Krant vd Aarde editie juli 2016

Natuur / Voeding / Gezondheid / Cultuur / Innovatie / Mode / Vrije tijd

jo

in het katern LE

E ema Kinde r e n

Th F!

K r i o mow m o n idjo Ra

Jaargang 11 | Juli 2016

Klimaatneutraal naar de Zuidpool

Zomers recept

Schoonste expeditie ooit!

Spirulina strawberry popsicles

Interview

Kapitein Greenpeace over zijn avonturen Uitgave van de Stichting Dag van de Aarde

Volg ons op Facebook facebook.com/KrantvandeAarde

lees ons online www.krantvandeaarde.nl

flowsleeping_advertentie_wk42_2.indd 1

22-10-2012 21:31:02

In de flessen van LunaeTerra zitten 100% pure versgeperste biologisch-dynamische vruchten die ongezoet en zonder toevoegingen de fles in gaan.

Welkom in de Demeter boomgaard De Demeter fruittelers bewegen mee met het ritme van de jaargetijden. De fruitbomen groeien op eigen kracht. Ze staan diep geworteld in de volle grond en zijn van nature sterk, waardoor ziekten en plagen zoveel mogelijk voorkomen worden. Als de vruchten zongerijpt en vol van smaak zijn, worden ze voorzichtig geoogst. Dat geeft LunaeTerra vruchtensappen hun volle smaak en pure levenskracht.

LunaeTerra vruchtensappen zijn verkrijgbaar in de smaken: Appel-mango, appel hoogstam, appel reine d’or, bosvruchten, druivensap rood, druivensap wit, sinaasappel en tropische mix. Sap om mee te proosten op een gezonde toekomst voor onze aarde!

Proef het zelf!

Redactioneel

Natuur om de hoek In deze uitgave het tweede deel van de samenwerking tussen de Krant van de Aarde en BBC EARTH. Deze keer de prachtige natuurdocumentaire “The Hunt”. De hele serie is wederom te verkrijgen door abonnees en donateurs van de krant.

Elke week een tas met biologische groenten en fruit van het seizoen

“Maar de natuur is dichterbij dan we denken”, woorden van Jasper de Ruiter in zijn interview in het katern LEEF! over zijn eerste boek getiteld: “Alle kinderen naar buiten”. “Soms zou je het bijna vergeten, maar natuur is óók de Aarde waar we over heen lopen, de regendruppels op ons hoofd en het slootje om de hoek. Ga op ontdekking door te woelen in de grond, te vissen in de vijver en de regen en zon te vangen.” aldus de Ruiter. Wie heeft er toch ooit bedacht dat kinderen de hele dag in een schoolbank moeten stilzitten om rijtjes en sommetjes uit hun hoofd te leren denk ik dan....Een uurtje sport per week in de gymzaal en een uurtje biologie in het klaslokaal. Maar tijdens de zomervakantie is er tijd om buiten te spelen, te bewegen en de creativiteit te ontwikkelen, te leren om in de natuur te zijn.

Zelf mochten we begin juli even genieten van een tocht in een sloep over de Linge. Vier uur varen en genieten van de natuur in dit prachtige deel van Nederland. Na afloop had ik het gevoel alsof we een week op vakantie waren geweest. Ook een korte tijd in de natuur kan je al het gevoel geven er helemaal uit te zijn. Op dit moment hebben wij nog geen vakantie gepland maar in ieder geval gaan we volop genieten van de natuur deze zomer. Of dat nou in het buitenland, op Schiermonnikoog of in de Betuwe zal zijn.

Alle lezers een fijne zomer toegewenst. Geniet van de natuur!

Albert Poutsma, voorzitter stichting Dag van de Aarde

www.odin.nl

3

4

Tips & aanbiedingen

Steun ons en ontvang:

25% korting bij 1000 restaurants DVD Box BBC EARTH, The Hunt Korting bij Greenchoice groene stroom Deze krant een jaar lang thuis

Biologisch met de paplepel ingegoten?

Neem nu de gratis Estafettebrochure Jong & groen mee in onze winkel en laat je inspireren tot gezonde keuzes voor je kind!

Ontdek ons!

Doneer €20,00 op NL21ABNA0617736146 t.a.v. Stichting Dag van de Aarde.

Kijk ook op www.krantvandeaarde.nl

abonnementenservice: info@fbw-woerden.nl

www.estafettewinkel.nl

Biodynamische kw a l i t e i t

SUBSIDIE OP

TONZON Leven begint met Demeter Demeter is de Griekse godin van de vruchtbaarheid en het internationale keurmerk van de biodynamische landbouw. Demeter gaat verder dan biologisch. Eisen en richtlijnen zijn strenger.

Met grensverleggende landbouwmethoden versterken boeren de natuurlijke levenskracht die

VLOERISOLATIE PROFITEER NU HET NOG KAN!

bodem, planten, dieren en mensen in kringlopen aan elkaar doorgeven. Hun gewassen worden rustig volwassen, dankzij een ruime vruchtwisseling en minimale bemesting. Echt lekker en gezond voedsel komt uit het meest natuurlijke landbouwsysteem. Logisch dat je meer van leven geniet, als je zulke goddelijke sla eet. www.stichtingdemeter.nl

Zwevend slapen Aktief aanpassend slaapsysteem voor bewust levende, bewegende en voelende mensen.

Voor verkooppunten en dealers kunt u het beste onze website raadplegen. www.flowsleeping.nl info@flowsleeping.nl F LO W S L E E P I N G S L A A P S Y S T E M E N , A N D E R S DA N A N D E R E .

Ga naar TONZON.nl/subsidie

Een ontspannen, duurzame vakantieplek in de bossen met 18 vrij gelegen vakantiebungalows, een bijzondere kinderboerderij, speeltuin en biologische winkel.

De Roek ligt net buiten Otterlo op 1,5 km van Nationaal Park De Hoge Veluwe met het Kröller-Müller Museum, te midden van prachtige bossen, heide en zandverstuivingen.

Karweg 2 Otterlo

•

www.deroek.nl

•

0318-591757

Inhoud

5

Jaargang 11 2016

INHOUD 6 Klimaatneutraal naar de Zuidpool 8 Interview kapitein Greenpeace 10 Nieuws op z’n Frans

20

8 10

Dag van de Aarde Fotowedstrijd Colofon

27 29 31

27

12 18 20 24 26

Wat betekent ‘biologisch’ eigenlijk?

Wetenschap: de toekomst van het klimaat The Hunt. Nieuwe serie van de BBC Dieren: de ezel Schrijfcampagne

24

6

Nieuws op z’n Frans

Redacteur Frans van der Beek deelt rode en groene kaarten uit. Groen maakt blij en rood moet anders.

Nooit meer slachten?

Binnen een generatie neemt de wereldbevolking met 25 procent toe. Allemaal monden die gevoed moeten worden. Hoe? Bijvoorbeeld met kweekvlees, gemaakt van echt vlees, ontwikkeld in een klinisch laboratorium. Wetenschapper Mark Post baarde een paar jaar geleden wereldwijd opzien met zijn gekweekte hamburger. Hij is intussen alweer een stuk verder met zijn onderzoek. “We maken het vlees uit de stamcellen van een koe”, vertelt Post.

“De cellen vermenigvuldigen we in plastic flesjes met een vloeistof waar voedingsstoffen inzitten.

Als we er genoeg hebben, vele miljarden, en het tot weefsels is gemaakt, plak je het gewoon samen tot een hamburger”, aldus Post. Hij denkt dat het product over een jaar of zeven in de supermarkt ligt.

Vraag het de ober

Weet wat je eet, ook in restaurants. En dan doel ik op de herkomst van de culinaire versnaperingen. Stel: er staat tonijn, bluefin of yellowfin, op de menukaart.

Vraag dan de ober naar de herkomst ervan of, beter nog, kijk op www.goedevis.nl (de VISwijzer) of deze wel geserveerd mag worden. Dat zal ongetwijfeld gefronste wenkbrauwen opleveren en weinig serveerders kunnen daar antwoord op geven.

Het vereist ook enige moed om dat te vragen, want we willen die vriendelijke horecamedewerker liever niet in verlegenheid brengen. Doe het toch maar, al was het alleen maar om de bewustwording in restaurants op gang te brengen. Vragen staat vrij, nietwaar?

Doe als de Duitsers

We worstelen nog steeds met een gigantische hoeveelheid zwerfvuil, omdat een legioen aso’s flesjes en blikjes achteloos op straat of in de berm werpt.

Statiegeld is een punt van discussie en de lobby van de industrie wil er dolgraag vanaf. Waarom nemen de beleidsmakers het statiegeldbeleid van Duitsland niet over? Daar wordt zelfs statiegeld geheven op kleine frisdrankflesjes en blikjes. Diegenen die het niet de moeite waard vinden om ze in te leveren en ze droppen bij openbare afvalbakken helpen zo tieners en minder bedeelden aan wat extra zakgeld.

Het zijn ook juist de Duitse bedrijven als Aldi en Lidl die geen probleem hebben met het in ontvangst nemen van petflessen. Daar kunnen we alleen maar onze pet voor afnemen.

Stralingsgevaar erkend

Oncologen en onderzoekers waarschuwen al jaren voor het gevaar van de straling die wordt afgegeven door draadloze apparatuur zoals mobiele telefoons, wifi en DECT-telefoons. De telecom industrie ontkent luidkeels, maar waarschuwt in de bijsluiter wel het mobieltje beter niet tegen het oor te houden tijdens het bellen. De vraag is of mobiel bellen de kans op een hersentumor vergroot.

Daartoe werd uitgekeken naar het rapport van de Gezondheidsraad over stralingsgevaar. Deze raad houdt zich voorzichtigheidshalve op de vlakte, want een volmondig ‘ja’ zou een enorme commotie teweegbrengen. Daarom concludeert de raad dat er geen direct bewijs is, maar sluit het ook niet uit en meent dat nader onderzoek nodig is. Daarmee wordt het gevaar indirect erkend en dat is een opsteker.

Katten kunnen genezen

Katten zijn geneeskrachtig. Keelpijn? Zuig op kattenhersens. Hoe ik dit weet? In het driedelige ‘Compendium van dieren als dragers van cultuur’ staat zoveel informatie over dieren dat het je gaat duizelen. Geen sexy titel, maar de inhoud is opzienbarend. De dierenwereld is intens verweven met onze cultuur. Tal van namen en uitdrukkingen (bijvoorbeeld een ‘ongelikte beer’) gaan terug op dieren. Wie weet nog dat men ooit dieren voor de rechtbank daagde? Waarom men geen of nauwelijks paardenvlees in Noordwest-Europa eet, maar wel in Zuid-Europa. Waarom weerhanen prijken op kerktorens en leeuwen of adelaars op vlaggen en wapens van steden en families.

