Kvda zomer 2013

VOEDING & GEZONDHEID / REIZEN & RECREATIE / WONEN & BUITENLEVEN / MODE & BEAUTY / NATUUR & MILIEU

â‚Ź1,35 Jaargang 8 | zomer 2013

Haring happen of toch een Vegan Sea Cookie?

Fotograaf Dos Winkel en zijn kijk op de oceaan Voeding belangrijk voor sportprestatie Aafke Soet op het Olympisch Jeugd Festival Lezersaanbiedingen Landgoedfair en Gaaf Groen

Volg ons op Facebook

facebook.com/KrantvandeAarde

Uitgave van de Stichting Dag van de Aarde www.earthday.net www.krantvandeaarde.nl www.dagvandeaarde.nl

ADVERTENTIE

TONZON voor comfortabel, energiezuinig en gezond wonen met slimme oplossingen voor o.a. koude vloeren en radiatoren Zon t Ton e o d lie Hier erk torfo rad ia ar zijn w a b t h onzic

“Een prima besteding van spaargeld.

Onder de vloer heeft het meer rendement en je krijgt een prettiger huis op de koop toe.”

“Het verschil is direct merkbaar.

Hadden we dat maar eerder gedaan.”

TONZON isolatie, isoleren als een Thermosfles TONZON produceert opvouwbaar isolatiemateriaal dat is gebaseerd op het thermosflesprincipe.

U kunt met TONZON zeer hoge isolatiewaardes halen. Bestaande vloeren worden nog warmer dan in de nieuwbouw en ook een ‘TONZON‘ zolder blijft in de zomer koeler dan een zolder in een standaard nieuwbouwhuis. Omdat u lucht gebruikt die overal gratis aanwezig is, is het volume zeer beperkt. Het TONZON principe is van toepassing op vloeren, muren (voorzetwanden), daken, radiatoren, verwarmingsbuizen, baden, sauna’s, woonboten, chalets en zomerhuisjes.

Meer comfort en lagere stookkosten met vloerisolatie van TONZON Veel beganegrondvloeren in Nederland zijn onaangenaam koud. Dit probleem blijkt eenvoudig te verhelpen met TONZON Thermoskussens. Ook bij vloeren die al met andere isolatiematerialen zijn geïsoleerd, kunt u met deze een unieke Nederlandse uitvinding uw vloer extra isoleren en genieten van een nog fijner binnenklimaat.

Extra kostenbesparend Een van de bijzondere eigenschappen van het Thermoskussen is dat de vloer nog warmer wordt dan de lucht erboven. Het systeem bespaart mede daarom veel meer energie dan een gewone vloerisolatie. Bij de bepaling van het energielabel telt het

Voor Koud en klam

Na Warm en droog

met Rc=3,8 m²K/W zeer hoog mee. Deze waarde is fors hoger dan van bijvoorbeeld 15 cm PUR-schuim of van de dikke pakken EPS die in de nieuwbouw worden gebruikt.

Gezondheid binnenmilieu De warmere vloer en de droge kruipruimte heeft een positief effect op de gezondheid van het binnenmilieu, dat in veel woningen nog zeer te wensen overlaat. Dat bleek onlangs weer in het programma Apotheek en Gezondheid TV-Magazine van RTL4.

Voor een samenvatting van enkele afleveringen kijk op www.TONZON.nl/tv.

Direct zien hoe het werkt?

Scan de code en bekijk de filmpjes.

Radiatorfolie doet onzichtbaar zijn werk Een radiator straalt nu nog naar twee kanten.

Niet alleen naar de kamer maar ook naar de muur daarachter. Dat laatste is jammer, want veel warmte gaat zo onbenut verloren.

TONZON heeft een nieuw concept ontwikkeld om dit probleem op een slimme en elegante manier te lossen. Niet zoals vroeger met een folie op de muur, maar met een folie die op de achterkant van de radiator zelf wordt aangebracht. Bekijk het filmpje op onze website www.tonzon.nl en zie hoe eenvoudig het aanbrengen gaat.

Snel terugverdienen met radiatorfolie TONZON radiatorfolie is de makkelijkste manier om energie te besparen en voor het milieu de meest effectieve. De energie die nodig is voor de grondstoffen, de productie, het transport en de montage bedraagt circa 0,1 m3 gas. Maar u bespaart jaarlijks een veelvoud.

Infraroodfoto van jaren 30 woning met erker.

Waarom zouden we buitenmuren zo intensief opwarmen?

Nu online te bestellen in onze webshop via www.tonzon.nl. De radiatorfolie wordt u per post toegestuurd, het past door de brievenbus.

Wilt u meer weten over Tonzon isolaties?

Bezoek onze website www.tonzon.nl en bekijk de video’s op YouTube kanaal TONZONHR. Voor onafhankelijke klantreacties, kijk op onze website www.tonzon.nl > klantreacties.

TONZON BV • Enschede • T: 053 - 433 23 91 • E: info@tonzon.nl • www.tonzon.nl • YouTube: TONZONHR

ADVERTENTIE

GE CE RT I FICE ER

DE

10 0 % N AT U U R Z U I V E R E H U IG D V E R ZO R G I N

A L L E E N H E T Z U I V E R ST E V O O R M I J N H U I D Bent u op zoek naar daadwerkelijk 100% gecertificeerd natuurzuivere huidverzorging, dan biedt Earth.Line alles wat u nodig heeft. Alle Earth.Line producten zijn namelijk onderscheiden met maar liefst drie verschillende, onafhankelijke certificeringen van BDIH, Eco Control en Icada. Een uniek en compleet assortiment gecertificeerde natuurcosmetica van de hoogste kwaliteit, samengesteld met de fijnste natuurlijke en gecertificeerd biologische ingrediënten van de aarde.

Waardevolle natuurlijke vitaminen, biologische oliën en pure planten- en kruidenextracten ondersteunen en versterken de natuurlijke kracht van de huid. Voor een stralende huid in balans, duurzaam leven en gezondheid. www.earthline.nl

232Q_adv_el_krant_vd_aarde.indd 1

09-07-13 16:26

ADVERTENTIE

extra s r u e t Donardelig naairr voo dgoedfa Lan an de

ro a 10,- eu de Aarde u n r e Done g Dag van er Stichtin ekeningnumm op r 6.146 61.77.3 per post het tvangt . €15. en u on sbewijs t.w.v g toegan sgeen adre naam iet uw vermelden. n t e e g r Ve gevens te ding e aanbiemet z e d n a v en U kuntuikmaken tot013. gebr augustus 2 18

21 t/m 25 augustus 2013 Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt, Beesd • www.landgoedfair.nl

5 Jaargang 8 zomer 2013

INHOUD 6 Voeding &7 gezondheid8 Landgoedberichten

Coverfoto: Ben Deiman Molen “de Vlinder” in Deil

Nieuws op z’n Frans Hollandse Nieuwe

10 Haring tartaar of Sea Cookies 11 Ode aan je zintuigen 13 Jeugdige sporters 15 De oceaan

9 21

Gadgets

Lezersaanbiedingen

Biologisch dynamische wijnen Kokosolie Wallis heeft alles Zuid-Tirol, het andere Italië

Reizen & recreatie

27

23 Opinie & Debat 24 Duurzaam ondernemen 25 Natuurlijke beautyblog 26 Bangladesh Fair Fasion 27 Fotowedstrijd 28

16 17 18 19 20 21 22

6

31 10

Klokken, koekjes & kazen Oegandees/Nederlands reisbureau E-bike: erop uit in Fryslân

30 31 33 34 35

Ideale vogeltuin Dakdokters Ecobewust luieren Lezersaanbiedingen Agenda

30

6

Landgoedberichten

Zomer op het landgoed Tekst Nathalie barones van Verschuer

Nathalie barones van Verschuer runt samen met haar man het landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt in het Gelderse Beesd. Daar worden onder meer biologische delicatessen geproduceerd en bevinden zich een winkel en twee restaurants. In de Krant vd Aarde vertelt zij hier meer over.

Al 19 jaar staat de zomer op landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt in het teken van de Landgoedfair.

Onder de noemer ‘lekker landelijk’ organiseren wij dit jaar van 21 t/m 25 augustus weer deze open dagen van het landgoed. Nog altijd is de Landgoedfair een succesvol evenement dat zo’n 40.000 bezoekers trekt. Maar wat maakt het dan zo aantrekkelijk om die dagen naar het landgoed te komen, denkt u misschien?

Bovenal is de Landgoedfair een gezellige buitenbeurs, met zo’n 150 stands die allerhande producten verkopen. Varierend van brocante en antiek, tot hoeden, jassen, truien, planten, tuinmeubelen en allerlei lekkernijen. Sommige standhouders staan al 19 jaar op onze Fair, zoals de Bockenhof met stoere buitenkleding en Dubarry met de befaamde waterdichte leren laarzen.

van de oude schuren een grote Landgoedwinkel in. Dit jaar introduceren we tijdens de Landgoedfair een proefserie landgoedjams bereid met meer vruchten en zonder toegevoegde suiker. De bezoekers laten we proeven van verschillende recepturen, gezoet met bijvoorbeeld agavesiroop, appelof druivensap. Aan de hand van hun bevindingen kiezen wij voor de lekkerste receptuur.

Standhouders met kwaliteitsproducten die daarom het stempel duurzaam verdienen. Natuurlijk wisselt een groot deel van de standhouders ook en dat is prima, want we willen onze bezoekers graag blijven verrassen. De kunst is om de pareltjes eruit te vissen. Belangrijk onderdeel van de Landgoedfair is ieder jaar de culinaire weide. Hier staan de stands met biologische- en streekproducten, zoals gedroogde worsten, boerenkaas, geweldige balsamico’s en notenolie.

Met onze landgoedproducten richten wij in een

In de Nieuwe Refter, een van onze feestlocaties, zorgt landgoedkok Djon Okkerse voor de heerlijkste lunchgerechten, geserveerd op het terras onder de grote beuk. De Nijlpaarden, een vrolijke band uit de regio, zorgt voor muziek en sfeer. In de centrale ring vinden doorlopende demonstraties plaats met paarden, schapen en honden. Hoogtepunten zijn de Shetlanderrace, waarbij kinderen uit de buurt tegen elkaar strijden en de ringsteek wedstrijd tussen tractoren, oude landrovers en aanspanningen. Het plezier dat daarbij wordt beleefd

is geweldig om mee te maken. Op zaterdag 24 augustus wordt voor het eerst tijdens de Landgoedfair de Dairy Fair gehouden; een keuring van de mooiste zwartbonte en roodbonte koeien uit rivierenland. De sfeer van de Landgoedfair is vooral uniek, omdat het een sfeer is van ‘met z’n allen’.

De jongens van de boerderij zorgen voor het terrein en de elektra, onze onderhoudsdienst rijdt stro en haalt het afval op, de horecamedewerkers verzorgen de catering, vrijwillige gidsen geven rondleidingen en de Vrienden van Mariënwaerdt helpen met de ontvangst van gasten.

Ook de familie werkt mee, neefjes, nichtjes, broers en zussen werken in de Landgoedwinkel, de kassa’s en op het parkeerterrein. Op geen ander moment in het jaar wordt er zo nauw samengewerkt op het landgoed en dat voelt goed. Met z’n allen, ook met onze bezoekers, maken we er een bijzondere beleving van.

Nieuws op z’n Frans

7

Nieuws op z’n Frans

Redacteur Frans van der Beek geeft zijn visie op wereldwijd duurzaam nieuws.

SUSTAINABUL

WIL DUURZAAM ONDERWIJS

RUIL JE MEE?

Dankzij een uniek concept kan iedereen nu op een eenvoudige manier artikelen ruilen met anderen. Je plaatst gratis enkele artikelen die je niet meer gebruikt op Ruilmee.nl. Wanneer een deelnemer een van jouw artikelen wil hebben ontvang je hiervoor als vergoeding geen geld maar flappen, een virtuele betaaleenheid waarmee je elk artikel dat op Ruilmee.nl staat kunt aanschaffen. Er kunnen alleen kleinere spullen worden geruild, die per brief- of pakketpost verstuurd kunnen worden, zoals boeken, cd’s, dvd’s, games, kleding en klein speelgoed. Hoe meer spullen je aanbiedt, hoe meer flappen je krijgt, waarmee je weer ieder ander willekeurig artikel bij Ruilmee.nl kunt aanschaffen. Goed voor het milieu, want ruilen betekent minder productie en minder gebruik van grondstoffen!

Iedere deelnemer die zich registreert voor Ruilmee.nl ontvangt een gratis ruiltegoed ter waarde van €2,50 (www.ruilmee.nl).

IJSLANDSE WALVISJACHT

Greenpeace en Sea Shepherd Conservation Society veroordelen de IJslandse walvisjacht die na een rustpauze van twee jaar opnieuw is begonnen. De ruim 180 bedreigde dieren die dit jaar geschoten kunnen worden, zijn slachtoffer van de halfslachtige houding van de internationale gemeenschap tegenover deze jacht. Onder groot internationaal protest is IJsland in 2009 weer begonnen met de commerciële walvisjacht, door gebruik te maken van een zelfbedachte uitzonderingspositie waar in 2003 ook Nederland actief bezwaar tegen heeft aangetekend. Er is vanuit Nederland tot nu toe nog weinig moeite gedaan om de walvisjacht ook echt te stoppen. Doordat Nederland niet optreedt vervult het een belangrijke schakel in het in stand houden van de jacht. Het moet nu eindelijk eens duidelijk worden dat Nederland niet alleen op papier tegen de walvisjacht is, maar ook daadwerkelijk actie onderneemt.

SustainaBul is dé ranglijst van Nederlandse universiteiten en hogescholen op het gebied van duurzaamheid en transparantie. De duurzame voorlopers onder de onderwijsinstellingen ontvingen onlangs een bul. Hogescholen en universiteiten moeten zich meer richten op de duurzame ontwikkeling van studenten via het curriculum en onderzoek. Ook de bedrijfsvoering mag hierbij niet achterblijven.

Duurzaamheid is nog te weinig geïntegreerd in het hoger onderwijs. SustainaBul wil een mentaliteitsverandering teweeg brengen bij Nederlandse onderwijsinstellingen, waardoor deze zichzelf sterk gaan verduurzamen.

Alle deelnemende onderwijsinstellingen vulden een online vragenlijst in waarin zij moesten aantonen hoe zij presteren op thema’s zoals de integratie van duurzaamheid in het onderwijs, CO2-uitstoot en energie, duurzaam inkopen en duurzame investeringen.http://natuurritme.wordpress.com.

OERWOUDVRIJE MAGNUM Milieudefensie en Jongeren Milieu Actief starten een handtekeningenactie om Unilever ertoe te bewegen oerwoudvrije Magnums te gaan produceren. Voor het roomijs in deze verantwoorde Magnums mogen koeien alleen regionaal voer eten in plaats van Zuid-Amerikaanse soja. Oprukkende sojaplantages zorgen er in landen als Brazilië en Argentinië voor dat jaarlijks zo’n 500.000 hectare Zuid-Amerikaans bos voor veevoer moet wijken.

