Woonkrant oktober 2017 by Krant van de Aarde

WOONKRANT Bijlage | Krant van de Aarde | Oktober 2017

MICHEL BAARS JAN JUFFERMANS AANNEMER HUIZEN ZONDER TREKHAAK FOSSIELVRIJ

HAARLEM

DUURZAAM WONEN

100% gecertificeerd biologische Naturals

50 Skal 02 -01 ulture NL-BIO -EU Agric on EU/ N

vitaminen & mineralen

Het tijdperk van synthetische of geïsoleerde vitaminen en mineralen is wat ons betreft voorbij. Met grote trots introduceren we het grootste assortiment aan gecertificeerd biologische vitaminen & mineralen. Gemaakt door Moeder Natuur en volledig vrij van geïsoleerde vitaminen & mineralen, vulstoffen en bestrijdingsmiddelen! Het onafhankelijk biologisch label op onze producten bewijst het. Voordat u uw nieuwe vitaminen & mineralen product koopt, vragen wij u om de ‘Royal Green uitdaging’ aan te gaan. Vraag uzelf af: “Wil ik een synthetisch product, of wil ik een unieke mix van gecertificeerd biologische vitaminen & mineralen verrijkt met krachtige kruiden en plantenextracten?”

NIEUW! plant power Mini Caps Multi

Gecertificeerd biologische multi vitaminen & mineralen complex in kleine capsules. Geschikt voor kinderen vanaf 3 jaar en iedereen die moeite heeft met grote tabletten of capsules. Gemaakt door Moeder Natuur, vrij van synthetische ingrediënten, suiker, conserveringsmiddelen en zoet- of smaakstoffen. Ervaar de kracht van de natuur. Verkrijgbaar in: 90 vegicaps

Vitamine B complex

Royal Green levert 100% gecertificeerd biologische B vitaminen samen met een krachtige combinatie van silicium, lavendel, rhodiola, cordyceps, maitake, reishi, geelwortel, gember & zwarte peper. Foliumzuur en rhodiola dragen bij aan de weerstand tegen tijdelijke stress. Vitaminen B2, B5 en foliumzuur dragen bij tot de vermindering van vermoeidheid. Vitamine B6, geelwortel en gember ondersteunen ons immuunsysteem. Vitaminen B1, B3, B6 en foliumzuur ondersteunen het geheugen, concentratievermogen en onze gemoedstoestand. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Iron complex

Multi Gold

Royal Green Multi Gold levert vitaminen, mineralen, kruiden en paddenstoelen in 100% gecertificeerd biologische vorm. Een unieke prestatie waar we enorm trots op zijn. Gemaakt door Moeder Natuur, vrij van synthetische ingrediënten, conserveringsmiddelen en zoet- of smaakstoffen. Geschikt voor vegetariërs en veganisten. Verkrijgbaar in: 90 vegicaps

Royal Green levert 100% gecertificeerd biologische ijzer samen met een krachtige combinatie van amla (vitamine C), grote brandnetel, echte aloë, geelwortel, gember en zwarte peper. Onze gecertificeerd biologische vitamine C en superfoods bevorderen de opname van ijzer. Zo kunnen we een optimale werking garanderen. IJzer draagt bij tot de normale vorming van rode bloedcellen en hemoglobine. IJzer draagt hierdoor o.a. bij tot de vermindering van vermoeidheid. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Magnesium

Royal Green Magnesium is het eerste product ter wereld dat magnesium, vitamine D en ashwagandha in gecertificeerd biologische vorm levert. Magnesium en vitamine D dragen bij tot de normale werking van de spieren en het zenuwstelsel. Ashwagandha draagt bij aan de normale weerstand tegen tijdelijke stress. Ervaar de kracht van Moeder Natuur nu! Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Vitamine C complex

Royal Green Vitamine C complex levert 100% gecertificeerd biologische vitamine C samen met een krachtige combinatie van shiitake, maitake & reishi. Reishi draagt samen met vitamine C bij tot de normale werking van het immuunsysteem. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Selenium

Royal Green levert gecertificeerd biologische selenium samen met een krachtige combinatie van gember, geelwortel, rozemarijn & kaneel. De speciaal toegevoegde kruiden (geelwortel en rozemarijn) dragen samen met selenium bij tot het normaal functioneren van het immuunsysteem en de bescherming van cellen tegen oxidatieve stress. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

264U_adv_rg_vitamine_mineralen_krant_vd_aarde.indd 1

21-08-17 11:03

Inhoud

Jaargang 12 WOONSPECIAL

INHOUD

4 6 9 12 15 16

Nieuws op zâ&#x20AC;&#x2122;n Frans Aannemer zonder trekhaak Groene stad Haarlem

Geheel van de zon leven Innovaties bieden uitkomst Het Rode Kruis helpt Sint-Maarten

17 6 19

17 19

De Nederlandse Dansdagen Gadgets Top 5

Nieuws op z’n Frans

Frans van der Beek volgt de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid op de voet. Hij ergert zich aan de wijze waarop we van de Aarde lenen en weigeren om terug te betalen. En is blij met initiatieven die het welzijn van de planeet bevorderen. Frans geeft een rode kaart aan iedereen die het milieu en de natuur vernietigt en prijst met een groene kaart alle inspanningen die het leefklimaat bevorderen of herstellen. Suggesties zijn welkom op fhjvanderbeek@gmail.com.

KENIA REKENT AF MET PLASTIC TAS

Kenianen gebruikten honderd miljoen plastic tasjes per jaar met alle gevolgen van dien. Zeeschilpadden raakten er in verstrikt en stierven, in koeienmagen werden bij de slacht wel twintig plastic tasjes gevonden, laat staan alle andere ellende die erdoor wordt veroorzaakt. De Keniase overheid stelt paal en werk. Wie het nog in zijn hersens haalt om een plastic tasje te gebruiken kan een boete van 37.000 krijgen (alle nullen kloppen!). Dat zal ze leren! Keerzijde van de medaille is dat de corrupte politie nu op bezitters van plastic tasjes jaagt (er zal er toevallig nog een onder de autostoel liggen) om smeergeld af te troggelen. De fabrieken van plastic tasjes moeten zo’n 600.000 werknemers ontslaan (zeggen ze) en dat is natuurlijk geen goed nieuws in een arm land met hoge werkloosheid. Maar het belang van het milieu en dierenwelzijn prevaleert. Ik ben benieuwd welk land met dergelijke draconische maatregelen komt om dit plastic kwaad uit te bannen.

milieuvriendelijkheid hoog in het vaandel. Zo werd een natuurlijke, bosrijke omgeving nagebootst in de grote scharrelruimte van de stal met veel daglicht en frisse buitenlucht voor de kippen. De stal heeft 1.078 zonnepanelen, waardoor het meer zonne-energie opwekt dan het verbruikt en geen gebruik maakt van fossiele brandstoffen. Het kippenvoer is volledig afkomstig van reststromen en concurreert daarom niet met voedsel dat ook geschikt is voor menselijke consumptie. Nu maar hopen dat dit voorbeeld snel navolging krijgt.

bezoeken aan de dokter meer nodig, alleen nog maar nodig voor bijvoorbeeld een gebroken been. Deze combinatie gevarieerd innemen, dan ‘s ochtends, de volgende dag avonds, dan weer eens een dag overslaan, omdat je cellen alfa liponzuur zelf een klein beetje ook aanmaken.” Dankjewel, Jeroen.

