test

วารสารของสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ปที่ ๓๐ ฉบับที่ ๑ (มกราคม-มิถุนายน ๒๕๕๒) ISSN 0125-555X

■ ■

■ ■ ■ ■

หอสมุดแหงชาติประเทศออสเตรเลีย (National Library of Australia) หองสมุดมหาวิทยาลัยแหงชาติออสเตรเลีย (The Australian National University Library) หองสมุดมหาวิทยาลัยซิดนีย (University of Sydney Library) หองสมุดมหาวิทยาลัย Macquarie (Macquarie University Library) เรื่องเลาจากตางแดน : ดูงานหองสมุดที่เขตปกครองพิเศษฮองกง ดิวอี้ เหมียวสมุด

â´Á·ÑÈ¹

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

2 บทบรรณาธิการ 3 หอสมุดแหงชาติประเทศออสเตรเลีย (National Library of Australia) พูลสุข ปริวัตรวรวุฒิ 22 หองสมุดมหาวิทยาลัยแหงชาติออสเตรเลีย The Australian National University Library สุมนา วัสสระ จันทนา มากมิตร

37 หองสมุดมหาวิทยาลัยซิดนีย (University of Sydney Library) ฐิติมา หิรัญเวชยางกูร 43 หองสมุดมหาวิทยาลัย Macquarie (Macquarie University Library) รุงทิพย หอวโนทยาน 51 เรื่องเลาจากตางแดน: ดูงานหองสมุดที่ เขตปกครองพิเศษฮองกง ทิพวรรณ อินทมหันต ปณฑารีย วีระพันธ 64 ดิวอี้ เหมียวสมุด ชูมาน ถิระกิจ

• บทความที่ตีพิมพในวารสารนี้ มีชื่อปรากฏในฐานขอมูลการอางอิงวารสารไทย ของศูนยดัชนีการอางอิงวารสารไทย (Thai Journal Citation Index Center) • การนำบทความในวารสารนี้ไปตีพิมพซ้ำจะตองไดรับอนุญาตจากเจาของที่ถูกตองกอน วัตถุประสงค 1. เพื่อสงเสริมและเผยแพรงานของสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร 2. เพื่อสงเสริมและเผยแพรการใชหองสมุด 3. เพื่อสงเสริมการคนควาและวิจัยทางบรรณารักษศาสตร สารนิเทศศาสตร และความรูดานอื่นๆ กำหนดออก ราย 6 เดือน (ปละ 2 ฉบับ) ที่ปรึกษา นางศรีจันทร จันทรชีวะ ผูทรงคุณวุฒิ ดร.เพ็ญศรี กวยสุวรรณ ดร.นงเยาว เปรมกมลเนตร บรรณาธิการ นางสาวสุกัญญา มกุฏอรฤดี บรรณาธิการประจำฉบับ นางสาวสุกัญญา มกุฏอรฤดี นางชูมาน ถิระกิจ

กองบรรณาธิการ นายคมสันต ยุวพรพงศกุล นางชูมาน ถิระกิจ นางมีนา เปรมมุณี นางสาววนิดา วารีเศวตสุวรรณ นางสาววิภา บุญแดง ศิลปกรรม นายคมสันต ยุวพรพงศกุล เจาของ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร สำนักงาน ฝายสงเสริมและพัฒนาหองสมุด สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 0-2613-3518, 0-2613-3519 พิมพที่ คณะบุคคลอิเมจิเนียริ่ง โทรศัพท 08-1833-1166

â´Á·ÑÈ¹ บทบรรณาธิการ โดมทัศนฉบับนี้เปนฉบับ Grand Tour Libraries in Australia and Hong Kong ผู อ า นจะได สั ม ผั ส กั บ ห อ งสมุ ด ที่ โ ดดเด น ในประเทศออสเตรเลี ย และฮ อ งกง ลอง เปรียบเทียบความเหมือนและความตางกับหองสมุดในประเทศไทย มีมากนอยเพียงใด สาระสำคั ญ ของเนื้ อ หาของโดมทั ศ น ฉ บั บ นี้ จะเน น เรื่ อ งการบริ ห ารจั ด การ หองสมุดตางๆ ของประเทศออสเตรเลีย โดยเฉพาะอยางยิ่งหอสมุดแหงชาติ ที่สราง ความชื่นชมกับคณะที่ไปดูงานเปนอยางยิ่ง ความโดดเดนกับวิธีบริหารจัดการในเรื่อง ของการอนุรักษ และการรักษาทรัพยากรสารสนเทศที่เกาแก และวิธีการดูแลรักษา การจัดเก็บที่เปนระบบอยางนาสนใจ ควรนำเอามาเปนแบบอยาง เปนการรักษา สมบัติชาติที่นาสนใจมาก และในขณะเดียวกันหองสมุดทุกแหงที่ไปเยี่ยมชม ตางก็ ใหความสำคัญตอการใหบริการกับผูใชมากที่สุด และมุมมองของหองสมุดตางประเทศ ในสายตาของผูใช ที่ใหความสำคัญกับหองสมุดเปนอยางมากในฐานะเปนแหลงศึกษา คนควา และการทำวิจัย และก า วข า มไปยั ง เกาะฮ อ งกง ซึ่ ง มี ห อ งสมุ ด ที่ มี รู ป ลั ก ษณ อี ก ลั ก ษณะหนึ่ ง ที่ นาสนใจเชนกัน ผูอานจะไดเห็นการใหความสำคัญอยางมากตอผูใชบริการ เปนสิ่งที่ หองสมุดสถาบันอุดมศึกษาควรนำมาพิจารณาเปนอยางยิ่ง ปดทายดวยผลงานแปล “ดิวอี้ เหมียวสมุด” เปนผลงานที่อานสนุกและมีสาระ นาคิด โดมทัศนฉบับนี้เสนอความนารักของ “ดิวอี้” กับหองสมุดอยูกันไดอยางไร หาคำตอบไดจากโดมทัศนฉบับนี้ กองบรรณาธิ การขอขอบคุ ณ นั ก เขี ย นของสำนั ก หอสมุ ด ทุ ก ท า น ที่ พ ยายาม อธิบายรายละเอียดจากการไปเยี่ยมชมหองสมุดมาใหผูอานใหไดประโยชนมากที่สุด เห็นบรรยากาศของหองสมุดตางประเทศอยางนาสนใจเปนอยางยิ่ง และพบกันใหม ฉบับหนากับสาระทางวิชาการที่นาสนใจมากมาย กองบรรณาธิการ

2

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

หอสมุดแหงชาติประเทศออสเตรเลีย (National Library of Australia)

พูลสุข ปริวัตรวรวุฒิ* หอสมุดแหงชาติประเทศออสเตรเลียกอตั้งขึ้นในป ค.ศ. 1960 โดยอยูภายใตการดูแลของหอสมุดรัฐสภา เปนหองสมุดเพื่อการ วิจัยและการอางอิงที่ใหบริการแกประชาชนโดยทั่วไป มีทรัพยากร ประเภทตางๆ ใหบริการกวา 9 ลานรายการ ไดแก หนังสือ วารสาร หนังสือพิมพ แผนที่ ดนตรี ตนฉบับตัวเขียน รูปภาพ ประวัติศาสตรจากคำบอกเลา เอกสารที่มีอายุการใชงานสั้น ทรัพยากร อิเล็กทรอนิกส รวมทั้งเว็บไซตตางๆ ทรัพยากรสารสนเทศสวนใหญ ตีพิมพ ในประเทศออสเตรเลียหรือเปนเรื่องที่เกี่ยวกับออสเตรเลีย นอกจากนั้นหอสมุดฯ ยังมีทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวกับเอเชีย และแปซิฟก สิ่งพิมพที่เกี่ยวกับประเทศตางๆ และหนังสือหายาก หอสมุ ด ฯ จั ด หาทรั พ ยากรสารสนเทศหลายประเภทเพื่ อ สนอง ความตองการของชาวออสเตรเลียและผูใชทั้งชาวออสเตรเลียและ ชาวตางประเทศ ซึ่งตองการคนควาเรื่องราว รูปภาพ แผนที่ ดนตรี ที่เกี่ยวกับประเทศออสเตรเลีย ตนฉบับตัวเขียนบางรายการ และวัสดุ * บรรณารักษชำนาญการ ระดับ 8 สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร â´Á·ÑÈ¹

3

ตีพิมพ อยูในระหวางการจัดทำใหอยูในรูปดิจิทัล เพื่ อ ให ง า ยต อ การเข า ถึ ง สิ่ ง พิ ม พ อ อสเตรเลี ย ที่ หายากและมีเพียงหนึ่งเดียว หนังสือพิมพหลักๆ ของประเทศออสเตรเลียไดรับการทยอยทำใหอยูใน รูปดิจิทัลดวยเชนกัน นอกจากทรัพยากรดังกลาว แลว หอสมุดฯ ยังมีทรัพยากรสารสนเทศสำหรับ ผู พิ การทางสายตาด ว ยคื อ National Reserve Braille Collection หอสมุดแหงชาติมีหนาที่เก็บรักษาและพัฒนา ทรัพยากรสารสนเทศของประเทศ จัดหาทรัพยากร เข า หอสมุ ด ฯ ด ว ยวิ ธี ก ารจั ด ซื้ อ และรั บ บริ จ าค

สำนักพิมพของออสเตรเลียจะตองมอบสิ่งพิมพที่ จัดพิมพจำนวน 1 ฉบับตอ 1 เรื่องใหหอสมุดฯ ภายใต บ ทบั ญ ญั ติ ข องกฎหมายลิ ข สิ ท ธิ์ ป ระเทศ ออสเตรเลีย หอสมุดฯ ยินดีรับบริจาคทรัพยากร สารสนเทศจากสมาชิ ก และประชาชนทั่ ว ไป นอกจากนี้ ห อสมุ ด ฯ ยั ง มี โ ครงการ Australian Government’s Cultural Gifts Program ซึ่งจะมี เงิ นมอบเป น แรงจู ง ใจให ผู เ ป น เจ า ของวั ส ดุ ท าง วั ฒ นธรรมมอบวั ส ดุ ดั ง กล า วให แ ก ส ถาบั น ต า งๆ ของรัฐ

ขอมูลพื้นฐาน ผูอำนวยการ

Ms.Jan Fullerton (ตำแหนงมีวาระ 5 ป ตั้งแตวันที่ 9 สิงหาคม 2550 ถึงวันที่ 8 สิงหาคม 2555) ทรัพยากรสารสนเทศ 9 ลานกวารายการ หนังสือใหมในแตละป 45,000 รายการ ทรัพยากรสารสนเทศทางดานกฎหมายของออสเตรเลีย 20,000 รายการ ทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวกับประเทศตางๆ 15,000 รายการ ทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวกับเอเชีย 100,000 รายการ บุคลากรประจำของหอสมุดฯ 445 คน อาคารหอสมุด 3 หลัง (เปนอาคารหอสมุด 1 หลัง และอาคารจัดเก็บทรัพยากรสารสนเทศ 2 หลัง)

ทรัพยากรสารสนเทศเฉพาะตางๆ

ทรัพยากรสารสนเทศเอเชีย ● เอกสารที่มีอายุการใชงานสั้น ● ตนฉบับตัวเขียน ● แผนที่ ● ดนตรี ● ประวัติศาสตรจากคำบอกเลา ● รูปภาพ ● หนังสือหายาก ● วัสดุอื่นๆ ที่ระบุใหไปรับที่หองอาน Petherick ●

4

หองอานทรัพยากรสารสนเทศ ประเภทตางๆ ของหอสมุดแหงชาติ

หองอานกลาง (Main) ● หองอานหนังสือพิมพและวัสดุยอสวน (Newspapers and Microforms) ● หองอาน Petherick ● หองอานทรัพยากรสารสนเทศเอเชีย (Asian Collection) ● หองอานตนฉบับตัวเขียน (Manuscripts) ● หองแผนที่ (Maps) ● หองภาพ (Pictures) ●

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

การใชหอสมุดแหงชาติ

ผู ใ ช ส ามารถเข า ถึ ง ทรั พ ยากรสารสนเทศ ประเภทตางๆ ของหอสมุดฯ โดยผานหองอาน ซึ่งมีอยูทั้งหมด 7 หอง หองอานกลางเปนจุดแรก ที่ผู ใชควรจะมาเนื่องจากสามารถเขาถึงหนังสือ และวั ส ดุ ส ารสนเทศทั่ ว ไปของหอสมุ ด ฯ ได แ ก หนั ง สื อ วารสาร และทรั พ ยากรอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส หองอานแตละหองไดจัดบริการและวัสดุอุปกรณ ตางๆ เพื่อใหบริการผูใชดังตอไปนี้ ● ทรัพยากรสารสนเทศประเภทตางๆ ● อินเทอรเน็ต ● ทรั พ ยากรสารสนเทศอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส เช น วารสาร ดรรชนี ฐานขอมูล เปนตน ● รายการทรัพยากรสารสนเทศออนไลนและ เว็บไซตของหอสมุดฯ ● เครื่ อ งถ า ยเอกสาร เครื่ อ งพิ ม พ และ อุปกรณวัสดุยอสวน ● เครือขายไรสาย ● เครื่องอำนวยความสะดวกในการพิมพงาน ● โปรแกรมการใช เ ครื่ อ งหมายดนตรี แป น พิมพอิเล็กทรอนิกส และเครื่องฟงเสียง ● ความชวยเหลือจากบุคลากรหอสมุดฯ ใน การใช บ ริ การและทรั พ ยากรสารสนเทศ ประเภทตางๆ ผูใชสามารถนำกระเปาใบเล็ก คอมพิวเตอร และหนังสือสวนตัวเขาหองอาน ถาเปนกระเปา ใบใหญ ต อ งไว ใ นห อ งรั บ ฝากที่ ชั้ น 1 โทรศั พ ท เคลื่ อ นที่ ต อ งปรั บ ไม ใ ห มี เ สี ย ง อาหารหรือเครือ่ งดืม่ หามนำเขาไป ในหองอาน ผู ใ ช ส ามารถเข า ถึ ง รายการ ทรัพยากรสารสนเทศของหอสมุดฯ ได ทุ ก แห ง และทุ ก เวลาโดยทาง เว็บไซต www.nla.gov.au â´Á·ÑÈ¹

วิธีการขอใชทรัพยากรสารสนเทศ

ผู ใ ช จ ะต อ งลงทะเบี ย นเพื่ อ มี บั ต รสำหรั บ ผูอาน โดยสามารถลงทะเบียนที่หองอานใดๆ ใน หอสมุดฯ จากนัน้ ใหสบื คนจากฐานขอมูลทรัพยากร สารสนเทศ ซึ่ ง มี ทั้ ง หนั ง สื อ วารสาร นิ ต ยสาร หนังสือพิมพ แผนที่ ตนฉบับตัวเขียน รูปภาพ และทรัพยากรอิเล็กทรอนิกสจำนวนมาก เมื่อพบ รายการที่ตองการใหขอใชรายการดังกลาวโดยใช eCallslip จากฐานขอมูลทรัพยากรสารสนเทศทาง หนาจอคอมพิวเตอรไดทันที กรณีเปนทรัพยากร สารสนเทศเฉพาะ ใหกรอกแบบยืมแยกตางหาก ทรัพยากรสารสนเทศทั้งหมดของหอสมุดฯ จัดเก็บแบบชั้นปด ยกเวนหนังสืออางอิงประเภท พจนานุกรม และสารานุกรม บุคลากรหอสมุดฯ จะจัดสงทรัพยากรสารสนเทศที่มีผูขอใช ไปใหยัง หองอานโดยใชเวลาประมาณ 45 นาทีกรณีรายการ นั้นอยูในอาคารหอสมุด หรือประมาณ 2 ชั่วโมง สำหรับทรัพยากรสารสนเทศที่จัดเก็บนอกอาคาร หอสมุด เพื่อที่จะไมตองคอยนาน ผู ใชสามารถ ทำการขอใช ร ายการสารสนเทศล ว งหน า ผ า น eCallslip และระบุวันเวลาที่จะมาใชไดดวย หอสมุดฯ ไดจัดทำคูมือ ดรรชนี และเครื่อง ชวยคนทรัพยากรสารสนเทศประเภทตางๆ ซึ่งผูใช สามารถดู ไ ด จ ากเว็ บ ไซต www.nla.gov.au นอกจากนี้ยังมีบุคลากรหองสมุดใหคำแนะนำใน เรื่องการคนหาและการขอใชบริการในหองตางๆ อีกดวย

5

การใชทรัพยากรสารสนเทศ

แนะนำหองอานทรัพยากรสารสนเทศ ทรัพยากรสารสนเทศบางรายการอาจเกาและ ประเภทตางๆ ของหอสมุดฯ โดยสังเขป

บอบบาง เชน ตนฉบับตัวเขียน ซึ่งไมอาจหามา ทดแทนได และตองไดรับการดูแลอยางระมัดระวัง มาก ฉะนั้ น ผู ใ ช จ ะต อ งสวมถุ ง มื อ เมื่ อ จะใช ทรัพยากรสารสนเทศดังกลาว และใชดินสอถาตอง มีการจดบันทึก ในบางกรณีผู ใชอาจตองใชฉบับ ดิจิทัล วัสดุยอสวน หรือขอมูลฉบับถายเอกสาร แทนฉบับจริง ทรั พ ยากรสารสนเทศของหอสมุ ด ฯ ไม อนุญาตใหผูใชยืมออกไดดวยตัวเอง ผูใชสามารถ ทำสำเนาดวยตนเองโดยใชเครื่องถายเอกสารใน หองอานกลาง และชำระเงินโดยใชบัตรผูอาน แต ขอใหคำนึงถึงกฎหมายลิขสิทธิ์ดวย ในบางกรณีที่ ไดรับการอนุญาตลวงหนา ผูใชอาจใชอุปกรณทำ สำเนาส ว นตั ว กรณี เ ป น ทรั พ ยากรสารสนเทศ เฉพาะ บุคลากรหอสมุดฯ จะเปนผูทำสำเนาให ผู ใ ช ส ามารถสั่ ง ทำสำเนาโดยใช บ ริ การ Copies Direct ทางเว็บไซต www.nla.gov.au/copiesdirect และในบางกรณีสามารถยืมระหวางหองสมุดได ทรัพยากรสารสนเทศบางรายการตองไดรับ การอนุญาตในการทำสำเนาจากเจาของหรือผูถือ ลิ ข สิ ท ธิ์ เ ป น ลายลั ก ษณ อั ก ษร พร อ มลงนาม โดยผู เ ป น เจ า ของ ผู ใ ช ส ามารถค น หาเรื่ อ งราว เกี่ยวกับลิขสิทธิ์เพิ่มขึ้นจากเอกสารเรื่อง Thinking of Copyright Material from the National Library’s Collections? ทางเว็บไซต www.nla. gov.au/pict/copyjan03.html ถ า ผู ใ ช ต อ งการผลิ ต วั ส ดุ ส ารสนเทศจาก ทรัพยากรสารสนเทศของหอสมุดฯ เชน หนังสือ เว็บไซต สินคา ฯลฯ ใหอยูในรูปอื่นๆ จะตองได รับอนุญาตเปนลายลักษณอักษรจากหอสมุดฯ และ ผูถือลิขสิทธิ์กอน 6

1. ห อ งอ า นกลาง (ชั้ น 1) จั ด เก็ บ หนั ง สื อ อางอิงแบบชั้นเปด ไดแก พจนานุกรม สารานุกรม และนามานุกรม ตลอดจนทรัพยากรสารสนเทศ อางอิงที่อยู ในรูปอิเล็กทรอนิกส นอกจากนี้ยังมี การจัดแสดงหนังสือและวารสารใหม หนังสือและ วารสารตีพิมพทั้งหมดที่ถูกจัดใหเปนทรัพยากรสาร สนเทศทั่วไปก็สามารถขอใชไดในหองนี้ 2. ห อ งอ า นหนั ง สื อ พิ ม พ แ ละวั ส ดุ ย อ ส ว น (ตอนลางของชั้น 1) ผูใชสามารถเขาถึงหนังสือ พิ ม พ แ ละวั ส ดุ ย อ ส ว น ตลอดจนทรั พ ยากรเพื่ อ การคนควาวิจัยประวัติศาสตรครอบครัว ในหองนี้ มีหนังสือพิมพประมาณ 8,000 ชื่อเรื่อง ซึ่งรวมถึง หนังสือพิมพรายวันของแคนเบอรรา หนังสือพิมพ จากเมืองตางๆ และหนังสือพิมพที่ออกโดยกลุม ชาติพันธุตางๆ องคกรทางการเมือง หรือหนังสือพิมพที่สะทอนความสนใจเฉพาะเรื่อง นอกจากนี้ ยังมีหนังสือพิมพจากประเทศอื่นๆ จำนวนมาก ทั้งที่เปนภาษาอังกฤษและภาษาอื่น หนังสือพิมพ ที่ จั ด เก็ บ มี ทั้ ง ที่ อ ยู ใ นรู ป ของสิ่ ง ตี พิ ม พ แ ละวั ส ดุ ยอสวน เมื่อเร็วๆ นี้หอสมุดฯ ไดบอกรับฐานขอมูล ออนไลน 2 ฐานคือ Factiva ครอบคลุมรายชื่อ หนังสือพิมพ 9,000 ชือ่ ซึง่ สวนใหญสามารถเขาถึง เนื้อหาเต็มได และ The Times Digital Archive ครอบคลุมขอมูลออนไลนที่สมบูรณของ Times ที่ ออกในลอนดอน ตั้งแตป ค.ศ. 1785-1985

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

3. ห อ งอ า น Petherick (ถั ด จากห อ งอ า น กลาง) จัดบริการสำหรับนักวิจัยระดับสูง จัดเก็บ เรื่องราวทางประวัติศาสตรที่ไดจากการสัมภาษณ และสิ่ ง พิ ม พ เ ฉพาะและหายากจากทรั พ ยากร ประเภทตางๆ ของหอสมุดฯ เชน ดนตรี เอกสาร ที่มีอายุการใชงานสั้น วัสดุและหนังสือหายากของ ออสเตรเลีย 4. หองอานทรัพยากรสารสนเทศเอเชีย (ชั้น 3) ผูใชสามารถเขาถึงหนังสือ วารสาร ทรัพยากร อิเล็กทรอนิกส และฐานขอมูลภาษาตางๆ จาก ทวีปเอเชีย รวมทั้งหนังสือพิมพภาษาจีน ญี่ปุน เกาหลี และไทย ภาษาตางๆ ในทวีปเอเชีย รวมถึงภาษา จีน ญี่ปุน เกาหลี ไทย เขมร ลาว พมา แมนจู มองโกเลีย ทิเบต ฟารซี มีภาษาเอเชียบางสวนที่ มีใหบริการที่หองอานรวม คือ ภาษาเวียดนามและ อินโดนีเซีย บุคลากรหอสมุดฯ มีความเชี่ยวชาญ ในบางภาษา และสามารถชวยเหลือผูใชได ผูใช สามารถสื บ ค น รายการที่ ต อ งการ ซึ่ ง อาจมี ใ น หอสมุดฯ และหองสมุดอื่นในออสเตรเลีย เปน ภาษาจีน ญี่ปุน หรือเกาหลี หรือถอดคำอานเปน ภาษาโรมันโดยผานทางเว็บไซตของ Libraries Australia ที่ librariesaustralia.nla.gov.au ถ า ผู ใ ช ต อ งการงานที่ เ กี่ ย วกั บ เอเชี ย เป น ภาษา

â´Á·ÑÈ¹

ตะวันตก ซึ่งไมใชภาษาของประเทศในเอเชีย ตอง ไปที่หองอานกลาง 5. ห อ งอ า นต น ฉบั บ ตั ว เขี ย น (ชั้ น 2) ทรั พ ยากรสารสนเทศประเภทต น ฉบั บ ตั ว เขี ย น จะรวมถึงเอกสารสวนตัวของชาวออสเตรเลียที่มี ชื่อเสียง และจดหมายเหตุขององคการระดับชาติที่ ไม ใ ช ห น ว ยงานของรั ฐ ทรั พ ยากรสารสนเทศ ประเภทต น ฉบั บ ตั ว เขี ย นมี ลั ก ษณะหลากหลาย ประกอบด ว ยจดหมาย บั น ทึ ก ประจำวั น สมุ ด บั น ทึ ก คำปราศรั ย หนั ง สื อ วารสาร และงาน สรางสรรคที่เปนฉบับราง แฟมงานวิจัย ภาพถาย หนังสือรายงานการประชุมคณะกรรมการ เอกสาร วาระการประชุม ตารางคำนวณคาจางและบันทึก การเงิน จุดเดนของทรัพยากรสารสนเทศประเภท นี้คือ เอกสารของ Edward Koiki Mabo, Sir Hans Heysen, Meryl Tankard, Peter Sculthorpe, Henry Handel Richardson, Alfred Deakin และ วารสารที่จัดเก็บใน Endeavour โดย Captain Cook บั น ทึ ก ขององค กรจะรวมถึ ง บั น ทึ ก จาก Returned Services League และ Australian Conservation Foundation ทรัพยากรสารสนเทศประเภทตนฉบับตัว เขียนนี้ยังครอบคลุมถึงวัสดุสำคัญที่เกี่ยวกับทวีป แอนตาร ก ติ ก า ประเทศนิ ว ซี แ ลนด หมู เ กาะ แปซิ ฟ ก และภู มิ ภ าคเอเชี ย ตะวั น ออกเฉี ย งใต มีตนฉบับตัวเขียนของยุโรปยุคกลางดวยแตไมมาก

