Kvda lente 14 by Krant van de Aarde

Natuur / voeding / gezondheid / cultuur / innovatie/ mode / vrije tijd

Jaargang 9 | lente 2014

Maak je voeten

slipper-proof met een DIY-scrub

Een â&#x20AC;&#x2DC;primoâ&#x20AC;&#x2122; onder de vijgenboom Op bezoek bij een Toscaanse bioboer

Van de laatste ijstijd naar de volgende Het Nederlands landschap toen, nu en in de toekomst

Volg ons op Facebook

facebook.com/KrantvandeAarde

Uitgave van de Stichting Dag van de Aarde www.earthday.net www.krantvandeaarde.nl www.dagvandeaarde.nl

ADVERTENTIE

Daddy Hulk drink (Pappa's krachtige ontbijt, is nog lekker ook!)

IngrediĂŤnten 100 g boerenkool (of spinazie) 2 sappige appels (Elstar) 1/4 knolvenkel schijfje citroen

Groene voeding maakt sterk: kijk maar naar Popeye en de Hulk. Ook zul je versteld staan van de milde, frisse smaak van dit groene wondersapje met schuimkraag. Het bevat duizelingwekkend veel vitamine K, A en C en antioxidanten, wat pappa helpt nog jarenlang sterk en gezond te blijven. Meer gezonde vocktails vind je op vocktail.nl

Deze vocktail is gemaakt met een Versapers 3G slowjuicer. De Versapers maakt 70 toeren per minuut, waardoor er 3x meer vitamines behouden blijven dan bij een gewone sapcentrifuge.

ADVERTENTIE

www.tonzon.nl

Wel eens gedacht aan TONZON Vloerisolatie?

Wacht niet langer, besparing en comfort gaan direct in! Het TONZON effect Met TONZON Thermoskussens onder uw vloer hoeft de kachel pas aan bij een lagere buitentemperatuur waardoor u het stookseizoen verkort. U hoeft minder heet te stoken om het ook onderin de kamer warmer te krijgen. De kamer warmt ‘s ochtends sneller op en de

vloer wordt warmer dan voorheen. U kunt de thermostaat eerder terugzetten omdat de warmte langer blijft hangen, zodat u ook de dagelijkse stooktijd kunt bekorten. Al deze factoren zorgen ervoor dat de uiteindelijke besparing een stuk hoger is dan bij andere systemen (ook al beweren sommige dat ze hetzelfde effect hebben). TONZON Bodemfolie blokkeert de verdamping van vocht uit de bodem en remt het radioactieve radongas dat uit de bodem ontwijkt. Dat maakt een einde aan de muffe geur uit de meterkast en/of keukenkastjes. Omdat er geen vocht meer uit de kruipruimte wordt aangezogen, hoeft u minder te ventileren waardoor u extra energie bespaart. Dubbelglas beslaat niet meer. Waarom zou u wachten op deze voordelen? Spaargeld dat u nu onder de vloer stopt, levert u direct het TONZON effect en meer rendement dan bij de bank.

Doorsnede van een TONZON kruipruimte.

De bodem is kamerbreed bedekt met een speciale folie die vocht en radongas uit de bodem remt. Onder aan de vloer hangen de met luchtgevulde Thermoskussens die het warmteverlies naar onderen blokkeren.

Meer weten? Kijk op www.tonzon.nl. Bellen kan ook via 0900 - 28 66 966 (€ 0,10 p/min) of info@tonzon.nl

TONZON BV • Postbus 1375 • 7500 BJ Enschede • T: 0900 - 28 66 966 (€ 0,10 p/min) • E: info@tonzon.nl • www.tonzon.nl

ADVERTENTIE

Zuivere lucht in uw woning?

Iedere woning heeft fijnstof en huisstof... Iedere dag ademt u hier een theelepeltje van in…

Met Hyla wordt ademen een belevenis. Voor een vrijblijvende demonstratie neem contact op met Hyla Nederland. info@hyla-nederland.nl | T. 070 212 40 15

www.hyla-nederland.nl

Vier seizoenen warmte u i t h o u t e n zon

Vuur en Leem brengt warmte in uw huis. Wij bouwen Finovens en leemkachels, leveren zonnecollectoren en zijn importeur van de prachtige Firetubes. Kijk op onze website voor workshops en de gratis info ochtenden.

w w w . v u u r e n l e e m . n l

Speciale lezersaanbieding Voor alle lezers van deze krant en alle Odin groentetas abonnees. Steun ons en ontvang een mooi cadeau. Doneer €250,- op rekeningnummer 61 77 36 146 t.a.v. stichting Dag van de Aarde en ontvang een jaar lang deze krant plus de Kaart van de Aarde (25 % korting bij 1000 restaurants). U ontvangt bovendien een mooie verticale fruit- en groentepers. Voor het BPA vrije model sappers met sapstop doneer €300,Deze machines nemen minder ruimte in beslag op uw aanrecht. Door het langzame persen van deze ‘slowjuicers’ is er geen oxidatie en blijven de voedingsstoffen optimaal behouden. Vergeet bij de betaling niet uw naam en adresgegevens te vermelden. Geldig tot en met 15 juni 2014 en zolang de voorraad strekt. Meer informatie: info@dagvandeaarde.nl

5 Jaargang 9 voorjaar 2014

INHOUD

6 Landschappen in Nederland 9 Fotowedstrijd 12 Soep van zeeschildpadden 14 Kardemomsmoothie 17 Oud-hollandse toetjes 18 Agro-toerisme in ItaliĂŤ 22 Nieuws op zâ&#x20AC;&#x2122;n Frans

Voeding

Gezondheid

13 Datavisualisatie

26 29 31 32 35 37

De paardenluisteraar

DIY voetscrub

Mode

Ondernemen met bijen Cabo Polonio, Uruguay

Innovatie Zwemvijvers Gadgets

3850 v.Chr.

Lezers41 9 aanbiedingen43 Misstanden binnen de duurzame mode Kledingswap

Agenda

De zeespiegelstijging stagneert. Er vormt zic een lange rij strandwallen en duinen. Daar achter liggen waddengebieden. Nederland is geen aantrekkelijk gebied om te wonen.

Nieuws op z’n Frans Frans van der Beek is zeer betrokken bij het wel, en vooral het ‘wee’ van de aarde. Zo stond hij onder meer aan de wieg van de Dag van de Aarde in Nederland en is hij medeinitiatiefnemer van deze krant. Hij looft groene initiatieven en hekelt de afbraak van natuur en milieu. In deze rubriek deelt hij groene en rode kaarten uit. Groen maakt blij, rood maakt boos. Voor alle duidelijkheid dus.

GROEN BANKIEREN?

SCHOENZOOL

HO MAAR!

VARA’ s Vroege Vogels meldt op basis van eigen onderzoek dat de meeste natuur- en milieuorganisaties in hun geldzaken minder groen zijn dan je zou denken. Geen enkele van de twintig grootste groene clubs heeft al zijn bankzaken bij een duurzame bank ondergebracht. Hoewel veel organisaties grote bezwaren hebben tegen het handelen van de grote banken (ING, Rabo en ABN AMRO) maken ze er massaal gebruik van met als smoes dat “alleen de grote banken de grote hoeveelheid acceptgiro’s kunnen verwerken”. Dat wás ooit het geval, maar is allang niet meer opportuun. Deze groene organisaties geven het goede voorbeeld: Wakker Dier, de Partij voor de Dieren, ECEAT, Varkens In Nood, Goede Waar, Bionext en GroenLinks krijgen tegenwoordig hun donaties binnen op een rekening van één van de twee echt duurzame banken.

KAKKERLAKKEN IN DE OCEAAN Wetenschapper Alan B. Sielen van het Center for Marine Biodiversity and Conservation beschrijft in Foreign Affairs hoe de oceanen vernietigd worden. Ze bestaan straks alleen uit slijm omdat vissen en andere dieren zoals ijsberen sterven door vervuiling en overbevissing. Volgens Sielen doden de mensen ‘de leeuwen en tijgers’ van de zee. Daardoor krijgen de kakkerlakken en ratten alle ruimte. De toename van wormen, kwallen en giftig zeewier is al duidelijk meetbaar. Sielen maakt zich vooral zorgen om de vergiftiging van de zeeën en vissen door chemicaliën. Ze stapelen zich op in vissen en schaaldieren en komen zo ook in de mens terecht. De gezondheidsschade neemt in de toekomst alleen maar toe als er geen regels komen die het lozen van chemicaliën in rivieren verbiedt. Ook kunstmest belandt in toenemende mate in de oceanen en stimuleren de groei van algen die alle zuurstof aan het water onttrekken en de dood van vissen veroorzaken.

IN JE BROODJE

DEZE MAN DEUGT NIET! CEO Rex Tillerson van olieconcern Exxon heeft ze niet allemaal op een rijtje. Hij procedeert in Bartonville, Texas, tegen de bouw van een watertoren voor het boren naar schaliegas in zijn woonwijk. De toren moet de frackingplaats van water voorzien. Hij is beroepshalve voor fracking (een nieuwe boortechniek die grote hoeveelheden moeilijker extracteerbare olie en gas bereikbaar maakt), behalve als er in de buurt van zijn huis naar schaliegas wordt geboord. Tillerson procedeert want dit alles zou de waarde van zijn huis verminderen en voor geluidsoverlast zorgen. In het proces voert hij dezelfde argumenten tegen het boren naar schaliegas aan als de milieuactivisten. Met dit verschil dat Tillerson in zijn rol CEO van Exxon wèl voor fracking is.

Subway is een Amerikaanse restaurantketen en verkocht broodjes met de broodverbeteraar azodicarbonamide (E927). Dezelfde chemische stof is te vinden in yogamatten en schoenzolen, die volgens de Wereldgezondheidsorganisatie astma en allergieën kan veroorzaken. Het wordt in de plasticindustrie gebruikt om kunststoffen elastischer te maken. Dat Subway bereid bleek om azodicarbonamide voortaan uit de broodjes weg te laten, is te danken aan een actie van weblogger Vani Hari van FoodBabe.com. Hij begon een petitie met het verzoek aan Subway om de chemische stof niet meer in brood te gebruiken. Meer dan 60.000 mensen hebben de petitie ondertekend. Azodicarbonamide werd alleen in de Amerikaanse broodjes gebruikt. In Europa, Azië en Australië gebruikt Subway de chemische stof niet.

ADHD 1 Het irriteert mij al geruime tijd dat de pharma-industrie zich op drukke kinderen stort met de uitvinding ADHD. Momenteel krijgt 10% van alle kinderen dat stempel opgedrukt en is daarmee een vette melkkoe voor de pharmaboeven. Volgens neuroloog dr. Richard Saul is het een verzonnen stoornis die is uitgegroeid tot een pillenslikkende manie die steeds meer kinderen verslaafd doet raken aan de gevaarlijke stimulerende drug Ritalin (methylfenidaat). In zijn boek ‘ADHD does not exist’ legt dr. Saul dat helder uit.

Nieuws op z’n Frans

WIJ HEBBEN WEL PLASTIC VASTEN KIJK ZELF HOE KRAANWATER! OOK NA PASEN WE ONTBOSSEN Hou toch eens op met het lurken aan die plastic flesjes met water, moet Mirjam de Rijk, wethouder in Utrecht hebben gedacht. Zij heeft de primeur voor die stad als eerste ‘Kraanwatergemeente’ van Nederland. De gemeente schenkt al jaren kraanwater bij vergaderingen en verklaart dit ook te blijven doen. Ze gaf het startsein voor de actie Stem voor Kraanwater, een initiatief van drinkwaterbedrijf Vitens. Via de website www.stemvoorkraanwater.nl kunnen gemeenten aangeven dat ze mee willen doen. De gemeente Utrecht telt inmiddels al 19 openbare drinkwatertappunten. De Rijk wil verder dat ProRail en de NS op alle perrons van Utrecht Centraal kraanwaterpunten plaatsen. Prorail en de NS hebben beloofd dit te onderzoeken. Gaarne haast maken met dit onderzoek!

Heel vroeger werd er na carnaval gevast tot Pasen. Kinderen kregen een vastentrommetje om hun snoepgoed in te sparen. Maar vraag kinderen nu eens of ze veertig dagen geen snoep, chips en cola nemen. Vrij kansloos. Maar er is een alternatief, waarbij je kunt blijven eten, maar dan zonder plastic. De Vlaamse Vereniging voor Minder Plastic introduceert Plastic Vasten. Alles wat plastic is boycotten, laten staan, niet kopen. Een tijdje zonder plastic leven bespaart je geld, helpt het milieu en maakt je er van bewust hoezeer de wereld is geplastificeerd. Vasten duurt tot Pasen, maar deze vastenactie kan ook daarna gewoon doorgaan.

Met de nieuwe Global Forrest Watch webapp van Google kun je precies de ontbossing van de aarde in de gaten houden. Met behulp van satellietbeelden en andere data geeft deze kaart een secuur beeld van hoe de bossen op aarde veranderen. De app is gebruiksvriendelijk, dus niet alleen voor wetenschappers. Gebruikers kunnen het volledige overzicht van de wereld bekijken, en daarnaast inzoomen op bijvoorbeeld hun eigen buurt. Toch is het niet alleen bedoeld voor passief gebruik. Bedrijven en overheden kunnen bijvoorbeeld een waarschuwing instellen wanneer er in de buurt bos gekapt wordt. In het verleden was het vaak al te laat wanneer er werd opgemerkt dat er bos gekapt werd.

ORGANISEER EEN

WASTE-FEEST Dat wij op jaarbasis vijftig kilo voedsel per persoon in de klikobak gooien is natuurlijk een grof schandaal. Dat is onder meer te wijten aan de terreur van de houdbaarheidsdatum. Nu is er een feestelijke manier om daar iets aan te doen. Organiseer een Waste Feest. Dat kan in drie stappen. 1. Zorg voor voedsel door familie, vrienden, maar ook de bakker, slager en marktkooplieden te vragen of ze je overtollig voedsel en kliekjes willen geven om er culinair mee aan de slag te gaan. 2. Nodig vrienden en bekenden uit om gratis te smikkelen. 3. Zorg dat iedereen zijn of haar buik rond eet en als je toch overhoudt: invriezen die hap! Zie voor meer inspiratie www.wecannotwaste.wix.com of www.wastewatchers. nl en lees verderop in deze krant hoe je een ‘swap’ voor kleding organiseert, zodat ook textiel niet bij het afval belandt.

ADHD 2

PALLETHUIS LAAT JE MOBIEL

10 MINUTEN MET RUST Dat mobieltje lijkt wel vergroeid met je hand. Voor velen is het zelfs een obsessie (paniek als je ‘m bent vergeten…!). Aan die verslaving kun je nu iets doen en daarmee meteen een kind in de derde wereld een dag schoon water bezorgen. Hoe? Door tien minuten geen gebruik van dat ding te maken. Niet bellen, e-mailen, googelen, facebooken of instagrammen. Zou dat lukken, denk je? Als je mee wil doen kun je je via je telefoon aanmelden via uniceftapproject.org.. Dat programma van Unicef registreert hoe lang een telefoon niet wordt gebruikt en beloont dit met geld van sponsoren om kinderen van helder water te voorzien. Giorgio Armani is een van de sponsoren. Klinkt wonderlijk, maar ga naar de website en kom erachter hoe het werkt.

Nu het goede nieuws. Een recente studie toont aan dat de symptomen, die gemakshalve als ADHD worden aangeduid, ook op een natuurlijke manier kunnen worden bestreden. In de studie is gebruik gemaakt van een voedingssupplement met een combinatie van Omega 3/6 vetzuren waaruit voort is gekomen dat deze een onmiskenbaar positief effect heeft op gedrag- en leerproblemen. Voor de test is gebruik gemaakt van Eye Q Omega 3/6. Deze bevatten vetzuren in hun oorspronkelijke staat afkomstig uit vis (ansjovis en sardines) en teunisbloemolie in de ratio van 9:3:1, vrij van bewerking met chemische stoffen. Het is een normaal verschijnsel dat veel ‘nieuwe tijd’ kinderen in dit Facebook tijdperk bloot staan aan een overmaat aan prikkels. Ik acht het misdadig dat het pharmasyndicaat dit aangrijpt om die kinderen als psychiatrisch patiënt te bestempelen. Beste ouders, lees dit (http://www.ggznieuws.nl/home/combinatie-omega-36-vetzuren-even-effectief-als-adhd-medicatie) en doe uw drukke kind een groot plezier!

VOOR VLUCHTELINGEN Ook zo’n medelijden met die 33 miljoen vluchtelingen die onder tentdoek of golfplaat een bar bestaan leiden? Welnu, als bijvoorbeeld 1% van de pallets (plankier om gestapelde goederen te verplaatsen) die in Amerika jaarlijks worden gebruikt, zou worden benut voor het vervaardigen van een pallethuis, kan 80% van de vluchtelingen op aarde een waardig onderkomen timmeren. Het pallethuis is een ontwerp van I-Beam Design en bedoeld voor vluchtelingen in Kosovo. Iedereen kan het bouwen zonder zwaar gereedschap of veel geld. Probeer het zelf en koop het informatiepakket met alle instructies die je nodig hebt voor 55 euro. Binnen een dag heb je een aardig schuurtje of gastenverblijf in je tuin. Kijk op www.i-beamdesign.com.

