Krant van de Aarde 3-2022 + LEEF! Bijlage

Natuur / Cultuur / Voeding / Gezondheid / Transitie / Mode / Vrije tijd LGEezonEdhFei !

LIFESTYLE

KATERN

| zomer

2022

d

maak va topprinorslaap je iteit yoga gezond en heid health co progra ach m roos sc over mi hlikker graine

3

BIJLAGE

GEZOND

14

16

7

8

4

19

L6 25

18

L8

L14

L10 “Volg je hart, je intuïtie, doe wat echt van binnenuit komt en volg je dromen”

WEER

Blijf gezond en zorg voor elkaar!

Achter de wolken schijnt de zon.

“Voor je fysieke en mentale gezondheid is het belangrijk te letten op wat je eet”

INHOUD

“In de middeleeuwen dacht men dat vogels zongen om God te loven”

Gastredactioneel 3 | Nieuws 4 | Natuur 7-9 Inspiratie 10-13 | Fotowedstrijd 14 | Transitie 16 Sport 18 | Spiritualiteit 22 - 24 | Boeken 25 Agenda 26 | Colofon 27

“Het is nog niet te laat, samen kunnen we in één generatie de oceanen redden”

JAARGANG 17, 2022-3, ZOMER

Abonneeservice: info@fbw-abonneeservice.nl Volg ons op @KrantvandeAarde Neem mee uit de winkel en doneer € 3,95 via krantvandeaarde.nl

Voor de natuurlijke verzorging van uw kwetsbare huid

Dermagiq Skin, Hand en Body Wash Alle producten van Dermagiq zijn op basis honing. Ontwikkeld op de Universiteit van Wageningen en onderzocht in verschillende dermatologie centra die gespecialiseerd zijn in behandeling van huidaandoeningen.

Dermagiq Skin is speciaal geschikt voor volwassenen en kinderen, vanaf babyleeft ijd, met eczeem en wondjes o.a. door krabben bij eczeem.

Samen met Dermagiq Hand en Dermagiq Body Wash, ook op basis van honing, heeft u een complete en natuurlijke verzorging voor uw gevoelige huid.

Onze Dermagiq producten zijn nu ook verkrijgbaar bij Etos.

Voor informatie, ook over andere producten in de Dermagiq lijn, kijk op:

www.dermagiq.nl - www.emonta.nl/dermagiq

Verzorging met de kracht van de natuur.

18

www.dermagiq.nl

Redactioneel

Jaargang 17 | nr. 3 | Zomer 2022

IN DEZE KRANT 3 Redactioneel 4 Nieuws op z’n Frans Natuur 7 De listige lynx is fotogeniek 8 Vogelzang: prettige achtergrondmuziek Inspiratie 10 Thuiskomen op het werk 14 Fotowedstrijd LandschappenNL Transitie 16 Jan Terlouw: Lancering OceanLove 17 Nieuwe poolexpeditie op Groenlandse ijskap Sport 18 Studenten euforisch: eindelijk weer Varsity Spiritualiteit

3

De jeugd grijpt de toekomst Deze maanden doe ik mee aan een serie bijeenkomsten bij Milieudefensie over klimaat en natuur in relatie tot inheemse volkeren. Niet dat ik van plan was om een peniskoker te gaan dragen of om over te gaan op kannibalisme, maar we kunnen zeker van inheemse volkeren leren. In ieder geval het act local principe spreekt mij enorm aan. En het is de allerhoogste tijd is om de neoliberale vrijhandel aan de kaak te stellen. Dat systeem moet op de schop. Uit de sessies blijkt dat het gewoon verkapt kolonialisme is, inclusief slavernij.

Dan de oorlog in de Oekraïne. Die legt bloot dat veel landen aan het infuus liggen van de internationale voedselhandel. Een slecht systeem dat met name in het belang is van grote handelsondernemingen. Mag stoppen. De keerzijde van die medaille is dat er in een gezond natuurlijk en lokaalgericht systeem slechts ruimte is voor een bepaald aantal mensen per regio. In dat opzicht is de bevolkingsexplosie in Afrika

22 De bittere pil van helen 24 Luister naar je lichaam

bedenkelijk. De recente droogte in het op dit moment reeds overbevolkte

25 Boeken 26 Agenda

Bij de Milieudefensie-bijeenkomsten zie ik maatschappelijk bewuste

27 Colofon

zich opwerpen als wereldverbeteraars. Extinction Rebellion is een

L1-L18 Bijlage LEEF!

jaren. Ik heb het trouwens hier niet over door woke-ouders en -leraren

India leert ons dat.

jongeren. Het is prachtig om te zien dat een nieuwe generatie het voortouw neemt in de maatschappelijke discussie en dat sommigen ander voorbeeld dat me doet denken aan voorbije revolutionaire gehersenspoelde, soms zeer jonge schoolkinderen die (nog) niet kunnen rekenen maar overal al een mening over schijnen te moeten hebben, maar over scherpe jong volwassenen die kritisch nadenken.

100% full spectrum Astaxanthine en afkomstig van de 100% natuurlijke groene micro-alg Hae-matococcus pluvialis. Het wordt gekweekt in een uiterst schone GMP gecertificeerde omgeving op Hawaii.

De alg is absoluut vrij van chemische toevoegingen en wordt na de oogst middels een uniek supercritical extractieproces volgens de hoogste kwaliteits-standaarden geëxtra-heerd.

Hierdoor ontstaat een super breed, zuiver en hoog geconcentreerd product. Royal Green Astaxanthine bevat van nature ook de carotenoïden canthaxanthine, bèta-caroteen en luteïne. De toegevoegde vitamine E ROYAL GREEN ASTAXANTHINE draagt bij tot de bescherming van Inhoud: 60 en 120 softgels | Cons. advies prijs: € 32,95 en € 59,95 cellen tegen oxidatieve stress.

adv Royal Green Astaxanthine.indd 1

17-05-2022 15:21

De jongeren hebben dankzij corona een lastige tijd achter de rug.

Hoewel dat zéér relatief is vind ik. In april was ik aanwezig op de eerste post-corona Varsity studentenroeiwedstrijd. Op zo’n corporaal feestje kom je zo op het oog weer een heel ander soort jongere tegen. Dat soort van topsport maar ook bier en zooien. Ach, als Marianne Thieme goede navolging krijgt zeg ik ‘Vo! Veel leesplezier, Albert Poutsma Voorzitter stichting Dag van de Aarde

4

Nieuws op z´n Frans

Frans van der Beek volgt de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid op de voet. Hij ergert zich aan de wijze waarop we van de Aarde lenen en weigeren om terug te betalen. En is blij met initiatieven die het welzijn van de planeet bevorderen. Frans geeft een rode kaart aan iedereen die het milieu en de natuur vernietigt en prijst met een groene kaart alle inspanningen die het leefklimaat bevorderen of herstellen.

Suggesties zijn welkom op fhjvanderbeek@gmail.com.

NETFLIX VERGROENT

Netflix scoorde wereldwijd met de satirische film Don’t Look Up. Daarin halen burgers hun schouders op over het einde van de wereld.

Leonardo DiCaprio speelt een wetenschapper die daarvoor waarschuwt. Hij wordt door geen enkele politicus of burger serieus wordt genomen. Don’t Look Up wist het Netflixrecord voor de film met de meeste kijkuren in een week tijd te breken.

Het Don’t Look Up Climate Platform schrijft: “De klimaatcrisis is echt. Het goede nieuws is dat we er iets aan kunnen doen.” De filmmakers sporen fans nu aan wél in actie te komen. Via een samenwerking tussen de filmmakers en actieplatform Count Us In kunnen fans van de film nu ook echt in actie komen. Op het Don’t Look Up Climate Platform kan iedereen zich digitaal toeleggen op concrete stappen om het klimaatprobleem te bestrijden, zoals duurzaam investeren of het oproepen van politici tot groener beleid. Actiegroep Count Us In heeft al zo’n 250.000 deelnemers. Count Us In claimt al de uitstoot van 100 miljoen kilo CO2 te hebben vermeden.

MAAK DE BIJ BLIJ

Elk jaar op 22 april voeren The Pollinators de wilde bij bij. Dat is hard nodig, want bijna de helft van de 328 bijensoorten staat op de Rode Lijst. Deze enthousiaste bijenfans vragen extra aandacht voor bestuivers door Voedselbanken voor Bijen te openen door heel Nederland.

Die delen gratis inheems bloemzaad uit en op 22 april op de Dag van de Aarde werd er met z’n allen gezaaid in tuinen en op balkons. Ook dit keer weer een succes. Duizenden mensen zich hebben ingespannen om zoveel mogelijk inheems bloemzaad te verspreiden en te zaaien voor bestuivers. Al die mensen zijn ook flink aan het pollinaten geslagen en bestoven vele anderen zodat langzaam maar zeker de grootste en leukste bestuiversbeweging ter wereld vorm krijgt. Enkele getallen: er zijn in Nederland 1500 Voedselbanken voor bijen, 58 basisscholen deden mee, er zijn 40.000 pollinators, er werden een kwart miljoen zakjes met bloemzaad verspreid, er is 500.000 m2 aan oppervlakte aarde ingezaaid met veertig soorten inheemse en biologische bloemen en de organisatie mag zich

verheugen in samenwerking met 42 partners.

Kortom: succes!

HYUNDAI OMARMT V2X

Hyundai gaat zich toeleggen op de ontwikkeling van Vehicle-to-Everything (V2X), een technologische innovatie die hernieuwbare energie en batterij-elektrische voertuigen (BEV) verder integreert in de samenleving. Dankzij V2X is de motor minder afhankelijk van fossiele brandstoffen en met deze technologie kan ook stroom worden teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. Bijvoorbeeld om een huishouden of een kantoor te voorzien van stroom. Behalve voor het stabiliseren van het elektriciteitsnet helpt de energie die is opgeslagen in BEV’s ook bij het beheren van de energievraag tijdens piekuren.

Die integratie in het elektriciteitsnet zal volgens de autofabrikant het energielandschap drastisch veranderen. De eigenaren van een BEV met V2Gtechnologie hebben zo de mogelijkheid actief bij te dragen aan de stabilisatie van hun lokale elektriciteitsnet. Ook zal V2G een sterke bijdrage leveren aan een duurzame energievoorziening.

Wanneer die niet kan worden opgewekt, ’s nachts, of als er geen wind is, of op piekmomenten, komt dit systeem goed van pas. “Dit garandeert een gezonde toekomst voor toekomstige generaties en is in lijn met Hyundai’s visie Progress for Humanity,” aldus het automerk. “Bovendien zijn we minder afhankelijk van energiecentrales die voor meer vervuiling en hogere energieprijzen tijdens piekuren zorgen.” Mooi initiatief.

TUI MET DE T VAN TREIN

Als je naar de chaos op Schiphol kijkt lijkt er van vliegschaamte geen sprake meer. Toch lijkt milieubewustzijn ook door te dringen bij de reisbranche. Zo gaat Reisorganisator TUI in Nederland treinreizen aanbieden naar zes Europese steden. Met de uitbreiding van het aanbod voor stedentrips wil de touroperator zijn vakanties duurzamer maken. In 2019 kondigde TUI al aan vliegreizen naar Parijs in de ban te doen. Eind deze maand kunnen klanten met de nachttrein naar Kopenhagen, Praag, Wenen, Venetië, Milaan en Florence. TUI boekt de plaatsen bij GreenCityTrip, een dochterbedrijf van Flywise voor stedentrips per trein. TUI Nederland doet, anders dan met Parijs, de

vluchten naar die Europese bestemmingen niet allemaal in de ban. Kedenkedeng, kedenkedeng… dat gaat de goede kant op.

SNEW BIEDT TWEEDE KANS

Afgeschreven ICT- en telecomapparatuur verdient een tweede leven. Mensen die door de arbeidsmarkt zijn afgeschreven ook. Martijn van Engelen richtte daarom Snew op, een bedrijf dat zich specialiseert in hergebruik van elektronica en mensen. Van de vijftig werknemers van het Boxtelse bedrijf werd de helft aangemerkt als ‘mensen met afstand tot de arbeidsmarkt’.

Zowel met grondstoffen als met mensen moeten we zorgvuldiger omgaan, vindt Van Engelen.

Grondstoffen omdat die schaars en eindig zijn, en mensen omdat iedereen een kans verdient, ook als het leven een keer tegenzit. Het is tegelijkertijd hard nodig vanwege de krapte op de arbeidsmarkt. Snew staat voor As New: afgedankte apparatuur waar mogelijk een nieuw en tweede leven geven. Van Engelen ergert zich eraan dat afgeschreven computers afval zijn. Wie zijn apparaten bij Snew brengt, hoeft dan ook geen afvalheffing te betalen, maar krijgt juist geld voor zijn oude spullen. Het bedrijf is ook actief in Ghana met een project waarbij hij een premie betaalt voor smartphones, om te voorkomen dat die op de vuilnisbelt belanden. Die apparaten gaan vervolgens naar Nederland voor ‘urban mining’: ze worden helemaal uit elkaar gehaald om bruikbare onderdelen en waardevolle grondstoffen terug te winnen. Schouderklopje voor Martijn!

Nieuws op z´n Frans

Redacteur Frans van der Beek deelt rode en groene kaarten uit. Groen maakt blij en rood moet anders.

5

Heb je goed of slecht nieuws?

Mail Frans!

redactie@krantvandeaarde.nl

KLIMAATLABEL: JA OF NEE?

In Denemarken wordt een klimaatlabel ontwikkeld op verpakkingen van melk, vlees en wijn met een rode of groene klimaatscore. De bedoeling is om burgers te helpen groenere keuzes te maken in de supermarkt. De Deense overheid trekt er 1,2 miljoen euro voor uit. Uit onderzoek blijkt dat de meerderheid van de Denen graag klimaatvriendelijker voedingskeuzes wil maken, maar driekwart vindt het lastig te bepalen wat de klimaatafdruk van voedsel is. Het is nog maar de vraag of dit in ons land ook wordt ingevoerd. Er is nu een wildgroei aan allerlei keurmerken en het is niet eenvoudig om fabrikanten te verplichten zo’n label te realiseren. Het Nederlandse ministerie van landbouw, natuur en voedselkwaliteit zegt de ontwikkeling in Denemarken met interesse te volgen, maar heeft nog geen concrete plannen voor zo’n label. Wij hanteren sinds 2021 de NutriScore. De Consumentenbond wil een verplichting van die score in heel Europa. De voedingsmiddelenlobby houdt dit tegen. Fabrikanten mogen daarom kiezen of ze zo’n label wel of niet gebruiken. Dat schiet dus niet op.

WK EN FORMULE 1: GASSEN MAAR!

Britse wetenschappers deden onderzoek naar de broeikasgassen die Engelse voetbalfans uitstoten op weg naar wedstrijden. Veruit de meeste toeschouwers kwamen naar het stadion per auto. Samen zouden zij 56.237 ton CO2 uitstoten – gelijk aan de uitstoot van 9500 passagiers die retour vliegen tussen Amsterdam en Sydney. Formule 1-wagens stoten, volgens de internationale autosportbond FIA, in een heel seizoen ongeveer 1800 ton CO2 uit, vergelijkbaar met de uitstoot van 114 Nederlandse burgers per jaar. De totale uitstoot van het Formule 1-circus ligt veel hoger met 256.551 ton - de jaarlijkse uitstoot van ruim 16.000 Nederlanders. De uitstoot van de motoren is maar 0,7% van de uitstoot. De rest wordt veroorzaakt door logistiek en de organisatie van de Formule 1. Maar dan de broeikasgassen die vrijkomen bij een groot sportevenement als het WK voetbal! Bij het WK in Brazilië van 2014 kwam bijvoorbeeld 2,7 miljoen ton CO2 vrij - ongeveer net zoveel als de totale uitstoot van Malta in dat jaar.

Opnieuw was het vervoer van mensen en goederen verantwoordelijk voor het grootste deel van die uitstoot: meer dan 80%.

EN DAN DIE CRYPTO…

In zijn Avondshow velt Arjen Lubach een vernietigend oordeel over de cryptogekte die vooral veel jongeren in de greep heeft. Geldhaaien verleiden de jeugd om in duistere aanbieders te investeren met een groot risico op oplichting.

Een bevriende en gereputeerde beleggingsexpert vertelde mij onlangs dat deze fratsen lijken op de tulpenmanie. Rond 1634 kwam er een hausse in de tulpenhandel in Holland. In de Gouden Eeuw bereikten de prijzen van tulpenbollen extreme hoogten. In januari 1637 werden bollen verkocht voor meer dan tien keer het jaarsalaris van een ervaren vakman, en waren ze ongeveer evenveel waard als een Amsterdams grachtenpand. Er werd bovendien gespeculeerd met opties op tulpen die nog in de grond zaten. Cryptocurrency is gebaseerd op blockchaintechnologie. Daarbij worden munten ‘gemined’ wat een onvoorstelbare hoeveelheid energie slurpt. Wereldwijd net zoveel als de complete energieconsumptie van een land als Argentinië met 46 miljoen inwoners.

I rest my case…

ROKEN & KAUWEN & MILIEU

Twee van de drie peuken komen in het milieu terecht. Sigarettenfilters bestaan uit een kunststof die zo traag afbreekt dat er pas na tien tot vijftien jaar niks meer van over is. Fout! Dat is dan afgebroken tot microplastics. Ook als je het niet meer ziet, richt het in de natuur nog steeds schade aan. Kauwgom breekt nog slechter af. Het duurt 25 jaar voordat de resten mogelijk verdwenen zijn. Veel kauwgom bevat synthetische microplastic dat in de natuur terecht komt. De kauwer gooit het afval vaak op straat. Hoge boetes zoals in Singapore? Dat gaat in Nederland niet

lukken: ‘Bemoei je met je eigen zaken!’ De openbare ruimte wordt kennelijk als minder ‘eigen’ beschouwd dan bijvoorbeeld de tuin, laat staan de huiskamer.

De oplossing die wel kan werken is het aansprakelijk stellen van de producenten van dit afval. Met wettelijk eisen dat dit afval in de natuur binnen een maand biologisch volledig afgebroken moet zijn (op straffe van een verbod) biedt soelaas, maar ja… de tabaks- en kauwgumlobby, weet je wel?

JEANS TE GOEDKOOP

Ons consumptiepatroon (vliegen en kiloknallers) draagt flink bij aan de milieuschade die Nederland veroorzaakt. Die schade bedraagt jaarlijks ruim 55 miljard euro. En dat loopt verder op tot 68 miljard in 2030 als beleid en consumentengedrag niet veranderen. Dat ligt vooral aan de ‘import van milieuschade’, door voedsel en spullen te halen in landen die minder milieuvriendelijk zijn. Nu al ontstaat 43 procent van de milieuschade vanwege import uit andere landen en dat wordt alleen maar meer. Dit vluchtgedrag van bedrijven naar Azië of Zuid-Amerika, waar tegen lagere kosten milieubelastende productie plaatsvindt, doet het effect teniet van maatregelen die minder uitstoot van broeikasgassen beogen. Om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen, zijn maatregelen nodig die nog lang niet allemaal in de prijzen van energie, materialen en voedsel zijn verwerkt. Een spijkerbroek zou bijvoorbeeld eigenlijk 33 euro duurder zou moeten zijn als je verborgen kosten meeneemt. Dat wordt nog een flinke dobber…

zomerhuid vrij van zooi Dat klinkt als normaal.

Maar zonder dat we het weten smeren we onze huid vol met synthetische filters, microplastics en schadelijke ingrediënten.

Ga voor een zomerhuid vrij van zooi.

We hebben het niet nodig.

En onze zee trouwens ook niet.

Dus bevrijd je huid!

