Gujarati magazine april 2014 by Krishi Jagran

´ÉºÉÇ 1 +ÅH 4 +àÊ¡É±É 2014 °Ê~É«ÉÉ 20

www.krishijagran.com

RF,M ! VF\AFJF0LIFDF I]Z[5U[5¬V5GFJL S[ZLGL lGSF; SZLV[

www.krishijagran.com

lJØI;}lR EFZTG]\ VU|[;Z S'lØ 5lZJFZ ;FDlIS

lJØI;}lR

o’kZ 1 vad 4 vizSy 2014 MktÃkkËf

yu{.Mke.zkur{rLkf

rLkËuoþf

þkELke E{kLkwð÷

MknkÞf MktÃkkËf

Ãke.yuMk.MkiLke øktøkkþhý MkiLke

MktÃkkËf Mk÷knfkh

zku.ykh yuMk MkUøkh ({kLkË)

MknkÞf MktÃkkËf

Éríkfk fkuxeÞk÷ rLkíÞkLktË økkÞuLk [tÿ{kunLk

sLkh÷ {uLkush ({kfuoxªøk)

yþkuffw{kh økwók [uíkhk{

zuÃÞwxe sLkh÷ {uLkush

Vhnk ¾kLk fusu MkhLÞk

{kfuoxªøk {ËËrLkþ

{nf y÷e r«Þ f~ÞÃk Lkøk{k {tMkqhe Mkwòíkk ËkMk sÞtíke

«Mkkhý {uLkush

MktsÞfw{kh

ykrMkMxLx {uLkush

økkiheþ økkuMkktE çkk÷kMkknuçk òut½÷u ÃkðLk yksøku LkhuLÿ þuhxkxu f]»ýk rçknkhe y{heþ þwõ÷k rþðfktík WÃkkæÞkÞ çke.yuLk.r{©k ykh.yuLk.[kiçku

rzÍkE®Lkøk

y÷fk økwók

ykurVMk ykrMkMxLx

ËuðuLÿ ®Mkn yûkÞ ®Mkn «u{ fw{kh hknw÷ hkuÞ

ftÃkLke Mk{k[kh....10

{økV¤eLku LkwfMkkLk fhíkkt fexfLkk WÃkÿðLku yxfkððkLkk ÞkuøÞ WÃkkÞ ..............14

ÃkÞoxLk Mk{k[kh......37

hkþe V¤......38

\rÃkÞk 10Lke ®f{íkLkk çku fu[wyu ÔÞtsLk........40 yk ¾uzqíkLkwt SðLk çkË÷e LkkÏÞw, òýku fuðe heíku..................17 {kfuox Mk{k[kh......41 fux÷kf Ãkkf s{eLkLku «Ëw»ký {wõík çkLkkðe ¾uíke÷kÞf Ãký çkLkkðu Au.............19

nðu ÿkûkLkk çkÄk s Ëkýk yuf Mk{kLk nþu ..............21

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016 ds }kjk iq"id çsl izk- fy203&204] Mh- ,l- vkbZ- Mh- lh- dkEiysDl] vks[kyk vkS/kksfxd {ks= Qsl&1] ubZ fnYyh&110020 *lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA bl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA dqy ist 48

®Mk[kE ðøkh Ãký çkBÃkh WíÃkkËLk Ähkðíkku Ãkkf ÷nuhkþu..............13

[k÷ku. yktçkkðkzeÞk{kt ÞwhuÃkøkuÃk yÃkLkkðe fuheLke rLkfkMk fheyu .......30

Fuj sd;.........42

ÃkwMíkf Mk{eûkk.............22

hksLkerík søkík........44

Vuhku{kuLk xÙuÃk xufLkku÷kuS rfxf rLkÞtºkýLke yLkku¾e xufLkku÷kuS f]r»k ÃkkfkuLkk hkuøk SðkíkLkwt sirðf rLkÞtºký....27

fkufxuÕk ÔkkŒko........45

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

»ÉÅ~ÉÉqHÒ«É

www.krishijagran.com

Syu{ Ãkkf Vhe [[koLkk fuLÿ{kt xef÷e {kuzeVkEz (Syu{) ÃkkfLkku {wÆku Vhe yuf ð¾ík økh{kÞku Aku.íkksuíkh{kt s 200 fhíkkt ðÄkhu Syu{ ÃkkfLkk VeÕz xÙkÞ÷Lku {tsqhe ykÃkðk{kt ykðíkk ykþhu yuf ËkÞfkÚke [k÷íkk rððkË Vhe [[ko{kt ykÔÞku Au. su ÃkkfLkk xÙkÞ÷Lku {tsqhe ykÃkðk{kt ykðe Au íku{kt ½ô, ÄkLk,{fkE yLku swðkh WÃkhktík yLkuf ÃkkfLke Syu{ òíkLku Mkk{u÷ fhðk{kt ykðe Au. yuf ðøkoLkwt {kLkðwt Aufu ¼khíkLke ¾kã MkwhûkkLku Mkwhrûkík hk¾ðk {kxu yk ÃkkfLku ðuøk ykÃkðku ½ýku s\he Au. íÞkhu çkeSçkksw yLÞ yuf ðøko yk «fkhLkk xÙkÞ÷Lku ykhkuøÞ yLku ÃkÞkoðhý {kxu ¾íkhLkkf økýu Au. íkksuíkh{kt s f]r»k {tºkk÷Þu Syu{ Ãkkf {kxu VeÕz xÙkÞ÷Lke Mkwr«{ fkuxo ÃkkMku {tsqhe {ktøke níke. Syu{ Ãkkf þwt Au: Syu{ Ãkkf yux÷u SLkuxef÷e {kurzVkEz ¢kuÃMk. íkuLku SLkuxef yuLSrLkÞhªøkLke {ËËÚke ÷uçkkuhuxhe{kt SLMk{kt VuhVkh fheLku íkiÞkh fhðk{kt ykðu Au. íkuLku çkkÞkuxuf yÚkðk çkexe ÃkkfLkk Lkk{Úke Ãký yku¤¾ðk{kt ykðu Au. íkuLkku rðfkMk fhðk ÃkkA¤Lkku nuíkw ÃkkfLkwt ðÄkhu WíÃkkËLk fhðkLkku Au. yk WÃkhktík ÃkkfLku rçk{kheyku, fexf, Ëw»fk¤,¼khu ðhMkkË, ¾khk Ãkkýe ðøkuhuÚke çk[kððkLke ûk{íkk rðfMkkððkLkku Au. íkuLku ÷eÄu ÃkkfLkk MðkË yLku htøk{kt çkË÷kð fhe þfkÞ Au yLku íkuLkk ykfkh{kt Ãký VuhVkh fhe þfkÞ Au. þwt Au s\rhÞkík: ði¿kkrLkfkuLkwt fnuðwt Au fu su «{kýu rðïLke ðMkíke ÍzÃk¼uh ðÄe hne Au íkuLku òuíkk ykþhu 50 xfk ðÄw ¾kã ÃkËkÚkkuoLke s\rhÞkík hnuþu. yk s\rhÞkíkLku ÃkhtÃkhkøkík ÃkkfÚke Ãkqhe fhe þfkÞ íku{ LkÚke. rðï{kt MkkiÚke Ãknu÷k 1982{kt íkt{kfwLkku Syu{ Akuz rðfrMkík fhðk{kt ykÔÞku níkku. ð»ko 1986{kt íkuLkk y{urhfk yLku £ktMk{kt VeÕz xÙkÞ÷ Ãký fhðk{kt ykðu÷. Ëuþ{kt þwt ÂMÚkrík Au: Ëuþ{kt ykðk MktøkXLkku yLku ði¿kkrLkfkuLke {kuxe MktÏÞk Au, su Syu{ ÃkkfLku ykhkuøÞ {kxu ¾íkhLkkf {kLku Au. íku{Lkwt fnuðwt Aufu Syu{ Ãkkf MðkMÚÞ yLku ÃkÞkoðhý {kxu LkwfMkkLkfkhf Au íkuLke Ãkqhíke òýfkhe {u¤ÔÞk ðøkh f{Mku f{ ðkrýßÞ WíÃkkËLk {kxu {tsqhe ykÃkðe òuEyu Lknª. yk ytøku çkwØËuð yk[kÞoLkk ðzÃký nuX¤ f]r»k MktçktrÄík MktMkËeÞ Mkr{ríkyu íkksuíkh{kt s ÃkkuíkkLkk ynuðk÷{kt MkhfkhLku òý fhe níke fu íku Syu{ Ãkkf ytøku õÞkhuÞ Wíkkð¤ Lk fhu.¼khíku yíÞkh MkwÄe{kt Ëuþ{kt rçkLk¾kã Ãkkf çkexe fkuxoLkLkwt ðkrýßÞ Äkuhýu WíÃkkËLk fhðk {tsqhe ykÃke Au. yk WÃkhktík Ëuþ{kt rðfMkkððk{kt ykðu÷ çkexe ®høkýLku Ãký ÷e÷e Ítze ykÃkðk{kt ykðe LkÚke. çkeò Ëuþku{kt : y{urhfk, ykuMxÙur÷Þk yLku ÞwhkuÃkLkk ½ýk Ëuþku{kt Syu{ Ãkkf Ãkh Mkíkík fk{ fhðk{kt ykðe hÌkwt Au. y{urhfkyu yíÞkh MkwÄe{kt Syu{ {¬k,MkkuÞkrçkLk,hE, fkuèLk ðøkuhu Mkkík fhkuz nuõxh rðMíkkh{kt Wøkkzðk{kt ykðu Au yLku íkuLkku WÃkÞkuøk Ãký fhðk{kt ykðu Au. »ÉÅ~ÉÉqH

+à©É. »ÉÒ. eÉàÊ©ÉÊ{ÉH

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

S\%FGL ;DFrFFZ

S\%FGL ;DFrFFZ siLk ErhøkuþLk: ¾uzqíkkuLkk Mk{]Ø ¼rð~Þ {kxu «ÞíLkþe÷ siLk ErhøkuþLk ©e ¼tðh÷k÷ siLk îkhk «kht¼ fhðk{kt ykÔÞku níkku. ¼tðh÷k÷ siLku zÙeÃk ErhøkuþLkLkku «Þkuøk fhe WíÃkkËfíkk{kt ðÄkhku fÞkuo níkku. íku{Lkk {íku zÙeÃk ErhøkuþLkLku ÷eÄu ÃkkýeLke çk[ík, WíÃkkËfíkk{kt ðÄkhku yLku {kxeLke økwýð¥kk ðÄu Au.zÙeÃk ErhøkuþLk Mkki «Úk{ ð¾ík ð»ko 1989{kt {nkhk»xÙLkk s÷økktð{kt þ\ ÚkE níke. zÙeÃk ErhøkuþLk{kt Ãkkýe Äe{u Äe{u {kxe{kt «Mkhu Au yLku Akuz MkwÄe ÃknkU[u Au.siLk yk «r¢ÞkLku f]r»k þwrØfhý fnu Au. yk «r¢Þk{kt ðÄw Mkkhe heíku Ãkkýe, ¾kíkh yLku WòoLkku WÃkÞkuøk ÚkkÞ Au.íkuLkk {q¤¼qík MktfÕÃk «{kýu AkuzLku Ãkkýe yLku Ãkku»kf íkíð «ËkLk fhu Au.AkuzLku òuEyu yux÷k «{ký{kt Ãkkýe ykÃkðkLke yk ÃkØrík MkkÚku f]r»k rð¿kkLk MktçktrÄík ÔÞðnkhef ¿kkLkLkku «Þkuøk fhe ykùÞosLkf Ãkrhýk{ «kó ÚkkÞ Au. siLk ErhøkuþLk 50 r{r÷ÞLk {qze ¼tzku¤ MkkÚku ¼khíkLke

MkkiÚke {kuxe {kE¢ku ErhøkuþLk ÃkØríkLke WíÃkkËf Au, íku{Lkk ½ýkçkÄk ¾uíkh Au, su{kt 3000 yufh ûkuºk Mkr¢Þ Mð\Ãku yLku rðfkMkLkk ûkuºk íkhefu fkÞohík Au, «Þkuøkþk¤k Au, ßÞkt Mkíkík ÃkrhðíkoLkkí{f «Þkuøk fhðk{kt ykðu Au. siLk ErhøkuþLku yLkwçktÄ ¾uíkeLkwt MkwºkÃkkík fÞwO Au, suLkku yÚko ¾uzqíkku ÃkkMkuÚke WíÃkkËLk ¾heËðwt íkuðku ÚkkÞ Au. siLk ErhøkuþLk økheçk ¾uzqíkkuLku ¼tzku¤ ykÃku Au,suÚke íku zÙeÃk ErhøkuþLk «ØríkLke ÔÞðMÚkk fhe þfu. zÙeÃk ErhøkuþLkLku ÷eÄu WÃks{kt 200 xfkLkku ðÄkhku ÚkkÞ Au, Mk{økú rðï{kt 100 Ëuþ yLku 5 {nkîeÃk yk «ýk÷eLkku «Þkuøk fhu Au, 3 r{r÷ÞLkÚke Ãký ðÄkhu ¾uzqíkku siLk ErhøkuþLk «ýk÷eLkku «Þkuøk fhu Au. yk rzÙÃk «ýk÷eÚke ykuAe Wòo, ykuAk Ãkkýe yLku ykuAk ¾kíkhLkku WÃkÞkuøk fhe çktsh s{eLkLku Ãký WÃkòW çkLkkðe þfkÞ Au.

ÃkÃkiÞkLke Lkðe òík huz ÷uze nðu ík{kÁt LkrMkçk çkË÷þu

ze nðu Ãkkf WíÃkkËLkLke ÂMÚkríkLku çkË÷þu.Ãktòçk yuøkúefÕ[h huzÞwr÷uLkðŠMkxe îkhk rðfMkkððk{kt ykðu÷e ÃkÃkiÞkLke yk Lkðe òík

òhe fhðk{kt ykÔÞk. zku.økkuMk÷Lkk {íku ÃkÃkiÞkLkwt {kuxk¼køku Ërûký ¼khík{kt WíÃkkËLk ÚkkÞ Au fkhý fu íku rðMíkkh{kt økh{eLkwt «{ký ðÄkhu nkuÞ Au. Ãkhtíkw Ãktòçk{kt íkuLku yLkwfq¤ nðk{kLk nkuíkw LkÚke. {kxu ¾uzqíkku íkuLku Lkux nkWMk{kt Wøkkzu íkku Ãkrhýk{ ðÄkhu MkkÁt ykðþu. ÃkeyuÞwLkk zkÞhuõxh ykuV rhMk[o zku. yuMkMk økkuMk÷u sýkÔÞwt níkwt fu

íkuLkk økwýkuÚke «ËuþLkk WíÃkkËfkuLku ykŠÚkf ÷k¼ ykÃkðk WÃkhktík ÃktòçkLku ÃkÃkiÞkLkk WíÃkkËLk{kt ykí{ rLk¼oh çkLkkðþu. yk WÆuþÚke Ãktòçk f]r»k ÞwrLkðŠMkxe (ÃkeyuÞw) îkhk ¾uzqíkku {kxu yk òík rðfMkkðe Au. þwt Au huz ÷uze-786: Ãktòçk f]r»k ÞwrLkðŠMkxe (ÃkeyuÞw) îkhk huz ÷uze 786 ÃkÃkiÞkLke çkeS skíkkuÚke íkÆLk y÷øk Au. yk hkßÞ{kt ÃkÃkiÞkLkk WíÃkkËLkLku ðuøk ykÃkðk yk yuf ðuhkExe{kt {u÷ yLku Ve{u÷Lkk økwý yuf{kt s nkuÞ Lkðe Mktfh òík huz ÷uze 786 rðfMkkðe Au. Au.{kxu Akuz{ktÚke WíÃkkËLk {¤ðkLke MktÃkqýo {q¤¼qík heíku íku íkkEðkLkLke Au, Ãkhtíkw íkuLkk Ãkh ¾kíkhe hnu Au. ßÞkhu ÃkÃkiÞkLke yLÞ ykþhu ºký ð»ko MkwÄe MktþkuÄLk fÞko çkkË ðuhkExe{kt {u÷ yLku Ve{u÷Lke y÷øk y÷øk ÃkeyuÞwyu yk «Ëuþ{kt ðkíkkðhýLku yLkwfq¤ íku çkLkkðe níke. ð»ko 2010{kt ÃkeyuÞw ði¿kkrLkfkuyu ðuhkExe nkuÞ Au. yk òík{kt ßÞkhu Vw÷ rËÕneLke yuf «kEðux Mkez ftÃkLke ÃkkMkuÚke huz ÷uze ykðíkk LkÚke íÞkhu íkuLke Mkt¼k¤ hk¾ðe ½ýe 786Lkwt rçkÞkhý ¾heãwt níkwt yLku ð»ko 2011{kt Vqz {w~fu÷ çkLke òÞ Au. MkkÞLMk rð¼køkLkk ðrhc nkuxeofÕ[rhMx zku.nh®{Ëh ®Mknyu yk  Ãktòçk yuøkúe[Õ[h÷ ÞwrLkðŠMkxe îkhk rðfMkkððk{kt ykðu÷ ytøku MktþkuÄLk þ\ fÞwO níkwt. íkuLkk «Úk{ ð»ko{kt rçks{ktÚke Akuz ÃkÃkiÞkLke Lkðe òík huz ÷uze 786 íkiÞkh fhe hkßÞLkk rðrðÄ SÕ÷kyku{kt yk AkuzLku Wøkkzðk{kt  ÃkÃkiÞkLke Lkðe òík huz ÷uze-786 Lkð {rnLkk{kt ykÃku Au V¤ ykÔÞk níkk yLku AkuzLkk rðfkMk íkÚkk Sðeík hnuðkLkk «{ký Ãkh  ÃkÃkiÞkLkk WíÃkkËLk{kt ykí{ rLk¼oh çkLkkðþu ÃktòçkLkk V¤ Lksh hk¾ðk{kt ykðe. yk WÃkhktík økwýð¥kk Ähkðíkk AkuzLku ÷køkíke WíÃkkËfkuLku rçk{kheyku ytøku Ãký yÇÞkMk fhðk{kt ykÔÞku níkku. ykþhu ºký  ÃkÃkiÞkLke çkeò òík fhíkkt y÷øk Au huz ÷uze ð»ko MkwÄe yÇÞkMk fÞko çkkË fux÷kf VuhVkh çkkË íkuLku ¾uzqíkku {kxu f]r»k òøkhý yur«÷ 2014 8

www.krishijagran.com

f]r»k Mk{k[kh

27 ð»ko{kt õÞkhuÞ ¾uíkhLkwt ¾uzký Lk fÞwO, Aíkkt {¤u Au ¼hÃkqh yLkks

nkuþtøkkçkkË, ¾uzqíkLku ¾uíke {kxu ¾kíkh, rðrðÄ «fkhLkk fur{f÷ WÃkhktík ¾uíkhLkk ¾uzký {kxu Mk¾ík {nuLkíkh fhðe Ãkzu Au. Ãkhtíkw òÃkkLkLkk yuf ði¿kkrLkfLkwt ÃkwMíkf ðkt[e nkuþtøkkçkkËLkk yuf ¾uzqík hksw xkExMk AuÕ÷k 27 ð»koÚke ¾uíkhLkwt ¾uzký fÞko ðøkh ¼hÃkqh yLkks Ãkfðu Au. ßÞkt ¾uzqík fezk-{fkuzkLku {khðkLke ËðkLkku WÃkÞkuøk fhu Au íÞkhu hksw yk fezk-{fkuzkLke {ËËÚke yLkks Ãkfðu Au. "£UzTMk Áh÷" Lkk{Lke MktMÚkkyu ykÃÞku xkExMkLku MkkÚk xkExMk sýkðu Au fu ¾uíke{kt íku{Lke EåAk «{kýu MkV¤íkk Lknª {¤ðk çkË÷ ½ýkçkÄk rLkhkþ ÚkE økÞk níkk yLku ¾uíke Ãký Akuze ËuðkLkku rLkýoÞ fÞkuo níkku. íÞkhçkkË íku{Lkk økk{{kt £UzTMk Áh÷ Lkk{Lke yuf MktMÚkkyu ðifÂÕÃkf ¾uíkeLkwt fk{ þÁ fhu÷w yLku yk MktMÚkkyu yk ¾uíkeLkwt Lkk{ "Ér»k ¾uíke" ykÃku÷. ßÞkt xkExMkLku Mk÷kn ykÃkðk{kt ykðu÷e fu ¾uíke Akuzðe ÞkuøÞ LkÚke yLku íÞkt íku{Lku òÃkkLkLkk yuf ði¿kkrLkf {MkLkkuçkw VwfwykuSLkwt Ä ðLk Mxku rhðkuÕÞwþLk ÃkwMíkf ykÃkðk{kt ykðu÷. suLku ðkt[eLku íku{ýu òÃkkLke ði¿kkrLkfu ykÃku÷k Mkq[Lk «{kýu ¾uíke fhðkLkwt þ\ fÞwO.

ðøkh Ãký ¾uíke ÚkE þfu Au. su ½ýe MkMíke yLku VkÞËk\Ãk Au. xkExMku íkuLku yLkwMkhðkLkwt fk{ þÁ fÞwO, Ãkhtíkw yk «r¢Þk ytøku ðÄkhu òýfkhe Lk níke. òufu Äehu-Äehu íku{Lkk yk «r¢Þk Mk{òðk ÷køke yLku íkuyku MkV¤íkkLke Mkezeyku [zðk ÷køÞk. ßÞkt íkuyku ¾uíkeLku ÃkhuþkLke Mk{síkk níkk íÞkhu ¾uíke{kt nðu íku{Lku {ò ykððk ÷køke. fkhý fu íku{kt ykuAk ÃkiMkk{kt ðÄkhu VkÞËku Úkíkku níkku.

òÃkkLke ði¿kkrLkfLkk ÃkwMíkf{kt þwt Au....

ÃkrhðkhLkku Ãkqhku Mknfkh {éÞku...

yk ÃkwMíkf{kt Ëþkoððk{kt ykÔÞwt Au fu ¾kíkh yLku fur{f÷

ÃkíLke, rËfhk yLku ÃkwºkðÄw íkhVÚke xkExMkLku Ãkqhe {ËË {¤e níke. þ\ykík{kt ßÞkhu xkExMku yk fk{ þÁ fÞwO íÞkhu íku{Lke ÃkíLke yu íku{Lku Ãkqhku Mknfkh ykÃku÷ku yLku Ëhuf Ãkøk÷u MkkÚku hÌkk níkk. ßÞkhu xkExMkLku ¾uíke{kt MkV¤íkk {¤íke Lk níke íÞkhu òÃkkLke ði¿kkrLkfLkk ÃkwMíkfu íku{Lkk LkrMkçkLkk Ëhðkò ¾ku÷e ËeÄk níkk. òÃkkLke ði¿kkrLkf MkkÚku {w÷kfkík... {MkLkkuçkw VwfwykuSLku suðe òý ÚkE fnu íku{Lke xufLkku÷kuSÚke ¼khík{kt Ãký fk{ ÚkE hÌkwt Au íÞkhu íkuyku yk fk{økehe òuðk {kxu ykÔÞk níkk yLku íku{Lku òýðk {éÞwt níkwt fu hksw xkExMk Lkk{Lkk ¾uzqík íku{Lke xufLkefÚke ¾uíke fhe hÌkk Au yLku ½ýk MkV¤ ÚkÞk Au. íkuyku nkuþtøkkçkkË ykÔÞk yLku hkswLku {¤e ½ýk ¾wþ ÚkÞk níkk. "Ér»k ¾uíke" {kxu nkf÷ fhe.... xkExMk ykÄwrLkf ¾uíkeLku ½ýe ¾hkçk {kLku Au. íkuLku yxfkððk {kxu íku{ýu ½ýk Ãkøk÷kt Ãký ¼Þko Au. xkExMk ELxhLkux Ãkh Ãký ½ýk Mkr¢Þ hÌkk Au yLku Ér»k ¾uíke ytøku MkkiLku {krníke ykÃkíkk.

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

S\%FGL ;DFrFFZ

LkkMfku fku-ykuÃkhuxeð ¾uzqíkkuLke, ¾uzqíkku îkhk yLku ¾uzqíkku {kxu

Lkk

Mfku (LkuLkku yuøkúku MkkÞLMk fku-ykuÃkhuxeð MkkuMkkÞxe r÷r{xuz), yuf yrÄf]ík {ÕxeMxux «fkhLke yuf ykuÃkhuxeð MkkuMkkÞxe Au. suLke {wÏÞ ykurVMk hksfkux (økwshkík){kt ykðu÷ Au.LkkMfku «kf]ríkf ¾uíkeLke rËþk{kt yksLke yLku ¼rð»Þ{kt ¾uzqíkku {kxu ykþkLkwt «ßsr÷ík rfhý Mk{kLk Au,su ÃkkuíkkLkk 100 fhíkkt ðÄkhu çkkÞku yLku ykuøkuorLkf WíÃkkËLkkuÚke Wøkkzðk ÷køkÞf s{eLk, rçkÞkhý yLku ÃkkfLke {kðsík hk¾u Au.

LkkMfkuLke ©uc rË½oÿük fk{økehe yLku W{Ëk WÆuþ 1. Lkðk rð[khkuÚke fwËhíke MkwtËhíkkLkwt hûký 2.çkÄk ÃkkfLku Íuhe fur{f÷ yLku stíkwLkkþfÚke {wÂõík 3.LkkMfku íkuLkk çkkÞku yLku ykuøkuorLkf ¾uík WíÃkkËLkkuÚke ¾uzqíkkuLku MkMíkk yLku yÃkurûkík ÷k¼ ÚkE þfu íku rËþk{kt nt{uþk fkÞoþe÷ hnu Au íku{ s s{eLkLku V¤ÿwÃk yLku ¾uíkhku{kt «f]rík MkkÚku Mktíkwr÷ík íkÚkk yktËkur÷ík hk¾ðk Mkíkík «ÞíLkþe÷ hnu Au. 4.nrhík ¢ktrík îkhk fwËhíkLke MkkÚku Vhe yuõÞíkk yLku MktðkrËík MkkÄLk 5. rðïLke yíÞkÄwrLkf xufLkku÷kuSLkku WÃkÞkuøk fhe økwýkuÚke ¼hÃkqh WíÃkkËLk çkLkkððwt, suÚke WíÃkkËLk ÷kÞf s{eLk yLku ykhkuøÞ«Ë yknkhLkwt rLk{koý ÚkkÞ, yk rËþk{kt Mkíkík fkÞo fhíkkt hnuðwt. 6.¾uzqík yLku ¾uíke ËuþLkwt økkihð çkLku LkkMfku-yuf Mknfkhe ¢ktrík

çkLkkðeyu,Mknfkhe ¢ktríkLkk ykŠÚkLk, Mkk{krsf yLku MkktMf]ríkf s\rhÞkíkkuLku Ãkqýo fhðk, MkkiLke MkkÚku MkkiLkk Mknfkh ðøkh WØkh þõÞ LkÚke. {kxu LkkMfku Ãký nðu ÃkkuíkkLke Mknfkhe ¢ktrík{kt òuzkðk yknðkLk fhu Au,suÚke MktøkXeík yLku Mknfkhe «ÞkMk îkhk ¼rð»ÞLkk rðïLku ykÃkýu ðÄw ÷kÞf çkLkkðe þfeyu. Lkkhzk- ¿kkLk yLku rð¿kkLk MkkÚku Lkkhzk (LkuLkku yuøkúku rhMk[o yuLz zuð÷Ãk{uLx yuMkkurMkyuþLk) LkkMfkuLkwt yuf MkkuÃkkLk Au, suLke MkkÚku ¼khík yLku rðïLkk ði¿kkrLkfku,¿kkrLkyku, MktþkuÄfku yLku ¾uíke íkÚkk Mknfkhe ûkuºkLke òýeíke nMíkeyku Mktf¤kÞu÷ Au. LkkhzkLkku {wÏÞ nuíkw f]r»kûkuºk{kt fkÞohík yuðk yLkuf f{oþe÷kuLkk rð[kh yLku MktþkuÄLkkuLkwt ykËkLk-«ËkLk fhðk íku{ s íkuLkkÚke Ãký ykøk¤ ÃkhMÃkh ÷k¼ yLku Mk{ksLku VkÞËku ÚkkÞ íkuðe [kðe\Ãk ¼qr{fk rLk¼kðu Au. LkkMfku-yË¼wík Mð¡: ykuøkuorLkf rðï ykÃkýw SðLk yLkuf hMkkÞýkuÚke ¼hÃkqh Au. AuÕ÷k fux÷kf Ëþfkyku{kt Mkíkík LkwfMkkLkfkhf hMkkÞýku, «Ëwr»kík s{eLk{kt fkçkoLkLkwt ðÄíkw «{ký ø÷kuçk÷ ðku‹{økLke Mk{MÞk Mð\Ãku Mkk{u ykðe Au, {kxu nðu çkkÞku ykuøkuorLkf ELkÃkwx yÃkLkkðe yLku ¾wþnk÷ íku{ s íktËwhMík ¼rð»Þ {kxu Íuhe hMkkÞýkuLku rík÷kts÷e ykÃkðkLke s\h Au. Ãk]ÚðeLkk sL{Úke s Mkwû{ Sð {kLkð SðLk {kxu yíÞtík ÷k¼ËkÞf Mkkrçkík ÚkÞk Au.ðíko{kLk Mk{Þ{kt Íuhe hMkkÞýÞwõík WíÃkkËLkkuLkk WÃkÞkuøkÚke Mkwû{ SðkuLke MktÏÞk ¾qçk s ykuAe ÚkE økE Au.