Waarom offerde men vroeger dieren? Gebeurt dit nog steeds, en waar? Hoe keek men in de oudheid tegen dieren aan? En moslims hebben een zwak voor katten omdat de profeet er ook een had.

Dit naslagwerk geeft inzicht in de rol die het dier speelt in mythologie, symboliek, kunst, heraldiek, verhalen, volksgeneeskunde, volksgeloof, magie en dromen. Wat een fantastisch meesterwerk over de verwevenheid van dieren en cultuur. Marcel de Cleene en Jean-Pierre de Keersemaeker schreven dit boekwerk. Het bevat 2628 pagina’s en weegt 5.5 kilo.

Na het aftikken van 249 euro heb je wel een schat in handen.

Nieuws op z’n Frans

7

Heb je goed of slecht nieuws?

Mail Frans!

redactie@krantvandeaarde.nl

Smerige schepen

Het was al langer bekend dat de binnenscheepvaart extreem vervuilt en fijnstof uitstoot door het gulzige gebruik van de goorste soort dieselolie. Nu de populariteit van de cruisevaart toeneemt, worden we ook gewaar in welke extreme hoeveelheden die schepen hun rotzooi het milieu inblazen. Duizenden mensen vergaapten zich aan het grootste cruiseschip ter wereld, de Harmony of the Sea in de haven Rotterdam. En aan de MS Koningsdam met Amsterdam als thuishaven.

Dit pronkstuk van de Holland-Amerikalijn laat net als alle andere schepen ook in de haven de dieselmotoren continu draaien om elektriciteit op te wekken. Daarmee spugen ze grote hoeveelheden CO2, fijnstof, stikstof en zwavel over de stad uit. Er zijn geen cijfers over deze vervuiling bekend, maar een Engels onderzoek toont aan dat een schip met 1800 passagiers 700 liter diesel per uur nodig heeft. Dat is evenveel als 688 zware trucks met een draaiende motor. De MS Koningsdam telt 2650 passagiers en de Harmony of the Sea ruim vijfduizend.

Reken maar uit…

Dodelijke zwerfkatten

Je kunt die 165.000 zwerfkatten niet de schuld geven van de moord op meer dan twintig miljoen beschermde dieren. Ze weten niet beter en willen overleven in het buitengebied. Het is maar een fractie van de dik drie miljoen huiskatten, maar deze verwilderde katten komen wel uit de huiselijke kring.

Ze zijn weggelopen of het ‘baasje’ vond het dier te lastig en zette Minoes of hoe ze ook mag heten buiten de deur of auto.

Naast muizen en vogels eet deze zwerfkat kikkers, ringslangen en salamanders. Een fikse aanslag op de

natuur, maar wat doen we eraan? Alleen in Friesland, Utrecht en Noord-Brabant is jagen toegestaan. In sommige provincies worden de katten gevangen, gecastreerd en weer losgelaten. Dan blijven ze andere dieren doden, maar maken ze geen nieuwe nestjes meer. Het blijft een plaag, want de dieren zijn drager van wormen en ziekten. De Jagersvereniging pleit voor een verplichte registratie met chips waarmee de eigenaar kan worden opgespoord.

Geen blije bijen

Betrouwbare cijfers ontbreken, maar volgens de Wageningen Universiteit staat vast dat volkssterfte van honingbijen bij imkers blijft toenemen. De dichtheid aan volken zit volgens de universiteit tegen de ondergrens aan die nodig is voor het voortbestaan. Daardoor loopt volledige bestuiving van voedselgewassen gevaar, omdat daarvoor vooral honingbijen worden gebruikt. Voor de sterfte worden vele oorzaken genoemd, waaronder de steeds verdere intensivering van de landbouw waarbij onkruid afneemt en pesticiden worden gebruikt die schadelijk zijn voor de bijen. Bovendien tasten exotische parasieten als de varroamijt de vitaliteit van de bijenvolken aan en vergrijst de beroepsgroep van imkers, waardoor veel kennis over het houden van bijen verloren gaat. Hoewel het niet klopt dat de mensheid na twee jaar uitsterft als de bijen zijn verdwenen, zoals sommigen menen, doet het niets af aan de ernst van de situatie.

Tuin als steenwoestijn

In Diemen-Noord, waar ik woon, wordt al maanden gewerkt aan het verhogen van straten en het

vernieuwen van de riolering. Daarmee worden ook de belendende tuinen aangetast. Dat zou een mooie gelegenheid zijn de tuin opnieuw in te richten, maar wat zie ik? De meeste mensen nemen afscheid van de tuin en leggen er tegels. Lekker makkelijk, maar foeilelijk en uiterst eco-onvriendelijk. Zou niet elke tuinier tenminste een gedeelte van zijn tuin moeten inrichten voor de natuur? Veel dieren staan op het punt te verdwijnen. Velen daarvan zijn te redden door het plaatsen van een paar insecten lokkende planten, struiken die goed zijn voor vogels, een ‘rommelhoekje’ voor insecten, vogels, kleine zoogdieren, enzovoorts. Het is een bedroevende vaststelling en helaas een teken des tijds.

Waarom kleding in de oven?

Per jaar verdwijnt 135 miljoen kilo textiel in de verbrandingsoven, terwijl er in Oost-Europa een enorme vraag is naar tweedehands kleding. Een op de vijf Nederlanders weet niet welke soorten textiel geschikt zijn voor inzameling. Ongeveer de helft van ingezamelde kleding is geschikt voor hergebruik.

De rest kan worden gerecycled als poetsdoek of isolatiemateriaal. Kleding is een wegwerpproduct geworden, mede door winkelketens die voor een stuiver en drie knikkers mode verkoopt. Gelukkig beijveren ketens als H&M, C&A en WE zich met inzamelacties. Veel mensen denken dat versleten of kapotte kleren niet geschikt zijn voor de inzamelbakken, waarvan er overigens te weinig zijn om mensen te ontmoedigen in hun wegwerpgedrag.

Jaarlijks wordt zo’n zeventig miljoen kilo textiel ingezameld. Dat is een derde van het totale aanbod.

Dat kan veel beter!

8

Innovatie

Klimaatneutraal naar de Zuidpool

Basisschoolleerlingen helpen met schoonste expeditie ooit Avonturiers Wilco van Rooijen en Edwin ter Velde zijn een bijzonder initiatief gestart: Clean2Antarctica. In een volledig klimaatneutraal en zelfontworpen voertuig zullen ze in een maand naar de Zuidpool reizen. Het wordt een van de schoonste en gevaarlijkste expedities ooit. Ze gaan het avontuur niet alleen aan. Duizenden kinderen helpen mee met de bouw van het voertuig door plastic te verzamelen om onderdelen mee te printen.

Tekst: Jorien Thijs | Clean2Antarctica

Het idee ontstaat tijdens een tocht van Wilco van Rooijen en collega Mark Cornelissen richting de Zuidpool. Maar liefst zeventig dagen lopen de mannen onder barre omstandigheden om hun doel te bereiken. Dit gaan ze de volgende keer anders doen, met een voertuig dat op zonne-energie werkt.

De schoonste expeditie ooit zal het worden, getiteld Clean2Antarctica.

Die volgende keer komt er echter niet, want op 29 april 2015 overlijdt Mark onverwacht tijdens een expeditie op de Noordpool.

Hij en mede-poolonderzoeker Philip de Roo worden verrast door datgene waar ze zelf al jaren voor waarschuwen: smeltend ijs als gevolg van klimaatverandering. Mark zakt als eerste door het ijs en tijdens een verwoede poging om zijn vriend te redden, verdrinkt ook Philip.

aan deze campagne”, zegt Edwin. Twee weken later besluiten Wilco en Edwin om dit avontuur samen aan te gaan. Antarctica wacht.

Een nieuw perspectief

Wilco is verslagen wanneer hij hoort van het vreselijke drama. In diezelfde periode ontmoet hij Edwin ter Velde, die zich met zijn Zero Waste Center richt op circulair ondernemen.

Ze praten over duurzaamheid en over de plannen die er lagen voor een expeditie op Antarctica, het laatste ongerepte continent ter wereld. Een plek waar niks is, geen mensen, geen dieren, geen afval. Ter Velde is enthousiast. Dit voelt als hét moment om de droom van Mark te verwezenlijken, maar de grote geldschieters blijven uit. Dan oppert Edwin het idee om de campagne te richten op kinderen. “Juist een achtjarige zonder geld en zonder macht, kan met een flinke dosis enthousiasme en creativiteit bijdragen

Risico’s managen

De expeditie zal een grote uitdaging worden, en niet zonder risico’s zijn. “Tijdens de expeditie is het daar zomer,” legt Edwin uit, “dus dat betekent dat

het continu licht is en we niet hoeven te stoppen.

We zullen elkaar om de twee uur afwisselen achter het stuur.” De Solar Voyager, zoals het voertuig stoer wordt genoemd, zal slechts drie tot vijf kilometer per uur halen en het is de truc om ook niet sneller te willen rijden dan dat. “Zodra er iets kapot gaat, is dat een serieuze uitdaging.” Om zo precies mogelijk te weten wat ze kunnen doen als de techniek hen in de steek laat, bouwt Edwin de wagen in eigen beheer. Met zijn technische achtergrond, weet hij wel iets van auto’s, maar nooit eerder fabriceerde hij een voertuig dat onder zulke extreme omstandigheden moet kunnen rijden. Mocht het nodig zijn, dan kunnen ze zich met behulp van een vlieger verplaatsen richting de oceaan. En een medisch team is stand-by om te monitoren of ze niet teveel over hun grenzen gaan. “Het gaat erom dat we de risico’s goed managen, maar er zitten absoluut heftige elementen aan. Zo hebben we tijdens de tocht alleen al 6500 calorieën per dag nodig om warm te blijven. Dat betekent dat er veel supplementen mee gaan, en dat we een manier moeten vinden om water te winnen uit het ijs waar we op rijden.”

Dat er nogal wat risico’s aan deze expeditie kleven, is duidelijk. Om te zorgen dat ze als team zo goed mogelijk voorbereid zijn, zijn Edwin en Wilco al volop aan het trainen. Ze waren beiden al groot liefhebber van triatlons en duurlopen. Aan het eind van de zomer willen ze met de conceptwagen over het strand rijden om alles te testen, om vervolgens in de winter in Scandinavië te gaan toeren. “Deze

Innovatie

expeditie gaat niet over geld of technologie”, zegt Edwin, “Het gaat er om dat als je iets écht wilt, je dat ook kunt.”

