KrantvandeAarde-Lente2013 by Krant van de Aarde

VOEDING & GEZONDHEID / REIZEN & RECREATIE / WONEN & LEVEN / MODE & CULTUUR / NATUUR & MILIEU

â&#x201A;Ź1,35 Jaargang 7 | lente 2013

Vogels observeren en paardenbloemen plukken

Geen plofkip maar Chaams hoen Ecotoerisme:

Fraaie Franse eilanden Lezersaanbieding

Slowjuicer Versapers

Uitgave van de Stichting Dag van de Aarde www.earthday.net www.krantvandeaarde.nl www.dagvandeaarde.nl

ADVERTENTIE

TONZON voor comfortabel, energiezuinig en gezond wonen met slimme oplossingen voor o.a. koude vloeren en radiatoren Zon t Ton e o d lie Hier erk torfo rad ia ar zijn w a b t h onzic

“Een prima besteding van spaargeld. Onder de vloer heeft het meer rendement en je krijgt een prettiger huis op de koop toe.” “Het verschil is direct merkbaar. Hadden we dat maar eerder gedaan.”

TONZON isolatie, isoleren als een Thermosfles TONZON produceert opvouwbaar isolatiemateriaal dat is gebaseerd op het thermosflesprincipe. U kunt met TONZON zeer hoge isolatiewaardes halen. Bestaande vloeren worden nog warmer dan in de nieuwbouw en ook een ‘TONZON‘ zolder blijft in de zomer koeler dan een zolder in een standaard nieuwbouwhuis. Omdat u lucht gebruikt die overal gratis aanwezig is, is het volume zeer beperkt. Het TONZON principe is van toepassing op vloeren, muren (voorzetwanden), daken, radiatoren, verwarmingsbuizen, baden, sauna’s, woonboten, chalets en zomerhuisjes. Meer comfort en lagere stookkosten met vloerisolatie van TONZON Veel beganegrondvloeren in Nederland zijn onaangenaam koud. Dit probleem blijkt eenvoudig te verhelpen met TONZON Thermoskussens. Ook bij vloeren die al met andere isolatiematerialen zijn geïsoleerd, kunt u met deze een unieke Nederlandse uitvinding uw vloer extra isoleren en genieten van een nog fijner binnenklimaat.

Extra kostenbesparend Een van de bijzondere eigenschappen van het Thermoskussen is dat de vloer nog warmer wordt dan de lucht erboven. Het systeem bespaart mede daarom veel meer energie dan een gewone vloerisolatie. Bij de bepaling van het energielabel telt het

Voor Koud en klam

Na Warm en droog

met Rc=3,8 m²K/W zeer hoog mee. Deze waarde is fors hoger dan van bijvoorbeeld 15 cm PUR-schuim of van de dikke pakken EPS die in de nieuwbouw worden gebruikt. Gezondheid binnenmilieu De warmere vloer en de droge kruipruimte heeft een positief effect op de gezondheid van het binnenmilieu, dat in veel woningen nog zeer te wensen overlaat. Dat bleek onlangs weer in het programma Apotheek en Gezondheid TV-Magazine van RTL4. Voor een samenvatting van enkele afleveringen kijk op www.TONZON.nl/tv. Direct zien hoe het werkt? Scan de code en bekijk de filmpjes.

Radiatorfolie doet onzichtbaar zijn werk Een radiator straalt nu nog naar twee kanten. Niet alleen naar de kamer maar ook naar de muur daarachter. Dat laatste is jammer, want veel warmte gaat zo onbenut verloren. TONZON heeft een nieuw concept ontwikkeld om dit probleem op een slimme en elegante manier te lossen. Niet zoals vroeger met een folie op de muur, maar met een folie die op de achterkant van de radiator zelf wordt aangebracht. Bekijk het filmpje op onze website www.tonzon.nl en zie hoe eenvoudig het aanbrengen gaat. Snel terugverdienen met radiatorfolie TONZON radiatorfolie is de makkelijkste manier om energie te besparen en voor het milieu de meest effectieve. De energie die nodig is voor de grondstoffen, de productie, het transport en de montage bedraagt circa 0,1 m3 gas. Maar u bespaart jaarlijks een veelvoud. Infraroodfoto van jaren 30 woning met erker. Waarom zouden we buitenmuren zo intensief opwarmen?

Nu online te bestellen in onze webshop via www.tonzon.nl. De radiatorfolie wordt u per post toegestuurd, het past door de brievenbus.

Wilt u meer weten over Tonzon isolaties? Bezoek onze website www.tonzon.nl en bekijk de video’s op YouTube kanaal TONZONHR. Voor onafhankelijke klantreacties, kijk op onze website www.tonzon.nl > klantreacties.

TONZON BV • Enschede • T: 053 - 433 23 91 • E: info@tonzon.nl • www.tonzon.nl • YouTube: TONZONHR

d r e e c i f i t r e c e g % 0 0 1 ADVERTENTIE

NATUURLIJKE HUIDVERZORGING

puur na tu en betr ur, eer lijk ouwbaa r

af f ine rv ij van par en en paraben 100% GECERTIFICEERD NATUURZUIVERE HUIDVERZORGING

ALLEEN HET ZUIVERSTE VOOR MIJN HUID Bent u op zoek naar daadwerkelijk 100% gecertificeerd natuurzuivere huidverzorging, dan biedt Earth.Line alles wat u nodig heeft. Alle Earth.Line producten zijn namelijk onderscheiden met maar liefst drie verschillende, onafhankelijke certificeringen van BDIH, Eco Control en Icada. Een uniek en compleet assortiment gecertificeerde natuurcosmetica van de hoogste kwaliteit, samengesteld met de fijnste natuurlijke en gecertificeerd biologische ingrediënten van de aarde. Waardevolle natuurlijke vitaminen, biologische oliën en pure planten- en kruidenextracten ondersteunen en versterken de natuurlijke kracht van de huid. Voor een stralende huid in balans, duurzaam leven en gezondheid. Earth.line. Looking good is only natural!

www.earthline.nl

ADVERTENTIE

wij vieren het 20e

Eigentijds Festival

ECOlonie

van 6 t/m 9 juni te Vierhouten met o.a. de thema's duurzaamheid, spiritualiteit en creativiteit in meer dan 500 workshops, lezingen, theater en muziek Zie de informatie en ďŹ lms op:

www.eigentijdsfestival.nl

sinds 1989 toonaangevend in betaalbare, creatieve en duurzame vakanties in de Franse Vogezen

www.ecolonie.eu

EcoZeN is werken aan jezelf en de aarde voor een betere toekomst!

KIJK EN WORD GEZIEN IN DĂ&#x2030; ETALAGE van duurzaam en spiritueel Nederland voor cursussen, therapeuten, boeken, coaches, opleidingen, accommodaties e.a. www.ecozennetwerk.nl

5 Jaargang 7 lente 2013

INHOUD 6 Duurzaam7 ondernemen9

Landgoedberichten Nieuws op zâ&#x20AC;&#x2122;n Frans Vocktails

10 Demeter 12 Recept pittige TempĂŠ 13 Biologische wijn 14 Het Chaamse Hoen

16 14 Voeding 15 16 18 19 19

Zin en onzin van ontslakken

Duurzaam ondernemen

Eilandhoppen in Frankrijk

&Gezondheid

23 Gadgets 25 Opinie & Debat 26 Buitenleven 27

Multifunctionele mode

Expeditie Sumba

Badderen met bejaarde olifanten Verantwoord op vakantie naar Afrika

28 30 31

Winnaars fotowedstrijd

Fotowedstrijd Kinderen Agenda

23 13

Landgoedberichten

Koningskaas voor de Oranjeborrel

Nathalie barones van Verschuer runt samen met haar man het landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt in het Gelderse Beesd. Daar worden onder meer biologische delicatessen geproduceerd en bevinden zich een winkel en twee restaurants. In de Krant vd Aarde vertelt zij hier meer over.

Dat maakt dat besluiten tegenwoordig anders genomen worden. Wij vinden het vooral belangrijk dat onze medewerkers achter onze plannen staan, ze dragen. Liefst komen ze zelf met voorstellen, dan is het enthousiasme nog groter om het uit te voeren. Met de Oranjeplannen zat het dus wel goed! We kozen voor het maken van een “Koningskaas”. Al jaren produceren we in onze kaasmakerij oranjekleurige kaas met wortelextract. Deze lichtzoete kaas maken wij speciaal voor de Duitse markt, omdat ze er daar gek op zijn. Tot nu toe heette deze gewoon “Wortelkäse”, niets meer, niets minder. Uit een brainstorm kwam de naam “Koninkje” voor een oranje kilokaasje met op het etiket een rood-witblauwe rand plus een kroon natuurlijk. Het had nog wel wat voeten in de aarde, want het produceren van de oranje kilokaasjes is in onze relatief kleine kaasmakerij niet ‘zomaar’ in te plannen. Bovendien moest de kaas nog rijpen, dus haast was geboden. Maar het is gelukt: de kaasjes lagen klaar voor de Oranjegekte losbarstte! Mariënwaerdt produceert Koninklijk. Niet omdat we hofleverancier zijn, al weten we dat onze producten wel in Den Haag gegeten worden, maar omdat wij onze oranje producten een koninklijk tintje hebben gegeven, ter gelegenheid van de kroning van prins Willem Alexander en prinses Máxima. Bij het nieuws over de kroning barstten onze medewerkers los met ideeën voor Koninklijke producten. Een lange lijst kwam tot stand. Wij zijn groot geworden met ‘out-of-the-box’ -denken op het landgoed. Voor de eerste Landgoedfair in 1995 was Mariënwaerdt vooral een oase van rust en natuur, met een groot landbouwbedrijf dat gangbare producten leverde aan de veiling en de coöperatie. Vanaf het moment dat mijn echtgenoot Frans en ik samen aan de slag gingen met het uitwerken van

plannen om landgoedproducten te verkopen, is er in relatief korte tijd veel tot stand gebracht. ‘Gewoon doen!’, was ons credo. We hebben een bord aan de weg gezet en ik ben in een winkeltje gaan zitten, met een kleine serie landgoedjams en chutneys, die mijn schoonmoeder maakte in haar keuken. Met z’n tweeën konden we snel schakelen om onze plannen te realiseren. Weliswaar geïmproviseerd, maar puur en origineel. En dat waardeerden de mensen. We kregen veel publiciteit en van het een kwam het ander. We namen steeds meer personeel aan en bouwden ons bedrijf uit tot wat het nu is: een onderneming met evenementen, een winkel, productie van delicatessen en kaas, twee restaurants, vijf locaties voor partijen en vergaderingen en 150 medewerkers.

Daarnaast kregen ook onze oranje delicatessen, waaronder orange curd, sinaasappel marmelade en mangochutney een rood-wit-blauw gestreept hoedje en verpakten we ze als setje van drie in houten kratjes. Onze winkeliers reageerden heel positief; we hopen dat de klanten net zo enthousiast zijn. Wij hebben in elk geval genoten van oranje kaasblokjes bij de Oranjeborrel, worteltjestaart met orange curd bij de koffie en kip met mangochutney bij het diner. Nathalie van Verschuer-des Tombe

Nieuws op z’n Frans

Redacteur Frans van der Beek geeft zijn visie op wereldwijd duurzaam nieuws.

Boek over

voedsel uit de natuur GROEN KOKEN KUN JE LEREN

De Groene Kookacademie organiseert de opleiding De Natuurkeuken, die is bedoeld voor iedereen die meer wil met de vegetarisch-biologische keuken. Deelnemers leren er van alles over natuurlijke volwaardige producten, zoals: gebuild meel, zelfgemaakte bouillon, oersuiker en ongeraffineerde vetten. Daarbij wordt ze bijgebracht hoe te koken met behulp van de vegachecklist. De academie is al begonnen met de compacte cursus Puur Koken. De cursisten zijn enthousiast en genieten van al het lekkers dat ze zelf hebben bereid. In het najaar pre-senteert de Groene Kookacademie weer een nieuwe serie. Je kunt je opgeven via: info@groenekookacademie.nl.

