Reisbijlage Krant van de Aarde 2-2017

REIZEN Reiskatern | april - mei 2017 | i.s.m.

REPORTAGE JERSEY Koningin van het Kanaal

INTERVIEW

Hamid Sardar: natuur versus mens

.nl

RUBRIEKEN

Groene festivals Hotspots

AQUILA RITHYMNA BEACH

Griekenland - Kreta

Htl. Aquila Rithymna Beach5 Klantbeoordeling: 8,9 8 dagen, logies/ontbijt Per persoon v.a.

499∏

Hoe compleet wil je het hebben?

Voor een vakantie samen of met het hele gezin, bij Aquila Rithymna Beach hebben ze voor iedereen een plekje in huis. Je vakantie wordt volledig verzorgd. De kinderen vermaken zich in de

miniclub waar ze zelfs een nacht kunnen logeren.

Het enige dat je zelf hoeft te doen is te relaxen, te relaxen en nog eens te relaxen.

Daarom Aquila Rithymna Beach: ✔ Zelfs à la carte is inclusief ✔ Stijlvol, strak, sereen ✔ Erkend met duurzaamheidslabel

Genoemde prijs is een vanafprijs p.p. o.b.v. 2 pers. incl. vlucht Economy, luchthavenbelasting en brandstoftoeslagen, excl. andere toeslagen met vertrek in april 2017. Prijswijzigingen, zet- en drukfouten voorbehouden.

TUI wk10 Aquila adv TP 240x340.indd 2

22-03-17 10:52

R3 Reiskatern | Jaargang 12 | Lente 2017

Inhoudsopgave

6

Reportage dichtbij: Buitenleven Vakanties Uitgelicht Provincie: Zuid-Limburg Outdoorfeestjes: van Kasteel tot Drentse Heide Ecolonie & Eigenzinnig festival Zonne-energie en schildpadden op Kreta Aarde in beeld: Vlinderpark Kuang Si in Laos

14

4 Aarde in beeld: Erta Ale 5 Kort reisnieuws: hotspots 6 Coverstory: Jersey, de koningin van het Kanaal 10 Best of the Alps 12 Nederlandse natuur: Nationaal Park De Hoge Veluwe

17

16 17 18 20 21

27

30 22 24 28 30

Groene Stad: Belgrado Duurzame mode Reportage SloveniĂŤ Interview: Hamid Sardar, mens vs natuur in MongoliĂŤ 34 Tui: Kreta

R4

Aarde in beeld

Erta Ale vuurwerk in puurste vorm De Danakil Depression in het noordoosten van de Afar regio in Ethiopië is een van de heetste (gemiddeld 34.4C), droogste (100 tot 200mm regen per jaar) en laagstgelegen (125m beneden zeeniveau) plekken op aarde. Bovenal is hier de vulkaan Erta Ale actief.

Volgens Henk Bothof, fotograaf en Ethiopië-expert, is de actieve vulkaan met haar kokende lava-meer, een van de meest indrukkende fenomenen die hij heeft gezien in het land. Hij bezoekt Ethiopië al ruim twintig jaar en is er inmiddels vijftien keer geweest.

Bothof:

Fotografie: Henk Bothof

“Om de vulkaan te bereiken moet je ruim 80 kilometer rijden over een van de slechtste wegen ter wereld, maar de condities vergeet je snel dankzij het schitterende, bijna buitenaardse landschap.

Hierna volgt een pittige trekking van drie à vier uur, met aankomst in het donker, zodat de ervaring van het kokende, lichtgevende en exploderende lava nog intenser is. Je kunt uren aan de rand van de vulkaan staan om van dichtbij, maar op gepaste afstand, dit vuurwerk in puurste vorm te observeren.”

Hotspots

Kort Tekst: Angelique van Os

R5

Reisnieuws Saunadorp Jordanbad

Duurzaamheid en schoonheid komen samen in het saunadorp Jordanbad in het Duitse Biberach. Het designbureau Jeschke-Architektur ontwierp een dorp bestaande uit saunahutten met een duurzame betonnen fundering. De hutten zijn van binnen en van buiten volledig met hout bekleed en de grote ramen bieden uitzicht op de natuurrijke omgeving. Dit saunadorp gebruikt groene energie dat vrijkomt bij het recyclen van afval. (bron: CherryLAB) Info: jordanbad.com/therme-sauna

Kamperen in een kerk

Steeds meer mensen ontdekken de comfortabele trend van glamping, maar er is nu ook champing, ofwel kamperen in een kerk. Het Britse Churches Conservation Trust zoekt naar mogelijkheden om de vele aangesloten plattelandskerken nieuwe bestemmingen te geven, zoals de St. Cyriac kerk en de St. Julitta kerk in Swaffham Prior nabij Cambridge, maar ook bijvoorbeeld Alswincle, Northamptonshire, West Stourmouth en Fordwich bieden overnachtingsmogelijkheden. Deze manier van kamperen is basic en sober – je slaapt op slechts een matras -, alsook sfeervol en doordrenkt van mysterieuze historie. Tevens ondersteun je de plaatselijke gemeenschap: door te champen behouden kerken hun waarde. Voor een of meer avonden ben je de sleutelbewaarder van de kerk of kapel, waarbij de stilte de boventoon voert.

Overigens is het ook mogelijk om via deze organisatie activiteiten te boeken, zoals kanoën, (historisch) wandelen of mediteren, zodat je volledig zen en uitgerust thuiskomt.

Kosten: ca. 55,- pond per nacht, inclusief ontbijt. Bron: CherryLAB / Visitchurches Info: visitchurches.org.uk/visit/champing.html

Uitzicht op de sterren

Altijd al gedroomd om op een bijzondere manier in de natuur te slapen? Het kan in IJsland, in een zogenaamde ice bubble, een doorzichtige glazen of plastic opblaastent die aan een iglo doet denken. Dit fenomeen bestaat al een tijdje in Frankrijk en Finland, maar is nu dus ook te ervaren in IJsland. Verspreid over diverse bosrijke locaties vind je vijf type bubbles. Alle onderkomens beschikken over zachte bedden, zijn verwarmd en, het belangrijkste, bieden uitzicht op de sterren en mogelijkheden om het Noorderlicht te ervaren vanuit je bed! Om vervolgens ’s morgens wakker te worden tussen zingende vogels. Er is ook beperkte mogelijkheid om een ‘Golden Circle tour’ te boeken langs verschillende hoogtepunten, waarbij je watervallen en geisers spot, zwemt in een lagoon op een ‘geheime locatie’ en uiteraard overnacht in een bubble. Gezien de grote belangstelling is tijdig reserveren noodzakelijk.

Info: www.buubble.com

R6

Reportage

De koningin van het Kanaal

De Beneteau 393 zet koers naar de vuurtoren bij La Corbière.

Jersey is een bijzonder eiland. Subtropisch dankzij de warme golfstroom, rijk dankzij de financiële sector en lyrisch prachtig dankzij de weelderige vegetatie en afwisselende landschappen. En dat alles op een stukje grond zo groot als Texel. Welcome to the Queen of the Channel.

Tekst: Marco Barneveld | Fotografie: Rene Koster De Beneteau 393 pruttelt op de motor de haven uit van Saint Helier, de hoofdstad van Jersey. Het heeft weinig zin om vandaag de zeilen te hijsen.

Er staat vrijwel geen wind. De bootsnelheid die je daarmee maakt, wordt teniet gedaan door de stroming die veroorzaakt wordt door de enorme getijde verschillen. “Soms met een verschil van wel twaalf meter in hoogte,” vertelt David de Cateret, director van Jersey Tourisme vanachter het roer van zijn eigen schip. “Als je hier vaart moet je de getijdentabellen goed in de gaten houden, anders kan het gebeuren dat de zee onder je droogvalt en je een stuk terug moet lopen over de zeebodem naar de wal. Het is niet heel ingewikkeld hoor, maar je moet er wel rekening mee houden.” De Cateret kan het weten als geboren en getogen Jerseyman. Zijn familienaam gaat al een jaar of duizend terug op het eiland en is rechtstreeks terug te voeren op de Noormannen. Dan zitten die vreemde getijden gewoon in je bloed.

Jersey is een eiland op 22 kilometer voor de Franse kust van Bretagne in de baai van de Mont Saint-Michel. Het ligt ongeveer 161 kilometer ten zuiden van het Verenigd Koninkrijk. Het is van Guernsey, Alderney, Sark en Herm het grootste en meest zuidelijk gelegen eiland van de Kanaaleilanden. Jersey meet 16 kilometer van oost naar west en 10 kilometer van noord naar zuid. Ter vergelijking: het is qua oppervlak even groot als Texel. De belangrijkste havenplaatsen zijn Gorey, Saint Aubin en Saint Helier. Eigenlijk is Jersey een soort platliggende taartpunt: een plateau dat oploopt vanaf de zandbaaien in het zuiden tot kliffen van wel honderdvijftig meter hoog in het noorden.

Vruchtbare parel Klinkende exotische bijnamen zijn er voor Jersey: Queen of the Channel of The English Riviera. De brochures prijzen zeventig kilometer gevarieerde kustlijn aan. Ruig in het

noorden, liefelijk in het zuiden. Met granieten kliffen, baaien, grotten en prachtige stranden die bij laagwater soms wel honderden meters breed zijn en bij hoog water soms helemaal verdwijnen. Er is niets van gelogen. Jersey is een groene, vruchtbare parel. De rijkheid aan planten en kleurige bloemen geven het de aanblik van een haast perfect onderhouden, ruige tuin. George Eliot, de Britse schrijver, noteerde in 1857 tijdens een vakantie: “Such grassy vallies in this delicious island, with sleek cows turning mild faces on us as we pass them: such shadowy lanes and glimpses of the sea at unexpected openings.” Er is weinig veranderd.

Gers ey - zoals de Scandinavische voorvaderen het ooit noemden - is nog steeds een eiland dat lyrische gedachtes oproept bij haar bezoekers, ondanks dat er inmiddels bijna honderdduizend man woont en het inmiddels bekend staat als belastingparadijs waardoor bijna 40 procent van de inwoners in de financiële sector werkt met

Reportage een jaaromzet van 2,5 miljard pond. Die sector is bijna tien keer zo groot als het toerisme.

Mooie vis We rijden met Dave Sellars, ook geboren en getogen Jerseyman, over de altijd drukke A1.

Ongeveer 90% van de inwoners woont in Gorey, Saint Aubin en Saint Helier. Die plaatsen liggen alle drie langs de A1. “Het is slechts een paar kilometer, maar toch kun je er soms wel een uur over doen,” zegt Sellars. “De wegen zijn eigenlijk te smal voor alle SUV”s. Ach ja, het is de prijs van het succes eigenlijk, dus we klagen niet.” Bij de haven van Saint Aubin, uitkijkend over de schepen die in de drooggevallen haven op de bodem liggen, bestellen we in The Bon Viveur een romige Guinness. De zoete lucht van rododendrons en wilde orchideeën vermengt zich met de zilte geur van drooggevallen wier. Wie van ware zeebanketten houdt, kan hier zijn hart ophalen. Op de overdekte markt in Saint Hellier staren prachtige exemplaren van heilbot, tarbot en zalm je aan met glanzende ogen. De doffe, droge blik van vis die al te lang uit het water is, zal je hier niet aantreffen. En wanneer je bij laagwater over de drooggevallen zeebodem wandelt, vind je onder iedere steen een koningsmaal aan fruits-de-mer. “Opgroeien als kind hier was hemels,” verhaalt Sellars. “In de ochtend pakten we een handdoek en gingen naar zee. We zwommen en klommen de hele dag door. De opkomende en afgaande zee was een waar avontuur. Je moet altijd in de gaten houden wanneer het laagwater is. En dan als een haas zorgen dat je teruggaat. Want de zeebodem kent diepe en ondiepe plekken en het water wast verrassend verraderlijk. Zo was er een tijdje geleden een vrouw die aan het paardrijden was ver uit de kust. Ze vond zich ingesloten aan alle kanten door de zee en kon nog net het vege lijf en dat van haar ros redden door in één van de vele torens te vluchten. Ze ging met paard en al de trappen van de toren op terwijl de zee woest tegen het bouwsel beukte. De volgende dag moesten ze een groter en ouder paard de trappen opsturen om het andere dier naar beneden te krijgen. Die bleef ook waar hij Jersey herbergt schitterende baaien en een een subtropisch klimaat.

“Het is belangrijk dat we stil staan bij lichtvervuiling”

R7

R8

Reportage

De was droogt snel dankzij de milde zeebries

was. Uiteindelijk kwam er een derde paard aan te pas die ze toren in moesten jagen. Uiteindelijk kwamen ze alle drie weer naar beneden. En dit is een verhaal dat goed afliep. Er zijn ook minder leuke verhalen. Maar als kind lagen we in de zomer altijd in de surf. Trouwens, eigenlijk is er weinig veranderd. Ik lig nog steeds ieder vrij moment in de zee,” lacht Sellars.

Rotsen en kliffen Jerseymen zijn overleveraars, want de zon schijnt zelfs hier niet altijd. Wanneer donderwolken de luchten boven het eiland paars tot diepzwart kleuren, beuken brute golven stuk tegen de kust. Vele schepen vergingen op de rotsen en kliffen die rondom het eiland liggen.