7

หองแผนที่

ผู ใชจะตองสวมถุงมือกอนแตะตองลูกโลก

6. หองแผนที่ (ตอนลางของชั้น 1) หอสมุด แห ง ชาติ เ ป น ห อ งสมุ ด ที่ มี ท รั พ ยากรแผนที่ ใ หญ ที่ สุ ด ในโลก ผู ใ ช ส ามารถเข า ถึ ง แผนที่ ก ว า 600,000 แผน ซึ่งรวมถึงตัวอยางของภาพถาย สมุดแผนที่ และลูกโลกสมัยยุโรปตอนตน แผนที่ ซึ่ ง ให ร อ งรอยของการสำรวจและจั ด ตั้ ง ประเทศ ออสเตรเลี ย และแผนที่ ส มั ย ใหม ข องหลายๆ ประเทศ โดยเนนที่ประเทศออสเตรเลีย ภูมิภาค เอเชียตะวันออกเฉียงใต และแปซิฟก แผนที่หายากมากมายไดรับการจัดทำใหอยู ในรูปดิจิทัล และเขาถึงไดทางออนไลน ขอมูลที่ เปนดิจิทัลมีการเก็บบันทึกไวในซีดี-รอม และมีใน อิ น เทอร เ น็ ต อั ก ขรานุ กรมภู มิ ศ าสตร ข องชาติ ตางๆ ทั้งหมดในโลก มีทั้งที่อยูในรูปของสิ่งตีพิมพ และอิเล็กทรอนิกส แผนทีจ่ ดั เปนทรัพยากรสารสนเทศเฉพาะของ หอสมุดแหงชาติ หอสมุดฯ มีแผนที่ทุกรูปแบบทั้ง หมวดหมูของ Atlas

8

ที่เปนสิ่งตีพิมพและไม ใช ทรัพยากรแผนที่ ไมมี การนำมาจัดทำรายการและใหหัวเรื่อง ยกเวนที่ เปนหนังสือ แผนที่ไดรับการจัดเก็บในหองที่มีการ ควบคุมอุณหภูมิและความชื้น โดยมีกลองจัดเก็บ แผนที่ที่เปนมวน หอสมุดฯ จัดเรียงแผนที่ตาม ภูมิศาสตร โดยเรียงตามประเทศกอน แลวจึงเรียง ตามเมือง และหมายเลขแผนที่ แผนที่ที่เกาตั้งแต ป ค.ศ. 1943 ขึ้นไปถือเปนสิ่งพิมพหายาก มีการ จั ด ทำแผนที่ เ ก า ให อ ยู ใ นรู ป ดิ จิ ทั ล ซึ่ ง ผู ส นใจ สามารถสืบคนแผนที่ทั้งที่เปนแผนและรูปเลมได จากเว็บไซต catalogue.nla.gov.au หอสมุดฯ มี บริการทำสำเนาแผนที่ใหผูสนใจโดยใชเครื่องพิมพ ถาอยูในรูปของดิจิทัล หรือโดยการถายภาพลักษณ (scanning) ถาเปนแผน 7. ห อ งภาพ (ชั้ น 2) ผู ใ ช ส ามารถเข า ถึ ง รูปภาพไดกวา 8 แสนภาพ ซึ่งรวมภาพสีน้ำมัน การทำสำเนาแผนที่โดยเครื่องพิมพ

หมวดหมูแผนที่ตามภูมิศาสตร

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

สีน้ำ ภาพถาย ภาพวาด โปสเตอร ภาพพิมพ และ วั ส ดุ ที่ แ สดงถึ ง ความสนใจทางประวั ติ ศ าสตร และสารคดี ทรัพยากรประเภทรูปภาพนี้ไดรวมถึง วั ส ดุ ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ ประเทศนิ ว ซี แ ลนด ทวี ป แอนตารกติกา และทวีปแปซิฟกดวย

การเขาถึงสารสนเทศประเภทตางๆ ทางออนไลน

ผู ใ ช ไ ม จ ำเป น ต อ งเข า ไปยั ง ห อ งอ า นแต ล ะ หองเพื่อเขาถึงทรัพยากรสารสนเทศประเภทตางๆ ทรั พ ยากรทุ ก ประเภทของหอสมุ ด ฯ สามารถ สื บ ค น ได จ ากเว็ บ ไซต www.nla.gov.au และ librariesaustralia.nla.gov.au ขอแนะนำ ทรัพยากรสารสนเทศที่นาสนใจโดยสังเขปดังนี้ 1. Libraries Australia เป น บริ ก ารใช ทรัพยากรรวมกันของหองสมุดตางๆ ในออสเตรเลีย ประสานงานโดยหอสมุ ด แห ง ชาติ ป ระเทศ ออสเตรเลี ย บริ ก ารดั ง กล า ว ได แ ก การตอบ คำถามและช ว ยค น คว า การพั ฒ นาทรั พ ยากร สารสนเทศ การวิเคราะหเลขหมูและใหหัวเรื่อง บริการยืมระหวางหองสมุด หัวใจของ Libraries Australia คือ ฐานขอมูลบรรณานุกรมแหงชาติ ออสเตรเลีย (Australian National Bibliographic Database-AND) ซึ่งมีขอมูลถึง 42 ลานรายการ จากหองสมุดสถาบันอุดมศึกษา หองสมุดเพื่อการ วิจัย หอสมุดแหงชาติ หองสมุดของรัฐ หองสมุด ประชาชน และห อ งสมุ ด เฉพาะ เว็ บ ไซต ข อง Libraries Australia คื อ www.nla.gov.au/ librariesaustralia 2. Australian Newspapers หอสมุ ด แหงชาติประเทศออสเตรเลียไดรวมมือกับหองสมุด ของรัฐและดินแดนในกำกับริเริ่มโครงการจัดทำ ดิ จิ ทั ล หนั ง สื อ พิ ม พ ที่ ไ ม มี ลิ ข สิ ท ธิ์ แ ล ว ซึ่ ง ผู ใ ช สามารถเขาถึงเนื้อหาเต็มของบทความวารสารได â´Á·ÑÈ¹

โดยไมมีคาใชจาย หนังสือพิมพที่นำมาทำดิจิทัล มาจากทุกรัฐและทุกดินแดนในกำกับ ครอบคลุม ระยะเวลาตั้งแตศตวรรษ 1800 ถึงกลางทศวรรษ 1950 หนังสือพิมพฉบับแรกที่จัดพิมพ ในซิดนีย ป ค.ศ. 1803 รวมอยูในโครงการนี้ดวย โครงการนี้ ได น ำออกให บ ริ ก ารสู ส าธารณชนในวั น ที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 เรียกวาบริการ Australian Newspapers Beta โดยมีบทความที่สามารถเขาถึง เนื้ อ หาเต็ ม ได 3.5 ล า นบทความ เว็ บ ไซต ข อง บริการนี้คือ ndpbeta.nla.gov.au 3. Pictures Catalogue ใหรายละเอียดของ ภาพเขียน ภาพวาด ภาพพิมพ ภาพถาย และวัสดุ ที่อยูใน Pictures Collection รูปภาพกวา 1 แสน ภาพไดรับการจัดทำใหเปนดิจิทัลและเขาถึงไดทาง ออนไลน เว็บไซตของ Pictures Catalogue ไดแก www.nla.gov.au/catalogue/pictures 4. Picture Australia เป น บริ ก ารของ หอสมุดฯ และสถาบันทางวัฒนธรรมทัว่ ออสเตรเลีย จาก Picture Australia เพียง 1 จุด ผูใชสามารถ เข า ถึ ง ภาพถ า ยที่ อ ยู ใ นรู ป ของดิ จิ ทั ล กว า 1 ล า นภาพจากห อ งสมุ ด ต า งๆ หอจดหมายเหตุ พิพิธภัณฑ และหองแสดงภาพของออสเตรเลีย เว็ บ ไซต ข อง Picture Australia ได แ ก www. pictureaustralia.org

9

5. Music Australia หอสมุดฯ มีทรัพยากร สารสนเทศเพื่อการวิจัยขนาดใหญทางดานดนตรี ของออสเตรเลีย ซึ่งรวมถึงโนตเพลงที่ตีพิมพและ ไมตีพิมพ แผนเสียงเพลงพื้นเมือง และทรัพยากร เกี่ยวกับดนตรีและชีวิตของดนตรี บริการ Music Australia ชวยใหผูใชเขาถึงดนตรีของออสเตรเลีย ทุกประเภทและทุกแบบทั้งที่เปนประวัติศาสตรและ รวมสมัยโดยทางออนไลน ผูใชสามารถดูและพิมพ โน ต เพลง ฟ ง และดาวน โ หลดดนตรี ที่ บั น ทึ ก ไว สืบคนวัสดุที่เกี่ยวของ และสามารถไดขอมูลเกี่ยว กับศิลปนและองคการตางๆ เว็บไซตของ Music Australia ไดแก www.musicaustralia.org 6. Australia Dancing หอสมุดฯ ไดรวบรวม ทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวของกับการเตนรำแบบ ตางๆ ของออสเตรเลีย ซึ่งผูใชสามารถพบไดใน ทรัพยากรหลายๆ ประเภทของหอสมุดฯ นอกจาก นั้นหอสมุดฯ ยังมีบริการ Australia Dancing ที่ ชวยจัดหาขอมูลเกี่ยวกับทรัพยากรการเตนรำของ ประชาชน บริษัท และผูแสดง รวมทั้งขาวและ เหตุการณตางๆ ผูสนใจสามารถดูรายละเอียดไดที่ เว็บไซต www.australiadancing.org 7. Register of Australian Archives and Manuscripts (RAAM) เปนเครื่องมือที่ชวยในการ เขาถึงเอกสารสวนบุคคล และบันทึกขององคการที่ ไม ใชหนวยงานของรัฐ ดำเนินการโดยหองสมุด และหอจดหมายเหตุตา งๆ ของออสเตรเลีย เว็บไซต ของ RAAM ไดแก www.nla.gov.au/raam 10

8. PANDORA ยอมาจาก Preserving aand Accessing Networked Documentatary Resources of Australia เปนเว็บไซต จจดหมายเหตุของประเทศออสเตรเลีย เปน บบริ ก ารสิ่ ง พิ ม พ อ อนไลน ข องประเทศ อออสเตรเลียที่มีในหอสมุดฯ เริ่มดำเนินการ ป ค.ศ. 1996 ปจจุบันมีหองสมุดอื่นๆ และ องคกรวัฒนธรรมในประเทศออสเตรเลียใหความ รวมมือดวย วัตถุประสงคของ PANDORA คือ การรวบรวมและเข า ถึ ง ข อ มู ล สิ่ ง พิ ม พ อ อนไลน และเว็บไซตตางๆ ที่เกี่ยวกับประเทศออสเตรเลีย ทางด า นสั ง คม การเมื อ ง วั ฒ นธรรม ศาสนา วิ ท ยาศาสตร และเศรษฐศาสตร เว็ บ ไซต ข อง PANDORA ได แ ก http://pandora.nla.gov. au/ 9. Maps Directory หอสมุดฯ มีบริการ Map Collections in Australia: A Directory ซึ่งชวยให เขาถึงทรัพยากรสารสนเทศแผนที่ในออสเตรเลีย เว็บไซตของ Maps Directory ไดแก www.nla. gov.au/mapdir 10. Oral History Directory ทรั พ ยากร สารสนเทศประเภท Oral History และ Folklore ครอบคลุมขอมูลที่ ไดจากการสัมภาษณและการ บันทึกเสียง ซึ่งมีมากกวา 35,000 ชั่วโมง ที่เดนๆ ไดแก การทองบทกวีของ Dame Mary Gilmore การเลาเรื่องการเขารวมการนัดหยุดงานของผูตัด ขนแกะในป ค.ศ. 1891 โดย Jack Luscombe และการบันทึกเสียงของ Kostas และ George Tsourdalakis ซึ่ ง เป น นั ก ดนตรี และขณะนี้ ยั ง อาศัยอยู ในประเทศออสเตรเลีย นอกจากนี้ยังมี การสัมภาษณชาวออสเตรเลียในแวดวงตางๆ นับ ตั้งแตผูไดรับรางวัลโนเบลไปจนถึงชาวออสเตรเลีย เชื้อสายจีน และจากประชาชนผูซึ่งเปนเอดส ไป จนถึงผูใชวัว ควาย หรือแกะเปนยานพาหนะ »‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

Oral History Collection: A National Directory ของประเทศออสเตรเลี ย เป น บริ การ ออนไลน ซึ่ ง ช ว ยในการเข า ถึ ง ทรั พ ยากร สารสนเทศประเภทประวัติศาสตรจากคำบอกเลาที่ มีการรวบรวมในสถาบันตางๆ เว็บไซตที่สามารถ สืบคนทรัพยากรประเภทนี้ไดแก www.nla.gov.au/ ohdir

3. AskNow ผู ใ ช ส ามารถสอบถามพู ด คุ ย โดยตรงทางออนไลนกับบรรณารักษบริการตอบ คำถาม โดยใชบริการ AskNow ที่ www.asknow. gov.au 4. Copies Direct ถาผูใชตองการบทความ บทตางๆ ในหนังสือ ภาพถาย รูปภาพ แผนที่ ต น ฉบั บ ตั ว เขี ย น ดนตรี วั ส ดุ บั น ทึ ก เสี ย ง และ ไมโครฟ ล ม ให ใ ช เ ว็ บ ไซต www.nla.gov.au/ บริการสำหรับผู ใชนอกสถานที่ copiesdirect หรื อ ติ ด ต อ Document Supply บริการที่เปนประโยชนและนาสนใจสำหรับผูที่ Service ที่หมายเลข 1800 235 627 หรืออีเมลไป ไมไดเขามาใชหอสมุดฯ โดยตรงไดแก ที่ docss@nla.gov.au 1. เว็บไซตตางๆ (Website) ผูใชสามารถเขา ถึงสารสนเทศตางๆ ของหอสมุดฯ ทางเว็บไซต เวลาเปดบริการของหอสมุดแหงชาติ www.nla.gov.au อาทิ สืบคนรายการหนังสือและ หอสมุดฯ เปดบริการทุกวัน ยกเวนวัน Good ทรัพยากรสารสนเทศ อานบทความจากวารสาร Friday และวันคริสตมาส หองอานทุกหองปดวัน อิเล็กทรอนิกส ดูนิทรรศการทางออนไลนหรือวัสดุ Boxing Day เวลาเปด-ปดบริการในหองอานอาจ หายากที่เปนมรดกของชาติออสเตรเลีย เขาถึง จะแตกตางกันในชวงวันหยุดภาคฤดูรอน ผูใชตอง บริการตางๆ และทราบวามีอะไรในหอสมุดฯ บาง ดูประกาศในหองอาน หรือเว็บไซตหอสมุดฯ ที่ 2. บริ การตอบคำถามและช ว ยการค น คว า www.nla.gov.au/hours.html (Reference enquiries) ถาผู ใชตองการขอมูล ทรัพยากรสารสนเทศสวนใหญจัดเก็บแบบชั้น เกี่ ย วกั บ บริ ก ารของหอสมุ ด ฯ หรื อ มี ค ำถาม เกีย่ วกับเรือ่ งตางๆ ทีก่ ำลังสืบคน สามารถสอบถาม ปด ซึ่งผูใชสามารถสืบคนจากฐานขอมูลทรัพยากร ขอความช ว ยเหลื อ ได โ ดยไม ต อ งเดิ น ทางมาที่ สารสนเทศ และขอใชรายการที่ตองการผานหนา หอสมุดฯ เพียงใชบริการใดบริการหนึ่งดังตอไปนี้ จอคอมพิวเตอรโดยใช eCallslip ซึ่งเปนบริการ collection delivery service สำหรับวันอาทิตย ● ไปที่ โ ฮมเพจของหอสมุ ด ฯ ได แ ก www.nla.gov.au แล ว เลื อ ก Ask a ซึ่งปดบริการ Collection Delivery Service ผูใช librarian และสอบถามโดยใช แ บบ สามารถทำการขอใชลวงหนา และไปรับหนังสือ ยังหองที่ระบุใหไปรับตามวันที่ระบุไวในการขอใช ฟอรมออนไลน หองอานตางๆ มีวันและเวลาเปดใหบริการ ● โทรศั พ ท ใ ช บ ริ ก ารตอบคำถามที่ ไมเหมือนกัน ผูใชตองศึกษาและติดตามประกาศ หมายเลข (02) 6262 1266 ของหองสมุดเพื่อไมเสียเวลาในการมาใชบริการ ● โทรสารคำถามไปยั ง หมายเลข (02) 6273 5081 ● เขียนจดหมายสงคำถามไปที่ Information Services, National Library of Australia, CANBERRA, ACT 2600 â´Á·ÑÈ¹

11

รานหนังสือ

สิ่งที่นาสนใจเปนพิเศษในหอสมุดแหงชาติ หอสมุดฯ มีรานหนังสือใหบริการ ซึ่งอยูชั้น ประเทศออสเตรเลีย

1 บริเวณดานหนาทางเขาภายในหอสมุดฯ เปด ทรัพยากรสารสนเทศเอเชีย บริ ก ารทุ ก วั น เวลา 9.00-17.00 น. ผู ส นใจ (Asian Collections) หอสมุดฯ มีทรัพยากรเพื่อการวิจัยที่เกี่ยวกับ สามารถสั่งซื้อหนังสือผานทางอินเทอรเน็ตไดที่ ประเทศต า งๆ ในทวี ป เอเชี ย ที่ ทั น สมั ย และใหญ www.nla.gov.au/apps/onlineshop ที่ สุ ด ในประเทศออสเตรเลี ย โดยมี จ ำนวนกว า 500,000 รายการ ประวัตขิ องทรัพยากรสารสนเทศ หองแสดงภาพและศูนยผูเขาเยี่ยมชม หองแสดงภาพตั้งอยูชั้น 1 เปดทุกวัน เวลา ประเภทนี้ยอนหลังไปถึงตนศตวรรษที่ 1950 เมื่อ หอสมุดฯ เริ่มงานจัดหาที่เกี่ยวกับภูมิภาคนี้อยาง 9.00-17.00 น. ศู น ย ผู เ ข า เยี่ ย มชม ตั้ ง อยู ชั้ น 1 เป ด วั น เปนระบบ โดยเนนขอมูลที่เปนเอเชียยุคใหมและ จันทร-พฤหัสบดี เวลา 9.00-21.00 น. และวัน ขอมูลทางสังคมศาสตร ทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวกับประเทศใน ศุกร-อาทิตย เวลา 9.00-17.00 น. ผู ใ ช ส ามารถตรวจสอบรายละเอี ย ดการจั ด ทวี ป เอเชี ย เริ่ ม เก็ บ รวบรวมจากภู มิ ภาคเอเชี ย ตะวันออก ไดแก จีน (รวมไตหวัน และฮองกง) นิทรรศการไดที่ www.nla.gov.au/apps/events ญี่ ปุ น และคาบสมุ ท รเกาหลี , เอเชี ย ตะวั น ออก เฉียงใต ไดแก พมา บรูไน กัมพูชา อินโดนีเซีย รานอาหาร หอสมุ ด ฯ มี ร า นอาหารและเครื่ อ งดื่ ม ให ลาว มาเลเซี ย ฟ ลิ ป ป น ส สิ ง คโปร ไทย และ บริการ อยูชั้น 1 บริเวณดานหนาทางเขาภายใน เวียดนาม นอกจากนี้ยังมีทรัพยากรสารสนเทศ หอสมุดฯ เปดบริการวันจันทร-พฤหัสบดี เวลา ภาษาอังกฤษที่เกี่ยวของกับเอเชียใต ไดแก อินเดีย 8.30-18.00 น. วันศุกร เวลา 8.30-16.00 น. ปากีสถาน บังคลาเทศ เนปาล และศรีลังกา ทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวกับประเทศใน วันเสาร-อาทิตย และวันหยุดราชการ เวลา 11.0015.00 น. นอกจากนี้แลวหอสมุดฯ ยังมีเครื่อง ทวีปเอเชียมีทั้งที่เปนภาษาตะวันตก ภาษาอังกฤษ จำหน า ยของว า งและเครื่ อ งดื่ ม อั ต โนมั ติ ที่ ห อ ง และภาษาของประเทศนั้ น ๆ มี ทั้ ง ที่ เ ป น หนั ง สื อ วารสาร นิตยสาร หนังสือพิมพ ขอมูลออนไลน Brindabella Room ซึ่งอยูชั้น 4 ดวย และอิเล็กทรอนิกส ทรัพยากรสารสนเทศที่เปนภาษาของประเทศ นั้นๆ

Burmese Collection ● Cambodian Collection ● Chinese Collection ● Indonesian Collection ● Japanese Collection ● Korean Collection ●

12

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

Thai Collection ● Vietnamese Collection ●

ทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวกับภูมิภาคตางๆ ของเอเชีย

East Asian ● Malaysia, Philippines, Singapore ● South Asian (รวมประเทศอิ น เดี ย ปากี ส ถาน บั ง คลาเทศ เนปาล และ ศรีลังกา) ● West Asian (รวมประเทศอั ฟ กานิ ส ถาน อิ ห ร า น อิ รั ก อิ ส ราเอล เลบานอน ปาเลสไตน ซี เ รี ย และประเทศในคาบ สมุทรอาหรับ) ●

ทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวกับเอเชียในแบบ ตางๆ

หอสมุดฯ ไดจัดหาทรัพยากรสารสนเทศแบบ ต า งๆ ที่ ส ำคั ญ ที่ เ ป น ภาษาของประเทศในทวี ป เอเชีย และภาษาตะวันตกจากนักวิชาการและคน รักหนังสือ ทรัพยากรสารสนเทศเหลานี้ ไดแก ● Australian Buddhist Library Collection ● Braga Collection (Portuguese in Asia) ● Claasz Collection (Sri Lanka) ● Coedes Collection (Indo-China) ● London Missionary Society Collection (China) ● Luce Collection (Burma) ● McLaren-Human Collection (Korea) ● Otley Beyer Collection (Philippines) ● Sakakibara Collection (Japan) ● Sang Ye Collection (China) ● Simon Collection (East Asia) ● Harold S. Williams Collection (Japan)

â´Á·ÑÈ¹

การจัดเรียงทรัพยากรสารสนเทศเอเชีย

หอสมุดฯ จัดเรียงทรัพยากรสารสนเทศเอเชีย ตามประเทศ โดยมีรหัสประเทศและประเภทของ สิ่งพิมพ ดังนี้ TH = Thailand JP = Japan OK = Overseas Korea OC = Overseas China THRS = Thai Reference Serials THS = Thai Serials ตัวอยางเลขเรียกหนังสือ TH CRE C4448 t THS 347.593 KHA TH CRE 02/1028 THS 354.5906851 RAI

TH CRE C4448 t

หมายถึง หมายถึง หมายถึง หมายถึง

Thai Cremation (งานศพ) รหัสเลขผูเสียชีวิต อักษรตัวแรกของชื่อหนังสือ

หนังสืองานศพทีม่ กี ารใหเลขเรียกหนังสืออีกแบบหนึง่ TH หมายถึง Thai CRE หมายถึง Cremation (งานศพ) 02/1029 เปนรหัสหนังสือ 13

ทรัพยากรสารสนเทศจดหมายเหตุเอเชียทางเว็บ มากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งในสาขาตางๆ

หอสมุ ด แห ง ชาติ จั ด บริ การทรั พ ยากรสารสนเทศจดหมายเหตุเอเชียทางเว็บ (Asian web archive collections) ประกอบดวยเว็บไซตเรื่อง ต า งๆ ที่ ห อสมุ ด ฯ คั ด เลื อ กมาจาก Internet Archive หรือหองสมุดอินเทอรเน็ตที่ ไมหวังผล กำไรของอเมริกา (American non-profit ‘internet library’) ตัวอยางเชน เว็บไซตเกี่ยวกับเรื่อง 2007 Thailand election หรือ Islamic organizations in Indonesia เปนตน

ทางสั ง คมศาสตร พั ฒ นาการศึ ก ษา สถิ ติ และ กฎหมาย วัสดุที่จัดพิมพโดยหนวยงานรัฐบาลและ หนวยงานที่ ไม ใชของรัฐก็ ไดรับการจัดหาเขามา เชนกัน วั ส ดุ ที่ เ กี่ ย วกั บ ไทยได รั บ การจั ด หาเข า หอสมุ ด ฯ โดยการซื้ อ และผ า นโครงการแลก เปลี่ยนหลายๆ แหงในประเทศไทย ที่สำคัญคือ หอสมุดแหงชาติประเทศไทย รวมทั้งหนวยงาน และสถาบันอื่นๆ ของรัฐ ตลอดจนผูบริจาคหลายๆ ท า นในประเทศไทย นอกจากนั้ น หอสมุ ด ฯ ทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวกับไทย ลาว ยั ง มี ก ารจั ด หาหนั ง สื อ แบบ TAP (Thailand และกัมพูชา Acquisition Program) โดยขอใหผูปฏิบัติงานที่ ทรั พ ยากรสารสนเทศที่ เ กี่ ย วกั บ ไทย ลาว สถานทู ต ไทยติ ด ตามจั ด หาหนั ง สื อ งานศพ ได และกัมพูชา ประกอบดวยหนังสือ 40,000 รายการ ประมาณ 1,000 ชื่อเรื่องตอป หนั ง สื อ ชุ ด 1,500 รายการ หนั ง สื อ พิ ม พ แ ละ ไมโครฟลม 80 ชื่อ อาจกลาวไดวาเปนทรัพยากร บริการ สารสนเทศที่ใหญที่สุดของออสเตรเลียและซีกโลก ทรัพยากรสารสนเทศไทย ลาว และกัมพูชา ใต ใหบริการในหองอานทรัพยากรสารสนเทศเอเชีย ทรัพยากรสารสนเทศที่เกี่ยวกับประเทศไทย ซึ่ ง อยู บ นชั้ น 3 ของหอสมุ ด ฯ ห อ งอ า นนี้ เ ป ด ครอบคลุ ม เรื่ อ งราวต า งๆ ทั้ ง หมด โดยเฉพาะ บริ ก ารผู ใ ช ตั้ ง แต เ วลา 9.00-17.00 น. ในวั น อยางยิ่งในสาขามนุษยศาสตรและสังคมศาสตร มี จันทร-ศุกร บุคลากรหอสมุดฯ ที่เชี่ยวชาญภาษา หนังสืออนุสรณงานศพของไทยอยูมากเปนอันดับ ไทยและลาวจะอยู ป ระจำในห อ งเพื่ อ ให ค วาม 2 รองจากประเทศญี่ปุน นอกจากนี้ยังมีหนังสือ ชวยเหลือผูใช พระไตรปฎกฉบับแปลเปนภาษาตางๆ 3 ชุด ซึ่ง ผูใชสามารถสืบคนรายการตางๆ ทีต่ อ งการได เปนงานเขียนทางพุทธศาสนาที่สำคัญ และ 1 ใน จากฐานขอมูลทรัพยากรสารสนเทศของหอสมุดฯ จำนวน 3 ชุดนั้นไดมาจากพระบาทสมเด็จพระเจา และทำเรื่ อ งขอใช ไ ด ที่ catalogue.nla.gov.au อยูหัวภูมพิ ลอดุลยเดชของประเทศไทย จากนั้นหนังสือที่ตองการจะถูกสงไปใหที่หองอาน หอสมุดฯ มีวัสดุเกี่ยวกับลาว และกัมพูชา ทรัพยากรสารสนเทศเอเชีย ในกรณีหองอานนี้ปด บางสวนที่จัดพิมพกอนป ค.ศ. 1975 สวนใหญ ผูใชสามารถใชวัสดุภาษาไทย ลาว และกัมพูชาใน เกี่ ย วกั บ วรรณคดี แ ละศาสนา ซึ่ ง รวมถึ ง พระ- หองอาน Petherick ซึ่งอยูชั้น 1 ได แตตองแจง ไตรป ฎ กที่ จั ด พิ ม พ เ ป น ภาษาเขมร ทรั พ ยากร ลวงหนา หากผู ใชตองการเขาไปดูหนังสือที่ชั้น สารสนเทศที่เกี่ยวกับลาว และกัมพูชาจะมีเพิ่ม ดวยตนเอง หอสมุดจะออกบัตรผานให