Kies een natuurlijke zonnebrand gemaakt met minerale UV filter en biologische ingrediënten.

your skin cares.

Meer weten?

Verkrijgbaar bij: Holland & Barrett,

natuurcosmetica

Ekoplaza, G&W Gezondheidswinkel, de betere drogist en reformwinkel.

067Z_1-1_adv_el_sun care_zomerhuid vrij van_KvdA_3.indd 1

08-03-2022 08:27

Natuur

7

De listige lynx is fotogeniek Tekst: Frans van der Beek

Zwijgend en geduldig staan de fotografen op een kluitje in het Nationale Park Sierra de Andujar in Spanje. Die stilte is belangrijk, want ze loeren op de lynx en die heeft uitzonderlijk scherpe gepluimde oortjes. Een foto van een lynx is een trofee, want het dier laat zich maar moeilijk betrappen omdat hij pas in de schemering en nacht op pad gaat. De Lynx is een katachtige met het formaat van een wolf. En een lust voor het oog!

Daarom turen de fotografen in het dichtbegroeide naaldwoud om een glimp van de schoonheid op te vangen. Die kans is groter dan ooit, want er struinen nu zo’n duizend exemplaren in dit park. Rond de eeuwwisseling waren dat er nog maar 208. Dankzij een populatieprogramma van de EU is dit beschermde dier weer flink in aantal gegroeid. Er is nu zelfs een complete eco-industrie rond de lynx ontstaan met gidsen en lodges. Dat is een opsteker voor dit gebied en de economie, want ook in Spanje ontvolkt het platteland.

Vlekken als identiteit

De lynx staat hoog op de poten, heeft karakteristieke bakkebaarden, oren met pluimpjes en een korte staart. De vacht van de lynx is in de zomer geelbruin. ‘s Winters is de vacht bleker en dikker. Verspreid over zijn lichaam liggen enkele kleine, bleke vlekken. Vooral de ledematen zijn duidelijk gevlekt. De staart is kort met een zwart puntje. Die vlekken zijn bij ieder exemplaar weer anders en ze zijn dus aan dat patroon ook te herkennen.

Lynxen zijn goed tegen kou bestand, dankzij de dichte vacht en de haarkussens aan hun voeten.

Het dier leeft territoriaal. De mannetjes hebben

aparte territoria die overlappen met die van de eveneens solitair levende wijfjes. Als hol wordt meestal een rotshol gebruikt, maar ook een dassenburcht of dicht struikgewas komt in aanmerking. De omvang van een territorium is ongeveer 100 tot 1.000 km². Ook komt hij voor in steile rotsgebergten tot 1.000 meter hoogte.

Reerug op het menu

Lynxen jagen voornamelijk op hazen, reeën en gemzen. Ook knaagdieren staan op het menu, evenals kleine hoefdieren en hoendervogels als patrijzen en korhoenders. Een enkele keer worden ook grotere hertensoorten gedood. De meeste dieren, waaronder hazen, worden vanuit struiken beslopen. Een groter prooidier als een ree wordt vaak vanuit een boom geslagen, waarna het dier in de keel wordt gegrepen. De lynx eet gemiddeld één kilogram per dag. De ree maakt driekwart van de voedselinname uit. Een ree te groot is om in één keer te verorberen. Daarom kan een lynx soms zes dagen achter elkaar terugkomen om van het kadaver te peuzelen.

Dat komt van pas bij het monitoren van lynxen.

Jagers vinden soms prooien, waarna ze op die plek camera’s installeren met bewegingsmelders.

Een lynx houdt voortdurend in de gaten in welk

gebied met het meeste succes prooidieren kunnen worden verschalkt. Dat zijn niet alleen zieke en zwakke dieren. Ze vallen vooral dieren die niet opletten aan. Slechts één op de zes aanvallen is succesvol. De aangevallen dieren zijn dan gewaarschuwd en de lynx moet zich verplaatsen naar een ander gedeelte van zijn territorium, waar de prooien minder alert zijn.

Lynx in Drenthe!

De lynx in het net genoemde natuurpark is de Iberische versie. Zo zijn er diverse soorten naargelang hun territorium. De Noordelijke lynx komt voor in Wit-Rusland, Europees Rusland en de Oeral. Voorts kennen wij de Karpatenlynx, de Kaukasische, Turkestaanse en Siberische lynx.

Maar je hoeft niet naar deze barre oorden om oog in oog te staan met deze reuzenkat. De lynx kwam vroeger voor in grote delen van Europa, maar is in veel streken uitgeroeid. Dagblad De Telegraaf meldde op 12 mei 2009 dat de lynx in ons eigen mooie Drenthe werd gesignaleerd.

Maar ja, jaren geleden stond ons land op z’n kop omdat er een poema op de Veluwe zou rondlopen…

8

Natuur

Vogelzang: prettige achtergrondmuziek voor mensen?

Tekst: Marcel Boer | Beeld: Pixabay

In de middeleeuwen dacht men nog dat vogels zongen om god te loven. Vooral de veldleeuwerik, omdat die tijdens het zingen opsteeg ten hemel.

Later werd de opvatting populair dat vogels zongen om mensen te behagen. Vogelzang zou geen ander doel dienen dan voor mensen prettige achtergrondmuziek te produceren. Vogelzang en vogelgeluiden omschrijven in woorden is niet altijd makkelijk. De meeste zang leent zich er absoluut niet voor, behalve dan van koekoek en tjiftjaf. Maar wat te denken van “doe deur toe, opoe” voor de houtduif. “Ik, ik, ikweethetniet” voor de rietgors. “Pietje, pietje, frederiek, frederiek” voor de zanglijster. “Kwikmedit” is onder vogelaars de gangbare beschrijving van de kwartelslag.

Kikkers kwaken, wolven huilen en herten burlen, maar de vocale uitingen van vogels noemen we zang. Vogelzang raakt ons gevoel voor esthetiek.

Dat is ook de reden waarom vogelzang door de eeuwen heen een bron van inspiratie was voor componisten. In tien van de belangrijkste werken van de Franse componist Oliver Messiaen is de zang van wel 260 soorten vogels verwerkt. Zijn composities dragen namen als “Het ontwaken der vogels”, “Exotische Vogels” en “Vogelcatalogus”.

Ook Bartók, Prokofjev, Beethoven, Haydn, Brückner en Britten leenden ongegeneerd thema’s

van populaire vogels als koekoek, spreeuw, merel en kwartel. Maar zijn vogels wel echt muzikaal, zoals mensen? Volgens onderzoekers moeten vogels dan over maatgevoel en over relatief gehoor beschikken. En dat laatste hebben ze volgens de onderzoekers niet.

In Mozart’s KV 522 en KV 453 is de tweestemmige zang te horen van de spreeuw die hij als huisdier hield, maar een week voor voltooiing van de compositie het leven liet.

Beweerd wordt dat niet Mozart de spreeuw maar de spreeuw Mozart heeft geïmiteerd.

Kunnen alle vogels zingen?

Bij vogelgeluid denken we in de eerste plaats aan vogelzang, hoewel lang niet alle vogels zangvogels zijn en de geluiden niet altijd zang. Zelfs de wulp met zijn klagende zangerige roep en de grutto en de kieviet met hun karakteristieke geluiden zijn geen zangvogels. Om als vogel tot de orde der zangvogels Passeriformes te horen moet een vogel een syrinx hebben en een pootklem; 4 tenen die om een tak kunnen krommen: drie voorwaartse tenen en een teen achterwaarts.

Wanneer een vogel op een tak land, worden door zijn gewicht de tenen automatisch door de pezen aangetrokken. Die pootklem zorgt ervoor dat een vogel ook bij windkracht 10 niet uit de boom waait. Van de tienduizend vogelsoorten in de

wereld en de vierhonderd in Europa is de helft zangvogel Zangvogels hebben een syrinx: het geluidsapparaat in de vogelkeel op de plek waar de luchtpijp zich in twee bronchiën vertakt.

Het is een holle ruimte van bindweefsel met membranen of stembanden. Deze worden in trilling gebracht door langsstromende lucht. Het aantal spiertjes rond deze klankkast is bepalend voor de zangkunst. Zanglijster en merel hebben een even grote syrinx van 1,5 cm maar die van de zanglijster is veel gespierder. Daarmee kan hij de klankkast op meer manieren vervormen en een groter aantal tonen voortbrengen. Het volumebereik wordt bepaald door de grootte van de klankkast. Zo heeft de koolmees met ruim 1 cm klankkast een relatief welluidende stem en kan wel vijftig verschillende roepjes produceren.

Een nachtegaal kan een geluidsvolume van 90 decibel voortbrengen. Spreeuw, bosrietzanger en kleine karekiet hebben 2 syrinxen en zijn in staat om de twee luchtstromen zo in trilling te brengen dat ze in hun eentje tweestemming kunnen zingen. Een open snavel is niet altijd noodzakelijk. Spreeuw en merel zingen ook wel met hun snavel dicht. Klank, kleur en toon worden in het lijf gevormd, waardoor de meeste vogels altijd keurig rechtop zingen omdat ze in

Natuur

die houding de meeste lucht kunnen innemen en uitstoten. De syrinx wordt aangestuurd door de linkerhersenhelft.

de vroeg ochtend niet meteen uit volle borst. De frequentie en het volume van de zang neemt toe naarmate het lichter wordt.

Hormonen

Wanneer zingen vogels?

De meeste zangvogels leven in bossen, struiken en riet met de veldleeuwerik als een van de uitzonderingen. Vogelmannetjes die op een partner uit zijn, maken hun aanwezigheid vooral kenbaar door hun zang omdat ze in het struikgewas moeilijk zichtbaar zijn. In het voorjaar, onder invloed van daglengte en temperatuur, komt de productie van geslachtshormonen op gang. Die activeren in de hersenen het zangcentrum. Met luid zingen wordt eerst een territorium afgebakend, waarmee het daarin beschikbare voedsel voor een paar wordt gereserveerd. Daarna begint de zang om de gunst van een vrouwtje. Vrijwel alle zangvogels zingen actief in het voorjaar gedurende een periode van twee tot vijf maanden. Sommige soorten b.v. de heggenmus, beginnen al in februari, zingen in maart en april op hun best en houden er pas in juli mee op. De kleine karekiet is een uitzondering, die zingt vaak nog tot ver in augustus door. Roodborst en spreeuw zingen ook in de winter. De roodborst om een voedselterritorium, de spreeuw waarschijnlijk uit tevredenheid of om te oefenen. Vogels zingen in

Vogelzang van de meeste soorten bereikt in april/ mei zijn hoogtepunt, vooral bij zonsopgang.

Anderen zoals de veldleeuwerik zingen de hele ochtend door en sommige zoals de fluiter zelfs de hele dag. Nachtegaal en rietzangers zingen ook ‘s nachts. In de ochtend zingen heeft vele voordelen. Het is nog te donker om voedsel te zoeken en insecten zijn nog niet actief omdat het nog te koud is. Het is vaak windstil waardoor de zang zich gelijkmatig en zonder vervorming in alle richtingen verspreidt. En als je allemaal tegelijk zingt weet je precies waar je buurman zit. Naast de belangrijke functies van jezelf door zang kenbaar te maken aan rivalen en mogelijke partners, kunnen soortgenoten er ook uit opmaken hoe fit en ervaren de zanger is en of hij al dan niet gepaard is. Een gepaarde zanger zingt anders dan een ongepaarde. De intensiteit van de zang wordt in de loop van het voorjaar minder en na de langste dag loopt de zang van de meeste vogels snel af.

Een aantal vogelzanggedragingen is nog steeds niet geheel duidelijk. Vogels zingen vooral in

9

de vroege ochtend, omdat de lucht dan koel is en meestal stil staat waardoor het geluid dan lekker ver draagt. Nadeel is wel dat iedereen massaal door elkaar heen zit te roepen. Vandaar dat elke soort zijn eigen liedje op een andere bandbreedte zingt. Maar waarom zingen tapuit en boomleeuwerik dan ’s nachts en een lijster bij storm en een merel tijdens een druilerig regenbuitje?

Uit: het boek “Wat maakt vogels zo interessant”, auteur: Marcel Boer, uitgave van KNNV 2020.

ISBN 9789050117500 Verkrijgbaar bij uw boekhandel.

10

Inspiratie

“De belangrijkste mens is altijd diegene die voor je staat”

Inspiratie

11

Thuiskomen op het werk door Ivo Valkenburg, auteur van Niet gezwicht voor de wereld | Beeld: Yke Ruessink

Net als andere bedrijven draait Bakkerij Driekant uit Zutphen een gezond financieel rendement. Voor Driekant is winst maken echter net als ademhalen. Je hebt het nodig om te leven en te werken, maar het is niet het doel van het leven of de onderneming. Centraal staan de mensen. Op uitnodiging van Driekant beleefde Ivo Valkenburg een dag in de praktijk om het menselijk rendement te ervaren…

Vlak voor Zutphen begeeft mijn auto het. Ik ben twee uur later dan afgesproken. Mijn hoofd is vol met zorgen over het met moeite kunnen betalen van de autoreparatie. Als ik over de drempel stap van de winkel aan de Lange Hofstraat, voelt het direct als een warm bad. Vijf minuten later sta in vrolijke bedrijfskleding op de inpakafdeling naast Boukje. Ze vertelt me hoe ze zes jaar geleden op blote voeten met de trein van Hongarije naar Nederland is gereisd. Zonder paspoort of treinkaartje. Met mijn handen zoutjes afwegend, voel ik me letterlijk zakken, van m’n hoofd naar m’n hart.

Als ik een paar weken later tijdens de ochtendopening aan de medewerkers vraag hoe het voor hoe het voor hen voelt om te werken bij Driekant, dan hoor ik: “één familie”, “uniek”, “écht”, “diversiteit en uitdaging”, “samen”, “tweede huis”. Het verbaast me niet. Driekant is een proeftuin die laat ervaren hoe menselijk economie kan zijn. Wat we in de grote wereld vaak zijn verloren, blijkt gelukkig op kleine schaal nog steeds te bestaan.

Werk als zichtbaar gemaakte liefde

Al lange tijd ben ik gefascineerd door bedrijven en organisaties waar het welzijn van mens en natuur centraal staat. Waar winst maken een middel is om iets moois te realiseren. Waar medemenselijkheid een spiegel is van het werken in de praktijk. Waar je de puurheid dwars door alles heen proeft. Driekant is zo’n bedrijf. Net als onze planeet één enorme, levende, ademende cel is, waarbij alles en iedereen onlosmakelijk met elkaar is verbonden, zo biedt Driekant ruimte, ja, heel veel ruimte, aan mensen om vooral zichzelf te kunnen en mogen zijn. Ondertussen draait de onderneming op volle toeren door. Ze ontleent haar bestaansrecht uit de ambachtelijke productie van 100% biologisch brood, koekjes, zoutjes, crackers, taarten en vele andere lekkernijen. Er wordt hard gewerkt en winst gemaakt, maar zonder de bezieling uit het oog te verliezen.

Koningin van de yoga

Net gearriveerd op de inpakafdeling, voel ik mijn stress snel wegvloeien. Het is volgens mij een combinatie van werken met je handen en het in

goed gezelschap vertoeven. Terwijl ik de zoutjes netjes probeer af te wegen op 120 gram, luister ik verder naar een stukje uit het adembenemende levensverhaal van Boukje. Ik zie het voor me hoe ze op blote voeten is gevlucht voor decennialang huiselijk geweld. Na 30 jaar had ze de moed, de kracht en het doorzettingsvermogen om een schijnbaar oneindig vicieuze cirkel van angst en geweld te doorbreken. Ze vertelt haar verhaal beeldend en ik zie haar letterlijk uit haar huis wegrennen naar het kleine treinstationnetje op het platteland van Hongarije. In Duitsland wordt ze staande gehouden. Een telefoontje met familie in Nederland geeft de politie het voordeel van de twijfel. Inmiddels woont ze weer in Nederland.

Ze is terecht zo trots dat ze is opgestaan voor haarzelf. Ze doet me denken aan de woorden van de filosoof Kierkegaard: ‘Degene die risico’s neemt, verliest voor even de grond onder haar voeten, maar degene die géén risico loopt, riskeert haar leven te verliezen.’

Ik maak in gedachten een diepe buiging voor Boukje. Driekant is een plek waar iedereen

12

Inspiratie

“Degene die risico’s neemt, verliest voor even de grond onder haar voeten, maar degene die géén risico loopt, riskeert haar leven te verliezen” welkom is. Ook als de wereld je heeft opgegeven, dan heeft Driekant vaak toch nog een plekje voor je. Boukje voelt zich inmiddels als een vis in het water bij Driekant. Terwijl ik in een kapotte auto zat, geeft ze die ochtend haar eerste yogales tijdens een les kunst en beweging aan collega’s onder leiding van Rosa Wijnstok, die als ontwikkelingscoach met hart en ziel de mensen op de werkvloer begeleidt in hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Boukje voelt zich thuiskomen op het werk. In de kantine valt mijn oog op een collage waarin Boukje haar passie voor yoga heeft verbeeld met mooie foto’s en teksten. Met grote letters draagt het stuk de titel: ‘Koningin van de yoga’. Driekant nodigt het ‘mens-zijn’ uit in al het doen en laten op het werk.

en dan laat ze de klankschaal klinken.

Vanuit stilstand maak je gang

Durven en risico’s nemen

Elke dag, rondom half negen, zijn alle medewerkers welkom voor de dagopening in de kantine. Voor iedereen die ervoor open staat, is het een kort moment van rust. Bij Driekant weet men dat je vanuit stilstand het beste gang kunt maken.

Met tientallen mensen op de werkvloer is het een uniek moment waarop eenvoudig even belangrijke zaken kunnen worden gecommuniceerd. We staan in een cirkel van zo’n tien mensen bij elkaar. Madeleine, al zo’n vijftien jaar werkzaam voor Driekant, vraagt of ze met de klankschaal en de houten strijker de ochtendceremonie mag leiden. Ze wacht even tot er nog wat meer mensen zijn binnengedruppeld

Er volgt een kort meditatief moment, waarna ze vraagt of er iemand is die iets wil delen. Er worden wat huishoudelijke boodschappen gedeeld en ik vertel een dagje mee te draaien om dit artikel te kunnen gaan schrijven. Ter afronding deelt iedereen in enkele woorden wat ze als de kern van het werken bij Driekant ervaren. Het voelt voor de meesten als ‘één familie’. Je wordt gezien en gehoord in wie je bent en wat je doet. Lief en leed wordt met elkaar gedeeld. Zowel de plussen als minnen mogen er zijn. “Liefde!” roept Madeleine op het einde, nadat ze iedereen een prettige werkdag heeft toegewenst.

De dagopening is nog niet afgelopen, of Madeleine loopt naar Karel om hem te vertellen dat ze zin heeft om bij hem de les kunst en vorming te gaan volgen. We trekken onze schoenen uit en lopen naar boven. In de ochtend had ik het gat in m’n sokken wel gezien, maar dacht dat niemand erachter zou komen. Ach, bij Driekant kun je gewoon jezelf zijn en Madeleine moet er hard om lachen. In de ontwikkeling van mensen past Driekant de ‘geen methode’methode toe. Ieder mens is verschillend en Driekant schept daarom de universele randvoorwaarden die voor elk mens nodig zijn om te kunnen groeien en bloeien. Voor iedereen die wel een duwtje in de rug kan gebruiken, organiseert Driekant leerwerktrajecten waarbij

het werken (de productie) hand in hand gaan met zowel kunst als vorming.

