8
Natuur
Zo helpt de wisent onze De discussie over de teloorgang van de natuur in ons land en de dramatische gevolgen daarvan laait hoog op. Stikstof en verstedelijking tasten het milieu aan en dat verontrust. Toch is er een lichtpuntje: de komst van de wisent, de Europese bison die onze natuur een handje helpt. Tekst: Frans van der Beek | Foto’s BigstockPhoto
Ruim tien jaar geleden keerde de wisent terug in de Nederlandse natuur. De eerste kudde werd uitgezet in de duinen van het Kraansvlak in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Daarna volgde de Veluwe en Schiermonnikoog staat in de planning. Dat is even wennen, want we waren de wisent al eeuwen kwijt. Ze leefden ooit van zuid-Zweden tot aan noord-Spanje en van Nederland tot diep in Rusland. In 1919 stierven de laatste exemplaren in Polen en ach jaar later in de Kaukasus. Dat er nu weer meer dan vijfduizend wisenten grazen is te danken aan de gelukkige omstandigheid dat er nog enkele in gevangenschap leefden die zich konden voortplanten. Toch is het nog steeds een bedreigde diersoort waar we zuinig op moeten zijn. De projecten zijn om ze her en der uit te zetten is niet alleen een cadeau voor de natuur maar helpen ook om de wisent uit de gevarenzone te bevrijden.
Wisenten leven in halfopen bossen. Dat komt het landschap ten goede, want een halfopen bos is rijk aan een grote variatie aan planten en dieren. Daarin hebben de imposante grazers een belangrijke functie. Ze delen hun territorium met andere grazers en daarmee zorgen ze voor een geleidelijke overgang van het bos naar stuiken en struweel en naar graslanden. Daarmee bedwingen ze snelgroeiende grassen, struiken en bomen en houden zo het evenwicht in stand. Daar maken soorten met doorns, stekels en bloemen graag gebruik van. Die soorten hebben baat bij het graasgedrag en werken zo samen met de wisenten om het landschap te verbeteren dankzij diversiteit.
Voedselrijkdom
Natuurorganisaties houden de kuddes nauwlettend in de gaten en doen voortdurend onderzoek naar hun gedrag en welbevinden. De wisenten snoeien de vegetatie en dankzij de mest ontstaan er kleine maar belang-
rijke verschillen in voedselrijkdom. Een ecosysteem dat de vruchtbaarheid van het landschap ten goede komt. Hun voetstappen en het schuren van de vacht langs de bomen en gewassen zorgt voor natuurlijk onderhoud. Wisenten baden zich graag in het zand en maken zo kleine open plekken die andere soorten weer uitbuiten om te kunnen groeien en voortbestaan. Met zo’n zandbad maken ze ondiepe kuilen. Dat zijn dan weer plekken waar talrijke insecten zich verzamelen en uitstekend gedijen. Dat schuren veroorzaakt open ‘wonden’ aan bomen die na verloop van tijd wegrotten waardoor nieuwe open plekken in het bos ontstaan. Die worden weer ingenomen door andere plantentypen. De plekken waar de dieren in het zand woelen worden weer verbonden door wissels: trajecten waarlangs de wisent trekt op zoek naar voedsel. Dat levert een netwerk van paadjes op met kort gras of kale grond dat het leefgebied aantrekkelijk maakt als biotoop. Die trektochten kunnen flinke afstanden