14

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

การเขาถึงทรัพยากรสารสนเทศไทย ลาว และกัมพูชา

วัสดุไทย ลาว และกัมพูชาทั้งหมดที่ ไดรับ การลงรายการและให หั ว เรื่ อ งเรี ย บร อ ยแล ว สามารถสื บ ค น ได โ ดยการถอดคำอ า นเป น ภาษา โรมันจากฐานขอมูลของหอสมุดฯ ซึ่งสามารถเขา ถึงไดทางเว็บไซต catalogue.nla.gov.au ผู ใช สามารถขอใชรายการที่สนใจและรอรับไดที่หอง อ า นทรั พ ยากรสารสนเทศเอเชี ย ผู ใ ช ที่ อ ยู น อก เมื อ งแคนเบอร ร าสามารถยื ม ระหว า งห อ งสมุ ด หรือสั่งทำสำเนา โดยผานบริการ Online Copies Direct ของหอสมุ ด ฯ ทางเว็ บ ไซต www.nla. gov.au/copiesdirect ผู ใ ช ที่ มี ข อ คำถามเกี่ ย วกั บ ทรั พ ยากรสาร สนเทศไทย ลาว และกัมพูชา รวมทั้งตองการใช บริการยืมระหวางหองสมุด สามารถติดตอไดที่ Ms. Saowapha (Sophie) Viravong Librarian, Thai Lao and Cambodian Collection Asian Collections National Library of Australia CANBERRA ACT 2600 Tel: (02) 6262 1288 Fax: (02) 6273 4327 Email: sviravong@nla.gov.au ผู ใ ช ส ามารถแวะชมหน า โฮมเพจของ ทรัพยากรสารสนเทศไทยที่เว็บไซต www.nla.gov. au/asian/lang/thai.html เครื่องชวยคนคลังปญญางานวิจัย ของประเทศออสเตรเลีย (ARROW Discovery Service)

ARROW ยอมาจาก Australian Research Repositories Online to the World หมายถึง คลั ง ป ญ ญางานวิ จั ย ของประเทศออสเตรเลี ย ซึ่ ง

â´Á·ÑÈ¹

ไดรับการสนับสนุนงบประมาณจาก Australian Federal Government และเปดใหผูสนใจไมวา จะอยู ที่ ใ ดในโลกเข า ถึ ง ได ท างออนไลน Arrow Discovery Service เปนเครื่องมือชวยคนคลัง ปญญางานวิจัยดังกลาว ไดรับทุนในการพัฒนา จากโครงการ Arrow เริ่มใชในป ค.ศ. 2004 และ ดำเนินการโดยหอสมุดแหงชาติ มีวัตถุประสงคเพื่อ รวมคลั ง ป ญ ญางานวิ จั ย ในประเทศออสเตรเลี ย และทรัพยากรสารสนเทศเพื่อการวิจัยอื่นๆ เชน วารสารอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส เป น ต น เมื่ อ เร็ ว ๆ นี้ มหาวิ ท ยาลั ย ในออสเตรเลี ย กว า ร อ ยละ 50 มี คลังปญญางานวิจัยสาธารณะ ขอมูลของทุกแหง สามารถสืบคนไดพรอมกันโดยผานหนาจอสืบคน บนเว็บไซตที่ไมมีคาใชจาย ผูสนใจจากทุกหนแหง ในโลกสามารถเข า ถึ ง ได ต ลอด 24 ชั่ ว โมงทาง เว็บไซต http://search.arrow.edu.au/ คลังปญญาตางๆ ที่สามารถเขาถึงไดโดยผาน ARROW Discovery Service ● คลังปญญาของมหาวิทยาลัย 26 แหงใน ออสเตรเลี ย ได แ ก Australian National University, Bond University, Central Queensland University, Curtin University of Technology, Deakin University, Flinders University, Griffith University, James Cook University, Macquarie University, Monash University, Queensland University of Technology, Southern Cross University, Swinburne University of Technology, The University of Adelaide, The University of Melbourne, The University of New South Wales, The University of New Castle, The University of Queensland, The University of Sydney, The University of South Australia, The University of Southern Queensland, The University of Tasmania, The University of 15

Technology Sydney, The University of Western Sydney, The University of Wollongong, The University of the Sunshine Coast, Victoria University ในอนาคตจะมีมหาวิทยาลัยเขามารวมเพิ่ม ขึ้นอีก เชน Murdoch University เปนตน ● ฐานขอมูลตางๆ ไดแก 1. Australasian Digital Theses ฐาน ขอมูลวิทยานิพนธปริญญาโทที่ผลิตโดยนักศึกษาที่ ทำวิจัยในระดับปริญญาโทจากมหาวิทยาลัยตางๆ ในประเทศออสเตรเลีย 2. Australian Policy Online ฐานขอมูล งานวิจัยที่ดีๆ ทางดานสังคม เศรษฐกิจ วัฒนธรรม และการเมืองของออสเตรเลีย 3. Australian Computer Society ฐานข อ มู ล งานวิ จั ย ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ การศึ ก ษา วิทยาศาสตร และเทคโนโลยีสารสนเทศ 4. E-journals วารสารอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส ตัวอยางเชน Public History Review, Reviews in Australian Studies, Sydney Journal เปนตน บริการ ARROW Discovery Service ผูกอยู กับเว็บไซต ฉะนั้นผูเขาใชมีเพียงชองทางเดียวที่จะ เขาถึงบริการดังกลาวได หอสมุดฯ จึงไดหาชองทาง ที่จะใหงานวิจัยของออสเตรเลียไดปรากฏสูสายตา ของผูสนใจกวางขวางขึ้น โดยทำใหวิธีการเขาถึง ขอมูลดังกลาวสอดคลองกับวิธีที่ผูใชสวนใหญนิยม ใชในการเสาะแสวงหาขอมูล ดวยเหตุผลดังกลาว ARROW Discovery Service จึงไดรับการจัดทำ ดรรชนี โ ดย Google ซึ่ ง เป น สิ่ ง สำคั ญ มาก เนื่ อ งจากป จ จุ บั น ผู ใ ช ส ว นใหญ มั ก ใช Google คนหางานวิจัย นอกจากนั้น ARROW Discovery Service ยั ง ได รั บ การเสนอให เ ป น เป า หมายการสื บ ค น (search target) โดยผาน Z39.50 protocol ไปยัง 16

เครือขาย Australian Academic and Research Library Network และผู บ อกรั บ Libraries Australia ซึ่งชวยใหทรัพยากรสารสนเทศกวา 42 ล า นรายการของห อ งสมุ ด ต า งๆ เป น ที่ รู จั ก ทั่ ว ออสเตรเลีย ในอนาคตหอสมุดฯ คาดหวังที่จะไดรับการ ทำดรรชนีโดย Google Scholar รวมทั้งมองหา ชองทางสาธารณะอื่น เพื่อใหผูสนใจไดรูจักบริการ นี้มากขึ้น ARROW Discovery Service ได รั บ การ พั ฒ นาเพื่ อ ให ส อดรั บ กั บ การเปลี่ ย นแปลงการ แสวงหาสารสนเทศและสภาพแวดลอมในการจัด เก็บขอมูล การที่สารสนเทศสามารถหาไดงายขึ้น อยางรวดเร็วทำใหเกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ในการค น หา ในการใช และความต อ งการ สารสนเทศ นอกจากนั้นยังเปนการเปลี่ยนแปลง ชุมชนอุดมศึกษาดวย ความรวดเร็วของสิ่งพิมพ เปนสิ่งที่มีความสำคัญมากขึ้น ประชาชนมาถึงจุด สรุปไดเร็วขึ้น และจำนวนสาขาวิชา จำนวนบล็อก ก็มีความสำคัญมากขึ้นเชนกัน การแบงปนสาร สนเทศเปนสิ่งที่งายขึ้น และความรวมมือกันแมจะ อยูหางไกลกันมากก็เปนเรื่องที่ทำไดไมยาก ฉะนั้น จะเห็นไดวาสังคมอุดมศึกษากำลังเปลี่ยนแปลง สิ่งสำคัญที่สุดที่ตองกระทำกอนคือ การทำให งานวิจัยของออสเตรเลียเขาถึงผูใชไดเร็วขึ้น การ วิ จั ย ซึ่ ง จะมี อิ ท ธิ พ ลมหาศาลในอนาคตจะต อ ง สามารถแบงปนกันได และเขาถึงไดงาย แนวคิด หรือพฤติกรรมการแสวงหาสารสนเทศที่เปลี่ยนไป ของผูใชยิ่งทำให ARROW Discovery Service มี ความสำคัญ เปาประสงคพนื้ ฐานของ ARROW Discovery Service ไดแก 1. เสนอสถานที่ซึ่งนักศึกษา อาจารย และ บุคคลอื่นๆ สามารถสืบคนงานวิจัยของออสเตรเลีย »‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

ไดอยางทั่วถึง งานวิจัยของออสเตรเลียจะเปนที่ รูจักมากขึ้น และจะมีประชาชนที่ตองการเขาถึง งานวิจัยมากขึ้น 2. สนับสนุนใหมีการสรางงานวิจัยใหมๆ ขึ้น ในเดือนกันยายน 2551 หอสมุดฯ ไดทำการสำรวจ ผูใช ARROW Discovery Service และพบวาใคร เป น ผู ใ ช บ ริ การนี้ และใช เ พื่ อวั ต ถุ ป ระสงค อ ะไร คำตอบไดแก ● ผู ใ ช บ ริ ก ารนี้ เ ป น ผู ที่ ก ำลั ง หาหั ว ข อ เฉพาะเพื่อทำวิจัย ● ผูใชสวนใหญ ไดแก นักศึกษา อาจารย และนักวิจัย การทำงานของระบบ ARROW Discovery Service

จะเชื่อมโยงไปยังคลังปญญาสถาบันที่มีรายการ นั้นๆ ซึ่งผูใชสามารถไดเนื้อหาเต็มของรายการที่ ตองการ Open Archives Initiative (OAI) เป น มาตรฐานที่ใชในการแลกเปลี่ยนขอมูล OAI ของ สถาบันจะสงขอมูลที่เปนมาตรฐาน Dublin Core แบบงายๆ ออกมาเปนไฟล XML และ ARROW Discovery Service ก็จะแปลงออกมาเปนขอมูล XML ซึ่งจะถูกตองใช ไดถาตัวอักษรทั้งหมดเปน UTF-8 encode ความตองการผูสนับสนุน ARROW Discovery Service

สถาบันที่จะเขารวมใน ARROW Discovery Service จะตองเขากันไดกับ Open Archives Initiative-Protocol for Metadata Harvesting (OAI-PMH) ซึ่งหมายความวา ● สามารถใชมาตรฐาน Dublin Core ● OAI Harvesting ใช XML หมายความวา ข อ มู ล จะต อ งเข า ได กั บ UTF-9 character encoding ● ข อ มู ล แต ล ะรายการต อ งมี เ ขตข อ มู ล Dublin Core และเขตขอมูลชื่อเรื่องของ Dublin Core มิ ฉ ะนั้ น รายการดั ง กล า วจะไม ร วมอยู ใ น ARROW Discovery Service เครื่ อ งแม ข า ยที่ ใ ช กั บ งานคลั ง ป ญ ญาของ แต ล ะสถาบั น จะต อ งจั ด หา URL ที่ ถ าวร ซึ่ ง ARROW Discovery Service สามารถเชื่อมโยง ไปยังแตละรายการในคลังปญญาของสถาบันนั้นได

มหาวิ ท ยาลั ย ได จั ด ตั้ ง คลั ง ป ญ ญาโดยใช โปรแกรมที่หลากหลายในการจัดเก็บงานวิจัยที่อยู ในรูปดิจิทัล ตัวอยางเชน VITAL, DSpace, Fez และ E-Prints ระบบคลั ง ป ญ ญาของแต ล ะ มหาวิทยาลัยประกอบดวยเมตาดาตา ขอมูลเกี่ยว กับงานวิจัย และเนื้อหาเต็ม ในสวนของงานวิจัยที่ จัดเก็บ อาจมีเฉพาะขอมูลที่เกี่ยวกับงานวิจัย แต ไมมีเนื้อหาเต็มก็ได ARROW Discovery Service ไดเก็บเกี่ยว เมตาดาตาจากคลังปญญาสถาบันเหลานี้ โดยการ ใช Open Archives Initiative-Protocol for Metadata Harvesting (OAI-PMH) แตไมไดเอา เนื้อหาเต็มมาดวย เอามาแตเพียงเมตาดาตาซึ่งจะ เชื่อมโยงไปยังงานวิจัยพรอมเนื้อหาเต็มในแตละ คลั ง ป ญ ญาสถาบั น จุ ด มุ ง หมายของ ARROW Discovery Service ก็เพื่อชวยเหลือผูใชใหคนพบ วิธีการทำงานของ Harvester รายการงานวิจัยในคลังปญญาสถาบันที่ ARROW ● หอสมุ ด ฯ ได น ำโปรแกรม Harvester Discovery Service ไดเก็บเกี่ยวมา เมื่อผูใชพบ มาใช โดยมีการปรับใหเหมาะสม เพื่อใหสามารถ รายการที่ตองการ ARROW Discovery Service ก็ แลกเปลี่ ย นข อ มู ล ได โ ดยใช OAI และรวบรวม

â´Á·ÑÈ¹

17

สิ่งทาทาย

เมตาดาตาจากคลั ง ป ญ ญาของสถาบั น ที่ เ ป น สมาชิกแตละแหง ● หอสมุ ด ฯ สามารถกำหนดเวลาให Harvester ดึ ง ข อ มู ล จากคลั ง ป ญ ญาของแต ล ะ สถาบั น ที่ เ ป น สมาชิ ก ซึ่ ง ช ว ยให ไ ด ข อ มู ล ใหม ๆ เขามาอยางสม่ำเสมอ ● Harvester ยอมให ห อสมุ ด ฯ มองเห็ น สมาชิกใหมๆ โดย Harvester จะมีขอความแจงให ทราบถึ ง รายการที่ ล ม เหลวในการนำเข า มาใน ARROW Discovery Service และจะยกเลิ ก รายการนั้ น ให รวมทั้ ง จะมี ก ารดำเนิ น การเก็ บ รายการนั้นใหมโดยอัตโนมัติ ● Harvester ยอมให ห อสมุ ด ฯ โยกย า ย ขอมูลที่เขามาบางสวน เพื่อใหหอสมุดฯ สามารถ ปรั บ ปรุ ง การเข า ถึ ง ข อ มู ล นั้ น ได ใ น ARROW Discovery Service ● Harvester มีระบบปองกันขอมูลซ้ำซอน ● หอสมุดฯ มี Harvester ที่เปนตัวทดสอบ ซึ่ ง จะส ง ข อ มู ล เข า ไปใน ARROW Discovery Service ที่ เ ป น ตั ว ทดสอบเช น กั น วิ ธี นี้ ท ำให หอสมุดฯ สามารถทดสอบสมาชิกใหมๆ ไดอยาง ปลอดภัยกอนติดตั้งจริงใน ARROW Discovery Service

18

หอสมุดฯ ประสบปญหาในการทำใหขอมูล เขากันไดดังนี้ 1. UTF-8 character encoding สวนสำคัญ ของ OAI หรือการทำใหสามารถแลกเปลี่ยนขอมูล กันได คือการใช UTF-8 character encoding เพราะ OAI-PMH ใช XML และ XML ตองการ UTF-8 character encoding ความต อ งการ ดั ง กล า ว หมายถึ ง คลั ง ป ญ ญาสถาบั น ต อ งการ กลไกที่ จ ะแยกแยะและแทนที่ non-UTF-8 character มิฉะนั้นรายการตางๆ จะไมสามารถ เข า มายั ง ARROW Discovery Service ได หรือในบางกรณีทุกรายการจะถูกปฏิเสธหมด ใน ทางทฤษฎีคลังปญญาสถาบันทั้งหมดควรจะเปน UTF-8 characters เท า นั้ น แต ใ นทางปฏิ บั ติ ไมเปนเชนนั้น 2. ความแตกตางในแบบแผนของขอมูล บาง สถาบั น มี แ บบแผนสำหรั บ ประเภททรั พ ยากร หัวเรื่อง และอื่นๆ เปนของตนเอง ตัวอยางเชน สถาบันหนึ่งอาจจะใชขอความวา sound recording ในขณะที่ อี ก สถาบั น หนึ่ ง ใช ว า oral recording ความแตกตางนี้หมายถึงการมีความสม่ำเสมอใน ขอมูลของเราเกี่ยวกับเรื่องดังกลาวนอย ซึ่งปน เรื่องยากที่จะใหผูใชพบสิ่งที่ตองการ มี ง านที่ ไ ด ร ว มมื อ กั น ทำสำเร็ จ เกี่ ย วกั บ ปญหาดังกลาว โดยไดมีการจัดตั้งกลุมระดับชาติ ขึ้น มีจุดมุงหมายเพื่อจัดทำชื่อที่เปนมาตรฐานให ทรั พ ยากรประเภทต า งๆ ซึ่ ง หอสมุ ด ฯ ได ใ ช มาตรฐานเหลานี้ใน ARROW Discovery Service ตั ว อย า งเช น การกำหนดให ร ะบบแสดงคำว า sound แทนขอความ oral recording และ sound recording สิ่งนี้คือประเภทของทรัพยากรที่กลุม มาตรฐานเลือกใช »‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

3. เครื่องแมขายที่ใชกับงานคลังปญญาของ แตละสถาบัน เนื่องจากรายการตางๆ ใน ARROW Discovery Service มี การเชื่ อ มโยงกลั บ ไปยั ง รายการต า งๆ ในคลั ง ป ญ ญาของแต ล ะสถาบั น ฉะนั้นจำเปนตองมี URL เพื่อใชในการเชื่อมโยง มิฉะนั้นระบบจะไมสามารถเชื่อมโยงกลับไปได 4. การเจริ ญ เติ บ โตของคลั ง ป ญ ญาสถาบั น ไดรับการประมาณวามีงานวิจัยเพียงเล็กนอยที่ผลิต ในแตละปไดรับการบันทึกเขาคลังปญญา มีความ คิดของหลายๆ คนและในระดับนานาชาติเกี่ยวกับ วิธีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมดังกลาว เชน การ เปลี่ยนแปลงขั้นตอนการทำงานเพื่อใหอาจารยได

เก็บบันทึกงานวิจัยในคลังปญญาสถาบันเปนลำดับ แรก นอกจากนี้มหาวิทยาลัยควรใหการสนับสนุน และจัดสรรเงินทุนใหดวย อนาคตของ ARROW Discovery Service

เพิ่ ม จำนวนสถาบั น ที่ เ ข า ร ว ม ARROW Discovery Service ● ทำให Harvester มี ป ระสิ ท ธิ ภ าพสู ง ขึ้ น การปฏิ บั ติ ง านได รั บ การปรั บ ปรุ ง และการทำ รายงานดีขึ้น ● ปรั บ ปรุ ง หน า จอผู ใ ช ใ ห มี ก ารสื บ ค น ที่ ทันสมัยและมีลักษณะการคนคืนหลายแบบ ●

หนาจอสืบคน

â´Á·ÑÈ¹

19

หนาจอแสดงผลลัพธที่ไดจากการสืบคน

20

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

รายละเอียดทางบรรณานุกรมพรอมบทคัดยอ

รายการอางอิง

National Library of Australia. (2008). Guide to the reading rooms and collection [Brochure]. Canberra: Author. National Library of Australia. (n.d.). Libraries Australia. Retrieved April 4, 2009, from http://www.nla.gov.au/librariesaustralia/ about.html

â´Á·ÑÈ¹

National Library of Australia. (n.d.). The Thai, Lao and Cambodian Collections [Pamphlet]. Canberra: Author. National Library of Australia. (n.d.). What we collect-Asian Collections. Retrieved November 27, 2008, from http://www .nla.gov.au/asian/asiacoll.html Simons, N. (2008, November). ARROW Discovery Service. Unpublished data.

21

หองสมุดมหาวิทยาลัยแหงชาติออสเตรเลีย

The Australian National University Library

สุมนา วัสสระ* จันทนา มากมิตร**

ขอมูลเกี่ยวกับมหาวิทยาลัย

มหาวิทยาลัยแหงชาติออสเตรเลียเปนมหาวิทยาลัยเพียงแหง เดียวของออสเตรเลียที่มีโครงสรางกำหนดขึ้นตามพระราชบัญญัติ แหงสภาเครือจักรภพ ตั้งขึ้นเมื่อป ค.ศ. 1946 ณ กรุงแคนเบอรรา เมื อ งหลวงของประเทศออสเตรเลี ย มหาวิ ท ยาลั ย แห ง นี้ มี ความ โดดเดนดานการวิจัย ประกอบดวยวิทยาลัย (Colleges) 7 แหง ไดแก ● College of Arts and Social Sciences ● College of Asia and the Pacific ● College of Business and Economics ● College of Engineering and Computer Science ● College of Law ● College of Medicine and Health Sciences ● College of Science * บรรณารักษฝายพัฒนาวัสดุสารนิเทศ ** บรรณารักษฝายวิเคราะหวัสดุสารนิเทศ 22

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

THE AUSTRALIAN NATIONAL UNIVERSITY ORGANISATIONAL STRUCTURE AS OF APRIL 2009

Vice-Chancellor & President

Registrar & Student Services

Deputy Vice-Chancellor & Vice President

Pro Vice-Chancellor

Pro Vice-Chancellor (Education)

Division of Information

Research Ofﬁce

Pro Vice-Chancellor (Research)

Marketing Ofﬁce

Dean of Students

Endowment Ofﬁce

Ofﬁce of the Vice-Chancellor t 1PMJDZ 1MBOOJOH t $PNNVOJDBUJPOT External Division Ofﬁce t 64 %FWFMPQNFOU 0GmDF t -FHBM 0GmDF t 3JTL .BOBHFNFOU "VEJU t $PVODJM #PBSET Secretariat

Human Resources

ANU College of Arts & Social Sciences

ANU College of Business & Economics

ANU College of Law

Facilities & Services 6OJWFSTJUZ "DDPNNPEBUJPO

ANU College of Asia & the Pacific

ANU College of Engineering & Computer Science

ANU College of Medicine and Health Sciences

'JOBODF #VTJOFTT 4FSWJDFT

ANU College of Physical Science

*OOPWBUJPO %FWFMPQNFOU

ภาพแสดงโครงสรางการบริหารหองสมุดมหาวิทยาลัย

มหาวิทยาลัยมีนักศึกษาจำนวน 14,365 คน ในจำนวนนี้เปนนักศึกษาตางชาติจำนวน 3,379 คนจาก 106 ประเทศ ในป ค.ศ. 2003 มหาวิทยาลัยไดรับรางวัล Silver Greenhouse Challenge Award

โครงสรางการบริหารหองสมุด มหาวิทยาลัย

หองสมุดมหาวิทยาลัยแหงชาติออสเตรเลีย เป น ส ว นหนึ่ ง ของหน ว ยงานที่ เ รี ย กว า The Division of Information วิสัยทัศนของหองสมุด คือ การสรางความเปนเลิศดานการจัดหาและการ สนับสนุนในดานบริการสารสนเทศเพื่อตอบสนอง การวิจัย การสอน และการเรียนของมหาวิทยาลัย เพื่อใหบรรลุวิสัยทัศน หองสมุดไดจัดใหมีการเขา ถึงขอมูลหลากหลายรูปแบบทัง้ ในรูปอิเล็กทรอนิกส และรูปตีพิมพ â´Á·ÑÈ¹

The Division of Information (DOI) มีหนาที่ ดู แ ลบริ การสารสนเทศและโครงสร า งพื้ น ฐานที่ จำเป น ต อ การเรี ย น การสอนและการวิ จั ย ของ มหาวิ ท ยาลั ย นอกจากนี้ ยั ง สนั บ สนุ น ให มี ก าร พัฒนาความรูและทักษะที่จำเปนเพื่อใหประชาคม ของมหาวิทยาลัยไดประโยชนสูงสุดจากเทคโนโลยี ดานการศึกษาและการวิจัย DOI มีแผนดำเนินงาน โครงการเพื่อใหเกิดผลงานและบริการตางๆ เชน ฐานข อ มู ล เพื่ อ การจั ด การด า นจดหมายเหตุ บริ ก ารสะสมข อ มู ล หรื อ ฝากข อ มู ล ด ว ยตนเอง (self-deposition) เพื่อสรางคลังเก็บสารสนเทศ ของสถาบัน โครงการยายที่จัดเก็บทรัพยากรของ หองสมุด โครงการขยายพื้นที่ในหองสมุด เปนตน หองสมุดมหาวิทยาลัยแหงชาติออสเตรเลีย บริหารโดย Director, Scholarly Information Services & University Librarian ประกอบดวย หองสมุดหลัก (Main Library Buildings) จำนวน 4 แหง ผูบริหารแตละหองสมุดเรียกวา Manager 23