Deze ochtend staat het thema ‘durven en risico’s nemen’ centraal. Kunstenaar Karel Overbeek, die in 2008 samen met pedagoge An de Cock in Zutphen het initiatief ‘Het Dagelijks Bestaan’ heeft opgericht, met leer- en ontwikkeltrajecten op het snijvlak van jeugdhulpverlening, sociale activering, zingeving, onderwijs en werken, nodigt ons allereerst uit om een Indianendans rond de tafel te maken. Het helpt ons om wat op te warmen in de nogal koude ruimte op zolder.

Madeleine schatert onbevangen van het lachen en ik geniet intens van jezelf kunnen zijn op de werkvloer. Collega Hans geeft aan niet zoveel te hebben met het concept van een Indianendans en blijft lekker zitten. Hans blijft lekker bij zichzelf, ondanks de ‘gekte’ van zijn collega’s. Ik ben onder de indruk van zijn schilderwerk. Karel noemt hem een echte alchemist, die elke kleur op geheel eigen wijze samenstelt. De kleuren van Hans doen me denken aan een bezoek als kind aan het Zwitserse Goetheanum, een monumentaal cultureel centrum dat is ontworpen door Rudolf Steiner en vernoemd naar Goethe. Ik laat Hans weten onder de indruk te zijn van de kleuren en het schilderij zo thuis te willen ophangen.

Zet je ogen achter je handen

Iedereen wordt dan gevraagd zijn hand te tekenen op papier. Madeleine en Karel tekenen hun handen op hetzelfde papier en trekken om beurten een iets grotere lijn om hun eigen hand heen. De handen bewegen zich op die manier

Inspiratie

steeds meer naar elkaar toe. Op het hoogtepunt ontmoeten de handen elkaar. Net als in het echte leven gaat het erom hoe je als mensen elkaar ontmoet. Waar leg je je grenzen? Hoe en wanneer vraag je toestemming om in de ruimte van de ander te komen? Wat betekent durven en risico’s nemen voor jou persoonlijk?

Alhoewel ik in Zutphen op het Baudartius College een onvergetelijk fijne tijd heb mogen beleven, is het tekenen me daar wel afgeleerd.

Ooit werd ik de les uitgestuurd bij tekenen, nadat ik zogenaamd een paar uur had gespijbeld. In werkelijkheid had ik mijn uiterste best gedaan om het pand van ijssalon La Venezia te tekenen, maar dat werd een grote mislukking. ‘Tekenen zal jij nooit kunnen’, en dat stemmetje van de leraar is me altijd bijgebleven. Vanmorgen word ik gevraagd om te tekenen. Karel adviseert me om mijn ogen achter mijn handen te zetten. “Anders gaat je hoofd ertussen zitten.” Samen met Hans en Madeleine verleg ik mijn eigen grenzen op het gebied van durven en risico’s nemen. Driekant is een plek waar je leert heel te zijn. Ook als je zomaar even een dagje meedraait.

Oorlog en vrede

Na afloop van de kunstsessie is het koffiepauze.

Het is een sociaal gebeuren. Mijn oog valt op Sameer, een man die volop lacht met zijn ogen.

Hij is bij Driekant twee dagen per week chauffeur en twee dagen klusjesman. Ik vraag hem of hij uit Zutphen komt. “Ik kom uit Syrië” en we lachen. Even later raak ik met hem aan de praat.

Hij staat te schilderen in de ruimte waar alle bedrijfskleding wordt georganiseerd. Ik vraag hem of hij gelukkig is in Nederland. En of hij hier alleen woont of met zijn gezin. “Dat is een heel verhaal. Vier jaar geleden ben ik gevlucht

voor de oorlog. Ik woon hier met mijn vrouw en twee kinderen.” Even later blijkt dat Sameer zijn achtjarige dochter is verloren tijdens een bombardement op de school van zijn kinderen.

Hij laat me foto’s zien van zijn kleine prinses, vlak voor het bombardement, en een foto wanneer ze na haar dood in een kistje ligt. Ze is beeldschoon. Ik kan niet anders dan m’n tranen laten vloeien en we omhelzen elkaar. Nooit heb ik begrepen waarom we als Nederland ons maar blijven bemoeien met wapens en bommen rondom oorlog en vrede in andere landen.

Sameer staat voor me en herinnert me eraan dat de belangrijkste mens altijd diegene is die voor je staat. Sameer is blij om bij Driekant te kunnen en mogen werken. “Het is heel sociaal, een fijne groep mensen bij elkaar.”

Puur, eerlijk en oprecht

Na de lunch werk ik nog twee uurtjes stevig door met Onno in de bakkerij. Het is warm en ik kan met m’n 2.04 meter niet rechtop staan onder het lage plafond. Toch werk ik door zonder te klagen. Sterker nog: ik geniet ervan. Ik voel me een bofkont om een dag te kunnen meedraaien tussen zoveel bijzondere mensen. Vele hartige crackers op bakplaten moeten van elkaar worden losgesneden. Onno werkte jarenlang op een zorgboerderij en heeft het inmiddels naar zijn zin bij Driekant. Hij heeft er een hekel aan om op de foto te gaan, maar voor vandaag is hij bereid om een uitzondering te maken. Ik zie ondertussen de bakkers kunsten uitoefenen met het deeg. Zelfs als het deeg door de bakkerij vliegt, is alles onder controle en voelt het alsof ik deel uitmaak van een vrolijke Italiaanse speelfilm.

Ik voel aan het einde van de dag een diepe dankbaarheid om zoveel menselijkheid en

13

oprechte aandacht voor elkaar te proeven, terwijl er ondertussen toch flink is doorgewerkt. Het schijnt dat veel mensen in Nederland niet meer het verschil proeven tussen supermarktbrood en ambachtelijk brood. Na vandaag kan ik me dat eigenlijk niet meer voorstellen. Bij Driekant is alles puur. Zowel de natuurlijke ingrediënten als de mensen. De geur komt niet uit de airco, uit buizen of uit een apparaatje. De mensen zijn authentiek. Niet eerder heb ik me gerealiseerd hoeveel erbij komt kijken om 120 gram zoutjes in een doosjes te krijgen. Met een broodje van Driekant proef je nog het oorspronkelijke zonlicht en de wind die over de velden heeft gewaaid. Je proeft de liefde waarmee de boer heeft gezaaid en geoogst. Je proeft de echtheid waarmee de mensen het meel, het water en het zout bewerken tot het beste biologische brood van Nederland.

“Ik voel me een bofkont om een dag te kunnen meedraaien tussen zoveel bijzondere mensen” Zo gespannen als ik binnenkwam na al het zoveelste gedoe met m’n auto, zo ontspannen loop ik om vijf uur terug naar het station.

Geraakt door een bakker waar mensen worden geïnspireerd, gestimuleerd en geholpen om in de volheid van het mens-zijn in de wereld te kunnen staan. #chapeau Meer informatie: www.driekant.nl

FOTOWEDSTRIJD

LandschappenNL

Heb je een foto gemaakt van een mooie, bijzondere of typische plek in de Nederlandse natuur? Stuur die dan met toelichting naar de Krant van de Aarde. Elk nummer plaatsen we de beste inzending. Mail naar: redactie@krantvandeaarde.nl onder vermelding van je naam en adres. De winnaar wordt ook beloond door onze partner LandschappenNL met het boek “Lekker Landschap” over foodwalks en eten uit de natuur van LandschappenNL en een DVD van BBC EARTH.

Winnaar: Hans Bouwhuis

Winnende foto De grensstreek tussen Nederland en Duitsland wordt van oudsher gekenmerkt door uitgestrekte hoogveengebieden. Het veen kon zich hier ontwikkelen omdat zich in de ondergrond een ondoorlatende laag bevond, waardoor het water niet gemakkelijk weg kon stromen. Op veel plaatsen is het veen door onder andere de turfwinning inmiddels verdwenen, maar op de laagst gelegen plekken zijn nog restanten zichtbaar in de vorm van kleinere vennen. Vaak zijn ze ondiep met een wisselende waterstand. Een mooi voorbeeld daarvan is het Zwilbrocker ven, net over de grens bij Groenlo. Hans Bouwhuis woont daar tien kilometer vandaan en maakte er deze sfeervolle foto. Het ven is bekend vanwege de bijzondere vogels die er huizen. Verreweg de meeste aandacht trekken de flamingo’s die hier jaarlijks broeden. Hun nesten bevinden zich op een eiland in het ven, waardoor ze afgeschermd zijn van predatoren zoals de vos. Maar door de steeds vaker optredende droogte, is die bescherming niet meer gegarandeerd. Het uitgebreide hoogveencomplex rond Zwilbrock is nagenoeg verdwenen, maar deze foto geeft nog een impressie van die voormalige situatie.

Gerrit-Jan van Herwaarden, LandschappenNL

Samen voor ons Landschap LandschappenNL is het samenwerkingsverband van 12 provinciale organisaties, dat zich inzet voor het behoud en ontwikkeling van ons landschap waarin we wonen, werken en recreëren. Het landschap vraagt om duurzaam beheer, zodat we er nu en in de toekomst van kunnen genieten. LandschappenNL werkt samen met mensen, organisaties, bedrijven en overheden, via projecten en lobby.

16

Transitie zijn over de huidige status van het klimaat, begrijpen ze beter waarom ze in actie moeten komen.” Wereldwijd produceren oceanen meer dan de helft van de zuurstof die wij inademen.

Of we nu dichtbij of wat verder van de oceanen wonen, onze levens zijn er afhankelijk van. We móeten in actie komen. Jan Terlouw richt zich daarbij op de jonge generatie: “Het gaat om jullie toekomst, mijn toekomst is nog maar weinig.

Kom op voor jezelf en zeg: we pikken het niet langer!.”

Over OceanLove

Jan Terlouw (90) en Anuna de Wever (20) lanceren OceanLove Tekst en Beeld: blyde.be

Op 15 maart 2022 werd OceanLove gelanceerd, een nieuw initiatief van de Nederlandse sociaal ondernemer en activist Ilco van der Linde, die eerder pionierde met onder meer dance4Life.

Oudste en jongste klimaatactivist: “Het is nog niet te laat!”

te beschermen. Het is namelijk nog niet te laat, samen kunnen we in één generatie de oceanen redden.”

Met OceanLove wil een internationaal team van topfotografen, dichters, duikers, wetenschappers, activisten en andere ocean lovers samen opstaan om, in één generatie, de verwoesting van oceanen te keren. Hoe? Door mensen verliefd te laten worden op de oceaan, zodat ze zich meer verbonden voelen en in actie komen. Onder het motto “Because you protect what you love.” Ter lancering van OceanLove luiden schrijver en oudpoliticus Jan Terlouw en Belgisch klimaatactiviste Anuna De Wever – ‘de Greta Thunberg van België’- samen de noodklok.

Jan Terlouw (90), bekend als schrijver en oudpoliticus, heeft zich de afgelopen jaren actief ingezet voor het klimaat. Daarbij focust hij zich vooral op de toekomst: de nieuwe generaties.

Anuna De Wever (20) wordt ook wel ‘de Greta Thunberg van België’ genoemd. Als scholiere riep ze jongeren op om in Brussel te demonstreren voor het klimaat en werd ze de spreekbuis voor de Belgische klimaatmarsen, waar meer dan honderdduizend studenten aan deelnamen.

Op uitnodiging van OceanLove, bespreken Terlouw en De Wever in diverse video’s de huidige klimaatcrisis. Opvallend is het optimisme dat doorschijnt in hun gesprek. Ja, de klimaatcrisis is zeer urgent en we moeten per direct in actie komen. Maar Jan Terlouw en Anuna De Wever benadrukken vooral dat het nog niet te laat is.

Verwoesting oceaan te lijf met liefde Voor zijn betrokkenheid bij Bevrijdingspop, de bevrijdingsfestivals, MasterPeace en de oprichting van dance4life werd Ilco van der Linde in 2017 benoemd tot Officier in de Orde van OranjeNassau. Maar bovenal is Ilco als voormalig wedstrijdzwemmer, surfer en diepzeeduiker een echte ocean lover.

Van der Linde: “We laten mensen de schoonheid en kwetsbaarheid van de oceanen zien. We geloven erin dat als iedereen weer van de oceanen gaat houden, deze met meer respect worden behandeld en dat mensen in actie komen om ze

Twee generaties met elkaar in gesprek: optimisme en daadkracht biedt de oplossing

Geen angst

Jan Terlouw: “We moeten niet bang worden. De situatie is ernstig, maar het is oplosbaar.” Het grootste probleem zit volgens Anuna De Wever in het gebrek aan duidelijke en transparante informatie. Anuna De Wever: “Veel mensen behandelen de oceanen niet goed omdat ze er zo ver vanaf wonen. Mensen zien het niet als hun probleem. Wanneer mensen beter geïnformeerd

OceanLove is een initiatief waarmee fotografen, dichters, duikers, filmers, biologen, activisten en verhalenvertellers de kwetsbaarheid en schoonheid van de oceanen willen laten zien.

Het doel is om mensen te laten houden van de oceanen en alles wat daarin leeft. Vanuit de overtuiging dat je beschermt waar je van houdt.

Ilco van der Linde, maatschappelijk activist en o.a. oprichter van de bevrijdingsfestivals, MasterPeace en dance4Life is de initiatiefnemer van OceanLove en stuurt hierbij een internationaal team aan van jonge vrijwilligers. Onder meer Dopper, BrightVibes, The Optimist en het Britse Marine Biological Association (een netwerk van ruim 2000 biologen) ondersteunen OceanLove in haar missie. Met Dopper worden ook handtekeningen opgehaald, waarbij mensen en bedrijven wereldwijd verklaren om geen plastic wergwerpflessen meer te gebruiken. OceanLove via @oceanlovenews op social media of via www. oceanlove.news.

Jan Terlouw deelt ervaring in online masterclass Grootmeesters.nl

Vanaf april deelt de 90-jarige kernfysicus, oudpoliticus en schrijver Jan Terlouw zijn schat aan levens- en werkervaring in een gloednieuwe serie onlinecolleges op masterclasses platform Grootmeesters. Aan de hand van diverse thema’s geeft hij zijn blik op de samenleving.

Ook vertelt hij hoe vertrouwen, in onder andere de wetenschap en politiek, de sleutel is tot het oplossen van de grote problemen van deze tijd.

De lessen van een gepassioneerde optimist De drie carrières, in de wetenschap, de politiek en als schrijver, plus zijn permanente nieuwsgierigheid, vormen het uitgangspunt van de colleges van Jan Terlouw. Ook is hij openhartig over zijn eigen weg naar succes en de tegenslagen in zijn carrière. Hij deelt zijn zorgen over het milieu, de verharding in de maatschappij, de verruwing van de politieke omgangsvormen en ook zijn oorlogservaringen komen aan bod.

Toch is Jan Terlouw een onvermoeibare en gepassioneerde optimist, want zo stelt hij: ”Met veel vertrouwen in elkaar liggen oplossingen binnen handbereik.”

Transitie

17

Klimaatjournaliste Bernice Notenboom Nieuwe poolexpeditie op Groenlandse ijskap Tekst : Bernice Notenboom | Beeld: Pixabay

Op 4 Mei begon de ‘Winds of Change‘ Expeditie op de Groenlandse ijskap. Doel van deze uitdagende 2000 km lange ski-kite tocht is aandacht vragen voor de onbekende potentie van kite power als energiebron.

Wind heeft de capaciteit om de aarde honderden malen van energie te voorzien maar nu komt nog maar 6% van de electriciteit in de wereld uit wind.

Juist nu olie en gas duurder en schaarser worden, de klimaatdoelen naderen, biedt het kansen om de energietransitie te versnellen en meer op wind in te zetten.

Bernice Notenboom, klimaatjournaliste en poolreizigster, gaat met haar team de Groenlandse ijskap van zuid naar noord skiën met behulp van vliegers. Het succes van de expeditie is voor 100% afhankelijk van wind; geen mens kan deze afstand op eigen kracht in korte tijd afleggen.

Smeltend ijs De Groenlandse ijskap is illustratief voor de reden waarom de energietransitie versneld moet worden. Het nieuwste IPCC-rapport stelt dat we nog maar 8 jaar hebben om van olie en kolen af te komen voordat een temperatuurstijging van 1.5 graden onherroepelijk zal zijn. Hoe

langer we wachten, hoe meer ijs er zal smelten en hoe sneller de zeespiegel zal stijgen. Voor de eerste keer dit jaar regende het op de ijskap en hebben we een record aan ijs verloren. Zelfs in de winter meten we temperaturen boven nul in Groenland. Het team zal zijn observaties delen met wetenschappers van de ESA en NASA.

Windenergie is sexy

Het ontwikkelen en produceren van kite power, elektriciteit uit wind genereren, is een innovatieve manier om meer wind als duurzame bron in te zetten. Het grootste voordeel van kites is dat windenergie opgewekt kan worden tegen veel lagere kosten dan windturbines en hogere opbrengsten geeft omdat windenergie op grotere hoogten gewonnen kan worden waar altijd meer wind is. Zo kan een kite die op 400 meter hoogte de wind vangt, elektriciteit geven aan een heel dorp. Kite power is overal inzetbaar en een oplossing voor afgelegen gemeenschappen die afhankelijk zijn van dieselgeneratoren.

Energietransitie is een uitdaging

Met deze avontuurlijke expeditie ‘Winds of Change’ willen we een frisse blik geven op nieuwe mogelijkheden in renewables, want alles moet

ingezet worden om de klimaatdoelen te halen. De poolexpeditie is analoog aan de energietransitie, want om het goed te doorstaan wordt er veel van ons gevraagd. We laten met deze expeditie zien dat we niet bang zijn om grote stappen te zetten en dat we risico’s durven te nemen.

En net als een poolexpeditie is de energietransitie vol uitdagingen en verrassingen en de grote veranderingen die op ons afkomen zijn beangstigend maar één ding is zeker; het is éénrichtingsverkeer; alleen de weg voorwaarts telt, teruggaan is geen optie. Volg onze blog en voortgang op windsofchange2022.nl Bernice Notenboom is klimaatjournaliste, schrijfster en filmmaakster. Ze is de eerste Nederlandse vrouw die naar de Zuid- en Noordpool skiede. Ze maakt films over klimaatverandering. Haar laatste documentaire Sky Gods - het prijskaartje van het vliegen - was te zien op NPO1.

18

Sport

Sport

Studenten euforisch: na drie jaar weer een echte Varsity

19

Foto: Lotte Burgers

Eindelijk naar buiten! Twee jaar lang werd de Varsity niet (2020), ofwel zonder publiek (2021) gevaren. Een jammerlijke situatie. Hele jaarlagen van studenten dreigden op te groeien zonder dit unieke evenement, opgesloten op hun kamer met ook nog eens een verbod op trainen. Maar gelukkig kwamen onze regeerders tot inkeer en zijn de meeste beperkingen opgeheven.

Tekst: Albert Poutsma | Beeld linkerpagina: Ellen de Monchy

Sportieve feestvreugde

Dus op 3 april was het weer zover. Nadat we in het begin van de week nog sneeuw hadden gezien was het weer dat weekend afwisselend nog (steen)koud, lekker zonnig, af en toe nat en dan weer droog. De feestvreugde was er zeker niet minder om. Een paar duizend studenten waren afgekomen op het evenement om hun teams aan te moedigen. Een gezellige massa van feestende studenten. Uitgelaten zijn deze sowieso altijd, maar voor deze keer was het na twee jaar coronaellende extra feest. Voor de eerste-, tweede- en derdejaarsstudenten was het dus ook de eerste keer dat zij dit mee konden maken.

Nereus de sterkste

Hoewel uw verslaggever uit volle overtuiging voor de krant van groen Nederland schrijft (op deze dag is groen de kleur van Wageningen), gaat zijn hart toch het meest uit naar Utrecht.

Donkerblauw dus. Maar een reprise van drie jaar geleden zat er niet in voor de Utrechters. Toen trok de USR Triton na tweeënvijftig jaar ‘droogte’ de winst in een zinderende slotfase naar zich toe en zorgde in Utrecht voor massale feestvreugde.

