Krant van de Aarde 3-2021 + LEEF! Bijlage

Natuur / Cultuur / Voeding / Gezondheid / Transitie / Mode / Vrije tijd

LEEF!

thema

gezond

heid

Lifestyle katern | zomer 2021

GEZOND

RECEPT

BEWEG

Naan gerooste brood met ca shewpas rde blo emkool ta, en mang osalsa

De kra ING Boodsccht van wandele happen n op blote

voeten

Laatste IN loodjes van de SPIRATIE Influencer met groe lockdown ne vinge rs

BIJLAGE

NATUUR

8

A Perfect Planet: De BBC Natuurserie MAGAZINE MAGAZIN DEMETERMAGAZINE.NL

Jaargang 6 nr. 2 / zomer 2021

NATUUR

ONDERWIJS

Trekvogel lepelaar voelt 10 zich thuis in ons land 30 BOEKEN BEWEGING

Boodschappen op blote L7 voeten WEER

Blijf gezond en zorg voor elkaar!

Achter de wolken schijnt de zon.

INSPIRATIE

De laatste loodjes van de L9 lockdown

Vrije L16 Hogeschool WIJN

Wijnen met DemeterD5 keurmerk

INHOUD

Nieuws 6-7 | Natuur 8-11 | Inspiratie 12-15 Fotowedstrijd 16-17 | Cultuur 18 | Transitie 20 | Opinie en debat 22-25 | Mode 27 | Agenda 28 | Boeken 30 | Colofon 31

Wijnen met Demeter-keurmerk Red de boerenlandvogels Verschil tussen Biologisch en Demeter Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding

ZUIVEL D8

Proef de natuur, red de boerenlandvogels

JAARGANG 16, 2021-3, ZOMER

Abonneeservice: info@fbw-abonneeservice.nl Uitgave van de stichting Dag van de Aarde Losse nrs € 3,95 | Abonnementen € 20,Volg: @KrantvandeAarde | krantvandeaarde.nl

Voor de natuurlijke verzorging van uw kwetsbare huid

Dermagiq Skin, Hand en Body Wash Alle producten van Dermagiq zijn op basis honing. Ontwikkeld op de Universiteit van Wageningen en onderzocht in verschillende dermatologie centra die gespecialiseerd zijn in behandeling van huidaandoeningen.

Dermagiq Skin is speciaal geschikt voor volwassenen en kinderen, vanaf babyleeft ijd, met eczeem en wondjes o.a. door krabben bij eczeem.

Samen met Dermagiq Hand en Dermagiq Body Wash, ook op basis van honing, heeft u een complete en natuurlijke verzorging voor uw gevoelige huid.

Onze Dermagiq producten zijn nu ook verkrijgbaar bij Etos.

Voor informatie, ook over andere producten in de Dermagiq lijn, kijk op:

www.dermagiq.nl - www.emonta.nl/dermagiq

Verzorging met de kracht van de natuur.

www.dermagiq.nl

Redactioneel

3

Gedragsverandering De lockdown heeft veel gevolgen gehad voor het gedrag van mensen. Thuiswerken was het devies, videoconferencing en minder reizen. De files verdwenen en er werd ook minder gevlogen. Ook in de vrije tijd was in teamverband- of binnen sporten niet toegestaan. Doordat de ijsbaan waar ik schaatsles geef door de gemeente werd gezien als een buitenbaan met een dak, in plaats van een binnenbaan, konden de kinderen gelukkig doorgaan met hun sport. Andere ijsbanen moesten echter maanden lang dicht. Evenals vele sporthallen en sportscholen.

Ook het voedingspatroon is veranderd tijdens corona. Restaurants en cafés sloten hun deuren.We zijn ook meer thuis gaan koken en velen menen gezonder te zijn gaan eten sinds corona. Thuisbezorgservices draaiden overuren en het is mooi om te zien dat biologische en biodynamische producten aan populariteit lijken te hebben gewonnen. De biologische speciaalzaken lijken als winnaars uit de lockdownperiode te zijn gekomen. Ook winkels met vitamine- en voedingssupplementen werden meer bezocht.

Uit onderzoek blijkt dat velen meer stress hebben ervaren sinds corona ons land trof. Angst en stress vergen veel energie van je hersenen en je lichaam omdat je systeem in opperste paraatheid is. Veel mensen denken dat meer of langere lockdowns ten koste zijn gegaan van de gezondheid. Aan de andere kant zijn ook veel mensen begonnen met wandelen, joggen, skeeleren of fietsen. Gezonde ontspannen activiteiten in de buitenlucht, vaak in de natuur hetgeen bewezen stressverlagend is.

Versoepelingen, zoals het openen van de sportscholen en restaurants lijken een stap in de goede richting. Ik gun echter oprecht iedereen die het afgelopen jaar naar buiten is gegaan om te bewegen en gezonder is gaan eten een blijvende gedragsverandering.

Veel leesplezier en een fijne zomer!

Albert Poutsma, voorzitter stichting Dag van de Aarde

Wil jij comfortabel, gezond en energiezuinig wonen?

Kies voor een schone, drogere kruipruimte en een warmere vloer met TONZON Onafhankelijk onderzoek laat zien dat het TONZON Vloerisolatiesysteem met thermoskussens en bodemfolie het milieu het minste belast. Meer dan 40 jaar praktijkervaring laat zien dat dit ook de meest effectieve vloerisolatie is. TONZON beperkt niet alleen het warmteverlies door de vloer maar beïnvloedt het totale energieverbruik van een woning.

Theemuts woningen niet energiezuinig Veel bestaande woningen hebben nog geen goede vloerisolatie. Deze zijn geïsoleerd volgens het theemutsprincipe.

Dit betekent een grotere kans op schimmel bij de vloer en meer huisstofmijten die onder andere astma veroorzaken.

Daarnaast blijken deze woningen niet zo energiezuinig zoals vooraf berekend. De koude vloer voelt niet comfortabel waardoor men de thermostaat automatisch wat hoger zet. Hierdoor verbruikt men meer energie dan de bedoeling was. Voor deze woningen is een inhaalslag voor vloerisolatie dringend gewenst. Daarmee worden vochtproblemen opgelost en worden de woningen ook een stuk comfortabeler, gezonder en energiezuiniger.

sinds 1980 tonzon.nl info@tonzon.nl +31 (0)53-433 23 91

Routekaart Na-isolatie: voorkom vochtproblemen TKI Urban Energy heeft een routekaart gemaakt voor het isoleren van bestaande woningen op de juiste volgorde: ‘Bij het aanbrengen van isolatie heeft een aanpak waarbij alle bouwdelen worden verbeterd de voorkeur. Bij een stapsgewijze aanpak heeft het in verband met het risico op schimmel en huisstofmijt de voorkeur om te starten met de vloer, vervolgens de gevel en dan het dak. Wanneer de vloer als laatste wordt geïsoleerd zullen vocht en schimmels zich daar concentreren aangezien de vloer dan de koudste (en vochtigste) plek is.’ ~ Routekaart Na-isolatie van TKI Urban Energy

Scan de QR-code

Inhoud

5

Jaargang 16 | nr. 3 | zomer 2021

IN DEZE KRANT 3 Redactioneel 6 Nieuws op z’n Frans Natuur 9 A Perfect Planet: nieuwe BBC serie 10 Trekvogel lepelaar voelt zich thuis in ons land 12 Inspiratie Op de bres voor een traditionele geneeskunde van 60.000 jaar oud 16 Fotowedstrijd Cultuur 18 Hoe zet je zand naar je hand? Cirkels voor heel even

L1-L20 Bijlage LEEF! D1-D12 Demeter Magazine

18 20 22

22

23 24 27 28 30 31

28

9

Transitie Hallo Aarde!

Opinie en debat Corona en de Tweede Wereldoorlog: Chemie versus biologisch Florijn blijkt milieuvriendelijk Belt and road: A trade tsunami in the making Mode Een duurzame garderobe? Doe de check!

Agenda Boeken Colofon

6

Nieuws op z´n Frans

Frans van der Beek volgt de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid op de voet. Hij ergert zich aan de wijze waarop we van de Aarde lenen en weigeren om terug te betalen. En is blij met initiatieven die het welzijn van de planeet bevorderen. Frans geeft een rode kaart aan iedereen die het milieu en de natuur vernietigt en prijst met een groene kaart alle inspanningen die het leefklimaat bevorderen of herstellen.

Suggesties zijn welkom op fhjvanderbeek@gmail.com.

MOESTUIN IN DE LIFT

Zelf tomaten, wortels of komkommers verbouwen wordt almaar populairder. De vraag naar informatie, tips en cursussen over moestuinieren is de afgelopen weken bij IVN Natuureducatie flink toegenomen. De online Natuuracademie wordt dagelijks bezocht door honderden Nederlanders. Goed nieuws, want wie zijn eigen groente verbouwt, komt dichter bij de natuur.

De moestuincampagne van Albert Heijn heeft meegeholpen aan het enthousiasme. Consumenten zien hierdoor het belang in van biodiversiteit. Je hebt nu bijvoorbeeld de sperzieboon en wilde marjolein samen. Ze zijn ‘maatjes’. De wilde marjolein krijgt roze bloempjes waarin veel nectar zit. Daar komen honingbijen, wilde bijen en hommels op af, wat weer fijn is voor de bestuiving van de sperzieboon.

Het mooie van moestuinieren is dat iedereen het in principe kan en het geeft een extra dimensie aan gezond eten.

MUZIEKWERELD VERGROENT

Het bewustzijn over duurzaamheid bij festivals en zalen groeit. In Nederland werkt het DGTL-festival bijvoorbeeld hard aan duurzaamheid, hoewel het internationaal georiënteerde festival wel weer veel buitenlandse bezoekers trekt, die met het vliegtuig komen. Dieselgeneratoren worden soms vervangen door groene stroomoplossingen, met zonnepanelen, windturbines en batterijen. En een statiegeldsysteem voor bekers zorgt voor minder afval. Ook de platenlabels, die produceren en muziek uitgeven, willen hun steentje bijdragen aan duurzaamheid, hoe klein hun aandeel in de totale CO2-soep ook is. De onafhankelijke labels Beggars Group en Ninja Tunes willen in 2024

respectievelijk eind 2021 klimaatneutraal zijn. Dat doen ze onder andere door milieuvriendelijker vinyl te gebruiken voor de gedrukte platen en minder zakelijk te vliegen.

ACTIE VOOR HONGERIGE BIJEN

Steeds meer bijen leven onder de armoedegrens.

Het lukt ze nauwelijks meer om aan voldoende en gevarieerd voedsel te komen. Daarom hebben The Pollinators besloten hen een handje te helpen door 1500 Voedselbanken voor Bijen te openen door heel het land en een mobiele voedselbank in te zetten. Bijen en andere bestuivende diersoorten kunnen alle hulp gebruiken. Onderzoek toont overtuigend aan dat ze sterk in aantal afnemen.

Dat is zorgwekkend, wat ze zijn hard nodig voor een gezonde natuur met voldoende biodiversiteit.

Mensen kunnen ook niet zonder bestuivers: 70% van de gewassen die we eten is afhankelijk van bestuiving door bijen of andere insecten. Oorzaken voor de massale insectensterfte: onvoldoende gevarieerde voedselbronnen door verstedelijking, monocultuur in de landbouw en het gebruik van pesticiden. De voedselbanken voor bijen worden gerund door particulieren. De Bijenstichting en Stichting Bijenvrienden roepen heel Nederland op om te zaaien voor bijen met de campagne ‘Voer de bij bij’.

DOLFIJNEN GAAN VERKASSEN

Eerlijk gezegd weet ik niet of dit artikeltje onder rood of groen hoort. Groen omdat de lobby tegen het Dolfinarium heeft haar zin gekregen. Het Dolfinarium verandert zijn opzet en moet daarvoor ruimte maken. Dat is fijn voor de dolfijn en de andere dieren in het omstreden amusementspark.

Maar rood kan dit zijn: acht dolfijnen, twee

walrussen en twee zeeleeuwen worden nu aan China verkocht. Nu maar hopen dat het daar met de dierenrechten beter is gesteld dan met de mensenrechten. Dat valt zeer te betwijfelen in een land waar hond op het menu staat en men het niet zo nauw neemt met dierenwelzijn. Tenzij de ambassadeur van China mij van het tegendeel kan overtuigen. In dat geval: heel misschien groen.

EARTHDAY GROEIT

Earthday.org kondigt aan dat de Dag van de Aarde dit jaar exponentieel is gegroeid qua aandacht en activiteiten. Honderden miljoenen sympathisanten van onze oermoeder lieten op de een of andere manier van zich horen. Ze namen deel aan bomenplantacties, zwerfvuilopruiming en de Great Global Cleanup. Het thema dit jaar was ‘Restore Our Earth’. De aankondiging van ‘Earthday! The Musical!’ op 22 april trok vijf miljoen nieuwsgierigen op internet. Tal van topartiesten zegden hun medewerking toe onder wie Justin Bieber. De trailer is op social media de vinden. In Nederland blijven we nog achter met de viering van deze dag. De belangstelling neemt mondjesmaat toe. Daar moet verandering in komen. Aan de Krant van de Aarde zal het niet liggen. Suggesties voor allerlei initiatieven voor de komende Dag van de Aarde zijn welkom.

Nieuws op z´n Frans

Redacteur Frans van der Beek deelt rode en groene kaarten uit. Groen maakt blij en rood moet anders.

7

Heb je goed of slecht nieuws?

Mail Frans!

redactie@krantvandeaarde.nl

ZAKENTOP BLIJFT VER ACHTER

Reken niet op de top van de zakenwereld als het om verbetering van het milieu gaat. Bureau Hofkes presenteerde tien jaar onderzoek naar de toon aan de top over leiderschap en duurzaamheid. De conclusies in een notendop: 1. De huidige bestuurders gaan de transitie naar een circulaire en inclusieve economie niet waarmaken.

2. Binnen de bestuurskamer praat men steeds vaker over verduurzaming en een circulaire economie, maar het gedrag bleef de afgelopen tien jaar hetzelfde.

3. Slechts 20 tot 25 procent van de huidige bestuurders is intrinsiek gemotiveerd om te verduurzamen.

4. Bij met name organisaties met meer diversiteit in de top, wordt een positievere beweging waargenomen richting meer groen, innovatie en inclusiviteit.

5. De verkiezingsbelofte van politieke partijen om de economie te verduurzamen is kansloos als de bestuurskamers niet meebewegen.

Wat een teleurstellende score!

HOEZO, KOUDE LENTE?

Meteoroloog bij Weeronline Jaco van Wezel praat u even bij over de kille aprilmaand. ‘Het is lang geleden dat de temperatuur in een maand zo ver onder het gemiddelde lag. In maart 2013 was het 3,7 graden kouder dan gebruikelijk. Veel te warme maanden zien we deze eeuw veel vaker. Zo was het in januari 2020 3,1 graad warmer dan normaal en in februari 2020 zelfs 3,9 graden warmer dan gebruikelijk. De grootste afwijking zagen we in december 2015 met een gemiddelde van 5,9

graden boven wat normaal was. Hoewel deze april dus fors kouder was dan gebruikelijk staat hij niet in de top-10 met koudste aprilmaanden sinds 1901, maar op een gedeelde 15e plaats. Recordhouder is 1917 met een gemiddelde apriltemperatuur van slechts 4,6 graden. De laatste decennia is de klimaatnormaal voor april flink omhooggegaan van 8,0 graden in de jaren 80 naar 9,8 graden nu. Sinds 1901 kwam het maar liefst in 42 aprilmaanden niet tot een warme dag in De Bilt en soms gebeurde dat jaren op rij. In de jaren 80 hadden ze van een koude aprilmaand zoals dit jaar lang niet zo vreemd opgekeken als we nu doen.

HET IJSKAPDRAMA

Niet schrikken! In de afgelopen halve eeuw is 28 biljoen ton ijs gesmolten, inclusief de 9000 gigaton aan gletsjers. De zeespiegel is daardoor met 2,7 centimeter gestegen. Ieder jaar verliezen we drie keer het volume aan ijs dat in de Alpen is opgeslagen. Dat weten we dankzij het monitoren door satellieten. In totaal smelt ieder jaar 335 miljoen ton ijs. Daardoor stijgt de zeespiegel jaarlijks een millimeter. Dat lijkt een minieme stijging maar op den duur gaan we kopje onder. Het verdwijnen van de gletsjers is ook desastreus voor de watervoorziening van miljoenen aardbewoners. Daardoor komt de voedselvoorziening in gevaar. Een somber vooruitzicht nu wereldwijd ook grote hongersnoden worden aangekondigd. Het grootste regionale verlies is gemeten In Alaska, Groenland en het zuiden van de Andes. Dit zijn onvoorstelbare aantallen.

SMEERKOET

Meerkoeten gebruiken allerlei soorten zwerfvuil in hun nesten; van ruitenwissers tot zonnebrillen en tegenwoordig ook onze mondkapjes. Bioloog

Auke-Florian Hiemstra wil weten waarom ze dat doen, en wat de gevolgen ervan zijn. En aan dat onderzoek kan iedereen meedoen. Vroeger bouwden deze vogels hun nesten altijd met riet, takjes en waterplanten. Maar in sommige nesten zie je plastic rietjes. Soms wel meer dan 50 stuks per nest. Ook afzetlinten, snoeppapiertjes en het folie om sigarettenpakjes - zelfs cocaïneenvelopjes en telefoonoortjes worden gebruikt.

Mogelijk gebruiken ze het plastic omdat ze niks anders kunnen vinden of omdat het voordelen heeft. Plastic is sterk materiaal en het rot niet. Of dat opweegt tegen de nadelen is de vraag. Kan dat plastic geen kwaad? Bioloog Auke-Florian Hiemstra van Naturalis wil er alles over weten.

En daar heeft hij hulp bij nodig. Samen met het natuurplatform Waarneming.nl heeft hij de website www.meerkoetnest.nl opgezet. Doe je mee?

KIP IK HEB JE

Kippen bij de poten optillen mag niet. De Europese Transportverordening is daar duidelijk in, zo stelt de voorzieningenrechter van het College van Beroep voor het bedrijfsleven.

Minister Carola Schouten van landbouw, natuur en voedselveiligheid moet daarom onderzoeken of drie pluimveebedrijven de wet overtreden.

Wakker Dier had hier in een kort geding om gevraagd. Volgens die stichting worden dagelijks duizenden kippen gevangen door ze bij de poten te pakken. Het is een van de vele voorbeelden uit de bio-industrie waaruit blijkt dat meedogenloos en onnodig wreed met dieren wordt omgegaan.

Compliment voor Wakker Dier om ook de manier waar kippen worden opgetild aan de kaak te stellen. Nu nog controleren en handhaven. Dat is WD wel toevertrouwd.

8

Natuur

Natuur

9

A Perfect Planet: nieuwe BBC-serie Donderdag 6 mei begon de EO met de uitzendingen van de nieuwe BBCnatuurdocumentaireserie ‘A Perfect Planet’ op NPO 1. In vijf delen toont deze indrukwekkende reeks hoe het leven op onze planeet mogelijk is dankzij een uniek evenwicht van de natuurkrachten. Daarbij wordt duidelijk hoe goed dieren zijn aangepast aan de grillen van de natuur. Er wordt ingezoomd op vulkanen, de zon, het weer, oceanen en de invloed van de mens.

Met deze serie wil de EO ook een appèl doen om op een verantwoorde manier met de aarde om te gaan. Peter Drost verzorgt de Nederlandse voice-over.

Tekst en foto’s: EO/BBC

Vulkaan

krijgt 4380 zonne-uren per jaar, maar in verschillende doseringen, afhankelijk van de plaats waar je je bevindt. Deze afwisseling is van invloed op bijna de hele natuur.

in de atmosfeer aan. Maar liefst 80% van al het leven bevindt zich in de oceaan, en voor bijna drie miljard mensen is het de primaire bron van voedsel.

Het weer

Mensen

Zonder vulkanen was er nooit leven op de aarde ontstaan. Ze zijn verantwoordelijk voor onze zeeën en voor een atmosfeer waarin wij kunnen ademen. Vulkanen zijn ook de ‘bouwers’ van onze planeet. Ruim tachtig procent van het aardoppervlak is het resultaat van magma dat na een uitbarsting uit de gesmolten kern van de aarde omhoog is gekomen en daarmee een omgeving heeft gecreëerd voor leven. Dit bouwproces gaat altijd door, want alleen al op het landoppervlak bevinden zich ongeveer vijftienhonderd actieve vulkanen, zoals de Kilauea op Hawaï.

Water is van vitaal belang voor al het leven. Er is meer dan genoeg van op deze wereld, maar het grootste deel is onbruikbaar voor ons. 97% van al het water is zeewater, dat te zout is voor landdieren. Slechts 3% is zoet water en daarvan bestaat het grootste deel uit ijs of het zit onder de grond verstopt.

De zon

Oceanen

Het leven op onze planeet wordt aangedreven door de energie van de zon. Ieder stukje aarde

Oceanen vormen het grootste ecosysteem ter wereld. Ze beslaan twee derde van het aardoppervlak en maken de helft van alle zuurstof

Ons moderne leven is nagenoeg op alle vlakken volledig afhankelijk van energie die wordt gewonnen uit fossiele brandstoffen. Bij de verbranding daarvan komen grote hoeveelheden CO2 vrij, waardoor wij in feite hetzelfde effect op de aarde hebben als een supervulkaan: de mensheid stoot CO2 uit in een tempo dat nog hoger ligt dan tijdens de prehistorische megauitbarstingen die in het verleden bijna al het leven op aarde wegvaagden. Wereldwijd stoot de mens nu honderd keer meer CO2 uit dan alle vulkanen op aarde bij elkaar.

