LEEF! Katern | Krant van de Aarde | Februari / Maart 2016
TREINREIS
DOOR ZWITSERLAND
RECEPTEN
THE ICEMAN INTERVIEW
THE FISHLESS FABULOUS SOUP
L2
Gezondheid en Therapie UITGELICHT
Op jonge leeftijd was Jochem Verwest al geïnteresseerd in de relatie tussen voeding en gezondheid. Hij zocht altijd manieren om zijn gezondheid te verbeteren en wist intuïtief dat voeding veel invloed heeft. Op een gegeven moment realiseerde hij zich dat hij meer wilde doen met zijn levenslange interesse en passie. Een rigoureuze omscholing volgde en Jochem is nu natuurvoedingsdeskundige, Orthomoleculair Therapeut en
ALGEMEEN GEZOND is helemaal NIET SAAI oervoeding voor klein en groot gluten-, lactose- en suikervrij www.gezondishelemaalnietsaai.nl
OP DE WEG DIE GEEN WEG IS
met boeken en meditaties van Osho. Voor een leven in harmonie met jezelf. www.osho.nl
GOED OPNEEMBARE B12!
B12 die snel opgenomen wordt. Resultaat binnen een uur. www.curesupportwebshop.nl
NOORD-HOLLAND
Psycho-Neuro-Immunoloog. In zijn praktijk in Goes (Zeeland) begeleid hij mensen met de meest uiteenlopende gezondheidsklachten. Als Psycho-Neuro-Immunoloog benadert hij ieder mens als geheel. Hij brengt de oorzaken van uw klachten in kaart en biedt een oplossingsgerichte therapie. De behandeling bestaat uit een persoonlijk behandelplan met advies op het gebied van voeding,
STEMEXPRESSIE
Bevrijd je stem, bevrijd jezelf. Ontdekkingsreizen in klank. Marius Engelbrecht 06-48494358 www.mariusengelbrecht.nl Timmermans, natuurgeneeskundig therapeut, Delft Haracentrum, Den Haag Praktijk Chin Gen, Zwaagdijk-Oost Peter van der Meer, Arts, Leiden
Oefentherapie & Shiatsu, Amsterdam
HealthCenter Zuid, Rotterdam
De Gooische Natuurgeneeskunde Praktijk, Bussum
Zonvitaris, Schuddebeurs (Zeeland)
Praktijk Mozaiek, Rotterdam
www.biovion.nl
Geniet va n je goed voelen GEZONDHEID IN GOEDE HANDEN
www.osteopathieamstelland.nl Tel.: 020-7854142 Praktijk voor Natuurgeneeskunde en LGT, Haarlem
UTRECHT Praktijk voor Chinese Geneeswijze, Amersfoort
Praktijk van As, Hilversum Praktijk Chin Gen, ZwaagdijkOost
Fytotherapie & Acupunctuur Selma Bijl, Driebergen
Kobayashi Medisch Centrum, Alphen a/d Rijn
www.praktijkverwest.nl
www.allergie-vrij-woerden.nl Petra Schalkwijk kan u blijvend van al uw allergieën af helpen en biedt hulp bij kinderen met gedrags- en/of ontwikkelings problemen. Allergie Vrij Woerden is aangesloten bij het Centrum voor Natuurgeneeskunde Woerden.
Verbinden en opbloeien van binnenuit Valkenburg (Limburg) www.bridgevanbinnenuit.com
Schreuder natuurgeneeswijze, Weert
GELDERLAND / OVERIJSSEL Vonk Natuurlijk, Apeldoorn Natuurgeneeskunde Arnhem-Zuid I. Tomas, acupunctuur, Nijmegen Etopius, E. Top, Voorthuizen Mevr. A. van Eerten, Zutphen Praktijk voor natuurgeneeskunde Centrum Natuurgeneeskunde Bij Biovion kunt u terecht voor chronische klachten. & Acupunctuur, Enschede Kijk op de website voor onze werkwijze en aanpak. Wij Integraal hebben kennisTherapeutisch over ondersteunende Centrum, therapieën Holten naast reguliere behandeling. Voor overgewicht werken wij met het succesvolle programma Metabolic Balance. Natuurgeneeswijzen, Dit Schreuder programma is ontwikkeld door artsen en voedingswetenschappers. Zwolle
NOORD NEDERLAND Praktijk voor Natuurgeneeskunde Daniël Nelck, Groningen Praktijk voor Natuurgeneeskunde M. van der Galiën, Groningen Floris Acupunctuur, Groningen Medica Natura, Drachten
BRABANT / LIMBURG
Centrum de Wetering, Leeuwarden
Praktijk voor Holistische Massagetherapie, Breda
Acupunctuur Coevorden Praktijk Poorthuis, Coevorden
YOGA & OSTEOPATHIE BREDA
Praktijk voor Holistische Geneeskunde Roeland Suylen, Meppel
Maaike Remmerswaal Fysiotherapeute en Osteopate i.o. www.fysiotherapiemaaike.nl Balans Energetische Geneeskunde ‘s Gravenmoer
Medica Plus, Dr. Korbee, Utrecht
Shaitsu praktijk Snijders, Gemert
Orthomoleculaire Geneeskunde, Voedingsarts I. de Vries, Utrecht
Praktijk voor natuurgeneeskunde Dhr. Th.J.P. Janssen, Maastricht
www.nutramin.nl
BRIDGE VAN BINNENUIT
Dutch Society of Anti Aging Medicine, P. Musarella, Zeist
Behandelcentrum, Utrecht
Nutramin levert voedingssupplementen van de beste kwaliteit, gebaseerd top de natuur en de wetenschap.
Jochem Verwest
www.centrum-voor-natuurgeneeskunde.nl
Zuidwijkstraat 8, 2729 KD Zoetermeer 079-7850385 pjj.wever@biovion.nl • www.biovion.nl
Schreuder Natuurgeneeskunde, Baarn
ZUID-HOLLAND / ZEELAND
leefstijl, gedrag, stressbeheersing, psychologie en beweging. Geen langdurige behandeltrajecten, maar korte begeleiding en coaching. De patiënt komt weer in zijn kracht te staan en krijgt weer regie over eigen gezondheid en geluk. Jochem is tevens gastspreker voor patiëntgroepen, instellingen, organisaties en professionals in de zorgsector.
Eszensa Health Coaching is al meer dan 10 jaar het adres voor een holistische aanpak van gezondheidsklachten.
Inhoud
L3
Jaargang 11 LEEF!
gezondheid lichaam werk Interview: The Iceman 4 8 ecobloggers over hun werk 7 succes geld Groene hotspots: Leuven 11 rekeningnummer
11
Columnnatuur van Odin 26 Overvloed Recept: Fishless Fabulous Soup 27 aarde water lucht
27
INHOUD
8 4 16 23 24 25
relaties vriendschap Gadgets: duurzame wintermodegeluk passies gevoel Column van De Laatste Paling klavertje vier liefde Ratatouille: lees en kijktips dankbaarheid leven Zwitserland per trein, een reisverslag
16
schoonheid, materiĂŤle zaken en diensten, zon
L4
Interview
Wim Hof, The Iceman:
'We moeten terug naar onze oerkracht' Terwijl Nederland langzaam minder sceptisch wordt over de prestaties van Wim Hof, dompelen Hollywoodsterren zoals Oprah en Orlando Bloom zich vol overtuiging onder in zijn ijsbaden. De Wim Hof Methode is ‘trending’. Tekst: Ivonne de Thouars | Beeld: Innerfire
De perceptie van warmte en kou zit vooral in ons hoofd, meent Wim Hof, beter bekend als The Iceman. Op zijn 17e voelt hij zich voor het eerst aangetrokken tot een vliesdun laagje ijs op de vijver van een Amsterdams park. “Ik ben met kleren en al die vijver ingegaan. Zodra ik de invloed van het ijskoude water op mijn lichaam voelde was ik verkocht.” Hof omschrijft de drang om in ijskoud water te springen als een zoektocht. “Iedereen die interesse heeft in esoterische wetenschap, zoekt ‘iets’. Ik heb altijd veel gemediteerd en heb me later
‘Filosofie, het Hindoeïsme en het Boeddhisme brachten mij niet wat ik zocht, maar de kou wel.’ ook verdiept in filosofie, het Hindoeïsme en het Boeddhisme. Het bracht mij niet wat ik zocht, maar de kou wel. Op die decemberochtend in het park vond ik de sleutel voor mijn zoektocht. De kou verhoogde het adrenaline-peil en de controle over mijn lichaam en dat gaf me een euforisch gevoel.”