ADVERTORIAL

Buiten wonen,

middenin de Randstad Vrij, actief, betrokken. Dat is waar Nieuwkoop voor staat. En dat merkt u aan alles. Of u nu al wandelend, fietsend of varend van de bijzondere natuur komt genieten of hier komt wonen! De dertien authentieke dorpen bieden u een scala aan mogelijkheden. De gemeente Nieuwkoop ligt precies tussen de vier grote steden Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag. En toch ligt deze parel in het Groene Hart midden in de natuur. De unieke natuurgebieden als de Nieuwkoopse Plassen en Groene Jonker, afgewisseld met weidse polders, zijn een welkome groene oase in de hectische randstad. Dat is prettig om te ontspannen. En al helemaal om in te wonen. Daarom ontwikkelen we in Nieuwkoop kleinschalige, unieke woningbouwprojecten die passen in de groene omgeving. Door de variëteit is er voor iedereen volop keuze om binnen onze welstandsvrije gemeente een droomwoning te realiseren. In Nieuwkoop woon je letterlijk buiten, binnen de Randstad.

Wonen aan het water

Aan de rand van het beschermde natuurgebied de Nieuwkoopse Plassen bouwen we woonlocatie Zuidhoek. Verspreid over een aantal eilanden realiseren we 92 woningen. In dit project wordt ecologisch en duurzaam gebouwd. Bovendien krijgt iedere

woning een eigen ligplaats voor een boot. Er zijn vrije kavels beschikbaar van ca 500 m2 t/m 950 m2.

Wonen naast de golfbaan

In het dorp Nieuwveen ontwikkelen we, direct naast de luxe golfbaan, woon- en recreatiegebied De Verwondering. Het project valt op door de ruime, luxe opzet met veel groen en water en biedt ruimte aan circa 160 woningen. Een groot deel van de flexibele vrije kavels grenst aan een brede watergang en kijkt uit over de golfbaan. Op het Parkeiland komt een groot openbaar park met veel fruit- en notenbomen. Dit alles maakt een aantrekkelijk woon- én recreatielandschap mogelijk. Meer informatie over deze en andere projecten vindt u op www.woneninnieuwkoop. Of bezoek ons kavelcentrum, Teylersplein 1 in Nieuwveen.

ADVERTORIAL

Uit recent onderzoek naar de duurzaamheid van stroomleveranciers komt 100% Pure Energie van Raedthuys als meest groene en duurzame stroomleverancier van Nederland naar voren. Het onderzoek werd uitgevoerd onder 29 energiebedrijven en is een initiatief van de Consumentenbond, Greenpeace, Stichting Natuur & Milieu, Wereld Natuur Fonds, WISE, HIVOS en Vereniging Eigen Huis. Het onderzoek werd dit jaar voor het eerst gehouden en maakt duidelijk bij welke bedrijven je voortaan terecht kunt voor écht duurzame groene stroom. Hoewel 100% Pure Energie als energieleverancier een groentje in de markt is, is moederbedrijf Raedthuys al bijna 20 jaar actief op het gebied van duurzame energie. “ Al sinds midden jaren ’90 bouwen we windmolens waarin burgers financieel kunnen deelnemen. Sinds begin vorig jaar leveren we ook stroom aan consumenten en de zakelijke markt. Dat doen we onder de naam 100% Pure Energie. We hebben een helder concept: we verkopen niet meer dan we opwekken. Met de wind-

molens die we er dit jaar en in 2015 bij bouwen, hebben we genoeg om 80.000 huishoudens van groene stroom te voorzien. En als een groot deel van deze mensen zelf met behulp van zonnepanelen energie gaat produceren, dan hebben we stroom voor nog veel meer mensen”, aldus Marianne Kok van Raedthuys.

korting die kan oplopen tot €75,- en voor elke 10e nieuwe klant een ‘weekendje natuur’ cadeau. Meer informatie over deze aanbieding is te lezen in onze advertentie elders in deze krant.”

www.pure-energie.nl www.raedthuys.nl

“We zijn echt heel erg trots om als ‘groentje’ in de markt van energieleveran-ciers nu al op de eerste plaats terecht te komen. Deze plek hebben we te danken aan het feit dat we alléén maar groene energie opwekken en verkopen en alleen maar investeren in nieuwe duurzame energieprojecten.”

Samenwerking krant van de aarde “Net als de Krant van de Aarde willen we zoveel mogelijk mensen aanzetten tot een duurzame levensstijl. Duurzame energie past natuurlijk mooi in dat plaatje. Een samenwerking tussen Raedthuys en de Krant van de Aarde kon dan ook niet uitblijven. We geloven dat duurzame energie uit Nederland de toekomst heeft. Samen met u kunnen we bouwen aan een echt duurzame samenleving. We hopen natuurlijk dat zoveel mogelijk mensen deze gedachte met ons delen en kiezen voor 100% Pure Energie. Speciaal voor de lezers van de Krant van de Aarde hebben we een mooie aanbieding: een eenmalige

Als groentje nu al verkozen tot nr.1 van Nederland

Natuur

Het Nederlands landschap toen, nu én in de toekomst Waarom je in de laatste ijstijd van Nederland naar Engeland kon lopen en misschien straks wel weer

Tekst: Olga Oost

De nieuwste Bosatlas ‘Nederland van Boven’ typeert acht verschillende landschappen in het Nederland van nu. Maar sinds het ontstaan van de lage landen, miljoenen jaren geleden, heeft de bodem vele metamorfosen ondergaan. Ook in de toekomst zullen de vergezichten niet onveranderd blijven. De Krant van de Aarde ging met twee kenners in gesprek over de Nederlandse landschappen door de eeuwen heen. Datavisualisatie Als miljoenen jaren geleden rivieren vanuit het oosten en westen grote hoeveelheden zand en grind aanvoeren, ontstaat de basis van Nederland. Later schuift daar vanuit Scandinavië als een bulldozer een ijsmassa overheen en ontstaan er stuwwallen in Nijmegen en de Veluwe. Als het einde van de laatste ijstijd in zicht is, vertraagt de stijging van de zeespiegel. Nederland blijft echter dalen, waardoor het lager komt te liggen dan de zee. Er ontstaan strandwallen, waddengebieden en veenlandschappen die ervoor zorgen dat we het hoofd boven water kunnen houden. Door de lage ligging van het land en de almaar stijgende zee worden er echter grote hoeveelheden veen weer weggeslagen, zoals in Zeeland en Noord-Holland. Stormvloeden slaan nog meer veen weg en zo ontstaat de Zuiderzee.

De invloed van de mens

Als na die laatste ijstijd het klimaat zachter wordt, trekken de eerste mensen Nederland binnen. Pas veel later gaan bewoners van Nederland zich ook echt bezig houden met het landschap waardoor grote veranderingen ontstaan. “Zo’n duizend jaar na Christus begint men bijvoorbeeld met de aanleg van dijken”, vertelt Henk Donkers, een van de auteurs van Nederland van Boven. Het is misschien moeilijk te geloven, maar Nederland kent inmiddels vrijwel geen natuurlijke landschappen meer. Zelfs op de meest afgelegen plekken hebben mensen invloed gehad. Als er geen mensenhanden aan te pas waren gekomen, had Nederland er zonder twijfel heel anders uitgezien. “Nederland was dan waarschijnlijk voor het grootste gedeelte

3850 v.Chr. De zeespiegelstijging stagneert. Er vormt zich een lange rij strandwallen en duinen. Daarachter liggen waddengebieden. Nederland is geen aantrekkelijk gebied om te wonen.

500 geweest. v.Chr. bos Mensen hebben in de loop der tijd veel bomen gekapt”, Midden stelt inGerrithet veen ontstaat een merenJan van Herwaarden van Landschapsbeheer complex dat in verbinNederland. Donkers: “Als deding mens nietde zee. staat met Het wordt gevuld met had ingegrepen waren de veengebieden in zoet water.

Natuur

Bron: Atlas van Nederland in het holoceen / VPRO / Noordhoff Uitgevers

Natuur

Vermesten

Als we blijvend gebruik willen maken van de bodem, moeten we zorgvuldiger omspringen met voedingsstoffen, stelt van Herwaarden: “Als we op deze manier doorgaan vermesten we Nederland. Dan kunnen we op bepaalde landbouwgronden misschien niet meer alle soorten gewassen verbouwen. Maar het is nog vervelender voor de vogels. Deze dieren leven van wormen en insecten die overal in de grond zitten, maar deze natuurlijke vegetatie verdwijnt langzaam als er sprake is van vermesting. Het gebied wordt daarmee onnatuurlijker en dus onaantrekkelijker voor vogels. Door geen gebruik meer te maken van kunstmest maar van natuurlijke ingrediënten kun je op een biologisch verantwoorde manier landbouw bedrijven. De vrees bestaat dat er dan niet voldoende voeding is voor de hele bevolking. Maar als wij zuinig zijn met grondstoffen dan verwacht ik niet dat dat een probleem gaat worden.”

Nederland kent inmiddels vrijwel geen natuurlijke landschappen meer West-Nederland verder aangegroeid en was Nederland meegegroeid met de zee.” Aan de andere kant zouden steden als Kampen het zonder menselijk ingrijpen erg moeilijk hebben gekregen. Zonder Afsluitdijk had deze stad maar weinig toekomst gehad.

Verschillende landschappen

Er zijn in het huidige Nederland verschillende landschappen te onderscheiden. De Bosatlas typeert er acht. Het ene landschap is ouder dan het andere, maar, meent van Herwaarden: “Als je het op een filosofische manier benadert zou je kunnen zeggen dat landschappen continu in ontwikkeling zijn en dat er geen jongste en oudste landschap is

aan te wijzen. Anderzijds kun je de Flevopolders het jongste landschap noemen en het oudste landschap dat van Zuid-Limburg. Daar tref je ook oud gesteente aan, van zo’n 358,9 tot 298,9 miljoen jaar geleden.” Landschappen gaan steeds meer op elkaar lijken “Vroeger werd een landschap veel meer bepaald door natuurlijke factoren”, vertelt Donkers. “Op zandgronden was vroeger bijvoorbeeld slechts beperkt veeteelt mogelijk. Technologische ontwikkelingen hebben er echter voor gezorgd dat landschappen meer op elkaar zijn gaan lijken. Diezelfde zandgronden kunnen nu bijvoorbeeld kunstmatig beregend worden.”

Nederland over honderd jaar

Van Herwaarden verwacht dat de bebouwing over honderd jaar in Nederland is toegenomen. “Ik denk ook dat het aantal boeren daalt, maar dat de gebieden waarop zij werken in oppervlakte niet veel zullen afnemen. Natuur wordt steeds belangrijker gevonden in de publieke opinie en in de maatschappij. En er komt meer ruimte voor nieuwe ontwikkelingen in het landschap.” Donkers: “Ik verwacht dat de verstedelijking sterker toeneemt, met name in het westen van het land. De Randstad groeit, net als steden in Brabant. De bevolking in de randen van Nederland, in Zeeuws-Vlaanderen, Limburg, Groningen, Friesland en in de Achterhoek, neemt af. Het wordt een uitdaging om in de leeglopende gebieden de voorzieningen, zoals scholen en winkels, te behouden. Maar er is meer ruimte voor de natuur en extensieve vormen van landbouw.”

...en over duizend jaar

Van Herwaarden verwacht over duizend jaar een klimaatverandering. “Het wordt natter en warmer. Eén factor wordt belangrijker: water. Landbouw krijgt het moeilijker, veenpolders moeten droog blijven, en continu worden leeggepompt. In West-Nederland zorgt dit voor veel meren en ontzettend diepe polders. Over tienduizend jaar zien we de invloed van klimaatverandering veel duidelijker. Wellicht begint er dan een nieuwe ijstijd, hoewel tienduizend jaar dan nog wat snel is. Als dat het geval is dan daalt uiteindelijk ook de zeespiegel. In de laatste ijstijd kon je van Nederland naar Engeland lopen. Misschien kan dat dan wel weer.”

Over tienduizend jaar zien we de invloed van klimaatverandering veel duidelijker

Natuur

FOTOWEDSTRIJD LANDSCHAPSBEHEER

Heb je een foto gemaakt van een mooie, bijzondere of typische plek in de Nederlandse natuur? Stuur die dan met toelichting naar de Krant van de Aarde. Elk nummer plaatsen we de beste inzending, plus enkele eervolle vermeldingen. Mail naar: redactie@krantvandeaarde.nl en vergeet niet je naam en adres in de mail te vermelden. De winnaar wordt ook beloond door onze partner Landschapsbeheer met het boek ‘Leestekens van het landschap’.

Foto Bonny van der Werf – Elzenzegge in De Kleibosch, Drenthe

Winnaar Elzenzegge (Carex elongate) is een bijzondere plant die zo zeldzaam is dat hij op de rode lijst van beschermde soorten staat. Het plantje heeft zijn naam in de eerste plaats te danken aan het feit dat het van oudsher groeit in natte bossen met elzen, vaak elzenbroekbossen genoemd. Zeggen zijn te herkennen aan de stelen die in dwarsdoorsnede driekantig zijn. De kanten van de stengel zijn zo scherp dat je je er gemakkelijk aan kunt snijden. De achternaam ‘zegge’ zou dan ook te maken hebben met een oud Indo-Germaans woord voor snijden (‘seq’). Deze foto is gemaakt in De Kleibosch, een vochtig gebiedje van Het Drents Landschap. Dat het er zo nat is komt door de aanwezigheid van ondoorlatende klei, waardoor het water niet gemakkelijk weg kan stromen. Deze zogenaamde potklei is een relict uit de Elster-ijstijd en is afgezet onder de enorme massa landijs die het gebied in die periode, circa 450.000 jaar geleden, bedekte.

Natuur

Eervolle vermeldingen

Nieuwe kansen voor de steenuil Tekst: Marieke Dijksman, Vogelbescherming Nederland in samenwerking met STONE

Ze staan weer aan: de camera’s van Beleef de Lente! Vogelbescherming Nederland heeft dit jaar bij nesten van negen verschillende vogelsoorten camera’s geplaatst, zodat iedereen 24 uur per dag kan meekijken tijdens het broedseizoen. Via live feeds online krijg je alles van de vogels van heel dichtbij te zien: van het paren tot het uitvliegen. Bij de publiekslieveling steenuil liep dat vorig jaar echter anders…

Colinda Gabriëls – Dagpauwogen op bloem van vlinderstruik

M. J. Roggeband – Schotse Hooglanders in de Kennemerduinen

Landschapsbeheer Nederland: Samen voor ons Landschap Landschapsbeheer Nederland is het samenwerkings-verband van 12 provinciale organisaties, dat zich inzet voor het behoud en ontwikkeling van ons landschap waarin we wonen, werken en recreëren. Het landschap vraagt om duurzaam beheer, zodat we er nu en in de toekomst van kunnen genieten. Landschapsbeheer Nederland werkt samen met mensen, organisaties, bedrijven en overheden, via projecten en lobby.

Acht jaar geleden ging het project van start. Vanaf het eerste moment dat de steenuiltjes voor de camera’s verschenen waren ze de absolute publiekslieveling. Laten we eerlijk zijn: wie kan die tortelende uiltjes nou weerstaan? Het paartje dat gevolgd werd broedde in een nestkast in een oude schuur in de Achterhoek. De afgelopen jaren zagen we heel wat kleine steenuiltjes met succes groot worden. Maar ook gingen er een aantal voor het oog van de camera dood door ziekte of voedselgebrek. En elk jaar was er weer geruzie met te nieuwsgierige kerkuilen, holenduiven en kouwtjes. Vorig jaar verliep helaas compleet anders dan alle fans van het steenuilenpaartje hoopten. Aan het begin van het broedseizoen verdween vrij onverwacht het mannetje, mogelijk werd hij geschept door een auto. Het vrouwtje deed verwoede pogingen om een nieuwe echtgenoot aan de haak te slaan, maar de mannen gingen er na een korte flirt telkens weer vandoor. Uiteindelijk gaf ook de vrouw het

op en zo eindigde Beleef de Lente voor de fans van het steenuiltje in een teleurstelling. Een nieuw seizoen, nieuwe kansen. Aan de locatie zal het niet liggen. De camera’s zijn verplaatst naar een andere plek in de Achterhoek. De nestkast rust op een tak van een 110 jaar oude perenboom, die op een erf staat waar steenuilen alles vinden wat ze nodig hebben. De perenboom staat in een weide waar een pony en kippen rondlopen. Muizen pikken graag een graantje mee en op de mest komen kevers en andere insecten af. Genoeg voedsel dus! De oude bomen op het erf bieden volop gelegenheid om te schuilen en drukke wegen zijn ver weg. Geen wonder dus dat hier veel steenuilen te vinden zijn. Afgelopen jaar groeiden er drie jongen met succes in deze nestkast op. Hoe zal het dit jaar verlopen? Op www.beleefdelente.nl zie je ook de torenvalk, zeearend, koolmees, slechtvalk, ooievaar, spreeuw, oehoe en gekraagde roodstaart.