Winnaar bekend

Stichting Landgoed Borg Verhildersum heeft dit jaar de Natuur & Erfgoedprijs gewonnen. Met de prijs ter waarde van € 15.000 gaat Stichting Landgoed Borg Verhildersum een informatiehut en een bijenhotel bouwen. Later dit jaar laat Buitenleven in een uitgebreide reportage het winnende project zien. Andere kanshebbers waren Het Overveen (vogelkijkhut met zicht op de bijzondere vogelpopulatie), Fort Kijkuit Utrecht (uitkijkpunt bovenop het kruithuis van het fort voor meer zicht op het poldergebied en de Vechtplassen) en landgoed Philomenahoeve Limburg (een schaapskooi met een picknickplek).

Nog meer voedselnieuws. Gediplomeerd natuurgids Birgit van Tongeren geeft het boek Eten herkennen in de natuur,uit. In de uitgave -die 5 euro kost- lees je hoe je eten uit de natuur herkent, hoe je het kunt bereiden (55 recepten ) en bewaren. Ook wordt uit de doeken gedaan waar je op moet letten om je gezondheid en de natuur niet in gevaar te brengen. Met de maandkalender kun je zien wat er iedere maand zoal te verzamelen valt. ‘Eten uit de natuur, gezonder kan het niet, voor jou en het milieu!’, is de slogan van Birgit van Tongeren.

Voordelig uit met

groene aardgasauto

Een forse uitbreiding van het aanbod aardgasoccasions voor particulieren en MKB’ers moet het rijden op groen gas in Nederland een nieuwe impuls geven. De firma SmartGreenCars doet dit door rechtstreekse import van auto’s uit Zweden. SmartGreenCars wil hiermee in de toenemende vraag naar aardgasauto’s voorzien bij zowel particulieren als bedrijven. Met een tweedehands aardgasauto zijn de aanschafkosten aanzienlijk lager, en door over te schakelen op groen gas, bespaar je direct op je brandstofkosten en rijd je schoner. Meer info: www.smartgreencars.nl.

ECO-CHIC DESIGN

Alleen duurzaam zijn is de uitdaging niet meer. Bedrijven moeten zich niet alleen bewust zijn van het milieu, maar ook van onze levensstijl. Twee nieuwe Nederlandse merken die dit begrijpen zijn 8Pandas en Crossfold. Eerstgenoemde maakt designservies van bamboe. 8Pandas zorgt er dus voor dat bewust eten ook in stijl kan. Crossfold ontwierp de eerste elektrische design vouwfiets, die de stadsjungle een stuk relaxter maakt. De vouwfiets is een duurzaam, snel en simpel alternatief voor de “gewone” fiets, auto en scooter. Meer info: www.ecochicdesign.com.

Lotte leert het je

Lotte Vrij is coach voor persoonlijke ontwikkeling en wil mensen inspireren om creatief te zijn. Dat doet ze onder meer met de cursus Natuur Coaching en Fotografie die in maart is begonnen. Doel van de cursus is de band met de natuur en met elkaar te versterken. ‘De toenemende complexiteit in de wereld zorgt voor een nieuw hectisch levensritme. Dat vreet energie en bedreigt de kwaliteit van het contact met anderen en met jezelf’, aldus Vrij. Meer over haar activiteiten vind je op haar blog: http://natuurritme.wordpress.com.

Prijzen voor drie natuur-talenten De Future for Nature Foundation heeft eind februari prijzen uitgereikt aan drie jonge talentvolle natuurbeschermers. Lucy King uit Kenia ontving een onderscheiding voor haar inzet om de olifanten te beschermen (jaarlijks worden 40.000 olifanten gedood, dat betekent dat er elke 15 minuten één sterft). Collega Samia Saif uit Bangladesh strijdt voor de tijgers. In samenwerking met lokale zogeheten Tijger Teams zet zij zich in om de overheid te stimuleren stropers op te pakken. De tijger is in het Aziatische land over vijf jaar uitgestorven als er geen maatregelen worden genomen. Rudi Putra uit Indonesië zet zich in voor de neushoorns. Hij heeft patrouilles opgezet om het stropen van neushoorns tegen te gaan. De Future voor Nature Award en bijbehorende geldprijs van 50.000 euro werden uitgereikt door de wereldberoemde chimpanseebeschermster Jane Goodall in Burgers’ Zoo. Meer info: www.futurefornature.org.

ADVERTENTIE

Veggie Firestarter (verse groentebom voor spice lovers)

IngrediĂŤnten 3 stengels bleekselderij 1 venkel handvol spinazie 1 volle tak peterselie 1 teentje knoflook stukje groene chilipeper 1 bosuitje 1 citroengrasstengel (gepeld) scheutje kokosmelk

Deze vocktail is gemaakt met een Versapers slowjuicer. De Versapers maakt 70 toeren per minuut, waardoor er 3x meer vitamines behouden blijven dan bij een gewone sapcentrifuge.

Verwen jezelf met de ultieme groentekick: een vol, zacht en kruidig sapje met vitamine A, B2, B6, C, K, koper, calcium en ijzer. Dat zorgt voor gezonde botten en een goed geheugen, het verhoogt de weerstand ĂŠn verlaagt de bloeddruk en cholesterol. En het is ook een libido-oppepper (niet dat je dat nodig hebt)! Meer gezonde vocktails vind je op www.vocktail.nl

ADVERTORIAL

Voeding & Gezondheid

Vocktails

lekker, makkelijk en gezond! De Vitamine Mengdrank van vers geperste groenten en/of fruit. Er komt in ons dieet steeds meer ruimte voor verse biologische groente en fruit in plaats van bewerkte prikdranken en gepasteuriseerde sappen. Dat is goed nieuws, want van groente en fruit krijg je meer energie! De levende energie die je zo je lichaam binnen brengt, helpt ons lichaam al duizenden jaren uitstekend te functioneren. Elke dag consequent en ruimschoots, dan loop je 10 stappen voor! Wil je 2 ons groente en 2 ons fruit makkelijk en smakelijk binnenkrijgen? Drink dan vers sap!

De Slowjuicer

Nadat in 1920 de Cocktail populair werd bedacht een Engelse schrijver rond 1970 het woord Mocktail voor de steeds meer gevraagde non-alcoholische mengdrank, maar toch nog vol met suikers en chemicaliën. En nu, in 2013, hebben we de Vocktail: De Vitamine Mengdrank van vers geperste groenten en/of fruit. De Vocktail wordt gemaakt met een Versapers slowjuicer. Dit geeft honderden combinaties en mogelijkheden.

Slowjuicers werken met veel lagere snelheden van 42-80 tpm die het fruit en de groenten voorzichtig samendrukken om het sap eruit te “wringen”. De best verkochte slowjuicers zijn de merken Versapers en Hurom. Zij steunen op bijna 40 jaar onderzoek en ontwikkeling en hebben de perfecte balans in gebruiksvriendelijkheid en kwaliteit. Wilt u een slowjuicer bestellen? Kijk dan op www.vocktail.nl of www.versapers.nl

Waarom zelf vers sap maken en hoe doe je dat dan? Dat kan beste met een zogenaamde slowjuicer die werkt met de ‘koude pers’ methode. Het is gezonder dan conventionele sapcentrifuges. Centrifuges draaien tussen de 3000 en 6000 tpm, waarbij een enorme hoeveelheid wrijving en hitte vrijkomt. Een aanzienlijk deel van de vitaminen, mineralen en levende enzymen gaat daardoor verloren.

Speciale Lezersaanbieding Speciaal voor de lezers van deze krant en Odin groentetas abonnees: Doneer nu €250,- euro aan de Stichting Dag van de Aarde op rekening nummer: 61 77 36 146 en u ontvangt de Versapers Emotion Titanium (zie afbeelding) ter waarde van €319,- Euro plus een receptenboekje én een abonnement op de Krant van de Aarde. Vergeet niet uw naam en adresgegevens te vermelden. Geldig tot en met 15 juli 2013 en zolang de voorraad strekt

Voeding & Gezondheid

Delicatesse van Nederlandse bodem: het Chaamse hoen

Tekst Renske de Zwart | beeld Ben Deiman

Het is straks voorgoed uit met de plofkip. Vanaf 2015 verdwijnt dit vlees gelukkig uit de schappen van onze supermarkten. Maar welke kip kunnen we wel eten? Bij onze zoektocht in Nederland naar delicatessen van eigen bodem vonden we in Brabant het Chaamse Hoen.

Het Chaamse hoen is een prachtige leg- en mestkip, die qua smaak en vleesstructuur zeker niet onderdoet voor de beroemde Franse kip uit Bresse. De Krant van de Aarde bezocht fokker en voorzitter van de Chaamse Hoenderclub Ad Taks in het Brabantse Zundert. Bij hem lopen de kippen vrij rond het huis, en krijgen ze alle aandacht die een kip zich wensen kan. “Elke kip verdient een dierwaardig bestaan. Dat betekent vrij buiten lopen, met soortgenoten en andere dieren, verantwoord eten en een goed hok. Als ze dan na een goed leven op een pijn- en stressloze manier worden geslacht kan ik het voor mezelf verantwoorden dat je een dier opeet. Natuurlijk wint een vegetariër de discussie altijd: echt diervriendelijk is vleesloos eten. Maar dat is een keuze die ieder mens zelf moet maken.” Zo vat Ad Taks zijn standpunt samen als het gaat om het eten van zijn Chaamse hoenders die hij sinds 2000 fokt.

pel. Daarom heet dit ras ook wel de Chaamse Pel. In de Kempen, de streek rondom de grens met België, woonden in de Middeleeuwen de Norbertijner monniken. Zij stonden bekend als ras- en gewasverbeteraars. Zij wisten deze kippensoort te fokken die goed kon leggen én smakelijk vlees had. “In de 15e en 16e eeuw was dit gebied eigenlijk de moestuin van Holland. Hier werd veel voedsel geproduceerd en de mooie producten, waaronder het Chaamse Hoen, werden op de markt van Breda verhandeld om vervolgens in Holland te worden opgegeten door de rijke regenten. Van het Chaamse hoen is bekend dat prins Maurits deze smakelijke kippen al roemde, en in later tijden had koning Willem III deze kip op zijn menukaart staan en liet levende dieren naar paleis het Loo brengen”.

De kippenhokken staan in zijn eigen tuin, vlak naast de wei waar een paar Kempische schapen en een klein Heidekoetje staan te grazen. Hier geen legbatterijen of massale kippenhokken maar rondom zijn huis heeft Ad Taks samen met zijn vrouw Wilma een idyllisch ‘boerderijtje’ met verschillende Oudhollandse huisdieren zoals duiven, konijnen, honden. De dieren scharrelen hier rustig rond en er is ruimte voor iedereen. In de bossen achter zijn huis woont de havik. Ook die hoort er bij, al betekent dat wel dat er soms een aantal kippen door de havik worden gepakt. “De havik was hier eerder dan ik, dus ik laat hem mooi zitten”.

Vanaf 1850 werden productiemethoden in de landbouw echter grootschaliger en ontstond een specialisatie tussen leg- en mestkippen. De befaamde Barnevelder legkip is daar een voorbeeld van. De Chaamse Pel kon niet aan deze eisen van de nieuwe tijd voldoen: het is qua karakter geen kip die je grootschalig kunt houden en de kip legde niet genoeg eieren voor de legbatterij. Langzaamaan verdween deze kip dus van het toneel. Toen men in 2000 ontdekte dat dit lokale kippenras op uitsterven stond wist Ad Taks met een paar vrienden gelukkig nog een paar tomen te bemachtigen en begonnen ze met het opkweken van de soort. Taks heeft de mannelijke lijn weten te behouden en vanuit de vrouwelijke lijn heeft hij nieuw bloed ingebracht om het ras sterk te maken en inteelt te voorkomen. En het ging heel snel, direct met de start van zijn eerste fokprogramma meldde ook de Slow Food beweging zich. Deze van oorsprong Italiaanse beweging die zich inzet om gastronomische tradities

Moestuin van Nederland

Het Chaamse hoen is een eeuwenoud kippenras dat in 2000 met uitsterven was bedreigd. Het is een mooie wit-zwarte kip met een tekening van de veren in de vorm van een zwarte band, de zogenaamde

Fokprogramma

Voeding & Gezondheid

te behouden heeft de Chaamse Pel opgenomen in een presidium ter bescherming en ter promotie [zie kader]. Op dit moment tellen we ongeveer 20 kippen in de tuin. “Ik heb hier niet al te veel dieren lopen; teveel hanen bij elkaar geeft ruzie onderling en we willen ze niet castreren. Ik heb dus op andere plekken bij vrienden in de omgeving een aantal hanen en kippen neergezet. De kippen zijn eind februari weer gaan leggen, en we zijn nu eieren aan het verzamelen voor de broeilamp. Dit voorjaar lopen hier dan weer veel kuikentjes rond.”