IKEA VERLAAGT VOETAFDRUK

De recente stalbranden waarbij honderdduizend dieren levend worden verbrand schokten Nederland. Hoogste tijd voor strenge maatregelen en nieuwe initiatieven. De duurzame Kipster-stal in Venray is er een van. Deze stal die ruimte biedt aan 24.000 leghennen. De initiatiefnemers van de stal claimen dat dit de meest dier-, boeren milieuvriendelijke stal ter wereld is. Lidl gaat de eieren van de duurzame stal verkopen, net als op den duur het vlees van de oude hennen. Bij de ontwikkeling en bouw van de stal stonden zowel dier- als

In een vorige editie berichtte ik over cellulose in kraanwater. Lezer Jeroen van de Sande reageerde met een interessante suggestie. “Cellulose is een bindmiddel en tevens een suiker, een zeer kwalijke combinatie in ons drinkwater,” schrijft Jeroen. “Wij hebben namelijk geen enzymen om deze cellulose te verteren, het plakt huidplooien aan elkaar en dicht poriën. Kanker ontstaat als cellen geen zuurstof meer krijgen (professor Warburg’s theorie) en breidt zich verder uit door middel van de cellulosesuiker. De medische wereld weet dit, maar moet toch ook hun dure villaatjes betalen. Er is een oplossing, namelijk alfa liponzuur in combinatie met de vitamines K1 en K2. Deze co-enzym zet samen met deze vitamines cellulose om in energie, neemt ontstekingen weg, ruimt vrije radicalen op, geeft Omega3 af, regenereert cellen, beschermt tegen straling, hergebruikt vitamines tegen oxidatieve stress. Het is een antioxidant die ook door de hersenbloed barrière gaat. We hebben geen dure

Ikea heeft de milieu-voetafdruk van zijn jaarlijkse catalogus verlaagd. Dat is te danken aan de toepassing van ‘big data tools’. Zo daalde de CO2-uitstoot van de catalogus per exemplaar met 28 procent en nam het energieverbruik per kopie met 5 procent af. Het gebruik van duurzame energie nam in het laatste jaar met 30 procent toe, terwijl de waterconsumptie met 35 procent daalde. Diverse verschillende aspecten zijn in kaart gebracht, waaronder CO2-uitstoot, energie- en waterverbruik en afvalproductie van de leveranciers. Dit inzicht maakte het een stuk eenvoudiger om duurzamer in te kopen. “Ik wist dat Ikea, als grote speler, het hefboomeffect heeft om een transitie naar meer duurzaamheid in onze eigen keten van papier en drukwerk teweeg te brengen”, zegt Matthieu Leroy, specialist duurzaamheid bij Ikea. “Dit project heeft ons geholpen om duurzaamheid op de agenda van onze leveranciers te zetten en het een integraal onderdeel te maken van onze onderhandelingen.” De catalogus heeft met 200 miljoen exemplaren de grootste jaarlijkse oplage ter wereld. De partners zien het project dan ook als een belangrijk voorbeeld voor de gehele papier- en drukwerkindustrie.

Plastictassen

Kipster-stal

Ikea catalogus

EINDE STALBRANDEN IN ZICHT?

LIPONZUUR IS DE OPLOSSING!

Nieuws op z’n Frans

Redacteur Frans van der Beek deelt rode en groene kaarten uit. Groen maakt blij en rood moet anders.

Heb je goed of slecht nieuws? Mail Frans!

redactie@krantvandeaarde.nl

LIJKEN IN DE ACHTERTUIN?

Het wegvallen van subsidie en bezuinigen nopen menige organisatie nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen. Dat valt nog niet mee als je gewend uit de vleespotten van de overheid te kunnen eten. Natuurmonumenten heeft daar iets op gevonden, maar dat valt niet bij iedereen in de smaak. Zo wil men het aantal natuurbegraafplaatsen in ons land uitbreiden van zestien naar vijftig. Uiteraard in gebieden die door Natuurmonumenten worden beheerd, want daar moet dan flink voor worden betaald. Op zich niets mis mee, want veel mensen lijkt het heerlijk om bij een boom of op een fijn plekje een laatste rustplaats te vinden, al merken ze daar na hun verscheiden natuurlijk niets van. Het gaat om het idee. Natuurmonumenten vindt nogal wat oppositie op de weg naar deze uitbreiding. Als de natuurbegraafplaats te dicht in de buurt van een woonwijk komt, staan de bewoners op de achterste benen. Ze wijzen op het gevaar van lijkvocht van een dode met medicijngebruik en denken dat recreanten depressief worden als ze langs die graven wandelen of fietsen. Bovendien laat jaarlijks slechts een enkeling zich in de natuur begraven. Natuurmonumenten moet iets anders verzinnen om het hoofd boven het water te houden.

gestegen en de overheid is in beroep gegaan tegen het vonnis. Van de anderhalf miljard die de overheid vrijmaakte voor schonere lucht is nog maar de helft besteed. Het kan nog wel even duren voordat onze longen niet langer worden aangetast door fijnstof en andere rotzooi. Nu voegt Milieudefensie daar een rechtzaak aan toe om de Nederlandse Staat te dwingen met een extra plan te komen om de overschrijding van de luchtvervuiling weg te werken. Het is opmerkelijk dat burgers namens Urgenda en Milieudefensie de overheid tot de orde roepen, maar het is voor hen ook wel makkelijk. Burgers lijden onder de ongezonde lucht en moeten dan niet achterover leunen en milieuclubs de kooltjes uit het vuur laten halen. Zelf stoppen met houtkachels te stoken of een tweede auto te nemen en via internet allerlei pakjes (met busjes) te laten komen om ze daarna weer terug te sturen. Een schonere wereld begint bij jezelf.

opkopen zodat het aantal dieren geleidelijk vermindert. ‘De tijd waarin we veel en goedkoop eten produceren, is straks echt voorbij. Boeren zetten meer in op kwaliteitsproducten waar ze een eerlijke prijs voor krijgen,’ zegt Natuur & Milieu. Ook wordt de landbouw zoveel mogelijk circulair: dieren eten minder veevoer uit de tropen maar gebruiken meer reststromen die voor mensen niet meer nuttig zijn. Alle mest wordt zoveel mogelijk op Nederlandse bodem benut. Was het maar zo ver…!

KOLEN KUNNEN ECHT NIET MEER

Urgenda won in 2015 een rechtzaak op die de overheid veroordeelde tot het terugdringen van de uitstoot van CO₂. Een stunt van Marianne Minnesma met veel publiciteit tot gevolg. Dat was eigenlijk ook het enige positieve, want de uitstoot is sindsdien gewoon

Nederland telt in 2030 ongeveer een miljoen melkkoeien en 3,4 miljoen varkens, 40% minder dan nu volgens de Voedselvisie van Natuur & Milieu dat doorrekende wat er nodig is om de Nederlandse voedselsector weer gezond te maken. De voedselsector is verantwoordelijk voor 25% van alle CO2-uitstoot in Nederland. Deze moet binnen dertien jaar met bijna de helft omlaag om aan het klimaatakkoord van Parijs te voldoen. Ook kampt Nederland met teveel mest en is het milieu vervuild. Daarnaast verkeren veel boeren op het randje van een faillissement. Een koe stoot jaarlijks net zoveel uit als een auto. Ook tast hun mest de bodem- en waterkwaliteit aan. De overheid zal de dierrechten moeten

De laatste vijf kolencentrales moeten zo snel mogelijk te sluiten. De vijf centrales die nog draaien, zijn samen goed voor maar liefst elf procent van de Nederlandse CO2-uitstoot. Kolenstroom kan echt niet meer. Het is de meest vervuilende energiebron die we in Nederland gebruiken, terwijl er voldoende alternatieven zijn. Zo zal windstroom in 2030 al drie keer goedkoper zijn dan kolenstroom. Nederland moet nu dan ook doorpakken en een sluitingsdatum bepalen voor de resterende vijf centrales. De sluiting van de centrale op de Maasvlakte is een succes van het Energieakkoord waarin overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties in 2013 afspraken hoe Nederland haar CO2-uitstoot omlaag kan brengen. Dit energiebeleid loopt tot 2023. De uitstoot van Nederland moet de komende jaren in een razend tempo omlaag, anders raken de klimaatdoelstellingen uit het Parijse Klimaatakkoord volledig buiten bereik. Het sluiten van de vijf laatste kolencentrales is de grootste klimaatklapper die het nieuwe kabinet op korte termijn kan realiseren. Opschieten dus!

