KSUBREED SPECIAL DECEMBER 2014
Informatieblad voor en over de Katholieke Scholenstichting Utrecht
In dit nummer TERUGBLIK KSU-CONFERENTIE: De basis op orde, de lat omhoog Brian Farley: Je wint als je je passie volgt Rob Kamphues durft zich kwetsbaar op te stellen Met Gregor Bak het dak eraf!
2
3 meer dan een basis
DECEMBER 2014 KSU-breed Special Over de strategie van de KSU Redactie De redactie berust bij de staffunctionaris pr & communicatie. De redactie beslist in overleg met het College van Bestuur over het al of niet plaatsen van aangeleverde kopij en behoudt zich het recht voor redactionele wijzigingen in teksten aan te brengen. Redactieadres Redactie KSU-breed Postbus 9001 3506 GA Utrecht e-mailadres: corine.willemsens@ksu-utrecht.nl e-mailadres: judith.ceton@ksu-utrecht.nl Fotografie Hanne Nijenhuis Tekst en invulling Corine Willemsens Eindredactie Judith Ceton
Terugblik KSU-conferentie De leerling blinkt uit. Presentatie van de vijf strategische thema's:
1. Profilering 2. Pijlers voor talentontwikkeling 3. Professionalisering 4. Professionele cultuur 5. Gericht partnerschap
De basis op orde, de lat omhoog
De Katholieke Scholenstichting Utrecht KSU-huis Kaap Hoorndreef 46a 3563 AV Utrecht Postadres Postbus 9001 3506 GA Utrecht Website www.ksu-utrecht.nl Secretariaat tel. 030 – 264 20 80 fax 030 – 264 20 81 e-mailadres: secretariaat@ksu-utrecht.nl
De KSU-conferentie 2014: wat een dag, wat een
Laten we de komende vier jaar met vertrouwen tegemoet
schitterende
ambiance,
treden. Een nieuw Strategisch Beleidsplan. Denken over
prikkelende
en koersen op de langere termijn. We leiden niet op voor
inspirerende
dag!
Een
sprekers
fantastische en
een
dagvoorzitter.
vandaag, maar voor de toekomst. En die toekomst begint nu!
Wat heeft Rob Kamphues ons lekker ontspannen door het
In het boekje dat je na afloop meekreeg staat de rode
boeiende programma geleid. Debatterende kinderen van
draad van het plan beschreven. Wij hopen dat je dit als
de Ludgerschool, Brian Farley, de succesvolle bondscoach
zakboekje bij je houdt in je schooltas, op je bureau of
van het Nederlandse honkbalteam, Gert van der Vijver de
misschien wel naast je bed. In ieder geval op een plek
zandtovenaar, die op unieke wijze het nieuw strategische
waar je het nog eens oppakt en inkijkt.
College van Bestuur Jan van der Klis, voorzitter Carel Laenen, lid
beleidsplan presenteerde, maar bovenal jullie als publiek.
Clusterdirecteuren Mogens Domela Nieuwenhuis, cluster A Jansje Dekker, cluster B Jon van Zoelen, cluster C Jeanine van Maanen, cluster D
En ’s middags na de workshops kwamen jullie weer met
ideeën hebt opgedaan om in de klas de kinderen te laten
veel energie terug de zaal in om vervolgens te genieten
schitteren, te laten uitblinken.
Opmaak en druk Revon Drukkerij BV, Leerdam
Wat waren jullie enthousiast!
We voelen ons trots, blij en geïnspireerd. Toch is voor ons de conferentie pas echt geslaagd als jij nieuwe
van het bevlogen optreden van Gregor Bak. Wat geweldig dat KSU-lied!
Mijn klas, mijn school, mijn KSU…meer dan een basis. Leg daarom de lat hoog, dan volgen de prestaties vanzelf!
Brian Farley had een buitengewoon inspirerend verhaal over perceptie. Als je denkt iets niet te kunnen, of gelooft
Veel succes!
dat je tegenstander toch beter is, dan lukt het ook niet. Volg je passie, falen mag en van fouten leer je!