10

Natuur

Trekvogel lepelaar voelt zich thuis in ons land

De lepelaar is een waarlijk unieke vogel in onze contreien. Niet alleen omdat er van de honderden vogelsoorten maar één is die met de letter L begint, maar in andere landen in noordwest Europa broeden ze nauwelijks. De grote witte vogel met de heel herkenbare lange, lepelvormige snavel is getooid met een fraai verenpak een oranjegele borstvlek en een lange, dikke, afhangende kuif. De jeugdige vogels herken je aan hun zwarte vleugeltoppen en vleeskleurige snavel met een oranjegeel uiteinde. De borstvlek ontbreekt. Vliegen doen de lepelaars met gestroomlijnde gestrekte hals. Een prachtige aanblik.

Tekst: Frans van der Beek | Met dank aan Vogelbescherming Nederland

Vogelbescherming Nederland heeft mooie successen geboekt wat de bescherming van deze trekvogel betreft. Rond 1970 waren er nog maar 170 broedparen in ons land, nu zijn dat er ruim 2.500. Lepelaars bevinden zich van februari tot september/oktober in ons land. Via Franse en Spaanse moerassen trekken ze naar winterkwartieren langs de West-Afrikaanse kust. Ze broeden in moerassige gebieden, dichte rietkragen of moeilijk bereikbare bomen en struiken, maar ook op kwelders van eind maart tot en met eind juli. Ze hebben één legsel per jaar van meestal vier eieren die bijna een maand lang worden uitgebroed. Dat doen ze vrijwel overal in gemengde kolonies met reigers, aalscholvers, grauwe ganzen of zilver- en kleine mantelmeeuwen. De eieren komen tegelijk uit.

Jongen zijn na zo’n zeven weken vliegrijp. Er wordt meestal maar één jong groot. Na drie tot vier jaar kunnen ze zelf voor nageslacht zorgen .

De lepelaar heeft een voorkeur voor dynamische natte milieus, vaak op de overgang van zoet naar zout. Ze broeden daar op eilanden, in duinvalleien en op kwelders, en in het binnenland ook in uitgestrekte moerassen met veel waterriet en wisselend, natuurlijk waterpeil. De soort nestelt veelal op de grond in rietvelden of op kwelders maar in toenemende mate ook in struiken en bomen.

Prooidieren

Lepelaars vinden hun voedsel lopend in ondiep water, waar ze hun snavel op typische wijze

heen en weer bewegen, om zo op de tast allerlei prooidieren te vangen. In de lepelvormige snavel is een soort zeefmembraan aanwezig, waarmee hij door een bundeling van zenuwen, over een ultragevoelig eetgereedschap beschikt.

Het voedsel bestaat in het voorjaar vooral uit zoetwaterprooien, zoals stekelbaars en amfibieën, grotere waterinsecten en libellenlarven. Er wordt vooral naar eten gezocht in ondiepe poldersloten, oeverzones en moerassen. In het getijdengebied wordt in voorjaar en zomer ook veel gefoerageerd op zoutwaterprooien.

Garnaal en jonge platvis hebben de voorkeur op het menu.. Het voedselgebied strekt zich uit tot op veertig kilometer van de broedkolonie. In de nazomer verzamelt de soort zich in de grote

Natuur

wateren met een gunstig voedselaanbod en veilige rustplaatsen, zoals Lauwersmeer, IJsselmeerkust, Oostvaardersplassen en het Wadden- en Deltagebied.

Met rust laten

Via de Franse en Spaanse moerassen trekken lepelaars in september en oktober naar de winterkwartieren langs de West-Afrikaanse kust en het gebied ten zuiden van de Sahara. Stapsgewijs trekken de lepelaars naar het zuiden, van moeras naar moeras en leggen per keer een paar honderd kilometer af. De meeste lepelaars uit Nederland overwinteren in de Banc d’Arguin samen met 2,5 miljoen steltlopers. In februari en maart keren ze terug in Nederland.Het is van groot belang dat de lepelaar met rust wordt gelaten. Laten we blij zijn met de toenemende populatie. We zullen nooit meer aantallen bereiken als in de 18e en 19e eeuw toen in de uitgestrekte laagveengebieden van westelijk Nederland tienduizenden broedparen waren. Vooral in de Wollenfoppenpolder, nu een buitenwijk van Rotterdam waren ze zo talrijk dat bakkers uit de stad hun pramen vol laadden met eieren als goedkope basis voor het deeg. In de

Middeleeuwen moeten het er wel honderdduizend zijn geweest. In april verscheen een boek waarin een lepelaar de hoofdrol is toebedeeld. In het boek vertelt Theunis Piersma* het levensverhaal van een lepelaar die Sinagote is genoemd. Het gaat om een vrouwtje van Vlieland met in haar naam het woordje ‘Sina’, de Bretonse naam van het dorp waar ze ieder najaar heen trekt. Dit verhaal gaat over veel meer lepelaars dan alleen Sinagote. Het gaat ook over de connecties tussen lepelaars onderling, de connecties tussen gebieden in Europa en Afrika en tussen mensen die in de gebieden wonen en werken. In een combinatie van lovestory en succesverhaal vertelt Sinagote over het leven van een lepelaar en het belang om bij de bescherming van onze trekvogels verder te kijken, te denken en te doen dan onze landsgrenzen. * Theunis Piersma studeerde biologie in Groningen aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Zijn onderzoek richt zich op verschillende vogels, waaronder de kanoetstrandloper, de grutto en de lepelaar. Hij is als hoogleraar trekvogelecologie verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.

11

“Via de Franse en Spaanse moerassen trekken lepelaars in september en oktober naar de winterkwartieren in Afrika.”

12

Inspiratie

Op de bres voor een traditionele geneeskunde van 60.000 jaar oud

Francesca Panzironi: “Ik had nooit een plan.”

Tekst: Ivo Valkenburg

De Italiaanse onderzoeker Francesca Panzironi wist in Australië de traditionele geneeskunde van de Aboriginals toegankelijk te maken binnen de Westerse medische wereld. En met opmerkelijk resultaat. ”Ik zie hoe mensen in relatief korte tijd genezen, vitaliseren en zich emotioneel beter voelen”, aldus Panzironi die haar bevindingen wetenschappelijk gaat onderbouwen om de overheid, gezondheidszorg en verzekeraars te overtuigen van de positieve effecten. Nog altijd is ze verbaasd waar het leven haar heeft gebracht. “Er was geen plan. Onbewust heeft het leven me gebracht waar ik moest zijn.”

“Van kinds af aan ben ik gefascineerd door inheemse volken. In mijn kinderkamer in het ouderlijk huis in Rome stond een hele serie boeken over dit onderwerp. Toch heb ik het nooit zien aankomen dat ik op een dag zo intensief zou gaan samenwerken met de inheemse bevolking in Australië. Tijdens een stage voor de Verenigde Naties in New York heb ik wel eens gekscherend tegen een Australische collega gezegd dat ik op huwelijksreis zou gaan naar Australië. Die huwelijksreis is er nooit van gekomen. Wel een lange levensreis naar de ziel van Australië.”

Hopi-Indianen

“In Rome ben ik politieke wetenschappen gaan studeren. Mijn focus was gericht op internationaal recht. Mensenrechten hadden mijn warme belangstelling. Het voelde als een droom om als 21-jarige voor mijn studie stage te kunnen lopen bij de Verenigde Naties in New York. Om mensen als de Secretaris-Generaal, Arafat en

andere bekende wereldleiders in de wandelgangen voorbij te zien lopen. Het was een heerlijke mix van mensen vanuit alle culturen. Maar je bleef in de stad. Tussen het beton. Mijn hart wilde ook de relatie met de natuur en de inheemse bevolking in Amerika voelen. Ik nam het vliegtuig naar New Mexico en maakte er kennis met de oorspronkelijke bevolking van Noord-Amerika.

Het voelde aan als thuiskomen. Ik werd voor een paar dagen thuis uitgenodigd bij een Hopi-familie.

De vrouw des huizes voelde dat ik naar iets in het leven op zoek was en vroeg me wat het was.

Ik wist het niet. Ze gaf me alle ruimte om het te ontdekken. We verbleven veel in de natuur en ik woonde enkele ceremonieën bij. Het verrijkte mijn ziel. Alhoewel ik een gelukkige jeugd had, was het net alsof ik ten diepste altijd iets had gemist.”

“Ik wil de wereld kennis laten maken met de vergeten

parels uit de traditie van de Australische Aboriginals” Australië

Na haar terugkeer in Rome, rondde ze haar bachelor studie af met als focus de rechtspositie en soevereiniteit van de oorspronkelijke bevolking in Noord-Amerika. Daarna vervolgde ze haar opleiding met een Master op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Haar interesse bleef altijd op het snijvlak van inheemse culturen en de Westerse samenleving. “Terwijl ik bezig was met het organiseren van een nieuwe stage, viel er een uitnodiging van de Australische ambassade op de deurmat. Ik was het bijna vergeten dat ik een jaar eerder gesolliciteerd had naar een positie om een jaar lang onderzoek te doen aan de Universiteit in Sydney naar de rechtspositie van de Aboriginals in Australië. Ik was als nummer 1 geselecteerd om

Inspiratie

13

dat onderzoek te gaan doen. Die dag veranderde mijn leven. Ik dook een jaar lang intensief in de boeken. Zonder ook maar een Aboriginal te ontmoeten, deed ik intensief theoretisch onderzoek naar de Aboriginalcultuur en de rechtspositie van de Aboriginals in de Australische samenleving.

Het vormde het hoofdthema van mijn onderzoek voor het behalen van mijn Master. Nadat ik was teruggekeerd in Italië, werd ik opnieuw uitgenodigd om naar Sydney te komen. Ditmaal om te promoveren op het vraagstuk hoe Australië de rechten van de oorspronkelijke bevolking het beste kon integreren in het publieke rechtsstelsel.

“De Westerse geneeskunde beschouwt de mens veelal als een ‘consument’ van geneeskundige diensten en producten” Amartya Kumar Sen

“Ik dook opnieuw jarenlang de boeken in en promoveerde zonder enig veldwerk te verrichten.

Puur wetenschappelijk. Alles rationeel en theoretisch gedegen onderbouwd. Er schuilt wat dat betreft een ware onderzoeker in mijn bloed. In die jaren raakte ik gepassioneerd door het werk van de Indiase Nobelprijswinnaar Amartya Kumar Sen. In zijn boek Vrijheid is vooruitgang (Development as Freedom, 1999) betoogt hij dat ontwikkeling/ vooruitgang bestaat uit het opheffen van onvrijheden. Het verruimen van de vrijheid van mensen is doel en middel van ontwikkeling. Dit kan economische en politieke vrijheid zijn, maar ook de toegankelijkheid tot sociale voorzieningen (onderwijs, gezondheidszorg), garantie op openheid van zaken en sociale zekerheid.

Ontwikkeling is meer dan alleen maar de toename van het nationale inkomen. Een goed draaiende economie heeft als doel om burgers een goed leven te laten leiden.”

Vanuit deze gedachtegang ontwikkelde Amartya Kumar Sen de Capability Approach. “Doel is om bij het bepalen van sociaal en politiek beleid de kwaliteit van het leven als uitgangspunt te nemen en niet economische parameters als productie-, groei- en winstcijfers. De kwaliteit van leven laat zich daarbij vertalen als ‘de vrijheid van mensen om te kiezen het leven te leiden dat ze – binnen de grenzen van het redelijke – graag willen leiden.”

In de Capability Approach gaat het om positieve vrijheid, om de vrijheid de dingen te doen die je wilt doen, om je eigen talenten en vermogens te ontwikkelen, om het leven op een waardige manier te leiden. Positieve vrijheid doet beroep op de keuzemogelijkheid en de kansen die mensen hebben. De Capability Approach staat voor een nieuwe humanistische ethiek gebaseerd op het universele recht op vrijheid en geluk.

Ngankari Healers

“Na zeven jaar rondde ik mijn promotieonderzoek af en begon les te geven als docent aan de universiteiten van Sydney en New South Wales.

Daar kreeg ik een publicatie onder ogen over de traditionele geneeskunde wereldwijd en heel specifiek die in Australië. Veel informatie is er bijvoorbeeld over de integratie van de traditionele Chinese geneeskunde in de Australische samenleving. De Aboriginal geneeskunde werd echter volledig onbesproken gelaten. Het was de tijd om het veld in te gaan.

Ik moest gaan onderzoeken hoe het was gesteld met de traditionele geneeskunde in Australië en wilde onderzoeken op welke wijze deze zou kunnen worden geïntegreerd in de reguliere gezondheidszorg. Vier jaar reisde ik intensief door Australië en kwam in aanraking met de Ngankari Healers, een soort inheemse kruising tussen een huisarts en een psychiater. Ik heb 150 mensen diepgaand geïnterviewd. Traditionele helers, gezondheidswerkers, patiënten, managers in de gezondheidszorg en Westerse artsen die samenwerkten met Aboriginal helers. In 2013 publiceerde ik alle onderzoeksresultaten onder de titel Hand-in-Hand. Report on Aboriginal Traditional Medicine. Het rapport bevat niet alleen een uitgebreide omschrijving van de

traditionele geneeskunde, maar ook vijfentwintig aanbevelingen om de oude wijsheid te integreren in de Westerse samenleving.”

“Om overheid, gezondheidszorg en verzekeraars het meetbare effect van de behandelingen duidelijk te maken, wil ik het wetenschappelijk bewijs leveren” Tijdens het onderzoek vertelden de Aboriginal healers aan Francesca Panzironi dat ze graag weer wilden gaan reizen om mensen te genezen.

“Ze vroegen mijn hulp, maar ik wist niet hoe. Ik was een docent, onderzoeker, geen gezondheidsspecialist. Ze bleven me uitnodigen om terug te komen en verder te praten. Nooit zal ik vergeten hoe ik ergens in 2008 door een bus diep in de binnenlanden van Zuid-Australië werd

14

Inspiratie

afgezet. Bij de eindhalte vroeg de chauffeur of het wel okay was om me daar alleen te laten. Ik vertelde hem dat ik door iemand zou worden opgehaald.

Ik keek in de hitte van het Australische achterland naar de schaduw van mezelf. Ik zag in die schaduw mezelf in mijn lange rok, met wat lichte bagage en een kussen onder mijn arm. In the middle of nowhere. Ik hoorde van binnen een stem: ‘Wat ben ik in vredesnaam hier aan het doen?’ Mijn ziel wist het, maar mijn hoofd begreep er helemaal niets van. Niet veel later ontmoette ik enkele Ngangkari Healers. Een van hen vertelde me liefdevol, maar in krachtige bewoordingen dat het voor mij tijd was ‘om naar de grote steden te gaan, de grote gebouwen binnen te gaan, waar de grote bazen zijn, om ze te vertellen dat wij nog steeds in leven zijn.

Dat wij de helers zijn van dit land’. “ “En zo is het gegaan. Ik ben teruggegaan naar de bewoonde wereld en ging in gesprek over de verborgen schatten van de traditionele geneeskunde in Australië. Tot voor kort onbekend bij 95 procent van de bevolking. Tien jaar na het moment waarop ik me zo alleen en verloren voelde in het Australische achterland, begreep ik eindelijk waarom het leven me altijd op de juiste plekken heeft gebracht. Ik had nooit een plan. Er is niets gepland. Altijd was ik op de juiste plek, hoe onbewust dan ook.”

“Een Ngangkari healer zei me: ‘Ga naar de grote steden en vertel de bazen in de grote gebouwen dat de helers nog altijd in leven zijn’.”

Erkenning en integratie

Inmiddels is Francesca Panzironi erin geslaagd om samen met de Ngankari healers de 60.000 jaar oude traditionele geneeskunde ook toegankelijk te maken binnen de Westerse medische wereld.

Achttien geregistreerde Aboriginal helers hebben in Adelaide een samenwerkingsverband opgericht.

Panzironi geeft als ceo leiding aan deze Anungu Ngangkari Tiutaky Aboriginal Corporation (Antac). Vaak leidt ze het medische team bij bezoeken aan grote ziekenhuizen, zoals het Royal Adelaide Hospital en kleine plattelandsklinieken in verschillende staten van Australië. “Doel is om de traditionele Aboriginal geneeskunde te laten erkennen en te integreren in de reguliere gezondheidszorg. De Westerse geneeskunde beschouwt de mens veelal als een ‘consument’ van geneeskundige diensten en producten.

Bovendien ziet de Westerse geneeskunde de ‘consument’ louter als een fysiek lichaam. In de traditie van de Aboriginal geneeskunde wordt niet alleen het fysieke lichaam erkend, maar ook de ziel. Aboriginals zien dan ook altijd twee

lichamen. Volgens hen kan het fysieke lichaam niet functioneren zonder een gezonde spirit. Naast de driedimensionale realiteit zien de Aboriginal helers nog een extra dimensie. Ze zien niet alleen wat fysiek aan de hand is, maar ook op zielsniveau. Zij zijn in staat om met hun handen de ziel van een mens weer in de juiste positie te brengen.”

“Aboriginal helers zien geen verschil tussen mensen. We zijn allemaal één. Elk mens is met zijn of haar medemens en omgeving verbonden vanuit de bron van het leven. Of iemand nu lichamelijk of geestelijk beperkt is, man of vrouw, jong of oud, Australiër of inheems, links of recht, religieus of atheïst… elk mens heeft recht op een kwalitatief goed en waardig leven. Zowel op lichamelijk als geestelijk niveau. De Aboriginal helers zien in dit verband ook de toegevoegde waarde van de Westerse geneeskunde. Ze werken graag samen met reguliere artsen en geven tijdens behandelingen ook telkens helder aan waar hun kennis en kracht ligt en waar een Westerse arts nodig is om te raadplegen.”

Inspiratie Wetenschappelijk onderzoek

“Als volgende stap in de erkenning en integratie van de Aboriginal geneeskunde wil ik onze bevindingen van de afgelopen jaren wetenschappelijk beschrijven.

Om overheid, gezondheidszorg en verzekeraars het meetbare effect van de behandelingen duidelijk te kunnen maken. Vanuit mijn vak als onderzoeker voel ik me dan als een vis in het water. Ik zie hoe mensen in relatief korte tijd genezen, vitaliseren en zich emotioneel beter voelen. De traditionele behandeling biedt een enorme verrijking voor de kwaliteit van leven van heel veel patiënten. In dat verband herinner ik me nog goed een uitspraak over ons werk door een manager in een ziekenhuis: ‘Oh, mijn God, ik heb nog nooit zoveel mensen in het ziekenhuis gelukkig gezien’. Dat is precies waarom ik de wereld wil laten kennismaken met de vergeten parels uit de traditie van de Australische Aboriginals.”

Dit artikel is eerder verschenen in het New Financial Magazine, een uitgave van de Stichting New Financial Forum dat zich ten doel stelt om ‘brandstof’ te leveren aan mensen, bedrijven en organisaties die hen financieel-economisch vooruithelpt om van betekenis te zijn in een nieuwe economie van welzijn voor mens, natuur en samenleving (www.newfinancialforum.nl).

Uit de praktijk van de Ngankari healers “Ik raakte verlamd en belandde in een rolstoel. De dokters vertelden me dat ik nooit meer zou kunnen lopen. Mijn grootvader, een Ngankari healer, ging met mij aan de slag. Hij zag dat het probleem in mijn testikels zat. Vocht rondom de testikels zorgde ervoor dat ik niet kon lopen. Dat vocht drukte tegen mijn ruggengraat. Hij liet zijn helende handen over mij gaan en dat was alles. Een tijd later kon ik weer lopen.”

“Een baby op de intensive care moest ononderbroken huilen. De artsen hadden geen idee hoe ze haar konden helpen. Ze gaven haar een infuus omdat ze niets wilde eten. Mr Rupert, een Ngankari healer, werd om hulp gevraagd. Hij bracht met zijn handen de ziel terug waar hij hoorde. De baby stopte direct met huilen. Ongelooflijk. Ik vroeg of dit voldoende was en hij antwoorde: ‘De baby is okay, ik ga weer’.”

“Een aantal vrouwen kon niet zwanger worden. Drie van de vier vrouwen die zich lieten behandelen door een Ngankari healer raakten alsnog zwanger. Er ontstaat beweging zodra zo iemand je aanraakt.”

“Drie maanden had ik last van een onverklaarbare pijn achter mijn rechter schouderblad. Voor mijn vakantie ging ik naar Brisbane en de huisarts gaf me een verwijsbrief om een specialist te raadplegen. Ik onderging een ct-scan, kreeg fysiotherapie en nam medicijnen… zonder enig effect. Ik kon moeilijk of niet slapen. Na de vakantie voelde ik me nog slechter.

Ik werd opgebeld door een neef van me, een Ngankari healer. Ik ging naar hem toe en hij behandelde me twee dagen met zijn handen. Daarna ben ik naar huis gegaan zonder ook nog maar ooit pijn te hebben gevoeld.”

Bron: “Hand-in-Hand. Report on Aboriginal Traditional Medicine” (2013) een diepgaande veldstudie naar de Aboriginal geneeskunde door Dr. Francesca Panzironi.

15

FOTOWEDSTRIJD

LandschappenNL

Heb je een foto gemaakt van een mooie, bijzondere of typische plek in de Nederlandse natuur? Stuur die dan met toelichting naar de Krant van de Aarde. Elk nummer plaatsen we de beste inzending. Mail naar: redactie@krantvandeaarde.nl onder vermelding van je naam en adres. De winnaar wordt ook beloond door onze partner LandschappenNL met het boek “Lekker Landschap” over foodwalks en eten uit de natuur van LandschappenNL en een DVD van BBC EARTH.