LkkMfku yuf rðrðÄ hkßÞku{kt fkÞohík yLku ¼khík MkhfkhLkk rLkÞ{ku «{kýu: {Õxe Mxux fku-ykuÃkhuxeð yrÄrLkÞ{ 2002 (f÷{ Lk.39-2002) yLkwMkkh íkiÞkh fhðk{kt ykðu÷ Au, suLke LkkUÄ ¢{ktf: yu{ yuMk Ãke yuMk/381/2011 Au. ¼khík MkhfkhLkk f]r»k {tºkk÷Þ îkhk {kLÞíkk «kó LkkMfku ¾uzqíkku, f]r»k ûkuºk ÃkÞkoðhý yLku fwËhíkLkk Mkthûký {kxu ð[LkçkØ «{krýík Mknfkhe MkkuMkkÞxe Au.

Wå[fûkkLkk yMkhfkhf çkuõxurhÞk yuxuLk, Vqøk{kt Ãký Wå[ økwýð¥kkÞwõík çkkÞku Vxeo÷kEÍh MðkE÷ nuÕÚk ftrzþLk ðøkuhu Wå[ WíÃkkËLk {kxu økwýð¥kkÞwõík VkuBÞwo÷uþLk Au, AkuzLke ð]rØ {kxu çkuõxurhÞk,hkuøk yLku stíkwykuÚke Mkthûký {kxu çkkÞku ftxÙku÷ ðøkuhu W{Ëk «fkh Au, su Íuhe÷k hMkkÞýku îkhk ytfqþ fhðku {w~fu÷ Au.

yktíkhhk»xÙeÞMíkhu Ãký Mknfkhe MktøkXLk ûkuºk{kt ð»ko 2013Lkwt Mkqºk Au ykÃkýk ¼rð»Þ {kxu rðïLku ðÄw MkwtËh yLku Mk{]Ø

LkkMfku-ÃkqýoíkkLkwt «íkef 1. çkkÞku Vxeo÷kEÍMko

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

S\%FGL ;DFrFFZ

2. çkkÞku VtøkeMkkEz

ykÃk Ãký ÷u¾f çkLke þfku Aku

3. çkkÞku ELMkuÂõx Mkez

¾uzqík¼kEyku ykÃkLkk yLkw¼ðku sýkðku

4.çkkÞku ykuøkuorLkf «kuzõxTMk 5. nçko÷ «kuzõMk 6.fkuBÃkkuMx Vxeo÷kEÍh LkkMfku-Ãkqýoík: nrhík ¢ktrík yLku {níðÃkqýo ytþ  çkkÞku Vxeo÷kEÍh «ðkne yLku ÃkkWzh Mð\Ãk{kt WíÃkkrËík

nkuÞ Au, su ík{k{ ÃkkfLku MktÃkqýo Ãkku»ký ykÃku Au.  çkkÞku fLxÙku÷ yusLx,su ÃkkuíkkLke íðheík (økríkþe÷) ûk{íkkÚke stíkwykuÚke ÃkkfLku hûký ykÃku Au.  ðÄkhu ÷ktçke MkuÕV ÷kEV yLku çkes íkÚkk s{eLk Ãkh MkkÁt yÂMíkíð  Mkh¤ rLkÞtºký yLku ÃkÞkoðhý Mkwhrûkík LkkMfku-÷kÞkurV÷kEsuþLk «kuMkuMk ELk yuøkúefÕ[h

f]r»k søkhý Ãkrºkfk{kt ykÃkLkk Mkq[Lkku,Mk{MÞk yLku yLkw¼ð y{Lku {kuf÷e ykÃkku. ¾uíkeðkze MkkÚku Mktf¤kÞu÷ Lkðe yLku sqLke íkfLkefLke òýfkhe ykÃkku. yk {krníkeLku ykÃkLkk Lkk{ yLku Vkuxku MkkÚku Ãkrºkfk{kt «fkrþík fhðk{kt ykðþu.

f]r»k òøkhý 60/9, ºkeòu {k¤, ÞwMkwV MkhkÞ {kfuox, økúeLk Ãkkfo {uxÙku MxuþLk ÃkkMku,Lkðe rËÕne-110016 VkuLk Lktçkh: 011-26511845,26517923 E{uE÷: info@krishijagran.com

LkkMfku çkkÞku WíÃkkËLkku yLku íku{kt Mk{kðuþ Ähkðíke {ÞkoËkyku Ëqh fhðkLkku «Úk{ íkçk¬ku Au. yk xufLkku÷kuSLkku «Þkuøk f]r»k ûkuºk{kt rðþk¤ çkkÞku-«kuzõxTMkLke økwýð¥kk, s{eLk yLku AkuzLke Mk÷kík{ yLku íktËwhMíke íku{ s Wå[ økwýð¥kkÞwõík ykuøkuorLkf WíÃkkËLk fhðk {kxu þ\ fhðk{kt ykðu Au, su ¼khíkLkk f]r»k ûkuºk{kt «Úk{ ð¾ík Au.yk Lkðe xufLkku÷kuSLkk fux÷kf VkÞËk Au, su Lke[u «{kýu Au.

ykt¾kuLkk hkuøkLkk WÃk[kh {kxu

 Wå[ økwýð¥kk yLku ûk{íkkÞwõík çkkÞku WíÃkkËLk  Mkk{kLÞ Mktøkúrník (Mxkuhus) ytíkøkoík MktðuËLkþe÷ çkkÞku

WíÃkkËLkkuLke rðþk¤ MkuÕV÷kEV  çkkÞku WíÃkkËLkkuLke økwýð¥kk{kt ðÄkhku  Mkr¢Þ surðf íkíðkuLke Mk÷k{íke  «ðíko{kLk rðþk¤ çkkÞku WíÃkkËLkkuLke Mkk{u VkuBÞwo÷uþLk, ÃkufuStøk,Mktøkún yLku ÃkrhðnLk{kt LkkUÄÃkkºk çk[ík ÚkkÞ Au. ¼khíkLkk yuðhøkúeLk nrhík ¢ktrík yktËku÷LkLkk «ýuíkk zku. yu{yuMk Mðk{eLkkÚkLkLkwt økwshkík{kt MkL{kLk zku.yu{ yuMk Mðk{eLkkÚkLk (nrhÞk¤e ¢ktríkLkk «ýuíkk) zku.yu{yuMk Mðk{eLkkÚkLkLkwt nrhík ¢ktrík yu Mð¡ Au, íkuyku rðïLku ¼w¾{hk,økheçkeÚke {wwõík yÃkkððkLkwt Mð¡ Ähkðu Au. ÃkÞkoðhýLke ÿrüyu f]r»k, MÚkkE ¾kã Mkwhûkk yLku MktÃkËkLkwt MkthûkýLku íku{ýu yuðhøkúeLk rhðkuÕÞwþLk Lkk{ ykÃÞwt Au. íku{Lkk MktþkuÄLkÃkºkku yLku Lkk{ktfeík yuðkuzo ÃkÈ©e,ÃkÈ ¼q»ký, ðÕzo Vqz «kEÍÚke MkL{krLkík fhðk{kt ykðu÷ Au.

 ykçk¤kLkk hMkLku ykt¾ku{kt Lkk¾ðkÚke yÚkðk

MkhøkðkLkk ÃkktËzkLkk hMk 4 økúk{ yLku hkuf MkkuÕx 250 r{÷e økúk{ yuf MkkÚku r{r©ík fhe Ãkrh»ku[Lk fhðkÚke LkðeLk yr¼»ÞLË Lkü ÚkE òÞ Au.  7 økúk{ ykçk¤kLku {kuxk ðktMký{kt Xtzk Ãkkýe{kt Ãk÷kzku. çku-ºký f÷kf çkkË yk ykçk¤kLku rLk[kuðe Vufe Ëku yLku Ãkkýe{kt Vhe ð¾ík çkeò yk{¤k Ãk÷kzku. çku-ºký f÷kf çkkË ykçk¤kLku rLk[kuðe Vufe Ëku. yk «fkhu ºký-[kh ð¾ík fhe íku ÃkkýeLku ykt¾{kt Lkk¾ðkÚke ykt¾{kt Úkíke Vq÷e yLku Vkuz÷eyku Lkü ÚkkÞ Au.  ykþhu 20Úke 50 økúk{ ykçk¤kLkk V¤kuLku {kuxk ðkMký{kt 2 f÷kf MkwÄe yzÄku fe÷ku Ãkkýe{kt Wfk¤ku. yk ÃkkýeLku øk¤e ÷ku yLku rËðMk{kt ºký[kh ð¾ík ykt¾ku{kt Lkkt¾ðkÚke ykt¾kuLku ÷økíke yLkuf rçk{khe{ktÚke {wÂõík {u¤ðe þfkÞ Au.

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

f]r»k Mk{k[kh

®Mk[kE ðøkh Ãký çkBÃkh WíÃkkËLk Ähkðíkku Ãkkf ÷nuhkþu rLkf xufLkku÷kuSLku ÷eÄu rðï{kt {kuxk¼køkLkk Ëuþku{kt ykÄwnrhÞk¤e ¢ktríkyu çÞwøk÷ Vqfe ËeÄw Au. f]r»k ði¿kkrLkfkuLke {nuLkík ¾uíke Ãkh ykðíke {w~fu÷e{kt rðsÞ yÃkkðu Au. íkuLku Ãkrhýk{u rðrðÄ ÃkkfLkk WíÃkkËLk{kt yLkuf økýku ðÄkhku ÚkÞku Au. ¼khík suðk Ëuþ{kt ¾uíke {kxu çkkÞkuxufLkku÷kuS ¾qçk s VkÞËk\Ãk Mkkrçkík ÚkE Au. y{urhfe çkkÞkuxuf ftÃkLkeykuyu ¼khík{kt Mkt¼kðLkk íkÃkkMkðk MkkÚku «ðuþ fhðk íkiÞkhe fhe Au. Ãkhtíkw íku{Lku hksfeÞ fkhýkuLku ÷eÄu MkV¤íkk {¤e LkÚke. rðrðÄ ¼kuøkkur÷f rðMíkkhku{kt ðhMkkË, íku rðMíkkhLke {kxe yLku nðk, ¼usLkwt «{ký ðøkuhuLku æÞkLk{kt hk¾eLku Ãkkfku yLku rçkÞkhýkuLke rðrðÄ «òrík rðfMkkððk{kt ykðu Au. suÚke WíÃkkËfíkk{kt yLkuf økýku ðÄkhku ÚkE þfu Au.ÞkuøÞ ®Mk[kELku Ãkrhýk{u Ãkkf ÃkhLke Ãkzíkh ®f{ík Ãký Lke[e ykðu Au yLku WíÃkkËíkk Ãký Mkkhe hnu Au.s{eLk{ktÚke Ãkku»kf íkíðkuLku þku»kíkk ®LkËýLku Ëqh fhðkLke ÃkØrík Ãký íkuLkku yuf ¼køk Au. ÃkkfLkwt ðkðuíkh fhðkÚke ÷E Ãkkf {u¤ððk MkwÄeLke rðrðÄ «r¢ÞkLku {sçkqík çkLkkððk{kt ykðu Au. suÚke ¾uíke{kt ¾[oLkwt «{ký ðÄu Lknª. yk WÃkhktík WíÃkkËLk{kt Ãký yLkuf økýku ðÄkhku ÚkE þfu. ¾uíkeLke ykÄwrLkf xufLkku÷kuS{kt SLkku{ MkeõðU®Mkøk,s{o Ã÷kÍT{k

yLku SLkLke VuhçkË÷Úke íkiÞkh fhðk{kt ykðíkk nkErçkúz rçkòuÚke ykÃkËkLkk Mk{Þ{kt {w~fu÷eLkku Mkk{Lkku fhðkLkwt Mkh¤ ÚkE òÞ Au.®Mk[kELke MkwrðÄk ðøkh Ãký çkBÃkh WíÃkkËLk «kó fhe þfkÞ Au yLku ûkuºkeÞ ¼kiøkkur÷f ðkíkkðhýLke ÿrüyu ÃkkfLkk rçkÞkhýLku íkiÞkh fhðkLkwt Mkh¤ ÚkE økÞwt Au. íku{k hkuøk ÷køkw Ãkzíkku LkÚke yLku fezk-{fkuzkLkk WÃkÿðÚke Ãký ÃkkfLku çk[kðe þfkÞ Au.MÚkkrLkf ðhMkkË yLku {kxe{kt ¼usLkk «{kýLku ykÄkhu s Ãkkf íkiÞkh ÚkE òÞ Au. rðïLke fkuE {kuxe çkkÞkuxuf ftÃkLkeyku yk rËþk{kt fk{ fhe hne Au. su{kt y{urhfkLke ftÃkLke {kuLMkuxku MkkiÚke {kuxe ftÃkLke Au. íkuLku y{urhfe Mkhfkh ÃkkMkuÚke ð»kuo 18 yçks zku÷hLke ykŠÚkf MknkÞíkk {¤u Au. ftÃkLke çkkøkkÞíke WíÃkkËLk, ¾kãkLk ÃkkfkuLke WÒkík «òíke rðfMkkððkLkwt fk{ fhu Au. MkUx ÷wEMk ÂMÚkík «Þkuøkþk¤k{kt y®Mkr[ík ûkuºkku{kt ½ôLkwt WíÃkkËLk {u¤ððkLke òík rðfMkkððk{kt ykðe hne Au, su hMx hurMkMxUx nþu. ftÃkLkeLkk «urMkzuLx yLku [eV fku{ŠþÞ÷ ykurVMkh çkúux çkuz{uLku sýkÔÞwt níkwt fu rðfkMkþe÷ Ëuþku fwþ¤ {kLkð MktþkÄLkkuÚke MktÃkÒk Au. yk Ëuþku{kt nðk{kLk{kt ykðe hnu÷k VuhVkhLkku Mkk{Lkku fhðk yLku ¾kã {ktøkLku Mktíkku»kðk MkksorLkf ûkuºkku{kt rðþu»k hkufkýLke s\h Au.

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

{økV¤e WíÃkkËLk

{økV¤eLku LkwfMkkLk fhíkkt fexfLkk WÃkÿðLku yxfkððkLkk ÞkuøÞ WÃkkÞ Ér»kÃkk÷, «ûkuºk ûkuºk MkwÃkhðkEÍh sirðf rLkÞtºký «Þkuøkþk¤k (fex rð¿kkLk rð¼køk) MkhËkh ðÕ÷¼¼kE Ãkxu÷ f]r»k yLku xufLkku÷kuS ÞwrLkðŠMkxe-{uhX W¥kh«Ëuþ, rÃkLk- 250110 {kuçkkE÷ Lktçkh- 9412421702 Email-rishipal.biocontrol@gmail.com

íkur÷çkeÞktLkk rðrðÄ Ãkkfku{kt {økV¤e yu {níðLkwt MÚkkLk Ähkðu

Au. ¼khíkLkwt rðï{kt {økV¤eLkk ûkuºkV¤Lke ÿrüyu «Úk{ MÚkkLk Au, su ykþhu 40 xfk ¼q-¼køk{kt ðkððk{kt ykðu Au yLku WíÃkkËfíkk{kt Ãký íku ½ýw {níðLkwt MÚkkLk Ähkðu Au. ¼khík{kt {wÏÞíðu økwshkík, íkkr{÷Lkkzw,fýkoxf,hksMÚkkLk,{æÞ«Ëuþ,Ãktòçk yLku yktÄú«Ëuþ{kt Wøkkzðk{kt ykðu Au. íkuLkk Ëkýk{kt 10Úke 12 xfk fkçkkuonkEzÙz,25-33 xfk «kuxeLk, 40Úke 45 xfk íku÷ yLku 4548 xfk MkwÄe ¾ku¤ {¤e ykðu Au. yk ÷u¾{kt {økV¤eLkk {wÏÞ nkrLkfkhf fexfkuLke yku¤¾ yLku íkuLkk rLkÞtºký ytøku rðMík]ík {krníke ykÃkðk{kt ykðe Au. {økV¤e ¾heV {kiMk{Lkku yuf {níðLkku íkur÷çkeÞkt Ãkkf Au. økwshkík {økV¤eLkk WíÃkkËLk{kt Ëuþ{kt «{w¾ MÚkkLku Au. økwshkík{kt ¾kMk fheLku Mkkihk»xÙ{kt y{hu÷e, swLkkøkZ,hksfkux suðk SÕ÷kyku{kt {økV¤eLkk WíÃkkËLk {kxu òýeíkk Au. W¥kh«Ëuþ{kt ÍktMke, ÷r÷íkÃkwh, nhËkuE, çkËkÞw, çkhu÷e, VÁfkçkkË, ¾ehe, çknhkE[ suðk rðMíkkhku{kt {økV¤eLkwt {kuxk «{ký{kt ðkðuíkh fhðk{kt ykðu Au. ¾heV Éíkw{kt íkkÃk{kLk yLku ¼usLku ÷eÄu fexfkuLkku WÃkÿð rðþu»k nkuÞ Au. suLku ÷eÄu WÃks{kt ½ýkuçkÄku ½xkzku ÚkkÞ Au. MkVuË økezkh (nku÷kuxÙkErfÞk fkuLkMkuLkSrLkÞk) yk fexLke Mkqtze yLku ðÞMf çkÒku yðMÚkk çknw¼ûke Mð¼kð Ähkðu Au. yk fexLke Mkqtze s{eLk{kt ytËh hnu Au yLku {økV¤eLkk AkuzLkk {q¤Lku fkuíkhe ¾kÞ Au,AkuzLkk Mk{økú {q¤ fkÃke Lkk¾ðkÚke Akuz Ãke¤ku Ãkze MkwfkE òÞ Au. {kËk ðÞMf fex Mkt¼kuøkLkk 3-4

rËðMk ÃkAe ¼eLke {kxe{kt 10 Mku{eLke ŸzkEyu #zk ykÃkðkLke þ\ykík fhu Au. yuf {kËk Mkhuhkþ 10-20 #zk ykÃku Au. #zk{ktÚke 7Úke 13 rËðMk çkkË LkkLke Mkqtze rLkf¤u Au, suLku «Úk{ yðMÚkkLke Mkqtze fnuðk{kt ykðu Au. MkqtzeLke «Úk{ yðMÚkk ykþhu 2 Mkókn MkwÄe hnu Au, íÞkhçkkË íku çkeS yðMÚkk{kt ykðu Au. ykþhu 4-5 Mkókn çkkË íku ºkeS yðMÚkk{kt ÃkrhðŠíkík ÚkkÞ Au. íkuLke Mkhuhkþ ÷tçkkE 41 {e{e nkuÞ Au yLku ºkeS yðMÚkk ykþhu 6-8 MkóknLke nkuÞ Au. yk fexLke çkeS yLku ºkeS yðMÚkk{kt Mkqtze AkuzLkk {q¤Lku LkwfMkkLk ÃknkU[kzu Au. yk{ MkqtzeLkku Mk{økú Mk{Þøkk¤ku ykþhu 12-15 MkóknLkku Au. íku sw÷kELkk {æÞ ykuõxkuçkh MkwÄe AkuzLkk {q¤Lku ¾kÞ Au. rLkÞtºký ÔÞðMÚkk 1- MkVuË MkqtzeÚke ÃkkfLkwt hûký fhðk {kxu ðÞMf rLkÞtºký MkkiÚke Mkh¤ yLku Ëqhkuøkk{e «¼kð Ähkðíkku WÃkkÞ Au. Ãkku»ke ð]ûkku Ãkh {kuLkku¢kuxkuVkuMk 36 yuMkyu÷Lkwt 0.05 xfk «{kýÚke Atxfkð fhku 2- ðÞMf fex «fkþ «Ãkt[ nkuÞ íÞkt {kuxe MktÏÞk{kt ykfŠ»kík ÚkkÞ Au. yk {kxu «fkþ «Ãkt[ ÷økkððk òuEyu. 3- økúe»{fk÷eLk Mk{Þ{kt MkðkhLkk Mk{Þ{kt ¾uíkhLku ¾uzku, suÚke Ãkûkeyku fexfkuLkku rþfkh fhe þfu. 4- ¾uíkhLkwt ¾uzký yuðk ÞtºkkuÚke Lk fhku fu suLke MkkÚku Ãkkxku ÷økkððk{kt ykðu÷ nkuÞ. yk Ãkkxk Ähkðíkk Þtºk{kt 4-5 #[Lkk ÷ktçkk ¾e÷k fu nqf ÷økkððk{kt ykðu÷k nkuðk òuEyu. 5- Sðký, çkurMk÷Mk ÃkkurÃk÷e îkhk ðÞMf fexLkwt rLkÞtºký fhe þfkÞ Au. MkkuÞkçkeLkLke ðkðýe yøkkW çÞwðurhÞk çkúkUøkrLkÞkxeo 1.0 fe÷ku yLku 1.0 fe÷ku {uxkhkuÞSÞ{ yuLkkMkkuÃ÷eLkLku

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

{økV¤e WíÃkkËLk

ykþhu 50 fe÷ku AkýeÞk ¾kíkh MkkÚku ÞkuøÞ heíku r{r©ík fhku yLku 10 rËðMk MkwÄe íkuLku ¾wÕ÷w Akuze hk¾ku. íÞkhçkkË ¾uíkh{kt «íke yufh ðkðýeLkku «Þkuøk fhku. 6- Mkqºkf]Š{Lkku Ãkkðzh yÚkðk íkuLku ¼u¤ððkLke VkuÞwo÷kÚke 9 çkLkkððk{kt ykðu÷ r{©ýLku 2-5&5 10 ykE su «rík nuõxhLkk «{kýÚke {økV¤eLku rÃkÞík fhíke ð¾íku fezkLkk «fkuÃkLku yøkkWÚke s ¾uíkh{kt «Þkuøk fhe rLkÞtrºkík fhe þfkÞ Au. 7-fexLkkþf hMkkÞý õ÷kuhkuÃkkÞheVkuMk 10 E.Mke, Er{zuõ÷kur«z 17.8 yuMk yu÷ îkhk {økV¤eLkk rçkÞkhýLku WÃk[kheík fhe rLkÞtrºkík fhe þfkÞ Au. 8- {økV¤eLkwt ðkðuíkh fhíkkt Ãknu÷k ËkýkËkh fexLkkþf hMkkÞý Vkuhux 10 S 25 fe÷ku «rík nuõxhLkk «{kýÚke s{eLkLku ÞkuøÞ heíku WÃk[kheík fhe rLkÞtrºkík fhe þfkÞ Au. Ëe{f (ykuzkuLxkuŠ{Mk ykuçkurMkMk) {økV¤e{kt Ëe{xLkku «fkuÃk ÃkkfLku rðþu»k LkwfMkkLk ÃknkU[kzu Au. LkkLkk yÚkðk fw{¤k AkuzLku s{eLkLke MkÃkkxe Lke[u s ¼ûký fhe íku Lkü fhe Lkk¾u Au.{økV¤e {q¤Lku ¼khu LkwfMkkLk ÃknkU[kzu Au yLku íkuLku ÷eÄu Akuz Ãke¤ku Ãkze MkwfkE òÞ Au. yk fex s{eLkLke LkSf yLku rÃkÚkLkk MÚk¤ Ãkh {kxe¼he sðkLku ÷eÄu ÃkkfLkk WíÃkkËLk{kt ¼khu ½xkzku ÚkkÞ Au. Mkqfe ¾uíke{kt íkuLkku MkkiÚke ðÄkhu WÃkÿð òuðk {¤u Au. Ëe{fLkku WÃkÿð ðhMkkËLke Éíkw çkkË MkÃxuBçkh-ykuõxkuçkh {rnLkk{kt MkkiÚke ðÄkhu nkuÞ Au. rLkÞtºký ÔÞðMÚkk : 1- «¼krðík ¾uíke{kt ÞkuøÞ Mk{Þu ®Mk[kE fhíkkt hnku. 2- ¾uíkh{kt nt{uþk ÞkuøÞ «{ký{kt AkýeÞk ¾kíkhLkku «Þkuøk fhku 3-1 fe÷ku rçkðurhÞk yLku 1 fe÷ku {uxkrhÍÞ{Lkku ykþhu 25 fe÷ku AkýeÞk ¾kíkh{kt ÞkuøÞ heíku r{©ý fhe 10 rËðMk MkwÄe ¾wÕ÷w Akuze Ëku.«¼krðík ¾uíke{kt «rík yufh ðkðýe yøkkW íkuLkku «Þkuøk fhku. 4- yuÂLsLk{ktÚke rLkf¤íkk íku÷Lkku ®Mk[kE Mk{Þu 2-3 ÷exhLkk «{ký{kt «Þkuøk fhku. 5- «fkuÃk ðÄkhu nkuÞ íÞkhu õ÷kuhkuÃkkEheVkuMk 20 E.Mke. 3-4 ÷exh «{ký{kt Íeýe huíke{kt r{r©ík fhe «rík nuõxh «Þkuøk fhku. 6- {økV¤eLkk çkesLkwt ðkðuíkh yøkkW Er{zkEõ÷kur«z 70 zçÕÞw yuMk 0.1 xfkÚke WÃk[kheík fhðwt òuEyu. {økV¤e {knw (yurÃkz fõMkeçkkuhk) {knw fex fË{kt ½ýk LkkLkk nkuÞ Au. íkuLkwt þheh ytzkfkh yLku {w÷kÞ{ nkuÞ Au. íkuLkk Ãkkt¾Lkku htøk fk¤ku nkuÞ Au. íkuLkk WËhLkk