Jan en Carel
4
5
Dagvoorzitter Rob Kamphues, cabaretier en televisiepresentator
Diverse stellingen over de 5 strategische thema’s worden voorgelegd aan het publiek. Het publiek stemt door middel van sms of internet. Voorzitters van de werkgroepen reageren op de digitale uitslag.
Op de rode bank met... Jansje Dekker, clusterdirecteur, en Jeany Heemskerk van De Binnentuin Jansje: Farley vertelde dat, als je wilt dat mensen zich ontwikkelen - zich professionaliseren - je ze uit hun comfortzone moet halen om ze naar een volgende fase te brengen. Kun jij hier vanuit de praktijk iets over vertellen? Jeany: Ik begeleid stagiaires bij ons op school. Wij leren met en van elkaar. Wij hebben een projectgroep per vakgebied opgesteld, waarin ook studenten actief deelnemen. Het is een wederzijdse ontwikkeling, maar vanuit een veilige zone. Het stapje buiten je comfortzone moet wel op een veilige manier gebeuren. Een voorbeeld hiervan is coteaching. Dat betekent dat je samen voor de klas staat, gelijkwaardig, je geeft samen de les. Zo leer je van elkaar. Jansje: Dat klinkt heel eenvoudig, maar hoe doe je dat nou? Heb je nog tips voor andere scholen? Jeany: Ik heb twee tips. Bepaal eerst als school waar je nu staat en waar je naar toe wilt. Met andere woorden: bepaal je doel. Vervolgens breng je je team in kaart en verdeel je de rollen. Daarbij kijk je goed welke rol past bij iemand en of daar voldoende uitdaging in zit. Belangrijk is dat het team zich goed voelt bij de stappen die je wilt zetten.
Jeany en Jansje
‘Ik stel mij kwetsbaar op’ ‘Eigenlijk ben ik van origine cabaretier en tekstschrijver, maar dat weet bijna niemand. Omdat niemand mijn teksen wilde voorlezen, besloot ik dat zelf maar te doen en presentator te worden. Dit is een bijzondere dag voor jullie. Er gebeurt een hoop. Aan het begin van de dag bespeurde ik een afwachtende houding. Met name na het kinderdebat kwam het los. Jan zei het goed: het is een uniek moment. Leuk om daar getuige van te zijn. Leerkrachten zijn geen voorzichtige mensen, ze durven zich best uit te spreken. Ik hoop dat ik een bijdrage heb geleverd om de zaal los te maken! De enige manier waarop dat lukt, is om jezelf kwetsbaar op te stellen. Ik vertel de zaal veel over mijzelf, over mijn kinderen, dingen die mij raken. Zo breek je het ijs. Het is goed als mensen zich laten inspireren. Of ze letterlijk het beleidsplan in hun hoofd mee naar huis nemen, is niet zo belangrijk. Als ze maar geïnspireerd zijn.’
6
Op de rode bank met...
7
Gastspreker Brian Farley, honkbalcoach
Pieter Bottema van de St. Maarten en Vincent Bakker van de Montessori Vincent: Welke pijler van het beleidsplan spreekt jou het meest aan? Pieter: Ik ga daar een iets algemener antwoord op geven. Wat ik vooral meeneem van vandaag over de vijf pijlers is dat ze zich vooral richten op andere vakken dan de taakvakken, maar ik als leerkracht van groep 8, vraag me af of er wel voldoende aandacht is voor onze partner het voortgezet onderwijs. Zij kijken toch het meest naar de kernvakken, en daar hoor ik weinig over. Ik zie het laten uitblinken van leerlingen wel als een kans die we moeten grijpen, maar ik maak me daar toch wel zorgen om. Natuurlijk zijn ouders een heel belangrijke partner, maar een andere, heel belangrijke partner is het voortgezet onderwijs. Pieter: Farley was ontzettend gaaf en motiverend, wat neem jij van hem mee wat je in je onderwijs kunt toepassen? Vincent: Dat fouten maken mag en erbij hoort. Dat vond ik eigenlijk al, maar ik heb vandaag geleerd dat fouten maken niet alleen erbij hoort maar een essentieel onderdeel is van het leerproces.