Waar de voorwedstrijd van de Oude Vieren nog wel naar Triton ging, maakte een ongelukkige botsing in de finale met Skøll al snel een einde aan alle spanning. Het Utrechtse viertal kwam deze keer dus niet in aanmerking voor de ereplaatsen en werden zelfs teruggezet naar de laatste plaats.

De andere Utrechtse thuisploeg Orca strandde al in de voorwedstrijd. Nereus uit Amsterdam, hofleverancier van de nationale selectie, ging er vandoor met de eer. Even daarvoor wonnen zij ook al het hoofdnummer bij de dames.

De Varsity is in 1878 begonnen als duel tussen de studentenroeiverenigingen Njord uit Leiden en Laga uit Delft. Sinds 1882 doet ook het Utrechtse Triton mee. De eerste officiële Varsity werd verroeid op 30 juni 1883 op de Rijn bij Oudshoorn. In de jaren daarna werden er vanuit de Studentencorpora in Amsterdam, Groningen, Rotterdam en Wageningen roeiverenigingen opgericht die konden meedoen aan de Varsity. Sinds 1976 kunnen ook vrouwen deelnemen aan de wedstrijden.

De locatie van de Varsity is in de loop der jaren geregeld veranderd maar wordt nu al vanaf 1972 gehouden op het AmsterdamRijnkanaal bij Houten. Sinds dat jaar wordt de Varsity georganiseerd door Triton. De opzet van de wedstrijddag is in de loop van de tijd behoorlijk veranderd. In de begintijd werden er slechts enkele nummers geroeid.

Tegenwoordig gaat het om een dag vol met races. Er nemen ongeveer duizend studenten aan deel. Bij de Varsity wordt in verschillende

disciplines geroeid over een afstand van 2 km: dames en heren en verschillende boottypes.

Het draait echter vooral om één belangrijke race: de finale der Oude Vieren, een race van 3200 meter. Elke studentenroeivereniging in Nederland levert hiervoor vier van haar beste roeiers en een stuurman. De winnaars van de Oude Vier krijgen een krans en medailles omgehangen. Binnen de roeiwereld is de finale der Oude Vieren een unieke wedstrijd, vergelijkbaar met de boatrace in Engeland. Bij de wedstrijden is veel aandacht voor traditie. De ruim 2500 bezoekers, jong en oud, kleden zich naar oude kledingvoorschriften. Het brassen en stoeien met een student van een andere vereniging door het beetpakken van elkaars jasje, hoort bij die cultuur. Studentikoos is ook het gebruik dat na het finishen van de winnende Oude Vier alle aanwezige verenigingsgenoten ‘correct gekleed’ in het water springen. Naakt.

Men houdt de clubdas nog wel om.

ingezonden mededeling

De rol van water voor lichaam en geest

Rauw water is levend water

Water is heel belangrijk als vloeistof in onze lichaamscellen. Een volwassene kan weken zonder eten, maar slechts dagen zonder water. En bij tekorten aan water treden na enkele uren al lichaamsreacties op.

Een gezond lichaam is een lichaam dat veel water drinkt Water absorbeert veel warmte zelfs voordat het heet wordt. Daarom reguleert water onze constante lichaamstemperatuur. Omdat water hitte langzaam opneemt en loslaat, reguleert het de snelheid waarmee de temperatuur van de lucht in onze omgeving verandert

2,7 liter per dag Een persoon van 70 kg hee per dag bij een omgevingstemperatuur van 20°C zo’n 2,75 liter water nodig. Wij halen zo’n 0,75 liter uit voedsel en 1,65 liter uit drank. Het lichaam scheidt dagelijks 1,7 liter via de urine, 0,15 liter via de ontlasting, 0,5 liter door transpiratie en 0,4 liter door uitademing.

Water als universeel oplosmiddel In water lossen meer substanties oplost dan in enig andere vloeistof. Water voert substanties mee, in ons lichaam, in bomen, planten en rivieren. Water brengt nutriënten naar onze lichaamscellen. En afvalstoffen, zware metalen en chemicaliën worden erdoor afgevoerd.

Viktor Schauberger Viktor Schauberger (1885-1958), Oostenrijks bosbeheerder, filosoof en natuuronderzoeker.is wellicht de eerste grote deskundige op het gebied van water. Hij is sterke voorstander van zuiver bergwater. Met zijn bijzonder waarnemingsvermogen wist hij dat dieren, planten, stenen, water en Aarde met elkaar verbonden zijn.

“Wie de fenomenen die ik ontdekt heb, wil natrekken, zal moeten gaan meten in de natuur. Zelfs dan nog zal hij de essentie echter missen, omdat de subtiele natuurinvloeden alleen waar te nemen zijn met het gevoel. Ze zijn niet te berekenen omdat ze voortdurend

ingezonden mededeling

Wat als je te weinig gezond water drinkt?

Bij 1% te weinig gezond water = dorst Te weinig vochtinname, tot 1% onder het normale waterevenwicht van je lichaam, gee dorst.

Bij 2% te weinig gezond water = mindere prestaties Het uithoudingsvermogen van sporters kan negatief worden beïnvloed door een tekort aan vocht, met name in een warme omgeving, als het vochttekort oploopt tot 2% van het lichaamsgewicht.

Door regelmatig te drinken tijdens de inspanning kan dit voorkomen worden. 2% vochtverlies leidt tot 20% minder prestaties.

Bij 5% te weinig gezond water = hoofdpijn Duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid, migraine en verminderde fysieke kracht.

Bij 8%: spiercontracties Slecht werkende klieren, spiercontracties, nierproblemen (nierstenen), verwardheid (delirium), hartklep insufficiëntie (kleppen sluiten niet meer volledig) en prolaps (uitbollende slippen van de hartklep).

Bij 10% te weinig gezond water = niet meer bewegen Bij 12% te weinig gezond water = dood

transformeren. Ik ben mij ervan bewust dat dit moeilijk te accepteren is voor intellectueel ingestelde mensen, maar als de waterbouwkundigen blijven volhouden dat water een levenloze, door wetenschappelijk formules gedefinieerde substantie is, laat hen dan ook als zij ziek zijn een wiskundige brengen in plaats van een dokter.”

Water leeft en doet leven Sinds het begin van de beschaving hebben mensen zich gevestigd in de buurt van water. Alle mensen op Aarde hebben iedere dag water nodig: om te drinken, om te koken, om te wassen, in de landbouw, in de industrie, als transportmiddel, bij godsdienstige en rituele handelingen.

Hoe zou ons leven eruit zien zonder de reinigende eigenschappen van gezond water?

We zouden onze handen niet meer kunnen wassen, onze tanden niet meer kunnen poetsen, een douche of bad nemen zou stoppen. En de afwas? We beschouwen water, gezond water als té vanzelfsprekend.

Gezond, levend water is rauw water Goed water hee een volledige cyclus ondergaan. Verdamping uit bossen en oceanen door de opwarming van de zon. Wolken worden gevormd. Uit deze wolken valt regen. Deze regen sijpelt in de koele Aarde. Dieper en dieper en neemt mineralen met zich mee. Door de aanwezigheid van geladen mineralen (elektrolyten), de afkoeling, de spiraalvormige beweging van water ontstaat er magnetische spanning.

Door de negatief geladen spanning wilt het water terug naar boven. Om zich te ontladen met de positief geladen atmosfeer. Het bergwater zoekt zijn weg naar boven. Uit de bron komt vervolgens rijp water. Rauw water Levend water. Dit bergwater bevat een scala aan mineralen en hee een hoge bio-magnetische spanning ofwel kracht of vitaliteit. Mensen, dieren en planten benutten de energetische kracht van rijp bergwater.

Gezond bergwater zuivert ons lichaam optimaal Water neemt afvalstoffen mee. Deze sturing gebeurd door de hypofyse (deel van de hersenen). De hypofyse stuurt afvalstoffen met de hulp van water via de nieren naar de darmen en de blaas om zo het lichaam te verlaten.

Een goede vochtbalans zorgt ervoor dat onze hersenen signalen beter kunnen doorgeven aan de spieren. Merk je wel eens dat je na een poosje hardlo-

Viktor Schauberger: “Door zon beschenen water wordt lui. Maar ‘s nachts en vooral bij volle maan, wordt het water fris en levendig” pen moeite hebt om een stoepje op te komen of struikelt over kleine obstakels? Dat hee te maken met vochttekort. Als je tijdens het sporten goed blij drinken, kun je beter bewegen en daardoor beter presteren.

Hoofdpijn wordt vaak veroorzaakt door een te kort aan vocht Onze hersenen bestaan voor negentig procent uit vocht. Hoofdpijn wordt vaak veroorzaakt door een te kort aan vocht. Het is een teken van je lichaam dat het ernstig aan het uitdrogen is.

Wist je dat je lichaam 24 tot 48 uur nodig hee om hiervan te herstellen?

De effecten van uitdroging werken langer door dan je denkt.

Tekst: Bart Maes. Beeld: Markus Spiske / Unsplash.

Meer info: freedomofhealth.eu

Lao Tzu “Het hoogste goed is als water, dat alle dingen voedt zonder inspanning”

Gevonden voor de Krant van de Aade-lezer: PINEO Volle Maan Water Rauw bergwater uit de Pyreneeën Nu in promo bij Ekoplaza

22

Spiritualiteit

De bittere pil van helen Als we naar het thema ‘helen, de diepte in’ kijken denken de meeste mensen in eerste instantie aan het permanent genezen van het lichaam. Het genezen van ziekten en het verbeteren van condities waar men last van heeft. De pijn en het lijden in het menselijk lichaam kunnen zodanig zijn dat dit allesoverheersend is geworden, waarbij men dan wanhopig zoekt naar een methode om te kunnen genezen, te helen.

Tekst: Jaap Hiddinga | Beeld: Bigstock

Er zijn heel veel mogelijkheden om dit genezen tot stand te brengen. Zowel de reguliere als de alternatieve gezondheidszorg bieden vele mogelijkheden voor de zoekende mens om zijn of haar lijden te verzachten en een mogelijke genezing tot stand te brengen. De wat meer bewuste mens zal zich dan ook gaan afvragen waarom men eigenlijk ziek werd. Waarom is de conditie of ziekte eigenlijk het lichaam binnengeslopen? Men gaat zichzelf onderzoeken: heb ik iets verkeerd gegeten, iets verkeerd gedaan, is er iets in het milieu dat vergiftigend werkt of zou het iets met een les voor de ziel te maken kunnen hebben? Helen in de diepte heeft immers ook te maken met een zich bewust zijn van het zielsaspect dat door ons lichaam heen werkt.

De ziel, het geestlichaam en het stoflichaam zijn immers onverbrekelijk met elkaar verbonden, totdat het aardse stoflichaam niet meer verder kan en sterft. De ziel en het geestlichaam gaan dan verder en zoeken, als dat nodig is, een nieuw leven uit waar de ziel zijn opdracht kan voortzetten en vervullen. De ziel geeft de instructie aan het geestlichaam dat er op zijn beurt weer voor zorgt dat het lichaam precies datgene kan bieden wat voor de ontwikkeling van de ziel nodig is.

De ziel is eeuwig, is er altijd geweest en zal er ook altijd zijn. Het lichaam en het bijbehorende bestaan op aarde, zijn immers maar zeer tijdelijk aspecten in de ontwikkeling van de ziel en in dat proces van geestelijke ontwikkeling en bewustwording zal de ziel de heelheid leren kennen die het compleet maakt in de goddelijke bron. Dat is het helen van de ziel, en de ervaringen van de ziel in het lichaam helpen mee met die ontwikkeling. We denken dan in de eerste plaats aan bewuste en doelgerichte ervaringen in het leven zoals werk, relaties en een bewust zoeken naar het spirituele aspect in het leven, maar in werkelijkheid is elke seconde van het leven een ervaring die ertoe bijdraagt dat de ziel groeit. Dus ook kleine en schijnbaar onbewuste handelingen, die we misschien niet zo interessant vinden of zelfs wegstoppen omdat we het niet zo leuk vinden, horen daarbij. Als we dat goed tot ons laten doordringen komen we tot de ontdekking dat ook ziekte, lichamelijke condities, pijn etc., ervaringen van het lichaam zijn die de ziel iets te vertellen hebben. Met andere woorden, een dergelijke ervaring, die wij als mens weliswaar niet prettig vinden, geeft iets aan de ziel wat dus uiteindelijk tot groei in de ziel leidt en een mate van bewustzijnsverruiming geeft. De ziekte of conditie, hoe moeilijk dan ook, is in feite het

helingsproces tot een werkelijk helen in de diepte.

“De ziekte of conditie, hoe moeilijk ook, is in feite het helingsproces tot een werkelijk helen in de diepte” Dat is voor veel mensen niet altijd gemakkelijk om te aanvaarden. Ziekten en de bijbehorende pijn zijn vaak moeilijk te verdragen. De behandelingsplannen (zoals bij kanker e.d.) zijn ook niet altijd gemakkelijk te dragen. De ‘kwaliteit’ van het leven gaat in die optiek al snel achteruit. Als we echter naar de zielservaringen kijken zien we vaak dat de ‘kwaliteit’ van groei van de ziel juist heel erg omhooggaat. Want we vergeten dat ervaringen in het leven, zowel mooie en positieve ervaringen als de ogenschijnlijk negatieve en nare ervaringen, er allemaal toe bijdragen dat de ziel zelf ‘heelt’.

Makkelijk is dat echter niet en ik vroeg me af hoe dit vanuit de ziel te zien was zodat het voor meer mensen makkelijker te begrijpen zou kunnen zijn hoe dit werkt in hun eigen situatie.

Tijdens de meditatie over dit onderwerp merkte ik dat het verlaten van het lichaam heel soepel verliep en ik bevond me in de sfeer direct rond de

Spiritualiteit aarde. De sfeer waarin alle leven en alle mensen en hun ziel zichtbaar waren gemaakt. Ook was het mogelijk om de geestelijke energieën te zien van milieu, woonplaatsen, werk en alle andere zaken waar de mens op aarde mee te maken heeft.

Zaken die we misschien niet direct levend zouden noemen maar die ons leven op aarde wel heel erg kunnen bepalen. Opvallend was dat er een directe interactie bestond tussen de mens, de menselijke acties en het gedrag binnen de structuur of matrix van het leven en hoe dit vervolgens weer terug kwam in de mens in allerlei vormen waaronder bepaalde ziektes en condities. Het is een continue proces in de vorm van een tegenkoppelsysteem.

Elke actie had een zeer specifieke reactie. Ik had dit vaker gezien (zie ook mijn boek De laatste stap naar bewustzijn) maar vroeg mij af wat deze keer de les zou zijn.

Met mij was een lichtwezen, een begeleider die mij uitlegde: ‘Er zijn heel veel aspecten aan het ziek worden van een stoffelijk lichaam en het uiteindelijke sterven. Alles wat de mens overkomt en ervaart is besloten in het biologische leven zelf, dat wil zeggen dat levensomstandigheden een directe invloed hebben op de fysieke gesteldheid van het lichaam. Zoals je ziet is het leven op aarde heel erg uit balans. Het milieu waarin je als mens moet leven is al heel lang niet meer in staat om een gezond leven te bieden. Collectief is men daar zelf de oorzaak van, want technologie, welvaart en een verlangen naar een prettige manier van leven maakt dat men de stoffen van de aarde zodanig gebruikt dat men een leefklimaat creëert waar men ziek van wordt. Het collectieve karma is dan dat men sneller, vaker en ook jonger degeneratieve ziektes gaat ervaren zoals kankers, MS en vele andere. Sommige vormen van suikerziekten (zoals diabetes type 2) zijn welvaartsziekten waarbij men te veel eet en ook de verkeerde dingen eet.

Maar er zijn ook invloeden van individueel karma, dat wil zeggen dat men in een vorig bestaan iets heeft opgebouwd wat in dit leven tot uitdrukking komt in de vorm van een ziekte of conditie waardoor men het gevoel heeft dat men geen volwaardig leven kan leiden. Toch leeft men juist heel volwaardig want de ziekte is dan in feite het ‘geestelijke medicijn’ waardoor de ziel ‘beter wordt’.

Vervolgens is er ook nog een aspect van iets dat vanuit de goddelijke bron hoogmoed en arrogantie van de mens genoemd wordt. Men denkt alles te kunnen beheersen, men denkt alles te kunnen begrijpen (zie ook De laatste stap naar bewustzijn) en technisch in te kunnen grijpen om het leven zo aangenaam mogelijk en zonder pijn en lijden te kunnen verlengen. Maar men weet helemaal niet waar het leven toe dient. De mens wil eerst zo goed mogelijk leven en verzint van allerlei chemische middelen en operaties om dat mogelijk te maken. Het leven wordt daardoor vaak onnatuurlijk verlengd hetgeen een probleem oplevert voor de opdracht van de ziel.

Vervolgens gaat men ertoe over om het leven te beëindigen als men merkt dat het leven niet meer zo makkelijk is en te veel pijn oplevert. Men pleegt zelfmoord of euthanasie, gebruikmakend van datgene wat jullie zelf hebben uitgevonden: eerst een dosis medicijn en vervolgens vergif.

Er is geen harmonische verbinding meer tussen het stoflichaam, het geestlichaam en de ziel. De mens (als stoflichaam) denkt het zelf te kunnen bepalen maar dat gaat niet. De biologie van het leven zit relatief krakkemikkig in elkaar. Het is verschrikkelijk zwak en is niet in staat om heel lang als geschikt voertuig te dienen voor de ziel.

Het is dus onvermijdelijk dat het aan afbraak (ziekten ed.) onderhevig is en slijt om vervolgens, net zoals alle andere onderdelen in de natuur, te sterven. Maar in de arrogantie om deze processen te beheersen gaat men hieraan voorbij en is men soms boos dat men ziek wordt en de stoffelijke dood onder ogen moet zien.’

Het lichtwezen zweeg nu en ik keek naar het leven op aarde. Ik zag hoe de mens het milieu beschadigde door er van alles mee te doen voor persoonlijk en collectief materialistisch gewin. Verontreiniging in de grond en het water, onverantwoordelijke wijzen van het delven naar grondstoffen, onverantwoordelijke manier om met gevaarlijke chemische stoffen om te gaan, gasen oliewinning, plasticdeeltjes in de natuur en de oceanen. Maar men hield er geen rekening mee dat de verzieking van het milieu terugsloeg op de mens in de vorm van ziekten. Ik zag persoonlijke, individuele karma’s van mensen die nu uitgewerkt dienden te worden en ik zag ook hoe de mens het leven zelf niet begreep en hieraan vast wilde houden om te kunnen blijven genieten. Ook het voedsel werd vaak gebruikt als ‘genieting’ zonder zich af te vragen of het ook werkelijk gezond was.

Men stelde het leven als hoogste doel op zichzelf zonder aandacht te schenken aan de eeuwige ziel en de zielsopdracht.

“Juist als men onverwacht ziek wordt is dit het begin van een proces en in die zin mag je de ziekte in het fysieke lichaam als een medicijn zien, een medicijn voor de ziel” Het lichtwezen vervolgde: ‘Je ziet nu dat er heel veel meer vast zit aan de oorzaken van de vele ziekten, epidemieën, lichamelijk condities en gebreken van een lichaam. Om te beginnen is het lichaam al niet sterk genoeg om lange tijd zonder slijtage te leven en vervolgens maakt de mens het moeilijk door zoveel met het leven en de natuur te prutsen dat het alleen maar erger wordt. Maar wat je in toenemende gevallen ook ziet is dat mensen na gaan denken waarom zij eigenlijk ziek worden, en waarom men een gebrek heeft wat hen hindert.

