´ÉºÉÇ 1 +ÅH 5 ©Éà 2014 °Ê~É«ÉÉ 20
www.krishijagran.com
yiríknkrMkf Sík Mk{økú Ëuþ{kt fuMkheÞku ÷nuhkÞku
lJØI;}lR
www.krishijagran.com
lJØI;}lR EFZTG]\ VU|[;Z S'lØ 5lZJFZ ;FDlIS
o’kZ 1 vad 5 ebZ 2014 MktÃkkËf rLkËuoþf yuMkkurMkyux MktÃkkËf MktÃkkËf Mk÷knfkh rzSx÷
MknkÞf MktÃkkËf sLkh÷ {uLkush ({kfuoxªøk) zuÃÞwxe sLkh÷ {uLkush
{kfuoxªøk {ËËrLkþ
«Mkkhý {uLkush ykrMkMxLx {uLkush
rzÍkE®Lkøk ykurVMk ykrMkMxLx
yu{.Mke.zkur{rLkf þkELke E{kLkwð÷ zku. fu.xe.[ktze øktøkkþhý MkiLke zku.ykh yuMk MkUøkh Ãke.yuMk.MkiLke yr¼Sík [uxSo rð¼ð r{©k rLkþktík xktf r«Þtfk Ëwçku Lkr{íkk ©eðkMíkð Éríkfk fkuxeÞk÷ rhíkwÃkýko çkuLkSo rLkíÞkLktË økkÞuLk [tÿ{kunLk [uíkhk{ yþkuffw{kh økwók Vhnk ¾kLk fusu MkhLÞk {nf y÷e «rík{kt òu»ke «rík¼k ¼è r«Þk f~ÞÃk Lkøk{k {tMkqhe Mkkhk ¾kLk Mkwòíkk sÞtíke ËkMk Mkh÷k fw{khe ßÞkurík þ{ko Mkheíkk þ{ko nŠ»kíkk þ{ko MktsÞfw{kh økkiheþ økkuMkktE çkk÷kMkknuçk ðkuøk ÃkðLk yksøku LkhuLÿ þuhxkxu y{heþ þwõ÷k rþðfktík WÃkkæÞkÞ ykh.yuLk.[kiçku y÷fk økwók ËuðuLÿ ®Mkn yûkÞ ®Mkn «u{ fw{kh hksw òLkk
laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016 ds }kjk iq"id çsl izk- fy- 203&204] Mh- ,l- vkbZ- Mh- lhdkEiysDl] vks[kyk vkS/kksfxd {ks= Qsl&1] ubZ fnYyh&110020 *lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA bl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA dqy ist 56
f]r»k ;DFrFFZ......................8 S\%FGL ;DFrFFZ...................11 SF,J|6GF ZF[UG[ VF[/BL S[ZLG] U]6JTF;EZ pt5FNG D[/JF[ ....14
íkwðuhLke ¾uíkeLkku ykÔÞku Mk{Þ.......16 ÄkLkLke ¾uíke{kt rðrðÄ hkuøkLkkþfLkwt {níð..17
DWDFBL äFZF 5ZFUGIG.........36 WLkk¤k{kt òLkðhku Ãkh økh{eLke yMkh yLku íkuLkk WÃkkÞku........39
økheçkkuLke fk{ÄuLkw çkfhe .............41
ðÄw ¾wþknk÷e ykÃkþu øk÷økkuxkLke ¾uíke...20
Ãkþwyku{kt hMkefhý yLku ÃkuxLkk fezkykuÚke çk[kð ...43
fuheLku LkwfMkkLk fhíke.............21
ZFXL O/...........46
{q¤kyuf yki»kÄe økwý yLkuf........24
ÔÞtsLk.............47
zktøkhLke Mkthrûkík ¾uíke .....26 Fuj sd;.........49 ÷uMkh rfhýkuÚke ðhMkkË fhkððkLke Lkðe xufLkef rðfrMkík fhkE.....28 ¾uzqíkkuLku rðÃkw÷ ÷k¼ ykÃkþu MkhMkðLke ¾uíke....31 MkVuË {qMk¤eLkk ©uc WíÃkkËf ©eÄh ÃkkxeËkh .........33 J{7FlGS 5wWlTYL 5F0LqJFKZ0LGF[ pK[Z...35
f]r»k òøkhý {u 2014
hksLkerík søkík.....50
fkufxuÕk ÔkkŒko.......52
Subscribe in Krishi Jagran Magzine Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi
Sanjay Kumar 09313301029
5
www.krishijagran.com
»ÉÅ~ÉÉqH
+à©É. »ÉÒ. eÉàÊ©ÉÊ{ÉH
f]r»k òøkhý {u 2014
6
f]r»k ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
8
f]r»k ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
½ô,ÄkLkLke ¾heËe{kt yuVMkeykELke ÃkeAunX
y