Groep 8 leerlingen van de Ludgerschool debatteren op het podium voor alle juffen en meesters van de KSU.
Vincent en Pieter
‘Je wint als je je passie volgt’ Hij kan met 150 km per uur een bal werpen, was tot 2013 bondscoach van het Nederlanse honkbalteam dat in 2011 het wereldkampioenschap honkbal won: Brian Farley. ‘In 2011 werden we wereldkampioen. We wonnen van Cuba, de VS, Taiwan, Japan, van alle favorieten. Niet één van de spelers werd gekozen in het allstar-team (een samengesteld team met de beste spelers van het toernooi). Statistisch was dit juist. Niet één speler stak met kop en schouders erboven uit. Om te winnen heb je niet de beste spelers nodig, maar het beste team. Mijn baan als coach was om “perception” te managen. “Wij zijn klein, wij kunnen dat niet”, verwoordt de stemming die heerste in het Nederlandse honkbalteam. Als je denkt niet te gaan winnen, gebeurt het ook niet. Mijn taak was om dat te veranderen. Ik maakte er een spelletje van: wie 6 van de 10 ballen hard sloeg, kreeg een beloning. Het gevaar van te snel gaan, is dat mensen hun zelfvertrouwen kunnen verliezen. Stapje voor stapje. Uiteindelijk werd het een succesverhaal. Je leert van je fouten, maar mensen zijn bang om te falen. Als leraar is het je taak om kinderen daarin te verbeteren, ermee te leren omgaan. “Durf” tonen, dat is heel belangrijk.’ Hoe creëer je het beste team volgens Farley? ‘Het gaat om communicatie. Je moet je groep van beneden naar boven praten. Wat zijn obstakels die blokkeren? Mensen moeten voelen dat ze deel uitmaken van het proces zelf, de discussie.’
8
9
10
Op de rode bank met...
11
Gregor Bak, pianist, televisiepresentator en voormalig leraar
Christien Verschure en Miranda Kamp van De Spits Miranda: Wat vond jij het meest inspirerend? Christien: Ik vond absoluut het meest inspirerend de coach van het honkbalteam. Wat mij daarin enorm aansprak is dat wij als leerkrachten het allemaal heel goed willen doen maar wel eens vergeten dat je daarbij mag falen, dat je fouten mag maken. Dat weerhoudt mij wel eens om nieuwe, spannende dingen uit te proberen. Hij zei dat je juist door te falen groeit en stapjes vooruit maakt. Het is een soort vrijbrief: probeer maar, oefen maar, maak maar fouten, dan kom je verder! Miranda: Wat voor verwachtingen had jij vanmorgen toen je hier naartoe kwam? Christien: Eigenlijk was ik er niet zo mee bezig. Vaak bij zo’n dag denk ik: is dit zinvol, ik ben zo druk met mijn klas, rapporten, etc. Maar ik vind het allemaal erg leuk en heb nu al dingen geleerd die ik kan meenemen naar school of kan toepassen in mijn eigen leven.
Christien en Miranda
HET ‘GROTE’ KSU-LIED (tekst & muziek Gregor Bak) 24 scholen in Utrecht, daar kan de leerling al jaren terecht Voor steengoed onderwijs, leren leven, een lange reis
‘Muziek is het beste communicatiemedium’ Gregor Bak weet met Air van J.S. Bach en ‘Dank u voor deze nieuwe morgen’ de zaal op zijn kop te zetten. Met korte intro’s van guilty pleasures, commercials en tv-programma’s gaat het dak eraf. Iedereen zingt mee. Waarom maakt muziek ons zo blij? Gregor legt het uit.