Natuurbegraafplaatsen

Ongezonde lucht

windstroom 30 keer goedkoper

DOE ZELF OOK IETS AAN SCHONE LUCHT

MINDER, MINDER, MINDER!

Interview

Het nieuwe bouwen, de stad als bron

Aannemer zonder trekhaak

In de bouwen sloopsector - waar per definitie niet duurzaam wordt gedacht noch gewerkt, maar waar wèl zo’n 40 procent van onze grondstoffen wereldwijd worden verbruikt - klinkt een nieuw geluid. Michel Baars laat met zijn New Horizon Urban Mining B.V., zien dat het heel anders kan. Tekst: Eric Schoones, foto’s: Joachim Schoones & New Horizon Urban Mining B.V.

Het is een nieuwe, circulaire manier van denken en als het aan Michel Baars ligt gaat de hele sector op de schop. Voor hem is het heel eenvoudig: het stenen tijdperk is ook niet opgeheven omdat de stenen op waren, maar omdat er met de ontdekking en het gebruik van koper en ijzer een nieuwe wereld openging. In zijn vorig leven - hij stond achttien jaar aan het roer van ingenieursbureau Search – merkte Michel Baars hoe moeilijk het vaak is, en in het bijzonder in de traditionele bouwwereld, om los te komen van de aloude mantra: ‘we doen het altijd al zo en dat werkt toch prima, dus waarom veranderen?’ ‘Mooi verhaal, maar we gaan het niet doen’, kreeg hij dan te horen.

Zijn geloof in de circulaire economie als nieuw economisch model werd er echter niet minder om en in 2015 startte hij New Horizon Urban Mining B.V., waarmee hij voor zijn opdrachtgevers regie voert bij sloopprojecten en ook de risico’s op zich neemt. Het is wel even wennen, want in plaats van het traditionele sloopbedrijf komt nu de verhuizer voorrijden, die de waardevolle spullen en grondstoffen naar hun nieuwe bestemming transporteert. De opzichter heet voortaan oogstmeester, maar net zoals zijn traditionele voorganger houdt hij toezicht en instrueert zijn team, alleen kijkt hij door een totaal andere bril. Demonteren is nu het devies, want zo gaat dat in kringloop economie, waarbij grondstoffen worden hergebruikt en niet zoals in de ouderwetse lineaire economie, van pro-

ducent via gebruiker uiteindelijk linea recta naar de afvalverwerker gaan. Voor Baars is dat laatste geen optie meer: ‘hergebruik is in alle opzichten veel beter’. Grondstoffen die hij uit de bebouwde omgeving haalt, worden deels verwerkt tot nieuwe bouwmaterialen, geschikt voor renovatie en nieuwbouw. Een deel van de grondstoffen wordt omgezet in producten voor consumenten, die in kwaliteit niet onderdoen voor reguliere producten of grondstoffen.’

Enthousiast Toen laatst bij Michel Baars thuis de televisie op zwart ging merkte hij zelf hoe we zijn gaan denken: ‘Voor ik het in de gaten had, was ik al een nieuwe aan het bestellen. Zo gemakkelijk,

Interview

gelukkig nog geen tien uur, morgen in huis! Maar als je even nadenkt… mijn oma die belde de volgende dag de monteur en die kwam dan als hij tijd had drie dagen later het ding te repareren. Iedereen heeft, daarvan ben ik overtuigd, van nature een hekel aan verspilling, maar we leven in een snelheid dat we het niet eens meer zien. In de bouwwereld wordt ongelooflijk veel weggegooid, maar waarom eigenlijk? Als dat besef een beetje doordringt, ga je anders kijken naar materiaalstromen.’ En dat zien ook zijn opdrachtgevers. ‘Gebouweigenaren hebben vaak geen idee van de waarde van alle materialen in hun panden, in plaats van die te gelde te maken, betalen ze nu veel geld voor sloop en afvoer ervan!’ Baars heeft er plezier in en zijn enthousiasme werkt aanstekelijk, zijn klanten gaan meedenken over herbestemming. Amper twee jaar geleden gestart met één klusje, is nu hij hard op weg naar een orderportefeuille van 100 miljoen euro aan sloopwerk. Dat succes schuilt in de partnerschappen met grote spelers in de bouwketen. Die zitten niet te wachten op drie kozijnen en twee plafondplaten, ze willen voorspelbaar volume, een grote en vooral continue stroom van grondstoffen, waarop je een businesscase kunt bouwen. Bovendien heeft Baars zijn partners heel wat te bieden, want zo zit een producent van gipsplaten nu aan tafel met de directie van een ziekenhuis. ‘Ik gun een ieder zijn verdienmodel, maar wanneer fabrikant en eindgebruiker direct met elkaar in gesprek zijn, dan leren ze van elkaars innovaties en ambities. Uiteindelijk krijgt de kolom ertussen, de aannemer een veel effectievere opdracht.’ Dat zijn de fundamentele veranderingen waar het Baars om gaat.

Spel Baars pakt het slim aan: ‘We proberen de wereld te beïnvloeden maar voor een mooi duurzaam en circulair toekomstperspectief applaudisseert slechts een relatief kleine groep, onvoldoende om impact te hebben op een hele branche. Nee, ik doe gewoon een beter bod volgens de bestaande spelregels: goedkoper, sneller en met dezelfde of betere kwaliteit. Als kers op de taart krijgt de klant die mooie duurzaamheidsbonus, en daarmee de credits voor goed werk voor de toekomst van onze planeet.’ Die aanpak past doener Baars als een handschoen: ‘Mijn manier van leren is iets doen in de praktijk, dan krijg je ook sneller voortschrijdend inzicht en omdat ik begonnen ben met projecten en niet eerst een praatclub heb opgericht, kan ik ook nieuwe ideeën direct in de praktijk uitproberen.’ Dat is nodig want zijn aanpak is revolutionair anders en daarmee ook zijn strategie: ‘De bouwwereld is een heel traditionele wereld en als sloper tel je pas mee als je de hoogste kraan hebt, of het meest indrukwekkende arsenaal aan machines. Maar ik heb helemaal niks, ik heb niet eens een trekhaak aan mijn auto. Ik begeef me dus ook niet op het speelveld van de traditionele wereld. Ik maak mijn eigen speelveld, een stukje verderop, met nieuwe spelregels, een nieuwe beoordeling-

smeetlat, gebaseerd op fundamenteel andere waarden, in de hoop dat de deelnemers op het traditionele speelveld, de huidige markt, nieuwsgierig worden en bij mij ook eens komen kijken en uiteindelijk mijn spel gaan overnemen.’ De eerste tekenen dat de sloopsector in beweging komt zijn inmiddels zichtbaar, er wordt al meer gesproken over oogsten en urban mining. Handig noemt hij zichzelf, niet creatief. Voor sommige oplossingen klopt hij aan bij creatieve out of the box denkers, zoals tijdens de Dutch Design Week, die hopelijk een bestemming bedenken voor de 200.000 m2 vloerbedekking en een vergelijkbare stapel systeemplafonds waarvan hij inmiddels de trotse eigenaar is… Baars weet in ieder geval dat vernieuwing zelden komt vanuit de sector zelf, als voorbeeld noemt hij graag Uber en Airbnb, die met hun informatievoorziening vraag en antwoord ontsluiten.