Natuur

Soep van bedreigde zeeschildpadden

Op schildpaddenpatrouille om ze van het menu te houden Tekst: Jolien Scholte | Beeld: Davy de Lepper (portret) & João Lomba

Zeeschildpadden staan op de lijst van bedreigde diersoorten, maar ze staan in Kaapverdië ook nog steeds op het menu. Het exotische vlees zou speciale krachten bezitten. Ondanks een wet die de jacht op schildpadden verbiedt zijn er regelmatig schildpaddenjagers actief. Om de dieren te beschermen is João Lomba de organisatie Careta begonnen, waarmee hij schildpaddenpatrouilles houdt en voorlichting geeft.

Caretschildpad: daarvan zijn nu nog ongeveer 90 koppels in de wereld, die nestelen op het Afrikaanse eiland St. Tomé. Er is een grote kans dat die soort in 2015 is uitgestorven.” Op de Kaapverdische eilanden komen twee soorten schildpadden voor: de Caretta Caretta (Onechte Caretschildpad) en de Groene Zeeschildpad. Van die laatste werd lang gedacht dat hij niet meer op de eilanden te vinden was, tot hij een aantal jaar geleden toch weer werd gesignaleerd. De vraag is echter voor hoe lang: de Groene Zeeschildpad wordt door de Kaapverdiërs als het meest smaakvol gezien.

In het dagelijks leven is Lomba leraar loodgieter, maar de meeste tijd, ‘s avonds en in het weekend, brengt hij door op het Kaapverdische strand, waar veel schildpadden nestelen. Schildpadden zijn een ernstig bedreigde diersoort, vertelt hij. “Het is een mondiaal probleem, maar dat realiseren de mensen zich hier niet. Neem bijvoorbeeld de

“De rechter concludeert keer op keer dat het doden van één schildpad niet betekent dat je het ras uitroeit” Delicatesse

De grootste bedreiging voor de schildpadden in Kaapverdië is dat ze worden gevangen voor consumptie. De Groene Zeeschildpad

staat niet voor niets bekend als ‘soepschildpad’. Het vlees, maar ook de eieren die de schildpadden leggen worden gezien als lekkernij. Dat niet alleen, het exotische, zachte schildpaddenvlees zou ook speciale krachten bezitten. “Mensen geloven dat ze langer leven als ze schildpaddenvlees eten, en dat het ontzettend goed voor je is”, vertelt Lomba. Juist dat maakt het volgens hem moeilijk om mensen te overtuigen geen schildpaddenvlees meer te eten. “Door de mythe vinden mensen het eten van schildpad gerechtvaardigd, zelfs als je uitlegt dat ze dreigen uit te sterven.” Zijn hoop is gevestigd op de jonge generatie Kaapverdiërs, die deze mythes niet meer gelooft en het belang van het behouden van de schildpadden inziet.

Careta

In 2012 richtte Lomba daarom met vijf andere jonge Kaapverdiërs de organisatie Careta op. Met zijn zessen lopen ze van mei tot september ’s nachts, wanneer de schildpadden nestelen, de stranden af. Lomba: “Wanneer de schildpad haar eieren niet op een goede plek legt, bijvoorbeeld op een voetbalveld op het strand, dan graven we de eieren op en begraven ze op een veiliger stuk strand.” Om de nesten plaatsen ze netten en waarschuwingsbordjes, zodat mensen er niet per ongeluk op gaan staan. Bovendien houden de netten de kleine schildpadden tegen: vaak worden ze gepakt door honden of krabben op hun weg naar de zee. Careta berekent wanneer de eieren uitkomen en brengt de schildpadjes dan veilig naar de zee. “In zwart zand komen de eieren bijvoorbeeld eerder uit dan in wit zand, omdat zwart zand warmer wordt”, legt Lomba uit.

Passie

Het markeren van de nesten heeft een positieve uitwerking op mensen die de nesten niet kapot willen maken, maar helaas ook een tegenstrijdig effect: mensen op zoek naar schildpaddeneieren weten waar ze moeten

Natuur graven. “Dat is een probleem”, stelt Lomba. “We kunnen niet altijd overal zijn. Kaapverdië bestaat uit negen eilanden, allemaal omringd door strand.” Daarom is Lomba nu in onderhandeling met een Amerikaanse NGO, om gpsapparatuur te verkrijgen. “Dan hoeven we de nesten niet meer fysiek te markeren.” Er zijn een aantal NGO’s actief in Kaapverdië die het beschermen van schildpadden als doel hebben, maar zij hebben allemaal hun basis in het buitenland en werken met biologen. “Careta is de enige groep die volledig uit Kaapverdiërs bestaat”, zegt Lomba trots. De meesten zijn geen bioloog: secretaris Evandre Gomes werkt in de bouw, penningmeester Nelson David doet informatica. Ze werken vanuit een passie: allemaal zijn ze opgegroeid aan het strand, en vastberaden die omgeving te beschermen. Lomba: “We ruimen bijvoorbeeld ook afval op, omdat schildpadden en andere dieren vaak doodgaan als ze plastic eten.”

‘Verboden’

Naast de NGO’s en Careta doet ook de Kaapverdische overheid, mogelijk onder druk van andere landen, een poging om de schildpadden te beschermen. In 2008 werd een wet ingevoerd die de jacht op schildpadden verbiedt.

Er staat een gevangenisstraf op van drie jaar, maar die werd nooit gegeven. Lomba: “De rechter concludeert keer op keer dat het doden van één schildpad niet betekent dat je het ras uitroeit. Eén schildpad doden heeft geen grote gevolgen. Nu blijkt dat de gevolgen in totaal, omdat de jacht gewoon doorgaat, wél groot zijn.” De daders komen er dus zonder straf vanaf. Volgens Lomba worden er onder de jagers zelfs grappen over gemaakt: ‘ik ben opgepakt, maar ik zie jullie morgen weer’. Wat volgens hem meespeelt is dat de overheid en politie, met name in de hogere kringen, ook nog schildpad eten, omdat het als luxe delicatesse wordt gezien.

Nationaal symbool

Ondanks dat er in Kaapverdië niet veel naar het welzijn van de schildpad wordt omgekeken, is het dier wel een nationaal symbool. “Het is een van de belangrijkste dieren van Kaapverdië”, stelt Lomba. Hij laat een muntje van 1 escudo zien, waarop een afbeelding van een schildpad staat. “Als we nog een paar jaar zo doorgaan zijn de schildpadden niet meer in onze zeeën te vinden, alleen nog op onze munten.”

Nha Terra

Samen met de organisatie SOS Tartaruga werkt Careta aan het project Nha Terra, wat Ons Land betekent. Binnen dat project delen ze kennis en praten ze met Kaapverdische gemeenschappen, maar ook met de schildpaddenjagers. “We proberen ze uit te leggen waarom het geen goed idee is om op een bedreigde diersoort te jagen”, zegt Lomba. Het grootste probleem qua consumptie vormt het hoofdeiland Santiago, maar de schildpadden en eieren worden vooral gevangen op de kleinere Kaapverdische eilanden Maia, Boa Vista en Sal. Nha Terra wil die jacht een halt toeroepen. Dat gaat moeilijk, want de jagers verdienen er veel geld mee en daarom stoppen ze niet zomaar, legt Lomba uit.

Voor deze schildpad kwam Careta helaas te laat.

ADVERTENTIE

Biodynamische kwaliteit

Leven begint met Demeter Demeter is de Griekse godin van de vruchtbaarheid en het internationale keurmerk van de biodynamische landbouw. Demeter gaat verder dan biologisch. Eisen en richtlijnen zijn strenger. Met grensverleggende landbouwmethoden versterken boeren de natuurlijke levenskracht die bodem, planten, dieren en mensen in kringlopen aan elkaar doorgeven. Hun gewassen worden rustig volwassen, dankzij een ruime vruchtwisseling en minimale bemesting. Echt lekker en gezond voedsel komt uit het meest natuurlijke landbouwsysteem. Logisch dat je meer van leven geniet, als je zulke goddelijke sla eet. www.stichtingdemeter.nl

Gekker moet het niet worden

Elke week een tas met biologische groenten en fruit van het seizoen

www.odin.nl

Op facebook werd begin maart een spontane actie gevoerd voor het ‘reddevankoeienthomdegroot’ . Thom de Groot, biodynamisch boer in Grou, Friesland weigert vanwege dierenwelzijn al sinds jaar en dag om z’n dieren oormerken in te doen. Hij is sindsdien opmerkelijk vaak onderwerp van uitgebreide overheidscontroles. Bij de laatste controle werden zijn dieren vanwege ‘verwaarlozing’ in beslag genomen. Twee dierenartsen verklaarden onafhankelijk van elkaar dat de koeien in goede gezondheid verkeerden. Thom kon vervolgens voor 12.500 euro (!) zijn koeien komen ophalen. Die had hij niet. Binnen twee dagen actie op facebook had hij die wel. In Frankrijk tekenden bijna een half miljoen(!) mensen een petitie voor biologische wijnboer Emmanuel Giboulet in de Bourgogne die voor de rechter werd gedaagd omdat hij weigert gif te spuiten tegen een dreigende ziekte die zijn collega wijnboeren collectief chemisch willen bestrijden. Er hing gevangenisstraf boven zijn hoofd, de rechter hield het voorlopig op een boete. Er zijn vele recente voorbeelden te benoemen waarbij de publieke verontwaardiging over overheidsregels of optreden groeiende is. Het zijn allemaal voorbeelden waarbij de overheid de schijn tegen heeft dat ze niet het maatschappelijke belang dient, maar het belang van een deel van het bedrijfsleven en wel die van het grotere soort. Op radiostation 3FM vond onlangs een hilarisch gesprek plaats tussen radiomaker Giel Beelen en Patricia Schutte van het Voedingscentrum naar aanleiding van hun waarschuwende berichten gericht tegen de opmars van ‘superfoods’ als gojibessen en tarwegras. Het gesprek draaide uit op een forse twist waarbij Geelen vroeg waarom het Voedingscentrum zich niet eerder druk maakte over allerlei kunstmatige toevoegingen in het voedsel en of de boodschappen van het Voedingscentrum niet vooral waren ingegeven door economische motieven. Het Voedingscentrum kwam in de rol van verdediger van E nummers en aanvaller van –uiteindelijk toegegeven door woordvoerder Patricia Schutte – gezonde producten. ‘Gekker moet het niet worden’ zei Beelen terecht. Het wordt steeds duidelijker dat er een botsing tussen systemen gaande is tussen voorstanders van een agro-ecologische aanpak uitgaande van natuurlijke evenwichten met een gezond bodemleven en veel biodiversiteit en de industriële landbouw en voedselketen die uitgaat van beheersingsmodellen met behulp van chemie en genetische manipulatie. Er is een behoefte aan echte ‘voedseldemocratie’ waarbij het maatschappelijke belang van gezonde landbouw en voeding vanuit de overheid wordt geborgd in plaats van een overheid die zich vooral laat leiden door de veel te machtige lobby vanuit de grootste bedrijven in de zogenaamde agri en food business. De VN rapporteur voor voedselzekerheid Olivier de Schutter schreef het onlangs zo op “We hebben een radicale transformatie nodig van het wereldvoedselsysteem. De inzet in het landbouwbeleid moet van productie verschuiven naar gezondheid, robuustheid en duurzaamheid. De voedselsystemen die we hebben geërfd uit de 20ste eeuw hebben gefaald. “ Hoogste tijd om andere wegen in te slaan. Veel burgers hebben dit allang door. Veel biodynamische boeren tonen dat het anders kan. Burgers en boeren trekken samen op. Bert van Ruitenbeek Directeur Stichting Demeter Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor voeding uit de biodynamische landbouw

Voeding

Een wake-up call in de lente

Al jaren promoot Lisette Kreischer met hart, ziel en stijl de plantaardige keuken. Ze won diverse awards en schreef verschillende boeken waaronder ‘Veggie in Pumps: gids voor een ecofabulous leven’. Komende zomer verschijnt haar nieuwste boek ‘Plant Power’ vol veganistische recepten. In de komende edities van de Krant van de Aarde licht ze alvast een tipje van de sluier op door een aantal recepten met ons te delen. In dit lentenummer: de Kardemomsmoothie.

Kardemomsmoothie

Deze zoet-pittige smoothie is bij uitstek geschikt voor een wake-up call in de lente. Voeg er nog een eetlepel rauwe cacaopoeder bij en je hebt een frisse chocoladeshake vol antioxidanten en met een opbeurende werking – precies waar Plant Power voor staat!

Ingrediënten

• 2 dadels, ontpit • ½ avocado • 150 ml kokoswater • sap van 1 sinaasappel of grapefruit • 2 gedroogde kardemompeulen • 1 theelepel hennepzaad

Bereiding

Week de dadels het liefst een nacht. Breek de kardemompeulen en verwijder de stugge huls. Vijzel de zaadjes tot een poederachtige substantie. Pureer alle ingrediënten, met uitzondering van het hennepzaad, in de keukenmachine tot een gladde smoothie. Garneer met de hennepzaadjes.

Opties

• Gebruik haver- of amandelmelk in plaats van kokoswater. • Vervang de avocado door ½ halve mango of 1 banaan. • Kardemom past goed bij pistachenoten en rozijnen, experimenteer hier maar eens mee in deze smoothie (week de rozijnen en pistachenoten alvorens je ze pureert). • Voeg ½ theelepel spirulina toe voor het pureren. eiwit 12% koolhydraten 26% vet 62%

Kardemom, een exotisch medicijn Kardemom, een exotische peul gevuld met zaadjes die familie is van de gemberwortel, is vooral bekend als smaakmaker in de Indiase keuken. Deze stugge held levert een enorme bijdrage aan je gezondheid. Kardemom heeft reinigende krachten en ondersteunt de spijsvertering. Bovendien is het een bron van kalium, calcium en magnesium en nuttig als je last hebt van bijvoorbeeld astma of bronchitis, door de antispastische werking. En nog een leuke bijkomstigheid: kardemom bevordert een frisse adem!

Advertorial

Plant Power Gezond zijn was nog nooit zo hip

Er is een stille revolutie gaande in Nederland. Na De voedselzandloper zijn we ons opeens bewust van wat we eten, na Plenty weten we ook dat groenten heerlijk zijn. Plant Power is de ideale next step. Trendsetter Lisette Kreischer laat namelijk zien dat je ook als vega, flexitariër en vegan een fabulous lifestyle kunt hebben. Slurp jezelf prachtig met de beauty berry booze, hap in de enige echte Dutch weed burger en je voelt het: the power of plants! auteur: Lisette Kreischer is expert op het gebied van groen, bewust leven en genieten. Met haar ecofabulous lifestyle laat ze zien hoe je ook helemaal groen in balans kunt leven. Haar Dutch weed burger behaalde internationale faam. Eerder schreef ze Veggie in Pumps, Ecofabulous koken in alle seizoenen, NON*FISH*A*LI*CIOUS, 10WYS (met Geertje Couwenbergh), Lisette in Luilekkerland en Wat de pot schaft. Uitgeverij: Kosmos Deze lente heb je de mogelijkheid een voorproefje te beleven van dit boek tijdens de workshop ‘Plant Power in a week’ (3 t/m 10 mei), een week lang genieten van smakelijke vegan recepten, die vooral sterk gericht zijn op een natuurlijke, gezonde balans. Daartoe heeft Lisette voedingsdeskundige Bo Schumacher in de arm genomen die de gerechten heeft getest op voedingswaarde. Tijdens deze week krijg je de kans te ervaren wat plantaardig voedsel met je doet, leer je over de plantaardige keuken en wat nou eigenlijk dat natuurlijke gewicht is. Iedere dag is er de mogelijkheid hierover met Lisette van gedachten te wisselen. Tevens worden er workshops worden gegeven door bijzondere gasten. Meer info: www.lisettekreischer.com

Een koekje van eigen deeg 18

Voeding

Tekst: Renske de Zwart

Eén koekje bij de koffie? In het buitenland worden we vaak uitgelachen om onze zuinige aard. De cijfers zeggen echter iets heel anders. Per jaar eten we persoon wel 14,5 kilo koek, taart en ander gebak. En zoals het een land vol liefhebbers betaamt kennen we een recordaantal verschillende van deze oer-Hollandse lekkernijen. Zoals het flinterdunne Kniepertje of de machtige Poffert. De Hollanders, vooral de Noord-Hollanders, stonden in de zeventiende eeuw al bekend als ‘liefhebbers van soetigheën’. Door buitenlanders werden zij al ‘koecketers’ genoemd. Elke stad, elk dorp had zijn speciale soorten koek of gebak. Er werd allerlei ingrediënten aan toegevoegd zoals anijs, kaneel, sukade, krenten en rozijnen. Vaak werden ze na het bakken opgediend met stroop, boter of suiker.