Men gaat zich bewust worden van hetgeen men in de natuur maar ook in relaties met andere mensen eigenlijk doet. Juist als men onverwacht

23

ziek wordt is dit het begin van een proces en in die zin mag je de ziekte in het fysieke lichaam als een medicijn zien, een medicijn voor de ziel. Het is een bittere pil die men moet slikken maar het leidt tot een werkelijk bewustzijn van hoe men het leven, zowel in eigen lichaam als in de wereld daarbuiten, eigenlijk behandelt en op die wijze heelt men in de ziel.’

In de afgelopen 15 jaar zijn er heel veel mensen geweest die mij e-mailden met vragen over hun ziekte en fysieke conditie. Het is wonderlijk om te zien hoe men zowel fysiek als geestelijk werkelijk heel werd (genezen werd) als men zich ook overgaf aan dat geestelijke proces van bewustwording. Ook het bewust worden en het besef van de invloed van een individueel karma had in veel gevallen een positief effect. Als men werkelijk klaar is met het ‘medicijn’, hoe bitter die pil ook is om in te nemen, kan men werkelijk heel worden in de ziel en kan de ziel ook verder werken aan de volgende opdracht. Het medicijn, de ervaring in de vorm van een ziekte of conditie, is dan niet meer nodig want men is werkelijk geheeld. Dat is een van de betekenissen van helen in de diepte, helen voor de eeuwigheid.

Dit artikel is eerder verschenen in BRES Magazine – Bewustzijn in beweging (www.bresmagazine.nl) Jaap Hiddinga studeerde kwantumnatuurkunde en chemie. Hij kreeg in 1993 een openbaring die zijn leven en denken totaal veranderde.

Hij houdt zich al geruime tijd bezig met het schrijven van boeken en het geven van consulten.

Daarnaast geeft hij adviezen over duurzame energiebronnen zoals wind en zon. Hij heeft vele boeken geschreven. In het BRES-fonds verschenen: Voorbij de illusie; Visioenen vanuit de bron; Boeddha en de uil; De verwarde mens; De levensbron; Bronnen van inspiratie; Verzamelde wijsheid; Man, vrouw en zielenbewustzijn, een herziene versie van De laatste stap naar bewustzijn en een herziene versie van Transformatie naar nieuw leven. Ook heeft hij twee boeken geschreven over Schotland: Historisch Schotland en Natuur in Schotland.

Voor eventuele vragen kunt u altijd mailen naar: jaap.hiddinga@btopenworld.com

24

Spiritualiteit

Luister naar je lichaam Als ik contact maak over een column voor de Krant van de Aarde met als thema gezondheid, duurt het best even voordat onderstaande doorkomt. Gezondheid, het is ook best een complex begrip. Ik zou er een boek over kunnen schrijven en dat alles nu delen in één artikel is lastig.

Tekst: Ingrid Jansen - Care for People Arnhem

Bewustwording

Intuïtie

Afrika

Als we pijn hebben vragen we ons niet meer af waardoor het zou kunnen komen, nee een paracetamol innemen is eenvoudiger, maar daarmee los je het probleem niet op, je verdooft het en stopt het weg tot een volgend moment.

Zo blijft het maar doorgaan tot je lichaam zegt: nu ben ik er klaar mee, als jij niet wilt luisteren dan zorg ik dat je luistert, word je ernstiger ziek en ben je vaak even uit de roulatie. Na zo’n ziekteperiode is het de bedoeling dat je ervan leert, maar 99% van de mensen gaat op dezelfde voet verder en begint weer van voren af aan met het creëren van een ziekte in het lichaam.

Zoeken naar de oorzaak

Gezondheid heeft alles te maken met bewustwording. Je bewust zijn van wat je eet en doet en vooral luisteren naar je lichaam. Dit laatste is direct al een belangrijk item dat in onze huidige maatschappij bijna niet meer gedaan wordt. We leven uit ons hoofd, vaak stressvol en gunnen ons nauwelijks rust. Gelukkig is er een andere tendens merkbaar van mensen die wakker worden en zien dat dit leven niet echt gezond is. We kweken onze eigen ziekte, door juist niet naar dat lichaam te luisteren. We eten niet meer van de Aarde maar over het algemeen gemanipuleerde voeding die in elke supermarkt wordt verkocht. Op elke verpakking staat netjes beschreven wat er in de voeding zit maar als je het op de man af zou vragen leest bijna niemand deze verpakkingen. Eigenlijk is alles wat verpakt is niet goed voor onze gezondheid. Er zitten teveel suikers in, diverse soorten E-nummers en andere toevoegingen die er niet in zijn gedaan om ons gezond te houden, eerder het omgekeerde.

Het klinkt wellicht heftig en dat is het ook, helemaal als je je er niet bewust van bent hoe slecht het is. Er zit een hele farmaceutische industrie achter die ook geld wil verdienen en dat regeringen over de hele wereld het daarmee eens zijn maakt het plaatje rond. Als we zouden eten en drinken wat de Aarde ons geeft dan zouden er veel minder ziektes zijn. Kijk maar in Afrika, daar was bijna geen Corona en daar hoor je veel minder over kanker, stress en een burn-out. Omdat ze daar alleen van de Aarde eten, water uit de bron drinken en geen stress kennen. Ongelooflijk wellicht. Helaas heb ik beide kanten mogen ervaren, zowel een ernstige voedingsgerelateerde ziekte als mijn ervaringen met Afrika gedurende 16 jaar. Ook ik dacht dat ik altijd heel gezond at tot ik ernstig ziek werd, mij ben gaan verdiepen in voeding en heel erg schrok, van dat gezond eten bleef weinig over. Tweederde van wat er aan voeding verkocht wordt in de supermarkt is slecht voor onze gezondheid.

Verder hebben we veel minder aan voeding nodig dan we denken.

Iets anders wat bij gezondheid om de hoek komt kijken is wanneer we iets voelen of hebben, dat we dan direct naar de dokter stappen en een pilletje krijgen of nemen. Als je naar je lichaam zou luisteren dan vertelt het jou wat er aan de hand is en je intuïtie weet het vaak beter. Doordat we niet luisteren naar ons lichaam en gevoel horen we de signalen niet die ons lichaam ons geeft. Dat gebeurt niet voor niets.

Verder mag er meer gedaan worden aan het opsporen van de oorzaak van een ziekte in plaats van oplossingen zoeken. Ook dat moet als het moment daar is, maar de reden van ziek worden onderzoeken is ook een heel belangrijk item dat in onze maatschappij vaak wordt overgeslagen. Ja, als iedereen daar mee bezig zou gaan dan worden we minder ziek en of dat nu de bedoeling is…

Gelukkig worden we blij van het feit dat we steeds meer boeren, biologische winkels, moestuinen etc. zien verschijnen. Er is een ommezwaai bezig en toch zou het zo moeten zijn dat deze niet van de mensen komt maar vanuit de regeringen en Brussel. Ik heb echter mijn twijfels: zouden zij blij zijn met deze ontwikkelingen?

Gezondheid, we hebben het zelf in de hand. Door groenten en fruit te eten van de boer, geen of minder vlees te eten en meer te luisteren naar ons lichaam.

Boeken

Boeken

Wanneer je lichaam nee zegt

Gabor Maté houdt ons een confronterende spiegel voor, waardoor we gaan inzien dat verborgen stress desastreuze gevolgen voor onze gezondheid kan hebben. Wanneer we geen nee durven zeggen tegen onze door stress geregeerde manier van leven, zal ons lichaam dat uiteindelijk voor ons doen.

Wanneer je lichaam nee zegt | Gabor Maté | Uitgeverij AnkhHermes | € 25,00 ISBN 9789020216820

(te)veel voelen

Wie emoties intens ervaart, kan door anderen als ‘teveel’ worden gezien. Imi Lo laat zien dat hooggevoeligheid, intens voelen en begaafdheid hand in hand gaan en hoe je jezelf nooit meer als ‘teveel’ hoeft te ervaren.

Met behulp van haar diepgaande kennis en praktische adviezen zul je loskomen van je beperkende gedachten, ga je beter begrijpen wat het betekent om emotioneel intens te zijn, leer je jezelf beter kennen, word je veerkrachtiger en ga je leven zoals het voor jou bedoeld is. (te)veel voelen | Imi Lo | Uitgeverij AnkhHermes | € 25,00 ISBN 9789020219012

Lymfe. Een onontdekte bron van gezondheid

Het lymfestelsel maakt onderdeel uit van ons immuunsysteem en is een zeer onderschat orgaan. Door goed voor je lymfestelsel te zorgen kun je veel gezondheidsproblemen voorkomen. Dit boek legt in 10 korte hoofdstukken uit hoe het lymfestelsel werkt en wat je kunt doen om het te onderhouden op het gebied van o.a. beweging, voeding en ontspanning. Inclusief recepten en een eenvoudige yogales voor de lymfeklieren.

Lymfe. Een onontdekte bron van gezondheid | Gerald Lemole | Uitgeverij AnkhHermes | € 22,50 | ISBN 9789020218848

25

Een boek ontvangen of cadeau doen?

Meld je dan aan als abonnee via onze website krantvandeaarde. nl en kies daar gelijk een boek. Je ziet dan direct welke titels beschikbaar zijn.

Vogelaars

(nooit) uitgevogeld Wat zijn dat eigenlijk voor mensen, die vogelaars? En hoe word je eigenlijk vogelaar?

Wat is er zo leuk aan een gierzwaluw? En hebben alle vogelaars een baard? Dit boek levert een verrassend beeld op van deze bijzondere groep natuurliefhebbers. En het werkt beslist aanstekelijk.

Vogelaars | Debby Doodeman | KNNV Uitgeverij | € 22,50

Stoepplantjesalbum

Met 52 zelfklevende plakplaatjes in kleur Stoepplantjes zijn bijzondere fijne planten en belangrijk voor de biodiversiteit. In dit boek staan 52 prachtige stoepplanten.

Voor elke plantje is er een fraaie botanische illustratie, bijgeleverd als plakplaatje. Een leuk cadeauboek in de stijl van de vroegere Verkade-albums.

Stoepplantjesalbum | Hortus Botanicus Leiden | KNNV Uitgeverij | € 24,95

Kundalini Yoga (R)evolutie

In Kundalini Yoga (R)evolutie krijg je als lezer een praktische handleiding over kundalini yoga. Zo kom je te weten waarom kundalini yoga je leven kan veranderen. Je leert hoe je fitter kunt worden, bewuster kunt leven, maar ook hoe je oude patronen door nieuwe gewoontes kunt vervangen. Bovendien krijg je talloze oefeningen waarmee je ongekend veel energie en flow kunt ervaren.

Kundalini Yoga (R)evolutie | Guru Gian- Jasper Kok | ISBN 9789083250809 | € 27,-

26

Agenda Tekst: Yvonne Koop

Film: Foodies

Een verfrissende en sprankelende romantische komedie over Sam (32), een populaire foodblogger die al van kinds af aan haar eigen kookboek wil schrijven. Als zij per ongeluk een negatieve recensie schrijft over het restaurant van de jonge gepassioneerde chef waar zij verliefd op is geworden, werkt ze zichzelf steeds verder in de problemen. Niet alleen haar carrière en levenslange droom komen hiermee op het spel te staan, maar ook haar kans op een relatie waarin ze écht zichzelf kan zijn. Van hoofdrolspeelster Sanne Vogel verscheen onlangs haar eerste (veganistische) kookboek: De vier seizoenen van Vogel. Hierin focust ze op plantaardig, lokaal en seizoensgebonden recepten (80 in totaal) en maakt ze de lezer op een positieve manier bewust van alle mooie ingrediënten die dichtbij huis zijn te vinden. Ook vertelt Sanne in dit boek de verhalen van zes Nederlandse voedselpioniers die haar inspireren. | www.sannevogel. myshopify.com

Muziek: North Sea Round Town

Van 23 juni tot en met 10 juli staat Rotterdam met het fringe festival North Sea Round Town in het teken van hedendaagse en vernieuwende muziek. In die periode zijn meer dan 425 concerten op 125 verschillende locaties te bezoeken; van (jazz)podia tot bijzondere plekken als Het Jazzschip, voormalige zwembaden, kerken, loodsen en huiskamers.

Naast jazz is er ook ruimte voor aanverwante genres als soul, r&b, funk, impro, electronic, pop en hip-hop. Meer dan ooit legt de organisatie de nadruk op duurzame coproducties waarbij artiesten de kans krijgen om hun droomprojecten te realiseren in samenwerking met andere muzikanten. Een goed voorbeeld is Dance in Four Colors (een combinatie van moderne jazz met dans) van Sun-Mi Hong. Zij was vorig jaar Artist in Focus en brengt dit programma nu ook op 1 juni in het Bimhuis. Bezoekers krijgen hiernaast een ‘andere kant’ van de stad te zien. Vaar mee tijdens een zomerse boottocht over de Maas richting de RDM-werf in de Waalhaven. Of ‘jazzfiets’ van Noord- naar ZuidRotterdam, waar op geheime locaties het neusje van de Nederlandse jazzscene zijn opwachting maakt. | www.northsearoundtown.nl

Expo: Its Our F*ing Backyard

De klimaatcrisis nodigt ook ontwerpers en bedrijven uit om het verschil te gaan maken. De tachtig in het Stedelijk Museum in Amsterdam tentoongestelde projecten geven een overzicht van verschillende strategieën om tot een beter materiaalgebruik te komen.

Ontwerpers vinden verrassende toepassingen voor natuurlijke materialen. Zo is er een scooter van onder meer hennep te zien, bioplastic ski’s van algen en verfde Claudy Jongstra volgens een bijzonder oud en natuurlijk recept stoffen voor Viktor & Rolf.

Ook zien ontwerpers mogelijkheden voor het afval waar niemand iets mee dacht te kunnen. De resten van de parfumindustrie zijn de grondstoffen voor biocomposiet, sinaasappelschillen de bouwstenen voor een heerlijk geurende lamp en Adidas heeft een circular sneaker in productie. Plastic afval spreekt bij designers duidelijk tot de verbeelding. Iris van Herpen gebruikte het voor een haute couture jurk, er zijn oceaanplastic-sieraden gemaakt voor Balenciaga, Ocean Clean Up-zonnebrillen en er is een gerecyclede kinderstoel - gemaakt van afgedankt kinderspeelgoed. | www.stedelijk.nl

Gezondheid: Suikervrij Challenge

Gemiddeld krijgen Nederlanders elke week 99 suikerklontjes aan toegevoegde suikers binnen, jaarlijks 20 kilo. Dit overschot aan suiker is slecht voor je gezondheid. Een overschot aan suiker kan milde klachten geven als hoofdpijn, vermoeidheid en maagdarmklachten. Maar het kan op den duur ook leiden tot overgewicht, wat een verhoogd risico op chronische ziekten als hart- en vaatziekten en diabetes betekent. Daarom organiseert het Diabetes Fonds van 13 t/m 19 juni opnieuw de Nationale Suiker Challenge.

Met deze challenge word je uitgedaagd om een week lang gezond te eten en te drinken zonder toegevoegde suikers. Een weekje ‘afkicken’ van suiker dus.

Deelnemers krijgen een gratis magazine boordevol lekkere, gezonde recepten en handige tips, inspiratie via e-mail en social media, praktische adviezen van een diëtist en heldere informatie en tips om ook na de challenge een gezond voedingspatroon aan te houden. Daarbij wordt rekening gehouden met het feit of je bijvoorbeeld koolhydraatarm, vegetarisch of veganistisch eet. | www.diabetesfonds.nl

Crea: Botanische tuinen Utrecht

Ook deze zomer heeft de Volksuniversiteit Utrecht een tent opgezet bij de Botanische Tuinen aan de rand van het Science Park. Hier worden in juni, juli en augustus diverse inspirerende meerdaagse cursussen gehouden op het gebied van tekenen, schilderen, edelsmeden en beeldhouwen.

Vanzelfsprekend met een link naar de omringende natuur, in de Botanische Tuinen en/of thuis, in eigen tuin of op het balkon. Zo leert illustrator Brigitte Heslenfeld je over de soortenrijkdom door het bestuderen en het tekenen (met Oost-Indische inkt en aquarelverf) van insecten, planten of vogels uit je eigen leefomgeving. Tuinontwerpster Frederike van der Kooij gaat met je op ontdekkingstocht in de Botanische Tuinen en leert je wat je zelf kunt doen voor de biodiversiteit. Ook kun je je eigen natuurlijke kunst maken op zogenoemd groeipapier. Dit bevat bloemzaden waar, als je het in de aarde stopt, bloemen uit groeien die bijen en vlinders aantrekken. | www. volksuniversiteitutrecht.nl

Zaterdag 4 juni: Open tuindag met muziek, lekkers, kraampjes en rondleidingen op de pluktuin en de moestuin. Een initiatief van De Groene Bloem: een in het zuiden van Limburg gelegen kleine pluktuin vol bloemenpracht, bovenop de Cauberg in het dorpje Vilt. www.degroenebloem.nl Zaterdag 11 juni: Moenfestival; De Ouders Natuurlijk beurs wordt MoenFestival, hét festival voor bewust en duurzaam leven. Je vindt er duurzame producten voor jezelf, je gezin, huis en tuin: van zonnepaneel tot biologische zaden, van babyluier tot barefootschoen. Bezoek lezingen en neem deel aan workshops, bijvoorbeeld over de moestuin, natuurlijke cosmetica of groene energie. Ook muziek, theater en lekker eten is er in overvloed. | www.moenfestival.nl Vrijdag 17 t/m zondag 26 juni: Westerwolde rijgt; Een uniek tuin- en kunstevenement in Oost-Groningen. Meer dan 20 prachtige tuinen en speciale locaties openen hun poorten om bezoekers gastvrij te ontvangen. Op iedere locatie zijn bijzondere exposities te zien. Woensdag 22 juni is er een fair met zo’n 70 stands met artikelen die passen bij het evenement: groen en kunstzinnig! | www.westerwolderijgt.nl Zondag 19 juni: Landelijke demonstratie Vredesblok tijdens klimaatmars.