Transformatie Maar was herbestemming van gebouwen niet gewoon veel duurzamer? ‘In veel gevallen is dat inderdaad beter dan slopen en opnieuw beginnen. Maar langs welke meetlaat beoordeel je dat? Als je de hoofddraagconstructie, zeg maar het skelet in beton van het gebouw, in tact laat om het vervolgens aan de binnenkant opnieuw in te delen dan spaar je weliswaar grondstoffen maar je moet qua functionaliteit compromissen sluiten die op de lange duur, bijvoorbeeld in het energieverbruik, nadelig kunnen uitpakken. Per saldo kan het beter zijn om het gebouw duurzaam weg te nemen, omdat je dan meer kan optimaliseren in de nieuwbouwfase. In oude gebouwen, die allemaal ruim in hun jasje zitten, lukt een nieuwe bestemming meestal wel, maar vanaf 1980 werd er veel compacter gebouwd met veel lichtere constructies en dan is het vaak lastiger om er een andere invulling aan te geven. Dan kun je beter ontmantelen en dat is dan ook betrekkelijk eenvoudig, vanwege de lichte constructie. We beginnen nu inzicht te krijgen in het zodanig circulair ontwikkelen dat ook de hoofddraagconstructie demonteerbaar en herbruikbaar is. In het Circulair Paviljoen van ABN AMRO is geen lijm, pur of specie gebruikt, alles kan helemaal ongeschonden uit elkaar.’ Demontabel ontwerpen is de toekomst, maar ook de bestaande gebouwen verdienen een tweede leven. Dat is een enorme voorraad grondstoffen. In de ogen van Baars zijn dat oogstvelden die hij zou willen aankopen. ‘Misschien moet je wel hele steden kopen zodat je bij renovatie of afbraak de grondstoffen in eigendom hebt.’ Hij ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet. ‘Het economisch klimaat is gunstig, en er is een nieuwe generatie opgestaan op zoek naar nieuwe waarden en dan gaat veel opeens vanzelf, leuk om te zien.’ newhorizon.nl

Circulair paviljoen Amsterdam ABN AMRO creëerde, als ambassadeur voor circulair bouwen, met haar paviljoen op de Zuidas in Amsterdam, het eerste circulaire bouwontwerp in Nederland, het ultieme praktijkvoorbeeld. Dit voorjaar werd het geopend en New Horizon leverde elders geoogste materialen, van de basis elektra-installatie tot aan sloophout verwerkt in 1.600 vierkante meter design vloer.

Levendige woonwijk Hilversum Woningcorporatie De Alliantie geeft een nieuwe invulling aan het Lucent terrein in Hilversum, waar vier van de zes kantoorgebouwen, circa 9.000 m2, door New Horizon werden ontmanteld en de vrijgekomen materialen worden een op een hergebruikt. Michel Baars: ‘Alles geleverd met dezelfde voorwaarde, garanties, kwaliteit en prijs in vergelijking met nieuwe materialen, maar wel met veel minder CO2 uitstoot. We gooien niks weg.’

Donorgebouw Terneuzen Het nog betrekkelijk nieuwe, maar wel zeer duurzaam gebouwde districtskantoor van Rijkswaterstaat in Terneuzen, moest wijken voor een nieuwe sluis. New Horizon haalde het gebouw uit elkaar en zorginstelling Emergis gebruikt o.a. raamkozijnen en vloeren opnieuw bij de bouw van een nieuwe kinderen jeugdkliniek ggz in Kloetinge.

D E G E VO E L IG E H U I D S P E C I A L I ST Sea.Line is de eerste en enige 100% gecertificeerd natuurzuivere huidverzorging op basis van Dode Zeezout mineralen en is speciaal geformuleerd voor de huid die wat extra aandacht nodig heeft, waaronder de gevoelige huid. Synthetische en huidbelastende stoffen zoals paraffine, parfum en parabenen kunnen huidproblemen vergroten. Onze gecertificeerd Dode Zeezout mineralen met biologische oliën en kruidenextracten ondersteunen en versterken de natuurlijke kracht van de huid.

G EC ERT I FICE ER

10 0 % N AT U U R Z U I V E R E H U IG D V E R ZO R G I N

MINERAL FA C E WA S H

MINERAL FAC E & B O DY T R E AT M E N T

– 200 ML Milde en effectieve verzorging speciaal voor de gevoelige, (zeer) droge, rode en geprikkelde huid. Mineralen, vitaminen, natuurzuivere oliën en kruidenextracten helpen de huid optimaal te voeden, hydrateren en herstellen. Voor een vochtrijke, gevoede huid die in balans is.

C E RT I

A N T I - DA N D R U F F SHAMP OO - 200 ML Milde anti-roos shampoo met Dode Zeezout, herstellende oliën en kruiden reinigt het haar en de hoofdhuid optimaal en brengt de geprikkelde en gevoelige hoofdhuid in balans. Kalmeert de hoofdhuid, verwijdert en voorkomt roos.

TURAL SKIN

C E RT I

265U_adv_sl_krant_vd_aarde.indd 1

225 ML & 50 ML Fluweelzachte body butter met Dode Zee mineralen, zuivere biologische oliën, kruidenextracten en vitaminen. Voedt, verzacht en kalmeert. Voor een vochtrijke en soepele huid.

TURAL SKIN

M I N E R A L BIO B O DY B U T T E R –

– 200 ML Een milde, diepe reiniging voor het gezicht met Dode Zee mineralen en heilzame kruidenextracten. Speciaal voor de gevoelige, (zeer) droge, gecombineerde, rode en geprikkelde huid. Het vocht- en vetgehalte wordt gereguleerd. Voor een frisse en schone huid, die in balans is.

www.originalcosmetics.nl

21-08-17 11:14

Groene stad

Haarlem

kweektuin voor duurzaam bouwen en wonen In Haarlem waart de groene mug rond. Geen vervelend insect maar een gemeentelijke mascotte die de inwoners wil prikkelen tot duurzame initiatieven. Met succes, zo blijkt. Krant van de Aarde maakte een inventarisatie van de leukste projecten op het gebied van bouwen en wonen en de mooiste adresjes om te shoppen voor ‘ groene’ interieurartikelen. Ook tips voor een paar (duurzaam ingerichte) eetgelegenheden mochten vanzelfsprekend niet ontbreken. Tekst: Yvonne Koop Foto’s: Haarlem Marketing

W10

Groene stad Wil je van dichtbij zien hoe duurzaam wonen in de praktijk wordt vormgegeven? Dan is de Duurzame Huizen Route een aanrader. Op 4 en 11 november openen eigenaren van duurzame huizen hun deuren voor geïnteresseerden. Elke woning is weer een andere bron van inspiratie. Op de site staan alle deelnemers vermeld. Tevens kun je een route uitstippelen langs de geselecteerde woningen.

Duurzaam shoppen

Meer info: degroenemug.nl duurzamehuizenroute.nl

Werk in uitvoering

Haarlem is een ambitieuze stad. De intentie is om in 2030 al klimaatneutraal te zijn en in 2040 aardgasvrij. Een goed begin is al gemaakt. Haarlem werkt aan energiezuinige openbare verlichting. Het gemeentelijk wagenpark rijdt nu op aardgas en in de toekomst wil de gemeente groen gas gebruiken. En er wordt 100 procent groene stroom ingekocht. De doortastendheid van de gemeente geeft ook anderen vleugels. Zo wil het NZH Vervoer Museum het eerste museum zijn met een collectief zonnestroomdak en wordt via crowdfunding gestreden om een groen dakpaviljoen te realiseren op een parkeergarage.

Eigen kweek

Centrum van veel ‘groene’ activiteiten is de voormalige Stadskweektuin. Een groep vrijwilligers is samen met de gemeente bezig hiervan hét centrum voor duurzaamheid van Haarlem en omstreken te maken. In dit ecologische stadspark – waar nu al een dierenweide is een tropische kas maar ook onder meer nog een natuurspeeltuin en een yogaschool staan gepland - werd eind vorig jaar het Kweekcafé geopend. In de voormalige kassen kan nu op kringloopmeubilair worden genoten van een duurzaam bakje koffie of thee met zelfgebakken lekkers erbij. Van de nabijgelegen akkers komen de verse producten waarmee heerlijke broodjes voor de lunch worden belegd. Onder de noemer Kweekdesign zijn in het café tevens duurzame interieurproducten te koop, variërend van designvazen gemaakt van PET-flessen tot meubels vervaardigd uit graanstelen. Iedere vrijdagmiddag is er in het café een aantal enthousiaste Haarlemmers aanwezig om vragen over duurzame initiatieven in de stad te beantwoorden.

