEELDEN.”

«««« - HET PAROOL -

“PRACHTIGE BEELDEN OVER DE GESCHIEDENIS VAN DE EUROPESE WILDERNIS”

«««« - AD -

met de stem van

Jacques Perrin VA N A F A P R I L O V E R A L V E R K R I J G B A A R O P D V D E N B L U - R AY 8793_ADV KVDA_LES SAISONS(209x290)_DEF.indd 2

20-02-17 09:39