Soms wat dieper, dan weer volledig boven water maar altijd hard en scherp genoeg om een houten schip volledig open te rijten. Deze wateren waren een ware nachtmerrie voor schippers zonder precieze getijtabellen. Aan de rauwe noordzijde van het eiland kom je na een korte wandeling bij The Devil”s Hole: een grot die landinwaarts is ingestort waardoor een diep gat is ontstaan. Wanneer de golven aan de zeezijde de grot in klotsen, versterkt de tunnel het geluid en klinkt uit het gat een versterkte, angstaanjagende brul. Men dacht dat hier de duivel moest wonen. De duivel die schippers op de klippen liet lopen en hun ziel voor eeuwig verslond.

Ooit verbond dit land de kusten van Engeland en Frankrijk en was er geen honderd tinten blauwe zee rondom Jersey, maar enkel dikke groene wouden vol wilde beesten, zoals de mammoet. Eerst maakte het land zich los van de Britse kust, veel later van de Franse. Vrijheid en onafhankelijkheid zit diep verankerd in de rotsen van Jersey. Bij heel laag water steken er bij Saint Ouen’s Bay zwarte stompen boven het water uit; een verzonken woud. Dat is alles wat er over is van de oneindige rijen eikenbomen die hier ooit in de prehistorie groeiden. Zelfs tot in de vorige eeuw was het eiland moeilijk begaanbaar. De diepe, groene valleien die het eiland van noord naar zuid doorsnijden, bemoeilijkten de bereisbaarheid.

Zeewier oogsten Toen er nog geen financiële sector was en het toerisme alleen was weggelegd voor de ultrarijken, was het iedere dag een kwestie van overleven. Het land gaf vlees, graan en later aardappelen. De zee gaf vis. Vuren brandden op zeewier. Vraic genaamd in die vreemde Jersey tongval, dat nog het meest schijnt te lijken op de taal die de Normandische vorsten ooit spraken. Vraic buns zijn nog steeds een specialiteit op het eiland. En nee, die zijn niet gemaakt van zeewier. Het zijn een soort geurige krentenbollen. De naam komt voort uit de traditie wanneer deze bollen gemaakt werden. Op de dagen dat

De vuurtoren bij La Corbière

Reportage

R9

REISTIPS ZO KOM JE ER De ferry vertrekt vanaf Saint Malo, een plaatsje dat zeker de moeite waard is om een avond heerlijk vis te peuzelen. Saint Malo ligt op ongeveer 7 uur rijden vanuit Nederland. Vliegen kan sinds kort ook. Blue Islands Airlines (blueislands.com) vliegt rechtstreek van en naar Amsterdam.

Oude kaart van Jersey

SLAPEN Wij verbleven in het Golden Sands hotel in Saint Brelade’s Bay (www.dolanhotels.com). Wanneer je bij dit hotel naar binnen treedt, lees je op de deur: ‘If we would be any closer to the sea, we would be in it’. Bij hoog water klotst het water nog geen twee meter van je balkon. Bij laagwater heb je een strand voor je van 400 meter in één van de mooiste baaien van het eiland.

ETEN & DRINKEN Een engeltje houdt de wacht over de eeuwig rustenden

De groene rotsen zijn spectaculair

Het niveau van de restaurants op Jersey is hoog.

Heel hoog. Heeft ongetwijfeld iets te maken met de alom aanwezige financiële sector. Zelfs Fish ’n Chips zijn hoogstandjes. Een restaurant wat er uitsprong was The Oysterbox (www.oysterbox.co.uk) gelegen aan het water, met heerlijk en perfect vis en vlees en met geweldige ziltige Jersey aardappeltjes. Dat ziltige komt van het zeewier dat men op Jersey gebruikt als meststof.

En prijzen vallen mee. Ook omdat het eiland geheel BTW-vrij is.

hele families bij laagwater zeewier gingen oogsten en hard en snel moesten werken om de zilte oogst op tijd, voor het wassende water hen weer inhaalde, op het droge te krijgen. Dan ging een snelle Vraic bun met een slok cider er best in.

De Beneteau 393 zet koers naar de vuurtoren bij La Corbière. Een prachtig wit bouwwerk dat hier sinds 1873 schepen behoedt. Het water schittert duizend facetten goud in de gulle zomerzon. De zee zelf is bijna een spiegel. Even gooien we toch de zeilen uit als de bries ietsjes aantrekt, maar we houden het al snel weer voor gezien als we achteruit blijken te varen door de stroming. David de Cateret geniet zichtbaar achter het roer. Een visser zwaait en lacht breed als hij net een grote vis uit het water trekt. Hoog op de rotsen staat een bunker die nu dienst doet als bed & breakfast. De Cateret keert het roer zodat we op tijd weer in de haven zijn, gezien het terugtrekkende tij. “I love this island,” verzucht hij. Wij delen stilzwijgend zijn mening.

R 10

Natuur & mens

Best of the Alps:

De 11 Alpenpioniers

Het zonnetje streelt deze Alpenweide bij Davos.

De Alpen zijn wellicht één van de mooiste plekken in Europa. De elf plaatsen die, verdeeld over vier landen, Alpenpioniers genoemd mogen worden, hebben zich verenigd als Best of the Alps. In de winter bepaalt de wintersport hier het tempo. Maar in de zomer neemt de rust van het traditionele bergleven het over.

Tekst: Marco Barneveld Chamonix-Mont-Blanc, Cortina d’Ampezzo, Davos Klosters, Garmisch-Partenkirchen, Grindelwald, Kitzbühel, Lech Zürs am Arlberg, Megève, Seefeld, St. Anton am Arlberg en St. Moritz. Elf klinkende namen uit de Alpen. Namen waarin de romantiek van het bergleven gevat zijn. Stuk voor stuk originele wintersportplaatsen met historie en traditie. Reputaties opgebouwd in de Gouden Tijd van het Alpinisme in het begin van de twintigste eeuw toen bergbeklimmers en avonturiers deze toentertijd kleine dorpjes ontdekten. Plaatsen die vorm hebben gegeven aan dat rustieke gevoel wanneer je aan de Alpen denkt. Ongerepte alpenweides, spitse bergtoppen met ook in de zomer met toefjes sneeuw bedekte toppen: de Arlberg, Dolomieten, Eiger, Mönch, Jungfrau en de Mont Blanc. Beroemde bergen die het thuisdecor vormen voor deze elf Alpenpioniers die samen het beste van de Alpen vormen.

“Hoewel de naar buiten gekeerde uitstraling kosmopolitisch is, is de ziel van deze dorpen geworteld in de eeuwenlange ontoegankelijkheid,” zegt Sammy Salm. Salm is de directeur van Best of the Alps, de organisatie die zich hard maakt voor de promotie van deze elf Alpenpioniers.

“Eeuwenlang was het leven zwaar in de Alpen.

In de volgende vallei komen, was bijna een wereldreis. De bewoners woonden in kleine nederzettingen en sprokkelden hun kost bij elkaar met kleinschalige landbouw en veeteelt op de steile hellingen. Om het te redden in die omstandigheden waren zelfredzaamheid, inventiviteit en een diepe band met de natuur, noodzakelijk. Het kweekte een cultuur van doorzettingsvermogen en realiteitszin: niet kakelen maar eieren leggen.”

Dat zorgde voor mooie ontwikkelingen in het gebied toen sneeuw goud bleek. Sinds de komst van de eerste toeristen in St. Moritz zo’n driehonderd jaar geleden, zijn er grote ontwikkelingen in gang gezet. De eerste ski-school in St. Anton am Arlberg, de eerste skilift in Davos, de bergtrein naar de top van de Zugspitze in Garmisch-Partenkirchen en de eerste Winter Spelen in Chamonix-Mont-Blanc.

Alpenweides En terwijl in de winter het mondaine, sportieve leven deze gebieden in versnelling brengt, blijft in de zomer de traagheid die eeuwenlang de klok sloeg ongestoord alom aanwezig op de groene Alpenweides.

Neem Franz Hiesel die zomer na zomer als herder

Natuur & mens Maria Gapp melkt haar koeien nog met de hand.

R 11

Sammy Salm, directeur van Best of the Alps.

Foto: David Payr // friendship.is

“Eeuwenlang was het leven zwaar in de Alpen. In de volgende vallei komen, was bijna een wereldreis” Franz Hiesel tussen zijn geliefde stieren.

Foto: Florian Lechner // friendship.is

de de zomer woont Hiesel in de bergen. Wordt het nooit eenzaam? Hij lacht breed: “Nee, zeker niet. Kijk nou eens even om je heen. Kijk naar dat uitzicht. Ik heb de bergen en de stieren die me gezelschap houden en er ook voor zorgen dat ik me werkelijk nooit hoef te vervelen. Er is altijd van alles te doen. Soms is een stier verdwenen en ben ik een hele dag in touw om hem weer op te sporen.

Ik verwijder omgevallen bomen en stenen die op de padden gevallen zijn. Het is belangrijk dat die vrij blijven. Soms zijn er lawines of onweersbuien waardoor ik dagen bezig ben met opruimen. En mijn vrouw komt me ook opzoeken vanuit het dal.

Nee, ik vind het al negentien jaar heerlijk hier.”

Het gebied is bijna zestig hectaren groot. Dat betekent een hoop wandelen en klimmen voor Hiesel. “Ik ben vaak de hele dag op pad omdat ik iedere dag kijk waar iedere stier uithangt. Ik vind het belangrijk om iedere stier, iedere dag een keer te zien. Soms zelfs twee keer. Het zijn een beetje mijn kindjes. Grote kindjes, dat wel. Mijn grootste stier weegt een ton.”

Eeuwenoude boerderij “Ik ben nog nooit wakker met het gevoel dat ik geen zin had in de dag,” zegt ook boerin Maria Gapp die een paar bergen verder in Seefeld de scepter zwaait over de Gapphof, de familieboerderij sinds 1804. Sinds haar man tragisch omkwam bij een ongeluk, runt ze de boerderij in haar eentje.

“Toen mijn man overleed, werkte ik op een bank,” vertelt Gapp. “Het was logisch dat ik de boerderij overnam. Het was een moeilijke tijd, maar buiten werken, midden in de natuur en op het ritme van de veranderende seizoenen werkt helend. De Alpen zijn een medicijn voor vermoeide zielen.”

zorgt voor veertig stieren in Tirol’s enige gebied waar alleen runderen mogen grazen. “Hoor, daar lopen ze,” zegt Hiesel, luisterend naar het geluid van de bellen die we in de verte horen op Gampernun-Alpe, een idyllische Alpenweide vlakbij St. Anton am Arlberg. Vanuit alle hoeken van Tirol brengen boeren in de zomer hun fokstieren naar Hiesel toe. Soms zelfs helemaal uit Zuid-Tirol. De extra kilometers zijn het waard wanneer de stieren in de herfst in topconditie terugkeren naar hun

koeien, trappelend om te bevruchten.

Omgevallen bomen Hiesel zit voor zijn houten hut. Zijn verrekijker om zijn nek. De witte indrukwekkende baard glanst in de zon en steekt af tegen zijn bruine huid. Alles ademt rust en sereniteit ondanks de gezamenlijke bak met testosteron die de veertig stieren met zich meedragen. Ach, er zijn geen dames in de buurt. Dus waarom zou je druk doen? Geduren-

Dit soort verhalen van de bewoners van de elf Best of the Alps locaties zijn overal. “De traditie van het bergleven is wat hen bindt,” weet Salm.

“Het weer en de seizoenen die de dienst uitmaken. Hier heeft de mens altijd samengeleefd met een weerbarstige doch prachtige natuur. Een natuur waar men voorzichtig mee omgaat om te behouden voor latere generaties. Best of the Alps biedt het beste wat de Alpen te bieden hebben.”

Terwijl de zon doorbreekt genieten we van het magistrale uitzicht op een houten bankje voor de boerderij. Maria Gapp serveert ons versgebakken brood met een heerlijke, van de melk van haar eigen koeien gemaakte cream cheese. Tot jezelf komen, is eenvoudig hier. “Wil je wat drinken? We hebben ons eigen bronwater,” lacht Gapp. Kan het idyllischer?

Meer informatie? www.bestofthealps.com

R 12

Nederland natuur Foto: Jurjen Drenth

OpsafariindeHogeVeluwe

Dwalen door on-Nederlandse landschappen

Henk Ruseler reisde als 14-jarige jongen uit de Randstad al regelmatig per trein naar de Veluwe. Terwijl andere leeftijdsgenoten de stad ontdekten, droomde hij van een baan in de natuur. Op zijn 21e ging hij aan het werk bij Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe, waar hij nu als boswachter en voorlichter zijn passie voor het bijzondere natuurgebied met bezoekers deelt.

Tekst: Ivonne de Thouars

Avontuurlijke safari’s Naast speciale sponsorarrangementen voor bedrijven, zakelijke evenementen en bedrijfsuitstapjes, organiseert Ruseler avontuurlijke safari’s voor kinderen en volwassenen. “Dan verblijf je 16 uur op de Veluwe, we struinen door de natuur op

zoek naar herten of everzwijnen, maken kampvuur en overnachten in de natuur”, zegt de boswachter die het fantastisch vindt om op deze manier zijn onmetelijke kennis over het natuurpark te delen.