Het bijvoeren van koeien met soja is een goedkope manier om de melkproductie te verhogen. Juist een groene koploper als Unilever moet in staat zijn om deze duurzame stap te zetten. Op de website www. kleinehoefprint.nl kun je tekenen voor steun aan het verantwoorde ijsje. Milieudefensie wil met zoveel mogelijk mensen de oerwoudvrije Magnum op de ijskaart zetten, zodat we deze zomer verantwoord ijs kunnen eten.

O, DIE WREDE JAPANNERS!

Ik ontving een noodkreet van ene Kathleen die walgt van de Japanse eetgewoonte in restaurants om kikkers, vissen en octopus levend te villen en in stukjes te hakken. Verser kan het niet, maar dat betekent wel een langzame en wrede dood.

Sommige dieren leven zelfs nog als ze in de mond worden gestopt. Kathleen vindt dat dit moet stoppen en dat ben ik volkomen met haar eens. Kijk eens op www.care2.com en protesteer tegen deze vreselijke culinaire praktijk. Zijn die Japanners nu helemaal gek geworden?

OOGSTRELENDE WADDENGIDS

Kunstenaar Erik van Ommen maakt oogstrelende natuurboeken. Dit jaar verschijnt als jubileumuitgave zijn dertigste boek: Het Waddenatelier, boordevol etsen, schilderijen, aquarellen en pentekeningen, en voorzien van persoonlijke teksten. Een multi-touch iBook en bijbehorende jubileum­expositie maken dit unieke Waddenproject compleet.

Een slechtvalk op een verweerde strandpaal, een roodborsttapuit op een bloeiende gaspeldoorn en natuurlijk schitterende duin- en waddenlandschappen met fraaie wolkenluchten en sierlijke zwermen wadvogels. De teksten combineren een persoonlijke stijl met scherpe observaties en een warme liefde voor de natuur.

In 2012 trok Erik van Ommen zich terug de Wadden. De schilderijen, etsen, foto’s en video’s die dat opleverde, zijn te zien in Slot Zeist. 160 pag.

ISBN: 9789050114509, €39,95.

8

Voeding & Gezondheid

Hollandse Nieuwe Tekst Renske de Zwart | beeld Ben Deiman

In onze reeks over Nederlandse streekgerechten en producten kan de Hollandse Nieuwe niet ontbreken. Als er een Nederlandse delicatesse is die bekendheid geniet tot ver over de grenzen dan is het deze smakelijke en vette haring wel. Maar wat maakt deze haring nou zo Hollands en nieuw? En zo lekker? (te) zoute smaak worden verhuld. Maar er gaan in culinaire kringen ook stemmen op die simpelweg beweren dat een haring zo lekkerder is.

Rauw gegeten…

Dit is een van de redenen dat de Hollandse Nieuwe bekend is buiten onze landgrenzen. Het idee dat je rauwe vis eet doet veel buitenlanders huiveren.

Maar eigenlijk wordt de Hollandse Nieuwe niet rauw gegeten. Voordat de haring de consument heeft bereikt heeft hij namelijk na het bovengenoemde kaken en zouten een rijpingsproces doorgemaakt. Hierdoor is het begrip ‘rauw’ niet meer van toepassing. Een echt rauwe haring komt rechtstreeks uit de zee, en wordt alleen door keurmeesters aan boord ongekaakt en ongezouten geproefd en getoetst op kwaliteit.

Eigenlijk wordt de Hollandse Nieuwe niet rauw gegeten De haringsoort die wij vangen als Hollandse Nieuwe komt uit de Noordzee en leeft daar in grote scholen van miljoenen vissen. Haringen zijn zilverkleurige vissen die ongeveer 45 cm. lang kunnen worden.

In de Noordzee leven vier hoofdpopulaties van haringsoorten die paaien op verschillende momenten. De Hollandse Nieuwe paait elk voorjaar in de Oostzee en komt daarna via het Skagerrak naar de Noordzee. Hollandse Nieuwe wordt ook wel maatjesharing genoemd, een verbastering van maagdenharing omdat de maagdelijk jonge vis nog geen hom of kuit bevat.

Elk jaar doorloopt de haring dezelfde cyclus. In de wintermaanden is hij mager en in het voorjaar begint de haring te groeien door de aanwezigheid van plankton in het water. Onder gunstige omstandigheden kan een haring zich in het voorjaar elke dag 2 procent vetter eten. Een kwart van zijn gewicht kan uiteindelijk uit vet gaan bestaan. In mei, als de haring een vetpercentage van minimaal 16 procent heeft bereikt, begint de jaarlijkse periode waarin op maatjesharing wordt gevist. Die duurt doorgaans tot juli, daarna heeft hij te veel hom of kuit. Maar het weer en de hoeveelheid plankton bepalen per jaar de beste periode. Zo werd dit jaar Vlaggetjesdag, de eerste dag waarop de nieuwe haring aan land wordt gebracht, uitgesteld tot 19 juni omdat de vis nog niet vet genoeg was na het koude voorjaar.

Zout gegeten…

De Hollandse Nieuwe krijgt zijn smaak door het rijpingsproces dat in gang wordt gezet door het kaken en zouten. Om de haring in tijden zonder vries- en ijskast toch langer te kunnen bewaren ontstond deze methode. Naar verluidt heeft Willem Beukelszoon uit het Zeeuwse stadje Biervliet in 1380 het haringkaken uitgevonden. De haringkaker haalde met een speciaal mesje de ingewanden uit de buikholte van de haring, op de alvleesklier na.

De alvleesklier scheidt enzymen uit die de haring doen rijpen en bepalend zijn voor de smaak. Het rijpingsproces wordt gereguleerd met het zouten van de haring; hoe meer zout, des te langer de haring kan rijpen. De gezouten haringen werden in houten vaten bewaard.

Naarmate de tijd verstreek werd de smaak van gekaakte haring steeds zouter, totdat deze na ongeveer een jaar niet meer eetbaar was. Vandaar dat de komst van nieuwe haring welkom was en met vlaggetjes gevierd werd: de smaak was nog nauwelijks aangetast door het zout. Een nieuwe cyclus met verse, vette en nog niet al te zoute vissen kon worden gestart.

Het feit dat de vis in de loop van het jaar steeds zouter werd, verklaart mogelijk de traditionele toevoeging van zuur en uitjes; hiermee kon de

Het eten van gerijpte haring is wel typisch Hollands: onze buren bereiden de haring op andere wijze. In Scandinavië wordt haring vooral ingelegd in diverse kruiden zoals dille en laurier, of in wijn of een romige saus. In Noorwegen wordt ook gerookte, gedroogde haring gegeten. In het Verenigd Koninkrijk zijn geroosterde kippers (een andere haringsoort uit de Noordzee) als ontbijt nog steeds erg populair. Ook kennen ze de zogeheten ‘black herring’ die vaak naar Afrika geëxporteerd wordt.

Deze zoute haringen zijn vijf dagen lang gerookt en zonder koeling houdbaar.

Haringhappen

De manier waarop de haring traditiegetrouw gegeten wordt is het zogeheten ‘haringhappen’: het eten van een of meer haringen uit de hand. Hierbij wordt de haring vastgehouden aan de staart en gedoopt in fijngesneden uienstukjes. Vervolgens wordt de arm in de lucht gehouden en laat men de haring langzaam in de mond zakken, te beginnen aan de kant waar de haringkop gezeten heeft.

Haring mag dus Hollandse Nieuwe heten als hij minimaal 16 procent vet bevat, en op de traditionele Hollandse manier gekaakt, gezouten en gefileerd is. De haring kan met en zonder zuur en ui worden gegeten, het liefst uit de hand. Maar ook als borrelhapje gaat er niets boven een nieuwe haring in stukjes, met een gesnipperd uitje, op kleine vierkantjes roggebrood. Een glaasje ijskoude korenwijn er bij: oerhollands en ouderwets lekker!

Voeding & Gezondheid

Hollandse Nieuwe wordt ook wel maatjesharing genoemd, een verbastering van maagdenharing

9

10

Voeding & Gezondheid

De oceaan,

de longen van de wereld Tekst en foto’s Dos Winkel | Sea First Foundation www.seafirstfoundation.nl

Bewegingloos “hang” ik in de waterkolom, vlak naast een karetschildpad die onder een stuk koraal iets eetbaars gevonden heeft. Ik zwom al een poosje samen met dit levende fossiel, dat al miljoenen jaren in de oceaan wist te overleven. Terwijl ik dit prachtige reptiel gadesla bedenk ik dat het een zeer bedreigde diersoort betreft. Net als de andere zeven soorten zeeschildpadden. Plotseling draait hij zich om en zwemt recht op mij af: klik… de foto die ik wilde hebben, is gemaakt.

Perfecte schoonheid

Dertig jaar geleden begon ik met duiken. Mijn eerste kennismaking was op het eiland Aruba in de Caribische Zee. “Als je echt heel mooi wilt duiken, moet je naar Bonaire, twee eilanden verderop”, aldus mijn instructrice. Ik gaf een cursus orthopedie aan de lokale artsen en fysiotherapeuten en na afloop vlogen we meteen naar Bonaire, waar Bertie (mijn vrouw), onze jongste dochter Femke en ik een duikcursus hebben gevolgd. Wat een perfecte schoonheid zagen we daar onder water: grote scholen vis, prachtige koraal- en sponsformaties, zeeschildpadden, heel veel klein leven, zoals garnaaltjes, veelkleurige kerstboomwormen en nog oneindig veel meer.

Zooooo verliefd

Als natuurfotograaf had ik direct de behoefte om al dit schoons ook op de gevoelige plaat vast te leggen. Na de eerste duikcursus volgde dan ook meteen een cursus onderwaterfotografie. Wat was ik trots op de beelden die ik maakte en die ik nu voor

geen goud meer zou durven tonen…! Deze eerste kennismaking werd het begin van een heel ander leven: we werden verliefd op het eiland, kwamen er jaar na jaar terug en kochten er uiteindelijk een stukje grond pal aan zee. Tien jaar zouden we er wonen, maar in die periode reisden we ook de hele wereld af, op zoek naar bijzondere natuur, onder- en bovenwater.

Zorgen om zuurstof

Nu zijn we inmiddels 30 jaar verder. Ruim 4.500 duiken en heel veel internationale publicaties, boeken, artikelen, films en TV- en radio-optredens. De oceaan heeft in die relatief korte tijd heel wat aan schoonheid en biodiversiteit ingeboet. Dat baart mij grote zorgen en zou iedereen zorgen moeten baren.

De oceaan is immers de belangrijkste zuurstofleverancier op aarde: ruim 70% van alle zuurstof wordt in de oceaan gemaakt - door het plantaardig plankton – en wij maken dat plankton kapot door vervuiling en overmatige CO2-productie. Is de oceaan nog te redden? Wordt vervolgd.

Voeding & Gezondheid

11

Haring Tartaar Tekst Renske de Zwart | beeld Ben Deiman

Een Hollandse Nieuwe is natuurlijk het lekkerst zo uit de hand met een paar uitjes of zuur. Maar mocht je ook eens iets anders willen dan staan hieronder twee eenvoudige recepten om de haring eens van een heel andere kant te leren kennen.

Haring tartaar I

Ingrediënten voor 4 personen

Haring tartaar II

• 4 haringen, in kleine blokjes gesneden • 1 groene appel, in kleine blokjes gesneden • 1 augurk, in kleine blokjes gesneden • 1 sjalot, fijngehakt • 2 à 3 eetlepels fijngehakte bieslook • 2 eetlepels olijfolie • 2 eetlepels crème fraîche • peper en zout naar smaak • eventueel citroen

Een variant hierop is haringtartaar met tomaat en kappertjes. Ook voor vier personen.

• 4 haringen • 2 lente-uitjes fijngesneden • 1 rijpe maar stevige tomaat • 4 eetlepels fijngehakte peterselie • 1/2 eetlepels kappertjes • 2 eetlepels mayonaise • 2 eetlepels crème fraîche • peper en zout

Bereidingswijze

Bereidingswijze

Meng de stukjes haring, appel, augurk, sjalot en bieslook in een kom. Roer de olijfolie met de crème fraîche, zout en peper tot een dressing. Meng het geheel luchtig door elkaar, voeg eventueel een paar druppels citroen toe naar smaak. Heerlijk als voorgerecht of amuse op een dun plakje roggebrood.

en meng dit door het mengsel. Voeg zout en peper naar smaak toe.

Snij de tomaat doormidden en haal het vruchtvlees er uit. Hak de rest in kleine blokjes. Hak de kappertjes grof. Meng de peterselie, lente-ui, tomatenblokjes en kappertjes in een grote kom. Roer de mayonaise en crème fraîche door elkaar en voeg dit bij de rest. Snijd de haringen in heel kleine blokjes

Zet in het midden van vier bordjes een ringvorm (doorsnede ca. 5-6 cm). Schep de haringtartaar erin en druk dit goed aan. Verwijder de vorm voorzichtig. Garneer met wat peterselie of ringetjes lente-ui en geef er toast of gebakken brood (bruschetta) bij.

Wonderful Sea Cookies Tekst Lisette Kreischer

Ook al heb ik nog nooit viskoekjes gegeten: ik kan ze wel bedenken! Sterker nog, dat is juist heel leuk om te doen! Zonder kaders en zonder condities dromen en fantaseren… zo komen vaak de leukste ideetjes naar boven borrelen.

Laat je creativiteit vrij en los gaan, niet alleen in de keuken, maar door je hele leven heen en je zult zien wat er gebeurt (wijsheidstipje). De reactie van mijn vader bij het proeven van deze koekjes: ‘Ik proef vis!’ Mission accomplished!

Voor ongeveer twaalf koekjes heb je nodig:

• 600 gram aardappels, geschild en in stukken • 400 gram kikkererwten, voorgekookt • sojaroom • zonnebloemolie • 1 eetlepel gedroogde tijm, fijngehakt • 1/2 eetlepel gedroogde dille • 1 bosui, in ringetjes • 1 theelepel paprikapoeder • klein beetje wakamé of dulse, in reepjes gescheurd • 150 gram gedroogd broodkruim • sesamolie • scheutje citroensap • shoyu • zeezout en gemalen peper

Bereidingswijze

• Kook de aardappelen met een deksel op de pan gaar.

• Giet de aardappelen af en pureer ze met de kikkererwten, wakamé of dulse, bosui, dille, tijm, paprika, kelp, de overige takjes peterselie, een scheutje sesamolie, shoyu en sojaroom tot een gladde crème en breng op smaak met zout en peper. Vorm balletjes van het mengsel en druk deze iets plat.

• Verdeel het broodkruim over een bord en rol hier de koekjes door.

• Verhit een laag olie in een koekenpan of wok en bak aan aantal koekjes per keer, rondom goudbruin. Laat ze vervolgens op een bord met keukenpapier uitlekken.

• Bestrooi de koekjes eventueel met wat extra zout, peper en citroensap en serveer ze met Veganlicious Tartaarsaus.

Veganlicious Tartaarsaus Bij tartaarsaus denk ik aan wegrestaurants, Van der Valk, varkensschnitzel, citroensap en kibbeling. Hoog tijd dus voor een vegan treatment. The Vegan Treatment includes: one ounce of animalfriendliness, one ounce of environmentalness, one ounce of happiness and one ounce of healthiness.

Pretty yin yang I say!