De Walnoothoeve

De hanen worden na ongeveer zes maanden door Taks zelf, of bij poeliersbedrijf de Walnoothoeve(n), op traditionele wijze geslacht . De kip wordt eerst verdoofd, de keelslagaders worden dan doorgesneden en daarna worden alleen de darmen er uit gehaald zonder de kip open te snijden. De kip blijft zo veel langer goed, en wordt zeker een week in de koeling gelegd. Hierdoor kan het vlees rijpen en dit komt de smaak ten goede. De smaak van het Chaamse hoen ligt tussen wild en fazant, en heeft een goede ‘bite’. Het is een absolute delicatesse die inmiddels de weg vindt naar de restaurants van topkoks, met name in Amsterdam. “Hier in de regio wordt het Chaamse hoen niet veel gegeten. Wij Brabanders staan bekend als Bourgondiërs, maar om nou al te veel te betalen voor een kip, daar zijn we te zuunig voor” vertelt Taks lachend. “Maar voor een kip die met liefde en biologisch voer is grootgebracht betaal je nu eenmaal meer”. Aan de overkant van zijn huis is een restaurant, De Moerse Bossen, waar de Pel wel regelmatig op de kaart staat. “Met een heerlijk glas trappistenbier erbij is dat het allerlekkerste dat je bedenken kunt….”

Slow Food is een internationale beweging die zich inzet voor behoud van smaak en het recht op genieten van eerlijk eten en drinken. Zij is opgericht in Italië in 1986. Presidia zijn projecten waarin gewerkt wordt aan het behoud van traditionele streekproducten en daarmee het behoud van gastronomische tradities, oude productietechnieken en cultuurlandschappen. Het presidium van de Chaamse Pel bouwt voort op de lange traditie van vleeshoenderhouderij in Brabant en streeft er naar de kwaliteit van vroeger te evenaren en de kippen binnen hun eigen gebied te bewaren. De eisen op het gebied van voeding en leefomstandigheden zijn zeer hoog. De kippen eten bijvoorbeeld biologisch voer, zoveel mogelijk van lokale bron. Lees meer op: www.slowfood.nl

Meer weten?

Fokcentrum Chaams Hoenderhof De Baronie: chaamshoenderhof@home.nl Pluimvee en poeliersbedrijf De Walnoothoeve(n): www.walnoothoeven.nl Restaurant De Moerse Bossen: www.moersebossen.nl

Voeding & Gezondheid

ADVERTORIAL

Meet the meat van Demeter Duurzaamheid is uiteindelijk een relatievraagstuk. Zo bestaat een eerlijke prijs voor boeren niet zonder een goede langdurige verstandhouding met de afnemers. Stel dat je de helft van je producten kunt verkopen voor een eerlijke prijs en de andere helft niet. Die wordt dan doorgedraaid, of alsnog voor een bodemprijs verkocht.

Alleen in ketens waarbij wederzijds verantwoordelijkheid wordt genomen voor productie en afzet ontstaan duurzame verhoudingen. Dat geldt ook voor de kwaliteit en het gezondheidsgehalte van producten. Je kunt overal controleurs aanstellen, maar het zijn er nooit genoeg als de markt alleen stuurt op prijs en de afstand tussen producent en consument steeds groter wordt. En dan komen we bij vlees. Misschien wel het meest “emotionele” product in ons voedselpatroon. In de markt is bewust een enorme afstand gecreëerd tussen het dier en het eindproduct, omdat mensen aaibare beesten steeds moeilijker kunnen slachten en opeten. Zo komt vlees onherkenbaar in pakjes en zakjes in de winkel te liggen, voor prijzen die zo laag zijn dat de kippen ploffen, en als we niet oppassen wij mensen de grootste plofkippen worden.

We eten te veel vlees voor te weinig geld, ten koste van mens, dier en milieu. Dat steeds meer dieren genetisch gemanipuleerd veevoer eten is nagenoeg onbekend; dergelijke informatie hoeft namelijk niet op de etiketten te staan. Maar we werken zo wel mee aan het kappen van de regenwouden in Brazilië. Vlees is – indien met mate gegeten – een hoogwaardig voedselproduct. En een luxeproduct door de omzetting van vele plantaardige kilo’s voedsel die nodig zijn voor een kilo vlees. De biodynamische landbouw probeert de relaties tussen producent en consument te herstellen door op het bedrijf de natuurlijke kringlopen en ritmes te volgen, en zo de relatie met alle leven op en rond de boerderij. Vlees met een Demeter-keurmerk is afkomstig van koeien die niet zijn onthoornd en kippen die hun

snavels mogen houden. Ze leven in bedrijven waar het merendeel van het biologische voer van de eigen boerderijen komt; waar de boeren een hechte relatie aangaan met hun dieren en ze zoveel mogelijk ruimte geven voor hun natuurlijke gedrag. Koeien veroorzaken er geen “mestprobleem”, want door de verwerking van stro in de stallen en het vele ruwvoer dat de koeien eten, wordt fantastische mest gecreëerd voor de gewassen, zodat we geen energieslurpende kunstmest nodig hebben. Daarom zijn we blij dat na een groeiend assortiment van producten uit de biodynamische landbouw met Demeter-keurmerk er nu ook Demetervlees aan zit te komen. Eerlijk van afkomst, ambachtelijk in de verwerking én natuurlijk lekker. Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter, sinds 1928 het keurmerk voor biodynamische voeding

Leven begint met Demeter

Biodynamische kwaliteit

Demeter is de Griekse godin van de vruchtbaarheid en het internationale keurmerk van de biologischdynamische landbouw. Demeter gaat verder dan alleen biologisch. Met strengere eisen en grensverleggende landbouwmethoden ondersteunen boeren de natuurlijke levenskracht die bodem, planten, dieren en mensen in kringlopen aan elkaar doorgeven. Logisch dat je meer van leven geniet, als je zulke goddelijke groenten eet. www.stichtingdemeter.nl

Voeding & Gezondheid

Probeer eens

ADVERTENTIE

pittige tempé Tekst Diewke de Haen

In de Krant van de Aarde aandacht voor een bijzonder natuurvoedingsproduct: wat is het eigenlijk en wat kun je ermee? Dit keer: tempé.

Ik ben geen doorgewinterde natuurvoedings-winkelaar. De meeste boodschappen doe ik bij de reguliere supermarkt. Alleen voor de biologische waar maak ik een uitstapje naar de natuurvoedingswinkel. Zodoende word ik nog steeds verrast door de producten die je er in de schappen vindt. Dit keer ging ik dus nieuwsgierig naar huis met een pakje tempé.

Wat is het?

Tempé (ook wel Tempeh) wordt gemaakt van gekookte en licht gefermenteerde sojabonen en is afkomstig van Java, waar het al honderden jaren wordt gebruikt. Het ziet eruit als een witte koek die in blokjes of reepjes wordt gesneden, en vervolgens kan worden gekookt, gebakken, gefrituurd of geroosterd. Tempé is rijk aan proteïne, vezels, vitamine B en calcium en wordt daarom vaak gebruikt als vleesvervanger. Net als tofu (sojakaas) neemt tempé gemakkelijk de smaken op van de ingrediënten waarmee het bereid wordt. Maar in tegenstelling tot tofu, heeft tempé een lichte eigen smaak en meer textuur. Vriendin Janneke is vegetariër en kookt vaker met tempé. Van haar kreeg ik het volgende recept.

Recept

Ingrediënten: • 1 pak tempé, dun gesneden stukjes (babi pangang-formaat) • 1 rood pepertje, zonder pitjes voor wie niet van pittig houdt • 3 sjalotjes, gesnipperd • 2 tenen knoflook, in stukjes of geperst • 1 el suiker • Water (ongeveer 100-150 ml) • S cheut ketjap manis • Zout

Elke week een tas met biologische groenten en fruit van het seizoen

Bak de stukjes tempé in olijfolie totdat ze knapperig zijn. Haal de tempé vervolgens uit de pan en fruit de sjalotjes, knoflook en de in stukjes gesneden pepertjes totdat ze beginnen te geuren. Als de sjalotjes zacht zijn geworden, voeg je wat water toe, een beetje zout en de lepel suiker. Blijf roeren totdat een siroop ontstaat. Daarna wok je er de tempé kort doorheen. Voeg nog een scheut ketjap manis toe. Als de tempé helemaal bedekt is met saus, is het gerecht gereed. Serveer met rijst. En bijvoorbeeld een frisse komkommersalade.

www.odin.nl

Voeding & Gezondheid

Biologische wijn

geen tijdelijke trend

Paul Cuppens is een gepassioneerd wijnliefhebber die biologische wijnen importeert. Hij vertelt graag over zijn vak, waarbij voor hem de kleinschalige ambachtelijke wijnmaker voorop staat.

Trend of ontwikkeling?

Ooit had biologische wijn een bedenkelijk imago. Dat is in twee decennia totaal veranderd. Sterker: veel van ‘s werelds beste wijnen zijn tegenwoordig biologisch. Bovendien neemt het aandeel biologische wijn gestaag toe. Dat komt omdat de consument erom vraagt, maar ook omdat wijnboeren uit eigen overtuiging overstappen op biologische teelt. Al met al is het geen tijdelijke trend, maar een ontwikkeling in de juiste richting.

Wat is biologische wijn?

Biologische wijn is bereid uit biologisch geteelde druiven. Dit wil zeggen: zonder gebruik van chemische onkruidverdelgers, insectenverdelgers, kunstmest of gentechnologie. Om ziekten te bestrijden mogen wel middelen op natuurlijke basis worden aangewend. Een voorbeeld is heermoes, een plant die schimmelziekten tegen gaat. De smaakbeleving van wijn wordt voor een belangrijk deel bepaald door de aroma’s die in de wijn opgesloten zitten. Aan conventionele wijn worden vaak aroma’s toegevoegd om de wijn op smaak te brengen. Wijn die op een traditionele wijze is gemaakt, bevat daarbij residuen van chemische bestrijdingsmiddelen, in tegenstelling tot biologische wijn.

Een gezonde bodem

Naast het feit dat biologische producten beter zijn voor de gezondheid, is de milieubelasting van deze producten geringer. Dat geldt zeker voor wijn, want in de wijnbouw wordt veel gebruik gemaakt van bestrijdingsmiddelen. In Frankrijk bijvoorbeeld is

slechts 3 procent van de landbouw wijnbouw. Maar in de wijnbouw wordt 20 procent van de totale hoeveelheid bestrijdingsmiddelen gebruikt. De bodem en het grondwater raken daardoor op den duur vergiftigd. Het feit dat wijnbouw een monocultuur is, verergert dit probleem. Een van de doelen van biologische wijnbouw is het weer tot leven brengen van de bodem. Zo wordt ervoor gezorgd dat de wijnstokken beter bestand zijn tegen ziekten. Aangezien dit enige tijd duurt, mogen wijnboeren pas na drie jaar biologische teelt hun wijn op de markt brengen als biologische wijn. Om schade aan de druiven te voorkomen worden de druiven meestal handmatig geplukt. Gekneusde druiven zijn extra gevoelig voor schimmels. Een bijkomend voordeel is dat bij handmatige pluk er direct een selectie op kwaliteit kan plaatsvinden. Dit is een van de redenen waarom de kwaliteit van biologische wijn gemiddeld hoog is.