Immuunsysteem beïnvloeden Hof ging de strijd met de kou verder aan en vestigde diverse koude-records. Door lange tijd in ijswater te zitten, een fikse afstand onder het ijs door te zwemmen en de Kilimanjaro te beklimmen in zijn korte broek, werd hij bekend
als The Iceman. Hof raakte ervan overtuigd dat oermechanismen in het lichaam de aanmaak van hormonen stimuleren en ontwikkelde een methode die andere mensen ook koude-bestendiger zou kunnen maken. “Ik wil laten zien dat je het adrenaline-peil in je lichaam kunt beïnvloeden,
Interview zelfs als je ontspannen in bed ligt. Het is toch een baanbrekend idee dat je zelf invloed kunt hebben op het autonome zenuwstelsel?” De kouderecords van Hof trokken de aandacht van de media, maar ook de wetenschap kreeg interesse in het fenomeen. “Om niet alleen als een circusartiest gezien te worden, was een wetenschappelijke aanpak meer dan welkom. Als je zelf de aanmaak van hormonen kunt stimuleren, ben je namelijk in staat om het immuunsysteem te versterken. Je zult begrijpen dat dat grote gevolgen heeft, maar ik laat medische claims graag aan de wetenschap over. Na de bevindingen van de Radboud Universiteit in 2014 dat je inderdaad via ademhaling en koudetraining je zenuwstelsel kunt sturen, onderzoekt nu de medische faculteit van Harvard via bloed en DNA de invloed op het immuunsysteem.”
daadwerkelijk in gevaar geweest, het lichaam kan veel meer dan je denkt. De meeste mensen worden echter tegengehouden door angst. Een conditionering waar je doorheen moet breken om de verbinding met je oerkracht weer te vinden. Kracht, geluk (hormonen) en gezondheid (een goed immuunsysteem) zijn volgens mij de driepoot onder een gelukkig leven.”
Kilimanjaro in shorts
Wanneer Hof zijn relatie met de media en wetenschap beschrijft, wordt zijn toon feller. “Ik word regelmatig afgerekend op mijn overtuiging. Als je buiten de bestaande kaders denkt, fungeer je al snel als schietschijf. Ik zie mijzelf als atleet en het leven als een wonder. Iedereen heeft toch gewoon het recht om het leven te onderzoeken? Om te pioneren in dingen die anderen voor onmogelijk houden? Kritiek polijst de diamant van kennis, dus ik heb me niet laten weerhouden door onwetendheid en cynisme. Wat ik 25 jaar geleden al beweerde, wordt nu wetenschappelijk bewezen.”
Het bedrijf van Wim Hof, Innerfire, verzorgt inmiddels trainingen en organiseert workshops, lezingen, retraits en groepsreizen en verkoopt boeken en t-shirts. “Een van de hoogtepunten was de beklimming van de Kilimanjaro in 2014”, vertelt Hof. “Onder de dertig deelnemers van deze groepsreis waren mensen met astma, reuma, MS of de ziekte van Crohn, die hun fysieke grenzen wilden verleggen. Ondanks alle kritiek wist deze bijzondere groep in recordtijd de top te bereiken - in hun shorts. Dit toont mij aan dat het lichaam wonderlijke prestaties kan bereiken als je gelooft in je eigen kracht en gevoel.” Langzamerhand ziet Hof in Nederland meer acceptatie voor zijn methode. “Er is meer interesse voor preventie van ziekte, zelfredzaamheid en het psychisch welbevinden van mensen. Een fitnessschool in Amstelveen zal de Wim Hof Methode aanbieden, waarbij mijn methode voor het eerst wordt ondersteund door een verzekeraar.”
Bevroren lichaamsdelen
Comfort als illusie
Een veelgebezigde uitspraak van Hof is dat hij geen angst heeft voor de dood, maar wel bang is om niet alles uit het leven te halen. Daarvoor vergt hij het uiterste van zijn lichaam. “Hoewel ik nooit in levensgevaar ben geweest, heb ik wel expedities ondernomen die ik niemand zou aanraden. Mijn poging om 50 meter onder het ijs door te zwemmen, moest bijvoorbeeld worden gestaakt toen mijn netvlies bevroor. En de solo expeditie op de Mount Everest werd afgelast omdat ik mijn linkervoet niet meer voelde. Toch ben ik nooit
In de VS is de Wim Hof Methode ondertussen ‘trending’. Vooral Hollywood lijkt de Ice Man te omarmen. De volgende reis, om onder andere de Red Hot Chili Peppers te trainen, is al geboekt. Toch zegt Hof niet uit te zijn op commercieel succes. “Geld interesseert me niets, behalve dat het de mogelijkheid geeft om goede doelen steunen. Het gaat mij vooral om het creëren van bewustwording en daar heb je macht voor nodig - dus geld, aandacht en kennis. Uiteindelijk wil ik mensen inspireren om hun eigen kracht te
Verwarm je niet arm •
• • •
Zet de thermostaat overdag één graad lager (op 19 in plaats van 20 graden). Je bespaart 70 euro per jaar en 220 kilogram CO2. Zet je thermostaat ‘s nachts op 15 graden (80 euro per jaar, 240 kg CO2). Verwarm je slaapkamer niet (70 euro per jaar, 230 kg CO2). Sluit tussendeuren en verwarm geen ruimtes waar niemand is (230 euro pj, 700 kg CO2). (Bron: Milieu Centraal)
Meer bespaartips over verwarming? www.milieucentraal.nl/energie www.bespaarenergie.net www.consumentenbond.nl/ energie
L5
Mag de verwarming wat lager? Zelfs in een relatief zachte winter staat in menig huiskamer de thermostaat te hoog. Slecht voor het milieu vanwege de CO2-uitstoot, maar ook slecht voor de financiën. Volgens Wim Hof kun je binnen een week leren hoe je je gevoelstemperatuur 4 graden omlaag brengt. “De verwarming hoger zetten omdat het buiten wat kouder wordt, noem ik comfort-gedrag. Hierdoor maak je een behaaglijk gevoel afhankelijk van de thermostaat. We willen de omgeving naar onze hand zetten terwijl we beter ons lichaam kunnen aanpassen. Daarvoor hoef je niet direct tussen de ijsschotsen te duiken. Eenvoudige ademhalingsoefeningen en elke dag even koud afdouchen, is voldoende om het cardiovasculaire systeem te trainen. Binnen enkele dagen voel je je langer comfortabel bij een dalende temperatuur zonder de verwarming hoger te zetten.” Volg de gratis videotrainingen op www.innerfire.nl
ontrafelen, zodat ze onafhankelijk worden van comfort. Je lichaam kan zo veel, als je uit die geconditioneerde angst komt en je oerkracht weer ontdekt… Duik niet angstvallig weg, maar LEEF, verdomme.”
ADVERTENTIE
Geelwortel & Zwarte peper
Naturals
We gebruiken bij Royal Green alleen breed spectrum kruiden (superfoods). Dit geeft de garantie dat alle (werkzame) bestanddelen uit het kruid geleverd worden. Conventionele kruiden worden vaak gestandaardiseerd door 1 stof uit de plant te extraheren. Dit wordt gedaan omdat men denkt het ‘werkzame ingrediënt’ gevonden te hebben. Dit ‘enkelvoudig ingrediënt’ wordt geïsoleerd door het gebruik van chemische stoffen. De rest van het kruid raakt beschadigd of wordt weggegooid. Geïsoleerde kruiden verliezen echter de kracht en wijsheid van de gehele plant. Bij Royal Green leveren we alle werkzame ingrediënten van het kruid en kunnen zo een optimale werking garanderen. Royal Green superfoods zijn vrij van vulstoffen en 100% gecertificeerd biologisch! NL-BIO-0 1 Non-EU Agric
ulture
Skal 0250
99
NIEUW!
Saw Palmetto complex
Royal Green Saw Palmetto complex is een unieke kruidenondersteuning. Uniek, omdat niet alleen onze zaagbladpalm (Saw Palmetto) 100% gecertificeerd biologisch is, maar ook de geelwortel, groene thee, ashwagandha, brandnetelblad, maitake, gember, selenium en zwarte peper. Het resultaat is een zuiver, hoog geconcentreerd en breed-spectrum product met een optimale werking. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps
Spirulina
Royal Green’s gecertificeerd biologische Spirulina bevat meer dan 60 werkzame stoffen, waaronder vitamine B12, bèta-caroteen en eiwitten. Bèta-caroteen is een voorloper van vitamine A dat zoals vitamine B12 bijdraagt tot de normale werking van het immuunsysteem. Daarnaast draagt vitamine A bij tot de instandhouding van een normale huid en vitamine B12 tot de vermindering van vermoeidheid. Verkrijgbaar in: 120 & 60 tabletten
Turmeric complex
Royal Green Turmeric complex bevat een krachtige combinatie van geelwortel, gember en zwarte peper. Onderzoek wijst uit dat zwarte peper de opname van geelwortel vele malen verhoogt. Zo kunnen we een maximale werking garanderen. Geelwortel ondersteunt de spijsvertering en een normale leverfunctie. Royal Green Turmeric complex is gecertificeerd biologisch, vrij van vulstoffen en uiterst zuiver. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps
Maca
Royal Green 100% gecertificeerd biologische Maca is afkomstig uit het centraal hooggebergte van de Andes in Peru. Gegarandeerd verbouwd zonder het gebruik van bestrijdingsmiddelen, 100% puur en hooggeconcentreerd (6 : 1). Voor positieve energie. Helpt de vitaliteit te verhogen en biedt een krachtige ondersteuning bij overgangsverschijnselen. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps
Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu
042T_adv_rg_superfoods_krant_vd_aarde.indd 1
16-02-16 09:56
Trends
L7
Waarom zijn wij op Aarde?