ภาพดานนอกอาคาร R.G.Menzies

ภาพดานในอาคาร RR.G.Menzies G Menzies

R.G.Menzies Building

จัดเก็บทรัพยากรสารสนเทศทางดานเอเชีย และแปซิฟกศึกษา โดยเฉพาะที่เกี่ยวของกับสาขา ประวั ติ ศ าสตร มนุ ษ ยศาสตร รั ฐ ศาสตร และ วรรณกรรม สวนทรัพยากรสารสนเทศทางดาน สังคมศาสตรที่มีในหองสมุด Menzies นั้นไดแก ทรัพยากรฯ ในสาขามนุษยศาสตร ความสัมพันธ ระหวางประเทศ การทหารและนาวิกศาสตร และ บรรณารั ก ษศาสตร นอกจากนั้ น ยั ง มี ท รั พ ยากร สารสนเทศบางประเภทที่ มี เ ฉพาะในห อ งสมุ ด Menzies เทานั้น ไดแก ● ทรั พ ยากรสารสนเทศ ที่ เ ป น ภาษาทาง เอเชียตะวันออก ● สิ่ ง พิ ม พ รั ฐ บาลที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ เอเชี ย และ แปซิฟก ● หนั ง สื อ หายาก ต น ฉบั บ ตั ว เขี ย น และ special collections ● วิทยานิพนธของ ANU ● สิ่งพิมพของ UN 24

W.K.Hancock Building

จั ด เก็ บ ทรั พ ยากรสารสนเทศทางด า น วิทยาศาสตร โดยมีสิ่งพิมพตอเนื่องมากกวา 900 ชื่อเรื่องและหนังสือมากกวา 200,000 เลม เนื้อหา หลั ก ของทรั พ ยากรจะครอบคลุ ม ทางด า น วิ ท ยาศาสตร ทั่ ว ไป ประวั ติ แ ละปรั ช ญาของ วิทยาศาสตร นโยบายทางวิทยาศาสตร คณิตศาสตร แ ละคอมพิ ว เตอร ศ าสตร จิ ต วิ ท ยา วิ ท ยาศาสตร ชี ว ภาพ สิ่ ง แวดล อ ม การป า ไม ภู มิ ศ าสตร ธรณี วิ ท ยา วิ ศ วกรรมศาสตร แ ละ เทคโนโลยี

ภาพอาคาร W.K.Hancock

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

ภาพดานนอกอาคาร JJ.B.Chifley B Chifley

J.B.Chifley Building

จั ด เก็ บ ทรั พ ยากรสารสนเทศทางด า น สั ง คมศาสตร แ ละมนุ ษ ยศาสตร ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ ประเทศออสเตรเลีย ยุโรป และอเมริกา เนื้อหา หลักของทรัพยากรฯ ที่มีในหองสมุดจะครอบคลุม ทางด า นเศรษฐศาสตร การศึ ก ษา วิ จิ ต รศิ ล ป ประวัติศาสตร ภาษาและภาษาศาสตร วรรณกรรม ปรัชญา รัฐศาสตร ศาสนา สังคมวิทยา สตรีศึกษา และสิ่งพิมพรัฐบาล

Law Library

ตั้งอยูใน Law School Building ประกอบดวย ทรั พ ยากรสารสนเทศทางด า นกฎหมาย ที่ เ ป น พระราชบั ญ ญั ติ แ ละหลั ก กฎหมายที่ ถื อ เอาคำ พิพากษาเปนบรรทัดฐาน (case law) จากทุกเขต อำนาจศาลของประเทศออสเตรเลียและประเทศ อื่นๆ ในเครือจักรภพ นอกจากนี้ ยั ง มี ห อ งสมุ ด สาขาอี ก 6 แห ง ไดแก หองสมุดทางดานศิลปะ หองสมุดทางดาน ดนตรี หองสมุดทางดานดาราศาสตร หองสมุด ทางดานเคมี หองสมุดทางดานปฐพีวิทยา และ หองสมุดทางดานแพทย รวมถึงหอจดหมายเหตุ ของมหาวิทยาลัยซึ่งเปนแหลงเก็บบันทึกขอมูล ประวัติของมหาวิทยาลัย ANU และสถาบันตางๆ â´Á·ÑÈ¹

ภาพดานในอาคาร J.B.Chifley

ในชวงแรกเริ่มของการกอตั้ง และ Noel Butlin Archives Centre ซึ่ ง เป น หน ว ยงานที่ เ ก็ บ ทรัพยากรสารสนเทศที่สำคัญของชาติเชนเอกสาร ปฐมภูมิทางดานธุรกิจและแรงงาน เปนตน

คณะกรรมการที่ปรึกษาของหองสมุด (Library Advisory Committees)

ผูอำนวยการหองสมุดไดรับการใหคำแนะนำ ปรึ ก ษาจากคณะกรรมการที่ ป รึ ก ษาหรื อ เรี ย กว า Subject Advisory Committees ซึ่งประกอบดวย คณาจารยที่เปนผูแทนจากหนวยการเรียนการสอน และหน ว ยวิ จั ย ต า งๆ ของทุ ก วิ ท ยาเขต เช น APLAC-Asia-Pacific Library Advisory Committee; LAWLAC-Law Library Advisory Committee เปนตน

งบประมาณของหองสมุด

ห อ งสมุ ด ได รั บ งบประมาณด า นบุ ค ลากร จำนวน 8.3 ลานดอลลารออสเตรเลีย ซึ่งรวมงบ ประมาณดานการพัฒนาบุคลากรและวัสดุอุปกรณ สำหรับบุคลากร 25

ส ว นงบประมาณค า ทรั พ ยากรสารสนเทศ ได รั บ การจั ด สรร จำนวน 8.2 ล า นดอลล า ร ออสเตรเลีย โดยงบประมาณรอยละ 50 จัดสรรให กับทรัพยากรสารสนเทศสาขาวิทยาศาสตร รอยละ 20 สำหรับสาขาสังคมศาสตรและมนุษยศาสตร รอยละ 7 สำหรับสาขาดานเอเชียแปซิฟก รอยละ 7 ดานกฎหมาย และรอยละ 12 สำหรับเนื้อหา ทั่ ว ไป และใช ง บประมาณกว า 5 ล า นดอลล า ร ออสเตรเลี ย สำหรั บ ค า ทรั พ ยากรสารสนเทศ อิเล็กทรอนิกส

ทรัพยากรสารสนเทศ

ทรัพยากรสารสนเทศทีจ่ บั ตองได (PHYSICAL COLLECTION) มีจำนวนประมาณ 2.4 ลานรายการ ไดแก หนั ง สื อ วารสาร ไมโครฟอร ม โสตทั ศ นวั ส ดุ โน ต เพลง วิ ท ยานิ พ นธ และหนั ง สื อ หายาก สวนวารสารมีจำนวน 65,640 ชื่อ ในจำนวนนี้รวม วารสารอิเล็กทรอนิกสดวย ทรัพยากรสารสนเทศอิเล็กทรอนิกส (ELECTRONIC COLLECTION OR ONLINE RESOURCES) มีมากมายหลายประเภท ไดแก ● ฐานขอมูลและวารสารในรูปออนไลน ซึ่งมี แนวโนมของการเติบโตสูงมาก จากเดิมในป 1998 ไม มี เ ลย จนป 2005 มี ว ารสารออนไลน ก ว า 53,596 ชื่อ และหนังสืออิเล็กทรอนิกสประมาณ 2,800 ชื่อ ● E-reserve เป น บทความวารสารและบท ของหนังสือ (Book Chapter) ในรูปอิเล็กทรอนิกส ที่ อาจารย ก ำหนดให อ า นในรายวิ ช าที่ ส อน โดย แทนที่ จ ะให บ ริ ก ารเป น ฉบั บ สำเนากระดาษซึ่ ง นักศึกษาตองมาใชที่หองสมุด ปจจุบันสามารถ ใชไดทางอิเล็กทรอนิกส ไมวา จะใชกบั คอมพิวเตอร

26

ในหองสมุดหรือจากเครือขายคอมพิวเตอรอื่นๆ และที่ บ า น การใช E-reserve จำกั ด เฉพาะ นั ก ศึ ก ษาและบุ ค ลากรของ ANU การสื บ ค น E-reserve collection สามารถสืบคนจากคำหรือ วลี ไ ด ถ า เป น บทความวารสารที่ ห อ งสมุ ด เป น สมาชิ ก แต ถ า เป น เอกสารที่ ส แกนไม ส ามารถ สืบคนได ● E-Bricks เป น บริ การทำดิ จิ ทั ล เอกสารที่ อาจารยกำหนดใหอาน (reading materials) โดย เอกสารที่ อ าจารย ส ง มาสแกนต อ งเป น เอกสาร ขนาด A4 ชัดเจนไมมีขอบดำ ระบุรหัสวิชาและ ขอมูลการติดตอกับผูประสานงานรายวิชา ควรมี สารบั ญ ของรายการบรรณานุ กรมเอกสารแต ล ะ รายการดวย (บทความ หรือบทหนังสือ) นักศึกษา เขาถึงไดจากหนาสืบคนบรรณานุกรมของหองสมุด โดยคนจากรหัสวิชาหรือชื่ออาจารยผูสอน หรือคน ผานเว็บรายวิชา ● E-Prints เปนงานวิจัยของมหาวิทยาลัยที่ อยูในรูปอิเล็กทรอนิกส โดยผูวิจัยสามารถสงหรือ ฝากผลงานไดดวยตนเอง E-Prints รวมถึงเอกสาร การวิจัยที่สงไปพิมพในวารสาร หรือเผยแพรทาง อิเล็กทรอนิกสเพื่อการพิจารณาหรือวิจารณกอน ตีพิมพ ● Digital Theses ซึ่ ง เป น ส ว นหนึ่ ง ของ Australian Digital Theses (ADT) Program โดย ANU ได เ ข า ร ว มโครงการระดั บ ชาติ นี้ เ พื่ อ ให วิ ท ยานิ พ นธ ป ริ ญ ญาเอกเข า ถึ ง ได ใ นรู ป อิเล็กทรอนิกสและเผยแพรทั่วโลก วิทยานิพนธที่ ผ า นการสอบแล ว สามารถส ง ทางออนไลน ไ ปที่ ADT Program ● Asia-Pacific Digital Collections เริ่มขึ้น ในป 1995 เพื่อเพิ่มการเขาถึงขอมูลดานเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต ในรูปสิ่งตีพิมพที่มีมากมายใน หองสมุด โครงการแบงเปน 2 สวน สวนแรกคือ »‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

ภาพหนาจอ Asia-Pacific Digital Collections บนเว็บของหองสมุด

การสร า งดั ช นี วารสารวิ ช าการซึ่ ง ส ว นใหญ เ ป น วารสารจากอิ น โดนี เ ซี ย และมาเลเซี ย ส ว นที่ 2 เปนการสรางฐานขอมูลในรูปดิจิทัลสำหรับผลงาน เกี่ยวกับเอเชียแปซิฟกที่อยูในคอลเล็คชั่นหนังสือ หายากของหองสมุดทั้งที่เปนรูปภาพและเนื้อหา ● Demetrius เปนชื่อที่ ใชเรียกคลังเก็บสาร สนเทศของมหาวิทยาลัย (ANU’s Institutional Repository) คลังเก็บสารสนเทศของมหาวิทยาลัย เปนที่เก็บสารสนเทศหรือขอมูลหรือเอกสารในรูป ดิ จิ ทั ล ที่ พั ฒ นาหรื อ เป น ผลงานของประชาคม ANU ข อ มู ล เหล า นั้ น ถู ก เก็ บ ไว เ พื่ อ การใช แ ละ เผยแพร ไ ด ใ นระยะยาวหรื อ อาจจะกล า วได ว า Demetrius เปนบริการแหลงจัดเก็บขอมูลวิชาการ ในรูปอิเล็กทรอนิกส พรอมใหคำแนะนำเกี่ยวกับ แนวปฏิบัติที่ดีสำหรับการใชบริการนี้ ขอมูลเหลานี้ อาจจะรวมถึงภาพ บทสัมภาษณ ภาพยนตร งาน วิจัย ขอมูลสถิติ เอกสารการสอน ที่เปนผลงาน ของนักวิจัยและอาจารยของมหาวิทยาลัยที่อยูใน รู ป อิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส แ ละที่ ส ำคั ญ คื อ ควรเป น ฉบั บ สุดทาย ไมใชฉบับรางไมใชขอ มูลทีย่ งั มีววิ ฒ ั นาการ อยู และถาเจาของผลงานเห็นวาไมควรเปดเผย ตอสาธารณชน บริการนี้จะปดการเขาถึงแตใหดูได â´Á·ÑÈ¹

เฉพาะเมตาดาตาของขอมูลเทานั้น ขอมูลจะถูก เก็บไวหลายสถานที่และหลายระบบเพื่อปองกัน การสูญหายหรือถูกทำลายจากความลาสมัยของ อุปกรณหรือสื่อที่ใชจัดเก็บ โดยเก็บในรูป archival file และจะถายโอนไฟลสูรูปแบบใหมหากรูปแบบ เดิมลาสมัย ปจจุบันบริการนี้ฟรี แตถาขอมูลเปน แบบอนาล็ อ กต อ งแปลงเป น ดิ จิ ทั ล ก อ นโดยจะ แนะนำวิธีการแตปจจุบันยังไมมีบริการแปลงขอมูล ให โปรแกรมที่ใชสราง Demetrius คือ DSpace

ผูประสานงานสาขาวิชา (Academic Liaison)

เนื่ อ งจากห อ งสมุ ด มี เ ป า หมายในการตอบ สนองความต อ งการด า นการวิ จั ย และการสอน ดั ง นั้ น บทบาทของบรรณารั ก ษ ด า นพั ฒ นา ทรัพยากรสารสนเทศจึงตองมีหนาที่ดังนี้ ● ประสานงานด า นความต อ งการของสาขา วิชาตางๆ ● เขาถึงแหลงทรัพยากรใหมๆ ● จัดการเกี่ยวกับการทดลองใชฐานขอมูล ● จัดการดานการจัดหาทรัพยากรใหม 27

บริการของหองสมุด

บริการยืม-คืน หองสมุดแตละแหงมีระเบียบการยืม-คืนทรัพยากรสารสนเทศแตละประเภทแตกตางกันตามตัวอยาง ดานลางนี้ Category F: Category A: Category B: Category C: การยืมที่ The Art and บุคลากรและนักศึกษา นักศึกษาระดับปริญญาตรี บุคคลภายนอก Music Libraries ระดับบัณฑิตศึกษา จำนวนหนังสือยืมมากที่สุด 40 เลม 15 เลม 15 เลม 8 เลม หนังสือที่ไมใชดานศิลปะ และดนตรี 26 สัปดาห 4 สัปดาห 4 สัปดาห หามยืม หนังสือดานศิลปะ และดนตรี 4 สัปดาห 4 สัปดาห 4 สัปดาห 8 สัปดาห วารสารฉบับปจจุบัน ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด วารสารเย็บเลมของ Chifley, Menzies, Hancock, and Law Libraries 1 สัปดาห ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด วารสารเย็บเลมของ Art and Music Libraries 1 สัปดาห ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด Reserve items ที่ไมใชของ Art and Music Libraries 4 วัน 4 วัน ไมใหยืม ไมใหยืม Reserve items ของ Art and Music Libraries 1 คืน (4 เลม) 1 คืน (4 เลม) ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด Audio Visual material ที่ไมใชของ Art and Music Libraries 1 สัปดาห 1 สัปดาห (4 items) DVDs/videos not for loan ใชภายในหองสมุด Audio tapes 1 week Audio Visual material ของ Art and Music Libraries 1 สัปดาห (4 items) 1 สัปดาห (4 items) ไมใหยืม 1 สัปดาห (4 items) Primary Material Law Library ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด Lecture tapes, Private copies, Lecture notes 2 ชั่งโมง 2 ชั่งโมง ไมใหยืม ไมใหยืม Teaching Resource Books (Art and Music Libraries) 1 สัปดาห 1 สัปดาห ใชภายในหองสมุด 1 สัปดาห Sound recordings (Music Library) ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด ใชภายในหองสมุด (4 items) (4 items) (4 items) (4 items) Music and scores (Music Library) 8 สัปดาห 8 สัปดาห ใชภายในหองสมุด 8 สัปดาห 28

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

แผนในแตละภาคการศึกษา หากใช โควตาหมด สามารถเติ ม เงิ น ได ระบบCard Operated Photocopying and Printing เรียกยอวา Copy Card มีแถบแมเหล็กสามารถเติมเงินไดใชสำหรับ การถายเอกสาร การพิมพงาน บริการ Document Supply (Inter-library Loans) กรณี ห อ งสมุ ด ไม มี ท รั พ ยากรสารสนเทศที่ ตองการสามารถใชบริการนี้ไดโดยมีคาใชจาย แต หากเปนบทความวารสารอาจจะไมมีคาใชจาย บริการหนังสือสำรอง (Short Loan/Reserve Collection) เป น บริ การที่ ห อ งสมุ ด จั ด ทำขึ้ น ตามความ ตองการของผูสอนในแตละรายวิชา โดยสำรอง ทรัพยากรสารสนเทศที่ผูสอนกำหนดใหนักศึกษา อาน ทรัพยากรสารสนเทศที่ทำสำรองประกอบ ดวย หนังสือ วีดิทัศน ดีวีดี เทปการบรรยาย ฯลฯ ซึ่งผูใชสามารถยืมไดเปนรายชั่วโมง หรือรายวัน ทั้งนี้ข้ึนอยูกับหองสมุดแตละแหงผู ใช ในกลุม A และ B สามารถใชไดแตกลุม C ไมมีสิทธิ์ใช บริการศูนยเรียนรู (Information Commons) Information Commons ใชเรียกชุดอุปกรณ คอมพิวเตอร รวมทั้งซอฟตแวร และเครือขายการ สื่ อ สาร ทั่ ว ทั้ ง มหาวิ ท ยาลั ย มี ค อมพิ ว เตอร ใ ห บริการตามหองคอมพิวเตอร อาคารหองสมุด และ หอพักกวา 1,200 เครื่อง Information Commons รวมถึงระบบการพิมพและชุดสื่อดิจิทัล (printing system and a digital media suite) ประชาคม ANU สามารถล็ อ กอิ น ด ว ยรหั ส ผ า น นั ก ศึ ก ษา ทุกคนจะไดรับโควตาการพิมพ ปจจุบันคือ 400

บริการ ANU Print Repository ทรั พ ยากรสารสนเทศของห อ งสมุ ด บาง สวนถูกนำไปจัดเก็บไวที่คลังสำหรับจัดเก็บนอก มหาวิทยาลัย ทรัพยากรสารสนเทศเหลานี้มีทั้ง วารสารฉบั บ เก า ก อ นป ค.ศ. 1990 และหลั ง ป ค.ศ. 1989 ที่มีในรูปออนไลน รวมถึงหนังสือที่มี ผู ใ ช น อ ย ผู ใ ช ส ามารถเข า ถึ ง ได ห ลายวิ ธี ไ ด แ ก การสงกลับมาที่หองสมุด บทความวารสารหรือ บางบทของหนั ง สื อ อาจใช วิ ธี ส แกนและส ง ทาง อิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส ห รื อ ผู ใ ช ส ามารถไปยั ง คลั ง โดย นัดหมายลวงหนา ภาพแสดงบริการ Information Commons

บริการเครื่องพิมพและเครื่องถายเอกสารที่ Chifley Library

â´Á·ÑÈ¹

29

บริการใหคำปรึกษาดานสารสนเทศ (Information Advisors) บริการใหคำปรึกษาดานสารสนเทศในทุกหองสมุดสามารถชวยแนะนำการใชฐานขอมูลบรรณานุกรม หองสมุด

แนะนำการใชฐานขอมูลอิเล็กทรอนิกสและ หรือถาตองการเลือกถามผูชำนาญเฉพาะสาขาก็มี สอนวิธีใช คนหาและประเมินสารสนเทศที่อยูบน อีเมลและหมายเลขโทรศัพทใหพรอม อินเทอรเน็ต ผู ใชสามารถถามคำถามทางอีเมล

บริการ ANU Library Off-Campus บริการ ANU Theses Retrieval นักศึกษาและบุคลากรสามารถขอใหหองสมุด วิ ท ยานิ พ นธ ถู ก จั ด เก็ บ ในระบบชั้ น ป ด ที่ สงหนังสือใหทางไปรษณียในกรณีที่พักอยูหางจาก R.G.Menzies Building สามารถขอใชภายในหอง มหาวิทยาลัยเกิน 60 กิโลเมตร หรือเปนผูที่พิการ สมุดโดยกรอกแบบฟอรมทางออนไลน 30

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

บริการขอใชหนังสือหายาก บริการแนะนำทรัพยากรสารสนเทศเพื่อการจัดหา หนังสือหายากจัดเก็บระบบชั้นปดไวที่ R.G. การแนะนำทรัพยากรสารสนเทศเขาหองสมุด Menzies Building เชนกันสามารถขอใชภายใน สงวนสิ ท ธิ์ เ ฉพาะบุ ค ลากรและนั ก ศึ ก ษาของ หองสมุดโดยกรอกแบบฟอรมทางออนไลน มหาวิทยาลัยเทานั้น

การอบรมและการชวยเหลือของหองสมุด

หองสมุดจัดใหมีการอบรมและชวยเหลือแก ผูใชบริการหลายวิธีไดแก FAQs เปนการรวบรวมคำถามที่ถูกถามบอยๆ เกี่ยว กับหองสมุดโดยกำหนดหัวขอใหเลือก

Ask a Librarian เป น การส ง ข อ คิ ด เห็ น คำถาม และข อ เสนอแนะทางออนไลน

â´Á·ÑÈ¹

31

ภาพตัวอยางหลักสูตรการอบรม

Learn information skills-through the Information Literacy Program หองสมุดจัดการฝกอบรมและเตรียมอุปกรณ อำนวยความสะดวกเพื่อสรางความเชี่ยวชาญดาน สารสนเทศและคอมพิวเตอรแกประชาคม ANU ไมวาจะเปนการอบรมฟรี การสรางบทเรียนทาง ออนไลน และการใหความชวยเหลือเปนรายบุคคล

เบื้องตนดานไอทีตลอดเวลาที่หองสมุดเปด สวน เจาหนาที่ใหคำปรึกษาดานไอทีจะมีกำหนดเวลาให บริการซึ่งจะใหความชวยเหลือเปนรายบุคคลเชน เรื่อง เครือขายไรสาย เรื่องชุดสื่อดิจิทัล (Digital media suite) เรื่องอีเมล การพิมพ และการขอ รหั ส ผ า น กรณี ห อ งสมุ ด อื่ น มี ป ญ หาสามารถ โทรศัพทติดตอใหไปชวยแกปญหาได

AskANU AskANU มี อ ยู ใ น Chifley Library และ Hancock Library เปนบริการรวมระหวางบริการ ห อ งสมุ ด และบริ ก ารช ว ยเหลื อ ด า นไอที โดยมี เจ า หน า ที่ ใ ห ค ำแนะนำด า นห อ งสมุ ด และข อ มู ล

Digital Media Suite ตั้ ง อยู ชั้ น 2 ของ Chifley Library เป ด ให บ ริ ก ารตามเวลาห อ งสมุ ด ซึ่ ง ประกอบด ว ย โปรแกรมและอุปกรณมัลติมีเดียที่ทันสมัยตางๆ เช น เครื่ อ งสแกน เครื่ อ ง CD-DVD burning เครื่อง video editing เปนตน

ภาพแสดงบทเรียนออนไลนสอนการใชบรรณานุกรมหองสมุดมี ใหเลือกฟง หลายภาษา 32

ภาพบริเวณที่ตั้งของ AskANU ใน Chifley Library

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

ขอสังเกตจากการศึกษาดูงานหองสมุดมหาวิทยาลัยแหงชาติออสเตรเลียที่สามารถนำมาใช เปนแนวทางพัฒนาการดำเนินงานของสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ดานการพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศ

หองสมุดมหาวิทยาลัยแหงชาติออสเตรเลียมี เปาหมายในการตอบสนองความตองการดานการ วิจัยและการสอนดังนั้นนอกจากบรรณารักษดาน พั ฒ นาทรั พ ยากรสารสนเทศจะประสานโดยตรง กับอาจารยสาขาวิชาตางๆ เพื่อจัดหาทรัพยากร สารสนเทศใหมแลว ประเด็นที่นาสนใจคือการที่ ผูอำนวยการ (Director, Scholarly Information Services & University Librarian) ทำหนาที่เปน ประธาน Library Subject Advisory Committees ซึ่งประกอบดวยกรรมการที่เปนตัวแทนของสาขา วิชาและหนวยวิจัยตางๆและมีผูบริหารหองสมุด แตละแหง (Library Precinct Manager) เปน เลขานุการคณะกรรมการ รายชื่อคณะกรรมการ

พรอมอีเมล และรายงานการประชุมแสดงไวบน หนาเว็บ ลักษณะของการประสานงานอยางใกลชิด กับอาจารยสาขาวิชาและหนวยวิจัยลักษณะนี้เปน สวนสำคัญยิ่งในการพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศ ของหองสมุดใหมีความสมบูรณและเพียงพอตอ ความตองการ การประเมิ น คุ ณ ค า ทรั พ ยากรสารสนเทศ เป น กระบวนการหนึ่ ง ในการพั ฒ นาทรั พ ยากร สารสนเทศของหองสมุด หองสมุดมหาวิทยาลัย แห ง ชาติ อ อสเตรเลี ย จั ด ให มี การประเมิ น คุ ณ ค า ทรัพยากรสารสนเทศอิเล็กทรอนิกสอยางตอเนื่อง และจัดเก็บผลการประเมินไวใชประโยชนในระยะ ยาวอยางเปนระบบสมควรที่สำนักหอสมุดจะไดนำ มาเปนตัวอยางของการดำเนินงาน