• 250 ml sojanaise • 1 theelepel mosterd • 3 augurken, in stukjes gesneden • 1 eetlepel kappertjes • 2 theelepels dragon, fijngehakt • 1 eetlepel peterselie, fijngehakt • 1 ui, fijngesnipperd • 2 eetlepels bieslook, klein geknipt • flinke scheut sojaroom • 1 eetlepel citroensap Meng in een kom alle ingrediënten voor de saus tot een geheel. Dek de kom af en zet de saus minimaal een uur in de ijskast.

Voor heel wat Non Fishy Sticks!

Deze twee recepten komen uit NON*FIS*A*LI*CIOUS auteur: Lisette Kreischer | uitgever: Sea First Foundation & Succes boeken

Voeding & Gezondheid

ADVERTENTIE

Met Zuiver Zuivel gaat u een stap verder: • niet gehomogeniseerd • zuivel van koeien met hoorns • gesloten kringloop in de regio

Voeding & Gezondheid

13

Ode aan je zintuigen!

Louis Dolmans is biodynamisch boer in Bemmel op Doornik Natuurakkers. In een filmpje (zie QR code) legt hij op een heldere wijze uit wat biodynamisch landbouwen is. De essentie volgens Louis is ‘een goed waarnemer zijn’. Hoe beter je leert kijken, hoe meer je ziet. Als vogelliefhebber ziet Louis de vogels als zijn gids. Als er leeuweriken en geelgorzen rondvliegen, weet hij dat er voldoende bodemleven is.

In de laatste decennia is het primair waarnemen op zijn retour. Steeds meer kijken we naar beelden die anderen ons voorschotelen, op onze telefoon, computer of televisie. Noem het secundair waarnemen. De mens, van origine sterk afhankelijk van het zelf waarnemen van alle natuurlijke processen om ons heen, raakt daar meer en meer van op afstand.

Deze afstand maakt ons steeds afhankelijker van de boodschappers die ons dagelijks met hun informatie bestoken.

De Amerikaanse schrijver Michael Pollan was onlangs in Nederland om zijn nieuwe boek over eten te promoten. Na zijn bestseller ’Een Pleidooi voor

echt eten’ heeft hij er een pleidooi voor echt koken aan toegevoegd. Hij gaf aan dat de gemiddelde Amerikaan meer tijd besteedt aan het kijken naar TV programma’s over koken dan aan zelf koken...

Terwijl het zelf koken – of groenten verbouwen – je een zekere autonomie en eigenwaarde verschaft: je kunt jezelf redden en bouwt kennis op. Deze autonomie is hard nodig omdat het aantal afzenders van de informatie steeds kleiner en machtiger wordt.

De vele mensen uit arme stadswijken van de Verenigde Staten die gebruik maken van de voedselbank waar ze met name bewerkt voedsel krijgen hebben veelal geen idee over voedsel en koken en zijn totaal afhankelijk geworden.

Het lijkt allemaal zo reuze handig en fijn, landbouw die uitgaat van een receptuur van bespuitingen met chemie en kunstmest, voedsel dat je altijd kunt bewaren en nauwelijks hoeft te bereiden. Maar het is vooral verarming. Degradatie voor onze natuur, voor onze gezondheid, voor onze smaak. Daarom een ode aan onze zintuigen! Het is een levenslange uitdaging en verrijking, echt kijken, ruiken, voelen en betrokken en werkzaam zijn in je directe omgeving. Zoals de biodynamische boeren.

Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter, sinds 1928 het keurmerk voor biodynamische voeding

ADVERTENTIE

Bio d ynamis che kwaliteit

Leven begint met Demeter Demeter is de Griekse godin van de vruchtbaarheid en het internationale keurmerk van de biologisch dynamische landbouw. Demeter gaat verder dan biologisch. Met strenge eisen voor dierenwelzijn en grensverleggende landbouwmethoden ondersteunen boeren de natuurlijke levenskracht die bodem, planten, dieren en mensen in kringlopen aan elkaar doorgeven. Logisch dat je meer geniet als je voor vlees, zuivel en eieren met Demeter keurmerk kiest. www.stichtingdemeter.nl

14

Voeding & Gezondheid ADVERTORIAL

IJs met vitaminen!

Zou je wel eens ijs willen proeven dat vol met vitaminen zit? IJs dat romig is, zoet, maar niet te zoet, en vol van pure smaak. Dat kan! Met de nieuwe Multi Purpose Juicer maak je in eenvoudig ijs van rijp en vers bevroren fruit. De Multi Purpose Juicer is een sap pers en pureer machine in één.

Nu het zomerseizoen in volle gang is verwen je jezelf en je kinderen met heerlijke combinaties van bijvoorbeeld aardbeien, bramen, kiwi, peer, meloen etc. Samen met wat banaan maak je het geheel tot een smeuige combinatie voedzaam ijs.

Bananenijs

Daar waar je normaal ongelimiteerd roomijs kunt eten zonder snel vol te raken, zit je na een portie vitamine-ijs snel vol. Zo blijft alles mooi in ballans. Het maken zelf is erg leuk, terwijl je de ingrediënten rustig toevoert, komt uit de snuit van het apparaat een smeuïge sliert kleurig ijs. Zo voel je je zelf de echte ijsmaker!

Hier 2 receptjes die eenvoudig en overheerlijk zijn. Doe de ingrediënten rustig 1 voor 1 in de pers.

• 150 gr. bevroren aardbeien • 1 bevroren banaan • klein stukje chocola

• 3 bevroren bananen • 1 eetlepel honing • 2 theelepels kaneel

Aardbei-banaan

Naast ijs, maak je met de Multi Purpose Juicer ook nog eens de meest overheerlijke Vocktails. Vitamine mengdranken met vers fruit en of groenten. Een goede investering voor je gezondheid en lekker thuis genieten dus, deze zomer!

Meer informatie vind je op: versapers.nl/slowjuicers/hurom-multi-purpose-juicer-gd-wwc04.html Daar zie je ook een video waar het mooi te zien is.

Voeding & Gezondheid

15

Schaatsster slash wielrenster met groene vingers Tekst redactie

Schaatser en wielrenster Aafke Soet is pas vijftien, maar heeft al heel wat sportprestaties op haar naam staan. In juli nam ze deel aan het Europees Jeugd Olympisch Festival (EJOF), als wielrenster: een sport die ze pas vier jaar beoefent. Haar grote voorbeeld is Sven Kramer en - misschien schuilt in deze hobby wel deels het geheim van haar succes - ze eet graag uit eigen moestuin.

Een Nederlands Kampioenschap, een zesde plek tijdens de Jeugd Olympische Spelen in Innsbruck en nu dus ook een uitstekende prestatie tijdens het EJOF 2013 in Utrecht. Dit evenement vindt om de twee jaar plaats en is een opwarmertje voor de ‘echte’ Olympische Spelen. Aafke werd - als beste Nederlandse - zesde op de tijdrit. Haar wegrit ging minder, daar eindigde ze in de achterhoede.

Dat haar interesses bij de sport liggen moge duidelijk zijn, maar er is nog iets anders dat deze uit Heerenveen afkomstige sportieveling bezighoudt tussen de bijna dagelijkse schaats- en fietstrainingen door. Op haar Twitteraccount @Aafke_Soet post ze foto’s van salades, kruiden en aardbeien uit eigen tuin: ‘Salad from my garden  #mmmm #veldsla’ of ‘That means strawberries for breakfast!

F-i-n-a-l-l-y ready :)’.

“Ik heb een eigen moestuin met kruiden, aardbeien, allerlei soorten bonen, radijsjes, bessen, prei en ga zo maar door”, vertelt ze aan de vooravond van het EJOF als ze eigenlijk haar tas moet inpakken.

“Ik vind het belangrijk om biologisch en gezond te eten en lekker om buiten bezig te zijn en dingen te maken.” Van de verse kruiden bereidt ze soep en de prei gaat bijvoorbeeld in een ovenschotel. Het eindresultaat zet ze sinds kort op Twitter.

Hoewel menig tiener het wellicht als straf ervaart wordt om alsmaar gezond te ‘moeten’ eten ligt dat voor Aafke dus heel anders: “Snoep? Daar vind ik echt niks aan. Ik heb veel liever fruit en, ok, af en toe een taartje”, zegt ze lachend. “Maar er is niets dat niet mag, ik ben gewoon zelf zo verstandig om gezond te leven.” Verder zorgt ze ervoor dat ze

gevarieerd eet en veel pasta binnenkrijgt voor de energie. Het enige dat ze echt niet lekker vindt zijn, tja hoe kan het ook anders, spruitjes.

Zijn er naast al dat gezonde eten nog andere tips die ze aan jonge sporters zou willen meegeven?

Jazeker: een goede nachtrust en een ijzeren mentaliteit: “Geef nooit zomaar op, want anders word je nooit groot.” En groot worden is zonder twijfel haar eigen ambitie: “Ik wil als eerste sporter uitkomen op de zomer- én de winterspelen.” En voor het EJOF had ze ook een duidelijk doel: of je een kans maakt weet je nooit “maar”, zegt ze vastberaden, “ik ga altijd voor goud!”

© EYOF2013

Duurzaam Weetje

Het Europees Jeugd Olympisch Festival in Utrecht had een bijzondere primeur. Voor het eerst in de geschiedenis van de Olympische Spelen werd er ‘eerlijk goud’ in de medailles verwerkt. Goud delven is doorgaans slecht voor het milieu en gaat geregeld gepaard met uitbuiting.

Op initiatief van ontwikkelingsorganisatie Solidaridad bevat iedere uitgereikte gouden medaille een druppeltje goud dat op een mens- en milieuvriendelijke manier werd gewonnen. Samen met Olympisch kampioen, festivaldirecteur en ambassadeur van de campagne van Solidaridad, Pieter van den Hoogenband, is het doel van deze actie om tijdens de Olympische Spelen in 2016, eerlijke medailles ‘om te hangen’. foto Ria Soet

Voeding bij jeugdige sporters De energiebehoefte voor jeugdigen is hoger bij een actieve leefstijl dan bij een ‘gewone’ levensstijl.

Bij topsporters ligt de energiebehoefte nóg hoger.

Het energieverbruik is per sport verschillend, maar de energie die extra verbruikt wordt moet worden aangevuld!

Ook extra eiwitten voor de groei en herstel na inspanning zijn van groot belang; deze zitten bijvoorbeeld in vlees en kwark. Toch adviseren specialisten bij gezonde kinderen zonder tekorten niet per se

voedingssupplementen te gebruiken.

Een goede gebalanceerde voeding in een wat grotere hoeveelheden is vaak al voldoende.

Drinken

Om voldoende te verkoelen is het belangrijk om voor-, tijdens- en na de sport voldoende vocht te nemen omdat een vochttekort de prestatie negatief kan beïnvloeden. Het beste kan tijdens trainingen geoefend worden met het ‘leren drinken’ tijdens de sport, zodat het een gewoonte wordt. Kies daarbij

voor een niet te zoete sportdrank (tussen 8 en 12 % suikers is goed) . Of, maak het jezelf makkelijk en maak zelf een lekkere drank met water en sap (diksap) of pers vers fruit! Zorg er ook hier voor dat de drank niet te zoet is door te letten op de verhouding water en sap.

En als de drankjes lekker smaken, zullen (ook) de jeugdige sporters vanzelf meer gaan drinken.

Aafke maakt thuis regelmatig gezonde sapjes met haar slowjuicer.

16

Voeding & Gezondheid

Biologisch-dynamische wijnen:

bijzonder smakelijk Tekst en beeld Frank Rozendaal, de Biologische Wijnwinkel

Frank Rozendaal is wijngek en lekkerbek en oprichter van de webshops BiologischeWijnwinkel. nl en BioChampagnebestellen.nl. Van jongs af aan heeft hij liefde voor de natuur en lekker eten en drinken.

De wijngaard als organisme

Vertel tijdens een proeverij over biologisch-dynamische wijnen en steevast volgt deze reactie: eerst flink wat opgetrokken wenkbrauwen en daarna pure verwondering over deze manier van biologische landbouw bedrijven. Biologisch-dynamische wijnbouwers gaan nog verder dan hun “gewone” biologische collega’s. Ze baseren hun werkwijze op het antroposofische gedachtegoed van Rudolf Steiner en werken zeer nauw verbonden met de natuur én de kosmos. Ze zien hun complete bedrijf als één organisme en gaan er vanuit dat hemellichamen als aarde, maan, zon en sterren invloed uitoefenen op de groei van hun gewassen. Een gekke gedachte?

Ik dacht het niet, maar op dit punt zijn de meeste wenkbrauwen vaak flink hoog opgetrokken.

Hocus pocus of gewoon heel logisch?

Die gezonde scepsis begrijp ik, want het klinkt allemaal wat onwerkelijk en zweverig. De stand van de maan en de sterren is voor velen al een ‘ver van mijn bed show’ en dan blijken die biodynamische wijnboeren ook nog eens bezig met preparaten in koehoorns en gemalen kiezels…. Dat klinkt als ware hocus pocus! Maar oordeel niet te snel. Proef een biologisch-dynamische wijn en je zult versteld staan van de kwaliteit en vooral de vitaliteit. Het lijkt of veel van deze wijnen vibreren. Mijn eerste biodynamische wijn maakte zo’n diepe indruk op mij dat ik als nuchtere ‘jongen uit de polder’ al mijn vooroordelen overboord heb gezet en ben gaan uitzoeken hoe die hocus pocus in elkaar steekt.

Hemellichamen en koehoorns

Eerst maar eens de hemellichamen. We kennen allemaal eb en vloed. Het water gaat omhoog en omlaag, vooral door invloed van de maan en een beetje door de zon. Dat de hemellichamen effect hebben op water, weten we allemaal. Bedenk dan dat planten – maar ook mensen en druiven – voor het grootste deel uit water bestaan en je kunt je voorstellen dat de maan en zon misschien ook effect hebben op levende organismen. De natuur doet veel met de stand van de hemellichamen. Vogels en bijen baseren er hun vlucht op. Wij mensen zijn daar los van, maar gelukkig hebben wij dan weer zoiets als een TomTom….

Dan de preparaten, de voeding voor bodem en plant. Conventionele landbouwers gebruiken daarvoor kunstmest op basis van nitraat. Biologischdynamische landbouwers gebruiken natuurlijke

middelen als koemest en kiezel. De koemest wordt eind september, begin oktober in een koehoorn gedaan en begraven. De hoorn blijft daar gedurende de winter om de kracht van de aarde op te nemen.

In april wordt ze opgegraven en in gedynamiseerd water, dat afwisselend links- en rechtsom wordt geroerd, opgelost en als bemesting gebruikt. Er ontstaat een stof die volgens de biodynamische wijnbouwers ‘levenbrengend’ is en die ze gebruiken om hun wijngaard te voeden.

Controle en keurmerken

Biologisch-dynamische wijnen herken je aan het Demeter keurmerk. Biodynamische bedrijven moeten allereerst voldoen aan de Europese richtlijnen voor biologische landbouw en aanvullend aan de wereldwijd geldende Demeter Standards. Lokale organisaties kennen per land de keurmerken toe. In Nederland doet Stichting Demeter dat.

Kennis maken met biodynamische wijnen?