Om te bloggen
natuurlijk! Bloggen over je leven of een aspect daarvan is de afgelopen jaren steeds populairder geworden. Ook in de ‘groene’ hoek zijn steeds meer bloggers te vinden. Zij schrijven op internet over hun leven zonder afval, geven vegetarische recepten en/of proberen veganistische make-up uit. De één doet dit voor de lol, alleen vanaf de zolderkamer, de ander runt een professioneel platform, compleet met verdienmodel. Tekst: Yvonne Koop
Om de tafel zitten Jenny Luten en Vanessa Bos-Steijn van www.goedetengezondleven.nl, Emily-Jane Lowe van levenzonderafval.blogspot.com, Diana Zeelenberg van www.paleofamilie.nl, Debbie Wassink van mooivankoosje. nl, Sophie Carleen van www.naoki.nl, Iris ter Haar van www.ikbenirisniet.nl, Merel Wildschut en Jamie van Zijl van www.degroenemeisjes.nl en Tabitha van Ommen van www.lushlife.nl. Op een enkeling na (de Groene Meisjes zie je overal, tot in de boekhandel aan toe, en ook EmilyJane komt vaak in de media aan het woord over haar
‘Ik schrijf alleen over producten waar ik achter sta’ leven zonder afval) zijn hun namen niet zo heel bekend. Laat staan hun verhaal over hoe ze zijn begonnen. Voor sommigen is dat al weer even geleden – Debbie startte
in 2009 met haar blog en Iris in 2010 – maar de meesten zijn pas twee of drie jaar actief als eco-blogger: iemand die met persoonlijke verhalen anderen inspireert tot bewuste keuzes en (uiteindelijk) een duurzame levensstijl. “Zonder met het vingertje te wijzen”, benadrukken Jenny en Vanessa. Daar zitten soms boeiende persoonlijke verhalen achter. Diana: “Ik was ziek geworden en ontdekte dat onder meer voeding daar een grote rol in speelde. Sindsdien wil
8x
ECO bloggers Jenny Luten & Vanessa Bos-Steijn
Emily-Jane Lowe
www.goedetengezondleven.nl
levenzonderafval.blogspot.com
L8
Trends
ik mensen er van bewust maken dat ze hun gezondheid deels in de hand hebben door enkele aanpassingen in hun levensstijl.” Anderen zijn ‘gewoon’ begonnen met schrijven over hun eigen zoektocht naar een duurzamer leven. Merel en Jamie: “We dachten: als wij inspiratie zoeken, dan zijn er vast meer mensen die dit doen. Er was zo’n vier jaar geleden nog heel weinig op internet te vinden over duurzaam leven, dus besloten we er zelf over te gaan schrijven.”
Liefde en aandacht
De meeste blogs zien er fris en fruitig uit, met mooie foto’s en vrolijke kleuren. Een bewuste keuze, zo blijkt. Debbie: “Ik wil dat mijn blog positiviteit uitstraalt. Niet voor niets is mijn credo ‘Pretty Happy Life.’ Naast artikelen en reviews blog ik ook over persoonlijke zaken, over mijn katten en over creativiteit, maar de focus blijft eco-beauty.” Tabitha: “Bewuster leven moet vooral ook leuk zijn, anders pas je het niet toe in de praktijk. Ik vind het belangrijk dat mijn verhalen enthousiasmerend en pragmatisch zijn. Ook besteed ik veel aandacht aan foto’s en beeldmateriaal. Ik wil dat je kunt zien dat mijn blog met veel liefde en aandacht is gemaakt.” Gemiddeld wordt er door de eco-bloggers twee tot drie keer per week een nieuwe blog geschreven, bij de
‘Soms krijg ik wel eens een mailtje dat iemand heeft besloten vegetariër te worden door mijn blog, dat vind ik superleuk.’ ‘grotere’ wat meer. Jenny en Vanessa: “We plaatsen elke dag wel iets, deels ook van gastbloggers. Dat houdt het afwisselend.” Iris: “Bloggen is een full-time baan. Behalve schrijven moet er achter de schermen namelijk ook heel veel gebeuren: het maken van foto’s, het beantwoorden van mail, reageren op de reacties van lezers, bijhouden van social media.” Inspiratie voor de blogs komt voornamelijk uit het dagelijks leven. Emily-Jane: “Ik kom regelmatig in situaties waarbij ik moet zoeken naar alternatieven voor plastic of ander
Diana Zeelenberg
Debbie Wassink
Sophie Carleen
www.paleofamilie.nl
www.mooivankoosje.nl
www.naoki.nl
Trends
verpakkingsmateriaal. Dat levert soms weer stof op voor een blog.” Anderen zoeken nieuwe winkels op en/of proberen nieuwe producten uit. Ook in boeken, reizen of inspirerende mensen kan een verhaal zitten, aldus Sophie. De meest gelezen blogs betreffen vaak recepten. Ook persoonlijke blogs zijn populair. Debbie: “Mijn meest gelezen blog was een verslag van mijn retraite in een boeddhistisch centrum over de lessen die ik tijdens dat weekend had geleerd.” En lijstjes doen het altijd goed. Sophie: “Op Naoki staat een overzicht van dierproefvrije merken. Die is in 2015 al meer dan 70.000 keer bekeken! Ik update deze lijst dan ook regelmatig en zorg ervoor dat ik overal bronnen van heb, zodat de lijst betrouwbaar is.”
Onafhankelijkheid
In de bloggerswereld komt het voor dat bloggers worden benaderd door bedrijven. Om samen te werken en zo reclame te maken voor bepaalde merken. De ene blogger gaat daar wat gemakkelijker mee om dan de andere. De Groene Meisjes roepen in koor: “Wij leven van het bloggen, dus dat is hoe wij ons geld verdienen.” Anderen zijn wat terughoudender. Debbie: “Ik werk af en toe samen met een webshop of PR bureau om een bepaald product te promoten of te reviewen. Maar ik vind het prettiger om een oordeel te kunnen geven over een product dat ik zelf heb uitgekozen.” Ook Tabitha is selectief. “Ik werk momenteel met vier door mijzelf geselecteerde bedrijven samen, die 100 procent bij Lush Life passen.” Onafhankelijkheid bewaren staat hoe dan ook bij iedereen voorop. Sophie: “Ik schrijf alleen over producten waar ik achter sta. En als ik daarvoor betaald word, zet ik dat er duidelijk bij.” Diana: “Iemand benaderde mij eens voor het promoten van soja producten. Toen heb
Iris ter Haar
www.ikbenirisniet.nl
ik heel eerlijk gezegd dat ik ongefermenteerde en bewerkte soja producten als melk en vla nooit zou aanbevelen, ook al kan ik er geld mee verdienen.”
De diepte in
Behalve aan het aantal bezoekers, merken de bloggers ook op andere manieren dat hun blog ‘leeft’. Jenny en Vanessa: “Het leukste is als bekenden ineens op een verjaardag ofzo iets zeggen over onze blogs.” Iris: “Soms krijg ik wel eens een mailtje dat iemand heeft besloten vegetariër te worden door mijn blog, dat vind ik superleuk.” Tabitha: “Ik moet erg lachen wanneer mensen mij begroeten met ‘Ha, Mrs. Lush Life.’ En als ze zich in de supermarkt verontschuldigen omdat ze pakjes en zakjes in hun mandje hebben liggen. Hilarisch!”