Controle en keurmerken

In Europa ontbrak tot 2012 eensluidende wetgeving voor de biologische wijnbereiding. Er waren weliswaar regels voor de biologische teelt van wijndruiven, maar niet voor het wijnbereidingsproces. Sinds maart 2012 bestaat er zowel wetgeving voor het telen van druiven als voor het proces in de wijnkelder. Daardoor kan er met recht gesproken worden van biologische wijn. Op de naleving van de regels vindt toezicht plaats door diverse instanties zoals Ecocert in Frankrijk. Er bestaan verschillende keurmerken voor

biologische wijn hoewel sommige biologisch werkende wijnboeren er de voorkeur aan geven om het keurmerk achterwege te laten. Een bekend keurmerk is het AB (Agriculture Biologique) uit Frankrijk en het Ecovin keurmerk uit Duitsland. Op Europees niveau is er sinds 2012 een uniform keurmerk dat vanaf de oogst van 2012 gebruikt kan worden. Het is een groen blaadje met sterren omringd. Je ziet het steeds vaker opduiken en het wordt al langer gebruikt voor andere biologische landbouwproducten.

Wilt u nader kennis maken met biologische wijn? Kijk dan op www.dewijnpurist.nl.

De Wijnpurist importeert uit diverse Europese landen biologische wijn rechtstreeks van kleine familiedomeinen. Via de site zijn proefpakketten te bestellen. Ook vindt u er informatie over wijnproeverijen op locatie of thuis, waarbij u met familie of vrienden op een leuke en informatieve wijze geïnformeerd wordt over de wijnboer en zijn wijn.

Voeding & Gezondheid

De zin en onzin van ontslakken

Tekst Moniek Verstegen

Is het verstandig om je lichaam in de lente aan een reinigingskuur te onderwerpen? Daarover lopen de meningen uiteen. Het voorjaar is dé tijd van de grote schoonmaak. Alles wordt geschrobd en de ramen gaan open zodat het stof dat verzameld werd gedurende de winter uit kan waaien. Sommige mensen gaan een stapje verder en onderwerpen ook hun lichaam aan een grondige reiniging. Ontslakken wordt dat ook wel genoemd. Een term die volgens een bloggende biologieleraar verwijst naar ‘kolenkachels ontdoen van onbrandbare resten’. In het geval van het menselijk lichaam geen onbrandbare resten steenkool, maar giftige afvalstoffen. Natuurgeneeskundige Bert Kloosterman zegt dat ontslakken al plaatsvindt sinds de mensheid bestaat. ‘Het is logisch dat het lichaam gifstoffen verzamelt: afvalproducten via de spijsvertering en stofwisseling, asbest en bestrijdingsmiddelen bijvoorbeeld. Het ligt er maar net aan hoe mensen leven.’ De aanwezigheid van deze gifstoffen is vaak de oorzaak van de moeheid die hij bij zijn patiënten ziet, zegt Kloosterman. Zijn aanpak verschilt per persoon, maar komt erop neer dat de uitscheidingsorganen geholpen worden met middelen als Biovalere, een sapje met onder meer kruiden, mineralen

en enzymen die de boosdoeners verdrijven. Professor Voeding en Gezondheid aan de Wageningen Universiteit, Frans Kok, gelooft niet in ontslakken. Hij zet vraagtekens bij de mechanismen die eraan ten grondslag liggen. ‘Aan de Wageningen Universiteit worden ze niet onderzocht omdat de onderzoeker er bij voorbaat al geen geloof in heeft’, zegt hij. De professor denkt dat het lichaam heel goed zelf in staat is kwalijke stoffen onschadelijk te maken. Ontslakken zou zelfs gevaarlijk zijn: ‘Er zijn supplementen waarvan de fabrikant beweert dat ze vrije radicalen neutraliseren. Vrije radicalen heb je nodig in de strijd tegen bacteriën en virussen. Je moet dus oppassen dat je het kind niet met het badwater weggooit.’ Daarbij weten mensen vaak niet wat ze gebruiken, meent Frans Kok. ‘Van kruidenmengsels uit India en China bijvoorbeeld, is nooit helemaal duidelijk wat de bestanddelen zijn.’ Kok ontkent niet dat er schadelijke stoffen in het lichaam aanwezig zijn die je met bepaalde middelen uit de weg kunt ruimen, maar dan moet je dat wel bewijzen, vindt hij. “Vaak kunnen producenten

wel wat laten zien, maar dan rammelt het. Dan is het onderzoek bijvoorbeeld uitgevoerd met muizen in plaats van mensen.’ Een woordvoerder van Weleda, producent van het ontslakkingsmiddel Bio Berken Extract, stelt dat er inderdaad geen wetenschappelijk onderzoek is verricht naar de werking. ‘Daar is nu eenmaal geen geld voor. We gaan nooit zover als bij het testen van een farmaceutisch product. Wij baseren onze producten op bestaande literatuur en jarenlange ervaring. Die laten zien dat Berken Extract helpt bij ontslakken.’ Natuurgeneeskundige Kloosterman meent dat zijn methodes wel empirisch worden getest, maar hij kijkt vooral naar wat er in de praktijk gebeurt. ‘Wetenschappers en artsen gaan altijd uit van één oorzaak van een klacht. Vervolgens sturen ze je naar huis.’ Kloosterman vindt daarom dat deze artsen en ‘zogenaamde wetenschappers’ oogkleppen op hebben. Zijn specialisatie, “heilpraktiker”, wordt in Duitsland officieel erkend als alternatieve geneeskunde, maar in Nederland niet. Zelf ondergaat hij een ontslakkingskuur als hij denkt dat het nodig is. Volgens Kok moeten we het effect van ontslakken niet per se toeschrijven aan de heilzame werking van een thee of sapje. ‘Er is veelal sprake van een placebo-effect. Mijn advies is: gezond eten.’

Toezicht gezondheidsclaims Sinds december vorig jaar moeten producten met gezondheidsclaims voldoen aan criteria die de Europese Commissie heeft opgesteld. Het gaat om 222 uitingen die zijn toegestaan. Als de gezondheidsclaim van een product niet terug te vinden is op deze lijst, zal de Voedsel- en Warenautoriteit er onderzoek naar doen.

Reizen & Recreatie

Eilandhoppen in Tekst en beeld Renske de Zwart

Op onze zoektocht naar mooie plekken voor een duurzaam verblijf vonden we die aan de Atlantische kust van Zuidwest-Frankrijk. Daar liggen bij La Rochelle drie bijzondere eilanden: Ile de Ré, Ile d’Aix en Ile d’Oléron. De Krant van de Aarde hopte van eiland naar eiland en vond er een schat aan inspirerende plekken en mensen.

Ile de Ré: zoutwinning

Onze reis begint op Ile de Ré. Dit eiland is ongeveer 85 vierkante kilometer groot, en bereikbaar via een lange tolbrug. Het landschap is licht glooiend met lage duinen, pijnbomen, uitgestrekte zandstranden aan een blauwgrijze zee. Gelegen aan de Atlantische kust ligt, spelen de getijden een grote rol. Boten in pittoreske haventjes als La Flotte en St. Martin liggen met lange trossen vast, want de waterstand kan binnen enkele uren wel een paar meter zakken. Een oud ambacht dat hier mede door de getijden is ontstaan, is de zoutwinning. Het beroemde “fleur de sel” wordt hier volgens een eeuwenoude methode uit zee gehaald. Het is een natuurlijk proces waaraan geen machine of brandstof te pas komt. Zeewater wordt bij vloed door een ingenieus systeem van geulen door zoutpannen geleid, waarbij het water geleidelijk verdampt en het zout achterblijft. Het is een geduldig proces van weken, waarbij Brice Collonier, een van de zoutmeesters, met een hark het water omroert om de kristalvorming te bevorderen. Hij werkt met de getijden en het weer, en volgt dezelfde stappen die de monniken eeuwen geleden bedachten om zout uit de zee te halen. In de laatste zoutpannen wordt een deel van het zout met rust gelaten. Het vlies van zout dat hier op het water ontstaat, wordt voorzichtig weggeschept en droogt op de kant. Dit is het fleur de sel: fijne witte kristallen die smelten op de tong en volop naar de zoute zee smaken. Het overige zout is minder fijn van structuur, en grijzer van kleur, maar nog steeds zeer smakelijk. Als we naar de boot rijden die ons naar Ile d ‘Aix zal brengen, rijden we nog langs een paar prachtige stranden waar kitesurfers hun kunsten laten zien. De wind en golven maken het de ideale plek voor deze sport. Op de kade eten we nog snel een tomatensalade met sardines en fleur de sel; het beste van dit eiland teruggebracht tot een simpel en heerlijk gerecht.

Ile d’Aix: fietsen en zeilen

Een tochtje op de boot van een half uur, voert ons langs Ford Boyard, naar het kleine -één vierkante kilometer grote- autoloze eiland Ile d’Aix. Hier geen rent-a-car bij aankomst, maar eindeloze rijen met huurfietsen. Met de zon in ons gezicht en de wind in onze rug zoeven we langs prachtige baaitjes met pijnbomen en zandstranden, en door het

gelijknamige mooie oude stadje waar Napoleon ooit verbleef. We zien mensen zeilen op zee, en door de paardentram die langskomt wanen we ons in een land van lang geleden. We fietsen in een uur het eiland om, met onvermijdelijk de wind tegen op het laatste stuk, langs een oud fort en een prachtige vuurtoren. De golven spatten uiteen op de rotsachtige kust, met hier en daar een klein zandstrandje. Een oase van rust om uit te waaien.

Ile d’Oléron: oesters en andere schelpdieren

Dit eiland is met een oppervlakte van 175 vierkante kilometer een groot en gevarieerd eiland waar je kunt kiezen uit vele verschillende leuke stadjes, zandstranden en restaurants. Een oer-Frans tijdverdrijf waar vele toeristen en lokalen zich aan wagen is de schelpenvangst. Uit ons hotelraam zien we

volwassen mensen spelen op het strand met schepjes en emmertjes. Bij eb kan er op de lange stranden gezocht worden naar kokkels en scheermesjes, maar deze vangst heeft zulke massale vormen aangenomen dat de schelpen zwaar overbevist zijn en het tijd is om aan de bel te trekken. Dit doet Jean-Baptiste Bonnin, samen met een aantal vrijwilligers van natuurbeschermingsorganisatie IODDE. Ze gaan het strand op om mensen voor te lichten welke schelpen je wanneer kunt meenemen, en proberen zo de schelpenvangst binnen gezonde normen te houden. Vooral de grootte van de schelp is bepalend voor de voortplanting, daarom hebben ze een handig papieren meetlatje ontwikkeld waarmee je eenvoudig kunt zien of de schelp groot genoeg is. De meeste schelpenzoekers reageren goed op het verhaal van de natuurbeschermers, en nemen hun folders en meetlatjes graag aan. Ile d’Oléron is echter vooral bekend door zijn

Reizen & Recreatie

Frankrijk oesterkwekerij. De oesters die er vandaan komen, hebben een wereldwijde reputatie als ultieme delicatesse: les fines de claires. Het landschap dat ook hier wordt bepaald door de getijden is een ideale kraamkamer van land en zee. Precies wat een oester nodig heeft; eerst tot ontwikkeling komen in het zoute zeewater, en dan na een aantal maanden in grote bassins (claires) in het brakke gebied tussen zee en land volgroeien. Deze claires zijn vaak oude zoutpannen en elk heeft een eigen karakter, bepaald door de ligging en de grond. De oesters nemen, net als bij wijndruiven, de smaak van de omgeving aan; het zogeheten “terroir”. ‘Alle oesters beginnen gelijk in zee, maar de verschillende claires waarin de oesters daarna rijpen bepalen de vorm en smaak. Elke oester is een huwelijk tussen aarde en zee’, vertelt de Nederlandse Nick van Werkenhoven die samen met zijn Franse vrouw Christelle het familiebedrijf runt dat per jaar ongeveer 7 miljoen oesters aflevert. Ze werken met het ritme van de zee, zijn dag en nacht bezig met hun miljoenen ‘baby’s’. Regelmatig moeten de oesters worden verplaatst en gedraaid, anders groeien ze aan elkaar of aan hun kooi vast. Met de

wind in onze haren en de zilte smaak van oesters in de mond nemen we afscheid van deze bijzondere mensen, en van deze even bijzondere eilanden.