Afwisselende landschappen Ruseler neemt me in een 4x4 jeep mee over de zandpaden van De Hoge Veluwe en vertelt honderduit over zijn geliefde natuurgebied: “Oorspronkelijk was dit een groot zandstuifgebied, we hebben tegenwoordig meer bossen dan honderd jaar geleden. Onze stichting zet zich met man en macht in om deze mooie natuur te behouden. Dat betekent dat wij actief beheren met het afplaggen van vergraste heidegebieden, het kappen van bomen waardoor wij corridors maken voor de kleine fauna en soms is het ook noodzakelijk om afschot te plegen. Er leven hier edelherten, wilde zwijnen, vossen, dassen, reptielen, insecten en wel honderd verschillende soorten broedvogels. Voor elk soort is het ideale landschap aanwezig. We zetten geen dieren uit, alleen de soorten die hier

Foto: Ivonne de Thouars

Henk Ruseler werkt inmiddels al ruim 36 jaar op het Park De Hoge Veluwe en kent de weg van het 5,4 duizend hectare grote park als zijn broekzak.

“Op mijn 21e ben ik op de Hoge Veluwe als faunabeheerder begonnen. Dat houdt in dat je wild afschiet om de populatie op peil te houden. Het is een redelijke solistische baan en omdat ik omgang met het publiek ook erg leuk vond, ben ik in 2000 overgestapt naar een baan als boswachter, voorlichting en educatie. Met voorlichting en het organiseren van leuke en passende evenementen wil ik meer bezoekers naar het Park trekken. Niet met de bedoeling om er een soort pretpark van te maken, juist om meer Nederlanders kennis te laten maken met dit unieke stuk natuur.”

Nederland natuur

R 13

Duurzaam genieten op De Roek In het gezellig Otterlo, op fietsafstand van De Hoge Veluwe, kun je een bungalow huren op het kleinschalige park De Roek. Je logeert hier middenin de natuur met ruime tuin en veel privacy.

De moeflon komt sporadisch in Nederland voor

Foto: Hans Drijer

Foto: Henk Platenburg

Jachthuis St. Hubertus

van nature leven, zie je terug op de Hoge Veluwe.

De enige uitzondering daarop is de moeflon, een wild schaap uit Corsica dat het echtpaar Kröller – de grondleggers van het park - hier ooit heeft uitgezet.

De moeflon komt sporadisch voor in Nederland en hier leeft de grootste gemeenschap met 250 exemplaren. We kunnen hier dus geen schaapskuddes laten grazen, zij zouden ziektes kunnen overbrengen.” Tijdens de jeeptocht zien we een grote diversiteit aan landschappen aan ons voorbij trekken. Stuifzand, heide, bos, soms met eeuwenoude bomen, grasvlakten met vennen en landerijen wisselen elkaar in hoog tempo af.

Kröller-Müller en Van Gogh Het Nationale Park De Hoge Veluwe ligt binnen de gemeenten Ede, Arnhem en Apeldoorn. Met de grote variatie aan natuur kun je het omschrijven als een museum van landschappen. Ook zie je op veel plekken de hand van het echtpaar Kröller.

Zij lieten er het beroemde Jachthuis St. Hubertus bouwen en Helene Kröller-Müller verzamelde een enorme collectie aan moderne kunst die in het gelijknamige museum binnen het park te zien is.

Volgens de bevlogen boswachter Ruseler trekt de combinatie Park en museum veel bezoekers. “Jaarlijks komen er in het Park ruim 500.000 bezoekers en wanneer het museum een bijzondere tentoon-

Foto: Robbert Maas

stelling heeft, zien we dit aantal sterk stijgen. Het is niet bij iedereen bekend, maar dit geweldige museum heeft bijna net zoveel en zeker mooiere Van Gogh werken dan het Van Gogh Museum.”

Eindeloos dwalen De Hoge Veluwe heeft talloze wandelpaden en fietspaden, waardoor je te voet of met de gratis Witte Fietsen, die al sinds 1975 in gebruik zijn, eindeloos over het park kunt dwalen. Maar wij rijden nog steeds exclusief met een 4x4 door het bijna on-Nederlandse gebied. De zandstuifvlaktes zijn verstild en indrukwekkend en aan de heide lijkt geen einde te komen. “De heidevelden zijn hier prachtig en wist je dat heidezaad 80 jaar kiemkrachtig blijft? Goed om te weten wanneer je in een totaal vergrast gebied heide terug wilt krijgen. Om heide te verjongen, maaien wij het. Het idee is om dit jaar op een geplande maailocatie de bezoekers de mogelijkheid te geven om een bosje bloeiende heide te komen knippen. Zo heb je weer een leuk evenement en breng je mensen dichter bij de natuur”, zegt Ruseler terwijl hij de jeep richting een wildobservatieplek stuurt. Daar laat hij tot slot het uitzicht op een wildweide zien, waar je je adem inhoudt omdat er ieder moment een hert of een zwijn kan verschijnen aan de natuurlijke drinkplaats.

De eigenaars van De Roek, Jos van der Panne en Hanneke van den Berg, kiezen bewust voor duurzaamheid en sociaal ondernemen.

“Dat zit in onze aard, we wilden een breder concept dan alleen huizen verhuren. De kinderen van onze gasten kunnen meehelpen met het verzorgen van de dieren van onze kinderboerderij, eieren rapen en op afspraak paardrijden. Ook hebben we een klein biologisch winkeltje, is er in het weekend een gezellig terras en kunnen onze gasten hun eigen tuinkruiden plukken. We onderhouden ons groen op een biologische manier en de bungalows worden schoongemaakt met ecologische schoonmaakmiddelen. De Roek is ook een zorgbedrijf, er werken hier verstandelijk gehandicapten en jongeren van het speciaal onderwijs.”

De Roek is een ideaal verblijf voor gezinnen. Er zijn 18 bungalows en in de meeste huisjes zijn huisdieren welkom. Bovendien ligt het vakantiepark vlakbij natuurbad De Zanding waar je ’s zomers na een dag wandelen of fietsen over De Hoge Veluwe een verfrissende duik kunt nemen.

De Roek Vakantiebungalows Karweg 2, 6731 BX Otterlo Tel. 0318-591757 | info@deroek.nl www.deroek.nl

Wil je De Hoge Veluwe ook beleven door de ogen van de boswachter?

Of op een avontuurlijke safari en slapen in de natuur? Kijk dan op: www.hogeveluwe.nl/nl/plan-uwbezoek/op-safari-met-de-boswachter

R 14

vakantie dichtbij

Volledig onthaasten

, in Limburg s ‘buitenleven’ De enige nog werkende oliemolen in Limburg

De grote leefkeuken van de boerderij is goed voor gezellig tafelen

Rust, ruimte en natuur, dat zijn de drie ingrediënten die het gedachtegoed vormen van Buitenleven Vakanties. De organisatie die ontstaan is uit een samenwerking van Staatsbosbeheer, Natuurmomenten en Landschappen NL, biedt sfeervolle comforthuizen op prachtige locaties door Nederland. Krant van de Aarde verbleef een weekend in het Leudalgebied in Midden-Limburg en genoot van kronkelende beekjes, rijke bossen en uitgestrekte heidevelden.

Tekst & fotografie: Angelique van Os Vanuit het dorpje Nunhem in Midden-Limburg, volg ik een doodlopend laantje dat uitkomt in het Leudalbos. Hobbelend in de eerste versnelling ontwijk ik met de auto plassen en kuilen, tot het kronkelende pad stopt bij een voormalige carréhoeve, omringd door idyllische veldjes waar shetlandpony’s grazen en jonge bomen groeien. In het verlengde van het gerestaureerde huis ligt de St. Ursulamolen, oftewel de Leumolen. Dit is de enige Limburgse oliemolen die nog in werking is en stamt uit de 16e/17e eeuw. Het rustige beekje aan de ene kant van de brug verandert in een kolkende watermassa en trekt aardig wat bekijks van voorbijkomende wandelaars.

Het is mijn vierde verblijf in een Buitenleven Vakantiewoning. Na het rustige platteland rondom Haank (Zelhem, Achterhoek), het door water omgeven ‘buitenbeentje’ Tjasker (Weerribben, Overijssel) en de voormalige voermanwoning, De Twee Lindes (Ugchelen, Gelderland, met outdoor hottub), is de Ursulahof weer een hele andere beleving. Het ruime zespersoons huis dat sinds

een jaar wordt verhuurd, is ingedeeld als 2-1 kapwoning. Het aangrenzende Leuhof betreft een vierpersoonswoning. De hoeve is een rijksmonument en heeft een authentieke uitstraling door de boerderijachtige bouw(stenen) en houten raamluiken. Wanneer ik de ruime woonkamer binnenstap, dringt een lichte haardgeur de neusgaten binnen, en voel ik de grijze houten vloer lichtjes onder mijn voeten kraken. Een fles wijn staat als welkom klaar op tafel. Daglicht straalt flauwtjes naar binnen via de kleine geruite ramen en de enorme houten bank met vilten bekleding lonkt om op neer te ploffen. Evenals bij de andere huizen is het interieur grotendeels verzorgd door jonge Nederlandse ontwerpers en Houtwerk Hattem, een duurzaam bedrijf dat in samenwerking met Staatsbosbeheer hout selecteert en natuurlijke materialen verwerkt in haar producten. Het huis is kindvriendelijk en gelijkvloers, met drie ruime slaapkamers die ieder hun eigen rustgevende kleurtinten hebben. De grote eethoek in de open leefkeuken, die van alle gemakken is voorzien, nodigt uit om uitgebreid te tafelen.

Gemene deler met eerder bezochte woningen is rust, ruimte en natuur, wat de ingrediënten vormen van Buitenleven Vakanties. Dat benadrukt ook Els Dubbink, die verantwoordelijk is voor de marketing. ”We merken dat Nederlanders behoefte hebben aan onthaasting, privacy en ruimte. Even weg van de dagelijkse drukte. Daarom zijn onze woningen ruim en ademen neutrale kleuren. We willen juist dat mensen naar buiten gaan en zich laten verrassen door de schoonheid van de Nederlandse natuur.”

Eeuwenoude beekjes En dat is precies wat ik doe. Voordat ik op pad ga geeft boswachter van Midden-Limburg, Robbert Ouwerkerk, nog wat achtergrondinformatie. Hij vertelt dat het Leudal uniek is vanwege eeuwenoude beekjes, hoge wallen, bosanemonen, speenkruid, lelietjes-van-dalen en orchideeën die in het voorjaar en zomer de randen van de beken en weilanden geelwit kleuren. Daarnaast is de bever een opvallende bewoner. Het Leudal was een van de eerste locaties in Nederland waar het knaagdier is

Vakantie dichtbij

geherintroduceerd en deels natuurlijk zijn weg heeft teruggevonden. “Let vooral op doorgeknaagde houtstammen en houtsnippers”, tipt Ouwerkerk.

Uitgesleten dalen Vanuit de Ursulahof start ik met de rode Leumolenroute, een van de nieuwe routes die Staatsbosbeheer sinds 2016 heeft uitgezet. Tevens is deze route goed te combineren met het gele Natuurinformatiepad (ook geschikt voor kinderen, slechts zo’n 3,5 km). Onderweg ervaar ik inderdaad de diversiteit van het bos, hoewel het nog wat kaal is in het vroege voorjaar. Vanaf mei moet het een groene oase zijn hier, met bijvoorbeeld een bed van adelaarsvaren en rijke eikenbladeren. Wel zichtbaar zijn de diep uitgesleten dalen van de loop van het water, zoals bij de Koebrug. Hier schuurt het water de oever uit, terwijl een stukje verder het zand wordt afgezet. Daardoor ontstaan er zowel diepe als ondiepe plekken in de beek en is er afwisseling van stromen. Op sommige plekken is er een hoogteverschil van zo’n tien meter, met aangrenzende weides waar vee graast. Met een beetje mazzel valt hier ook de zilverblauwe ijsvogel te spotten.

De kleine vogels zoeken voedsel in de rijke beekjes en bouwen nesten in de lemige laag van steile oevers.

Stiltegebied Om meer van Midden-Limburg te zien pak ik de auto en rijd in een half uurtje naar het Nationale Park De Meinweg, vlakbij de Maas en Duitse grens.

Evenals het Leudal kun je hier dwalen over paden, uitgebreid fietsen en paardrijden. Ik start vanaf manege De Venhof en combineer de blauwe Paardengat- en witte Rolvennenroute, samen goed voor zo’n 4,5 kilometer (het eerste gedeeldte is mogelijk voor rolstoelgebruikers en kinderwagens). Het drassige gebied van de Rolvennen, met haar hoge gele grassen en donkerbruine begroeiing, vormt een heel ander landschapstype dan het Leudalbos. Het natte gebied zorgt voor een diversiteit van reptielen en amfibieën, zoals de adder, zandhagendis, heikikker en rugstreeppad.

Het paarse heideterrein met haar mulle zandpaden is een stiltegebied en het is dan ook heerlijk om hier een rustmomentje te pakken op een van de bankjes met fraai uitzicht. Hoe verder de route vordert, hoe minder wandelaars ik tegenkom. Langzamerhand nemen groepjes eiken de hei over en brengt het pad me diep in het naaldbos. Wat een stilte. Zelfs vogels laten zich hier niet horen. Ik kom geen ziel

R 15

Onder het merk Buitenleven Vakanties verhuurt Staatsbosbeheer al sinds 1998 vakantiewoningen.