ÃkkA¤Lkk ¼køk{kt çku Lkr÷fkh h[Lkk nkuÞ Au. ¾uíkh{kt Ãkkf Wøke rLkf¤u íÞkhçkkË Ãkt¾ Ähkðíke {kËk fex ¾uíkh{kt «ðuþ fhu Au yLku þeþwykuLku sL{ ykÃku Au. {knw{kt y¼of (rLkBV) LkkLkk yLku fk¤k nkuÞ Au íku{ s Íwtz{kt òuðk {¤u Au. ÔÞMf 2-3 Mkókn MkwÄe Sðu Au yLku Ëhhkus 8-22 þeþwLku sL{ ykÃku Au. yk fexku ðå[u çkeLkV¤ÿwÃk «sLkLk nkuÞ Au. rLkBVkðMÚkk 7Úke 9 rËðMk MkwÄe hnu Au. íkuLkk rLkBV yLku ÔÞMf ÃkktËzk, Ãkw»Ãk Ëk¤e yLku ð]tíkÚke hMk [wMku Au.íkuLku ÷eÄu ÃkktËzkLke zk¤eyku ð¤e òÞ Au. yk {knw r[fýku hMk þheh{ktÚke çknkh fkZu Au,su ÃkktËzk Ãkh ÃkkÚkhu Au, suLku ÷eÄu AkuzLke «fkþ Mkt&÷u»kýLke r¢Þk Ãkh «ríkfq¤ yMkh Ãkzu Au. rLkÞtºký {kxu ÔÞðMÚkk íkuLkkÚke ykŠÚkf LkwfMkkLkLkwt «{ký 15-20 xfk Au 1. ÃkkfLkwt ðkðuíkh Mk{ÞMkh fhðwt òuEyu,suÚke íkuLkku WÃkÿð ykuAk{kt ykuAku ÚkkÞ Au. 2. Ãkkf{kt LkkExÙkusLkLkku ðÄkhu WÃkÞkuøk Lk fhku 3.þ\ykík{kt yk¢{ýLkku ¼kuøk çkLku÷ nkuÞ íkuðk ¼køkkuLku Lkü fhe Ëku. 4. {knwLkk WÃkÿðLke ÂMÚkrík{kt Ãke¤k [eÃk[eÃku xÙuÃkLkku «Þkuøk fhku, suÚke {knw xÙuÃk Ãkh [kuxe {he òÞ. 5.Ãkh¼ûke fkuõMkeLkur÷zTMk yÚkðk rMkhrVz yÚkðk ¢kuEMkkuÃkh÷k fkŠLkÞkLkwt hûký fhe 50,000-10,0000 #zk yÚkðk Mkqtze «íke nuõxh ËhÚke Akuzku. 6. ÷ª{zkLkku yfo 5 xfk yÚkðk 1.25 ÷exh ÷e{zkLkk íku÷ 1000 ÷exh Ãkkýe{kt ¼u¤ðeLku Atxfkð fhku. 7. çkexeLkwt «íke nuõxh yuf fe÷ku «{kýÚke Atxfkð fhðku òuEyu. 8. ykð~Þfíkk «{kýu ÚkkÞkur{ÚkkõMkku{ 25 zçÕÞw Ãke 100 S yÚkðk zkE{uÚkkuyux 30 EMke 1.9-1.5 ÷exh yÚkðk Er{zuõ÷kur«z 1.0 r{÷e ÷exh «rík nuõxh «{kýÚke Atxfkð fhðku òuEyu. rÚkúÃMk (rÚkúÃMk xuçkufe) íkuLke {kËk ÷e÷k Akuz xeMÞw{kt yuf-yuf fhe Ëhhkus 4-5 #zk ykÃku Au. íku{ktÚke 5 rËðMk{kt rLkBV rLkf¤u Au. rLkBVLkwt SðLk [¢ 5 rËðMk ÃÞqÃkkLkwt 4-6 rËðMk yLku ÔÞMfLkwt 2-4 MkóknLkwt nkuÞ Au. ÔÞMf fexLku ¼whk htøkLke fkÃk Ähkðíke Ãkkt¾ nkuÞ Au. íkuLke EÕ÷e yLku ÔÞMf ÃkktËzkLkk WÃkhLkk ÃkzLku íkkuze íku{ktÚke hMk [wMku Au. suLku ÷eÄu ÃkktËzk Ãkh rLkþkLk Ãkzu Au. íkuLku ÷eÄu ÃkktËzk MkwfkELku Lke[u Ãkzðk ÷køku Au. rLkÞtºký {kxu ÔÞðMÚkk: ykŠÚkf LkwfMkkLkLkwt «{ký: ÃkktËzk ËeX 10 LkkLkk fex rÚkúÃMk

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

{økV¤e WíÃkkËLk

1. çkesLku Er{zkEõ÷kur«hz 70 zçÕÞw yuMk 7 økúk{ «rík fe÷kuÚke WÃk[kheík fhðkÚke Ãkkf 8 Mkókn MkwÄe Mkwhrûkík hnu Au. 2. fkuEMkkuÃkh÷k fkŠLkÞk Ãkh¼ûkeLkk 50,000-75,000 #zk «rík nuõxh Akuzku. 3. ykð~Þfíkk «{kýu ÚkkÞkur{ÚkkõMkku{ 25 zçÕÞw Ãke 100 S yÚkðk õ÷kurÚkLkezeLk 50 xfk zçÕÞw ze S 20-24 økúk{ 500 ÷exh Ãkkýe{kt yÚkðk zkEr{ÚkkuEx 30 E MkeLku 1.01.5 ÷exh «íke nuõxhLkk «{kýÚke Atxfkð fhku. {økV¤eLke Ãkýo Mkwhtøkf (Mxku{kÃxrhõMk MkçMkurMkðu÷k) íku yuf LkkLkk ykfkhLkwt ykþhu 1 Mku{e ÷tçkkE ½hkðíke EÞ¤ Au. íkuLkku htøk Ãke¤ku nkuÞ Au. yk «fkhLke EÞ¤{kt LkhLke íkw÷Lkk{kt {kËeLkwt Ãkux «{ký{kt {kuxw nkuÞ Au.{kËk «sLkLk çkkË íkuLkk #zk ÃkktËzkLkk Lke[uLkk ¼køkku{kt yuf-yuf fheLku 80-120 sux÷e MktÏÞk{kt ykÃku Au yLku ºký-[kh rËðMk{kt #zk{ktÚke RÞ¤ rLkf¤e ykðu Au, íku rLkf¤e ykðíkkLke MkkÚku Mkwhtøk çkLkkððkLke þ\ykík fhu Au. ykþhu 10-15 rËðMk{kt EÞ¤ MktÃkqýoÃkýu rðfrMkík ÚkE òÞ Au.MktÃkqýoÃkýu rðfrMkík EÞ¤ ykþhu 1 Mku{e ÷tçkkE Ähkðu Au. rðfrMkík EÞ¤ku huþ{e íkkh îkhk ÃkktËzkLku ÃkhMÃkh òuzeLku ytËhÚke ÃÞqÃkk{kt çkË÷kE òÞ Au. ykþhu 5 rËðMk çkkË ÃÞqÃkkÚke ÔÞMf fex çknkh rLkf¤e ykðu Au. yk{ 1530 rËðMk{kt íkuLkwt SðLk [¢ Ãkqýo ÚkE òÞ Au. yuf ð»ko{kt íkuLke 5-6 ÃkuZe òuðk {¤u Au. yk fexLke EÞ¤Lke yðMÚkk LkwfMkkLk ÃknkU[kzu Au, EÞ¤ ÃkktËzkLku fkuhe ¾kÞ Au yLku ò¤eðk¤k çkLkkðe Lkk¾u Au,suÚke AkuzLkku rðfkMk yxfe òÞ Au. rLkÞtºký {kxu ÔÞðMÚkk : 1.¾z{kfz «fkhLkk yk fexLku ykfŠ»kík fhe Lkü fhðk {kxu «fkþ «Ãkt[Lkku «Þkuøk fhðku òuEyu. yÚkðk Ãkkf [¢Lkku «Þkuøk fhðku òuEyu. 2.yMkhøkúMík ÃkktËzkLku íkkuzeLku Lkü fhe Ëuðk òuEyu. 3.{u÷krÚkÞkuLkLkwt «rík nuõxh ÞkuøÞ «{kýÚke Atxfkð fhðku òuEyu. 4.ykð~Þfíkk «{kýu ÚkkÞkur{ÚkkõMkku{ 25 zçÕÞw Ãke 100 S yÚkðk zkE{uÚkkuyux 30 E Mke 1.0-1.5 ÷exh yÚkðk Er{zkEõ÷kur«z 1.0 r{÷e ÷exh «rík nuõxh «{kýÚke Atxfkð fhðku òuEyu. {økV¤eLke ËktzeËkh EÞ¤ (MVuLkkuÃxuhk ÃkuhkuxuxkE) yk fexLkku htøk ½uhku ¼qhku nkuÞ Au. íkuLku híLk ¼]tøk Ãký fnuðkÞ Au. íkuLke ÷tçkkE 1.5 Mku{e nkuÞ Au. íkuLkk þheh Ãkh ÄkhËkh ÄkÂíðf [{f nkuÞ Au. ðÞMf {kËk íkuLkk ELzk AkuzLku

ykÄkhu ykÃku Au. #zk [ÃkèkËkh nkuÞ Au. 3-5 rËðMk{kt yk Etzk{ktÚke íku rLkf¤u Au. {økV¤eLke Ëktze{kt ½wMke òÞ Au yLku ËktzeLku ¾kíke hnu Au.ykþhu 15-30 rËðMk çkkË yk EÞ¤ Ãkqýo Mð\Ãku rðfrMkík ÚkE òÞ Au. íkuLkku fkÞofk¤ ykþhu 10 rËðMkLkku nkuÞ Au. íÞkhçkkË íku{ktÚke ¼{hk suðw fex çkLke çknkh ykðu Au yLku íÞkhÃkAe ÃkuZeLku sL{ ykÃku Au. íkuLkk yuf ð»ko{kt 2-3 ÃkuZe òuðk {¤u Au. yk fexLke ¼{hk suðe yðMÚkk s nkrLkfkhf Au. íku AkuzLke ytËh AuË fhe ytËs síke hnu Au yLku ytËs íkuLku LkwfMkkLk fhu Au. rLkÞtºký {kxu ÔÞðMÚkk : 1. fexøkúMík AkuzkuLku W¾kze íkuLkku Lkkþ fhe Ëuðku òuEyu. 2. ¾uíkh{kt ®LkËý fheLku íkuLku ÞkuøÞ heíku MkkV hk¾ðwt òuEyu. 3. ÃkkfLke ðkðýe fhíke ð¾íku fqtzk{kt fkçkkuo^ÞwheLk 20-25 økúk{ «{ký{kt «Þkuøk fhðku òuEyu. 4. ðÄw WÃkÿð ÚkðkLkk Mktòuøkku{kt Ãkkf{kt {kuLkku¢kuxkuVkuMk 36 E.Mke. 1.0 {e÷e yÚkðk yur{zkõ÷kur«z 17.8 yuMk yu÷ (1 r{÷e «íke r÷xh ÃkkýeLkk «{kýÚke) Atxfkð fhðku òuEyu. ík{kfwLke Mkqtze (MÃkkuzkuÃxuhk r÷xwhk) íkuLkk ðÞMf ÃkíktrøkÞkLke Ãkkt¾ku MkkuLkuhe, ¼whk htøkLke MkVuË ÄkhËkh nkuÞ Au. «íÞuf {kËk ÃkíktrøkÞk 1000-2000 #zk økwåAku{kt ÃkktËzkLke Lke[u ykÃku Au. íkuLkk #zkLkk økwåAk çkËk{e huMkkÚke ðÄu÷k nkuÞ Au. #zk 3-5 rËðMk{kt Vqxu Au. Mkqtze fk¤k htøkLke,þheh ÷e÷k, Lkkhtøke Äkh MkkÚku nkuÞ Au. ÃkuxLkk çkÒku ¼køk çkksw fk¤k Äççkk nkuÞ Au. íkuLke ð»ko{kt 6-8 ÃkuZe nkuÞ Au. MkqtrzÞk Íwtz{kt ÃkktËzkLkk Lke[uLkk ¼køk{kt ÷e÷k ÃkËkÚko ¾kE-[wMkeLku LkwfMkkLk ÃknkU[kzu Au. AuÕ÷u ÃkktËzkyku þehk çkkfe hnu Au. ÃkktËzkLku LkwfMkkLk ÃknkU[kzâk çkkË íku Vq÷ku,V¤ku yLku ËktzeykuLku Ãký ¾kE òÞ Au. hkºkeLkk Mk{Þu Mkqtze ðÄkhu Mkr¢Þ nkuÞ Au. {økV¤e WÃkhktík íkuLkku Vw÷kðh,ík{kÁ, xk{uxk yLku [ýk{kt Ãký íkuLkku WÃkÿð òuðk {¤u Au. rLkÞtºký {kxu ÔÞðMÚkk : ykŠÚkf LkwfMkkLkLkwt «{ký: yuf #zk Mk{qn yÚkðk yuf ûkríkøkúMík ÃkktËzk «rík 10 Akuz 1. #zk-Mkqtze Ähkðíkk økwåAkLku nkÚkÚke ÃkktËzk Mkrník íkkuzeLku Lkü fhe Ëuðwt òuEyu. 2. ¾uíkh{kt 20 Vuhku{kuLk xÙuÃk «rík nuõxhLkk «{kýÚke ÷økkððe òuEyu. 3.¾uíkh{kt [kh yLku yuhtzkLkk ÃkkfLkwt ðkðuíkh fhðwt. 4.xÙkEfkuøkúk{k fe÷kurLkMk 1.5 ÷k¾ «íke nuõxh yÚkðk rf÷kuLkMk

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

{økV¤e WíÃkkËLk

ç÷ufçkLkeo yÚkðk xur÷Lkku{Mk rh{MkLkk 1,00,000 #zk «rík nuõxhLkk ytíkhu Akuzðk{kt ykðu Au. 4.5 fe÷ku ÄkLkLkwt ¼qMkwt +1 fe÷ku þehk + 0.5 fe÷ku çkkçkkuorh÷ ¼u¤ðeLku ÃkíktrøkÞk «fkhLkk yk fexkuLku ykfŠ»kík fhku. 5. yuMkyu÷-yuLkÃkeðe 250 yu÷E «rík nuõxhLkk «{kýÚke 8-10 rËðMkLkk ytíkhu Atxfkð fhku. 6. yuf fe÷ku çkexeLkwt «rík nuõxh «{kýÚke Atxfkð fhku. 7. WÃkÿð ðÄðkÚke rVÃkhkurLk÷ 5 yuMk Mke yÚkðk ELzkuMkÕVkELk 35 EMke (1.50-2.0 r{÷e «rík r÷xh) yÚkðk õ÷kurðLkkuVkuMk 25 EMke 1.5-2.0 «rík r÷xhLkk «{kýÚke Atxfkð fhku. 8. Ãkkf{kt Íuhe [khku 12.50 rføkúk hkEMkçkeLk, 1.25 rføkúk søkuhe, fkçkkuorh÷ 50 xfk zçÕÞw Ãke 1.25 fe÷ku yLku 7.5 ÷exh Ãkkýe{kt ¼u¤ðeLku MkktsLkk Mk{Þ{kt Atxfkð fhðku òuEyu suÚke s{eLk{ktÚke Mkqtze rLkf¤e çknkh ykðe Íuhe [khku ¾kE {he òÞ. rçknkhe ðk¤Ëkh Mkqtze (MÃkkE÷kuMkkuÃkk ykuçkr÷õðk) yk fexLke ðÞMf MkVuË Ãkkt¾ Ähkðu Au, suLkk Ãkh LkkLkk{kt LkkLkk ®çkËw nkuÞ Au. ðÞMfLkwt þheh Lkkhtøke htøkLkwt nkuÞ Au yLku íkuLkk Ãkh fk¤e rfLkkhe nkuÞ Au. {kËk ÃkktËzkLkk Lke[uLkk ¼køk Ãkh Mk{qn{kt #zk ykÃku Au, su MkVuË htøkLkk nkuÞ Au. yuf {kËk íkuLkk SðLk fk¤{kt 800-1000 #zk ykÃku Au.#zk 3-5 rËðMk{kt Vqxe òÞ Au. #zk{ktÚke rLkf¤íke LkkLke MkqtzeÞk þ\ykík{kt yuf MÚkkLk Ãkh Íqtz{kt [kuxu÷e hnu Au. çkkË{kt yufçku rËðMk y÷øk-y÷øk rð¾uhkE òÞ Au.ÃkqýoÃkýu rðfrMkík Mkqtze ½uhk Lkkhtøke yÚkðk fk¤k htøkLke nkuÞ Au. suLkwt þheh [khuÞ çkksw ½ýk ðk¤ Ähkðu Au. íku AkuzLkk ÃkktËzk ¾kE síke nkuðkÚke çkkË{kt íku òhe suðk ÚkE òÞ Au. rLkÞtºký {kxu ÔÞðMÚkk : 1. ¾uíkh{kt økúe»{fk÷eLk ¾uzký fhe fexLke MktÏÞkLkku ykuAe fhe þfkÞ Au. 2. #zk-MkqtzeLkk økwåAkLku nkÚkÚke ÃkktËzk Mkrník íkkuzeLku Lkü fhe Ëuðk òuEyu. 3. «Úk{ yðMÚkk{kt Mkqtze Ëu¾kÞ íÞkhu yuMk yku yuLk Ãkeðe 12 250 yu÷E yÚkðk 3 øk 10 Ãke yku çke «rík nuõxh Atxfkð fhe 7-8 rËðMkLkk ytíkhu Atxfkð fhðku. 4. Ãkkf{kt Vkur÷z÷ Äq¤ 2 xfkLkk 20-25 rf÷ku økúk{ «rík nuõxh «{kýÚke WÃkÞkuøk fhðku òuEyu. 5.MÃkkELkkuMkuz 45 yuMk Mke ELzkuõMkfkçko 14.50 yuMkMke yLku ÚkkÞku{Uõò{ 70 zçÕÞw yuMk Mke 1 r{{e «rík ÷exh «Þkuøk fhðku.

\rÃkÞk 10Lke ®f{íkLkk çku fu[wyu yk ¾uzqíkLkwt SðLk çkË÷e LkkÏÞw, òýku fuðe heíku fkUzkøkkð (çkMíkh) ¾uíke ytøku ¾uzqíkLku WÒkík ÃkØrík þe¾ððk Mkhfkhe ÞkusLkk ytíkøkoík yktÄú«ËuþLkk niËhkçkkËLke {w÷kfkík Mk{Þu 10 \rÃkÞk{kt ¾heËðk{kt ykðu÷ çku fu[wLke {ËËÚke þ\ fhðk{kt ykðu÷ sirðf ¾kíkh çkLkkððkLke ÞkusLkkÚke ykrËðkMke {tøk÷qhk{ fkhko{Lku Mk{økú rsÕ÷k{kt y÷øk s yku¤¾ çkLkkðe Au. VhMkøkktð íkk÷wfk{kt ¼tzkhðtze Ãkxu÷Ãkhk{kt {tøk÷qhk{ ÃkkuíkkLke LkMkohe{kt yksu nòhkuLke MktÏÞk{kt fu[w (fqtzk) Ähkðu Au. yk fu[wÚke íkiÞkh fhðk{kt ykðu÷ sirðf ¾kíkhLkku WÃkÞkuøk {tøk÷whk{ ÃkkuíkkLku {kxu fhðk WÃkhktík íkuLkk WÃkÞkuøkLku ðÄkhðk {kxu yLÞ ¾uzqíkkuLku Ãký «uhýk ykÃku Au. {ktøk «{kýu yk ¾kíkhLku WÃk÷çÄ Ãký çkLkkðu Au. fexfku yLku hkuøkkuÚke þkf¼kSLku çk[kððk {kxu økki{qºkLkku WÃkÞkuøk Ãký fhu Au. {tøk÷whk{ ¾kíkh çkLkkððk {kxu çku rðrÄ yÃkLkkðu Au. yuf ¾kíkh økki{qºk WÃk[kheík nkuÞ Au suLkku WÃkÞkuøk ½hyktøkýu Wøkkzðk{kt ykðíkk þkf¼kS WíÃkkËLk{kt WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu Au. íkuLkkÚke rðrðÄ fexfku yLku hkuøkkuLkk «fkuÃkÚke þkf¼kSLkk ÃkkfLku çk[kðe þfkÞ Au. økki{qºkÚke WÃk[kheík Lk fhðk{kt ykðu÷ nkuÞ íkuðk ¾kíkhLkku Ãkkf{kt rðÃkw÷ «{ký{kt WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu Au. fwËhíkLku ÃkkuíkkLkk «uhf íkhefu {kLkLkkh {tøk÷whk{Lke ðkxefk{kt Mkíkkðhe,÷e{zku, MkVhsLk ðøkuhuLke yLkuf òíkku òuðk {¤u Au. Efku-£uLz÷e xufLkefLku ÃkkuíkkLkk {kxu ykËþo ÂMÚkrík {kLkLkkh {tøk÷whk{ sýkðu Aufu ø÷kuçk÷ ðkuŠ{økÚke çk[kððk {kxu Mkwhûkk yLku nhe-¼he ½híke MkkiÚke Mkkhku rðfÕÃk Au.økkÞºke rð[khÄkhkÚke òuzkÞu÷ {tøk÷whk{Lke økkiþk¤k yLku yki»kÄeÞ økwýku Ähkðíke ðkxefkLkk WíÚkkLk {kxu rçkLk þkMkfeÞ MktMÚkk SzkMk Ãký ÞkuøÞ Mk{Þu MknÞkuøk fhu Au.

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

f]r»k Mk{k[kh

fux÷kf Ãkkf s{eLkLku «Ëw»ký {wõík çkLkkðe ¾uíke÷kÞf Ãký çkLkkðu Au yíÞkh MkwÄe ykÃkýu yÇÞkMk{kt {krníke {u¤ðe níke fu ð]ûk,Akuz,Ãkkf {kxe{kt WÃk÷çÄ ¾rLksLku þku»keLku ÃkkuíkkLkku yknkh çkLkkðe ÷u Au. {kxeLke {sçkqík Ãk¬z s íku{Lkwt SðLk nkuÞ Au. Ãkhtíkw nðu yk Äkhýk çkË÷kE økE Au. ykÃkýe yk «f]rík{kt yuðk Ãký Akuz WÃk÷çÄ Au, su {kºk {kxe{ktÚke ftEf ÷uíkk LkÚke Ãkhtíkw ½ýwçkÄw ykÃkðkLke Ãký ûk{íkk Ähkðu Au. íku {kxe{kt WÃk÷çÄ Ëw~{Lk íkíðku (nuðe {uxÕMk)Lku þku»ke ÷u Au yLku ßÞkt íku Wøku Au íku s{eLkLku nt{uþLku {kxu ¾uíke ÷kÞf Ãký çkLkkðu Au.{kLkðeÞ SðLk çk[kððk{kt Ãký íkuLke ½ýe {níðLke ¼qr{fk Au. «Ëwr»kík s{eLkLku ÷eÄu Vu÷kE hnu÷k fuLMkh MkrníkLkk yLkuf ½kíkf hkuøkkuLkku ¾kík{ku fhðkLke íku ûk{íkk hk¾u Au. AkuzLke rðþu»kíkk íÞkhu æÞkLk{kt ykðe fu ßÞkhu ykyu«fkhLkk {suÃke Ánu÷¾tz ÞwrLkðŠMkxe yu yk rð»kÞ Ãkh MktþkuÄLk fÞwO. ykþhu ËMk ð»koLke ykfhe {nuLkík çkkË yk Ãkrhýk{ Mkk{u ykÔÞk níkk. ÞwSMke (ÞwrLkðŠMkxe økúktx f{eþLk) WÃkhktík Ánu÷¾tz ÞwrLkðŠMkxeLkk Ã÷kLx MkkÞLMk rð¼køk{kt îkhk yk ytøku MktþkuÄLk fhðk{kt ykðíkwt níkwt. MktþkuÄLk{kt þwt Au MktþkuÄLk{kt MÃkü ÚkÞwt fu MkhMkð,ÄkLk,{fkE,¾Mk,Mkwhs{w¾e suðk ÃkkfLkk Akuz {kLkðSðLk {kxu ¾kMk {níð Ähkðu Au. íku fuÂÕMkÞ{,Íªf,ykuMkuorLkf, MkeMkw, ¢kur{Þ{ yLku rLkf÷ suðk ½kíkf nuðe {ux÷Lkk yðþu»kkuLku yðþkur»kík fhðkLke þÂõík Ähkðu Au. ÃkkuíkkLkk yk økwýkuLkuu ÷eÄu s çktsh s{eLk Ãkh Ãký íkuLku Wøkkze þfkÞ Au. ßÞkt Ãký íkuLkwt WíÃkkËLk ÷uðk{kt ykðþu íÞkt Úkkuzk ð»kkuo{kt s{eLk MktÃkqýoÃkýu WÃkòW çkLke sþu. AkuzLke rðþu»kíkk yk Akuz{kt fux÷kf yuðk ¼køk Ãký Au, su s{eLk{kt WÃk÷çÄ ¾íkhLkkf íkíðkuLku yðþkur»kík fhu Au. yk íkíð s{eLkLku çktsh çkLkkðe Ëu Au. yk Akuz íku íkíðkuLku þku»keLku Lkü fhe Ëu Au.íkuLkk rhMkkÞf®÷økLke þõÞíkk þqLÞ ÚkE òÞ Au.yk AkuzLkk su ¼køk{kt nuðe {ux÷ yufrºkík ÚkkÞ Au íkuLku 600 zeøkúe íkkÃk{kLkÚke Mk¤økkððkÚke s íku MktÃkqýoÃkýu Lkü ÚkE òÞ Au. yk WÃkhktík íkuLku Ÿzk ¾kzk{kt økk¤e ËuðkÚke Ãký Lkü ÚkE òÞ Au. ËMk ð»koLke {nuLkík çkkË Ãkrhýk{ rð¼køkLkk yæÞûk «ku.ðeÃke ®Mkn, hezh zku. yk÷kuf ©eðkMíkð,MktþkuÄLkfkh ËeÃkf økwók, yr{ík þwõ÷k, SíkuLÿ, rþ¾k MkõMkuLkk yLku þçkkLkk yu 10 ð»ko çkkË yk Ãkrhýk{ {u¤ððk{kt MkV¤

hÌkk níkk. çku ð»ko çkkË Mkkhk Ãkrhýk{ku Mkk{u ykÔÞk çkkË ÞwSMkeyu ð»ko 2004, 2008 yLku 2010{kt ºký ð¾ík økúkLx ykÃke níke. yk WÃk÷ÂçÄ çkË÷ ÞwrLkðŠMkxeyu Ãký ð»ko 2010{kt økúkLx ykÃkeLku xe{Lku «kuíMkknLk ykÃÞwt níkwt. nuðe {ux÷ õÞkt yufrºkík ÚkkÞ Au ÄkLkLkk {q¤ MkhMkðLkk ÃkktËzk ¾MkLkk {q¤ {fkELkk {q¤ Mkwhs{w¾e ÃkktËzk økUËkLkk ÃkktËzk SLk rðfrMkík fhðkLke íkiÞkhe nðu çkÄk AkuzLkk yu SLkLke þkuÄ fhe þfkÞ Au suLku ÷eÄu yk nuðe {uxÕMk yðþkur»kík ÚkkÞ Au. yk SLk MktþkuÄLk{kt Mkk{u ykðþu íÞkhu ík{k{ Akuz{kt íkuLke {ËËÚke yk økwýLku rðfrMkík fhe þfkþu, suÚke Wãkuøkku ðå[u Ãký Ãkkf yLku AkuzLku fkuE LkwfMkkLk Úkþu Lknª.yk WÃkhktík {kLkðeLkk þheh {kxu LkwfMkkLk\Ãk yMkhLkku Vu÷kðku Ãký Lknª ÚkkÞ. nuðe {uxÕMkÚke LkwfMkkLk  þheh{kt fuLMkh suðe økt¼eh rçk{khe ÚkkÞ  ÷eðh fk{ fhíkwt çktÄ ÚkkÞ  rfzLke fk{ fhíke çktÄ ÚkkÞ  Ë{  ¢ku{kuòuBMkLku LkwfMkkLk ÃknkU[u  AkuzLkku rðfkMk yxfe òÞ  s{eLkLku çktsh çkLkkðu rþ¾kLku Ãkeyu[zeLke ÃkËðe þkuÄ{kt økUËkLkk Akuz Ãkh MktþkuÄLk fhðk çkË÷ MktþkuÄLkfíkko rþ¾k MkõMkuLkkLku Ãkeyu[zeLke ÃkËðe yuLkkÞík fhðk{kt ykðe Au.rþ¾kyu «ku.ðe.Ãke.®MknLkk {køkoËþoLk nuX¤ yk MktþkuÄLk fÞwOT Au.