Samen voor ons Landschap LandschappenNL is het samenwerkingsverband van 12 provinciale organisaties, dat zich inzet voor het behoud en ontwikkeling van ons landschap waarin we wonen, werken en recreëren. Het landschap vraagt om duurzaam beheer, zodat we er nu en in de toekomst van kunnen genieten. LandschappenNL werkt samen met mensen, organisaties, bedrijven en overheden, via projecten en lobby.

Foto: Peter Rhebergen

Winnende foto Nederland is een delta, grotendeels opgebouwd uit losse sedimenten. Alleen aan de randen in het zuiden en oosten van ons land vinden we vast gesteente, zoals in de steengroeve bij Winterswijk. Al bijna 100 jaar wordt hier kalksteen gewonnen. Deze kalksteen, beter bekend als zogenaamde Muschelkalk, is vrij zacht en het gewonnen materiaal wordt vooral gebruikt voor asfaltbeton en kunstmest. De exploitatie vindt nu nog in een beperkt deel plaats, de overige delen zijn beschermd natuurgebied. De Muschelkalk stamt uit het Trias, een geologisch tijdperk van 200 tot 250 miljoen jaar geleden, toen er grote reptielen leefden. Sporen van sauriërs worden hier dan ook gevonden. Maar de meeste fossielen betreffen schelpen, die verantwoordelijk zijn voor de kalkafzettingen in de destijds aanwezige ondiepe zee. Opvallend zijn ook de pyriet-kristallen. Dit mineraal lijkt uiterlijk veel op goud en Amerikaanse goudzoekers gaven het dan ook de bijnaam ‘fools gold’. In de zomer wordt de groeve gebruikt voor theatervoorstellingen. Groeves vormen bijzondere leefmilieus voor bijzondere dieren. Een mooi voorbeeld daarvan is de oehoe. Deze grote uil broedt al jaren in deze groeve.

Fotograaf Peter Rhebergen heeft ons twee foto’s gestuurd van deze in zijn ogen UNIEKE plek in de Nederlandse natuur. Daar kunnen we het natuurlijk alleen maar mee eens zijn. Hij weet ons verder nog te vertellen dat dit deel van de Achterhoek vanwege de verschillende geologische afzettingen wel ‘de mozaïekvloer’ van Nederland wordt genoemd.

Gerrit-Jan van Herwaarden, LandschappenNL

18

Cultuur

Hoe zet je zand naar je hand?

Cirkels voor heel even

Een surveillerende agent op het Zuid-Hollandse strand stond voor een raadsel. Hadden mannen van Mars die cirkels in het zand achtergelaten? Waren het boodschappen vanuit het universum?

Tekst en beeld: Geraldina Metselaar | Foto’s: Nico Laan

Nee, hij is geen groen Marsmannetje en wilde al helemaal niemand verontrusten met zijn cirkels in het zand. De in een Bretonse streepjestrui plus bretels gehulde Haagse fotograaf/kunstenaar Nico Laan (1956) grinnikt. Sinds een paar jaar maakt Nico zandtekeningen op de Zandmotor bij Kijkduin en Ter Heide. Dit zorgde voor de nodige onrust bij de surveillerende agent, die voor een raadsel stond. Had hij hier te maken met de wereldberoemde graancirkels? Ze worden toegedicht aan buitenaardse wezens die met hun ufo’s in het graan zouden landen. Nico kan zich de gedachtegang van de agent voorstellen. “Mijn zandtekeningen hebben soms een bevreemdende uitwerking in het zandlandschap. Dat is vooral het geval bij de zogenaamde anamorfosen, tekeningen die je vanuit een specifiek standpunt moet bekijken. Het intrigerende aan die zandtekeningen vind ik dan ook dat je twee werkelijkheden tegelijk kunt realiseren. Je maakt een geconstrueerde tekening in de echte wereld, bijvoorbeeld het

strand. Je ziet daar iets wat tegelijkertijd waar is en niet waar - je ziet een vorm die er eigenlijk niet kan zijn.”

Vloed

Voorheen maakte Nico zijn tekeningen onder andere op het strand bij Meijendel in de buurt van Wassenaar. Daar moest hij razendsnel werken.

De vloed komt er onherroepelijk na een paar uur om de tekening als het ware uit gummen. “Juist dat tijdelijke aspect aan het werk spreekt me enorm aan. Na een aantal uren was mijn tekening meestal helemaal verdwenen.” Dat is anders op de Zandmotor. Daar heerst rust en ruimte.

Bovendien vloeit de zee één keer in de zoveel tijd bij springtij over het perfecte harde zand. Het licht is er glashelder en het nabije zeewater zorgt voor een extra dimensie. “Soms is het goud, dan weer azuurblauw,” aldus Nico die met een schoffel in het zand kerft voor zijn nieuwe creatie. “Een tekening blijft er langer behouden en vervaagt

traag als gevolg van regen of wind.”

Grillig schaduwpatroon

Eerder op de dag heeft Nico, samen met zijn neef Max Weel, golvende lijnen in het vierkant uitgezet.

Ze lijken van bovenaf van de grond te komen.

“Het worden echt 3D-figuren. De schoffels die wij gebruiken, zorgen voor geulen met aan weerszijden een hoopje zand. Dit zorgt uiteindelijk voor een grillig schaduwpatroon.” Als voorbijgangers de twee mannen aan het werk zien, willen ze nog weleens een praatje aanknopen. Voor echte geïnteresseerden heeft Nico altijd een stapeltje ansichtkaarten bij zich waarop eerdere werken staan afgebeeld. “Soms kunnen Max en ik ook zonder woorden uren met z’n tweeën doorwerken.

Het tekenen krijgt dan bijna iets meditatiefs. Op een gegeven moment hoor je alleen nog het ruisen van het zand. Mijn tekeningen gaan ook over tijdelijkheid, schoonheid, zon, zand, water – en over dromen.”

Cultuur

Fascinatie

Tekenen in het zand en cirkels maken van zand of stenen, doet de fotograaf/kunstenaar al langer dan vandaag. Ruim tien jaar geleden vertrok de toenmalige docent fotografie aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten, KABK in Den Haag met een groep leerlingen naar het strand.

Tijdens de introductiedagen van de kunstacademie moest hij nieuwelingen een aanlokkelijke les voorschotelen. Hij besloot met hen zandtekeningen op het strand te maken. Gefascineerd door het effect, besloot hij zelf ook aan de slag te gaan.

Enkele jaren geleden was de fotograaf in IJsland.

Daar plaatste hij in een lavaveld dikke stenen in een elliptische (ei)vorm. “Als je dat onder de juiste hoek fotografeert, zie je een cirkel. Dat is een prachtig beeld geworden.” Zo ontstond het idee om cirkels te maken in verschillende landschappen. Voorwaarde is dat het zogenaamde ‘tekenmateriaal’ al in het landschap aanwezig moet zijn. “Het jaar na IJsland gingen we naar Moddergat aan de Waddenkust. Daar kozen we voor een stuk grond waar je met eb nog makkelijk overheen kunt lopen. We begonnen met stokken, maar ontdekten dat het werken met zeewier dat daar lag nog beter werkte. Ik maakte een foto

op het moment waarop de cirkel gedeeltelijk in het water lag. Dat werd hét beeld. Vervolgens maakten we dezelfde tekening ook nog in een koolzaadveld.”

Blokkenpatroon

Hoewel Nico en zijn neef geulen van circa dertig centimeter naast elkaar graven, luistert het bij de tekening die hij nu voor ogen heeft niet zo nauw.

Een eerdere tekening die ze maakten met concrete afbeeldingen zoals schaakstukken of een toren betekent precisiewerk. Nico: “Daarvoor maak ik echt een tekening met berekeningen. Vervolgens zet ik dat minutieus op het strand uit met touwtjes.

Niet met een meetlint. Dat werkt voor geen meter, want dat verschuift veel te veel als gevolg van de wind. Uiteindelijk zijn we met een zandtekening met een ingewikkeld blokkenpatroon of meerdere afbeeldingen met vier man een paar dagen bezig.

Het is veel werk.”

Sneeuwlandschap

Deze keer staat een eenvoudige tekening op de rol. Wanneer het vierkant ter grootte van twee tennisbanen tegen zevenen vol staat met grillige lijnen, maakt Nico met een drone foto’s. Zwevend boven de lijnen zoekt hij naar een mooi shot. “De

19

stand van de zon moet perfect zijn om maximaal resultaat te krijgen. Je ziet dan ook dat het 3D-effect optimaal is.” Wie tekeningen maakt over tijdelijkheid, schoonheid, zon, zand, water – en over dromen, heeft er zelf ook nog een paar. Ooit hoopt Nico een cirkel in een sneeuwlandschap te kunnen maken. “Het mooiste zou zijn als daarin ook nog vuur brandt.”

“Het worden echt 3D-figuren.

De schoffels die wij gebruiken, zorgen voor geulen met aan weerszijden een hoopje zand.”

20

Transitie

Hallo Aarde!

Tekst: Henry Mentink

Jenny Ellissen bood het Veerhuis in Varik een ster op naam aan; ergens in de sterren constellatie Monoceros. Henry is daar ‘even’ op bezoek geweest want Elon Musk bood hem een lift aan. Hij was wel een paar jaar onderweg, maar dan heb je ook wat. Vooral het uitzicht op Aarde was adembenemend. Eenmaal in 2025 aangekomen nam hij weer even contact op met Jenny.

Storm

Henry: “Hoe is het daar op Aarde? Toen ik vertrok was er wel een gedoe met een griepvirus en vooral het klimaat en biodiversiteit.”

Jenny: “Het was me wel wat de laatste jaren, maar ik denk dat we samen een weg gevonden hebben.”

Henry: “Vertel”.

Jenny: “Ja we hebben best spannende jaren gehad. Dat griepvirus kregen we eerst eigenlijk niet goed onder controle en het wakkerde ook de angst verder aan. En, zoals je weet, angst is niet altijd de beste raadgever. Maar toen. . . er stak op een gegeven moment, letterlijk en figuurlijk, een enorme wereldwijde storm op. Een storm die alle weerstations versteld deed staan want dat was nog nooit eerder gebeurd. En ja, ook veel doden, minder dan door het virus, maar toch. Heel verdrietig voor degene die het betrof.”

Herstel

Henry: “Jeetje, hoe ging dat verder?”

Jenny: “Het wonderlijk was dat het virus er als het ware ook door weggewaaid was. De natuur is een complex stelsel van aarde, planten, dieren en vooral het bodemleven van bacteriën. Alles raakte door elkaar en de natuur vond het heerlijk.

De natuur kon zich even helemaal herstellen naar haar oorspronkelijke opzet. We konden en durven elkaar ook weer innig vast te houden. En dat geeft zo’n kick. Ook klimaat en biodiversiteit kregen de tijd om zich te herstellen. De angst maakte plaats voor liefde voor elkaar en de natuur.

Het virus en de storm gaven iedereen het besef dat het echt anders moest. Met elkaar aan de slag, lokaal voedsel produceren en we zorgden voor elkaar en de Aarde. De olie- en gasvoorraad bewaren we nu als cadeau van de zon. De zon en wind konden immers genoeg voor onze energie zorgen en geld… ja, het geld kreeg ook een nieuwe rol. Met alleen geld was het niet gelukt

om een balans op Aarde te creëren. We moesten het met elkaar doen en geld werd weer alleen een ruilmiddel, zoals het ooit bedoeld was. Iedereen werd daarmee aandeelhouder van de Aarde en tegelijk van elk bedrijf en iedereen leeft in overvloed.”

Werelderfgoedlijst

Henry: “En is er toen nog wat van gekomen om de Aarde op de Werelderfgoedlijst te zetten?”

Jenny: “Jazeker. Maar ook daar had de storm toegeslagen. Veel mooie erfgoedgebouwen waren beschadigd. Ook dat deed het besef ontstaan dat wij als mensen er voor moeten zorgen. UNESCO kan wel een mooie werelderfgoedlijst maken, maar als we er ons hart niet aan verbinden dan gebeurt er niets. Ja, en toen was de stap maar klein om te bedenken dat we de hele Aarde als erfgoed moeten behandelen om het nog mooier aan de volgende generatie door te geven. Zo werkt het ook al miljoenen jaren, maar de laatste eeuwen waren we dat wat vergeten. De omslag kwam

Transitie

in de samenwerking tussen Earth Charter en het Veerhuis waar vele organisaties en mensen zich bij aansloten. ” Jenny: “Mag ik ook even een vraag stellen: Wie is eigenlijk de eigenaar van die ster?”

Henry: “Dat heb ik even nagezocht in het sterreneigendomsregister. Ha ha, die is er dus niet. In de VN Outer Space Treaty uit 1967 staat dat hemellichamen niet in eigendom genomen mogen worden. Waarom dan wel de Aarde? Dat lijkt me een interessante juridische kluif.”

Eigendom

Jenny: “Interessant. Hier is inmiddels een grote beweging op gang gekomen om het eigendom van grond netjes over de mensheid te verdelen; net zoals toen honderden mensen meededen aan de Veerhuis ‘Maak de Aarde vrij’ actie. Elke wereldburger heeft gemiddeld twee hectare. We zijn nu bezig om dat netjes te regelen. Best nog een klus, want landeigendom bestaat nu zo’n 3000 jaar en om dat weer goed en eerlijk te regelen vergt wel even wat tijd.

Hopelijk is er straks geen strijd meer om land en/of olie; iedereen ziet vrede dichterbij komen.”

Jenny: Ik ben eigenlijk wel benieuwd of er nog meer mensen een ster hebben.”

21

Henry: “Ja; ik weet het van Wubbo Ockels. Hij heeft geen ster maar een planeet op zijn naam. Hij was natuurlijk al bekend met ruimtereizen. Ik kan nu meevoelen hoe het is om vanaf een ster op de Aarde te kijken. Eén van zijn bekende uitspraken was altijd: We are all astronauts of spaceship Earth.”

Jenny: “Kom je snel weer terug?”

De kleine prins en de sterren

Henry: “Ik lees net in ‘De kleine prins’ – Voor reizigers zijn de sterren een gids. Voor anderen zijn ze alleen hele kleine lichtjes. – Misschien laat ik me nog wel even door de sterren gidsen in deze mooie hemel.

Ik kom daarna graag terug om te zien hoe mooi het op hemellichaam Aarde geworden is en samen met jou naar de kleine lichtjes in de hemel te kijken; in 2029 schat ik.”

De Ster die het Veerhuis is aangeboden gebeurde in een de podcast die je hier vindt: https://www. veerhuis.nl/veerhuis-opent-tweede-vestiging/ Wil je het ruimtereisgevoel ook ervaren? De hele Aarde op de Werelderfgoedlijst is een hele reis, zie: www.veerhuis.nl/earth.

“Is er nog wat van gekomen om de Aarde op de Werelderfgoedlijst te zetten?”

22

Opinie en debat

Corona en de Tweede Wereldoorlog: Chemie versus biologisch ‘De grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog’, zo onderstreepte premier Rutte vorig jaar maart zijn ingrijpende coronamaatregelen. Uit de geschiedenis van de Duitse chemieconcerns sinds de vorige eeuw blijkt dat zijn vergelijking meer te maken heeft met die oorlog, dan de huidige maatschappelijke en economische ontwrichting. april 2021 door Ine van Staveren

Ook de lange historie van dierziektes, zoals mazelen, tbc en pokken, in hun besmettelijkheid op de mens, is vergelijkbaar met het hedendaagse verhaal van zoönoses en de verspreiding van corona. Beiden zijn het gevolg van de toenemende intensivering in de veehouderij. Daarbij is de economie belangrijker dan gezondheid van de mens. Zoals ook Roel Coutinho, als voormalig directeur van het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb) in 2016 al concludeerde over de Q-koortsgevolgen. ‘Volksgezondheid staat niet op één bij uitbraak van dierziekte.” (Zembla, 28-092016) De kans op nieuwe zoönose was toen al 100%!

Biologisch versus chemie Zoönoses zijn het gevolg van de toenemende grootschaligheid, waarop wij sinds de uitvinding van de landbouw met dieren en de natuur omgaan, en hoe wij ons voedsel verbouwen en tot voeding maken. In die processen nam de macht van de chemische industrie alsmaar toe.

Vooral in de jaren tachtig van de vorige eeuw, toen meer boeren omschakelden van gangbare teelt naar biologisch, ontstonden er brede discussies over de schadelijke invloed van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen op ons voedsel. Sinds de Tweede Wereldoorlog was die chemische markt om de voedselzekerheid te waarborgen dusdanig gegroeid, dat er eigenlijk geen andere optie meer mogelijk leek.

De biologische pioniers hadden geen vertrouwen meer in deze manier van werken. De chemie putte hun grond uit, tastte hun gezondheid aan en hun kosten en afhankelijkheid namen toe. Volgens hen kan een gezond gewas alleen groeien op een gezonde bodem. Ook nu voeden zij de grond met organische mest en compost en helpen zij de gewassen en hun veestapel op natuurlijke wijze met weerstand tegen ziektes en plagen. Een leerproces dat nooit eindigt en door zijn succes veel navolging heeft gekregen. In Europees verband blijft de vraag naar biologische producten gestaag toenemen.

De praktijk van de chemieconcerns Sindsdien is deze holistische denkwijze, over eigen gezondheid middels bodem en voedsel, in strijd met de chemieconcerns en hun economische belangen. De concerns begonnen de biologische gezondheidsclaims te ondermijnen, zoals blijkt uit de documentaire Het kippenexperiment (Zembla, 16 okt. 2020). Dit was een vergelijkend wetenschappelijk onderzoek in opdracht van het Ministerie van Landbouw in 2005. Ondanks de overduidelijke uitkomst dat biologisch gehouden kippen veel meer weerstand hadden, weigerden de tegenstanders dit te erkennen. Door de vele rechtszaken tegen de

chemiegigant Monsanto, i.v.m. gezondheidsschade door hun giftige onkruidbestrijder Roundup, weten we nu hoe dit gif met medewerking van corrupte wetenschappers en lobbyisten in de markt wordt gehouden.

(Zembla, 12-03-2020) En iedereen kent de dramatische verhalen van Indiase boeren, die door de gedwongen afname van bestrijdingsmiddelen bij contracten voor genetisch gemodificeerd zaaigoed van deze concerns, in de financiële afgrond belandden. Volgens de FAO, de wereldvoedselorganisatie van de Verenigde Naties, heeft intensieve landbouw de bodems in vele landen uitgeput. In hun Millenniumverklaring uit 2000 adviseren zij daarom vijf specifieke vormen van duurzame landbouw verder te ontwikkelen, waaronder de biologische landbouw.

Wereldwijde machtspolitiek Hoe belangrijk de VN ook is voor wereldwijde samenwerking aan deze doelen, dit heeft de problemen met dierenmishandeling op markten zoals in Wuhan, en dus de gevaren van zoönoses, niet kunnen voorkomen.

Integendeel, een voorgesteld onderzoek vorig voorjaar, naar het ontstaan van het coronavirus in China, heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van de VN, in verlegenheid gebracht. De grootmacht dreigde met maatregelen, maar betaalde opeens wel een veel grotere bijdrage aan de WHO: van 187,5 miljoen in 2019 naar 2 miljard dollar in 2020! Dit is viermaal de bijdrage van de Verenigde Staten en 10% meer dan de bijdragen in 2019 van Groot-Brittannië, de Europese Unie, Duitsland en Japan samen. Met die grote bijdrage werd de wereldwijde kritiek in de kiem gesmoord. Alleen Australië bleef onderzoek eisen en is nu verwikkeld in een dramatische exportoorlog met China.

De Chinese regering heeft de importbelasting op gerst en wijn uit Down Under verhoogd en de quota voor Australische steenkool drastisch verlaagd. Zou China dit allemaal doen als zij niet vreesden voor een enorme schadeclaim vanwege dit virus? Zo is de pandemie onderdeel van de wereldwijde machtspolitiek, die de oorzaken van dit virus verduistert.

De chemie van de 2e WO Dankzij de Tweede Wereldoorlog heeft de chemische industrie een enorme macht, niet alleen over onze industriële landbouw en voeding, maar ook over medicijnen en dus onze gezondheid. IG Farben, een conglomeraat van meerdere chemische bedrijven zoals Bayer en BASF, staat in de lijst van de tien grootste bedrijven, die het Naziregime tijdens die oorlog steunden. Deze lijst omvat enkele auto-, staal- en kledingfabrikanten en banken, maar ook een uitgeverij en de farmaceut Oetker, die met zijn Dr. Oetker bakproducten aan de wieg stond van de voedselindustrie. Maar van al deze bedrijven staat IG Farben nog steeds symbool als het concern, dat het meest met het Naziregime en hun oorlogsindustrie

verbonden was! Het door hen ontwikkelde pesticide Zyklon B, een chemisch middel tegen plantenziekten, onkruid of schadelijke insecten, is in de onmenselijke vernietigingskampen gebruikt om Joden op grote schaal te vergassen. Die productie van chemische bestrijding is na de oorlog uitgebreid. Hun toepassing werd algemeen omarmd als dé oplossing bij het opschalen van landbouw en voedselproductie, en dus voor voedselzekerheid.

Pas begin jaren zestig, als de omvangrijke schade voor het milieu en voor de volksgezondheid in grote omvang uitkomen, worden vele chemische middelen verboden.