Door buitenlanders werden Hollanders in de zeventiende eeuw al ‘koecketers’ genoemd

plattekoekjesbeslag is een soort deeg. Dit wordt in kleine bolletjes gerold die vervolgens in het ijzer geplaatst worden. Na enkele minuten is het wafeltje gaar. De rolletjes worden gemaakt van een vloeibaar beslag dat in het ijzer wordt geschonken. Na enkele seconden wordt het uit het ijzer gehaald en vlug rond een houten stokje opgerold tot een rolletje. Eenmaal afgekoeld kan het worden gevuld met slagroom.

Overal vond men brood- en koekbakkers. En hoewel de kerk het verbood, verkochten zij ook op zondag hun waren en gingen er mee langs de huizen. Er was in de 17e eeuw geen burgerlijk gezin waar niet dagelijks koek op tafel kwam: ’s morgens bij de koffie, ’s middags bij de thee en ’s avonds in de ‘company’ – als er bezoek was. Een openbaar of een huiselijk feest zonder koek was ondenkbaar, en elke feestdag of heugelijk feit kende zijn eigen baksel. De beschuit met muisjes, en oliebollen herinneren daar nog aan. Er is zelfs een koekje dat een heuse volksopstand op zijn geweten heeft: het Kniepertje.

Groningen (kniepertjes, kniepkoukies), Twente (knieperkes), en de Achterhoek. Kniepertjes worden gebakken in speciale wafelijzers. Vroeger waren dit smeedijzeren knijpijzers die boven het haardvuur werden gehouden. Het meest lijken kniepertjes op oubliehoorns zoals gebruikt voor schepijs. Het recept is wel anders: het is veel zoeter en bevat kaneel.

De benaming ‘kniepertjes’ zou afkomstig zijn uit de Gelderse Achterhoek en uit Twente waar een bolletje deeg tussen twee met boter of met smout ingewreven ijzers werd geknepen of gekneed. De kniepertjes werden er ook wel toetertjes genoemd. Maar ook in Drenthe zijn de kniepertjes bekend evenals hun synoniemen: rollegies, joskoeken, ijzerkoeken en Nieuwjaarskoeken.

Volgens streekgebonden traditie zijn de wafeltjes in december plat en vanaf nieuwjaarsdag een rolletje. De gedachte hierachter is dat het oude jaar zich in december volledig heeft ontvouwen, terwijl het nieuwe jaar nog volledig onbekend is. Het rolletje symboliseert dat onbekende nieuwe jaar, als een pas geboren baby in zijn luier gewikkeld. Beide koekjes worden in eenzelfde wafelijzer bereid, maar het recept verschilt. Het

IJzerkoekenopstand

Het Kniepertje

Een kniepertje is een zoete, dunne, harde wafel die traditioneel rond de jaarwisseling wordt gebakken en gegeten in met name Drenthe,

Trommelkoek Machteld van der Veer

In verschillende plaatsen in de Nederlanden probeerden de plaatselijke overheden te voorkomen dat burgers op Nieuwjaarsdag lastig gevallen werden door ‘nieuwjaarslopers’. Ze stonden bekend om hun gezang en andere luidruchtige nieuwjaarsgebruiken. In Coevorden besloot het stadsbestuur, op voorstel van de plaatselijke kerkenraad, tot “afschaffing van dat oudt en slegt gebruik, dat op Nieuwejaarsdagh lange heeft plaats gehadt, met betrekking tot het uitdelen van zoogenoemde Nieuwjaars- of ijzerkoeken aan straatlopers en soortgelijken”. De uitvaardiging van het verbod veroorzaakte direct grote onrust onder de bevolking. Er werd opgeroepen om tijdens een vergadering op het kerkhof te protesteren. De bijeenkomst werd verboden omdat men bang was voor relletjes, maar dat bleek olie op het vuur. Op oudejaarsdag werd het raadhuis belegerd door een woedende volksmenigte, aangevoerd door de ijzerkoekenbaksters. De heren bestuurders gaven toe, maar daarmee was de belegering nog niet ten einde. Uiteindelijk moest de magistraat onder begeleiding van garnizoenssoldaten naar huis gebracht worden. Sindsdien is het gebruik van uitdelen van ijzerkoeken op nieuwjaarsdag gehandhaafd, en in vele Coevorder gezinnen worden nog steeds op Nieuwjaarsdag kniepertjes gebakken.

Voeding

Kniepertje Nederlands Bakkerijmuseum Hattem

Wafelijzer 18e eeuw Nederlands Bakkerijmuseum Hattem

Blauwvingers

Minder rumoerig, maar ook een mooi verhaal betreft het koekje met de naam Blauwvingers uit Zwolle. Het koekje is genoemd naar de bijnaam die de inwoners van die stad kregen na een ruzie met de stad Kampen. Zwolle verkocht een klokkenspel aan rivaal Kampen en Kampen betaalde de klok met de kleinste munteenheid, een wagenvracht koperen duiten. De inwoners van Zwolle telden al het kopergeld na en hielden er blauwe vingers aan over.

Poffert

Poffert (niet te verwarren met poffertjes) is een Gronings gerecht. In andere delen van Nederland komt nagenoeg hetzelfde recept voor maar heet het anders: ketelkoek, trommelkoek, Jan in

Elke feestdag of heugelijk feit kende zijn eigen baksel de zak, of broeder. Poffert is een broodachtig boerengerecht en werd vooral gegeten als hoofdgerecht en soms als toetje, meestal in de winter omdat het een nogal zwaar gerecht is. Poffertbeslag bevat zelfrijzend bakmeel (of gewone tarwebloem, boekweitmeel en gist), krenten, rozijnen, melk, eieren en wat zout; soms wordt ook sukade toegevoegd.

de zak kent hetzelfde beslag. Het deeg wordt echter niet in een trommel gekookt maar in een schone theedoek of kussensloop die wordt dichtgebonden met een touwtje â&#x20AC;&#x201C; vandaar de naam. Poffert wordt traditioneel gegeten met roomboter en stroop of suiker.

Het beslag is nagenoeg gelijk aan dat van pannenkoeken, maar dat van een poffert moet wel enige tijd rijzen. Wat de poffert bijzonder maakt is dat het au bain-marie in een speciale pofferttrommel wordt gekookt. Om het aanhechten te voorkomen wordt deze soms aan de binnenzijde belegd met plakjes spek. Jan in

www.bakkerijmuseum.nl

Meer weten over de geschiedenis en herkomst van Nederlandse baksels: Recepten van veel van deze koekjes zijn te vinden op: www.hollandsepot.dordt.nl

ADVERTENTIE

L Hulk Cappuccino

Ingrediënten

Pineapple Explosion

Ingrediënten

1 Versapers slowjuicer

100 gr. boerenkool

1/2 ananas

2 sappige appels (Elstar)

2 wortels schijfje geelwortel (kurkuma)

1/4 knolvenkel schijfje citroen

scheutje kokend water of warme amandelmelk

O.a. verkrijgbaar bij: www.versapers.nl; Duikelman BV, Amsterdam Ferdinand Bolstraat 68A; Kookpunt, Rotterdam, Noordplein 29-41; Oldenhof Hilversum, ‘s Gravelandseweg 8; Oldenhof Amersfoort,

Royal Green Odourless en Extra Virgin Coconut Cooking Cream We zijn bij Royal Green trots op onze premium Extra Virgin 100% koudgeperste en gecertificeerd biologische kokosolie. Proef de smaak van heerlijke kokos! Of kies voor de Royal Green 100% geurloze kokosolie van gecertificeerd biologische teelt.

s u lt

aat !

ve en n geergeteiet te n n in dzwartBRAD e pa vet EN n.

Een gouden re

ook te gebruiken ter vervanging van boter

Bakken, braden, wokken en frituren is nog nooit zo gezond geweest. Ook te gebruiken ter vervanging van boter. De gecertificeerd biologische kokosolie van Royal Green is een zeer gezonde olie die al haar goede eigenschappen behoudt bij verhitting. Ideaal ter vervanging van onder andere olijfolie. Tijdens het braden, wokken, bakken of frituren is er geen vorming van schadelijke stoffen of vrije radicalen. Rijk aan laurinezuur, licht verteerbaar en zonder transvetzuren. Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, conserveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen en is 100% vegetarisch. Ervaar het verschil nu!

Rijk

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

aa n

zonlidcht vertlaeuerribnaeazrueunr, er tra nsvetzuren.

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

Skal 025099

2500ml

500ml

250ml

1400ml

325ml

Enjoy life, stay healthy!

sfoort,

ADVERTENTIE

Livestrong Melon Royal Green Odourless en Extra Virgin Coconut Cooking Cream We zijn bij Royal Green trots op onze premium Extra Virgin 100% koudgeperste en gecertificeerd biologische kokosolie. Proef de smaak van heerlijke kokos! Of kies voor de Royal Green 100% geurloze kokosolie van gecertificeerd biologische teelt.

s u lt

aat !

ve en n geergeteiet te n n in dzwartBRAD e pa vet EN n.

Een gouden re

Met de ook te gebruiken ter slowjuicer van vervanging van boter Versapers maak je voor Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, conserveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen het hele gezin de en is 100% vegetarisch. Ervaar het verschil nu! perfecte cocktail, ook Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu wel vocktail genoemd. Een ongekende smaaksensatie boordevol vitamines. Meer info op versapers.nl

Ingrediënten 1 Versapers slowjuicer 1/2 watermeloen of galiameloen 1/3lRicitroen jk aan

zonidcht vertlaeuerribnaeazrueunr, er tra nsvetzuren.

1 citroengrasstengel (gepeld) takje peterselie of munt (als garnering)

Langestraat 77, Oldenhof Zwolle kookwinkel, Diezerstraat 100; Kookhuis aan de Maes - kookwinkel Maastricht, Markt 16 -18; DOK cookware home of cooking, Passage 19, Den Haag NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

Skal 025099

2500ml

500ml

250ml

1400ml

in de es heerlijk voorsmoothi thee, koffie of

Enjoy life, stay healthy!

Royal Green Kokosbloesem suiker De Royal Green Kokosbloesem suiker wordt geproduceerd uit het zoete sap van de tropische kokosnootbloesem. Traditionele suikerboeren klimmen hoog in de kruin van de kokosboom en oogsten het zoete nectar uit de bloesem. Eenmaal verzameld, verandert de nectar door verwarming langzaam in een heerlijke rijke suiker. Royal Green kokosbloesem suiker is 100% gecertificeerd biologisch, onbewerkt en de ideale vervanger voor geraffineerde witte suiker, riet- of bietsuiker, agave, ahorn of elke andere siroop. Gebruik Royal Green Kokosbloesem suiker voor in de thee, koffie, smoothies, yoghurt, tussendoortjes, dranken, ijs en andere (na)gerechten.

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

% 1 00

gec e biolortificeerd gisch

900 gram

325ml

200 gram

Skal 025099

Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, conserveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen en is 100% vegetarisch. Ervaar het verschil nu! Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

ossoM sugaR

Enjoy life, stay healthy!

078R_adv_rg_kokos_suiker_krant_vd_aarde.indd 1

10-03-14 16:20

Voeding

Smaakexplosies van het pure land

Idealistisch tafelen bij Fattoria la Vialla Tekst: Angelique van Os | Beeld: Henk Bothof

Agro Turismo en biodynamica komen steeds vaker voor, ook in Italië. Maar de manier waarop de familie Lo Franco zijn Fattoria La Vialla runt is uniek. Broers, Gianni, Antonio en Bandino tonen bezoekers met passie hoe verrukkelijk het zoete leven van het pure land kan zijn. Met als resultaat topproducten op tafel en in een potje. Samen met hun zoons, Gianni, Antonio en Bandino en inmiddels zo’n 120 werknemers, groeide Fattoria la Vialla uit tot een succesvol biodynamisch bedrijf van 1100 hectare. De authentieke familiaire hartelijkheid is te proeven tijdens een bezoekersrondleiding door het ‘fabriekje’. Hier worden de verse pastasauzen op laag vuur klaargemaakt en direct in potjes gedaan om de versheid te behouden. Het personeel lacht, kletst, maar kookt alsof hun leven er van afhangt.

“ Aan weerszijden van de steile oprijlaan prijken de metershoge cipressen statig aan de horizon. Allerlei verleidelijke etensgeuren dringen de neusgaten binnen: rozemarijn, vers brood, gebraden kip… Het romantische beeld van cena – gezamenlijk avondetenis herkenbaar van de seizoenbrochures die klanten thuisbezorgd krijgen en dus geen marketingtruc. Aan een meterslange gedekte eettafel met roodwitgeblokt kleed wachten ruim vijftig gasten onder een vijgenboom op hun primi, waarna nog drie gangen volgen. Het leven is goed bij Fattoria la Vialla en al dat lekkers is in kant-en-klare potjes te koop.

Roeping

De Fattoria, ofwel boerderij, ligt even buiten het dorpje Castiglion Fibocchi, zo’n 14 kilometer van Arezzo, Toscane. La Vialla zag in 1978 het levenslicht dankzij Piero en Guiliana lo Franco. Samen met drie bevriende echtparen kochten ze verlaten boerderijen en land en knapten dat gezamenlijk op. Terwijl de andere families terugkeerden naar hun zakelijke levens, maakten de Lo Franco’s een roeping van de agricultuur. Langzamerhand bouwden ze hun paradijsje uit door bijna twintig (vakantie) huizen te renoveren, oude wijn- en olijfgaarden te herstellen en nieuwe aan te leggen, 950 Sardijnse en Franse schapen te verzorgen, het bijna uitgestorven Valdarnese kippenras opnieuw te fokken, graan te verbouwen en tientallen groenten en fruitbomen te telen.

Wij leerden van onze ouders groente te telen zonder pesticiden en andere chemische middelen

”

De goedlachse Antonio en Bandino vertellen gepassioneerd over hun liefde voor La Vialla.“Wij leerden van onze ouders groente te telen zonder pesticiden en andere chemische middelen. Alles wat de mens van het land afneemt, moet op de meest natuurlijke manier worden teruggegeven om een goede balans en harmonie te behouden. Dit is het biodynamische gedachtegoed van Rudolf Steiner, door onze vader omarmd en vanaf 1994 toegepast.” De zuiverheid van de producten vormt voor de Lo Franco’s het hart van hun bedrijf. Antonio: “Ik ben ervan overtuigd dat organische voeding veel beter is voor het menselijk lichaam. Wij streven naar goede, pure producten.”

Vitale vruchtbaarheid

Donato Ciofini, hoofd biodynamica en bosbeheer, toont het principe van puur boeren. De organismen moeten een holistisch geheel vormen, waarbij de voeding aan dieren, bemesting en besproeiing aan planten en het zaaien van het land het verschil maken tussen conventioneel en biodynamisch boeren. De sleutel hierbij is vitale vruchtbaarheid van de grond waar micro-organismen in leven, zodat menselijk ingrijpen beperkt blijft. In plaats van de grond

omploegen, produceert Donato speciale preparaten aan de hand van de maankalender. “De maancyclus veroorzaakt verschillende lichtweerkaatsingen en watercirculaties op de aarde die verschillende effecten hebben op de groei van planten en gewassen. Het gaat om de cyclus van de maan om de aarde, die tussen de 27 en 29 dagen duurt waarbij de stand van de maan belangrijk is. Als de maan stijgt kunnen we niet snoeien en planten, andersom juist wel. We volgen het ritme van de natuur via een speciale maankalender.” In een schuurtje staan twee houten bakken met ‘heilige’ aarde. Hierin zit het eindproduct van koeienmest dat zes maanden onder de grond in mineraalrijke koehoorns is gestopt en is veranderd in vruchtbare compost. Er is slechts 90 gram van de compost gemixt met gedynamiseerd water nodig om micro-organismen te activeren en te verspreiden over één hectare. En het resultaat is verbluffend, La Vialla groeit en bloeit zichtbaar. De familie heeft diverse projecten opgezet met onder andere universiteiten, zoals een onderzoek dat uitwijst dat La Vialla minder CO2 uitstoot dan produceert.

Smaak

Het pure boeren is goed te proeven. De recepten van la mama Guiliana zijn al generaties doorgegeven en aangepast. Niets gaat volgens het boekje, alles draait om smaak. Haar Toscaanse culinaire geheimen heeft ze samengevat in twee boeken: Zorgeloos op pad door het verborgen Toscane. Antonio experimenteert graag met nieuwe wijn, en won daarmee al vele prijzen. Zo is hij trots op de Vin Santo, de fluwelen Toscaanse dessertwijn. Voor de kleintjes is er sinds kort de rode pastasaus, Pomarolina en diverse minipasta’s, zoals de mini farfale, fusili en penne lisce. Wie zelf graag kookt, kan zich uitleven in een van de klassiek ingerichte gastenverblijven met niets dan rust, ruimte en geuren van bloesems, munt en grassen. Het is genieten zonder moderne apparatuur. En meer dan een goed glas wijn en heerlijk eten is er bij dit paradijsje, omringd door open velden, bos en verre berggezichten ook niet nodig.