Echter hebben de organisaties hun krachten pas sinds 2014 gebundeld met Natuurmonumenten en Landschappen NL, waaruit het huidige concept van Buitenleven Vakanties is ontstaan. Els Dubbink licht toe dat de samenwerking een mooie manier is om mensen dichterbij de natuur te brengen. Hierbij krijgen de drie categorieën huizen- boswachterswoningen, buitenbeentjes en landhuizen en kasteleneen nieuwe functie. Tevens investeert de organisatie met hun inkomsten opnieuw in de woningen en in natuurbeheer, zoals wandelpaden en natuureducatie.

De drie verschillende typen woningen variëren van elkaar doordat de boswachterswoningen midden in de natuur liggen, de knusse buitenbeentjes veelal aan de aan de rand van een klein dorpje staan en op steenworp afstand van de natuur liggen, en kastelen en landhuizen uit suites bestaan en omringd zijn door een parkachtige omgeving. Dubbink vertelt dat er vanaf de herfst een nieuw huis op Terschelling bij komt. Bijzonder is dat er gewerkt wordt aan een zelfvoorzienende eco-woning in de Biesbosch en aan een eco-lodge. Dit is een kleinschalige vakantiewoning voor een à twee nachten, die onderdeel uitmaakt van een lange trektocht en alleen te voet bereikbaar is. tegen, slechts een omgevallen boom. Wanneer ik ’s avonds voldaan voor de haard zit in de Ursulahof met een goed glas wijn, voel ik me volledig opgeladen om terug te keren naar de bewoonde wereld.

Hoewel, stiekem kijk ik alweer uit naar een volgend verrassend Buitenleven plekje.

Met dank aan Buitenleven Vakanties, Els Dubbink en Robbert Ouwerkerk.

Meer info: buitenlevenvakanties.nl bezoekerscentrumleudal.nl (particuliere organisatie) Staatsbosbeheer organiseert diverse excursies en activiteiten in NP De Meinweg, zoals schemertochten, ochtendgloren wandelingen, speuren naar wilde zwijnen en programma’s Kids Rangers. staatsbosbeheer.nl/natuurgebieden/midden-limburg

De rustgevende vennen, grassen en vergezichten van NP De Meinweg

Het Leudalse landschap: diep uitgesleten dalen, kronkelende beekjes en groene weides.

R 16

Provincie uitgelicht

Bezinning, knuffelen en spirituele cultuur

in Zuid-Limburg

Als je ergens écht de tijd voor jezelf kunt nemen, dan is dat in Zuid-Limburg. Door de indrukwekkende natuur, inwoners die tijd en aandacht hebben voor anderen en de vele faciliteiten, is dit de ideale plek om te onthaasten. Dat betekent zeker niet stilzitten en niks doen, maar juist bewust genieten en rust toelaten waardoor je intenser gaat leven. Het rijke religieuze erfgoed biedt ook ruimte voor spiritualiteit. Zonder religieus te hoeven zijn, kun je op zoek naar de zingeving van je leven. Een cadeautje voor jezelf in een wereld waarin je veel ballen hooghoudt en van alles ‘moet’. Als herboren kun je daarna weer het leven van alledag oppakken.

De TIP 5 van VVV Zuid-Limburg Ezelstal Hans en Grietje

Clemensdomein

Op pad met ezels: de ultieme bezinning in het Heuvelland. Beleef avonturen waarbij je kunt genieten van de rust bij Ezelstal Hans & Grietje.

Het Clemensdomein is een plek met een hoge cultuurhistorische waarde en is uitgeroepen tot de meest spirituele plek van Nederland. Het Clemensdomein omvat het monumentale Clemenskerkje, de Lourdesgrot, het Grafmonument van de baron en barones de Negri, het Bezoekerspaviljoen en het park is gedeeltelijk omgeven door een kloostermuur!

Koeknuffelen Ontspanning kun je ook zoeken op een ludieke manier... Koeknuffelen.

Een goede hug doet wonderen. Echt!

Volgens onderzoek kan zelfs een kleine aanraking al heel veel teweeg brengen.

Ontmoet Anna Ooit het station van Meerssen, nu een duurzaam knooppunt. Geschikt voor vergaderen en trainen, dialoog en debat, open space- en kennissessies, lezingen en voordrachten. Uniek en ook weer zo natuurlijk, een station is dé plek voor ontmoeten en samenzijn, waar je reis begint en eindigt.

Een plattegrond van de omgeving is verkrijgbaar bij VVV Zuid-Limburg

Adi Da Museum of Art Het Adi Da Museum of Art heeft een vaste kunstcollectie van de kunstenaar/filosoof Adi Da Samraj. De kunst van Adi Da is geen spirituele kunst in de klassieke zin van het woord. Juist het tegenovergestelde: het is hedendaagse kunst die gebruik maakt van de meest geavanceerde digitale middelen. Het is spiritueel in de zin dat het uitnodigt om te participeren in een ondeelbare werkelijkheid.

Alle informatie op www.vvvzuidlimburg.nl/wellness-onthaasten

www.parkhotelvalkenburg.nl Telefoon: 043 6013241

Festivaltips

Outdoorfeestjes:

R 17

van kasteel tot Drentse heide

Festival Electric Castle

Foto: Dan Medhurst

Festival Sziget Retreat

Outlook Festival

Foto: Mcklin Fotografie

Festival Hongerige Wolf

Foto: Knelis

Festival der Aa

Met het oog op de zomer staan er weer uiteenlopende festivals voor de deur, dichtbij en ver weg. Het is zelfs mogelijk om je hele vakantie rond een groen evenement te plannen. Dat kan via Festival.Travel. Wij tippen drie van hun outdoor-festivals tussen kastelen, strand en bossen in Oost-Europa.

Tip 1: Electric Castle

Tip 3: buitenbeentje Sziget Retreat

Wat: Dit middelgrote festival (130.000 bezoekers) vindt plaats op het Transsylvanische domein van het verlaten 16e-eeuwse Bánffy Kasteel en mixt muziek (rock, indie, hiphop, reggae, dance), met alternatieve kunst en technologie.

Waar: Nabij Cluj-Napoca, Roemenië Wanneer: 13-16 juli Line-up: Moderat, Atak, Nero, Alt-J, Duke Dumont, Maceo Plex, Architects en vele anderen Bijzonderheid: Electric Castle gebruikt een deel van haar inkomsten voor het onderhoud van het landgoed en kasteel. Overnachten kan op de camping of iets comfortabeler, door te glampen. Er is een uitgebreide randprogrammering met activiteiten als volleybal en yoga.

Wat: Ben je na alle hectische Sziget-ervaringen (Sziget Festival van 9-15 augustus) toe om bij te komen of van plan om een muzikale nature stop te maken, dan ben je in dit bijzondere dorp, omringd door bossen en heuvels, aan het juiste adres. Het wordt gerund door telgen van Amsterdam Roest. Overdag kun je wandelen, zwemmen, films kijken, paardrijden, mountainbiken of yoga-en. ‘s Avonds is er een kampvuur met uiteraard muziek. De Hongaarse legende Sajt bereidt het eten. Volgens Festival.Travel verricht hij wonderen boven open vuur.

Waar: Bedepuszta, Hongarije (uurtje van Boedapest) Wanneer: 16-18 augustus Line-up: Naast feest in de bar zijn er op 17 augustus beperkte optredens van singer-songwriters; het draait vooral om de ontspannen sfeer Bijzonderheid: Bedepuszta is niet permanent bewoond. Het wordt gebruikt als locatie voor evenementen en als retraite voor muzikanten en kunstenaars.

Het dorp heeft een professionele camping, een hostel en huizen voor verhuur. De Yonderbar en Summer Kitchen vormen het culturele hart van het dorp.

Het is uiteindelijk de bedoeling het dorp helemaal zelfvoorzienend te maken.

Tip 2: Outlook Festival Wat: Dit is het grootste Europese bass en sound-system cultuur dancefestival (van drum & bass, dubstep, reggae, dub, hiphop, garage, grime tot electronica), en ligt rond het historische Romeinse amfitheater Fort Punta Christo aan de helderblauwe Adriatische zee.

Waar: Stinjan (Pula), Kroatië Wanneer: 7-10 september Line-up: DJ Shadow, The Outlook Orchestra, Bugzy Malone, Calibre, Elisa do Brasil en vele anderen Bijzonderheid: ook hier is een festivalcamping, waar je zowel voor als na het evenement terecht kunt. Verder zijn er bootfeestjes en strandactiviteiten.

Voor meer info, tickets & reispakketten:

www.festival.travel

DICHTBIJ

Voor de groene festivalganger die dichtbij huis wil blijven en als credo, aards, wijds en openheid heeft, verwijzen we je graag naar het Drentse Festival der Aa (7-9 juli) en Festival Hongerige Wolf, in het gelijknamige Noordoost Groningse plaatsje (14-16 juli). Dit zijn festivals waarbij omgeving en natuur als decor samenvloeien met een diversiteit aan kunstdisciplines. Zo zijn er in Hongerige Wolf concerten van up-coming en onontdekt talent op een schapenveld, theatervoorstellingen in schuren en wordt er gedanst in de polder buiten het dorp, dat volledig betrokken is bij het evenement. Ook hier is een festivalcamping of is het mogelijk om te overnachten bij buurtbewoners in tuinhuisjes. Voor info en line-up: www.festivalhongerigewolf.nl Het Drentse Schipborg, aan de oostelijke rand van het stroomdallandschap van de Drentsche Aa, met aan de zuidkant stuifzand van de Kymmelsberg, verandert begin juli in een festivaldecor van oer-echte theatermakers en muzikanten. De natuur krijgt een centrale en duurzame plaats in het programma. Tevens is er een samenwerking met Staatsbosbeheer en kun je bijvoorbeeld in alle vroegte mee op vogeltocht.

Eerste namen line-up: Stephanie Struik, Bertolf en The Dubbeez & Darlyn.

Meer info: www.festivalderaa.nl

R 18

Festivals

ECOlonie

ECOlonie ligt in het hart van West-Europa, in de Franse lage Vogezen op slechts 600 km van Utrecht. De terreinen zijn prachtig gelegen in en rondom de vallei van de rivier de Ourche. Ze omvatten onder andere een gevarieerde natuurcamping met zwemplas, een gastenverblijf, gîtes, groente- en kruidentuinen, een geitenboerderij met kaasmakerij, een biowinkel, een kunstatelier en theehuis.

Johan Hoeijmakers, bewoner en voorzitter van de woon- werkgemeenschap, ecovillage ECOlonie roemt de enorme veelzijdigheid van deze plek. “Het credo ‘voor elk wat wils’, komt hier volledig tot zijn recht. Dat kan zijn omdat je tot rust wilt komen terwijl je kruiden plukt, een boek leest of heerlijk ‘verdwaalt’ in de loofbossen rondom ECOlonie.”

Inspiratie opdoen kan ook door een keuze te maken uit de tientallen workshops en cursussen die er in de zomervakantie worden aangeboden.

Samen of alleen

Thuis voelen in een duurzame omgeving

Vrijwilligers uit de hele wereld – op ECOlonie worden ze participanten genoemd - vinden dit ecodorp in toenemende mate. Ze helpen mee, voor een korte of langere periode. Hoeijmakers: “Het hele jaar door werk ik met veel plezier met Japanners, Fransen, Nederlanders, Polen, Duitsers, etc.”

Hoeijmakers: “Als je onze ontwikkelingen ziet - de reserveringen stromen steeds vroeger binnen -, realiseer je je pas hoe wij in de loop der jaren er in geslaagd zijn een unieke, inspirerende sfeer te scheppen waardoor bijna iedereen die hier komt zich kan thuisvoelen.

Deze omstandigheden zorgen er voor dat de gelijkgezinde, bewust levende mens graag naar ons toekomt. Daardoor is de drempel laag om elkaar aan te spreken, nieuwe vrienden te maken en oude te ontmoeten.”

ECOlonie blijkt zowel voor alleenstaanden, als voor gezinnen, al of niet met kinderen, zeer aantrekkelijk te zijn. De aparte campingvelden zorgen er voor dat er wederzijds geen overlast is. Voor kinderen is er ook van alles te beleven. Heel speciaal is het Kinderfestival dat van 14 t/m 17 augustus wordt gehouden. www.eigentijdskinderfestival.nl

ECOlonie is meer dan een fantastische vakantieplek

Zaaien, schoffelen, oogsten, geiten voeren en melken, kaasmaken, toiletten schoonmaken, koken, kruiden plukken, brood bakken, stofzuigen... De enorme veelzijdigheid aan werkzaamheden, die ogenschijnlijk in hun uiterlijke vorm verschillend lijken, worden als het ware in een alchemistisch proces tot een eenheid gesmeed. En daarmee is

Al 28 jaar een inspirerende en duurzame ontmoetingsplaats ECOlonie in de basis ook een scholingsplek voor iedereen die ambachtelijke vaardigheden wil leren en die kennis wil maken met de door hen zo genoemde EcoZeN leefwijze. EcoZeN betekent voor hen werken aan jezelf en de aarde voor een betere wereld.