Jeugdig enthousiasme

Het verhaal van de mannen achter Clean2Antarctica werkt aanstekelijk, en de expeditie spreekt bij steeds meer mensen tot de verbeelding. Inmiddels zijn er al ruim 12.000 kinderen op een originele en leuke manier betrokken bij de expeditie. Met elkaar bouwen zij letterlijk mee aan het voertuig. Het wordt namelijk deels gebouwd van afvalplastic, opgehaald door de jeugd. Kinderen gaan ‘stadsjutten’, oftewel op zoek naar afgedankte materialen die hergebruikt kunnen worden om de zonnewagen te bouwen.

In de stad blijkt namelijk maar liefst drie keer meer plastic te zijn dan nodig. Uit die waardevolle plastics kan printerdraad worden gewonnen, waarmee met een 3D-printer onder andere de carrosserie gemaakt kan worden. Zo ontstaat een waanzinnig co-product.

Om de kinderen te bereiken is een lesprogramma ontworpen rond het thema duurzaamheid. De twee initiatiefnemers geven gastlessen en er zijn filmpjes voor de digitale schoolborden. Edwin: “Aangezien de kinderen met het printerdraad gewoon in hun eigen klaslokaal iets kunnen maken dat ze kunnen aanraken, wordt het tastbaar in plaats van een ver van hun bed show. We gaan iets doen dat gewoon hartstikke fun is en dat in een duurzame context!”

Dat kinderen het leuk vinden om mee te doen aan dit project, blijkt uit hun enthousiaste reacties en ideeën. Langzaam maar zeker ontstaat een community van mensen, jong en oud, die allemaal bijdragen aan de Clean2Antarctica expeditie.

Tegen de tijd dat Wilco en Edwin daadwerkelijk op pad gaan, hopen ze live contact te kunnen blijven houden met iedereen die hen heeft gesteund, bijvoorbeeld via een live verbinding met Schooltv.

Zo kunnen de kinderen hen op de voet volgen tijdens dit spannende avontuur.

Meedoen is cool

Clean2Antarctica zoekt betrokken personen en organisaties die willen helpen om bij scholen en verenigingen de coördinatie op zich te nemen voor het stadsjutten, verzamelen en verwerken van plastic en het op scholen realiseren van de onderdelen voor de Solar Voyager. Aanmelden of op de hoogte blijven van de weg die Wilco en Edwin af leggen? Volg hen via www.clean2antarctica.nl

Inmiddels zijn er al ruim 12.000 kinderen op een originele en leuke manier betrokken bij de expeditie

9

10

Interview

In gesprek met de kapitein van Greenpeace

‘Ik peins er niet over om met pensioen te gaan’ Foto: Chris Grodotzki / Greenpeace

De Amerikaan Peter Willcox (63) is de langst werkende kapitein van Greenpeace. Hij leidde de Rainbow Warrior toen het zonk na de Franse aanslagen in 1985 in Nieuw Zeeland. In 2013 zat hij samen met de “Arctic 30” twee maanden in de gevangenis in Rusland. Eerder dit jaar bracht hij een meeslepend boek uit over zijn vele avonturen, om mensen te inspireren zelf ook iets goeds te doen. Krant van de Aarde sprak met hem in het kantoor van Greenpeace in Amsterdam.

Tekst: Gilles Havik | Beeld: Greenpeace

Zou je het water voor me willen beschrijven?

Het water verandert altijd. Maar ik moet zeggen dat er reizen zijn geweest waarin ik tegen mezelf zei: “oh, die golf heb ik vaker gezien” omdat ik dit al zo lang doe.

Sinds 1970 ben ik een professionele zeeman en ik werk al sinds 1971 in het belang van het milieu. Toch ben ik nog steeds dol op de zee. En ook op zeilen. De mogelijkheid om de wind te gebruiken om je te verplaatsen naar waar je wilt zijn heeft me altijd geïntrigeerd. De manier waarop je de zeilen spant zodat je genoeg wind vangt, is fascinerend. Maar je kunt ook verder kijken en bedenken waar je morgen wilt zijn, wetende dat de wind een bepaalde kant op gaat draaien. Ik vind de problemen die dat met zich brengt razend interessant.

Als ik na drie maanden op de boot thuiskom van mijn shift, ga ik zeilen voor de lol.

Waarom ben je activist geworden?

Is dat iets Boeddhistisch?

Toen ik uit school kwam, werd ik ingeloot voor het leger. Ik moest naar Vietnam om mensen te vermoorden. Ik verwierf de status van principiële dienstweigeraar. Ik liet ze weten dat ik nooit zou kunnen begrijpen waarom de VS meedoen aan een oorlog. Als je mensen wilt vermoorden, begin dan vooral een oorlog, maar wanneer je mensen op andere gedachten wilt brengen, werkt geweld niet.

In 1985 werd je schip gesaboteerd en zonk het naar de zeebodem

In 1965 liep ik mee in de Civil Rights March. Ik was toen twaalf. Na die optocht veranderde de VS de wetgeving, en kregen zwarte mensen meer stemrecht. Ze hebben vandaag de dag zeker nog niet dezelfde rechten als wij, dat wil ik niet beweren, maar ik heb toen wel geleerd dat je zonder geweld veel kunt bereiken.

Nee. Ik weet niks van Boeddhisme. Je had vroeger op de boot de mystici en de mecaniciens. Ik was een mecanicien. Ik wilde al vanaf mijn zesde niet meer naar de kerk. Dat sloeg voor mij nergens op. Het is meer gewoon praktisch. Door mensen pijn te doen, verander je hun idee niet. De natuur moeten we helpen want we zijn ervan afhankelijk.

Ik lag in bed toen de bom afging. Ongeveer 40 seconden later stond ik in de motorruimte toe te kijken hoe het schip was overstroomd. Het water stond al metershoog. Mijn eerste zorg waren de mensen die in de cabines daaronder sliepen, dus ik stormde naar beneden. Toen ging de tweede bom af. Fernando

Interview

11

Foto: John Miller / Greenpeace

Pereira, onze fotograaf, was na de eerste explosie naar zijn cabine gesneld om zijn fototoestel te redden. De tweede explosie blokkeerde zijn deur. Wij moesten naar boven en het schip zonk. Dat was het. Fernando verdronk.

Je lijkt er nu nog van aangedaan

Het ergste voor een kapitein, is een scheepsmaat verliezen. Je eerste verantwoordelijkheid is voor iedereen veiligheid te bieden. Niemand heeft het me ooit verweten, maar ik heb me altijd tot in detail afgevraagd hoe we het anders hadden moeten doen.

Het moeilijkste moment kwam toen we na een korte gedenkmis zijn kist een eind droegen richting het vliegveld. Het was net of het gewicht van de wereld op onze schouders lag. We voelden het allemaal.

Hoe kom je daar bovenop?

Het gebeurt. Mensen verliezen naasten. Veel mensen suggereerden dat we moesten stoppen met al die gekkigheid. Wij voelden het als een succes dat we de grootmacht Frankrijk zo bang hadden gekregen.

Foto: Holger Weber / Greenpeace

We waren nog jong. Op een bizarre manier voelden we ons trots. Alle bemanningsleden zijn activist gebleven.

Heeft het jullie versterkt?

Op een gekke manier wel. Frankrijk werd gepakt.

Mitterrand wist er van. Het was het begin van het einde van hun nucleaire testprogramma. Mensen waren gewoon te boos.

Ben je daardoor iets van vertrouwen in natiestaten verloren?

Dat had ik nooit. Dit was de tijd dat we protesteerden tegen kernproeven. EĂŠn van de plekken waar we naartoe voeren waren de Marshall Islands. Daar werden mensen moedwillig gebruikt als laboratoriumdieren.

De VS organiseerden kernproeven in de buurt en lieten artsen hun gezondheid monitoren. Als je daarvan hoort, vertrouw je een staat nooit meer. Sommige mensen uit de buurt waren er na jaren zo slecht aan toe dat ze de regering vroegen of ze hen wilden laten verhuizen. In die cultuur zou dat onder andere omstandigheden ondenkbaar zijn geweest. Hun identiteit hangt samen met hun land maar ze vreesden voor het lot van hun kinderen. De VS en de Marshall Islands werkten niet mee. Toen wij een paar jaar later met de boot kwamen, vroegen ze het ons. Het was verwoestend om te ontdekken wat ons land had gedaan. Wij vervoerden alle 350 inwoners naar een ander eiland, 160 km verderop, vier keer op en neer. Een actie zonder spandoeken of arrestaties, we hielpen gewoon mensen in nood. Tot op de dag van vandaag is dit het meest betekenisvolle dat ik ooit heb gedaan. Het was de laatste actie van de Rainbow Warrior.

Hoe is het nu, nu je ouder wordt?

Ik peins er niet over om met pensioen te gaan. Ik ben nu 63, maar ga zo lang door ik kan. Al die tijd was er veel meer mis dan we ooit konden denken.

Grote partijen wisten het, maar hebben miljarden uitgegeven om te liegen over de gevolgen van verbranding van fossiele brandstoffen. De doden die dit jaar zijn gevallen in Afrika zijn daar een directe consequentie van. We moeten nu meteen uit de olie stappen! Ik moet wel zeggen dat ik sinds mijn 50ste mijn familie vaker mis. Daardoor word ik humeuriger op zee als er minder te doen is. Ik zie de horizon.

Ik ben er nog niet, maar het einde is in zicht.

Kijk je toch met een beetje voldoening terug...?

Nee. Ik ben niet tevreden en ook niet trots. Ik heb nauwelijks iets bereikt. Ik had geluk, dat wel, dat ik mocht doen waar ik blij van werd, en dat het ook nog voor een goed doel was. Ik denk dat dat is wat ik wil zeggen met mijn boek. Als je iets doet voor de wereld, en dan bedoel ik niet alleen natuur, krijg je daar een goed gevoel voor terug. Je wordt er gewoon energieker van.

Als je nu mocht kiezen om te sterven tijdens een actie op het schip, of in bed met familie?

Dan wil ik wel sterven in bed, met mijn vrouw en een glas wijn. En met genoeg hersens om er nog een beetje van te genieten. Je kunt boos zijn over wat er allemaal gebeurt, maar uiteindelijk moet je je toch overgeven aan het leven. Maar voorlopig nog niet.

12

Achtergrond

To bio or not to bio?