Verantwoorde accommodaties

Op de eilanden wordt hard aan de weg getimmerd om een duurzaam toeristisch gebied te ontwikkelen, waar accommodaties met de milieukeurmerken Ecolabel en Green Keys steeds vaker te vinden zijn. Door in te zetten op ecotoerisme hopen de bewoners hun mooie land te behouden, en het tegelijkertijd aantrekkelijk te maken voor vele bewuste toeristen. Dat gaat ze goed af. Een greep uit plekken waar je met een gerust hart kunt verblijven: • Hotel Les Cleunes. Het uiterst sympathieke echtpaar Bohec dat op Ile d’Oléron dit driesterrenhotel runt, is al jaren bezig met allerlei maatregelen om het verblijf aangenaam én duurzaam te maken. Water- en energiegebruik en afval hebben ze met praktische ingrepen enorm teruggebracht. Een voorbeeld: door zeepdispensers op te hangen in

plaats van de los verpakte zeepjes besparen ze 70 kilo zeep per jaar. Het leverde hen het Ecolabel Européen op; www.hotel-les-cleunes.com. • Camping Village Center-La Côte Sauvage: camping met Ecolabel, gelegen op Ile de Ré in een natuurgebied direct aan de oceaan. Elke winter wordt het hele gebied leeg gehaald zodat de natuur zich kan herstellen. Ze werken met demontabele huisjes en grote tenten (waaronder Mongoolse gers met origineel interieur) die in de winter worden opgeslagen; www.village-center.fr. • Uit eten: in het mooie oude vestingstadje Château d’Oléron staat aan het plein een enorm leuk tentje ‘Le drugstore’ met een uitgebreide vegetarische en biologische kaart, ingericht als huiskamer met brocante spullen en lekkere jazzmuziek. Reserveren: #33(0)546850266.

Voor meer informatie: het Frans Bureau voor Toerisme, info@atoutfrance.fr of www.fraceguide.com/nl

Expeditie Sumba: ga je mee? ADVERTORIAL

Hivos begon in 2010 met een uniek en ambitieus plan op Sumba. Het doel: over tien jaar hebben de 650.000 bewoners van dit Indonesische eiland toegang tot 100 procent duurzame energie…

Gezocht: avonturier en reporter (m/v) De Sumbanezen behoren tot de miljarden mensen op de wereld die niet beschikken over (schone) energie. Nu, ruim twee jaar na de aftrap van het project op Sumba, ziet de energietoekomst van Sumba er een stuk zonniger uit. Hivos laat zo zien dat toegang tot 100 procent duurzame energie voor iedereen is weggelegd. En als het op het straatarme, geïsoleerde Sumba kan, dan kan het overal. In juni 2012 ging Hivos’ eerste Expeditie Sumba van start. De expeditieleden Simone, Suzanne, Leander, Koen en Rienk reisden naar dit idyllische eiland in de Indonesische archipel. Filmend en bloggend hielden ze het thuisfront op de hoogte van hun avonturen. Wat betekent het om geen stroom te hebben? Hoe kook je zonder gas? En hoe verandert een kleine waterkrachtcentrale het leven van een heel dorp?

Hivos organiseert nu voor de tweede keer Expeditie Sumba. Het expeditieteam vertrekt in augustus en Hivos zoekt hiervoor geschikte kandidaten. Ben jij een stoere avonturier of een geboren verteller? Stel je dan kandidaat! Op Sumba wachten nieuwe verhalen en spannende avonturen. Nog steeds hult een groot deel van het eiland zich in het donker als de zon ondergaat. Veel dorpen zijn alleen bereikbaar te voet of per ezel. Maar Sumba zindert ook van verandering. De ontwikkelingen gaan snel.

Hivos zoekt twee mensen voor Expeditie Sumba Part Two.

• Een avonturier die tegen een stootje kan. Iemand die niet bang is in het donker, geen matras nodig heeft om op te slapen en van een beetje actie houdt.

Via facebook.com/expeditiesumba kun je de hele wedstrijd volgen: wie gaat er in augustus op avontuur naar Sumba?

Lekker fris de lente in? Ontdek nu de schoonmaakmiddelen van Sonett: van biologisch afbreekbare grondstoffen, zonder enzymen, conserverings-, kleur- of geurstoffen, zonder gebruik gentechniek en vrij van allergenen. Schoon voor u en schoon voor het milieu dus!

Proberen? Tegen inlevering van deze bon ontvangt u 10% kassakorting op 1 Sonett-schoonmaakartikel naar keuze. (actie is geldig in de Estafette-winkels t/m 31 mei 2013, 1 bon per klant, 1 artikel / bon)

Ontdek ons!

www.estafettewinkel.nl

• Een reporter die overal verhalen ziet. Iemand met een kritische geest, een creatieve pen en een behoorlijke dosis lef.

Hoe kun je meedoen aan de wedstrijd?

Wil jij in de voetsporen treden van de eerste vijf ontdekkingsreizigers? Maak dan een foto of een filmpje over jezelf, of schrijf een goede tekst. Laat hiermee zien waarom jij de ideale kandidaat bent voor Expeditie Sumba. Post je inzending op: facebook.com/expeditiesumba. Mobiliseer vervolgens jouw vrienden. Je wordt namelijk op twee punten beoordeeld: de wedstrijdcriteria én de aanbevelingen van jouw vrienden.

Reizen & Recreatie

Badderen met Verantwoord bejaarde olifanten op vakantie Tekst Angelique van Os| Fotografie Henk Bothof

Nu toeristen welkom zijn in het mystieke Myanmar, het voormalige Birma, is er ook ruimte voor Green Hill Valley dat samenwerkt met de regering aan duurzaam toerisme. ‘Wij geven olifanten een goede oude dag in hun natuurlijke habitat.’

Ruim 150 hectare beslaat Green Hill Valley in de Shan-regio, een paradijsje omringd door waterstroompjes, bamboe en andere vegetatie. Het gebied stond rond 1967 bekend als een natuurlijke habitat van 26 wilde olifanten. Door onder meer de uitdijende teakindustrie in het Aziatische Myanmar werd het leefgebied en daarmee de vrijheid van de olifanten steeds beperkter. De vallei werd hersteld, maar de olifanten waren voorgoed verdwenen. Tijd voor verandering, vonden voormalig reisleider Htun Htun Wynn en zijn vrouw. Samen runnen ze er sinds 2011 een rusthuis voor gepensioneerde werkolifanten die door toeristen kunnen worden bezocht. Wynn: ‘Ba Kyaw Than, een oom van mijn vrouw, inspireerde ons. Hij is een gespecialiseerd dierenarts in ruste die voor het ministerie van natuur werkte. In 1988 nam hij deel aan een uitwisselingsproject met Dierenpark Emmen, waar nu nog steeds zes Birmese olifanten leven. Samen met inwonende families van mahouts (olifantentrainers, red.) verzorgen we acht olifanten die we in bruikleen hebben van de regering. Tien tot twaalf uur per dag lopen ze hier vrij rond.’ ‘Het is hier geen circus’, verzekert Wynn. ‘We zijn een non-profitor-

ganisatie, waarbij het behoud van de olifanten voorop staat. De toestroom van toeristen is expres beperkt. We laten maximaal 25 mensen opgesplitst in groepjes toe. Door de hoge toegangsprijzen komen alleen liefhebbers. De opbrengst gaat grotendeels naar onderzoek en de mahout-families.’ Het ziet er inderdaad naar uit dat de dieren een prima leven hebben in Green Hill Valley. Keurig op een rij wachten vijf olifanten met hun mahouts op de toeristen, die ze op bananen trakteren. Na de snack is het tijd om te badderen. Met een flinke plons zakken de logge lichamen in het koele water. Een afgezaagd stuk bamboe dient als waterkan, en aan elkaar gebonden bast van zeepboom als schrobdoek. Sopje erbij en boenen maar! Het is een fijne ervaring om zichtbaar genietende olifanten te verwennen. Eenmaal opgedroogd mag je ook nog even voor mahout spelen. Het roept een gevoel van vrijheid op, daar hoog op die rug. Tot slot planten we een jonge teakboom, die evenals de gepensioneerde olifanten weer een nieuwe toekomst tegemoet gaat. Meer info: www.ghvelephant.com; met dank aan Myanmarspecialist Dim Sum, www.dimsum.nl.

naar Afrika Tekst Nike Festen, Stichting SPOTS

Het is niet ondenkbaar dat u tijdens uw vakantie in Afrika de gelegenheid krijgt om een excursie te maken naar een locatie waar u met leeuwenwelpjes kunt wandelen of knuffelen. Foto: Stichting SPOTS

Knuffelen en ‘canned hunting’

Canned hunting is trofeejacht, ‘ingeblikt jagen’, een jachtmethode waarbij een bezoeker geld betaalt om wild te mogen schieten als trofee. Een wild dier bejagen in de uitgestrektheid van Afrika is verre van eenvoudig. Veel makkelijker wordt het als dieren ‘gecontroleerd’ zijn grootgebracht, zonder angst

voor mensen. Veel knuffelwelpen eindigen daarom dan ook in deze jachtindustrie. Organisaties die altijd jonge dieren hebben waarmee toeristen of vrijwilligers kunnen knuffelen en wandelen, hebben geen oog voor natuurbescherming. Het is daarom ook beter deze niet te bezoeken.

Duurzaam ondernemen

De strijd van ondernemer

Ton Willemsen Tekst Frans van der Beek

TONZON maakt met zogenoemde thermoskussens vloerisolatie die een aanzienlijke hoeveelheid gas per jaar bespaart. Prachtig, maar weinigen weten dat oprichter Ton Willemsen al decennia lang een verbeten gevecht voert met tegenstanders die het niet zo nauw nemen met de normen en waarden. ‘Het sociale dealernetwerk van TONZON kan ons uit de crisis helpen’, zegt Ton Willemsen. De ambitie is om in de komende zeven jaar nog eens 6 miljoen Nederlandse woningen van TONZONvloerisolatie te voorzien. Daarvoor zijn ongeveer 15.000 mannen en vrouwen nodig die onder de vloer aan de slag willen om een eerlijke en goede boterham te verdienen. Daarbij zou Willemsens plan niet alleen resulteren in een enorme energiebesparing, maar ook een daling van de kosten voor de volksgezondheid betekenen. En voor veel inwoners een verbetering van de levenskwaliteit. De warmere droge zone onderin de woning door TONZON-isolatie verlicht volgens de ondernemer de pijn en de klachten van reuma- en artrosepatiënten. Ook betekent het droge klimaat bij de vloer een significant lagere concentratie huisstofmijt. Bovendien wordt het transport door een colonne vrachtwagens onnodig, die een kolossale hoeveelheid materiaal als purschuim en isolatieplaten en -dekens door het land vervoeren, want de thermoskussens zijn opvouwbaar. Vergelijk het met de binnenkant van een thermosfles zonder de buitenkant. Mooier kunnen we het niet maken, zou je denken. De realiteit is weerbarstiger. De concurrerende fabrikanten zouden handjeklap doen met de overheid en TONZON tegenwerken waar ze maar kunnen. ‘Ik kan er een trilogie over schrijven’, zegt de entrepeneur. De uitvinding van Ton Willemsen is namelijk een nachtmerrie voor fabrikanten die het standaardisolatiemateriaal in de fabriek met lucht vullen. TONZON daarentegen maakt voor zijn plastic thermoskussens gebruik van gratis aanwezige lucht op de plek waar ze worden geïnstalleerd.

Naïef

Ton Willemsen: ‘Nieuwe woningen worden gebouwd op een vochtig gat in de grond. Ventilatie zuigt dat vocht de woning binnen met alle energieverlies vandien. Vloeren met beton en piepschuim zijn zodoende tien keer zo milieubelastend als een houten vloer met TONZON-vloerisolatie. In de bouwregelgeving is echter geregeld dat er geen houten vloeren meer kunnen worden aangelegd. En iedereen denkt nu dat het zo hoort.’

‘Het is naïef om te denken dat in Nederland het algemeen belang of de wetenschap leidend zijn bij de totstandkoming van de bouwregels’, vervolgt de ondernemer. ‘Een voorbeeld: een projectleider duurzaam bouwen schrijft purschuim voor, terwijl dat een enorme milieubelasting met zich brengt. Zo gaat dat in Nederland. We roepen wel dat we innovatie willen, maar als we daarmee buiten de dijken van de polder komen, wordt van alles geprobeerd om het tegen te houden.’