Tot op heden blijven de chemieconcerns zogenaamd minder schadelijke middelen uitvinden. Om die bestrijdingsmiddelen in de markt te zetten en ziekteclaims te bestrijden, bedienen ze zich van allerlei praktijken, zoals het betalen van lobbyisten en zogenaamd onafhankelijke wetenschappers. Maar niet alleen de landbouw en voedselindustrie (voor toevoegingen zoals de E-nummers) zijn ondertussen mega afhankelijk van de chemische industrie. Met de ontwikkeling van vele chemische geneesmiddelen voor mens en dier ontstond een nieuw verdienmodel dat, naast het ‘oude’ verdienmodel van chemie in landbouw en voedselindustrie, voor een steeds grotere omzet en dus big business zorgde. Aan een gezond en tevreden mens is tenslotte niets te verdienen!

Een gezond gewas van een gezonde bodem De logica van de biologische landbouw, namelijk dat een gezond gewas voortkomt uit een gezonde bodem en dus gezonde voeding geeft, kun je uiteraard ook toepassen op de mens. Een gezond mens is iemand met een gezonde weerstand, die geen medicijnen behoeft. Voeding bepaalt, tezamen met een gezonde leefomgeving en leefstijl, onze weerstand. Echter onze opvoeding en onze maatschappij is niet primair gericht op een gezonde leefstijl. Denk daarbij aan de zomertijd die al decennialang gezondheidsschade geeft. Er is zelfs verrassend weinig onderzoek naar primitieve ofwel basale gezondheid, terwijl onze geciviliseerde gezondheid uitblinkt in lichamelijke en mentale degeneratie.

Het onderzoek van onze huidige gezondheidszorg bouwt met haar vele nieuwe ‘uitvindingen’ slechts voort op de eigen gecultiveerde gezondheidsproblemen. Een miljoenenindustrie die zichzelf onder allerlei motto’s in stand houdt, en nu de zogenaamde redder is in deze corona-oorlog.

Zonder inzicht in deze door hun gecreëerde markt, zal de invloed van de chemieconcerns op landbouw en voedselindustrie blijven toenemen. Daarbij zal onze samenleving steeds meer op een ziekenhuis gaan lijken, inclusief dagelijkse ontsmetting en mondkapjesplicht. Wat heeft onze regering eigenlijk gedaan om dit soort wereldwijde

Opinie en debat

Florijn blijkt milieuvriendelijk Rentevrij en daardoor goed voor het milieu

virusbesmettingen te voorkomen? En wat gaat onze regering doen om herhaling te voorkomen? Belangrijke vragen die blijkbaar niet tot onze dagelijkse discussie horen. Nu de overheid als gezag heeft gefaald, worden we overstelpt met richtlijnen van vooral klinische gezagsdragers, die oprecht verzet uitlokken. Want ondanks waarschuwingen bij eerdere uitbraken van dit soort virussen, zoals het SARS-virus (2003) en Q-koortsvirus (2016) en hun relatie met de vee-industrie, is het hen en ook de WHO niet gelukt om deze pandemie te voorkomen.

Gezond verstand en gezonde weerstand geeft zonnige toekomst Hoewel er in China nu een tijdelijke ban is op het verhandelen en het kunstmatig fokken van wilde dieren, is er geen zekerheid dat dit definitief wordt. En zonder maatregelen blijft het grootschalig fokken van dieren een brandhaard voor nieuwe virusuitbraken. Een praktijk die uitsluitend kan worden voortgezet met gebruik van chemische geneesmiddelen waaronder antibiotica. En zo zijn wij dankzij de 2e Wo en de macht van de chemische industrie in een vicieuze cirkel beland, die steeds groteskere vormen aanneemt, zoals het massaal inenten van bevolkingen. Een fenomeen waarvan het einde niet in zicht is.

De oorlog is niet gestopt na de Tweede Wereldoorlog, integendeel: de strijd tegen onze natuurlijke gezondheid en integriteit neemt alleen maar toe. Met enige bewustwording van de werkelijke overwinnaars uit die oorlog, zou je ook niet meer spreken van ‘bevrijding’ en zeker geen ‘bevrijdingsfeest’ vieren, maar je blijven inzetten voor gezond verstand, gezonde weerstand en een gezonde toekomst. Er is al zoveel kennis over hoe het anders kan met biologische oplossingen, laten we die vooral gebruiken en uitbreiden.

Bronnen: ad.nl, bnnvara.nl, boerenbusiness.nl, duitslandnieuws. nl, dw.com, emrojapan.com, eosta.com, groenkennisnet.nl, metronieuws.nl.

Ine van Staveren is ex-boerin, ecologisch moestuinierster en auteur van Tussen aardappels en aardolie (roman 2014) en van Het oerparadijs van de jager-verzamelaar: Over de gevolgen van grootschalige landbouw voor man, vrouw en milieu (2018) www.eko-azakh.nl

De mening zoals weergegeven op deze opiniepagina’s is niet die van de redactie. Ook een ingezonden brief in de Krant van de Aarde?

Stuur uw mening naar: redactie@krantvandeaarde.nl

23

Tekst: Bert van Galen

De Florijn is een nieuw betaalmiddel, en evenveel waard als de Euro. Het voordeel van deze munt is echter dat er geen rente bij komt kijken, en daardoor is dat weer goed voor het milieu.

Jacquelien van Beers is zeer bewogen met deze munt bezig. “De Florijn is niet bedoeld om de Euro te vervangen. Er komt gewoon een munt bij.

Florijn is een zogenaamde complementaire munt, die náást de officiële munt circuleert.’’

Het doel van de Florijn is om naast de Euro een extra geldstroom te genereren, waardoor de omzet en liquiditeit van bedrijven wordt vergroot en de koopkracht van consumenten wordt versterkt.

Kortom, om de financiële crisis op te lossen. Het probleem is dat er te weinig geld is, dus maken we ons eigen geld: het Florijn-netwerk biedt bedrijven (en op termijn waarschijnlijk ook consumenten) rentevrij krediet. Dit kan de kapitaalschaarste binnen het midden- en kleinbedrijf oplossen en dus enorme positieve gevolgen voor de reële economie hebben. Florijnen blijven namelijk binnen het netwerk circuleren, terwijl Euro’s in de vorm van rente naar de banken verdwijnen.

Anthony Migchels is de bedenker van de Florijn en is een monetair hervormer met internationale volgers en de ontwerper van de monetaire architectuur achter de Florijn. Hij wordt gedreven door een gevoel van onrecht over de schandalige verrijking die de Euro en de kredietcrisis voor een kleine groep rijken heeft gebracht, ten koste van de levensstandaard van de massa. Hij ziet rente (bankieren) als het belangrijkste maatschappelijke thema van deze tijd.

Jacquelien van Beers: “Wie je ook spreekt binnen het Midden- en Kleinbedrijf, ze hebben allemaal een hekel aan de Bank. De kredietvoorziening is slecht. De kosten hoog. Banken zijn bij uitstek onbetrouwbare partners, die door hun marktmacht, in het geval van problemen, kleine bedrijven gemakkelijk verpletteren. Ook de frauduleuze renteswaps, waarmee vele duizenden ondernemers door de Bank zijn genaaid, want dat zijn ze, heeft veel kwaad bloed gezet.”

Toch blijkt van die aversie niets in de manier

waarop de MKB-belangenorganisaties zich tot de Bank verhouden. In tegendeel: het lijkt eerder dat ze Banken-belangenorganisaties zijn.

Ook particulieren kunnen met Florijn betalen.

Zodra zij lokaal met Florijn een aantal betaalmogelijkheden hebben, kunnen zij ook stukjes loon in Florijn accepteren. Zij kunnen gratis een rekening openen en mee profiteren van de korting op het Wisselkantoor, waar ze Florijn voor maximaal € 0,95 kunnen kopen.

De Florijn wordt not-for-profit, maar professioneel aangeboden. Deelname kost F 10,- per maand.

Dit wordt jaarlijks automatisch van uw Florijnrekening afgeschreven. U kunt deelname altijd direct beëindigen (eventueel krediet moet wel afgewikkeld worden).

Is de Florijn legaal?

Ja. Volgens De Nederlandsche Bank is onze werkwijze niet in strijd met de Wet op het financieel toezicht (Wft). Tegelijkertijd is de Florijn géén wettig betaalmiddel, zoals de Euro.

Wij vinden dat zelf een pre, want de definitie van een wettig betaalmiddel is dat je verplicht bent het te accepteren. Acceptatie van Florijn is uiteraard niet verplicht, het is vrijwillig. Niemand dwingt u.

Wat is het verschil met een bank?

Het grote verschil is rente. In wezen creëren banken geld om daarmee rente te verdienen.

Stichting De Florijn creëert geld om handel te faciliteren. Wij voeren slechts de boekhoudkundige taken van een bank uit en vragen daar een kleine vergoeding voor. De Florijn wordt zonder winstoogmerk uitgebaat door de Stichting.

Waarom is rente zo schadelijk voor een economie?

Al het geld wordt gecreëerd als lening. Als banken geld uitlenen, creëren ze dat geld ter plekke. Dat is prima. Zo hoort geld namelijk in omloop te komen.

Echter, de verschuldigde rente over een lening creëren banken niet. Er is dus nooit genoeg geld in omloop om alle leningen af te betalen.

24

Opinie en debat

Hoe lost de Florijn dat probleem op?

Laten we liever zeggen dat Florijn het probleem oplosbaar maakt. Kort door de bocht: er is geld tekort, dus maken we ons eigen geld. Door rentevrij krediet beschikbaar te stellen, creëren we een extra geldstroom (naast de Euro) die handel faciliteert. Dit biedt ondernemers een enorme extra liquiditeit.

Bovendien blijft Florijn circuleren binnen het netwerk, in plaats van weg te lekken naar de banken (in de vorm van rente).

Wie verstrekt het krediet?

Het gehele netwerk. Er is feitelijk niemand die geld uitleent.

Het netwerk vertrouwt op de belofte een lening terug te betalen en de stichting houdt slechts de administratie bij. Wij zorgen ervoor dat er niet te veel krediet wordt uitgegeven en dat iedereen zich aan de afspraken houdt, maar wij doen dat om de deelnemers te helpen, niet om aan ze te verdienen. Het krediet komt niet van de stichting en zou zonder de deelnemers niet kunnen bestaan. Vandaar dat iedereen in principe in aanmerking komt voor krediet.

Hoe verdient de Stichting geld?

Bedrijven betalen F 10,- per maand deelnamekosten.

Overigens krijgen ze die bij ontevredenheid na een jaar terug. Verder verdient de stichting door de werking van het Florijn-wisselkantoor een klein percentage aan de afbetaling van de rentevrije kredieten.

Hoe werkt het wisselen van Florijn?

Ondernemers kunnen Florijn die ze niet uit kunnen geven, te koop zetten op het Wisselkantoor. Voor maximaal 0,95 cent.

Vraag naar Florijn is gegarandeerd, omdat sowieso iedere maand 1/12e van de uitstaande kredieten moeten worden afgelost, en dat moet goeddeels van het wisselkantoor komen.

Maar er zijn ook altijd particulieren die Florijn kopen.

Waarom zou ik meedoen?

Voor het midden- en kleinbedrijf zijn de voordelen van de extra liquiditeit die de rentevrije kredieten opleveren waarschijnlijk duidelijk. Voor de consument is er echter ook een reden om met Florijn te gaan betalen. Door de werking van het wisselkantoor betaalt een consument namelijk maximaal € 0,95 per Florijn, wat een korting van minimaal 5% op zijn boodschappen oplevert.

Belt and Road: a trade tsunami in the making Author: John Wyse

For five days, a 400 meter long, 20 thousand TEU Taiwanese managed cargo ship blocked the Suez canal to hundreds of other vessels originating from Asia. A complex narrative has always got many sides from which to look, especially when a route traveled by 12 % of the world’s cargo suddenly stops.

more efficient. Even before the grand plan of connecting Eurasia a reality, there were trains bringing loads of merchandise between China and Europe. Between 2011 and 2018, 6000 trains traveled the old route where only camels and donkeys would walk on, centuries ago.

We may choose, for instance, to focus on the damages claimed by the Egyptian government whose cargo fees dwindled as ships were forced to travel the old -long road around South Africa. Or rather, review the risks involved in large tonnage freight in terms of lack of maneuverability.

If that number may look large enough, the future looks even more astounding. It is planned that when the route will be fully operational as it has required an enormous investment (50 billion dollars by the Beijing government) and logistics expertise and equipment to go along, more than 5000 trains will run between China and the EU which is roughly the the equivalent of 1 train every 15 minutes.

Dat is er niet. Florijn is een simpel ruilmiddel, zonder inflatie of deflatie, altijd voldoende beschikbaar en vooral: zonder rente. De afwezigheid van rente verandert alles. We kunnen het niet genoeg benadrukken.

All issues aside, a review of key figures allows us to appraise the current trade and economic implications of very long supply chains bringing goods from Asia all the way to Europe and back.A cargo ship through the Suez canal may take 30 days to travel from Singapore to the Port of Rotterdam. Another route, by train brings products from Yiwu, China to Duisberg, Germany in 18 days. Have you seen the small garlic heads at Albert Heijn? Even they come from the People’s Republic of China (PRC) not only the smartphones that you use.

All these routes indicated above are part of the modern Silk Road or in contemporary words, the Belt and Road complex of ports, routes, and logistic stations which link East and West and turn Asia and Europe into one single trading continent. For the PRC, the Belt and Road is not a road to travel but a territory to conquer.

Stichting De Florijn Nederland is een volledig onafhankelijke en transparante organisatie. Wij ontvangen geen subsidies en staan niet onder toezicht van de overheid of andere instellingen.

While Europe is busy with Brexit, illegal immigration, and the survival of the Euro, the PRC government is thinking of ways to render its ports more efficient, its products more value-added, and its means of transportation, faster and

Wie betaalt die 5% korting?

Zolang Florijn blijft circuleren in het netwerk, betaalt niemand die. Pas als een ondernemer zijn Florijn voor maximaal 95 Eurocent te koop aanbiedt, raakt hij ogenschijnlijk minimaal 5% kwijt. Deze Florijn is echter met enige zekerheid extra omzet, zo blijkt althans uit ervaringen met letterlijk alle andere complementaire munten. Die 5% komt dus feitelijk van buiten het netwerk.

Hoe dan ook, de ondernemer wordt door deze constructie aangemoedigd zijn Florijn binnen het netwerk te besteden.

Wat is het addertje onder het gras?

What is the EU’s stance?

On December 30th, 2020, the authorities of the PRC and EU signed the so-called Comprehensive Agreement on Investment or CAI. A process of investment liberalization is promoted bilaterally in areas like telecommunications, financial services, automobiles, and chemicals among others. The agreement should benefit both sides, it is stated.

The Chinese government has indicated that no investment liberalization will take place unless the EU markets are likewise open to Chinese investments. An agreement of this nature tends to support a broader context of trade liberalization between two countries or national entities.The Merkel administration aims at increasing trade with China, a major consumer market to German goods; bear in mind the hegemonic role the German national government plays in shaping up this EU policy.

Opinie en debat

25

The Chinese counterparts are posing several caveats to the scope of the agreement in areas such as automobile manufacturing, and telecommunications when it comes to EU interests fully owning Chinese business interests in the aforementioned sectors.

The road ahead Recently, the EU Parlament has voted to suspend such an agreement mostly resulting from the negative vote by German Greens and by some nationalistic parties. Pressure from the Biden administration has done its part in making Brussels’ policies more critical towards PRC enterprises due to the latter’s human rights violations of the Uighur ethnic minorities.

The defeat of the CAI may slow trade integration but not stop it since major interestes from the automobile, retail, textiles, telecommunications are making the EU economies overwhelmingly integrated with that of the PRC’s economy.

The logistical Infrastructure is already set between the two continents to support that.

True, that many tons of Campina yogurt may buy some Chinese-made hybrid automobiles. The question is how many tons of tomatoes, yogurt, and beer will the EU enterprises need to sell and for how long, moving forward, to buy Ai or 5G telecommunication equipment needed to digitalize their economies?

Anybody wondered what effects would these trade flows have on EU value-added production in many EU manufacturing sectors? Or towards the average EU citizen standard of living?

“Om bestrijdingsmiddelen in de markt te zetten en ziekteclaims te bestrijden, bedienen ze zich van allerlei praktijken, zoals het betalen van lobbyisten.”

“Het doel van de Florijn is om naast de Euro een extra geldstroom te genereren.”

“Let us not wait on the sidelines for history to author this chapter for us.”

Let us not wait on the sidelines for history to author this chapter for us and voice our approval for shorter supply chains wherever possible which may preserve our local production as well as our standard of living.

Author: John Wyse Academic Director, European School of Economics, Senior Lecturer In Strategy, Innovation and Entrepreneurship

De mening zoals weergegeven op deze opiniepagina’s is niet die van de redactie. Ook een ingezonden brief in de Krant van de Aarde?

Stuur uw mening naar: redactie@krantvandeaarde.nl

mooi gemaakt in Nederland € 79,95

mooie mode is duurzame mode www.watmooi.nl

Mode

27

Een duurzame garderobe? Doe de check!

Hoe verantwoord is de kleding in onze winkelstraten? Hoe scoren populaire modemerken op duurzaamheid? Een toenemend aantal online platforms en apps wijst ons de weg.

Tekst: Lynsey Dubbeld | Beeld: Saint Basics (links), ArmedAngels (rechts)

AirBnb, Booking, Uber, Spotify, Netflix, Thuisbezorgd. Dankzij datagedreven platforms en apps doen we als consumenten nieuwe ervaringen op. Ook in de modewereld staan slimme onlinetools steeds meer in de belangstelling. Bijvoorbeeld om ons te helpen om duurzame keuzes te maken.

Digitale gidsen

Nederlandse initiatieven zoals de online Kledingchecker van Goede Waar en de app van Talking Dress dateren al van jaren geleden.

Inmiddels zijn er steeds meer digitale gidsen die het makkelijker maken om de duurzame prestaties van allerlei modemerken en kledingwinkels na te gaan.

Het Nederlandse Project Cece timmert sinds 2016 aan de weg met een overzichtelijke website, waar je direct doorklikt naar groene en eerlijke items van meer dan 150 webwinkels. Het platform, dat zichzelf omschrijft als een zoekmachine voor duurzame kleding, verzamelt informatie over ruim 700 modemerken voor vrouwen, mannen en kinderen. De zoekresultaten zijn onderverdeeld in vijf categorieën, zoals eerlijke handel, plantaardige materialen en lokale productie. Voor de echte supporters en fans van Project Cece zijn er trouwens fairtrade shirts en shoppers van een eigen label.

Een van de nieuwste handreikingen komt van Renoon, een online platform dat duizenden actuele duurzame modeproducten van uiteenlopende merken samenbrengt. Je geeft je persoonlijke kledingstijl aan, en selecteert daarbij de aspecten van duurzaamheid die je belangrijk vindt. Gaat het je om bijvoorbeeld tijdloos design, fairtrade productie, circulaire materialen, vegan items, of in Europa gemaakte collecties? De app presenteert vervolgens de opties van verschillende merken en winkels. Het idee is dat je op deze manier de duurzame producten

van je favoriete merken opspoort én nieuwe labels ontdekt. De favorieten van Renoon zijn onder andere jurken die je kunt huren, sneakers van Veja, ondergoed van Organic Basics en jackets van Pangaia.

Het team achter de website van Fairify heeft ook al veel speurwerk voor ons gedaan. Op de site staat voor meer dan 250 merken aangegeven wat er bekend is over de duurzame aanpak. De merken worden gewaardeerd met een label A (zeer goed) tot E (zeer slecht). Duurzame merken zoals Vaude, Icebreaker en Mud Jeans scoren er hoog. Voor vintage, zoals The Next Closet en kledingbibliotheek Lena, is er een speciale circulaire rating.

Duurzaam cadeau

Wil je niet eerst uitgebreid op onderzoek uit voordat je gaat shoppen, dan zijn er natuurlijk gespecialiseerde (online) winkels met een groot assortiment aan duurzame collecties. Denk aan webshop watMooi en winkels zoals Vega-Life (Amsterdam), De Amaranth (Deventer), Schone Zaken (Groningen) en Nukuhiva (Utrecht).

Ook online warenhuizen zoals Zalando en De Bijenkorf laten steeds meer duurzamere opties zien, zoals items van biologisch katoen. En een duurzaam mode-item cadeau doen? De Sustainable Fashion Gift Card is exclusief te verzilveren bij duurzame modemerken, kledingwinkels en kledingbibliotheken.

Internationale initiatieven

Ook internationale initiatieven maken ons het makkelijker om groen van grijs te onderscheiden.

Zo is Good Goods het eerste Franstalige platform met een index van verantwoorde merken. De index is gebaseerd op uitvoerig onderzoek, dat naar zeven aspecten van duurzaamheid heeft gekeken. Tot de aanraders van de initiatiefnemers behoren onder andere Icebreaker en Balsa. Naast mode is er op het platform trouwens ook informatie te vinden over duurzame verzorgingsproducten en verantwoorde interieuraccessoires.

Good Goods doet denken aan het Australische platform Good on You, dat inmiddels de mens- en milieuvriendelijkheid van duizenden modemerken heeft geanalyseerd. Met de website en app kan je zoeken op merken, maar ook op verschillende soorten kleding. Het aanbod varieert van schoenen en ondergoed tot sportkleding, tassen, jurken en jeans. Merken die buitengewoon positief worden beoordeeld zijn onder andere People Tree, Armed Angels en Saint Basics.

Bewust lokaal kopen

Door de coronacrisis zijn we steeds meer online gaan winkelen. Maar we trekken ons ook het lot van lokale winkeliers aan, die in veel gevallen niet de state of the art webshop (en het bijbehorende marketingbudget) hebben van giganten zoals Zalando, Wehkamp en Bol.com. Het nieuwe platform Boetiek.nl ontsluit het aanbod van lokale winkeliers, en geeft consumenten een overzicht van wat er in de buurt aan bijzondere producten te koop is. Daarbij geeft Boetiek.nl prioriteit aan producten die met respect voor mens en natuur zijn gemaakt.