Merel Wildschut & Jamie van Zijl
www.degroenemeisjes.nl
L9
Voor 2016 liggen er al weer de nodige leuke plannen klaar. De meeste bloggers willen (nog) meer recepten, testen en filmpjes op hun site zetten. Emily-Jane wil meer gaan bloggen over nieuwe ontwikkelingen op het gebied van verpakkingsvrij winkelen. “Afval is slecht voor het milieu en plastic verpakkingen worden veel te veel gebruikt. Het zou mooi zijn als iedereen iets doet tegen deze weggooimaatschappij.” Diana wil meer persoonlijke blogs delen. “Zodat lezers een idee krijgen van hoe een bewuste leefstijl er in de praktijk uit ziet.” De Groene Meisjes willen meer de diepte in. “Dus zullen we steeds vaker experts benaderen, interviews houden en meer onderzoek doen naar bepaalde onderwerpen.” Met behulp van de tips van de eco-bloggers ligt een duurzaam leven onder handbereik. Iris: “Een van mijn favoriete quotes is ‘Don’t do nothing if you can’t do everything.’ Soms kun je overweldigd raken door alles wat verkeerd is in de wereld en wat je er zelf aan zou kunnen doen. Maar alle kleine beetjes helpen.” Tabitha: “Een duurzamere keuze is zo gemaakt. En het hoeft niet altijd duurder te zijn. Kleine dingen kosten niets, zoals je afval scheiden, letten op minder verpakkingen en koken met je kliekjes. Begin met gemakkelijke dingen toe te passen en kijk vooral naar wat bij jou past.”
Tabitha van Ommen
www.lushlife.nl
ADVERTENTIE
Vluchtelingen die hier komen, kunnen op ons rekenen Help ook mee! vluchtelingenwerk.nl
stopper_210x285-TVFilm.indd 1
25-09-15 13:39
Groene Stad
L 11
Top 10 groene hotspots
Leuven De charmante Belgische universiteitsstad Leuven heeft duurzame ambities van formaat: Leuven wil in 2030 klimaatneutraal zijn. Dat betekent dat de stad de hoeveelheid CO2 die het uitstoot wil compenseren, en herleiden tot nul. Deze doelstelling werd in 2011 gevormd, en sindsdien leeft het idee onder de Leuvenaren. De stad telt vele groene, duurzame winkeltjes, eetgelegenheden en andere hotspots die een bezoekje meer dan waard zijn. De Krant van de Aarde maakte een top 10, in willekeurige volgorde. Tekst en beeld: Jolien Scholte
L 12
Groene Stad
Hempmade
BioPlanet
Eco and Fair Fashion for men & women. Hempmade, de naam zegt het al: de kleding die hier wordt verkocht is voornamelijk gemaakt van hennepvezel, soms in combinatie met bio-katoen en zelfs bamboevezel. Geitenwollen sokken zijn er bij Hempmade niet te vinden: het assortiment is veelzijdig en hip. Onder andere het merk Up-Rise wordt veel verkocht. Van idealisme zijn ze hier niet vies, blijkt uit de leuzen in de winkel. ‘Wanna change the earth? Change your shirt!’
Er is maar één biologische supermarkt in Leuven, maar de leus is wel: ‘Bio altijd dichtbij’. Dat komt omdat je bij BioPlanet ook online kunt bestellen in de webshop, waarna je de boodschappen kunt ophalen bij een afhaalpunt. Dat zijn er meer dan tien, verspreid over Leuven. Handig!
Content
Wereldcafe Coop Wereldcafé Coop is sfeervol van binnen, en met lekker weer is er een fijn terrasje buiten. Producten van eerlijke handel, lokaal en biologisch: dat staat centraal. Het wereldcafé is een coöperatie van mensen met hart voor de wereld. De sinaasappel gember bionade is een aanrader, net als een rijkelijk belegde ‘vegetarische boterham’. Een beetje geduld is handig: het wereldcafé wordt grotendeels gerund door vrijwilligers.
We schreven eerder al over Opgeweckt Noord, en sinds kort is er in Utrecht ook Bag & Buy. Het Leuvense Content heeft hetzelfde concept: een verpakkingsvrije supermarkt. Ook in België lijkt dit aan te slaan: het is druk in de winkel, tussen de houten kratten groenten en fruit, en de dispensers gedroogde producten. Content zet elke dag op Facebook wat er in de aanbieding is, en wat er eventueel niet geleverd is. Een fijn duurzaam initiatief als tegenhanger van de massale hoeveelheden plastic verpakkingen in supermarkten.
Oxfam Wereldwinkel In deze wereldwinkel middenin het centrum van Leuven vind je een uitgebreid assortiment. Bijvoorbeeld fairtrade wijn en chocola, maar vooral heel veel leuke cadeautjes en hebbedingen. Zeker even binnenlopen als je in Leuven bent!
EXKi EXKi is de ideale plaats voor wie houdt van heerlijke, gezonde, verse en kant-en-klare gerechten. Om ter plekke te nuttigen, of mee te nemen. Een fastfoodketen dus, maar dan duurzaam. Ideaal! In vrijwel elke grotere Belgische stad is inmiddels wel een EXKi te vinden, en onlangs is de eerste in Nederland geopend, in Den Haag. De Green Card is een soort groen paspoort voor vaste klanten: duurzame handelingen, zoals een eigen tasje, worden beloond met stempels en uiteindelijk cadeautjes. Het bio vieruurtje is een goede tip voor de lekkere trek.
Groene Stad
L 13
Kruidtuin
OPEK
De Kruidtuin middenin Leuven is een groene oase in de stad. Het is de oudste botanische tuin van België, en oorspronkelijk aangelegd in 1738 door de Leuvense Universiteit voor haar studenten geneeskunde. De Kruidtuin werd in 1835 overgedragen aan de stad Leuven, die de Oranjerie in oorspronkelijke staat renoveerde en een serre aan de tuin toevoegde. Er zijn hier tal van planten en kruiden te zien, fraai aangelegd en voorzien van informatieve teksten met hier en daar, als onderdeel van een tentoonstelling, een mooi gedicht.
Het Openbaar Entrepot voor de Kunsten (OPEK) huisvest negen culturele organisaties en is gevestigd in een industrieel ogend oud douanegebouw uit 1954. Het entrepot wil vernieuwende verbindingen mogelijk maken tussen kunst, educatie en publiek. Er zijn verschillende zalen in OPEK, maar de grote zaal is het meest indrukwekkend: deze is volledig opgetrokken uit leem en stro. Dit geeft volgens het entrepot een goede isolatie, en is volledig natuurlijk. De Leuvenaren claimen zelfs dat dit de eerste theaterzaal volledig uit leem en stro is op het Europese vasteland. Het bekijken waard dus, net als de voorstellingen die erin gegeven worden! Als je er dan toch bent is er ook nog de mogelijkheid om een drankje te doen in het cultureel café van OPEK.
Greenway
Begijnhof Het groot Begijnhof is een karakteristieke plek in Leuven, waar je jezelf waant in vroeger tijden door de straatjes met kinderkopjes, prachtige historische huizen en veel groen. Het Begijnhof is rond 1232 gesticht en tot 1980 onafgebroken door begijnen bewoond. Sinds 1962 is het begijnhof eigendom van de Leuvense Universiteit, die het liet restaureren in inrichten als woonerf voor studenten, professoren, buitenlandse gasten en medewerkers van de universiteit. ‘Als erkend Unesco Werelderfgoed getuigt deze ‘stad in de stad’ van een unieke vorm van vrouwelijke spiritualiteit en van gemeenschapsvorming in wisselende tijden en omstandigheden.’
Wie in Leuven aan vegetarisch denkt, denkt al snel aan restaurant Greenway. Je kunt gezellig eten bij dit vegetarisch en veganistisch restaurant, en ook take away is mogelijk. Greenway staat bekend om de lekkere verse spinazieburgers. Volgens de eigenaars van het restaurant komen er niet alleen vegetariërs, maar zijn er ook regelmatig vleeseters in Greenway te vinden. Hét bewijs, volgens Greenway, dat vegetarisch eten niet saai hoeft te zijn. Door het interieur van Greenway kom je al meteen in een groen humeur: het lijkt net of je middenin de natuur zit.