De liefde voor het veelzijdige duurzame leven straalt van alles af. En dat zul je zeker merken bij een bezoek!

Voor meer informatie bezoek de website:

www.ecolonie.eu

Festivals

R 19

Vier samen het leven! thema ’s • duur z : • perso aamheid o o n t w i k k n l i j ke • spiritu eling aliteit

In 1993 werd de basis gelegd van het bijzonder Eigentijds Festival, dat twintig jaar gehouden werd in Vierhouten en uitgroeide tot het grootste spirituele en duurzame festival in Nederland. Drie jaar geleden verhuisde het naar de prachtige vakantieterreinen van Ecolonie in de Franse Vogezen om kleinschalig verder te gaan.

Oprichter Henkjan de Blaauw zegt dat die keuze is gemaakt om meer aandacht te geven aan verdieping en kwaliteit zodat de thema’s duurzaamheid, persoonlijke ontwikkeling en spiritualiteit in hun samenhang beter tot hun recht komen.

De Blaauw: “We zijn blij met de stap die we gemaakt hebben. Waren er in Vierhouten duizenden bezoekers en medewerkers, nu verwelkomen we er tussen de twee- en driehonderd.

De sfeer is nu veel intiemer en persoonlijker. En dat niet alleen, het festival heeft nu ook plaats op een plek waar duurzaamheid hoog in het vaandel staat.”

verzuurd

ontzuurd

online masterclasses over:

ONTZUREN & ONTGIFTEN wetenschappelijk onderbouwd

Henk Vos, medecoördinator van het festival, vertelt enthousiast over de informatieve website van het festival, waar de deskundige workshopleiders hun tientallen activiteiten en lezingen uitgebreid presenteren. Vos: “Deelnemers kunnen voor 1 mei hun voorkeur uitspreken voor welke workshops zij willen volgen. Op die manier is dit festival helemaal afgestemd op de behoeftes van de deelnemers.”

Naast de workshops is er in het programma ook aandacht voor dans, muziek, theater en bijvoorbeeld een medicijnwiel legging.

Op het festival is het mogelijk om gebruik te maken van diverse mogelijkheden om heerlijk biologisch

en goedkoop te eten. Het verblijft is in eigen tent, caravan of camper op de sfeervolle, ruime campingvelden van Ecolonie.

Voor meer informatie:

www.eigentijdsfestival.nl

Het Eigentijds Festival wordt gehouden van 24 juni t/m 1 juli 2017 De deelnameprijs voor een hele week is zeer betaalbaar: € 195,p.p. excl. verblijfskosten.

Via klank in alle eenvoud loslaten en vrijgeven ‘The Hero Within’ 22-29 juli ‘Chanting for Peace’

29 juli-5 aug, Ecolonie, Frankrijk www.janhendrikveenkamp.nl Acupunctuur Personal training Groepstraining Qigong ECOlonie www.acuplus.nl

www.ohm-academy.info

06-18632444

Diadans

Anneke Wittermans www.diadans.nl www.beweegreden.org

R 20

Vakantie

VAN ZONNE-ENERGIE TOT BROEDPLAATS VOOR SCHILDPADDEN

Een luxe hotel waar je volledig in de watten wordt gelegd. En een all-inclusive service waar zélfs de ijsjes inclusief zijn. Het enige wat je zelf hoeft te doen, is relaxen, relaxen en nog eens relaxen. Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt bij een hotel met het predicaat ‘duurzaam’.

Maar bij de Griekse Aquila Hotels & Resorts werken ze achter de schermen keihard om hun gasten verantwoord te laten genieten.

Wie weleens een televisieserie heeft gezien over het runnen van een groot hotel weet dat dit soms met militaire precisie gaat dit geldt ook voor Aquila Hotels. Naast het zorgen dat het de gasten aan niets ontbreekt, heeft de Griekse hotelketen nog een missie. Ze doen er alles aan om te zorgen dat de milieu-impact van jouw fijne vakantie zo klein mogelijk is.

Eén van de meest bijzondere projecten vind je bij de Aquila aan de stranden van Rethymnon op Kreta. Terwijl je hier vakantie viert, komt de caretta caretta-schildpad aan land om te broeden. Zodra de kleine schildpadjes uit hun ei kruipen, volgen ze het maanlicht richting zee.

De ligbedden worden opgeborgen zodat de schilpadjes genoeg ruimte hebben.

Douchen onder de warmte van de zon

Speciale verlichting

Wat Aquila Hotels & Resorts daarvoor doet, ligt vaak voor de hand. In een land waar de zon vaak schijnt, maakt de hotelketen goed gebruik van zonne-energie. Zelfs je douche wordt zo verwarmd. Ook over de beplanting is tot in details nagedacht: je vindt hier alleen lokale planten en kruiden. Deze zijn beter bestand tegen het Griekse klimaat en gebruiken minder water.

Om te zorgen dat de zeeschildpadden niet de verkeerde kant uitlopen, plaatsen medewerkers van Aquila speciale verlichting. En gasten aan de zeezijde wordt gevraagd het balkonlicht uit te houden. Met speciale apparatuur wordt het strand schoongemaakt – zo lopen de eieren geen schade op – en de gasten krijgen alle ins- en outs over het broedseizoen te horen. Want bij Aquila weten ze één ding zeker: op deze bijzondere Griekse plek moeten de kleinste hotelgasten over jaren met hún kinderen terugkomen!

Op stap met de tuinman Als je precies wil weten hoe dat zit, staat de enthousiaste tuinman klaar voor een wandeling en geeft hij uitleg over de lokale flora. Ook het animatieteam werkt op die manier en organiseert regelmatig culturele en ecologische programma’s. Zélfs in de kidsclub leren de kleinste gasten spelenderwijs over natuurbescherming.

Genieten van luxe én de caretta caretta-schildpad? Een vakantie bij Aquila Hotels & Resorts boek je op www.tui.nl/verantwoord-reizen

Aarde in beeld

R 21

Butterflypark in Laos Het Nederlandse echtpaar Ineke en Olaf Paap runt sinds 2014 deze vlindertuin, dat zo’n 900 meter gelegen is van de gelijknamige Kuang Si waterval en met haar vele uitlopers door het park stroomt.

Na een verblijf van enkele weken in Laos en ideeën te hebben opgedaan voor de vlindertuin in Costa Rica, vestigt het stel zich hier in 2013. Het door hun aangelegde park van ruim 6000 vierkante meter bestaat uit een rijke vegetatie van bloemen en planten, hoogteverschillen, bruggetjes, dammetjes en uiteraard een kleurrijk palet van uiteenlopende vlindersoorten die hier gekweekt worden onder een zelfgebouwde bamboevlinderkas.

Ook dient het park als een educatief centrum, met als doel om schoolkinderen en hun leerkrachten middels praktijklessen voorlichting te geven over de natuur met het vlinderpark als voorbeeld: wat gebeurt er van ei tot vlinder. De gedachte hierachter is dat wanneer kinderen meer weten over de natuur en ecologie, zij daar respectvoller mee omgaan. Tevens is het mogelijk om een dokterfish voetenbehandeling te krijgen.

Het eco-park is toegankelijk voor toeristen en veel locals komen ook regelmatig een kijkje nemen en of lunchen tussen de vlinders. Een heerlijke rustgevende plek, midden in de natuur.

Meer info: Ca. 30 km van hoofdstad Luang Prabang.

Tijd: ca. 2.5 uur. • Entree: ca. €4,50 Er zijn Nederlandstalige rondleidingen.

Zie:www.facebook.com/Laos.Kuang.

Si.Butterflypark Tip: Neem ook een kijkje in het nabijgelegen opvanghuis voor geredde, verstoten of mishandelde beren; een initiatief van de organisatie Free the Bears.

Hier leven 23 geredde beren.

In het Kuang Si Butterflypark in Laos leven tussen de dertig en zestig verschillende soorten vlinders, afhankelijk van het seizoen. Het proces van pop naar vlinder duurt voor de De Plain Tiger (Danaus chrysippus chrysippus) zo’n tien dagen.

Het uit de pop kruipen duurt slechts een paar seconden en het oppompen van de vleugels tijdens een warme dag circa een half uurtje. Deze rupssoort eet van de tropische melk weed plant.

Foto boven: vrijwilligster Morgane.

Een Indische Dark Blue Tiger voedt zichzelf met een (Blue) Billy Goat Weed, lokaal ook wel Dok ki Be (bloempoepgeit) genoemd.

Foto onder: OIaf Paap.

R 22

Groene stad

Genieten in groen hartje Servië

Vlakbij Valjevo, in het midden van Servië, kun je fijn wandelen in een groen paradijs

Bij voormalig Joegoslavië denk je waarschijnlijk niet direct aan natuur. Servië wil dolgraag af van het grijze betonnen imago dat nauwelijks overeenkomt met de werkelijkheid. Hoog tijd dus voor herziening van dat beeld. Op naar Belgrado’s prachtige parken, de bossen van Valjevo en de schoonste rivier van het land.

Tekst en beeld: Hjalmar Guit

Belgrado ligt tussen twee grote rivieren; de machtige Donau en de slanke Sava. Lange tijd vormde de omgeving van de Servische hoofdstad de grens tussen het oosten en het westen van Europa. Het gebied dat nu het centrum van de stad is, was lange tijd onderdeel van het Ottomaanse Rijk. Aan de overkant begon Oostenrijk-Hongarije. Waar beide rivieren elkaar ontmoeten staat fort Kalemegdan. Vroeger een belangrijk vestingwerk, tegenwoordig een favoriete plek onder de inwoners van Belgrado.

Op de oude muren waarop ooit zwaarbewapende soldaten liepen, liggen nu studenten met een blikje bier in hun hand te staren naar de zonsondergang. Een groepje oude mannen juicht en lacht terwijl een potje schaak

haar climax bereikt. Je kunt vooral in de zomermaanden fijn rondwandelen in Kalemegdan en de zon achter de bomen zien zakken.

Geliefd schiereiland Die relaxte sfeer is een van de redenen waarom Ralf van der Zijden verliefd is geworden op Belgrado. Aan de oostoever van de Sava, in de wijk Savamala, is de Nederlander in 2011 zijn fietsverhuurbedrijf iBikeBelgrade begonnen. Nu organiseert hij rondritten door verschillende delen van de stad. Vandaag brengt hij me naar de plek waar veel inwoners van Belgrado na werktijden van de natuur genieten. In hun vrije tijd trekken de Belgradoërs massaal naar Ada Ciganlija; een autovrij schiereiland midden in de Savarivier aan de zuidwestkant van de stad.

Ada, zoals de inwoners van de stad het afkorten, was ooit een eiland maar is nu door kunstmatige landbruggen verbonden met de rest van Belgrado. Mijn fiets houdt halt bij een klein haventje met gammele bootjes die een nieuw likje verf kunnen gebruiken. Traag tuft een van de scheepjes naar de oever en meert aan. Van dichtbij blijkt dat de binnenkant van de boot leeg is: perfect om fietsen naar de overkant te vervoeren. Na een kort tochtje over de Sava wandel ik met de fiets aan de hand een groen paradijsje tegemoet.

Eenmaal terug op het zadel doorkruisen Ralf en ik via Ada een lang fietspad. Hoge tamme kastanjes, iepen en eiken flankeren onze route. Aan het einde van het fietspad komen we bij een meertje met een langgerekt kiezel-

Groene stad

Alleen voor bikkels: de Gradac is ijskoud

R 23

Voorzichtig wandelen door de Gradac Gids Neskovic rust uit bij het water

Bij Kalemegdan komen Sava en Donau samen strand. “Toen de stad van Ada een schiereiland maakte, hebben ze tegelijkertijd dit kunstmatige meer aangelegd.

Servië heeft geen kunstlijn, dus komen veel inwoners op dit soort plekken hun vakantie vieren om toch te kunnen zwemmen”, vertelt Van der Zijden. Bij een van de vele strandtentjes plof ik op een picknickbank. Uit de keuken komt een rokerige visgeur en even later staat een flinke kop roodbruine soep voor mijn neus. “Wat erin zit? Baars, meerval en karper: vers uit de rivier”, legt de ober uit. Mijn gids vertelt meer over zijn liefde voor de stad. “Belgrado is met twee miljoen inwoners de enige echte metropool van de Balkan. Andere hoofdsteden zoals Zagreb en Skopje zijn veel kleiner. Het bruist hier van de Balkanvibe: mensen zijn relaxed en gezellig en er is altijd een overdaad aan eten.”

Schoonste rivier De volgende ochtend word ik opgehaald door Nemanja Neškovi´c , gids van tourorganisator Wild Serbia. In ongeveer anderhalf uur rijden we richting de stad Valjevo, op zoek naar wat bijzondere Servische natuur. De regio rondom Valjevo staat bekend om de teelt van frambozen en het verbouwen van heerlijke Servische wijn. Via kleine boerderijdorpjes en langs graanakkers komt een steeds groener wordend landschap ons tegemoet. Al snel volgen steile kronkelweggetjes dwars door het woud. Vanaf een tussen de bomen verscholen kloostertje dalen we af richting het geluid van stromend water. Hier kabbelt de Gradac, een van de schoonste rivieren van Servië.