LkksLke ¾heËe, Mktøkún yLku rðíkhýLke {níðLke ¼q r {fk ¼sðe hnu ÷ w t ¼khíkeÞ ¾kã rLkøk{ (yuVMkeykE)Lke fk{økehe Mk{uxkE hne Au. yk yuðk Mk{Þu ÚkE hÌkw t Au fu ßÞkhu ¾kã Mkw h ûkk fkÞËkLkku y{÷, ¾kã [esðMíkwykuLke {kU½ðkhe Ãkh rLkÞtºký {kxu yuVMkeykE Lke ¼qr{fk ðÄe hne Au. yLkksLke MkeÄe ¾heËeLku ÷E íkuLke ¼qr{fk Mk{uxkELku 10 xfk ykMkÃkkMk ÚkE økE Au. ¼ksÃku íkuLkk [qtxýe ZtZuhk{kt Ãký yuVMkeykELku rðrðÄ ftÃkLkeyku{kt rð¼kSík fhðkLke ònuhkík fhe Au. ¼khíkeÞ ¾kã rLkøk{ îkhk hkßÞLke rðrðÄ yusÂLMkyku Ãkh íkuLke sðkçkËkhe Lkkt¾e hne Au. yLkksLke ¾heËe Mkíkík ½xe hne Au yLku rnMMkuËkhe Ãký Mkíkík ½xe hne Au.¾kã Mkwhûkk {kxu yk çkkçkík ®[íkkLkku rð»kÞ Au. zktøkhLke ¾heËeLku ÷E
ykEyuVMkeykELke ¼qr{fk ÷øk¼øk Lk økÛÞ Au. yk ¾heËe hkßÞLke yusÂLMkyku {khVíku ÚkkÞ Au.yuVMkeykELku MkeÄe Ëhr{ÞkLkøkehe ÷øk¼øk Mk{kó Úkðk sE hne Au.½ôLke ¾heËeLku ÷E rnMMkuËkhe ½xeLku 13 xfk ÚkE Au. rLkøk{ hkßÞkuLku Mkhfkhe yu s ÂLMkyku L ku çkkhËkLk, LkkýkfeÞ MkkÄLkku íkÚkk yLÞ s\rhÞkíkku Ãkqýo fhðk{kt ykðu Au. yLkks Mktøkún yLku íkuLke {q¤¼qík s\rhÞkíkLku ÷E Ãký ¼khíkeÞ ¾kã rLkøk{ rLk»V¤ hne Au.rLkøk{ îkhk «íÞuf ð»kuo çku fhkuz xLk fhíkkt ðÄkhu yLkksLkku Mktøkún økkuËk{ku{kt fhu Au.fuøkLkk ynuðk÷ «{kýu ¾kã Mkwhûkk sux÷k økkuËk{kuLke s\h Au íkuLkk fhíkkt ÷øk¼øk yzÄk s økkuËk{ku yuVMkeykE ÃkkMku Au. rðíkhýLku ÷E yuVMkeykELke fk{økehe yuftËhu ¾hkçk Au.
f]r»k òøkhý {u 2014
9
f]r»k ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
r÷^x ðu÷ nkEzÙkur÷õMk «k.r÷r{xuz r÷^x
ðu ÷ nkEzÙ k u r ÷õMk «k.r÷r{xu z nkEzÙ k u r ÷f rMk÷uLzhkuLkwt rLk{koý fhíke ÃkrhþwØíkk{kt rMkØ Lkk{ Au. suLke MÚkkÃkLkk ò÷kðkrzÞk (yæÞûk) yLku ©e Mkwhuþ ðufrhÞkyu MkkÚku {¤e hksfkux (økwshkík){kt fhe níke. yk fkh¾kLkwt 9,900 ðøko {exh{kt rLk{koý Ãkk{u÷ Au. ©e h{uþ ò÷kðkrzÞk yLku ©e Mkwhuþ ðufkrhÞk ¾qçk s yLkw¼ðe ÃkrhÞkusLkkLkk rðíkÃkku»kf MkkÚku r÷^xðu÷Lku ðuøk yÃkkððk{kt {ËË fhe Au. íku yuf ykE.yuMk.yku-9001:2008 «{krýík ftÃkLke Au, íkuLku ©e h{uþ Ík÷kðkrzÞk yLku ©e Mkwhuþ ðufkrhÞk îkhk ð»ko 2010{kt MÚkkÃkðk{kt ykðe níke, suLku 30 ð»koLkku çknku¤ku yLkw¼ð Au yLku rðïMíkhLkk nkEzÙkur÷f rMk÷uLzh WÃk÷çÄ fhkððk {kxu Mk{ŠÃkík Au íku{ s Lke[u sýkððk{kt ykðu÷ «ð]rík MkkÚku Mktf¤kÞu÷ Au. ftÃkLke ykuAe {æÞ{ yLku ¼khu {sçkqíke Ähkðíkk Ãkwzu yLku xkE hkuf nkEzÙkur÷f rMk÷uLzhkuLkwt rLk{koý {kxu Mkk{kLÞ yuÂLsLkeÞ®høk WãkuøkLkku WÃkÞkuøk, rLk{koý yLku yÚko {q®ðøk
Wãkuøk ðøkuhu f]r»k {þeLkhe, Mkk{økúe Mkt¼k¤ðkLke,ðkrýßÞ Mkwhûkk, MkiLÞ, Mxe÷ r{÷Lkk WÃkfhýku íkÚkk ¾kýfk{Lku ÷økíkk WÃkfhý, nkEzÙkur÷f «uMk íkÚkk {þeLk xqÕMk rhMkkð, rhMkkð rzÙ÷ ðøkuhu yLÞ ¼khu WÃkÞkuøkkuLke rzÍkELk íkÚkk rLk{koýLke þ\ykík fhe hne Au. rMk÷uLzhku Ãkqhk ÃkkzðkLke ÃkØrík Ãký çkLkkðe. ÃkkuíkkLke þ\ykík çkkË ftÃkLkeyu nkEzÙkur÷f rMk÷uLzhkuLkk ûkuºk{kt íkfrLkfe Wíf]üíkkLke yuf Wå[Míkh «kó fhðkLke rËþk{kt ÷ûÞ rLkÄkoheík fhu÷ Au. çkòh Mðef]rík{kt þ\ykík{kt yðhkuÄ ykÔÞk çkkË ftÃkLkeyu yk ÃkzfkhkuLkku Mkk{Lkku fÞkuo yLku rzÍkELk «rík¼k{kt ©uc Ëu¾kð fÞkuo, yr¼Lkð yuÂLsLkeÞ®høk yLku MðËuþefhý WíÃkkËLkkuLke ÃkØríkLkwt rLk{koý fÞwO. ík{k{ WíÃkkËLk ðå[u Ëçkký nkEzÙkur÷f rMk÷uLzh «khtr¼f fuLÿLkwt rçkLËw Au. ftÃkLkeyu íkuLkk rðfkMkLku rðïMkLkeÞ Mkkrçkík fhu÷ Au yLku yuf ÞkuøÞ çkòh rnMMkuËkhe çkLkkððk {kxu MktçktrÄík ½ýk «Þkuøkku fÞko.