Beleidsfouten

Willemsen is boos, maar blijft kalm en zet door. Dat hij ondanks alle tegenwerking overeind is gebleven, dankt hij volgens eigen zeggen aan de kwaliteit en de positieve effecten van zijn producten. ‘De verbijsterende conclusie dat ons land zorgvuldig toegedekte kenmerken van een bananenrepubliek heeft, vormt de drijfveer om voor energiezuinigheid en gezondheidbevordering te blijven knokken’. ‘Wat dat laatste betreft: het aantal astmapatiënten is sinds we in 1980 begonnen met isoleren verzesvoudigd’, meldt Ton Willemsen. ‘De feiten zijn klip en klaar, maar zolang de industrie met de overheid heult en de burger om de tuin blijft leiden, is er geen hoop.’ Liever zou hij alleen praten over de besparende en gezondheidsbevorderende resultaten van zijn thermoskussens. En de economische wijze waarop hij dit via lokale installateurs in het land verspreidt. Maar dat er voortdurend spaken in zijn wiel worden gestoken, en fouten in het bouwbeleid niet worden hersteld, blijft knagen. Ondanks alle tegenwind weet de consument TONZON te vinden. Ook in 2013 blijft in vergelijking met het jaar daarvoor de omzet met 50 procent stijgen. Als er geen sprake zou zijn geweest van een bouwcrisis zou die groei volgens Ton Willemsen nog veel groter zijn. Het is volgens hem een troost en een stille overwinning op de bureaucratie.

Duurzaam ondernemen

Milieu boven winst

Purschuim is gevaarlijk

TONZON is in 1980 opgericht door Ton Willemsen, van huis uit wiskundeleraar, om zijn milieuvriendelijke thermoskussens op de markt te brengen. Hij analyseerde het probleem van koude en klamme vloeren, en kwam vervolgens met zijn vinding op de proppen. Sindsdien heeft hij als fabrikant mensen milieuvriendelijk ondernemen hoog in het vaandel. Hij stelt niet de winstmaximalisatie voorop, maar milieumaximalisatie. Het gaat de ondernemer in de eerste plaats om de hoeveelheid energie die bespaard wordt door zijn uitvindingen.

Het zou verboden moeten worden om woningen te isoleren door zogeheten purschuim in de kruipruimte te spuiten. Tijdens die klus en ook in de dagen erna kunnen chemische stoffen vrijkomen die blijvend schade kunnen veroorzaken bij zowel de vaklui als de bewoners. Er zijn maatregelen om dat te voorkomen, maar die worden niet of onvoldoende uitgevoerd. Dat schrijven internist Louis Verschoor en chemicus Atie Verschoor in het vakblad “Medisch Contact”. Ze richten hun pijlen op het isolatiemateriaal polyurethaan (pur). Blootstelling aan een van de componenten daarvan (isocyanaten) kan leiden tot klachten zoals irritatie van de luchtwegen, astma, huidafwijkingen en maagdarmklachten.

Tot 30 procent van de vakmensen die met het spul werkt, krijgt met gezondheidsproblemen te maken hoewel ze hun huid en mond beschermen, aldus de internist en chemicus. Bij een expertisecentrum van het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem hebben zich het afgelopen jaar elf mensen uit zeven families gemeld met gezondheidsklachten nadat de kruipruimte van hun huis met gespoten pur was geïsoleerd. Volgens de auteurs van het Medisch Contact-artikel is dat nog maar het topje van de ijsberg. Ze wijzen erop dat bewoners niet worden voorgelicht over mogelijke gezondheidsschade. (Bron: De Telegraaf)

ING VOED

IZEN / RE HEID ZOND & GE

TIE CREA & RE

NEN / WO

DE / MO VEN & LE

R LTUU & CU

TUUR / NA

VOED ING &

LIEU & MI

DUURZAME VOORDELEN Zie pagina 26

GEZO NDHE ID

/ RE IZEN &

& LEVEN TIE / WONEN / REIZEN & RECREA GEZONDHEID VOEDING &

RECR EATIE

/ WO NEN &

LEVE N / MODE

& CU LTUU R

GRA TIS

Jaa rga win ter ng 7 201 2 - 201 3

/ NA TUUR

land groen Neder De krant van

& MI LIEU

rga ng Jaa er / nov okt ob

em be

weld op m adig et e win terg Misle roen fake idende ten fur b labels lijkt :

Zuid zalf v -Tirol oo

r de art ziel e spa en iland aard op e al de iteit festiv ivers biod iland : e n n re ee die met Hoe n en aby: blijven lante Ecobje ‘groen’ je arm? ke p Kun aby op unie

nkjes rk ekdra en vo Donder! se stre tails Mes rland cock gel en • Ha isch Nede kerste de lek Typ met voel ndge • Eila

/ RE IZEN &

LEN

RECR EATIE

/ WO NEN &

LEVE N / MODE

iden: rizon t verle e hotels en ne Ho n he eid Groe kunst va toch gro endh itstrev • De maar vooru reiland hippe ee sef én h be aam log torisc • His een duurz op

ech t bo nt

VO UR O Z

Zie RD AM pag ELE E ina N 22

nbloemen eren en paarde Vogels observ voorjaar plukken in het

Ja arg

Het gevoel Eiland

an g

& CU LTUU R

Jaa rga win ter ng 7 201 2 - 201 3

ten: Culinair genie hoen maar Chaams geen plofkip

Ecotoerisme: eilanden Fraaie Franse

ing Lezersaanbied rsapers

g htin de Stic van de Aar ave uitg van de .ne t de. nl Dag day arth nde aar .nl ww w.e ran tva eaa rde ww w.k agv and ww w.d

Slowjuicer Ve

Uitg ave Dag van de van de Aar Stic htin ww w.e g de ww w.k arth day ww w.d ran tva .ne t agv nde aar and eaa de. nl rde .nl

de Stichting Uitgave van Aarde Dag van de

/ RE IZEN

& RE CR EATI E / WON EN

€1,3 5

GRA TIS

7, #4/5 Jaarga ng ber 2012 / novem oktob er

GE ZO ND HE ID

len

te 20

& LE VE N / MO DE

& CU LTUU R / NA TU UR

/ NA TUUR

& MI LIEU

De krant van groen Nederland

el Hetandgevo Eil b een

GEZO NDHE ID

DUURZAM E VOORDE GRATiS

Warm je

2 r 201

VOED ING &

Zie pagin a 26

€1,35 lente 2013 Jaargang 7 |

TiS GRA 7, #4/5

VO ED ING &

U & MILIE / NATUUR & CULTUUR / MODE & LEVEN WONEN EATIE / & RECR / REIZEN NDHEID & GEZO VOEDING

& MILIEU R / NATUUR / MODE & CULTUU

kr a

nt va

ro e

ede

& MI LIEU

rla nd

rm je og weld o pluk els ob adigp met se DU ken e win UR in h rveren ZA et v terg Misle C oorj en pa roen g ulina ME fake idende aar arde ten een ir g nblo fur b labels plofk enie em : li art jk spa t ip t ech en ma en: Z l de aarde E u tiva fes c id nd t n ar C -nde bon F otoe Tirol eila t op Hoe een eila z itei a h ers ra t lf div a voor aie rism am dieren: bio en n s F d nte e rans hoe e zie : unieke pla l e n Ecobaby:en’ blijven met L ez eila Kun je ‘gro je arm? nde Slowersaan y op n een bab juic biedin er V g ersa per s

www.earth day.net e.nl www.krant vandeaard .nl www.dagv andeaarde

Mes en vork Donder! drankjes • Hagel en rlandse streek Typisch Nede cocktails lekkerste el met de • Eilandgevo

n Groene Horizo het verleiden: van e hotels • De kunst toch groen hippe maar endheid vooruitstrev besef én reiland • Historisch aam logee op een duurz

VO O

Zie RD pag ELE ina N 22

g van de Stichtin uitgave de Aarde Dag van y.net www.e arthdandeaa rde.nl www.k rantva eaarde .nl www.d agvand

Uitg ave Dag van de van de Aar Stic htin ww w.e g de ww w.k arth day ww w.d ran tva .ne t agv nde aar and eaa de. nl rde .nl

Uit ga Da g ve va va n n de de ww Stic Aa rde w.e htin ww g w.k art hd ay ww ran w.d tva .ne ag va nd ea t nd ea ard ard e.n l e.n l

met een bereik van 100.000 lezers per editie.

Media inkopers en adverteerders opgelet! Speciaal voor ondernemingen met aandacht voor duurzaamheid hebben we de voordelen van samenwerking met de Krant van de Aarde op een rijtje gezet. De Krant van de Aarde bevat artikelen over voeding & gezondheid, reizen & recreatie, wonen & leven, mode & cultuur en duurzaam ondernemen. De krant is inmiddels een begrip binnen de brede doelgroep van mensen die bewust bezig zijn met duurzaamheid.

Kerncijfers op een rij:

Deze doelgroep is ook voor u bereikbaar via de Krant van de Aarde. U bereikt direct deze doelgroep via de uitgebreide distributie van deze krant. Snel en zonder inzet van dure marketing campagnes.

• Banken: ASN Bank, Triodos • Voeding: Odin Estafette, Demeter, Campina • Wonen&Leven: Tonzon, Atrium • Energie: Greenchoice, Eneco, Essent • Vervoer: Honda, Volkswagen, Smart, NS

Recente adverteerders:

Meer info? Stuur een email naar info@dagvandeaarde.nl. Hierna nemen wij direct contact met u op. Of bel met Sander van Oyen, Marketing Manager 06-41263840

ADVERTENTIE

io %b

100

sch i g o

• 50.000 kranten per uitgave • 100.000 lezers per editie • Uniek: verspreid naar de distributiepunten van het Odin Groente- en fruit abonnement • Leden: 20.000 kranten (Odin abonnement en KvdA abonnees) • Losse verspreiding: 30.000 via 500 winkels en andere distributiepunten

100% biologisch

Probeer nu de 2 nieuwste smaken van Ekoland Puur Sap! 100% Puur Sap, versgeperst en van nature troebel. www.ekoland.eu

Fashion

Multifunctionele mode voor een beter milieu Tekst Lynsey Dubbeld | Beeld Carry-On Closet van Antithesis.

De fast fashion-industrie is bepaald niet duurzaam. Een verantwoord alternatief voor de almaar wisselende collecties: multifunctionele mode. De mode-industrie speelt handig in op het onberekenbare en telkens wisselende klimaat van tegenwoordig. Voor elke weersomstandigheid weet ze wel een collectie te bedenken. Modebladen als Vogue en consorten vullen vervolgens moeiteloos hun pagina’s met die keur aan collecties voor elke lentebries, herfstbui of hittegolf. Maar garderobes die het hele jaar door van nieuwe items worden voorzien, staan op gespannen voet met een groene levensstijl. Pleitbezorgers van duurzame kleding zoeken dan ook naarstig naar alternatieven voor de steeds wisselende modecollecties. Het dragen van laagjes is een eenvoudige manier om een outfit geschikt te maken voor verschillende weersomstandigheden, schrijft Tamsin Blanchard in haar boek ‘Groen is het nieuwe zwart’. Het is dan wel van belang dat kledingstukken tijdloos ogen, qua materialen geschikt zijn voor verschillende seizoenen, en makkelijk aan en uit te trekken zijn. Misschien ten overvloede: vesten met (nep-)bontkragen, fleece-sjaals en koltruien voldoen niet aan deze criteria.

Carry-On Closet

Modeontwerpers hebben ook manieren bedacht om kledingstukken weersbestendig te maken. Vorig jaar werd de Carry-On Closet geïntroduceerd, een minicollectie die bestaat uit multifunctionele kledingstukken waarmee je verschillende outfits kunt samenstellen. Denk aan een cape die kan worden omgetoverd in een top of rok. Of een jurk die ook dienst kan doen als shirt.

Door multifunctionele kleding doe je meer met minder De Carry-On Closet, die de naam ontleent aan het feit dat de gehele garderobe in een reiskoffer past, belooft ‘transseasonal’, comfortabel, stijlvol en duurzaam te zijn. Door multifunctionele kledingstukken te ontwerpen kun je meer doen met minder is de gedachte erachter. En dat draagt bij aan een efficiënter gebruik van brandstoffen en aan het verkleinen van de afvalberg. Initiatiefnemers Renée Lacroix en Zahra Ash-Harper, modestudenten uit Londen, hopen daarnaast dat de garderobe-op-reiskofferformaat inspireert tot een simpelere levensstijl, waarbij een investering in tijdloze, niet-seizoensgebonden klassiekers van hoge kwaliteit de kern vormt.