ภาพแสดงแบบประเมิ ภาพแสดงแบบปร เมินทรัพยากรสารสนเทศอิอิเล็กทรอนิกสบนหนาเว็บหองสมด งสมุด

â´Á·ÑÈ¹

33

ภาพแสดงผลประเมินทรัพยากรสารสนเทศอิเล็กทรอนิกสบนหนาเว็บหองสมุด

ดานการจัดการทรัพยากรสารสนเทศ กอนออกใหบริการ

ทีน่ า สนใจมี 2 ประเด็นคือการระบุชอื่ หองสมุด ไวเหนือเลขเรียกหนังสือ ทำใหสะดวกในการแยก หนังสือสงคืนหองสมุดไดถูกตอง และการอนุญาต ใหผูใชยืมหนังสือที่ยังไมไดวิเคราะหหมวดหมูออก ไปใชนอกหองสมุดไดชวยเพิ่มความสะดวกรวดเร็ว ในการเขาถึงทรัพยากรสารสนเทศที่ผูใชตองการ ดานทรัพยากรสารสนเทศที่ ใหบริการ

ภาพแสดงหมวดหมูหนังสือและหองสมุดที่จัดเก็บ

34

ทรัพยากรสารสนเทศโดยเฉพาะที่ใหบริการ ในรูปอิเล็กทรอนิกสหลายประเภทมีลักษณะเดียว กับของสำนักหอสมุดจึงสามารถนำมาเปนแนวทาง การพัฒนาการดำเนินงานใหมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ไมวาจะเปน Digital Theses ซึ่งเปนวิทยานิพนธที่ เข า ถึ ง ได ใ นรู ป อิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส โ ดยวิ ท ยานิ พ นธ ที่ ผานการสอบแลวเจาของสามารถสงทางออนไลน ไปที่ ADT Program เพื่ อ เผยแพร ไ ด เ อง และ Demetrius Repository ซึ่ ง เป น คลั ง เก็ บ สาร »‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

สนเทศของมหาวิทยาลัยในรูปดิจิทัลที่เปนผลงาน ของประชาคมANU ขอมูลเหลานั้นถูกเก็บไวเพื่อ การใชในระยะยาว สำหรั บ E-RESERVE ซึ่ ง เป น บทความ วารสารและบทหนังสือที่อาจารยกำหนดใหอานใน รายวิชาที่สอนโดยสามารถใชไดทางอิเล็กทรอนิกส จากคอมพิ ว เตอร ใ นห อ งสมุ ด หรื อ จากเครื อ ข า ย คอมพิวเตอรอื่นๆ และที่บานนั้นนับวาเปนรูปแบบ ใหม ข องการให บ ริ การเอกสารสำรองที่ น า สนใจ สำหรับสำนักหอสมุด นอกจากนี้ถาเปนบทความ วารสารที่หองสมุดเปนสมาชิกนักศึกษาสามารถ สืบคนจากคำหรือวลีไดดวย ทรัพยากรสารสนเทศที่นาสนใจอีกประเภท หนึ่ ง คื อ E-BRICKS ซึ่ ง เป น บริ ก ารทำดิ จิ ทั ล เอกสารที่ อ าจารย ก ำหนดให อ า น (reading materials) ทั้ง E-RESERVE และ E-BRICKS จะชวยแกปญหาความไมเพียงพอและขอจำกัดดาน การเขาถึงเอกสารที่ นั ก ศึ ก ษาจะใช ป ระกอบการ เรียนไดเปนอยางดี ดานการจัดบริการ

หองสมุดสถาบันอุดมศึกษาของไทยรวมทั้ง สำนั ก หอสมุ ด มี แ นวโน ม ของการปรั บ ปรุ ง เนื้ อ ที่ ห อ งสมุ ด เพื่ อ ให บ ริ การในลั ก ษณะ Information Commons โดยมีบริการเครื่องพิมพและเครื่อง ถายเอกสารไวอำนวยความสะดวกใหกับผูใชดวย ซึ่งบริการดังกลาวของ ANU สามารถเปนตัวอยาง ที่ดีสำหรับการดำเนินงาน บริการ ANU Print Repository ซึ่งเปนผล จากโครงการยายที่จัดเก็บหนังสือวารสารไปไวนอก มหาวิทยาลัย ซึ่งเริ่มประมาณกลางป ค.ศ. 2007 แลวเสร็จประมาณปลายป ค.ศ. 2008 ที่มาและการ จัดการคลายกับแผนการดำเนินงานคลังหนังสือ ของสำนักหอสมุดและหองสมุดสถาบันอุดมศึกษา

â´Á·ÑÈ¹

ของไทยอีกหลายแหง โดยประเด็นที่นาสนใจคือ ประเภททรัพยากรสารสนเทศที่นำไปเก็บในคลังซึ่ง ไดแกวารสารที่พิมพกอนป ค.ศ. 1990 วารสาร ฉบับพิมพที่ซ้ำกับฉบับออนไลน และหนังสือที่ใช นอย และปจจัยตางๆ ที่นำมาเปนเกณฑ ในการ พิจารณา เชนจำนวนหนังสือวารสารที่จำเปนตอง จำหนายออกในแตละหองสมุด สถิติการใชที่นำมา จากระบบจัดการของหองสมุด ความตองการดาน การเรี ย นการสอนและรายวิ ช า ความซ้ ำ ของ ทรั พ ยากรสารสนเทศ การหาได ใ นรู ป ออนไลน เปนตน ดานการสงเสริมการเรียนรู

กิจกรรมสงเสริมการเรียนรูเพื่อใหประชาคม ANU มีความชำนาญในการใชคอมพิวเตอร และ การใชหรือเขาถึงสารสนเทศมีมากมายที่สามารถ นำมาประยุกตใชในแผนสงเสริมการรูสารสนเทศ ของสำนั ก หอสมุ ด ไม ว า จะเป น AskANU IT Consultants ที่ใหความชวยเหลือทั้งเรื่องหองสมุด และด า นไอที สามารถช ว ยผู ใ ช เ ป น รายบุ ค คล และที่ น า สนใจมากคื อ Information Literacy Program (ILP) ซึ่ ง เป น การจั ด ฝ ก อบรมและ สนับสนุนใหนักศึกษาไดเรียนรูเกี่ยวกับสารสนเทศ ของมหาวิ ท ยาลั ย และบริ การด า นคอมพิ ว เตอร นอกจากจั ด หลั ก สู ต รการฝ ก อบรมแล ว ยั ง มี การ สรางบทเรียนออนไลน (Online Course) การจัด กิจกรรมแทรกในรายวิชา และการใหความชวย เหลือเปนรายบุคคล ไมวาผู ใชบริการจะมีความ ชำนาญระดับใดมากอน โปรแกรมนี้จะชวยพัฒนา ความเชี่ยวชาญเพื่อสงเสริมการศึกษาและการวิจัย การพัฒนาใหเกิดการเรียนรูตลอดชีวิตและการคิด วิเคราะห หลักสูตรการฝกอบรมซึ่งเปนสวนหนึ่ง ของโปรแกรมได รั บ การพั ฒ นาโดยนั กวิ ช าการ ศึกษาที่มีประสบการณเพื่อทำใหเหมาะกับความ 35

ต อ งการสารสนเทศของบุ ค ลากรและนั ก ศึ ก ษา Australian National University Library. For users. Retrieved March 27, 2009, from http:// นอกจากนี้ ที ม งานของ ILP ยั ง ทำงานร ว มกั บ anulib.anu.edu.au/about/site_map/index. อาจารย เ พื่ อ พั ฒ นาหลั ก สู ต รฝ ก อบรมที่ เ ฉพาะ html?sect=for สำหรับรายวิชานั้น Australian National University Library. Help and training. Retrieved March 18, รายการอางอิง 2009, from http://anulib.anu.edu.au/about/ หนังสือ site_map/index.html?sect=hel Australian National University. Division of Information. (2008). Learn how: Your student Australian National University Library. Library services. Retrieved March 18, guide to free online and hands-on training 2009, from http://anulib.anu.edu.au/about/ at ANU. Canberra: Author. site_map/index.html?sect=svs Australian National University. Division of Information. (2008). Student guide: Your Australian National University Library. Online resources. Retrieved March 27, guide to information technology and library 2009, from http://anulib.anu.edu.au/about/ resources at ANU. Canberra: Author. site_map/index.html?sect=onl Australian National University Library. สื่ออิเล็กทรอนิกส Subject areas. Retrieved March 27, 2009, Australian National University. University structure. from http://anulib.anu.edu.au/about/site_ Retrieved April 27, 2009, from http://info.anu. map/index.html?sect=sub edu.au/ovc/executive/040PP_University_ Australian National University Library. Visit us. Structure Retrieved March 24, 2009, from http:// Australian National University. Division of anulib.anu.edu.au/about/site_map/about/ Information. Information services@ANU. site_map/ Retrieved March 18, 2009, from http:// information.anu.edu.au/ daisy/infoservices/7. html

36

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

หองสมุดมหาวิทยาลัยซิดนีย (University of Sydney Library)

ฐิติมา หิรัญเวชยางกูร* มหาวิทยาลัยซิดนีย (University of Sydney) กอตั้งขึ้นเมื่อป ค.ศ. 1850 เปนมหาวิทยาลัยแหงแรกของประเทศออสเตรเลีย และ เปนสถาบันวิจัยระดับแนวหนาของประเทศ มหาวิทยาลัยซิดนียเปนที่ รูจักกันวาเปนมหาวิทยาลัยระดับโลกที่เนนดานการวิจัย ปจจุบันมี นักศึกษา 45,182 คน ซึ่งในจำนวนนี้เปนนักศึกษาตางชาติกวา 9,010 คน เปนนักศึกษาจากประเทศไทย 179 คน

วิสัยทัศนของหองสมุด

1. มุงเปนหองสมุดที่มีชีวิต และเปนศูนยรวมนวัตกรรมที่ชวย สนับสนุนการเรียนการสอน และการวิจัยของมหาวิทยาลัย โดยมุง เน น การบริ การและการเข า ถึ ง ทรั พ ยากรประเภทสิ่ ง พิ ม พ แ ละสื่ อ อิเล็กทรอนิกส 2. ให การสนั บ สนุ น ห อ งสมุ ด และสถาบั น ที่ เ ป น พั น ธมิ ต รทั้ ง ภายในและภายนอกประเทศ * บรรณารักษ 6 ฝายเทคโนโลยีหองสมุด â´Á·ÑÈ¹

37

คานิยม

1. สมาชิ ก ห อ งสมุ ด คื อ กลุ ม เป า หมายที่ หองสมุดใหความสำคัญ 2. พั ฒ นาบริ ก ารที่ มี คุ ณ ภาพและมุ ง มั่ น สู ความเปนเลิศ 3. สงเสริมการสื่อสารอยางเปนอิสระ 4. เปนองคกรที่มีความเปนระบบ และแบง ปนองคความรู 5. แขงขันเพื่อนวัตกรรม 6. เคารพและรักษาสิทธิสวนบุคคล อิสระใน การแสดงออก และการเขาถึงขอมูลขาวสาร 3. สงเสริมการเรียนรูที่ยั่งยืน 7. ใหความสำคัญตอความหลากหลาย 4. เปนผูนำดานนวัตกรรมดิจิทัลและเปนแนว ปฏิบัติที่ดีดานการบริหารจัดการเพื่อความเปนเลิศ

ผูบริหารหองสมุดมหาวิทยาลัยซิดนีย

University Librarian

MMr. JJohn h Shi Shipp

Director Sciences, Technology & Humanities Libraries

Director Health, Medical & Social Sciences Libraries

Director Sydney eScholarship

Director Digital & Technical Services

MMs. SSu HHanfling fli

MMs. Libb Libby O’R O’Reilly ill

MMr. RRoss CColeman l

MMs. KKaren JJohnson h

38

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

หลักสูตรการเรียนการสอนของมหาวิทยาลัย ซิดนียครอบคลุมสาขาวิชา: เกษตรกรรม อาหาร และทรั พ ยากรธรรมชาติ สถาป ต ยกรรม การ ออกแบบ และการวางแผน ศิลปกรรม ทันตกรรม เศรษฐศาสตรและธุรกิจ ศึกษาศาสตรและสังคมสงเคราะห วิศวกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศ วิทยาศาสตรสุขภาพ นิติศาสตร แพทยศาสตร ดนตรี การพยาบาลและผดุงครรภ เภสัชกรรม วิทยาศาสตร สัตวแพทยศาสตร และทัศนศิลป

1. 2. 3. 4. 5. 6.

จากหลั ก สู ต รที่ มี ค วามหลากหลายทำให ห อ งสมุ ด ของมหาวิ ท ยาลั ย ซิ ด นี ย มี ลั ก ษณะเป น หองสมุดเฉพาะสาขาวิชา เพื่อสนับสนุนการเรียน การสอนใหตรงตามความตองการของผูใชบริการ ในเชิงลึกใหมากที่สุด โดยหองสมุดมหาวิทยาลัย ซิ ด นี ย ประกอบด ว ยห อ งสมุ ด สาขา 14 แห ง ภายใต 9 วิทยาเขตดังนี้

รายชื่อหองสมุดสาขา 7. หองสมุด Health Sciences หองสมุด Badham (สาขา เกษตร สัตวแพทย ชีววิทยา อาหารและทรัพยากร) 8. หองสมุด Law หองสมุด Burkitt-Ford (สาขากลุมแพทยและ 9. หองสมุด Medical 10. หองสมุด Music สาธารณสุข) 11. หองสมุด Nursing หองสมุด Camden 12. หองสมุด Schaeffer Fine Arts หองสมุด Conservatorium (ดนตรี) 13. หองสมุด SciTech หองสมุด Dentistry 14. หองสมุด Sydney College of the Arts หองสมุด Fisher (สาขาสังคมศาสตร)

â´Á·ÑÈ¹

39

บทบาทของบรรณารักษประจำหองสมุด จำนวนและประเภทของบุคลากร สาขา (Faculty Liaison Librarian) (ค.ศ. 2008)

บรรณารั ก ษ ป ระจำห อ งสมุ ด สาขาเป น ผู เ ชี่ ย วชาญด า นสารสนเทศ มี บ ทบาทในการ ประสานระหว า งห อ งสมุ ด กั บ ผู ใ ช บ ริ การซึ่ ง เป น อาจารย นักศึกษา และบุคลากรสังกัดคณะดังกลาว โดยบรรณารักษจะมีหนาที่ดังนี้ 1. สนั บ สนุ น ให มี การใช ห อ งสมุ ด อย า งเต็ ม ประสิทธิภาพ 2. พัฒนาแผนงานวิจัย 3. คัดเลือกสื่อสิ่งพิมพและสื่ออิเล็กทรอนิกส เพื่อการวิจัย 4. พัฒนาหนาเว็บและการสืบคนฐานขอมูล เพื่อการวิจัย 5. สรางและจัดการรายการอางอิงโดยการใช โปรแกรม EndNote 6. พัฒนาคอลเล็คชั่นของหองสมุด นอกจากนี้ ยั ง มี ห น า ที่ ช ว ยเหลื อ คณาจารย สังกัดคณะ โดยการจัดฝกอบรมทักษะการทำวิจัย การพัฒนาหลักสูตรที่เกี่ยวของกับหองสมุด รวม ทั้ ง การออกแบบและประยุ ก ต ใ ช ส ารสนเทศและ ขอมูลการบริหารโครงการ ห อ งสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย ซิ ด นี ย ใ ช ร ะบบห อ ง สมุ ด อั ต โนมั ติ INNOPAC และใช ร ะบบการ วิเคราะหหมวดหมูหนังสือแบบ Dewey ปจจุบันมี ทรัพยากรสารสนเทศดังนี้ (ขอมูล ค.ศ. 2007) 1. จำนวนทรัพยากรสารสนเทศ 5.17 ลาน รายการ 2. วารสาร 7,676 ชื่อเรื่อง 3. สิ่งพิมพที่ไมตอเนื่อง 77,000 รายการ 4. วารสารอิเล็กทรอนิกส 67,362 รายการ 5. สิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกส 325,000 รายการ 6. ฐานขอมูลออนไลน 250 ฐาน 40

ตำแหนง ผูชำนาญการหองสมุด เจาหนาที่หองสมุด เจาหนาที่ฝายสนับสนุน ผูชำนาญการดานอื่นๆ รวม

จำนวน (คน) 90 89 82 8 269

บริการของหองสมุด

1. บริการพิมพและสำเนาเอกสาร ใหบริการ ในรูป E-card โดยผู ใชบริการตองติดตอของทำ บัตร E-card จากนั้นสามารถเติมเงินในบัตรได ตามตองการ 2. บริการคอมพิวเตอรเพื่อการสืบคนขอมูล และส ง เสริ ม การเรี ย นรู ด ว ยตนเอง ห อ งสมุ ด มี เครื่ อ งคอมพิ ว เตอร ส ำหรั บ ให บ ริ ก ารกว า 500 เครื่ อ ง โดยซอฟต แ วร ที่ ติ ด ตั้ ง ในเครื่ อ งคอมพิวเตอรของหองสมุดจะประกอบดวย Microsoft Office (Word, Excel, Powerpoint) โปรแกรม Scifinder Scholar และโปรแกรม EndNote 3. บริ ก ารสั ญ ญาณอิ น เทอร เ น็ ต ไร ส าย (Wireless) ครอบคลุมหองสมุดสาขาทุกแหง 4. บริการ Ask a Librarian 5. บริ ก ารรั บ ข อ เสนอแนะต า งๆ ที่ มี ต อ หองสมุด (Suggestions and Feedback) 6. บริการรับคำแนะนำทรัพยากรเขาหองสมุด (Suggestions for the Collection)

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

การเขาถึงทรัพยากรสารสนเทศตามกลุม หัวเรื่อง

บนหน า เว็ บ ไซต ข องห อ งสมุ ด มี ก ารจั ด ทำ Subject Guides โดยจัดแบงเปนหมวดหมูกวางๆ ครอบคลุ ม สาขาวิ ช าที่ เ ป ด สอนในมหาวิ ท ยาลั ย โดยหัวเรื่องดังกลาวจะชวยใหผูใชบริการสามารถ เขาถึงทรัพยากรไดหลายประเภทตามตองการ เชน กรณีคลิกเลือกหัวเรื่อง Accounting จะปราฏ TAB ให ผู ใ ช บ ริ ก ารสามารถเลื อ กเข า ถึ ง ทรั พ ยากร ตองการเปนหัวเรื่องที่ ไม ไดจัดเตรียมไว ให ผู ใช ประเภทต า งๆ เช น ฐานข อ มู ล ออนไลน Web บริการตองสืบคนขอมูลเองผานระบบสืบคนของ Links ที่เกี่ยวของ มาตรฐานการบัญชีพจนานุกรม หองสมุด สาขาวิชาการบัญชีออนไลน เปนตน หากเรื่องที่

บรกการสงเสริมการรูสารสนเทศและ บริ การวิ การ จัย

เพื่อการสงเสริมการเรียนรูสารสนเทศ ดวยตนเอง หองสมุดมหาวิทยาลัยซิดนียได ย จัดทำสื่อการสอนสารสนเทศรูปแบบตางๆ เพื่อใหผู ใชบริการสามารถเรียนรู ไดดวย ตนเอง โดยรูปแบบที่นำเสนอจะใชภาพ ตน ปประกอบลั ก ษณะ Animation และ ขอความหรือคำบรรยายสั้นๆ สื่อเรื่องราว ตต า งๆ โดยเนื้ อ หาของสื่ อ การสอนนี้ ปประกอบดวย

â´Á·ÑÈ¹

41

1. การสรางความรูความ เข า ใจต อ บริ ก ารต า งๆ ของ หองสมุด 2. การเขียนรายงาน การ เขี ย นรายการบรรณานุ ก รม และการอางถึง 3. การสื บ ค น ฐานข อ มู ล ออนไลน 4. หลั ก สู ต รการอบรม ต า งๆ ที่ ช ว ยส ง เสริ ม การทำ รายงาน การวิ จั ย เช น โปรแกรม EndNote สื่ อ การสอนต า งๆ ที่ จั ด ทำขึ้ น นี้ เ ป ด โอกาส ให ผู ส นใจทั่ ว ไปสามารถเข า ถึ ง ได แต ห าก เปนหลักสูตรการอบรม จะมีการจัดทำหนาเว็บ “Library Classes” ซึ่ ง เป น แบบฟอร ม อิเล็กทรอนิกส เพื่อใหผูใชบริการซึ่งเปนนักศึกษา อาจารย และบุคลากรของมหาวิทยาลัย สามารถ สมัครเขารับการอบรมโดยเลือกหลักสูตรและชวง เวลาที่ตองการไดตามความเหมาะสม จากการที่ ห อ งสมุ ด มี ก ารบอกรั บ ทรัพยากรสารสนเทศอิเล็กทรอนิกสเปน จำนวนมาก ทำให มี การจั ด ทำหน า เว็ บ ซึ่ ง ประกอบด ว ยแนะนำ วิ ธี ก ารใช E-resources ที่ถูกตอง และวิธีการแกไข ปญหาตางๆ ที่อาจพบเมื่อใชงาน

ผลงานของตนเอง หรือแมแตบุคลากรของหอง สมุดเองก็สามารถเขารวมกิจกรรมดังกลาวไดอยาง ต อ เนื่ อ ง โดยจะมี ก ารเผยแพร ต ารางการจั ด นิทรรศการบนหนาเว็บ เพื่อเชิญชวนใหผูสนใจ สามารถเขารวมกิจกรรมไดตามความตองการและ อยางตอเนื่อง

กิจกรรมภายในหองสมุด

ห อ งสมุ ด มหาวิ ท ยาซิ ด นี ย จั ด กิจกรรมสงเสริมการเรียนรู ในรูปแบบ ของการจั ด นิ ท รรศการ ซึ่ ง ห อ งสมุ ด สาขาแต ล ะแห ง มี การจั ด นิ ท รรศการ ภายใตหัวขอตางๆ อยางตอเนื่อง เพื่อ เป ด โอกาสให นั ก ศึ ก ษาได น ำเสนอ

42

»‚·èÕ 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

หองสมุดมหาวิทยาลัย Macquarie (Macquarie University Library)

รุงทิพย หอวโนทยาน*

บทนำ

สืบเนื่องจากการศึกษาดูงานหองสมุดในประเทศออสเตรเลีย ของที ม งานผู บ ริ ห าร สำนั ก หอสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย ธรรมศาสตร ระหวางวันที่ 14-21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2552 ซึ่งกำหนดหองสมุด มหาวิทยาลัย Macquarie เปนหนึ่งในหองสมุดในการศึกษาดูงานนั้น ผูเขียนไดรับมอบหมายใหอยูในทีมวิชาการเตรียมขอมูลและบันทึก การศึกษาดูงาน ตลอดจนนำเสนอขอมูลองคความรูที่ไดในกิจกรรม แลกเปลี่ยนเรียนรูของสำนักหอสมุด เมื่อไดรับมอบหมายระยะแรก รูสึกวาตนเองจะทำไดไมดี เมื่อทำแลวก็รูสึกยินดีที่ไดรับมอบหมาย ทำให ไดมีโอกาสทบทวนใหเกิดความชัดเจนจากสิ่งที่ ไดเรียนรูมา หวังวาบทความนี้จะเปนประโยชนบางไมมากก็นอ ย ผูเขียน ขอแบงเนื้อหาของบทความเปน 2 สวน สวนที่ 1 คือ ขอมูลที่รวบรวมเพื่อเตรียมการศึกษาดูงาน สวนที่ 2 คือ ขอมูล ที่ไดจากการศึกษาดูงาน และนำมาติดตามขยายผลเมื่อกลับมาแลว * บรรณารักษ 8 หัวหนาหองสมุดกลุมแพทยธรรมศาสตร สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร â´Á·ÑÈ¹

43

ขอมูลเบื้องตนของหองสมุด มหาวิทยาลัย Macquarie

มหาวิทยาลัย Macquarie ตั้งอยูที่ North Ryde รั ฐ New South Wales ห า งจากย า น Downtown เมือง Sydney ประมาณ 18 กิโลเมตร ใช เ วลาเดิ น ทางประมาณ 30 นาที เป น มหาวิทยาลัยขนาดใหญของรัฐ กอตั้งเมื่อป ค.ศ. 1964 เพื่อเนนการศึกษาและวิจัยรูปแบบสหวิทยาการ ในสาขาวิ ท ยาศาสตร สั ง คมศาสตร และ มนุ ษ ยศาสตร นั ก ศึ ก ษาประมาณ 3,000 คน จำนวน 1 ใน 3 เปนนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา และรอยละ 30 มาจากประเทศอื่น สถาบันการ ศึกษาแหงนี้กำหนดเปาหมายวา ในป ค.ศ. 2014 (ณ ปนั้น มหาวิทยาลัยจะมีอายุครบ 50 ป) จะ พัฒนาขึ้นเปนมหาวิทยาลัยชั้นนำ อันดับ 1 ใน 8 ของมหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียงดานการวิจัย และให ติดอันดับมหาวิทยาลัยชั้นนำ 200 แหงของโลก เปาหมายนีเ้ ปนสิง่ ทีห่ อ งสมุดนำมากำหนดวิสยั ทัศน พั น ธกิ จ และแผนกลยุ ท ธ ข องห อ งสมุ ด (ค.ศ. 2007-2009)

