Atlas anatomii topograficznej, popesko tom 1 głowa i szyja

PROF. Dr PETERPOPESKO

ATLAS

ANATOMII TOPOGRAFICZNEJ ZWIERZĄT DOMOWYCH TOM I - GŁOWA I SZYJA WYDANIE 3

SŁAWOMIR TRZCIŃSKI lekarz weterynarii Warszawa, uł. fionlirgtersk* 6 m. 34 ł*ł. 36-at.it

PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO ROLNICZE I LEŚNE, WARSZAWA

PROF. MVDR. P E T E R P O P E S K O , Dr.Sc. ATLAS TOPOGRAFICKEJ ANATOMIE HOSPODARSKYCH ZVIERAT I. d i e l — H l a v a a k r k

Opraco wa n ie edycji polsk iej:

LEK. WET. BRONISLAY MIRSKI

Recenzent edycji polskiej:

DOC. DR HAB. WALDEMAR PILARSKI

ISBN 83-09-00178-9 / 83-09-00179-7

© Copyright by Priroda, Bratislava 1977 © Copyright for the Polish edition

by B r o n i s ł a w M i r s k i , Warszawa 1977, 1979

Tresc

SŁAWOMIR TRZCIŃSKI lekarz weterynarii 01-227 WARSZAWA ul. Szymczaka l m . 6

BYDŁO 12 Okolice głowy (tabl. 1) 13 Kościec głowy z boku (tabl. 2) 14 Kościec głowy z boku z kolorowo zaznaczonymi kośćmi (tabl. 3) 15 Kościec głowy w przekroju strzałkowym z kolorowo zaznaczonymi kośćmi (tabl. 4) 16 Kościec głowy w przekroju strzałkowym; bez żuchwy (tabl. 5) 17 Kościec głowy: okolice oczodołowa i skroniowa po usunięciu łuku jarzmowego (tabl. 6) 18 Kościec głowy od przodu (tabl. 7) 19 Kościec głowy od tyłu (tabl. 8) 20 Kościec głowy od góry z odsłoniętymi zatokami czołowymi i sąsiednimi strony lewej (tabl. 9) 21 Kościec głowy od góry z kolorowo zaznaczonymi kośćmi (tabl. 10) 22 Kościec głowy od dołu (tabl. 11) 23 Kościec głowy od dołu z kolorowo zaznaczonymi kośćmi (tabl. 12) 24 Głowa i szyja od strony lewej — warstwa I (tabl. 13) 26 Głowa i szyja od strony lewej — warstwa II (tabl. 14) 28 Głowa i szyja od strony lewej — warstwa III po usunięciu żuchwy (tabl. 15) 29 Głowa i szyja od strony lewej — warstwa IV po usunięciu żuchwy (tabl. 16) 30 Głowa jałówki w przekroju strzałkowym (tabl. 17) 31 Głowa jałówki w przekroju strzałkowym (tabl. 18) 32 Głowa jałówki: skeletotopia tętnic strony lewej — warstwa powierzchowna (tabl. 19) 33 Głowa jałówki: skeletotopia tętnic strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu łuku jarzmowego i lewej połowy żuchwy (tabl. 20) 34 Głowa w przekroju poprzecznym na vysokości 2. przedtrzonowca — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 21) 35 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości 2. trzonowca — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 22) 36 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości przedniego końca oczodołu — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 23) 37 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości wyrostka dziobiastego żuchwy — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 24) 38 Głowa w przekroju poprzecznym w pobliżu przewodów słuchowych zewnętrznych — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 25) 39 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości możdżeni (tabl. 26) 40 Głowa w przekroju poziomym: powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki z wychodzącymi nerwami czaszkowymi (tabl. 27) 41 Głowa w przekroju poziomym oraz mięśnie, naczynia, nerwy i gruczoły oczodołu (tabl. 28) 42 Głowa od góry: naczynia żylne jamy czaszkowej i oczodołu; wg Dennstedta (tabl. 29) 43 Głowa od dołu (tabl. 30) 44 Mózgowie od dołu, jego unaczynienie tętnicze oraz miejsca odejścia nerwów czaszkowych (tabl. 31) 45 Mózgowie od góry (tabl. 32) 45 Mózgowie w przekroju strzałkowym (tabl. 33) 46 Podniebienie (tabl. 34) 46 Kość gnykowa i chrząstki krtani od strony lewej (tabl. 35) 46 Kość gnykowa i jej części chrzestne (tabl. 36) 47 Mięśnie krtani (tabl. 37) 47 Jama gardła i krtań od góry po odsłonięciu sklepienia gardła (tabl. 38)

48 Kościec od strony przednio-bocznej (tabl. 39) 49 Mięśnie szyi i okolic przyległych od strony przednio-bocznej — mięśnie skórne usunięto; wg Tschaggenyego (tabl. 40) 50 Kościec szyi z boku (tabl. 41) 51 Szyja od strony lewej — warstwa I po usunięciu mięśni skórnych (tabl. 42) 52 Szyja od strony lewej — warstwa II (tabl. 43) 53 Szyja od strony lewej — warstwa III (tabl. 44) 54 Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie (tabl. 45) 55 Więzadło karkowe (tabl. 46) 56 Szyja nowo narodzonego cielęcia od strony lewej (tabl. 47) 57 Szyja jednorocznej jałówki w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu obrotowego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 48) 58 Szyja jednorocznej jałówki w przekroju poprzecznym na wysokości tylnego końca 3. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 49) 59 Szyja jednorocznej jałówki w przekroju poprzecznym na wysokości tylnego końca 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 50) 60 Odcinek szyjny kręgosłupa od góry i od dołu (tabl.

51) 61 Odcinek szyjny rdzenia kręgowego od dołu: pierwsze dwa segmenty (tabl. 52) OWCA 62 Kościec głowy z boku (tabl. 53) 63 Kościec głowy w przekroju strzałkowym; bez żuchwy (tabl. 54) 64 Kościec głowy samca od góry; z prawego możdżenia usunięto róg (tabl. 55) 65 Głowa młodego samca — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej (tabl. 56) 66 Głowa od strony lewej — warstwa głęboka (tabl.

57) 67 Głowa od strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu lewej połowy żuchwy (tabl. 58) 68 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości 4. przedtrzonowca — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 59) 69 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości 3. trzonowca — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 60) 70 Głowa: skeletotopia tętnic strony lewej (tabl. 61) 71 Głowa: skeletotopia żył strony lewej (tabl. 62) 72 Szyja od strony lewej — warstwa powiercchowna po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej (tabl. 63) 73 Szyja młodej sztuki od strony prawej — warstwa głęboka (tabl. 64) 74 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu obrotowego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 65) 74 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 66) 75 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 6. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 67) KOZA 76 77 78 79 80

Kościec głowy samca z boku (tabl. 68) Kościec głowy samicy z boku (tabl. 69) Kościec głowy od dołu (tabl. 70) Głowa: skeletotopia tętnic strony lewej (tabl. 71) Głowa od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej (tabl. 72)

81 Głowa od strony lewej — warstwa głęboka (tabl.

73) 82 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości 3. trzonowca — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 74) 83 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości tylnego końca oczodołu — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 75) 84 Szyja od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej (tabl. 76) 85 Szyja od strony lewej — warstwa głęboka (tabl. 77) 86 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 78) 87 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 7. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 79)

ŚWINIA 88 Kościec głowy dorosłego samca z boku (tabl. 80) 89 Kościec głowy w przekroju strzałkowym; bez żuchwy (tabl. 81) 90 Kościec głowy od góry (tabl. 82) 91 Kościec głowy od dołu; bez żuchwy (tabl. 83) 92 Kościec głowy od tylu (tabl. 84) 93 Podniebienie (tabl. 85) 94 Głowa od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych (tabl. 86) 95 Głowa od strony lewej — warstwa głęboka (tabl.

87) 96 Głowa od strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu lewej połowy żuchwy (tabl. 88) 97 Głowa w przekroju strzałkowym (tabl. 89) 98 Głowa: skeletotopia tętnic strony lewej po usunięciu lewej połowy żuchwy (tabl. 90) 99 Głowa: skeletotopia żył strony lewej (tabl. 91) 100 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości ostatniego trzonowca — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 92) 101 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości stawu skroniowo-żuchwowego (tabl. 93) 102 Kościec głowy w przekroju poziomym: powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki (tabl. 94) 103 Mózgowie od góry (tabl. 95) 103 Mózgowie od dołu, jego unaczynienie tętnicze oraz miejsca odejścia nerwów czaszkowych (tabl. 96) 104 Jama gardła i krtani od góry po odsłonięciu sklepienia gardła (tabl. 97) 105 Kościec szyi z boku (tabl. 98) 106 Szyja od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych (tabl. 99) 107 Szyja od strony lewej — warstwa głęboka (tabl.

100) 108 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu szczytowego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 101) 109 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 3. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 102) 110 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 103)

KON 111 Rzut kośćca w tle pokroju głowy i szyi (tabl. 104) 111 Okolice głowy (tab. 105) 112 Kościec głowy nowo narodzonego źrebięcia (tabl.

106)