Voeding

Voor bezoekers

Via di Meliciano 26 Castiglion Fibocchi, Toscane www.lavialla.it | +39 057547697 Vakantiehuizen kunnen alleen door vaste klanten telefonisch of online besproken worden tussen maart en november. Spontane lunches en rondleidingen zijn dagelijks mogelijk. Groepen moeten zich van te voren aanmelden. Producten zijn te koop in het winkeltje (van 10.00 tot 18.00 uur).

Erheen

Vliegen kan via Pisa of Florence waarna het nog een uur rijden is met de auto. Het is niet de meest milieuvriendelijke optie, maar per openbaar vervoer is La Vialla moeilijk te bereiken (dichtstbijzijnde station is in Arezzo, op 14 kilometer afstand). Per auto is het ruim 1500 km; een auto is handig om de omgeving te verkennen.

La Vialla verkoopt haar producten rechtstreeks via internet. De halfjaarlijkse uitgaven zijn te bestellen via

www.dolce.lavialla.it

ADVERTENTIE

n Met bi je

Zonder bijen wordt je bezoek aan de (super)markt een dooie boel. Help de bijen, join the movement:

WWW.REDDEBIJEN.NL

Zonder bi jen

Voeding

Ontwaken met een serenade

De krokussen en sneeuwklokjes staan klaar om de lente aan te kondigen; dit jaar echter al mét de bloesem van de bomen, uitgelopen heesters en oorverdovend vogelgezang. De lente ontwaakt! Ik verheug me op de nieuwe energie en impulsen van de lente. Ik voel me rijk wanneer ik ‘s ochtends mijn huis verlaat en word toegezongen door de zanglijster met een prachtige serenade. Vlak boven mijn hoofd blijft hij zitten op een tak alsof hij me vraagt goed naar zijn lied te luisteren; er klinkt urgentie in zijn roep. Hij zoekt zijn partner om haar het hof te maken en samen hun paradijsje in onze tuin te bouwen. Of wil hij me toch iets anders vertellen? Stel dat ik hem kon verstaan, wat zou hij me toezingen? Ik voel me verbonden met die kleine zanger in de boom; een warme gloed trekt rondom mijn hart. Wat zou ik als mens voor hem kunnen doen? ‘Ontwaken!’, klinkt het in mijn binnenste. ‘Wakker worden!’, lijkt het uit de boom te klinken. Hoe mooi zou het zijn wanneer meer mensen ontwaken om te luisteren naar de natuur, om te zien wat er met onze natuur gebeurt en daar ook naar te handelen. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor misstanden tegen onze mooie aarde. En komt er meer en meer aan het licht over onze voeding, producten van de natuur, zowel van dierlijke als van plantaardige oorsprong. Hoe gaan we ermee om? Wat is er met onze voeding gebeurd? En hoe hebben we dat kunnen laten gebeuren? Waar zijn we gestopt met vragen te stellen aan onszelf en aan de fabrikanten en producenten van ons eten? Waar zijn we de verbinding kwijt geraakt? Diverse programma’s op radio en TV roepen ons wakker, net als die lijster in de boom. Dat is noodzaak, we ontwaken en kunnen als mensen met vrije wil onze keuzes maken. Een duurzame keuze maken voor onze aarde met al haar bewoners, voor nu en voor de toekomst. Dank je wel mooie lijster dat jij me weer hebt ontwaakt. Petra van der Linden- Steenvoorden Brussen Algemeen directeur Natudis en Natuurwinkel

ADVERTORIAL

Bye bye bij? Zonder bijen geen koffie, tomaat of aardbei Het is lente: blote benen lonken, de eerste rosé wordt gedronken, bloemen knallen uit de knop en vlinders, hommels en bijen vliegen af en aan. Irritant gezoem? Mwah, dat valt wel mee als je bedenkt dat geen enkel dier zo hard voor je werkt als de bij. Zonder bij is er bijvoorbeeld geen tomaat, framboos of aardbei. En zelfs jouw koffie wordt door bijen bestoven. Als er dus één dier is dat we deze lente in het zonnetje mogen zetten, dan is het wel de bij.

Een blije bij is een gifvrije bij

Het gaat niet zo goed met de bij. Veel bijenvolken hebben de winter niet overleefd. Greenpeace voert campagne om voor bijen schadelijke bestrijdingsmiddelen te weren en gezonde, ecologische landbouw vooruit te helpen. Want als er iets dodelijk is voor bijen, is het wel het gif op onze akkers, velden en parken. Zelfs jouw eigen tuin of balkon is niet veilig voor deze diertjes, want ook veel bloembollen en planten zijn in gif gedompeld. Wil je de bijen helpen, ga dan nu naar reddebijen.nl. Je vindt er tips voor het maken van een heus bijenparadijs en je kunt er een bij adopteren (hoe cute is dat!). Want een blije bij is natuurlijk een gifvrije bij.

Gezondheid

De paardenluisteraar Tekst: Renske de Zwart | Beeld: Ben Deiman

Dat er een rustgevende werking uitgaat van een snorrende poes op schoot, of dat de dagelijkse wandeling met de hond ook goed is voor de baas, is algemeen bekend. Studies wijzen uit dat mensen met huisdieren minder stress ondervinden, gezonder zijn en langer leven. Dat je ook paarden kunt inzetten om meer te weten te komen over jezelf is minder bekend. De Krant van de Aarde bezoekt paardencoach Annelotte Verhaagen voor een kennismaking met deze manier van coachen.

We spreken elkaar in de Betuwe. Hier verzorgt Annelotte een aantal paarden en geeft zij coachingstrajecten. Trots stelt ze ons voor aan Dante en Cesar. Dante is een jonge zwarte Friese ruin met een open maar donkere blik. Cesar is een maatje groter en een ervaren coachpaard, Dante beleeft deze ochtend zijn primeur.

Wat is coachen met paarden? Kan het ook met andere dieren?

“Wat paarden bijzonder maakt is dat het prooidieren én kuddedieren zijn. Als prooidieren zijn ze heel alert en gevoelig. Ze moeten constant hun omgeving verkennen en zijn hier helemaal op gebouwd. Ze kunnen vrijwel 360 graden om zich heen kijken en pikken heel veel signalen uit hun omgeving op. Daarnaast zijn het kuddedieren en daardoor heel sociaal. Ze zijn altijd bezig met de groep waarin ze verkeren. Door alert te zijn op onderlinge verhoudingen schatten ze voortdurend in wat iemands plek in de kudde is. Door goed voor

elkaar in de kudde te zorgen zijn de overlevingskansen van de kudde groter. Dit maakt paarden bijzonder geschikt voor coaching; ze voelen aan wat er bij iemand speelt, en zijn gericht op samenwerking en ondersteuning. Honden bijvoorbeeld leven ook in een roedel, het zijn sociale dieren, maar omdat het geen prooidieren zijn hoeven ze zich minder te richten op hun omgeving en positie van anderen.”

Hoe ben je er toe gekomen? “Ik ben een echt ‘paardenmeisje’. Ik hou al mijn hele leven van paarden en ben intensief met ze bezig. Naast het berijden van paarden bestudeer ik ook hun gedrag, ben ik documentairemaker en coach. De laatste jaren heb ik mij door opleidingen, onder andere tot paardencoach, meer op coachen toegelegd. Sinds twee jaar kan ik mijn werk en hobby combineren, en mijn kennis van coaching en van paarden optimaal inzetten.”

Wat heb je nodig om een goede paardencoach te zijn?

“Je moet allereerst een goede coach zijn. Kunnen achterhalen wat er bij iemand speelt en dat bespreekbaar maken. Het paard is een middel om hierbij snel tot de kern door te dringen. Het paard scherpt mijn waarneming. Een paard is hoog sensitief en reageert op dingen die ik niet zie. Dat geeft mij richting om met iemand in gesprek te gaan. Als paardencoach moet je heel goed weten wat natuurlijk paardengedrag is, en het paard goed kennen. In combinatie met je eigen coachingsvaardigheden kun je zo met je cliënten snel to the point komen. Ik noem mijzelf ook wel een paardenluisteraar. Ik ga aan de slag met de signalen die het paard mij geeft.”

Wat heeft een paard nodig om een goed coachpaard te zijn?

“Veiligheid voor de mensen en het welzijn van het paard staan voorop. Een goed coachpaard moet lekker in zijn vel zitten. Ik neem geen

Gezondheid Voor welke problemen kun je dit inzetten?

risico’s met onrustige of onberekenbare dieren. Niet alle paarden zijn geschikt. Een manegepaard bijvoorbeeld is de hele dag door met veel verschillende mensen bezig. Zij krijgen zoveel prikkels dat ze zich afzonderen. Dat werkt meestal niet. Het moeten rustige, nieuwsgierige beesten zijn die zich willen laten aanraken.”

“Je kunt op verschillende niveaus met paarden werken. Een eerste niveau is gedragsgericht met een opdracht werken. Je gaat met het paard in de bak en moet bijvoorbeeld proberen het paard om je heen te laten lopen. Als coach kijk ik hoe dat gaat en wat er gebeurt. Door zo’n opdracht gaat het al snel over wat er achter ligt. Hoe komt het dat het wel of niet lukt? Maar ook het oefenen met grenzen stellen is mogelijk. Hou het paard maar op afstand en kijk welke houding je daarvoor nodig hebt. Een tweede niveau is het spiegelen. Je gaat alleen, of met een team, de bak in en kijkt hoe het paard op jou of de groep reageert. Het paard spiegelt wat er van binnen speelt en hieruit haal je als coach allerlei signalen die leiden tot vragen over wat er onder de oppervlakte speelt. Het derde niveau speelt zich af op het terrein van nog dieperliggende normen, waarden en vast gewortelde patronen in iemands leven. Bijvoorbeeld familieverhoudingen, of de bedrijfscultuur binnen organisaties. Voor dit soort problematiek kun je met familieopstellingen aan de slag. Als je kijkt naar thema’s die vaak aan de orde komen in het coachen met paarden zijn het dingen die te maken hebben met samenwerken, het stellen van grenzen en leiderschap.” Tot slot gaan we de bak in om het coachen te zien. Er is een kennismakingstraining met vier

ADVERTENTIE

bek

e ke

t Gezien in he nieuws! ‘Combinatie omega 3/6 vetzuren’

Meer informatie over omega 3- en 6-vetzuren voor kinderen? Bel 0186-626173 of mail naar info@springfieldnutra.com.

eye q

Omega 3 & 6

EPA 9

Zuivere EPA-rijke visolie & teunisbloemolie met GLA Zoals de natuur het bedoeld heeft! Eye Q met een speciale combinatie van omega 3 (EPA en DHA) en 6-vetzuren (GLA) in natuurlijke staat. Juist voor kinderen zijn deze vetzuren van belang. Een goede aanvulling op de voeding kan bestaan uit de combinatie van visolie en teunisbloemolie.

DHA 3

GLA 1

Eye Q bevat een kwalitatief hoogwaardige, zuivere visolie en teunisbloemolie die bijzonder zijn vanwege de verhouding van de belangrijke omegea 3 en 6-vetzuren EPA-DHA-GLA in de ratio van 9:3:1.

Het is een mooie illustratie van Annelotte’s verhaal. Met de nieuwe inzichten aaien we het paard over zijn neus en bedanken we hem en Annelotte voor deze boeiende kennismaking.

Meer weten? info@annelotteverhaagen.nl

ADVERTENTIE

Kent u onze toegankelijke brochures al over gezondheid van lichaam, ziel en geest? Inmiddels zijn er ruim 50 verkrijgbaar; nummer 20 Gids voor ziektepreventie en zelfmedicatie, nummer 33 Oerbronnen van gezondheid, nummer 42 Inenten: waarom wel, waarom niet, nummer 49 Kanker, nummer 52 Darmklachten. Kijk voor alle nummers op

www.gezichtspunten.nl

Online stoppen of minderen met drinken

Veel mensen genieten regelmatig van alcohol. Ongeveer 1,1 miljoen Nederlanders zijn echter probleemdrinker. Zij zijn gebaat bij hulp om weer gezond te leven. Anoniem, laagdrempelig en in eigen tijd hiermee aan de slag kan op Alcoholdebaas.nl. Online, snel en persoonlijk. Alcoholdebaas.nl is een informatieve website met een actief forum voor lotgenoten en een online behandeling die in 2005 van start is gegaan en sindsdien al duizenden mensen geholpen heeft om te minderen of stoppen met alcohol en dit ook vol te houden. “De voordelen van online aanpakken van alcoholproblematiek zijn talrijk. De behandeling kan in eigen tijd op een eigen plek plaatsvinden, de deelnemer heeft een vaste hulpverlener en wordt ondersteund door lotgenoten op het forum. Al deze factoren maken online behandelen een laagdrempelige manier van hulp”, zegt hulpverlener Marielle Brenninkmeijer. Belangrijk onderdeel van Alcoholdebaas.nl is naast de online behandeling het forum waar lotgenoten in contact komen met elkaar. De ervaringen met het forum zijn gebundeld in een forumboek. Hierin staan tien inspirerende verhalen van vrouwen die dankzij het forum schaamte inruilden voor inzicht. Ze leerden zichzelf een gezondere leefstijl aan; zonder overmatig alcoholgebruik. Het boek kan gedownload worden op Alcoholdebaas.nl.

Onder andere verkrijgbaar bij De Tuinen, Vitaminstore, Gezond & Wel, gezondheidswinkels en drogisten zoals DIO

Verpakking met 60 en 210 capsules. Eye Q Chew: 180 kauwcapsules met aardbeiensmaak. Eye Q liquid: vloeibaar met citrussmaak 250 ml.

Eye Q half vert. cons. NL 98x139.indd 1

deelnemers. Iedereen heeft een eigen persoonlijke vraag en om de beurt gaat men met het paard de bak in om rustig kennis te maken. Opvallend is dat het paard op iedereen anders reageert. Bij de een wordt het paard speels en dartel, bij de ander begint hij enorm te gapen, of hij legt zijn zachte neus in iemands nek. Annelotte bekijkt de verschillende reacties en stelt naar aanleiding daarvan gerichte vragen aan de deelnemers. Al snel gaan de ge-sprekken over wezenlijke dingen die spelen in ieders leven.

ADVERTORIAL

Slim

3/19/2014 5:36:04 PM

ADVERTENTIE

producten rm fo re en rij te is og dr 00 .0 50 im Ru j u in de buurt bi l ke in w n ee j bi n le ha af en n le Beta Geen extra kosten Meld u aan op www.bewustwinkelen.nl en plaats de gewenste producten in de winkelmand. Wanneer de bestelling compleet is gaat u naar de kassa en kiest u een afhaallocatie: de afhaalpunten zijn verspreid over heel Nederland. Kies zelf de manier waarop u ge誰nformeerd wilt worden wanneer de bestelling voor u klaar ligt: per e-mail of telefoon. Bewustwinkelen.nl biedt een snelle service. Wat u voor 18.00 uur bestelt kunt u de volgende dag al afhalen!

www.facebook.com/bewustwinkelen

www.twitter.com/bewustwinkelen

ADVERTENTIE

Bent u de baas? Advies en hulp via internet kan in eigen tijd en waar u maar wilt.

Alcoholdebaas.nl Benzodebaas.nl Cannabisdebaas.nl Etendebaas.nl Gokkendebaas.nl Rokendebaas.nl

Deze behandelingen worden vergoed door uw zorgverzekeraar

Direct aan de slag met uw persoonlijke coach!

Gezondheid

Maak je voeten

slipper-proof Maandenlang hebben ze opgesloten gezeten in dikke sokken en warme schoenen. Maar het duurt niet lang meer voordat jouw voeten weer gezien mogen worden in open schoenen, sandaaltjes en slippers. Met dit stappenplan maak je je voeten helemaal slipper-proof en zien ze er weer prachtig uit wanneer die eerste zomerdagen aanbreken.

Stap 1: neem een voetenbadje

Vul een teil met gelijke verhoudingen water en citroensap. Twee kopjes water en twee kopjes citroensap is voldoende. Je kunt verse citroensap gebruiken, maar sap uit een knijpcitroentje is ook prima. Het citroensap zorgt ervoor dat eelt zachter wordt. Hierdoor is het straks een stuk makkelijker om overtollig eelt te verwijderen. Laat je voeten minimaal vijf minuten in het voetenbadje weken.

Stap 6: verzorg je nagels

Gebruik een puimsteen of eelt rasp om het eelt van je voeten te verwijderen. Verwijder al het overtollige eelt, maar zorg er tegelijkertijd voor dat er wat achterblijft. Eelt heeft namelijk een functie. Zonder eelt is je huid dun en gevoelig en heb je meer kans om snel blaren te krijgen.

Stap 3: scrub je voeten

Stap 7: blijf je voeten hydrateren

Een scrub helpt dode huidcellen van je voeten te verwijderen. Maak je voeten nat, neem een klein beetje scrub in je handen en masseer dit goed, met ronddraaiende bewegingen, over je voeten. Spoel hierna je voeten goed schoon.