Neškovi´c neemt mij mee naar een piepkleine nederzetting op de oever met een bescheiden horecagelegenheid, bestaande uit tien picknicktafels en een grote stenen

barbecue. “Nu ligt er nog niets op maar straks maken ze hier heerlijk eten. Dat moet je wel eerst verdienen”, zegt gids Neškovi´c lachend.

We wandelen verder over een onverhard heuvelpad vol met losse stenen. Beneden belanden we in een brede, felgroene weide waarin hoge planten met gele minibloemen groeien. “Een brem“, weet Neškovi´c , “daar groeien er hier veel van. Net als de berenklauw daar langs de rivier, ook geel. Maar niet aanraken hoor! Het sap is giftig en je kunt er lelijke zweren van krijgen.” Op een plek met wat minder bomen schijnt de zon vol in de rivier.

Het groenblauwe water nodigt samen met de brandende zon uit om even een duik te nemen of pootje te baden.

Neškovi´c gaat op een steen naast het water zitten. “Ik daag je uit langer dan een minuut in dat koude water te blijven”, lacht hij. Een stukje verderop komen we bij een bron van de Gradac; een klein stroompje verschijnt onder een rots vandaan. Neškovi´c vult zijn veldfles en raadt aan zijn voorbeeld te volgen. “Dit water is zuiverder én lekkerder dan water uit flesjes. Een tip: je moet je fles met de opening naar de stroomrichting vullen, dan stroomt er alleen maar water en niets anders in.”

Natte voeten Het laatste deel van onze wandeltocht gaat dwars door de rivier. Met voorzichtige passen glibber ik over de gladde stenen die op de bedding liggen, terwijl het water tot net onder mijn knieën komt. “Nu staat de rivier op perfecte hoogte om doorheen te wandelen; in het najaar staat het veel hoger”, vertelt Neškovi´c . We zijn niet de enigen die vandaag van de natuur genieten. Een vader ligt samen met zijn drie zonen te relaxen in het gras. Een rookkringel

verraadt dat ze net een maaltje gekookt hebben. “Ik vind het geen probleem dat mensen hier in de natuur zitten, zo lang ze alles maar opruimen. Meestal doen ze dat, maar tijdens mijn wandelingen kom ik te vaak afval tegen.

Blikjes, karton, plastic; als ik iets vind neem ik het altijd mee – en dat moeten de andere gidsen ook doen”, aldus Neškovi´c.

Met bibberende benen kom ik ongeveer tien kilometer verderop weer aan in het dorpje langs de rivier. Het is boven de dertig graden, maar daar heb ik nu weinig last van.

De barbecue staat inmiddels aan en de gastvrouw brengt op een enorm dienblad grote kommen soep, pullen bier en borden met forelletjes langs. Voldaan ga ik aan tafel zitten, nagenietend van mijn groene reis door Servië. Het is me inmiddels wel duidelijk: dat grijze imago, daar klopt helemaal niets meer van.

PRAKTISCH

Air Serbia vliegt iedere week meerdere keren in 2,5 uur van Schiphol naar Belgrado. De snelste manier om Belgrado te verkennen is per fiets.

Reserveren kan via www.ibikebelgrade.com.

Valjevo is vanaf Belgrado prima te berijden met een (huur)auto. Liever georganiseerd?

Boek dan een tour via www.wildserbia.com.

Engelstalige gidsen halen je bij de accommodatie in Belgrado op en brengen je weer terug.

Voor meer informatie over een reis naar Servië, zie: www.serbia.travel

R 24

Mode

Duurzame mode uit alle windstreken Wie de wereld rondreist, komt op allerlei plekken duurzaam gemaakte mode tegen.

De Krant van de Aarde zet de mooiste mode uit verschillende werelddelen op een rij.

Tekst: Lynsey Dubbeld | Foto’s: Havaianas, Solidaridad, Mitscoots Outfitters, Patagonia, Malha, Eco Helmet, Mode Fabriek, Ravelin, More Than Hip, Born To Fly Baby.

Havaianas

Mode Frankrijk en Italië staan bekend om hun indrukwekkende modetraditie – en hun buitengewone stijlgevoel.

Tegenwoordig spelen ook Spanje, de Verenigde Staten, Zweden en vele andere landen een sleutelrol in de modewereld. En op gebied van duurzame kleding is er nog veel meer moois te ontdekken.

Brazilië Gisele Bündchen, Pelé, carnaval, het Amazonegebied. Uit Brazilië komen fraaie dingen. Ook de Havaianas, de vrolijke strandslippers die het Braziliaanse merk al ruim vijftig jaar op de markt brengt. Jaarlijks gaan er ruim 250 miljoen paar van deze flip-flops over de toonbank. Het grootste deel daarvan komt terecht in het zonnige land zelf. Maar ook Jean Paul Gaultier, David Beckham, Kate Moss, Jude Law en vele andere celebs hebben de slippers in de kledingkast staan. Bovendien is Havaianas van plan om de wereldwijde markt te veroveren met zonnebrillen, shirts en broeken. Daar zit ook een groen tintje aan, want het bedrijf doneert één procent van de winst aan projecten ter behoud van het regenwoud.

Solidaridad.org

Een andere manier waarop in Brazilië mode en duurzaamheid samengaan is via projecten zoals van C&A. De Nederlandse retailer werkt de komende jaren samen met het duurzame initiatief Malha in Rio de Janeiro. Tien kleine kledingmerken uit de stad worden geholpen om stappen te zetten richting duurzame productie. C&A en Malha ontwikkelen bijvoorbeeld een upcycling hub waar de labels methoden kunnen toepassen om van afgedankt textiel nieuwe must-haves te maken.

Madagaskar 450 miljoen dollar. Dat is de waarde van de jaarlijkse goudproductie in Madagaskar. Het eiland staat niet alleen bekend om de rijke biodiversiteit, maar om de aanwezigheid van vele kostbare grondstoffen. Van saffier en robijn tot smaragd en goud. De kleinschalige, ambachtelijke goudwinning wordt van oudsher geassocieerd met sociaaleconomische kwesties zoals gezondheidsproblemen, onveiligheid, mensensmokkel en kinderarbeid. Gelukkig zijn er in Madagaskar inmiddels steeds meer initiatieven om de handel in goud en edelstenen eerlijk te maken. Op die manier helpt de goudwinning lokale gemeenschappen in ieder geval aan een inkomen.

Mitscoots Outfitters

Op dit moment moeten we voor fair trade gouden sieraden toch echt naar Oeganda of Peru, waar zich fair trade gecertificeerde goudmijnen bevinden. Vanuit een speciaal programma van Solidaridad worden 26 mijnbouwgemeenschappen, verspreid over vijf landen, geholpen om de goudwinning eerlijk, veilig en milieubewust te maken.

Verenigde Staten Kopen, doneren, werken. Dat is de gedachte achter Mitscoots Outfitters. Het modemerk uit Texas produceert lokaal kledingstukken, die dak- en thuislozen verpakken en versturen naar de kopers.

Voor elk verkocht item doneert het bedrijf ook nog eens een exemplaar aan iemand in een kwetsbare situatie. Want de oprichters zijn ervan overtuigd dat

Patagonia

Malha

R 25

R 26

Mode

schone kleding - na voedsel en een bed - de eerste levensbehoefte is van daklozen. En dat ze met hun kledingmerk kunnen bijdragen aan lokale werkgelegenheid voor mensen in opvanglocaties.

De collectie van Mitscoots Outfitters bevat T-shirts en hemden, maar ook babysokken, petten, handschoenen en sjaals. De collecties worden verkocht in winkels in diverse Amerikaanse steden en via een webwinkel. Er wordt gewerkt aan verkooppunten in andere landen. Als we afgaan op het succes van Toms, dat schoenen, tassen en brillen verkoopt volgens een vergelijkbare One for One-methode, kan het niet lang duren totdat we ook in Europa bij Mitscoots Outfitters kunnen winkelen.

Duitsland In het Duitse Ansbach is de Speedfactory van Adidas verrezen. De gerobotiseerde fabriek, waar dankzij de hightech productiesystemen niet meer dan 160 mensen werken, heeft in 2016 de eerste vijfhonderd schoenen afgeleverd. En dat is nog maar het begin; Adidas heeft aangekondigd jaarlijks zo’n 500.000 paar schoenen te produceren in de Speedfactory.

De fabriek sluit aan op het duurzaamheidsbeleid van Adidas. De innovatieve productielocatie kan de Europese markt van dichtbij bedienen. Dat vermindert de uitstoot van broeikasgassen die ontstaat bij het transport in de kledingproductieketen.

Typisch Nederlands Nederland mag internationaal beroemd zijn met Delfts blauw, ook het indigo van ons denim is vermaard. Dat schrijft de Nederlandse hoogleraar Anneke Smelik in haar nieuwe boek Delft Blue to Denim Blue: Contemporary Dutch Fashion. De bundel laat zien hoe gevarieerd de Nederlandse modewereld is.

Want ons land kent naast topcouturiers (zoals Viktor & Rolf en Jan Taminiau, die regelmatig jurken voor prinses Máxima ontwerpt), innovatieve ontwerpers (zoals Iris van Herpen, die internationaal bekend staat om haar 3D-geprinte collecties) en toonaangevende jeans labels (zoals G-Star), ook mainstream merken zoals C&A en Mexx. Duurzaamheid is in Delft Blue to Denim Blue geen expliciet thema. Maar we weten dat voor het gemiddelde Nederlandse bedrijf – of het nu gaat om Kuyichi of Zeeman – maatschappelijk verantwoord ondernemen een vanzelfsprekendheid is.

Eco-fashion Amsterdam

Niet alleen Adidas, ook andere Europese en Amerikaanse modemerken werken aan de introductie van geautomatiseerde lopende banden in lokale fabrieken.

De banen van miljoenen kledingarbeiders in Vietnam en Cambodja staan daardoor op de tocht, waarschuwde de International Labour Organisation recent in een rapport over zogenoemde sewbots (naairobots).

Sewbots zijn goedkoop en betrouwbaar, en leveren hoogwaardige producten. Bovendien kan de techniek worden toegepast in fabrieken dichtbij de afzetmarkt.

Dat maakt het productieproces snel - ook nog eens zonder dat een modelabel het risico van reputatieschade loopt als gevolg van productie in lagelonenlanden, maar dat gaat wel ten koste van de werkgelegenheid in Azië. Adidas maakt zich daar vooralsnog geen zorgen om. Het Duitse merk verwacht nog altijd zo’n dertig miljoen paar schoenen per jaar op andere plekken in de wereld te maken.

Sinds de introductie in 2011 is Mint een instituut geworden binnen de Modefabriek, het Amsterdamse Fashion Trade Event, dat dit jaar op 9 en 10 juli plaatsvindt.

Dankzij dit initiatief kunnen Nederlandse winkeliers die tijdens de beurs hun collecties inkopen eenvoudig duurzame kleding vinden. Een speciale afdeling van de beurs, die twee keer per jaar plaatsvindt in de Amsterdamse Rai, zet eco-fashion van Nederlandse ontwerpers en internationale merken in de schijnwerpers. De afgelopen jaren presenteerde Mint onder meer merken als People Tree, Komodo, Monkee Genes.

(Engeland), We Are Islanders (Ierland), Anne Gorke (Duitsland), Copain Copine (België) en Underprotection (Denemarken). Mint toonde ook duurzame lifestyleproducten van bijvoorbeeld Fine Flavour Chocolate, Seepje (wasmiddel), Bottellicious (drink- en thermosflessen) en WOO (kaarsen).

Eco Helmet

Volgens de Modefabriek heeft Mint ertoe geleid dat een derde van de inkopers van de beurs interesse heeft in duurzame collecties. Uit onderzoek zou ook blijken dat 75 procent van de beursbezoekers van plan is om de komende jaren meer items van duurzame merken in te kopen. Om die reden is Mint sinds dit jaar geen afzonderlijke afdeling meer op de beursvloer. “Vanaf 2017 worden duurzame merken een integraal onderdeel van de Modefabriek en worden niet langer gepresenteerd in een apart segment. Wij benadrukken dat er niet zoiets is als mode en duurzaamheid – ze zijn één,” aldus een persbericht van het merk en het event.

Mode

R 27

Solide kleding voor op reis Een luxe citytrip, een all inclusive strandvakantie, een intercontinentaal backpack avontuur of een fietstour door eigen land. De ideale reisgarderobe laat zich niet eenvoudig vangen in een koffer vol musthaves. Vier tips voor élke vakantieganger.

Veelzijdige kledingstukken Om gezeul met overvolle koffers te voorkomen, zijn veelzijdige kledingstukken ideaal. En duurzame ontwerpers zijn dol op multifunctionele items. Zo is het Britse Antithesis bekend geworden met de Carry On Closet, een garderobe die dankzij de multi-inzetbare kledingstukken in één simpele rolkoffer past. Nieuw op dit terrein is het herenshirt dat Ravelin onder de noemer RS01 lanceerde. Het geblokte overhemd ziet er zo stijlvol uit dat je je er zelfs mee op kantoor kunt vertonen. Maar omdat er reflectoren in zijn verwerkt, geeft het kledingstuk in het donker voldoende licht om goed zichtbaar over straat te gaan.