Naast biologische wijnen en Champagnes verkoopt Frank diverse biologisch-dynamische wijnen en Champagnes, zoals de Circle of Life wijnen van het Zuid-Afrikaanse Waterkloof en bijzondere Champagnes van Françoise Bedel.

Kijk op BiologischeWijnwinkel.nl of BioChampagnebestellen.nl voor meer info.

Voeding & Gezondheid

Kokosolie

ADVERTENTIE

Tekst Diewke de Haen

In de Krant van de Aarde besteden we elke keer aandacht aan een natuurvoedingsproduct. Dit keer: kokosolie. Wat is het en wat kun je ermee?

Kokosolie heeft een smeltpunt tussen 22 en 37 graden en daarom vind je het in Nederland vaak in gestolde vorm.

Daarmee is het hier- in tegenstelling tot in de tropen- eerder kokosvet dan kokosolie. Het wordt gewonnen door het witte vruchtvlees van de kokosnoot te persen.

Anders dan de meeste andere oliën bestaat kokosolie uit middellangeketen vetzuren. Deze worden gemakkelijker dan langeketen vetzuren door de darmen opgenomen en vlotter omgezet in energie.

Ook worden deze vetzuren in mindere mate opgeslagen als vet.

Het laurinezuur in kokosolie heeft een gunstig effect op het cholesterol Kokosolie bestaat voor 50 % uit laurinezuur, dat een antivirale en antibacteriële werking heeft. Dit laurinezuur heeft daarnaast een gunstig effect op het cholesterol in ons bloed. Onderzoek naar de gezondheid van volken die een groot deel van hun vetbehoefte uit kokosolie halen, laat zien dat hier minder chronische ziekten als hart- en vaatziekten voorkomen én minder obesitas. Genoeg gezondheidsredenen dus om de olijfolie definitief overboord te gooien?

Nou…..Het voedingscentrum weerspreekt bovenstaande claims en stelt dat kokosolie voor 85 % uit verzadigd vet bestaat en dus slecht is voor de gezondheid en daarom slechts af en toe gebruikt moet worden.

Nu werpen de kokosolie-enthousiastelingen daarop weer tegen dat de onderzoeken naar de gezondheidsgevolgen

van verzadigde vetten op z’n ‘Diederik Stapels’ zijn uitgevoerd, dus wie het weet, mag het zeggen.

Recept

zoete cruesli-naar-wens

Ik dacht maar eens te beginnen met de smaak. Naast kokosolie heb ik een greep gedaan in het schap met granen, om zelf subtiel zoete cruesli-naar-wens te maken.

Nodig: • 500 gram graanvlokken naar keuze • 150 gram havermout • 3 eetlepels kokosolie • 1 eetlepel honing • 1 eetlepel bruine basterdsuiker • 250 ml vruchtensap (bv. appelsap) • Naar smaak 200- 400 gram gedroogde vruchten, noten, chocoladesnippers, kokosvlokken of een combinatie hiervan

Elke week een tas met biologische groenten en fruit van het seizoen

Verwarm de oven voor op 200 graden.

Meng honing, suiker, kokosolie en vruchtensap. Als je deze even verwarmt, mengen kokosolie en honing beter door het vruchtensap. Roer dan goed de graanvlokken en havermout door het mengsel. Spreid het geheel uit over een bakplaat waarop je een vel bakpapier hebt gelegd. Rooster dit ongeveer 30 minuten in de oven, waarbij je om de 10 minuten de vlokken even omroert.

Voeg de vruchten/noten/chocoladesnippers toe als de cruesli is afgekoeld.

Bewaar je cruesli-naar-wens in een luchtdicht bakje.

www.odin.nl

17

18

Reizen & recreatie

Wallis heeft alles De geboorteplaats van Rhône en Ritz Tekst Frans van der Beek

Het is begrijpelijk dat Nederlanders graag naar Zwitserland reizen. Van onze rivieren die door oneindig laagland stromen naar het hooggebergte waar kristalheldere beekjes klateren. Van de Hollandse horkerigheid naar de zorgvuldige gastvrijheid van Zwitsers. Het is letterlijk een verademing in de aangeharkte schoonheid van de Alpen. hier in 1918 werd (her)begraven op een klein kerkhof waar alle grafstenen hetzelfde zijn, een houten kruis onder een afdak. Typische Zwitserse geordendheid. Een waar bedevaartsoord voor alle hoteldirecteuren als eerbetoon aan de uitvinder van de ultieme gastvrijheid!

Na het poedelen in het koude water van het wellnesspark van Herr Dr. Kneip voelen we ons weer gesterkt en gezond.

Meditatiemoment

Het Hubertushotel waar we logeren is sfeervol, authentiek en comfortabel. De volgende verrassing is de Furkapas, waar de Rhône ontspringt. Het is bijna onwezenlijk te beseffen dat dit borrelende watergebiedje bij de gletsjer (die overigens in een schrikbarend tempo slinkt) de oorsprong is van de lange brede rivier die de grootste Europese waterleverancier is van de Middellandse Zee met een lengte van 812 kilometer en een stroomgebied van 98.000 km2.

We gaan naar Obergoms in Wallis, een kanton in het zuidwestelijke Alpengebied, met majestueuze gletsjers, 51 toppen boven de 4000 meter en talrijke outdoor-activiteiten. De sappig groene heuvels zijn besprenkeld met de karakteristieke houten huizen. Rust en ruimte met de vriendelijke uitnodiging om je vooral in te spannen op de E-bike of langs de perfect aangegeven wandelroutes. In de zomer heeft het Gomsdal de meeste zonuren van het land en is het landschap een lust voor het oog. In de winter verandert groen naar oneindig wit. Met dertig skigebieden en 1200 kilometer piste is Wallis een gewild wintersportmekka.

Van de schone buitenlucht eerst naar het grootste ondergrondse meer van Europa, het Lac Souterrain St-Léonard. In een fluisterboot varen we geruisloos de grot binnen. Stilte, een tikje onheilspellend. De boot vaart het 300 meter lange meer over met alleen vissen als stille getuigen. Het is ook een unieke locatie voor concerten en voorstellingen, want de akoestiek is prachtig.

Nog zo’n zeldzame ervaring is het bezoek aan de ijsgrot die jaarlijks kunstmatig wordt aangelegd in de gletsjer van de Furkapas. De lange ijstunnel is een zomerse attractie, een

soort doolhof waar je in het blauwwitte licht omgeven bent door metershoog ijs. Een wonderlijke en frisse sensatie. Maar het gaat in het Zwitserse natuurgebied voornamelijk om het buitengebeuren. We fietsen op gehuurde E-bikes vanuit Oberwald door het dal langs lieflijke dorpjes naar Niederwald. De terugreis is een fluitje van een cent: gewoon met de trein.

Gourmet-bike

De fietstocht is een culinaire odyssee, want diverse restaurants bieden een Bike Menu aan.

Het voorgerecht in restaurant Ahorni, nog een voorgerecht in restaurant Baschi, (het klassieke raclette, gesmolten kaas met kruimige aardappel en zilveruitjes, verrukkelijk!) het hoofdgerecht (Zwitsers kalf met jonge Bratkartoffeln en een groentensymphonie) in restaurant Castle (bergop, dus even doortrappen) en tenslotte voor een copieus dessert naar restaurant Drei Tannen in Niederwald, de eindbestemming. Dat is een bijzonder dorp met slechts 42 inwoners in met zon doorstoofde houten huizen. Hier werd in 1850 Cesar Ritz geboren, de grondlegger van de tophotellerie en stichter van het beroemdste hotel ter wereld: de Ritz in Parijs. Een gedenksteen herinnert aan deze legendarische gastheer die

Een must is een ritje met de Alpmobil naar de Nufenen Passhöhe. Hier voel je je nietig tussen de indrukwekkende bergtoppen met eeuwige sneeuw, omfloerst door flarden mist en wolken. Een onvergetelijk uitzicht met een meditatiemoment. Er staat een hotel dat in het verleden nauwelijks bereikbaar was, en waar de tijd stilstaat. Ouderwets en zonder franje.

Onderweg stappen we uit om de grazende koeien van dichtbij te bekijken. Nooit geweten dat die koebellen zo’n herrie maken.

Die decibellen lijken de dieren niet te deren.

Waarschijnlijk zijn ze al doof, want ze grazen onverstoorbaar door.

Reizen in Zwitserland kan ook met de Glacier Express, de langzaamste sneltrein ter wereld.

De grote ramen bieden zicht op een prachtig panorama. De trein snijdt door het schitterende landschap. Daar hoort natuurlijk een natje en een droogje bij: de Zwitsers weten hoe ze hun gast in de watten moeten leggen.

Het is er puur en dus een ideale omgeving voor een actieve en gezonde vakantie met sportieve uitdagingen als wandelen, golfen, raften, klimmen en deltavliegen. In combinatie met de hang naar traditie en folklore, de hoge graad van reisorganisatie en de gastronomische verwennerij is Wallis een walhalla voor wie de aarde op z’n mooist wil weten.

Reizen & recreatie

19

Zuid-Tirol,

het andere Italië Tekst redactie

Zuid-Tirol is een plek op aarde waar natuur, zuiverheid en schoonheid ruim voorhanden zijn. Hier is alles ordelijk, schoon, onaangetast, en uitzonderlijk duurzaam.

Maar waar ligt dat eigenlijk, Zuid-Tirol? Daarover bestaan nog wel eens misverstanden.

Het toeristenbureau koppelt daarom steevast de slogan: ‘Het andere Italië’ aan de naam Zuid-Tirol. De streek ligt namelijk pal onder de grens met Oostenrijk.

Het zuidelijke deel van Tirol werd na de eerste wereldoorlog, in 1919, bij Italië gevoegd. De verwarring is dan ook voorstelbaar. De voertalen in deze regio zijn Duits (natuurlijk), Italiaans, en de Reto-Romaanse taal Ladinisch, een taal waarvan een variant ook in enkele bergdalen van Zwitserland wordt gesproken.

De architectuur van de huizen met de kenmerkende houten balkons en de schuin aflopende daken, gesprenkeld in het sappige groen en ’s winters romantische wit van de berghellingen, is onmiskenbaar Oostenrijks.

De keuken is een mooie mix van zowel regionale, als Italiaanse en Oostenrijkse invloeden. Hoe goed kan het zijn! Belangrijk pluspunt: in tegenstelling tot het Oostenrijkse Tirol kent Zuid-Tirol ook een florerende wijnbouw.

Rij komende winter eens wat verder dan tot aan de Brennerpas. Verleg grenzen en vier uw winter(sport)vakantie in dit rustige, maar zeker niet saaie, deel van Tirol.

Houdt u van rust, ruimte en natuurschoon in combinatie met wintersportbeoefening?

Skiën, langlaufen, rodelen, sleeën of je lekker relaxed laten rondrijden in een prachtige comfortabele arrenslee? Er is van alles mogelijk. En geniet: ruime pistes, prachtige wandel- en langlaufroutes en dat alles zonder lange wachttijden voor de liften. Ski’s onderbinden en gaan!

Voor een aangenaam verblijf zijn er in Zuid-Tirol verschillende boerderijen waar u een fantastische landelijke vakantie kunt doorbrengen. Bijvoorbeeld de gastvrije Mudlerhof van de familie Agatha en Peter Walder in het Gsieser Tal. En laat u daar dan verwennen: met liefde schotelt Agatha u dagelijks regionale en streekproducten voor, alles natuurlijk duurzaam want zelf geproduceerd en gemaakt!

“De Rode Haan” heeft een ruim aanbod aan (bio) boerderijen tot haar beschikking volgens het Italiaanse Agro Turismo . Vakantie op de boerderij! www.roterhahn.it

Roter Hahn Beleef & proef de boerderij Beleef een heerlijke boerderijvakantie in Zuid-Tirol! Op een wijnboerderij onder de palmen of een bergboerderij boven de boomgrens maakt u van heel dichtbij kennis met het traditionele boerenleven, de schitterende natuur en hartelijke gastvrijheid.

Ga naar www.roterhahn.it en maak uw keuze uit meer dan 1500 vakantieboerderijen. Of vraag de gratis catalogus aan.

Südtiroler Bauernbund – Roter Hahn K.-M.-Gamper-Str. 5, I-39100 Bozen Tel. +39 0471 999 308, Fax +39 0471 981 171 info@roterhahn.it, www.roterhahn.it

20

Reizen & recreatie

Klokken, koekjes & kazen Emmental koestert de traditie Tekst Frans van der Beek

Het thema voor toerisme in Zwitserland is dit jaar: traditie! Een accent op de cultuurhistorie en een knipoog naar de clichés, want het land zou aan charme inboeten als die niet overeind zouden blijven. Bergen, uurwerken, chocola, hoornblazen en kazen, om er een paar te noemen. Deze keer bezochten we het Emmental. Een reis door sprookjesland.

We kennen de streek van de kaas met de gaten, dus gaan we naar de Emmentaler Schaukäserei in Affoltern. Hier gaat de historie van het kaasmaken en de moderne productie hand in hand. Vanaf een verdieping kunnen we door een glazen wand zien hoe de melk in aluminium reuzenbassins walst. Het residu wordt in netten wordt gevangen en later in de ronde vorm geperst. Een vakman in een witte overal met dito laarzen zwoegt en met behulp van takels jongleert hij handig met de zware kazen.

Tot onze verbazing vernemen wij dat het procedé van ‘onze’ Leerdammer (ook met gaten) afkomstig uit het Emmental. In het restaurant proeven we de diverse soorten en spoelen het weg met een frisse Pinot Blanc Dennis Mercier. Alleen in Zwitserland verkrijgbaar, want de oogst is niet voldoende voor de export. Voor liefhebber van kaas en wijn alleen al een reden voor de reis. Volg de Käseroute door het schitterende landschap op een E-bike (CH 50 per dag) en via de app die op de smartphone kan worden gedownload).

Volgende halte is restaurant Alpenblick in Wilderswil waar sterrenkok Richard Stöckli zo vriendelijk is de kunst van het bereiden van rösti te doceren.

De juiste aardappel in lange streken langs de rasp schrapen, bakken in een zware koekenpan met een laagje koolzaadolie op 200 graden, een snufje zout, even draaien tot het aan beide kanten knapperig bruin is en: eet smakelijk met een ferm glas rode Dole van de vrouwelijke wijnbouwer Marie-Therese Chappaz. De gastronomie is prijzig, maar de omweg waard.

Zelf klok gieten

We blijven actief, want in het lieflijke plaatje Bärau is een klokkengieterij waar we zelf een klok kunnen gieten, uiteraard onder de professionele begeleiding van de heer Berger. Een heel speciale ervaring. We mogen zelf de tekst bedenken en aanbrengen, maar het gieten van het bijna 1200 graden hete brons in de vorm doet hij zelf. De afwerking , waarbij de goudkleurige biezen worden aangebracht, gebeurt op een freesmachine. Na ruim drie is de klok klaar.

Zo kan iedere bezoeker, al dan niet met een groep, een klok laten gieten. Een volstrekt uniek cadeau bij

een huwelijk of een gedenkwaardige gebeurtenis.

Het gieten van de klok kost 300 franc, maar is een vreugdevol bezit. Aanmelden kan op www.glocken.ch..