321-collectie

Multifunctionaliteit lijkt sowieso steeds meer opgeld te doen in de wereld van slow fashion. Het Amerikaanse T-shirtlabel Loomstate bedacht een collectie dameskleding die in verschillende stijlen gedragen kan worden. Elk van de

kledingstukken van deze zogenoemde 321-lijn kan in een handomdraai worden omgetoverd in een ander kleurpalet doordat je delen kunt omdraaien, ofwel binnenstebuiten kunt dragen. Het topstuk uit de collectie is een lange japon die in liefst vier verschillende kleurstellingen kan worden gedragen. Loomstate, dat zich sinds 2004 inzet voor kleding van biologische makelij, presenteert de 321-collectie nadrukkelijk als duurzaam. De veelzijdige outfits geven vrouwen de vrijheid om hun look te veranderen zonder dat ze daarvoor nieuwe kleding hoeven te kopen. Bovendien zijn de items, gemaakt in de Verenigde Staten, van 100 procent tencel, een materiaal dat wordt gemaakt van houtpulp dat een restproduct is van de industrie. En zeg nou zelf: zo’n mooi gemaakt kledingstuk wil je toch niet na een seizoen weer kwijt?

natuurlijke uitvaartmanden

Vriendelijk ogende FAIR TRADE ECO uitvaartmanden en kisten voor hen die ervoor kiezen om een milieubewuste levensstijl ook na het overlijden in praktijk te brengen. Handmatig vervaardigd van ondermeer pandanus, bananenblad en bamboe. www.greencoffins.nl

Postbus 412 | 2220 AK Katwijk Z-H T +31 6 22 43 80 80 E welkom@greencoffins.nl www.greencoffins.nl

Roter Hahn Beleef & proef de boerderij Beleef een heerlijke boerderijvakantie in Zuid-Tirol! Op een wijnboerderij onder de palmen of een bergboerderij boven de boomgrens maakt u van heel dichtbij kennis met het traditionele boerenleven, de schitterende natuur en hartelijke gastvrijheid.

Ga naar www.roterhahn.it en maak uw keuze uit meer dan 1500 vakantieboerderijen. Of vraag de gratis catalogus aan.

SĂźdtiroler Bauernbund â&#x20AC;&#x201C; Roter Hahn K.-M.-Gamper-Str. 5, I-39100 Bozen Tel. +39 0471 999 308, Fax +39 0471 981 171 info@roterhahn.it, www.roterhahn.it

Gadgets

17 25

Gadget Top 5

Op nr.

Tandpasta? Stoel!

Spannende paraplu

Kurk heeft het; het is milieuvriendelijk, biologisch afbreekbaar en recycleerbaar zonder giftige afvalstoffen te produceren. Bovendien hoeft er geen boom voor te worden gekapt, het gaat om de schors. En kurk is mooi, met een stoere uitstraling! Prijs €79,95 via www.corque.nl

Het lijkt op tandpasta, maar het materiaal van de Chubby Chair is gerecyclede plastic afkomstig van koelkasten. Ontwerper Dirk van der Kooij maakt deze stoelen met behulp van een 3D-printer. Prijs €285,00 via www.weidesign.nl

Waarom onze nummer 1? Omdat een klassieke paraplu door dit nieuwe materiaal heel spannend wordt.

Op nr. Houten klok

Dit horloge van Wewood is gemaakt van duurzaam hout of resthout. Voor elk verkocht klokje wordt een boom geplant, heel duurzaam dus. Dit model is van onbehandeld hout, gecombineerd met lichte wijzers. Prijs €89,95 via www.koninklijkgoed.nl

Op nr.

Leuk en leerzaam lezen

Diego Zonnesteek & De Magische Bril is het eerste deel van een serie spannende kinderboeken van Maurits van Huijstee. Hij schrijft over de weg naar een duurzame aarde en verwerkt daarin thema’s als hernieuwbare energie en het oplossen van het afvalprobleem. Leuk en leerzaam om samen te lezen. Diego Zonnesteek & De Magische Bril, voor 8 tot 90 jaar.

Op nr.

Mens- en milieuvriendelijke kaars

Deze fraaie kaars is gemaakt van gerecycleerde paraffine, hersmolten en gezuiverd met duurzame energie. En: met de aankoop van deze kaars steun je Amnesty International! Prijs €6,00, via www.kudzu.be

ISBN 978-94-91475-00-9. Prijs € 13,95 via www.diegozonnesteek.nl

Meer weten?

Download de i-nigma QR scanner en scan met je smartphone deze QR-codes!

Produktie: Skoon Communicatie, Kick van der Mark

Opinie & Debat

OPINIE DEBAT Magnetische velden: ‘killing fields’ voor bijen

Mozambique niet voor rijkeluizen?

In de laatste Krant van de Aarde lees ik dat de Fair Phone eraan komt. En dan kun je eindelijk bellen met een schoon geweten, staat er. Verderop in de krant zie ik aardig wat QR codes, die je moet scannen met je smartphone, als je die hebt. Uw krant is voor de aarde, het milieu, de natuur en alles wat op de aarde leeft. Is het bij u dan niet bekend dat je zelfs met een Fair Phone niet kunt bellen met een schoon geweten? En dat voor smartphones meer zendmasten nodig zijn? En dat al die draadloze straling niet zo best is voor de aarde en alles wat erop leeft? In dit kader zou u toch de film ‘Beings of Frequency’ eens moeten zien. Korte inhoud: De afgelopen 25 jaar is er een dramatische toename van magnetische velden op aarde. De afgelopen 25 jaar zijn ook veel dieren die het aardmagnetisch veld nodig hebben voor hun navigatie, verdwenen. Te weten:

Ik wil iets kwijt wil over het artikel over Mozambique in de vorige Krant vd Aarde. Wat zeggen we hier nu eigenlijk in een krant die een duurzame levensstijl propageert? Dat het prima is dat je een luxe resort met golfbanen en al bouwt in een ontwikkelingsland? Waar de lokale bevolking niet van deze luxe kan genieten, maar hooguit schoonmaker of tuinman kan worden voor die rijke blanken? Dat het maar gezeur was van ons parlement om Willem-Alexander en zijn charmante vrouw te dwarsbomen in hun wens om daar midden in een natuurgebied tussen arme mensen een paar luxevilla’s neer te zetten?

109 soorten vogels zijn wereldwijd verdwenen 36 soorten Australische kustvogels zijn verminderd met 75% Bijna 10 procent van de soorten vlinders wereldwijd zijn verdwenen. 4 soorten van de Amerikaanse bij zijn nagenoeg verdwenen 79% reductie van de vogels op het platteland 62% van de Aziatische watervogels (niet inheems) is verdwenen 80% reductie van de Australische watervogels 45 procent reductie van de Europese vogels De helft van de Britse vlinders dreigt uit te sterven 1 op de 8 vogelsoorten wordt bedreigd met uitsterving Het aantal bijen is wereldwijd met 70 procent afgenomen Onderzoek van de Zwitserse bioloog Daniël Favre geeft een mogelijke verklaring voor de wereldwijd vastgestelde verdwijning van bijenvolken. Na bestraling door een elektromagnetisch veld van mobiele telefonie bleken de bijenvolken na ongeveer veertig minuten een toon te produceren die alleen waargenomen wordt als ze in paniek raken door vreemde indringers of wanneer ze oproepen tot uitzwermen van het volk. Voor meer info: http://www.stopumts.nl/doc.php/Onderzoeken/5693. Krant van de Aarde, besteed eens aandacht aan dit probleem! Mensen moeten worden geïnformeerd. Mobiel bellen met beleid, thuis bedraad internet nemen en een stralingsarme DECT of een telefoon ‘aan draadjes’, en de smartphone zo min mogelijk gebruiken, dan is er al zoveel gered! En wist u dat het al mogelijk is draadloos te communiceren via de natuurlijke frequenties van de aarde? Maar dit is ‘weggekocht’ en onder tafel geveegd omdat er niet zoveel mee te verdienen is. Net als vrije energie.... Alice Lentjes, Ruurlo

Als dat het standpunt is van de Krant van de Aarde dan plaats ik daar graag een paar kanttekeningen bij: het bouwen van een golfbaan is bijvoorbeeld alleen al een ongelooflijk milieuonvriendelijk gebeuren, waar ook ter wereld. Enorme lappen natuurgebied gaan verloren en het kost ontzettend veel water om al dat gras te onderhouden. Verder blijkt uit niets dat wat deze man bouwt op enigerlei wijze duurzaam is (hoe wordt omgegaan met water, duurzame energie, bouwmaterialen?) Ook bij het argument dat de mensen daar allemaal heel blij zijn met alle investeringen (het is nog net geen zak met kraaltjes en spiegeltjes) zet ik zo mijn vraagtekens. Dit komt op mij als lezer niet over als ‘trade not aid’, dit is meer een ongelijkwaardige situatie met een arm volk dat geen keus heeft. De reclameachtige teksten geven meer de indruk dat er voor rijke Nederlanders veel is te halen. Het hele stuk ademt neokolonialisme, en de foto van de Kuifje achtige ‘boef’ met zonnebril en borrel in de hand helpt daar niet bij. Jules van Os, Deil

Bijdragen voor deze pagina kunt u sturen naar: redactie@krantvandeaarde.nl. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen te weigeren, te redigeren of in te korten.

Buitenleven

Voorjaar in de vogelnesten Beeld Luc Hoogenstein

Natuurliefhebbers kunnen dit jaar via de computer wederom meegenieten van het leven van acht soorten jonge vogels. Op www.beleefdelente.nl van Vogelbescherming Nederland staan de camera’s het hele broedseizoen aan, en zijn de jonge oehoe, steenuil, ooievaar, gierzwaluw, torenvalk, slechtvalk, koolmees en gekraagde roodstaart dag en nacht van wel heel dichtbij te bekijken. Al zeven jaar lang volgt Vogelbescherming Nederland het leven van verschillende soorten vogels tijdens het broedseizoen door camera’s in en bij de nesten te hangen. Deze camera’s geven een uniek inkijkje in wat er tijdens de lente allemaal rondom een vogelnest gebeurt. Te zien is hoe de vogels met elkaar paren, en hoe de eieren worden gelegd en vervolgens uitgebroed. Daarna volgt het opvoeden en groot brengen van de kuikens; met als uiteindelijk hoogtepunt het uitvliegen van de jongen. En dat allemaal in vier maanden tijd! Dat de natuur hard kan zijn, is ook via www.beleefdelente.nl waar te nemen. Zo zagen

we vorig jaar hoe het enige steenuilenjong voor de camera doodging. Ook was te zien hoe een merelnest werd opgegeten door een kat. Gelukkig kan de natuur ook ronduit prachtig zijn. Jonge oehoe’s al hiphoppend vliegoefeningen te zien doen, is een onvergetelijke ervaring. En bij het zien van de opengesperde bekjes van de jonge koolmezen, zou je wensen dat dat vogelnestje zich in je eigen achtertuin bevindt. Je kunt het nu dus weer allemaal meemaken op: www.beleefdelente.nl. Kom kijken en geniet! Marieke Dijksman, Vogelbescherming Nederland

Column Bella Plant

Prachtige paardenbloemen Een bevriende tuinster vernam onlangs van het bestuur van de volkstuinvereniging dat ze haar stukje grond moest opgeven. Om haar tuin nog te kunnen bewonderen ging ik bij haar langs. Helaas…. Ik had geen camera bij me. Haar tuin bleek een sprookje met paardenbloemen en vergeet-mijnietjes – een fantastische compositie van geel met blauw. Zo mooi!