Meer info: haarlemmerkweektuin.nl facebook.com/kweekcafe kweekdesign.nl

Erop uit

Voor het tiende jaar alweer wordt op 1 oktober in de stad het Haarlem Duurzaam Festival georganiseerd. Met speciaal voor dit lustrum nog meer activiteiten dan anders, inspirerende sprekers in de Vishal en leuke muziek. Op de Grote Markt staan kramen waar bezoekers veel ‘groene’ informatie kunnen halen en duurzame producten kunnen aanschaffen. Het aanbod varieert van duurzame tassen en fietsen tot operatie Steenbreek (tegel eruit, plantje erin) en eendjes vissen voor de kleintjes. Ook zijn er proeverijen van biologische hapjes, zoals de bekende Bugalicious insectenhapjes.

Wie zelf (verder) aan de slag wil met het verduurzamen van zijn woning, kan het beste eerst eens langs gaan bij het Duurzaam Bouwloket van de gemeente of bij informatiecentrum Het Groene Huis. Hier worden alle kosten en baten van bijvoorbeeld het investeren in isolatie of energiezuinige apparatuur zoals zonnepanelen of LED verlichting vakkundig op een rijtje gezet. Als voormalig klussenbedrijf heeft Het Groene Huis veel ervaring opgedaan met onder andere het isoleren van begane vloeren met TonZon vloerisolatie. Daarnaast wordt er samengewerkt met een groot netwerk van lokale ondernemers welke hun groene hart op de juiste plek hebben. Ook met zelfbouw van duurzame woningen timmert Haarlem aan de weg. De gemeente heeft 11 potentiele locaties voor zelfbouw geselecteerd waar geïnteresseerden zelf een woning kunnen (laten) bouwen. Dit biedt een prima kans om meer duurzame woningen in Haarlem te bouwen. Milieudefensie Haarlem zou graag zien dat deze zelfbouwwoningen nu al klimaatneutraal of zelfs positief zijn op energiegebied door energie te besparen en duurzaam op te wekken, maar ook door bouwmaterialen te gebruiken die het klimaat zo min mogelijk belasten. Daarmee zullen de woningen een voorbeeld zijn van de mogelijkheden die nu al bestaan op het gebied van isolatie, zonnepanelen, warmtepompen, duurzame materialen en dergelijke.

Meer info: duurzaambowloket.nl hetgroenehuis.nl haarlem.nl/zelfbouw milieudefensie.nl/lokaal/haarlemm

Groene operatie

Bij verduurzamen hoort ook het aanpakken van de omgeving van huizen, straten en wijken. Hiervoor zet het platform Haarlem Groener zich in. Met burgers en organisaties in en rond Haarlem wordt gewerkt aan het creëren van meer natuur en eetbaar groen in de stad. Het verbindt bestaande initiatieven met elkaar en is aanjager van nieuwe projecten. Een van de (met de gemeente) opgezette projecten is Operatie Steenbreek, een initiatief om mensen te stimuleren en inspireren om hun tuinen groener in te richten. De afgelopen jaren is het een trend geworden om tuinen steeds verder te verstenen. Deze verstening heeft diverse negatieve gevolgen voor onder andere het milieu en klimaat, de gezondheid en biodiversiteit. Tijdens de campagne wordt getoond wat de voordelen zijn van een groenere tuin, hoe je deze aan kunt leggen en onderhouden. Het komende jaar gaan diverse acties plaats vinden in Haarlem waarbij bewoners worden geënthousiasmeerd om hun tuinen te vergroenen.

Meer info: haarlemgroener.nl | operatiesteenbreek.nl

De wereld van Jansje Een verrassende cadeauwinkel, lunchroom en webshop met een prachtige collectie duurzame producten uit de hele wereld waarbij Fair Design centraal staat. Van hippe olieblikken tot vintage sieraden, recycle, upcycle, hip en uniek. Alles wordt vanuit maatschappelijke betrokkenheid ontworpen en geproduceerd.

jansje.nl Ecozo

In Haarlem gevestigde webwinkel voor Green Lifestyle & Gifts. Verkocht worden producten die rekening houden met het milieu en eerlijke handel bevorderen. Consumenten die op zoek zijn naar duurzame producten kunnen bij EcoZo terecht voor een steeds uitgebreider assortiment. Eigenlijk alles wat je zoekt voor huis & tuin, koken & tafelen, lifestyle, kinderen, verzorging en nog veel meer. Niet voor niets ook wel het groene online warenhuis genaamd.

ecozo.nl

Mooizooi Mooizooi is een sociaal, duurzaam en creatief magazijn waar schoon- en veilig restafval en restmateriaal van bedrijven wordt verzameld en aangeboden voor creatieve doeleinden. In de schappen ligt allerlei geks en anders-dan-anders knutselmateriaal dat eigenlijk in de afvalstroom zou belanden. Denk aan lappen en lapjes stof, kroonkurken, karton, paspoponderdelen, stickervellen, schoenen- en eierdozen, lege flesjes, bannermateriaal, kurk- en houtresten enz. Je kunt het zo gek niet verzinnen! Steeds weer nieuw en verrassend materiaal.

www.mooizooi.org

Nyhavn Een conceptstore in het historische centrum van Haarlem, met leuke, duurzame en fairtrade producten. Van tweedehands meubels tot fair fashion, accessoires en

Groene stad

W11

SLA Een biologische saladebar waar je zelfs als groente-hater nog van gaat watertanden. Alles met stijl en flair opgediend, in een interieur dat beslist de designprijs verdient. De aandacht die gestopt wordt in het eten is namelijk ook terug te vinden in de inrichting. De SLA winkels zijn altijd te herkennen aan een grote kasvorm in het midden, waarmee natuur en groen in de stad samenkomen. De lichte kleuren erom heen creëren een plek waar je samen of alleen, ‘s ochtends of ‘s avonds, in rust of juist snel, een sapje drinkt of salade haalt.

.ilovesla.com leuke woonproducten. Gevestigde merken naast nieuwe en jonge ontwerpers. Design naast vintage en industriële stijl. Echt goede koffie, sapjes en ander lekkers. Veel lokale producten, soms ook van ver. Maar altijd met een mooi verhaal erachter.

is er in de bar zelfs gebruik gemaakt van echt Haarlems Hout.

aangenaametenendrinken.nl

conceptstore-nyhavn.nl

Thuys By Lima Solaris Houtatelier Helaas moeten stadsbomen soms om de een of andere reden weg. Gelukkig worden ze niet versnipperd maar kun je zelf een boom uitkiezen en er een uniek muziekdoosje van laten maken. Erg leuk om cadeau te geven of om jezelf eens lekker te verwennen.

In deze hippe toko wordt met veel liefde en passie zo goed als alles zelfgemaakt. Gewerkt wordt zoveel mogelijk met biologische seizoensproducten van lokale leveranciers en geprobeerd wordt E-nummers en geraffineerde suikers te vermijden. De overheerlijke en gezonde taarten zijn sinds kort ook via de webshop te bestellen.

by-lima.nl

In dit café bij Museum het Dolhuys wordt zoveel mogelijk gewerkt met biologische, duurzame streekproducten en lokale leveranciers die zich verbinden aan re-integratieprojecten. Zo is Thuys trotse aanbieder van onder andere Panesco Molenaarsbrood, echte boerenkaas, de onweerstaanbare appeltaarten van het Appeltaart Imperium en Olijcke hotdogs van Haarlemse worstenmakerij Olijck.

hetdolhuys.nl/bezoek/museumcafe

solarishoutatelier.com

Duurzaam genieten

Friethoes Aangenaam Dit eetcafé heeft als doel om smakelijke gerechten te bereiden met producten die op een verantwoorde manier zijn verkregen. Dit uit zich in bijna alle producten die op de kaart staan, maar ook in alles er om heen. De aankleding van het restaurant draagt grotendeels het Fair Trade keurmerk en is gemaakt van FSC gekeurd hout. Zo