Koekjespaleis

Nog een bijzondere attractie is de Kambly Experience in Trubschachen. Kambly is niet zomaar een koekjesfabriek, maar een begrip waar al drie generaties de allerhoogste kwaliteit van het assortiment met honderd verschillende koekjes (zeg liever: patisserie) wordt vervaardigd. Hier komen jaarlijks 350.000 gasten over de vloer. De bussen staan in rijen voor de deur. Dit koekjespaleis is soort supermarkt, zij het alleen met de producten van Kambly. Overal staan schalen, waar men de koekjes kan proeven en dat is al een attractie op zich. Aan een lange counter kan men zien hoe een en ander wordt bereid. De bezoekers kunnen in het café van de lekkernijen genieten en staan in een file voor kassa met overvolle tassen. Kambly exporteert naar 50 landen, maar niet naar ons land. Alweer een reden om Emmental aan te doen.

Slapen in het hooi

Je kunt in Emmental kiezen uit zestig hotels en inns, maar wij gaan naar een van boerderijen om agrotoerisme te beleven. Slapen bij boer Franz en zijn vrouw Rita op de hooizolder. Rita kookt en verzorgt een prima ontbijt. De slaapzakken liggen klaar. Het slaapt heerlijk op 930 meter hoogte in de frisse lucht en ‘s morgens wordt je gewekt door het getingel van de koebellen. Een aanrader. www. schlaf-im-stroh.ch.

Einstein was here!

Tenslotte de hoofdstad Bern met 135.000 inwoners een parel van het land aan de rivier de Aare. Het centrum is beschermd werelderfgoed van Unesco en dat garandeert authenticiteit en sfeer. Het is een paradijs voor shoppers met originele winkels en een arcade die als een lint van zes kilometer door de stad loopt. Einstein werkte hier aan zijn relativiteitstheorie en zijn woning is nu een museum. Het is ook de stad van Paul Klee die hier een museum heeft. De klokkentoren is het symbool van de stad en vertelt ieder uur aan de hand van poppen en die-

ren hetzelfde verhaal. Bern is charmant, net als het Emmental waar toerist en reiziger zowel ‘s zomers als ’s winters gastvrij worden ontvangen.

Gratis apps van Zwitserland Toerisme: Swiss Hike, Family Trips, zwemweer, etc.

Zie www.MySwitzerland.com/mobiel

Reizen & recreatie

21

Rungu Tours,

Oegandees reisbureau met Nederlands tintje

Tekst: Angelique van Os Fotografie: Henk Bothof

Toerisme is up-coming in Oeganda. Steeds meer reisbureaus richten zich op dit gevarieerde land waar de Nijl haar oorsprong vindt en dat bekend staat om haar zeldzame berggorilla’s.

Het is echter voor maar weinig Oegandezen weggelegd om voor zichzelf te beginnen.

Gordon Mawanda kreeg de kans van zijn leven en runt nu zijn eigen Rungu Tours.

Gordon Mawanda is al ruim tien jaar werkzaam in de Oegandese toeristenbranche. Hij werkte voor diverse opdrachtgevers, maar drie jaar geleden ging het roer onverwacht om. Het Nederlandse echtpaar Rob de Lange en Mechtild Alferink waren getipt door een vriendin om met deze gids op pad te gaan.

Het klikte fantastisch en door vele uren en gesprekken onderweg leerden ze de Oegandees beter kennen.

“Ik vroeg Gordon naar zijn toekomstplannen en waarom hij niet voor zichzelf begon”, aldus De Lange, gepensioneerd doctor in Sociale Wetenschappen en Communicatie. “Hij vertelde dat hij niets liever zou willen. Het probleem was dat hij voor een eigen reisbureau een klantennetwerk en een startkapitaal nodig had en nu net genoeg overhield om zijn gezin te onderhouden. Mijn vrouw en ik lieten het gesprek bezinken en speelden met de gedachte iets samen

met hem op te zetten. Gordon heeft de knowhow en de lokale contacten, spreekt de taal, is zakelijk ingesteld en betrouwbaar. Met een startkapitaal dat wij hem verschaffen. Als we thuis zijn en we zijn nog steeds enthousiast, dan gaan we ervoor….”

Gordon Mawanda checkte een week later nietsvermoedend in een internetcafé zijn e-mails. Toen hij het uitgebreide voorstel van het Nederlandse echtpaar las, stond zijn hart even stil. “Ik kon het niet geloven. Ik heb het bericht wel tien keer overgelezen: “Gordon, we willen je helpen. Dit is geen liefdadigheid; we willen samen een bedrijf opzetten.

Mechtild schrijft een marketingplan, jij koopt een goed busje en we gaan ervoor!” En zo is Rungu Tours geboren. We hebben inmiddels zo’n 35 trips gedaan. Het is hard werken, maar ik ben zielsgelukkig”, zegt Gordon met een grote glimlach.

Het unieke aan Rungu is de doelstelling: met

ondersteuning vanuit Nederland, zijn het de lokale mensen die het bedrijf runnen en na verloop van tijd nemen zij het bedrijf volledig over. Rungu Tours verschaft vijf Oegandese gezinnen een inkomen; het helpen van anderen was voor Mawanda een voorwaarde om zijn bedrijf te starten.

INFO RUNGU TOURS

Het bescheiden en jonge Rungu Tours onderscheidt zich door persoonlijke, zorgzame benadering en betrokkenheid, levert maatwerk en werkt met kleine groepjes. Rungu Tours regelt alle accommodaties en permits voor trackings en parken, die variëren qua prijs. www.rungutours.com; info@rungutours.com.

ADVERTENTIE

Arrangementen van het bureau voor toerisme van Fryslân Hoofdstraat West 38 • 8471 HV Wolvega • Tel. 0561 - 615364 (ook in het weekend en ’s avonds) • info@frieslandholland.nl • www.frieslandholland.nl • www.frieslandtravel.com

5 dagen langs de Friese Elf Steden

5-daagse luxe bootreis voor senioren

Elfstedentocht op de fiets

Zes van de Elf Steden Cruise

1 april t/m 1 oktober, E 470,00 p.p. Halfpension, incl. bagagevervoer, pech-onderwegservice. Meer arrangementen vanaf E 215,00 p.p.

12 t/m 16 augustus 2013, E 780,00 p.p. allinclusive. Overnachtingen in prachtige hotels aan het water. Geheel begeleid en verzorgd.

www.frieslandtravel.com • Brochure? Tel. 0561-615364

www.frieslandcruises.nl • Brochure? Tel. 0561-615364

3 dagen Waddenland, 1 dag eiland Terschelling

5-daagse luxe bootreis voor senioren

Harlingen & Terschelling

Drie Provinciën Cruise

Fietsvakantie. E 295,00 p.p. (3 x hotelovernachting met ontbijt, 2 x driegangen diner, dagkaart veerboot, fietshuur eiland.)

26 t/m 30 augustus 2013, E 725,00 p.p. allinclusive. Overnachtingen in prachtige hotels aan het water. Geheel begeleid en verzorgd.

Prijzen eerv incl. res n, toeste ringsko elasting, ristenb kket! infopa

www.frieslandtravel.com • Brochure? Tel. 0561-615364

www.frieslandcruises.nl • Brochure? Tel. 0561-615364

Door bos, heide en weide

Fries Voordeel-arrangement:

Friese Wouden Route Zuid

Elfsteden met E-bike

Fietsroute. E 425,00 p.p. (4 x overnachting, 4 x ontbijt, 4 x 3-gangen diner, bagagevervoer, pech onderweg service.)

E 605,00 p.p. 6-daags halfpension-fietsarrangement van hotel/pension naar hotel/pension met bagagevervoer. Inclusief huur top e-bike.

www.frieslandtravel.com • Brochure? Tel. 0561-615364 KrantVdAarde_Adv202x284mm.indd 1

www.frieslandtravel.com • Brochure? Tel. 0561-615364 09-07-13 09:56

Gadgets

Gadget Top 5

1

2

Op nr.

Op nr.

Raam-oplader

Houten fiets

De Bough Bike is een mooi staaltje Dutch ecodesign: een duurzame fiets gemaakt van verantwoord eikenhout afkomstig uit de Franse Jura. Op de website kun je je eigen Bough Bike samenstellen en kiezen uit bijvoorbeeld kleurmogelijkheden voor banden en zadel. Bough Bike is gevestigd in Alkmaar en nodigt je van harte uit voor een proefrit. Prijs € 1500,- via www.boughbikes.nl

Waarom onze nummer 1?

In de eerste plaats omdat de fiets erg mooi is, Dutch Design. In de tweede plaats vanwege de bijzondere combinatie fiets & duurzaam hout. En in de derde plaats omdat de ontwerpers claimen dat je gelukkiger wordt van deze fiets. Dat zou de intentie van elke ontwerper moeten zijn!

3

Op nr.

Bootje varen

De Nederlandse ontwerpster Jurianne Matter maakt de leukste dingen van papier. Zoals deze wensbootjes: gemaakt van fsc-papier en bedrukt met milieuvriendelijke inkt. Om zelf te vouwen en te beschrijven. Leuk als huwelijksbootje, geboortebootje, nieuwe-baan-boot, verjaardagsschip en traktatieschuitje.

Een verpakking bevat acht ‘bootjesvouwvellen’.

Prijs € 9,95 via www.juriannematter.nl

5

Voor thuis, in de auto of caravan: deze mooie en handige oplader op zonneenergie plak je op een raam richting de zon en de mobiele telefoon of MP3 speler laadt eenvoudig op. (Window Solar: 1300 mAh herlaadbare lithium batterij - output 5V, max 500mAh, USB output en mini USB input).

Prijs € 49,95 via www.design-3000.com

4

Op nr.

Kokosnootkaars

Leuk voor een tuinfeest maar ook voor binnen; de Coconut Candle zorgt voor een tropische sfeer. Het is een uitgeholde kokosnoot die wordt gevuld met sojawas.

Ook leuk als drijfkaars.

Prijs € 14,90 via www.bsab.nl

Op nr.

Kikkermagneet

23

Mooi groen: kikkermagneet gemaakt van printerplaat afkomstig uit oude computers. Ook verkrijgbaar als schildpad of salamander.

Prijs € 9,- via www.skoonecodesign.nl

Meer weten?

Download de i-nigma QR scanner en scan met je smartphone deze QR-codes!

Produktie: Skoon Communicatie, Kick van der Mark

24

Opinie & debat

Bijdragen voor deze pagina kunt u sturen naar: redactie@krantvandeaarde.nl.

&

OPINIE DEBAT

REACTIE OP ARTIKEL TONZON (1)

Bouwlobby heeft overheid in de zak Minister Stef Blok van Wonen liet de Tweede Kamer weten geen ver-

De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen te weigeren, te redigeren of in te korten.

REACTIE OP ARTIKEL TONZON (2)

Onduidelijke bronvermelding In het lentenummer van 2013 staat een artikel van redacteur Frans van

bod op het gebruik van purschuim te willen: de isolatiebedrijven nemen de problemen serieus en zullen hun richtlijnen aanscherpen. Zie hier hoe de purschuimlobby de overheid in de zak heeft. De volksgezondheid loopt aantoonbaar ernstig gevaar. Hoe weet Blok dat de isolatiebedrijven de problemen serieus nemen? Dat is hem ingefluisterd door die vermaledijde purlobby, de sluipmoordenaar die zich deze winstpakker niet wil laten afnemen. Die troep zit in miljoenen woningen en tienduizenden bewoners worden blootgesteld aan de ondermijning van hun gezondheid. En dan laat ik het milieuaspect nog buiten beschouwing.

der Beek over warmte-isolatie. Het artikel bracht het product Tonzon goed voor het voetlicht. Echter, er was een bijlage “Purschuim is gevaarlijk” waarin De Telegraaf als bron stond vermeld. De Telegraaf had het verhaal uit Medisch Contact.

Minister van Gezondheid Edith Schippers schrijft op haar website: ‘Uw gezondheid – en die van uw familie – is voor u heel erg belangrijk.

Volkomen terecht hecht u dan ook veel belang aan goede gezondheidszorg. Ik zal me volledig inzetten voor een betaalbare zorg van goede kwaliteit, die oog heeft voor mensen.’

Welnu, mevrouw Schippers, grijp in en zorg dat collega Stef Blok het lef heeft om een vuist te maken tegen de bouwmaffia, sorry bouwlobby.

Peter Postel, Diemen

Verder was er op de opinie & debatpagina een mooie bijdrage over magnetische velden van Alice Lentjens te lezen. Die magnetische en elektrische velden interesseren mij bijzonder.

Ik snap niet dat uw redacteur niet direct het originele bericht uit Medisch Contact bestudeerd en geciteerd heeft. Op deze manier wordt vermeden dat we mogelijk een scheef verhaal uit een verhaal uit een verhaal krijgen.

Met vriendelijke groet en succes voor de toekomst, Wim Hochstenbach, Ede

REACTIE OP FOTOWEDSTRIJD LANDSCHAPSBEHEER

Hoge Veluwe vol met chemtrails Ik vind het altijd leuk om de Krant van de Aarde te lezen. In de vorige krant stonden mooie foto’s voor de wedstrijd van Landschapsbeheer. Het verbaasde mij echter dat er een foto in stond van Nationaal Park de Hoge Veluwe, waar de lucht vol zit met chemtrails. Ik mag toch aannemen dat u weet wat dat zijn? Zo niet, dan wil ik u vragen om u hier eens in te verdiepen, want alles in de natuur -en dus ook de mensen - wordt verziekt en aangetast door deze chemische troep.

Het is jammer dat het plaatje van Nationaal Park de Hoge Veluwe gepresenteerd wordt als mooie foto. Ik moest dit even kwijt en hoop dat de redactie het net zo belangrijk vindt als ik dat we voor volledige zuiverheid gaan.

Greta Koningstein, vrijwilligster SOPN

REACTIE OP GADGET TOP 5

Kurk is niet vooruitstrevend

In de laatste Krant van de Aarde zag ik een advertentie voor paraplu’s gemaakt van kurk. De paraplu zou milieuvriendelijk en biologisch afbreekbaar zijn bij de productie zouden er geen giftige afvalstoffen vrijkomen.

Bovendien las ik dat er geen bomen voor gekapt hoeven te worden.

Weet u dat de kurkeik een beschermde boom is? Er gaan tegenwoordig schroefdoppen op wijnflessen, de productie van kurkvloeren ligt stil en deze vloeren worden vervangen door PVC vloeren. Ik vind het schrijnend dat ik dit moet lezen in uw vooruitstrevende blad.

Cor Pot

In het vorige nummer is in het artikel over Myanmar “ badderen met bejaarde olifanten” een fout geslopen. De gegevens van de reisspecialist die de reis heeft verzorgd zijn verkeerd vermeld. Het moet zijn: Dimsum Reizen, reisspecialist van bijzondere Azie reizen. www.dimsum.nl | Kromme Nieuwegracht12 | 3512 HG Utrecht | Tel: 030-2300847

Duurzaam ondernemen

25

Groen geld stinkt niet

vertrouwen is het kernwoord Tekst Frans van der Beek

Banken liggen onder vuur. Schaamteloze zelfverrijking van bankiers, de verkoop van ondoorzichtige wanproducten en de steun via de belastingbetaler om deze financiele instellingen overeind te houden, wekt woede en weerzin bij de burger. Een witte raaf in deze wereld vol graaizucht is de Triodos bank. De toeloop van nieuwe klanten is enorm. Directeur Matthijs Bierman legt het uit.