Bedoeling is om hiermee zichtbaar te maken dat we samen optrekken voor vrede, klimaatrechtvaardigheid en bescherming van vluchtelingen. De Klimaatmars start om 13:00 vanaf de Binnenrotte. www.stopwapenhandel.org Vrijdag 1 juli: Nationale Nachtvlindernacht;Tijdens excursies kunnen dan meer dan 700 soorten als vlinder worden waargenomen; 400 soorten macrovlinders (zoals huismoeder, grijze stipspanner, gewone worteluil, gewone stofuil en graswortelvlinder) en 300 soorten microvlinders (zoals gewone grasmot, bonte brandnetelbladroller, gevlamde bladroller, grote appelbladroller en de zilverstreep en bleke grasmot). www.vlinderstichting.nl Vrijdag 1 t/m zondag 3 juli: Madnes festival Ameland. Dit festival combineert surfen, skaten, cultuur, muziek, duurzaamheid en meer op strand Nes, Ameland. Kite-, wind- en golfsurfen tot je erbij neer valt met eigen of demomateriaal of tijdens een van de vele clinics. Daarna één van de twee halfpipes of het skatecircuit onveilig maken, losgaan bij 45 dikke bands en DJ’s, genieten van een theatervoorstelling en rondjes draaien in het kleinste reuzenrad van Europa! | www.madnesfestival.nl Vrijdag 15 t/m zondag 17 juli: Welcome to the village. Het mooiste duurzame festivaldorp van Nederland, voor de tiende keer en dit jaar in het centrum van Leeuwarden. Slenter langs meer dan zeventig acts van over de hele wereld, van gevestigde festivalhelden tot aanstormend talent, van hiphop en indie tot wereldmuziek en alles daartussenin. Naast muziek staan ook theater, dans, innovatie, kunst & design en voedsel op het programma. | www.welcometothevillage.nl Zaterdag 13 t/m vrijdag 19 augustus: Kloosterboerderijfestival. Een ontmoetings- en inspiratieweek met een op het klooster geïnspireerd ritme van gebed, stilte en praktisch werk. Er is veel ruimte voor verdieping en discussie door workshops en lezingen over thema’s als duurzaamheid, sociale gerechtigheid, vredeswerk, gemeenschapsleven en spiritualiteit. En ’s avonds lekker eten, muziek en kampvuurtjes! | www.kloosterboederijfestival.nl T/m zondag 14 augustus: Schurend paradijs. Twaalf hedendaagse kunstenaars reflecteren op het utopische ideaal van een maakbare wereld, binnen een wereld die allesbehalve maakbaar blijkt. Aanleiding is de herdenking van het feit dat Piet Mondriaan 150 jaar geleden in Amersfoort geboren werd. Hij droomde van een ‘Aards Paradijs’: een maakbare wereld op basis van vorm en stijl, waarin de mensen vanuit vrijheid naar het ware, goede en schone streven. | www.kunsthalkade.nl T/m 25 september: Inside the outside; een tentoonstelling die met analoge en digitale fotografie, foto-installaties, projecties, diafilms, polaroids, animaties en een stop-motionfilm de relatie tussen mens en natuur onderzoekt door de lens van de camera. Inspiratiebron is het werk van Richard Tepe (1864-1952), een van de eerste natuurfotografen in Nederland. www.coda-apeldoorn.nl

COLOFON

27

De Krant van de Aarde is een positief redactioneel onafhankelijk medium.

Authenticiteit, innovatie en natuur zijn thema’s waar de krant voor staat. De krant biedt lezers inspiratie waarmee ze hun vanzelfsprekend duurzame leefstijl invulling kunnen geven. De Krant van de Aarde is een uitgave van Stichting Dag van de Aarde.

Bestuur Albert Poutsma - Voorzitter / Uitgever Frans van der Beek - Secretaris Redactie redactie@krantvandeaarde.nl Frans van der Beek, Renáta Horenová, Yvonne Koop, Eric Schoones, Kees Slagter, Albert Poutsma Aan dit nummer werkten mee: Ivo Valkenburg, Marcel Boer, Bernice Notenboom, Gerrit-Jan van Herwaarden, Jaap Hiddinga, Ingrid Jansen, Ivonne de Thouars, Jane Sauer, Esther Jacobs, Ilse Terpstra-Eggenkamp, Henriëtte Bokslag.

Advertenties en samenwerkingen Albert Poutsma Vormgeving & Opmaak & Social Media Celina Koekenbier, Putri Reeb en Gerda Peters Web- en eindredactie: Kees Slagter Distributie: Ruim 500 distributiepunten: Natuurvoedingswinkels, woningwinkels, gezondheidswinkels, wereldwinkels, artsen en scholen, Tweede Kamer der StatenGeneraal, goede doelen, groente en fruit tassen en andere webwinkels.

Genoten van deze krant uit de winkel?

Doneer € 3,95 via www.krantvandeaarde.nl Abonnementen: Vanaf € 20,- kun je de Krant van de Aarde thuis ontvangen door donateur te worden van de stichting Dag van de Aarde. Tevens ontvang je dan een boek naar keuze. Ga hiervoor naar onze website: www.krantvandeaarde.nl Abonnementenadministratie: FBW Abonneeservice: info@fbw-abonneeservice.nl / 0348-431393 Niets uit de uitgave mag, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever, opgeslagen worden in een gegevens bestand, noch openbaar gemaakt of verveelvoudigd worden, waaronder begrepen het reproduceren in enig ander medium. De inhoud is wel beschikbaar voor licencing en content syndication.

Voor de voorwaarden kunt u contact opnemen met de uitgever. © 2022 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde | info@krantvandeaarde.nl | www.krantvandeaarde.nl

Schiermonnikoog Vakantiehuisje in de Duinen te huur 5 (max. 6) personen tegearre.schier@gmail.com

De Groene Bloem Ontdek alle ecotuindagen! Bekijk de tuinen en openingstijden op www.velt.nu/ecotuindagen

oksels vrij van onzin Dat klinkt als normaal.

Maar zonder dat we het weten smeren we onze oksels vol met aluminiumzouten, microplastics en andere synthetische ingrediënten.

Onze huid is ijzersterk en voelt zich het best als het zelf zijn werk kan doen.

Ga voor oksels vrij van onzin.

We hebben het niet nodig.

En onze aarde trouwens ook niet.

Dus bevrijd je huid!

Kies voor deodoranten uitsluitend gemaakt van natuurlijke en biologische ingrediënten.

your skin cares.

Meer weten?

natuurcosmetica

Verkrijgbaar bij: Holland & Barrett, Ekoplaza, G&W Gezondheidswinkel, Vegan met uitzondering van vit. E deodorant

066Z_1-1_adv_el_oksels vrij van_KvdA_3.indd 1

de betere drogist en reformwinkel.

01-03-2022 15:23

LEEF! Gezondheid LIFESTYLE KATERN zomer 2022

MAAK VAN SLAAP JE TOPPRIORITEIT YOGA EN GEZONDHEID HEALTH COACH PROGRAM ROOS SCHLIKKER OVER MIGRAINE

RAUWE MELK HEEFT POWER DIRECT GEFERMENTEERD, VEILIG EN LANG. GEEFT LEVENDE ZUIVEL VOL BACTERIËN, GISTEN en

rauw power

BIOACTIEVE VOEDINGSSTOFFEN. RAUWE Power voor je darmen.

IN ALLE BIOWINKELS KEFIR OOK BIJ PLUS

3834_2 adv 107x70 RMC.indd 1

Vogezen Frankrijk

23-05-2022 15:07

600 km van Utrecht

Sinds 1989 dé inspirerende en duurzame ontmoetingsplaats voor de bewust levende mens!

Op de website vind je alle informatie over de workshops en cursussen en de uitgebreide verblijfsmogelijkheden (camping, kamers, gîtes).

RECEPT TEMPÉSALADE MET WOK KOMKOMMER EN SOJADRESSING

Eigentijds Kinderfestival Waarin de kinderen onvergetelijke ervaringen opdoen, veel plezier beleven en waar ze ook nog iets leren.

Van 14 t/m 18 augustus 2022 www.eigentijdskinderfestival.nl

Meer info op: www.ecolonie.eu

Proef de sfeer op onze planten- en kruidenmarkt

Zaterdag 11 juni én zondag 17 juli, van 10.00 - 16.00 uur: planten- en kruidenmarkt planten, bomen, struiken diverse marktkramen open erf en muziek

h

onze Bezoekinkel: w b e l w ehuis.n etblauw

verse kruidentheeën heerlijke versnaperingen meerdere rondleidingen kruidenwandeling

Het Blauwe Huis De Weidenweg 29 - 7961 LN Ruinerwold

INGREDIËNTEN: • 200 gram tempé • 2 el appelstroop • 2 el ketjap manis • 50 ml water • 2 Puur NL wok komkommers • 6 el arachideolie om te bakken • 2 teentjes knoflook, fijngehakt • 1 rode peper, fijngehakt zonder zaadjes

• • • • •

5 cm verse gember, geraspt 125 gram rode kool, in reepjes 125 gram spitskool, in reepjes 3 bosuitjes, in ringen gesneden 175 gram gedopte soja (edamame) bonen • Zwarte peper naar smaak • Als bijgerecht: 200 g (gele) rijst

BEREIDING: • Kook de rijst volgens aanwijzingen op de verpakking, en houd deze warm. Voor gele rijst voeg je een snufje kurkuma of saffraan toe aan het water tijdens het koken.

• Snijd de tempé in reepjes. Roer in een kom de appelstroop met de ketjap manis en het water glad. Breng op smaak met zout en versgemalen peper. Voeg de tempé toe en laat ongeveer 10 minuten marineren. Gooi de marinade niet weg, die heb je nog nodig voor de dressing.

• Was en snijd de wok komkommer overlangs doormidden en snijd elke helft van de komkommer in schuine halve plakjes.

• Bak in een koekenpan op middelhoog vuur de tempé met 2 eetlepels olie in enkele minuten krokant. Zet weg tot gebruik.

• Verhit 4 eetlepels olie in een wok en fruit de knoflook en rode peper circa 2 minuten. Voeg de geraspte gember, komkommer, rode kool en spitskool toe en bak ongeveer 2 minuten mee. Voeg de bosui en edamame boontjes toe en bak circa 2 minuten mee.

• Maak een dressing van olijfolie, de overgebleven marinade, sesamolie, vissaus en sojasaus. Leg de gewokte groente op een schaal.

Giet de dressing erover en leg de reepjes gebakken tempé erop.

• Garneer de salade met koriander en zwarte sesam. Serveer de (gele) rijst erbij.

Voor meer recepten met Puur NL wok komkommer:

LEEF! Gezondheid LIFESTYLE KATERN zomer 2022

6 5|

PlantAardigheden Renata’s Choice

6|

8

Topprioriteit: slaap Pons Jan Vermeer, topsport-trainer en slaapdeskundige

8|

Yoga en gezondheid

Myrna van Kemenade, yoga-ondernemer 10 |

Duurzaam gezond

Walter Montenarie, Health Coach Program 13 |

Een andere kijk op ziekte en tegenslag Esther Jacobs

10

14 |

Migraine is een ziekte Roos Schlikker, journaliste en schrijfster

16 |

Wellness

Leven met aandacht voor het mooie

14

Renáta’s Choice Favoriete PlantAardigheden

KOMBucha

Sesam, open u!

Dé spinaziekoning

Krup krup...krupukje

Wie maakt het? De half Kroatische Sascha de Lint reisde de wereld over om te beleven en te proeven. Het resultaat: GreenAge. Beluga linzen, parelgort, sorghun, zwarte kikkererwten, bijzondere delicatessen, noten en gedroogde vruchten: GreenAge heeſt het allemaal. Bio, duurzaam, fair en jammie zijn heilig. Reizen doet ze nog steeds om de samenwerkingspartners en de boeren die ze zo goed kent op te zoeken en om nieuwe inspiratie op te doen. De goede producten zorgen ervoor dat je eenvoudig een culinair hoogstandje kunt maken. Daar steelt ze vele harten mee: ook de mijne.

Wie maakt het? Judith Faller-Moog is 36 jaar geleden gestart met Bio Planète. Ze maakt met haar team de beste oliën: biologisch én biologisch- dynamisch. Olieliefhebbers als ik kunnen hun hart ophalen want ze hebben zo’n 70 verschillende soorten! Olijf- en zonnebloem-, truffel-, maanzaad-, avocado-, zwarte komijn- of mariadistel olie, roept u maar! De ingrediënten halen ze van dichtbij zoals Oostenrijk en andere Europese landen tot verre landen als Burkina Faso, Kenia of de Filipijnen. Dit doen ze niet alleen door in te kopen, maar ze zetten de kennis en kunde van de boeren in en bouwen duurzame samenwerkingen met ze op.

Wie maakt het? De mensen van De Paddestoel begonnen in 1988 in eigen keuken met het bereiden van vegetarische burgers vanuit de gedachte: we staan in de wereld van gezonde burgers! Inmiddels maken zij een breed scala aan vergetarische alternatieven.

Zij staan ervoor dat voeding lekker, gezond, innovatief en ecologisch verantwoord is, wordt en blijſt. Duurzaamheid is een must: het bedrijf is volledig CO2-neutraal. Zij maken grotendeels gebruik van lokale en duurzame teelt maar denken ook aan verre landen, zoals investeren in Zambia Agroforestry Project. Lokale boeren worden getraind tot betere landbouwers waardoor ontbossing en illegale jacht afnemen, dus oerbossen beschermd worden en de levenskwaliteit van de boeren daar verbetert.

Wie maakt het? Familiebedrijf FZ Organic Food ligt in het Friese Wolvega, in een van de mooiste provincies van ons land. De daken van circa 1.000 m2 bedrijfspand liggen vol met zonnepanelen. Broers Bjorn en Folmer Andringa, de huidige eigenaren, hebben het overgenomen van oprichter en vader Frans: allemaal pioniers in hart en nieren. Duurzaamheid, zo veel mogelijk gebruik maken van composteerbare verpakkingen, eerlijk ondernemerschap en innovatie zijn leidend binnen deze onderneming.

Het huidige team met passie en idealen zorgt voor lekkere producten onder de merken Trafo,Yakso, Bionova, Fryslaner, BioFan in meer dan 30 landen. Frans loopt nog vaak met trots rond in het bedrijf en roept dan: ‘Goh, vroeger deed ik dit allemaal alleen!’

Waarom zo lekker? Cidrani is opgericht door twee Kroatische vrienden.

Sascha is door haar afkomst trots om dit product in Nederland aan de man te brengen. Trots ook omdat de microdrinks KOMBUCHA revolutionair zijn. Hun verpakking – kleine zakjes om aan te lengen met (bron)water – betekent een CO2- reductie van 90% en door een fermentatie van minstens 90 dagen bevat het pro- èn postbiotica en is rijk aan polyphenolen. Verse kruiden, specerijen, theebladeren en fruit fermenteren mee bij de koude fermentatie van kombuchas. Het is niet gepasteuriseerd, er zijn geen suikers toegevoegd alleen een drupje rauwe honing. Stop het in je zak of je handtas: het is gewichtloos én jij bent nooit meer kumbuchaloos! www.greenage.nl/cidrani zomer 2022

L5

Probeer het zelf Ken je de legendarische woorden van Ali Baba met zijn 40 rovers: ‘Sesam, open u?’ De vrucht van deze plant staat in de Arabische wereld symbool voor rijkdom. De geroosterde sesamolie van Bio Planète is rijk aan Omega 6. De Fair Trade sesamzaden komen uit Burkina Faso, van een langdurige en versterkende samenwerking en worden voorzichtig geroosterd voor de eerste koude persing die zorgt voor een vol aroma. Deze olie is verrukkelijk voor Aziatische gerechten zoals curry’s of rijst maar ook om jouw hummus, hartige taart met zomer- en bladgroenten, pastagerecht of een bolletje chocoladeijs dé finishing touch te geven! www.bioplanete.com

Waarom zo lekker? Wat was ik een gelukkig mens toen ik een tijd terug de spinazieburger van De Paddestoel at!

Het panel van 100 Michelin- en Gault&Millauchefs van het International Taste Institute was ook onder de indruk: begin 2022 bekroonden de chefs deze burger met de Superior Taste Award. Daarover zijn de mensen van De Paddestoel heel trots. Het product bevat dan ook 43% spinazie! Heerlijk tussen twee boterhammen met wat mayonaise en tomaatjes maar ook in stukjes gesneden als borrelhapje. Popeye zou het werelds gevonden hebben. www.depaddestoel.bio

Waarom zo lekker? De vegan krupuk van Yakso is niet alleen lekker bij een Aziatische maaltijd, maar ook als tussendoortje. Het wordt volgens traditioneel recept op ambachtelijke wijze gemaakt van de lekkerste tapioca en op smaak gebracht met o.a. gember, prei en paprika. Gebakken in zonnebloemolie is deze knabbel een eerlijke én heerlijke smaakmaker bij je gerecht of bij een gezellige borrel. Weet je wat Yakso betekent? Reinig je lichaam met eten. Enkeldippen? Doe dat in chilisaus, in die van Yakso! www.yakso.eu Tekst: Renáta Horenová Portret: Alex Schröder.

Pons Jan Vermeer, topsport-trainer en slaapdeskundige:

“Maak van slaap je topprioriteit” Tekst: Ivonne de Thouars | Beeld boven: Shutterstock

Wat slaap en herstel betreft, kunnen we heel wat leren van sporters. De workshops van sporttrainer en slaapdeskundige Pons Jan Vermeer worden dan ook gevolgd door topsporters en vooraanstaande bedrijven. “Mijn missie is om Nederland beter te laten slapen. Ik deel mijn kennis graag met iedereen die meer balans in zijn leven zoekt.”

Wielrenner Joop Zoetemelk zei het al: de Tour de France win je in bed. Als iemand weet hoe je op en top moet presteren met een volledig opgeladen batterij, dan is het wel de topsporter.

De relatie tussen slaap en prestatie krijgt in de sportwereld al jaren serieuze aandacht. Pons Jan Vermeer was een van de eerste toptrainers die slaap als belangrijk onderdeel voor herstel belichtte. Hij begon zijn carrière als sportinstructeur bij de landmacht en ontwikkelde zich tot autoriteit op gebied van tennistraining. Zo werkte Vermeer 12 jaar bij de tennisbond als nationaal trainer voor jong talent. Veel sterren van de generatie van Robin Haase zijn door Pons Jan Vermeer getraind.

Mentale weerbaarheid Tijdens zijn carrière als tenniscoach, verdiepte Pons Jan zich in de verbinding tussen trainen en herstel. “Van jongs af aan ben ik al geïnteresseerd in mentale weerbaarheid van sporters, hoe kan het dat de een onder druk bezwijkt en de ander juist wordt uitgedaagd? Als topsporter haal je het maximale uit jezelf als je bijna dagelijks traint én als je jouw herstel

Pons Jan Vermeer | Foto: Ben Deiman

serieus neemt. Niet alleen het fysieke herstel van blessures, waar in mijn tijd als trainer voornamelijk naar werd gekeken, maar ook het herstel dat je bereikt met de juiste voeding en voldoende slaap. Ik begon met ouders van de jonge tennissers afspraken te maken over voeding, bedtijd en het aantal uren slaap. Het werd al snel duidelijk dat chronische blessures sneller herstelden en dat de tennissers tijdens wedstrijden emotioneel stabieler waren als ze zich aan een vast nachtritme hielden. Mijn ervaring was natuurlijk geen wetenschappelijk bewijs, maar ik ben experts gaan raadplegen en heb met diverse instanties samengewerkt zoals het Brusselse Mentally Fit. Zij zetten wetenschap over sport toen al om in valide onderzoek voor iedereen die het goed wil doen in zijn werk en privéleven. Rond de eeuwwisseling kreeg de wetenschap meer belangstelling voor de relatie tussen slaap en sportprestaties, dus toen kon ik ook veel studies op dit gebied raadplegen. Alle informatie bevestigde voor mij dat slaap de belangrijkste prioriteit in je leven is.”

L6

LIFESTYLE KATERN GEZONDHEID

LEEF!

Uit de ratrace komen Conditie, concentratie, vitaliteit en weerbaarheid zijn niet alleen belangrijke thema’s voor sporters, ook in het bedrijfsleven wordt daar volop aandacht aan besteed – vaak in het kader van duurzame inzetbaarheid en goed werkgeverschap.

Pons Jan Vermeer is inmiddels dan ook een veelgevraagd trainer door topsporters zoals Pieter van den Hoogenband én vooraanstaande bedrijven zoals het Medisch Centrum Zuyderland, Robeco en het UWV. Daarnaast heeft hij samen met Monique Schlösser (www.slaapcentraal.com) ontwikkeld om nog meer kennis te delen. “Bij al mijn werkzaamheden beschouw ik de mens als een geheel, ik ga samen met de cursisten op zoek naar meer balans op fysiek, mentaal en emotioneel gebied. Slaap is het belangrijkste onderdeel. Het heeft een enorm effect op je fysieke gestel, maar ook op het reguleren van je emoties, op je flexibiliteit en het bepaalt voor een groot deel of je onbewust negatieve gedachten kunt afweren. Uiteindelijk draait alles om energie, dat heb je nodig om iets met 100% aandacht te doen. Dat geldt voor topsporters evengoed als voor het bedrijfsleven. Als je slaap heel serieus neemt, dan herstel je eerder, maar je leert ook sneller, je motoriek versnelt, je verwerkt de gebeurtenissen van de dag en je automatiseert beter. Veel trainingen op dit gebied zijn echter te gestandaardiseerd en algemeen. Ik werk zelfstandig, met een schil van experts die op dezelfde golflengte zitten, zodat ik bij elke groep een persoonsgebonden aanpak en eigen taal kan gebruiken. Ik laat mensen ook graag meedenken… waar zijn mogelijkheden om meer rust te nemen?