113 Kościec głowy z boku z odsłoniętymi zatokami (tabl. 107) 114 Kościec głowy z boku z kolorowo zaznaczonymi kośćmi (tabl. 108) 115 Kościec głowy w przekroju strzałkowym z kolorowo zaznaczonymi kośćmi (tabl. 109) 116 Kościec głowy od przodu (tabl. 110) 117 Kościec głowy od tyłu (tabl. 111) 118 Kościec głowy od góry z odsłoniętymi zatokami (tabl. 112) 119 Kościec głowy od góry z kolorowo zaznaczonymi kośćmi (tabl. 113) 120 Kościec głowy od dołu (tabl. 114) 121 Kościec głowy od dołu s kolorowo zaznaczonymi kośćmi (tabl. 115) 122 Staw skroniowo-żuchwowy od strony lewej z całą i z otwartą torebką stawową (tabl. 116) 123 Głowa od strony lewej: mięśnie — warstwa powierzchowna (tabl. 117) 124 Głowa od strony lewej: mięśnie języka i gardła po usunięciu lewej połowy żuchwy z mięśniem żwaczem(tabl. 118) 125 Głowa od strony lewej: mięśnie języka i gardła — warstwa głęboka po usunięciu lewej połowy żuchwy z mięśniem żwaczem oraz mięśni powierzchownych gardła (tabl. 119) 126 Głowa i przyległa część szyi od strony lewej — warstwa I (tabl. 120) 127 Głowa i przyległa część szyi od strony lewej — warstwa II (tabl. 121) 128 Głowa i przyległa część szyi od strony lewej — warstwa III (tabl. 122) 129 Głowa w przekroju strzałkowym, kilka mm na lewo od płaszczyzny pośrodkowej (tabl. 123) 130 Głowa w przekroju strzałkowym po usunięciu przegrody nosa, przegród między zatokami, części małżowin nosowych oraz języka (tabl. 124) 131 Głowa w przekroju strzałkowym po usunięciu języka, gardła i krtani (tabl. 125) 132 Głowa: skeletotopia tętnic powierzchownych strony lewej (tabl. 126) 133 Głowa: skeletotopia tętnic głębokich strony lewej (tabl. 127) 134 Kościec głowy w przekroju strzałkowym (tabl. 128) 135 Kościec głowy w przekroju strzałkowym po usunięciu małżowin nosowych (tabl. 129) 136 Kościec głowy od strony lewej: okolice oczodołowa i skroniowa (tabl. 130) 137 Kościec głowy od strony lewej: okolice oczodołowa i skroniowa po usunięciu łuku jarzmowego (tabl. 131) 138 Kościec głowy: czaszka w przekroju strzałkowym (tabl. 132) 139 Głowa: naczynia żylne opony twardej mózgowia i oczodołu po usunięciu lewej części sklepienia czaszki oraz łuku jarzmowego; wg Dennstedta (tabl. 133) 140 Głowa: narządy oczodołu oraz naczynia i nerwy zewnętrznej powierzchni podstawy czaszki; wg Ellenbergera i Bauma (tabl. 134) 141 Oko i oczodół w przekroju; wg Ellenbergera i Bauma (tabl. 135) 142 Podniebienie (tabl. 136) 143 Jama krtani od góry (tabl. 137) 143 Ucho środkowe i wewnętrzne — strona prawa od przodu; półschemat wg Ellenbergera i Bauma (tabl.

138) 144 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości ostatniego przedtrzonowca — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 139) 145 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości ostatniego trzonowca — przednia powierzchnia przekroju (tabl. 140)

146 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości oczodołu — tylna powierzchnia przekroju (tabl.

141) 148 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości wcięcia żuchwy — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 142) 150 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości przewodów słuchowych zewnętrznych (przez okolicę przyuszniczą) — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 143) 152 Głowa od dołu: mięśnie, naczynia i gruczoły po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej (tabl. 144) 153 Głowa: skeletotopia tętnic od strony podstawy czaszki (tabl. 145) 154 Kość gnykowa i chrząstki krtani od strony lewej (tabl. 146) 154 Mięśnie krtani od strony lewej (tabl. 147) 155 Głowa od góry: mięśnie, naczynia i nerwy okolicy czołowej; mięśnie małżowinowe, czyli uszne, wg Ellenbergera i Bauma (tabl. 148) 156 Głowa w przekroju poziomym: narządy jamy czaszkowej (tabl. 149) 157 Jama czaszkowa w przekroju poziomym: powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki z wychodzącymi nerwami czaszkowymi (tabl. 150) 158 Mózgowie od góry i z boku (tabl. 151) 159 Mózgowie od dołu, jego unaczynienie tętnicze oraz miejsca odejścia nerwów czaszkowych (tabl. 152) 160 Kościec szyi z boku (tabl. 153) 161 Szyja od strony lewej: mięśnie powierzchowne po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej (tabl. 154) 162 Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie — warstwa I (tabl. 155) 163 Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie — warstwa II (tabl. 156) 164 Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie — warstwa III (tabl. 157) 165 Więzadło karkowe (tabl. 158) 166 Szyja od strony lewej: mięśnie skórne i nerwy szyjne (tabl. 159) 167 Szyja od strony lewej: — warstwa głęboka (tabl.

160) 168 Szyja od strony lewej: skeletotopia naczyń, nerwów, tchawicy i przełyku — najważniejsze tętnice i żyły (tabl. 161) 169 Okolice szyi i części przyległych (tabl. 162) 170 Kościec od strony przednio-bocznej (tabl. 163) 171 Szyja i okolice przyległe od strony przednio-bocznej: mięśnie powierzchowne i głębokie po usunięciu mięśni skórnych i powięzi (tabl. 164) 172 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu obrotowego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 165) 173 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości przedniego końca 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 166) 174 Szyja w przekroju poprzecznym między 4. a 5 kręgiem szyjnym — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 167) 175 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 7. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 168) 176 Odcinek szyjny kręgosłupa od góry i od dołu (tabl.

169) 177 Staw szczytowo-potyliczny i staw szczytowo-obrotowy od góry po odsłonięciu kanału kręgowego; wg Koldy (tabl. 170)

PIES 178 Okolice głowy owczarka niemieckiego (tabl. 171) 179 Kościec głowy z boku (tabl. 172) 180 Kościec głowy długogłowego charta angielskiego z boku, z kolorowo zaznaczonymi kośćmi (tabl. 173) 181 Kościec głowy w przekroju strzałkowym (tabl. 174) 182 Kościec głowy od góry (tabl. 175) 183 Kościec głowy od dołu (tabl. 176) 184 Głowa od strony lewej: mięśnie powierzchowne wraz z mięśniami skórnymi; warstwa I (tabl. 177) 185 Głowa od strony lewej — warstwa II po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej (tabl.

178) 186 Głowa od strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu lewej połowy żuchwy; warstwa III (tabl. 179) 187 Głowa w przekroju strzałkowym (tabl. 180) 188 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości wyrostka dziobiastego żuchwy (tabl. 181) 189 Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości stawu skroniowo-żuchwowego (tabl. 182) 190 Mózgowie od góry; pola czynnościowe płaszcza wg Campbella (tabl. 183) 191 Mózgowie od dołu oraz miejsca odejścia nerwów czaszkowych (tabl. 184) 192 Głowa: skeletotopia tętnic strony lewej (tabl. 185) 193 Podniebienie i sklepienie gardła (tabl. 186) 194 Jama gardła i krtań od góry po odsłonięciu sklepienia gardła (tabl. 187) 195 Odcinek szyjny kręgosłupa z boku (tabl. 188) 196 Szyja od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych (tabl. 189) 197 Szyja od strony lewej — warstwa głęboka (tabl. 190) 198 Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie (tabl. 191) 199 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu obrotowego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 192) 200 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 3. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 193) 201 Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 5. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju (tabl. 194) 202 Szyja od strony lewej: skeletotopia naczyń, nerwów, tchawicy i przełyku w tylnym odcinku szyi oraz otworze przednim klatki piersiowej (tabl. 195) 203 Szyja od strony prawej: skeletotopia naczyń, ner wów, tchawicy i przełyku w tylnym odcinku szyi oraz otworze przednim klatki piersiowej (tabl. 196) KOT 204 Kościec głowy z boku (tabl. 197) 205 Kościec głowy od dołu (tabl. 198) 206 Głowa od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych (tabl. 199) 207 Głowa od strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu lewej połowy żuchwy (tabl. 200) 208 Szyja od strony lewej — warstwa głęboka (tabl. 201' KRÓLIK 209 Kościec głowy z boku (tabl. 202) 210 Głowa i przyległa część szyi od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych (tabl. 203) 211 Szyja i okolice przyległe od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych (tabl. 204)

7

Przedmowa

najomość budowy i funkcji ciała zdrowego zwierzęcia jest

rzucą mu najprawdopodobniej zbytnią ogólnikowość, natomiast stu-

punktem wyjścia do opanowania wszystkich dyscyplin klinicznych

dentom wyda się zbyt drobiazgowy. Atlas ten nie powinien być jed-

i wielu przedklinicznych. Pierwszym krokiem w tym kierunku jest

nak przez nikogo, zwłaszcza przez studentów, traktowany jak pod-

studiowanie poszczególnych układów (czynnościowe zespoły na-

ręcznik czy nawet jak atlas anatomii opisowej (która jest podstawą

rządów) organizmu. Służy temu umowny podział ciała zwierzęcia na

do studiów topograficznych), nie może również zastąpić praktycz-

określone części, ułatwiający dokładne i systematyczne badanie i po-

nych zajęć sekcyjnych. Ani bowiem najlepszy podręcznik, ani naj-

znawanie ich, jednej po drugiej. Jednakże dla przyszłych lekarzy

wspanialszy atlas nie są w stanie zrównoważyć korzyści, jakie daje

najważniejsza jest anatomia stosowana, odpowiadająca potrzebom

własnoręcznie dokonywana sekcja. Naturalnej barwy, konsystencji

praktyki weterynaryjnej, toteż nie można poprzestać na badaniach

lub innych cech narządów i tkanek nie da się wyrazić ani słowem,

analitycznych. Studiowanie anatomii systematycznej musi więc być

ani rysunkiem.

tylko wstępem do wyrobienia sobie obrazu syntetycznego, do zrozu-

Atlas anatomiczny ma w tych warunkach wyraźnie określoną

mienia całości przez opanowanie i przyswojenie wiedzy o wzajem-

rolę do spełnienia. Biorąc więc wymienione względy pod uwagę,

nych związkach i położeniu poszczególnych narządów. To właśnie

zdecydowano z całą świadomością nie wdawać się w zbyt szczegóło-

jest celem, jaki przyświecać ma i nauczycielowi akademickiemu,

we traktowanie tych elementów, które czytelnik przyswoił sobie

i uczniowi. Wymaga to wiele trudu od nich obu.

z podręczników anatomii opisowej. Wprowadzenie do tablic wszyst-

Do poznania anatomii systematycznej, opisowej, niezbędna jest

kich struktur anatomicznych, znajdujących się w przedstawianej

dobra pamięć; opanowanie anatomii topograficznej związane jest do-

okolicy ciała, byłoby zresztą niemożliwe ze względów technicznych.

datkowo z wyczuciem miary rzeczy i wyobraźnią przestrzenną

Rezygnowano przeto w pierwszej kolejności z tych szczegółów, któ-

Przed nauczającymi anatomii staje odpowiedzialne zadanie ukształ-

rych przedstawienie wpłynęłoby niekorzystnie na przejrzystość całe-

towania i wyspecjalizowania tej wyobraźni, aby stworzyć studentowi

go rysunku, przy czym nie w każdej tablicy usuwano ten sam frag-

dobrą pozycję wyjściową do nauki dyscyplin klinicznych. Najważ-

ment. Toteż powstałe luki może sobie najczęściej czytelnik uzupeł-

niejszym problemem staje się więc wybór właściwej metodyki nau-

nić przez uważne, porównawcze studiowanie odpowiedniej serii ta-

czania. Pomóc w tym studentowi, pomóc wykładowcy — to jeden

blic Atlasu; może też zawsze korzystać w tym celu z podręcznika

z założonych przez autora celów tego Atlasu.

anatomii opisowej.