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

f]r»k Mk{k[kh

økwshkík{kt WLkk¤w ðkðuíkh 32 xfk ðÄe 10.21 ÷k¾ nuõxh{kt ÚkÞwt hkßÞ{kt økík {kiMk{{kt Mkkhk ðhMkkË yLku ÔÞkÃkf ðkðuíkh MkkÚku MkkLkwfq¤ nðk{kLkLku ÷eÄu rðrðÄ rþÞk¤w ÃkkfkuLkwt støke WíÃkkËLkÚke nk÷{kt {kfuox Þkzkuo{kt ¼khu ¼hkðku Au íÞkhu nðu WLkk¤w ÃkkfLkk ðkðuíkh Ãkh MkkiLke Lksh {tzkE Au. yk ð»kuo WLkk¤w ðkðuíkh{kt støke «{ký{kt ðÄkhku ÚkÞku Au. hkßÞ{kt 31{e {k[o MkwÄe{kt WLkk¤w ðkðuíkh 10.21 ÷k¾ nuõxhu ÃknkUåÞwt Au. WLkk¤w Ãkkf{kt ¾kMk fheLku zktøkh, zwtøk¤e, y¤Ë, çkkshe,{fkELkku {wÏÞíðu Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. yk ð»kuo zwtøk¤eLkwt ðkðuíkh økík ð»koLke íkw÷Lkk{kt 10 økýw ðæÞwt Au. çkòh MkqºkkuLkk {íku ¾uzqíkkuLku økík {kiMk{{kt zwtøk¤eLkk Mkkhk ¼kð {éÞk nkuðkÚke WLkk¤w ðkðuíkh{kt zwtøk¤e íkhV ¾uzqíkkuLkwt ykf»koý Mkrðþu»k Au. òufu WLkk¤w

hksfkux{kt ÞkuòÞu÷ yuøkúexkuf f]r»k{u¤k{kt ÷k¾ku ¾uzqíkkuyu ¼køk ÷eÄku: ¼ÔÞ MkV¤íkk çkkË Ãkqýkoð]rík

ðkðuíkh{kt çkkshku xku[Lkk MÚkkLku hÌkku Au. çkksheLkwt [k÷w ð»kuo ðkðuíkh 258700 nuõxh{kt ÚkÞwt Au, su økÞk ð»kuo 190100 nuõxh{kt LkkUÄkÞwt níkwt. zwtøk¤eLkwt ðkðuíkh 1100 nuõxhÚke ykþhu 10 økýw ðÄe 11100 nuõxh{kt ÚkÞwt Au. yk WÃkhktík y¤ËLkwt ðkðuíkh 300 nuõxhÚke Mkkík økýw ðÄe 2100 nuõxh ÚkÞwt Au. òufu {fkELkwt ðkðuíkh 12200 nuõxhÚke ½xe 11400 nuõxh ÚkÞwt Au. ík÷Lkwt WLkk¤w ðkðuíkh 7300 nuõxhÚke ðÄe yk ð»kuo 121900 nuõxh ÚkÞwt Au. f]r»k rð¼køk íkhVÚke {¤u÷ 31 {k[o MkwÄeLke yktfzkfeÞ {krníke «{kýu WLkk¤w ðkðuíkh rðMíkkh økík ð»koLke íkw÷Lkk{kt yk ð»kuo ykþhu 32 xfkLkku ðÄkhku Ëþkoðu Au.

yLku ¾uíke ytøku {krníke {u¤ðþu. ßÞkhu f]r»k ûkuºk{kt økwshkík yux÷e Mkkhe «økrík fhe hÌkwt Au íÞkhu yk {u¤k Ëhr{ÞkLk ¾uzqíkkuLku {kuxku ÷k¼ ÚkkÞ íku {kxu Mkh{ŠMkçk÷ ÃkBÃk{kt ykuÍík Mkçk{ŠMkçk÷ ÃkBÃk îkhk ¾uzqíkkuLku MkeÄe s 40 xfk MkçkMkeze ykÃkðkLke íku{ýu ònuhkík fhe níke.f]r»k{u¤kLkk WË½kxLk «Mktøku hksfkux yuÂLsLkeÞ®høk ksfkuxLkk þk†e {uËkLk{kt 12Úke 15 {k[o ËhBÞkLk ÞkuòÞu÷ [kh yuMkkurMkyuþLkLkk «{w¾ økkufw÷¼kE MkøkÃkheÞk,yuLSrLkÞhªøk xuMxªøk rËðMkeÞ yuøkúexkuf f]r»k {u¤k{kt ÷k¾kuLke MktÏÞk{kt ¾uzqíkku WÃkÂMÚkík yuLz heMk[o MkuLxhLkk [uh{uLk Äh{þe¼kE çkuzeÞk, hksfkux [uBçkMko hnuðk MkkÚku íku MktÃkÒk ÚkÞku níkku. f]r»k{u¤kLkk «Úk{ rËðMku yux÷u fu ykuV fku{Mko yuLz ELzMxÙeÍLkk «{w¾ Mk{eh¼kE þkn, ¾kuz÷Äk{ 12{e {k[uo f]r»k{u¤kLkwt WËT½kxLk fhðk{kt ykðu÷. {u¤kLkwt WËT½kxLk xÙMx,fkøkðzLkk xÙMxe nhuþ¼kE ÃkhMkkýk,©e MkhfkË Ãkxu÷ fÕ[h÷ ¾kuz÷Äk{ xÙMxLkk «{w¾ Lkhuþ¼kE Ãkxu÷u fÞwO níkwt. yk «Mktøku {wÏÞ VkWLzuþLkLkk WÃk«{w¾ çkkçkw¼kE ykÞkusf ELVkufku{ ðÕzoLkk rzhuõxh sÞuþ yMk÷k÷eÞk,©e MkhËkh Ãkxu÷ fÕ[h÷ hkËzeÞk Mkrník yLkuf {nkLkw¼kðku íku{s ík{k{ VkWLzuþLkLkk {kLkË{tºke Íðuh¼kE çkwÄu÷eÞk, ©e Mxku÷Äkhfku WÃkÂMÚkík hÌkk níkk. yk «Mktøku MkhËkh Ãkxu÷ fÕ[h÷ VkWLzuþLkLkk xÙMxÙe Lkhuþ¼kE Ãkxu÷u sýkÔÞwt níkwt fu íkksuíkh{kt s ðÕ÷¼¼kE Mkíkkýe,fe[ økúwÃk ykuV ELzMxÙeÍLkk ¾kuz÷Äk{ xÙMx îkhk ËuþLkku MkkiÚke {kuxku f]r»k{u¤ku [uh{uLk [e{Lk¼kE nÃkkýe Mkrník Mk{ksLkk Þkusðk{kt ykÔÞku níkku. su{kt [kh rËðMk{kt yøkúýeykuyu íkÚkk ¾uzqíkku {kuxe MktÏÞk{kt WÃkÂMÚkík ykþhu 20 ÷k¾Úke ðÄw ¾uzqíkkuyu {w÷kfkík ÷E hÌkk níkk. EfkuLkku{ef ðÕzo 21Úke 24 ¾uíke{kt ykðíkk Lkðk VuhVkh, rçkÞkhýku,ykÄwrLkf rzMkuBçkh,2014 Ëhr{ÞkLk hksfkux{kt, ÃkØríkyku íku{ s xufLkku÷kuS ytøku {krníke {u¤ðe Vuçkúwykhe,2015{kt ðzkuËhk{kt,{k[o 2015{kt rzMkk ¾kíku íku{ s níke. yk ð»kuo {kºk økwshkík{kt 20Úke ðÄkhu f]r»k{u¤k ÚkÞk Au íÞkhu yur«÷,2015{kt ®n{íkLkøkh ¾kíku yuøkúexkuf f]r»k{u¤kykuLkwt ykÞkusLk yuøkúexkuf f]r»k{u¤k îkhk Ãký ¾uzqíkkuLku rðþu»k {krníke yLku òýfkhe fhþu. yk WÃkhktík ykiãkurøkf ûkuºku ÚkE hnu÷k yuLserLkÞhªøk íku{ s {¤e hnuþu. ¾kuz÷Äk{ xÙMx ykøkk{e rËðMkku{kt ¾uzqíkku {kxu yuf xufLkku÷kuSf÷ VuhVkhÚke yk ûkuºku fkÞohík ÷kufkuLku {krníke ykÃkðk MktþkuÄLk fuLÿ þÁ fhðk sE hÌkwt Au, ßÞkt ¾uzqíkkuLku ík{k{ «fkhLke 23Úke 26,LkðuBçkh,2014 ËhBÞkLk hksfkux ¾kíku ¼ÔÞ {krníke WÃk÷çÄ çkLkþu. yk f]r»k{u¤kLkk {wÏÞ ykÞkusf sÞuþ yuLSrLkÞhªøk-ELzMxÙeÞ÷ yuõÍerçkþLk çkeøk þku Lkwt Ãký ykÞkusLk hkËzeÞkyu sýkÔÞwt níkwt fu yk {u¤k{kt ÷k¾ku ¾uzqíkku ¼køk ÷E hÌkk Au fhðk{kt ykðLkkh Au. f]r»k òøkhý yur«÷ 2014 20

www.krishijagran.com

f]r»k Mk{k[kh

nðu ÿkûkLkk çkÄk s Ëkýk yuf Mk{kLk nþu f]r»k yLkwMktÄkLk MktMÚkkLkk ði¿kkrLkfkuyu ÿkûkLke yuf ¼khíkeÞ yuðe «òrík rðfMkkðe Au fu su{ktÚke ÿkûkLkk økwåAkLkk Ëhuf Ëkýk yuf Mk{kLk fËLkk nþu. yux÷u fu nðu ÿkûkLkk økwåAkLku æÞkLkÚke òuELku ¾heËe fhðkLke s\h LkÚke. yk WÃkhktík ÿkûkLkk çkÄk s ËkýkLke r{XkMk Ãký yuf Mkh¾e nþu. ¼khíkeÞ yLkwMktÄkLk MktMÚkkLkk V¤ yLku çkkøkkÞíke rð¼køk îkhk rðfMkkððk{kt ykðu÷ yk Wå[ òíkLku ÃkqMkk ykrËrík Lkk{ ykÃkðk{kt ykÔÞwt Au. yk «òrík{kt ÿkûkLkk økwåAkLkwt Mk{kLk ðsLk 450 økúk{ Au. ði¿kkrLkfkuLkk {íku yk ÿkûkLku W¥kh ¼khíkLkk hkßÞku{kt ÃkrhÂMÚkríkLku æÞkLk{kt hk¾e rðfMkkððk{kt ykðe Au. ÃkqMkk ykrËríkLke yLÞ yuf rðþu»kíkk yu Au fu íku íkuLkk Ëkýk Vkxíkk LkÚke. Mkk{kLÞ heíku ÿkûkLkk Ëkýk Ãkh ðhMkkËLkwt Ãkkýe Ãkzu íkku Ëkýk Vkxðk ÷køku Au. W¥kh ¼khík{kt {kuxk¼køku ÿkûkLke Ãkh÷ux òík Wøkkzðk{kt ykðu Au. yk ÿkûk íkiÞkh ÚkkÞ Au íÞkt MkwÄe{kt [ku{kMkw ykðe òÞ Au. Ãkhtíkw ÃkqMkk ykrËrík yuf yuðe òík Au su [ku{kMkkLkk ykøk{Lk yøkkW s yux÷u fu sqLkLkk çkeò Mkókn MkwÄe{kt MktÃkqýoÃkýu rðfrMkík ÚkE òÞ Au. íkuLkkÚke Ëkýk VkxðkLke Mk{MÞk hnuíke LkÚke. íku yuf yøkuíke òík Au, su ¾uzqíkkuLku ykŠÚkf

ÿrüyu ½ýku ÷k¼ ykÃku Au. V¤ yLku çkkøkkÞíke rð¼køkLkk yufu ®MknLkk {íku ÃkqMkk ykrËrík r{XkMkLke çkkçkík{kt W¥k{ Au.íkuLke r{XkMk xeyuMkyuMk (xkux÷ MkkuÕÞwçkw÷ Mkkur÷z)Lkwt «{ký 19Úke ðÄkhu Au. ßÞkhu Mkk{kLÞ òíkku{kt íkuLkwt «{ký 15 Úke ðÄkhu nkuíkw LkÚke. yk òíkLke ÿkûk{kt çkes nkuíkk LkÚke. yk MktþkuÄLk ½ýk ð»kkuoLkk «MkkÞ çkkËLke MkV¤íkk Au. W¥kh ¼khík{kt hkßÞku{kt ðkíkkðhýLku òuíkk yk òíkLku rðfMkkððk{kt ykðe Au. íku [ku{kMkk yøkkW Ãkkfíke òík Au. yk òíkLkku Ãktòçk,nrhÞkýk, hksMÚkkLk yLku Ãkrù{e W¥kh «Ëuþ{kt ¾uzqíkku ¼hÃkqh ÷k¼ WXkðe þfu Au.

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

zku.yufu ®Mkn, V¤ yLku çkkøkkÞíke rð¼køk,ðzk, ¼khíkeÞ f]r»k yLkwMktÄkLk MktMÚkk, Lkðe rËÕne

www.krishijagran.com

f]r»k Mk{k[kh

ðÄw 10 Syu{ ÃkkfLkk VeÕz xÙkÞ÷Lku {tsqhe fuLÿ Mkhfkhu SLkuxef yuLSrLkÞrhtøk yu«uÍ÷ fr{xe (SEyuMke) yu ðÄw 10 Syu{ ÃkkfLkk VeÕz xÙkÞ÷Lku {tsqhe ykÃke ËeÄe Au.yur«÷{kt ykþhu yuf ð»koLkk ytíkhk÷ çkkË fr{xeLke çkuXf{kt ½ô,ÄkLk, fÃkkMk,swðkh yLku {fkELke Syu{ «òrík {kxu VeÕz íku{kt ½ô, ÄkLk, fÃkkMk,swðkh xÙkÞ÷Lku {tsqhe ykÃke yLku {fkELke Syu{ níke. Ãkhtíkw nk÷{kt 10 «òríkLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. Lku s {tsqhe ykÃkðk{kt ykðe Au. òufu yk ytøku ÃkÞkoðhý {tºkk÷ÞLke {tsqhe {u¤ððkLke çkkfe Au.çkkÞkuxuf yuøkúefÕ[h÷ økúwÃkLke çkuXf{kt yk rLkýoÞLku ykðfkhðk{kt ykÔÞku Au.

Ãkkf WíÃkkËLk ytøku Mk[kux ykøkkne çkË÷ ÞwrLkðŠMkxeLke «þtMkk LÿËuð f]r»k yLku MktþkuÄLk ÞwrLkðŠMkxeLkk nðk{kLk rð¿kkLk Lkhurð¼køkLke «ríkck{kt Mkíkík ð]rØ ÚkE hne Au. WÃks ÃkqðkoLkw{kLk Mktçktr½ík MkhfkhLku {kuf÷ðk{kt ykðu÷ yktfzk Mk[kux Mkkrçkík ÚkÞk Au. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Aufu íkksuíkh{kt ði¿kkrLkfkuyu ð»ko 2013-14Lkk hðe Ãkkf nuX¤ MkhMkð, ½ô yLku çkxkfkLkk WíÃkkËLk ytøku yøkkne fhe yk ytøkuLke {krníke ykEyu{ze Ãkwýu yLku rËÕne {kuf÷e níke. ¼khík MkhfkhLkk nðk{kLk rð¼køk yLku ÞwrLkðŠMkxeLkk yk rð¼køkLkk {kiMk{ yLkw{kLkLke Mk[kux {krníke Mkíkík [[koLkku rð»kÞ çkLÞku Au.12{e Ãkt[ðŠ»kÞ ÞkusLkk ytíkøkoík f]r»k WíÃkkËLk ytøkuLkk ytËksLku ÷E Mkhfkhu ÞwrLkðŠMkxeLku fuLÿ çkLkkÔÞwt Au. yk ytíkøkoík ßÞkhu ð»ko 201213 hðe Ãkkf ½ô, [ýk, çkxkfk,MkhMkðLkk WíÃkkËLk ytøkuLkk yktfzk yk ÃkkfLke ÷ýýe yøkkW MkhfkhLku MkkUÃkðk{kt ykðíkk íku{Lke «þtMkk fhðk{kt ykðe níke. ¼khík MkhfkhLkk nðk{kLk rð¼køkLkk WÃk {nkrLkËuoþf zku.yuLk [èkuÃkkæÞkÞu «þtMkk fhíkku yuf Ãkºk ÷ÏÞku níkku yLku ykøkkne Mk[kux nkuðk çkË÷ ¾wþe Ëþkoðe níke.

ÃkwMíkf Mk{eûkk V÷ yuð{ MkÂçsÞk fk íkkuzkE WÃkhktík «çktÄLk ð Ãkrhhûký WíÃkkËLk yLku ÷ýýe çkkËLkwt {uLkus{uLx, ÷ýýe çkkË þkf¼kSLkwt {uLkus{uLx, V¤ yLku þkf¼kSLke ÷ýýe, fkÃkýe çkkË ykiãkurøkf WÃkÞkuøkeíkk, V¤ yLku þkf¼kSLkku ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe ò¤ðýeLke xufLkef, fkÃkýe WÃkhktík V¤ku yLku þkf¼kSLkwt nMíkktíkhý, ©uýefhý yLku MktðuüLk, V¤ yLku þkf¼kS çkøkzðkLkwt fkhý, V¤ yLku þkf¼kSLkk {qÕÞ rMkØktík yLku ÷ yuð{ MkÂçsÞkut fk íkkuzkE WÃkhktík «çkLÄLk ð Ãkrhhûký f]r»k rðrÄyku, V¤ yLku þkf¼kSLkwt rLkso÷efhý, xk{uxkLkwt MLkkíkfku {kxu RÂLzÞLk fkWÂLMk÷ ykuV yurøkúfÕ[h÷ rhMk[o WíÃkkËLk, su{, si÷e, Mfðuþ,ykçk¤kLkwt yÚkkýw, yk[kh ðøkuhu îkhk rLkËuorþík Lkðw ÃkkXâ ÃkwMíkf ¢{kLkwMkkh «Úk{ ÃkwMíkf Au. su ytøku rðMík]ík {krníke ykÃkðk{kt ykðe Au. yk WÃkhktík rðãkÚkeoykuLkk yríkheõík «Mkkh fkÞofíkko, øk]n rð¿kkLkLkk rðãkÚkeoyku Appendices WÃkÞkuøk Ãký ykÃkðk{kt ykðu÷ Au. ÷u¾f: øktøkkþhý MkiLke, Ãkq MknMknkÞf rLkËuoþf, f]r»k yLku ®Mk[kE {tºkk÷Þ, Lkðe rËÕne {qÕÞ: \rÃkÞk 100 «fkþf: hk{k ÃkÂç÷fu®þøk nkWMk, yøkúðk÷ fku÷kuLke, hk{÷e÷k {uËkLk Mkk{u, rËÕne hkuz, {uhX-250002 (W¥kh«Ëuþ) VkuLk: 0121-2402616, VuõMk: 0121-2402682

yLku Mkk{kLÞ ÔÞÂõíkykuLku {kxu y{qÕÞ Au.økúk{eý rðMíkkhku{kt hkusøkkhe {kxu ÷½w WãkuøkLke MÚkkÃkLkk fhe Mðhkusøkkhe «kó fhðk{kt íku WÃkÞkuøke çkLke þfu Au.

ÃkwMíkf{kt 16 ÃkkX Au, su{kt ËirLkf yknkh{kt V¤ku yLku þkf¼kSLkwt {n¥ð, V¤ WíÃkkËLkLkwt {níð,¼rð»Þ{kt V¤kuLkwt

zku.ðús ¼q»ký þ{ko Ãkq.yæÞûk çkkøkçkkLke ¼khíkeÞ f]r»k yLkwMktÄkLk MktMÚkk, Lkðe rËÕne-110012

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

fex rLkÞtºký

O[ZMDMG 8=[5 8[SGM,MHL lS8S lGI\+6GL VGMBL 8[SGM,MHL lS8S 5|F6L ;'lQ8GF ;\lW5FN ;D]NFIDF\ VFJT]\4 +6 HM0 5U4 V[S VYJF A[ HM0 5F\BM4 V[S HM0 z|'lUSF sV[g8[GFf WZFJT]\ VG[ H[G]\ XZLZ DFY]\430 VG[ 5[8 V[D +6 EFUDF\ JC[\RFI[,]\ CMI K[PNFPTP J\NM4 DrKZ4 5T\lUIF4SL0L4 DWDFBL4O]NF JU[Z[P VF SL8SMGL 5'yJL 5Z pt5lT VFXZ[ 5__ DL,LIG JQF" 5C[,F Y. K[ HIFZ[ DFGJLG[ 5'yJL 5Z VFjIFG[ ! DL,LIG JQF" 5C[,F Y. K[ HIFZ[ 5'yJL 5Z VFjIFG[ ! DL,LIG JQF" H YI]\ K[P s! DL,LIG V[8,[ N; ,FBf VFD lS8SM S]NZT[ VF5[, VG[S Vl5|TD 1FDTFG[ SFZ6[ VFH lNG ;]WL 8SL XSIF K[P T[VMG[ S]NZT[ 5F\BM4 z'lU\SF4 GFG] XZLZ sH[YL VMKM BMZFS HM.V[4 VMKL HuIF VG[ N]xDGMYL ;C[,F.YL K8SL XS[f 36L A\WL 5|HFlTVM lJ5lZT 5lZl:YlTDF\ 56 8SL HJ\] H[JL 36L AWL BFl;ITM VF5[, K[PVF SL8SMDF\YL DrKZ4D[,[lZIF40guI]4 RLSGU]GLIF4 RF\R04 %,[U H[JF ZMU O[,FJ[ K[P B[TL 5FSMDF\ 56 lJlJW 5|SFZGF lS8SM VF56F\ lS\DTL pt5FNGMGM GFX SZ[ K[P VF lS8SMG[ lGI\+6DF\ ,[JF DFGJL JQFM"YL GJLvGJL XMW ;\XMWGM SZTM H ZCIM K[P H\T]GFXS NJFGF K\8SFJYL T[G[ lS8S lGI\+6DF\ X~VFTDF\ ;O/TFVM D/L 5Z\T] H\T]GFXS NJFGF ;DH6 lJGFGF p5IMUMV[ DFGJLGF VFZMuI ;FD[4 5IF"JZ6GF 5|N]QF6GF 36F\ lJS8 5|`GM pEF SIF" VG[ SL8SMDF\ 56 VF HT\GFXS NJFVM ;FD[ 5|lTSFZS XlST lJS;TF H\T]GFXSMGL V;ZSFZSTF 56 38TL U.P J{7FlGSM SL8SMG[ lGI\+6DF\ ,[JF GJLGJL 5wWlT XMWTF ZCIF K[ T[DF\ V[S VUtIGL 5wWlT SL8SMG[ O[ZMDMG N|FZF VFSQFL" GFX SZJFGL 5wWlT K[P

0MP H[ PH[P 5:TFULIF4 5|MU|FD SMVM0L"G[8Z4 S'lQF lJ7FG S[gã4 GPS'PIP4;]ZT4 E- mail: kvksurat@nau.in Mob.; 919879038539

CX[[P SL0LDF\ VD]S SL0L BMZFS XMWJFG]\ SFI" SZTL CMI K[ H[JM T[G[ BMZFSGM HyyFM D/[ tIFZ[ T[GF XZLZDF\YL BF; 5|SFZG]\ Z;FI6 CJFDF\ KM0 K[ T[GL U\W JFTFZJZ6DF\ O[,FTF T[ lJ:TFZDF\ OZTL T[ 5|HFlTGL SL0L ;]WL T[ 5CM\R[ K[ VF Z;FI6G]\ SFI" SL0LG[ tIF\ BMZFS DF8[ E[UF SZJFG]\ CMI K[P HIFZ[ VF56[ SL0LG[ EUF0LV[ KLV[ tIF\Z[ SL0L T[GF XZLZDF\YL V,U H 5|SFZG]\ Z;FI6 KM0 K[ H[ VgI SL0LVMG[ tIF\YL EFUL HJFGM ;\N[XM 5CM\RF0[ K[P 36L JBT SL0LVM ;{lGSGL DFOS CFZA\W V[S H lGlüT DFU" 5Z ;LWL Z[BFDF\ RF,TL HMJF D/[ K[ T[G]\ SFZ6 56 VFJF Z;FI6 H K[P S[8,F\S SL8SMDF\ BF; SZLG[ O]\NF SMX[8FDF\YL ACFZ VFJ[ K[ VFDF\ GZ VG[ DFNF A\G[ CMI K[P VF GFGS0F\ O]NFVM DF8[ V[S C[S8ZG]\ B[TZ V[S XC[Z H[8,] DM8] CMI K[ VF 5lZl:YlTDF\ DCN V\X[ DFNF SL8S T[GF XZLZDF\YL VFJ]\ H BF; 5|SFZG]\ Z;FI6 JFTFJZ6DF\ KM0 K[ H[GL U\W T[H 5|HFlTGF GZ O]NF

O[ZMDMG V[8,[ X]\ m SL8SMG[ S]NZT[ VF5[, E[8DF\ V[S VGMBL E[8 T[DGL ;\N[XF jIJCFZGL (communication) GL K[P HDLG 5Z UM/GM S[ VgI DL9L J:T]GM 8]S0M 50IM CMI TM tIF\ YM0F H ;DIDF\ VF56F VF`RI" JrR[ 36L AWL SL0LVM E[UL YI[, HMJF D/[ K[ VF56G[ 5|`G 56 YFI S[ VF8,L AWL SL0LG[ ;\N[XM S. ZL[T[ 5CMrIM CX[P VF56[ V[ SL0L EUF0JF 8]S0F 5Z VF\U/L S[ CFY ,UF0LV[ KLV[ tIFZ[ SL0LVM V:TjI:Y EFUJF DF\0X[ VG[ N]Z VFJTL SL0LVM 56 5FKL J/L HX[P VFD XFYL AGT]\ f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

fex rLkÞtºký

5FZBL XS[ H[GL U\WYL T[ DFNF TZO ;DFUD DF8[ VFSQFF"I K[P DWDFBL H[JF ;FDFlHS HLJG HLJTF\ SL8SMDF\ NZ[S SFI" DF8[ H]NF H]NF Z;FI6M CJFDF\ KM0JFDF\ VFJ[ K[P VFD SL8SM NF|ZF ;N\X [ F jIJCFZ DF8[ JFTFJZ6DF\ KM0JFDF\ VFJTF Z;FI6MG[ OZ[MDMG SC[ KP[

HLJFTMGF lGI\+6 SZJF DF8[GL 5wWlT XMWL SF-[, K[P VF 5wwFlTDF\ DFNF N|FZF KM0JFDF\ VFJT]\ Z;FI6 J{7FlGSMV[ VM/BL SF-L T[G]\ pt5FNG SZL GFGS0L ZAZGL S[ %,F:8LSGL 8I]ADF\ E[/JL NLW]\ CMI K[P H[G[ ;[88F VYJF <I]Z SC[ K[P VF <I]ZG[ BF; 5\SFZGF 8=[5DF\ D]SJFDF\ VFJ[ K[P VF <I]ZDF\YL lGS/TF Z;FI6GL U\W DFNF SL8S N|FZF GZG[ VFSQF"JF KM0FTF Z;FI6 H[JL H CMI K[ VFYL GZ O]NF VF U\WYL VFSQFF"IG[ ;DFUD DF8[ VFJ[ K[ VG[ 8=[5GL UZ6LDF\ 50L T[GL GLR[ ZFB[, %,F:8LSGL SMY/LDF\ ;ZSL 50[ K[ VFD GZ O]NLGL J:TLDF\ W8F0M YFI K[ VG[ DFNF O]NL ;DFUDG[ VEFJ[ VOl,T .\0F D]S[ K[ VFJF VOl,T .\0FDF\YL .I/M GLS/TL G CMJFYL HLJFTGM p5N|J SFA]DF\ ZC[ K[P VF <I]ZGL BF;LIT V[ CMI K[ S[ T[ H[ 5|HFlT DF8[GF CMI T[ 5|HFlTGF H GZ O]NFG[ VFSQF[" K[P NFPTP S5F;DF\ G]SXFG SZTL ,L,L .I/ DF8[GL <I]Z OST ,L,L .I/GF H GZ O]NFG[ VFSQF[" K[ ,xSZL S[ VgI .I/GF O]NFG[ 8=[5DF\ J5ZFTL <I]ZGL V;ZSFZSTF 5|HFlT VG[ JFTFJZ6GL 5lZl:YlT D]HA !5 lNJ;YL ,. Z DlCGF ;]WLGL CMI K[ VFYL T[GL ;DIF\TZ[ AN,FTF\ ZC[J]\ 50[ K[P lJlJW 5|SFZGF SL8SM DF8[ lJlJW lJ:TFZMDF\ H]NF H]NF VFSFZGF O[ZMDMG 8=[5 D/TF CMI K[P H[DF\