Stap 4: neem een voetmasker

Als je voeten net uit hun winterslaap komen kunnen ze flink droog zijn. Een voetmasker is in dat geval zeker geen overbodige luxe. Een voetmasker maak je gemakkelijk zelf door gelijke delen (geurloze) bodylotion en olijfolie te mengen. Zet dit mengsel 15 tot 20 seconden in de magnetron en breng het vervolgens royaal aan op je voeten. Pak nu je voeten in met aluminiumfolie. De folie sluit het masker

M onze t r e Beauty-exp

in en door de warmte die zo vrijkomt zal het masker extra diep in je huid trekken. Trek vervolgens een paar sokken aan. Laat het masker minimaal een uur zitten. Je kunt er ook voor kiezen om met het masker te slapen. Je voeten kunnen nog zo mooi verzorgd zijn, onverzorgde teennagels doen dit allemaal teniet. Zorg er dus voor dat je teennagels en mooi uitzien. Om ingegroeide nagels te voorkomen is het belangrijk dat je je teennagels altijd recht afknipt. Vervolgens kun je met een nagelvijl eventuele haaltjes wegvijlen. Als finishing touch kun je een mooie kleur nagellak aanbrengen. Kies voor nagellak die 3Free of 5Free is, deze bevat minder giftige stoffen dan de reguliere lak die verkrijgbaar is.

Stap 2: verwijder eelt

arijk e

Tekst: Marijke Hakkennes

Nu je voeten weer helemaal op en top verzorgd zijn, wil je ze natuurlijk mooi houden. Om ervoor te zorgen dat ze goed gehydrateerd blijven kun je ze iedere avond even insmeren met een verzorgende lotion. Je kunt hier ook pure kokosolie voor gebruiken. Door de kokosolie een paar minuten met een mixer op te kloppen krijg je een smeerbare butter. Voor een extra verfrissend gevoel voeg je een paar druppeltjes pepermuntolie toe. Breng de butter iedere avond voor het slapen gaan aan. Maak gelijk van de gelegenheid gebruik en geef jezelf een heerlijk ontspannen voetmassage. Als je wilt dat de butter extra goed intrekt, draag dan ’s nachts een paar katoenen sokken.

Do It Yourself Voetscrub

Je kunt zelf heel gemakkelijk een verfrissende voetscrub maken, met ingrediënten die je waarschijnlijk wel in huis hebt. Voor de voetscrub meng je de volgende ingrediënten goed door elkaar: • 20 eetlepels suiker • 4 eetlepels olijfolie • 2 eetlepels citroensap • geraspte schil van 1 citroen Bewaar de scrub in een goed afsluitbare pot.

ADVERTENTIE

nde t ma ar liefst 17-18 verschille superfoods.

Vr o uw

n& a M r Speciaal voo

t Me Shi

R ita eishi, ke. Cord ke & i n g Met yceps, Maitarsteunand. Reishi ter onde erst e van de w

Premium vitaminen n en minerale

120 tabletten 69,95

60 tabletten 36,95

Royal Green Multi Man & Woman Royal Green Multi Man en Multi Woman leveren essentiële vitaminen en

nog veel meer! Uiteraard verbouwd zonder het gebruik van bestrijdingsmid-

mineralen die een man en vrouw nodig hebben in de vorm van voeding. Zo

delen! Dus vraag uzelf af: wil ik een volledig synthetische tablet, of wil ik een

komt onze vitamine C uit Acerola bessen, verschillende B-vitaminen uit een

unieke mix van vitaminen, mineralen, superfoods, kruiden, paddenstoelen en

unieke mix van Guave, Holy basil en Citroenschil en komt onze Selenium uit

plantenextracten?

mosterdzaad. We leveren hiernaast maar liefst 17-18 verschillende superfoods, waaronder Gember, Geelwortel, Groene thee, Zwarte bessen, Blauwe

Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, con-

bosbessen, Spirulina, Granaatappel, Rhodiola, Reishi, Cordyceps, Maitake en

serveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen. Van nature glutenvrij. Ervaar het verschil nu!

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

077R_adv_rg_multi_man_vrouw_krnt_vd_aarde.indd 1

ESSENTIALS Enjoy life, stay healthy!

10-03-14 16:19

Interview

‘Ik kan nog altijd mijn ei kwijt als onderzoeker’

Met helende honing de professionele markt op Tekst: Moniek Verstegen

Foto: Jord Visser.

Moleculair biologe Tineke Creemers verliet veertien jaar geleden de academische wereld om een eigen bedrijf te beginnen. Bfactory verwerkt pure honing in producten voor ziekenhuizen, dierenartspraktijken en sinds afgelopen zomer ook voor de consument. “Er zijn nog maar weinig ziekenhuizen die niet op de hoogte zijn van het gebruik van honing bij wondheling.” Dat honing van nature een helende werking heeft is sinds mensenheugenis bekend. Zo verwerkten de Egyptenaren duizend jaar voor Christus al honing in geneeskrachtige goedjes en werden de wonden van soldaten in de twee wereldoorlogen met honing behandeld aan het front. Met die kennis en haar achtergrond in de bloembiologie, kwam Creemers op het idee om de geneeskrachtige bestanddelen van honing te detecteren en als het ware uit te buiten.

Goede bloemen

De geneeskrachtige werking van honing heeft volgens de onderzoekster alles te maken met de aanwezigheid van bepaalde enzymen. Dat enzymgehalte wisselt aanzienlijk per honingsoort. “Nectar kan stoffen bevatten die de enzymwerking afremmen. Dat kan bijvoorbeeld komen doordat planten zware metalen uit de grond halen. Als je gezonde bijen de juiste bloemen aanbiedt blijven de enzymen actief. Door die verschillende factoren te controleren produceren de bijen van Bfactory honing die geschikt is voor wondheling.”

Saai

Creemers promoveerde in 1991 aan de Universiteit van Wageningen en deed vervolgens tien jaar on-

derzoek naar de genen van bloemen. Zo probeerde ze bijvoorbeeld via genen de nectar van bloemen aantrekkelijker te maken voor insecten om de bestuiving te bevorderen. Ze wilde echter al langer iets voor zichzelf doen en raakte uitgekeken op fundamenteel onderzoek. “Ik vond het saai worden en vroeg me vaak af wat nou eigenlijk het nut was van wat ik deed.” Met een subsidie via Biopartner, een initiatief om ondernemerschap vanuit de universiteit te stimuleren, kreeg ze de kans haar idee verder uit te werken. “Ik was toen nog wel in dienst van de universiteit, maar op een gegeven moment hadden we investeerders nodig en dan moet je wel vanuit een bedrijf gaan werken.” Zodra de eerste investeerder zich aandiende nam ze ontslag.

Geheime locatie

Sindsdien groeit Bfactory gestaag. Het ontwikkelde producten voor ziekenhuizen en dierenartspraktijken en lanceerde afgelopen zomer de nieuwe productlijn Dermagiq voor consumenten. Als onderzoeker kan ze nog steeds haar ei kwijt. “Ik ben continu bezig met productontwikkeling. Honing is vrij lastig te verwerken in handelbare eindproducten. Hoe verwerk je het

bijvoorbeeld in een lippenbalsem? Het is een proces van trial en error.” Hoewel in de academische wereld kennis wordt gedeeld is het ‘recept’ van de honing in de producten van Creemers bedrijf geheim. Waar de bijen van Bfactory gedijen wil ze daarom niet zeggen. “De bijen zitten gedurende korte tijd binnen. We oogsten alleen de honing van de periode dat ze in de kassen verblijven. Dat is in het voorjaar. De tijd daar omheen zijn ze buiten.” Ze benadrukt dat ze in een gebied zitten waar geen bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, want dat zou de gezondheid van de diertjes aan kunnen tasten. Bfactory zag het levenslicht in 2004. Nu, tien jaar later, mist Creemers de universiteit nog altijd niet. “Een bedrijf runnen heeft veel aspecten die ik heel leuk vind. En ook op het gebied van onderzoek doen kom ik niets te kort. Het is nu veel meer toegepast. Fundamenteel onderzoek hebben we net zo hard nodig, maar mij interesseerde het niet zoveel meer. Nu belt een dierenarts ons om te vertellen dat hij een wond succesvol heeft kunnen genezen. Dan ben ik heel trots. Dan heb je echt iets gemaakt waar dieren iets aan hebben. Dat geeft voldoening.”

Cultuur

Beschermde In Cabo Polonio zijn toeristen welkom, maar grote hotelketens verboden

Tekst en beeld: Marit Mol & Marlien van Goor

Terwijl Uruguay behoort tot Zuid-Amerika’s meest welvarende landen, lijkt de tijd in het Uruguayaanse Cabo Polonio al lang stil te staan. Een verharde weg naar het kustplaatsje is er niet en inwoners leven zonder elektriciteit en stromend water. Toeristen zijn er des te meer: wel honderden per dag. En dus heeft Cabo Polonio’s bijzondere natuur en cultuur bescherming nodig, zo vindt de overheid. Ruim twintig jaar geleden draaide in Cabo Polonio nog een grote fabriek. Overdag verwerkten de medewerkers daar huiden van zeeleeuwen, ’s avonds trokken zij zich terug in hun zelfgebouwde huisjes in het desolate plaatsje. Aangezien het natuurgebied geen andere inwoners kende, waren er weinig voorzieningen. Stroom was er in de fabriek, maar niet of weinig daarbuiten. Stromend water? Voor Cabo’s werkers onbekend. Zij leefden er in harmonie met de natuur. Visvangst was een belangrijk onderdeel van de voedselvoorziening. Regenwater werd opgevangen in tonnen bovenop het huis, water werd opgewarmd boven het vuur. Wakker worden deed je in deze plaats als het buiten licht werd. Verschenen de eerste sterren aan de hemel, dan brandden er wel wat kaarsen, maar werd het ook tijd om naar bed te gaan.

Geen privétuinen

En dat is nu nog steeds zo. Aanhoudende protesten tegen de werkzaamheden van de fabriek zorgden ervoor dat deze in 1991 werd gesloten. Maar de werknemers bleven en zo ook hun typische levensstijl. “De inwoners van Cabo Polonio zijn net één grote familie,” aldus Martin Bessonart, professor aan de universiteit van Montevideo. Hij doet onderzoek in de oude fabriek die nu dienst doet als biologisch station voor de reproductie van platvis. Samenwerken met de lokale bevolking is op zijn zachtst gezegd

Om te voorkomen dat het leven in harmonie met de natuur verandert, kwamen er speciale wetten een ‘uitdaging’: “Het tijdsbesef is hier anders. Mensen beginnen rond de middag, hebben geen vaste uren. Afspraken maken is erg lastig.” De opbouw van het dorp is typerend voor de cultuur van de bevolking. “In het verleden mochten overal huizen gebouwd worden. In principe mocht iemand zijn nieuwe huis direct tegen het huis van de buurman aanbouwen. Als er geen weg naar het biologisch station was geweest, had het hier nu vol huisjes gestaan.” Eigen omheiningen en privétuinen zijn er niet. Veel wordt gedeeld. “Het diner eten ze hier regelmatig samen”, viel Bessonart al jaren geleden op. “Het is echt een hechte gemeenschap.”

Zeeleeuwen en walvissen

Cabo Polonio heeft 67 inwoners. Tenminste, in de winter. Dat is wel anders in januari, de zomer: Cabo Polonio’s hoogseizoen. Honderden toeristen wachten dan op een 4x4 truck die hen naar het romantische Cabo Polonio brengt om daar te genieten van de rust. Rijdend door hobbelige duinen zien zij al gauw de Atlantische kust en weidse stranden opdoemen. Op het punt waar twee stranden samenkomen, ligt hun vakantiebestemming. Zij komen voor de rust, het uitzicht op veel zeedieren en de bijzondere ligging van het stadje in de duinen. Het enige licht komt dan van de witte vuurtoren, die fier boven het plaatsje uittorent. Aan de voet van

cultuur in Uruguay

Cultuur

Er mogen geen nieuwe restaurants, winkels en hostels worden geopend

deze toren staan honderden huisjes in alle soorten en maten, kriskras door elkaar. Moderne huizen van steen, maar ook zelfgetimmerde creaties beschilderd in allerlei kleuren. Aan de waslijnen wapperen lakens in de wind. Een krachtige zeewind laat windmolentjes overuren draaien en doet het zand uit de duinen opstuiven. Wie het perfecte plaatje voor zich ziet, begrijpt dat dit de plek is waar vooral Argentijnse en Uruguayaanse toeristen hun rust zoeken. Even weg van de alledaagse hectiek naar een omgeving zonder stromend water en elektriciteit. Het geluid van de zee en honderden zeeleeuwen is bij aankomst al direct te horen. Cabo Polonio heeft een van ZuidAmerika’s grootste zeeleeuwenkolonies. Later in het jaar zijn hier ook walvissen te zien, en wie geluk heeft, kan er zelfs zwemmen met de zeldzame zwarte dolfijn.

Beschermde natuur en cultuur

Tegenwoordig is dus niet de fabriek, maar toerisme de voornaamste inkomstenbron voor Cabo Polonio. Maar dat betekent niet dat de natuur of

de cultuur gevaar lopen. Cabo’s natuur wordt beschermd door de overheid; het is een ‘nationaal park’. Maar wat vrij uniek is, is dat ook de cultuur van deze bijzondere plek wordt beschermd. Om te voorkomen dat het leven in harmonie met de natuur verandert en cultuur verloren gaat, kwamen er speciale wetten. “De mensen wilden niet dat Cabo Polonio een stad zou worden, ze wilden hun cultuur in standhouden,” vertelt professor Bessonart, zelf ook inwoner van het plaatsje. Toen Cabo Polonio in 2009 werd uitgeroepen tot beschermd gebied, kregen inwoners ook de kans om invloed uit te oefenen op de plannen in hun leefgebied. Bessonart: “Doordat Cabo Polonio beschermd is, hebben alle nieuwe plannen goedkeuring nodig van de bevolking. Goedkeuring voor het bouwen van een nieuw huis bijvoorbeeld.” De inbreng van de plaatselijke bevolking wordt geregeld via een commissie waarin vertegenwoordigers uit Cabo Polonio zitting hebben. Bessonart: “Deze commissie moet goedkeuring geven aan nieuwe plannen. In de commissie zijn alle belanghebbenden in Cabo Polonio vertegen-

woordigd. Zowel de bezitters van de vakantiehuizen als de oorspronkelijke bewoners. De overheid heeft in alle beslissingen het eindoordeel.”

Grote hotels verboden

Sinds 2009 zijn er verschillende maatregelen genomen onder het mom van cultuurbescherming. Zo is de komst van grote hotels verboden. Ook mogen er geen nieuwe restaurants, winkels en hostels worden geopend. Zo worden de inkomsten van de oorspronkelijke bevolking beschermd. Zij verdienen nu in de zomermaanden het geld waar ze in de winter van moeten leven. Komen er meer hoteleigenaren en winkeliers naar het stadje, dan neemt voor de lokale bevolking de concurrentie toe en dalen hun inkomsten. Belangrijker nog is dat nieuwe inwoners ook hun eigen gewoonten en ideeën meebrengen, en daarmee het traditionele gedachtegoed van dit plaatsje kunnen beïnvloeden. Zo blijft Cabo Polonio een unicum, een must see waarvan de bijzondere natuur en cultuur nog jaren kunnen blijven voortbestaan.

ADVERTENTIE

Als groentje nu al verkozen tot nr.1

contra arig ct 1-j

g contra jari ct 3-

g contra jari ct 5-

eenmalige korting

eenmalige malige korting ting

* Iedere 10e klant (tot maximaal 100 nieuwe klanten) ontvangt een ’weekendje natuur’ in de vorm van een Bongo boekje. De actie is geldig tot 12 mei 2014.

STE STR EN

M OO

Word ook klant van de groenste energieleverancier erancier van Nederland. Stap snel over! U ontvangt dan een eenmalige korting die kan oplopen tot €75,-. -. Iedere 10e klant krijgt bovendien een ‘weekendje natuur’ cadeau*. Dat is puur genieten! Ga naar de website, kies ‘klant worden’ en vul het aanmeldformulier in. Vermeld bij referentie ‘KVDA0314’.