“De oprichters van Triodos gaven ons 33 jaar geleden de opdracht om bewustheid terug te brengen in de omgang met geld. Iedereen weet dat geld bepalend is voor wat er in de wereld gebeurt, want wie geld heeft, heeft macht. Geld heeft veranderkracht in zich. Waar wordt het voor gebruikt? Dat is nu een actuele vraag. De consument is heel erg gericht op een koopje en kijkt niet wat daar achter zit: de bekende discussie tussen de kiloknaller en het verantwoorde vlees. Die bewustheid is wat betreft banken in de loop der tijd steeds kleiner geworden.

Niet zo vreemd, want banken hebben tweehonderd jaar lang heel vakkundig steeds meer anonimiteit in het geldwezen gebracht. En op zich is dat ook goed; het is de kracht van een bank dat een klant zich geen zorgen hoeft te maken of hij zijn geld weer terugkrijgt. Die positieve functie leidt tot een kernwoord: absoluut vertrouwen. Maar dat is door banken vertaald in: gaat u maar rustig slapen. Dat is zover doorgeschoten dat je er niet meer achter kunt komen wat de bank met je geld doet. Sinds een jaar of zeven is er zoveel rottigheid opgedoken over investeringen door banken dat die anonimiteit dat vertrouwen compleet onderuit haalt. Bankiers zijn al dan niet bewust misbruik gaan maken van hun vertrouwenspositie en gingen achter de schermen op zoek naar meer rendement, hetgeen soms het daglicht niet kan verdragen. Het vertrouwen is compleet omgeslagen in wantrouwen.”

Hebt u daar ook last van?

“Ik constateer bij onze klanten een gezonde kritische houding, die weliswaar ook wordt gevoed door te willen weten waar bij ons het addertje onder het gras zit. Wij beantwoorden dat met volledige openheid over de financieringen die wij verstrekken. Dat is het beste wapen dat we als bank hebben. Wij zijn een ‘waardengedreven bank’. Een paar jaar geleden hebben wij een internationale alliantie opgericht voor banken die net als wij vanuit die diepgewortelde waarden opereren, de Global Alliance for Banking on Values.

Tast die rechtschapenheid uw concurrentiepositie niet aan?

“Dat zou het misschien doen als het ons streven was om zoveel mogelijk winst te boeken.

Maar wij willen een gezond evenwicht tussen de financiële resultaten en het effect op de medemens en de natuur. Wij hebben indertijd ook het aanbod gehad om te investeren in herverpakte hypotheken uit Amerika, maar aangezien we niet konden achterhalen hoe dat precies in elkaar zat en wie er geld aan verdienden, hebben we dat niet gedaan. Het komt voor dat hier mensen komen met een voorstel waar wij goed geld mee kunnen verdienen. Toch weigeren we als het niet voldoet aan onze uitleencriteria voor een menswaardige samenleving. Dat we niet de hoogste rente bieden is een gevolg van de keuzes die we maken. Door de staatsgarantie van een ton op het spaargeld nemen sommige banken grote risico’s, omdat ze weten dat de overheid wel uitkeert. Neem Icesave als voorbeeld. Er zouden grenzen moeten worden gesteld aan de activiteiten die banken onder die paraplu van de staatsgarantie kunnen ontplooien.

Speculatieve investeringen zouden buiten het depositogarantiestelsel moeten worden gehouden.”

dernemers met een (te) sterk accent op één van die drie verbindingen zullen we weigeren. Zij beweren dan af en toe in hun begrijpelijke teleurstelling dat Triodos niet meer de idealistische bank van vroeger is en steeds meer op andere banken gaat lijken.

Gemakkelijke kritiek die ik graag weerleg.”

Welke keuzes maakt u met financieringen in het belang van een duurzame voedselketen?

Triodos bekijkt kritisch aan wie wordt uitgeleend, maar doen jullie dat ook met wie geld komt brengen? Kan bijvoorbeeld Holleeder hier zijn afgeperste miljoenen afleveren?

“Onze voedselvoorziening is de afgelopen decennia ook gevormd door een systeem dat op jacht is naar het hoogste rendement. Het transport van dieren en producten bijvoorbeeld is zo goedkoop en wijd verbreid dat het ’t milieu enorm vervuilt.

Ik noem het voortdurende streven naar de hoogste winstmarges een vorm van economisch fundamentalisme. Dat verklaart ook waarom Triodos actief wil zijn in de sector landbouw en voeding.

Daar willen we het bewustzijn stimuleren: wat eet je eigenlijk en wat ging er aan het eindproduct vooraf. Iedereen die handelt of produceert in biologisch-dynamische levensmiddelen en een goed financierbaar plan heeft is hier van harte welkom.

Uit die sector krijgen we gelukkig vaak het commentaar dat men blij is dat wij als bankier ons vak verstaan, maar dat wij ook echt geïnteresseerd zijn in waarom zij doen wat ze doen. Voor die mensen is het vaak een verademing om bij ons te komen.

Onze klant heeft drie verbindingen nodig: met zijn idealen, met zijn grond; hij moet geaard zijn en stevig staan, en met zijn klanten en handelsketen.

Dan is het vaak ook een goede onderneming. On-

Is een fatsoenlijke bank uiteindelijk succesvoller?

“Ondernemingen die nu op strategisch niveau niet serieus bezig zijn met hun legitimering in de samenleving over vijf jaar en daarna, lopen groot gevaar dat ze door de consument worden gemeden of dat andere bedrijven geen zaken meer met ze willen doen. Grote bedrijven als DSM en Unilever zijn gaan beseffen dat als zij niet verantwoord met de aarde omgaan, ze op termijn niet langer geloofwaardig zijn. Anders gezegd: als visverwerkende bedrijven de zee leeg vissen, kunnen ze erop wachten ze dat ze van verloop van tijd geen reden van bestaan meer hebben.”

“Dat is een heel andere screening. Daarbij is van belang dat het geld wordt ingezet voor een duurzame samenleving, waar het ook vandaan komt, maar dat wil niet zeggen dat alle geld hier welkom is. Een marginale toets is bij particulieren wat moeilijk, maar bij bedrijven kijken we wel degelijk naar de activiteiten. Een vastgoedbedrijf moet heel wat integriteitvragen beantwoorden voordat wij een rekening openen. Dat moet overigens bij iedere bank in Nederland. Er zijn categorieën bedrijven die we weigeren, zoals tabakfabrikanten en wapenproducenten. Verder letten we er ook op dat een bedrijf de relatie met Triodos Bank niet misbruikt om het eigen groene imago op te krikken. Wij mikken op spaarderklanten die met hun geld willens en wetens een positieve verandering willen bewerkstelligen. Het zijn mensen die een verbinding willen tussen hun geld en wat het teweeg kan brengen.

Groei is geen doel, maar de logische resultante van wie we zijn en wat we doen.”

26

Mode & Beauty

Natuurlijke beautyblog blijkt gat in de markt Tekst Moniek Verstegen

Beautyblogs schieten als paddenstoelen uit de grond en je moet wel met iets heel bijzonders komen wil je boven het maaiveld uitsteken.

Marijke Hakkennes (27) kreeg het toch voor elkaar. Ze is pas twee jaar bezig maar trekt met haar blog over natuurlijke beauty al meer dan 12.000 unieke bezoekers per maand. Op 1 juli lanceerde ze tevens een discussieplatform. “Dat bleek er nog helemaal niet te zijn.”

Project Natural Beauty, zoals de naam van de website luidt, begon vanuit een eigen behoefte om minder gangbare cosmetica te gaan gebruiken. “Ik had vaak allergische reacties en prikkende ogen, dus ging ik me verdiepen via internet.” Hakkennes constateerde al snel dat er

maar weinig blogs of fora waren op het gebied van natuurlijke cosmetica.

Daarom besloot ze zelf aan het testen te slaan.

Ze kocht producten en begon haar ervaringen te delen via artikelen en filmpjes. Zo haalt ze in de rubriek ‘opgemaakt’ eens in de twee maanden een zak met gebruikte flesjes, potjes en tubes tevoorschijn en legt ze uit welke ze wel of niet heeft opgemaakt en waarom. De recensies worden afgewisseld met tips voor duurzame fashion of een natuurlijk huishouden en verslagjes van haar laatste citytrips. Dit alles doet Hakkenes naast een fulltime baan in de financiële dienstverlening.

Zelf lipgloss knutselen

Als leidraad gebruikt Hakkenes de ingrediëntenlijst op de verpakking, want: “soms staat er ‘natuurlijk’ op een product, maar blijken er toch chemische stoffen in te zitten”. Inmiddels benaderen bedrijven haar steeds vaker met de vraag of ze een product wil recenseren. Ook knutselt ze geregeld zelf een zalfje of lipgloss in elkaar:

“Het leuke aan Do It Yourself is dat je lekker kunt experimenteren.” En als het mislukt? “Dan kun je altijd ingrediënten toevoegen of weglaten, net zolang tot je een product hebt waar je tevreden over bent.” Onlangs verscheen er een filmpje waarin ze laat zien hoe je een zelfbruiner maakt.

Vragen en kennis samenbrengen

Hakkennes is van huis uit helemaal niet zo’n ‘groen type’ en komt er nu achter dat je voor een natuurlijke levensstijl maar weinig veranderingen hoeft aan te brengen: “Het is gewoon een bewuste keuze.” Ze laat graag aan haar lezeressen zien dat het niets hoeft af te doen aan ‘hip, jong en fris’.

Van een imagoprobleem lijkt echter geen sprake.

Volgens de ranking van diverse websites zou Project Natural Beauty met het huidige bezoekersaantal al gauw in de top twintig belanden.

Met het onlangs gelanceerde discussieplatform, wil Hakkennes ook anderen de ruimte bieden om ervaringen te delen op het gebied van een natuurlijke levensstijl en biologische beauty en verzorging in het bijzonder. Op die manier hoopt ze dat geïnteresseerden elkaar kunnen helpen en dat het gebruik van natuurlijke cosmetica nog meer gaat leven: “Er zijn veel vragen en er is veel kennis. Het is mijn streven om die twee bij elkaar te brengen.”

Natuurlijk Beauty-Must Haves Hakkennes dook speciaal voor de Krant van de Aarde haar badkamer in: • Kokosolie • Jojoba-olie • Soap Walla Kitchen Deodorant Cream • Earth Line Gezichtsscrub • Lavera Zelfbruiner • Aubrey Organics Jojoba & Oatmeal Mask & Scrub • Crazy Rumors Lippenbalsems • Dr. Hauschka Volume Mascara Ben je benieuwd naar de bevindingen van Marijke Hakkennes? Ga dan naar: www.projectnaturalbeauty.nl.

Mode & Beauty

27

Made in Bangladesh in de ban?

Fair fashion kan ook!

Tekst Lynsey Dubbeld | Beeld Tulsi Crafts via Tulsicrafts.nl, People Tree via watMooi.nl

Kleding uit Bangladesh ligt onder vuur. De Nederlandse overheid heeft zich inmiddels opgeworpen als koploper in de strijd tegen de ‘foute kleding’.

Wat kunnen wij als consumenten doen?

In april kwamen meer dan 1100 textielarbeiders in Dhaka om het leven na instorting van een fabriek, waar zij kleding aan het maken waren.

Het ongeval is een van de grootste rampen in de textielindustrie sinds de negentiende eeuw.

Helaas staat deze tragedie niet op zichzelf. De laatste jaren kwamen letterlijk honderden Bengaalse arbeiders om bij branden en ongelukken in kledingfabrieken. Er zijn op dit moment ongeveer 5000 textielfabrieken in Bangladesh. Daarvan zouden er 4500 niet voldoen aan veiligheidseisen.

Elke maand vallen er doden en gewonden.

Dertig euro

Onveilige werkomstandigheden zijn niet het enige probleem in Bangladesh. De lonen voor de bijna vier miljoen fabrieksarbeiders in de textielindustrie zijn er de laagste ter wereld. Het wettelijk minimum ligt er rond dertig euro per maand. Dat is drie tot vier keer te weinig om van te leven.

Klinkt de situatie in Bangladesh als een ver-vanmijn-bedshow? Bedenk dan dat Bangladesh, na China, Europa’s grootste leverancier van kleding is. De Rana Plaza fabriek die dit jaar instortte, produceerde onder meer voor Primark, Mango en Benetton.

Hulp uit Europa is er gelukkig ook. Een flink aantal Europese modebedrijven, waaronder C&A en G-Star, hebben de Bangladesh Fire and Building Safety Agreement ondertekend. Deze regelt onder andere betere inspecties van textielfabrieken en verplichte investeringen in bouwkundig onderhoud. Nederland heeft zich opgeworpen om de komende twee jaar op te treden als coördinator van deze inspanningen. De overheid stelt bovendien 9 miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van de werkomstandigheden in de kledingfabrieken. Daarnaast heeft minister Lilianne Ploumen internationale modemerken gevraagd om een financiële bijdrage, en Europese lidstaten opgeroepen om net als Nederland met actieplannen te komen.

Swallows

Ondertussen hoeven wij als consumenten niet stil te zitten. We kunnen weloverwogen voor fair fashion kiezen. En er is zelfs eerlijke mode uit Bangladesh.

Neem het Nederlandse accessoirelabel Tulsi Crafts, dat eerlijke zaken doet in Bangladesh. Bij de productie van de tassen, sleeves en sieraden

zijn eerlijke werkomstandigheden en fatsoenlijke lonen gegarandeerd. Daarvoor werkt de Nederlandse onderneemster Margot Lieftinck samen met Bengaalse organisaties die zich inzetten voor de empowerment van vrouwen. Aan de milieuaspecten wordt trouwens ook gedacht, want de producten van Tulsi Crafts worden gemaakt van lokale natuurlijke stoffen, zoals jute, en van restmaterialen zoals sari’s en cementzakken.

Bangladesh is, na China, Europa’s grootste leverancier van kleding En ken je People Tree al? De kleding en accessoires van dit Britse modemerk, die in Nederland te koop zijn via bijvoorbeeld watMooi.nl, worden gemaakt in onder meer Swallows. In deze community in Bangladesh wonen ruim tweehonderd vrouwen, die dankzij fairtrade kunnen beschikken over een school en kinderopvang in hun dorp.

Ook mooi is dat de vrouwen kleding maken op hun eigen, ambachtelijke wijze: met handweefgetouwen, natuurlijke verfstoffen en traditionele borduursels.

Onbetaalbaar

Is duurzaam gemaakt ook duur? Dat hoeft niet. Volgens experts zou een verdubbeling van het loon van een textielarbeider in Bangladesh nauwelijks merkbaar zijn in de prijs waar-voor wij een kledingstuk in de winkel kopen. Het zou maximaal drie eurocent schelen.

En de miljardeninvesteringen die nodig zijn om de fabrieksgebouwen in Bangladesh veilig te maken, zouden neerkomen op een prijsverhoging van zo’n tien eurocent per kledingstuk. En zeg nou zelf: het gevoel een eerlijk gemaakt item in handen te hebben, is natuurlijk onbetaalbaar.