Dat is de vraag

Is biologisch eten altijd gezonder, duurzamer en milieuvriendelijker?

De eisen voor biologisch zijn misschien minder streng dan je denkt Biologisch eten is al lang uit de alternatieve hoek getreden. Het imago van biologisch is goed, het marktaandeel kwakkelt een beetje, maar we komen in Nederland inmiddels wel al zo’n 500 boeren te kort om aan de biologische vraag te voldoen. Aanvullen met import dus, maar wat halen we eigenlijk in huis met de biologische keuze?

Tekst: Leonie Kohl

Biologisch boeren begon als een antireactie op het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Kwantiteit werd belangrijker dan kwaliteit. De herkomst van ons eten werd geleidelijk aan steeds vager, voedselketens ingewikkelder en langzamerhand werd de achterdocht jegens bepaalde landbouwpraktijken groter. Hierdoor maakte biologisch vanaf de jaren tachtig een flinke opmars bij de consument.

Inmiddels is biologisch het geitenwollensokken-

imago kwijt en is het een alom geaccepteerde, bewuste keuze. Door de ‘alledaagsheid’ van biologisch kun je je afvragen in hoeverre de biologische keuze verschilt van het reguliere aanbod.

Wat is biologisch nou precies?

Is biologisch eten gezonder en duurzamer geproduceerd zonder bestrijdingsmiddelen en antibiotica? Je verwacht het misschien, maar elk van deze beweringen valt niet eenduidig te beamen.

Biologisch eten is niet per definitie gezonder, niet per definitie duurzamer en bestrijdingsmiddelen en antibiotica zijn niet per se volledig uitgesloten. Het ligt wat genuanceerder. Het lijkt er namelijk op dat de complexiteit van de hedendaagse landbouw ruimte geeft voor grijze gebieden. De eisenlijst van SKAL, de organisatie die biologische landbouw controleert, is lang maar sommige ‘harde’ eisen lijken nogal wat slagen om de arm te hebben. Biologisch is in ieder geval niet 100% biologisch.

Achtergrond

10 belangrijke SKAL-eisen die biologisch in een realistisch daglicht zetten: • Als bioboer moet je gebruik maken van biologische grondstoffen, behalve als deze niet beschikbaar zijn.

• Van de gebruikte kunstmest moet minimaal 65% A-meststof zijn, hetgeen inhoudt dat deze soms biologisch is en soms niet-biologisch (zoals groencompost gemaakt van bermmaaisel en snoeiafval).

De andere 35% mag de boer zelf bepalen; er is wel een stikstofmaximum.

• Diervoeding moet biologisch zijn, maar het mag ook geselecteerde niet-biologische ingrediënten bevatten.

• Gebruik van antibiotica mag niet preventief, maar wel in het geval van ziekte.

• Het toedienen van hormonen of kalmeringsmiddelen en het toepassen van ingrepen zoals staarten couperen, tanden knippen, snavels kappen of toucheren bij het vee is niet toegestaan.

• GMO (genetisch gemodificeerde organismen) mogen nergens in de keten voorkomen.

• Vruchtwisseling, het afwisselen van gewassen op hetzelfde stuk grond, is verplicht. Dit voorkomt bodemuitputting en ziektes.

• Het is toegestaan om geselecteerde, natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken.

• Bij de aankoop van vee, dient dit vee biologisch te zijn opgevoed. Zijn de dieren niet biologisch beschikbaar, dan mag een bepaald percentage van gangbare oorsprong zijn.

• Stallen moeten zijn voorzien van daglicht, natuurlijke ventilatie en voor de dieren vrij begaanbare ruimtes (ze mogen nergens aan vastzitten).

Verwerkte biologische producten: klein verschil

Toevoegingen en E-nummers passen niet in het beeld dat veel mensen hebben bij biologische producten. Toch zijn er veel biologische verwerkte producten, zoals soepen, sauzen of wijn, waarin je ze tegenkomt. De toegestane hulpstoffen wel zijn beperkt en moeten worden vermeld op het etiket. Technische hulpstoffen, die tijdens het productieproces verdwijnen,

hoeven niet vermeld te worden op het etiket.

Zijn deze hulpstoffen niet of onvoldoende beschikbaar in de biologische vorm, dan mag ook hier worden uitgeweken naar nietbiologische alternatieven. Door de toelating van deze hulpstoffen is het mogelijk dat de ingrediëntenlijst van een regulier bewerkt product en die van een biologisch product soms nauwelijks verschilt. Zo zal de industriële bereiding van het biologische product sterke overeenkomsten hebben met de gangbare variant. Slechts de ingrediënten zijn op bewustere wijze geproduceerd.

Is biologisch voedsel onbespoten, vrij van antibiotica, duurzaam en gezond? Niet per se Hoe gezond is biologisch?

Biologisch eten is gezonder, toch?

Wetenschappelijk onderzoek kan het niet aantonen en dat is opmerkelijk. Men doet hier al minstens vijftig jaar lang onderzoek naar, maar de resultaten zijn niet eenduidig. Zelfs niet toen al die onderzoeken werden meegenomen in één groot onderzoek. Er is een hardnekkige mythe dat biologisch voedsel meer voedingsstoffen bevat, maar ook dit is nooit bewezen (behalve voor onverzadigde vetten). Welke producten je eet zou belangrijker voor je gezondheid zijn, dan de teeltwijze. Het is bijvoorbeeld beter om als dessert te kiezen voor fruit uit de gangbare landbouw dan voor biologisch slagroomijs.

13

Hoe duurzaam is biologisch?

In de biologische landbouw is veel aandacht voor duurzaamheid, maar duurzaamheid is inmiddels een omstreden begrip dat soms conflicteert met andere belangrijke aspecten, zoals diervriendelijkheid. Helaas is het zo dat, wat de uitstoot van broeikasgassen betreft, de gangbare landbouw milieuvriendelijker is dan de biologische landbouw. Dat komt doordat het vee binnen wordt gehouden en de schadelijke gassen zo kunnen worden opgevangen. Biologisch vee heeft een beter en langer leven, maar ze stoot zo ook meer schadelijke gassen uit in de buitenlucht. Het is zelfs zo dat reguliere boontjes ingevlogen uit Kenia milieuvriendelijker zijn dan biologische bonen uit Nederlandse kassen.

De conclusie: to bio or not to bio

Ondanks alle nuanceringen besteedt de biologische landbouw nog altijd veel meer aandacht aan gezondheid, duurzaamheid en milieu dan de reguliere landbouw. Biologische boeren werken aan onze toekomst. Aangezien de consument een serieuze meerprijs neertelt voor de biologische optie, heeft zij wel recht op een kritische blik op biologisch eten. Dan rijst de vraag: to bio or not to bio? Nu er veel verwerkte biologische producten op de markt zijn gekomen, valt de meerwaarde boven een regulier product te betwisten. En de toegevoegde waarde van deze biologische gemaksproducten voor de gezondheid is ook niet bewezen. De biologische veeteelt is wel diervriendelijker, maar minder milieuvriendelijk.

Conclusie: zeker kiezen voor biologisch, maar wel met een focus op verse, onbewerkte producten uit het seizoen en bewust omgaan met dierlijke producten.

Wist je dat... ...bij producten met het label ‘van biologische oorsprong’ 5% van het product mag bestaan uit niet-biologische ingrediënten?

Biologisch-dynamisch als bewustere optie Biologisch-dynamische landbouw gaat een stapje verder. Deze landbouwvorm hanteert extra hoge eisen op het gebied van dierenwelzijn en milieu. Daarnaast is er aandacht voor een gesloten ecologische kringloop, de voortplantingscycli van dieren en spirituele en kosmische aspecten.

Biomarkt Maastricht Wie in Maastricht of Sittard op de goede dag uit de trein stapt zal al snel verrast worden door een klein maar gezellig marktje waar lokale biologische boeren hun waren aanbieden.

Biologische voeding staat de laatste tijd erg in de belangstelling. Dat is logisch omdat door de mondialisering van ons voedsel en de negatieve aspecten van de massaproductie, de mensen steeds bewuster gaan consumeren. De biologische teelt staat dichter bij de natuur en is daardoor beter voor het milieu en dus ook voor ons.

Maar wie denkt dat dit de eerste hausse is heeft het mis. In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw schoten de biologische markten als paddenstoelen de grond uit. Naast de beroemde Noordermarkt in Amsterdam kende elke grote en middelgrote stad er wel een. Zo ook Maastricht.

Verschillende lokale bioboeren bundelden hun krachten en creëerden een boerenmarkt (Vereniging Boeremerret Limburg) met een grote veelzijdigheid aan produkten.

In de loop der jaren is er veel veranderd. De markt werd uitgebreid naar Sittard, maar een aantal kleinere boeren konden het hoofd niet boven water houden.

Hierdoor zijn er nog vier kramen overgebleven met een bijzonder en hoofdzakelijk lokaal aanbod. Ze vertegenwoordigen de drie landen van de Euregio, zoals de streek tussen Luik, Hasselt, Sittard en Aken sinds het Europese verdrag van Maastricht genoemd wordt, die aan de wieg stonden van de Europese Unie. Er wordt op het ogenblik naarstig gezocht naar nieuwe deelnemers die het assortiment kunnen verbreden.

Uit Nederland staat er ’LimBio tuin van Gronsveld’, een uitgebreide groente en fruitkraam met ook aanverwante produkten als paddestoelen, noten, kruiden, stroop, sap, honing en olijven, die met een rechtstreeks lijntje uit noord-Spanje komen.

Groente en fruit wordt zoveel mogelijk afgenomen van boeren uit de omgeving. Aangezien er in Zuid-Limburg slechts enkele biologische telers zijn, is er ook contact met Duitse, Waalse en Vlaamse collega’s net over de grens. Hier wordt je nog herinnerd aan de vergeten groente zoals rammenas, wortelpeterselie en snijbiet.

In de eigen tuin houdt eigenaar Misjel Lemmens zich vooral bezig met het onderhoud van oude fruitrassen. Hier vind je nog Bastaard Dikke kersen, Gronsvelder Klumpkes appels, sterappels, Legipont peren en bakpruimen. Van de plukmand gaan ze de houten kist in en zo vind je ze in het seizoen dan ook op de markt. Binnenkort vind je er alweer de eerste sneeuwappeltjes van het seizoen. Wat niet mooi genoeg is voor de verkoop verdwijnt in de sappers of de stroopketel.