De drukte door werk en afspraken in het privéleven is voor veel mensen nu eenmaal een feit; belangrijk is dat je er controle over hebt. Burn out-gerelateerde klachten en een lagere weerbaarheid voor ziekte spelen op als mensen het idee hebben dat ze niet meer uit de ratrace kunnen komen. Ze krijgen slaapproblemen en dat kan leiden tot een behoorlijk doemscenario: van meer geprikkeld zijn tot depressie, diabetes, verkeerde celdeling, dementie en Alzheimer. Maar veel mensen weten niet dat ze meer uit slaap kunnen halen, ze zijn gewend aan het vermoeide gevoel dat ze overdag ervaren en hebben zich erbij neergelegd dat ze zich minder kunnen concentreren, het lijkt er wel bij te horen.”

Niet stapelen Maak daarom serieus werk van je eigen rust en slaap, pleit Pons Jan Vermeer. “Zorg ervoor dat je regelmatig tijd inbouwt voor herstel. Bouw routines of gewoontes in - rituelen zoals sporters zeggen. De kunst is jezelf en je herstel centraal te zetten, dat zijn we niet gewend. Je herstelt niet alleen door voldoende te slapen, maar ook door jezelf gedurende de dag de tijd te gunnen om te resetten. Er zijn altijd wel redenen om een pauze over te slaan of later naar bed te gaan. Neem jezelf serieus en maak jezelf belangrijk: je hoeft niet altijd aan

Wel doen

te staan. Veel mensen wijzen bij slaapproblemen naar externe oorzaken, zoals werkdruk. Metaforisch zie ik werkdruk als een lopende band die een tandje harder wordt gezet, tot boven je maximale capaciteit. De werkdruk die veel mensen echter ervaren, is druk zijn in je hoofd omdat dingen niet worden afgesloten. Gebruik daarom de lunchpauze om het werk van die ochtend echt af te sluiten. Onderzoek waarom je bijvoorbeeld emotioneel geraakt werd tijdens een vergadering, neem de tijd voor een ontspanningsoefening, kijk mentaal terug en sluit de activiteit af. Bouw zo minstens drie momenten in op een dag om dingen te verwerken want als je niet afsluit, komen de onderwerpen terug en dat stapel je op. Als je jouw activiteiten één voor één afsluit, ben je beter bereikbaar voor de mensen thuis en neem je de onderwerpen niet mee naar bed.”

Goed opstaan De hele dag toewerken naar goed slapen betekent al goed opstaan. “Daglicht zorgt ervoor dat de aanmaak van melatonine stopt, en melatonine wordt bioritmisch afgewisseld met serotonine,” legt Vermeer uit. “Het daglicht zorgt ervoor dat je positief gestemd wakker wordt. Het is bewezen dat ons bioritme eigenlijk 24,5 uur duurt, dus het eerste uur van onze 24-uurs maatschappij moet je gereset worden en dat gaat het makkelijkste met daglicht en eventueel wat bewegen. Koffie drinken in de ochtend helpt om wakker en alerter te worden, maar veel mensen weten niet dat het wel 7 tot 9 uur duurt voordat de cafeïne in je lichaam is afgebroken. Dus in de middag of avond koffie drinken is niet zo verstandig. Je receptoren zijn dan ‘bezet’ en dan wordt er minder adenosine aangemaakt, het molecuul dat ervoor zorgt dat je moe wordt en dat je hersenactiviteit vermindert.” Overigens is volgens Pons Jan recent onderzocht dat het blauwe licht van schermen minder schadelijk is voor de slaap dan voorheen werd gedacht. “Het is eerder de alertheid en concentratie die je wakker houdt.”

Pons Jan Vermeer heeft aan den lijve ondervonden welke invloed een slecht slaappatroon op je leven heeft. “Ongeveer 20 jaar geleden had ik het emotioneel zwaar en mijn dag- en nachtritme raakte volledig verstoord. Dat had invloed op mijn hele leven, op mijn werk en relatie, op mijn humeur, concentratie, bloeddruk en gewicht. Ik investeerde bewust in momenten van ontspanning en beweging gedurende de dag, waardoor ik beter ging slapen en mijn weerbaarheid weer toenam. Nu houd ik me dagelijks heel bewust aan het ritme van 8 uur slaap. En ik werk volop aan mijn missie om Nederland te helpen om beter te slapen. Mensen zijn dan meer ontspannen, hebben meer balans en uiteindelijk krijg je ook een andere maatschappij met meer empathie, minder korte lontjes en mensen die meer voor elkaar over hebben. Probeer elke dag maar eens een half uur langer te slapen dan je normaal doet en je zult zien wat voor een positief effect dat heeft…”

Niet doen

• Direct opstaan met daglicht zodat de aanmaak van melatonine plaats kan maken voor de aanmaak van serotonine en tryptofaan • Creëer minstens drie rustmomenten gedurende de dag • Sluit gedurende de dag werkzaamheden per onderdeel af met een kort ritueel of een bewegingsoefening • Zorg voor een vast ritme • Zorg voor voldoende beweging overdag • Dag afsluiten met een ritueel zoals mediteren, een bad, een geurtje op het beddengoed of lezen zomer 2022

L7

• Snoozen of lang blijven liggen met de gordijnen dicht • Langdurig melatonine gebruiken, melatonine is geschikt voor kortdurend gebruik bijvoorbeeld bij een jetlag, anders verstoort het de eigen aanmaak van melatonine • Koffie of andere cafeïnehoudende dranken drinken laat in de middag of in de avond • Alcohol drinken, daar slaap je misschien goed van in maar de kwaliteit van slaap is minder • Benzodiazepine gebruiken, na een week treedt er al afhankelijkheid op • Spanning opbouwen en bijslapen in het weekend. Dat is wel ontspannend maar heeft weinig effect op je fysieke herstel en meer dan 9 uur slaap werkt averechts. Bovendien slaap je ’s avonds moeilijker in.

Myrna van Kemenade

over yoga

‘Yoga gaat vooral ook over het volgen van je hart, je intuïtie, dát doen wat echt van binnenuit komt.

Volg je hart, volg je dromen!’

Tekst: Jane Sauer | Foto: Wenda Oudshoorn

Ze is yogadocent, eigenaresse van een yogastudio, leidt yogadocenten op, ze geeft retreats, helpt ondernemers met coaching en is spreker. Myrna van Kemenade is een ‘multipotentialite’, iemand die meerdere talenten en interesses heeft. Ondanks haar drukke leven, kan ze toch rust vinden. Met een sterke intuïtie volgt ze haar hart en beweegt ze op een natuurlijke manier door het leven. Wat is het effect van yoga op een duurzame gezondheid?

L8

LIFESTYLE KATERN GEZONDHEID

LEEF!

en duurzame gezondheid De professionele danswereld heb je losgelaten en je ging verder met yoga. Hoe was het voor je om die beslissing te nemen?

“Ik was vier jaar toen ik wist dat ik wilde dansen. Ik werkte later als professioneel danseres en tussen de musicals ‘Chicago’ en ‘Saturday Night Fever’ ben ik zes weken gaan backpacken in Thailand.

Op het eiland Koh Samui maakte ik kennis met Ashtanga yoga. Ik kreeg een sterk gevoel dat ik yoga met zoveel mogelijk mensen wilde delen, dus ben ik daarna een opleiding tot Vinyasa-docent gaan volgen. Het was een natuurlijke beslissing voor mij. Ik kom uit een warm nest en mijn ouders hebben me altijd gesteund, zolang ik maar gelukkig ben. Zo heb ik ook van hen geleerd om mijn hart te volgen.”

Je gaf lessen op verschillende plekken en was al snel een eigen yogastudio begonnen. Waarom wilde je een eigen studio?

“Ik was een van de eerste docenten in die tijd en het was makkelijk om werk te vinden, zo gaf ik 17 tot 20 uur per week les, onder andere in de sportschool. Voor yoga is de omgeving belangrijk. Ik had de behoefte aan een eigen plek met de juiste energie. Zo was ik in 2007 begonnen met een kleine studio met één zaal van 55 vierkante meter. Inmiddels is dat uitgegroeid tot een studio met vier zalen en 45 freelance werknemers.”

Je hebt een druk leven, maar kan toch goed de balans vinden. Hoe doe je dat?

“Ik vind vrijheid belangrijk en dat ik verschillende dingen kan doen, omdat ik zoveel leuk vind. Zo heb ik geleerd om te delegeren. Eerst deed ik alles zelf in de yogastudio en langzaam kwamen er een voor een docenten bij. Ook heb ik geleerd om ‘nee’ te leren zeggen.

Ik luister naar mijn hart en vraag mezelf af waar ik blij van word.

Ik heb geleerd om naar mezelf te luisteren en in het moment te zijn. Zo kan ik rust vinden in een wandeling met de hond of in mijn eentje van iets genieten. Zelfzorg is niet egoïstisch, maar is zelfliefde. Iedere dag start ik met een intentie en daar focus ik me op. Yoga is door mijn dag verweven. Ik sta niet meer een uur op de mat, maar doe houdingen tussendoor. Het is mijn tweede natuur geworden.”

Wat betekent yoga voor jou?

“Bewustzijn. Het is een tool waar ik op terug kan vallen. Ik ben ook gewoon een mens en krijg te maken met frustratie en uitdagingen in het leven. Door yoga kan ik terug naar de kern en weer voelen.

Tips van Myrna: Zorg dat je doet wat je energie geeft en niet wat je leegslurpt.

Neem voeding tot je die je echt voedt.

Alles wat je aandacht geeft groeit. Zorg dat je aandacht geeft aan datgene wat je wilt laten groeien.

Volg je hart.

Wees lief voor elkaar.

zomer 2022

L9

Het brengt me terug naar mezelf.”

Wat doet yoga voor de gezondheid?

“Je gaat je fysiek beter in je vel voelen, je voelt mentaal meer rust, je slaapt beter, overdag kun je meer energie voelen, op emotioneel gebied maak je bewustere keuzes in reacties op dingen en je gaat bewuster met voeding om. Je zult meer afstand nemen van het nieuws en roddelen over anderen. Je maakt bewuste keuzes en je zult verbetering zien op emotioneel, mentaal en fysiek vlak. Je ontwikkelt een natuurlijke en duurzame levensstijl.”

Wat doet yoga op fysiek vlak?

“Het zorgt ervoor dat je lichaam soepel blijft, dat je je spieren lang houdt, dat je een goede lichaamshouding behoudt en dat je emotionele spanning in bijvoorbeeld je rug, nek, schouders en hoofd als een spons uit je lichaam kunt wringen.”

Wat doet yoga op mentaal vlak?

“Je wordt je ervan bewust wat er in jezelf omgaat. Er zijn mensen die het moeilijk vinden om geconfronteerd te worden met zichzelf, die bewustwording vinden ze niet fijn. Veel mensen denken dat meditatie betekent dat je je hoofd leeg moet maken, maar dat is het niet. Je gedachten komen en gaan. Door meditatie maak je de ruimte tussen de gedachten langer, zodat je meer inspiratie, creativiteit en ruimte krijgt. Dit kun je trainen. Ook je innerlijke saboteur, het stemmetje in je hoofd dat zegt dat je niet goed genoeg bent, heeft invloed op hoe je denkt, beweegt en voelt. Als je je constant zorgen maakt en denkt dat je iets niet kunt, wordt het vaak ook echt. Als dingen niet goed gaan bij mensen in hun leven, zitten ze vaak alleen maar in hun hoofd. Door de focus op je ademhaling kom je uit het hoofd en in je lichaam. Dan kun je pas connectie maken met je lichaam en je onderbuikgevoel.”

Hoe vaak zou je yoga moeten beoefenen zodat het effect heeft op je gezondheid? En wat is het effect van yoga?

“Ik raad beginners aan om twee tot drie keer per week naar een begeleide les te gaan en thuis ook wat te doen. Het gaat niet om het ‘moeten’ en het klakkeloos doen, maar voelen bij jezelf waarom je het doet. Wat wil je ermee? Zo kun je het omarmen in je systeem en momentjes op de dag in het nu zijn. Dit kan tijdens het wandelen, tandenpoetsen en zelfs als je op de wc zit. Het zijn kleine momentjes van bewustwording. Het effect van yoga merk je aan het voelen van meer dankbaarheid, dat je sneller tevreden bent en dat je meer kunt genieten van het leven.”

Kijk hier voor meer informatie: Online kennismaken met yoga?

Bekijk dan een van deze (korte) filmpjes van Myrna. https://www.youtube.com/c/MyrnavanKemenade Wil je contact opnemen met Myrna? https://www.myrnavankemenade.nl/ Wil je een les volgen in de yogastudio Yogadreams in Zaandam? https://yogadreams.nl/

Walter Montenarie over

leuk en duurzaam gezond blijven Tekst: Jane Sauer

Hij is zakelijk directeur bij Health Coach Program, vader van drie kinderen, sportief en vegetariër. Walter Montenarie maakte twee jaar geleden de keuze om in het gezondheidsdomein te gaan werken. Daarvoor had hij verschillende commerciële en leidinggevende functies gedaan en werkte hij lange tijd bij uitgeverijen. Nu doet hij het leukste werk dat hij ooit heeft gedaan, omdat hij kan bijdragen aan een betere en gezondere wereld. Hij helpt mensen op de werkvloer met een gezonde leefstijl, begeleidt opdrachtgevers en partners en verzorgt af en toe kennis- en inspiratiesessies.

Wanneer ben jij je bewust meer bezig gaan houden met je gezondheid?

“Ik was als kind altijd al sportief en hield van balsporten.

Toen ik ging werken, was het voor mij een uitdaging om te blijven sporten. Ik kwam heel langzaam in een soort negatieve spiraal terecht. Ook al was ik op jonge leeftijd vegetariër, een gevarieerd eetpatroon had ik eigenlijk niet. Toen ik twaalf jaar geleden een burn-out kreeg, ben ik me gaan realiseren dat er iets moest veranderen en ben ik dingen anders gaan doen. Ik heb mijn ontspanning verbeterd, maar ook mijn voedings- en beweegpatroon. Nu is het mijn missie om anderen daarbij te helpen en te inspireren.”

Hoe blijf je gezond in een ongezonde wereld?

“Voor je fysieke en mentale gezondheid, is het heel belangrijk om te letten op wat je eet, ook voor je hersenen. Zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat de kans op depressieve klachten met 40% afneemt, als je 10 gram meer vezels per dag eet. Fysiek en mentaal zijn met elkaar verbonden. Er wordt heel veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de relatie tussen gedrag en gezondheid. Daar kunnen we veel van leren en dat toepassen in ons dagelijkse leven. Gezondheid draait veel om kennis en vaardigheden. We leven in de Westerse maatschappijen veelal in een ongezonde omgeving, zo hebben veel mensen een zittend beroep. Veel en lang stilzitten is heel ongezond en wordt ook wel het nieuwe roken genoemd. Ook zie je dat je in welvaartslanden makkelijk aan eten kunt komen en dat we overal om ons heen worden verleid door ongezonde voeding. Ons lichaam wil calorieën, dat is de evolutie, want heel vroeger kon het

zijn dat je dagen geen eten had. Dat betekent dat je moeilijk weerstand kunt bieden als eten binnen handbereik is, dus het is niet helemaal je eigen schuld. Hierdoor krijgen steeds meer mensen last van overgewicht en obesitas, wat de kans groter maakt op welvaartsziekten zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en kanker. Je gezondheid kun je flink beïnvloeden met je gedrag, met kennis en vaardigheden kun je je wapenen tegen de ongezonde wereld. Daarbij moeten we ons wel realiseren dat het leven niet maakbaar is en dat je gewoon pech kunt hebben.”

Hoe doen jullie dat bij Health Coach Program?

“We werken met uitsluitend wetenschappelijke programma’s, die onder andere op en bij de TU Delft zijn ontwikkeld. We doen dat door kennis op een leuke en toegankelijke manier te delen, bewustwording te creëren en mensen te helpen met gedragsverandering door ondersteuning van een coach en een digitaal leerprogramma. We kijken naar wat er bij je past en hoe je het beste goed voor jezelf kunt zorgen. Gedragsverandering is vaak moeilijk en daarbij is professionele begeleiding heel handig. Wij richten ons op organisaties en bedrijven, die op deze manier veel kunnen betekenen voor hun werknemers. Naast het terugdringen van ziekteverzuim, houden we ons bezig met preventie, wat uiteindelijk nog meer oplevert. We richten ons op mentaal welzijn, maar ook op de fysieke kant. Zo behalen we regelmatig goede resultaten bij het reduceren van gewicht, hoge bloeddruk en diabetes type 2. We meten daarbij verschillende onderdelen en kunnen zien dat deelnemers fysiek en mentaal gezonder worden en dat ze drie tot vier weken meer inzetbaar zijn. Het is dus ook een aantrekkelijke investering. Het helpt werkgevers ook in de krappe arbeidsmarkt, want het aanbieden van een gezondheidsprogramma trekt veel mensen aan. Bedrijven worden zich er steeds meer van bewust dat preventie belangrijk is, maar we staan nog wel in het begin van het proces.”

Op een duurzame en leuke manier gezond en vitaal worden, hoe dan?

“Als je kijkt naar de blue zones in de wereld, plekken waar mensen in een goede gezondheid langer leven, dan zie je overeenkomsten in leefstijl tussen de gebieden. Ze sporten daar nauwelijks, maar bewegen wel en lopen zo’n 15 km per dag. Ze eten voornamelijk plantaardig voedsel, weinig vis en vlees. Ze hebben veel sociale contacten, wat ook bijdraagt aan een goede gezondheid. In die gebieden komen weinig L 10

LIFESTYLE KATERN GEZONDHEID

LEEF!

Tips van Walter: Geniet van het leven.

Vermijd discipline en wilskracht.

Doe dingen die bij je passen.

Raadpleeg de juiste bronnen en vermijd hypes.

Beweeg en slaap voldoende.

Wees je ervan bewust dat de verleidingen overal zijn.

Gezondheid moet vooral leuk zijn.

hart- en vaatziekten, diabetes en kanker voor. Hier kunnen wij iets van leren, door bijvoorbeeld korte beweegmomenten in te plannen of te wandelen tijdens een telefoongesprek.

Gedragsverandering werkt alleen als het in kleine stapjes gaat en als het bij je past. Streef naar de 80% - 20% regel (gezond en minder gezond) en probeer daarin ook de balans te vinden. Zo kun je in het weekend een zak chips eten, maar ga niet helemaal los door dan ineens veel ongezonde dingen te eten.”

Hoe kunnen we ons eetpatroon aanpassen voor een betere gezondheid én betere wereld?

“Ik adviseer om de inname van vlees en zuivel te reduceren, al is dat maar met één dag per week. We gebruiken veel landbouwgrond voor de voeding voor dieren en dit heeft veel invloed op het klimaat. Het is veel effectiever om planten en peulvruchten direct te eten, want een dier heeft veel planten nodig om een stukje vlees voor de mens te produceren. Door deze keuze te maken lever je een bijdrage aan een betere wereld.”

Welk advies wil je nog delen?