44

หองสมุดมหาวิทยาลัย Macquarie

อาคารห อ งสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย Macquarie เปนอาคารเดีย่ ว ตัง้ อยูในพืน้ ที่ใจกลางมหาวิทยาลัย มีบุคลากรจำนวน 124 คน และงบประมาณปละ 16 ลานเหรียญออสเตรเลีย ผลจากการดำเนินงาน ตามแผนกลยุ ท ธ 10 ป ทำให ห อ งสมุ ด พั ฒ นา ทรั พ ยากรสารสนเทศ และการบริ ก ารระบบ อิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส แ ก ผู ใ ช ห อ งสมุ ด ทุ ก สถานที่ แ ละ ทุกเวลาที่ตองการขอมูล นับวาเปนหองสมุดที่มี รูปแบบการจัดการประสมประสาน “Hybrid” ป จ จุ บั น ห อ งสมุ ด มี โ ครงการก อ ตั้ ง อาคาร ห อ งสมุ ด แห ง ใหม จ ะแล ว เสร็ จ ในป ค.ศ. 2010 เพื่อสนับสนุนนโยบายของมหาวิทยาลัยที่จะกาว ขึ้นสูมหาวิทยาลัยชั้นนำ 1 ใน 200 แหงของโลก อาคารแหงใหมตงั้ อยูพ นื้ ที่ใจกลางของมหาวิทยาลัย ใกลกับอาคารเดิม วัตถุประสงคเพื่อทั้งสงเสริมชีวิต การศึกษาเรียนรูและวิจัย ตลอดจนมีพื้นที่บริการ ชุมชน/สังคมดวย

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

รูปอาคารหองสมุดแหงใหม

ป ค.ศ. 2004 หองสมุดใชงบประมาณรอยละ 50 จั ด หาทรั พ ยากรสารสนเทศอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส และปลายป ค.ศ. 2006 เพิ่มขึ้นเปนรอยละ 64 ในช ว งป ค.ศ. 2004-2006 ห อ งสมุ ด ได รั บ งบ ประมาณเพิ่ ม แต ล ะป คิ ด เป น ร อ ยละ 7 ป ค.ศ. 1999 หองสมุดมีวารสารอิเล็กทรอนิกส จำนวน 2,500 ชื่อ ปลายป ค.ศ. 2006 เพิ่มขึ้นเปนจำนวน 32,000 ชื่อ และมีหนังสืออิเล็กทรอนิกส จำนวน 22,500 ชื่อ ระหวางป ค.ศ. 2006 มีผูเขาเยี่ยมชม ห อ งสมุ ด 5,564 คน และเยี่ ย มชม web site จำนวน 5,460 ราย อาคารสถานที่ หองสมุดตั้งที่อาคาร C7A เปนอาคารสูง 5 ชั้น แบงพื้นที่ ดังตอไปนี้ ทางเขา-ออกหองสมุด อยูที่ชั้น 2 จัดพื้นที่ เปนบริการตอบคำถาม บริการยืม-คืน ชั้นหนังสือ อ า งอิ ง ชั้ นวารสารฉบั บ ใหม - ฉบั บ ป จ จุ บั น ชั้ น หนังสือสำรอง หองศึกษาคนควาสำหรับนักศึกษา ระดับบัณฑิต หองศึกษากลุมยอย และหองทำงาน ชั้น 1 ไดแก ชั้นหนังสือทั่วไป และหนังสือที่ ใหบริการเฉพาะภายในหองสมุด ไดแก หนังสือ หายาก หนังสือหัวขอเอเชียตะวันออก หองฝก อบรมจำนวน 3 หอง â´Á·ÑÈ¹

ชั้น 3 ไดแก ชั้ น หนั ง สื อ ทั่ ว ไป หมวด A-J บริการสื่อการศึกษา (Multimedia/Audiovisual/ ของบุ ค ลากรและนั ก ศึ ก ษาและศิ ษ ย เ ก า มหาวิทยาลัย สงเสริมการสืบคนไดทั่วโลก ฐานขอมูล ออนไลนเพื่อการวิจัยนี้ถูกพัฒนา/จัดการและดูแล โดยทีมงานโครงการคลังความรูรูปแบบดิจิทัลของ ห อ งสมุ ด (Macquarie University Library’s Digital Repository Project) ประเภทของ ทรั พ ยากรสารสนเทศในฐานข อ มู ล นี้ ได แ ก บทความวารสาร บทความเสนอการประชุ ม สั ม มนา หนั ง สื อ และบท/ส ว นหนึ่ ง ของหนั ง สื อ วิทยานิพนธและสารนิพนธ (กรณีสารนิพนธระดับ ปริญญาตรีตองไดรับการเห็นชอบจากคณบดี) สื่อ การศึกษา (เชน สื่อบันทึกเสียง สื่อบันทึกภาพ) ทรัพยากรสารสนเทศในรูปแบบดิจิตัลของหองสมุด เอกสารการปฏิบัติงาน รวมทั้งรูปภาพ ประโยชนที่ไดรับจากฐานขอมูลเพื่อการวิจัยนี้ ได แ ก งานวิ จั ย ของมหาวิ ท ยาลั ย Macquarie ถูกเผยแพรไปทั่วโลกผานเครือขาย Internet เชน ผาน Google Scholar และโปรแกรมวิทยานิพนธ รูปแบบดิจิตัลของออสเตรเลียและเอเชีย (Australasian Digital Theses program) ทำใหจำนวน 45

บทความที่ถูกนำไปอางอิงเพิ่มมากขึ้น การสืบคน จากฐานขอมูลนี้สามารถเขาถึงเอกสารฉบับเต็มได เก็ บ สถิ ติ ก ารเข า ใช ท รั พ ยากรสารสนเทศแต ล ะ รายการ สามารถสื บคน จากชื่อ ผูแตง และแสดง สถิติการเขาใชผลงานแตละรายการได การสนับสนุนการวิจัยดวยบทบาท ของบรรณารักษผูชวย

ห อ งสมุ ด กำหนดที ม บรรณารั ก ษ ผู ช ว ย (Liaison Librarian) แบงเปน 2 ทีม ไดแก ทีม สังคมศาสตรและมนุษยศาสตร (Social Sciences & Humanities) และทีมวิทยาศาสตร (Sciences) (ข อ มู ล ล า สุ ด จาก web ห อ งสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย Macquarie ระบุ เ ป น 2 ที ม ได แ ก Sciences Team, Arts & Business Team) บทบาทของบรรณารักษผูชวย ไดแก 1. ดู แ ลและประเมิ น ทรั พ ยากรสารสนเทศ สาขาวิชาตางๆ ไดแก เตรียมขอมูลสำคัญของ ห อ งสมุ ด เพื่ อ การเป ด หลั ก สู ต ร/หน ว ยงานใหม และประชาสัมพันธ/แนะนำทรัพยากรสารสนเทศ ใหม 2. สนั บ สนุ น การวิ จั ย ของคณาจารย แ ละ นักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา ไดแก แนะนำบริการ และทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุด ดูแลให ปรึกษาเปนรายบุคคล และใหความชวยเหลือ/ให ขอมูลเกี่ยวกับการจัดทำบรรณานุกรม, คาดรรชนี ผลกระทบการอางอิง (Impact Factor) และการ ติดตามผลงานการอางอิง (Citation tracking) 3. จัดการแนะนำ/อบรมทักษะการใชสารสนเทศ แก บุ ค ลากรและนั ก ศึ ก ษาระดั บ บั ณ ฑิ ต ศึ ก ษา ไดแก ใหขอมูลทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุด ทั้งที่เปนฐานขอมูลและสิ่งพิมพเพื่อสนับสนุนการ วิจัยของแตละสาขาวิชา แนะนำขั้นตอนการสืบคน ฐานข อ มู ล อย า งมี ป ระสิ ท ธิ ภ าพ กำหนดและ 46

วางแผนการสงขอมูลเพื่อสนับสนุนการวิจัย และ แนะนำการใช โปรแกรมการจัดการบรรณานุกรม “EndNote” การจัดใหความรูสารสนเทศ

หองสมุดไดเตรียมการแนะนำ/อบรมใหความ รูสารสนเทศ (Information Literacy) อยางเปน ระบบ เปนขั้นตอน เรียกวาชุดคูมือการศึกษาและ วิจัย “Study & Research Tools” นอกจากใชใน การจัดแนะนำ/อบรมแกผูใชหองสมุดแลว ไดนำ ขึ้นเผยแพรที่ web ของหองสมุดเพื่อผูใชสามารถ ใชเปนแนวทางการศึกษาและคนควาเพื่อการทำ วิ จั ย โดยจั ด เป น ขั้ น ตอน และแบ ง ตามความ ตองการของผูใชหองสมุด ไดแก ● การค น หารวบรวมหนั ง สื อ และบทความ “Find books and articles on my reading list” : การค น หาหนั ง สื อ การค น หาบท/ส ว นหนึ่ ง ของ หนังสือ และการคนหาบทความวารสาร ● การสื บ ค น ข อ มู ล เพื่ อ ทำรายงาน “Find more information for my assignment” : วิธีการ สืบคนขอมูล การสืบคนขอมูลตามหัวขอที่ตองการ การสื บ ค น ทรั พ ยากรสารสนเทศเพิ่ ม เติ ม การ สื บ ค น ข อ มู ล จากอิ น เตอร เ น็ ต และช อ งทางการ สอบถามขอความชวยเหลือจากบรรณารักษ ● การประเมินสารสนเทศที่มีอยู “Evaluate my information” : การวิเคราะหและสังเคราะห สารสนเทศ และประเมินสารสนเทศที่ ไดรับจาก อินเทอรเน็ต ● บรรณานุ กรมและการอ า งอิ ง “Referencing my assignment & Manage my research” : แนวทางการอ า งอิ ง และการจั ด ทำบรรณานุ กรม โดยใช โปรแกรมการจัดการอางอิงบรรณานุกรม ไดแก โปรแกรม RefWorks® & EndNote® »‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

ทักษะการคนควาวิจัย “Research Skills” : การพั ฒ นาทั ก ษะการรู ส ารสนเทศ ได แ ก การ ให ความหมายและการวิ เ คราะห ความต อ งการ สารสนเทศ การคัดเลือกแหลงสารสนเทศ ทักษะ การค น สารสนเทศ การประเมิ น คุ ณ ค า ของ สารสนเทศ การวิเคราะหและสังเคราะหสารสนเทศ ● ทักษะการศึกษา “Study Skills” : ทักษะ การเขียนงานวิชาการ ทักษะการเขียนโครงการ และการเรี ย บเรี ย ง/การนำเสนอสารสนเทศใน รู ป แบบต า งๆ ตลอดจนทั ก ษะการสื บ ค น ข อ มู ล ออนไลน สำหรับบริการสารสนเทศแกนักศึกษาระดับ บัณฑิตศึกษา แหลงแรกในการติดตอกับหองสมุด คื อ การติ ด ต อ กั บ บรรณารั ก ษ ผู ช ว ย “Liaison Librarian” บริการยืมและบริการสำเนาเอกสาร ระหว า งห อ งสมุ ด “Document supply for interlibrary loans and documents” แนะนำ/ อบรมการสืบคนฐานขอมูลวิทยานิพนธ การอางอิง และจั ด ทำบรรณานุ ก รมโดยใช โ ปรแกรมการ จั ด การอ า งอิ ง บรรณานุ กรม ได แ ก โปรแกรม RefWorks ® & EndNote ® การสื บ ค น แหล ง ทรัพยากรสารสนเทศอื่นๆ ตลอดจนหองสมุดได จัดอุปกรณและสถานที่อำนวยความสะดวกในการ ศึกษาคนควาวิจัยของนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา ●

การพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศของหองสมุด

ตามแผนกลยุ ท ธ ข องห อ งสมุ ด ป ค.ศ. 2007-2009 กำหนดวัตถุประสงค ในการจัดสรรงบ ประมาณเพื่ อ จั ด ซื้ อ ทรั พ ยากรสารสนเทศไว 2 ประการ ประการที่ 1 เพื่อจัดหาทรัพยากรสาร สนเทศตามความตองการของนักวิจัยโดยกำหนด สาขาวิชาเฉพาะและการวิจัยที่เปนเลิศ ประการที่ 2 เพื่อจัดหาทรัพยากรสารสนเทศสนับสนุนการ สอนและการเรียนรู ทั้งนี้ ไดจัดลำดับการดำเนิน

â´Á·ÑÈ¹

การแตละป กรณี ป ค.ศ. 2008 กำหนดวา เพื่อ เสริมสราง/เติมทรัพยากรสารสนเทศของสาขาวิชา ใหมใหมีการวิจัยที่เขมแข็ง และเพิ่มเติมทรัพยากร สารสนเทศเพื่อสนับสนุนการสอนของสาขาวิชา และเตรียมทรัพยากรสารสนเทศเพื่อหลักสูตรที่เปด ใหมในป ค.ศ. 2009 หองสมุดใหความสำคัญติดตามแนวทางการ วิจัยและการสอนใหมๆ และจัดซื้อทรัพยากรสาร สนเทศที่ เ กี่ ย วข อ ง การพั ฒ นาทรั พ ยากรสาร สนเทศโดยประสานงานให ค ณาจารย เ สนอแนะ รายการใหหองสมุดจัดซื้อโดยหองสมุดจัดสรรงบ ประมาณ กรณี นั ก ศึ ก ษาระดั บ บั ณ ฑิ ตวิ ท ยาลั ย สามารถเสนอแนะรายการหนั ง สื อ เสนอผ า น อาจารยที่ปรึกษา หองสมุดจะจัดทำรายงานการใช งบประมาณจัดซื้อทรัพยากรสารสนเทศของแตละ สาขาวิชาเปนรายเดือน และสงไปยังสาขาวิชาและ บรรณารักษผูชวยที่ดูแลแตละสาขาวิชา เพื่อการ ประสานงานในการจัดหาทรัพยากรสารสนเทศรวม กันอยางใกลชิด บรรณารักษผูชวยจะติดตอกับคณาจารยใหม และนักวิจัยใหม (นักศึกษาระดับบัณฑิตวิทยาลัย) เชิญใหเขารวมกิจกรรมของหองสมุดเปนกลุมหรือ เป น รายบุ ค คล เป ด โอกาสให ไ ด แ ลกเปลี่ ย น ประสบการณ และเข า ร ว มกิ จ กรรม ได แ ก รับทราบขอมูลความคาดหวังของคณาจารยและ นักวิจัยใหม ในดานทรัพยากรสารสนเทศและการ บริ การ ให ข อ มู ล เกี่ ย วกั บ ทรั พ ยากรสารสนเทศ และบริ ก ารของห อ งสมุ ด และข อ มู ล เกี่ ย วกั บ กร ะ บ ว น กา ร มี ส ว น ร ว ม ด า นวิ ช า กา ร ข อ ง มหาวิทยาลัย Macquarie ไดแก การมีสวนรวม พัฒนาทรัพยากรสารสนเทศ และการสนับสนุนการ สอน/การวิจัย (แผนการจัดการความรูสารสนเทศ) การจัดพบปะสังสรรคนี้จัดทั้งในระดับมหาวิทยาลัย และจัดใหแตละสาขาวิชา บรรณารักษผูชวยจะนำ 47

เสนอบริ การเพื่ อ สนั บ สนุ น การวิ จั ย ได แ ก การ แนะนำอบรมการสื บ ค น ฐานข อ มู ล การใช โปรแกรมจัดการบรรณานุกรม และทักษะการใช สารสนเทศอื่นๆ การใชพื้นที่ ในหองสมุด

เนื่องจากหองสมุดเปนแหลงที่มีผู ใชบริการ มาก และมีวัตถุประสงคการเขาใชที่หลากหลาย แตกตางกัน หองสมุดจึงประกาศระเบียบการใช พื้นที่ภายในหองสมุดใหเหมาะสมกับความตองการ ของผู ใ ช แ ต ล ะกลุ ม โดยไม ร บกวนกั น และ

สอดคล อ งกั บ วั ต ถุ ป ระสงค ห ลั ก ของห อ งสมุ ด ดังนี้ พื้นที่ชั้นที่ 1 และ 2 อนุญาตใหมีการประชุม กลุมยอยได ชั้นที่ 3 และ 4 เปนพื้นที่เงียบ สำหรับ การศึ ก ษารายบุ ค คล นอกจากนี้ ห อ งสมุ ด ไม อนุญาตใหจองโตะ/ที่นั่งอาน หองกลุมยอย และ คอมพิ ว เตอร สิ่ ง ของที่ ทิ้ ง ไว โ ดยไม มี เ จ า ของ ประมาณ 15 นาทีจะถูกเก็บออก และอนุญาตให นำภาชนะใส น้ ำ ดื่ ม ที่ มี ฝ าป ด เข า ห อ งสมุ ด ได ลิฟทภายในหองสมุดใชสำหรับบุคลากรหองสมุด และผูพิการเทานั้น

สิ่งพิมพ “LIBRARY ESSENTITALS: TITALS: Getting Started whic Your Library” [pdf 349kb] 48

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

สื่อแนะนำการใชหองสมุด

หองสมุดมหาวิทยาลัย Macquarie ไดจัด ทำสื่อแนะนำการใชหองสมุดออกมาหลากหลาย รูปแบบ อีกทั้งปรับเปลี่ยนสื่อใหมอยางสม่ำเสมอ สื่ อ เหล า นี้ ร วมไว ที่ “Know Your Library” (ดู www.library.mq.edu.au) ไดแก สื่อ DVD “ONLINE LIBRARY ORIENTATION: The Amazing Place!” จัดทำโดย กลุม นักศึกษาเพื่อนักศึกษา มหาวิทยาลัย Macquarie (Macquarie students for students) โดยรวมมือ กับหองสมุด

บทสรุป

ดังที่หองสมุดมหาวิทยาลัย Macquarie ได ประกาศไววา “หองสมุดเปนหัวใจของมหาวิทยาลัย” ห อ งสมุ ด บริ ห าร/บริ ก ารเชิ ง รุ ก ดำเนิ น การ สอดคล อ งกั บ นโยบายและเป า หมายของมหา-

â´Á·ÑÈ¹

วิทยาลัย กำหนดแผนงาน/กิจกรรมตางๆ อาทิเชน โครงการฐานข อ มู ล ออนไลน เ พื่ อ การวิ จั ย ของ มหาวิทยาลัย Macquarie “Macquarie University ResearchOnline” นอกจากจะสนับสนุนการศึกษา คนควาวิจัยของคณาจารยบุคลากรและนักศึกษา แลว ยังเปนแหลงเผยแพรผลงานวิจัยภูมิปญญา ของมหาวิทยาลัยและยกระดับความนาเชื่อถือของ ผลงานเหล า นั้ น อี ก ด ว ย การกำหนดบทบาท บรรณารักษผูชวย “Liaison Librarian” มีหนาที่ ดูแลและประเมินทรัพยากรสารสนเทศสาขาวิชา สนับสนุนการวิจัยและจัดการแนะนำ/อบรมทักษะ การใชสารสนเทศแกบุคลากรและนักศึกษาระดับ บั ณ ฑิ ต ศึ ก ษาด ว ยแผนงานการจั ด การความรู สารสนเทศ ตลอดจนแผนการสรางหองสมุดแหง ใหม ที่มุงการพัฒนาสูมหาวิทยาลัยเพื่อการวิจัย โดยทำงานเชิงรุกใกลชิดกับผูใชหองสมุดทั้งกลุม คณาจารย บุคลากรและนักศึกษา ตั้งแตการศึกษา 49

บรรณารักษบริการตอบคำถาม 24 ช.ม.

วิ จั ย เพื่ อ แผนการสร า งห อ งสมุ ด แห ง ใหม จน ปจจุบันก็ยังเปดโอกาสใหประชาคมมหาวิทยาลัยมี สวนรวมในการดำเนินงานหองสมุด และเนนอยู เสมอใหเปน “หองสมุดของทาน (Your Library)” เนนการดำเนินการหองสมุดที่พรอมเสมอที่จะปรับ เปลี่ ย นตามความต อ งการของผู ใ ช และนำ ประชาคมมหาวิทยาลัย Macquarie เปาหมายสู สังคมความรูและการเปนมหาวิทยาลัยเพื่อการวิจัย การศึ ก ษาดู ง านห อ งสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย Macquarie ครั้งนี้ นับเปนประสบการณที่ดีมาก แมขณะนี้ ผูเขียนก็ยังติดตามและพบวามีนวัตกรรมจาก www.library.mq.edu.au เสมอ ผูเขียน เองถ า มี โ อกาสหวั ง ว า จะไปเยี่ ย มไปเก็ บ เกี่ ย ว ประสบการณที่หองสมุดมหาวิทยาลัย Macquarie ณ ป ค.ศ. 2010 หรื อ หลั ง จากนั้ น สั ก 2-3 ป เชื่อมั่นวาจะมีโอกาสไดเรียนรูนวัตกรรมในวงการ วิชาชีพบรรณารักษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

50

Reference

Academic Exchange Partners. http://interaffairs. tu.ac.th/partner.htm. (Mar 29, 2009). Brodie, Maxine & Martinelli, Meredith. Creating a new library for Macquarie University: are we there yet?. Library management. Vol. 28 No.89, 2007 pp.557-568. Library essentials.: Getting started with your Library. Macqurie University Library. 2009. Library guide. http://www.lib.mq.edu.au/ about/libpubs/libraryguide.pdf (Oct. 5, 2008) Macquarie University Library 2007-09 strategic plan. Macquarie University Library [2007]

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

เรื่องเลาจากตางแดน: ดูงานหองสมุดที่

เขตปกครองพิเศษฮองกง

ทิพวรรณ อินทมหันต* ปณฑารีย วีระพันธ** การเดิ น ทางไปดู ง านห อ งสมุ ด ณ เขต ปกครองพิเศษฮองกง แหงสาธารณรัฐประชาชน จีน เปนโครงการศึกษาดูงานหองสมุดตางประเทศ ของสำนั ก หอสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย ธรรมศาสตร ตามแผนพั ฒ นาทุ น สิ น ทรั พ ย จั บ ต อ งไม ไ ด ป ง บประมาณ 2551 โดยมี วั ต ถุ ป ระสงค เ พื่ อ ส ง เสริ ม และพั ฒ นาบุ ค ลากรให มี ความรู ความ สามารถ ทั ก ษะ และเพิ่ ม ศั ก ยภาพในการ ปฏิบัติงานใหมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น บุคลากร ที่ ร ว มเดิ น ทางไปศึ ก ษาดู ง านครั้ ง นี้ มี จ ำนวน 46 คน เปนบุคลากรของสำนักหอสมุด 38 คน

สถาบั นวิ จั ย และให ค ำปรึ ก ษาแห ง มหาวิ ท ยาลั ย ธรรมศาสตร 7 คน และนั ก ศึ ก ษาฝ ก งานชาว เยอรมั น 1 คน เดิ น ทางระหว า งวั น ที่ 22-25 ตุ ล าคม พ.ศ. 2551 โดยศึ ก ษาดู ง านห อ งสมุ ด มหาวิทยาลัย 2 แหง คือ ● ห อ งสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย ฮ อ งกง (The University of Hong Kong Libraries: HKUL) ● ห อ งสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย วิ ท ยาศาสตร และเทคโนโลยี แ ห ง ฮ อ งกง (The Hong Kong University of Science and Technology Library: HKUSTL)

* บรรณารักษ ระดับ 6 ฝายวิเคราะหวัสดุสารนิเทศ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ** บรรณารักษชำนาญการ ระดับ 8 ฝายพัฒนาวัสดุสารนิเทศ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร â´Á·ÑÈ¹

51

หองสมุดมหาวิทยาลัยฮองกง (The University of Hong Kong Libraries: HKUL)

หองสมุดมหาวิทยาลัยฮองกง (The University of Hong Kong Libraries: HKUL)

มหาวิทยาลัยฮองกงตั้งอยูบนเนินเขาเหนือ เขตตะวันตก เปนมหาวิทยาลัยแหงแรกในฮองกง ตั้งขึ้นเมื่อป พ.ศ. 2454 มหาวิทยาลัยนี้เดิมเปน วิ ท ยาลั ย แพทย กั บ สถาบั น เทคโนโลยี นั ก ศึ ก ษา ดีเดนของมหาวิทยาลัยแหงนี้ คือ ดร.ซุนยัตเซน ผูกอตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีน ซึ่งไดลมระบอบ กษั ต ริ ย ใ นจี น ลง เมื่ อ แรกก อ ตั้ ง มหาวิ ท ยาลั ย มี เพียง 3 คณะเทานั้น คือ คณะวิศวกรรมศาสตร แพทยศาสตร และศิลปศาสตร ปจจุบันมีทั้งหมด 10 คณะ ได แ ก คณะวิ ศ วกรรมศาสตร แพทยศาสตร ทันตแพทยศาสตร วิทยาศาสตร ศิ ล ปศาสตร สถาป ต ยกรรมศาสตร นิ ติ ศ าสตร เศรษฐศาสตร แ ละธุ ร กิ จ ศึ ก ษาศาสตร และ สั ง คมศาสตร การบริ ห ารมหาวิ ท ยาลั ย และ 52

โครงสร า งหลั ก สู ต รปริ ญ ญาใช ต ามระบบการ ศึกษาของประเทศอังกฤษ มหาวิทยาลัยแหงนี้มี นักศึกษาในระดับปริญญาตรีประมาณ 12,150 คน ระดับปริญญาโทและปริญญาเอกประมาณ 11,250 คน และบุคลากรประมาณ 2,520 คน ในป พ.ศ. 2550 มหาวิทยาลัยแหงนี้ไดรับการจัดอันดับใหอยู ในอันดับที่ 18 ของมหาวิทยาลัยโลก จาก Times Higher Education Supplement ผู บ ริ ห ารห อ งสมุ ด คนป จ จุ บั น คื อ Dr. Anthony Ferguson ห อ ง ส มุ ด มี บุ ค ลา กร ทั้ ง หมด 240 คน มี ห นั ง สื อ ป ร ะ ม า ณ 2,480,000 เลม วารสาร อิเล็กทรอนิกสประมาณ 40,566 รายการ และ Dr. Anthony Ferguson ฐานขอมูลประมาณ 563 »‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

บริเวณดานหนาหองสมุดกลาง (Main Library)