W różnych sytuacjach praktykujący lekarz odczuwa potrzebę

Anatomia stosowana musi wyjść na przeciw bardzo zróżnico-

odświeżenia znajomości anatomii topograficznej. Szuka wtedy, oczy-

wanym potrzebom praktyki. Czego innego szukać będzie chirurg,

wiście, publikacji informujących w sposób prosty, szybki i przej-

czego innego internista, inne znowu informacje potrzebne są leka-

rzysty, gdyż brak mu czasu na studiowanie dzieł teoretycznych.

rzom zajmującym się badaniami poubojowymi. Oczywiście jedna

Również temu czytelnikowi

—

książka nie może zadowolić wszystkich w równej mierze, autor przy-

pragnął wyjść naprzeciw autor ze swym Atlasem (przede wszystkim

puszcza jednak, że jego atlas, mimo ewentualnych niedostatków, sta-

dlatego, że dotąd takiego wydawnictwa nie było). Uwzględnienie

nowi potrzebny wkład do piśmiennictwa anatomicznego i będzie

życzeń praktyków znalazło m. in. wyraz w poświęceniu większej

pomocą zarówno dla studentów, jak i fachowców.

—

chirurgowi czy interniście

uwagi i więcej miejsca w Atlasie takim dotąd zaniedbywanym w

Należy na koniec podkreślić, że stosunków anatomicznych

publikacjach anatomotopograficznych gatunkom, jak owca, koza

przedstawionych na rysunkach nie można traktować w sposób dog-

i świnia. Anatomiczne bowiem różnice między kozą a owcą (nie

matyczny. Trzeba mieć zawsze na względzie wielorakie odchylenia

mówiąc już o odmiennościach u małych i dużych przeżuwaczy) są

osobnicze oraz różnice rasowe, jak i wynikające z wieku zwierzęcia.

tak znaczne, że nie sposób już poprzestać na wspólnym ich opisywa-

Nie sposób przecież w jednym atlasie uwzględnić wszystkich takich

niu, co — jak wiadomo — wciąż jeszcze ma miejsce we wszystkich

niuansów, co jednak w żadnym wypadku nie narusza jego rzeczowej

bez mała podręcznikach.

poprawności.

Autor nie uważa swego dzieła za uniwersalne. Anatomowie za-

8

Tablice są — z bardzo nielicznymi wyjątkami — dziełem auto-

ra; rysunki wykonał według własnych preparatów, sporządzonych

nie, jak można wnioskować z wielkości nakładów i z recenzji w

zwykłymi metodami anatomicznymi. Przy tablicach obcych podano

fachowej prasie. Czas, jaki upłynął, stawia jednak nowe wymagania,

źródło. Preparaty przygotowywano częściowo z materiału świeżego,

zmusza do przepracowania dzieła, zwłaszcza tekstów, gdyż ostatnio

częściowo z uprzednio utrwalonego. Serie przekrojów poprzecznych

uchwalono nowe, obowiązujące obecnie międzynarodowe weteryna-

pochodzą z obiektów poddanych głębokiemu zamrożeniu.

ryjne mianownictwo anatomiczne (NAV). Ale również w rysunkach

Pierwsze wydanie tej książki ukazało się w latach 1960, 1962

trzeba było dokonać pewnych zmian: niektóre poprawić, inne uzu-

i 1968, po czym pojawiła się ona w edycjach obcojęzycznych. Mimo

pełnić, a także wprowadzić kilka nowych, przedstawiających nie

niedostatków, których autor jest świadomy, Atlas spełnił swe zada-

uwzględnione poprzednio sytuacje anatomotopograficzne.

Prof. MVDr. P E T E R P O P E S K O , DrSc

Uwagi do edycji polskiej

N,

iniejsze trzecie wydanie Atlasu ukazuje się jako nie zmieniona

struktur w obrębie głowy — wyłącznie „górny" i „dolny", nie naru-

kontynuacja poprzedniego, mimo że przygotowano je do druku już

szając zróżnicowania nazw łacińskich (inferior, pentralis; superior,

po opublikowaniu polskiego Weterynaryjnego Mianownictwa Ana-

dorsalis); użyto również wyłącznie określeń „przedni" (jako odpo-

tomicznego (Warszawa 1978), które wprowadziło wiele nowin termi-

wiednika łacińskich anterior, rostralis, cranialis) oraz „tylny" (poste-

nologicznych. Przyczyną tego jest wyczerpanie nakładu 2. wydania

rior, caudalis);

i całkowity brak Atlasu w księgarniach. Wydawnictwo (PWRiL) było

niektóre terminy wprowadzone w Atlasie mogą się okazać kon-

zmuszone wyjść na przeciw potrzebom studentów nowych roczni-

trowersyjne ze względu na to, że nie zostały ostatecznie ujednolico-

ków i zrezygnować z bardzo czasochłonnego procesu poligraficzne-

ne w źródłowych publikacjach (m. in. podręcznikach); np. mm. tenso-

go, jakim byłby druk tak zmienionych tekstów polskich, aby w ca-

res tłumaczy się jako „mm. napinacze", ale również jako „napręża-

łości odpowiadały obecnemu mianownictwu. Odstępując bowiem od

cze", mm. retractores to zarówno „mm. cofacze" jak i „wciągacze",

tego zamiaru umożliwiono sporządzenie kolejnego wydania z istnie-

określenie proprius oddaje się i jako „właściwy", i jako „własny".

jących już klisz, po usunięciu jedynie oczywistych błędów merytorycznych i drukarskich.

Podejmując taką decyzję, zgodną zresztą z zaleceniami obu recenzentów, wydawnictwo kierowało się przeświadczeniem, że nie

Jak z tego wynika, czytelnikom przyjdzie wprowadzać pewne zmiany — studentom zgodnie z zaleceniami ich akademickich nauczycieli — do swoich egzemplarzy Atlasu.

Chcąc umożliwić korzystanie z Atlasu wszystkim zainteresowa-

przyczyni tym szkód nauce anatomii i ją studiującym, a to ze wzglę-

nym, zarówno studentom jak i dawnym absolwentom, w generalnej

du na nieuchronną, niejako naturalną niestabilność każdej nowej

większości wypadków wprowadzono obok nowych nazw łacińskich

terminologii w przejściowym okresie jej wprowadzania.

(Nomina Anatomica Veterinaria 1973 i 1975, NAV II) i polskich

W związku z tym zwracamy uwagę czytelników na niektóre

nazwy dotychczas używane, a obecnie poddane rewizji i wycofywa-

często występujące w tekście polskie terminy, które obecnie zostały

ne. Dzięki temu czytelnicy mogą posługiwać się Atlasem jako poglą-

definitywnie zmienione, ale w tym wydaniu utrzymane są w do-

dowym materiałem ilustracyjnym do wszystkich wydanych dotąd w

tychczasowej wersji:

kraju podręczników. Chodzi głównie o przekłady książek A. Akajew-

jugularis — szyjny (nowa nazwa) zamiast jarzmowy (w Atlasie),

skiego (Anatomia zwierząt domowych, Warszawa 1973 i 1979)1,

massetericus — dotyczący mięśnia żwacza (nowa nazwa) zamiast

M.Sadowskiego (Anatomia topograficzna zwierząt domowych, Warsza-

żwaczowy (w Atlasie), np. tętnica mięśnia żwacza, a nie t. żwaczowa,

wa 1975)1 oraz A. Klimowa i A. Akajewskiego (Anatomia zwierząt

processus corniculatus cartilaginis arytenoideae — wyrostek roż-

domowych, Warszawa 1960)2, ale przede wszystkim o nowoczesne

kowaty chrząstki nalewkowatej (nowa nazwa) zamiast cartilago corni-

podręczniki i inne publikacje własne, a więc K. Krysiaka (Anatomia

culata — chrząstka rożkowata (w Atlasie),

zwierząt t. I, Warszawa 1975), M. Chomiaka i M. Lewandowskiego

auricularis — uszny (nowa nazwa) zamiast małżowinowy (w

(Układ nerwowy obwodowy zwierząt domowych, Lublin 197'4),

Atlasie); w zakresie terminów określających położenie (topograficznych) użyto w Atlasie z reguły nazw „dobrzuszny" i „dogrzbietowy", ale dla

Przekład zbiorowy pod red. T. Roskosza.

Przekład zbiorowy pod red. J. Kałużniackiego i E. Wilkusa.

M.KubasiewiczaCZarys anatomii zwierząt domowych, Warszawa 1974),

obiektu anatomicznego będzie więc korzystał tylko z pierwszego

M. Sobocińskiego (Układ nerwowy zwierząt domowych, Wrocław

terminu łacińskiego i pierwszego polskiego, chcąc zaś studiować ten

1973), jak też S. Godynickiego „Morfologię porównawczą układu

obiekt na podstawie różnych dostępnych źródeł — sięgnie do po-

głównych tętnic głowy" (Poznań 1972). Z wszystkich tych dzieł

zostałych informacji w nawiasach.

korzystano przy opracowywaniu niniejszego tomu polskiej edycji Atlasu.

Konsultantami-recenzentami poszczególnych tomów Atlasu byli doc. dr Waldemar Pilarski i prof. dr Janusz Welento; redakcja

W poważnej części tekstów znalazły się wskutek tego podwójne

edycji polskiej składa Im należne podziękowanie. Dziękujemy rów-

nazwy łacińskie i polskie, co niewątpliwie spowodowało pewne

nież wszystkim, którzy zechcieli się podzielić z nami swymi uwaga-

utrudnienie czytelności opisów. Starano się je pomniejszyć wpro-

mi i zastrzeżeniami, a zwłaszcza doc. dr W. Lutnickiemu, dr. S.

wadzając odpowiednie wyróżnienia terminów dodatkowych:

Pytlowi, doc. dr T. Roskoszowi, dr S. Serwatce i prof. dr P. Wyros-

/ / w nawiasach prostych podano nazwy synonimiczne, alternatywne, równoprawne w obowiązującym mianownictwie; ( ) w nawiasach okrągłych podano informacje i określenia wyjaśniające oraz uzupełniające; [ ] w nawiasach klamrowych podano nazwy lub części nazw,

towi; ich wskazania w miarę możliwości wykorzystano w tym wydaniu, a w całej rozciągłości spożytkujemy je w wydaniu następnym.