SL8SM N|FZF pt5ggF SZJFDF\ VFJTF O[ZMDMGGF 5|SFZMov !P ;[S; O[ZMDMGo SL8SGF GZ VG[ DFNFG[ 5|HGG DF8[ E[UF YJF DCN V\X[ DFNF N|FZF KM0FT] Z;FI6 ZP V[U|LU[XG O[ZMDMGo GZ VG[ DFNF SL8S A\G[G[ VFSQF"T]\ VG[ ;FDFgI ZLT[ BMZFS DF8[ E[UF YJFGM ;\N[X VF5T]\ Z;FI6 #P V[,FD" O[ZMDMGo 5MTFGL 5|HFlTGF SL8SMG[ EIGM ;\N[XM DMS,JF KM0JFDF\ VFJT]\ Z;FI6 $P 8=[., O[ZMDMGo VF 5|SFZG]\ Z;FI6DF\ VFU/ RF,TF SL8SM N|FZF KM0JFDF\ VFJ[ K[ H[ 5FK/ VFJTF SL8SMG[ DFU"NX"G VF5[ K[P NFPTP ,F.GDF\ RF,TL SL0LVM N|FZF KM0FT] Z;FI6 5P ;MxI, O[ZMDMGo ;DFHHLJG WZFJTF DFNFDFBL H[JF SL8SMDF\ H]NF H]NF SFIM" DF8[ KM0JFDF\ VFJT]\ Z;FI6 lJlJW 5|SFZGF O[ZMDMGDF\YL J{7FlGSMV[ ;[S; O[ZMDMGGM p5IMU SZL B[TL 5FSMDF\ G]SXFG SZTL f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

fex rLkÞtºký s!fO,FI JM8Z 8=[5 sZf %,F:8LS DMY 8=[5 s#f UZ6L VFSFZGF 8=[5 s$f :,LJ 8[=5 s5f 0[<8F 8=[5 s&fO/DFBLG]\ 8=[5 sJ[,FJF/F XFSEFHLGL O/DFBLf B[0}TM 5MT[ 3Z[ 56 %,F:8LSGL 5F6LGL BF,L AM8,DF\YL 8=[5 AGFJL XS[ K[ T[ DF8[ lS8S XF:+ lJEFU4VF\6N S'lQF I]lGJl:F"8L TZOYL ;FNL4;Z/ VG[ ;:TL 5wWlT lJS;FJJFDF\ VFJ[, K[P O[ZMDMG 8=[5GF p5IMUMo !P HLJFTGL DMH6L SZJFv HLJFTGL p5N|JGL HF6SFZL D[/JJFov B[TL 5FSMDF\ HLJFT lGI\+6 DF8[ ;F{YL VUtIG] CMI TM H[ T[ HLJFTGF p5N|JGL ;DI;ZGL HF6SFZL K[P H[YL T[GF lGI\+6GF ;DI;Z V;ZSFZS 5U,F ,. ;C[,F.YL GFYL XSFIP VF DF8[GF O[ZMDMG 8[=5 C[S8Z[ 5 YL * GL ;\bIFDF\ ,UF0JFDF\ VFJ[ TM T[DF\ 5S0FTF O]NFGL ;\bIF 5ZYL p5N|JGL X~VFT T[DH TLJ|TFGL sJW38GLf HF6 Y. XS[ K[P ZP GZO]NFG[ DM8L ;\bIFDF\ VFSQFL" GZGL J:TL 38F0JLo VF 5wwFlTDF\ V[SD lJ:TFZDF\ JW] ;\bIFDF\ VFJF O[ZMDMG 8=[5 NFPTP 0F\UZDF\ UFEDFZF DF8[ Z_ 8=[5qC[S8Z4 ZL\U6GL O/ VG[ 0}\B SMZL BFGFZ ./I DF8[ $_ 8=[5qC[S8Z D]HA ,UFJJFDF\ VFJ[ TM T[ B[TZGF DM8F EFUGF GZ O]NFG[ VFSQFL" GFX SZL XSFI K[ GZ O]NFG]\ 5|DF6 38JFYL DFNF lS8S GZ ;FYLGF ;DFUDGF VEFJ[ VOl,T .\0F D]S[ K[ VFJF VOl,T .\0FDF\YL .I/M GLS/TL G CMJFYL VF HLJFTGM p5N|J SFA]DF\ ZC[ K[P 5|HGGG lS|IFDF\ lJ1F[5 SZLG[ov VF 5wwFlTG[ GZ E|lDSZ6 sD[.G SgOI]hGf VYJF ;DFUD lJ1M5G sD[8L\U 0L;Z%XGf VF 5wwFlTDF\ B[TZDF\ O[ZMDMG Z;FI6G[ JW] DF+FDF\ KM0JFDF\ VFJ[ K[ H[ JFTFJZ6DF\ AW[ H O[,F. HFI K[ B[TZDF\ ZC[,L DFNF O]NL 56 GZ O]NLG[ VFSQF"JF DF8[ VFJF H 5|SFZGF O[ZDMG KM0TL CMI K[ 5Z\T] VF O[ZMDMG JFTFJZ6DF\ AW[ H O[,FI[,F CMJFYL GZO]NL E|lDT YTF DFNF O]NLG[ ;DFUD DF8[ XMWL XSTL GYL VFYL DFNF O]NLG]\ GZ ;FY[ ;DFUD G YJFYL 5|HGG V8SL HFI K[ VF ZLT[ HLJFTG[ SFA]DF\ ZFBL XSFI K[ VF 5wwFlT 5|DF6[ S5F;DF\ VFJTL U],FAL .I/G[ lGI\+6DF\ ,[JF DF8[ BF; 5|SFZGF ZM5 H[DF\ %,F:8LSGL 5M,LG/LDF\ VF O[ZMDMG EZ[, CMI K[ A\G[ G/LVMG[ V[S ALHF ;FY[ K[0[YL HM0LG[ A\U0LGM VFSFZ AGFJ[, CMI K[P VF G/LGL lNJF,M ;]1D lKN|MJF/L CMI K[ H[DF\YL O[ZMDMG Z;FI6 WLZ[WLZ[ ACFZ VFJL JFTFJZ6DF\ 5|;Z[ K[P AHFZDF\ 5L/L ZM5GF GFD[ p5,aW K[ VF ZM5GL V;ZSFZTF # YL $ DlCGF ;]WL

ZC[ K[P VFJF ZM5 C[S8Z[ !%F_vZ__ GL ;\bIFDF\ A[ ZM5GL JrR[ ,UEU & YL * DL8ZG]\ V\TZ ZFBL CFZDF\ 5FS $5v5_ lNJ;GM YFI tIFZ[ ,UFJJFDF\ VFJ[ K[P p5ZMST NXF"J[, O[ZMDMGGF 5|SFZMDF\ J{7FlGSMV[ ;[S; O[ZMDMGGM p5IMU BF; SZLG[ B[TL 5FSMDF\ G]SXFG SZTL HLJFTM4 GZ O]NFG[ VFSQFL" GFX SZJFq lGI\+6DF\ ,[JF DF8[ DCTD SZ[, K[PH[DF\ B[TL 5FSMDF\ G]SXFG SZTL 5L/L.I/4 S5F;DF\ G]SXFG SZTL U],FAL .I/4 S5F;4 DUO/L4 lNJ[,F H[JF 5FSMDF\ G]S;FG SZTL ,xSZL .I/4 0F\UZDF\ UFEDFZFGL .I/4 H]JFZqDSF.qX[Z0LDF\ G]SXFG SZTF\ H]NL H]NL UFEDFZFGL .I/4 H]JFZ4 DSF.DF\ VFJTL ,xSZL ,xSZL .I/40F\UZDF\ G]SXFG SZTL H]YL .I/4 ;\U|CGF VGFHDF\ G]SXFG SZTF\ VGFHGF O]NF4 hF\h6L VG[ VF\W/F HLJ0F lJU[Z[ H[JF SL8SM DF8[ VF Z;FI6M lJS;FJJFDF\ VFJ[, K[P sVF Z;FI6MGL BFl;IT V CMI K[ S[ T[ H[ T[ 5|HFlTGF GZG[ H VFSQM" K[P NFPtFP ,L,L .I/ DF8[G]\ O[ZMDMG Z;FI6 ,L,L .I/GF GZ O]N\FG[ H VFSQFL" XS[ K[ ,xSZL .I/ S[ VgI G[ GCLPf O[ZMDMG 8[=5GM V;ZSFZS p5IMU S. ZLT[ SZXMP !P <I]Z q;[%8F ;FZL S\5GLGL ;FZL U]6JTFJF/L VG[ H[ T[ 5FSDF\ VFJTL HLJFTG[ VG]~5 H JF5ZJL pNFP R6FDF\ ,L,L .I/ DF8[ ,L,L .I/ DF8[GL H <I]Z JF5ZJLP ZP O[ZMDMG 8=[5 H[ HLJFTGF p5N|J JW] ZC[TM CMI T[JF lJ:TFZDF\ 5FSGL JFJ6LGF V[S YL A[ V9JFl0IFDF\ D]SJF HM.V[P ZL\U6DF\ O/ VG[ 0}\B SMZL BFGFZ .I/ DF8[GF 8=[5 5FSDF\ S], VFJJJFGL X~VFT YI[YL D]SJF HM.V[P #P 8=[5G[ ;LWL ,FS0L q SFD/L 5Z ;LWF ZC[ T[D UM9JJF HM.V[P $P A[ 8=[5 JrR[ H[ T[ HLJFT DF8[ IMuI V\TZ ZFBJ]\ HM.V[ ZL\U6DF\ 0}\B VG[ O/ SMZGFZ .I/ DF8[ A[ 8[=5 JrrF[ !_v!5 DL8ZG]\ V\TZ ZFBJ]\P 5P 8=[5GM p5ZGM K[0M 5FSGL p\RF.YL ;C[H p\R[ ZC[ T[D AF\WJ]\P 5FSGF lJSF; ;FY[ 8=[5G[ 56 YM0] YM0] p\R[ ,[TF ZC[J]\P &P 8=[5DF\GL %,F:8;SGL SMY/L 8[SF ;FY[ AF\W[,L H ZFBJL HM.V[P VG[ HM OF8L U. CMI TM AN,L GF\BJLP *P 5JG VYJF VgI SFZ6YL 8=[5 50L U. CMI TM T[GF :YFG[ OZL AF\WL N[JLP (P OZMDMG <I];" ;DIFG];FZ AN,TF ZC[J]\P <I]ZGL V;ZSFZTF JFTFJZ6GL VG]S}/TF VG[ T[DF\ ZC[, O[ZMDMGGL DF+F 5Z VFWFlZT CMI K[ H[ ;FDFgI ZLT[ !5 lNJ;YL A[ DlCGF ;]3LGL CMI K[P

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

fex rLkÞtºký

f]r»k Ãkkfku{kt hkuøk ÃkuËk fhíke SðkíkLkwt sirðf rLkÞtºký 0MP HI[X PH[P 5:TFULIF 5|MU|FD SMVM0L"G[8Z S'lQF lJ7FG S[gã GJ;FZL S'lQF I]lGJl;"8L4 V9JFOFD"4 ;]ZT E-mail- aayoj 2000@ yahoo.com

N[XGL VFhFNL JBT[ VGFHGL TLJ| T\UYL 5L0FTF EFZT N[X[ VgG pt5FNGGF\ :JlGE"ZTF CF\;, SZJF p5ZF\T VgI N[XMG[ VgG lGSF; SZL XSLV[ V[ 5lZl:YlT D[/JJF B]A H ,F\AL DH, SF5L K[P VF l:YlTV[ 5CM\RJF DF8[ JW] VgG pt5FNG VF5TL HFTGL 5} Z TL SFI" 1 FDTF D[ / JJF4 T[ D F\ VFJTF\ ZMUvHLJFTMGF lG\I+6 DF8[ H\T]GFXS NJFGF VF0[W0 K\8SFJ YJF ,FuIF H[G[ 5lZ6FD[ HDLGGF H{JZF;FIl6S A\\WFZ6DF\ O[ZOFZ YJM4JFTFJZ6 5|N]lQFT YJ]4 HLJFTMDF\ H\T]GFXS NJFVM ;FD[ 5|lTSFZS XlST lJS;JL 4U{F6 HLJFTMGM J:TL lJ:OM8 YJM lJU[Z[ H[JF 5|`GM p5l:YT YIFP VF 5|`G C, SZJF4 H\T]GFXS NJFGM J5ZFX 38F0JF,4 ZMUvHLJFT lGI\+6GL lJlJW 5wWlTGM ;DgJI SZL 4JFTFJZ6 5|N]lQFT G YFI T[ DF8[ ;\Sl,T HLJFT jIJ:YF5GGM VlEUD V5GFJJFDF\ VFjIM VF 5wWlTDF\ lJlJW HLJFT lGI\+6 5wWlTDF\ H{lJS lGI\+6G[ B]A H VUtIG]\ 5lZA/ U6JFDF\ VFjI]\ K[P H{lJS lGI\+6 lJX[ ;Z/ XaNMDF\ SCLV[ TM V[S ;HLJ wJFZF VgI ;HLJG]\ lGI\+6 SZJ]\P S]NZTDF\ ;HLJMGL J:TL lGI\+6DF\ ZC[ T[ DF8[ H{JLS T[DH VH{lJS 5lZA/M SFD SZTF\ CMI K[P H[G[ VF56[ S]NZTL lGI\+6 SCLV[ K[P S]NZTL lGI\+6DF\ V[S ;HLJ wJFZF VgI ;HLJMG]\ S]NZTDF\ VF5D[/[ lGI\+6 YT]\ CMI K[ V[DF\ DFGJLGM SM. C:T1F[5 CMTM GYL 5Z\T] V[S ;HLJMG]\ VgI ;HLJM wJFZF

lGI\+6 DG]QIGF 5|ItGMYL SZJFDF\ VFJ[ T[G[ VF56[ H{lJS lGI\+6 SCLV[ KLV[P H{lJS lGI\+6 V[8,[ OST H{lJS lGI\+SMG[ 5|IMUXF/FDF\ DM8F5FI[ pK[ZL G[ B[TZDF\ KM0JF 5]ZT]]\ H DIF"lNT GYL 5Z\T] S]NZTDF\ ZC[,F\ HLJFTMGF S]NZTL N]xDGMG]\] ;\Z1F6 SZJ]\ T[DGL J:TL 38TL V8S[4 T[GL ;\bIF JW[[ T[JF 5|ItGM SZJF 56 YFI K[P H{lJS lGI\+6G[ CF,GL 5lZl:YlTDF\ A'CN VY"DF\ ,.V[ TM S]NZTGF lJlJW H[lJS 38SMGM V[ ZLT[ p5IMU SZJM S[ T[DF\ O[ZOFZ SZJM H[YL ZMUvHLJFT lGI\+6DF\ ZC[ VG[ HLJFTMGF S]NZTL N]xDGMG[ CFGL G YFIP H[DF\ JG:5lTDF\ HLJFTM ;FD[ 5|lTSFZSTF lJS;FJJL4 l5H\Z 5FSGM p5IMU SZJM45FSGL JFJ6LGF ;DIDF\ O[ZOFZ SZJM45FS 5wWlTDF\ O[ZOFZ SZJM4 5|SFX l5\HZ4O[ZMDMG 8=[5 lJU[Z[GM p5IMU SZJM lJU[Z[GM ;DFJ[X SZL XSFI K[P B[TL 5FSMDF\ SL8 lGI\+6DF\ J5ZFTF H{lJS lGI\+SMGF +6 5|SFZGF K[P s!f 5ZHLJL sZf5ZE1FL VG[ s#f ZMU SFZS ;]1D ;HLJM s!f 5ZHLJL ov H[ ;HLJ VgI ;HLJGF XZLZGL V\NZ VYJF XZLZ 5Z ZCL T[GF XZLZDF\YL ;tJs,MCLf R];L 5MTFGM lGJF"C SZ[ K[ T[G[ 5ZHLJL SC[ K[P SL8SMGF HLJGRSD | F\ .0\F4rRF VG[ 5b]T VYJF .0\F4.I/4SMX8[F VG[ 5b]T VD [ +6 S[ RFZ VJ:YF CMI KP[ SL8SMGF lJlJW 5ZHLJLVM SL8SGL VS[ VYJF VS[YL JW] VJ:YFDF\ 5ZHLJLSZ6 SZL TG[\] HLJG UH ] ZTF\ CMI K[ !P .\0FGF 5ZHLJL v 8=FISMU|FDF48[8=|F:8LS;48L,MGMD; lJU[Z[ ZP .I/GF 5ZHLJL vV[5[g8[,L;4UMGMh;4 A|[SMG4 ZMU;4 S[d5M,[8L; lJU[Z[ #P SMX[8FGF 5ZHLJL v A|[RLD[ZLIF $P .I/GF 5ZHLJLv RL,MGL; a,[SAGL” 5P rRF vSMX[8FGF s;O[NDFBLf 5ZHLJLvV[GSFl;"IF SL8SDF\ 5ZHLJLSZ6 D]bItJ[ VgI SL8SM äFZF H YFI K[P H[GL 56 RFZ VJ:YF s.\0Fv.I/vSMX[8F v 5]bTf CMI K[P .\0FGF 5ZHLJLGL DFNF 5]bT

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

fex rLkÞtºký G]SXFGSFZS HLJFTGF .\0FGL V\NZ T[GF .\0F D]S[ K[P VF .\0FDF\YL GLS/TL 5ZHLJLGL .I/ G]SXFGSFZS HLJFTM .\0FGF V\NZGM EFU BF. lJSF; 5FDL tIF\ H SMX[8M AGFJ[ K[P SMX[8F VJ:YF 5]ZL YTF 5ZHLJLG]\ 5]bT ACFZ VFJ[ K[ HIFZ[ G]SXFGSFZS HLJFTGM .\0F VJ:YFDF\ H GFX YFI K[P T[H ZLT[ VgI VJ:YFGF 5ZHLJLVM SL8SGL lJlJW VJ:YFDF\ HLJG U]HFZ[ K[P SL8SMDF\ lJlJW 5ZHLJLVMDF\YL S[8,FS 5ZHLJLVM NFPTP 8= F ISMU| F DF4V[ 5 [ g 8[ , L;4 UMGMh;4 A| [ S | M G4 .,F:D;4 RL,MGL; lJU[Z[G[ 5|IMUXF/FDF\ DM8F5FIF 5Z pK[ZL B[TZDF\ KM0L H[ T[ SL8SMGF lGI\+6 DF8[ p5IMI SZJFDF\ VFJ[ K[P Nl1F6 U]HZFTDF\ GJ;FZL S'lQF I]lGJl;"8LGF lJlJW S[gN=M 5Z T[DH ;CSFZL BF\0 pnMU ;\3 äFZF 8=FISMU|FDF GFDGF 5ZHLJLG[ ;\U|CGF VGFHDF\ G]SXFG SZTF\ RMBFGF O]NFGF .\0F 5Z DM8F5FIF 5Z pK[ZJFDF\ VFJ[ K[P 5XHLJLSZ6 YI[, .\0F V[S 5M:8SF0" SNGF SF0" 5Z RM\8F0[,F CMI K[P H[G[ cc8=FISMSF0"cc SC[ K[P V[S 8=FISMSF0"DF\ !(4___YL Z_4___ H[8,F 5ZHLJL CMI K[P VF SF0"G[ B[TZDF\ 0F\UZDF\ UFEDFZFGL .I/4 5FGJF/GFZ .I/4lJlJW 5FSMDF\ G]SXFG SZTL ,L,L .I/4S5F;DF\ SFAZL .I/4U],FAL .I/4EL\0FDF\ SFAZL .I/ T[DH X[Z0LDF\ lJlJW J[WSMGF .\0FGM GFX SZJF B[TZDF\ !P_ YL ZP_ ,FBGL ;\bIFDF\ ;DIF\TZ[ KM0JFDF\ VFJ[ K[P H[YL VFJF .\0FG]\ 5ZHLJLSZ6 Y. T[GM GFX YFI K[P X[Z0LDF\ 5FIZL,FGF lGI\+6 DF8[ VUFp DM8L ;\bIFDF\ T[GF AFCI 5ZM5HLJL V[l5lZS[lGIF D[,FGM<I]SF 5|IMUXF/FDF\ pK[ZL VG[ ACFZYL ,FJL KM0JFDF\ VFjIF CTF VF56F lJ:TFZDF\ VF 5ZHLJL :YFIL YIF CMI 5FIZL,FGM p5ãJ 5ZHLJYL H lGI\+6DF\ ZC[ K[P sZf 5ZE1FL ov H[ ;HLJ s5|F6Lf VgI ;HLJG]\ ;\5}6" E1F6 SZL 5MTFG]\ HLJG U]HFZTF CMI T[G[ 5ZE1FL SC[ K[P DF\;FCFZL 5|F6LVM 5ZE1FL K[P H[ VgI 5|F6LVMG]\ E1F6 SZ[ K[P B[TL 5FSMDF\ G]SXFG SZTL lJlJW

www.krishijagran.com HLJFTMG]\ 56 SZMl/IF4 B0DF\S0L4 EDZF4 ,L,L5M58L sS|FI;M5Ff5L/LDFL4 NFl/IF lJU[Z[ H[JF 5ZE1FLVM E1F6 SZ[ K[P VFDF\GF S[8,FS 5ZE1FLG[ VF56[ 5|IMUXF/FDF\ DM8F5|DF6DF\ pK[ZLG[ B[TZDF\ SL8S lGI\+6 DF8[ p5IMU SZL XSLV[ KLV[ ,L,L 5M58L sS|FI;M5FfGL .I/M GFGF 5MRF XZLZJF/F SL8SM H[JF S[ DM,M4;O[NDFBL4 RLS8M4 EL\U0FJF/L HLJFT JU[Z[G]\ T[DH ,L,L.I/ H[JL HLJFTMGF .\0F VG[ 5|YD VJ:YFGL .I/G]\ E1F6 SZ[ K[P S5F;GF VG[ VgI 5FSDF\ VFJTF\ RLS8FGF lGI\+6 DF8[ 5ZE1FL lS|%8M,[D; DMg8[H[ZLG[ pK[ZLG[ KM0JFDF\ VFJ[ K[P s#f ZMUSFZS ;}1D ;HLJM ov DG]QI VG[ VgI 5|F6LVMG[ H[ ZLT[ HLJF6]\ sA[S8ZLIFf4O]U4lJQFF6] sJFIZ;f H[JF ;]1DHLJM äFZF ZMU YFI K[P T[D SL8SMGL lJlJW VJ:YFVMDF\ 56 VF ;]1DHLJM äFZF ZMU pt5gG YFI K[P VF ZMUSFZS ;]1DHLJMG[ 5|IMUXF/FDF\ DM8F 5FIF 5Z pt5gG SZL SL8SM ;FD[ H{lJS I]wW SZL XSFI K[P VP HLJF6]\ sA[S8ZLIFf lJlJW HLJF6]VM SL8SDF\ ZMU SZL T[GM GFX SZ[ K[P H[DF\ A[;L,; 5M5L,L VG[ A[;L,; Y]ZLgHLV[g;L; D]bI K[P A[;L,; Y]ZLgHLV[g;L; H[G[ VF56[ 8]SDF\ AL8L sBtf 56 SCLV[ KLV[ T[ HIFZ[ T[GL J'lwW DF8[ ALHF6]\VM AGFJ[ K[P tIFZ[ ;FY[ V[S 5|SFZG]\ 5|M8LG AGFJ[ K[P VF 5|M8LG HIFZ[ .I/GF XZLZDF\ HFI K[ tIFZ[ SL8SGF 5FRGT\+GL Vd,LITFG[ SFZ6[ T[G]\ h[ZDF\ ~5F\TZ YFI K[ VG[ T[GL h[ZL V;ZYL SL8SMG]\ 5FRGT\+ SFI" SZT]\ A\W YFI K[P .I/ h[ZGL V;ZG[ VG[ E]BG[ SFZ6[ DZL HFI K[P AHFZDF\ VF HLJF6]VM E]SL :J~5[ p5,aW K[P H[G[ VF56[ B[TL5FSMDF\ G]SXFGSFZS .I/M H[JL S[ ,L,L.I/4SMALGF O]NFGL .I/4SFAZL .I/ ,xSZL .I/ lJU[Z[ ;FD[ B]A H V;ZSFZS CMI T[GF lGI\+6 DF8[ JF5ZL XSFI K[P TGM[ J5ZFX .I/GL 5|HFlT VG[ 5FSG[ wIFG[ ,[TF\ !P5 lSPU|F YL ZP_ lSPU|F 5|lT C[S8Z D]HA 5F6LDF\ E[/JL KM0 5Z ;F\HGF ;DI[ KF\8LG[ SZJFDF\ VFJ[ K[P

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

fex rLkÞtºký AP lJQFF6]\VMsJFIZ;fov B[TL 5FSDF\ G]SXFG SZTL .I/MG[ 56 lJQFF6]\VM äFZF ZMU ,FU] 50[ K[P R6F4 T]J[Z4 S5F;4 8FD[8F4 DZRL4 lJU[Z[ 5FSMDF\ G]SXFG SZTL ,L,L .I/ V[RV[G5LJL GFDGF lJQFF6]\YL ZMU YFI K[P T[H ZLT[ ,xSZL .I/DF\ V[;V[G5LJL GFDGF lJQFF6]\YL ZMU YFI K[P VF lJQFF6]\ I]ST ãFJ6 5Z KM0 5Z KF\8TF T[DF\ ZC[,F\ lJQFF6]\VM BMZFS DFZOT[ .I/GF 5FRGT\+DF\ NFB, YFI K[P VG[ tIF\\ J'lwW 5FDL T[GF ,MCLDF\ 5CM\RL B]A H DM8L ;\bIFDF\ J'lwW 5FD[ K[P ZMUU|:T .I/ RFZ YL 5F\R lNJ;DF\ 5MRL 50L DZL HFI K[P VFJL ZMUU|:T .I/ B[TZDF\ p\\WL ,8S[,L HMJF D/[ K[P VF .I/MGF lJQFF6]VM H[ T[ 5|HFlT DF8[ H V;ZSFZS CMI K[P ,L,L .I/GF lJQFF6]\VM ,L,L .I/DF\ H ZMU SZL XS[ K[P HIFZ[ T[ ,xSZL .I/DF\ ZMU pt5gG SZL XSTF GYL T[ H ZLT[ ,xSZL .I/GF lJQFF6\] ,L,L .I/DF\ ZMU pt5gG SZL XSTF GYLP VF lJQFF6\]GF\ K\8SFJGL DF+F ,LJL .I/ DF8[ Z5_ YL$5_ .I/ I]lG8s! .I/ I]lG8 V[8,[ ! DL,L ãFJ6DF\ &2!_) V[8,[ S[ K VAH45'yJLGL DFGJJ:TL H[8,F lJQFF6]\f VG[ ,xSZL .I/ DF8[ Z5_ .I/ I]lG8 5|lT C[S8ZGL E,FD6 K[P VF lJQFF6]G]\ N=FJ6 ;F\HGF ;DI[ KF\8J] B]A H lCTFJC K[P VF p5ZF\T 3Ml0IF .I/ DF8[ U|[gI],M;L; JFIZ; 56 V;ZSFZS K[P #P O]Uov lJlJW 5|SFZGL O]UM H]NFH]NF SL8SMGF XZLZGL V\NZ T[DH ACFZ J'lwW 5FDL SL8SMGM GFX SZ[ K[P O]UGF ALH T[DH SL8SGF XZLZGF ;\5S"DF VFJ[ K[P VF ;DI[ 5]ZTM E[H CMI TM VF ALHDF\YL T\T] GLS/LG[ SL8SGF XZLZDF\ NFB, YFI K[ tIF\ J'lwW 5FDL V[S 5|SFZG] h[Z KM0[ K[ VF h[ZGL V;ZYL SL8S D'tI] 5FD[ K[P SL8SGF D'tI AFN 56 VF O]U ;TT J'lwW 5FDTL ZC[ K[P T[GF T\T]VM ACFZ VFJL SL8SGF XZLZ G[ VFJZL ,[ K[ VFYL VFJF SL8S ;BT Y. HFI K[P VG[ O]UGF Z\U D]HA ;O[N4,L,M4,F,4 H[JF Z\UG]\ Y. HFI K[P VF OU ] G\] 5D | F6 !,L8Z 5F6LDF\ 5FR \ UF|D H8[,\] ZFBJFD\ VFJ[ KP[ ! UF|D ES]LDF\ Z2!_(

www.krishijagran.com ;LVO[I] sSM,MGL OMDLU \" Il]G8f CMI KP[ VF OU ] GM K8\SFJ JC, [ L ;JFZ[ S[ ;FH \ [ HIFZ[ JFTFJZ6DF\ 5Z]TM EH [ CMI tIFZ[ SZJM HM.VP[ AHFZDF\ lJlJW OU ] M p5,aW KP[ HD [ F\ D8[MZLhID VG[L;M%,L4ALJZ[LIF AF;LIFGF4J8L; " L,LID ,[SFGL4gI]D[ZLIF ZL,FI4 CLZ:I]8[,F YMd5;GL JU[Z[ VUtIGL KP[ VF p5ZF\T lJlJW 5|SFZGF 5|HLJM4 ZLS[8;LIF H[JF ;}1F ;HLJ 56 SL8SMDF\ ZMU pt5gG SZTF\ CMI K[P $P S'lDslGD[8M0f ov SL8SMDF\ 56 lJlJW 5|SFZGF S'lD T[GF XZLZDF\ NFB, Y. BF; 5|SFZGF A[S8[ZLIFGF ;C;\AWYL SL8SG[F GFX SZ[ K[P AHFZDF\ VF S'lDVM lJlJW ~5MDF\ D/[ K[P H[GM 5FS 5Z K\8SFJ SZTF\ SL8SGF ;\5S"DF\ VFJTF\ S'lD T[GF XZLZDF\ NFB, Y. tIF\ J'lwW 5FD[ K[ VG[ SL8SGM GFX SZ[ K[P VF S'lDVM lJlJW 5|SFZGL .I/M ;FD[ B]A H V;ZSFZS K[P VUFp VF56[ HMI] T[D H{lJS lGI\+6 V[8,[ OST 5|IMUXF/FDF\ H{lJS lGI\+SMG[ pK[ZL B[TZDF\ KM0JF V[8,]\ H GCL 56 S]NZTDF\ T[DGL ;\bIF H/JFI ZC[4T[GL J:TL JW4[ T[G]\ ;\Z1F6 Y. XS[ T[JF 5|ItGMG[ 56 H{lJS lGI\+6 SCL XSFIP !P H\T]GFXS NJFGM SF/HL 5}J"S J5ZFX4HLJFT T[GL 1FdIDF+F J8FJ[ tIFZ[ H4S]NZTL N]xDGMGL ;\bIF VMKL CMI tIFZ[ VG[ H[ T[ HLJFT DF8[ VG]S]/ NJF H JF5ZJLP XSI CMI TM JG:5lT HgI NJFGM p5IMU JW] SZJMP  EL\0F4S5F; H[JF 5FSDF\ ALH DFJHT VF5JFYL X~VFTGL VJ:YFDF\ R]l;IF HLJFTG]\ lGI\+6 SZL XSFI VG[ 5FSGL X~VFTGL VFJ:YFDF\ H\T]GFXS NJFGF A[ YL +6 K\8SFJ ARFJL XSFI H[YL HLJFTMGF S]NZTL N]xDGMGL CFHZL JWFZL XSFIP  JG:5lT 5Z 5|JFCL H\T]GFXS NJF KF\8JFGF AN,[ HDLGDF\ NF6FNFZ NJF VF5JFYL S]NZTL N]xDGMGM H\T]GFXS NJF ;FY[ ;LWM ;\5S" 8F/L XSFIP  E]SL ~5 NJFGM K\8SFJ H{lJS lGI\+SM DF8[ B]A H G]SXFGSFZS K[ T[GM p5IMU 8F/JMP ZP HDLGDF\ ZF;FIl6S BFTZGF AN,[ KFl6IF BFTZ4