GRO

€25 €50 €75

MRT MR RT 2014

www.pure-energie.nl 2014.798-1116_Adv Krant van de aarde_202x284.indd 1

21-03-14 14:09

Innovatie

Een verfrissende duik in je eigen zwemvijver ‘Biologische kringloop in optima forma’ Tekst: Jolien Scholte | Beeld: Koninklijke Ginkel groep

Het zonnige weer komt er weer aan, en wat is er dan beter dan een zwembad in de tuin? Daar kan Jorrit Zwart, projectadviseur van hoveniersbedrijf Koninklijke Ginkel groep, heel kort over zijn. “Een zwemvijver, natuurlijk.” “Een zwemvijver past beter in een natuurlijke omgeving dan een zwembad”, vindt Zwart. Bij een zwemvijver wordt het water niet met chloor, maar op natuurlijke wijze gezuiverd. Dat gebeurt met behulp van planten, dieren en bacteriën. “Het is echt een verlengde van je tuin, vooral door de rijkdom in de plantenzone.” Daar zitten bijvoorbeeld planten die zuurstof toevoegen aan het water, maar ook sierplanten als waterlelies of een oevervegetatie van riet. Ook libelle’s, vlinders en kikkers laten zich bij de zwemvijver zien. Mensen hoeven niet bang te zijn voor waterplanten tussen hun tenen, want de vijver heeft een aparte ‘plantenzone’ en een ‘zwemzone’, afgescheiden door een onderwatermuurtje.

Mensen hoeven niet bang te zijn voor waterplanten tussen hun tenen Geen chemicaliën of rode ogen

Een zwemvijver is een biologische kringloop in optima forma, vertelt Zwart. “Het gaat erom dat alle elementen elkaar in balans houden.” Daarbij zijn drie groepen van belang: de producenten, consumenten en reducenten. Producent is bijvoorbeeld een alg, consument een watervlo die de algen opeet en een reducent een bacterie die het overige afval opruimt. Zwart: “Veel elementen van de kringloop bevinden zich op microscopisch klein niveau, maar zijn wel uitermate belangrijk om het water helder en zuiver te houden.” Onderzoeken of zwemmen in chemisch gezuiverd water nu kwaad kan of niet spreken elkaar tegen, maar Zwart moet niets van chloor hebben. “Je krijgt rode ogen als je veel onder water kijkt, en als je een grote hoeveelheid chloorwater binnen krijgt is dat niet goed voor je. Het gaat om een beperkte hoeveelheid chemicaliën, en het is algemeen geaccepteerd, maar ik vind dat je je er bewust van moet zijn dat je kinderen in chemisch gezuiverd water zwemmen.”

Natuurlijk of strak

Dat een natuurlijke zwemvijver beter is kan Zwart wel beweren, maar sinds kort ook bewijzen. De Koninklijke Ginkel groep heeft zich onlangs aangesloten bij NL Greenlabel, dat hoveniers de mogelijkheid geeft om hun ontwerpen langs de duurzame meetlat te leggen. Een schaal geeft aan hoe groen een ontwerp is. “Een belangrijke nieuwe stap in duurzaamheid”, meent Zwart. “Nu we het meetbaar kunnen maken hoeft de klant ons niet langer op onze blauwe ogen te geloven.” Zwart adviseert zijn klanten in alles wat bij de aanleg van een zwemvijver komt kijken. “We hebben natuurlijk geen producten uit een catalogus, dus ik kijk wat de wensen van de klanten zijn, wat het type gebruik is en wat voor ontwerp ze willen. Het kan heel natuurlijk, maar bijvoorbeeld ook heel strak.” Mensen kunnen vrijblijvend een gesprek en offerte aanvragen. Bij dat laatste ligt wel een pijnpunt. Zwart: “Een goede zwemvijver heb je niet onder de 25.000 euro. Er zijn wel bedrijven die ze voor minder aanbieden, maar daar krijg je gegarandeerd klachten over.”

Zwemvijvers voor het publiek

Toch wordt binnenkort het zwemmen in natuurlijk gefilterd water voor iedereen toegankelijk. Nu mogen publieke zwembaden alleen nog

chemisch gezuiverd worden, maar vanaf 2015 wordt het in Nederland mogelijk om de publieke zwembaden natuurlijk te zuiveren. “Wij zijn daar al druk mee bezig, en hebben net onze eerste opdracht binnen”, vertelt Zwart. In Duitsland en Oostenrijk zijn al veel natuurlijk gezuiverde zwembaden in de publieke sector, naast chemisch gezuiverde. Zo zal dat in Nederland ook worden, denkt Zwart. “Het is nu nog verboden, maar in Nederland zullen natuurlijke en chemische zwembaden uiteindelijk naast elkaar bestaan. Maar dat heeft nog wel wat tijd nodig.”

ADVERTORIAL

Gebruik het water in je huis om energie te besparen! Er is heel wat te doen over energie besparing. Op een duurzame manier omgaan met je energieverbruik kan op vele manieren. Maar dat in de basis alles met water begint, is eigenlijk nog niet zo bekend als het gaat om duurzaamheid. Alles om ons heen bestaat op moleculair niveau eigenlijk uit water. We zijn er afhankelijk van. Maar we kunnen de bijzondere eigenschappen van water ook tot ons voordeel wenden. De structuur van het water bepaalt namelijk de mate waarin het haar functie kan uitoefenen. Eén van die functies is warmte geleiding. De laatste jaren is steeds duidelijker naar voren gekomen dat het niet zo zeer de chemische samenstelling is die de eigenschappen van water bepaalt, maar de structuur! Om de structuur van het water te veranderen in haar meest natuurlijke, optimale en effectieve vorm, voor het doeleind waarvoor je het wilt gebruiken, kun je het water herstructureren oftewel vitaliseren. Door het water in bijvoorbeeld een gesloten verwarmingscircuit te vitaliseren treden er gunstige effecten op: In het verwarmingscircuit van het Biophore gebouw van de afdeling Ecologie & Evolutie van de Universiteit van Lausanne is vitalisatie technologie inmiddels toegepast. 2 weken na installatie van de vitalisatie technologie was het water weer helemaal schoon en helder, de in de leidingen aanwezige kalkaanslag was verwijderd en wordt nu voorkomen. Ook vindt er geen verzilting of opeenhoping van modder, coatings en dergelijke meer plaats. Dit heeft als resultaat dat niet alleen de stook- als

onderhoudskosten sterk verminderd worden, maar ook de levensduur van de leidingen en andere apparaten waar het water komt word hierdoor verlengd. Het mooie van technologie is dat er geen onderhoud nodig is. Je veranderd gewoon in de basis hét element in je huis die de drager is van warmte en energie: Water! Installatie vindt plaats op de inkomende of terugkerende stroom van het circuit. Vitalisatie vind plaats volgens de EWO methode, door 3-voudige herstructurering, volledig volgens de natuurkundige principes; werveling, informatie overdracht en magnetisme. Geen ingewikkeld systeem, eenvoudig te installeren. • Materialen voor 100% vervaardigd in Oostenrijk volgens TÜV/SVGW normen. • 2 jaar technische- en 6 maanden niet-goed-geld-terug garantie. • Onderhoud: Geen. • Prijs: ½ inch EUR 234,- 1 inch EUR 348,-

www. water-solutions.nl

ADVERTENTIE

flowsleeping_advertentie_wk42_2.indd 1

22-10-2012 21:31:02

Innovatie

Gadget Top 5 Solar Sunflower

Eenvoudig, leuk én innovatief. Deze zonnebloem met solar paneel laadt je smartphone op met duurzame stroom. Zo heb je altijd een ‘stopcontact’ binnen handbereik! Je krijgt er standaard een USB-kabeltje en oplaadbare batterij bij.

Waarom op onze nummer 1?

Omdat deze zonnebloem een duurzaam alternatief biedt voor iets dat we bijna iedere dag doen en omdat hij je bureau of vensterbank opfleurt! Prijs €46,46 www.greengiving.nl

Houten zonnebril

De lente komt eraan, dus we mogen weer een zonnebril dragen! Deze zonnebril is volledig van ebbenhout gemaakt. Dat is een lichte houtsoort waardoor de bril goed op je neus blijft staan. De glazen bieden UV-400 bescherming. De meest schadelijke stralen worden dus tegenhouden. Prijs €79,00 via www.rewinddesign.be

Wasbare inlegkruisjes

Een wasbaar inlegkruisje, waarom niet!? Bij LanaLuna zijn ze zich ervan bewust dat het (nog) niet heel gangbaar is. Daarom zijn er ook probeersetjes verkrijgbaar. De inlegkruisjes zijn gemaakt van hennep, biologisch katoenen fleece en flanel. Je kunt ze op 60 graden in de wasmachine wassen. Prijs €4,50 per stuk via www.lanaluna.nl

Meer weten?

Download de i-nigma QR scanner en scan met je smartphone deze QR-codes!

Bamboe rietjes Hét alternatief voor de gezellige, maar ver-

vuilende plastic rietjes: rietjes van bamboe! Een setje bestaat uit zes stuks inclusief een borsteltje zodat je ze van binnen schoon kunt maken. Prijs €7,50 via www.kitchenhugs.nl

Bacsquare plantenzak Groene vingers, maar geen tuintje achter je huis? Deze lichtgewicht ‘zak’ met zestien vakjes maakt het mogelijk om heel eenvoudig een moestuintje te beginnen op je balkon. De zak is gemaakt van 100 procent recyclebaar ‘geotextil fabric’ en is ook verkrijgbaar in kleinere varianten. Prijs €169,- via www.ecozo.nl

Mode

Duurzame mode:

Misverstanden en mythen Tekst: Lynsey Dubbeld |Beeld: People Tree, Culture Fabric en Studio Jux

Fairtrade ook biologisch? Biokatoen altijd kinderarbeidvrij? Polyester een duurzame no-no? Er leven nogal wat vragen over milieuen mensvriendelijke mode. De Krant van de Aarde helpt de twee grootste misverstanden uit de wereld. En zet feit en fictie op een rij.

Misverstand 1 Zoek je milieuvriendelijke mode? Dan kies je voor biologisch katoen Bij verantwoorde kleding, denken we al snel aan biokatoen. Geen wonder, want biologisch geteelde katoen is opvallend populair. Alleen al H&M en C&A gebruiken jaarlijks honderdduizenden kilo’s katoen van Textile Exchange voor hun collecties. Het biologische alternatief voor traditionele katoen biedt aanzienlijke milieuvoordelen. Bij biologische katoen worden minder pesticiden, insecticiden en andere chemicaliën gebruikt dan in de reguliere katoenteelt. De productgiftigheid vermindert er met maar liefst 93 procent mee. Maar er zijn inmiddels volop materialen in omloop die qua duurzaamheid aanzienlijk beter scoren dan biologisch katoen. MadeBy, een onafhankelijke non-profitorganisatie die milieuen sociale omstandigheden in de mode-industrie wil verbeteren, publiceert een veelgeciteerde rangorde van de duurzaamheid van zo’n veertig textielsoorten. Daarin scoren vooral gerecyclede materialen zoals gerecycled katoen, polyester en wol, hoog. Daarnaast behoren biologische hennep en lyocell tot de meest milieuvriendelijke textielsoorten. Ook gerecyclede zijde, te vinden in de collecties van het Nederlandse label Culture Fabric, behoort tot de must-do’s.

Misverstand 2 Met de aankoop van een kledingstuk kan ik de wereld niet verbeteren De modewereld roept onvermijdelijk duurzaamheidsvragen op. Want de hedendaagse kledingproductie is gebaseerd op een wereldwijde handel waarin eerlijke lonen en fatsoenlijke werkomstandigheden geen vanzelfsprekendheid zijn. Kledingproducenten en modemerken kunnen hierop aanzienlijke invloed uitoefenen. Bijvoorbeeld door, met ngo’s, te werken aan veilige textielfabrieken. Maar ook indirect maken ze het verschil. En jij als consument dus ook. Steeds meer modemerken steunen namelijk goede doelen. Ze doen bijvoorbeeld via de 1%CLUB maandelijks een donatie aan een project om armoede te bestrijden. Of ze sponsoren organisaties zoals Unicef, Terre des Hommes en Oxfam Novib. Bedrijven zoals C&A en H&M doen dat zelfs structureel. Een aantal ketens, zoals Didi, heeft een eigen stichting opgericht om hulp te bieden aan kansarmen. Of neem bijvoorbeeld dweezilsfriend®. Dit Nederlandse label is gespecialiseerd in eerlijk

Foto: People Tree

geproduceerde t-shirts, en doneert maandelijks een deel van de verkoopopbrengsten aan de Poezenboot in Amsterdam. Ook voor RE-5, een Nederlands label voor kleding van biologische en fair trade katoen, is steun aan goede doelen een basisprincipe. Klanten die afgedragen kleding van RE-5 inleveren, kunnen kiezen voor korting op een nieuwe aankoop óf een donatie aan een goed doel. Een van die goede doelen is een weeshuis van SCCO in Cambodja, waar kinderen veilig worden gehuisvest en toegang krijgen tot gezondheidszorg en school. Zodat ze niet, zoals veel leeftijdgenoten, achter de naaimachine in een sweatshop belanden.

Mode

Feit

Fictie

Het grootste deel van onze kleding is Made in China

Een fairtrade kledingstuk is gegarandeerd kinderarbeidvrij

Nog altijd is het grootste deel van de kleding die wereldwijd wordt gemaakt, afkomstig uit China. Alleen al in de Chinese stad Xintang worden jaarlijks 260 miljoen jeans geproduceerd. Bangladesh is na China de grootste producent. Eén op de drie mode-items in de Europese winkelschappen is daar gemaakt. Productie in lagelonenlanden betekent niet noodzakelijkerwijs dat zich misstanden voordoen. Ook in landen waar sprake is van arbeidsuitbuiting, fabrieksbranden en andere incidenten, bestaan verantwoorde fabrieken en ateliers. Zo zorgt het Britse label PeopleTree voor eerlijke productie in bijvoorbeeld Cambodja. En het Nederlandse Studio Jux bezit een eigen kledingfabriek in Nepal. Zo houdt het goed zicht op de werkomstandigheden van de werknemers.

Net als bij een aantal biologische keurmerken, betekent fairtrade volgens Max Havelaar niet dat élke vorm van kinderarbeid verboden is. Minderjarigen mogen werken als dit niet ten koste gaat van school. Voor veel boeren die afhankelijk zijn van katoenteelt, is een leefbaar inkomen alleen haalbaar als het hele gezin meewerkt. Overigens is een gegarandeerd kinderarbeidvrij kledingstuk een moeilijke opgave. De textielproductieketen is zo lang en ingewikkeld, dat het onmogelijk is te garanderen dat er nergens kinderhandjes aan te pas kwamen. Zo zijn veel kinderen (illegaal) aan de slag in sweatshops in Bangladesh, of helpen ze in leerlooierijen in India. Voorlopers in duurzame mode, zoals het Nederlandse RE-5, ondernemen acties om dergelijke praktijken te voorkomen. Hein Voss van H3P Motives, het bedrijf achter RE-5, bezoekt regelmatig lokale leveranciers. En het Nederlandse damesmodemerk Expresso onderhoudt nadrukkelijk langetermijnrelaties met haar producenten, soms al bijna twintig jaar.

Foto: Studio Jux

Fairtrade betekent volgens Max Havelaar niet dat élke vorm van kinderarbeid verboden is Foto: Culture Fabric

Feit

Fictie

Kinderen zijn geliefd als textielarbeiders omdat ze zulke kleine vingertjes hebben

In de lagelonenlanden waar het grootste deel van onze kleding gemaakt wordt, bestaan geen wettelijke minimumlonen

Helaas is kinderarbeid in textielproducerende landen zoals India Bangladesh bepaald geen zeldzaamheid. Met hun fijne handjes kunnen kinderen netjes draden afknippen. Kinderen zijn ook in trek omdat ze (nog!) goede ogen hebben en niet snel klagen over rug- en nekpijn. Fabriekseigenaren die hun personeel wekelijks overuren laten maken, verwijten vrouwen namelijk nogal eens dat ze ten onrechte ziek of uitgeput zijn. Ook al zitten ze met lucifers in de oogholten achter de naaimachine om de twaalf tot zestien uur durende werkdagen vol te houden. En een zwangerschap is gerust reden voor (onbetaald) ontslag. Gelukkig zijn er organisaties zoals Fair Wear en Made-By die hulp bieden aan modebedrijven en textielarbeiders om deze werkomstandigheden te verbeteren. En vanuit de Nederlandse overheid wordt internationaal aandacht gevraagd voor eerlijke, veilige arbeidsomstandigheden in bijvoorbeeld Bangladesh.

Zelfs voor de werknemers in de omstreden textielfabrieken in Bangladesh gelden minimumlonen. Alleen worden deze regels vaak overtreden. En de minimumlonen –soms niet meer dan dertig euro per maand– zijn doorgaans drie tot vier keer te weinig om van te leven. Daarom pleiten lokale vakbonden, bijvoorbeeld samen met ngo’s, zoals Schone Kleren Campagne en Fair Wear Foundation, voor hogere wettelijke (minimum)lonen. Uitgangspunt is dat een reguliere werkweek voldoende inkomen oplevert voor warme maaltijden voor het hele gezin, school voor de kinderen, en spaartegoeden voor ziekte of ontslag. Door de wereldwijde aandacht voor de dodelijke incidenten in Bengaalse textielfabrieken, zijn de minimumlonen al iets verhoogd. En meer dan honderd modebedrijven hebben toegezegd actief te werken aan invoering en handhaving van leefbare lonen.