Bijna 700 medewerkers aan de slag, ze werken daar met een lach Met plezier elke dag aan het werk, dat maakt ze goed, ijzersterk Op de Gertrudis, Ariëns en Zeven Gavenschool, op De Spits en Het Schateiland is niets te dol Johannes, Paulus, Marcus en Ludgerschool, Sint Jan de Doper, maatwerk nooit op cruise control De Pijlstaart, Villa Nova en De Kameleon, Sint Maarten, Op De Groene Alm, lekker in de zon De Binnentuin en op De Carrousel, da’s een vreedzame school, die van Bonnie Belle Ook de Mattheus en Dominicus, zijn gezellig en heel knus Hof ter Weide en De Achtbaan De Notenboom en Montessorischool, Buiten Wittevrouwen ook lekker vol En De JazzSingel als laatste van start gegaan Meer dan een basis, dat is KSU, zeker met de nieuwe plannen nu Met het plan De Leerling Blinkt Uit, kunnen jullie de komende jaren mooi vooruit Profilering en professionele cultuur, gerichte partnerschappen en een sterk bestuur Volop ruimte voor talentontwikkeling, professionalisering Alle KSU’ers hier in Utrecht veel succes, blijf inspireren en bij de les
Heel belangrijk in een liedje is de melodische sequens. De herhaling van een motiefje dat stijgt of daalt. Dat zorgt voor snelle herkenning en daardoor kun je het nummer al snel meezingen en ga je het leuk vinden. De grote kracht van Ding-a-Dong van Teach-In, waar we in 1975 nummer één mee werden op het Songfestival. Zorg dat alle kinderen meetellen Gregor Bak is een getalenteerd man. Werden zijn talenten vroeger op school gestimuleerd? ‘Ja zeker. Eigenlijk was ik een verlegen jongetje, maar mijn muziekjuffrouw riep mij naar voren en liet mij voor de groep piano spelen. Van het schoolhoofd mocht ik met een paar vriendjes een half uur lang een concert van The Who geven. We speelden niet echt, we playbackten gewoon! Toch was het een enorm succes. Zulk soort leuke ervaringen stimuleren zeker om er wat mee te gaan doen.
Ik heb tot mijn achttiende jaar pianoles gehad en daarna ben ik muziekwetenschap gaan studeren op de Drift in Utrecht. Heel jammer dat muziek tegenwoordig een ondergeschoven kindje is op de basisschool. Muziek kan zo veel goed doen! Voor ieder kind is het fijn om ergens in uit te blinken. Maar belangrijker is dat alle kinderen meetellen. Het gaat niet alleen om presteren, maar juist ook om dingen die niet belangrijk zijn voor school, dingen waar je wel heel blij van wordt.’
Op de rode bank met...
12
13
Petri Ykema, voorzitter van de Raad van Toezicht en Peter Kooy, De Spits
Zandtovenaar Gert van der Vijver
Peter: Zelf ben ik betrokken geweest bij de totstandkoming van het beleidsplan. Wat is de rol van de Raad van Toezicht geweest, en zijn jullie tevreden over wat er uit is gekomen?
‘Ik was al 40 toen ik mijn talenten ging ontdekken. Als het niet goed gaat, kan ik zeggen zand erover...’
Petri: We zijn bij dit plan betrokken in de rol van toezichthouder, maar ook als sparring partner. Als sparring partner hebben we gekeken naar wat wij vanuit onze eigen expertise relevante aspecten en thema’s vinden die in het plan opgenomen zouden moeten zijn. De Raad van Toezicht moet het plan uiteindelijk goedkeuren. In een aantal bijeenkomsten hebben we de verschillende conceptversies met het College van Bestuur besproken en daar opmerkingen gemaakt en adviezen gegeven. Soms hadden die betrekking op het verduidelijken van de thema’s, het scherper formuleren, soms ook vonden we dat er juist te veel in detail getreden werd. We hebben ook vragen gesteld over het ambitieniveau: is dit wat je wilt bereiken of is er nog meer? Het plan bestrijkt immers een periode van vijf jaar. Onze opmerkingen hebben geleid tot enkele aanpassingen en uiteindelijk tot de definitieve versie van het beleidsplan dat we goedgekeurd hebben. Wat heel spannend is voor ons is of de gestelde doelen uiteindelijk worden behaald. We hebben met het bestuur afgesproken dat dit plan leidend gaat zijn voor de doelstellingen van de komende jaren. Ons toezicht zal dan ook gebaseerd zijn op de uitgangspunten van dit strategisch plan. Peter: Zie je dit document als een levend document? Kunnen wij ook bijstellingen plegen? Petri: Je moet op jaarbasis steeds vaststellen wat en hoe je het gaat doen, rekening houdend met veranderende omstandigheden. In die zin blijft het levendig.