Naast kleding en schoenen voor dames en heren, vind je er ook interieuraccessoires en biologische beautyproducten. Op het blog worden bijzondere adresjes en actuele hotspots uitgelicht, en er staan adviezen voor de aankoop van duurzame kleding.

De consumentenvoorlichters van Milieu Centraal geven ons overigens als tip dat bewust winkelen niet alleen draait om het doen van duurzame aankopen.

Het betekent óók: kiezen voor tweedehands, kleding hergebruiken, en items lenen, ruilen en op andere manieren delen.

28

Agenda

Agenda Tekst: Jane Sauer

De (versoepelde lockdown) agenda De lockdown is inmiddels versoepeld. In de zomer willen we natuurlijk lekker naar buiten gaan en activiteiten ondernemen. De terrassen zijn weer open, dus we kunnen van een lekker drankje genieten in de zon. Vanuit onze eigen tuin of balkon zijn er ook nog genoeg mogelijkheden om te genieten van de zomer. Ook online kun je de hele wereld bereiken. We noemen wat tips.

Lekker thuis Podcast

Een reden voor hoop!

We kennen Jane Goodall allemaal als moeder van de chimpansees. Als een sterke vrouw die zich inzet voor natuurbescherming en een betere wereld. In haar podcast ‘A reason for hope’ bestudeert ze mensen. Ze praat over haar eigen ervaringen in haar leven en spreekt met mensen die een verandering maken in deze wereld.

The Jane Goodall Hopecast | https://janegoodall.ca/the-hopecast-jane-goodalls-podcast/

Spotcast

Wil je meer leren over vogels? Wereldrecordhouder vogels kijken Arjan Dwarshuis gaat iedere week op vogelsafari met zijn jeugdvriend Gisbert van Baalen, die nog geen kraai van een ekster kan onderscheiden. Samen gaan ze op pad om vogels te spotten. Leer meer over vogels in Nederland.

De Vogelspotcast | https://www.radioviainternet.nl/podcasts/de-vogelspotcast

Documentaire

Het leven is gekleurd David Attenborough Life in color | www.netflix.com De natuur goeroe David Attenborough neemt je mee in een wereld vol met kleuren. Voor ons is het mooi, maar voor sommige dieren is kleur noodzakelijk om te overleven. In deze driedelige documentaire draait het om de manieren waarop dieren hun kleren gebruiken. In India verblinden de mannetjespauwen de vrouwtjes met hun prachtige gekleurde veren. In de woestijn van Noord-Amerika ontvouwt een piepkleine kolibrie zijn spectaculaire hoofdtooi als hij voor zijn partner danst.

Naar het museum Mythes ontrafeld over Azteken

Ben je ook zo nieuwsgierig naar de Azteken? Het is een van de iconische beschavingen uit de wereldgeschiedenis. De tentoonstelling laat gouden sieraden, fascinerende tekeningen en mythische mens-dierfiguren van aardewerk zien. Kom meer te weten over de Azteekse cultuur en maak kennis met de nazaten van de Azteken. Vanaf 6 augustus kun je deze bijzondere tentoonstelling bewonderen in Museum Volkenkunde.

Museum Volkenkunde | https://www.volkenkunde.nl/nl/azteken

Romeinen komen tot leven!

Van 31 juli t/m 15 augustus komen de Romeinen Museumpark Archeon weer veroveren. Ieder jaar vindt het Romeins Festival plaats en dit jaar is dat voor de 22ste keer. Kijk je ogen uit in de kampen, waar de Romeinse soldaten worden vergezeld door slaven en ambachtslieden. Bekijk de demonstraties en de gladiatorengevechten in de arena.

Museumpark Archeon | https://www.museum.nl/nl/museumparkarcheon/evenement/romeins-festival

Cadeau, hoezo?

Laat je lekker inpakken en ervaar hoe het is om een cadeau te zijn.

De tentoonstelling ‘Cadeau, hoezo?’ gaat in op de vraag waarom we wereldwijd cadeaus geven. Overal worden cadeaus gegeven, maar overal gaat ter wereld dat anders. Zo krijgen pasgeboren baby’s een sieraad ter bescherming en krijgt het bruidspaar bij Turkse bruiloften gouden sieraden. Het is een uitbundige tentoonstelling waar je ontdekt wat poppen, mango’s en een trouwjurk met elkaar gemeen hebben. Leer over de overeenkomsten en verschillen tussen het geven van cadeaus.

Tropenmuseum | https://www.tropenmuseum.nl/nl/zien-en-doen/ tentoonstellingen/cadeau-hoezo

Agenda

De natuur in Yoga in de duinen van Schiermonnikoog

Maak contact met jezelf en maak de verbinding met je omgeving. Ervaar yoga op een bijzondere plek in de natuur. In de duinen om precies te zijn. Iedereen kan meedoen, het maakt niet uit wat je leeftijd is en of je wel of niet eerder yoga hebt gedaan.

Nationaal Park Schiermonnikoog | https://www.natuurmonumenten.nl/agenda

Zwoele zomerwandeling

Ga met een gids op pad voor een avondwandeling in de Kaapse Bossen.

Luister naar vogels, ontdek sporen van dieren en geniet van een prachtige avondzon vanaf de uitkijktoren De Kaap. De wandeling duurt ongeveer twee uur en is 7 km lang.

Kaapse Bossen | https://www.natuurmonumenten.nl/agenda www.concertgebouworkest.nl/nl/bach-matthaus-passion

Speuren naar reeën

Tijdens deze avondwandeling op de Veluwezoom ga je op zoek naar reeën met een gids. Hij zal je van alles leren over deze dieren. Waar slaapt een ree? Welk geluid maakt een ree? Hij weet precies wat de beste plekken zijn om de dieren te vinden.

Nationaal Park Veluwezoom | https://www.natuurmonumenten.nl/agenda

29

100.000 bomen en een bos van draad van Sara Vrugt Kom verdwalen in een bos van alle seizoenen vol jonge scheuten, volwassen bomen en stervende stronken. Luister naar de vogels, voel de wind en ruik het mos. Al je zintuigen worden aangesproken en herinneringen komen vanzelf bovendrijven.

De Haagse textielkunstenaar Sara Vrugt (1981) startte in 2020 met dit borduurproject vanuit haar zorgen om het klimaat. Zich realiserend dat zij in haar eentje weinig kan betekenen, zette ze haar gevoel van machteloosheid om in een groots kunstproject. Ze wil niet alleen mensen met andere ogen naar de natuur laten kijken, maar hen ook deelgenoot laten zijn van het maakproces: ‘Ik wil gezamenlijk iets creëren dat een boodschap overbrengt over de wereld waarin we leven. Zo bezien zijn mijn projecten een vorm van craftivism, actievoeren middels kunst, niet door met een vinger te wijzen maar met optimisme en een knipoog.’

Een jaar lang heeft Vrugt met meer dan duizend vrijwilligers aan dit bos geborduurd. Iedere steek vertegenwoordigt een verhaal: dit is letterlijk te zien in de geschreven boomwortels. Ook in de film en audiotour is een selectie van de verhalen te zien en te horen.

Het bos is geborduurd op een doek van 30 meter breed en opgehangen in een spiraalvorm. De bezoeker dompelt zich onder in een gelaagde ruimte, waarin alle seizoenen en groeistadia van een bos vertegenwoordigd zijn.

Bovendien is het bos gemaakt van vergankelijk materiaal. Extra bijzonder zijn de zaden uit de inheemse zadenbank van Staatsbosbeheer die in het kunstwerk verwerkt worden. Wanneer het bos in 2023 zijn eindlocatie heeft bereikt in de tuinen van Museum Belvédère in Heerenveen zal het doek vergaan en door de ontkiemende zaden veranderen in een nieuw bos – ditmaal bestaande uit echte bomen.

Het kunstwerk is vanaf de heropening van de musea tot en met 25 juli te zien in Museum Panorama Mesdag in Den Haag.

Met dank aan: BankGiro Loterij Fonds, VSB Fonds, Gemeente Den Haag, Stichting Stokroos, Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds 1818, Gravin van Bylandtstichting, Staatsbosbeheer en vele, vele deelnemers.

30

Boeken

Boeken

Ik kan alles, dus jij ook

In Ik kan alles, dus jij ook ontdek je dat het niet moeilijk is om met jezelf in balans te zijn. Door natuurlijke energie en ervaringen te omarmen, ervaar je vanzelf meer rust en tevredenheid. Frank Bruining laat zien hoe je deze flow kunt ervaren. De leidraad hiervoor is de wijsheid van de sjamanen uit de Andes, bij wie Frank in de leer ging. Na terugkeer in Nederland ontdekte hij dat je de natuurlijke principes ook in stand kunt houden in het nuchtere Nederland. En je er geen sjamaan voor hoeft te zijn om ze toe te passen in je dag.

Ik kan alles, dus jij ook | Frank Bruining | Kosmos Uitgevers | € 22,50

Wildzwemmen

Anna Deacon en Vicky Allan (Schotland) vertellen in Wildzwemmen hoe helend een duik in de natuur kan zijn, en waarom we het allemaal vaker zouden moeten doen om gelukkiger, gezonder en vitaler te leven. Een duik in natuurwater biedt het gevoel van ultieme vrijheid.

Zwemmen in de buitenlucht is goed voor het uithoudingsvermogen, geeft plezier, is avontuurlijk en, misschien wel het allermooist, je kunt het samen doen. Het helpt daarnaast bij het omgaan met stress, verdriet, pijn en verveling. In Wildzwemmen ontdek je hoe helend en gezond zwemmen in het wild is, wat je nodig hebt en waar je op moet letten. Met dit boek is er geen reden meer om aan de kant te blijven staan.

Wildzwemmen | Anna Deacon en Vicky Allan | Kosmos Uitgevers | € 22,50 | verschijnt op 22 juni 2021

De Boedhha en de Badass

Zelfhulpgoeroe en ondernemer Vishen Lakhiani deelt zijn succesformule: bewust zakendoen gaat niet alleen over mindfulness, maar ook over recalcitrant zijn. De boeddha en de badass.

De boeddha in jou is de spirituele meester die vanuit rust beslissingen neemt, en de badass wil verandering, creativiteit en tegen de gevestigde orde aanschoppen.

Juist de combinatie van deze krachten leidt tot succes en plezier in je werk. Met verhalen, (online)tools, technieken, gedachte-experimenten en oefeningen.

De boeddha en de badass | Vishen Lakhiani | Kosmos Uitgevers | € 22,50

Zakgids Stoepplanten

Planten op je eigen stoep, in je eigen buurt, de meeste mensen merken ze niet op, terwijl ze best bijzonder zijn.

Met deze plantengids ontdek je 104 veelvoorkomende stoepplanten die je in de stad kunt vinden. De soorten zijn ingedeeld op kleur. Een handige gids voor beginners!

Zakgids Stoepplanten | Hortus botanicus Leiden | KNNV Uitgeverij | € 17,95

Gelukkig kunnen we wandelen

Gelukkig kunnen we wandelen van Annabel Streets (Engeland) is dé gids voor liefhebbers van wandelen die álles uit een ommetje of een trektocht willen halen.

Lopen doen we al eeuwenlang, maar doen we het wel goed?

In 52 vermakelijke reflecties leer je opnieuw lopen, bijvoorbeeld: hoe het eigenlijk moet, wat je eraan hebt, wat lopen in de regen oplevert, hoe je ogen en armen meedoen, wat een wandeling aan zee kan betekenen, en wat je brein dan ervaart zodat jij je zo fijn voelt. Vol wetenschappelijke feiten, vrolijke anekdotes en gevoelige ondertonen.

Gelukkig kunnen we wandelen | Annabel Streets | Kosmos Uitgevers | € 20,- | verschijnt op 29 juni 2021

Wat zou Frida doen?

Arianna Davis (digitaal directeur van O, The Oprah Magazine) vertelt in ‘Wat zou Frida doen?’ hoe Frida Kahlo zou handelen en leven in onze huidige tijd. Hoe ze met de dagelijkse uitdagingen zou omgaan, en vooral hoe ze zou blijven genieten van het leven en altijd in haar kracht zou blijven staan.

Je leert te leven als Frida, de kunstenaar die bekend werd om haar flamboyante persoonlijkheid en scherpe geest en nog steeds een icoon is van lef, vrouwelijkheid en creativiteit. Intieme details uit haar leven, gevleugelde uitspraken en inzicht in haar dappere keuzes inspireren de lezer om net als Frida schaamteloos zichzelf te zijn.

Gids om met lef te leven, en van je leven een kunstwerk te maken Wat zou Frida doen? | Arianna Davis | Kosmos Uitgevers | € 20,- | verschijnt 8 juni 2021

Colofon

Een boek ontvangen of cadeau doen?

Meld je dan aan als abonnee via onze website krantvandeaarde.nl en kies daar gelijk een boek. Je ziet dan direct welke titels beschikbaar zijn.

Geluksvogel

In ‘Geluksvogel’ vertelt stadsecoloog Martin Melchers op aanstekelijke en humoristische wijze over ontmoetingen met dieren en mensen in de stad.

Hij zag natuur verdwijnen maar ook andere natuur ontstaan. Martin stond er met zijn neus bovenop en beschouwt zichzelf daarom als een geluksvogel.

Geluksvogel | Martin Melchers | KNNV Uitgeverij | € 22,50

Mini-advertenties

De volgende editie van Krant van de Aarde is het nazomer editie (augustus en september in de winkels). Mini advertenties kunt u opgeven t/m 1 juli via het online formulier: https://www.krantvandeaarde.nl/adverteren/

Opleiding, persoonlijke ontwikkeling

Inzicht krijgen in jezelf Inzicht in waarom je tegen dingen aanloopt. Angstgevoelens, overbezorgd zijn over het welzijn van je kind, boosheid die je plotseling overvalt naar je partner, (Netflix-)verslaving, relatieproblemen, een eetstoornis, trauma’s uit het verleden. Je kunt het zo gek niet bedenken of het kan opgelost worden.

PRI ofwel Past Reality Integration is een bijzonder goede methode waarbij je zelf tools in handen krijgt om situaties op te lossen. En daar kan ik je bij helpen. Mijn naam is Alice Schots, naast een loopbaan als jurist en ontwerper ben ik PRI-student. Ik zoek clienten om de theorie in praktijk te brengen.

Mail me vrijblijvend voor een gratis kennismakingsgesprek. Ik werk live in de regio Haarlem en online via Zoom. Een traject duurt tussen de 12 en 15 sessies en er zijn kosten aan verbonden. aliceschots@hotmail.com Vrijeschool-MBO voor jong en oud Wonen, werken, leren (jongeren).

Werken, leren (deeltijd, volwassenen). Met opties stadslandbouw, zorglandbouw, productielandbouw. Infodagen, welkom! www.warmonderhof.nl

COLOFON De Krant van de Aarde is een positief redactioneel onafhankelijk medium.

Authenticiteit, innovatie en natuur zijn thema’s waar de krant voor staat. De krant biedt lezers inspiratie waarmee ze hun vanzelfsprekend duurzame leefstijl invulling kunnen geven. De Krant van de Aarde is een uitgave van Stichting Dag van de Aarde.

Bestuur Albert Poutsma - Voorzitter / Uitgever Frans van der Beek - Secretaris Redactie redactie@krantvandeaarde.nl Frans van der Beek, Lynsey Dubbeld, Maxime Paulis, Lisette Kreischer, Angelique van Os, Renske de Zwart, Eric Schoones, Yvonne Koop, Renáta Horenová, Ivonne de Thouars, Daan Ooteman, Sjors Beukeboom, Geraldina Metselaar, Jane Sauer.

Columnisten Henry Mentink, Nathalie Barones van Verschuer, Bert van Ruitenbeek, Jan Juffermans, Janneke van der Meulen.

Advertenties en samenwerkingen Albert Poutsma Vormgeving & Opmaak & Social Media: Celina Koekenbier en Putri Reeb Web- en eindredactie: Kees Slagter Distributie: Ruim 500 distributiepunten: Natuurvoedingswinkels, woningwinkels, reiswinkels, wereldwinkels, artsen en scholen, Tweede Kamer der Staten-Generaal, goede doelen, groente en fruit tassen en andere webwinkels.

Losse nummers: €3,95 Abonnementen: Vanaf € 20,- kun je de Krant van de Aarde thuis ontvangen door donateur te worden van de stichting Dag van de Aarde. Tevens ontvang je dan gratis een boek naar keuze. Ga hiervoor naar onze website: www.krantvandeaarde.nl Abonnementenadministratie: FBW Abonneeservice: info@fbw-abonneeservice.nl / 0348-431393 Niets uit de uitgave mag, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever, opgeslagen worden in een gegevens bestand, noch openbaar gemaakt of verveelvoudigd worden, waaronder begrepen het reproduceren in enig ander medium. De inhoud is wel beschikbaar voor licencing en content syndication. Voor de voorwaarden kunt u contact opnemen met de uitgever. © 2021 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde info@krantvandeaarde.nl www.krantvandeaarde.nl

Vakantie/ tourisme/reizen

Limburg ‘s Ochtends wakker worden met de geur van vers brood, genieten van een streekontbijt en een privé yogaruimte tot je beschikking. Dat kan bij de Belevingsplek. Reserveer het ‘Word wakker bij de bakker’ -arrangement.

Meer informatie vind je op: www.belevingsplek.com Schiermonnikoog Vakantiehuisje in de Duinen te huur 5 (max. 6) personen tegearre.schier@gmail.com

Overig

Lekker Lokaal en bio Biologische boodschappen, zoveel mogelijk uit de regio, persoonlijk thuisbezorgd. Compleet assortiment. Weekpaketten. Fruit op ‘t werk.

Zuid-Limburg t/m Sittard. josbezorgt.nl

31

SAMEN IN ACTIE TEGEN CORONA GEEF OP GIRO555.NL

© DZT/Guenter Standl

Duurzaam op reis naar Duitsland

Wandel door romantische boomgaarden en geniet van groene steden of een heldere sterrenhemel: Wie een duurzame vakantie in Duitsland plant, krijgt een onvergetelijke reis en ontziet het milieu. Laat je inspireren en reis zodra het weer veilig kan:

© Getty Images/Moritz Wolf

germany.travel/nl/feelgood

LEEF!

thema gezondheid Lifestyle katern | zomer 2021

RECEPT

Naanbrood met cashewpasta, geroosterde bloemkool en mangosalsa

BEWEGING

De kracht van wandelen Boodschappen op blote voeten

INSPIRATIE

Laatste loodjes van de lockdown Influencer met groene vingers

GEGAR ANDEER D V R I J VA N : PA R A F F I N E , SY N T H E T I S C H E KLEUR-, GEUR- & C O N S E R V E E R STO F F E N .

P R E M I U M G E C E RT I F IC E E R D E H U I DV E R ZO R G I N G VO O R E L K E H U I D M E T U I T ZO N D E R L I J K P U R E I N G R E DI Ë N T E N Onze producten zijn gecertificeerd Cosmos Organic, Cosmos Natural, BDIH, ICADA en/of Eco-control, de meest gerespecteerde certificerende instanties in de biologische en natuurlijke cosmetica sector. Deze keurmerken garanderen gezonde en 100% natuurlijke ingrediënten, ecologische verdraagbaarheid en het bevorderen van eerlijke handel. Earth Line producten voldoen aan deze strenge standaarden.

Tevens zijn alle Earth Line gezichtscrèmes geschikt voor veganisten.

www.originalcosmetics.nl

ONBEZORGD GENIETEN VAN DE ZON MET ARGAN SUN CARE

GEGAR ANDEER D V R I J VA N : PA R A F F I N E , SY N T H E T I S C H E KLEUR-, GEUR- & C O N S E R V E E R STO F F E N .

100% minerale UV-filters bieden direct optimale zonbescherming tegen UVA/UVB. De filterdeeltjes liggen op de huid en weerkaatsen schadelijke stralen.

VEILIG VOOR DE MENS, DIER EN DE OCEAAN SPF 20 Body & Face Care is geschikt voor alle huidtypen en kinderen.

SPF 15 Face Age Control is speciaal ontwikkeld voor het gezicht en decolleté.

SPF 10 Natural Lip Care helpt schrale en droge lippen voorkomen.

Aloe Vera Irriderm gel helpt de huid te herstellen bij roodheid, bobbeltjes en gevoelige plekjes. Ideaal als Aftersun.

• 100% minerale UV filters.

• Waterafstotend.

• Gecertificeerd natuurlijk en geregistreerd bij The Vegan Society.

• Vrij van microplastics.

• Koraal- en zeediervriendelijk.

Website:

Meer informatie kunt u aanvragen bij Original Cosmetics, tel. +31 (0)226 364400, e-mail: info@frenchtop.com, www.originalcosmetics.nl

118Y_adv_el_dag_nachtcremes_sun_Krant_vd_Aarde.indd 1

22-04-21 14:47

Inhoud

In deze bijlage...

L5

Vegan Column Janneke: stress ontstaat wanneer je ‘hier’ bent maar ‘daar’ wilt zijn...

Renata’s Choice

L6 L7

Beweging & Gezondheid Ontdek de kracht van wandelen Boodschappen op blote voeten

L4

L9 L11 L13

Inspiratie Laatste loodjes van de lockdown De Moestuinman: een ‘influencer’ met groene vingers Recept: naanbrood met cashewpasta, geroosterde bloemkool en mangosalsa

L16

Onderwijs De Vrije Hogeschool laat jongeren kiezen voor hun toekomst

L17

Column Mariënweardt in de schijnwerpers

LEEF!