Verbeter de wereld

Wil je al winkelend de wereld verbeteren? Stel dan vragen in de kledingwinkel over de omstandigheden waaronder de collecties zijn geproduceerd. Of geef je favoriete merk een zetje in duurzame richting via GoedeWaar. nl of Rankabrand.nl. Want als wij als consumenten duidelijk maken dat we eerlijke kleding willen, dan kunnen modemerken toch niet stilzitten?

28

Buitenleven

FOTOWEDSTRIJD LANDSCHAPSBEHEER Heel content met je foto van Nederlandse natuur? Stuur die dan naar de Krant van de Aarde.

Elk nummer plaatsen we de beste inzending, plus enkele eervolle vermeldingen. mail naar: redactie@krantvandeaarde. De winnaar wordt ook beloond door onze partner Landschapsbeheer met het boek “Leestekens van het landschap”.

Winnaar

Foto D. Molenaar uit Schoonrewoerd

De winnende foto is genomen in de buurt van het grootste wiel van ons land, het Wiel van Bassa of het Schoonrewoerdse wiel. Met een wiel bedoelen we een doorbraakkolk die ontstaan is als gevolg van een dijkdoorbraak. In dit geval de Diefdijk op de grens van Gelderland en (Zuid-) Holland. Het rivierengebied heeft een bewogen landschappelijke geschiedenis, waarvan de vele wielen nog stillen getuigen zijn. Naast de herinnering aan dijkdoorbraken, is het gebied natuurlijk minstens zo bekend om zijn fruitteelt. De bloesemtochten trekken elk voorjaar duizenden dagjesmensen. De foto toont de bloesem in volle glorie. Het wiel zelf wordt aan het zicht onttrokken door de bomen op de achtergrond.

Koeien erbij en het Hollandse plaatje is compleet!

Landschapsbeheer Nederland: Samen voor ons Landschap Landschapsbeheer Nederland is het samenwerkings-verband van 12 provinciale organisaties, dat zich inzet voor het behoud en ontwikkeling van ons landschap waarin we wonen, werken en recreëren. Het landschap vraagt om duurzaam beheer, zodat we er nu en in de toekomst van kunnen genieten. Landschapsbeheer Nederland werkt samen met mensen, organisaties, bedrijven en overheden, via projecten en lobby.

Buitenleven

Eervolle vermeldingen

29

ADVERTENTIE

Samen aan de slag voor een groene buurt!

In steeds meer buurten slaan mensen de handen ineen om samen het groen in hun omgeving op te knappen, uit te breiden of anders vorm te geven. Daar knapt de buurt van op ĂŠn leren buurtbewoners elkaar beter kennen. Hoogwaardig groen dat draagvlak heeft onder bewoners heeft effect op onder andere de sociale cohesie, gezondheid, leefbaarheid en wijkeconomie.

Zo brengt groen mensen bij elkaar.

In 2012 is Groen Dichterbij gestart met het stimuleren, inspireren en verbinden van groene buurtprojecten. Inmiddels hebben ruim 600 buurtprojecten zich aangemeld!

Op www.groendichterbij.nl kan je deze groene buurtprojecten bekijken en kennis en inspiratie op te doen.

Foto Heleen Oele | Ankeveense Plassen

Foto Nannette Wentzel | Rivier De Linde, gemeente Weststellingwerf

www.groendichterbij.nl info@groendichterbij.nl twitter.com/groendichterbij (@groendichterbij) Foto Jorg Arends | Uiterwaarden van de Lek bij Culemborg

Facebook.com/groendichterbij

30

Buitenleven

De ideale vogeltuin ook in de zomer Tekst Marieke Dijksman, Vogelbescherming Nederland

Het is zomer en plotseling lijken alle vogels uit de tuin verdwenen. Wat is het stil!

Maar schijn bedriegt. Ze zitten verscholen in het groen. De reden? Door het ruien zijn ze kwetsbaar en dus houden ze zich muisstil. Juist nu kunnen ze wat extra aandacht gebruiken.

Een strakke tuin met houten schuttingen en tegels op de grond: jarenlang de laatste mode in de tuinbranche. Toegegeven, lekker makkelijk in onderhoud is het wel. Maar voor vogels is zo’n tuin niet ideaal. Zij willen een rommelige tuin waarin ze zich kunnen verschuilen en voedsel kunnen vinden. Vogelbescherming legt uit waar een goede vogeltuin aan moet voldoen.

Veilig voelen

Vogels hebben bescherming nodig. Dat geldt het hele jaar door, maar des te meer in de ruiperiode.

Een vogelvriendelijke tuin heeft voldoende schuilplekken. Deze schuilplekken kun je de vogels bieden door struiken in de tuin te planten.

Vogels houden van dichte struiken met doorns zoals de meidoorn, sleedoorn of vuurdoorn. Maar ook zuilvormige taxussen of jeneverbessen zijn goed. Kies dan wel voor de vrouwelijke met de geelachtige bloemen, want die zijn dichter begroeid dan de mannelijke met lichtgroene bloemen.

vogels graag voldoende overzicht houden tijdens het badderen, is teveel begroeiing eromheen niet gewenst.

Voeren

Vogels kun je het hele jaar door bijvoeren, ook in de zomer. Als jonge vogels hun nest verlaten kunnen ze vaak nog niet erg goed voor zichzelf zorgen. Gelukkig helpen de ouders mee, maar extra voer is altijd welkom. Let er op dat je het juiste soort voedsel gebruikt; dat verschilt per seizoen. Goed voer is onder meer verkrijgbaar in de webshop van Vogelbescherming.

Haag of schutting?

Ook een haag is erg vogelvriendelijk. Mussen vinden het heerlijk in een ligusterheg. Een muur of schutting in de tuin kun je bedekken met klimop. Deze wordt in de loop der jaren bossig en zorgt daardoor voor een goede plek om te nestelen en te schuilen. Daarbij lokt de klimop insecten en geeft hij in de winter en het voorjaar bessen.

Voldoende voedsel

Tuinvogels eten het liefst natuurlijk voedsel zoals insecten en bessen. Vooral in de zomer zijn insecten een belangrijke voedingsbron voor de jonge vogels. Insecten zijn rijk aan eiwitten en daarom een onmisbare bron van voedsel. Plant wat extra bloemen, waar insecten op af komen. Daarnaast zijn vogels ook gek op bessen. Besdragende struiken zijn dus ideaal.

Badderen!

Een vogel heeft graag schone en goed onderhouden veren. Vogels badderen daarom graag in ondiepe watertjes, waar ze tevens verkoeling en drinken vinden. Een goede plek is bijvoorbeeld een ondiepe rand van een vijver. Maar een schaal met water is ook een prima bad. Aangezien

Natuurwijzer voor de tuin Deze handige natuurwijzer (vouwkaart) laat u zien wat u in uw tuin kunt aantreffen aan insecten, zoogdieren, planten en vogels. In één oogopslag kunt u nu de dieren en planten in uw tuin op naam brengen. Deze geplastificeerde natuurwijzer van 65 cm x 21 cm, is makkelijk tot zakformaat te vouwen. De natuurwijzer is te bestellen voor € 5,95 via www.tringa-paintings.nl of stuur een e-mail naar info@tringa-paintings.nl.

Buitenleven

31

Ecologische hoogstructuur ‘Met je poten in de modder en je hoofd in de wolken’ Tekst Jolien Scholte

Gezonde daken, dat is de missie van De Dakdokters. Dat doen ze door de aanleg van groendaken en daktuinen. Bekijk eens een stad van bovenaf met Google Maps en zie hoeveel oppervlak er is verhard. Meer groen op straat is millimeterwerk, maar op de daken ligt een enorme potentie voor een groenere stad.

In 2009 zag De Dakdokters het licht. Tuinen aanleggen is al een goed idee, maar de Dakdokters proberen het hele proces, van concept tot daktuin, te verduurzamen”, legt medeoprichter en dakarchitect Daan de Leeuw (28) uit.

“Ons dochterbedrijf de Dakdichters gebruikt geen teer voor de dakbedekking maar het rubber EPDM, dat recyclebaar is en langer meegaat.” Het kantoor in een Amsterdams antikraakpand wordt warm gehouden door een houtkachel waar houtresten van de werkplaats in gaan.

Het unieke aan De Dakdokters is volgens de Leeuw dat ze zowel de innovatieve concepten bedenken als de uitvoerende partij zijn. “Dat is soms lastig, want je staat met je poten in de modder en bent met je hoofd in de wolken. Het leuke is wel dat je wat je ontwikkelt ook direct kunt uitvoeren.”

Groendaken en daktuinen

De Dakdokters bieden twee soorten daken aan: groendaken en daktuinen. Groendaken worden gemaakt van sedum: een dunne laag aarde met bloeiende vetplantjes. Deze sedumdaken zijn qua gewicht te vergelijken met een grinddak, en kunnen op de meeste daken wel gerealiseerd worden. Een complete daktuin waar je ook zelf in kunt zitten, dat kan in 90 procent van de gevallen echter niet omdat het te zwaar is. “Wat veel mensen echter niet weten is dat we veel van die daken wel geschikt kunnen maken door middel van een soort tafelconstructie, waarbij het gewicht van de tuin op de draagmuren komt te liggen”, legt de Leeuw uit.

De Dakdokters leggen nu zo’n 100 daktuinen per jaar aan. Het grootste deel bij particulieren, maar ze willen meer richting de bedrijven. Zo hebben ze de H&M in de Kalverstraat van een groendak voorzien, en ligt er een sedumdak van 2000 vierkante meter op een parkeergarage in Hoofddorp. Volgens de Leeuw kiezen bedrijven ook voor een groendak vanwege het imago.

“Je merkt dat het groendak van het geitenwollensokken-imago af is, het is echt hip nu.”

Roofood

Sinds begin vorig jaar ziet de Leeuw een trend in dakmoestuinen. Vaak zijn die echter te zwaar voor een dak, omdat er veel aarde nodig is. “Wij hebben hier een nieuw en veel lichter systeem voor ontwikkeld, in samenwerking met Grown Downtown. De planten worden door een sproeisysteem van onderaf bewaterd, waardoor het eigenlijk vanzelf gaat.” Bovenop het Roofood sproeisysteem kunnen kratjes worden geplaatst met bijvoorbeeld kruiden, tomaten en sla.

Een revolutie op dakmoestuin gebied, volgens de

Leeuw. “We hebben nog geen dak aangelegd omdat we het pas hebben ontwikkeld, maar we zijn met enkele restaurants in gesprek.” De kruiden en groenten zijn ook bij de Dakdokters verkrijgbaar. “Die worden gekweekt in een kas net buiten de stad, waardoor het Roofood een zo kort mogelijke afstand af hoeft te leggen.”

Ecologische hoogstructuur

Met de daktuinen en groendaken willen de Dakdokters een ‘ecologische hoogstructuur’ creëren. Voor vogels, bijen en andere dieren moet er daarvoor niet teveel afstand zitten tussen de groene daken.

De Leeuw: “Als je nu op een dak staat moet je echt zoeken naar een groen dak. Ik vind dat je vanaf elk punt zeker 25 groene daken moet kunnen zien. Dus we hebben nog wel wat werk voor de boeg.”

32 ING VOED

IZEN / RE HEID ZOND & GE

TIE CREA & RE

NEN / WO

DE / MO VEN & LE

R LTUU & CU

TUUR / NA

VOED ING &

LIEU & MI

DUURZAME VOORDELEN Zie pagina 26

GEZO NDHE ID

/ RE IZEN &

& LEVEN TIE / WONEN / REIZEN & RECREA GEZONDHEID VOEDING &

RECR EATIE

/ WO NEN &

LEVE N / MODE

& CU LTUU R

GRA TIS

Jaa rga win ter ng 7 201 2 - 201 3

/ NA TUUR

land groen Neder De krant van

& MI LIEU

rga ng Jaa er / nov okt ob

em be

weld op m adig et e win terg Misle roen fake idende ten fur b labels lijkt :

Zuid zalf v -Tirol oo

r de art ziel e spa en iland aard op e al de iteit festiv ivers biod iland : e n n re ee die met Hoe n en aby: blijven lante Ecobje ‘groen’ je arm? ke p Kun aby op unie

nkjes rk ekdra en vo Donder! se stre tails Mes rland cock gel en • Ha isch Nede kerste de lek Typ met voel ndge • Eila

/ RE IZEN &

LEN

RECR EATIE

/ WO NEN &

LEVE N / MODE

iden: rizon t verle e hotels en ne Ho n he eid Groe kunst va toch gro endh itstrev • De maar vooru reiland hippe ee sef én h be aam log torisc • His een duurz op

ech t bo nt

DU

VO UR O Z

Zie RD AM pag ELE E ina N 22

nbloemen eren en paarde Vogels observ voorjaar plukken in het

Ja arg

Het gevoel Eiland

an g

& CU LTUU R

Jaa rga win ter ng 7 201 2 - 201 3

Wa

ten: Culinair genie hoen maar Chaams geen plofkip

Ecotoerisme: eilanden Fraaie Franse

ing Lezersaanbied rsapers

g htin de Stic van de Aar ave uitg van de .ne t de. nl Dag day arth nde aar .nl ww w.e ran tva eaa rde ww w.k agv and ww w.d

Slowjuicer Ve

Uitg ave Dag van de van de Aar Stic htin ww w.e g de ww w.k arth day ww w.d ran tva .ne t agv nde aar and eaa de. nl rde .nl

de Stichting Uitgave van Aarde Dag van de

/ RE IZEN

& RE CR EATI E / WON EN

€1,3 5

GRA TIS

7, #4/5 Jaarga ng ber 2012 / novem oktob er

GE ZO ND HE ID

7|

len

te 20

& LE VE N / MO DE

& CU LTUU R / NA TU UR

13

/ NA TUUR

& MI LIEU

De krant van groen Nederland

el Hetandgevo Eil b een

GEZO NDHE ID

DUURZAM E VOORDE GRATiS

Warm je

2 r 201

VOED ING &

Zie pagin a 26

€1,35 lente 2013 Jaargang 7 |

TiS GRA 7, #4/5

VO ED ING &

U & MILIE / NATUUR & CULTUUR / MODE & LEVEN WONEN EATIE / & RECR / REIZEN NDHEID & GEZO VOEDING

& MILIEU R / NATUUR / MODE & CULTUU

De

kr a

nt va

ng

ro e

nN

ede

& MI LIEU

rla nd

V

rm je og weld o pluk els ob adigp met se DU ken e win UR in h rveren ZA et v terg Misle C oorj en pa roen g ulina ME fake idende aar arde ten een ir g nblo fur b labels plofk enie em : li art jk spa t ip t ech en ma en: Z l de aarde E u tiva fes c id nd t n ar C -nde bon F otoe Tirol eila t op Hoe een eila z itei a h ers ra t lf div a voor aie rism am dieren: bio en n s F d nte e rans hoe e zie : unieke pla l e n Ecobaby:en’ blijven met L ez eila Kun je ‘gro je arm? nde Slowersaan y op n een bab juic biedin er V g ersa per s

www.earth day.net e.nl www.krant vandeaard .nl www.dagv andeaarde

Mes en vork Donder! drankjes • Hagel en rlandse streek Typisch Nede cocktails lekkerste el met de • Eilandgevo

n Groene Horizo het verleiden: van e hotels • De kunst toch groen hippe maar endheid vooruitstrev besef én reiland • Historisch aam logee op een duurz

VO O

Zie RD pag ELE ina N 22

g van de Stichtin uitgave de Aarde Dag van y.net www.e arthdandeaa rde.nl www.k rantva eaarde .nl www.d agvand

Uitg ave Dag van de van de Aar Stic htin ww w.e g de ww w.k arth day ww w.d ran tva .ne t agv nde aar and eaa de. nl rde .nl

Uit ga Da g ve va va n n de de ww Stic Aa rde w.e htin ww g w.k art hd ay ww ran w.d tva .ne ag va nd ea t nd ea ard ard e.n l e.n l

met een bereik van 100.000 lezers per editie.