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

fex rLkÞtºký ;[lgN=I BFTZGM J5ZFX SZJFDF\ VFJ[ TM HDLGDF\ ZC[, p5IMUL O]U VG[ VgI ;HLJMG]\ Z1F6 SZL XSFIP #P X[Z0LGF B[TZDF\ X[Z0L SF%IF AFN 5TFZLG[ AF/L G GF\BTF V[D H ZC[JF N[JFYL X[Z0LGF 5FIZL,FGF 5ZHLJL V[5LZLS[GLIFG]\ ;\Z1F6 SZL XSFI $P 0F\UZGF B[TZGL OZT[ ;[-F5F/F 5Z 0F\UZGL 5ZF/GF 5}0F D]SJFYL SZM/LIFG]\ ;\Z1F6 SZL XSFI K[P 5P 0F\UZGL UFEDFZFGL .I/GF .\0FGF ;D]CG[ TM0L BF; 5|SFZGF JF\;GF 8=[5DF\ D]SJFDF\ VFJ[ TM T[DF\YL GLS/TF 5ZHLJLG]\ ;\Z1F6 SZL XSFIP &P SMAL VG[ SMAL O,FJZGL NZ[S N; CFZ 5KL A[ CFZ ZFI0FGL SZJFDF\ VFJ[ TM SMAL VG[ SMAL O,FJZDF\ G]SXFG SZTF\ CLZFO]\NFG]\ lGI\+6 SZL XSFIP *P S5F;DF\ S5F;GL NZ N; CFZ NL9 ! CFZ VYJF S5F;GF B[TZDF\ !_ 8SFGF 5|DF6[ DSF. S[ H]JFZGL KF\8 GF\BJFYL ,L,L 5M58L4NF/LIF VG[ 5L/LDFBLG]\ ;\Z1F6 SZL XSFIP (P X[Z0LGL ;O[ZDFBLGF SMX[8FJF/F X[Z0LGF 5FGG[ TM0L $_ D[XGL HF/L WZFJTF\ BF; l5\HZFDF\ D]STF\ SMX[8FDF\YL GLS/TF\ 5ZHLJL HF/LDF\YL ACFZ GLS/X[ VG[ ;O[ NDFBLGF 5]bT l5\HZGL V\NZ ZCL GFX 5FDX[P )P VF6\N S'lQF I]lGJl;"8LGL E,FD6 D]HA B[TZGL OZT[ B]6FDF\ S[ JrR[ YM0F lJ:TFZDF\ V[JF 5FSMG]\ H[JF S[ SM:DM;4 ;]I"D]BL4 ,[g8FGF4 hLGLIF4 DL-LVFJ/4 S[;LIF4VMS;L0[g8F,L; H[JF 5FSMG] JFJ[TZ SZJ]\ sV[g8MDMO[H 5FS"f H[YL lJlJW 5ZHLJL 5ZE1FLG]\ ;\Z1F6 Y. XS[P !_P S5F;GL OZT[ lNJ[,FGL JFJJFYL ,xSZL .I/G[ lNJ[,F 5|tI[ VFSQF"6 CMJFYL lNJ[,FGF 5FG 5Z D]SFI[, .\0F VG[ .I/GF ;D]CG[ TM0L GFX SZJFYL H\T]GFXS NJFGM K\8SFJ ARX[P !!P S5F;GL OZT[ U,UM8FGL ZM56L SZJFYL ,L,L .I/GL DFNF O]NL U,UM8FGF 5L/F\ O], 5Z .\0F D]SJFG]\ 5;\N SZ[ K[P VG[ VF O], TZO 8=FISMU|FDF EDZL 56 VFSQFF"TL CMI .\0FG]\ 5ZHLJLSZ6 YFI K[P

www.krishijagran.com !ZP B[TZDF\ 51FLVMG[ A[;JF DF8[GF 8[SF pEF SZJFDF\ VFJ[ TM 51FLVM T[GL 5Z A[;L HLJFTM JL6LG[ BF. XS[P B[TL5FSMGF ZMUMG]\ H{lJS lGI\+6ov B[TL 5FSMDF\ G]SXFG SZTF\ ZMUMG[ SFA]DF\ ZFBJF DF8[ lJlJW 5|SFZGF ;]1DHLJMGM p5IMU SZJFDF\ VFJ[ K[P H[DF 8=FISM0DF" 4 V[:5ZHL,; GF.hZ4 DFIZMY[;LID4 5[;L,MDFI;L; H[JL O]U VG[ :I]0MDMGF; O,MZ[;[g; H[JF HLJF6]VMGM p5IMU YFI K[P !P 8=FISM0DF" ov V[S HFTGL O]U K[P H[GL lJlJW 5|HFlTVMDF\ 8=FISM0DF" lJZ0L VG[ 8=FISM0DF" CZHLGLID D]bI K[P VF O]U B[TL 5FSMDF\ ;]SFZM4ZFT0M4D]/GM ;0M4Y0GM ;0M JU[Z[ ZMU SZGFZ HDLG HgI O]U DF8[ JF5ZL XSFI K[P VF O]UG[ 5|IMUXF/FDF\ DM8F 5FI[ pt5gG SZJFDF\ VFJ[ K[P AHFZDF\ VF O]U E]SL ;J~5[ p5,aW K[PVF O]UGM p5IMU VF56[ ALH DFJHT TZLS[ VYJF ;[lgN=I 5NFY"DF\ E[/JL HDLGDF\ VF5L XSLV[ KLV[P ALHGL VF;5F; VYJF HDLGDF VF O]UGL CFHZL HDLG HgI O]U lJS;JF N[TL GYL VF O]UGF p5IMU DF8[ V[S C[S8Z lJ:TFZ DF8[ Z lSPU|F O]U ,. T[G[ !__ lSPU|F H[8,F KFl6IF BFTZ4 5|[;D0 S[ VgI ;[lgN=I 5NFY"DF\ E[/JL hF0 GLR[ S[ KF\I0FDF\ %,F:8LS 5Z 5FYZL 5F6L KF\8LG[ X6GF SMY/F\ -F\SL 5\NZ lNJ; ZC[JF N[J]\ H[YL VF O]UGL J'lwW ;[lgN=I 5NFY"DF\ YFIP VF ;[lgN=I 5NFY"G[ V[S C[S8Z lJ:TFZDF\ H[8,M 5NFY" GF\BJFGF CMI sNFPTPX[Z0LDF\ C[S8Z[ *v( 8GfT[DF\ E[/JL 5FSG[ JFJTF\ 5C[,F RF;DF\ VF5J]]\ HM.V[P ZP :I]0MDMGF; O,]ZM;g; ov VF A[S8[ZLIF 56 5|IMUXF/FDF\ pK[ZL XSFI K[P VG[ T[GM p5IMU 56 HDLG HgI ZMUYL ARJF ALH DFJHT T[DH HDLGDF\ VF5L SZL XSFI K[P # 5[;L,MDFI;L; ,L,F;LG; ov VF V[S 5|SFZGL O]U K[P H[ B[TL 5FSMDF\ HDLG HgI ZMU SZTF\ lJlJW 5|SFZGF S'lD DF8[ B]A H V;ZSFZS K[P VFG[ 56 HDLGDF\ VF5JFDF\ K[P

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

fuhe WíÃkkËLk

RF,M ! VF\AFJF0LIFDF\ I]Z[5U[5¬ V5GFJL S[ZLGL lGSF; SZLV[ VF56[ HF6LV[ KLV[ S[ lJ`JDF\ ;{FYL JWFZ[ S[ZLG]\ pt5FNG SZGFZ EFZT N[X K[P lJ`JGF S], pt5FNGGF 5*P!( 8SF H[8,]\ S[ZLG]\ pt5FNG VF56F N[XDF\ YFI K[P KTF\ VF56F N[XDF\YL S[ZLGL lGSF; lJ`JGF lGSF; SZTF\ N[XM SZTF B}A H VMKL K[P S[ZLGL VF\TZZFlQ8=I AHFZDF\ VF56M OF/M B}AH VMKM K[ SFZ6 S[ J{l`JS AHFZDF\ ;FZL U]6JtTF (Quality) JF/L S[ZLGL H DF\U K[P VF56L 5F;[ S[ZLG]\ DM8] pt5FNG K[P 5Z\T] VF56L S[ZLDF\ VF\TZZFlQ8=I AHFZ DF8[GL U]6JtTF GYLP U]6JtTF G CMJFGF SFZ6MDF\ VF56L 5F;[ VF\TZZFlQ8=I U]6JtTFGF WFZFWMZ6M V\U[G]\ 7FG GYLP lGSF; SZJF DF8[ GF V\TZFI~5 WFZF WMZ6MGM VF56G[ bIF, H GYLP VF56F AFUFITNFZM ALGH~ZL ZF;FIl6S BFTZGM T[DH lJ`JDF\ H[ H\T]GFXS NJFVM 5Z 5|lTA\W K[ T[GM p5IMU SZLG[ S[ZLGL U]6JtTF 38F0[ K[ 5lZ6FD[ S[ZLGF O/DF\ H\T]GFXS NJFGF VJX[QFM VFJ[ K[ H[G[ ,LW[ DF, GF5F; Y. 5ZT VFJ[ K[P I]ZM5GF N[XMDF\ VUFp ACFZYL DF, VFIT YTM CTMP tIFZ[ VF DF,DF\ H\T]GFXS NJFGF VJX[QFM HMJF D/[,4 5lZ6FD[ tIF\GF ,MSMGF :JF:yI 5Z U\ELZ V;Z 50L CTLP VF DF8[ I]ZMl5IG N[XMV[ ;\I]ST ZLT[ GSSL SI]" S[ lJ`JGF SM.56 N[XMV[ I]ZMl5IG N[XMDF\ 5MTFGM DF, DMS,JM CX[ TM T[DGL 5F;[ I]Z[5U[5 sEUREPGAP) H[JF VF\TZZFlQ8=I U]6JtTF DF8[GF ;8L"OLS[8 CMJF OZHLIFT K[P VF DF8[ I]ZM5 N[XMV[ ;\I]ST ZLT[ lJ`JGF\ VgI N[XMDF\ H]NLvH]NL V[Hg;LVMG[ I]Z[5U[5 5|DF65+ VF5JF DF8[ lGD6]\S SZLP NFPT EFZTDF\ C{N=FAFN BFT[ VFJ[,L FOOD CENT INDIA (P) LTD. T[DH VgI V[Hg;LVMGL lGD6]\S SZ[, K[P VF 5|F.J[8 V[Hg;LVM EFZTDF\ B[0}TMGF OFD"G[ I]Z[5U[5 5|DF65+ VF5JFG]\ SFD SZ[ K[P EUREPGAP V[8,[ European Retailer Party Good Agricultural Practices V[JM VY" YFI K[P Good Agricultural Practices (GAP) V[8,[ ;FZF B[TL SFIM"

V[JM VY" SZL XSFIP AULRFDF\ VF56[ AWF H B[TL SFIM" SZTF CM.V[ KLV[4 5Z\T] T[ V\U[G]\ 7FG VF56L 5F;[ CMT] GYLP ALG H~ZL ZF;FI6LS BFTZM4 H\T]GFXS NJFVM4 5F6L JU[Z[GM VF56[ A[OFD p5IMU SZL B[TL BR" JWFZLV[ KLV[ VG[ DF,GL U]6JtTF 38F0LV[ KLV[P 5Z\T] VCL\ lJ`JGL 5|YD G\AZGL U]6JtTFJF/L S[ZL S. ZLT[ T{IFZ SZL XSFI T[GL DFU"Z[BF T[DH WFZFWMZ6M VF5[, K[P VlEUD "Improve the EUREPGAP GM D]bI quality and safety of Indian Horticultural products, both for the domestic and export markets” I]Z[5U[5 V5GFJFYL YTF\ OFINFVM o !P World wide No. 1 qualitative domestic and export horticultural product VF56[ T{IFZ SZL XSLV[ KLV[ ZP B[TL SFIM" T[DH VgIDF\ $_ YL 5_@ H[8,M BR" 38F0M SZL XSLV[ KLV[P #P Reduction of the risk of food safety lapses. $P ;FZL U]6JTFJF/F TFHF O/O/FlN D/TF CMJFYL +6 YL RFZ U6L JWFZ[ lS\DT D[/JL XSLV[ KLV[P 5P Guaranty of food safety. &P Respect for the environment. *P Respect for worker welfare. (P H\T]GFXS NJFGF VJX[QFM VMKF VFJ[ K[P I]Z[5U[5 ;8L"OLS[8 S. ZLT[ D[/JXM m VF ;8L"OLS[8 D[/JJF DF8[ B[0}TMG[ A[ lJS<5 VF5[, K[P 5|YD lJS<5DF\ SM. V[S H B[0}T 5MTFGF AULRFG[ I]Z[5U[5 DF8[ ;8L"OF.0 SZFJL XS[ K[P VCL\ B[0}T[ 5MTFGL HFT[ H 5MTFGF AULRFG]\ HFTGLZL1F6 SZJFG]\ ZC[X[ T[DH 5MTFV[ ;LWLZLT[ H ;8L"OF.0 SZGFZ V[Hg;LGF ;\5S"DF\ ZC[JFG]\ CMI K[P VF DF8[GL OL ~FP !*___qv K[P 5Z\T] T[DF U]HZFT V[U|M4 V5[0F4 (APEDA), OLSL (FICCI) T[DH VgI ;ZSFZL V[Hg;L 5_@ S[ T[GFYL JWFZ[ OL DF8[ ;CFI VF5[ K[P

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

fuhe WíÃkkËLk

ALHF lJS<5DF \ B[0}TM 5MTFG]\ U|]5 AGFJLG[ I]Z[5U[5 5|DF65+ DF8[ VZHL SZL XS[ K[P H[DF\ B[0}T U|]5GL S[lgN=I ;\RF,S D\0/ (Central Administrative Body) CMI K[ H[G[ PMO (Primary / Producer Marketing Organisation) 56 SC[JFDF\ VFJ[ K[P H[ B[0}TMGF AULRFG]\ GLZL1F6 SZ[ K[P VF lJS<5DF\ HM0FI[, B[0}TMGF AULRFG]\ GLZL1F6 +6 5|SFZ[ YFI K[P s!f B[0}T NJFZF 5MTFGL HFT[ H GLZL1F6 sZf S[lgN=I ;\RF,S D\0/ NJFZF GLZL1F6 s#f 5|DF65+ VF5GFZ AFCI AM0L NJFZF GLZL1F6P VF lJS<5 DF8[GL OL ~FP !45_4___qv K[P V[8,[ S[ VF U|]5DF\ HM 5_ B[0}TM HM0FI[,F CMI TM NZ[S B[0}T[ +6 +6 CHFZ OL EZJFGL ZC[X[P B[0}TMG]\ U|]5 A[ B[0}TYL DF\0LG[ ;M4 A:;M4 5F\R;M S[ T[GFYL JWFZ[G]\ 56 CM. XS[P 5Z\T] OL ;\I]ST 56[ ~FP NM,FB H ZC[X[P U|]5DF\ B[0}TMGL ;\bIF H[D JWFZ[ T[D OLGM BR" VMKM VFJ[ K[P VFDF\ 56 VUFp H6FjIF D]HA U]HZFT V[U|M4 V5[0F4 OLSL H[JL ;ZSFZL V[Hg;LVM 5_ @ S[ T[GFYL JWFZ[ ;CFI SZ[ K[P VF lJS<5DF\ HM0FJFYL B[0}TG[ DM8FDF\ DM8M OFINM V[ YFI K[ S[ T[DG]\ JCLJ8L ;\RF,G T[DG]\ PMO (Produce/Primary Marketing Organisation) SZ[ K[P VF PMO ;LWL H ZLT[ 5|DF65+ VF5GFZ V[Hg;L ;FY[ ;\S/FI[, CMI K[P I]]Z[5U[5 5|DF65+ D[/JJF DF8[ S], Z!$ H[8,F R[S 5M.g8G]\ 5F,G SZJFG]\ ZC[ K[P VF 5M.g8;G[ # lJEFUDF\ lJEFHG SZ[, K[P s!f Major Must Check PointssOZHLIFTf o S], $) 5M.g8; K[P NZ[S R[S5M.g8 !__@ OZHLIFT K[P sZf Minor Must Check PointssU{F6f o S], )) 5M.g8; K[P VFDF\ )5 @ OZHLIFT K[P 5 @ GL K]8KF8 K[P s#f Recommendation sE,FD6f o S], && 5M.g8; K[P OZHLIFT 56[ VD, SZJFGM GYLP 5|DF65+ D/L XS[ K[P VF Z!$ R[S5M.g8;G]\ V,U ,L:8 TDMG[ VF5JFDF\ VFJ[ K[P H[DF\ SIM 5M.g8 OZHLIFT4 SIM 5M.g8 U{F6 T[DH SIM 5M.g8 E,FD6 K[P H[ NXF"J[, CMI K[P V[ D]HA TDFZ[ 5F,G SZJ]\ 50[ K[P 5|dFF65+ VF5GFZ V[Hg;L TDFZF AULRFG]\ GLZL1F6 SZJF VFJ[ tIFZ[ p5Z D]HAGF 5M.g8;G]\ 5F,G G SZ[,]\ CMI TM OZYL TDMG[ RFZ V9JF0LIF ;]WL ;]WFZJF

DF8[GL TS VF5[ K[P KTF\ TDM T[DF\ lGQO/ HFJ TM OZYL GLZL1F6 8LDG[ TDFZ[ AM,FJJL 50[ K[ H[GM JWFZFGM RFH" TDFZ[ VF5JM 50[ K[PP TDFZF AULRFG[ I]Z[5U[5 ;8L"OLS[8 VF%IFAFN I]Z[5U[5 8LD JQF"DF\ A[ JFZ TDFZF AULRFG]\ GLZL1F6 SZJF VFJ[ K[ H[DF\ V[SJFZ HF6 SZLG[ VFJ[ K[ HIFZ[ ALHLJFZ HF6 SIF" JUZ VFJ[ K[P GLZL1F6 8LD GLR[GF ! YL !$ D]NFVMDF\ NXF"J[, S], Z!$ H[8,F R[S 5M.g8 GFGLvGFGL AFATMG]\ GLZL1F6 SZ[[ K[P VG[ V[ V\U[G]\ Z[S0" T5F;[ K[P DF8[ I]Z[5 U[5 5|DF65+ D[/JJF GLR[GF D]NFVMGM VeIF; BF; H~ZL K[P !P 8=[;[AL,L8L (Traceability) o B[0}TM HIFZ[ 5MTFGM DF, 5MTFGF I]Z[5U[5 ZHL:80" YI[, OFD"DF\YL V[1F5M8" SZ[ K[ VYJF TM VgI 5F8L"G[ J[R[ K[ tIFZ[ T[G[ 5MTFGF DF, V\U[GM ;\5}6" Z[SM0" 5MTFGL 5F;[ CMJM HM.V[P

NFPTP S[ZLGL AFATDF\

HM.V[

TM S[ZL AULRFGF SIF %,M8DF\YL VG[ S. TFZLB[ pTFZ[, K[ VG[ pTFIF"AFN S. 5F8L"G[ J[RF6 SZ[, K[ T[GM ;\5}6" Z[SM0" CMJM HM.V[P

VFGM VY" V[D YFI S[ V[S 5U,] VFU/

VG[ V[S 5U,] 5FK/ Z[SM0" B[0}T 5F;[ CMJM HM.V[P

Z[SM0" ZFBJFYL OFINM V[ YFI K[ S[ HIFZ[ B[0}TGM DF, SM. SFZ6;Z GF5F; YFI

TM VF DF,GF D}/DF,LS ;]WL

5CMRJF DF8[ p5IMUL AG[ K[P D]bI

V[8,F DF8[ H VF D]NFG[

D]NFDF ;DFJ[X SZ[, K[ VG[ T[G]\

OZHLIFT VD, SZJFGM ZC[ K[P 5wWTL K[ H[DF\

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

8]\SDF\

;\\5}6"56[

VF V[S V[JL

B[0}TGF ZHL:80" YI[, OFD" VG[ BFGFZ

www.krishijagran.com

fuhe WíÃkkËLk

jIlST JrR[GM ;[T]A\W K[P

H[YL D}/ DF,LS ;]WL 5CM\RL

+6 DlCGF ;]WLGM Z[SM0" jIJl:YT G CMI VG[ TDFZF

XSFI K[P

AULRFG]\

TDMV[ VMKFDF\

ZP Z[SM0" HF/J6L VG[ VF\TZLS HFT GLZL1F6

SZ[, G CMI tIF\

(Record keeping and self -inspection) o

GLZL1F6 DF8[ AM,FJXM GCL\P

VMK] V[SJFZ HFTGLZL1F6

;]WL I]Z[5U[5 8LDG[ TDFZF AULRFGF TDFZF AULRFGM Z[SM0" TDFZ[

I]Z[5U[5 8LD

NJFZF TDFZF AULRFG]\

;8L"OF.0 SZFJJF DFUTM CMI tIFZ[ T[GL 5F;[ VMKFDF\

AFN VMKFDF\

VMKM A[ JQF" ;]WL OZHLIFT ;FRJL ZFBJFGM

VMKF +6 DlCGF ;]WLGM V[8,[ S[ AULRFGF GLZL1F6

CMI K[P

SZJF DF8[ GLZL1F68LD VFJ[ V[ 5C[,F +|6 DlCGF ;]WLGM

#P HFT VG[ DFT'KM0 (Varieties and Root Stocks) o

SM.56 B[0}T HIFZ[ 5MTFGF AULRFG[ I]Z[5U[5 DF8[

5MTFGF AULRFGM ;\5}6" Z[SM0" CMJM HM.V[P

GLZL1F6 YIF

TDFZF AULRFGL V\NZ TDMV[ H[ 5FSG]\

VF Z[SM0"GL

JFJ[TZ

V\NZ S[ZLGL HFT4 JFJ[TZGM ;DI4 K[<,[ S. NJF VG[ S.

SZ[, K[ T[GL ;\5}6" DFlCTL ;FALTL ;FY[ CMJL HM.V[[P

TFZLB[ K\8SFJ SIM" CTM4 SI] ZF;FI6LS VG[ N[XL BFTZ S[8,F

TD[ TDFZF AULRFGL V\NZ H[ HFTG]\

5|DF6DF\

HFTGL BZLNL TDMV[ SIF\YL SZ[, K[ V[ V\U[G]\

VG[ S. TFZLB[ VF5[,] CT]P

VF p5ZF\T

NFPTP

JFJ[TZ SZ[, K[ V[ ;ZSFZDFgI

AULRFGL V\NZ +6 DlCGF NZdIFG SIF SIF B[TLSFIM"

;\:YF q G;"ZLG]\

SZ[, CTF T[DH S. S. DFJHT VF5[, CTL T[GM ;\5}6" Z[SM0"

DF8[ 5;\N SZ[, K[ T[GF jIFHAL SFZ6M TDFZL 5F;[ CMJF

CMJM H~ZL K[P

HM.V[P

VF +6 DlCGF NZdIFG B[0}T[ 5MT[ 5MTFGL

HFT[ 5MTFGF AULRFG]\ HFT GLZL1F6 SZ[,]\

VMKFDF\

VMK] V[SJFZ VF\TZLS

CMJ] OZHLIFT K[ VG[ VF GLZL1F6 S.