L3

thema gezondheid Lifestyle katern | zomer 2021

Dag-, nacht- en handcrème met Manuka honing NIEUW!

Manuka helpt de huid hydrateren, herstellen en te kalmeren www.beehonestcosmetics.com

Hennaplus Colour Powder L18

Antroposofische geneeskunde Ziekteprocessen en geneesmiddelen voldoende aandacht geven

De enige 100% natuurlijke kleuring voor een prachtig intensief natuurlijk kleurresultaat en maximale glans. Verkrijgbaar in 7 schitterende natuurlijke tinten.

Verkrijgbaar in: 100g Consumenten adviesprijs: € 9,99

L4

Vegan

Stress ontstaat wanneer je ‘hier’ bent maar ‘daar’ wilt zijn...

Je bent hier, maar in de toekomst ligt zogenaamd je geluk en je perfecte lijf.

Denk je nu: “Ja maar Janneke, stel dat ik dat perfecte lijf heb, dan…”

Dan?! Dan identificeer je je met de stem in je hoofd.

Het is een hersenspinsel die je gezondheid juist ondermijnt.

Het versnelt het verouderingsproces van je lijf omdat je constant zegt: “Ik, mijn lijf en ook het huidige moment zijn NIET GOED zoals ze zijn.”

Je zegt: Ik wil de toekomst, het heden wil ik niet.

Ik wil niet wat ik heb.

Ik wil wat ik niet heb.

Eigenlijk creëer je ruzie tussen het hier en nu, waar je niet wilt zijn, omdat het niet goed genoeg is en de verwachte toekomst, waar je wél wilt zijn.

Resultaat: stress en strijd.

Het tegenovergestelde van geluk en gezondheid.

Sommige mensen zijn zó druk met het zoeken en bereiken van geluk en gezondheid dat ze er ziek, gestresst, wanhopig en depri van worden.

Kijk, als je ontevreden bent over wat je hebt of zelfs gefrustreerd of boos bent over wat je tekortkomt, kan dat een drive zijn voor actie.

Laat de actie voortkomen uit liefde.

Als je helemaal verliefd wordt op je huidige lijf en gezondheid, op waar je bent, wie je bent, wat je op dit moment aan het doen bent, op wat je hebt, dan ontstaat er paradoxaal genoeg een fantastische flow om vanuit te groeien en te bloeien!

Als je verliefd wordt op jezelf (i.p.v. boos, gefrustreerd, afkeurend, kritisch, gestresst) ga je automatisch doen wat je leuk vindt en laat je wat niet leuk is.

En dát maakt toch gelukkig én gezond :-)!

Meer hierover? Lees het nieuwe boek de EIWITLEUGEN. Je bestelt het via de #linkinbio Vrolijke groet en veel liefs, Janneke

Renata’s Choice

L5

Renáta’s choice

Whoppa, naar buiten!

Renáta Horenová Foto: Alex Schröder

Weer of geen weer, het is altijd goed om de natuur in te gaan. Nu wordt het al helemaal aantrekkelijk: warmer, kleurrijker en steeds meer lawaai van de vogels en insecten om je heen. Mij klinkt het als muziek in de oren. Lekker naar buiten dus, en zoals mijn ouders altijd zeiden: niet onvoorbereid vertrekken!

1. Het Sonettje in huis

Wie maakt het?

Misschien ken je Sonett al van hun bijzondere schoonmaakmiddelen? Sinds een tijdje hebben ze ook iets voor je huid: Mistelform -Sensible Prozesseis, een lijn van drie soorten massageoliën en bodylotions. De Duitse antroposofische natuurwetenschapper Johannes Schnorr ontdekte in de jaren 60’ hoe het drinkwater vervuild was door was- en schoonmaakmiddelen. Hij vond dat wij als mens meer moesten doen om onze natuurlijke waterbronnen, de essentie van het leven, te beschermen en richtte in 1977 Sonett op. Sonett gebruikt gemakkelijk en volledig afbreekbare grondstoffen zoals puur plantaardige en etherische oliën, mineralen en silicaten die de wasprestaties van het water ondersteunen. Natuurlijke cyclus dus: milieuvriendelijk wassen, schoonmaken en smeren in harmonie met de natuur. In plaats van geld, zijn wederzijdse ondersteuning, eerlijk partnerschap en gedeelde winst- en leiderschap sleutelwoorden van Sonnet voor economische voorspoed.

Waarom zo lekker?

Naast olijfolie is de maretak, ook door Rudolf Steiner gebruikt en door de Kelten gezien als plant van alle genezing, het voornaamste ingrediënt van deze bodylotion. Het verzorgt, voedt, harmoniseert, trekt snel in en vormt een beschermende laag. Het enige wat je nog hoeft te doen is jouw favoriete geur uit te kiezen. Die van mij is citroen met alpenden. Je waant je in de bergen en je huid is lekker gevoed. Waar wacht je nog op? Naar buiten! www.sonett.eu

2. Vooruit met de geit!

3. Holy ssss... Kalamata hummus

Wie maakt het?

Eigenaar Roy Jongens van Royal Green heeft een bijzonder doel voor ogen. Tegenover de wereld van synthetisch geïsoleerde voedingssupplementen brengt hij een lijn van puur plantaardige vitamines en mineralen. De aarde is volgens hem ongelofelijk rijk aan natuurlijke en plantaardige schatten waar we, met respect, uit kunnen putten.

Waarom zouden we dan synthetische producten nemen? Zijn onderneming maakt biologische supplementen en voeding, veelal veganistisch en glutenvrij. Dit om de mens vitaler en gezonder te maken. Bovendien ondersteunt hij biologische boeren en duurzame landbouw over de hele wereld, om op die manier wat terug te doen voor de aarde.

Wie maakt het?

De oprichter van Florentin, Benny Moshel uit een kunstenaarswijk in Tel Aviv, leerde koken van zijn moeder. Later, in Nederland, besloot hij om de authentieke smaken van zijn geboorteland met zo veel mogelijk mensen te delen. De Middellandse Zee, waar mezze een manier van leven is, is de eindeloze bron van inspiratie voor dit bedrijf. Ze maken gebruik van de culinaire tradities van de regio én van hoogwaardige ingrediënten van vruchtbare bodem. En dat proef je goed terug in hun spreads, snacks, salades en broden. Ook niet onbelangrijk: ze werken nauw samen met biologische leveranciers en steunen plaatselijke, duurzame initiatieven.

Waarom zo lekker?

Nou, je proeft deze Immune & Energie niet in je mond, daar hoeven we niet over te twisten.

Maar het voelt zeker lekker voor je lijf door de echinacea, ginseng en de vijf soorten paddenstoelen. De echinacea en reishi geven ondersteuning aan je weerstand en de echte ginseng geeft je meer energie. Ik zeg: vooruit met de geit, lekker naar buiten! www.royal-green.eu

Waarom zo lekker?

De kikkererwten die Florentin voor zijn hummus gebruikt, de kabuli, komen uit Italië, uit Puglia en van Sicilië. Het is ook de tahin in dit product die het tot een echte hummus maakt zoals men het in het Midden–Oosten kent.

En dan nog de Kalamata olijven! Die komen uit het zonnige Griekenland en zorgen voor een heerlijke en gezonde component.

Neem bij deze Hummus Kalamata olijven wat stukjes appel, wortel en komkommer mee in een bakje, spreid je deken uit en dippen maar! www.florentin-bio.com

4. Say: kimchiii!

Wie maakt het?

De mensen achter SauerCrowd vind ik ware darmenhoeders. Ze zijn er van overtuigd dat gezonde darmen de basis zijn voor een gezond lichaam en dus ook voor een gezonde geest, en zij maken gefermenteerd voedsel vol levensvatbare bacteriën en vitamines. Zij gebruiken hiervoor biologische, biologisch-dynamische, lokale- en seizoensproducten met de kennis en de gezondheidsgeheimen van vele generaties. Zij ondersteunen lokale, regeneratieve landbouw en betalen de boeren een eerlijke prijs.

Waarom zo lekker?

Bij het proeven van hun Kimchi kraut springt de smaak van umami je om de oren. Zo lekker! Dat komt door de bereidingswijze en door het gebruik van goede ingrediënten zoals witte kool, wortelen, prei, sjalotten, knoflook, gember, gocharu (chilivlokken) en zeezout. Dit treffen van Korea en Nederland is ongepasteuriseerd, gefermenteerd en bevat levende melkzuurbacteriën. Enige nadeel: door de versheid is het na het openen beperkt houdbaar. Maar maak je geen zorgen: je doet er niet lang mee, daar is het veel te lekker voor! Gebruik het voor onderweg in een wrap met wat sliertjes ijsbergsla en kakelverse schapenkaasbrokjes. Kijk voor het ‘Gut-Mind Journal’ op www.sauercrowd.nl

L6

Beweging & Gezondheid

Ontdek de kracht van wandelen Tijdens de lockdown hebben ontzettend veel mensen het wandelen ontdekt. Het is laagdrempelig, het kan bijna altijd en overal en het is heel erg goed voor je, of dat wordt tenminste altijd gezegd. Maar wat wordt daar nou mee bedoeld, goed voor wat precies? Intuïtief voelt het lekker om een frisse neus te halen, een ommetje te lopen, om even uit het huis te zijn en je zinnen te verzetten. Tijdens zo’n wandeling gebeurt er van alles met lichaam en geest. Dat is de kracht van wandelen.

Tekst: Leonie Kohl

Het is vrij onomstotelijk vastgesteld dat wandelen goed is voor je algehele welzijn. Voor de fysieke toestand van je lichaam, voor de fitheid van je brein en je wordt er zelfs gelukkiger van. Daarvoor hoef je geen meerdaagse wandelvakantie te boeken, maar elke dag een kleine wandeling maken van zo’n twintig minuten blijkt al effectief. In deze tijden van lockdown, waarop een extra beroep wordt gedaan op je mentale gezondheid, is er overal extra aandacht voor wandelen.

Zo was de nieuwe app van de Hersenstichting een schot in de roos. Hersenprofessor Erik Scherder doet al jaren onderzoek naar de invloed van bewegen op het brein en is dan dé ambassadeur bij uitstek voor de app ‘Ommetje’. Zo eenvoudig als de naam is, is ook het concept. De app stimuleert je om elke dag een ommetje te maken van zo’n twintig minuten. De investering is klein en wat je ervoor terugkrijgt is groot: het houdt je hersenen fit!

Gezond thuiswerken Zeker met al dat thuiswerken kan een korte wandeling in de buitenlucht, zonder enig ander doel dan even buiten zijn, precies datgene zijn waardoor je weer met frisse energie verder werkt. Het breekt je dag, je brengt je lichaam weer in beweging, je

krijgt letterlijk frisse lucht binnen en je brein wordt ook nog getrakteerd op andere prikkels dan die welke je de hele dag krijgt voorgeschoteld via je computerscherm. Gezond thuiswerken kan alleen als je de afwisseling opzoekt: zitten, staan, maar dus ook wandelen.

Wist je dat je van wandelen ook creatiever wordt?

Tijdens je wandeling raken je hersens beter doorbloed. Zo krijgen de cellen in je brein meer zuurstof en voedingstoffen binnen en kunnen ze beter hun taken uitvoeren. Ook worden er nieuwe hersencellen gemaakt en de onderlinge verbinding tussen hersencellen wordt verbeterd.

Tijdens jouw wandeling gebeurt er dus van alles in je brein, waardoor je je erna beter voelt en beter functioneert.

Van fit naar gelukkig Dat wandelen gezond is, zowel fysiek als mentaal, dat is wel duidelijk. De laatste onderzoeken tonen aan dat wandelen zelfs gelukkig maakt. Dat komt omdat we evolutionair gewend zijn om buiten te zijn. De buitenomgeving ontspant omdat we ons eigenlijk in onze natuurlijke habitat bevinden.

Hierdoor ervaar je minder stress en kun je je beter focussen. Zo brengt wandelen niet alleen

kortstondig geluk, maar maakt het je ook op de lange termijn gelukkiger. Het wordt niet voor niets massaal ingezet in de strijd tegen depressie. Omdat het werkt!

Beweging & Gezondheid

L7

Boodschappen doen op blote voeten ‘Schoenen belemmeren de ontwikkeling van je spieren, botten en pezen’ Hoe minder steun, hoe beter. Dat is het motto van barefoot-trainer Ruth Langemeijer. Schoenen zouden de natuurlijke ontwikkeling van de voet in de weg zitten en dat zou uiteenlopende klachten veroorzaken. Zelf loopt ze bijna altijd op blote voeten. “Ik had veel klachten, maar zes maanden na een cursus natural running deed ik mee aan de halve marathon en had nergens meer last van.”

Tekst: Moniek Verstegen

Hardlopen, fietsen, klimmen. Langemeijer sport veel. Naast haar baan als interim procesbegeleider in de techniek is ze eigenlijk altijd aan het bewegen. Op een gegeven moment dreigde er een einde te komen aan deze actieve levensstijl. Ze kreeg last van haar kniegewrichten. Artsen adviseerden haar rustiger aan te gaan doen, en hardlopen en fietsen zoveel mogelijk te mijden. “Ergens vond ik het wel logisch. Ik sport gewoon teveel dacht ik.”

Lopen als een kind Toevallig kwam ze in contact met natural running: hardlopen op blote voeten. “Ik ging een cursus volgen, leerde opnieuw lopen en ren nu zonder problemen een halve marathon of meer.” Langemeijer leerde lopen zoals ze liep toen ze klein was. Ze staat op en doet het voor. “Kijk, kinderen zetten eerst hun middenvoet neer en daarna pas hun hak. Ze nemen kleine stapjes en gaan niet naar achteren hangen. Ze draaien hun heupjes en buigen de knietjes. Op die manier gebruik je alle schokdempers in je lichaam om de klappen op te vangen. Je loopt zoals de natuur het bedoeld heeft.”

Op het moment dat kinderen schoenen aankrijgen, verandert deze manier van lopen en wordt hij minder natuurlijk, meent de Amsterdamse. “Schoenen hebben vaak een hak. Door die hak is het onmogelijk om eerst je middenvoet neer te zetten.

Probeer maar eens. Het gevolg is dat je minder schokdempers gebruikt waardoor meer druk komt te liggen op bijvoorbeeld je knieën. Bovendien

beperken schoenen de ruimte voor je tenen. Die kunnen dan niet meer zorgen voor extra balans.”

Ze trekt pas schoenen aan als het echt niet anders kan Stugge westerse voeten Langemeijer begrijpt niet waarom veel specialisten nog altijd schoenen met veel steun en zooltjes voorschrijven bij voetproblemen. “Hoe meer steun, hoe minder je je eigen spieren, botjes en pezen ontwikkelt.” Sportpodotherapeut Ingrid Janssen legt uit dat er in de literatuur veel wordt gediscussieerd: “Moet je bij blessures meer en meer steun bieden, of juist minder en minder?” Die keus is vooralsnog niet gemaakt. Wel zou het lopen op blote voeten of minimalistische schoenen fysiologisch efficiënter zijn.

Dat betekent overigens niet dat iedereen nu zijn schoenen uit moet trekken. “De voorvoetlanding is erg belastend. Dat moet je heel goed trainen, maar je lichaam moet het ook aankunnen. Voor sommige mensen is dat gewoon niet meer haalbaar. Dat heeft veel te maken met onze cultuur en leefstijl.

Wij zijn niet meer gewend om onze voeten veel en blootsvoets te belasten.”

Daarnaast zijn westerse voettypes vaak stugger dan bijvoorbeeld voeten van Afrikanen. En ook

andere fysieke eigenschappen, zoals lichaamsgewicht, maken het lopen op blote voeten zwaarder, meent ze. Daarnaast moet je je afvragen wat mensen zelf willen: “Als iemand twee keer in de week een rondje wil hardlopen en dit zonder problemen op schoenen kan, moet hij of zij dan een zware training ondergaan om dit op blote voeten te kunnen?”

Oók als het regent Langemeijers voetzolen zien er opvallend normaal uit. Geen wondjes en geen eelt. “Dat loop je er eigenlijk direct weer af. De huid is leerachtig en je krijgt vet in de kussentjes op de drukpunten. Net als bij een dier.” Zelden gaat ze ergens in staan en haalt ze haar voeten open, meent ze. En koud zijn ze ook niet: “Doordat ik ze train is de bloedsomloop veel beter. Nog een voordeel, want veel vrouwen hebben toch vaak last van koude voeten.”

Ook als ze niet aan het sporten is probeert ze het dragen van schoenen zoveel mogelijk te vermijden.

Als ze boodschappen doet, als de zon schijnt én als het regent. Hoe meer ze op blote voeten loopt, hoe meer ze haar voeten traint. Ze trekt pas schoenen aan als het echt niet anders kan: Als het gaat vriezen bijvoorbeeld of als ze naar haar werk gaat.

Later vandaag moet ze naar een beurs en loopt ze op hakken. Ook als ze naar klanten gaat kan ze er niet onderuit. “Als ik daar op blote voeten aankom krijg ik de opdracht niet. Je wordt gewoon niet serieus genomen.”

ESSENTIALS

Biologisch 100% gecertificeerd biologische vitaminen & mineralen

De vitaminen en mineralen productlijn van Royal Green is biologisch gecertificeerd door Skal Bio controle. Het tijdperk van synthetische vitaminen en mineralen is wat ons betreft voorbij. Met grote trots introduceren we het grootste assortiment aan gecertificeerd biologische vitaminen & mineralen.

Gemaakt door Moeder Natuur, volledig vrij van geïsoleerde vitaminen & mineralen en vulstoffen. Het onafhankelijk biologisch label op onze producten bewijst het.

Biologische erkenning

Mini Caps Multi

Multi Gold

Vitamine C complex Magnesium

Gecertificeerd biologische Multi voor het hele gezin.

Geschikt voor kinderen vanaf 4 jaar. De kleine capsule kan ook open gemaakt worden.

Gecertificeerd biologische energie & bij stress** Multi. **Ashwagandha en rhodiola bieden steun bij tijdelijke stress en spanning*. Ginseng geeft meer energie*.

Levert 100% gecertificeerd biologische vitamine C (180 mg per capsule) samen met een krachtige combinatie van shiitake, maitake & reishi.

Verkrijgbaar in: 90 vegicaps

Verkrijgbaar in: 90 vegicaps

Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Het eerste product ter wereld dat magnesium, vitamine D en ashwagandha in gecertificeerd biologische vorm levert.

Dus geen geïsoleerde magnesiumcitraat, oxide of -bisglycinaat.

“Royal Green brengt al sinds 2008 gecertificeerd biologische vitaminen & mineralen op de markt. Zo waren we het eerste merk ter wereld met biologische magnesium, ijzer, selenium, b-vitaminen en multi’s.

Unieke aanvullingen op elk supplementenschap.

We zijn dan ook met trots het biologisch alternatief voor de vele synthetische vitaminen en mineralen producten op de markt”, aldus Roy Jongens, oprichter Royal Green.

Het Royal Green verschil

Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Bio Essentials assortiment Mini Caps Multi, Multi Gold, Vitamine B complex, Vitamine C complex, Iron complex, Magnesium en Selenium complex

Geïsoleerd Ascorbinezuur (vitamine C)

website

Gecertificeerd biologische vitamine C

supplement folder

100% vegan, vrij van vulstoffen, conserveringsmiddelen en kleurstoffen. *Gezondheidsclaim voor planten in afwachting van Europese toelating.

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400

118Y_adv_rg_nieuwe_opzet_2021_krant_vd_aarde.indd 1

22-04-21 14:46

Inspiratie

L9

De laatste loodjes van de lockdown We zijn het zat. Corona-moe. Het heeft lang genoeg geduurd. We snakken naar meer ruimte en vrijheid. We willen uit eten gaan met vrienden, de kleintjes weer knuffelen, een verjaardagsfeestje kunnen vieren en die mooie reis maken. Wanneer wordt het leven weer normaal? Een vraag waar iedereen het antwoord op wil weten, maar waar nog geen antwoord op is.

Tekst: Jane Sauer

De crisis raakt iedereen Uit een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) ‘Een jaar met corona’ blijkt dat een jaar na het begin van de coronacrisis Nederlanders gemiddeld genomen nog steeds een hoge levenskwaliteit hebben. Met uitzondering van kwetsbare groepen in de samenleving, zoals mensen met een laag opleidingsniveau, jongvolwassenen, mensen met een migratieachtergrond en zelfstandigen. De crisis raakt iedereen. Mensen die hun baan kwijt zijn geraakt, bedrijven die failliet zijn gegaan, mensen die een dierbare hebben verloren door corona, het effect van eenzaamheid op het leven, patiënten die wachten op een operatie die iedere keer wordt uitgesteld of mensen die langdurig ziek zijn nadat ze corona hebben gehad.

Iedere 0,5 seconde een prik Toch lijkt het einde in zicht te zijn. Het vaccinatieproces tegen het coronavirus is al een tijdje bezig. Volgens de website van de Rijksoverheid krijgt iedere 0,5 seconde iemand een prik. Eind juni is de laatste groep aan de beurt die hun eerste vaccinatie krijgt. Betekent dit dat we in het najaar weer een normaal leven hebben? Het antwoord weten we niet en dat hoeft ook niet. We leven in een land waarin we veel onder controle hebben. Toen kwam corona even alles in de war schoppen en ontstond er chaos, onduidelijkheid en onzekerheid. Voor velen van ons bracht het ook

angst. Hoe ga je om met zoiets? Met een positieve mindset!