W tekstach stosowano następujące skróty (na pierwszym miejscu 1. przypadek liczby pojedynczej, na drugim — liczby mnogiej): a., aa. — arteria, arteriae (t, tt. — tętnica, tętnice)

które uległy rewizji i są wycofywane, znajdują się jednak w dawnych

gnl. — ganglion (zwój nerwowy)

podręcznikach anatomii oraz wciąż jeszcze w opisach anatomicz-

In., Inn. — lymphonodus, lymphonodi (w. chł. — węzeł chłonny,

nych najnowszych nawet książek z innych dyscyplin weterynaryj-

węzły chłonne)

nych; z podawania starych nazw łacińskich lub polskich zrezygno-

m., mm. — musculus, musculiim., mm. — mięsień, mięśnie)

wano w następujących wypadkach: nasalis lub oralis — przedni zastępowanych obecnie przez anterior, cranialis lub rostralis — przedni aboralis — tylny zastępowanego obecnie przez caudalis lub posterior — tylny rowek lub rynienka — sulcus zastępowanych obecnie przez bruzda — sulcus

n., nn. — nervus, nervi(n., nn. — nerw, nerwy) r., rr. — ramus, ramiigal. — gałąź, gałęzie) v., w. — vena, venae (ż., żż. — żyła, żyły) s. — seu (czyli, lub) inne skróty wyjaśniają się przez sam tekst.

Będziemy bardzo zobowiązani wszystkich czytelnikom, którzy zechcą przakazać nam (na adres wydawnictwa w Warszawie) swoje

krawędź — margo zastępowanej przez brzeg — margo.

uwagi i propozycje dotyczące tekstu Atlasu i sposobu jego opraco-

Czytelnik chcący jedynie zapoznać się z położeniem danego

wania. Postaramy się je uwzględnić w następnych wydaniach.

WYDAWNICTWO

TOM I • GŁOWA I SZYJA BYDŁO • OWCA • KOZA • ŚWINIA KOŃ • PIES • KOT • KRÓLIK

M. Kubasiewicza(Zarys anatomii zwierząt domowych, Warszawa 1974),

obiektu anatomicznego będzie więc korzystał tylko z pierwszego

M. Sobocińskiego (Układ nerwowy zwierząt domowych, Wrocław

terminu łacińskiego i pierwszego polskiego, chcąc zaś studiować ten

1973), jak też S. Godynickiego „Morfologię porównawczą układu

obiekt na podstawie różnych dostępnych źródeł — sięgnie do po-

głównych tętnic głowy" (Poznań 1972). Z wszystkich tych dzieł

zostałych informacji w nawiasach.

korzystano przy opracowywaniu niniejszego tomu polskiej edycji Atlasu.

Konsultantami-recenzentami poszczególnych tomów Atlasu byli doc. dr Waldemar Pilarski i prof. dr Janusz Welento; redakcja

W poważnej części tekstów znalazły się wskutek tego podwójne

edycji polskiej składa Im należne podziękowanie. Dziękujemy rów-

nazwy łacińskie i polskie, co niewątpliwie spowodowało pewne

nież wszystkim, którzy zechcieli się podzielić z nami swymi uwaga-

utrudnienie czytelności opisów. Starano się je pomniejszyć wpro-

mi i zastrzeżeniami, a zwłaszcza doc. dr W. Lutnickiemu, dr. S.

wadzając odpowiednie wyróżnienia terminów dodatkowych: / / w nawiasach prostych podano nazwy synonimiczne, alternatywne, równoprawne w obowiązującym mianownictwie; ( ) w nawiasach okrągłych podano informacje i określenia wyjaśniające oraz uzupełniające; ] w nawiasach klamrowych podano nazwy lub części nazw,

Pytlowi, doc. dr T. Roskoszowi, dr S. Serwatce i prof. dr P. Wyrostowi; ich wskazania w miarę możliwości wykorzystano w tym wydaniu, a w całej rozciągłości spożytkujemy je w wydaniu następnym.

W tekstach stosowano następujące skróty (na pierwszym miejscu 1. przypadek liczby pojedynczej, na drugim — liczby mnogiej): a., aa. — arteria, arteriae (t, tt. — tętnica, tętnice)

które uległy rewizji i są wycofywane, znajdują się jednak w dawnych

gnl — ganglion (zwój nerwowy)

podręcznikach anatomii oraz wciąż jeszcze w opisach anatomicz-

In., Inn. — lymphonodus, lymphonodi (w. chł. — węzeł chłonny,

nych najnowszych nawet książek z innych dyscyplin weterynaryj-

węzły chłonne)

nych; z podawania starych nazw łacińskich lub polskich zrezygno-

m., mm. — musculus, musculiim., mm. — mięsień, mięśnie)

wano w następujących wypadkach:

n., nn. — nervus, nerviin., nn. — nerw, nerwy)

nasalis lub oralis — przedni zastępowanych obecnie przez anterior, cranialis lub rostralis — przedni aboralis — tylny zastępowanego obecnie przez caudalis lub posterior — tylny rowek lub rynienka — sulcus zastępowanych obecnie przez bruzda — sulcus

r., rr. — ramus, rami (gał. — gałąź, gałęzie) v., w. — vena, venae (ż., żż. — żyła, żyły) s. — seu (czyli, lub) inne skróty wyjaśniają się przez sam tekst.

Będziemy bardzo zobowiązani wszystkich czytelnikom, którzy zechcą przakazać nam (na adres wydawnictwa w Warszawie) swoje

krawędź — margo zastępowanej przez brzeg — margo.

uwagi i propozycje dotyczące tekstu Atlasu i sposobu jego opraco-

Czytelnik chcący jedynie zapoznać się z położeniem danego

wania. Postaramy się je uwzględnić w następnych wydaniach.

WYDAWNICTWO

Bydło. Okolice głowy Tablica 1.

regio articulationis temporomandibularis — okolica stawu skroniowo-żuchwowego 19., 20. regio auricularis — okolica małżowiny usznej 19. coneha auriculae — muszla małżowiny 20. scapba — czółenko 21. regio parotidea — okolica przyusznicza 22., 23. regio coli i ten trał is — okolica dobrzuszna szyi 22. regio laryngea — okolica krtaniowa 23. palear Iplica tentralis collil — skórny fałd podłużny szyi /fałd dobrzuszny pośrodkowy szyi/ 24. processiis transiersus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 25. sulcus jugularis — bruzda szyjna lub jarzmowa (rynienka żyły jarzmowej) 26. cornu — róg 18.

1. — 3 . regio nasalis (nasus) — okolica nosowa (nos) regio dorsalis nasi (dorsum nasi) — okolica grzbietowa nosa (grzbiet nosa) 2. regio lateralis nasi — okolica boczna nosa 3. regio naris — okolica nozdrza przedniego 4. planum nasolabiale — płytka nosowo-wargowa /śluzawica/ regio maxillaris — okolica szczękowa regio buccalis (bucca) — okolica policzkowa (policzek) regio mandibularis — okolica żuchwowa regio oralis: regiones labialis superior et labialis inferior — okolica ustna: okolice wargowa górna i wargowa dolna

12

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

regio mentalis (mentum) — okolica bródkowa (bródka) regio frontalis (frons) — okolica czołowa (czoło) regio orbitalis: regiones palpebralis superior et palpebralis inferior — okolica oczodołowa: okolice powiekowa górna i powiekowa dolna regio infraorbitalis — okolica podoczodołowa regio masseterica — okolica żwaczowa linea marginalis mandibulae — linia brzeżna żuchwy regio temporalis (tempus) — okolica skroniowa (skroń) regio parietalis — okolica ciemieniowa regio zygomatica — okolica jarzmowa

Bydło. Kościec głowy z boku (od lewej strony) Tablica 2.

1. corpus ossis incisiii — trzon kości siekaczowej 2. processus nasalis ossis incisivi — wyrostek nosowy kości siekaczowej 3. foramina infraorbitalia — otwory podoczodołowe 4. maxilla (facies facialis) — szczęka (powierzchnia twarzowa) 5. os nasale — kość nosowa 6. incisura nasoincisiva[inc. nasomaxillaris] — wcięcie nosowo-siekaczowe [wcięcie nosowo-szczękowe] 7. incisura nasalis — wcięcie nosowe 8. fissura nasolacrimalis — szczelina nosowo-lzowa 9. os lacrimale — kość Izowa 10. fossa sacci lacrimalis — dół worka łzowego 11. os zygomaticum — kość jarzmowa 12. processus frontalis ossis zygomatici — wyrostek czołowy kości jarzmowej 13. processus temporalis ossis zygomatici — wyrostek skroniowy kości jarzmowej 14. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 15. bulla lacrimalis — puszka łzowa 16. os frontale — kość czołowa 17. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej

18. processus cornualis — możdżeń (wyrostek rogowy kości czołowej) 19. protuberantia intercornualis — guzowatość międzyrogowa 20. fossa temporalis — dół skroniowy 21. linea temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] 22. pars sąuamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej 23. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 24. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 25. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 26. processus paracondylaris [proc. jtigularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 27. foramen stylomastoideum — otwór rylcowo-sutkowy 28. bulla tympanica — puszka bębenkowa 29- vagina processus styloidei [proc. hyoidei] ossis temporalis — pochwa wyrostka rylcowatego [wyr. gnykowego] kości skroniowej

30.

31.

32.

33.

34.

35.

56.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

dens premolaris II superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) II górny dens molaris I superior — ząb trzonowy (trzonowiec) I górny dens premolaris II inferior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) II dolny dens molaris I inferior — ząb trzonowy (trzonowiec) I dolny dentes incisivi — zęby sieczne (siekacze) margo interalieolaris — brzeg międzyzębodołowy, czyli bezzębny foramen mentale — otwór bródkowy ramus mandibulae — gałąź żuchwy angulus mandibulae — kąt żuchwy processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy processus condylaris [proc. articularis mandibulae] — wyrostek kłykciowy [wyr. stawowy żuchwy] orbita — oczodół tuber faciale [tuber malare] — guz twarzowy [guz licowy]

13

Bydło. Kościec głowy z boku (od lewej strony) z kolorowo zaznaczonymi kośćmi Tablica 3.

os nasale — kość nosowa os incisiuum — kość siekaczowa os lacrimale — kość łzowa maxilla — szczęka os zygomaticum — kość jarzmowa os frontale — kość czołowa os parietale — kość ciemieniowa pars sąuamosa ossis temporalis — część łus*:owa kości skroniowej 8'. pars tympanica ossis temporalis — część bębenkowa kości skroniowej 9. os occipitale — kość potyliczna 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

14

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17., 19.

sutura frontonasalis — szew czolowo-nosowy sutura nasolacrimalis — szew nosowo-łzowy sutura frontolacrimalis— szew czołowo-łzowy sutura lacrimozygomatica — szew łzowo-jarzmowy sutura maxilloincisiva — szew szczękowo-siekaczowy sutura lacrimomaxillaris — szew łzowo-szczękowy sutura zygomaticomaxillaris — szew jarzmowo-szczękowy 18. sutura sphenofrontalis — szew klinowo-czołowy sutura spbenoparietalis — szew klinowo-ciemieniowy

20. sutura frontozygomatica — szew czołowo-jarzmowy 21. mandibula — żuchwa 22. sutura temporozygomatica — szew skroniowo-jarzmowy 23. sutura coronalis [sut. frontoparietalis] — szew wieńcowy [szew czołowo-ciemieniowy] 24. sutura sąuamosa [sut. parietotemporalis] — szew łuskowy [szew ciemieniowo-skroniowy] 25. sutura occipitomastoidea — szew potyliczno-sutkowy

Bydło. Kościec głowy w przekroju strzałkowym z kolorowo zaznaczonymi kośćmi Tablica 4.

os frontale — kość czołowa os parietale — kość ciemieniowa os temporale — kość skroniowa pars petrosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej 3b. pars sąuamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej 3c. pars tympanica ossis temporalis — część bębenkowa kości skroniowej 4. os occipitale — kość potyliczna 5. os (basi- et pre-)sphenoidale — kość (podstawnoi przed-)klinowa 6. os ethmoidale — kość sitowa 6a. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 6b. lamina perpendicularis ossis ethmoidalis — blaszka pionowa kości sitowej 1.