บรรยากาศภายในห ใ องสมุดกลาง (M (Main LLibrary)) ชัั้น G Ground

ฐาน หองสมุดมหาวิทยาลัยฮองกงมีหองสมุดสาขา ทั้งหมด 7 แหง คือ ● หองสมุดกลาง (Main Library) ■ โสตทัศนวัสดุ และหนังสือสำรอง (AV & Reserve Collection) ■ สิ่งพิมพลักษณะพิเศษ (Special Collections) ● หองสมุดทันตแพทยศาสตร (Dental Library) ● หองสมุดศึกษาศาสตร (Education Library) ● ห อ งสมุ ด สิ่ ง พิ ม พ จี น และเอเชี ย ตะวั น ออก (Fung Ping Shan Library) ● หองสมุดแพทยศาสตร (Yu Chun Keung Medical Library) ● หองสมุดกฎหมาย (Lui Che Woo Law Library) ● หองสมุดดนตรี (Music Library) ในการดูงานครั้งนี้ ไดดูงานที่หองสมุดกลาง (Main Library) ซึ่งกอตั้งขึ้นเมื่อป พ.ศ. 2504 และไดมีการปรับปรุงอาคารเมื่อป พ.ศ. 25352536 หองสมุดมี 6 ชั้น แตละชั้นใหบริการดังนี้ ● ชั้น Ground บริการยืม-คืน จัดแสดง หนังสือใหม บริการตอบคำถาม หนังสืออางอิง บริการสิ่งพิมพ edition เกา จัดเก็บเปน compact

storage ไวดานหลังงานบริการยืม-คืน และบริการ ยืมระหวางหองสมุด ● ชั้ น 1 หนั ง สื อ และวารสารสาขาปรั ช ญา ศิลปกรรมและการบันเทิง บริการสื่อการศึกษา หนังสือหายาก วัสดุยอสวน หนังสือสำรอง และ บริการสิ่งพิมพพิเศษ ● ชั้ น 2 หนั ง สื อ และวารสารสาขาภาษา ศาสตร แ ละวรรณคดี บริ ก ารเครื อ ข า ยไร ส าย (Wireless) หองอานเฉพาะบุคคล (Single Study Room) ● ชัน ้ 3 หนังสือและวารสารสาขาวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี บริการเครือขายไรสาย (Wireless) หองอานเฉพาะบุคคล (Single Study Room) ● ชั้ น 4 หนั ง สื อ และวารสารสาขาสั ง คมศาสตร บริ ก ารเครื อ ข า ยไร ส าย (Wireless) ห อ งอ า นเฉพาะบุ ค คล (Single Study Room) หองบริการสำหรับคนพิการ ● ชั้น 5-6 เปนหองสมุด Fung Ping Shan ใหบริการสิ่งพิมพจีน เอเชียตะวันออกเฉียงใต และ เอเชียตะวันออก เชน เกาหลี ญี่ปุน ฯลฯ บริการตางๆ ของหองสมุด ไดแก ● บริการยืม-คืน ● บริการยืมระหวางหองสมุด ● บริ การตอบคำถาม นอกจากให บ ริ การที่ เคาน เ ตอร ต อบคำถาม หรื อ ตอบคำถามทาง

â´Á·ÑÈ¹

53

บรรยากาศในหองประชุ งประชมม

วัสดุดและอปกรณ และอุปกรณภายในหองประชุ งประชมม

โทรศัพทแลว ยังใหบริการผานชองทางอื่นๆ เชน e-mail หรือ SMS และใหคำปรึกษาในการทำวิจัย และสืบคนขอมูล อีกดวย ● บริการหองอานเฉพาะบุคคล เฉพาะกลุม และหองสำหรับคนพิการ ● บริการสื่อการศึกษา ● บริการหนังสือสำรอง ● บริการวัสดุยอสวน ● บริการสิ่งพิมพลักษณะพิเศษ และหนังสือ หายาก ● บริ ก ารเครื อ ข า ยไร ส าย (Wireless networking) ● E-learning Lab ● Book Talks ● บริ ก ารห อ งประชุ ม กลุ ม ย อ ย ตลอด 24 ชั่วโมง อยูชั้น Ground ใหบริการดวยระบบ Smart card และควบคุมการเปด-ปดเครื่องปรับอากาศ ด ว ยระบบเซ็ น เซอร มี โ ทรทั ศ น ว งจรป ด และ

อุปกรณตางๆ ที่ ใช ในการประชุมกลุมยอย เชน ไวทบอรด ฯลฯ นอกจากบริการตางๆ ที่ไดกลาวมาแลว ยังมี บริการที่นาสนใจอีกบริการหนึ่งคือ บริการ Hing Wai Document Delivery เปนบริการสิ่งพิมพเกาที่ มีผูใชบริการนอย สิ่งพิมพเกาประเภทนี้ไดนำไปจัด เก็บไวที่ Hing Wai Storage ซึ่งเหมือนกับ คลัง หนังสือ ของสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร โดยผูใชบริการตองกรอกแบบฟอรมการ ขอใชบริการใน e-form และระบบจะแจงกำหนด วัน เวลา ใหผูใชมารับหนังสือทาง e-mail จากการเขารับฟงบรรยายในเรื่องการดำเนิน งานตางๆ ของหองสมุด พอสรุปได 3 เรื่อง ดังนี้ 1. การพั ฒ นาบุ ค ลากรของห อ งสมุ ด มหาวิทยาลัยฮองกง บรรยายโดย Ms. Esther Woo ตำแหนง Administrative Services Team Leader 2. งานเทคนิ ค ของห อ งสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย ฮองกง บรรยายโดย Mr. David Palmer ตำแหนง

54

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

Ms. Esther Woo

Systems Librarian, Technical Support Services Team Leader 3. งานบริ ก ารของห อ งสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย ฮ อ งกง บรรยายโดย Dr. Wan Yiu Chuen ตำแหนง Main Library Services Team Leader การพัฒนาบุคลากรของหองสมุดมหาวิทยาลัย ฮองกง มีแผนการดำเนินงานที่ชัดเจน โดยกำหนด เป น หลั ก สู ต รไว ล ว งหน า และประชาสั ม พั น ธ ให บุ ค ลากรทราบในเรื่ อ งหลั ก สู ต รต า งๆ เช น หลักสูตรการพัฒนาความรูดาน IT (Information Technology) ภาษาอั ง กฤษ ภาษาจี น กลาง (Putonghua) การบริหาร และการตลาด เปนตน นอกจากเรื่องหลักสูตรการพัฒนาบุคลากรแลวยัง มี ร ายละเอี ย ดเกี่ ย วกั บ การดำเนิ น งานต า งๆ ดั ง ตอไปนี้ ● จัดทำแผนกลยุทธของหองสมุดมหาวิทยาลัย ฮองกง (HKUL Strategic Plan) จัดทำขึ้นในป พ.ศ. 2549 ● จัดทำรายงานการดำเนินงานในรอบป ● มี ก ารประเมิ น ผลการปฏิ บั ติ ง านและการ พัฒนาบุคลากร ● จัดตั้งคณะกรรมการพัฒนาบุคลากรและได กำหนดหนาที่ไวอยางชัดเจนดังนี้ ■ ดำเนิ น การให ค ำแนะนำ/ปรึ ก ษาถึ ง วิ ธี การเตรียมความพรอมเพื่อรองรับกับสิ่งที่จะเกิดขึ้น เมื่อมีการเปลี่ยนแปลง ■ จัดทำโปรแกรมการหมุนเวียนการทำงาน (Job Rotation Program) สำหรั บ บุ ค ลากรที่ â´Á·ÑÈ¹

ตองการทำงานที่มีลักษณะงานเหมือนกันเพิ่มขึ้น เพื่อเปดโอกาสใหบุคลากรไดเพิ่มประสบการณตรง จากการทำงานที่อื่นๆ ดวย ■ เป ด โอกาสให บุ ค ลากรทุ ก คนเข า ไปมี สวนรวมในการพัฒนาบุคลากร ■ เป ด โอกาสให บุ ค ลากรทุ ก คนไปศึ ก ษา ฝกอบรม ประชุม พบปะ/เยี่ยมชม/ศึกษาดูงาน ห อ งสมุ ด อื่ น ๆ เป น ประจำทุ ก ป เพื่ อ เพิ่ ม ทั ก ษะ ความเขาใจ และนำมาใชประโยชนในการพัฒนา งานและอื่นๆ ที่เกี่ยวของ ■ บุ ค ลากรทุ ก คนได รั บ รู เ รื่ อ งสวั ส ดิ ก าร และแหลงเงินทุนอยางถูกตอง ■ มี การรายงานผลและกิ จ กรรมต า งๆ ที่ ไดรับงบประมาณในการพัฒนาบุคลากร ● บุคลากรใหม ■ มีการแนะนำบุคลากรและปฐมนิเทศ ■ ให ค วามสำคั ญ ในเรื่ อ งของความ ปลอดภัยในการทำงานและการดูแลสุขภาพ ✿ การปองกันอัคคีภัย ✿ การใชอุปกรณคอมพิวเตอร ✿ คูมือในการปฏิบัติงาน ● ทั ก ษะต า งๆ ของบุ ค ลากรงานเทคนิ ค ซึ่ ง ทุกคนตองมี ■ ทักษะในดาน IT (Information Technology) ■ มีคุณภาพในการบริการ ■ มี ห ลั ก สู ต รฝ ก ภาษาอั ง กฤษ และภาษา จีนกลาง ● ทักษะตางๆ ของบุคลากรงานเทคนิคระดับ ชำนาญการและผูอำนวยการ ■ ตองจัดทำโครงการบริหารงาน ■ วิธีการพัฒนา Collection ■ การเขียนและการนำเสนอผลงานอยาง มีประสิทธิภาพ 55

การวัดคุณภาพการใหบริการ ■ ความรู ในเรื่องการบริหารการเงิน และ งบประมาณ ● ทักษะตางๆ ของบุคลากรตามลักษณะงาน เฉพาะ ■ มี ความรู เ รื่ อ งการบริ ห ารงานห อ งสมุ ด อัตโนมัติ และหองสมุดดิจิทัล ■ มี ค วามรู เ รื่ อ งการวิ เ คราะห ห มวดหมู การใหบริการชวยคนควา และการพัฒนาทรัพยากร สารสนเทศ (Collection Development) ■ มีความรูเรื่องการจัดการความรู (KM) ■ มีความรูเรื่องการตลาด ■ มีความรูเรื่องภาษาตางๆ ● พฤติกรรมและสมรรถนะของบุคลากร ■ การบริ ห ารการเปลี่ ย นแปลง และการ ทำงานเปนทีม ■ การจั ด การความเครี ย ด การกล า คิ ด กลาทำ และการแสดงออกอยางเหมาะสม ■ มี ทั ก ษะในการติ ด ต อ สื่ อ สาร และ มนุษยสัมพันธ ■ การควบคุ ม อารมณ และการแก ไ ข ปญหาตางๆ ■ ความสามารถในการบริหารเวลา งานเทคนิคของหองสมุดมหาวิทยาลัยฮองกง ใชงบประมาณในการจัดหาหนังสือ 12 ลานเหรียญ สหรัฐ

มี ก ารปรั บ งานเทคนิ ค ของทรั พ ยากร สารสนเทศที่เปนกลุมภาษาจีน ญี่ปุน และเกาหลี (CJK) และเปลี่ยนระบบการวิเคราะหหมวดหมู จากระบบดิวอี้ (DC) มาใชระบบหองสมุดรัฐสภา อเมริกัน (LC) กับทรัพยากรสารสนเทศทุกภาษา ● มี บ รรณารั ก ษ ง านจั ด หาทำงานเต็ ม เวลา และกำลังดำเนินการจัดทำหนังสือหายากใหเปน ดิจิทัลทั้งหมด ● มี ก ารจั ด ทำสหบรรณานุ กรม เป น ความ รวมมือระหวางหองสมุดมหาวิทยาลัย 8 แหงใน ฮองกง เรียกวา Hong Kong Academic Library Link (HKALL) ซึ่งสามารถใหบริการสืบคนขอมูล และใหบริการยืมระหวางหองสมุดรวมกันได โดย ผู ใชสามารถแจงความประสงค โดยตรงจากหนา เว็บไซด และจะไดรับหนังสืออยางชาภายใน 2 วัน ● หองสมุดมหาวิทยาลัยฮองกง เปนสมาชิก ACRL, OCLC โดย Dr. Ferguson เปนกรรมการ ของ OCLC ปจจุบันหองสมุดมหาวิทยาลัยฮองกง สงขอมูลให OCLC มากเปนอันดับสองของโลก ซึ่งในปที่ผานมานั้น เคยไดเปนอันดับหนึ่ง งานบริการของหองสมุดมหาวิทยาลัยฮองกง มีรายละเอียดดังนี้ ● ปรับเปลีย ่ นระบบการยืม-คืนจาก Barcode เปน RFID ใชเวลา 6 เดือนในการเปลี่ยนระบบ สำหรับหนังสือจำนวน 1 ลานเลม

Mr. David Palmer

Dr. Wan Yiu Chuen

■

56

●

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

มีแผนการจัดตั้ง Information Commons (พื้นที่ใหบริการขอมูลที่ปราศจากตัวเลม) ที่ตึกใหม ของมหาวิทยาลัย สิ่งที่ไดจากการดูงานที่หองสมุดมหาวิทยาลัย ฮองกง (The University of Hong Kong Libraries: HKUL) 1. มีการวางแผนกลยุทธที่ดี โดยจัดทำแผน พัฒนาบุคลากรที่เปนรูปธรรม มีความชัดเจนและ ละเอียดมาก 2. มีแนวคิดที่ดีในการจัดแบงพื้นที่ใหบริการ แกผูใชหองสมุดในเรื่องอาหารและเครื่องดื่มออก เปน 3 โซน ไดแก โซนสีเขียว สีเหลือง และสีแดง ●

หองสมุดมหาวิทยาลัยวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยีแหงฮองกง ปายแสดงนโยบายการจัดพื้นที่ ใหบริการภายในหองสมุด (The Hong Kong University of มีการจัดแบงพื้นที่เรื่องอาหารและเครื่อง Science and Technology Library: HKUSTL) ดื่มออกเปน 3 โซน (Zone) ไดแก ●

โซนสี เ ขี ย ว (Green Zone) ผู ใ ช สามารถพูดคุย นำอาหาร/ขนม เครื่องดื่ม และ น้ำดื่มเขาไปได ■ โซนสี เ หลื อ ง (Yellow Zone) ห า มส ง เสียงดัง หามรับประทานอาหารและขนม แตใหนำ เครื่องดื่มเขาไปได ■ โซนสีแดง (Red Zone) หามสงเสียงดัง หามนำอาหาร/ขนม และเครื่องดื่มเขาไป อนุญาต เฉพาะน้ำดื่มเทานั้น ● มี ส ถานที่ ส ำหรั บ จั ด เก็ บ หนั ง สื อ เก า ได ประมาณ 5 แสนเลม ขณะนี้เต็มแลวและไดรวม มือกับ HKALL เพื่อของบประมาณจากรัฐบาลจัด ตั้ ง คลั ง หนั ง สื อ รวม ซึ่ ง สามารถเก็ บ หนั ง สื อ ได ประมาณ 7 แสนเลม มีระบบการจัดการแบงคา ใชจายตามจำนวนหนังสือที่แตละมหาวิทยาลัยนำ ไปจัดเก็บ ■

â´Á·ÑÈ¹

มหาวิทยาลัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหง ฮ อ งกงก อ ตั้ ง ขึ้ น เมื่ อ ป พ.ศ. 2534 ป จ จุ บั น มี ทั้ ง หมด 4 คณะ คื อ คณะวิ ท ยาศาสตร คณะ วิศวกรรมศาสตร คณะบริหารธุรกิจและการจัดการ และคณะมนุ ษ ยศาสตร แ ละสั ง คมศาสตร มี นั ก ศึ ก ษาประมาณ 9,000 คน แยกเป น ระดั บ ปริญญาตรีประมาณ 5,760 คน ระดับปริญญาโท และปริ ญ ญาเอกประมาณ 3,240 คน และมี บุ ค ลากรมากกว า 430 คน ในป พ.ศ. 2550 มหาวิ ท ยาลั ย แห ง นี้ ไ ด รั บ การจั ด อั น ดั บ จาก มหาวิทยาลัยโลก โดย Times Higher Education Supplement ใหมหาวิทยาลัยแหงนี้อยูในอันดับที่ 23 ในกลุมเทคโนโลยีของมหาวิทยาลัยโลก หองสมุดมีลักษณะเปนอาคาร 5 ชั้น มีเนื้อที่ มากกวา 10,550 ตารางเมตร และมีจำนวน 1,950 ที่นั่ง เปนหองสมุดที่ออกแบบไดทันสมัย โปรงโลง 57

หองสมุดมหาวิทยาลัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงฮองกง (The Hong Kong University of Science and Technology Library: HKUSTL)

และมี พื้ น ที่ กว า งขวาง ทั ศ นี ย ภาพและทิ ว ทั ศ น บริเวณรอบๆ หองสมุดสวยงามมาก นาประทับใจ ชั้นเก็บหนังสือสามารถเคลื่อนที่ไดอยางอัตโนมัติ เก็บหนังสือไดมากและประหยัดเนื้อที่ของหองสมุด มี Web Server ของห อ งสมุ ด เป น ศู น ย ก ลาง การดำเนิ น งานและให บ ริ ก ารของห อ งสมุ ด ทุ ก ด า น ภายในห อ งสมุ ด ยั ง มี ห อ งประชุ ม ใหญ ห อ งประชุ ม ย อ ย มุ ม ศึ ก ษาเป น กลุ ม หรื อ เฉพาะ บุ ค คล ห อ งเรี ย น ศู น ย ค อมพิ ว เตอร และการ ฝ ก อบรมต า งๆ นั บ ว า เป น ห อ งสมุ ด ใหม แ ละ ทันสมัยที่สุดแหงหนึ่งในเอเชียตะวันออก โดยมี บริการตางๆ ดังนี้ ● บริการยืม-คืน ● บริการหนังสือและวารสาร ● บริการตอบคำถามและชวยการคนควา ● บริการฐานขอมูลอิเล็กทรอนิกส ● หองสมุดดิจิทัล ● บริการสื่อการศึกษา ● บริการวัสดุยอสวน ● บริการนิตยสารและหนังสือพิมพ 58

บริการหนังสืออางอิง ● บริการสิ่งพิมพลักษณะพิเศษ ● บริ ก ารเอกสารหอจดหมายเหตุ ข อง มหาวิทยาลัย อาคาร 5 ชั้น ของหองสมุดประกอบดวย ● ชั้ น Ground (G/F) มี บ ริ ก ารยื ม -คื น บริการยืมระหวางหองสมุด บริการตอบคำถาม บริการ Information Commons หนังสืออางอิง หนังสือพิมพฉบับปจจุบัน-ยอนหลังไป 3 วัน และ บริการคอมพิวเตอรสืบคนขอมูล ●

เคานเตอรบริการยืม-คืน

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

บริการ Information Commons

ชั้น 1 (1/F) หนังสืออางอิง ฐานขอมูล วิ ท ยานิ พ นธ (Electronic Thesis Database) สิ่งพิมพลักษณะพิเศษ หนังสือหายาก และเอกสาร หอจดหมายเหตุของมหาวิทยาลัย ■ ชั้ น หนั ง สื อ อ า งอิ ง มี ค วามสู ง ประมาณ 120 ซ.ม. (ซึ่งตางจากหองสมุดของไทยที่คอนขาง สูง) เพื่อใหผูใชวางและเปดอานหนังสืออางอิงได สะดวก โดยไมตองนำหนังสือกลับไปอานที่โตะ ●

ชั้นหนังสืออางอิง

วารสารยอนหลังฉบับเย็บเลม

â´Á·ÑÈ¹

ชั้นใสหนังสือพิมพฉบับปจจุบัน

ชั้นใตดิน 1 (LG1) มีบริการวารสารฉบับ ยอนหลัง และวารสารฉบับเย็บเลม หองบริการ คอมพิวเตอร (Library Computer Lab.) หอง บริการสื่อการศึกษา หองวัสดุยอสวน หองประชุม กลุมยอยและหองประชุมใหญ ■ วารสารมี ก ารกำหนดหมวดหมู ใ ห แ ก วารสารทุ ก ชื่ อ เช น เดี ย วกั บ หนั ง สื อ แต มี ค ำว า “PER” (ยอมาจาก Periodicals) เหนือเลขเรียก หนังสือ ●

ชั้นวางวารสารฉบับปจจุบัน

59

ชั้นวางวารสารยอนหลังเลมปลีก

วัสดุยอสวน มีการกำหนดหมวดหมูให แก วั ส ดุ ย อ ส ว นทุ ก ประเภทเช น เดี ย วกั บ หนั ง สื อ และวารสาร ■

ชั้นเก็บไมโครฟลมเปนชั้นรางเลื่อนที่ ควบคุ ม การเลื่ อ นชั้ น เข า -ออกได ด ว ยระบบ อิเล็กทรอนิกส เพียงกดปุมเพื่อเลื่อนชั้นเขา-ออก และมีระบบเซ็นเซอรตรวจจับอยูระหวางชั้น ถามี บุคคลยืนอยูระหวางชั้น ระบบจะล็อคอัตโนมัติ ชั้น จะเลื่อนเขา-ออกไมได ■

ชั้นเก็บวีดิทัศน

ชั้นเก็บซีดี-รอม

เครื่องอานและพิมพวัสดุยอสวน (Microform)

60

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

เครื่องสแกนวัสดุยอสวน (Microform)

เครื่องพิมพ

ชั้นใตดิน 3 (LG3) หนังสือสาขาวิทยาศาสตร เทคโนโลยีและสาขาที่เกี่ยวของ หมวด Q-Z และหองประชุมกลุมยอย ●

หองบริการ Media Resources

หองประชุมกลุมยอย

ชั้ น หนั ง สื อ อั ต โนมั ติ ที่ เ คลื่ อ นที่ ได โดยใชระบบไฟฟาควบคุม เปนการ ประหยั ด เนื้ อ ที่ ข องห อ งสมุ ด และเก็ บ หนังสือไดมาก สะดวกตอการใชงานและ จัดเก็บ ●

หมายเหตุ : หองสมุดแหงนี้ไมมีชั้นใตดิน 2 (LG2) â´Á·ÑÈ¹

61

ชั้นใตดิน 4 (LG4) หนังสือสาขาบริหาร และธุรกิจ หมวด A-P ■ ห อ งฝ ก อบรมมี ค อมพิ ว เตอร ป ระมาณ 30 เครื่อง มีนักศึกษาเขารับการอบรมเต็มหอง ที่ บริเวณหนาหองมีตารางการอบรม และจำนวนคน เขารับการอบรมในแตละวัน บรรณารักษผูนำชม อธิบายใหฟงวา มีการจัดอบรมใหผูใชเปนประจำ โดยมีการประชาสัมพันธหลายชองทาง ทั้งที่หนา โฮมเพจ และบริ เ วณป า ยประชาสั ม พั น ธ ข อง หองสมุดเอง ●

หองสมุดแหงนี้ใชระบบ SmartCAT ในการ ทำรายการบรรณานุ กรม และสื บ ค น ข อ มู ล เป น ระบบที่พัฒนาขึ้นเองดวย Open Source Software ชื่ อ “Scriblio” โดยเริ่ ม ดาวน โ หลดซอฟต แ วร ประมาณเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2550 จากนั้น ไดพัฒนาระบบเรื่อยมา โดยมีการเปดรับ User Feedback และเสร็ จ สมบู ร ณ ใ นเดื อ นมี นาคม พ.ศ. 2551 ข อ ดี ข องระบบนี้ คื อ ผู ใ ช บ ริ ก าร สามารถสื บ ค น ข อ มู ล เพี ย งครั้ ง เดี ย ว จะได รั บ ผลการคนจากทุกๆ แหลงที่หองสมุดมีทรัพยากรฯ ไม ว า จะเป น ทรั พ ยากรที่ เ ป น หนั ง สื อ วารสาร สื่ อ โสตทั ศ นวั ส ดุ หรื อ ฐานข อ มู ล ออนไลน ที่ หองสมุดบอกรับ โดยผลการสืบคนที่ไดจะจำแนก ตาม Format, Language, Location, Publication Year, Author, Title, Subject เปนตน การลง รายการบรรณานุกรมไมไดใช MARC 21 แตใช 62

รูปแบบของ Metadata ซึ่งระบบ SmartCAT นี้ เปน concept ของ Catalog Web/Library 2.0 ในอนาคต Institutional Repository เรียกงายๆ วา “คลังปญญาของสถาบัน” เปนแหลงรวบรวมผลงาน วิจัยของอาจารย และนักศึกษาระดับปริญญาเอก โดยพัฒนาขึ้นจากโปรแกรม DSpace ผูรับผิดชอบ ในการนำขอมูลเขาระบบ คือเจาของผลงานวิจัย และบุคลากรของหองสมุด ในแตละเดือนจะมีการ แจงใหทราบวางานวิจัยที่ ไดรับความนิยมในการ เขาถึงสูงสุด 20 เรื่องแรก มีงานวิจัยชื่ออะไรบาง สิ่งที่ไดจากการดูงานที่หองสมุดมหาวิทยาลัย วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงฮองกง (The Hong Kong University of Science and Technology Library: HKUSTL) 1. ใชระบบ SmartCAT ในการทำรายการ บรรณานุกรม แทนการใช MARC 21 2. ใชระบบ Library of Congress (LC) ใน การกำหนดหมวดหมู ใหแกทรัพยากรสารสนเทศ ทุกประเภท ไมวาจะเปน วารสาร สื่อโสตทัศนวัสดุ และวัสดุยอสวนตางๆ 3. มี การเผยแพร ผ ลงานของอาจารย และ นั ก ศึ ก ษาในลั ก ษณะ Open source โดยใช โปรแกรม DSpace ซึ่งเจาของผลงานสามารถนำ งานวิจัยเขาระบบไดดวยตัวเอง จัดเปนบริการที่ เพิ่ ม ขึ้ น อี กรู ป แบบหนึ่ ง นอกเหนื อ จากการให บริการทรัพยากรสารสนเทศทั่วๆ ไป 4. ประสบปญหาเรื่องพื้นที่จัดเก็บทรัพยากร สารสนเทศที่เกาและมีการใชนอย เมื่อหองสมุด มีอายุยาวนาน พื้นที่จัดเก็บหนังสือ วารสาร ฯลฯ จะเป น ป ญ หาเพิ่ ม ขึ้ น เรื่ อ ยๆ และต อ งการการ วางแผนจัดการลวงหนาเพื่อบริการที่ดี »‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