Acceptatie Het begint bij je gedachten. Een positieve mindset begint bij jezelf. Het zijn niet de omstandigheden die je gelukkig of ongelukkig maken, maar je gedachten. Bedenk eerst eens of je invloed hebt op de situatie. In het geval van de coronacrisis betekent dit dat je geen invloed hebt. Je kunt het niet ineens weg toveren of de tijd terugdraaien. Je kunt wel gaan klagen hoe naar het allemaal is en hoe vervelend het is dat je niet meer uit kunt gaan.

Natuurlijk, even balen hoort erbij. Maar daarna is het tijd om verder te gaan. Vooral als je nu nog steeds in deze fase zit. Hoe doe je dat? Door acceptatie.

Focus op het goede Het leven loopt niet lineair, maar gaat met ups en downs. Alles verandert in het leven. Ook jij verandert. Door te accepteren dat de coronacrisis er nog steeds is, maak je ruimte bij jezelf vrij. Bij een positieve mindset accepteer je de situatie en maak je er het beste van. Wees dankbaar. Focus op het goede in je leven. Wat zijn de dingen waar je blij van wordt? Wat zorgt voor een glimlach op je gezicht? Wat kun je nu juist wél doen waar je normaal niet aan toe komt omdat je altijd te druk bent? Wees daarvan bewust en doe die dingen die je nu wel kunt doen. Wie weet wat voor positief effect het op je leven heeft na corona? Meer ‘me

time’, meer gezonde gewoontes, meer doen voor anderen en een positieve mindset. Gebruik deze tijd om er beter en sterker uit te komen.

Tips voor de laatste loodjes: • Bedenk een mantra die je helpt om positief te blijven. Een mantra is een woord of korte zin met een mooie, wijze en positieve boodschap. Het woord komt uit het Sanskriet en betekent ‘bevrijding van de geest’.

• Koop een mooi notitieboekje en schrijf aan het eind van iedere dag drie dingen op waar je dankbaar voor bent.

• Maak iedere dag een wandeling van minstens een half uur en blijf in beweging. Let op de kleine dingen en waardeer deze. Frisse lucht en naar buiten gaan is goed voor je weerstand.

• Volg online yogalessen en leer meditatie. Een handige app voor meditatie is Headspace.

• Wat wilde je nou altijd graag leren, maar waar had je nooit de tijd voor? Nu heb je die tijd! Zoek een leuke online cursus uit en starten maar.

• Zorg voor een goed eetpatroon. Probeer nieuwe veganistische gerechten uit en kook met veel kleur.

Die extra vitamientjes houden je gezond en sterk.

• Bedenk wat jij aan de wereld kunt bijdragen om er een betere wereld van te maken. Toch maar wat minder vlees op je bord, minder vaak de auto pakken en minder onnodige spullen kopen? We hebben nu gezien hoe weinig we eigenlijk nodig hebben.

L 10

7%

st

ra

er wb

ry

sa

uc

e

WATER &

FRIJUS IT

n veijga s

Inspiratie

L 11

De Moestuinman: een ‘influencer’ met groene vingers Tekst: Maxime Paulis

Het begon onschuldig met wat zaadjes uit de supermarkt en wat potjes op de vensterbank. Nu heeft Simon Eurlings (32) uit Heerlen een eigen moestuin net buiten het stadscentrum. Een lichtelijk uit de hand gelopen hobby, waar hij zijn werk van heeft gemaakt. Met een grote dosis humor en een aanstekelijk enthousiasme neemt Simon zijn volgers op social media mee tijdens zijn avonturen als De Moestuinman.

Dat hij groene vingers heeft, ontdekte Simon vorig jaar tijdens het vele thuis werken. De potjes met kiemen en plantjes namen de ruimte op de vensterbank en langzaamaan ook het balkon in beslag. “Toen vroeg mijn schoonbroer of ik bij hem thuis een moestuin wilde aanleggen”, vertelt Simon. “Zodoende ben ik daarmee begonnen.

En nu heb ik een moestuin van 125m².” Alle werkzaamheden legt hij vast op beeld en deelt hij op Instagram. Zo heeft Simon van zijn hobby zijn werk gemaakt.

Een dagelijkse bezigheid De ene dag staat hij voor de klas om les te geven over de natuur. Als het mogelijk is, legt hij samen met de kinderen een moestuin aan op het schoolplein. “De kids krijgen dan verantwoordelijkheid over alle plantjes,” legt Simon uit. “Ze leren ook dat afval op de grond schadelijk is voor de natuur, dus ook voor hun moestuin.” Alle lessen van De Moestuinman vormen een basis voor bewustzijn bij kinderen.

“Daar kunnen hun ouders misschien ook wat van leren,” lacht Simon. “Ik hoor soms dat kinderen een broodje frikandel mee naar school krijgen als middageten.”

De andere dag is De Moestuinman zelf druk bezig met het verzorgen van zijn groente- en

fruitplantjes. “Moestuinieren doe je het hele jaar door”, vertelt hij. “Veel mensen denken dat je alleen in de zomer kunt oogsten, maar als je slim plant kun je blijven plukken.” Af en toe moet Simon langs bij de groenteboer of supermarkt, maar hij heeft zeker meer verse groenten dan de gemiddelde Nederlander.

Durf te dromen Naast zijn werkzaamheden voor de klas, is Simon ook met een aantal andere plannen bezig. Er ligt een project op de plank waarbij het dak van een parkeergarage wordt omgetoverd tot een groene oase met prachtig uitzicht over de stad. Ook is hij nauw betrokken bij het verwezenlijken van een Romeinse binnentuin bij een archeologisch museum. “Ik heb nog zoveel meer plannen. Te veel misschien,” lacht Simon. “Ik wil heel graag een kinderboek over moestuinieren schrijven, een moestuinmankalender maken… ‘Durf te dromen’ zeggen ze wel eens, toch?”

Benieuwd naar De Moestuinman? Volg hem via @ demoestuinman op Instagram of kijk op www. demoestuinman.nl

Bitterballen en kroketten van Bertyn artisanaal en verrukkelijk Smaakvol & ambachtelijk bereid Kroketten en bitterballen, ambachtelijk gerold in een krokant jasje van spelt. Met binnenin een smeuïge ragout bereid met een goed afsmakende kruidenbouillon. Heerlijke en pure ingrediënten. Comfortvoeding op z’n best.

Naanbrood met cashewpasta, geroosterde bloemkool en mangosalsa

Nice & Nuts staat voor een grote variatie aan noten, zuidvruchten, zaden, pitten en mixen. En onlangs zijn ook vier notenpasta’s toegevoegd in de smaken hazelnoot, amandel, gemengde noten en cashew. De noten zijn zorgvuldig geselecteerd en gemalen tot heerlijke pasta’s. Lekker op brood! Maar ook te gebruiken in baksels of smoothies.

Lunch- of hoofdgerecht, 4 personen Bereidingstijd: 15 minuten + 25 minuten oventijd

Veggie

n

Biologisch

Voor onvergetelijke borrelmomenten De borrel wordt goud met de bitterballen en kroketten van Bertyn. Lekker genieten en knapperig krokant. Een delicieuze traktatie voor gelukzalige momenten.

8 varianten kroketten en bitterballen voor een onvergetelijk feestmoment Probeer ze allemaal. Heerlijke bitterballen en kroketten met groenten, met groenten & kaas of met oesterzwammen. Niet te vergeten onze kroketten en mini-kroketjes met jerseykaas.

Snelle bereiding Gebakken in de friteuse zijn deze kaas- en groentesnacks op hun best. Opwarmen in de heteluchtfriteuse (airfryer), in de oven of in de pan is ook mogelijk.

Snack

Verkrijgbaar bij de biowinkel en diepvriesspecialist.

Online bestellen via www.amanvida.eu Info, recepten & inschrijven op de nieuwsbrief: www.bertyn.eu

Ingrediënten

• 4 mini naanbroodjes • enkele el cashewpasta (Nice & Nuts) • enkele el plantaardige variatie op kokosyoghurt naturel • evt. een klein handje geroosterde cashewnoten Voor de geroosterde bloemkool: • 4 el milde olijfolie • 1 tl garam masala • 1 tl gemalen komijn • 1 tl gemalen koriander • een snufje gemalen geelwortel • 400 g bloemkool, in kleine roosjes Voor de salsa: • ½ komkommer, zaadjes eruit gerist en in blokjes • 1 kleine mango, geschild en in blokjes • 1 kleine rode ui, in dunne halve ringen • limoensap naar smaak • een handje verse koriander, grof gesneden

Bereiding

1. Verwarm de oven voor op 200°C. 2. Meng voor de bloemkool in een kom de olie met de specerijen en wat zout.

Meng de bloemkoolroosjes erdoor en hussel alles goed. Spreid de roosjes uit over een bakplaat en rooster ze ca. 25 minuten in de oven.

3. Maak intussen de salsa door de komkommer, mango en rode ui te mengen.

Breng op smaak met limoensap.

4. Bereid vlak voor het serveren de naanbroodjes volgens de aanwijzingen op de ve pakking. Meng de koriander door de salsa.

5. Besmeer de warme naanbroodjes met cashewpasta. Schep de bloemkoolroosjes en vervolgens de salsa erop. Schep er wat kokosyoghurt over. Bestrooi eventueel met wat cashewnoten.

zoals blijkt uit voorgaand succesverhaal, goed, gezond en voornamelijk biologisch eet. Daarnaast verzorgt ze haar huid en lichaam goed en maakt ze tijd vrij voor het sporten en ontspannen. Het is een combinatie van alle positieve bijdragen aan een gezond leven die er voor zorgt dat je er, ook op je 59ste of zelfs 80ste nog goed uit kunt zien.

Ingezonden mededeling

Kokosolie uitwendig gebruiken:

Laurinezuur en caprinezuur beschermen de huid Beautytip: Wanneer je kokosolie uitwendig gebruikt is dit zeker van invloed op je huid, uitstraling en algehele looks. Zo zorgt kokosolie in je haar voor een minimum verlies aan proteïnen in je haren waardoor deze dikker en sterker worden. Door de antibacteriële werking van kokosolie en de stoffen laurine-en caprinezuur is kokosolie ideaal om ook op je huid te gebruiken. De stoffen worden hierbij omgezet in monocaprine en monolarin, zij vervangen als het ware de beschermende laag van je huid. Goed nieuws want veel zeepproducten verwijderen of beschadigen deze. Op die manier wordt je huid dus ideaal beschermd. De toepassingen kokosolie op je huid en haar en zelfs in je mond zijn eindeloos.

10 fantastische en verrassende voordelen van kokosolie voor je huid:

Beauty Tips: vrouw van 59 ziet er uit als twintiger.

Wat is haar geheim?

De 59-jarige (2021) Pamela Jacobs uit Leeds krijgt heel wat verraste blikken wanneer ze haar echte leeftijd onthuld. Velen zouden haar namelijk in de dertig schatten.

Pamela heeft een geweldig jong ogende huid, zonder oneffenheden. Haar figuur is slank en gezond en ze heeft een volle haardos. Velen zien haar niet voor de 59-jarige vrouw die ze is. Haar geheim: kokosolie.

Tekst: Bart Maes | Meer info: www.freedomofhealth.eu

De beauty tips van Pamela Jacobs Voorkom rimpels door goede verzorging

Hoewel ze ook aangeeft haar uiterlijk toe te schrijven aan goede genen maakt ze er wel werk van haar schoonheid zo lang mogelijk te behouden. Hier haar beautytips. Wekelijks neemt ze een sauna, ze exfolieert de huid van haar gezicht om de dag en gaat nooit het huis uit zonder enige, mits natuurlijke, zonbescherming. Zelf schrijft ze haar looks toe aan het volgen van een gezond dieet, veel lachen, genieten van het leven en regelmatige beweging.

Het regelmatig afborstelen van haar lichaam en het uitgebreid aanbrengen van kokosolie zorgt er voor dat haar huid zacht blijft. Wanneer ze naar de sportschool gaat doet ze ook direct een sauna waarbij ze afsluit met een koude douche. Daarna exfolieert ze ook heel haar lichaamshuid en neemt ze de tijd om een haarmasker in te doen. Een haarmasker van biologische kokosolie. Ze gebruikt zo min mogelijk chemische producten en gaat graag in bad met wat zout om er voor te zorgen dat detoxinen in haar lichaam afgevoerd kunnen worden.

Het gezond eten

Plantaardig voedsel, kokosolie, amandelen en kruiden Haar beautytip dieet is gebaseerd op voornamelijk groenten (Plant based diet) met af en toe wat extra proteïnen. Ze maakt iedere dag optimaal gebruik van de kruiden welke ter beschikking staan, eet

veel salades, plantaardige yoghurt en snackt tussendoor veel groenten zoals komkommer. Ze probeert zo veel mogelijk gebruik te maken van biologische producten. Ze volgt het 80/20 dieet waarbij je 80% van de tijd gezond eet en 20% per dag wat minder op het eten let. Ze eet zo min mogelijk suikers, zelfs geen fruit omdat deze te veel suikers zouden bevatten. Ze drinkt gedurende de hele dag water uit glazen fles, vaak met een beetje vers limoensap in. Brood en pasta probeert ze zo min mogelijk te eten omdat het haar een opgeblazen gevoel geeft.

Kokosolie favoriet bij Pamela Jacobs Kokosolie tegen rimpels voor een gladde en zachte huid

Pamela is een grote fan van kokosolie, haar moeder gebruikte het voor haar haren en haar huid en ze is dit door blijven zetten. Ze gebruikt kokosolie voor het koken, in koffie, voor het verwijderen van haar make-up en schoonmaken van haar gezicht, voor het behandelen van haar haren en twee keer per dag smeert ze het op de huid als gezichts- en lichaamsverzorging. Zelf geeft ze aan dat het haar huid ongelofelijk zacht en gevoed maakt. Ze is dus een ware kokosoliefan!

Waarom kokosolie goed is voor je en waarom kokosolie tegen rimpels?

Pamela is een grootgebruiker van kokosolie maar wat heeft dit nu eigenlijk te maken met het behouden van en mooie jonge huid en er stralend en radiant uit zien? Uiteraard speelt het ook mee dat Pamela,

1. Kokosolie beschermt de huid tegen ongewenste bacteriën Handgels (Hand sanitisers) zijn giftig. Ze bevatten tot 8 toxische stoffen voor je huid (lichaam en hersenen). Kokosolie smeren en laten intrekken is effectiever en zoveel gezonder.

2. Kokosolie hydrateert de huid Een droge huid is een ongezonde huid. Veelvuldig handen wassen droogt de handen uit, omdat de huidolie wordt weggespoeld. Extra vierge kokosolie herstelt de vochtbalans, je gezonde huidbioom en pH-waarde van de huid. Naast kokosolie is ook omega-6 van levensbelang voor een gevoede huid. Droge ellebogen en schilfers in het haar wijzen op te weinig omega-6.

3. Kokosolie is veruit de allerbeste babylotion De zachte huid van jou en de baby wil je verwennen en beschermen met een lotion zonder chemicaliën en fake geurstoffen. Je kiest een volledig natuurlijke beschermengel. Koudgeperste biologische kokosolie is veruit de beste oplossing, waar geen enkele allergische reactie van bekend is. 100% natuurlijk en zonder pesticiden. 100% beter dan alle merken babyverzorging uit de apotheek.

4. Kokosolie voorkomt en verhelpt striae (zoals zwangerschapsstriemen) Een ongezonde huid die snel uitrekt kan strepen gaan vertonen. De huid gaat onzichtbaar scheuren bij te grote spanning. Behalve bij zwangerschap kan dit ook ontstaan bij de borsten en dijen, bij bodybuilders en bij mensen die corticosteroïden gebruiken. Biologische kokosnootolie regelmatig insmeren en opeten zal striae helpen voorkomen en doen verdwijnen. Omega-6, vitamine E (b.v. rode palmolie en tarwekiemolie) en C doen wonderen een geven de verzwakte huid wat ze nodig heeft.

Voldoende essentiële eiwitten (b.v. seitan) zorgen voor voldoende collageen aanmaak. Striemen krijgen dan geen kans.

5. Kokosolie verzacht ouderdomsvlekjes Ouderdomsvlekken ontstaan door oxidatie van de huidvetten of door de slechte werking van de lever.

Voldoende vitamine E en carotenoïden voorkomen ouderdomsvlekken en doen ouderdomsvlekken (ook wel zonnevlekken genoemd) wegebben.

Rode palmolie eten en een beetje aansmeren

doet wonderen. Geef dit duo 1 à 3 jaar de tijd om de vlekjes te voorkomen of het tij te keren.

Levervlekken zijn een oorzaak van een verzwakte lever. Dan helpt kokosolie als een vriend. Voor de vertering van kokosolie is er geen lever nodig.

Je lever wordt gespaard en je huid gevoed en beschermd. 100% natuurlijk.

6. Kokosolie draait de ouderdomsklok terug Veel vrouwen in landen met veel kokos(palmen) hebben een gave huid. ‘Eeuwige schoonheid’, die deels te danken is aan kokos. Kokos stimuleert de aanmaak van collageen. Een gezonde huid gevoed met kokosolie en andere gezonde voeding geeft rimpels, fijne lijntjes en ouderdomsvlekken weinig kans.

7. Kokosolie om te exfoliëren voor ieder huidtype Exfoliëren is op een zachte manier dode huidcellen verwijderen, om nieuwe huidcellen de kans te geven je huid om te toveren tot een huid met een heldere, frisse gloed. De sleutel tot succes: balans.

Exfoliëren maakt je poriën weer vrij, zonder de huidbarrière te beschadigen. Hoe ouder je wordt, hoe lastiger dit gaat. De dode huidcellen die blijven zitten, kunnen je gezicht er dof uit laten zien en puistjes veroorzaken. Weg ermee!

Is exfoliëren dan hetzelfde als scrubben?

Nee. Exfoliëren is een stuk milder voor de huid en kan op meerdere manieren. Meng biologische kokosolie met een beetje (kokosbloesem)suiker of met fijn zout (khoisan fleur de sel bijvoorbeeld) en scrub je gezicht en lichaam zachtjes. De hoeveelheid water bepaalt hoe het zout of de suiker oplost en hoe zacht het exfoliëren zal zijn. Balsem daarna de huid met kokosolie om irritatie en rode huid tegen te gaan. Succes verzekerd. 1 maal per maand als je jonger dan 40 bent en 1 maal per week als je ouder bent dan 40.

8. Kokosolie werkt prima tegen droge handen Mensen die vaak hun handen wassen of met water bezig zijn, krijgen soms heel droge handen, hardere handen of gecraqueleerde handen. Extra vierge kokosnootolie aanbrengen voor en zeker na aanraking met water beschermt je handen tegen uitdroging. Vergeet handlotions op waterbasis.

Lotions zijn schijnoplossingen die even een goed gevoel geven, maar eigenlijk het probleem van uitdroging vergroten.

9. Kokosolie geeft je huid de aandacht die ze verdient Slecht weer, zonnestralen, stress, ziekte, allergieën, slechte eetgewoontes, veroudering… doen de huid geen goed. Verwen je huid dagelijks met kokosolie. Je huid zal langer stralen. Je kan bij kokosolie ook een vleugje van je lievelingsgeur toevoegen. Bijvoorbeeld olie van lavendel, kardemom, roos, appelbloesem, jasmijn …

10. Kokosolie doet wondjes en wonden sneller en mooier genezen Kleine en grotere wonden genezen en herstellen sneller en mooier met kokosolie. Vele zalfjes zijn te koop, maar deze bevatten bijna altijd (zeker die uit de apotheek of drogisterij) chemicaliën, die altijd in één of andere vorm schadelijk zijn.

Extra vierge kokosnootolie bevat van nature collageen stimulerende eigenschappen. Kokosolie is daarenboven antiseptisch en gaat ontstekingen tegen. Een wonder uit de natuur. Voeg eventueel een beetje rode palmolie toe vanwege de vitamine E en carotenen.

Pamela Jacobs (59)

7 redenen waarom alleen Amanprana Extra Virgin+ is: 1. De enige originele (sinds 2005) 2. Na de oogst rusten de rijpe kokosnoten 45 dagen 3. De enige echte 100% rauwe Bij Amanprana wordt het vruchtvlees langzaam gedroogd bij een max. 45 graden.

4. Amanprana is langer houdbaar daar de vochtigheid max. 0,06% is 5. 48 uur verser dan vers garantie.Fair Trade Charter.

6. Fair Trade Charter.

7. Alleen in glas en met composteerbare etiketten. We gebruiken geen plastic.

Extra virgin+ kokosolie - 100 ml.: € 6,25, 325 ml.: € 10,95, 1000 ml.: € 25,95, 1600 ml.: € 39,95

L 16

Onderwijs

De Vrije Hogeschool laat jongeren kiezen voor hun toekomst Tekst: Gerrie Strik | Beeld: Vrije Hogeschool Zeist

Mara volgt het Liberal Arts Tussenjaar op de Vrije Hogeschool in Zeist ‘Het zelfvertrouwen dat ik hier heb opgebouwd neem ik mee voor het leven’ ZEIST – Ze was ervan overtuigd dat ze geneeskunde zou gaan studeren. Al sinds de derde van de middelbare school paste ze haar vakkenpakket hierop aan. Afgelopen jaar kwam het nieuws: ze werd niet toegelaten.