f]r»k òøkhý {u 2014
10
S\%FGL ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
Mkku
f]r»k òøkhý {u 2014
11
S\%FGL ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
yk
f]r»k òøkhý {u 2014
12
f]r»k ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
S[ZL pTFIF" AFNG]\
G]SXFG
SF,J|6 5FG 5Z f]r»k òøkhý {u 2014
14
íkwðuh
www.krishijagran.com
íkwðuhLke ¾uíkeLkku ykÔÞku Mk{Þ {ku
f]r»k òøkhý {u 2014
16
www.krishijagran.com
ÄkLk Wí…káLk
Äk
f]r»k òøkhý {u 2014
17
www.krishijagran.com
ÄkLk Wí…káLk
f]r»k òøkhý {u 2014
18
f]r»k ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
÷uMkh rfhýkuÚke ðhMkkË fhkððkLke Lkðe xufLkef rðfrMkík fhkE
f]r»k òøkhý {u 2014
19
www.krishijagran.com
rð
f]r»k òøkhý {u 2014
20
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
21
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
22
Wí…káLk
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
24
Wí…káLk
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
25
www.krishijagran.com
ÄkLk Wí…káLk
f]r»k òøkhý {u 2014
26
www.krishijagran.com
ÄkLk Wí…káLk
f]r»k òøkhý {u 2014
27
www.krishijagran.com
Wí…káLk
,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k vizSy 2014 ¼45½ f]r»k òøkhý {u 2014
28
Wí…káLk
f]r»k òøkhý {u 2014
29
www.krishijagran.com
Wí…káLk
f]r»k òøkhý {u 2014
30
f]r»k ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
¾uzqíkkuLku rðÃkw÷ ÷k¼ ykÃkþu MkhMkðLke ¾uíke
f]r»k òøkhý {u 2014
31
f]r»k ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
32
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
33
f]r»k ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
34
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
35
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
36
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
37
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
38
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
39
www.krishijagran.com
hnuXký{kt Ãkt¾k yLku Vwøkkðk økkuXððkLke heík
ÃkþwLkwt hnuXký
[kuðeMk f÷kf [kuϾwt Ãkkýe ykÃkðwt f]r»k òøkhý {u 2014
40
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
41
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
42
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
44
S\%FGL ;DFrFFZ
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý «&™ku¥khe Lktçkh-1
To Advertise in Krishi Jagran
To Subscribe Krishi Jagran
Ph. : 011-26511845, 26517923 Email : info@krishijagran.com Web. : www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
45
ZFXL O/
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
46
ÔÞtsLk
f]r»k òøkhý {u 2014
47
Fuj sd;
f]r»k òøkhý {u 2014
49
hksLkerík søkík
www.krishijagran.com
f]r»k òøkhý {u 2014
50
www.krishijagran.com
fkufxuÕk ÔkkŒko
f]r»k òøkhý {u 2014
52
Publised on 25th & Posted on 27th & 28th of Every Month
RNI NO. DELGUJ/2014/54893
Postal Reg. No. G/DL-SW-1/4181/14-15