Voor een vette hap die echt vers en liefst van een biologische aardappel is gemaakt. Ook de sauzen en kaassoufflés zijn zelfgemaakt. De biologische kalfsvleeskroketten en dito frikandellen worden ingekocht bij een biologische boerderij. Gebakken wordt op groen gas, het pand is volledig verlicht met LED en de medewerkers dragen duurzame kleding. Zelfs het schoonmaakmiddel is biologisch afbreekbaar...

friethoes.nl

Met dank aan: Haarlemduurzaam.nl degroenemug.nl Haarlemcityblog.nl eerlijkwinkelen.nl

W12

Klimaat

Ook bestaande huizen kunnen fossielvrij worden

Het kan in Nederland:

We stonden in 2015 voor een huis - gebouwd in 2001 - met op de schuur een soort koelapparaat. Het was tijdens een energie-fietstocht door Boxtel en we hadden al diverse huizen gezien met zonnepanelen, maar wat was hier nu interessant aan? ‘We zijn sinds kort afgesloten van het gas, en kunnen nu geheel van de zon leven’ vertelde de eigenaar.’ Wow! Dat dit bij nieuwbouw kon was wel bekend, maar bij bestaande huizen? Tekst: Jan Juffermans

Een lucht-warmtepomp Het huis was zogenaamd fossielvrij gemaakt en we werden er gas(t)vrij ontvangen. Ik was stomverbaasd. Hoe kregen ze dat voor elkaar? Dit was iets nieuws voor mij. Het apparaat op het dak bleek een lucht-warmtepomp, die op stroom draait van extra zonnepanelen. Dus geen warmtepomp op aardwarmte met een zeer diepe boring in je tuin, met doorgaans een flink energiegebruik voor het rondpompen van het water. Direct kwam de gedachte in me op dat ik dit ook heel graag zou willen, en zou dat lukken met ons huis, dat in 1974 is gebouwd? En zo begon mijn zoektocht naar de ervaringen

en mogelijkheden voor bestaande huizen, en het is gelukt. Sinds 22 mei 2015 is ons eigen huis ook van het gas af en energieneutraal gemaakt, zoals het ook wel genoemd wordt. We hoeven ons nu gelukkig niet meer schuldig te voelen voor de aardbevingen in Groningen, en ook van Poetin en zijn gasleveranties zijn we ontkoppeld. Ook wij leven nu van de zon! Bovendien is onze klimaatvoetafdruk daardoor fors verkleind.

Nul op de energierekening De bewoner van het bezochte fossielvrije huis bleek zelf EPA-adviseur te zijn. EPA staat voor Energie Prestatie Advies en dat advies wordt

opgesteld om het goede energielabel van een huis vast te stellen. Bij hem vroeg ik daarom al snel zo’n EPA aan, mét de vraag ook een fossielvrij-advies te geven. Zijn conclusie was dat het ook met ons huis, en de manier waarop wij erin leven, zou kunnen. Met twee installateurs nam ik contact op en vroeg offertes aan. Daarbij kwamen nieuwe vragen op, met name hoe onze bestaande zonneboiler (geïnstalleerd in 1991 en doet het nog uitstekend) gekoppeld kon worden aan een warmtepomp. Intussen vernam ik dat de Stichting Urgenda in Amsterdam een proefproject deed op Texel, waarbij vooral oudere huizen energieneutraal werden gemaakt. In meer

Klimaat

W13

geheel van de zon leven! gemeenten kwamen vergelijkbare initiatieven van de grond. En er bleek zelfs al een tv-programma over uitgezonden te worden, op RTL4. Zo dook ik nog dieper in de materie, kreeg diverse adviezen, maakte bijvoorbeeld kennis met de slimme infrarood-panelen die warmte uitstralen, en bezocht enkele voorbeeld-huizen en bedrijven.

In 15 jaar 35.000 euro De aanpak van Urgenda sprak me uiteindelijk het meeste aan. Ze hadden al een gratis boekje (‘Ons huis energieneutraal’, zie de info onder) met zes concrete voorbeelden van huizen waar men de stap heeft gezet naar ‘0 op de rekening’, compleet met een overzicht van de toegepaste apparatuur en kosten. Intussen is er een tweede voorbeeldboekje, waar ons huis ook in staat. Met hun aanpak hanteert Urgenda een interessante formule. Een gemiddeld huishouden geeft in Nederland in 15 jaar in totaal 35.000 euro uit aan energiekosten. Met dat bedrag kun je doorgaans de investeringen voor het energieneutraal maken bekostigen. Dat blijkt bij de 6 voorbeelden in het boekje goed uit te pakken; een enkele keer hoger, maar vaker een stuk lager. Wij kwamen uit op ongeveer 26.000 euro (inclusief elektrisch fornuis en nieuwe meterkast), omdat we eerder al het een en ander aan het huis hadden gedaan, zoals vloeren zolderisolatie en we hebben ook weinig en zuinige apparatuur. We waren rond 1980 een van de eersten die de vloer met Tonzon hebben laten isoleren, naar volle tevredenheid. Tussen 25 en 35.000 euro zijn natuurlijk forse bedragen, maar zodra het plan is uitgevoerd krijg je voortaan 0 op de energierekening, als het allemaal goed gedaan is tenminste. Urgenda geeft daar zelfs een garantie voor af.

En zolang de apparatuur na die 15 jaar nog goed functioneert, heb je nog jaren gratis energie extra, van de zon! Lang niet altijd zullen mensen echter het benodigde geld op de bank hebben staan. In dat geval kan een speciaal hiervoor in het leven geroepen lening interessant zijn, namelijk de landelijke ‘Energiebespaarlening’ van max. 25.000 euro á plusminus 3% rente, met een looptijd van precies die 15 jaar (www.ikinvesteerslim.nl).

Zonnepanelen op het oosten Een knelpunt bij ons was nog wel om de benodigde ruimte te vinden voor de extra zonnepanelen, om voldoende stroom op te wekken voor de warmtepomp en voor het overschakelen op elektrisch koken. Op ons westdak liggen namelijk sinds 1994 al 9 zonnepanelen rondom de zonnecollector van 4 m2. Dus daar was geen ruimte meer over. We laten die systemen rustig doordraaien om te zien hoe lang het goed gaat. Op het oost-dak was nog ruimte genoeg, maar daar is de opbrengst wel een stuk minder. Van een deskundige van TNO kreeg ik advies over dunne-filmpanelen van TSMC Solar, die extra gevoelig zijn voor licht, milieuvriendelijker gemaakt worden en ook gegarandeerd worden gerecycled. Het bleken bovendien prachtige mat-zwarte panelen te zijn, dus dat advies hebben we niet in de wind geslagen. Ze liggen nu sinds mei 2015 mooi op het dak, in totaal 23 stuks. Al diverse mensen hebben opgemerkt dat ze deze panelen veel mooier vinden dan de doorgaans veel opvallender panelen met glimmende aluminiumranden. We zijn nu ruim twee jaar verder en de opbrengst van ‘onze’ nieuwe panelen is boven verwachting!

Advies van Ecomediair Urgenda heeft intussen diverse mensen opgeleid tot adviseur om een plan te maken voor fossielvrij wonen en ‘0 op de meter’. Ze worden Ecomediair genoemd. Het zijn mensen die zowel de technische mogelijkheden van het huis als de sociale aspecten en wensen van de bewoners optimaal kunnen combineren om tot een specifieke ‘configuratie’ van maatregelen en apparatuur voor het huis te komen; maatwerk dus. In overleg met installateurs en de bewoners worden de besluiten genomen. Dus de procedure voor energieneutrale bestaande huizen kan hiermee verbeterd én versneld worden. Om de doelstellingen van de klimaatconferentie in Parijs van 2015 te halen zouden alle Nederlandse huizen rond 2030 allemaal fossielvrij moeten zijn. Gemiddeld zal de klimaatvoetafdruk van de bewoners daarmee 35% kleiner worden (de andere 65% zit in ons voedsel, andere aankopen en alle vervoer). En dat bereiken we dus door van de zon te gaan leven, en dat kan nu zelfs in Nederland; mooi toch!