Voor de bevruchting van de bloesem zorgen de eigen bijen. De fruitige honing die nog maar net geslingerd is, haalt meestal het najaar niet op de kraam. Om het assortiment compleet te maken komen sommige waren van verder weg, echter zelden van buiten Europa, alleen als het niet anders kan zoals met de bananen, ananas en mango. Soms wordt het verse aanbod nog verrijkt met kruiden en bloemen van het ‘Biologisch Kruidentuintje’. De grote verscheidenheid aan kruiden worden allemaal in het heuvelland opgetrokken.

Uit België komen de broden van Benoit Segonds, een Fransman die in Haccourt bij Visé is neergestreken.

Ze kenmerken zich door de ambachtelijke en eerlijke stijl. Het zijn hoofdzakelijk zuurdesembroden met een rustiek karakter gemaakt van meel van de commandeursmolen uit Mechelen. Het varieert tussen tarwe, spelt, kamut en rogge. Het natuurlijke zuurdesem dat Benoit gebruikt is van eigen hand. Er worden geen additieven of conserveringsmiddelen aan toegevoegd. Daarnaast zorgt de langzame rijzing van ongeveer 18 uur voor een rijk aroma en betere vertering. De broden worden gebakken in een vloeroven, wat voor een authentieke smaak zorgt en alle broden een eigen gezicht geeft. Uiteraard bakt hij ook gistbrood want wat zou een Fransman zijn zonder zijn ‘baguette’.

Deze meest zuidelijke boerenmarkt van Nederland kenmerkt zich door de gemoedelijke warme sfeer. Je zou je zo in Spanje wanen. Biologische voeding is hier tastbaar en zichtbaar. Het is meer dan een keurmerk met een groen blaadje, dat natuurlijk wel aanwezig is.

De boeren staan er zelf en kunnen uitleg geven over de verschillende producten. Dus als je een keer in het puntje van de staart van de leeuw bent kom dan op tijd, want hoe eerder, hoe verser.

Aan de Duitse kant van het drielandenpunt bij Vaals in de gemeente Aken bevindt zich de biologischdynamische boerderij van de familie Zintzen, de Michaelshof. Van eigen koeienmelk maken ze een grote verscheidenheid aan produkten zoals yoghurt, creme fraiche, verse kaas en gerijpte kaas. Deze laatse krijgt de typische smaak door de roodschimmel op de korst. Behalve de eigen zuivel verkopen ze op de markt ook allerlei geiten en schapenkazen van andere boerderijen.

*

*

wij kiezen voor biologisch producten

de bio markt

niet omdat ze momenteel hip zijn

*

*

maar wel omdat wij hier 100% achter staan

*

wij denken dat ze beter voor onze planeet zijn

*

*

* *

donderdag maastricht zaterdag sittard

*

*

dus ook voor jou en mij

DE BIO MARKTDAGEN donderdag maastricht 13:30 * 18:30 uur stationsstraat zaterdag sittard 9:30 * 14:00 uur (parking) steenweg

Huid en intiem care met natuurzuivere honing Dermagiq® is een nieuwe en innovatieve productlijn gericht op huidherstel en intieme verzorging. De producten zijn effectief in het verlichten van veel voorkomende ongemakken van de huid en de intieme zone. De Dermagiq® producten zijn zeer zorgvuldig samengesteld en onderscheiden zich vooral door een hoog, effectief gehalte aan honing (tot 100%, afhankelijk van het product). Voor een optimale werking van de producten is verder gekozen voor veilige, effectieve en zoveel mogelijk natuurlijke ingrediënten.

Het Dermagiq-assortiment bestaat op het moment uit: Dermagiq Skin, Dermagiq Hand, Dermagiq Foot, Dermagiq Lipbalm, Dermagiq Proct, Dermagiq Intima en Dermagiq Fem. Voor informatie, over onze producten of over Dermagiq kunt u terecht op onze website. www.dermagiq .com

Dermagiq. Verzorging met de kracht van de n

natuur.

www.dermagiq.com

18

Wetenschap

De gevolgen van klimaatverandering

‘Het zou kunnen dat het klimaat plotseling een omslag maakt’

Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering? Krijgen we in de toekomst daadwerkelijk te maken met extremere temperaturen? En zo ja, wanneer? Zal het smelten van de poolkappen wereldwijd leiden tot rampzalige overstromingen? Of valt het allemaal wel mee?

Tekst: Gilles Havik

Klimaatverandering is een ingewikkeld proces dat door veel verschillende factoren wordt beïnvloed. De ene factor werkt de opwarming van de Aarde in de hand, terwijl de andere de opwarming juist tegenwerkt. Bossen bijvoorbeeld, die zorgen op heel veel manieren voor verkoeling: ze houden water vast en zorgen voor wolken die het zonlicht tegenhouden. Veel dieren dragen juist bij aan de opwarming van de Aarde: ze produceren methaangas, één van de belangrijke broeikasgassen.

Sneeuwbaleffect

Er zijn ook factoren die niet alleen bijdragen aan de opwarming van de Aarde, maar het proces zelfs versnellen. Ze hebben een sneeuwbaleffect.

Eén voorbeeld daarvan is de grote hoeveelheid organisch materiaal dat opgeslagen ligt onder de ijskappen van de zuidpool. Als het ijs smelt, kunnen op die plek ineens bacteriën gaan groeien. Bacteriën kunnen het organisch materiaal gaan verteren en daarbij komt veel methaangas vrij. Methaangas heeft een enorme broeikas-werking: de opwarming van de Aarde versnelt, de ijskappen smelten sneller en zo verder. Wetenschappers noemen deze processen ook wel positieve terugkoppelingen, omdat het gevolg van klimaatverandering tevens de oorzaak is van de verandering.

In evenwicht

Gelukkig bestaan er ook negatieve terugkoppelingen. Deze processen dringen de opwarming van de Aarde niet per se terug, maar ze zorgen er wél voor dat het niet erger wordt. Ze houden het klimaat stabiel. Dat komt doordat het gevolg van het proces de oorspronkelijke oorzaak tegenwerkt. Een voorbeeld is de groeisnelheid van planten. Planten slaan CO2 op, die CO2 gebruiken ze om te kunnen groeien. Hoe meer CO2 er in de lucht zit, hoe sneller een plant groeit en hoe meer CO2 hij uit de lucht haalt. Per saldo neemt de CO2 in de atmosfeer dus niet verder toe.

Hersenbreker

De crux van de discussie over de toekomst van het klimaat zit hem in de vraag wat er gebeurt als je alle positieve en negatieve terugkoppelingen tegen elkaar afzet. Aangezien er heel veel voorbeelden van beide varianten bestaan, die ook nog eens allemaal op verschillende momenten in werking treden, is het nog steeds bijna onmogelijk om in te schatten welke kant het precies opgaat.

Plotselinge omslag

Er zijn wetenschappers die vrezen dat de positieve terugkoppelingen op een gegeven moment de overhand krijgen. Dat zou betekenen dat de verandering van het klimaat zichzelf gaat versnellen, zelfs al stoten wij geen broeikasgassen meer uit. Als dat gebeurt, zou het kunnen dat het klimaat plotseling een omslag maakt, en de temperatuur binnen enkele jaren een paar graden stijgt. De vraag is dan op welk punt het systeem weer stabiliseert, wegens een nieuwe negatieve terugkoppeling. Dat zou bijvoorbeeld kunnen gebeuren als al het ijs is gesmolten.

Het zou natuurlijk ook kunnen dat er binnenkort een nog onbekende negatieve terugkoppeling wordt ontdekt die sterk genoeg is om het systeem in zijn huidige evenwicht stabiel te houden.

Maar het mooiste zou natuurlijk zijn als de mensheid zelf met politieke wil en creativiteit een mogelijke omslag een halt toe roept. Tussen alle onzekerheden in, bestaat die kans gelukkig nog steeds.

Gilles Havik is multidisciplinair ecoloog en schrijft voor de Krant van de Aarde vanuit zijn kennis over het vakgebied.

Wetenschap

Het Chatelier-principe

Het Chatelier-principe heeft een stabiliserend effect op klimaatverandering. Toegenomen CO2-concentraties in de lucht zorgen ervoor dat dit gas sneller wordt opgenomen in het water van de oceaan. De concentraties CO2 in de lucht nemen dus niet verder toe. Er zit overigens wel een nadeel aan: CO2 in de zee veroorzaakt verzuring, hetgeen weer slecht is voor het leven in de zee.

De albedo

De ijskappen weerkaatsen veel van het zonlicht dat op de Aarde valt terug het heelal in. Wetenschappers noemen dit weerkaatsingsprincipe de albedo. Aanvankelijk heeft dit een verkoelend effect. Maar wanneer het ijs begint te smelten en plaatsmaakt voor donkere plekken, wordt de warmte juist vastgehouden. Smeltend ijs zorgt dan voor nog veel meer smeltend ijs: een sneeuwbaleffect.

Uitdroging van het regenwoud

Klimaatwetenschappers zijn erg bezorgd over de uitdroging van het tropisch regenwoud. Door de opwarming van de Aarde bestaat de kans dat het water langzaam uit deze bossen verdampt, en dat daardoor bepaalde bomen en planten uitsterven. Vervolgens kan het hele ecosysteem instorten, en als dat gebeurt verliest het woud haar klimaatstabiliserende functie.

19

20

Natuur

The Hunt Wint het roofdier het Tekst: Frans van der Beek

nog van de mens?

De fascinerende documentaireserie The Hunt van de BBC gaat over de jacht van het roofdier op de prooi. Tussen de spectaculaire beelden door groeit bij de kijker een dieper besef: zullen de inheemse en exotische dieren het kunnen blijven winnen van de mens?

Nieuwe abonnee & DVD

Je ontvangt als nieuwe abonnee de Krant van de Aarde in de brievenbus thuis. Š Huw Cordey / Silverback Films 2015

Je krijgt nu gratis BBC EARTH The Hunt 3 dvd box van 358 minuten televisie Cadeau!

Natuur

21

© Huw Cordey / Silverback Films 2015

© Ryan Atkinson / Silverback Films 2015

In de natuur is niets zo zenuwslopend als de strijd tussen roofdieren en prooi. Voor beide kampen is het een zaak van leven en dood, maar de uitkomst van de strijd is nooit op voorhand beslist. Deze serie onderzoekt de opmerkelijke strategieën van roof- en prooidieren. Hoe zij reageren op een kans of een gevaar bepaalt of ze overleven. Deze strategieën zijn vaak uniek. Ze zijn immers gevormd door een diersoort in een specifieke leefomgeving. Daarom draait elke aflevering om één habitat: savanne, jungle, oceaan.