AL, CMJ] HM.V[P

VF HFT TDMV[ XF

S,DGL V\NZ N[XL AF8FGM p5IMU SZ[, K[ T[GL

lJUT 56 CMJL H~ZL K[P

VF HFTGF VFG]J\XLS

U]6WDM"GM 56 Z[SM0" TDFZL 5F;[ CMJM HM.V[P

S. TFZLB[ SZ[, K[ VG[ VF GLZL1F6 NZdIFG 5MTFGF

ZMU T[DH H\T]VM ;FD[ 8SL XS[ T[D K[ S[ GCL\

AULRFDF\

CMJL HM.V[P

H[ H[ J:T]VMG]\

ZFBJFGM CMI

K[P

GLZL1F6 SZ[, K[ T[GM Z[SM0"

VF +6 DlCGFG]\

Z[SM0" T[DH

5MTFGL HFT[ SZ[,] GLZL1F6 B}AH VUtIGF K[P

VF HFT T[GL DFlCTL

VF HFT TDFZF lJ:TFZGF JFTFJZ6 VG[

HDLGG[ VG]S]/K[ S[ GlC\

T[GL HF6 TDMG[ CMJL HM.V[P

VF HFTGL B[TL 5wWTL V\U[G]\

;\5}6" 7FG TDMG[ CMJ]

DlCGF AFN H VF5 I]Z[5U[5 ;8L"OLS[8 DF8[ I]Z[5U[5 8LDG[

HM.V[P

TDFZF AULRFGF GLZL1F6 DF8[ VFD\+6 VF5L XSM KMP

VgI ZLT NJFZF T{IFZ SZ[, K[ T[GM Z[SM0" TDFZL 5F;[ CMJM

VF 8LD

HIFZ[ TDFZF AULRFGL D],FSFT[ VFJ[ tIFZ[ ;{F

HM.V[P HM VF HFT ;\SZ6 CMI TM T[GF DFTl5TFGF

TDFZF +6 DlCGFGM TDFZF AULRFGM Z[SM0"

GFD T[DH T[DGF VFG]J\XLS ,1F6MGL DFlCTL TDFZL 5F;[

5|YD

T5F;X[P T[DH TDFZL HFT[H TDMV[ TDFZF AULRFG]\ VMKFDF\

VMK] V[S JFZ HFT GLZL1F6 SZ[, K[ S[ S[D m T[GL

BF; T5F; SZX[P

HM T[DF\

H6FX[ TM H TDFZF AULRFG]\

T[DG[ ;\TMQFSFZS SFDULZL GLZL1F6 SZX[ VG[ ;8L"OLS[8

VF5JF DF8[GL VFU/GL SFI"JFCL SZX[GCL\TZ OZYL AULRFGM |+6 DlCGFGM Z[SM0" j ]\

H6FJX[P

OZYL GLZL1F6 8LDG[ AM,FJJL 50X[P EMUJJM 50X[P HIF\

VFD SZJFYL TDFZ[ H[GM BR" TDFZ[

V[8,F DF8[ VF5G[ OZYL IFN V5FJLV[ S[

;]WL TDFZL 5F;[ TDFZF AULRFGM VMKFDF\

VMKM

VF HFT ALHDF\YL T{IFZ SZ[, K[ S[ 5|;H"GGL

CMJL HM.V[P

JFJ[TZ SZTF 5C[,F ALIFZ6 q %,Fg8L\U

D8LZLI<;G[ SM. NJFGL 8=L8D[g8 VF5[, K[ S[ GCL\ CMJM H~ZL K[P

T[GM Z[SM0"

%,Fg8L\U D8LZLI<; TDMV[ ALHF ZFHI

VYJF ALHF N[XDF\YL D\UFJ[, CMI TM TDFZL 5F;[ VF V\U[G]\ K[P

U]6JtTF lGI\+6 SR[ZLG]\ 8]\SDF\

5|DF65+ CMJ] H~ZL

TDMV[ TDFZF AULRFGL V\NZ H[ J[ZFI8LG]\

JFJ[TZ SZ[, K[ T[DH T[DGF DFT' KM0 V\U[GM VUFp H6FjIF 5|DF6[GM ;\5}6" Z[SM0" TDFZL 5F;[ ;FALTL ;FY[ CMJM H~ZL K[P $P AULRFGF :Y/ q HDLGGM .TLCF; VG[ T[G]\

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

fuhe WíÃkkËLk

jIJ:YF5G (Site history and site management) o TDFZM AULRM AC] HG ] M CMI TM T[ HuIFGL ET}SF/GL

H~ZL K[P

AULRFGL V\NZ H[ 5FSG]\

5FSG[ JQF" NZdIFG S[8,F HyYFDF\

JFJ[TZ SZ[, K[ T[

ZF;FIl6S T[DH S]NZTL

lJUTGL AC] H~Z 50TL GYL 5ZT\] TDMV[ H[ HuIFV[ AULRM

BFTZGL H~Z 50[ K[ T[GL DFlCTL CMJL HM.V[P

AGFJ, [ K[ TG [ M HG ] M ZS[M0" TDFZL 5F;[ CMJM HM.VP[

VF5JFGL E,FD6 SM6[ SZ[, K[ V[8,[ S[ SM. S'lQF

B0[T} GJF AULRFG\]

CJ[ SM.

VFIMHG SZ[ K[ tIFZ[ T[ HuIFV[ SD [ LS,

I]lGJl;"8LGF lGQ6F\T NJFZF4 SM. B[TLJF0LGF lGQ6F\T NJFZF

OS[8ZL4 JW] 50TF WD ] F0F SF-TM pnMU4 HDLG WMJF6 YT\]

S[ SM. ;ZSFZDFgI

CMI VG[ BF; SZLG[ DFGJ :JF:yI VG[ 5IFJ"Z6G[ GS]XFG

SZJFDF\

SZTF 5ZLA/M tIF\

G CMJF HM.VP[

HM VFJ] CMI TM

GJF AULRF DF8G [ M ;5 \ 6 } " ZS[M0" TDFZL 5F;[ CMJM HM.V[ VG[ IZ5 [ U5 [ GF DFUN"XG " GF l;wWFT\MG[ VG; ] ZLG[ GJ] JFJT[Z SZJ\]

HM.VP[

pUF0JFDF\

VF p5ZFT\ VF HuIFV[ VUFp SIF 5FS

VFJTF CTF

TG [ \]

56 ZS[M0" CMJ] H~ZL KP[

AULRF DF8G [ L HuIF VGS]/ ] G CMI tIFZ[ T[ HuIFG[ GFGF GFGF %,M8GL VN\Z lJEFHG SZL NZS[ %,M8GL DFlCTLGM V,U ZS[M0" ZFBJM H~ZL KP[

VF p5ZFT\ JQFFI"q] ;LhG, 5FSGL

BFTZ

;\:yFFGF 5|lTlGWL NJFZF E,FD6

VFJ[, K[ T[GL ;\5}6" DFlCTL Z[SM0" ;FY[ CMJL

HM.V[P

BFTZG]\

S[8,]\

5|DF64 SIFZ[ VF5J]4 S.

5wWTYL VF5J]4 BFTZ VF5JF DF8[ S. DXLGZLGM p5IMU SZ[, K[ JU[Z[ GFGL AFATMGM 56 Z[SM0" CMJM H~ZL K[P V\U[G]\

DFlCTL 5+S VF5G[ VF5JFDF\

TDMV[ ;DIF\TZ[ Z[SM0" ,BJFGM ZC[ K[P

VFJ[ K[ H[DF\ BFTZDF\

TtJMGF 8SF4 BFTZ BZLN SIF"GL TFZLB4 ;\:YFG]\ JUZ[GL 56 ;FALTL CMJL H~ZL K[P DF8[ B[TZDF\

VF ZC[, GFD

BFTZGM p5IMU SZJF

V,U GFGL JM8Z5|}O VMZ0L AGFJ[,L CMJL

HM.V[[ H[GL V\NZ BFTZ V\UG]\

:8MS ZHL:8Z CMJ] H~ZL K[P

OZ[AN,L TD [ H ,L,M 50JFX JUZ[[ NJFZF VFJL HDLG ;W]FZL

VMZ0LDF\

AULRF DF8[ GJL HuIF pEL SZL XSFI KP[

ZFBJF HM.V[P

ZF;FIl6S BFTZM ;}SF lJ:tFFZDF\

5P HDLG VG[ 5[8F/G]\ jIJ:YF5G

;\U|CJF HM.V[P

VMZ0LGL V\NZ HIFZ[ H\T]GFXS NJFG[

(Soil and substrate management) o

56 ;FY[ ZFBJFDF\

;{F 5|YD

TDFZL 5F;[ TDFZF AULRFGL HDLGGF

ZF;FIl6S T[DH S]NZTL BFTZM V[S ALHFYL V,U

VFJ[ K[ tIFZ[ VF H\T]GFXS NJFVM

BFTZGF ;\5S"DF\

G VFJ[ V[ ZLT[ V,U V,U ZFBJF

A\WFZ6GM GSXM T[DH ;M., C[<Y SF0" CMJ] B}A H H~ZL K[P

HM.V[P

JHG SZJF DF8[ VMZ0LDF\

TDFZL HDLGG]\

CMJM HM.V[P

WMJF6 YT]\

A\WFZ6 H/JF. ZC[ T[DH HDLGG]\

V8S[ V[JF SM. TDMV[ 5|ItGM SZ[,F CMI TM

T[GL DFlCTL TDFZL 5F;[ CMJL HM.V[P TDMV[ HDLGDF\ ;M., OI]DLUg;GM CMJL H~ZL K[P

p5IMU SZ[, K[ S[ GCL\

SM.

T[GL DFlCTL

VF OI]DLUg; ZF;FI6LS CTF S[ S[D m

T[GL 56 DFlCTL H~ZL K[P

B[TZDF\YL D/TL JWFZFGL

BFTZG]=\

JHGSF8M

BFTZGL BF,L Y[,LVMGM IMuI HuIFV[

GLSF, SZJM HM.V[P

BFTZ VF5TL JBT[ H[ ;FWGGM

p5IMU SZ[, K[ T[ ;FWGG[ BFTZ VF%IF AFN ;FO;]OL SZL IMuI HuIFV[ ZFBJF HM.V[P

S]NZTL BFTZGM p5IMU

SZTF

SZFJJ] \

5C[ , F

T[ G ] 5' y YSZ6

H~ZL K[ P

DFGJD/GM p5IMU SZJF 5Z ;\5}6" 5|lTA\W K[P ZF;FIl6S

VF05[NFXMGM TDM OZYL p5IMU SZM KM S[ S[D m HM SZTF

BFTZGL BZLNLGF AWF H 5}ZFJF ;FRJL ZFBJF H~ZL K[P

CMI TM S. 5wWTYL SZM KM T[GL DFlCTL ZFBJFGL CMI K[P

*P 5LIT q O8L"U[XG 5wWTL

;M., :8ZL,F.h[XG H[JL 5wWTLGM SIFZ[I p5IMU SZ[,

(Irrigation / Fertigation) o

K[ S[ S[D m T[GM 56 Z[SM0" ZFBJM H~ZL K[P

TDFZF AULRDF\

&P BFTZGM p5IMU (Fertilizer use) o

JFJ[TZ SZJFDF\

5F6LGL S[8,L H~ZLIFT K[ V[ V\U[G]\

AULRFGL V\NZ TDFZF NJFZF p5IMU SZJFDF\ VFJTF ZF;FIl6S VG[ S]NZTL BFTZMGM ;\5}6" Z[SM0" ZFBJM

5F6L DF5JF DF8[G]\

;FWG VYJF VgI 5wWTL TDFZF AULRFDF\ K[P

AULRFDF\

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

VFJ[, 5FSG[ CMJL H~ZL

RMDF;F NZdIFG S[8,M JZ;FN YI[, K[

www.krishijagran.com

fuhe WíÃkkËLk

T[DH pGF/DF\

5F6LG]\

S[8,]\

AFlQ5EJG YFI

V[ DF5JF DF8[GF I\+M CMJF H~ZL K[P H[ HyYM p5,aW K[ T[GM JWFZ[DF\

TDFZL 5F;[ 5F6LGM

JWFZ[ VFYL"S ZLT[ p5IMU

Y. XS[ T[JL 5LITGL 5wWTLGM bIF, CMJM HM.V[P p5ZF\T 5F6LGM VMKFDF\ K[P

VMKM jII YFI V[ 56 H~ZL

;]V[h q U8ZGF 5F6LG[ IMuI 8=L8D[g8 VF%IF JUZ

JF5ZJF 5Z ;\5}6" 5|lTA\W K[P

HIFZ[ ;]V[hGF 5F6LGM

NJFGM K\8SFJ SIF" AFN H[ AM8, VYJF SMY/LG[ HIF\ tIF\

O[\SL G N[TF B[TZDF\

V[S B}6DF\

NF8L N. GLSF, SZJFGM CMI K[P

BF0M SZL tIF\

NJFGM K\8FSJ 5}6"

YJF AFN 5\5 VYJF VgI K\8SFJGF ;FWGMG[ IMuI ;FO;}OL SZL H[ T[ HuIFV[ D]SJFGF ZC[X[P OFD"DF\

V,U VMZ0L CMJL H~ZL K[P

VMZ0LDF\

NJFGM :8MZ SZJF VYJF BFTZGL

A[ EFU SZL NJFGM ;\U|C SZL XSFI K[ H[DF\

p5IMU SZJFGM YFI tIFZ[ WHO slJ`J VFZMuI ;\:YFf

H]NF H]NF ,[A, H[JF S[ EIGL GLXFGL4 AL0L 5LJFGL DGF.

V[ H[ DFU"NX"G VF5[, K[ T[GL VG];ZL IMuI 8=L8D[g8 VF5L

K[4 V\NZ VFJJFGL DGF. K[

;]V[hGF 5F6LGM p5IMU SZJMP 5F6LG]\

)P SF56L q ,66L (Harvesting) o

JQF" D F\

VMKFDF\

,[AMZ[8LDF\

5'yYSZ6

VMK] V[ S JFZ ;ZSFZDFgI

SZFJJ]\

OZHLIFT K[P

,[AMZ[8ZLDF\

N, P,

JU[Z[ ,UF0[,F CMJF H~ZL K[P

S[ZLG[ hF0 5ZYL pTFZTL JBT[ CF.hLG (Hygine) V\U[GL SF/HL BF; ,[JFGL ZC[ K[ SFZ6 S[ VF TaAS[ ;{FYL

K, EC, pH, ;}1DHLJF6]VM4 G]SXFGSZTF ZF;FI6LS TtJM4

JWFZ[ SMg8FDLG[XG sE[/;[/f YJFGL XSITF ZC[ K[P

BGLHM JU[Z[G]\

pTFZGFZ :J:Y CMJM HM.V[ T[DH O], 0=[;DF\

5'yYSZ6 SZJFGL ;UJ0TF CMJL HM.V[P

S[ZL

CMJM HM.V[P

5LIT VF5JFGL 5wWTL S. K[ T[GM 56 Z[SM0" H~ZL K[P NFPTP

AULRM ;\5}6" :JrK CMJM HM.V[P SM.56 HFTGF HLJH\T]VM

WMZLIF 5wWTL4 O]JFZF 5wWTL S[ 85S 5wWTYL 5LIT VF5M KM

hF0 T[DH O/ 5Z G CMJF HM.V[P

V[GM p<,[B SZJM H~ZL K[P

OFD" DXLGZL T[DH ;LS[8Z H[JF ;FWGM ;\5}6" :JrK CMJF

CMI K[ H[DF\

5LIT DF8[G]\

OMD" V,U

NZ[S lJUT B[0}T[ ;DIF\TZ[ EZJFGL CMI K[P

(P 5FS ;\Z1F6 (Crop protection) o ZMU VG[ HLJFTYL YT]\

G]SXFG V8SFJJF S. S. VG[ S.

;\5}6" 7FG B[0}TG[ CMJ] H~ZL K[P

;{F

OFD"GL V\NZ SFD SZTF

DF6;M DF8[ 8M.,[84 CFY WMJFDF8[ JMX A[hLG T[DH S50F AN,JFqZFBJF AULRFDF\

DF8[ V,U VMZ0L CMJL HM.V[ P

SFD

SZTF DF6;G]\

5YD APEDA sV5[0Ff NJFZF H[ !& v !* H[8,L H NJF

OZHLIFT K[P

K\8SFJ

SZM KM V[ 56 :JrK CMJF HM.V[P

SZJFGL E,FD6 SZ[, K[ V[ ;LJFIGL NJFGM

p5IMU SZJF 5Z 5|lTA\W K[P

VF H\T]GFXS NJFG]\

VF5 V5[0F 5F;[YL D[/JL XSM KMP SZM KM T[G]\

8=[0 GFD VG[ T[DF\

bIF, CMJM H~ZL K[P

,L:8

TDM H[ NJFGM p5IMU ZC[, TtJMGL ;F\N=TFGM

TDMG[ VF NJF K\8SFJ SZJFGL

E,FD6 SM6[ SZ[, K[ T[GL ;FALTL TDFZL 5F;[ CMJL HM.V[P TDM NJF H[ ;\:YF q N]SFGYL BZLNM KM T[G]\ H~ZL K[P

AL, ZFBJ]

NJFGM K\8SFJ SZJF DF8[ SIF ;FWGGM p5IMU

:8MZ[HGL ;UJ0TF CMJL HM.V[P HM.V[P

8]\SDF\

DF, OFD" 5Z H 5[S YJM VMK]

SMg8FDLG[XG YFI T[JF TDFD 5|itGM SZJFGF ZC[X[P !_P DF,GL HF/J6L (Produce handling) o S[ZLGF O/G[

hF0 5ZYL pTFIF" AFN T[GL HF/J6L SZJL

B}A H VUtIGL K[P O/GL C[ZO[Z SZGFZ DF6; ZMULQ8 G CMJM HM.V[P

SFZLUZM DF8[ :JrK 8M.,[8 VG[ CFY WMJF DF8[

DF+FDF\

ZMSFI[,F K[P

lJUTJFZ GM\W SZJFGL CMI K[P

OFD" 5Z 5[SL\U T[DH

S[ZLG[ pTFZTF ;DI[ VMKFDF\

JMX A[hLG CMJF HM.V[P

56 TDMG[ VF5[, OMD"DF\

D[0LS, R[SV5

DF,GL C[ZO[Z SZJF DF8[ H[ ;FWGGM p5IMU

SZ[, K[ m S. jIlSTV[ NJF KF\8[, K[ m S. TFZLB[ m S[8,L NJF K\8SFJ SZ[, K[ m JU[Z[ GFGL GFGL AFATMGM

J5ZFTL

S[ZL EZJF DF8[ TDM H[ Sg8[.GZGM p5IMU SZM KM

T[GL ;OF. B}A H VUtIGL K[P

H\T]GFXS NJFVMGM p5IMU SIFZ[4 S[8,L DF+FDF\ ZLT[ SZJFGM K[P T[G]\

HM.V[P

AULRFDF\

T[VMG[ ;{F5|YD CF.hLG (Hygine) V\U[GL

8=[GL\U VF5[,L CMJL HM.V[P

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

O/MGL HF/J6L DF8[ H[ DF6;M O/MG[ WMJF DF8[G]\

5F6L

www.krishijagran.com

fuhe WíÃkkËLk

:JrK CMJ] HM.V[4 VF V\U[ 5F6LG]\ ;ZSFZDFgI

,[AMZ[8ZLDF\

SZ[,] CMJ] HM.V[P

pTFIF" AFN H[ S[DLS, 8=L8D[g8 VF5JFDF\ S[DLS, ;ZSFZDFgI T[DH H[ N[XDF\ K[ tIF\

5'yYSZ6 O/MG[

VFJ[ K[ V[ AWF

O/MGL GLSF; SZJFGL

VF 5|SFZGF S[DLS,M 5Z 5|lTA\W G CMJM HM.V[P

H[ AFIM;F.0 T[DH 5[:8L;F.0 5Z 5|lTA\W K[P SIFZ[I 56 p5IMU SZJM GCL\P

T[GM

O/GF 5'yYSZ6 ;DI[

HM.V[P

OFD"GL V\NZ EIHGS ;LuG,M T[DH A[, CMJF

H~ZL K[P

OFD"GL GHLSGL CMl:58, T[DH 5M,L; :8[XGGF

OMG G\AZ CMJF H~ZL K[ T[DH OFD" 5Z OMGGL ;UJ0TF 56 H~ZL K[P CMI

TDFZL 5F;[ H[GF 5Z 5|lTA\W

TM T[VMGM U|]5lJDM T[DH 5LPV[OP H[JF ,FEM

VF5JFGF ZC[X[P !#P5IF"JZ6GL V0R6M (Environment issues) o

HM VFJL NJFVMGF VJX[QFM HMJF D/X[ TM TDFZM DF, GF5F; YX[ VG[ 5ZT VFJX[P

OFD"GL V\NZ 5F\RYL JWFZ[ DH]ZM SFD SZTF

OFD"GL VFH]AFH] T[DH OFD"DF\ V[DF\

S]NZTL H[ 5IF"JZ6 K[

S\. O[ZOFZ YFI T[JL 5|J'lT 5Z 5|lTA\W K[P

S]NZTL

K[ VG[ H[GF 5Z 5|lTA\W GYL V[JF 5M:8 CFJ[":8 8=L8D[g8 DF8[

ZLT[ pU[,L JG:5TL4 5X] 51FLVMGF ZC[9F6 T[DH T[VMGL

J5ZFTF Z;FI6MGL IFNL CMJL HM.V[P

5|J'lT JU[Z[G[ G]SXFG SZJF 5Z ;\5}6" 5|lTA\W K[P

V5[0F 5F;[YL D/L XS[ K[P

VF IFNL TDMG[

5M:8 CFJ[":8 8=L8D[g8 VF5JFGL

5wWTL T[DH S[8,F 5|DF6DF\

8=L8D[g8GM p5IMU SZ[, K[

,F.O SMgh"J[XGGF\ SZJFG]\

ZC[X[P

TDFD

lGIDMG]\

JF.<0

R]rT56[ 5F,G

AULRFGL OZT[ .,[S8=LS JF0 SZJL lGID

T[GM Z[SM0" CMJM H~ZL K[P

O/MG[ OFD" 5Z H :8MZ[H SZJFGL

lJ~wW K[P

;UJ0TF CMJL HM.V[P

:8MZ[H lJ:TFZ ;\5}6" :JrK CMJM

!$P OZLIFN lGJFZ6 5+S (Complaint form) o

HM.V[P

:8MZ[H V[ZLIFDF\

5X]VMGF 5|J[X 5Z ;\5}6"

I]Z[5U[5 WFZFWMZ6GF VD,LSZ6 5+S TDFZL 5F;[ CMJF

5|lTA\W K[P

H~ZL K[P VF OMD" NJFZF TD[ I]Z[5U[5 DF8[GL OZLIFNMG]\

!!P JWFZFGF SRZFGM OZLYL p5IMU VG[ 5|N]QF6

lGZFSZ6 ,FJL XSM KMP

lGI\+6 VFIMHG(Waste and Pollution

!5P ZFlQ8=I WFZFWMZ6M (National legislation) o

Management, Recycling and Reuse) o

S[ZL pUF0TF B[0}TMG[ VF WFZFWMZ6M ,FU] 50TF GYLP

AULRFDF\YL JWFZFGM H[ SF\. SRZM q AUF0 H[JMS[ ZMULQ8 5FG4 0F/L4 3F; JU[Z[G]\ DF8[ B[TZDF\

BFTZ AGFJJFG]\

V[S B}6FDF\

CMJM H~ZL K[P

8]\SDF\

VCL\

AUF0 K[ T[GM TFSF,LS IMuI 5IF"JZ6DF\

ZC[X[P

BFTZ AGFJJF DF8[GM BF0M OFD"DF\

J{l`JS AHFZDF\

I]Z[5U[5 H[JF ;8L"OLS[XGGL BF;

H~ZLIFT K[P I]Z[5U[5 V[ U]6JtTFG]\

;8L"OLS[8 K[P

;8L"OLS[8 Domestic VG[ International Market DF8[GM

H[ GSFDM SRZM q

Base K[P N]GLIFDF\

CF, 5#___ H[8,F\

GLSF, SZL OFD" T[DH

5|DF6LT OFD" VFJ[,F\

K[P

:JrKTF HF/JJFGL K[P

Y. R}SL K[P

EFZTDF\

VtIFZ[ EFZTDF\

I]Z[5 U[5

I]Z[5U[5GL X~VFT

Z5_ H[8,F\

!ZP DH]ZMG]\ :JF:yI4 ;,FDTL VG[ S<IF6

I]Z[5U[5 V5GFJ[, K[P

(Worker health, safety and welfare) o

pUF0TF B[0}TM T[DH ZtGFULZL VG[ N[JU- HL<,FGF CFO];

AULRFDF\

SFD SZTF DH]ZMG]\

:JF:yI H/JF.

BF; SZLG[ DCFZFQ8=DF\

B[0}TMV[

S[ZL pUF0TF B[0}TMV[ I]Z[5U[5 V5GFJL N=F1F VG[ S[ZLGL

ZC[ T[ DF8[ T[G[ VUFpYL :JF:yIGL HF/J6L V\U[GL 8=[GL\U

DM8F 5FIF 5Z I]ZM5GF N[XDF\

VF5[,L CMJL HM.V[P

VFlY"S S=F\lTGF D\0F6 SZL R]SIF K[P

SL8 CMJL HM.V[P

OFD"GL V\NZ 5|FYlDS ;FZJFZ DF8[GL DH]ZMG]\

SZFJLG[ Z[SM0" HF/JJFGM ZC[X[P J:+M T[DH OFD"DF\

;DFIF\TZ D[0LS, R[SV5 T[VMGL ;,FDTL DF8[GF

ZC[JF DF8[GF SJF8"ZGL ;UJ0TF CMJL

N=F1F

lGSF; SZL DCFZFQ8=DF\ VF p5ZF\T S[ZF,F4

TFlD,GF0]4 S6F"8S4 VF\W|5|N[X T[DH 5\HFA H[JF ZFHIMDF\ 56 I]Z[5U[5 ;8L"OLS[XGGL 5|lS=IF RF,] K[P

U]HZFTDF\

56 !_ YL !Z H[8,F B[0}TMV[ I]Z[5U[5 V5GFJ[, K[P

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

fuhe WíÃkkËLk

VFD

SM.56 5FSGL V\NZ I]Z[5U[5 VF5GFJL N]GLIFGL

5C[,F G\AZGL U]6JtTFI]ST 5|M0S8 T{IFZ SZL XSM KMP

5KL XFSEFHL4 O},4 S5F;4 DUO/L S[ 5KL VgI SM. 56 B[T 5NFX CMI T[G[ I]Z[5U[5 DF8[ ;8L"OF.0 SZFJL XSM KMP U]HZFTDF\

NF0D VG[ S5F;GF I]Z[5U[5 ;8L"OF.0 YI[,F

OFD" VFJ[,F K[P I]Z[5U[5 ;8L"OLS[8 D[/JL ,LW] K[ V[8,[ VF56M DF, ;M 8SF V[1F5M8" Y. HX[ V[J] DFGL ,[JFGL SM. H~Z GYLP I[Z[5U[5 OST TDMG[ VF\TZZFlQ8=I AHFZ DF8[ U]6JtTFI]ST DF, T{IFZ SZJF DF8[G]\

DFU"NX"G VF5[ K[P

DF, lGSF; G SZL XSM TM S\. GCL\

TDM TDFZM

5Z\T] VF56F N[XDF\

56 ALUAHFZ4 ZL,FIg;4 O=[X H[JF ZL8[., DFS["8GF DM8FvDM8F :8MZM B],JF DF\0IF K[P

VF AWFG[ ;FZL

U]6JtTF JF/F DF,GL B}A H H~ZLIFT K[P

T[VMGL ;FY[

SZFZ SZLG[ TDFZL 5|M0S8GF A[ YL +6 U6F\

JWFZ[ EFJ

D[/JL XSM KMP VD[ZLSF H[JF DM8F N[XM 56 EFZTGL BZLNJF DF8[ CF, B}A H VFT]Z AgIF K[P 5|D]B EFZTGL

VD[ZLSFGF

S[ZLGF :JFN DF8[ T,5F50 AG[, K[P

VF DF8[ 8]\S ;DIDF\

H VF V\U[GF SZFZM YJFGF K[P

VtIFZ;]WL EFZTGL S[ZL VD[ZLSFDF\ G CTLP

S[ZL

;LWL GLSF; Y. XSTL

tIF\GL ;ZSFZ S[ZLGF 0L8FGL VF;5F; T[DH O/

p5Z ZC[, SF/F 85SF\G[ O\U; V[8,[ S[ O]U VG[ O/GM SMCJFZM ;DHTF CTF4 5Z\T] CJ[ I]Z[5U[5 H[JF ;8L"OLS[8 WZFJTF B[0}TM 5F;[YL S[ZL BZLNJF DF8[ T{IFZ YI[, K[P

O/MGL N}lGIFGL DL;J<0" U6FTL EFZTGL S[ZL DF8[ V[DFI BF; SZLG[

VF56L

S[ZL DF8[ TM ;MGFGM ;}ZH pU[, K[P

S[;Z VG[ DCFZFQ8=GL CFO]; DF8[ H VFJF I]ZM5U[5

H[JF GJF VlEUDG[ ;FD}lCS ZLT[ VF\AFJF0LIFDF\ V5GFJL4 N}lGIFGL 5|YD G\AZGL U]6JtTF ;EZ S[ZL T{IFZ SZL4 EFZT N[XDF\

AFUFIT 1F[+[ VFlY"S S=F\lTGF pNEJ

DF8[ ;CEFUL AGL VF56F VF\AF JF0LIFG[ ARFJLV[P VFJL ZLT[ O|]0 5|M;[;L\U ;FY[ ;\S/FI[,F pnMUSFZM 56 GMP

V[8,[ S[ Good Manufacturing Practices HM

V5GFJ[ TM T[VM VMKF BR["4 ;FZL U]6JTFJF/M lGSF; Y. XS[ T[VM T[DH VF56F N[XGF\ BIG BAZAR H[JF shopping center DF\

5MTFGL 5|M0S8G]\

J[\RF6 SZLG[ JWFZ[ VFJS

D[/JL XS[ K[P VF p5Z\FT G H P V[8,[ S[ Good Hygine Practices V5GFJFYL DFGJ :JF:YIDF\ XSFI K[P VG[

56 JWFZM SZL

DFGJHFTG[ O]0 wJFZF O[,FTF U\ELZ

ZMUMYL 56 ARFJL XSFI K[P I]Z[5U[5 (EUREPGAP) T[DH u,MA,U[5 (Globle GAP) V\U[GL JWFZ[ DFlCTL D[/JJF DF8[ ;\5S" SZMo

0MP S[PV[DPSFZ[YF DNNGLX 5|FwIF5S4 AFUFIT XF:+ lJEFU4 V[UL|S<RZ SM,[H4 H}GFU- S'lQF I]lGJl;"8L4 DMTLAFU4 H}GFU-P DMP _)#*&&_$!5*

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

ÃkÞoxLk ;DFrFFZ

yk Lk òuÞw íkku þwt òuÞw nðu ßÞkhu økh{e þÁ ÚkE økE Au yLku økh{eLke yk {kiMk{{kt hòykuLkku {knku÷ LkSf ykðe hÌkku Au íÞkhu ykÃkýu Mkki çknkh Vhðk sðkLke ÞkusLkk Ähkðe Aeyu. ík{u Vhðk sðkLkku fkuE [ku¬Mk «kuøkúk{ çkLkkðe ÷ku íku Ãknu÷k [k÷ku rðïLkk MkkiÚke MkwtËh rðrðÄ LkuþLk÷ Ãkkfo Ãkh yuf Lksh fheyu. yk ð¾íku ík{u yk Ãkife yuf MÚk¤Lke fËkt[ ÃkMktËøke fhe þfku Aku. y{urhfkLke økúuz fuLÞLk: yuheÍkuLkk hkßÞ{kt ykþhu 12 ÷k¾ yufh rðMíkkh{kt Vu÷kÞu÷ økúuz fuLÞLk ð]ûkku-AkuzLke ðirðãíkkLke ÿrüyu yË¼qík Au.nkE®føk yLku hu^xªøk WÃkhktík nur÷fkuÃxh xqh Ãký ynª ½ýe ÷kufr«Þ Au. Ãkhtíkw òu ík{u Ëkuz{kt rðþu»k hMk Ähkðíkk nkuÞ íkku 126 rf÷ku{exhLkk yk økúuz fuLÞLk yÕxÙk {uhkÚkkuLkLku [wfðe òuEyu. ykuMxÙur÷ÞkLkku fkfkzw LkuþLk÷ Ãkkfo: Ãkðoíkku Ãkh çkLkkððk{kt ykðu÷ «køkiríknkrMkf r[ºk f÷k ynªLke MkkiÚke {kuxe

rðþu»kíkk Au.ynª rðïLkk MkkiÚke rðþk¤ ½rzÞk¤ MkkuÕxðkuxh {øk{åA yLku yLÞ ¾kMk Ãkþwyku òuðk {¤u Au. ¢kuyurþÞkLkku ÂÃ÷íkðkEMk LkuþLk÷ Ãkkfo : íku yuf MkwtËh Ãknkze rðMíkkhLkku rnMMkku Au ßÞkt MkwtËh ík¤kð yLku LkËeyku òuðk {¤þu yLku nkE®føkLke {Ík {kýe þfkþu.ynªLkk Ãkkýe{kt ¾kMk ¾rLks íkíð òuðk {¤u Au, suLku ÷eÄu íkuLkwt Ãkkýe ÷e÷k htøkLkwt Ëu¾kÞ Au. EøkwykÍw LkuþLk÷ Ãkkfo : yksuoLxeLkk yLku çkúkÍe÷ çkÒku Ëuþ ðå[u ykðíkk yk ÃkkfoLkwt MkkiÚke {kuxwt ykf»koý Eøkwyksw VkuÕMk (ÄkuÄ) Au, su ½w{kðËkh [èkLkku ÃkhÚke yuf MkkÚku MkUfzku Íhýk Mð\Ãku Lke[u Ãkzu Au. ynª ík{u EåAku íkku Lkkð ÷ELku ðkuxh Vku÷ LkSf sE þfku Aku, ynª ík{u MfkÞðkuf fhe íku{ktÚke ÃkMkkh ÚkðkLkku hku{kt[ yLkw¼ðe þfku Aku.