ADVERTENTIE

Geef aan het Oranje Fonds en steun sociale initiatieven in uw buurt.

Kijk op NLgeeft.nl

Naamloos-1 1

12-03-14 10:25

Mode

Swap!

Tekst: Diewke de Haen

In deze krant belichten we regelmatig initiatieven die bijdragen aan een duurzamer leven. Maar zelf kun je ook veel doen. Door spullen te ruilen, te lenen, te hergebruiken, te pimpen of tweedehands te kopen bijvoorbeeld, voorkom je dat het milieu wordt belast door de processen die gepaard gaan met de productie en het transport van nieuwe spullen. Maar hoe pak je dat nu aan, het organiseren van een kledingruilfeest of een repaircafé? De Krant van de Aarde helpt je graag een handje. Deze keer de kledingswap.

Foto: Mariske Krijgsman - Little Green Dress

Voorbereiding

Prik ruim een maand van te voren de datum en bedenk wie je wil uitnodigen; hou er rekening mee dat er voldoende ruilpartners zijn met dezelfde maat. Bedenk waar je het feest wilt houden: een plek met flink wat ruimte en (dag) licht, zodat kleding comfortabel uitgestald en gepast kan worden. Wil je een grote swap organiseren? Hanteer dan minimaal drie maanden als voorbereidingstijd en maak gebruik van het sneeuwbaleffect; mond-tot-mond (ofwel retweet)reclame waarbij elke genodigde ook weer anderen uitnodigt. Verstuur daarna een ‘save the date’. Geef aan wanneer en waar het is (locatie mag globaal), voor wie het bedoeld is en welke items kunnen worden geruild. Om te voorkomen dat je feest overspoeld wordt met kleding die niemand wil hebben, geef je vooraf aan wat welkom is. Minimaal drie en maximaal zes stukken kleding, schoenen of accessoires die vallen in de categorieën ‘miskoop’ of ‘met liefde gebruikt’. Dus geen verwassen, versleten, kapotte of vieze kleding. Als je een swap organiseert voor een groep men-

sen die je niet kent, is het handig om de items bij binnenkomst te screenen. Je kunt met stempels of tokens werken: voor ieder aangebracht item dat aan de eisen voldoet, ontvangt de gever een stempel dat kan worden ingeruild voor een ander item.

Ruimte en inrichting

Iedereen zal geregeld voor een spiegel willen staan tijdens de swap, dus zorg voor voldoende spiegels. Je gasten door een berg kleding op de grond laten graaien werkt niet zo handig, dus regel of improviseer kledingrekken. Met een bezemsteel, tape en wat hoge meubels kun je al een heel eind komen. Stal ook accessoires en schoenen mooi uit, dat oogt aantrekkelijker. Hou er rekening mee dat sfeerverlichting weliswaar gezellig is, maar het vaak niet gemakkelijk maakt om te zien of je ruilwaar je goed staat. Dus, plan je je swap ‘s avonds, regel dan extra verlichting. Zorg dat er voldoende ruimte is voor je gasten om kleding te passen. Losse pasruimte is niet nodig als je gasten vooraf aanraadt een legging en topje te dragen zodat ze zich ‘gekleed’ kunnen verkleden.

Swap = feest

Als je er een feestje van wil maken kun je ervoor kiezen wat kleine hapjes te regelen of iedereen te vragen wat mee te nemen. Handig is daarbij voor kleine handzame (niet kliederige) hapjes te kiezen, zodat gasten niet met borden eten hoeven rond te lopen tussen al die mooie, schone kleren. Met leuke drankjes kun je de boel nog wat extra ‘aankleden’; vraag genodigden wat bubbels mee te nemen of -leuker en duurzamer- maak zelf vlierbloesemchampagne. Als je nog een stapje feestelijker wil, nodig een styliste uit -of vraag een vriendin die daar goed in is- om je gasten te adviseren en setjes te maken van de ruilwaar. Mogelijk dat de professionele stylist een aanbieding kan organiseren voor je gasten: een kledingkastadvies tegen een vriendenprijsje. Tot slot, vertel van tevoren wat je doet met kleding die overblijft. Wat niemand wil hebben, gaat dat naar Humana, de kringloop of naar een creatieve vriendin die de boel upcyclet?

ADVERTORIAL

Geef aan het Oranje Fonds

en steun sociale initiatieven in je buurt

Iets doen voor een sociaal initiatief in uw omgeving? Dat kan met NLgeeft, de nieuwe jaarlijks terugkerende campagne van het Oranje Fonds. Met deze actie kunnen sociale organisaties dromen realiseren door samen met het Oranje Fonds geld in te zamelen.

NLgeeft

Veel maatschappelijke organisaties hebben regelmatig geld nodig voor kleine zaken. Fondsenwerving blijkt in veel gevallen echter moeizaam of te kostbaar. Met NLgeeft zorgt het Oranje Fonds ervoor dat sociale organisaties zelf donateurs kunnen werven. Hiervoor heeft het Fonds het online platform www.nl-

geeft.nl gelanceerd. Organisaties kunnen op dit platform aangeven voor welk concreet doel ze geld nodig hebben, bijvoorbeeld: een kinderboerderij wil graag een volière, een jongerencentrum heeft een beamer nodig, een eetproject wil potten en pannen aanschaffen en een ijsbaan wil overgaan op duurzame verlichting. In de provincies Utrecht en Overijssel kunnen organisaties daarnaast langs de deuren met de collectebus.

100% naar het goede doel

Door bij te dragen aan NLgeeft, draagt u bij aan mooie initiatieven in uw buurt. Zo zorgt u voor meer ontmoetingen en meer betrok-

kenheid. De helft van de donaties is voor deelnemende organisaties zelf, de andere helft besteedt het Oranje Fonds aan sociale initiatieven in dezelfde provincie. De volle 100% van de donaties wordt dus besteed aan sociale doeleinden. Jacqueline Bakker uit Zeist kiest ervoor om via het Oranje Fonds de voedselbank in Zeist te steunen: “Dit doe ik omdat ik vind dat iedereen recht heeft op een goede maaltijd. Ook op het moment dat je weinig inkomen hebt.” Wilt u ook meehelpen aan een sociaal initiatief in uw omgeving? Kijk dan op www.nlgeeft.nl en doe een bijdrage!

ADVERTORIAL

Street Child World Cup In juni en juli 2014 zullen de ogen van alle voetballiefhebbers van over de hele wereld gericht zijn op Brazilië als daar het WK Voetbal zal plaatsvinden. Op 27 maart 2014 start echter in hetzelfde land een ander belangrijk WK, namelijk de Street Child World Cup. Miljoenen kinderen over de hele wereld leven en werken op straat. De Street Child World Cup is een wereldwijd opererende organisatie die vindt dat kinderen recht hebben op bescherming en mogelijkheden om zich te ontwikkelen. Door voetbal, kunst en het voeren van campagne proberen zij de negatieve kijk op deze kinderen wereldwijd te veranderen. Witsenburg Natural Products, producent van onder andere Omega & More biologische kokosolie en biologisch kokoswater, is sponsor van het Filipijnse meisjes team dat deel zal nemen aan de Street Child World Cup. Afgelopen week vond in de hoofdstad van de Filipijnen, Manila, de persconferentie plaats waarin het team en haar sponsors werden gepresenteerd. Conrad Alleblas, COO van Witsenburg Natural Products, was hierbij aanwezig. Conrad Alleblas over de sponsoring: “Wij zijn zeer dankbaar voor onze samenwerking met onze Filipijnse leveranciers en willen daarom graag iets terug geven aan de lokale gemeenschap in de Filipijnen. Wij staan volledig achter het gedachtegoed van de Street Child World Cup en zijn er bijzonder trots op met onze bijdrage de deelname van het meisjes team mogelijk te maken.” Meer informatie is te vinden op streetchildworldcup.org en witsenburg.net.

Op de agenda

IN DE VOLGENDE • Vertellen we hoe een studentendorp een voorbeeld werd voor duurzaam wonen • Huiskamerafhaal COLOFON

De Krant van de Aarde is een kritisch en redactioneel onafhankelijk medium. Authenticiteit, innovatie en natuur zijn thema’s waar de krant voor staat. De krant biedt lezers inspiratie waarmee ze hun vanzelfsprekend duurzame leefstijl invulling kunnen geven. Daarnaast is de Krant van de Aarde spraakmakend op het gebied van duurzaamheidskwesties. De Krant van de Aarde is een uitgave van Stichting Dag van de Aarde. © 2013 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde Gerestein 1, 4158 GB DEIL info@dagvandeaarde.nl M: 06-53332980 Bestuur Albert Poutsma - Voorzitter / Uitgever Jos Huijser - Penningmeester Frans van der Beek - Secretaris Hoofdredactie: Moniek Verstegen

OP DE AGENDA

April

22 DAG VAN DE AARDE

Mei

9 t/m 11 Food Film Festival, Westergasterrein Amsterdam

Driedaags festival met films, shows, workshops en discussies over eten. Er gaat aandacht uit naar culinaire kant van eten, maar ook het voedselsysteem wordt kritisch onder de loep genomen. Meer info: www. foodfilmfestival.nl

22 De landelijke Fiets naar je Werk Dag

Afgelopen jaar stapten 8900 werknemers op de fiets voor dit landelijke initiatief. De organisatie wil dit jaar de grens van 10.000 behalen. Schrijf je dus in en doe mee met dit milieuvriendelijke initiatief dat ook nog eens goed is voor je eigen gezondheid. Vorig jaar waren er ook leuke prijzen te winnen. Wie weet dit jaar weer.. Kijk op : www.fietsnaarjewerkdag.nl

Juni

9 t/m 15 Zero Plastic Week Doe mee en ga de uitdaging aan een week lang geen nieuw plastic aan te schaffen. Meer informatie vind je op www.zeroplasticweek.org De Beautydrogist – Natuurlijke mooier! Betaalbare natuurlijke cosmetica 15% korting met code: krantaarde15 www.beautydrogist.nl

Redactie (redactie@krantvandeaarde.nl) Frans van der Beek, Lynsey Dubbeld, Diewke de Haen, Renske de Zwart, Jolien Scholte

Kleinschalige duurzame vakantieplek in de bossen van Otterlo met biologische winkel en kinderboerderij. Vlakbij Park Hoge Veluwe en Kröller-Müller museum T. 0318591757 www.deroek.nl

ADVERTENTIE

Fotoredactie: Henk Bothof, Ben Deiman, Anneke Weerts Eindredactie: Petra van der Veer Social media: Olga Oost Marketing & Communicatie: Sander van Oyen - Marketing Manager Advertentieverkoop: info@dagvandeaarde.nl

Zwevend slapen Aktief aanpassend slaapsysteem voor bewust levende, bewegende en voelende mensen.

Vormgeving & Opmaak : Celina Koekenbier | Insight design Redactionele partners: Stichting Demeter, Vogelbescherming Nederland, Stichting Landschapsbeheer, Natudis Nederland BV.

Voor verkooppunten en dealers kunt u het beste onze website raadplegen. www.flowsleeping.nl info@flowsleeping.nl F LO W S L E E P I N G S L A A P S Y S T E M E N , A N D E R S DA N A N D E R E .

Distributiepartners: Natudis Nederland BV, Odin Estafette BV, De Zaai Ster VOF, Stichting Wereldwinkels

ADVERTENTIE

Aan dit nummer werkten mee: Angelique van Os, Marijke Hakkennes, Lisette Kreischer, Marit Mol, Marlien van Goor Abonnementen: je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden. Maak € 19,95 over op rekening nr. 61 77 36 146 van de Stichting Dag van de Aarde onder vermelding ‘abonnement’. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis. Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurants en vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom. Losse nummers: je kunt de stichting steunen door € 1,35 over te maken op rekening nummer 61 77 36 146 per los nummer uit de winkel. Distributie: via de Odin groentetas, natuurvoedingswinkels en wereldwinkels. Naar abonnees / leden van de stichting. Naar (semi) overheden en overige partners. Oplage 50.000.

De bijen kunnen uw hulp gebruiken! Koop daarom nu bij Estafette een bijenhotel met biologische bloembollen*! Hang het bijenhotel op een zonnige plek en plant de gladiolen bloembollen nog voor de zomer. Een deel van de opbrengst komt ten goede aan de Odin-imkerij. Meer info: www.odin-imkerij.nl

Ontdek ons!

www.estafettewinkel.nl

ADVERTENTIE

ORAC 104 600 ORAC 118 900

Mmmm! ▲ Chantal Voets, ontwikkelde de ORAC-botanico mix met veel liefde.

ORAC botanico-mix: eerste smaakvolle super kruidenmix die aan je gezondheid denkt. Voor een stralend uiterlijk Gemakkelijke kruidenmix met fleur de sel, zeewier en sumak “Deze supermix van 9 kruiden met de hoogste waarde aan antioxidanten, 4 mineraalrijke zeewieren, levenskrachtig zeezout khoisan fleur de sel en de krachtige sumakbes, biedt je een smaakbom met minder Zeewier, kruiden en zeezout zout.” zegt chantal voets, vormen een rijke bron van chef en medeoprichter mineralen, op een natuurlijke van Amanprana. “Je kruidt al je gerechten in en gemakkelijk opneembare een handomdraai. Zonder nadenken, krijg je een manier. In balans en in de perfect smakend gerecht.” juiste verhouding, Zoveel meer smaak, geur zoals we ze nodig hebben.” en gezondheid dan met de - Paul Bergner eenzijdige peper en zout Professor in klinische voeding gewoonte. In een zachte en kruidengeneeskunde. Auteur of pikante versie (chili). van het boek ‘Healing Minerals’. vijzel of vermaal je de ORAc botanico-mix voor meer smaak en geur. verwerk je de mix rijkelijk in soepen, sausen, vinaigrettes, verse sappen, smoothies, fruitsalades en desserts. Of gebruik je de botanico-mix als bouillon of fond. Boordevol natuurlijke antioxidanten, 80 mineralen, spoorelementen en 1000 microvoedingstoffen. Met een ontzurende en reinigende werking voor een gezond lichaam en stralend uiterlijk.

‘‘

Gezond vanbinnen, mooi vanbuiten voedingstekorten, verzuring en oxidanten doen ons verouderen. Met de ORAc botanico-mix bieden we een natuurlijke remedie tegen veroudering en zorgen we voor een stralende expressie. Als we het lichaam en de geest gezond voeden, is een mooie huid het zichtbare resultaat. en krijg je een lichaam dat zich beter verdedigt tegen invloeden van buitenaf. De ORAc botanico-mix bevat de 9 kruiden met de hoogste ORAc waarden, alsook de turkse sumakbes, met de allerhoogste ORAc waarde van alle fruit (ORAc 312000). ORAc geeft de hoeveelheid antioxidanten in voeding weer. Met antioxidanten ga je het verouderingsproces van je lichaam en je huid tegen. Met de ORAc botanico-mix zijn jij en je huid gewapend.

Natuurlijke boost aan 80 mineralen en Khoisan fleur de sel Ons lichaam, geest en huid hebben minstens 31 mineralen en spoorelementen (mineralen die we in kleinere hoeveelheden nodig hebben), nodig. Je lichaam maakt deze niet zelf aan. Je kan ze niet door medicijnen vervangen. Bovendien bevat onze voeding vandaag veel minder mineralen en spoorelementen door intensieve landbouw en aquacultuur. Mineralen zijn gangmakers van enzymatische processen in ons lichaam. Ze zorgen voor structurele elementen, voor bindweefsels, beenderen, nagels en tanden. Ze bevorderen communicatie tussen onze miljarden cellen. De ORAc botanico-mix levert je alle mineralen. khoisan fleur de sel is een uniek niet-gemalen zeezout afkomstig van de Westkust van Zuid-Afrika. Daar waar de schoonheid van de Zuid-Afrikaanse flora samenkomt met de zuurstofrijke en krachtige Zuid-Atlantische oceaan. Zeezout in zijn meest pure vorm, natuurlijk gefilterd. via een 2000 meter dikke barrière van kalksteen, kwartszand, klei- en schelpbedden volgt het Atlantisch zeezout zijn weg naar een zoutmeer waar het levenskracht, zonne-energie en regeneratievermogen krijgt. Zijn Boviswaarde ligt tussen 16600 en 24700. Beduidend hoger dan himalaya zout. het wordt met de hand geoogst, gedroogd en gevitaliseerd in de zon. Uitgeroepen tot één van de 5 beste zouten ter wereld. het geeft finesse aan al je gerechten, schenkt gezondheid en levensenergie. het heeft een zachte, ronde en harmonische smaak met een frequentiepatroon dat je doet leven. In de botanico-mix zit zijn kracht in zijn ontzurend vermogen, elektrische geleiding voor een goede communicatie tussen de lichaamscellen. De ORAc botanico-mix is de eerste kruidenmix die van binnenuit aan je gezondheid en uitstraling werkt. Geniet ervan. Als baby of 100-jarige. 0% junk

super voeding

info www.noble-house.tk

• Info: tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk • verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu

AMAN PRANA SeReNe leveNSkRAcht