Media inkopers en adverteerders opgelet!

Speciaal voor ondernemingen met aandacht voor duurzaamheid hebben we de voordelen van samenwerking met de Krant van de Aarde op een rijtje gezet. De Krant van de Aarde bevat artikelen over voeding & gezondheid, reizen & recreatie, wonen & leven, mode & cultuur en duurzaam ondernemen.

De krant is inmiddels een begrip binnen de brede doelgroep van mensen die bewust bezig zijn met duurzaamheid.

Kerncijfers op een rij:

Deze doelgroep is ook voor u bereikbaar via de Krant van de Aarde. U bereikt direct deze doelgroep via de uitgebreide distributie van deze krant.

Snel en zonder inzet van dure marketing campagnes.

• Banken: ASN Bank, Triodos • Voeding: Odin Estafette, Demeter, Campina • Wonen&Leven: Tonzon, Atrium • Energie: Greenchoice, Eneco, Essent • Vervoer: Honda, Volkswagen, Smart, NS

Recente adverteerders:

Meer info? Stuur een email naar info@dagvandeaarde.nl.

Hierna nemen wij direct contact met u op.

Of bel met Sander van Oyen, Marketing Manager 06-41263840

ADVERTENTIE

l

io %b

100

sch i g o

• 50.000 kranten per uitgave • 100.000 lezers per editie • Uniek: verspreid naar de distributiepunten van het Odin Groente- en fruit abonnement • Leden: 20.000 kranten (Odin abonnement en KvdA abonnees) • Losse verspreiding: 30.000 via 500 winkels en andere distributiepunten

100% biologisch

Probeer nu de 2 nieuwste smaken van Ekoland Puur Sap! 100% Puur Sap, versgeperst en van nature troebel. www.ekoland.eu

Kinderen

Ecobewust luieren

Tekst Diewke de Haen

De komst van een baby in een ecobewust gezin brengt al snel de vraag met zich voor welke luiers gekozen moet worden. Wegwerp? Eco-wegwerp? Of toch wasbaar? Wat is de meest groene keuze in luiers en hoe zit het met het gebruiksgemak? De feiten op een rij.

Wegwerp

Een baby gebruikt tijdens de luierperiode gemiddeld 5500 luiers, uitgaande van 5 luiers per dag, drie jaar lang. Voor wegwerp komt dit neer op ruim 1000 kilo aan luierafval dat niet recyclebaar is en dus in de verbrandingsoven of op de stort verdwijnt. Deze luiers worden gemaakt van papierpulp en synthetische materialen die weer worden gemaakt op basis van petroleum. Het kost een kop ruwe olie om het plastic te vervaardigen voor één luier. Om de benodigde papierpulp voor een jaar wegwerpluiers te maken, moeten 4,5 boom worden gerooid. Daarbij zorgt de fabricage van de papierpulp voor watervervuiling. Ook kost het fabriceren en transporteren van de luiers veel energie.

Toch kiest meer dan 95 % van de ouders voor wegwerpluiers en dat heeft veel te maken met het gebruiksgemak. Met de introductie van de wegwerpluier door Pampers in 1961, daalde het aantal gebruikers van katoenen luiers snel.

Wegwerp eco

Er is een milieuvriendelijkere keuze voor wegwerp beschikbaar. Deze luiers bestaan deels uit bioplastic op basis van maïs; soms wordt gebruik gemaakt van FSC-gecertificeerde houtpulp. Hoewel klimaatvriendelijker, zijn ze helaas niet makkelijk composteerbaar niet omdat ze nog steeds deels uit synthetische materialen bestaan.

Hoe milieuvriendelijk weggooien?

In hoeverre kun je wegwerpluiers milieuvriendelijk afvoeren? Goed afvalbeheer gaat uit van allereerst afvalvermijding, vervolgens hergebruik, dan recycling, verbranding en ten slotte storten. Recycling van luiers levert geen volwaardig restproduct op: er kunnen geen nieuwe luiers van worden vervaardigd waardoor voortdurend nieuwe grondstoffen nodig blijven. Ook de gebruikte papierpulp wordt niet gerecycled. Enerzijds heeft dit te maken met Europese wetgeving voor hygiëne; anderzijds is het absorptievermogen van gerecycled papier onvoldoende.

Uiteindelijk is slechts een deel van de luier te recyclen; de rest wordt verbrand of gestort. Het recyclen kost echter veel water.

Wasbare luiers

Maar wie zich als groene ouder voorneemt om te starten met wasbare luiers, krijgt geregeld de vraag of dat wel milieuvriendelijker is. Je moet die luiers per slot van rekening vaak wassen en ook het productieproces is niet altijd even groen.

Voor het vervaardigen van katoen is veel water

nodig en er worden bestrijdingsmiddelen gebruikt.

Luiers van biologisch katoen of bamboe doen het op deze fronten al beter. Op transporteren en verpakking scoren de wasbare luiers beter dan wegwerp, omdat er eenvoudigweg minder nodig zijn.

Bij de wasbare luier zit de milieubelasting meer in het gebruik: wassen en drogen (waar de droger wordt gebruikt). Wasbare luiers leveren in de eerste twee levensmaanden van de baby 1,5 extra wassen per week op. Daarna daalt dit naar 1 extra wekelijks was per week.

Maar waar brengt ons dat?

Volgens milieucentraal komt het er op neer dat het gebruik van wasbare luiers voor 1,4 maal minder uitstoot van broeikasgassen zorgt dan wegwerpluiers. Hierbij gaat men er vanuit dat de luiers op 60 graden worden gewassen en in de droger worden gedroogd. Worden de luiers aan de lijn gedroogd dan is de CO2 uitstoot zelfs 2,3 keer lager. Het hergebruiken van een set wasbare luiers voor een 2e of 3e kind, dan wel de aanschaf van tweedehands luiers, levert het milieu nog meer besparingen op.

Gemak?

Alhoewel wasbare luiers inmiddels zover doorontwikkeld zijn dat ze in gemak weinig afwijken van een wegwerp (voorgevormd met klittenband lijken ze er zelfs op), is het natuurlijk wel zo dat het extra ‘waswerk’ betekent. Ook kan het soms lastig zijn dat je buitenshuis de luiers niet weggooit, maar dat je ze weer mee naar huis moet nemen.

Voor de eco-ouder met een druk gezin valt het niet altijd mee te bedenken hoe dat in de gezinslogistiek zou moeten passen. Maar het hoeft geen alles-ofniets verhaal te zijn: als je eens per dag een wasbare luier gebruikt in plaats van een wegwerp, boek je ook al milieuwinst!

Andere praktische tips van milieucentraal om de milieubelasting te verminderen zijn:

* verschoon je baby niet vaker dan nodig; * werk aan zindelijkheid zo gauw je kindje daar aan toe is; * kies de juiste maat luier; dat voorkomt doorlekken.

33

34

Lezersaanbiedingen

Vragen over deze aanbiedingen? info@dagvandeaarde.nl of volg ons op www.facebook.com/KrantvandeAarde.

Vier de zomer bij Estafette!

Maakt gezond makkelijk

Krijg het zonnige Italiaanse gevoel met de Demeter-tomatensauzen en -passata’s van Giancarlo Ceci.

LEZERSACTIE SLOWJUICE

Speciaal voor de lezers van deze krant

Ontvang tegen inlevering van deze bon 10% kennismakingskorting op tomatensaus of passata van Giancarlo Ceci naar keuze.

tot 15 oktober en zolang de voorraad strekt

Doneer het bedrag aan de stichting Dag van de Aarde op rekening nummer 61 77 36 146 en ontvang de HUROM slowjuicer van uw keuze samen met een receptenboekje en een abonnement op de Krant vd Aarde.

(actie is geldig in de Estafette-winkels t/m 30-08-2013, 1 bon per klant, 1 artikel / bon)

Ontdek ons!

www.estafettewinkel.nl

Vergeet niet uw naam en adresgegevens te vermelden en vermeld ook de kleur (alleen bij de HE serie).

Doneer € 245,-

Doneer € 300,-

HUROM HB (wit) t.w.v. € 299,-

HUROM HE (BPA vrij: wit, grijs of rood) t.w.v. € 379,-

Donateurs extra voordelig naar Landgoedfair “Lekker Landelijk” op Landgoed Heerlijkheid Mariënweardt

Doneer nu 10,- euro aan de Stichting Dag van de Aarde op rekeningnummer 61.77.36.146 en u ontvangt per post het toegangsbewijs t.w.v. €15.

Vergeet niet uw naam en adresgegevens te vermelden.

U kunt van deze aanbieding gebruikmaken tot en met 18 augustus 2013.

Gaaf Groen

beurs voor groen geluk!

Gaaf Groen is de leukste beurs aller tijden met biologisch tuinieren, vergeten groenten, kruiden, fruit & bloemen, oerkruiden, permacultuur, alternatieve energie, kleurrijke kleding, mooie spullen, puur natuur, duurzaam doe het zelf, groene kunst, (h)eerlijke proeverijen, fantastische boeken, zelfvoorzienend leven, boeiende bedrijven, lokaal voedsel, leuke beestjes, elfjes en kabouters, enthousiaste mensen & nog veel meer eigentijdse inspiratie.

8 september 2013 Sportpaleis Alkmaar L EZ E RSA A N B I E D I N G Doneer 5,- Euro aan de Stichting Dag van de Aarde op rekeningnummer 61 77 36 146 en ontvang het entreekaartje ter waarde van € 7,50 voor de beurs Gaaf Groen.

Vergeet niet uw naam en email-adres te vermelden.

W W W. G A A F G R O E N . N L

Op de agenda

IN DE VOLGENDE • Duurzaam ondernemen: interview met Peter Samsom van GreenCoffins • Voeding en gezondheid: vergelijking slowjuicers van diverse merken

COLOFON

De Krant van de Aarde is een uitgave van de Stichting Dag van de Aarde. De Stichting wil samen met partners uit de natuurvoedingsbranche mensen aanzetten tot een gezonde en duurzame leefwijze. Verder werkt de Stichting samen met universiteiten, (semi)overheden en goede doelen. © 2013 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde Gerestein 1, 4158 GB DEIL info@dagvandeaarde.nl M: 06-53332980 Bestuur Albert Poutsma - Voorzitter / Uitgever Jos Huijser - Penningmeester Frans van der Beek - Secretaris Redactie Frans van der Beek Lynsey Dubbeld Diewke de Haen Moniek Verstegen Renske de Zwart Jolien Scholte Eindredactie Petra van der Veer Contact redactie: redactie@krantvandeaarde.nl Fotoredactie: Henk Bothof en Ben Deiman Marketing & Communicatie: Sander van Oyen - Marketing Manager Vormgeving & Opmaak: Celina Koekenbier | Insight design Advertentieverkoop: info@dagvandeaarde.nl Redactionele partners Stichting Demeter, Bella Plant, Vogelbescherming Nederland, Stichting Landschapsbeheer, Skoon Ecodesign, Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt.

Distributiepartners Natudis Nederland BV, Odin Estafette BV, De Zaai Ster VOF, Stichting Wereldwinkels, KNMI, TNO. Aan dit nummer werkten mee: Kick van der Mark, Angelique van Os, Nike Festen, Sea First Foundation en Henk Bothof.

Abonnementen: je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden.

Maak € 19,95 over op rekening nr. 61 77 36 146 van de Stichting Dag van de Aarde onder vermelding ‘abonnement’. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis. Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurants en vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom.

Losse nummers: je kunt de stichting steunen door € 1,35 over te maken op rekening nummer 61 77 36 146 per los nummer uit de winkel.

Distributie: via de Odin groentetas, natuurvoedingswinkels en wereldwinkels.

Naar abonnees / leden van de stichting. Naar (semi) overheden en overige partners.

Oplage 50.000.

35

OP DE AGENDA

AUGUSTUS 11 en 16

K.I.C.K. Summer Event 2013! Vondelpark in Amsterdam (zwerf)afval verzamelen door kinderen voor kinderen. De eeuwenoude techniek van ambachten laten zien hoe je van niets weer iets kan maken!

Een unieke beleving om niet te missen! Programma is binnenkort te vinden op: www.keepcleanarea.com

19-25

WoesteLand Duurzame Zomerweek Earthship bouwen Locatie: Joke Smitlaan 53, Olst, Overijssel Leeftijd: 16 t/m 30 jaar

21-25

Landgoedfair 2013: Lekker landelijk! Landgoed Mariënwaerdt, Beesd (zie advertentie hieronder en op pagina 4 en pagina 34)

27 13.30-16.30 uur Cursus Werken met de Milieubarometer Locatie: Rotterdam, kantoor Stimular

SEPTEMBER 8

Gaaf Groen Sportpaleis Alkmaar. Openingstijden: 10.30 tot 18.00 uur. (zie advertentie op pagina 34)

16

Green Challenge Jaarlijkse, internationale wedstrijd voor groene ondernemersplannen ADVERTENTIE

ADVERTENTIE

resu

lt a a t !

ve en n geergeteiet te n n in dzwartBRAD e pa vet EN n.

Een gouden

ook te gebruiken ter vervanging van boter

r, Rijk aan laurinezuuen licht verteerbaar ren.

zonder transvetzu

2500ml 24,95

NL-BIO-01 Non-EU Agriculture

500ml 6,95

250ml 3,95

325ml 8,95

Skal 025099

1400ml 34,95

Royal Green Odourless en Extra Virgin Coconut Cooking Cream We zijn bij Royal Green trots op onze premium Extra Virgin 100%

onder andere olijfolie. Tijdens het braden, wokken, bakken of frituren

koudgeperste en gecertificeerd biologische kokosolie. Proef de smaak

is er geen vorming van schadelijke stoffen of vrije radicalen. Rijk aan

van heerlijke kokos! Of kies voor de Royal Green 100% geurloze koko-

laurinezuur, licht verteerbaar en zonder transvetzuren.

solie van gecertificeerd biologische teelt.

Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, Bakken, braden, wokken en frituren is nog nooit zo gezond geweest.

con- serveringsmiddelen, synthetische zoet- of

Ook te gebruiken ter vervanging van boter. De gecertificeerd biolo-

smaakstoffen en is 100% vegetarisch. Ervaar het

gische kokosolie van Royal Green is een zeer gezonde olie die al haar

verschil nu.

goede eigenschappen behoudt bij verhitting. Ideaal ter vervanging van Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

231Q_adv_rg_kokos_krnt_aarde.indd 1

Enjoy life, stay healthy!

09-07-13 16:25