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

www.krishijagran.com

ZFXL O/

www.marketmirchi.com ÷kÔÞwt

Au çkòhLkku ¾hku Ëuþe økh{ MðkË

· ík{k{ økúk{eý «ò yk ðuçkMkkEx{kt økúkr{ý hrsMxÙuþLk ®÷f Ãkh Âõ÷f fhe íku{Lkwt {Vík hrsMxÙuþLk fhkðu. · hrsMxÙuþLk{kt ík{khk îkhk çkLkkððk{kt ykðu÷ ÞwÍhLku{,ÃkkMkðzoLku nt{uþk ÞkË hk¾ðk · yk ÃkkMkðzo, ÞwÍhLku{ MkkÚku ík{u ík{khk ðu[ký, ¾heËe Lkkufhe «ðuþ ytøku sux÷e Ãký EåAku yux÷e {Vík ònuh¾çkh yk ðuçkMkkEx Ãkh ÃkkuMx fhe þfku Aku yLku ík{khe ònuh¾çkhLku {¤u÷k «ríkMkkËLku {kÞ yu÷xTMko {uLkw {khVíku «ríkMkkË ykÃke þfku Aku. · yk ðuçkMkkEx ík{Lku ðirïf, þnuhe çkòhku MkkÚku MkeÄk s òuzþu yLku íku yusLxkuÚke {wÂõík {u¤ððkLkk MkV¤ «ÞkMk Au. · yçkoLk ðkuLxuz{kt Mk[o fhe ík{u ík{khk {kxu çkòh çkLkkðe þfku Aku. íku{ s ík{khk ðu[ký ÞkuøÞ {k÷ ytøku {Vík ònuh¾çkh Ãký ík{Lku MkeÄk çkòh íkhV ÃknkU[kze þfu Au. · Áh÷ MkuÕMk/ MÃku~Þ÷ ykuVMko{kt Mk[o fhe ík{u ík{khe Mkkhe ykuVMko/ økúwÃk rzMfkWLxTMk «kó fhe þfku Aku íku{ s ík{khe ¾heËeLke s\rhÞkíkkuLke {Vík ònuh¾çkh Ãký ík{Lku MkeÄk s çkòh íkhV ÃknkU[kze þfu Au. · Lkkufheyku, fku÷us, yuzr{þLk {kxu økúk{eý Þwðf yk ðuçkMkkEx {khVíku {Vík ònuh¾çkh ykÃke íku{ s Mk[o fhe ÃkkuíkkLkk {kxu ÞkuøÞ Lkkufhe yÚkðk yuzr{þLk «kó fhe þfu Au. MktÃkfo: email:marketmirchi@yahoo.com yuf MkkÚku ík{khk ÃkrhðkhLke çkÄe s s\rhÞkíkkuLku æÞkLk{kt hk¾e ík{Lku MkeÄk {kfuox MkkÚku òuzðk ÃkÞkoó Au. www.marketmirchi.com

DFl;S ElJQI O/ {u»k: fkhkuçkkh{kt ÄLkLkku ÷k¼ ÚkkÞ, Ãkhtíkw ¾[oLkwt «{ký ðÄkhu s¤ðkE hnuþu. †eykuÚke Lkkhksøke s¤ðkE hnu. Ãkrhðkh MkkÚkuLkk MktçktÄku ðýMkíkk sýkÞ. ð]»k¼: fkhkuçkkhLke «økrík Úkþu, ¾uíkeLke ðMíkwykuLkk ðuÃkkhÚke ÷k¼ ÚkkÞ. †e yLku MktíkkLk íkhVÚke Mkw¾Lke «kró ÚkkÞ. r{ÚkwLk: ÔÞðMkkÞ{kt ykðf ykuAe yLku ¾[o ðÄw ÚkkÞ. r{ºkkuÚke «MkÒkíkk {¤u. þºkwykuÚke ¼Þ yLku rððkË WíÃkÒk Úkþu. ffO : ÄLkLkku ÷k¼ Úkþu. òufu ¾[oLkwt «{ký ðÄkhu hnu. Ä{oLke ð]rØ Úkþu. [kuhe yLku ykøk îkhk LkwfMkkLkLkku zh s¤ðkE hnu. ®Mkn: MkVuË ðMíkwykuLkk ðuÃkkhÚke ÷k¼ ÃknkU[þu. Þkºkk fhðe Ãkzþu. ÄkŠ{f fkÞkuo{kt yðhkuÄ ykðu.MktçktrÄyku íkhVÚke Mkkhk Mk{k[kh {¤u,hkník sýkÞ. fLÞk : ÔÞkÃkkh{kt «økrík ÚkkÞ. ÄLk{kt ðÄkhku ÚkkÞ. Þkºkk{kt sðkÚke ÷k¼ ÚkkÞ yLku «MkÒkíkk «kó ÚkkÞ. †e yLku

MktíkkLkkuÚke Mkw¾ {¤u. íkw÷k: fkhkuçkkh {æÞ{ hnu. ykðf yLku ¾[o Mk{kLk hnuþu. ¼kEyku MkkÚku MktçktÄ{kt fxwíkk ykðu. hkuøk îkhk þhehLku fü ÃknkU[u. ð]rùf: fkÞo ÔÞðnkh{kt rLkhkþk, ykðfLke íkw÷Lkk{kt ¾[oLkwt «{ký ðÄkhu hnu. †e íkhVÚke Mkw¾ {¤u. þºkw íkhVÚke ®[íkk MkòoÞ. ÄLk: ÔÞðMkkÞ W¥k{ hnuþu. ÄLkLke ð]rØ Úkþu.Ãkhtíkw ÔÞÞ ðÄkhu Úkþu. ykþkyku{kt MkV¤íkk {¤þu. {fh: fkhkuçkkh{kt ÄLkLkku ÷k¼ ÚkkÞ.Þkºkk fhðe Ãkzu. fkuE çkøkzu÷w fkÞo ÚkkÞ. MðkMÚk MkwÄhíkwt sýkÞ. fwt¼: fkÞo-ÔÞðnkh{kt ð]rØ Úkþu. ½LkLkk ÷k¼ MkkÚku ¾[o ðÄkhu ÚkkÞ. þºkwyku íkhVÚke nkLke ÃknkU[u. {eLk: fkhkuçkkh{kt ykðf ykuAe yLku ¾[o ðÄkhu ÚkkÞ. ÷kufku{kt MkL{kLk {¤þu. MktíkkLk Mkw¾ «kó ÚkkÞ. yrÄfkhe íkhVÚke ¼Þ hnuþu.

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

ÔÞtsLk

www.krishijagran.com

[kuf÷ux çkhVe Mkk{økúe yuf fe÷ku økúuxuz ¾kuÞk, 300 økúk{ Mkwøkh, 2 [{[e E÷kE[e ÃkkWzh, rMkÕðh VkuÞ÷, 50 økúk{ [kuf÷ux ÃkkWzh. rðrÄ: økúuxuz ¾kuÞk ÷ku yLku fzkE{kt zÙkE hkuMx fhku. nðu íku{kt ¾ktzLku ¼u¤ðku. Mkkhe heíku r{ûk fhíkk VheÚke çkuÚke ºký r{rLkx íkuLku n÷kðku. nðu íku{kt E÷kÞ[e ÃkkWzh r{õMk fhku. íkuLku çku ¼køk{kt ÞkuøÞ heíku ðnu[e ÷ku. «Úk{ ¼køk{kt [kuf÷ux r{õMk fhku yLku çkeò ¼køkLku Ã÷uLk hk¾ku. çkÒku ¼køkLku y÷øk-y÷øk s{kðku. ßÞkhu íku ò{e òÞ yux÷u zkÞ{tz þuÃk{kt íkuLku fkÃke ÷ku. rMkÕðh VkuÞ÷Úke íkuLku Mkòðku.

ðus n¬k

{ufhkuLke

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

Mkk{økúe: 50 økúk{ {ufhkuLke (MkwfkÞu÷e), [kuÚkk ¼køkLke ÃkktËzk Ähkðíke fkuçke, yzÄw økksh, yuf Ãkufux [kELkeÍ n¬k LkwzÕMk, MkkuMk, 50 økúk{ Mk{khu÷e zwtøk¤e. rðrÄ: yzÄk ÷exh Ãkkýe{kt yuf LkkLke [{[e íku÷ Lkk¾e {ufhkuLkeLku Wfk¤ku yLku y÷økÚke hk¾e ÷ku. ík{k{ þkf¼kSLku Mk{kheLku y÷øk hk¾e {wfku. yuf fzkE{kt íku÷ økh{ fhku yLku íku{kt Mk{khu÷e þkf¼kS Lkk¾e Ëku. yufÚke çku r{rLkx {kxu íkuLku økh{ Úkðk Ëku. yuf çkeS fzkE{kt Úkkuzk «{ký{kt Ãkkýe ÷E íku{kt n¬k LkwzÕMkLku yuf r{rLkx MkwÄe økh{ Úkðk Ëku. nðu íku{kt Wfk¤ðk{kt ykðu÷ {ufhkuLke Lkk¾ku yLku ÞkuøÞ heíku íku{kt ¼u¤ðku. Mk{khu÷e zwtøk¤eLkk LkkLkk fzfk WÃkh Lkk¾e íku Mkðo fhku.

www.krishijagran.com

{kfuox ;DFrFFZ

çkòh{kt Þk{knkyu Lkðw

Mfwxh ykÕVk hsq fÞwO

ykuxku{uxef MfqxhkuLkk çkòhku{kt ftÃkLkeyku çkkuEÍ,økÕMko yLku Vur{÷e õ÷kMk {kxu y÷øk-y÷øk Mfqxh hsq fhe hne Au. Þk{knkyu íkksuíkh{kt Vur{÷e õ÷kMkLku ÷ûÞ{kt ÷E yuf Lkðwt Mfwxh ykÕVk hsq fÞwO Au. òu Þk{knkLkk AuÕ÷k çku MfwxhLke íkw÷Lkk fheyu íkku ykÕVk «{ký{kt Úkkuzw {kuxw yLku ðÄw {Mfw÷h Ëu¾kÞ Au. yk Mfwxh{kt hu yLku hu-Íuz suðk yuøkúurMkð økúkVeõMk LkÚke, fkhý fu ftÃkLke íkuLku yuf Vur{÷e Mfwxh íkhefu hsq fhe hne Au. Þk{knk MkkE÷uLMkh fkuzuz {V÷h ðÄw MkwtËh Ëu¾kÞ Au. Ve[Mko yLku MÃkuþ MÃkuþLkwt rðþu»k æÞkLk hk¾ðk{kt ykðu÷ Au. Mkex ½ýe ÷ktçke Au,çku ÔÞÂõík MkkÚku yuf çkk¤f Mkh¤íkkÚke çkuMke þfu Au yÚkðk Mkk{kLk hk¾e þfu Au. ykøk¤ Ãkøk hk¾ðkLke fu Mkk{kLk {wfðk ½ýe søÞk Au.^Þw÷ r÷z Ãký MkexLke ytËh s ykÃkðk{kt ykðu÷ Au, ^Þwy÷ r÷z òu xeðeyuMk ßÞwÃkexhLke {kVf çknkh ykÃkðk{kt ykÔÞwt nkuík íkku ðÄw MkkÁt hnuík.ytzh Mkex Mxkuhus ½ýku Mkkhku Au. Þk{knk ykÕVk yuÂLsLk: 113 MkeMke Ãkkðh: 7.1 çkeyu[Ãke rÃkfyÃk:8.1 yuLkyu{ ®f{ík (yuõMk þkuÁ{)47,735\rÃkÞk yk{Lke MkkÚku Úkþu MÃkÄko nkUzk yuÂõxðk: ykuxku{uxef Mfqxh Mkuøk{uLx{kt ÷ktçkk Mk{ÞÚke yrøkú{ MÚkkLku Au. 109 çkeyu[ÃkeLkwt yuÂLsLk 8 çkeyu[Ãke Ãkkðh ykÃku Au. ®f{ík \.46,397 (yuõMk þkuÁ{ rËÕne). xeðeyuMk ßÞwÃkexh: yk MfwxhLkk Ve[h ½ýk {sçkqík {kLkðk{kt ykðu Au. 110 MkeMkeLkwt yuÂLsLk 8 çkeyu[Ãke Ãkkðh ykÃku Au. ®f{ík \. 44,250 (yuõMk þkuÁ{ rËÕne)

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

LkkufeÞk yuLzÙkuEz{kt

fux÷ku Ë{ Au

LkkufeÞk yuõMk yu LkkufeÞkLkku Ãknu÷ku yuLzÙkuEz VkuLk Au. Ãkhtíkw íkuLke ¾kMk ðkík yu Aufu íku yuLzÙkuEz VkuLk nkuðk Aíkkt LkkufeÞk íkhVÚke yuf yuðk M{kxoVkuLkLke su{ hsq fhðk{kt ykðu÷ Au, su yuLzÙkuEz yuÃMk Ãký zkWLk÷kuz fhe þfu Au.yux÷u fu ftÃkLkeyu íku{kt yuLzÙkuEz nkuðk Aíkkt íkuLkk ðÃkhkþfkh ELxhVuMk yLku yLÞ ík{k{ Ve[hLku rðLzku VkuLk íkÚkk ÃkkuíkkLke ykþk rMkrhÍLkk r{õMk{kt íku hsq fÞkuo Au. MÃkurMkrVfuþLMk 4 #[ M¢eLk, 800 çkkÞ 480 M¢eLk, 3 {uøkkrÃkõMk÷ rhÞh fu{uhku, £Lx fu{uhku Lknª,õðku÷fku{ MLkuÃkzÙuøkLk yuMk4 zâwy÷fkuh yuf økeøkk níÍ «kuMkuMkh, 512 yu{çke hu{,4Sçke ELkrçkÕx {u{he, {kE¢kuyuMkze fkzoÚke 32 Sçke yuõMkÃkutzuçk÷ {u{he, 1500 r{r÷ yurÃkÞh çkuxhe. ®f{ík 8,599 \rÃkÞk

Fuj sd;

www.krishijagran.com

[qxýeLkkt {knku÷ ðå[u rðËuþLke Ähíke Ãkh ykEÃkeyu÷ 7Lkku «kht¼ 47 rËðMk MkwÄe ò{þu støk: çkeò íkçk¬kLke 40 {u[ ¼khík{kt Þkuòþu

ÂLzÞLk «er{Þh ÷eøkLke Mkkík{e rMkÍLkLkku yçkwÄkçke ¾kíku «kht¼ ÚkÞku níkku. ykþhu ËkuZ {rnLkk MkwÄe ÞkusLkkhk r¢fux {nkfwt¼{kt «Úk{ {wfkçk÷ku økík ð»koLke [uÂBÃkÞLk {wtçkE yLku ð»ko 2012Lke [uÂBÃkÞLk fku÷fkíkk LkkEx hkEzMko ðå[u ÞkuòÞku níkku. ¼khík{kt ÷kufMk¼kLke [qtxýe ÞkuòE hne nkuðkÚke ykEÃkeyu÷Lke «Úk{ íkçk¬kLke {u[ku ÞwyuE{kt ÞkuòE hne Au. yk íkçk¬k{kt 20 sux÷e {u[ku Au, su yLkw¢{u yçkwÄkçke,ËwçkE,þkhsnk{kt Þkuòþu. çkeò íkçk¬k{kt Ãký 40 {u[ ÞkusLkkh Au, su {u {rnLkk{kt ¼khík{kt ÞkuòLkkh Au. RÂLzÞLk «er{Þh ÷eøkLke yk Mkkík{e rMkÍLk{kt MkkiÚke {níðLke çkkçkík yu níke fu yk ð¾íku ykEÃkeyu÷Lke þ\ykíkLkwt WË½kxLk Mk{khkun, htøkkhtøk fkÞo¢{ku ÃkkA¤ fhkuzku \rÃkÞkLkk ¾[o fhðk{kt ykÔÞku LkÚke.xwLkko{uLxLke õðkur÷VkÞh ðLk yur÷r{Lkuxh yLku õðkur÷VkÞh xw {u[ [uÒkkE{kt h{kLkkh Au ßÞkhu Ãknu÷e sqLkLkk hkus {wtçkELkk ðkLk¾uzu MxurzÞ{ ¾kíku VkÞLk÷ {u[ h{kþu. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Aufu ykEÃkeyu÷-7{kt fw÷ 154 ¾u÷kze ðu[kÞk níkk, su{kt 50 ¾u÷kze rðËuþe Au. Þwðhks MkkiÚke {kU½ku ¾u÷kze hÌkku níkku, íkuLku çkUø÷kuhu \rÃkÞk 14 fhkuz{kt ¾heËe ÷eÄku níkku.

f]r»k òøkhý yur«÷ 2014

hksLkerík søkík

www.krishijagran.com

{kuËeLkku ÍtÍkðkíke [qtxýe «[kh: 100 fhíkkt ðÄw ònuh þ{kt 16{e ÷kufMk¼k [qtxýeLkk økh{ {kknku÷ ík{k{ hksfeÞ Ãkûkku yuze[kuxeLkwt òuh ÷økkðe hÌkk Au íÞkhu ¼ksÃkLkkt ðzk«ÄkLkÃkËLkkt W{uËðkh LkhuLÿ {kuËe Mk{økú Ëuþ{kt Vhe [qtxýe «[kh fhe hÌkk Au yLku «[kh{kt fkuE fMkh çkkfe Lk hne òÞ íkuLkwt æÞkLk hk¾e hÌkk Au. {kuËe «[kh ËuþLkk ¾qýu ¾qýu «[kh {kxu Vhe hÌkk Au íku WÃkhktík ík 3ze xufLkku÷kuSLkku WÃkÞkuøk fhe yuf MkkÚku Ëuþ{kt yLkuf ¾qýu Mk¼k ÞkuS hÌkk Au. ðzk«ÄkLk ÃkËLkk W{uËðkh ònuh ÚkÞk çkkË yíÞkh MkwÄe{kt íku{ýu 150 fhíkkt ðÄkhu sLkMk¼kLku MktçkkuÄe Au yLku ykþhu 2.40 ÷k¾ rf÷ku{exhLkku «ðkMk ¾uze [wõÞk Au íku{ s yk MkVh nsw

Ëu

ykøk¤ òhe Au. çkeSçkksw zku.{kuh÷e {Lkkunh òuþe, Mkw»{k Mðhks, yÁý sux÷e suðk ÃkûkLkk rËøøks Lkuíkkyku íku{Lkk MktMkËeÞ rðMíkkhku{kt Mkr¢Þ Au yLku ÷k÷f]»ý yzðkýe Ãký {ktz 10-15 Mk¼k ÞkuS þõÞk Au. Ãkûk{kt LkhuLÿ {kuËe çkkË MkkiÚke ðÄkhu Mk¼k ÞkusðkLkk ¢{{kt hksLkkÚk ®Mkn çkeò ¢{u ykðu Au, su{ýu 85 fhíkkt ðÄkhu Mk¼kyku ÞkuS Au. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Aufu ¼ksÃkLke ÞkusLkk «{kýu {kuËe fw÷ 295 MktMkËeÞ rðMíkkhku{kt 185 fhíkkt ðÄkhu hu÷eyku Þkusþu. Ëhr{ÞkLk økwshkík{kt ÷kufMk¼kLke 26 çkuXfku {kxu [qtxýe {knku÷ økh{kÞku Au yLku hkßÞ{kt [qtxýe ÞkusðkLkk 7-8 yøkk¤ LkhuLÿ {kuËe,®MkÄw fkUøkúuMk íkhVÚke MkkurLkÞk økktÄe, hknw÷ økktÄe yLku ðzk«ÄkLk {Lk{kunLk rMktn økwshkík «[kh yr¼ÞkLk {kxu «ðkMk ¾uzâku níkku. hkßÞ{kt ykøkk{e 30 yur«÷Lkk hkus ÷kufMk¼kLke 25 çkuXf MkkÚku rðÄkLkMk¼kLke 7 çkuXf {kxu Ãký {íkËkLk ÞkuòLkkh Au.

HÞÊºÉ XnÉùiÉ +àÊ¡É±É 2014

www.krishijagran.com

fkufxuÕk ÔkkŒko

MðËuþ rVÕ{Lkk þknÁ¾¾kLkLke fuhðuLk Ãkk÷LkÃkwhLkk øk]nMíku ¾heËe

ðËuþ rVÕ{{kt þknÁ¾¾kLkLke fuhðuLk W¥kh økwshkík{kt ykðu÷ Ãkk÷LkÃkwhLkk {køkkuo Ãkh Ëkuzíke òuðk {¤u íkku yuðwt {kLke Lk ÷uíkk fu þknÁ¾¾kLk fkuE rVÕ{Lkk þwxªøk {kxu Ãkk÷LkÃkwh{kt Au. fkhý fu Ãkk÷LkÃkwhLkk yuf økú]nMÚku økwshkík{kt Mkki «Úk{ ð¾ík fuhðuLk ¾heËe Ãkk÷LkÃkwh ÷kðu÷ Au. ykþhu Mkkík ð»ko yøkkW þkhnÁ¾¾kLkLke rVÕ{ MðËuþ {kxu ¾kMk íkiÞkh fhðk{kt ykðu÷e fuhðuLk íku Mk{Þu ¾qçk s «þtMkkÃkk{e níke.ðkLk{kt ík{k{ MkwrðÄk WÃk÷çÄ níke. Ãkk÷LkÃkwh{kt ¾uíkeðkze íku{ s ytøkúuS õ÷krMkMk MkkÚku Mktf¤kÞu÷ fLko÷ rLk{o÷ hkuûkçkúkuyu sýkÔÞwt níkwt fu íku{Lku çkk¤ÃkýÚke s yuLxef [esðMíkwykuLkku Mktøkún fhðkLkku þkuÄ Au. {kÁt yuðwt Mð¡ níkwt fu yuf yuðw ðknLk nkuÞ su{kt hnuðk,søÞkLke ík{k{ MkwrðÄkyku WÃk÷çÄ nkuÞ íkuLku ÷E

øk{u íÞkt sE þfkÞ.Mkkík ð»ko yøkkW ykðu÷e MðËuþ rVÕ{ rLknkéÞk çkkË þknÁ¾¾kLkLke fuhðuLk øk{e økE níke. íku{ýu yk fuhðuLk ytøku ÃkqAÃkhA fhkðe níke. rLk÷o hkuûkçkúkuyu ykþhu çku {rnLkk yøkkW s fuhðuLk ¾heËe Au. íku{kt 4 yuMke, çkkuþçkuMkeLk,MkkuVkMkux,zkÞLkªøk xuçk÷, xur÷rðÍLk,ÃkuLxÙe, ELðuxh,xkuÞ÷ux, çkkÚkÁ{ MkrníkLke yLkuf MkwrðÄkyku Au. yk ðkLk ÷E íkuyku ½ýkçkÄk MÚk¤kuLke {w÷kfkík ÷E [wõÞk Au. íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu økwshkík{kt yk «fkhLke fuhðuLk ¾heËe ÷kððk çkË÷ nwt ¼køÞþk¤e Awt.MðËuþe rVÕ{ {kxu ¾kMk çkLkkððk{kt ykðu÷ fuhðuLk ykEþh xTf{ktÚke òýeíkk rË÷eÃk AkçkheÞk îkhk çkLkkððk{kt ykðe níke. íku Mk{Þu íkuLke ®f{ík 1.5 fhkuz níke.

HÞÊºÉ XNÉùiÉ (»É§«ÉlÉÉ{ÉÉà qù) ´ÉºÉÇ

HÉà~ÉÒ

ÊHÅ©ÉlÉ

UÚ÷

©ÉÚ±«É

60/9, mÉÒWÉà ©ÉÉ³, «ÉÖ»ÉÖ£ »ÉùÉ«É ©ÉÉHâ÷, OÉÒ{É ~ÉÉHÇ ©Éà÷ÄÉà »÷à¶É{É {ÉYH, {É´ÉÒ Êq±¾Ò - 110 016 ÷àÊ±É£Éà{É & 011-26511845, 26517923, ©ÉÉà¥ÉÉ<±É & +91 9313301029, 9891724495, 9654193353, 9811758683 Email : info@krishijagaran.com, kjadvt@gmail.com, www.krishijagran.com SÉàH / eÒ.eÒ. +{Éà ©É{ÉÒ+ÉàeÇù ©ÉàH HÞÊºÉ XNÉùiÉ{ÉÉÅ {ÉÉ©ÉoÉÒ ©ÉÉàH±ÉÉà, Wà {É´ÉÒ Êq±¾Ò©ÉÉÅ +É~É´ÉÉ~ÉÉmÉ ¾Éà«É.

HÞÊºÉ XnÉùiÉ +àÊ¡É±É 2014

RNI NO. DELGUJ/2014/54893