Een woestijnleeuw gebruikt de van zee opkomende mist om zijn prooi ongezien te benaderen. Orka’s werken op intelligente wijze samen en sporen hun prooi op met sonar. Een spin die zich aanpast aan de overlevingsstrategie van zijn prooi. Een octopus loopt een stuk over land om bij vissen te komen.

The Hunt combineert de adembenemende beelden van Planet Earth met meeslepende verhalen over dieren die koste wat kost willen overleven. Of ze nu jagen of opgejaagd worden.

© Ellen Husain / Silverback Films 2015

Meesterwerk

De BBC heeft weer een cinematografisch meesterwerk afgeleverd met The Hunt. Het productieteam heeft drie jaar lang de aardbol doorkruist om de interactie tussen roofdier en prooi op vindingrijke wijze te filmen. Zo zagen we de jacht tussen dieren onderling nog nooit. De makers stelden zich op het standpunt dat de kijker zich met beide moet kunnen vereenzelvigen, dan weer het roofdier en dan weer de prooi. We zien ijsberen die meren van ijswater gebruiken om zeeleeuwen te verschalken en orka’s die in tropische wateren het op de nakomelingen van bultrugwalvissen hebben voorzien. Ieder jaar zwemmen duizenden walvissen naar de westkust van Australië om daar op het noordelijkste punten hun kroost te baren. Orka’s zijn de ongenode gasten in deze kraamkamer. Daar zien we ook een griezelig uitziende inktvis die met zijn tentakels over land kruipt om de maag te vullen. In Madagaskar is het wonder een piepklein spinnetje dat een web van bijna acht meter kan weven om libelles te vangen. Kortom, de verhalen van het

jachtgedrag in alle uithoeken van de globe zijn opzienbarend, zowel wat betreft de reeks dieren als de unieke manier waarop het is gefilmd.

Geen helden

The Hunt onderscheidt zich van andere series met hetzelfde onderwerp. Daar vond men het interessant om vooral bloederige taferelen te tonen. Dat is volgens de makers in biologisch opzicht onjuist, want meestal falen de roofdieren en dat laten andere series niet zien. Hier zijn roofdieren geen helden, maar wel de hardst werkende dieren in de natuur om aan eten te komen. Dus geen bloed of wreedheid. Geen dieren die elkaar verscheuren, maar een accent op de strategie om een prooi te lokken en te vangen. Zo doet de serie recht aan haar slogan: “niets is zeker”. Je weet nooit wat er gaat gebeuren.

De hoogtepunten zijn legio en volgen elkaar in hoog tempo op. De verbazingwekkende wandeling van de inktvis, maar ook de tijgerjacht, waarbij een camera op een olifant is bevestigd. Een primeur

TONZON: “klimaateffectief” TONZON Vloerisolatie®

de meest klimaateffectieve vloerisolatie ter wereld TONZON Vloerisolatie met Thermoskussens heeft in de praktijk een hoger effect op de vloer temperatuur dan ander materiaal. De hogere vloer temperatuur biedt meer wooncomfort en een veel grotere energie­ besparing die bij vloer verwarming kan oplopen tot wel 40%. De energie die nodig is voor grondstof, fabricage, verpakking, transport en aanbrengen is al binnen enkele winterweken terugverdiend.

De Thermoskussens worden gecombineerd met een stevig zeil (Bodemfolie) op de bodem van de

kruipruimte tegen vocht en radongas: de oplossing voor veel vochtproblemen. Omdat het opvouwbare materiaal handig te verwerken is in vaak krappe kruip­ ruimtes, valt de investering reuze mee.

De all­in richtprijs voor het aanbrengen bedraagt bij 30 m2 € 1.325,­ en bij 50 m2 € 1.850,­. (inclusief materiaal, montage en btw en exclusief eventueel te verkrijgen subsidie) T: 0900 ­ 28 66 966

(€ 0,10 p/min)

tonzon.nl

TONZON Vloerisolatie • sinds 1980 de oplossing

E: info@tonzon.nl

Natuur

23

© Silverback Films 2015

© Silverback Films 2015

THE HUNT

Nothing is certain Disc 1: 1. T he hardest challenge 2. In the grip of the seasons 3. Hide and seek

© Gisle Sverdrup / Silverback Films 2015

© Silverback Films 2015

in de cinematografie. In dit openingsshot dat acht minuten duurt dringen we met de tijger door in de wildernis. Dan wordt duidelijk waarom tijgers van die strepen in de vacht hebben. Het ene moment zien we het dier glashelder en even later is ze achter wat vegetatie verdwenen en opeens onvindbaar. De ideale camouflage.

Nadenken

Wat meteen opvalt is het meeslepende karakter van de serie: van minuscule mieren die in de Namibische zandduinen met 70 graden noeste arbeid verrichten tot de blauwe walvis, het grootste zoogdier ter wereld. Klein of groot, de kijker staat oog in oog met de exotische fauna.

Het is zo indringend gefilmd dat je er niet alleen naar kijkt, maar de strijd bijna zelf ervaart. Je ziet eerste rang bij dit enerverende schouwspel.

Bijzonder interessant is ook de DVD met ‘The Making Of ’. In deze documentaire worden de

Disc 2: 4. Hunger at sea 5. Nowhere to hide

achtergronden van het project belicht. Dat stemt tot nadenken. We leren dat een-derde van de planeet is bedekt met bos, waarvan de helft het domein van roofdieren is. Maar ieder jaar wordt een oppervlakte ter grootte van Zwitserland gekapt. Toch is bijvoorbeeld de tijger in India bezig aan een comeback. De overheid grijpt rigoureus in. Hele dorpen worden verplaatst om nieuwe ruimte voor de tijger te scheppen. Niet leuk voor de bewoners, maar het tijgerpopulatie groeit weer.

We zien hoe een wetenschapper bijna dodelijk verongelukt als hij bij het jong van een harpij, een van de grootste arenden ter wereld, een chip wil aanbrengen. Hij valt uit de boom en breekt verschillende ledematen. De moed en het doorzettingsvermogen van deze natuurbeschermers is bewonderenswaardig.

Zo is de serie met drie DVD’s en een speelduur van 395 minuten een aaneenschakeling van leerzame,

Disc 3: 6. Race against time 7. L iving with predators EXTRA: I nside The Hunt (making of)

spannende, oogstrelende en ook van ontroerende momenten.

Gevaar

Voor de kust van Californië worden met regelmaat walvissen aangevaren omdat ze op de vaarroute van de containerscheepvaart zwemmen. Door een zuignap op de huid van de walvis te bevestigen, wordt hun route in beeld gebracht, waardoor de scheepvaart er rekening mee kan houden. Het is slechts een van de vele voorbeelden waaruit blijkt dat we ons bewust zijn van het gevaar dat een almaar uitdijende wereldbevolking vormt voor de wilde natuur. “Als we deze charismatische dieren niet kunnen redden, wat is er dan nog aan hoop voor de rest van het dierenrijk,” verzucht commentator David Attenborough. “Maar de natuur weet hoe zich te herstellen en mensen hebben het vermogen om te veranderen. De toekomst is van ons.”

24

Dieren

Het raadsel

De ezel is omgeven met vraagtekens. Waarom wordt het dier domheid verweten, terwijl het bijzonder intelligent is?

Waarom heeft de verstandigste partij in de VS, de democraten, de ezel als symbool? Hoezo gedraagt de ezel zich stug en halsstarrig, terwijl het volgzaam en vriendelijk is? En het geluid dat de ezel maakt heet balken. Ook raar.

Tekst: Frans van der Beek

Laten we wel wezen: de ezel heeft in het taalgebruik een slecht imago. Wie een fout maakt is een ezel. Vroeger moesten stoute kinderen met ezelsoren voor de klas staan. Aan de narrenkap hangen die oren ook. Daar staat weer een positief spreekwoord tegenover: “Een ezel stoot zich in het gemeen geen tweemaal aan dezelfde steen.” Dat heeft te maken met de tredzekerheid van het dier: een ezel die over een rotsachtige weg loopt en met zijn voorpoot een steen aanstoot, zal nooit met zijn achterpoot dezelfde steen aanstoten. Ofwel: maakt niet twee keer dezelfde fout.

Eerst even een lesje biologie. Ezels hebben een schofthoogte tussen 95 en 140 cm, lange oren, een pluim aan het eind van de staart, en een groot uithoudingsvermogen. Ze hebben een grijze of bruinachtige vacht. Ze kunnen dertig jaar oud worden en zijn dol op aandacht, dus gedijen het best in groepsverband. Mannelijke ezels heten

ezelhengsten. Vrouwelijke ezels ezelinnen. Jongen van ezels heten ezelsveulens. Een kruising tussen ezelhengst en paardenmerrie wordt muildier genoemd, die tussen ezelin en paardenhengst heet een muilezel. Alle mannelijke nakomelingen tussen deze kruisingen zijn onvruchtbaar.

Ezels zijn inzetbaar als last-, trek- en rijdier. Het voordeel van ezels ten opzichte van paarden is dat zij kleiner zijn, beter bestand tegen uitzonderlijke klimatologische omstandigheden en gemakkelijk te mennen en te voeden. Ze weten precies waar ze moeten lopen op smalle bergpaden. Hun eigenzinnigheid komt voort uit hun intelligentie en voorzichtigheid. Bij gevaar vluchten ze niet, maar bevriezen ze. In situaties die een ezel als gevaarlijk inschat, is het dier niet vooruit te branden, maar meestal zijn ze volgzaam en vriendelijk. Tot zover de biologie….

Jezus

De domesticatie van de ezel en dan van de Nubische stam (er zijn er twee waarvan een niet duidelijk) begon in Egypte vier eeuwen voor de jaartelling. Via het Midden-Oosten en KleinAzië verspreidde de ezel zich naar Europa. Dat

De ezel Er was eens een ezel die zei: “Ik hoor er niet helemaal bij.

Ja, vroeger, toen was ik gewild.

Ik heb zelfs de Here getild.

Men zadelt mij op met bagage Ik vind dat bepaald een blamage Want met een IQ als het mijne Zijn mijn hersens echt niet zulke kleine.

Mijn wensen zijn nogal bescheiden En wie mij graag wil berijden Die bied ik een veilige weg Want ik weet én de heg én de steg…

Vraag het bijvoorbeeld de echoput Die alleen daarvoor wordt benut: “Wie is de burgemeester van Wezel?”

Dan hoor je alleen maar: ezel… ezel… ezel…

Ik vraag dus de Krant van de Aarde Laat mij alsjeblieft in mijn waarde Geef mij met een eerlijk gedicht Een beter en mooier gezicht.