ADVR
Huid en intiem care met natuurzuivere honing Dermagiq® is een nieuwe en innovatieve productlijn gericht op huidherstel en intieme verzorging. De producten zijn effectief in het verlichten van veel voorkomende ongemakken van de huid en de intieme zone. De Dermagiq® producten zijn zeer zorgvuldig samengesteld en onderscheiden zich vooral door een hoog, effectief gehalte aan honing (tot 100%, afhankelijk van het product). Voor een optimale werking van de producten is verder gekozen voor veilige, effectieve en zoveel mogelijk natuurlijke ingrediënten. Het Dermagiq-assortiment bestaat op het moment uit: Dermagiq Skin, Dermagiq Hand, Dermagiq Foot, Dermagiq Lipbalm, Dermagiq Proct, Dermagiq Intima en Dermagiq Fem. Voor informatie, over onze producten of over Dermagiq kunt u terecht op onze website. www.dermagiq .com
Dermagiq. Verzorging met de kracht van de n
RTENTIE
natuur.
www.dermagiq.com
L 16
Reisverslag
Een bijzonder stukje Zwitserland per trein
Bij Zwitserland denk je al snel aan bergen, skiën, kaasfondue en chocola. Maar er is nog zoveel meer: Zwitserland bestaat uit vele kantons en valleien, elk met een eigen karakter, dialect en geschiedenis. Graubünden is zo’n kanton in het zuidoostelijke puntje tegen Italië aan. Er rijdt een bijzondere treinlijn over torenhoge bruggen, langs bergpassen en gletsjers, met prachtige vergezichten en pittoreske dorpjes. Twee routes zijn zelfs zo speciaal dat ze het hebben geschopt tot de UNESCO werelderfgoedlijst. Wij pakken de trein om dit gebied beter te leren kennen. Tekst: Renske de Zwart
Reisverslag
L 17
perron is gebouwd. Aan de ene kant het spoor, aan de andere kant een grandioos uitzicht op een enorme gletscher, de Palü. Dit is zeker een van de meest afgelegen en leuke plekken om te logeren; als de laatste trein is vertrokken is het muisstil en aardedonker. Op een heldere nacht zie je ontelbaar veel sterren. We spreken een wandelaar die uitlegt dat dit het gebied is waar veel Zwitsers zelf op vakantie gaan. Hier heerst rust, de mensen leven dicht bij de natuur en je kan eindeloos wandelen,
‘Dit is het gebied waar de Zwitsers zelf op vakantie gaan’
Chur, de oudste stad van Zwitserland
We stappen op in Chur, de oudste stad van Zwitserland en de hoofdstad van Graubünden, en na een adembenemende tocht langs groene dalen met mooie dorpjes, kolkende bergbeken en hoge bergpassen met sneeuw en ijs, komen we op onze eerste bestemming: Alp Grüm. Dit is het walhalla voor mensen die van treinen en bergen houden: je stapt van de trein zo het hotel binnen dat op het
langlaufen en heerlijk eten. De toeristische hectiek van de populaire ski-resorts is hier ver te zoeken. Drukke stedelingen trekken zich liever terug in de ‘maiensäss’; kleine simpele berghutten die vroeger in de zomer werden gebruikt door herders en nu vaak dienst doen als sobere onthaastingsplek. De volgende morgen springen we fris uit bed en slechts een paar meter verderop weer in de trein. Op naar onze volgende stop Poschiavo. Een bijzonder dorp dat tot 1800 niet meer was dan een boerengehucht met wat boerderijen. Wat nu vooral opvalt zijn de vele prachtige negentiende -eeuwse villa’s, beschilderd in pasteltinten, die het dorp allure geven. Deze elegantie verwacht je niet in een bergdorp. Een bezoek aan het lokale museum leert ons dat de geschiedenis hier
een bijzondere wending heeft genomen toen Napoleon eind 1800 grote stukken land rondom het dorp confisqueerde. Het leidde er toe dat vele boeren hun geluk gingen zoeken in grote steden zoals Milaan en Rome. Die trek naar de stad viel toevallig samen met een aantal nieuwe ontwikkelingen in die tijd; de ontdekking van koffie, het maken van fornuizen met goede ovens, en de productie van geraffineerde suiker. Voor de ‘economische vluchtelingen’ uit Poschiavo, op zoek naar werk, kwam dit allemaal samen en ze speelden perfect in op de trend: al snel ontwikkelden zij zich als patissiers die in alle grote steden in Europa, in Engeland en Spanje tot Sint Petersburg, koffiehuizen oprichtten waar koffie met zoete lekkernijen, bereid met room, suiker en chocolade, werd geserveerd. Het was een doorslaand succes, en de meesten werden zo rijk dat ze terugkwamen naar hun geboortedorp en dure villa’s lieten bouwen (met namen als Devon, of Madrid) die even prachtig als onpraktisch waren met de hoge kamers en grote ramen. Na een stadswandeling dineren en overnachten we in een oude herberg aan het centrale plein: hotel Albrici, een gebouw uit 1682. Hier werden vroeger de paarden voor de postkoetsen gewisseld en het hele gebouw ademt nog die sfeer, je verbeeld je dat je paardenhoeven hoort als je bij de grote open haard zit. Je kunt er goed overnachten in moderne kamers en de keuken is van grote klasse. Je eet er lokale gerechten in een Frans en Italiaans
Reis- en verblijfinformatie: • • • • • • •
Hotel Albrici in Poschiavo: www.hotelalbrici.ch Albergo Ristorante Alp Grüm: www.alpgruem.ch Hotel Helvetia in Müstair: www.helvetia-hotel.ch Informatie over de trein (Swiss Travel System): www.swisstravelsystem.com Algemene informatie over toeristisch Zwitserland: www.myswitzerland.com Informatie over Graubünden: http://nl.graubuenden.ch SWISS vliegt 4x per dag van Amsterdam naar Zürich. www.swiss.com Het station in Alp Grüm
L 18
Reisverslag van zulk hard graniet dat het onmogelijk was om er een spoortunnel aan te leggen. In deze vallei vind je volgens kenners de mooiste bergen om te beklimmen en meer dan 80 kilometer wandelpaden. Wij gaan er echter heen voor een bezoek aan het St. Johannesklooster van Müstair; een prachtig gebouw uit de tijd van Karel de Grote, dat nog altijd in gebruik is als convent voor nonnen. Ook dit is een Unesco werelderfgoed, sinds 1983, vanwege de bijzondere fresco’s en de kapel. Beslist een bezoek waard.
Villa’s in Poschiavo
jasje van hoog culinair niveau. Een aanrader! De volgende dag stoppen we nog even bij een van de oude boerenhuizen die bewaard is gebleven: casa Tomè. Het is wederom een stap terug in de tijd; ditmaal van een eenvoudige boerenfamilie waarvan de laatste ongetrouwde dochters hier nog woonden tot begin 2000. Het gereedschap en het hooi ligt nog in de schuur, en de kolen liggen nog in de kachel. Hier is sinds 1900 weinig veranderd en het lijkt of het huis gisteren nog bewoond was. Een buurvrouw die ons rondleidt vat het mooi samen: “dit huis is nu een museum en ontmoetingsplek voor de dorpsbewoners. Hier herinneren we ons waar we vandaan komen en denken we na over onze toekomst”.
‘Oude ambachten zoals smid, molenaar en wever herleven hier’ In deze vallei valt de mooie mix weer op tussen natuur en cultuur: een groot deel van dit gebied is beschermd natuurgebied (de Biosphera Val Müstair, óók met Unesco-label) waar planten en wilde dieren zoals gemsen, herten en gieren de ruimte krijgen en mensen kunnen wandelen en klimmen. Daarnaast worden ook de lokale tradities in ere gehouden: oude ambachten zoals smid, molenaar en wever herleven op meerdere plekken
Val Müstair Niet heel Graubünden is te bereiken per trein. Als we naar de Müstair vallei willen reizen moeten we een stuk met de bus. De bergen hier zijn
én ze werken zo veel mogelijk met lokale en duurzaam geproduceerde producten. Als afsluiting van onze reis belanden we die avond bij een lokale likeur- en schnapps-stoker Luciano Beretta die de eeuwenoude traditie van het stoken van alcohol met graan en fruit tot absolute kunst heeft verweven. Elk jaar wint hij vele (internationale) prijzen met zijn distillaten. Zelf drinkt hij geen druppel alcohol maar omdat hij alleen maar de allerbeste lokale producten in de juiste verhoudingen gebruikt is het volgens hem ook niet nodig om te proeven: het lukt altijd. Wij kunnen dit na een korte testronde alleen maar beamen.