Ravelin

More Than Hip

Elk weertype Er is ook genoeg keuze voor iedereen die zich onder barre weersomstandigheden in duurzame mode wil hullen. Veel outdoor labels produceren namelijk uiterst milieu- en mensvriendelijk. Zo maakt Patagonia veel gebruik van gerecyclede stoffen en doneert het bedrijf jaarlijks duizenden dollars aan goede doelen. En Vaude, dat in 2016 de Fair Wear Foundation Award won, biedt als onderdeel van het duurzaamheidsprogramma gratis hulp bij kledingreparaties.

Veilig

Hangmat

En er is nog veel meer te vinden in de categorie safe & stylish. Denk aan de opvouwbare fietshelm van Eco Helmet, die handzaam in gebruik én makkelijk recyclebaar is. Of de Born To Fly Baby Stroller, een koffer die uitvouwbaar is tot buggy.

Al vermoeid bij het vooruitzicht van spannende vakantieavonturen? In de lichtgewicht hangmatten van More Than Hip, fair trade gemaakt van oude parachutes, kun je lekker bijkomen. Op vakantie.

Of gewoon in je eigen achtertuin of slaapkamer.

Ga op tijgerexpeditie op Sumatra met het WNF Er zijn nog vijfhonderd Sumatraanse tijgers wereldwijd.

Daarvan leven er zo’n vijftig in het Tesso Nilo Nationaal Park in Centraal-Sumatra. Wil jij echt helpen met het beschermen van deze bijzondere dieren? Dat kan. Met Biosphere Expeditions.

Op zoek gaan naar sporen. Helpen bij het ophangen en leeghalen van cameravallen.

Het zijn slechts enige van de nuttige activiteiten waar je aan mee helpt wanneer je met Biosphere Expeditions en Wereld Natuur Fonds-onderzoekers op pad gaat in Tesso Nilo Nationaal Park. Dit park is een prioriteitsgebied voor het WNF omdat het cruciaal leefgebied is voor deze ernstig bedreigde tijgers. Het is het enige laagland oerwoud van Sumatra met een enorme hoge biodiversiteit.

Samen met de wetenschappers van het WNF ga je mee naar lokale gemeenschappen en scholen waar voorlichting wordt gegeven. Bijkomend voordeel is dat de lokale gemeenschap inkomsten krijgt door de expedities. Je hebt geen biologen achtergrond nodig om mee te helpen. Een geweldige manier om op reis te gaan én een steentje bij te dragen aan het behoud van deze prachtige dieren.

Meer info: www.biosphere-expeditions.org

R 28

Reportage

Slovenië,

een gelukkig authentiek land

Het is een betrekkelijk klein land dat is geklemd tussen Oostenrijk, Italië, Hongarije en Kroatië. De oppervlakte van Slovenië beslaat slechts de helft van ons land, maar telt wel bergketens, glooiende valleien en charmante steden en dorpen. Een Europese parel, met tevreden en relaxte bevolking en een machtig nationaal park.

Tekst en beeld: Frans van der Beek Met slechts zo’n twee miljoen inwoners is er een zee aan ruimte in dit land dat voor de helft met bossen is bedekt. Natuurschoon in overvloed. Een ideale bestemming om te doorkruisen, maar ik beperk me tot het noordwesten van Servië: de Julische Alpen in het Triglav Nationaal Park met de gelijknamige berg Triglav, icoon van het land, en met 2864 meter de hoogste alp van het land. Hier ontspringt de rivier Sava en ligt ook het grootste meer van Slovenië, het 3,18 km² omvattende Meer van Bohinj.

Deze streek is bij uitstek geschikt voor wie sportief wil recreëren. Wandelen is er ongekend populair: langs uitgestippelde routes lopen, klauteren, afdalen en voortdurend genieten van nieuwe vergezichten. Fietsen, roeien, vissen, golfen, zwemmen, bergbeklimmen, mountainbiken, paragliden, you name it, het is er allemaal mogelijk. In de winter is het de perfecte plek om te skiën, want de voorzieningen zijn er optimaal.

Veel Nederlanders hebben de attractieve aspecten van Slovenië al ontdekt, getuige de hoeveelheid landgenoten op de riante camping Sobec in de buurt van Radovljica. Hier is het mogelijk om in alle

vrijheid te kamperen in een groen en uitgebreid natuurgebied. Ga maar staan waar je wilt en maak het je vooral naar je zin. Die houding leeft hier overal, inclusief schone lucht en groot respect voor alles wat groeit en bloeit.

Slovenen zijn ook dol op festivals. Het hele jaar door zijn er feesten, van het koeienbal tot het bloemen-, chocolade- of waterfestival. En dan de verrukkelijke Sloveense keuken. Pas wel op, want als ze je een lichte lunch beloven, krijg je eerst een plateau met zelfgemaakte lokale producten (ham, kaas, worst) of champignonsoep met een verfijnde, krachtige smaak, want aan bewerkt voedsel hebben ze een hekel. Daarna het hoofdmenu met een variatie aan gerechten. Wie dan nog aan een dessert toekomt, is een veelvraat.

Fameus bijenmuseum In Radovljica ademt de historie. In het centrum is een plein met terrassen en winkeltjes met een origineel assortiment. Hotel Lectar heeft de allure van een traditionele herberg, maar dan wel met alle eigentijdse faciliteiten. De eigenaar serveert er cuisine locale en trakteert de gasten op een concert tussen

de schuifdeuren als virtuoos op de mondharmonica met accordeonbegeleiding.

Vlakbij staat een majestueus gebouw dat eigendom was van de adellijke familie Thurn-Valsassina, verjaagd door de communisten. Het is nu een cultureel centrum met een muziekschool en het fameuze bijenmuseum. Een opgewekte jongedame met een wijsneuzige bril geeft rondleidingen in dit centrum van apicultuur (bijenteelt) en vertelt allerlei wetenswaardigheden over bijen. Dat de bijenkoningin wordt bevrucht door twintig mannetjesbijen (de darren) die daarna onmiddellijk sterven. Dat bijen voor een kilo honing vijf miljoen bloemen moeten bezoeken. Dat in China geen bij meer te bekennen is omdat alle gewassen met insecticiden zijn bespoten, en nu met mensenhand en een penseeltje de bestuiving plaatsvindt, om maar wat te noemen.

In de buurt is een speciaalzaak met allerlei bijenproducten en attributen voor de imker.

Bohinj Schitterende en soms ruige natuur is een tiental kilometer verderop te vinden in Bohinj, in het Triglav National Park. Daar nemen we de boot over het

Reportage

GLAMPING

R 29

Hotels in Slovenië zijn relatief goedkoop, authentiek en comfortabel. Hotel Ribno, enkele kilometers buiten Bled is er zo een. Klassieke uitstraling, midden in de vreedame, weelderige natuur en met recent een bijzondere toevoeging: een glamping. Dit jaar zijn er zes typisch Sloveense houten huisjes gebouwd met een privé hottub, sauna en gemeenschappelijke ruimte met een open haard en een massageruimte. Optimale privacy en een schitterend uitzicht. Het diner kan vanuit het hotel worden bezorgd. Er zijn yogalessen, tennisbanen en het is de uitvalbasis voor natuurwandelingen en kruidentours, waarna zelf thee kan worden gezet en uitstapjes op een Lippizaner paard. Dat alles in een serene rust. De glamping-huisjes zijn voor maximaal vier personen en volgend jaar worden er nog veertig bij gebouwd. Een aanrader voor wie van rust en natuur houdt. Voor prijzen en boekingen: info@hotel-ribno.sl.

We nemen de boot over het meer die elektrisch wordt aangedreven, omdat motoren zijn verboden uit ecologisch oogpunt meer die elektrisch wordt aangedreven omdat motoren zijn verboden uit ecologisch oogpunt. De gids vertelt dat er hier geen politiebureau is omdat de gemeenschap elkaar de helpende hand toesteekt en de orde bewaart. Ook de brandweer bestaat uit vrijwilligers. Die rust, vrede en veiligheid is voor veel toeristen reden om voor Slovenië te kiezen.

Door de bergen rijden we naar een tourist farm waar boer en boerin Angelca en Anton Soklic een smakelijke lunch bereiden met gerechten die ze zelf produceren, want de boerderij is geheel zelfvoorzienend. De boerin spreekt prima Engels en toont de perfect geoutilleerde kamers voor de gasten.

Gesterkt door de maaltijd beklimmen we 540 treden om een majestueuze waterval te bekijken. Weer beneden stijgen we vervolgens in de kabelbaan naar het skicentrum Vogel. Daar wacht een adembenemend uitzicht over het beboste landschap.

Bled De parel van Slovenië is het meer van Bled, met middenin het meer een eiland met kerk waar de maagd Maria wordt vereerd. Je vaart er met een boot naar toe die wordt aangedreven door stoere

jongens met roeispanen. Ook hier geen vervuilende motoren.

Bled was in de tijd van het communisme een vakantieoord voor de elite en die grandeur is nog steeds merkbaar. Fraaie hotels waarvan Villa Bled de meest bijzondere is. Het was het zomerverblijf van voormalig president Tito die hier de staatshoofden uit alle windstreken van de wereld ontving, onder wie de Noord-Koreaanse dictator Kim Il-Sung (die wordt verdacht van het stelen van het bed waarin hij sliep).

Het hotel is nu eigendom van de staat en is in de sfeer van de jaren ’50 gerenoveerd.

Slovenië is de perfectie bestemming voor sportieve vakantiegangers, rustzoekers en natuurliefhebbers.

Een rijke flora, een voortreffelijke culinaire traditie en een interessante historie. Gecombineerd met de gastvrije en vriendelijke bevolking, is het een land om van te houden.

(Met dank aan Whizzair: www.whizzair.com)

R 30

Aarde in beeld> Interview: Fotogaaf Hamid Sardar

“Dark Heavens toont verloren band tussen mens en dier”

Fotos: © 2016 Hamid Sardar. All rights reserved. www.hamidsardarphoto.com

Acht zomers trok hij met ze op. Over uitgestrekte steppes en toendra’s, over ruig berglandschap en door de dichte bossen van Mongolië. Fotograaf, filmmaker en wetenschapper Hamid Sardar (1966), toont met zijn camera de pure leefwijze, eeuwenoude tradities en rituelen van de laatste Mongoolse jagers en sjamanen. Resultaat is zijn debuut Dark Heavens (TeNeues), een koffietafelboek gevuld met symbolisme, spiritualiteit en de sterke band tussen mens, dier en de natuur.

Tekst: Angelique van Os | Fotografie: Hamid Sardar Hij zit midden in de afronding van zijn nieuwe film over Tibet. Achter hem hangt een foto van een jager met een adelaar, die ook in zijn boek Dark Heavens staat.

Hamid Sardar woont en werkt voornamelijk in Parijs, waar hij op bescheiden wijze bekroonde documentairefilms produceert, zoals The Reindeer People (2012), No Strangers (2013) en Taïga (2015). De van oorsprong Iraniër verblijft echter het liefst in Centraal Azië. Hij heeft een grote passie voor Tibet en Mongolië, waarbij laatstgenoemde het land is waarmee hij sinds 2000 onlosmakelijk verbonden is. Wanneer hij begint te vertellen volgt een spraakwaterval van woorden en al snel is duidelijk dat Sardar’s wereld en visie uit vele intrigerende lagen bestaat.

“Als 11-jarige jongen moest ik vanwege politieke en religieuze spanningen mijn thuisland verlaten, maar ik herinner me de paradijselijke regenwouden en haar dieren. We woonden aan de noordwest grens, waar regelmatig Mongoolse en Turkse paardenboeren handel

Dansende sjamaan, in West Taiga, Hovsgol Province, 2006

Aarde in beeld> Interview: Fotogaaf Hamid Sardar

R 31

dreven. Ik was als kind al gefascineerd door die mensen. Doordat ik al zo jong gedwongen mijn thuis moest verlaten, zijn die nostalgische jeugdherinneringen altijd blijven leven.

Daarnaast had ik als kind al vroeg interesse in het boeddhisme en oude helende krachten van sjamanen, die haaks staan op het geweld wat ik om me heen zag in Iran. Ik studeerde Oriëntaalse culturen en talen aan de universiteit van Harvard, en vertrok naar Nepal en Tibet voor onderzoek. Na een aantal jaren volgde ik een minor aan de Harvard Film Study Center en zo ontstond mijn passie voor film en fotografie, mede omdat woorden soms tekort schieten. Mijn eerste foto’s werden gepubliceerd in National Geographic, omdat ik onderdeel uitmaakte van een expeditie naar de destijds onontdekte Tibetaanse Tsangpo rivier.”

Totemmythes “In 2000 belandde ik, inmiddels zelf docent, met studenten in Noord-Mongolië voor een etnografisch veld- en lesprogramma over de dhuka en tsaatan nomaden toen het land zich openstelde voor toeristen en westerlingen. Mongolië is waarschijnlijk een van de laatste plaatsen in Azië waar de oude spirituele waarden van vroege pastorale nomaden en jagers hebben overleefd; met name de sjamanistische tradities die de essentiële eenheid van mens en dier benadrukt. Hun oude kennis is gekoppeld aan de natuurlijke omgeving. Als dit verdwijnt, dan verliezen nomadische volkeren een belangrijk aspect van hun geestelijke waarden en cultuur. Veel van mijn foto’s zijn dan ook documentaties van die leefwijzen en tradities, en in het bijzonder een weergave van totemmythes en legenden. Ik raakte daar erg in geïnteresseerd. Een totem is een bijzondere natuurgod en vormt een bescherming voor een stam of familie. Het verwijst naar de relatie tussen mens en dier; dat de mens voortkomt uit een dier en zich daaraan nauw verwant voelt. Volgens oude Europese mythen staat Asena, een wolf met blauwe manen, bijvoorbeeld symbool voor de hemelse moeder, waaruit de mens wordt geboren.