2.

3.

3a.

6c. concha nasalis media — małżowina nosowa środkowa 6d. labyrinthus ethmoidalis — błędnik sitowy 7. os conchae nasalis ventralis — kość małżowiny nosowej dolnej 8. os nasale — kość nosowa 9. os incisivum — kość siekaczowa 10. maxilla — szczęka 11. v o me r — lemiesz 12. os palatinum — kość podniebienna 13. os pterygoideum — kość skrzydłowa 14. mandibula — żuchwa 15. foramen mandibulae — otwór żuchwy 16. sutura coronalis [sitt. frontoparietalis] — szew wieńcowy [szew czołowo-ciemieniowy] 17. sutura sphenofrontalis — szew klinowo-czołowy

18. sutura sąuamosa [sut. parietotemporalis] — szew łuskowy [szew ciemieniowo-skroniowy] 19. sutura sphenosąuamosa — szew klinowo-luskowy 20. sutura lambdoidea [sutura parietooccipitalis] — szew węgłowy [szew ciemieniowo-potyliczny] 21. sutura occipitomastoidea — szew potyliczno-sutkowy 22. synchondrosis sphenooccipitalis — chrząstkozrost klinowo-potyliczny 23. sutura pterygopalatina — szew skrzydlowo-podniebienny 24. sutura frontonasalis— szew czołowo-nosowy 25. sutura palatina transuersa — szew podniebienny poprzeczny 26. sutura nasoincisiva — szew nosowo-siekaczowy 27. sutura maxilloincisiva — szew szczękowo-siekaczowy

15

BydJo. Kościec głowy w przekroju strzałkowym (bez żuchwy) Tablica 5.

1. os frontale — kość czołowa 2. processus cornualis — możdżeń (wyrostek rogowy kości czołowej) 3. cavum cranii — jama czaszkowa 4. os parietale— kość ciemieniowa 5. foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki 6. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 7. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 8. canalis condylaris — kanał kłykciowy 9. apertura externa aqueductus vestibuli — otwór zewnętrzny wodociągu przedsionka 10. porus acusticus internus — otwór słuchowy wewnętrzny 11. pars pet rosa ossis temporalis — sześć skalista kości skroniowej 12. meatus temporalis — przewód skroniowy 13. canalis condylaris — kanał kłykciowy 14., 14'. foramen jugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny]

16

15. bulla tympanica — puszka bębenkowa 16. processus muscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej 17. canalis opticus [foramen opticum] — kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] 18. foramen orbitorotundum — otwór oczodołowo-okrągły 19. foramen ovale — otwór owalny 20. os nasale — kość nosowa 21. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 22. concha nasalis media — małżowina środkowa nosowa 23. os conchae nasalis ventralis — kość małżowiny nosowej dolnej 24. vomer — lemiesz 25. sinus sphenoidalis — zatoka klinowa 26. meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny 27. meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy 28. meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny 29. incisura nasoincisiva [inc. nasomaxillaris] — wcięcie nosowo-siekaczowe [wcięcie nosowoszczękowe]

30. processus nasalis ossis incisivi — wyrostek nosowy kości siekaczowej 31. corpus ossis incisiiń — trzon kości siekaczowej 32. lamina perpendicularis ossis palatini — blaszka pionowa kości podniebiennej 33. hamulus pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 34. canalis infraorbitalis — kanał podoczodołowy 35. sinus maxillaris — zatoka szczękowa 36. foramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny 37. sinus palatinus — zatoka podniebienna 38. dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne 39. dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne 40. os (basi- et pre-)sphenoidale — kość (podstawnoi przed-)klinowa 41. pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 42. sinus frontalis — zatoka czołowa

Bydło. Kościec głowy: okolice oczodołowa i skroniowa po usunięciu łuku jarzmowego Tablica 6.

1. os zygomaticum — kość jarzmowa 2. fossa sacci lacrimalis et ductus nasolacrimalis (apertura) — dół worka łzowego i przewód nosowo-łzowy (wejście) 3. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 4. bulla lacrimalis — puszka łzowa 5. maxilla — szczęka 6. dens molaris III superior — ząb trzonowy (trzonowiec) III górny 7. lamina perpendicularis ossis palatini — blaszka pionowa kości podniebiennej 8. hamulus pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 9. os frontale — kość czołowa 10. canalis supraorbitalis — kanał nadoczodołowy 11. foramen ethmoidale — otwór sitowy 12. canalis opticus [foramen opticum] — kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] 13. crista pterygoidea — grzebień skrzydłowy 14. foramen orbitorotundum — otwór oczodołowo-okrągły

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

linea temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej sinus frontalis — zatoka czołowa processus cornualis — możdżeń (wyrostek rogowy kości czołowej) fossa temporalis — dół skroniowy processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej processus retroarticularis ossis temporalis [proc. retroglenoideus] — wyrostek zastawowy kości skroniowej [wyr. zapanewkowy] fossa pterygopalatina — dół skrzydłowo-podniebienny foramen ovale — otwór owalny corpus ossis (basi- et pre-)sphenoidalis — trzon kości (podstawno- i przed-)klinowej

25. processus muscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej 26., 28. onficia externa meatus temporalis — wyloty zewnętrzne przewodu skroniowego 26. foramen retroarticulare — otwór zastawowy 27. bulla tympanica — puszka bębenkowa 28. orificium temporale meatus temporalis — wylot skroniowy przewodu skroniowego 29. crista temporalis — grzebień skroniowy 30. meatus acusticus externus — przewód słuchowy zewnętrzny 31. sutura occipitomastoidea — szew potyliczno-sutkowy 32. fossa condylaris ventralis — dół kłykciowy dolny 33. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 34. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej]

17

Bydło. Kościec głowy od przodu Tablica 7.

1. os frontale — kość czołowa 2. sulctis supraorbitalis — bruzda nadoczodołowa 3. processns zygomatictis ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 4. processns cornualis — możdżeń (wyrostek rogowy kości czołowej) 5. processns frontalis ossis zygomatici — wyrostek czołowy kości jarzmowej 6. os nasale — kość nosowa 7. fissnra nasolacrimalis — szczelina nosowo-lzowa 8. os lacrimale — kość łzowa 9. OJ zygomaticum — kość jarzmowa

18

10.—12. os conchae nasalis ventralis — kość małżowiny nosowej dolnej 10. pars dorsalis conchae — część górna małżowiny 11. lawina basilaris — blaszka podstawna 12. pars yentralis conchae — część dolna małżowiny 13. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 14. vomer — lemiesz 15. processns nasalis ossis incisiii — wyrostek nosowy kości siekaczowej 16. corpns ossis incisiti — trzon kości siekaczowej 17. foramen infraorbitak — otwór podoczodołowy 18. fissnra palatina — szczelina podniebienna

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

maxilla — szczęka tnber faciale [tnber nialare] — guz twarzowy [guz licowy] corpus mandibulae — trzon żuchwy synchondrosis intermandibnlaris — chrząstkozrost międzyżuchwowy foramen mentale — otwór bródkowy dens incisiius I — ząb sieczny (siekacz) I dens incisiins II — ząb sieczny (siekacz) II dens incisitns III — ząb sieczny (siekacz) III dens incisiius IV (dens caninns) — ząb sieczny IV (kieł)

Bydło. Kościec głowy od tyłu Tablica 8.

1. osfrontale — kość czołowa 2. processus cornualis — możdżeń (wyrostek rogowy kości czołowej) 3. protuberantia intercornualis — guzowatość międzyrogowa 4. protuberantia occipitalis externa — guzowatość potyliczna zewnętrzna 5. linea nuchae [crista occipitalis] — kresa karkowa [grzebień potyliczny] 6. os parietale — kość ciemieniowa 7. sąuama occipitalis — łuska potyliczna 8. condylns occipitalis — kłykieć potyliczny 9. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej]

10. processus mastoideus ossis tem pora lis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej 11. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 12. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 13. processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 14. bulla tympanica — puszka bębenkowa 14'. processus muscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej 15. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 16. foramen stylomastoideum — otwór rylcowo-sutkowy

17. hamulus pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 18. ramus mandibulae —gałąź żuchwy 19. angulus menta/is — kąt bródkowy 20. dentes molares inferiores — zęby trzonowe (trzonowce) dolne 21. sutura coronalis [sut. frontoparietalis] — szew wieńcowy [szew czołowo-ciemieniowy] 22. sutura lambdoidea [sut. parietooccipitalis] — szew węgłowy [szew ciemieniowo-potyliczny] 23. sutura occipitomastoidea — szew potyliczno-sutkowy 24. foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki 25. foramen mandibulae — otwór żuchwy

19

Bydło. Kościec głowy od góry z odsłoniętymi zatokami czołowymi i sąsiednimi strony lewej Tablica 9.

1. os parietale—kość ciemieniowa 2. protuberantia dntercornualis — guzowatość międzyrogowa 3. collum processus cornualis — szyjka możdżenia (wyrostka rogowego kości czołowej) 4. corona processus cornualis — wieniec możdżenia (wyrostka rogowego kości czołowej) 5. processus cornualis — możdżeń (wyrostek rogowy kości czołowej)

20

sąuama frontalis — łuska czołowa foramen supraorbiłak — otwór nadoczodołowy sulcus supraorbitalis — bruzda nadoczodołowa crista temporalis — grzebień skroniowy margo infraorbitalis ossis zygomatici — brzeg podoczodołowy kości jarzmowej 11. os lacrimale — kość łzowa 12. os zygomaticum — kość jarzmowa 13. fissura nasolacrimalis — szczelina nosowo-łzowa 6.

7.

8.

9.

10.