Het klooster St. Johann in Müstair
Leuke dingen om te doen • Muglin molen. Historische molen uit de 17e eeuw, aangedreven door waterkracht. Hier wordt op biologische wijze meel en vlas gemaakt. www.muglinmall.ch • Distillerderij van Luciano Beretta. Beretta stookt prijswinnende likeur en schnaps op natuurlijke wijze. Te bezoeken op aanvraag. www.distilleriaberetta.ch • St. Johannsklooster. Een UNESCO klooster met twaalf nonnen. Gesticht door Karel de Grote en beroemd om zijn fresco’s. Kapel en museum zijn zeer de moeite waard. www. muestair.ch • Cavaglia Glaciers. Een prachtig natuurverschijnsel: grote gaten in de grond die zijn uitgesleten in duizenden jaren door smeltwater en grote stenen. www.ghiacciai.info
Reisverslag
L 19
Gaan met de Rhätische Bahn! De Rhätische Bahn (Italiaans: Ferrovia Retica, Retoromaans: Viafier Retica) ook wel ‘die kleine rote’ genoemd is een Zwitserse spoorwegmaatschappij in het kanton Graubünden. Tot laat in de negentiende eeuw was Graubünden een afgelegen en geïsoleerd deel van Zwitserland. Maar toen het toerisme naar de Alpen op gang kwam, deels vanwege de heilzame werking van de frisse berglucht, groeide het plaatsje Davos uit tot een van de eerste vakantieoorden van de streek. Destijds alleen nog voor de welgestelden die zich vakantiereizen konden veroorloven. Het was overigens een Nederlander, WillemJan Holsboer, die enkele hotels in Davos begon. Omdat de bereikbaarheid van de bergdorpen lastig was, bedacht Holsboer dat een spoorlijn het toerisme zou kunnen stimuleren, en hij richtte hij de ‘Schmalspurbahn Landquart Davos’ op. In 1889 was het eerste gedeelte van Landquart naar Klosters gereed. Een jaar later was het mogelijk om Davos per trein te bereiken. Daarna breidde het netwerk zich, uit onder andere met de Berninabahn, een spoorweg in het zuiden van het kanton Graubünden, genoemd naar het Berninamassief, een gebergte met toppen tot meer dan 4000 meter. Deze spoorlijn verbindt St. Moritz in Zwitserland en Tirano in Italië en was buitengewoon lastig om aan te leggen. De lijn omvat 13 tunnels en galerijen en 52 viaducten en bruggen. In 2008 werd deze spoorlijn samen met de Albulabahn door UNESCO op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Deze twee spoorlijnen behoren tot de meest indrukwekkende bergspoorlijnen in de Alpen die het hooggebergte via bergpassen kruisen. De Albulabahn werd in 1904 geopend en heeft en lengte van 67 kilometer. Ook hier weer een aantal indrukwekkende bouwwerken, waaronder 42 tunnels en overdekte galerijen en 144 viaducten en bruggen.
L 20
Recept
Boekweitpas Guten Appetit of Buon Appetito! Het eten in deze streek is bijzonder. Het is stevige kost, zoals meestal in berggebieden, maar zeker niet simpel. Door het milde microklimaat en de vele hoogteverschillen in de vele valleien die Graubünden telt, is er een grote variatie aan producten. Van bessen, kastanjes en boekweit, tot kazen, wild en fruit. De biologisch geteelde kruiden voor de beroemde Zwitserse Ricola kruidenbonbon komen hier voor een groot deel vandaan en er zijn wijngaarden met Blauburgunder druiven. Blauburgunder betekent ‘blauwe uit de Bourgogne’, Pinot noir dus. Heerlijke wijn. Tel daarbij op dat er hard gewerkt wordt aan het duurzaam produceren en aan het beschermen van lokale producten en gerechten en je weet dat je hier een bijzondere keuken kan leren kennen. Boekweit speelt de hoofdrol in een basisgerecht dat je overal tegenkomt:
Het boekweitbloemetje
Pizzoccheri is een type pasta. Het is een typisch streekgerecht uit het dal Valposchiavo. Daarnaast is het vrijwel alleen bekend in het Valtellinadal in de Italiaanse provincie Sondrio. Het is een boekweitpasta en het is ook de naam van het gerecht dat hiermee gemaakt wordt. De pasta wordt gemaakt van 80% boekweitmeel en 20% tarwemeel. Boekweitmeel bevat veel magnesium, kalium en fosfor. Het is voedzaam en licht verteerbaar. Van de pasta worden reepjes gesneden van ongeveer 2 à 3 millimeter dik, een centimeter breed en enkele centimeters lang. De boekweit zorgt voor de kenmerkende grijsbruine kleur. De pasta wordt kort gekookt en vervolgens verwerkt in een ovenschaal met daarin gekookte aardappelblokjes, gekookte groenten (traditioneel savooiekool, snijbiet, wittekool en/of wortelen) en vervolgens overgoten met gesmolten boter en salie, en rijkelijk bestrooid met lokale (Fontina en Parmezaanse) kazen. De Pizzoccheri wordt op smaak gebracht met in wat olie of boter gebakken knoflook, peper en zout. Ben je geïnteresseerd in het recept van deze pasta, stuur dan een e-mail naar redactie@krantvandeaarde.nl.
Recept
L 21
ta en Capuns Capuns Dit lokale gerecht zie je ook op vrijwel alle menukaarten terug. Het zijn een soort dumplings van deeg (met of zonder vlees) in snijbietbladeren gewikkeld en gestoofd. Er zijn vele varianten mogelijk, hieronder staat een vegetarisch basisrecept. Maar door extra groenten zoals champignons of vlees, zoals rauwe ham of spekblokjes, aan het deeg toe te voegen, kan je een geheel eigen draai aan dit gerecht geven.
schep van het deeg en leg dit midden op een blad. Vouw eerst de zijkanten erover en wikkel dan de andere einden er omheen. Leg de rolletjes (met de naad naar beneden) dicht naast elkaar in een brede platte pan, waarin eerst 2 à 3 eetlepels olijfolie zijn verhit. Giet er wat bouillon over en breng dit aan de kook. Laat ongeveer 10 to 15 min. op een laag vuur gaar stoven. Intussen voor de saus de uien in boter zacht fruiten, niet bruin laten worden. Bouillon en room
Voor de capuns heb je nodig: • 300 g bloem • 3 eieren • 1 dl melk • 0,5 dl water • 1 tl zout (afgestreken) • 2 el. peterselie (10 gram) • 2 el. bieslook (10 gram)
• • •
circa 700 g snijbietbladen 2-3 el olijfolie circa 1,5 dl groentebouillon
Voor de saus: • 2 kleine sjalotten, fijngesnipperd • 2 el boter • 2,5 dl. groentebouillon • 2,5 dl. room • 1 stukje citroenschil • ½ citroen • zout • peper • nootmuskaat • handje peterselie, bieslook, geraspte kaas, en/ of gebakken uitjes ter garnering
Bereiding Maak een luchtig beslag van meel, eieren, melk en zout. Voeg dan zoveel water toe, tot een glad en stevig deeg ontstaat. Laat dit 1 uur rusten. Snijd ondertussen de kruiden fijn en roer door het deeg (hier evt. ook vlees of extra groenten of kruiden toevoegen). De snijbietbladen kort in kokend water blancheren, in ijswater laten schrikken, en dan drogen op een theedoek. De rolletjes moet maximaal zo groot als een duim worden. Neem daarvoor met een dessertlepel een
Capuns zijn een soort dumplings
toevoegen en een kwartier zachtjes laten inkoken. Breng op smaak met zout, peper, nootmuskaat, citroenschil. Haal de schil er uit en pureer de saus met een staafmixer en voeg naar smaak nog wat citroensap toe. Schik de capuns op borden, schenk de saus er omheen en strooi er wat garnering (met of zonder knapperige spekjes) over. Serveer dit gerecht met vers brood of aardappelen.
DVERTENTIE
Gadgets
Duurzame wintermode
Gadget Top 5
1
Nette sokken
Boyan Slat is niet de eerste en gelukkig ook niet de enige die zich bekommert om het schoonmaken van de zee. Healthy Seas verzamelt oude gedumpte visnetten uit de Noordzee en de Middellandse Zee. Deze zogenaamde spooknetten vormen een dodelijke val voor vissen, dolfijnen en schildpadden. Van de netten wordt Econyl garen gemaakt dat, samen met zacht biokatoen (gekweekt zonder pesticiden), wordt gebruikt om er mooie eco sokken van te weven. Comfortabel, zacht en met een goed verhaal dus.
Onze nummer 1 omdat dit voet- en hartverwarmende initiatief meehelpt om iets van de 640.000 ton aan oude visnetten die jaarlijks op zee worden achtergelaten, op te ruimen.