Want ik ben niet dom en zo nukkig Het maakt mij juist heel ongelukkig Als men mij voor domoor verslijt Het tegendeel is wèl juist een feit.”

Dieren

25

dat ezel heet ging via Rome, waar ezelinnenmelk een populair cosmetisch middel was. De echtgenote van keizer Nero bezat ongeveer 500 ezelinnen om haar obsessie voor schoonheid te voeden en in de melk te baden.

In het Jezus-tijdperk was de grijze vriend ook prominent aanwezig. Jozef en Maria vluchtten op een ezel uit Egypte waarna het dier getuige was van de geboorte van de verlosser en naast de os, de herders en de wijzen uit het oosten op visite kreeg. Jezus maakte later de intocht in Jeruzalem op het rijdier als statement voor de christelijke deugden van bescheidenheid, deemoed, geduld en armoede. In China gelooft men dat wie onsterfelijk is op ezels rijdt, maar in Grieks-Romeinse sagen ligt de nadruk op wellust en stupiditeit. In Spanje werd ezel Rucio legendarisch als begeleider van Sancho in het verhaal van Don Quichot.

Oudere lezers kennen nog het verhaal van Dik Trom die omgekeerd op de ezel reed of het spelletje ‘ezeltje prik’ waarbij kinderen geblinddoekt de staart op de juiste plek moesten prikken. Er bestaan talrijke verhalen waarin ezels een rol spelen. In een sprookje van de gebroeders Grimm kan de ezel gouden munten uit mond en kont toveren. In de Efteling is ezeltje-strekje een attractie, want daar produceert het dier een munt uit het achterwerk.

Mishandeling

De schaduwzijde betreft de mishandeling van dit nobele dier. De reeds genoemde halsstarrigheid is voor sommige mensen met beperkte herseninhoud reden het dier af te rossen om het in beweging te krijgen. Het gebeurt helaas te vaak.

Maar dan zijn er gelukkig instanties die de zielige dieren een warm welkom heten. Ezelopvang.

nl zorgt ervoor dat ze bij betrouwbare adressen worden ondergebracht. Stichting De Ezelshoeve biedt ze een comfortabel bestaan en The Donkey Sanctuary trekt zich het lot van gekwelde ezels internationaal aan.

In Nederland lopen betrekkelijk weinig ezels rond. Vorig jaar waren dat er welgeteld 1.054 op 386 landbouwbedrijven. Ze hebben hier ook niet veel nut, want wij vervoeren geen goederen langs kronkelige bergpaden. Er zijn plekken waar je ze kunt huren om mee te wandelen. Maar iedereen vindt baat bij het ezelsbruggetje, een handigheidje om iets moeilijks te onthouden. Zo helpt de ezel je de brug over, maar waar dat nou weer vandaan komt? Inderdaad, alweer een raadsel.

Biologisch voer is puur en zuiver en gewoon beter voor je hond. Daarom heeft Yarrah voor duizend honden een overstappakket samengesteld. Met heldere handleiding en een hotline om vragen te stellen aan onze experts. Zo stap je simpel over op 100% organic!

Beter voor je huisdier Beter voor alle dieren € 9,99

YARRAH OVER-OP-ORGANIC PAKKET Bestel het pakket -bestaande uit 2kg biologisch droogvoer en 7 kuipjes patévoor € 9,99 op yarrah.com/overstappen. Gratis thuisbezorgd!

26

Schrijfcampagne

Wij bestaan 10 jaar!

De Krant van de Aarde viert dit jaar haar tiende verjaardag! Dat willen we vieren met een bijzonder schrijfproject: brieven aan Moeder Aarde. Schrijft u mee?

Iedereen die dieper doordenkt over de relatie tussen mens en Moeder Aarde krijgt originele inzichten. Dat kan emotioneel, filosofisch, spiritueel, beschouwend of intiem zijn. Brieven aan ouders hebben altijd een bijzondere lading. Ook als het een brief is aan Moeder Aarde. Het vereist kunst en vaardigheid om die band te verbreden naar die met die van Moeder Aarde, onze planeet, die leven geeft en waaruit wij voortkomen en weer naar terugkeren.

Nederlandse auteurs, prominenten Ên lezers van de Krant van de Aarde, worden uitgenodigd zo’n brief te schrijven. Moeder Aarde schrijft niet terug, maar haar erkentelijkheid zal afstralen op de briefschrijvers die de moeite hebben genomen haar te eren met een persoonlijke en literaire ontboezeming.

Beste aardbewoner,

Wilt u meedoen met deze schrijfcampagne?

Mail de brief van maximaal 300 woorden naar redactie@ krantvandeaarde.nl of stuur hem per post naar Zeezigt 26, 1111 TL Diemen.

De mooiste brieven krijgen een plekje in deze krant. Bij voldoende inzendingen volgt er een prachtige uitgave in de vorm van een boek.Inspiratie nodig? Lees dan eerst eens de brief die lezer van deze krant Constantine speciaal voor dit project aan Moeder Aarde schreef.

ingway y see them. Ernest Hemm all re dom sel t jus we , us Amazing images surround tuurlijke parfumlaantje. i, liep ik door mijn na drie weken per jaar geurt naar me in dag een , aag nd Va slaantje dat ongeveer wust van de Parfumlaantje...? Een boel het meiklokje. Het meiklokje maakt mij bede Germanen zou lelietjes van dalen ofwk die in de natuur schuilen en volgens de ou schoonheid en het gelu n in de liefde. deze bloem geluk brenge ntje. De heerlijke oten door het parfumlaa een beetje verliefd. Ieder esl lfg ha en og jn mi t hien ook Ik loop me dat alle gelukkig, licht en missc bloemengeur maakt mij p ik hier in extase. De natuur zorgt ervoorIk had hier ook loo r. g t de wereld mooie jaar drie weken lan t... en benut. Aandacht maak zintuigen volledig wordhoofd vol gedachten over verleden en toekoms jn mi t me en kunnen lop door het bos, altijd donderdag een wandeling weer een nieuwe op ik ak ma , uit r jaa s en ontdek ik Elk week, jaar in week is de natuur ander geschoten en dezelfde route. En elke etels die na een regenbui de lucht in zijn euwd wat ik Ik ben nu al beni bloeiende struik, brandn lijk ruikende bloesem. dde go ar ha t me id ru nk fluite in mijn bos. volgende week aantref moe na opgeladen. Nooit ben ik t gearriveerd aal lem he er we me ik ne el Na een boswandeling vode verte hoor ik een koekoek, waarschijnlijk voel me Ik In n. n. zij g ele ma nd wa ige g tu n ge urenlan gelukkig dat ik hierva aarde is onze uit Afrika. Ik prijs me de koekoek onderdeel van de natuur. Moeder toeschouwer en net als ch. grootste mindfulness coa Constantina

Dag van de Aarde

Nederland in beweging Dag van de Aarde vol activiteiten Vorig jaar volgde ik de Dag van de Aarde vooral via social media, dit jaar wilde ik zelf op pad om te zien wat er her en der in het land zou gaan gebeuren. Naarmate de datum van 22 april naderde, bleken dat steeds meer leuke evenementen te zijn: van toespraken van de duurzaamste Nederlander (met de toepasselijke achternaam Groen!) tot workshops wildplukken. Moeilijk kiezen, maar uiteindelijk werd het Kerkrade, Delft en Amsterdam.

Tekst: Yvonne Koop

Voor mijn bezoekje aan Kerkrade moest ik al om 6 uur opstaan. De zon liet op dat tijdstip net haar gezicht boven de einder zien, wat ik beloonde met een welgemeende zonnegroet.

Na een aards ontbijt van yoghurt met veel granen fietste ik bepakt en bezakt richting station, voorbereid op een langdurige treinreis naar het zuiden des lands. Geen straf, want zelfs in Amerika weten ze inmiddels hoe mooi Limburg is. Onlangs werd zelfs de Parkstad Limburg, waartoe ook Kerkrade behoort, bekroond met de prestigieuze Tourism for Tomorrow Award 2016, als beste reisbestemming ter wereld! De regio kreeg deze prijs vanwege de transformatie van grijs mijnbouwgebied tot boeiende toeristische bestemming met voor elk wat wils.

Astronaut

Dat dit geen loze praat is, kon ik zelf aanschouwen in het Columbus Earth Theater, pal naast het station in Kerkrade. Hier was ik uitgenodigd om een expositie te komen bekijken met NASA-foto’s van de Aarde in de loop der jaren, met als thema de gevolgen van de klimaatverandering. Vervolgens kreeg ik in de speciale bioscoopzaal (Europa’s eerste National Geographic theater) een film te zien waarbij het leek alsof ik à la astronaut André Kuipers door de ruimte vloog. De hele entourage – een reling van waarachter ik naar beneden kijkend een rond scherm zich zag openen, met een grandioos uitzicht op de Aarde – maakte dit tot een onvergetelijke ervaring. Helaas had ik geen tijd het aangrenzende Continium Discover Center te bezoeken, maar ook dit zag er zeer interessant uit. De moeite waard om nog eens terug te komen dus!

Zaadbom

In Delft was in het Rietveldtheater een Aards café georganiseerd. Een activiteit speciaal gericht op kinderen ditmaal, die onder meer workshops mochten doen zoals zelf een zaadbom maken of een schilderij van

‘natuurvondsten’. Activiteiten waar je beslist ‘vieze’ handen van kreeg, dus de volwassenen bleven bedremmeld aan de kant staan en keken toe hoe de jeugd zich voortvarend hierop stortte. Vooral kinderen van een nabijgelegen Vrije School bleek later, die als openingsact van de middag ook al met net zoveel enthousiasme en toewijding een prachtig lied over de Aarde hadden gezongen. Het evenement was een eenmalige activiteit, vertelde organisatrice Alice Koenen, maar gezien het succes is ze volgend jaar vast van plan weer iets met de Dag van de Aarde te doen.

Brievenbuspost

Ook Pakhuis de Zwijger in Amsterdam opende dit jaar voor het eerst zijn deuren voor geïnteresseerden in een viering van de internationale Dag van de Aarde. Zo’n honderd man waren net als ik af gekomen op (vooral) de vertoning van de spectaculaire nieuwe natuurfilm Les Saisons van de internationaal bekroonde filmregisseur Jacques Perrin, voorafgegaan door een aantal toespraken van wetenschappers, politici en jonge ondernemers. Die laatste groep pitchten interessante concepten om veel meer met de daken in de stad te doen (Rooflife), voor de stad van de toekomst (Urban Greeners), om gezamenlijk feesten te organiseren in de natuur (Fête de la Nature), om mensen te leren bijen te houden (Wellbeeing) en om met brievenbuspost bijzondere planten met een verhaal te versturen (MountGreen).