Workshop ‘Ik kies voor mijn talent’ Hoe ontdek je je talent Els Pronk vertelt over haar ervaringen in het onderwijs. Ze werd moe van al die lesjes die ze moest geven. Ze wilde met ‘hele’ kinderen aan het werk en met ouders en leerkrachten omdat dat belangrijke partners zijn. Nu begeleidt ze kinderen individueel en weet ze alles over talent. Talent is volgens haar wie jij zelf werkelijk bent. Het raakt je authenticiteit. Hoe moet het met kinderen die nergens in uitblinken?? Hebben ze geen talent? Talenten moeten niet verward worden met competenties. Met talenten laad je je batterij op, met competenties loopt je batterij leeg.
Peter en Petri
Talenten zitten in activiteiten waar je naar uit kunt kijken en waarvan je geniet. Ze kosten geen energie, je vergeet de tijd. Peuters vergeten zelfs naar de wc te gaan als ze hun talenten ontplooien.
Competenties zijn nuttig, je bent er goed in, maar je krijgt er geen energie van. Wanneer kun je van een talent spreken? Stel jezelf dan de volgende vragen: Ben je er goed in? en: Vind je het leuk? Als allebei het geval is, dan is het een talent. En om je gerust te stellen: ieder kind heeft talenten.
14
Op de rode bank met...
15
Annelies van Lunteren en Henri Nurmohamed van De Pijlstaart Henri: Vind jij dat er bij de KSU een top-down beleid wordt gevoerd? Annelies: Dat is een goede vraag. Ik denk dat dat af en toe wel gebeurt. Henri: Is daar iets mis mee? Annelies: Het ligt eraan hoe je het brengt. Het kan goed zijn, want er zijn dingen die moeten gebeuren.
Annelies: Over de professionele cultuur: denk jij dat die makkelijk toepasbaar is binnen de KSU?
Workshop Spiegeltheater
Henri: Ik denk dat wij al heel veel doen. Kijk naar onze eigen school. Het feit dat wij in niveaugroepen werken bijvoorbeeld. Alleen zijn we ons er altijd niet van bewust.
Ouders zijn natuurlijk belangrijke partners met wie we samenwerken. Hoe blijf je professioneel in dat contact als je zelf (emotioneel) geraakt wordt?
Henri: Kun jij een voorbeeld noemen van iets dat door het team gedragen zou moeten worden? Annelies: Bijvoorbeeld professionaliseren. Dat moet iedereen, of je wilt of niet. Als leerkracht ben je dat verplicht aan de kinderen.
Annelies: Denk je dat het nog beter kan?
Annelies en Henri
Henri: Natuurlijk kan het altijd beter. Maar je moet het samen dragen en uitvoeren. Het belangrijkste is dat je er samen in gelooft.
Op de rode bank met... Judith Ceton, PR-medewerker en Carel Laenen, lid College van Bestuur Carel: Hoe heb jij deze dag ervaren? Judith: Ik heb zelf aan twee workshops meegedaan. Bij beide deed iedereen ontzettend goed mee. Volgens mij kunnen we maandag volop aan de bak om het strategisch beleidsplan in te gaan zetten. Wat denk jij?