3
Prijs: € 5,99 via www.ecomondo.nl
Puur natuur De behaaglijk warme winterjassen van HoodLamb worden grotendeels gemaakt van hennep, de sterkste vezel die de natuur kent. Deze komt van plantages in Noord-China waar één keer per jaar wordt geoogst. Vandaar dat HoodLamb ook maar één keer per jaar met een nieuwe collectie komt. Precies genoeg om aan de vraag te voldoen. Prijs: vanaf € 295,via www.hoodlamb.com
2
Stoere stappers
Baywatch-ster Pamela Anderson was ooit boegbeeld van UGG, totdat ze zich realiseerde dat voor deze hippe laarzen dieren werden gedood. Sindsdien zet ze zich in voor dierenwelzijn. Dit resulteerde in een lijn veganvriendelijke laarzen die sprekend lijken op de stoere stappers die ze ooit promootte. Met dit verschil dat er gerecycled materiaal gebruikt wordt om ze te maken. Prijs: vanaf $ 299,via www.pammieslife.com
4
Blije vis
Blue LOOP Originals gebruikt de vezels van gerecycled denim om kwalitatief hoogwaardige kleding te maken. In samenwerking met de Waddenvereniging is er een bijzondere collectie ontstaan, gebaseerd op onder meer de visserstrui met origineel patroon uit Harlingen. De opbrengst gaat deels naar het vismigratieproject de Blije Vis, waarmee het herstel van zoet-zoutverbindingen wordt bevorderd en vissen weer vrij kunnen zwemmen. Prijs: € 129,95 via www.bluelooporiginals.eu
5
Handmade
Ook als je niet van plan bent om ooit op wintersport te gaan, heb je een goede koop aan de duurzame handschoenen van het Zweedse merk Hestra. Oorspronkelijk werden de leren handschoenen ontworpen voor houthakkers, maar inmiddels dragen ook skiërs, fietsers en watersporters deze elegante handbescherming graag, gemaakt door de beste handschoenmakers van Europa. Prijs: vanaf € 115,via www.hestrahandschoenen.nl
L 23
L 24
Voeding
Column
Lachen! Onze regering is er voorstander van om een gezonde manier van leven aan onszelf en de vrije markt over te laten. ‘Minder zout’, ‘minder vet’, ‘minder suiker’, luiden de adviezen, die op de een of andere manier echter nooit heel overtuigend klinken. En heel vrijblijvend zijn. ‘U moet het zelf maar weten’, is telkens de ondertoon. Met die vrije markt, de fabrikanten van voedselproducten, sluiten we convenanten: Afspraken over minder zout, minder vet en minder suiker. De Unilevers en Coca Cola Companies zetten graag hun handtekening, want zo’n convenant verplicht tot niets en alles is beter dan een onverbiddelijke wet.
Voedseljournalisten Annemarie Geleijnse en Rineke van Houten van De Laatste Paling schrijven om de beurt een column over wat hen bezighoudt rondom hun bord. www.delaatstepaling.nl
Tot aardverschuivingen in de samenstelling van voedselproducten heeft dit beleid tot nog toe niet geleid. Dat is nogal logisch. Voedselbedrijven zijn nou eenmaal gewend om zoveel mogelijk producten te verkopen tegen een zo hoog mogelijke winst en daarvoor zullen ze alles in het werk stellen. Anders krijgen ze van hun aandeelhouders op de kop en verliezen ze de strijd met concurrenten. We kunnen polderen tot we een ons wegen, het ene na het andere convenant sluiten, maar de stapjes die voedselfabrikanten zetten zijn te marginaal voor woorden. Dat onze regering en volksvertegenwoordiging onze gezondheid in handen leggen van bedrijven die eraan moeten verdienen, is naast intens treurig soms ook heel vermakelijk. Zo ook op 24 november jl., toen de Jaarprijs Goede Voeding 2015 werd uitgereikt. Een jaarlijkse klucht met een hoog Wij-Van-WC-Eend-Gehalte. De prijs is in 1997 ingesteld door het Voedingscentrum voor ‘innovatieve bedrijven die zorgen voor nieuwe, gezondere producten in de schappen’. Zodat wij als consument ‘gemakkelijker de gezonde keuze maken’. In 2011 hield het Voedingscentrum de organisatie van de prijs wijselijk voor gezien. Officieel omdat er te weinig producten meededen, maar je kunt je makkelijk voorstellen dat de hoeders van de Schijf van Vijf het wat ongemakkelijk begonnen te vinden, zo’n prijs die gesponsord wordt door Zonnatura, Unilever en Alpro en gejureerd wordt door onder andere de levensmiddelenfabrikanten zelf.
We kunnen polderen tot we een ons wegen, maar de stapjes van voedselfabrikanten zijn te marginaal voor woorden.
De afgelopen jaren leverde een aantal lachwekkende prijswinnaars op. Vifit Optimel Vla van Campina zonder vet en toegevoegde suiker (wij willen niet weten wat er wél is toegevoegd om smaak en consistentie te behouden), World Wide Wrap van Honig met drie dipsauzen (Pardon? Hoezo gezonder?) en tot slot in het rijtje hilarisch: Fridéale van Aviko, een fritessoort die bij het bakken minder vet opneemt. Goed hoor, maar is géén frites niet beter? Zo’n product mag een jaar lang prijken met het etiket ‘Jaarprijs goede voeding’. De editie van dit jaar was tot het laatst een nek-aan-nek-race tussen de drie genomineerden: een drinkyoghurt van Alpro, ‘Jumbo Gezonde Vleeswaren’ en een sportreep. Consumenten mochten online stemmen en wie dat een beetje slim deed kon zijn stem een paar keer uitbrengen: telkens op een andere computer of tablet en via een andere browser. Maar dat terzijde. Uiteindelijk eindigde Sportsgrain Bar als hoogste. ‘Een bron van vezels’, aldus de jury over de winnaar van 2015. Een appel is dat ook, zeggen wij. Maar ja, die is niet ‘innovatief’. Lachen toch?
Rineke van Houten
Voeding
L 25
TIPS
Ratatouille Ratatouil
De Laatste Paling, gevormd door voedseljournalisten Annemarie Geleijnse en Rineke van Houten, leest, klikt, kijkt, proeft en bezoekt voor de Krant van de Aarde alles wat met ons eten te maken heeft.
Kunst zonder gluten
Suiker het zoete vergif
Vleesverlangen
Hoe meer tomaatjes, hoe beter
Wie allergisch is voor glutenallergie ziet vast de humor in van het online Gluten Free Museum. De Franse graphic artist en docent beeldmanipulatie Arthur Coulet bewerkte afbeeldingen van wereldberoemde schilderijen, cartoons en filmscenes. Bier, brood, pasta: alles wat gluten bevat verwijderde hij. Werken van Andy Warhol tot Pieter Brueghel, van Vincent van Gogh tot Pulp Fiction en van Edouard Manet tot Disney: geen spoortje meer te bekennen. Het resultaat is soms subtiel zoals het lege broodmandje naast Het Melkmeisje van Van Gogh, maar vaker hilarisch, zoals op het doek De Oogst van Pieter Brueghel; daar wordt niet langer hard gewerkt om het koren van het land te halen maar ligt een man in een leeg landschap tegen een boom te slapen. Naar eigen zeggen is zijn museum geen aanklacht tegen de glutenvrij-hype maar een grap. Sinds Coulet zijn Gluten Free Museum in april dit jaar online zette op Tumblr is de pagina al 358.000 keer gedeeld. Met of zonder allergie: smullen van kunst zonder gluten.
Huib Stam roept op tot actie tegen suiker, maar stelt tegelijkertijd dat er ‘verrassend weinig echt bewijs is voor de bewering dat suiker zo slecht is.’ Dik word je van teveel eten en drinken, en niet alleen van suiker. Suiker is niet verslavend, kinderen worden er niet hyperactief van en er is geen rechtstreeks verband met diabetes type 2, hartfalen en kanker. Veel populaire aanklachten tegen suiker zijn volgens Stam onbewezen. En toch is daar de titel van zijn boek en zijn oproep tot actie. Ook aan de eigen keukentafel. Stam pleit voor damagecontrol: maak duidelijke afspraken over wanneer en hoeveel er gesnoept wordt en zorg voor genoeg gezonde alternatieven, zoals radijsjes, stukjes komkommer, noten. Als lezer leer je in dit boek veel over suiker en wat het doet met je lichaam, maar verdwaal je uiteindelijk in het woud van verschillende waarheden die Stam presenteert. Overeind blijft zijn onderliggende boodschap - kook zelf, eet en drink minder suiker. Immers, zo wisten we ook al voor lezing van dit boek: teveel is nooit goed.
Keuringsdienst van Waarde-presentator Marijn Frank is naar eigen zeggen verslaafd aan vlees. Tegen beter weten in. En dus probeert ze voor het oog van de camera af te kicken. Een eerlijke en persoonlijke zoektocht die bij vleesweifelaars zonder twijfel binnenkomt. Ze loopt stage bij een koeienslachterij en gaat te rade bij een psycholoog. We zien dat een vleesverslaving valt te meten in de hersenen. Marijn blijkt zelfs meetbaar meer te houden van vlees dan van seks. Geen opgeheven vingertje maar wel shockerende beelden in deze film. Want, vindt Marijn, als je vlees eet, moet je een dier ook kunnen doden. Nog sterker dan de indringende beelden van dode dieren is het shot van een van afgrijzen vertrokken gezicht van Marijn zelf wanneer het dodelijke schot door de ruimte knalt. Of het haar ook heeft doen stoppen met vleeseten? IDFA-bezoekers zagen het eind november bij de uitverkochte première. Je kunt in meerdere filmtheaters in de herkansing. Of op 3 juni 2016 thuis voor de buis naar 3doc kijken.