“Kennis is macht en ik zou heel graag zien dat op alle basis- en middelbare scholen een vak ‘leefstijl en gezondheid’ wordt ingevoerd. Jong geleerd, is oud gedaan. Dan kunnen kinderen profiteren van de kennis en zelf de keuze maken wat ze wel en niet eten en in welke mate ze gezond willen leven. Nu gaat de discussie in de politiek over suiker- en vetbelasting en het verbieden van fastfood voor kinderen.

Ik begrijp dat heel goed, want we moeten echt een omslag gaan maken, maar het is veel mooier als het niet wordt opgelegd, maar vanuit de mensen zelf komt.”

Kijk hier voor meer informatie: Health Coach Program https://www.healthcoachprogram.nl/

zomer 2022

L 11

mooie mode is duurzame mode www.watmooi.nl

Toen ik halverwege mijn schrijfweek op Curaçao ineens door corona werd geveld, besefte ik hoe kwetsbaar mijn gezondheid is. Met een griepje kan je altijd nog wel even doorgaan: paracetamolletje erin en dan gaat het wel weer even. Een paar jaar geleden had ik een auto-ongeluk, waarna alles per direct letterlijk ook een tijd stil stond. Ook nu met corona was er geen ‘onderhandelen’. Ik lag in bed met hoge koorts en moest alles uit mijn handen laten vallen. Ik dacht dat dat ‘de les’ was, maar het universum bleek nog meer voor me in petto te hebben...

Een andere kijk op ziekte en tegenslag Ellende komt nooit alleen Een paar dagen later vertrok ineens mijn vaders nieuwe verzorger halsoverkop vanwege familieomstandigheden. Mijn vader heeft alzheimer en woont in Miami. Hij kan niet langer dan een paar uur alleen zijn. Iedere drie maanden regel ik een verzorger vanuit Nederland. Terwijl mijn broer en zus de directe opvang ter plekke voor hun rekening namen, moest ik vanuit mijn ziekbed in no time nieuwe opvang regelen, iets dat we normaal gesproken maanden van tevoren voorbereiden. Op diezelfde dag kreeg ik bericht dat de nieuwe huurster van mijn appartement in Amsterdam last had van muizen: of ik dat even per omgaande wilde oplossen, anders ging ze weg. Probeer onder normale omstandigheden maar eens een betrouwbare klusjesman te vinden in Amsterdam, laat staan vanuit de Cariben. Oh ja, ook de Oost-Europese ontwerper van mijn website bleek ineens al een paar weken verdwenen; hij was gestopt zonder overdracht en was niet meer te bereiken.

Dat alles moest ik regelen zonder energie, met een mistig brein en zonder dat ik kon praten, omdat ik teveel moest hoesten. Ik weet dat mijn leven soms net een droom lijkt, maar af en toe lijkt het meer op een nachtmerrie...

Overlevingsstrategieën Wat doe je als alles ineens mis gaat?

De eerste optie is om net te doen of het probleem niet bestaat. Kop in het zand en gewoon doorgaan. Dat lukt vaak maar even, zeker als er urgente zaken gebeuren die om onmiddellijke actie vragen, zoals mijn vaders verzorger die zomaar vertrekt.

Vaak voel je je het ‘slachtoffer’ van de situatie: ‘Waarom gebeurt mij dit nu weer?’. Dat is een natuurlijke reactie, maar het lost helaas niets op.

In de actie schieten en oplossingen bedenken is altijd mijn favoriete overlevingsstand geweest. En inderdaad lukte het me om een voor een alle dingen op te lossen. Maar wat kostte me dat een energie!

Zoals altijd probeerde ik naar de positieve kant te kijken: het was me toch gelukt oplossingen te vinden? Er waren toch ook veel mooie dingen in het leven?

Maar ik had heel sterk het gevoel alsof dit alles niet voor zomer 2022

L 13

niets gebeurde; er moest een les in zitten, een rode lijn, dus probeerde ik te analyseren waar het over ging. Maar alles leek zo willekeurig en in zulke verschillende delen van mijn leven, dat ik geen overeenkomsten zag. Zie jij ze wel?

Stop met vechten – Onderzoek de lelijkheid Ik heb al een aantal jaren een heel bijzondere (somatische) coach die me helpt om beter naar mijn lichaam te luisteren, iets waar ik in mijn eentje altijd ‘te druk’ voor lijk te zijn...

Samen met haar keken we naar de situatie. En ineens kwam er een interessant inzicht. We gebruiken de lelijke dingen in ons leven vaak als afleiding; door er overheen te stappen of juist ermee in gevecht te gaan luisteren we niet naar wat ze ons te vertellen hebben.

Wat als we die gebeurtenissen niet langer gebruiken als excuus om aan de oppervlakte te blijven? Wat als je er juist helemaal in duikt? En het ‘probleem’ rechtstreeks vraagt waarom dit zich aandient?

Ik probeerde het uit op de verschillende situaties. Het antwoord van het ‘probleem’ was altijd dat het zelf ook in de war was. De covid-virusdeeltjes zeiden met kleine stemmetjes “Wij weten ook niet waarom we hier zijn... Waar moeten we anders naartoe? Niemand vindt ons aardig, niemand wil ons.”

Alleen al door de vraag te stellen kwam er een enorme ontspanning in mij. Ik hoefde niet meer te vechten. In alle gevallen vond ik samen met ‘het probleem’ een soort win-win-win oplossing. Ik vroeg de virusdeeltjes bijvoorbeeld om in plaats van IN mijn cellen te zitten, of ze aan de buitenkant wilden blijven. Toen bedacht ik nog iets beters: misschien wilden ze wel mijn cellen coachen om sterker te worden. In plaats van een ‘vijand’ werd het virus zo ineens een medestander.

Draai het om: sta open voor het onverwachte Misschien klinkt dit allemaal te spiritueel, maar sowieso is het een goed idee om dingen om te draaien, te onderzoeken en open te staan voor een onverwacht antwoord op een onverwachte vraag. Het deed mij in ieder geval erg goed. www.estherjacobs.info

Tekst Esther Jacobs

r Iejdneeigen zi li Razo

Intieme delen scheer je met Razoli scheerolie Vaarwel rode bultjes, ingroeiend haar en snijwondjes Scheerolie Razoli MAN: intieme zone, baard, oksels en lichaam Scheerolie Razoli VROUW: intieme zone, benen, oksels, armen en lichaam 100% BIO 100% ACTIEF 100% NATUURLIJK

DIERVRIENDELIJKE COSMETICA

ZONDER PLASTIC SINDS 2005 zie www.amanprana.eu

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT

VEGAN

Meer info: www.amanprana.eu Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu L 14

44-NL-Krant van de Aarde-Razoli-Juni2022-Adv.indd 1

22/04/2022 16:39

LIFESTYLE KATERN GEZONDHEID

LEEF!

Sinds een paar maanden weet journaliste en schrijfster Roos Schlikker dat ze vestibulaire migraine heeft. Met verbazing ziet ze hoe migraine in de maatschappij wordt afgedaan als een wissewasje. Of als iets waar mensen zelf invloed op hebben: “Mensen, stop daarmee. Het is een hersenziekte en dat moeten we echt serieus nemen.”

Roos Schlikker over migraine:

“Neurologen willen dat je langskomt”

“Ik word van het ene op het andere moment verschrikkelijk duizelig. Het trekt me letterlijk naar de grond. Alsof ik de randen van de aarde vast wil grijpen, als een soort zeester. Tegelijkertijd is mijn zicht aan één kant niet goed en ik heb moeite om woorden te vinden. Zo’n aanval duurt zo’n zes tot acht uur,” beschrijft Roos haar migraineaanvallen.

Vorige zomer werd ze er plotseling door overvallen. Met twintig aanvallen in de maand, wist ze niet waar ze het zoeken moest. Roos: “Ik had een fulltimebaan en een gezin. Hondsberoerd en misselijk hield ik de boel draaiende. Hoe ik dat deed? Geen idee.”

Dr. Google In die tijd heeft ze, in overleg met haar neuroloog, heel wat medicijnen uitgeprobeerd. Ondertussen ging ze, net als zoveel migrainepatiënten, naarstig op zoek naar de oorzaak: “Ik googelde me suf. Maar als je daar eenmaal aan begint, is het einde zoek. Iedereen buitelt over elkaar heen met adviezen. Toen ik las dat ook kiwi’s migraine konden veroorzaken, heb ik gedag gezegd tegen Dr. Google.”

Menopauze of overspannen Volgens haar zorgen al die goedbedoelde adviezen ervoor dat migrainepatiënten gaan geloven dat ze zelf iets fout doen. Zo ervoer ze dat zelf: “Als je als vrouw van 46 jaar plotseling ergens last van krijgt, wordt al snel gedacht dat de oorzaak de menopauze of overspannenheid is. De menopauze werd bij mij door onderzoeken uitgesloten. Toen bleef de optie overspannenheid over.”

“Opeens zei iedereen tegen me dat ik altijd veel te druk was en echt rustiger aan moest doen,” vervolgt ze, “En hoewel ik me totaal niet overspannen voelde, begon ik toch aan mezelf te twijfelen. Ik had al bijna een afspraak gemaakt met een burn-outcoach.”

Migraine is geen hoofdpijn

Tekst: IIlse Terpstra-Eggenkamp Beeld: PerformerAgency

zomer 2022

L 15

Totdat ze een tweet kreeg naar aanleiding van een column waarin ze de struggle met haar overspannenheid deelde. Een lezer merkte op dat wat zij had niets met overspannenheid te maken had. Maar dat het werd veroorzaakt

door de migraine zelf. Zij raadde haar het boek Migraine is geen hoofdpijn van neuroloog Hans Carpay aan.

“Ik heb het boek gelezen op vakantie en zat te snikken op het strand. Alles wat erin stond, herkende ik. Maandenlang had ik te horen gekregen dat ik te gespannen was, dat ik iets moest veranderen in mijn leven. Ik had een enorm schuldgevoel opgebouwd. En nu voelde ik me eindelijk serieus genomen. Migraine is een ziekte, je kunt er niets aan doen,” vertelt Roos.

Erkenning Die erkenning kreeg ze ook toen ze een tijd later bij een collega van Hans Carpay langs mocht komen. “Hij heeft me heel duidelijk uitgelegd wat migraine is. Er viel een last van mijn schouders.

Weer heb ik als een kind zitten snikken.

Gelukkig had de neuroloog tissues. Ik was niet de eerste die zat te snikken in zijn spreekkamer, omdat ik me gehoord voelde.”

Betere hulp Sinds kort gebruikt ze haar platforms en bekendheid om aandacht te vragen voor migraine: “Ik vind het absurd hoeveel mensen migraine hebben en hoe het aan de kant wordt geschoven als een onbenulligheid. Terwijl het echt je leven ontwricht. Je moet als patiënt heel mondig en standvastig zijn om de juiste hulp te krijgen. Dat vind ik onbegrijpelijk. Ik wil dat mensen beter geholpen worden.”

Serieus nemen Ze wil migrainepatiënten op het hart drukken dat ze zichzelf ook serieus moeten nemen. “Velen hebben nog nooit een neuroloog bezocht. Doe dat wel. Sluit je niet op met Dr. Google, maar zorg dat je bij een neuroloog die gespecialiseerd is in migraine terechtkomt. Ze willen dat je komt. Ze weten waar je het over hebt, vinden je geen aansteller en willen je alleen maar helpen.”

Haar eigen standvastigheid heeft er inmiddels voor gezorgd dat ze het aantal aanvallen flink naar beneden heeft kunnen brengen. “Sinds een paar weken leef ik weer,” besluit ze.

Bron: Care4migraine.nl

Wellness De zomervakantie staat voor de deur en dat betekent dat duizenden Nederlanders er weer op uit trekken de komende maanden. Wij zijn benieuwd wat jullie plannen zijn voor een ontspannen wellnessvakantie?

Wordt het dit jaar een vakantie in eigen land? Worden de fietsen achterop een camper geplaatst om naar een spa- en/of wellnesscamping over de grens te reizen? Kies je voor een (deels elektrische) autovakantie waar je jezelf en de auto kan opladen of wordt het een treinvakantie naar een mooie bestemming in Europa? Nu de grenzen weer bijna overal open zijn en de meeste maatregelen verleden tijd zijn ligt de wereld weer aan onze voeten.

Wij wensen jullie allemaal een hele fijne zomervakantie toe en hopen volop dat jullie kunnen genieten van de vrijheid die wij hebben. Probeer zorgen te laten varen voor zover dat kan en maak dingen bespreekbaar met de mensen om je heen. Zorg goed voor elkaar en geniet van de zomer en alles dat kan!

Tekst: Henriëtte Bokslag Beeld: Wellness-LifestyleMagazine en Shutterstock

Istanbul De afgelopen maanden reisden wij onder andere voor een stedentrip naar Istanbul waar wij na een paar dagen struinen door de stad konden bijkomen in een van de oudste hammams van de stad. De Hammam Hürrem Sultan Hamami ligt naast een van de bekendste bezienswaardigheden in Istanbul, de Hagia Sophia ook wel Ayasofya genoemd.

Het is een van de meest luxe en historische badhuizen in het centrum van Istanbul.

Polen Komende maand reizen wij naar Polen waar wij de stad Gdansk gaan ontdekken en in de badplaats Sopot verblijven. Pomorskie heet deze regio in Polen. Sopot staat bekend als spa- stad waar zowel wellnesshotels als medische spa’s zijn gevestigd.

Een van de natuurlijke producten die veel wordt gebruikt in deze regio is amber. Amber wordt ook wel het goud van het noorden genoemd en het wordt al eeuwenlang in de natuurgeneeskunde gebruikt.

L 16

LIFESTYLE KATERN WELLNESS

LEEF!

Beauty uit Polen

Bird’s Nest in Zweden

Vind jij het fijn om eens andere beautyproducten te ontdekken? Lees dan zeker in ons digitale Wellness Lifestyle Magazine over onze ervaringen met Poolse beautyproducten en geniet van een vleugje wellness uit Polen. Het merk Ziaja Focus on Skin heeft ook een winkel in Den Haag. Leuk om te weten over dit merk is onder andere dat ze veel natuurlijke verzorgingsproducten in de beautylijn hebben die zijn samengesteld op basis van geitenmelk. Ben je allergisch voor koemelk bijvoorbeeld? Dan is deze beautyproductlijn ideaal! Het populaire Poolse merk Sylveco met natuurlijke ingrediënten is vrij nieuw op de Nederlandse markt. De producten zijn zeer betaalbaar, bijna goedkoop voor Nederlandse begrippen.

Hou jij rekening met het effect van je vakantie op het milieu? Dan zit je goed als je kiest voor een vakantie in Zweden, want het land is voor het tweede jaar op rij door Euromonitor uitgeroepen tot meest duurzame bestemming ter wereld. Veel Zweedse hotels, cafés en restaurants maken gebruik van lokale ingrediënten en duurzame energie. Daarnaast is er het Zweedse ecolabel Naturens Bästa, wat betekent dat als je een reis of activiteit boekt via deze organisatie, je ervan verzekerd bent dat je een positieve bijdrage aan het milieu levert met wat je onderneemt. Zo kan je in de Grano Bäckasin Lodge overnachten in een Bird’s Nest. Vogelliefhebbers kunnen ook naar de Biosphere hotelkamer van het Treehotel waar je wordt omringd door 340 nestkastjes. Middenin de natuur zijn ontspant al maar je komt helemaal tot rust in de Forest Spa of tijdens een Forest Yoga sessie. Via GreenCityTrip.nl kan je ook met de slaaptrein vanuit Nederland naar Göteberg of Malmö reizen.

Wijnbaden in Nederland Er is een primeur in Nederland! Wijn & Wellness-liefhebbers opgelet, sinds april kan je ook in Nederland genieten van vinotherapie want Thermae 2000 in Limburg en Wijndomein St. Martinus uit Vijlen hebben de handen ineengeslagen zodat je kan wijnbaden in Nederland. Neem plaats in het bubbelende wijnbad en geniet van de lokale wijnen van wijndomein St. Martinus uit Vijlen terwijl je ontspant met uitzicht op de Cauberg. Het wijnbaden bij Thermae 2000 kan je als apart wellnessarrangement reserveren. Vanuit het spa- en wellnessgedeelte kan je in je badjas naar het afgeschermde terras wandelen waar je ongestoord van deze wijnbelevenis kan genieten. Mocht je al bekend zijn als wellnessgast in Valkenburg, de wijnbaden van Thermae 2000 bevinden zich naast het Infinitum.

De kracht van druiven werd ontdekt door de eigenaren van het Franse merk Caudalie in de jaren ’90. In eerste instantie werden er schoonheidsproducten ontwikkeld en later werd de Caudalie Vinothérapie Spa werkelijkheid. Wijnbaden en vinotherapie ervaren kun je ook in Frankrijk, Zuid-Tirol en in Portugal.

Bierbaden in Tsjechië Ben je helemaal enthousiast geworden door het wijnbaden? Het bierbaden werd in Tsjechië bedacht en daar vind je de meeste bierspa’s ter wereld. De meest dichtstbijzijnde bierspa vind je in Brussel, daar werd onlangs Bath & Barley geopend. Kruip je liever onder het hooi? Reis voor een hooibad naar Zuid-Tirol. Daar kan je ook baden in melk of in een appelbad. En in eigen land stap je in Texel in een wolbad.

Appelscha Wil jij in alle luxe genieten van een groene vakantie in eigen land in een mooi vakantiehuis? Vanaf 24 juni opent het kleinschalige en luxe vakantiepark Brinckerduyn in Appelscha, in het hart van de Friese natuur van het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Er staan een paar heerlijke vakantiehuizen op je te wachten met sauna en een aantal met sauna plus buiten zwembad. De combinatie van luxe premium, kleinschalige aandacht en de weelde van de natuur noemen zij Green Boutique. zomer 2022

L 17

Wij blijven nog even in Zweden want wij delen graag de regio Skåne met jullie. Maak een roadtrip langs de Zweedse Rivièra en laat je verrassen door uitgestrekte witte zandstranden in natuurparken, verborgen baaien als je even doorwandelt, waar niemand is, groene weilanden die uitmonden in zee en leuke bad- en havenplaatsjes langs de zuidkust zoals Ystad en op het schiereiland bij Falsterbo. Langs de zuidwestkust van Zweden vind je veel openbare sauna’s boven zee. In Zweden wordt een open-lucht-sauna een Kallbadhuset genoemd.

Snuif de frisse zoute zeelucht op, ontspan in de grote panoramasauna met uitzicht op zee en koel af door een golf van zeewater.

Noorderlicht Kijk jij al verder vooruit qua reisplannen? Voor veel mensen is het zien van het noorderlicht een droom!

Wist je dat je in Lapland ook in de herfst kans hebt op het zien van het noorderlicht? Het blijft natuurlijk altijd een kwestie van geluk maar de Ruskaperiode, zoals de Finnen de herfst noemen, is een ideale tijd om naar Fins Lapland te reizen. Stel je voor dat je naar een afgelegen strandje wandelt in de regio Posio en aan boord stapt van een saunaboot.

Afkoelen doe je in het Finse meer en daarna geniet je na bij het kampvuur en wie weet zie jij het noorderlicht weerspiegelen in het spiegelgladde meer.

De mooie natuur ontdekken kan onder andere door lekker rustig met rendieren te gaan wandelen of door te suppen op een van de vele meren. Bijzonder, in Fins Lapland kun je ook bruine beren zien.

Voor lezers die graag georganiseerd op reis gaan, Voigt Travel biedt mooie reizen aan tijdens Ruska, de Indian Summer van Scandinavië.

Uitgebreide informatie over al deze wellness-reistips vind je in ons digitale Wellness Lifestyle Magazine. Droom weg en laat je nóg meer inspireren op WellnessSpots.nl.

van Nederlands e bodem

Meer weten?

www.puur-nl.nl