Judith en Carel
Carel: Dat denk ik ook. Dit was natuurlijk alleen nog maar de aftrap. Het doel dat we met deze dag hadden was niet zozeer dat iedereen het plan met de vijf thema’s in zijn hoofd heeft zitten. Maar wel dat je er een paar onthoudt en dat de slogan ‘De leerling blinkt uit’ bij iedereen bekend is. En bovenal dat iedereen naar huis gaat met het gevoel: het was een fantastische dag en ik werk bij een heel leuke organisatie! Jij bent heel nauw betrokken geweest bij de organisatie. Wat was voor jou vandaag een moment waarvan je dacht: dit vind ik even spannend? Judith: Eigenlijk vond ik het bij binnenkomst al direct spannend of iedereen op tijd binnen zou zijn. We hadden een strak draaiboek waar we ons aan moesten houden. We zijn af en toe wel uitgelopen, maar in zijn algemeenheid is het prima gelukt. Carel: Judith, op deze plek wil ik jou heel erg bedanken voor al het werk dat je hierin hebt gestoken!
Laura Hagt en Job Schuring spelen een scène die jou zomaar zou kunnen overkomen als leerkracht. Situatie Susan wil graag wat professioneler omgaan met ouders. Soms heeft ze zelf al een oordeel, waardoor ze niet meer goed luistert. Of ze gaat juist te veel mee in het verhaal, waardoor ze een uur in gesprek is met een bezorgde ouder. Ze neemt zich voor om begrip te hebben voor de ouder, maar ook om haar grenzen aan te geven en een ‘plan van aanpak’ te maken waarin de ouder en het kind een rol vervullen. De volgende situatie doet zich voor. Susan is op vrijdagmiddag na een knutselles haar klas aan het opruimen. Een vader komt binnen... Hallo Juf Susan. Heb je even tijd? Vader Susan Ja hoor, als u even een momentje heeft, dan ruim ik dit even op. Probeert toch een hand te geven met haar handen vol spullen Vader Ik ben Ruud, de vader van Tim. Susan Ja, we hebben elkaar op de ouderavond gezien! Vader Ik wil natuurlijk geen zeurende vader lijken, maar ik heb even een vraag over de indeling in de tafelgroep. Susan Tuurlijk. Dat kan altijd. Vader Tim is niet zo blij in de klas en hij heeft weinig aansluiting met andere kinderen, geen speelafspraakjes, en nou is hij na de herfstvakantie ook nog ingedeeld bij Dennis en die is nogal dominant en Tim is een beetje bang van hem. Hij moet op zijn hoede zijn, wordt zenuwachtig, al zijn nageltjes opgegeten...
Susan Ja, ik snap het hoor, het is ook lastig voor hem met Dennis, maar hij zal toch ook moeten leren omgaan met kinderen waar hij geen klik mee heeft. Vader Nou, ‘geen klik’, hij is gewoon bang voor die jongen. Dennis had ook commentaar gehad op Tim, dat hij zit te fluisteren in zichzelf als hij in stilte moet werken, dus nu durft hij niet eens meer te werken. Susan l acht, omdat ze het misverstand ziet Oh ja, ik snap het. Maar dat is ook de bedoeling hè, dat ze met elkaar reflecteren op het zelfstandig werken in de groepjes. Lacht vertederd. Oh, had Tim zich dat zo aangetrokken, de arme schat. Ik zal ’t u even uitleggen: we hebben een project in de klas : Zelfstandig Werken. Dan werken we met een stoplicht... Vader Ik hoef helemaal niets te weten over dat project, ik wil dat mijn zoon zich veilig voelt in de klas en ik wil u dus vragen om hem in een ander tafelgroepje te plaatsen. Susan Ik snap dat u dat vraagt, echt, maar daar kunnen we niet aan beginnen. Dan heeft iedereen wel iets te wensen en ik kan niet met alle smaken rekening houden. Ik begrijp uw zorg en ik zal wat extra letten op Tim, goed? Hij heeft het ook naar zijn zin in de klas hoor, hij kan prachtig schilderen, even kijken waar is zijn schildering? zoekt tussen de schilderijen. Vader is intussen weggelopen. Susan Tot de zaal Nou ja, ongelofelijk toch? Mijnheer krijgt zijn zin niet en hij loopt gewoon weg! Ik vind het lastig hoor, die veeleisende ouders van tegenwoordig... Hoe kunnen we deze scène zodanig veranderen dat de vader gerustgesteld is? Welke interventies van Susan kunnen we aanpassen? Denk daar eens over na.
en nu... gaan we aan de slag!