Mara Beerling (18) haar toekomst leek in duigen te vallen. Maar tijdens het Liberal Arts Tussenjaar aan de Vrije Hogeschool (VH) heeft ze ontdekt dat ze eigenlijk helemaal geen geneeskunde wíl studeren. “Het was vooral een droom van toen ik nog in de derde zat. Nu weet ik dat ik vrijheid nodig heb en me vooral breed wil ontwikkelen.”

die studie geworden in mijn hoofd. Alle andere mogelijke studiekeuzes zag ik als hele kleine plantjes, die altijd werden overschaduwd door die gigantische boom. Samen met mijn coach ben ik onderzoek gaan doen naar al die andere studies, zodat die ook konden gaan groeien. Toen kwam ik erachter dat er zóveel meer is dan geneeskunde.

Voor mij voelde geneeskunde altijd als het hoogst haalbare. Maar dit jaar ben ik erachter gekomen dat dat helemaal nergens op slaat. Het is een hele mooie studie, áls het bij je past.”

Dat geneeskunde niet bij haar past is Mara inmiddels overduidelijk: “Geneeskunde is een zware studie, waar je veel discipline voor nodig hebt. Het laat ook weinig ruimte voor dingen buiten je studie. Op de VH ben ik erachter gekomen dat ik zoveel verschillende interesses heb. Die wil ik ook kunnen ontwikkelen.”

De kracht van kwetsbaarheid “Op de middelbare school heb ik nooit geleerd vanuit mijn eigen, oprechte interesses. Daar moest je gewoon leren wat werd voorgeschoteld. Alles draaide er om het halen van goede cijfers, om uiteindelijk te kunnen slagen voor je examen.”

Mara Beerling groeide op in een klein dorpje boven Alkmaar. Na de afwijzing voor geneeskunde wist ze even niet wat ze moest. Haar zus had twee jaar eerder het Liberal Arts Tussenjaar gevolgd en haar verhalen maakten Mara enthousiast. “Vooral de vrijheid die je er krijgt om jezelf te ontwikkelen en je eigen enthousiasme te ontdekken spraken me aan. Én het idee dat ik na dit jaar zou weten wat ik dan wel wil studeren.”

Alle studenten van het Liberal Arts Tussenjaar worden wekelijks gecoacht in hun ontwikkeling.

Tijdens haar eerste coachingsgesprekken omschreef Mara haar droom om geneeskunde te studeren als een ‘enorme boom’: “Zo groot was

Mara volgde dit jaar vakken als Ecologie, Culturele Antropologie en Kleinkunst. Ze vond het allemaal interessant, maar wat misschien wel het meest indruk op haar maakte was de biografieweek.

“Daarin namen we ons hele leven onder de loep. Ook in gesprek met je ouders ging je dan terugkijken op je eigen jeugd: Waarom hadden zij je op een bepaalde manier opgevoed? En hoe sta je daardoor nu in het leven? Als studenten werden we hierdoor heel open naar elkaar. We kregen echt elkaars kwetsbaarheid te zien. Dat was voor mij heel bijzonder.”

Mara besloot om haar haren weer kort te knippen.

“Ik had dat op de middelbare school ook al eens gedaan. Gewoonlijk heb ik het heel lang, tot net boven mijn navel. En toen knipte ik het tot boven mijn schouders af. Ik voelde me er destijds ontzettend onzeker bij. Daarom leek het me een leuk experiment om dat nu weer te doen: te

onderzoeken wat het met me zou doen. Dit jaar voelde ik me er veel chiller bij. Ik ben niet meer zo bezig met wat anderen van me denken merk ik. De sfeer hier op school is zo vrij dat ik gewoon mezelf kan zijn.”

Samen muziek maken Ook in het maken van muziek voelt Mara zich zelfverzekerder. “Aan het begin van dit jaar durfde ik geen muziek te maken voor andere mensen. Als kind speelde ik dwarsfluit en later heb ik mezelf piano en gitaar aangeleerd. Maar dit deed ik altijd alleen, voor mijzelf. Hier op de VH wordt heel veel met muziek gedaan. Er staat een piano, we hebben koorzang gedaan en in de flat waar ik woon met ongeveer de helft van alle VH studenten wordt de hele dag door muziek gemaakt. Na de eerste week hier op school durfde ik mijn muziek al aan anderen te laten horen.”

“Voor het vak Kleinkunst heb ik een eigen nummer geschreven en dat heb ik in de theaterzaal voor al mijn jaargenoten gezongen. Ik vond het doodeng en tegelijkertijd heel cool. Zulke ervaringen, die hebben door dit hele jaar heen mijn zelfverzekerdheid doen groeien. Dat neem ik voor de rest van mijn leven mee.”

Haar studiekeuze heeft Mara inmiddels gemaakt: Psychologie in Amsterdam. “De geneeskundeboom is inmiddels omgehakt. Ik wil klinisch psycholoog worden en hoop hierin mijn eigen praktijk te starten. En daarnaast wil ik vooral veel muziek maken!”

Column

L 17

Mariënwaerdt in de schijnwerpers Tekst: Nathalie van Verschuer

Het landgoed staat in de schijnwerpers, want sinds februari zijn wij 20 weken lang elke maandag te volgen op NPO2 in ‘Noord, Zuid, Oost West’, met de serie ‘In het hart van ons landgoed’. En dat is te merken, want het is drukker dan ooit tevoren op Mariënwaerdt. Hoe is dit zo gekomen en waarom doen wij hieraan mee?

Om bekendheid te krijgen voor de vele publieksgerichte activiteiten die wij in de afgelopen 25 jaar op Mariënwaerdt hebben georganiseerd, zoals de Landgoedfair en Kerstfair, hebben wij altijd de publiciteit gezocht.

Een van de journalisten die ik goed ken, belde mij op om te vragen of wij een interview wilden doen voor een artikel over ‘Downton Abbey’ in de Telegraaf. Deze populaire televisieserie draait om de belevenissen van de familie Grantham en hun personeel, in het gigantische Engelse landhuis waar zij wonen. Het speelt zich af aan het begin van de 20e eeuw, een tijdperk waarin veel huispersoneel nog gewoongoed was. De journalist vond ons landgoed wel een soort Downton Abbey van Nederland. Die vergelijking gaat niet helemaal op, want wij hebben nauwelijks huispersoneel, maar wij hebben wel een groot landgoed, wonen in een historisch huis en hebben zo’n 160 medewerkers in de horeca, winkel, kaasmakerij, op kantoor en in het onderhoud, op de boerderij, in bos en natuurbeheer. Met hen allen hebben wij een intense samenwerking. Wij stemden in en het artikel in de Telegraaf werd tot onze schrik op de voorpagina aangekondigd. Diezelfde dag belde de redactie van ‘De Wereld Draait Door’, of wij bij hen in de uitzending wilden komen met onze medewerkers.

We vonden het wel een avontuur en gingen met een grote groep personeel naar Amsterdam. Aan

tafel bij Matthijs van Nieuwkerk zaten mijn man Frans en ik, onze jachtopziener Arjan en onze hulp in de huishouding Pieta. Achter ons zaten nog eens 12 medewerkers in bedrijfskleding. Nog nooit hebben wij zoveel leuke reacties gekregen. Onze telefoons bleven maar pingen met enthousiaste berichtjes. Eén reactie was van een televisieregisseuse die er een prachtig format in zag voor een serie. Wij moesten nog wel even nadenken voordat we ja zeiden. Want wat zou het losmaken?

Zou het ongewenst bezoek brengen, of zouden wij niet meer rustig over straat kunnen? We doen deze televisieoptredens alleen als het goed is voor de instandhouding van het landgoed.

Na goed overleg met onze mensen, besloten wij het te doen. Je krijgt immers niet vaak de kans om zoveel aandacht te krijgen voor wat je onderneemt. Bovendien is het leuk, dat het programma niet alleen om de familie draait, maar juist om de vele medewerkers die hier dag in dag uit druk zijn met hun werkzaamheden. Variërend van een boom omzagen, tot het bakken van notentaartjes, het maken van kaas en het ophangen van nestkastjes voor koolmeesjes om de processierups mee te bestrijden. Alle facetten van het landgoed komen aan bod.

En heeft het al het gewenste effect? Ja en nee. Het landgoed is drukker dan ooit en dat maakt helaas

toezicht steeds belangrijker, bijvoorbeeld op loslopende honden. Ook moeten we de bezoekers vaak vertellen dat ze niet in grote groepen bij elkaar mogen zitten. Maar de winkel en onze take-away horeca draaien fantastisch. Het is wel even wennen, want zeker op het landgoed worden wij en de medewerkers die in de serie voorkomen, veel herkend.

Wij vinden het bovenal goed om de breedte van onze activiteiten zo te kunnen laten zien en denken dat we daarmee ook meer begrip kweken voor het fenomeen familielandgoed. Dus al met al zijn wij blij met deze aandacht.

Nathalie van Verschuer is samen met haar echtgenoot Frans baron van Verschuer directeur van landgoed Mariënwaerdt. Het ruim 900 ha. grote Mariënwaerdt is sinds 1734 familiebezit en vererfde van de graven Van Bylandt op de baronnen Van Balveren en daarna op de baronnen Van Verschuer. De producten van het landgoed zijn 100% biologisch. Nathalie schrijft regelmatig in de Krant van de Aarde over haar leven op het landgoed. “Elke dag weer geniet ik van de prachtige natuur, de seizoenen en van de oogst die het landgoed voortbrengt.

Bovendien beleven wij veel op Mariënwaerdt.

Het is een wereld op zich.

L 18

Antroposofische geneeskunde

Florian Bonte, antroposofisch apotheker:

Ziekteprocessen en geneesmiddelen voldoende aandacht geven Tekst: Majella van Maaren

Antroposofische geneesmiddelen zijn middelen op natuurlijke basis. Ze worden al zo’n honderd jaar gebruikt, hetzij voorgeschreven door artsen, hetzij als zelfzorgmiddel. De middelen maken deel uit van het arsenaal van de antroposofisch arts. Maar wat is er nu ‘anders’ aan antroposofische middelen in vergelijking met reguliere geneesmiddelen, of homeopathie? In dit deel van de serie over antroposofische geneeskunde praten we hierover met Florian Bonte (28), tweede apotheker bij Weleda Benelux, en specialist in de bereiding van deze geneesmiddelen.

Wat houdt je functie precies in?

“We hebben hier in Zoetermeer een landelijk werkende apotheek waar alle recepten van artsen voor antroposofische geneesmiddelen binnenkomen, besteld door apotheken of rechtstreeks door de patiënt, zoals via onze Weleda-app. Ik ben verantwoordelijk voor de uitlevering van die middelen. Dat zijn er zo’n achthonderd, en nog eens circa tweehonderd middelen die in onze apotheek voor de individuele patiënt combineerbaar zijn als de arts dat voorschrijft. Verder ben ik medever-

antwoordelijk voor de productie van een aantal zelfzorgmiddelen.”

Wat zijn antroposofische geneesmiddelen eigenlijk?

“Antroposofische geneesmiddelen worden bereid uit grondstoffen van metallische, minerale, plantaardige of dierlijke herkomst. We gebruiken voornamelijk plantaardige grondstoffen, van biologisch dynamische of tenminste biologische herkomst. Veel planten worden door Weleda in eigen BD-tuinen geteeld. Soms kopen we ze in,

en dan gaan we in nauw overleg met de teler. De teelt mag niet schadelijk of uitputtend zijn voor bodem of omgeving, en de teler krijgt van ons een eerlijke prijs voor het product. Die zorgzaamheid is bij Weleda een basisprincipe. Ook aan de bereidingsprocessen wordt bijzonder veel aandacht besteed.

Er zijn enkelvoudige en samengestelde middelen, deels in homeopathische verdunningen, deels in substantiële vorm, voor in- en uitwendig gebruik.

Antroposofische geneeskunde Kan je dat uitleggen?

“Omdat ik al bekend was met het mensbeeld, was ik ook al gewend om naar processen te kijken. Als je ziek wordt, is dat het gevolg van een proces in je lichaam, een reactie op iets. Voor mij ligt het voor de hand om dan niet meteen dat ziekteproces wat in je lichaam is ontstaan te onderdrukken of weg te werken, tenminste als het niet om een ernstige of bedreigende ziekte gaat. Ik snap natuurlijk wel dat het soms fijn is om even een pilletje te nemen wanneer je hoofdpijn voelt opkomen en vindt dat je door moet. Maar ook dan is het volgens mij belangrijk om me bij ziekte af te vragen wat er nu eigenlijk gebeurt, of die ziekte of klacht je ook iets duidelijk maakt, over mijn levenshouding of gewoontes. Net als koorts: dat is lastig, maar het is vooral een reactie van het lichaam, heeft een functie, en hoeft eigenlijk maar zelden onderdrukt te worden.”

Het zorgvuldig volgen van de stappen van de bereidingsprocessen is bij ons erg belangrijk. De meeste middelen worden door antroposofisch gecertificeerde artsen voorgeschreven. Een deel van het assortiment is ook als zelfzorgmiddel verkrijgbaar. Het assortiment is ontwikkeld door artsen en apothekers, waarbij op basis van het antroposofische mensbeeld gekeken wordt naar ziekteprocessen, en gezocht wordt naar passende grondstoffen die vergelijkbare processen als het ware in gezonde vorm in zich dragen. De calendulaplant bijvoorbeeld, laat in de bladeren weelderige groeikracht zien. Tegelijkertijd is de bloem juist heel gestructureerd gevormd. Beide processen zijn bij wondheling van belang.”

Je hebt een bijzondere richting gekozen in je vak. Hoe komt een farmaciestudent ertoe om zich te specialiseren in antroposofische geneesmiddelen?

“Ik was al bekend met het antroposofische mensbeeld, mijn ouders hebben mij als kind al naar de vrijeschool laten gaan. Na mijn farmacieopleiding koos ik bewust voor deze richting, omdat ik mij wil inzetten juist voor deze vorm van geneeskunde. Niet dat ik de klassieke farmacie afwijs, integendeel, we kunnen niet zonder en ik vind de gangbare farmacie ook heel interessant. Wat mij in het bijzonder aanspreekt bij antroposofische geneesmiddelen, is dat zij beter aansluiten bij hoe ik zelf tegen ziekte en genezingsprocessen aankijk, en bij mijn mensbeeld. Voor mij zijn ze een aanvulling op de bestaande farmacie.”

“In de antroposofische geneeskunde wordt een mens gezien als een zich ontwikkelend individu.

Ziekte kan ook worden gezien als een gelegenheid voor ontwikkeling, zoals een kind na het doormaken van een koortsende ziekte levenslang beschermd is tegen die ziekte. Het is belangrijk dat je een ziekteproces genoeg aandacht geeft, en het niet alleen maar afdoet als een ongemak dat van buitenaf komt. Met antroposofische geneesmiddelen probeer je juist om met die processen in het lichaam mee te werken, zonder te dwingen.

Mij spreekt dat meer aan, maar dat is een keuze.

Niet iedereen denkt zo over ziekte, dat realiseer ik me ook wel.”

Hoe zit het met de veiligheid en werkzaamheid van antroposofische middelen?

“Een recent groot onderzoek liet opnieuw zien, dat de middelen veilig zijn. Het onderzoek naar de werkzaamheid per middel is, hoewel niet onmogelijk, wel lastiger. In de klassieke farmacie wordt in de regel één stofje geïsoleerd, dat op één plek in het lichaam moet ingrijpen, vaak blokkerend of remmend. Dat kan ook echt nodig zijn. Antroposofische middelen echter worden door artsen voorgeschreven –net als in de homeopathie– met het oog op ‘de hele mens’. Ook is antroposofische geneeskunde niet gemakkelijk in protocollen weer te geven, het is een ‘totaalaanpak’ waar de middelen deel van uitmaken. De arts stelt een diagnose op basis van het antroposofische mensbeeld [zie kader], praat met de patiënt, geeft leefstijladviezen, schrijft aanvullende therapieën voor én antroposofische medicijnen. Daardoor zijn de middelen niet eenvoudig voor onderzoek uit hun context te halen. Dat maakt het een uitdaging om met onderzoeksmethodes uit de klassieke farmacie die middelen te evalueren, omdat die methodes bedoeld zijn voor het onderzoek van één stofje met één doel in het lichaam, bij één diagnose. Die totaalaanpak is overigens bewezen effectief, veilig en waarschijnlijk kosteneffectief, volgens een groot onderzoek uit 2006. De individuele middelen die we hebben kunnen laten onderzoeken, zoals een middel bij allergie, blijken werkzaam.”

“Je kan het misschien vergelijken met het onderzoek naar gezonde voeding. Eerst werd vooral

L 19

gekeken naar geïsoleerde stoffen in onze voeding, zoals vitamine C en fructose in een appel. Nu komt er steeds meer wetenschappelijke onderbouwing voor de opvatting, dat wanneer je die vitamine C en fructose binnenkrijgt in de vorm van een pil, dus wanneer je die stoffen uit hun context haalt, dat een heel ander effect heeft op je lichaam dan wanneer je die binnenkrijgt als je een hele appel eet. Dus dan zijn die vitamine C en fructose ingebed in het geheel van de appel, met talloze andere substanties in die appel. Maar om wetenschappelijk helemaal te doorgronden hoe die verschillen, door de wisselwerking tussen al die verschillende stoffen in de appel tegelijkertijd, verklaarbaar zijn is minder makkelijk. Je kan dan soms beter naar de samenhangen, naar het geheel en naar de processen kijken als je meer wil begrijpen. Een voorbeeld uit de farmacie is extract van de wilgenbast, dat tegen koorts werd gebruikt, en wat iets anders is dan de aspirine die er nu uit geïsoleerd is en in een pil te krijgen is. Maar hóe precies is niet eenvoudig om te ontdekken.

Zo is het volgens mij ook met veel antroposofische geneesmiddelen, die van zichzelf ook veelal complex zijn.”

Wat motiveert je nu het meest om je werk hier te doen?

“Ik ben blij dat ik een bijdrage kan leveren aan deze aanvullende vorm van geneeskunde, die aansluit bij hoe ik zelf denk over ziekte en genezing.

Zorgvuldigheid en aandacht zijn daarbij sleutelbegrippen. En hoewel we een verzendapotheek zijn, hebben we toch regelmatig telefonisch contact met patiënten. Als ik dan weer iemand spreek en hoor hoe blij hij of zij is met een bepaald middel, daar doe ik het voor.”

Antroposofische geneeskunde

Antroposofische geneeskunde is ontwikkeld op basis van aanwijzingen van Rudolf Steiner (1861-1925). Het is een uitbreiding van de reguliere geneeskunde, alleen afgestudeerde artsen kunnen de opleiding volgen, en sterk gericht op bevordering van het zelfherstellend vermogen.

Ziekte moet uiteraard behandeld worden, maar kan tegelijk ook een ontwikkelingskans zijn voor het individu. De antroposofische geneeskunde gaat uit van het reguliere, reductionistische mensbeeld, aangevuld met drie andere ‘lagen’: vormkrachtenlichaam, ziel en Ik. Met dit mensbeeld kan de antroposofisch arts zich een uitgebreider beeld vormen van ziekte- en genezingsprocessen, psychosomatiek en de levensloop, en ook van de behandelmogelijkheden, zoals antroposofische geneesmiddelen, therapieën en leefstijladviezen.

Artsen en andere behandelaars zijn te vinden via www.nvaz.nl.

Kienle G, Kiene H, Albonico HU (2006) Anthroposophic medicine. Schattauer Verlag, Stuttgart-New York Hamre HJ, Glockman A, Heckenbach K, Matthes H (2017) Use and Safety of Anthroposophic Medicinal Products: An Analysis of 44,662 Patients from the EvaMed Pharmacovigilance Network. Drugs - Real World Outcomes DOI 10.1007/ s40801-017-0118-5

WELEDA BESTAAT 100 JAAR! Sinds 1921 ontwikkelt Weleda 100% natuurlijke verzorgingsproducten en geneesmiddelen. Gemaakt van 100% natuurlijke ingrediënten, waarvan ruim 80% biologisch maar Weleda doet meer dan dat. Al 100 jaar verbinden we mens en natuur.

Bij alles wat we doen, staat de natuur centraal. En daar zijn we trots op! Weleda viert haar 100 jarig bestaan graag samen met jou!

100 jaar passie voor natuur en biodiversiteit

Mens en natuur staan voor grote uitdagingen. Net zoals wij de natuur nodig hebben, heeft de natuur onze bescherming nodig. Vanaf het prille begin is Weleda voorloper op het gebied van duurzaamheid en biodiversiteit. Van de biodynamische plantentuin in Zoetermeer tot verantwoord grondstoffengebruik en uiteraard onze 100% natuurlijke verzorging. Over de hele wereld willen we biodiversiteit versterken, biodynamische teelt stimuleren en ethische handel promoten. Al 100 jaar streeft Weleda ernaar de wereld gezond te houden en mooier te maken.

100 jaar samen vieren

Onze tuinen zijn uniek, daarom hebben we die ter gelegenheid van ons jubileum digitaal tot leven gebracht. Niet alleen om te vertellen en te laten zien wat bij Weleda wordt gedaan, maar vooral om te inspireren en te verbinden met de natuur. Ontdek de tuinen via opengarden.weleda.nl

Weleda trakteert!

Krant van de Aarde mag namens Weleda 5 Skin Food-pakketten weggeven! Beantwoord onderstaande vraag voor 1 augustus via prijsvraag@krantvandeaarde.nl en maak kans.

Vanaf welk jaar bestaat Skin Food?

‘Skin Food is onze 100% natuurlijke alleskunner voor een droge en ruwe huid. Al 95 jaar een echte Weleda-klassieker. Skin Food zit boordevol kostbare, plantaardige ingrediënten met geneeskrachtige extracten van het driekleurig viooltje, rozemarijn, kamille en Calendula. Extra bijzonder: de formule is in al die 95 jaar niet gewijzigd!’

Weleda. Puur natuur, net als jij.