www.vleesverlangen.nl Suiker, het zoete vergif, Huib Stam. Uitgeverij Carrera, € 17,50
L 26
Voeding
De keuze is reuze
Ruim twintig jaar geleden begon mijn carrière in bioland met excursies naar biologische boerderijen in Flevoland en het organiseren van omschakelcursussen voor geïnteresseerde boeren. Terwijl in landen als Denemarken, Engeland en Oostenrijk de verkoop van biologische voeding in supermarkten destijds een enorme vlucht nam, bleef dat in Nederland achter. En dus gingen veel Nederlandse bio-producten de grens over. Ik ging in Engeland en Denemarken kijken en zag vol bewondering hoe kilo-pompoentjes en gewassen bio-wortels in zakjes of op schaaltjes hun plek veroverden op de groenteafdeling van supermarkten. Het was daar zo vanzelfsprekend om biologische babyvoeding in het schap te hebben, of vrolijk gekleurde zakken bloemkoolroosjes op de groenteafdeling. Wauw! Daar konden we in Nederland alleen maar van dromen. De tijden zijn gelukkig veranderd. Biologisch eten is inmiddels ook voor de meeste Nederlanders binnen handbereik. Je kunt naar de biologische speciaalzaak in de buurt, producten online bestellen of gewoon naar de supermarkt om de hoek. Het assortiment heeft zich uitgebreid met koekjes, chips, frisdranken, vleeswaren en zelfs kant-en-klare slasausjes. De keuze is reuze. Hebben we dan nu ons doel bereikt? Deels wel, deels nog lang niet. Dat steeds meer mensen kiezen voor biologisch en dat er ook wat te kiezen valt, daar ben ik natuurlijk super blij mee. Hoe meer mensen biologisch produceren en eten, hoe minder chemisch-synthetische stoffen en antibiotica er in de landbouw gebruikt worden en hoe beter dat is voor onder andere de bijen, de regenwormen en de vissen. Maar er valt nog veel te winnen. We zijn er nog lang niet als ook in de biologische sector zaadgoed nog afkomstig is van grote multinationals die ook in gentech en bestrijdingsmiddelen investeren, zolang veevoer van overzee wordt aangevoerd, de bijen in de zomer niet genoeg te eten hebben en de focus van supermarkten en consumenten op de prijs offers vragen van mens, dier en milieu. Je hebt als consument meer invloed op dit proces dan je denkt, simpelweg door wat alerter te worden op de keuzes die je maakt bij het boodschappen doen. Met elke euro die je uitgeeft, bepaal je mede hoe jouw wereld eruit ziet. De keuze is reuze. Wat kies jij? Merle Koomans van den Dries Hoofd Marketing & Communicatie Estafette Odin
ADVERTENTIE
Biodynamische kw a l i t e i t
Leven begint met Demeter Demeter is de Griekse godin van de vruchtbaarheid en het internationale keurmerk van de biodynamische landbouw. Demeter gaat verder dan biologisch. Eisen en richtlijnen zijn strenger. Met grensverleggende landbouwmethoden versterken boeren de natuurlijke levenskracht die bodem, planten, dieren en mensen in kringlopen aan elkaar doorgeven. Hun gewassen worden rustig volwassen, dankzij een ruime vruchtwisseling en minimale bemesting. Echt lekker en gezond voedsel komt uit het meest natuurlijke landbouwsysteem. Logisch dat je meer van leven geniet, als je zulke goddelijke sla eet. www.stichtingdemeter.nl
Recept
L 27
The Fishless Fabulous Soup Lisette Kreischer, de uitvinder van de Dutch Weed Burger, heeft een nieuwe boek vol recepten met groente uit de zee. In elke editie van deze krant deelt ze er een met ons. Deze keer: een vissoep zonder vis. Tekst en beeld: Lisette Kreischer
Deze soep is geïnspireerd op de traditionele, Bretonse vissoep. Zeewier is een prachtige leverancier van umami en omega 3, de reden waarom we onder andere vis eten. Je kunt deze twee musthaves dus ook binnenkrijgen door het verwerken van zeewier in een dergelijke vissoep, zonder vis te hoeven gebruiken. De krokant gebakken tofu, oesterzwammen en oesterbladeren, afgeblust in witte wijn, zorgen voor een decadent geheel. De kokosmelk, granaatappelpitjes en dille zorgen voor een mooie aanvulling. Serveer met geroosterd zuurdesem brood en Zeemansboter (zie voor recept het boek Groente uit Zee).
Ingrediënten voor 4 personen: • • • • • • • • • • • • • • • •
2 vleestomaten olijfolie 2 uien, gepeld en gesnipperd 2 teentjes knoflook, gepeld en fijngehakt 1 venkel, gewassen en in reepjes gesneden 2 wortels, gewassen en in blokjes gesneden 150 g gedroogde rode linzen 1 el rasp van een biologische citroen 1,25 l water 8 gram gedroogde kombu 1 el tijm 200 g gerookte tofu, in blokjes gesneden 150 g oesterzwam, schoongeboend en in reepjes gescheurd 5 oesterbladeren, schoongeveegd (met keukenpapier) klein scheutje witte wijn fijn zeezout en versgemalen zwarte peper
Extra
• • •
kokosmelk verse dille granaatappelpitjes, optioneel
Ontvel eerst de tomaten. Snijd met een mes een kruisje onderop de tomaten en dompel ze onder in kokend water. Laat ze even rusten en vervolgens ‘schrikken’ in koud water. Zo kun je gemakkelijk de velletjes eraf trekken. Snijd vervolgens het vruchtvlees in blokjes. Verhit een scheut olijfolie in een pan. Fruit hierin de ui in 5 minuten goudbruin. Voeg vervolgens knoflook, venkel, wortel, stukjes tomaat, rode linzen en citroenrasp toe. Giet het water over de groente en voeg daar de kombu en de tijm aan toe. Breng het water aan de kook. Zet het vuur laag en laat de bouillon ongeveer 20 minuten zachtjes borrelen. Verhit ondertussen een scheut olijfolie in de koekenpan. Bak hierin de blokjes tofu en reepjes oesterzwam rondom goudbruin. Voeg vervolgens de oesterbladeren toe en roer nog even door. Blus af met een scheutje witte wijn en laat het vocht van de wijn al roerend op halfhoog vuur opgenomen worden en verdampen. Breng op smaak met zeezout en zwarte peper (let op, de oesterbladeren zijn ook al zout van zichzelf). Verwijder na 20 minuten de kombu uit de soep. Zet het vuur uit. Pureer de soep tot een glad geheel. Breng op smaak met wat zeezout en peper (proef eerst goed, want de kombu heeft ook zout ingebracht). Serveer de soep met het tofumengsel en een klein scheutje kokosmelk. Maak af met wat verse dille en eventueel wat granaatappelpitjes.
GROENTE UIT ZEE
Recepten en informatie over zeewier en algen
Het nieuwe goud uit de zee: zeewier is lekker, voedzaam én milieuvriendelijk. Lisette Kreischer, vegan-kookboekenauteur en medebedenker van The Dutch Weed Burger, en Marcel Schuttelaar van de Stichting Noordzeeboerderij, de motor achter de teelt van zeewier op de Noordzee, sloegen voor dit unieke boek de handen ineen. In Groente uit zee lees je álles over zeewier: over de groei, de soorten en de samenstelling, gebaseerd op recente wetenschappelijke onderzoeken, en informatie over de voedingswaarde en bereidings- en aankoopadviezen. En natuurlijk kun je zelf aan de slag met 50 heerlijke plantaardige recepten. Zilt heeft de wind mee, ontdek het zelf! Te koop in de on- en offline boekenhandels. Met de aankoop van dit boek steunt u de Stichting Noordzeeboerderij. Meer info: www.lisettekreischer.com
ADVERTENTIE
Wacht niet langer: direct besparing en comfort!
“Wij kozen voor de modernste techniek vanwege het beste resultaat.”
TONZON VLOERISOLATIE
TONZON Vloerisolatie® meer wooncomfort en lagere woonlasten TONZON Vloerisolatie met Thermoskussens heeft in de praktijk een hoger effect op de vloer temperatuur dan ander materiaal. De hogere vloertemperatuur biedt meer wooncomfort en een veel grotere energiebesparing die bij vloer verwarming kan oplopen tot wel 40%. De energie die nodig was voor grondstof, fabricage, verpakking, transport en aanbrengen is al binnen enkele
winterweken terugverdiend. Omdat het opvouwbare materiaal handig te verwerken is in vaak krappe kruip ruimtes, valt de investering reuze mee. De all-in richtprijs voor het aanbrengen bedraagt bij 30 m2 € 1.325,- en bij 50 m2 € 1.850,-. (inclusief materiaal, montage en btw) T: 0900 - 28 66 966 (€ 0,10 p/min) E: info@tonzon.nl
TONZON: “klimaateffectieve oplossingen voor bij u thuis”
tonzon.nl
TONZON Vloerisolatie • sinds 1980 de oplossing
25-16-019_TonZon_AVSspecialOnderhoudDuurzaamheid_210x285.indd 1
15-02-16 11:28