6. ผู ใชหองสมุดทั้ง 2 แหงสามารถใช Pin 5. มีการนำเทคโนโลยีที่ทันสมัยมาประยุกต ใชกับวัสดุและครุภัณฑตางๆ ในหองสมุดไดอยาง Card ในการชำระคาปรับ ถายเอกสาร ฯลฯ 7. ไดรับความรูเกี่ยวกับประวัติศาสตร ชีวิต กลมกลื น และสวยงาม เช น ชั้ น รางเลื่ อ นระบบ ความเปนอยูและวัฒนธรรมของชาวจีน นอกเหนือ ไฟฟา เครื่องถายเอกสารดวยตนเอง ฯลฯ จากความรูที่ไดรับจากการดูงานหองสมุด 8. สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร สรุปสิ่งที่ ไดจากการดูงานที่หองสมุด ควรจั ด โครงการศึ ก ษาดู ง านห อ งสมุ ด ในต า ง มหาวิทยาลัยทั้ง 2 แหง ประเทศต อ ไปเพื่ อ ให โ อกาสแก บุ ค ลากรได รั บ มีความเห็นในประเด็นตางๆ ดังนี้ 1. หองสมุดที่ไปเยี่ยมชมใหการตอนรับเปน ประสบการณตรงดวยตนเอง อยางดี และยินดีถายทอดความรูอยางชัดเจน 2. เปดโลกทัศนใหกับบุคลากร ไดไปศึกษาดู รายการอางอิง งานหองสมุดในตางประเทศ ทำใหไดเห็นรูปแบบ ศรีจันทร จันทรชีวะ, และ ฐิติมา หิรัญเวชยางกูร. การใหบริการที่มีความหลากหลายเพิ่มมากขึ้น ซึ่ง (2551) ขาวคราวความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับ สามารถนำมาประยุกต และเปนแนวทางในการ กิจกรรม KM ของสำนักหอสมุด. สืบคนเมื่อ พัฒนางานบริการของสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัย วั น ที่ 22 พฤศจิ กายน 2551, จาก http:// gotoknow.org/blog/tulibs/219276 ธรรมศาสตร ไดในอนาคต เชนการเผยแพรผลงาน ของอาจารยในลักษณะ Open source ศรีจันทร จันทรชีวะ, และ ฐิติมา หิรัญเวชยางกูร. 3. ไดรับประสบการณตรงจากการไดเห็นวิธี (2551) ขาวคราวความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับ การดำเนินงานตางๆ ของหองสมุดในตางประเทศ กิจกรรม KM ของสำนักหอสมุด. สืบคนเมื่อ ที่ แ ตกต า งไปจากสำนั ก หอสมุ ด มหาวิ ท ยาลั ย วั น ที่ 22 พฤศจิ กายน 2551, จาก http:// ธรรมศาสตร เชน การจัดแบงพื้นที่ใหบริการแก gotoknow.org/blog/tulibs/224684 ผูใชในเรื่องอาหารและเครื่องดื่มออกเปน 3 เขต The University of Hong Kong Libraries. Retrieved December 15, 2008, from http://lib.hku.hk/ คือ เขตพื้นที่สีเขียว สีเหลือง และสีแดง mainlib/index.html/ 4. หองสมุดทั้ง 2 แหง ประสบปญหาเรื่อง พื้นที่การจัดเก็บทรัพยากรสารสนเทศที่เกาและมี The Hong Kong University of Science and การใชนอยโดยแยกเก็บไวที่คลังหนังสือ เชนเดียว Technology Library. Retrieved December กับสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร 15, 2008, from http://library.ust.hk/ 5. วัสดุและครุภัณฑตางๆ ภายในหองสมุดมี ความทันสมัยและสวยงาม เชน ชั้นสำหรับเก็บ ทรั พ ยากรสารสนเทศทุ ก ประเภทจะใช เ ป น แบบ ชั้นรางเลื่อนระบบไฟฟา

â´Á·ÑÈ¹

63

ดิวอี้ เหมียวสมุด

ชูมาน ถิระกิจ* หองสมุดกับสัตวเลี้ยง? ฟงแลวนาสยองพอๆ กับหองสมุดมี ไอติมโคนใหกินไปอานไป แตในหองสมุดตางประเทศ โดยเฉพาะใน ยุโรปและอเมริกามักมีแมวประจำหองสมุดเพื่อไวกำจัดหนู นั่นคง เป น สมั ย โบราณก อ นการค น พบสารหนู ป จ จุ บั นมี แ มวห อ งสมุ ด อยูทั่วโลก พวกมันไมตองทำงานหนักอะไรไปกวาทำตัวนารัก และ ไมลับเล็บกับสันหนังสือหรือเบาะเกาอี้ นอกจากนี้ยังหามขวนกัดพวก เด็กๆ ที่เลนกับมันแรงๆ เปนอันขาด หาเรื่องราวของเหมียวหอง สมุดเหลานี้ไดที่ http://www.ironfrog.com/catsmap.html ดิวอี้ ก็เปนอีกหนึ่งเหมียวหองสมุด แตเปนเหมียวที่มีชื่อเสียง ไปทั้งโลก ออกรายการโทรทัศน วิทยุมาแลวมากมาย และมีรูปขึ้น ปกนิตยสารสัตวเลี้ยงมาแลว ขณะนี้ดิวอี้อยูตามชั้นหนังสือของราน ขายหนังสือและในหนาเว็บของ Amazon.com เปนแมวสีสมขนฟู * บรรณารักษ 8 ประจำฝายสงเสริมและพัฒนาหองสมุด สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร

64

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

Melvil Dewey

หนาตาแปวแหวนารักสมกับตำแหนงหัวหนาฝาย ประชาสัมพันธหองสมุดมาก สามารถทำความรูจัก และหลงรักดิวอี้ไดจากการหาหนังสือ Dewey: the small town library cat that touched the world. by Vicki Myron. (ISBN 9780340920022) มา อาน

รุงเชาที่หนาวสั่น

สะอาดแล ว จึ ง ได เ ห็ นว า ที่ จ ริ ง มั น เป น แมวสี ส ม เมื่อไดรับความอบอุนเจาแมวนอยก็หยุดสั่นแลว เริ่ ม ส ง เสี ย งเครื อ ในคออย า งมี ความสุ ข มั น เดิ น ปดเปไปเคลียมือของทุกคนทีช่ ว ยชีวติ มันจากความ หนาวเย็น และ ณ บัดนั้น หองสมุดประชาชนแหง เมืองสเปนเซอร ก็มีแมวเปนบุคลากรเพิ่มขึ้น มีชื่อ สมตำแหนงวา ดิวอี้

เรื่องของดิวอี้เริ่มขึ้นเมื่อวันที่ 18 มกราคม ค.ศ. 1988 ในเมือง Spencer รัฐ Iowa สหรัฐอเมริกา วิกกี้ ไมรอน หัวหนาหองสมุดประชาชน เมื อ งสเปนเซอร มาทำงานตามปกติ ต อน 7 นาฬ กากว า ๆ พระอาทิ ต ย ยั ง สลั ว อยู ใ นกลางฤดู หนาว และมันเปนวันที่หนาวกวาปกติ วิกกี้และ เจ า หน า ที่ ห อ งสมุ ด กำลั ง จะเอาหนั ง สื อ ออกจาก ลังคืนหนังสือนอกเวลา เมื่อมีเสียงแปลกๆ ดังออก มาจากใตกองหนังสือ ลูกแมวตัวนอยซุกอยูที่มุม ในสุ ด ของลั ง ใครบางคนเอามั น ยั ด ใส ช อ งคื น หนังสือในตอนกลางคืน อาจจะเปนการแกลงหรือ พยายามช ว ยมั น จากการแข็ ง ตายก็ ไ ม ท ราบได มันหนาวสั่น อุงเทาทั้งสี่ถูกหิมะกัดจนเดินแทบไม ได หลั ง จากเอามั น แช น้ ำ อุ น ล า งขนสี เ ทาจน

â´Á·ÑÈ¹

65

อยางไรก็ตามกวาดิวอีจ้ ะไดมาเปน library cat เต็มอัตราก็ไมงายนัก แมว (ตัวผู) ในหองสมุด!!!! ความสะอาดและกลิ่ น มาเป น เรื่ อ งใหญ ความ ปลอดภัยของทรัพยากรหองสมุดและผูใช แลวยัง เรื่องของคนที่เปนภูมิแพอีกดวย ดิวอี้ตองไดรับ การเห็นชอบจากกรรมการหองสมุดกอนและจาก ผูใชสวนใหญดวย แตแลวความนารัก ความเรียบรอย รูอยู และ เหนืออื่นใดความชอบรับแขกของดิวอี้ ก็ชนะใจทั้ง กรรมการและผูใชหองสมุดเปนสวนมาก หญิงคน หนึ่งตอตานการมีสัตวในหองสมุดถึงขนาดขูวาถา อนุญาตใหดิวอี้อยูในหองสมุดไดเธอจะเอาวัวที่บาน มาอานหนังสือดวย นอกจากนี้ยังมีคนที่เปนโรค ภูมิแพรุนแรงที่แพขนแมว ก็ตองใหคุณหมอมา ยืนยันวาอากาศในหองสมุดถายเทดี มีการทำความ สะอาดชั้นหนังสือสม่ำเสมอ ไมนามีอันตรายขนาด มาใชหองสมุดที่มีแมวไมได แลวก็ปรากฏวาดิวอี้ กลายเปนของขวัญชิ้นสำคัญใหเด็กๆ ภูมิแพที่ไม อาจมีสัตวเลี้ยงในบานได พวกเขาไดกอดไดรักและ ได รั บ ความรั ก กลั บ คื น ชั่ ว ขณะที่ เ ขามาห อ งสมุ ด

66

เด็กบางคนกลัวแมวแบบไมมีเหตุผล แตความนุม นวลนารักของดิวอี้ก็สามารถชวยใหเด็กคนนั้นเขา มาใชหองสมุดขณะที่ดิวอี้ประจำการอยูบนโตะยืม คืนไดดวยรอยยิ้ม ดิวอี้เปนแมวของหองสมุดและ กำลังจะเปนราษฎรเต็มขั้นของเมืองสเปนเซอร ดวย

Dewey Readmore Books

ค.ศ. 1988 เปนเวลายากแคนของเกษตรกร ชาวอเมริ กั น ราคาต น ทุ น ที่ สู ง ขึ้ น ราคาสิ น ค า เกษตรที่ตกต่ำ ประกอบกับสภาพเศรษฐกิจทั่วโลก ที่ทรุดลง ทำใหคนตกงานกันมาก ชาวไรชาวนา ต อ งขายที่ แ ล ว ย า ยไปหางานในเมื อ งใหญ สเปนเซอร ซึ่ ง เป น เมื อ งไร ข า วโพดที่ มี โ รงงาน อุตสาหกรรมเปนรายไดเสริม เมื่อโรงงานตองปด ลง ขาวโพดราคาตก หลายครอบครัวตองจากไป ความซึมเซาจึงครอบคลุมบรรยายกาศไปทั่ว คน เขามาใชหองสมุดกันมากขึ้น เพราะไมมีอะไรจะ ทำ หรือไมก็มาเปดแฟมรวมประกาศรับสมัครงาน ที่หองสมุดตั้งขึ้นเปนพิเศษในชวงเวลานี้ วิกกี้ สั ง เกตว า ชายวั ย ทำงานหลายคน มาเป ด แฟ ม รับสมัครงาน แลวก็เดินไปนั่งเปดหนังสือพิมพบาง วารสารบ า งอย า งเหม อ ลอย ตอนนี้ ดิ ว อี้ ไ ด รั บ อนุญาตใหเปนแมวประจำหองสมุดแลว มันหาย จากอาการผอมโซและเทาเจ็บดีแลว ทุกเชามันจะ »‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

ออกไปรอตอนรับผูเขาใชหองสมุดที่ประตูหนากอน เวลาเปด 2 นาที จากนั้นมันจะยื่นหัวใหแตละคน ทั ก ทาย แล ว เดิ น สำรวจว า ยั ง มี ใ ครบ า งที่ มั น ยั ง ไม ไ ด ส วั ส ดี ด ว ย ดิ ว อี้ ทั ก ทายทุ ก คนที่ เ ข า มาใน หองสมุดไมวาเขาจะอยากถูกทักหรือไม ชายคน หนึ่ ง เข า มาดู ป ระกาศงานทุ กวั น แล ว ไปนั่ ง อ า น วารสาร ดิวอี้ก็โดดขึ้นตักไปทักทายทุกวันและก็ถูก ปดตกลงมาทุกวัน แตมันไมเคยแสดงวาเดือดรอน ที่ความปรารถนาดีของมันโดนปดทิ้งอยางไรเยื่อไย มันโดดขึ้นโตะอานไปนอนทับกระดาษของผูใชคน อื่นตอไป ทุกวันดิวอี้โดนปดลงจากตักของชายคน นั้นเหมือนเศษขยะ แตแลววันหนึ่งวิกกี้ก็ตองหัน ไปมองซ้ำอยางไมเชื่อสายตา ดิวอี้นอนเลื้อยอยาง แสนสบายอยูบนตักของชายคนนั้น มือหยาบงาน ของเขาลูบหัวมันอยู ใบหนาเฉยเมยไรความรูสึก

â´Á·ÑÈ¹

ตลอดเวลาของเขาเกลื่อนไปดวยรอยยิ้ม ชายชรา ที่เพิ่งเสียภรรยาของเขามานั่งอานหนังสือพิมพ คนเดียวอยางหงอยๆ แลวดิวอี้ก็โดดขึ้นไปนั่งขางๆ เขายิ้มใหดิวอี้แลวเริ่มคุยกัน “ไงดิวอี้ ชอบอยูที่นี่ ใชไหม” เขาไมตองอานหนังสือคนเดียวอีกตอไป แลว สำหรับเมืองที่กำลังจะลมละลาย การที่มีแมว อยูในหองสมุดไมไดชวยใหอะไรดีขึ้น แตสำหรับ คนที่สิ้นหวังในวันขางหนา การไดมีรอยยิ้มประดับ หัวใจและใบหนาทุกเชามันมีความหมายไมนอย จากผู ใ ช ป ระจำที่ ม าห อ งสมุ ด แทบทุ กวั น อยู แ ล ว คนเริ่มเขามาหองสมุดเพิ่มขึ้นเพราะอยากเห็นดิวอี้ หลายคนที่เคยเขามาแลวผานเลยไปที่ชั้นหนังสือ หยุดทักทายกับเจาหนาที่หองสมุดเพื่อถามไถถึง ดิวอี้ การเขาหองสมุดไมใชการฆาเวลาที่นาเบื่อ ใหหมดไปแลว มันคือการมาเยี่ยมเยียนเพื่อนฝูง คนชอบพอ วิ ก กี้ ตั ด สิ น ใจยกดิ ว อี้ ใ ห เ มื อ งสเปนเซอร วิกกี้ติดปายโฆษณาไวขางกลองบัตรวางๆ ใบหนึ่ง “คุณรูจักเจาแมวเหมียวที่ชอบนั่งบนตักแลวชวย คุ ณ เขี ย นใบสมั ค รงานใช ไ หม? มั น ชอบอ า น หนังสือกับคุณ แลวก็ชอบขโมยลิปสติกจากกระเปา ของคุณ มันชวยพาคุณไปที่ชั้นหนังสือนวนิยาย ดวย มันคือแมวของคุณ ชวยตั้งชื่อใหมันหนอย”

67

หนึ่งวันในหองสมุด

วิกกี้ทำงานที่หองสมุด 6 เดือนกอนดิวอี้จะ มารวมทีมดวย เดือนละ 2-3 ครั้งวิกกี้จะจัดทาย ปญหา หรือจัดประกวดเล็กๆ นอยๆ เพื่อเรียกให คนสนใจทำกิจกรรมกับหองสมุด หากรางวัลเปน อะไรที่ลอใจ เชน โทรทัศน การตอบรับก็อาจมาก ถึง 50-70 ราย ปกติแลวจะมีคนรวมกิจกรรมดวย 20-25 เท า นั้ น รายการตั้ ง ชื่ อ เจ า เหมี ย วที่ ไ ม มี รางวัลจะใหไดรับการตอบรับอยางทวมทนถึง 397 ราย ชื่อที่ไดรับความนิยมมากคือ Garfield เจา แมวการตูนตัวแสบ และเนื่องจากดิวอี้เปนแมวลาย สีสม Tiger และ Tigger จึงเปนชื่อที่ ไดรับการ เสนอมากเหมื อ นกั น Morris แมวช า งเลื อ กตั ว โฆษณาอาหารแมวก็มีไมนอย แตที่ ไดรับความ นิยมสูงสุดคือ Dewey ชือ่ เดิมของมัน ชาวหองสมุด คิดวานาจะมีทั้งชื่อกลางและนามสกุลดวยจึงจะสม ศักดิ์ศรี จึงชวยกันหาชื่อเสริมให Readmore เปน ชื่ อ ของแมวในการ ตู น โทรทั ศ น ภาคเช า วั น เสาร มันบอกเด็กๆ ใหไปหาหนังสือมาอาน and take a look at the TV in your head สวนนามสกุลนั้น ไมตองคิดมากเลยสำหรับเหมียวหองสมุด-Books งายๆ ตรงๆ Dewey Readmore Books อานออก เสียงไดเหมือน Do we read more books? เปน ชื่อที่เหมาะสมลงตัวเสียนี่กระไร 68

ดิวอี้รับหนาที่แมวหองสมุดอยางจริงจัง มัน วางตารางงานของมันอยางมีระเบียบ 7.30 ไปรอวิกกี้ที่ประตูหนาทุกเชา หลังจาก ได อาหารเช า แล ว ก็ เ ดิ น ตรวจพื้ น ที่ กั บ วิ ก กี้ เ พื่ อ ดู ความเรียบรอยกอนเปด จากนั้นก็ไปทักทายผูรวม งานคนอื่นๆ เปนรายคน ดิวอี้มีสัมผัสพิเศษที่รูวา วันไหนใครอารมณไมคอยดี มันจะเคลาเคลียกับ คนนั้นนานเปนพิเศษ 8.58 ตรงรี่ไปที่ประตูหนาที่มีผูใชหองสมุดมา รอเวลาเปด 9 โมงเชาอยูแลว พอประตูเปดก็จะมี เสียงทักทาย “ไงดิวอี้ เปนไงบาง” บางคนก็ผาน เลยไปไมสนใจ ไมเปนไร ดิวอี้หาตักที่ยินดีตอนรับ มันไดเสมอ มันจะเดินทักทายไปทั่ว โดดขึ้นตัก บาง นั่งทับหนาหนังสือบาง ไมมีใครที่ดิวอี้ไมไป สวัสดีตอนเชาดวย แมวาบางครั้งมันจะไม ไดรับ การสวัสดีกลับมาก็ตาม 10.00 ไดเวลาพักผอนแลว ดิวอี้ชอบงีบบน ตักคนแตถาไมมีใครยอมเปนเตียงให กลองบัตร รายการเปนที่โปรดของมัน เมื่อดิวอี้ยังเล็กมันขด ตัวลงไปไดทั้งหัวและหาง แตเมื่อมันโตขึ้นการนอน ในกลองตองใชเทคนิคกันหนอย มันจะกาวขาทั้งสี่ ลงไปยืนในกลองวางกอน จากนั้นก็หยอนตัวลงไป อะไรลงไดก็อยูในกลอง สวนที่เหลือก็จะลนขึ้นมา ดูแลวเหมือนขนมถวยฟูสีสม หากหากลองวาง

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

ไมไดก็ไมเปนไร ดิวอี้เอาเทาแหยลงไปในกลองที่ ยังมีบัตรอยูเต็มขางเดียวแลวลงนอนขางๆ ก็หลับ ไดสบาย ดิวอี้เห็นวากลองเปนสถานที่ทาทาย มัน เคยมุดเขาไปในกลองทิชชู โดยเอาขาหนาสอด เขาไปในชองกอน ตามดวยขาหลัง จากนั้นก็นั่งลง คอยขยับบั้นทายลงไปในกลอง เรียบรอยแลวก็ สอดขาหนาลึกเขาไปอีก ขยับไปขยับมาจนมีแต หัวกับหางเทานั้นที่โผลออกจากลองทิชชู 11.00 ไดเวลาทำงานตอ ไปนั่งบนชั้นเก็บ หนังสือทั่วไป ทำตัวใหเหมือนตุกตาสิงโต ยื่นหัวให ผูใชเกาเปนการทักทาย พอเมื่อยก็เปลี่ยนทาเปน นอนหงาย ทานี้เรียกรองความสนใจและเปนที่นิยม ของผูใชมาก บางครั้งผูใชเอื้อมไปหยิบหนังสือจาก จากชั้นสูงๆ ก็ควาเอาขนนุมฟูเขา “โอยดิวอี้ ตกใจ หมดเลย ขึ้นไปทำอะไรอยูบนนั้นนะ” แลวก็มีเสียง หัวเราะตามมา ผูใชบางคนบอกวาดิวอี้หัวเราะตอบ ไดซึ่งบุคลากรหองสมุดทุกคนเห็นดวย 12.00 เวลาอาหารกลางวัน ใครเอาโยเกิรต ไขมั น 100% มาบ า ง อาหารแมวน ะ เอาไว ด ม เทานั้น â´Á·ÑÈ¹

12.30 ชวยเรียงหนังสือ โดด ขึ้น cart หนังสือ สำรวจวาเดี๋ยวจะ ไปแอบจ ะ เอ กั บ ผู ใ ช ที่ ชั้ น หนั ง สื อ นวนิยายหรือทองเที่ยวดี 13.00 เดินทักทายผู ใชรอบ บายอีกครั้ง และเลือกตักที่จะกลับ มานอนดวย จากนั้นโดดขึ้นไปเดิน ตรวจรางไฟเรียกรองใหเปนหวงวา จะตกลงมา ลงมาหากลองเพื่อ พักผอนตอนบายเสียหนอย กลอง ใสซองคืนภาษีที่โตะยืมคืนก็ทาจะดี คนที่ตองการใชซองมักจะไมรูจะทำ ยังไงกับเจาแมวที่นอนกองอยูบน ซอง เจาหนาที่ตองบอกวาลวงเขาไปใตพุงมันนั่น แหละ มันไมตื่นหรอก คนที่คุนกับดิวอี้ดีแลวมัก เอามันไปกองที่อื่นพอหยิบซองแลวก็เอามันกลับ มากองที่เดิม ตอนบายจัดๆ หลังโรงเรียนเลิก ดิวอี้ ก็ มี ผู ใ ช อี ก กลุ ม ให ทั ก ทายเป น เด็ ก มั ธ ยมต น ที่ มี โรงเรี ย นอยู ห ลั ง ห อ งสมุ ด พวกนี้ ไ ม ไ ด ม าอ า น หนั ง สื อ เท า มาสุ ม หั ว คุ ย หรื อ มาเล น เกมส คอมพิ ว เตอร แต วั ย รุ น ก็ ไ ม ร อดพ น จากเสน ห เหมียวไปได เด็กผูชายที่หนวดเพิ่งขึ้นเปนไรกลิ้ง ดินสอลงจากโตะเพื่อใหดิวอี้ตามตะปบไดครั้งแลว ครั้ ง เล า สาวน อ ยอี ก คนสอดมื อ แพลมออกจาก แขนเสื้อโคทเพื่อใหดิวอี้ตามลวงเขาไป บางทีมัน มุดเขาไปเกือบทั้งตัวแลวก็เลยนอนหลับในแขน เสื้อก็มี 16.55 วิกกี้จะกลับบาน ตองไปชวนเลนให วิ ก กี้ อ ยู ด ว ยนานที่ สุ ด เล น ซ อ นหากั น เล น ตบ บอลล เลนวิ่งไลเชือก (ตองสีแดงเทานั้น) จากนั้น ไปต อ นรั บ ผู ใ ช ร อบค่ ำ ดู ด ว ยว า มี ใ ครต อ งการ บริการดูเด็กหรือไม เด็กบางคนเลิกเรียนแลวยัง กลับบานไมไดเพราะพอแมทำงานรอบค่ำ ก็มารอ ในหองสมุด ดิวอี้ก็ไปนั่งเปนเพื่อนเลนดวย 69

20.55 หองสมุดปดแลว คนหองสมุดเตรียม กลับบาน ชวนเลนอีกรอบใหเขาอยูดวยนานขึ้นอีก หนอยแลวคอยราตรีสวัสดิ์ ดิวอี้ทำงานแมวหองสมุดเต็มเวลาตลอดวัน ทำการของหองสมุดเปนเวลาเกือบ 19 ปจนถึง วั น สุ ด ท า ยแห ง ชี วิ ต เมื่ อ วั น ที่ 19 พฤศจิ กายน

70

ค.ศ. 2006 ติดตามเรื่องราวของดิวอี้ตอไปได ใน โดมทัศนฉบับหนา หรือเขาไปเยี่ยมดิวอี้และคุย กั บ วิ ก กี้ ไมรอนได ที่ ห อ งสมุ ด ประชาชนเมื อ ง สเปนเซอร http://spencerlibrary.com/ deweybio.htm

»‚·Õè 30 ©ºÑº·Õè 1 (Á¡ÃÒ¤Á-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2552)

✂

ใบตอบรับการเปนสมาชิกวารสารโดมทัศน ชื่อหนวยงาน ที่อยู

....................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................................................

โทรศัพท ❏

❏

.................................................................................................................................................................................................................

ตองการรับวารสารโดมทัศน ฉบับที่ 1-2 พ.ศ. 2552 และพรอมสงคาสมาชิก 100 บาท/ป* ไมตองการรับวารสารโดมทัศนตอไป

* ธนาณัติ สั่งจาย ปณ.หนาพระลาน ในนาม วารสารโดมทัศน สำนักหอสมุดมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม ฝายสงเสริมและพัฒนาหองสมุด สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร 2 ถนนพระจันทร เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 0-2613-3518, 0-2613-3519

กองบรรณาธิการวารสารโดมทัศน ฝายสงเสริมและพัฒนาหองสมุด สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร 2 ถนนพระจันทร เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook

Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.