De wolf is een totem, maar tegelijkertijd een vijand.

Zo heb ik Taipak, een man van de Kazakh stam gefotografeerd met twee jonge wolven op de een rots. Moeder was doodgeschoten en de pups zijn door hun opgevoed tussen hun hondenroedels. Er is helaas niet altijd een happy end, want een wolf is en blijft een wild dier en die kun je niet gevangen houden, maar ook niet in vrijheid terugbrengen, want dan komt hij terug om te doden. Dat is de paradox tussen mens en dier.”

Spirituele beschermers “Het rendier heeft een spirituele en beschermende betekenis voor de nomaden, ze begeleiden hen naar het volgende leven, een andere wereld. Dat geldt ook voor het paard, de zwarte hond en de adelaar.

Daarom voelen ze zich sterk verbonden met deze dieren. De foto (zie openingsfoto) van het kindje dat slaapt voor het witte rendier verwijst hier sterk naar.

Jaren probeerde ik die hechte band weer te geven, tot op een dag ik spelende kinderen observeerde en er een peuter was die met een rendier speelde en er vervolgens bij in slaap viel.

De Kazakh jagers hebben een sterke liefdesband met de adelaarvrouwtjes. Ook dit is een hemels, bescher-

White Pegasus study I, Deloun Highlands, Olgii Province, 2010

mend dier, dat duisternis wegjaagt. De roofvogel wordt als jong gevangen en leeft bij de families om te ondersteunen met de jacht. Na vijf jaar krijgen ze hun vrijheid terug, zodat ze kunnen broeden. De jagers weten waar ze hun nesten bouwen en nemen vervolgens weer de beste jonge vrouwtjes mee om te trainen.

Overigens heeft niet alles een symbolische betekenis, deze mensen staan heel dichtbij de natuur.

Op de cover en in het boek staan bijvoorbeeld een aantal foto’s van een meisje met een jong hertje.

Tijdens een migratie hadden ze het dier gevonden en geadopteerd. Een geit gaf het melk, waardoor het overleefde, tot ze op een dag uit zichzelf terugkeerde naar het bos.”

Verloren paradijs “Mijn beste foto’s ontstaan wanneer ik me kwetsbaar en open opstel, dat geeft meer vertrouwen bij de ander. Ze zijn zich niet bewust van mijn aanwezigheid, waardoor de camera onzichtbaar wordt. Dan ontstaan er vanzelf magische momenten. Doordat families mij leerden kennen, maakte ik steeds meer onderdeel uit van hun gemeenschap. Niet andersom. Elementen als vrijheid van godsdienst en meningsuiting begonnen voor mij te vervagen, want die zijn te verwaarlozen als je in de wildernis leeft. Hier werd ik bewust van de scheidslijn tussen beschaving en wildernis en zijn vrijheden. Toen ik dat besefte, bestond ik zichtbaar in de ogen van mijn metgezellen.”

De jonge wolven van Taipak, Deloun Highlands, Olgii Province, 2009

R 32

Aarde in beeld> Interview: Fotogaaf Hamid Sardar

“Het boek is voor mij een weergave van wat we door de eeuwen heen hebben verloren: de hechte, spirituele band die de mens van oudsher ooit had met natuur en dier. Het is me duidelijk dat de mens die afstand op globale schaal door de eeuwen heen zelf heeft gecreëerd, afstand heeft genomen van respect voor de natuur.

Onze kinderen, inclusief die van mezelf, maken steeds meer onderdeel uit van een digitale, virtuele wereld. En ontwikkeling is onoverkoombaar. Dat is ook niet slecht. De jongere generatie nomaden volgt ook onderwijs, trekt meer naar de steden toe op zoek naar werkgelegenheid en een warm dak boven hun hoofd.

We hebben een te romantisch beeld van hun levensstijl. In de winter trekken de sterkste familieleden verder, terwijl de kinderen en sommige vrouwen dichtbij kleine dorpjes leven. Het leven in de koude toendra- en berggebieden is hard.

We moeten die ontwikkeling niet tegengaan.

Ik probeer met mijn foto’s van deze gemeenschappen en hun band met wilde dieren in een iconische stijl te presenteren, terugdenkend aan het verloren paradijs op aarde. Toen mens en dier dezelfde taal spraken en de mens afhankelijk was van de natuur. Gelukkig zijn er genoeg manieren om de natuur opnieuw in ons leven toe te laten. Het is de interactie tussen mens en natuur die compleet is veranderd. Dat is vooral merkbaar in Westerse gemeenschappen, waarbij eenzaamheid, afscheiding en sociale verharding dagelijks zichtbaar zijn. Dit boek is een poging om een klein stukje wildernis en oude culturen te behouden, waarbij contact en betrokkenheid met

de autochtone bevolking van essentiële waarde is. En ja, natuurlijk bestaat de angst dat de oude wijsheden, taal en cultuur in de toekomst steeds meer zullen verdwijnen, maar zolang er rendieren zijn blijven de jagers en sjamanen rondtrekken.”

Dark Heavens is te koop in de boekhandel.

Voor meer info: teneues-buecher.de

Dark Heavens

Hamid Sardar organiseert speciale kleinschalige zomerexpedities naar de Dhuka en Tsaatan mensen. Interesse om ook naar Mongolië te gaan met Sardar als gids? Check de website voor meer info: hamidsardarphoto.com

WINACTIE

In samenwerking met Persell, de Nederlandse distributeur van uitgeverij teNeues, geven we drie boeken weg.

De eerste drie inzendingen ontvangen een exemplaar.

Stuur dus snel een mailtje naar: actie@persell.nl © Dark Heavens - Shamans & Hunters of Mongolia by Hamid Sardar, published by teNeues, € 79,90, Ook verkrijgbaar als collectors item - www.teneues.com

Naar Mongolië?

Ben je na het lezen van dit verhaal en het zien van de prachtige beelden om?

Wil je naar Mongolië? Bolsjoj Reizen is onder andere gespecialiseerd in reizen naar Mongolië. Groepsreizen of maatwerk. Met Bolsjoj Reizen kun je alle kanten uit. Kijk voor meer informatie op www.bolsjoj.nl.

De band tussen adelaarsvrouwtjes en hun baasjes is heel sterk.

Balapan, Deloun Highlands, Olgii Province, 2001

Aarde in beeld> Interview: Fotogaaf Hamid Sardar

Naast een uitgebreide catalogus van fraaie en uiteenlopende fotoboeken, heeft teNeues ook The Green Line ontwikkeld. Dit bestaat uit een serie notitieboeken, agenda’s en kalenders die gedrukt zijn op eco-papier.

De kleurrijke ontwerpen zijn door verschillende designers gemaakt op basis van soja-inkt.

A4 € 13,95 en A6 € 9,95 (hardcover).

R 33

R 34

Vakantie

ONTWERP VAN EEN

DUURZAME VAKANTIE

Bij een carrière in duurzaamheid denk je misschien in eerste instantie aan de oprichter van een fairtrade bedrijf. Of een bloeiende yogaschool. Maar juist bij TUI, de grootste reisorganisatie van Nederland, houdt een team van experts zich fulltime bezig met dit onderwerp.

Anita Oosterlee en Hannah de Blaeij werken voor dit team en worden door hun collega’s ook wel gekscherend het ‘groene geweten’ van het bedrijf genoemd. Want wie bij duurzaam alleen aan kleinschalige initiatieven denkt, heeft het mis. Anita Oosterlee vertelt: “Vakantiegangers koppelen duurzame reizen niet aan grootschalige reisorganisaties. Terwijl het zonneklaar is dat er maatregelen nodig zijn om straks onze kinderen óók te laten genieten van al het moois op de wereld. TUI neemt daarin daarom het voortouw.

Het team waarin ik werk investeert in innovatie, onderzoek en ontwikkeling van duurzaamheid en toerisme.”

Nadenken over kleinste details Voor Oosterlee bestaat haar dag het ene moment uit het zorgen dat nóg meer hotels een erkend duurzaamheidslabel krijgen, het andere moment

is ze bezig met de CO 2 uitstoot van de airline TUI fly. Die moet de laagste van Europa zijn. Maar ze denkt ook simpelweg mee hoe je de milieu-impact van de kantoren en reisbureaus zo klein mogelijk houdt. Dat klinkt allemaal best abstract. En juist daar komt haar evenknie Hannah de Blaeij die voor TUI Care Foundation, de corporate foundation van TUI Group, werkt om de hoek kijken.

Vakantiegangers matchen met goede doelen “We vinden het belangrijk dat we concréét bijdragen aan de ontwikkeling van vakantiebestemmingen. Met TUI Care Foundation ondersteunen we lokale projecten”, vertelt Hannah de Blaeij. Om een voorbeeld te geven: de traditionele boeren op Kreta krijgen het steeds lastiger. Ze zijn vaak klein, hebben weinig reserves en vinden moeilijk hun weg naar de afzetmarkt. Meer en meer land-

bouwbedrijven moeten sluiten. TUI Care Foundation steunt deze boeren bij de overstap naar het verantwoord verbouwen van druiven en olijven en matcht hen met het toerisme.

Olijfolie die naar meer smaakt Het idee is simpel. De wijn en olijfolie smaakt naar meer en deze biologische en lokale producten verdienen een plekje in de koffer naar huis. De Blaeij: “We zorgen dat de olijfolie waar de kok van het hotel scheutig mee is, in de winkel om de hoek ligt. Net als die ene wijn van je favoriete restaurant. En natuurlijk biedt TUI flink wat smaakvolle excursies aan. Dus als je te buiten gaat aan mezes, choriatiki en keftedakia, support je tegelijkertijd de lokale economie op Kreta.”

Je eigen duurzame vakantie regelen?

Kijk op www.tui.nl/verantwoord-reizen

Vakantie

R 35

KRETA,

NET EEN TIKKELTJE BEWUSTER

Misschien denk je bij Kreta aan drukke en toeristische plekken als Chersonissos. Mis! Op dit Griekse eiland ben je eerder weg van de massa dan je denkt. En het is heel gemakkelijk om ook nog eens duurzaam vakantie te vieren. Je vindt niet alleen de lekkerste - biologische – choriatiki en spanakopita op je bord, maar overnacht op veel plekken ook duurzaam.

De leukste tips zetten we voor je op een rijtje.

Als je thuis je producten met zorg uitzoekt, wil je daar tijdens je vakantie geen concessies aan doen. Aan de Kretenzische keuken kun je je zonder zorgen te buiten gaan. De beste olijfolie uit Griekenland wordt van oudsher verkocht aan Italië. En hoewel wat betreft wijn niemand het wint van Italië, komt Kreta dicht in de buurt van de wijnkwaliteit van de overburen.

Van het land, op je bord Het loont tegenwoordig weer voor boeren op Kreta om die druiven en olijven biologisch en op traditionele wijze te verbouwen. Reisorganisatie TUI zorgt, samen met TUI Care Foundation, bovendien dat de overstap voor deze boeren eenvoudig is

door ze te ondersteunen en te matchen met de toerisme-industrie. Om die overheerlijke lokale wijnen en olijfolie te proeven, hoef je de deur van je hotel op Kreta dus niet eens uit: grote kans dat die fles die tijdens het diner op tafel staat, rechtstreeks van het duurzame land komt.

Zonder zorgen slapen Op Kreta heb je daarnaast genoeg keuze als je een beetje groen wil logeren. Je hoeft niet te zoeken naar een speld in een hooiberg als je wil verblijven in een accommodatie die duurzaam omgaat met water, energie, afval en waar je wordt ontvangen door medewerkers met een eerlijk loon. En die verse en regionale Kretenzer produc-

ten liggen hier weer op je bord. Ook hier speelt TUI een grote rol bij, door hotels en appartementen te stimuleren in hun groene aanpak. Zo vind je op Kreta ruim 30 van dit soort accommodaties die je bij TUI kunt boeken. Van kleinschalig en knus tot net even wat luxer. En de hotels die nog niet gecertificeerd zijn, stimuleert en begeleidt TUI om dit in de toekomst wél te doen.

Zie je je al zitten met een bord olijven en goed glas retsina?

Kijk op www.tui.nl/verantwoord-reizen

va n d e m a k e r s va n O C E A N S

“SPECTACULAIRE NATUURBEELDEN.”

«««« - HET PAROOL -

“PRACHTIGE BEELDEN OVER DE GESCHIEDENIS VAN DE EUROPESE WILDERNIS”

«««« - AD -

met de stem van

Jacques Perrin VA N A F A P R I L O V E R A L V E R K R I J G B A A R O P D V D E N B L U - R AY 8793_ADV KVDA_LES SAISONS(209x290)_DEF.indd 2

20-02-17 09:39