14. os nasale — kość nosowa 15. facies facialis maxillae — powierzchnia twarzowa szczęki 16. processus nasalis ossis incisivi — wyrostek nosowy kości siekaczowej 17. processus palatinus ossis incisivi — wyrostek podniebienny kości siekaczowej 18. corpus ossis incisivi — trzon kości siekaczowej 19. recessus parietalis sinus frontalis — zachyłek ciemieniowy zatoki czołowej 20. sinus frontalis caudalis — zatoka czołowa tylna 21. sinus frontales rostrales — zatoki czołowe przednie 22. sinus conchae nasalis dorsalis — zatoka małżowiny nosowej górnej canalis supraorbitalis — kanał nadoczodołowy septum transversum sinuum frontalium — przegroda poprzeczna zatok czołowych recessus cornualis sinus frontalis — zachyłek możdżeniowy zatoki czołowej

Bydło. Kościec głowy od góry z kolorowo zaznaczonymi kośćmi Tablica 10.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

os frontale — kość czołowa os parietale — kość ciemieniowa os zygomaticum — kość jarzmowa os lacrimale — kość łzowa os nasale — kość nosowa maxilla — szczęka os incisivum — kość siekaczowa os temporale — kość skroniowa sutura coronalis [sut. frontoparietalis] — szew wieńcowy [szew czołowo-ciemieniowy] sutura interfrontalis — szew międzyczołowy sutura frontolacrimalis — szew czołowo-łzowy sutura frontonasalis — szew czołowo-nosowy sutura lacrimozygomatica — szew łzowo-jarzmowy sutura zygomaticomaxillaris — szew jarzmowo-szczękowy sutura nasolacrimalis — szew nosowo-łzowy sutura lacrimomaxillaris — szew łzowo-szczękowy sutura nasomaxillaris — szew nosowo-szczękowy sutura maxilloincisiva — szew szczękowo-siekaczowy

21

Bydło. Kościec głowy od dołu Tablica 11.

1., 2. processus comualis — możdżeń (wyrostek rogowy kości czołowej) 2. collum processus comualis — szyjka możdżenia 3. processus paracondylaris [proc. jugularh ossis occipitalis] — wyrostek przyklykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 4. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 5. foramen stylomastoideum — otwór rylcowo-sutkowy 6. fossa condylaris ventralis — dól kłykciowy dolny 7. pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 8. tuberciilitm musculare ossis occipitalis — guzek mięśniowy kości potylicznej 9. porus aciisticiis extenms — otwór słuchowy zewnętrzny 10. processus styloideus [proc. hyoidetis] ossis temporalis — wyrostek rylcowaty [wyr. gnykowy] kości skroniowej

22

11.

12.

13.

14.

1516.

17.

18.

1920.

foramen jugulare [for. lacenim aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] foramen retroarticiilare (orificiiim externum mea/us temporalis) — otwór zastawowy (ujście zewnętrzne przewodu skroniowego) tuberciilum articulare ossis temporalis — guzek stawowy kości skroniowej processus retroarticularis ossis temporalis [proc. postglenoideus] — wyrostek zastawowy kości skroniowej [wyr. zapanewkowy] foramen otale — otwór owalny bulla tympanica — puszka bębenkowa processus muscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej crista pterygoidea — grzebień skrzydłowy foramen orbitorotundum — otwór oczodołowo-okrągly corpus ossis (basi- et pre-)spbenoidalis — trzon kości (podstawno- i przed-)klinowej

21. canalis supraorbitalis — kanał nadoczodołowy 22. bulla lacrimalis — puszka łzowa 23. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 24. foramen ethmoidale — otwór sitowy 25. hamulus pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 26. uomer — lemiesz 27. foramen palatinum caudale — otwór podniebienny tylny 28. foramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny 29. foramen maxillare — otwór szczękowy 30. lamina horizontalis ossispa/atini — blaszka pozioma kości podniebiennej 31. foramen palatinum minus — otwór podniebienny mniejszy 32. foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki 33. meatus nasopharyngeus, choana — przewód nosowo-gardłowy, nozdrze tylne

Bydło. Kościec głowy od dołu (w całości) z kolorowo zaznaczonymi kośćmi Tablica 12.

OJ occipitale — kość potyliczna pars orbitalis ossis frontalis — część oczodołowa kości czołowej processus cornualis — możdżeń (wyrostek rogowy kości czołowej) pars sąuamosa ossi, temporalis — część łuskowa kości skroniowej pars tympanica ossi. temporalis — część bębenkowa kości skroniowej eorpus ossis (basi- et pre-)spbenoidalh trzon kości (podstawno-i przed-)klinowej . ala ossis basisphenoidalis [ala temporalis ossis sphenoidalis] — skrzydło kości podstawnoklinowej [skrzydło skroniowe kości klinowej] '. ala ossis presphenoidalis [ala orbitalis ossis sphenoidalis] — skrzydło kości przedklinowej [skrzydło oczodołowe kości klinowej] vomer — lemiesz os pterygoideum — kość skrzydłowa os zygomaticum — kość jarzmowa maxilla — szczęka . processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 9. os palatinum — kość podniebienna 10. os lacrimale — kość łzowa 11. os incisiium — kość siekaczowa 12. os parietale — kość ciemieniowa 13. sutura occipitomastoidea — szew potyliczno-sutkowy 14. synchondrosis sphenooccipitalis — chrząstkozrost klinowo-po ty liczny 15. sutura sphenosąuamosa — szew klinowo-łuskowy 16. sutura sphenojrontalis — szew klinowo-czołowy 17. sutura tem powzygoma t ica — szew skroniowo-jarzmowy 18. sutura lacrimomaxil/aris — szew łzowo-szczękowy 19. sutura zygomaticomaxi//aris — szew jarzmowo-szczękowy 20. sutura palatomaxillaris et sutura palatina transversa — szew podniebienno-szczękowy i szew podniebienny poprzeczny sutura palatina mediana (ossis pa/a/ini et maxillae) — szew podniebienny pośrodkowy (kości podniebiennej i szczęki) sutura lambdoidea [sut. parietooccipitalis] — szew węgłowy [szew ciemieniowo-potyliczny] 24. suturae maxilloincisiuae — szwy szczękowo-siekaczowe

Mi. dens wiec) M2. dens wiec) M3. dens wiec)

molaris I superior — ząb trzonowy (trzonoI górny molaris II superior — ząb trzonowy (trzonoII górny molaris III superior — ząb trzonowy (trzonoIII górny

dens premolaris II superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) II górny dens premolaris III superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) III górny dens premolaris IV superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV górny

23

Bydło. Głowa i szyja od strony lewej — warstwa I Tablica 13.

1., 1'. m. levator nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy 2. m. levator labii superioris [maxillaris] — mięsień dźwigacz wargi górnej 3. m. caninus — mięsień kłowy 4. m. depressor labii superioris [maxillaris] — mięsień obniżający wargę górną 5. m, zygomaticus — mięsień jarzmowy 6. m. malaris — mięsień licowy 7. m. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy—część powierzchowna 8. m. depressor labii inferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną 9. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 10. m. frontalis — mięsień czołowy 11. m. orbicularis oculi — mięsień okrężny oka 12. m. cervicoscutidaris— mięsień szyjno-tarczkowy 13. m. interscutularis — mięsień międzytarczkowy 14. m. frontoscutularis—pars frontalis — mięsień czołowo-tarczkowy — część czołowa 15. tn. frontoscutularis—pars temporalis — mięsień czołowo-tarczkowy —część skroniowa 16. m. scutuloauricularis superficialis dorsalis — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny górny 17. m. scutuloauricularis superficialis accessorius — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny dodatkowy 18. m. zygomaticoai/ricu/aris — mięsień jarzmowo-małżowinowy

24

19. m. scutuloauricularis superficialis medius — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny środkowy 21. m. masseter— mięsień żwacz 22. m. trapezius — mięsień czworoboczny 20. m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 23.-24. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 23. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 24. m. cieidomastoideus — mięsień obojczykówo-sutkowy 25. ni. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 26. cartilago scutiformis [scutulum auriculae] — chrząstka tarczkowata [tarczka małżowiny usznej] 27. mandibula — żuchwa 28., 29. ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 30 ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 31. a. transversa faciei, n. auriculotemporalis — tętnica poprzeczna twarzy, nerw małżowinowo-skroniowy 32. n. auriculopalpebralis — nerw małżowinowo-powiekowy

33. n. auricularis caudalis — nerw małżowinowy tylny 34. processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 35. ductus parotideus, n. plexus parotidei — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), nerw splotu przyuszniczego 36. a. et v. facialis — tętnica i żyła twarzowa 37. ramus commiinicans inter ramos buccales n. facialis — gałąź łącząca gałęzie policzkowe nerwu twarzowego

38.

3940.

41.

42.

43.

v. angularis oculi, ramus anastomoticus cum a. malari — żyła kątowa oka, gałąź zespalająca z tętnicą licową a. et v. temporalis superficialis — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego n. auricularis magnus — nerw małżowinowy wielki n. transversus colli [n. cutaneus colli] — nerw poprzeczny szyi [n. skórny szyi] n. cewicałis III — nerw szyjny III

AA. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 45. In. parotideus — węzeł chłonny przyuszniczy 46. glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 47. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 48. In. mandibularis — węzeł chłonny żuchwowy 49. v. maxillańs [interna] — żyła szczękowa [we-

wnętrzna]

50. v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna]

25

Bydło. Głowa i szyja od strony lewej — warstwa II Tablica 14.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

26

m. levałor nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy m. letator labii superioris[maxillaris], m. canimis et m. depressor labii superioris [maxillaris] — mięsień dźwigacz wargi górnej, mięsień kłowy i mięsień obniżający wargę górną m. malaris — mięsień licowy m. masseter — mięsień żwacz m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy—część trzonowcowa ni. depressor labii inferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną ni. zygomatkus — mięsień jarzmowy m. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy—część powierzchowna ni. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy ni. Jrontalis— mięsień czołowy ni. orbicularis oculi — mięsień okrężny oka m. cewicoscutularis — mięsień szyjno-tarczkowy ni. interscutiilaris — mięsień międzytarczkowy ni. frontoscutiilaris—pars jrontalis — mięsień czołowo-tarczkowy —część czołowa ni. frontoscutularis—pars temporalis — mięsień czołowo-tarczkowy —część skroniowa ni. scutiiloaiiricularis snperficialis dorsa/is — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny górny ni. scutiiloaiiricularis snperficialis accessorius — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny dodatkowy m. zygomaticoauricu/aris — mięsień jarzmowo-malżowinowy ni. scutiiloaiiricularis superficialis niedius — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny środkowy m. occipitohyoideus [ni. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] v. maxillaris [interna], m. digastricus — żyła szczękowa [wewnętrzna], mięsień dwubrzuścowy m. rhomboideus — mięsień równoległoboczny ni. splenius — mięsień płatowaty ni. obliąuus capitis crania/is — mięsień skośny przedni głowy m. rectus capitis lateralis — mięsień prosty boczny głowy ni. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy ni. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego

28. ni. longus capitis — mięsień długi głowy 29. m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy 30. v. linguofacialis [i: maxil/aris ex/erna], m. sternothyreoideus — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna], mięsień mostkowo-tarczowy 31. m. sternohyoideus— mięsień mostkowo-gnykowy 32. i: angularis oculi — żyła kątowa oka 33. a. et n. injraorbitalis — tętnica podoczodbłowa, nerw podoczodołowy 34. a. et v. facialis, dtictus parotideus — tętnica i żyła twarzowa, przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 35. plexus v. faciei profundae[i: bticcinatoriae] — splot żyły głębokiej twarzy [ż. policzkowej] 36. a. buccalis, v. jaciei projunda [v. buccinatoria] — tętnica policzkowa, żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa] 37. n. buccalis — nerw policzkowy 38. v. labialis inferior [mandibularis] — żyła wargowa dolna 39. n. plexus parotidei — nerw splotu przyuszniczego 40. a. carotis externa, n. facialis — tętnica szyjna zewnętrzna, nerw twarzowy 41. ranius buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 42. ramus buccalis rentralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 43. a. lateralis nasi — tętnica boczna nosa 44. a. labialis superior [maxi//aris] — tętnica wargowa górna 45. a. labialis inferior [mandibularis] superficialis — tętnica wargowa dolna powierzchowna 46. ranius zygomaticoteni pora lis n. zygomatici — gałąź jarzmowo-skroniowa nerwu jarzmowego 47. a. et v. temporalis superficialis — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna 48. n. auriculotemporalis, a. transrersa faciei — nerw małżowinowo-skroniowy, tętnica poprzeczna twarzy 49- ramus anricu/aris ros/ra/is n. auricu/opalpebralis — gałąź małżowinowa przednia nerwu małżowinowo-powiekowego 50. a. auricularis caudalis [a. anricu/aris magna] n. auriculopalpebra/is — tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka], nerw malżowinowo-powiekowy

51.

52.

53.

54.

55.

56.

a. maxillaris [interna] — tętnica szczękowa [wewnętrzna] v. jugularis interna, ramus ten trałis n. dccessorii — żyła jarzmowa wewnętrzna, gałąź dobrzuszna nerwu dodatkowego a. carotis communis, tninais vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień blędno-współczulny esophagus — przełyk ramus n. cervicalis III — gałąź nerwu szyjnego III glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica

57.

58.

5960.

61.

62.

63.

glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] glandulae buccales dorsales — gruczoły ślinowe policzkowe górne glandulae buccales ventrales — gruczoły ślinowe policzkowe dolne In. retropharyngeus lateralis — węzeł chłonny zagardłowy In. mandibularis — węzeł chłonny żuchwowy glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca In. cenicalis cranialis, m. longus atlantis — węzeł

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

chłonny szyjny przedni, mięsień długi kręgu szczytowego tracbea — tchawica ma nd i bulą — żuchwa cartilago scutiformis [scutulum auriculae] — chrząstka tarczkowa [tarczka małżowiny usznej] stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny ramus n. cenicalis II — gałąź nerwu szyjnego II

27

Bydło. Głowa i szyja od strony lewej — warstwa III po usunięciu żuchwy Tablica 15.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

m. masseter — mięsień żwacz m. temporalis — mięsień skroniowy m. pterygoideus lateralis — mięsień skrzydłowy boczny m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy m. digastriais — venter rostralis — mięsień dwubrzuścowy—brzusiec przedni m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy m. occipitohyoideus [m. jugulohyoideiis] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] m. digastriciis — nenter ccindalis — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec tylny m. rhomboideus — mięsień równoległoboczny m. splenius — mięsień płatowaty m. obliąuus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy głowy przedni

13. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 14. m. longus capitis — mięsień długi głowy 1 ^ VM //itJ/riff(tvu/f sitl/iYłłir miAClPtl longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 16. m. sternothyroideus — mięsień mostkowo-tarczowy 17. m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy m. omwjyoiaeus — mięsień topaiKowo-gnyKowy 18 m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 19. lingua lingua — język ślinianka podjęzykowa 20. glandula sublingualis

28

21. plexus v. faciei profundae [v. buccinatoriae] — splot żyły głębokiej twarzy [ż. policzkowej] 21. a. et n. buccalis, v. faciei profunda [v. buccinatoria] — tętnica policzkowa, nerw policzkowy, żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa] 23. a., v. et n. alteolaris inferior [mandibularis] — tętnica i żyła zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny 24. n. lingualis — nerw językowy 25. n. mylohyoideus — nerw żuchwowo-gnykowy 26. a. maxillaris [interna], v. sphenopalatina — tętnica szczękowa [wewnętrzna], żyła klinowo-podniebienna 27 a. et v. temporalis superficialis, mandibula — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna, żuchwa 28 ramus transversus faciei n. auriculotemporalis [n. temporalis superficialis], v. temporalis profunda — gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny], żyła skroniowa głęboka 29. a. carotis externa, v. maxillaris [interna] ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — tętnica szyjna zewnętrzna, żyła szczękowa [wewnętrzna], gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] stylohyoideum, n. facialis, a. auricularis caudalis [a. auricularis magna] — część rylcowa kości gnykowej, nerw twarzowy, tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka]

31. ramus buccalis uentralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 32. In. retropbaryngeus lateralis — węzeł chłonny zagardłowy boczny 33. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 34. a. facialis, v. linguofacialis [v. maxillaris externa] In. mandibularis — tętnica twarzowa, żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna], węzeł chłonny żuchwowy 35. v. jugularis interna, ramus n. cervicalis II — żyła jarzmowa wewnętrzna, gałąź nerwu szyjnego II 36. n. auriculopalpebralis — nerw małżowinowo-powiekowy 37. ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 38. m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego 39. glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca 40. a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 41. Inn. cervicales profundi craniales — węzły chłonne szyjne głębokie przednie 42. esophagus — przełyk 43. trachea — tchawica 44. tunica mucosa oris — błona śluzowa jamy ustnej 45. n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny 46. ramus n. cervicalis III — gałąź nerwu szyjnego III

BydJo. Głowa i szyja od strony lewej warstwa IV po usunięciu żuchwy • Tablica 16.

1. m. temporalis, processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae, a. maxillaris [interna] — mięsień skroniowy, wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy, tętnica szczękowa [wewnętrzna] 2. m. pterygoideus lateralis — mięsień skrzydłowy boczny 3. m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 4. a. et n. buccalis, v. faciei profunda [v. buccinatoria] — tętnica policzkowa, nerw policzkowy, żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa] 5- m. tensor velipalatini — mięsień napinacz podniebienia miękkiego 6. m. levator veli palatini — mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego 7. m. stylopharyngeus caudalis — mięsień rylcowo-gardłowy tylny 8. mm. palatopharyngeus et pterygopharyngeus — mięśnie podniebienno-gardłowy i skrzydłowo-gardłowy 9. m. masseter — mięsień żwacz 10. m. hyoglossus — mięsień gnykowo-językowy 11. m. styloglossus — mięsień rylcowo-językowy 12. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 13. m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy m. occipitohyoideus [m. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] m. digastricus — venter rostralis — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec przedni m. digastricus — venter caudalis — mięsień dwubrzuścowy—brzusiec tylny m. splenius — mięsień płatowaty m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy m. rectus capitis lateralis — mięsień prosty boczny głowy m. obliąuus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy m. rectus capitis ventralis, ramus dorsalis n. accessorii — mięsień prosty dolny głowy, gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego m. longus capitis — mięsień długi głowy m. stylohyoideus — mięsień rylcowo-gnykowy m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy m. cricothyreoideus — mięsień pierścienno-tarczowy m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy mm. sternohyoideus et omohyoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i lopatkowo-gnykowy a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny a. carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna

31. a. facialis, n. hypoglossus — tętnica twarzowa, nerw podjęzykowy 32. a. lingualis, ductus mandibularis[d. submandibularis] — tętnica językowa, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 33. n. lingualis — nerw językowy 34. stylohyoideum, a. auricularis caudalis [a. auricularis magna] — część rylcowa kości gnykowej, tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] 35. discus articularis articulationis temporomandibularis, rami n. mandibularis — krążek stawowy stawu skroniowo-żuchwowego, gałęzie nerwu żuchwowego 36. Inn. retropharyngei mediales — węzły chłonne zagardłowe przyśrodkowe 37. a. thyreoidea cranialis — tętnica tarczowa przednia 38. glandula thyreoidea — gruczoł tarczycowy, tarczyca 39. v. thyreoidea, glandula parathyreoidea — żyła tarczowa, gruczoł przytarczyczny (przytarczyca) 40. esophagus — przełyk 41. trachea — tchawica 42. processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 43. rami nn. ceruicalium — gałęzie nerwów szyjnych 44. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa]

29

Bydło. Głowa jałówki w przekroju strzałkowym Tablica 17.

11

54

23

1. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 2. concha nasalis media — małżowina nosowa środkowa 3. concha nasalis ventralis — małżowina nosowa dolna 4. meatus nasi uentralis — przewód nosowy dolny 5. meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy 6. meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny 7. labyrinthus ethmoidalis — błędnik sitowy 8. os nasale — kość nosowa 9. sinus frontalis rostralis — zatoka czołowa przednia 10. sinus frontalis caudalis — zatoka czołowa tylna 11. osfrontale — kość czołowa 12. mandibula — żuchwa 13. os occipitale — kość potyliczna 14. os (basi- et pre-)sphenoidale — kość (podstawnoi przed-)klinowa 15. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 16. sinus palatinus— zatoka podniebienna 17., 17'. atlas — kręg szczytowy 18. axis — kręg obrotowy 19. basihyoideum — trzon kości gnykowej 20. m. dilatator naris apicalis [m. transversus nasi] — mięsień rozwieracz nozdrza przedniego wierzchołkowy [m. poprzeczny nosa] 21. glandulae nasolabiales — gruczoły nosowo-wargowe 22. dens incisitus — ząb sieczny (siekacz) 23. glandulae labiales — gruczoły ślinowe wargowe 24. recessus sublingualis ca vi oris proprii — zachyłek podjęzykowy jamy ustnej właściwej