Meer horen, lezen en zien? Voor de twee gratis publicaties ‘Ons huis energieneutraal’ zie: www.urgenda.nl ze staan op de home page onderaan. Ook in bijvoorbeeld Utrecht is men actief met 0 op de energierekening; zie de voorbeelden op: www.opnaarenergieneutraal.nl/goedevoorbeelden/ Voor de vele voorbeelden in de TV-programma’s ‘Ons huis verdient het’ op RTL4, ga naar www.onshuisverdienthet.nl/

Koude grond oorzaak koude vloer De grond om ons huis is inmiddels flink afgekoeld en via de funderingsmuren wordt de warmte uit de kruipruimte gezogen. Dit maakt de vloer koud en zorgt voor een koude zone onderin de woning zoals te zien is op deze infraroodfoto.

Voor TONZON Koud en klam

Deze koude zone koelt onze onderbenen af waardoor dikke sokken en pantoffels vaak onvoldoende zijn om koude voeten te voorkomen. Bodemisolatie en gewone vloerisolatie beschermen de vloer niet of onvoldoende tegen de afkoeling naar de koude funderingsmuren omdat ze permanent warmte blijven uitstralen. Daarom zijn vloeren in nieuwbouwwoningen zonder vloerverwarming ondanks de vloerisolatie nog steeds te koud, tenzij je de CV flink hoger zet. Het TONZON Thermoskussen is een unieke Nederlandse uitvinding die als enige de warmteuitstraling van de vloer wel vrijwel volledig elimineert. Daardoor komen vloeren eindelijk op kamertemperatuur zoals te zien is op deze infraroodfoto.

Na TONZON Warm en droog

Nieuwe woningen, woningen met purschuim en woningen met bodemisolatie kunnen allemaal nog profiteren van deze uitvinding.

HEEL BETAALBAAR Heeft u een woning van 50 m2 dan krijgt u al een droge kruipruimte en de warmste vloer voor slechts € 1.850,-. Deze adviesrichtprijs in inclusief materiaal, montage, btw en een woning gebonden TONZON certificaat.

TONZON VLOERISOLATIE

DÉ OPLOSSING TEGEN VOCHTPROBLEMEN EN EEN KOUDE VLOER Beter isolerend effect TONZON Vloerisolatie heeft een beter isolerend effect dan andere isolatiematerialen omdat het als enige de warmteuitstraling naar de kruipruimte vrijwel volledig elimineert. Daardoor wordt de begane grondvloer warmer en is de energiebesparing veel hoger. TONZON maakt gebruik van het Thermoskussen, een revolutionair isolatiemateriaal dat in 1980 in Nederland is ontwikkeld. Het is het eerste volledig opvouwbare isolatiemateriaal en isoleert als een thermosfles. De onderkant van een vloer straalt veel warmte naar de kruipruimtebodem en fundering, ook wanneer de vloer is geïsoleerd met wol, purschuim of EPS (polystyreen). Deze materialen blijven warmte uitstralen en zorgen zo voor een permanent warmtelek. Omdat TONZON opvouwbaar is, kan het makkelijk en zonder overlast onder de vloer worden gebracht en aangebracht.

waardoor geen vocht uit de bodem kan doordringen in de woning. De warme vloer en lagere luchtvochtigheid geven schimmels en huisstofmijten nauwelijks nog kans en de muffe geur uit de kruipruimte verdwijnt voorgoed. Het resultaat van de gecombineerde aanpak met Thermoskussens en Bodemfolie is een comfortabele, energiezuinige en gezonde woning.

Dubbele aanpak stopt vocht Een stevige Bodemfolie op de bodem van de kruipruimte stopt de verdamping van vocht

Het is nu tijd voor TONZON Vloerisolatie! Neem snel actie, zodat u er in de winter warm en comfortabel bij zit!

TONZON Thermoskussens

TONZON Bodemfolie

Hieronder een doorsnee van een kruipruimte met TONZON Thermoskussen en Bodemfolie.

Bij vloeren luchtverwarming extra hoge besparing. Lees er alles over op TONZON.nl of vraag vrijblijvend een offerte aan.

TONZON BV Postbus 1375

info@tonzon.nl

0900 - 28 66 966 (0,10 p/min)

7500 BJ Enschede

www.tonzon.nl

KvK 06044102

Innovatie

TONZON Innovaties bieden uitkomst

W15

Onnodige warmtelekken belemmeren snelle energietransitie

Een snelle omschakeling van fossiel naar duurzaam opgewekte warmte is van levensbelang. Dit wordt echter belemmerd door onnodige warmtelekken tijdens transport en afgifte. Lang niet alle (straks duurzaam opgewekt) warmte komt terecht op de plek waar we deze willen hebben. Radiatoren warmen buitenmuren op. Bij vloerverwarming lekt zoveel warmte aan de onderzijde weg, dat het systeem zo traag wordt, dat men de verwarming dag en nacht aanlaat en de aarde om het huis letterlijk wordt opgewarmd.

Voor dit probleem heeft TONZON HR-Bandagefolie ontwikkeld die eenvoudig om de leidingisolatie kan worden gewikkeld en deze permanente uitstraling weg neemt. Het water komt nu heter aan dan voorheen.

Leidingisolatie

TONZON HR-Radiatorfolie wordt direct op de achterzijde van de radiator aangebracht en voorkomt de warmtestraling naar de buitenmuur. Op deze manier doet het onzichtbaar zijn werk en kan het worden toegepast in situaties waarin een radiatorfolie op de muur onbespreekbaar is. De unieke werking van

Ook geĂŻsoleerde CV-buizen stralen nog warmte uit. Dat is te zien met een infraroodcamera. De uitstraling is minder dan zonder leidingisolatie maar toch zie je nog welke buis de aanvoer- en welke de retourleiding is.

Warmtestraling naar buitenmuren

Radiatoren stralen (zoals de naam al zegt) aan beide zijden warmte uit. De buitenmuur absorbeert de stralingswarmte en geleidt deze naar buiten waar het wordt uitgestraald.

Meer informatie of een vrijblijvende offerte? Kijk snel op tonzon.nl

deze TONZON folie is op infrarood video vastgelegd. Vloerverwarming kan veel effectiever Nieuwe woningen verbruiken meer energie dan berekend en hebben ze vloerverwarming dan is het verbruik nog hoger. De onderkant van standaard vloerisolatie (EPS of purschuim) lekt permanent warmte aan de onderkant door middel van straling, zie IR-foto in het midden. Door het aanbrengen van TONZON Thermoskussens wordt de uitstraling naar onderen geblokkeerd waardoor de kruipruimte afkoelt en het verwarmingssysteem beter te regelen is.

W16

Cultuur

Rode Kruis Nederland Help Sint-Maarten In Zwitserland ontmoette ik samen met ballonvaarder Ton Kurvers, Sir Richard Branson, tijdens het jaarlijkse FESTIVAL INTERNATIONAL DE BALLONS waar Ton Kurvers al meer dan 30 jaar aan deelneemt. Zo een ontmoeting blijft je bij.

Foto: Hein Schloesser

Richard Branson woont privĂŠ op Necker Island in de Caribbean met zijn familie. In de wijnkelder van zijn huis schuilde hij voor Orkaan Irma. Richard Branson doneerde geld aan het Rode Kruis in Engeland. Ton Kurvers ballonvaarder, is organisator van het www.parkstadballonfestival.nl op 22, 23 & 24 September. Publiek uit Parkstad Heerlen had gratis entre en kon tegen betaling een heteluchtballonvaart maken. Dat hebben we geweten. De lucht was blauw, de zon scheen, het zag zwart van de mensen! Gekleurde heteluchtballons met passagier stegen op vanaf domein kasteel Hoensbroek! www.kasteelhoensbroek.nl

Rode Kruis helium ballons Samen met vrijwilligers van het Parkstad Ballon Festival werden gekleurde helium ballons verkocht.

voor rondom de mand van heteluchtballons. Reclame banners werden geschonken door MHroadstyling.