Spirit

En zo werd op 22 april niet alleen in Nederland, maar overal ter wereld onze kostbare aardbol extra in het zonnetje gezet en vertroeteld. Ook op Facebook gonsde het van de goede wensen en ideeën. Laten we die spirit vasthouden en er iedere dag weer een Dag van de Aarde van maken. En 22 april 2017 bij elkaar komen om de volgende verjaardag van de Aarde te vieren!

27

Lekker vrije groenten Meer variatie op het land, meer variatie in het winkelschap en daarmee meer variatie op uw bord dankzij ‘open source’ rassen voor de biologische teelt. Daar draait het om in het driejarige Odin Proeftuinenproject Divers & Dichtbij. Op drie biodynamische boerderijen zijn proeftuinen aangelegd.

Samen met de boeren, wetenschappers en consumenten zoekt Odin hier naar smaakvolle, vitale en vooral ook vrije groente- en tarwerassen voor de biologische teelt.

Vroeger was het proces van zaadveredeling een ambacht: de teler zorgde dat de rassen van een bepaalde groente of plant elkaar bestoven.

De ‘nieuwe generatie’ had dan goede eigenschappen van beide ‘ouders’ in zich. Het is natuurlijk trial and error (proberen en fouten maken), om uiteindelijk een ras te krijgen met de gewenste eigenschappen.

Vandaag de dag zijn het een handvol gespecialiseerde zaadveredelingsbedrijven die zich helemaal toeleggen op het zoeken naar de beste zaadjes voor de beste rassen. Bij deze multinationals ligt de focus in de veredeling vooral op uniformiteit op het land, hoge opbrengsten en een goede uiterlijke kwaliteit en minder diversiteit in rassen. Dikwijls kunnen de rassen zich niet opnieuw voortplanten en moet de teler dus elk seizoen nieuw zaad kopen. Is het ras voor de zaadfirma commercieel niet meer interessant, dan draait hij de kraan gewoon dicht en vist de boer achter het net. Door patenten op

veredeld zaad en nieuwe rassen is de markt bovendien behoorlijk dichtgetimmerd. Zo bepalen deze multinationals dus feitelijk welke groenten er op ons bord komen te liggen.

Bij Odin vinden we het belangrijk dat er ook aan alternatieven wordt gewerkt. Dat er levenskrachtige rassen worden ontwikkeld die goed passen bij de biologische teelt en die bijdragen aan variatie op het land en in de keuken. Dat boeren bij de teelt van uw en ons eten niet afhankelijk worden gemaakt van een paar wereldspelers, maar dat ze vrij kunnen werken met rassen die zich wel kunnen voortplanten en die ze zelf kunnen vermeerderen.

Inmiddels is het Odin proeftuinenproject in het derde jaar aanbeland en de eerste opbrengsten beginnen in onze winkels zichtbaar te worden in de vorm van “lekker vrije” uien, wortels, rode bieten, koolrabi, knolvenkel, pompoenen, broden, groentesappen en tomatensauzen…

Wat ons betreft is dat nog maar het begin. Dat er nog maar vele mooie andere biologisch veredelde “vrije” rassen en gewassen mogen volgen. Het begin is daar!

Merle Koomans van den Dries Hoofd Marketing & Communicatie Estafette Odin www.estafette.org

Fotowedstrijd

29

FOTOWEDSTRIJD LandschappenNL

Heb je een foto gemaakt van een mooie, bijzondere of typische plek in de Nederlandse natuur? Stuur die dan met toelichting naar de Krant van de Aarde. Elk nummer plaatsen we de beste inzending en enkele eervolle vermeldingen. Mail naar: redactie@krantvandeaarde.nl onder vermelding van je naam en adres. De winnaar wordt ook beloond door onze partner met het boek ‘Leestekens van het landschap’.

Winnende foto Rechte structuren in het bos zoals deze greppel met de keurig op een rij geplante naaldbomen hebben soms een bijzondere schoonheid. Zeker met het juiste licht en de bijgroei van mossen.

Dat is de kracht van deze foto, die is genomen in het Dwingelderveld, een Nationaal Park in Drenthe. Het Dwingelderveld is een bijna 4000 hectare groot natuurgebied dat vooral ook bekend is door zijn heidevelden. In de bossen is begin vorige eeuw vooral grove den aangeplant om hout te produceren voor de kolenmijnen. Dat wat we op de foto zien, is niet vanzelfsprekend. De laatste jaren worden naaldbomen gekapt om meer ruimte te maken voor heidevelden en vennen en de greppels en sloten worden gedempt om verdroging tegen te gaan. Op die manier wordt een groot vochtig heidegebied beheerd, dat uniek is in WestEuropa.

Gerrit-Jan van Herwaarden, LandschappenNL

Samen voor ons Landschap LandschappenNL is het samenwerkingsverband van 12 provinciale organisaties, dat zich inzet voor het behoud en ontwikkeling van ons landschap waarin we wonen, werken en recreëren. Het landschap vraagt om duurzaam beheer, zodat we er nu en in de toekomst van kunnen genieten.

LandschappenNL werkt samen met mensen, organisaties, bedrijven en overheden, via projecten en lobby.

Nationaal Park Dwingelderveld. Maker: Jentien Touwen

30

Buitenleven

Van Hollandse bodem Al 21 jaar organiseren wij in de zomer de Landgoedfair, dit jaar weer van 17 t/m 21 augustus.De Landgoedfair was ooit één van de eerste grote buitenbeurzen in Nederland. Begonnen we in 1995 met zo’n 7.000 bezoekers, inmiddels zijn we gegroeid naar ruim 30.000 belangstellenden.

Maar hoe blijven wij onze gasten verrassen?

Destijds begon de Landgoedfair als een evenement waarbij de poort van het landgoed wagenwijd open stond en wij mooie ambachtelijke producten presenteerden. Zoals streekproducten, die in de jaren ‘90 in opkomst waren. Die opzet is hetzelfde gebleven, al hebben we inmiddels ‘fun-shopping’ toegevoegd aan het programma. Maar het ambachtelijke, mooie product uit de streek is nog steeds even belangrijk. We selecteren onze stands bovendien op kwaliteit, diversiteit en affiniteit met het buitenleven.

Al die jaren hield ik me bezig met de invulling van de Landgoedfair. En dan in het bijzonder met de keuze van het thema; altijd weer een hele bevalling. Diverse thema’s als ‘Ruig en romantisch’, ‘Bruisend en briesend’ en ‘Lekker na-zomeren’ passeerden de revue.

Dit jaar gaan we terug naar onze roots met het thema: ‘Van Hollandse bodem’. Niet alleen omdat het landgoed zo’n lekker Hollands rivierenlandschap is, dat al bestaat sinds 1129, maar vooral om producten te presenteren uit eigen land. Zoals heerlijke kazen en andere bijzondere streekproducten, ambachtelijk gemaakte meubels, kleding van Nederlandse ontwerpers en Hollandse catering vanuit onze eigen foodtrucks. En wat dacht u van een heuse keuring van zwart- en roodbont vee, hoe Hollands kun je het krijgen!

In Nederland wordt veel moois gemaakt en daar mogen we trots op zijn. Wij vinden het leuk om daar dit jaar tijdens de Landgoedfair de nadruk op te leggen.

Veel plezier deze zomer en tot ziens op het landgoed!

Nathalie van Verschuer - des Tombes

31

Colofon

COLOFON

IN DE VOLGENDE KRANT:

De Krant van Aarde is een positief redactioneel onafhankelijk medium.

Authenciteit, innovatie en natuur zijn thema’s waar de krant voor staat. De krant biedt lezers inspiratie waarmee ze hun vanzelfsprekend duurzame leefstijl invulling kunnen geven. De krant van de Aarde is een uitgave van Stichting Dag van de Aarde.

Thema Wonen

© 2016 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde Gerestein 1, 4158 GB DEIL info@krantvandeaarde.nl M: 06-53332980

• Wonen op zee: de toekomst?

• Termieten bouwen ecologisch

• Tiny houses

Bestuur Albert Poutsma - Voorzitter / Uitgever Jos Huijser - Penningmeester Frans van der Beek - Secretaris

Hét kijkcijfersucces van

verteld door Sir David Attenborough

Hoofdredactie: Moniek Verstegen Redactie (redactie@krantvandeaarde.nl) Frans van der Beek, Lynsey Dubbeld, Diewke de Haen, Renske de Zwart, Jolien Scholte, Yvonne Koop.

Eindredactie: Petra van der Veer

“Spectacle, excitement and the thrill of the chase… It’s tense, emotional and beautifully filmed” - THE GUARDIAN -

Social media: Yvonne Koop Advertentieverkoop: albert.poutsma@krantvandeaarde.nl Vormgeving & Opmaak: Celina Koekenbier

Redactionele partners: Stichting Demeter, Vogelbescherming Nederland, Stichting Landschapsbeheer, Natudis Nederland BV, Heerlijkheid Mariënwaerdt.

“Beautiful and dramatic… The producers of The Hunt have managed to add narrative tension to startling photography – with scintillating results” - THE TELEGRAPH -

Distributiepartners: Natudis Nederland BV, Odin Estafette BV, De Zaai Ster VOF, Stichting Wereldwinkels, De Stadsdrogist.

Aan dit nummer werkten mee: Lisette Kreischer, Gilles Havik, Sjors Beukeboom, De Laatste Paling, Jorien Thijs, Leonie Kohl.

Abonnementen: je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden. Maak € 20,00 over op IBAN NL21ABNA0617736146 t.a.v.

Stichting Dag van de Aarde onder vermelding ‘abonnement’. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis. Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurants en vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom. Kijk op www.krantvandeaarde.nl.

Losse nummers: je kunt de stichting steunen door € 1,35 over te maken op IBAN NL21ABNA0617736146 t.a.v. Stichting Dag van de Aarde per los nummer uit de winkel.

Distributie: via de Odin groentetas, natuurvoedingswinkels en wereldwinkels.

Naar abonnees / leden van de stichting. Naar (semi) overheden en overige partners.

Oplage 50.000.

N U

O V E R A L

7801_ADV KVDA_THE HUNT(209x290)_DEF.indd 1

V E R K R I J G B A A R

O P

D V D

E N

B L U - R A Y 28-04-16 13:41