Maar de paardenbloemen bleken een probleem. Die horen niet in een volkstuin, die is bedoeld om groente te produceren . Onkruid is uit den boze dus de paardenbloemen moesten het veld ruimen. Raar eigenlijk want paardenbloemen zijn veelzijdige groenten. Het blad is, met uitzondering van de bladnerven, eetbaar. Wel zijn de groene bladeren erg bitter maar hiervoor is er een Franse oplossing: zij plaatsen zogeheten bleekpotten over de blaadjes. Hier noemen we het “molsla”, omdat paardenbloemen in molshopen ook bleke bladeren hebben. De bloemblaadjes zijn lekker in een saladedressing of als culinaire decoratie. Ook de wortels smaken heerlijk, bijvoorbeeld gebakken in kokosolie. Vroeger maakten ze nepkoffie van de geroosterde wortels. Een hoop werk, maar wel de moeite waard. Van de bloemblaadjes kun je ook paardenbloemenwijn, -jam of -siroop maken. De smaak van gekookte bloemknoppen lijkt op de smaak van spruiten. Zodra de tuinen klaar zijn voor dit

seizoen, ga ik dat eens proberen. Maar voorlopig gaat alle tijd zitten in het tuinieren; het experimente-ren in de keuken moet dus even wachten. Dat kan gelukkig want paardenbloemen groeien en bloeien de hele zomer door. Intussen raadpleeg ik alvast het “Groot Handboek Geneeskrachtige Planten” van dr. Geert Verhelst waarin enorm veel de informatie staat. Zo blijken paardenbloemen geen softe groentevervangers te zijn, maar kruiden met een pittige werking. Ze zijn goed voor de lever en voorkomen galstenen, fungeren als een tonicum door de vele vitamines en mineralen, versterken boten bindweefsel, verlagen de bloedsuikerspiegel, werken antiviraal en antibacterieel en zijn een middel tegen ouderdomsdiabetes. Uitwendig kan een aftreksel helpen bij oogbindvliesontsteking. Interessant is dat paardenbloemen overtollig natrium afvoeren. Bijna alle kant-en-klaar-voeding bevat te veel fout zout, namelijk natriumchloride. Als paardenbloemen een geneesmiddel tegen onze welvaartsziekten zijn, zullen wij ondanks het huidige anti-onkruidbeleid nooit een tekort hebben. Bea Möllers

Bea Möllers is auteur en werkt voor een organisatie voor biologische en ecologische beurzen. Nieuw is haar eigen beurs, die ze samen met haar dochter Lisa organiseert: Gaafgroen, zie www. gaafgroen.nl. Van september 2008 tot september 2012schreef ze columns voor het Noordhollands Dagblad. Een bundel van deze columns is verkrijgbaar onder de titel ‘Wilde Oogst’, zie www.wildeoogst.nl.

Buitenleven

FOTOWEDSTRIJD LANDSCHAPSBEHEER

Heel content met je foto van Nederlandse natuur? Stuur die dan naar de Krant van de Aarde. Elk nummer plaatsen we de beste inzending, plus enkele eervolle vermeldingen. De winnaar wordt ook beloond door onze partner Landschapsbeheer met het boek “Leestekens van het landschap”. Dit keer is de gelukkige: Cees van Egmond uit Koedijk met zijn foto van het Noord-Hollandse recreatiegebied Geestmerambacht.

Winnaar

Ook het boek Leestekens in het Landschap winnen? Stuur een foto van een mooie plek met vermelding waar deze is genomen naar redactie@krantvandeaarde.nl

Het Geestmerambacht, dat ligt tussen Alkmaar-Noord en Langedijk, is opnieuw ingericht. Oorspronkelijk was het recreatiegebied rondom een oude zandput gesitueerd. De afgelopen tijd is het uitgebreid met sloten, waterverbindingen en vochtige gebieden, waarvan deze foto getuigt. Rondom het gebied ligt nog steeds een aantal tuinen akkerbouwbedrijven. ‘Vorig jaar lente en zomer werden in het gebied 34 lepelaars waargenomen’, meldt Cees van Egmond, de maker van de foto.

Buitenleven

Eervolle vermeldingen

Emma Bijker uit Abcoude: riviertje de Gein bij Abcoude. Henk Leurink uit Heerde: Nationaal Park de Hoge Veluwe.

Mike Heesen uit Ouderkerk aan de Amstel: de molen bij het ijsbaanpad in Ouderkerk aan de Amstel.

Alphons van Dijk uit Zeist: kanaal de Hakswetering in Zeist.

Landschapsbeheer Nederland: Samen voor ons Landschap Landschapsbeheer Nederland is het samenwerkings-verband van 12 provinciale organisaties, dat zich inzet voor het behoud en ontwikkeling van ons landschap waarin we wonen, werken en recreĂŤren. Het landschap vraagt om duurzaam beheer, zodat we er nu en in de toekomst van kunnen genieten. Landschapsbeheer Nederland werkt samen met mensen, organisaties, bedrijven en overheden, via projecten en lobby.

Kinderen

Een tweede leven

voor step en lego Tekst Diewke de Haen | Foto Marjet Poutsma

In deze nieuwe serie behandelt de Krant van de Aarde duurzame initiatieven voor kinderen. Aflevering 1 gaat over: het hergebruik van speelgoed.

Sites

Speelgoed is een product dat zich bij uitstek leent voor hergebruik: het gaat immers vaak langer dan een kinderleven mee. Bovendien wordt er over het algemeen maar kort gebruik van gemaakt. Daarom loont het de moeite een kijkje te nemen op de “gemeenschappelijke zolder” van Nederland via sites als Marktplaats, eBay en Ruilen.nl. Door speelgoed van eigenaar te laten wisselen, verminder je de druk op het milieu die de productie en het transport van al dat nieuwe speelgoed met zich brengt. Daarbij belandt het na gebruik niet op de afvalberg.

Speelotheek

De speelotheek bestaat in Nederland al veertig jaar als uitleenbank voor speelgoed en is opgericht om alle kinderen de mogelijkheid te geven zich via spel te ontwikkelen. Voor een kleine jaarlijkse bijdrage (bijvoorbeeld 25 euro) kan je kind er een paar stuks speelgoed lenen die het maximaal drie of vier weken mag houden. De bijdrage, leentermijn en het aantal stuks speelgoed verschillen per speelotheek. De speelotheek is ook een ontmoetingsplek voor ouders en kinderen. Je kunt er als ouder eveneens terecht voor vragen en tips over de ontwikkeling van je kind. Locaties van speelotheken zijn te vinden op: speelotheek.startpagina.nl.

Speelgoedbank

Speelgoedbanken zijn er in verschillende plaatsen, waaronder: Nieuwegein, Rotterdam, Wageningen en Zutphen. Ze zijn bedoeld voor kinderen die met hun familie onder de armoedegrens leven. Deze kinderen kunnen er enkele keren per jaar (en op hun verjaardag) tweedehands speelgoed komen uitzoeken. Daarvoor is een verwijzing nodig van bijvoorbeeld de voedselbank of het maatschappelijk werk. De speelgoedbanken zijn regelmatig op zoek naar “vers” speelgoed. Vaak plannen zij vaste dagen waarop gulle gevers terecht kunnen met speeltjes die nog als nieuw zijn. Duurzaam én een fijn idee dat het speelgoed waarnaar je kind niet (meer) omkijkt op zo’n manier wordt hergebruikt.

Op de agenda

IN DE VOLGENDE • Duurzaam ondernemen: Interview Matthijs Bierman, Triodos Bank • Reizen en recreatie: Zwitserland

COLOFON De Krant van de Aarde is een uitgave van de Stichting Dag van de Aarde. De Stichting wil samen met partners uit de natuurvoedingsbranche mensen aanzetten tot een gezonde en duurzame leefwijze. Verder werkt de Stichting samen met universiteiten, (semi)overheden en goede doelen. © 2013 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde Gerestein 1, 4158 GB DEIL info@dagvandeaarde.nl M: 06-53332980 Bestuur Albert Poutsma - Voorzitter / Uitgever Jos Huijser - Penningmeester Frans van der Beek - Secretaris Redactie Frans van der Beek Lynsey Dubbeld Diewke de Haen Moniek Verstegen Renske de Zwart Eindredactie Sarah-Mie Luyckx, Petra van der Veer Contact redactie: redactie@krantvandeaarde.nl Foto cover: Ben Deiman Marketing & Communicatie: Sander van Oyen - Marketing Manager Vormgeving & Opmaak: Celina Koekenbier | Insight design Advertentieverkoop: info@dagvandeaarde.nl

OP DE AGENDA MEI 16 mei Nationale Windenergie Congres

Hoe gaan we de prestatienormen voor wind op land in 2020 realiseren? Windenergie heeft een hoge prioriteit vanuit het rijk en is één van de belangrijke pijlers in het realiseren van de duurzaamheiddoelstelling van 16% in 2020. De provinciebesturen en ministeries zijn overeengekomen om in 2020 6000MW windenergie te realiseren, waarmee 4 miljoen huishoudens kunnen worden voorzien van elektriciteit

The Solar Future 2013

Op 23 mei 2013 vindt in het Evoluon te Eindhoven de 5e editie van The Solar Future conferentie plaats. Dit is dé ontmoetingsplaats van ieder die serieus aan de slag is of wil met zonne-energie in Nederland

JUNI Puur Restaurant Week

Tijdens de Puur Restaurant Week serveren restaurants in het hele land een Puur Menu. Dit is een 3-gangen menu met zoveel mogelijk biologisch, Fairtrade, duurzame vis of vegetarisch. Van 3 t/m 9 juni staat niet de prijs van het menu centraal, maar juist de toegevoegde waarde van de pure producten

Opening zomerexpo ‘Aarde’ Den Haag. De aarde is steeds in beweging en de mens verandert mee. De succesvolle ZomerExpo 2013 haakt aan bij Ja Natuurlijk en verleidt kunstenaars om zich in hun nieuwe werk te verhouden tot het thema AARDE. Vanaf 8 juni zijn de geselecteerde werken te zien in het Gemeentemuseum.

Hét spirituele/ecologische netwerk van Nederland.

Redactionele partners Stichting Demeter, Bella Plant, Vogelbescherming Nederland, Stichting Landschapsbeheer, Skoon Ecodesign, Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt.

Het Eigentijds Festival is één van de inspirerende ontmoetingsplaatsen van het Eigentijds EcoZeN Netwerk. Van 6 tot 9 juni 2013. Het netwerk wordt gevormd door meer dan 30.000 bewust levende, creatieve mensen.

Distributiepartners Natudis Nederland BV, Odin Estafette BV, De Zaai Ster VOF, Stichting Wereldwinkels, KNMI, TNO.

Europese duurzame energie week EU Sustainable Energy Week.

Van: Maandag, 24 juni, 2013 - 09:00 - Vrijdag, 28 juni, 2013 - 18:00

Aan dit nummer werkt mee: Kick van der Mark, Angelique van Os, Nike Festen, Peter Sjoerdsma en Henk Bothof. Abonnementen: Je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden. Maak € 19,95 over op rekening nr. 61 77 36 146 van de Stichting Dag van de Aarde onder vermelding ‘abonnement’. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis. Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurants en vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom. Je kunt de stichting steunen door € 1.35 over te maken op rekening nummer 61 77 36 146 per los nummer uit de winkel. Distributie: Via de Odin groentetas, natuurvoedingswinkels en wereldwinkels. Naar abonnees / leden van de stichting. Naar (semi) overheden en overige partners. Oplage 50.000.

Volg ons op Facebook

facebook.com/KrantvandeAarde

ADVERTENTIE

in de es heerlijk vooforsmoothi thee, koffie

% 100

Skal 025099 NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

ge c e biolortificeerd gisch

900 gram 21,95

200 gram 5,95

Royal Green Kokosbloesem suiker De Royal Green Kokossuiker wordt geproduceerd uit het zoete sap van de

Gebruik Royal Green Kokosbloesem suiker voor in de thee, koffie, smoothies,

tropische kokosnootbloesem. Traditionele suikerboeren klimmen hoog in de

yoghurt, tussendoortjes, dranken, ijs en andere (na)gerechten.

kruin van de kokosboom en oogsten het zoete nectar uit de bloesem. Eenmaal verzameld, verandert de nectar door verwarming langzaam in een heerlijke

Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, con-

rijke suiker. Royal Green kokosbloesem suiker is 100% gecertificeerd biolo-

serveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen.

gisch, onbewerkt en de ideale vervanger voor geraffineerde witte suiker, riet-

Van nature glutenvrij. Ervaar het verschil nu!

of bietsuiker, agave, ahorn of elke andere siroop. Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

ossoM sugaR

Enjoy life, stay healthy!