Het 150 jarige Rode Kruis stond met vrijwilligers voor een tentje op het festival terrein. Helium gas en ballons werden geschonken door de Feestwinkel-Heerlen.

De weersverwachting

â&#x201A;Ź 975,08 opbrengst verkochte helium ballons gaat naar Giro 5125 Rode Kruis Nederland Helpt Sint-Maarten.

Voor een ballonvaart is voorbereiding noodzakelijk voor een goede start, vaart, landing, luchtdoop, terugreis.

Rode Kruis reclame op mand

Publiek, passagiers, piloten, organisatie, partners, luchtverkeersleiding, Tot volgend jaar en dankjewel.

Een Rode Kruis gekleurde reclame banner Giro 5125 Rode Kruis Nederland Helpt Sint-Maarten is gemaakt

De piloten met Heteluchtballons en passagiers kozen het luchtruim bij helder zicht, zwakke wind, vrij van neerslag.

Cultuur

W17

Twintig jaar Festival de Nederlandse Dansdagen

Festival de Nederlandse Dansdagen viert dit jaar op 5, 6, 7 en 8 oktober haar 20-jarig bestaan. Tijdens dit feestelijke jubileum presenteert het de top van de Nederlandse dans in Maastricht. Van urban dance en performance tot moderne dans en klassiek ballet. Tekst: Eric Schoones

Gezelschappen van wereldformaat als het Nederlands Dans Theater, Het Nationale Ballet en ICKamsterdam en aanstormende choreografen als Shailesh Bahoran, Katja Heitmann en Marina Mascarell, tonen spraakmakende voorstellingen op verrassende locaties in de stad. Het festival presenteert in vier dagen 38 producties, waarvan 10 premières en 4 previews.

Speciale jubileumprogrammering Op donderdag 5 oktober gaat het festival feestelijk van start met de opening van overzichtsexpositie Movement Matters: Twintig jaar Nederlandse Dansdagen in Theater aan het Vrijthof. Aansluitend vindt de wereldpremière van Kindertotenlieder Appearance van Emio Greco en Pieter C. Scholten plaats in het unieke decor van de Sint Theresiakerk Er worden belangwekkende jubilarissen gevierd: Jiří Kylián, Ed Wubbe en Hans van Manen, maar ook de nieuwe generatie choreografen is aanwezig met een groot aantal premières. Meer dan ooit brengt de Nederlandse Dansdagen dans naar het publiek toe. Het festival zet de deuren wijd open en trekt van het theater de stad

in. Nieuw is Dansspoor. Op verrassende locaties vinden spannende performances plaats op het snijvlak van dans, beeldende kunst en mode. Bibliotheek Centre Céramique transformeert daarnaast tot gratis toegankelijke Open Studio van dansgezelschap De Dansers en choreograaf Jan Martens. Een uniek inkijkje voor de festival-

en bibliotheekbezoeker in het maakproces van dansvoorstellingen. Festival de Nederlandse Dansdagen vindt plaats van donderdag 5 t/m zondag 8 oktober in Maastricht. De kaartverkoop startte op 15 augustus via nederlandsedansdagen.nl

Nieuwe abonnee & DVD Je ontvangt als nieuwe abonnee de Krant van de Aarde in de brievenbus thuis.

Je krijgt nu gratis een BBC EARTH DVD Box naar keuze cadeau! abonnementen service: info@fbw-woerden.nl

www.krantvandeaarde.nl

Gadgets

W19

Gadget Top 5 Ecosysteempjes voor aan het plafond

Sustainable worlds Toen Jonael van Zuid-Amerika naar Amsterdam verhuisde, kreeg zijn liefde voor de natuur wat minder ruimte. Als reactie hierop creëerde hij kleine ecosystemen die grotendeels zelfvoorzienend zijn. Lekker Amsterdams maakt hij onder andere in een lege tafelzuurpotten miniatuur leefomgevingen met planten en mossen. Voorzien van energie door een duurzame LED-lamp met een laag wattage, vormt het geheel een echte blikvanger in je groene interieur. Je kunt het grootser aanpakken met de ‘Big Brother’: een gigantische bolvaas met hierin een gesloten biotoop die op bestelling speciaal voor jou wordt samengesteld. via www.brabantia.com

Nooit meer paniek om het laatste velletje wc-papier Geberit AquaClean douche-wc De 22.000 kilometer wc-papier die wij Nederlanders dagelijks door het toilet spoelen, dat mag best iets minder. Dé nieuwste trend in toiletland is toch echt de douche-wc. Waar men in Japan niets anders gewend is, schrikt de gemiddelde Nederlander zich waarschijnlijk een hoedje als er na het toiletbezoek opeens een sproeier verschijnt die het hele zaakje rigoureus opfrist. Het zal even wennen zijn, maar trendwatchers voorspellen dat we over een paar jaar allemaal op een douche-wc zitten. Na je boodschap zorgen een verwarmde waterstraal en een warmeluchtföhn voor een complete hygiënische ervaring. Je voorkeuren stel je eenvoudig in met de afstandsbediening.

Groene verf in alle kleuren

Duurzame muurverf van Fairf Kleur geven aan de levens van kansarme inwoners van Rio de Janeiro staat aan de basis van een pot fairf. Fairf produceert geheel milieuvriendelijke verf op basis van plantaardig bindmiddel en andere natuurlijke grondstoffen in een kleine Braziliaanse fabriek, gerund door locals. Het bindmiddel wordt gewonnen uit gerecycled sloophout, waardoor er geen bomen gekapt hoeven te worden. Fairf is ook bijzonder door wat er niet inzit: vluchtige stoffen, parabenen of zware metalen. Door het geurloze en sneldrogende karakter van fairf is deze verf ontzettend geschikt voor de kinderkamer of je woonkamer. En dan de kleuren: die zijn even prachtig als het verhaal achter het product.

Ouwe meuk is leuk

Een duurzame upgrade van je ouderwetse radiator

SpeedComfort ventilator Met een simpele inzet in je radiator kun je tot wel 30% van je gasgebruik besparen. Slimme Hollandse koppen bedachten de Speedcomfort: een ogenschijnlijk eenvoudig inklikbaar ventilatiesysteem, dat eerder de prijs voor het Groenste Idee van Nederland won. Wat de SpeedComfort doet, is de warmte in je kamer beter verdelen waardoor je met dezelfde of minder energie een groter gevoel van warmte ervaart en dat met jaarlijkse stroomkosten van € 0,16. Als dat al niet duurzaam is: de Speedcomfort is gemaakt van biobased materiaal waarvoor geen fossiele brandstoffen zijn verbruikt tijdens de productie en het ineenzetten gebeurt door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Een (hart)verwarmend product van eigen bodem.

I am recycled

Ben je gek op spullen uit de kringloop, maar mag het in jouw huis net iets hipper? I am recycled is een eigentijdse webshop waarin je vrolijke, sfeervolle en grappig items vindt om je huis mooi duurzaam in te richten. Het paradepaardje van de webshop is de FunkTrunk: mooie vintage koffers met een ingebouwde luidspreker, voorzien van batterijen en een Bluetoothconnectie, zodat je overal je favoriete muziek vanuit elk digitaal platform kunt afspelen. Laat je ook verrassen door de wandzakken, de plaidpoefjes en de met touw afgewerkte tafels. De handgemaakte producten zijn allemaal zelf ontworpen uit gebruikte of overgebleven materialen.

va n d e m a k e r s va n O C E A N S

“SPECTACULAIRE NATUURBEELDEN.”

«««« - HET PAROOL -

“PRACHTIGE BEELDEN OVER DE GESCHIEDENIS VAN DE EUROPESE WILDERNIS”

«««« - AD -

met de stem van

Jacques Perrin N U

O V E R A L

8793_ADV KVDA_LES SAISONS(209x290)_DEF.indd 1

V E R K R I J G B A A R

O P

D V D

E N

B L U - R A Y 20-02-17 09:37