30

13

25. lingua On. genioglossus) — język (mięsień bródkowo-językowy) 26. m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy 27. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 28. ostiutn pharyngeum tubae audititae — ujście gardłowe trąbki słuchowej 29. cavum pharyngis — jama gardła 30. palatum molle (velum palatinum) et glandulae palatinae — podniebienie miękkie /żagielek podniebienny/ i gruczoły ślinowe podniebienne 31. epiglott is — nagłośnia 32. m. hyoepiglotticus — mięsień gnykowo-naglośniowy 33. m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy 34. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 35. cartilago thyreoidea — chrząstka tarczowata 36. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 37. palear (plica vcntralis colli) — skórny fałd podłużny szyi (fałd dobrzuszny pośrodkowy szyi) 38. cauum laryngis — jama krtani 39. plica wcalis — fałd głosowy 40. cartilago cricoidea — chrząstka pierścieniowata 41. cartilago arytaenoidea — chrząstka nalewkowata 42. trachea — tchawica 43. funiculus nuchae — powrózek karkowy 44. membrana atlantooccipitalis dorsalis — błona szczytowo-potyliczna górna 45. m. rectus capitis dorsalis minor — mięsień prosty górny mniejszy głowy 46. mm. trapezius et splenius — mięśnie czworoboczny i płatowaty

47. m. rectus capitis dorsalis major — mięsień prosty górny większy głowy 48. m. obliąuus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy 49. m. longus capitis (dexter) — mięsień długi głowy (prawy) 50. m. longus capitis (sinister) — mięsień długi głowy (lewy) 51. In. retropharyngeus medialis — węzeł chłonny zagardłowy przyśrodkowy 52. m. rectus capitis ventralis, cavum articulationis atlantooccipitalis — mięsień prosty dolny głowy, jama stawu szczytowo-potylicznego 53. m. longus colli — mięsień długi szyi 54. esophagus — przełyk 55. hemispherium cerebri — półkula mózgu 56. sinus sagittalis durae matris cncephali (venosus), corpus callosum [commissura magna cerebri] — zatoka strzałkowa opony twardej mózgowia (żylna), ciało modzelowate [spoidło wielkie mózgu] 57. fornix (telencephalon) — sklepienie (kresomózgowie) 58. adhesio interthalamica [inassa intermedia thalami] — zrost międzywzgórzowy [bryła pośrednia wzgórza] 59. chiasma opticum — skrzyżowanie wzrokowe 60. cerebellum — móżdżek 61. hypophysis I glandula pituitarial — przysadka 62. mesencephalon — śródmózgowie 63. medulla oblongata —rdzeń przedłużony 64. medulla spinalis — rdzeń kręgowy

Bydło. Głowa jałówki w przekroju strzałkowym Tablica 18.

10 11

1. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 2. concha nasalis media — małżowina nosowa środkowa 3. concha nasalis venlralis — małżowina nosowa dolna 4. mea/us nasi tentralis — przewód nosowy dolny 5. mcatns nasi medins — przewód nosowy środkowy 6. meatns nasi dorsalis — przewód nosowy górny 7. os nasalc — kość nosowa 8. sinus frontalis — zatoka czołowa 9. cartHago sepłi nasi — chrząstka przegrody nosa 10. os frontale — kość czołowa 11. os occipitałe — kość potyliczna 12. os (basi-et pre-)sphenoidale — kość (podstawnoi przed-)klinowa 13. condylns occipitalis — kłykieć potyliczny 14. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 15. tarnina horizontalis ossis palatini — blaszka pozioma kości podniebiennej 16. tunica mneosa nasi — błona śluzowa nosa 17. sinus palatinus — zatoka podniebienna 18. mandibula — żuchwa 19. rugae pa/atinae — marszczki (grzebienie) podniebienne

20. papillac buccales (conicac) — brodawki policzkowe (stożkowate) 21. dentes premolares inferiores (decidni) — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) dolne (mleczne) 22. dens molaris I inferior — ząb trzonowy (trzonowiec) I dolny 23. os hyoideum — kość gnykowa 24. m. letator veli palatini — mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego mięsień napinacz podnie25. m. tensor vel i palatini bienia miękkiego 26. m. pterygoideus — mięsień skrzydłowy 27. m. digastricus — venter ca uda lis, n. accessorius — mięsień dwubrzuścowy — brzusiec tylny, nerw dodatkowy 28. n. hypoglossus, In. re/ropharyngeus lateralis — nerw podjęzykowy, węzeł chłonny zagardłowy boczny 29. n. laiyngeus crania/is — nerw krtaniowy przedni 30. n. vagus, a. occipitalis — nerw błędny, tętnica potyliczna 31. a. carotis communis, truncus sympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień współczulny 32. ganglion cerricale crania/e — zwój szyjny przedni 33. n. glossopharyngeus— nerw językowo-gardlowy 34. m. stylohyoideus, truncus linguojacialis [a. maxilla-

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

ris extcrna] — mięsień rylcowo-gnykowy, pień językowo-twarzowy [tętnica szczękowa zewnętrzna] v. lingualis, n. hypoglossus — żyła językowa, nerw podjęzykowy /;. et a. lingualis — nerw językowy, tętnica językowa glandula siiblingualis, ductus mandibularis [d. submandibularis] — ślinianka podjęzykowa, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] v. jugitlaris externa — żyła jarzmowa zewnętrzna hemisphcrium cerebri — półkula mózgu tentriculus lateralis encephali — komora boczna (pierwsza, druga) mózgowia fcntriculus tertius encephali — komora trzecia mózgowia tectum mesencephali [corpora quadrigemina] — pokrywa śródmózgowia [wzgórki czworacze] cerebellum — móżdżek medulla oblongata — rdzeń przedłużony sinus cavernosus durae matris encephali (irnosus) — zatoka jamista opony twardej mózgowia (żylna) dum ma ter encephali — opona twarda mózgowia

31

Bydło. Głowa jałówki: skeletotopia tętnic strony lewej — warstwa powierzchowna (z preparatu korozyjnego) Tablica 19.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna a. carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna a. occipitalis — tętnica potyliczna a. palatina ascendens — tętnica podniebienna wstępująca truncus linguofacialis> [a. maxillaris externa] — pień językowo-twarzowy [tętnica szczękowa zewnętrzna] a. facialis — tętnica twarzowa a. lateralis nasi — tętnica boczna nosa a. submentalis — tętnica podbródkowa a. labialis inferior [mandibularis] superfkialis — tętnica wargowa dolna powierzchowna a. labialis inferior [mandibularis] profunda — tętnica wargowa dolna głęboka a. labialis superior [maxillaris] — tętnica wargowa górna a. infraorbitalis — tętnica podoczodolowa a. malaris — tętnica licowa a. dorsalis nasi — tętnica grzbietowa nosa a. auricularis caudalis [a. auricularis magna] —

32

16.

17.

18.

1920.

21.

22.

23.

24.

tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] rami masseterici a. carotidis externae et a. facialis — gałęzie żwaczowe tętnicy szyjnej zewnętrznej i tętnicy twarzowej ramus pterygoideus a. maxillaris [internae] — gałąź skrzydłowa tętnicy szczękowej [wewnętrznej] a. temporalis superfkialis — tętnica skroniowa powierzchowna ramus parotideus a. carotidis externae — gałąź przyusznicza tętnicy szyjnej zewnętrznej a. auricularis rostralis — tętnica małżowinowa przednia ralm auricularis medialis a. auricularis rostralis — I gałąź małżowinowa przyśrodkowa tętnicy małżowinowej przedniej rami frontales a. temporalis superfkialis — gałęzie czołowe tętnicy skroniowej powierzchownej a. tornualis — tętnica rogu ramus lacrimalis a. temporalis superficialis — gałąź łzowa tętnicy skroniowej powierzchownej

25. a. palpebralis superior lateralis — tętnica powiekowa górna boczna 26. a. transversa faciei — tętnica poprzeczna twarzy 27. a. buccalis — tętnica policzkowa 28. a. supraorbitalis — tętnica nadoczodołowa 29- a. masseterka — tętnica żwaczowa 30. ramus bulbi oculi a. ciliarisposterioris — gałąź (dla) gałki ocznej tętnicy rzęskowej tylnej 31. a. mentalis — tętnica bródkowa 32. a. palpebralis inferior medialis — tętnica powiekowa dolna przyśrodkowa 33. ramus occipitalis a. occipitalis — gałąź potyliczna tętnicy potylicznej 34. ramus sternocleidomastoideus a. carotidis communis — gałąź mostkowo-obojczykowo-sutkowa tętnicy szyjnej wspólnej 35. a. spinalis ventralis — tętnica rdzeniowa dobrzuszna 36. a. thyreoidea cranialis — tętnica tarczowa przednia 37. ramus laryngeus caudalis a. thyreoideae cranialis — gałąź krtaniowa tylna tętnicy tarczowej przedniej 38. a. stylomastoidea — tętnica rylcowo-sutkowa

Bydło. Głowa jałówki: skeletotopia tętnic strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu łuku jarzmowego i lewej połowy żuchwy (z preparatu korozyjnego) Tablica 20.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

a. cctrotis commimis — tętnica szyjna wspólna a. carołis cxterna — tętnica szyjna zewnętrzna a. occipitalis — tętnica potyliczna a. palatina asccndens — tętnica podniebienna wstępująca truncus linguofacialis [a. maxillaris externa] — pień językowo-twarzowy [tętnica szczękowa zewnętrzna] a. facialis — tętnica twarzowa ramus glandularis a. facialis — gałąź gruczołowa tętnicy twarzowej a. lingtialis — tętnica językowa a. sublingualis — tętnica podjęzykową a. profunda lingiiae — tętnica głęboka języka ramus communicans cum a. sublinguali dextra — galąi łącząca z tętnicą podjęzykową prawą a. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa a. malaris — tętnica licowa a. dorsalis nasi — tętnica grzbietowa nosa a. auricii/aris caiidalis [a. auricularis magna] — tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] ramus massetericus a. carotidis externae — gałąź żwaczowa tętnicy szyjnej zewnętrznej

17.

18.

1920.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

ramus pterygoideus a. maxillaris [internae] — gałąź skrzydłowa tętnicy szczękowej [wewnętrznej] a. temporalis superjicialis — tętnica skroniowa powierzchowna ramus parotideus a. carotidis externae — gałąź przyusznicza tętnicy szyjnej zewnętrznej a. auricularis rostralis — tętnica małżowinowa przednia ramus auricularis medialis a. auricularis rostralis — gałąź małżowinowa przyśrodkowa tętnicy małżowinowej przedniej a. transuersa faciei — tętnica poprzeczna twarzy ramus occipitalis a. occipitalis — gałąź potyliczna tętnicy potylicznej a. aheolaris inferior [mandibularis] — tętnica zębodołowa dolna rami pterygoidei a. maxillaris [internae]et a. buccalis — gałęzie skrzydłowe tętnicy szczękowej [wewnętrznej] i tętnicy policzkowej ramus pterygoideus a. facialis — gałąź skrzydłowa tętnicy twarzowej

27. a. bucca/is — tętnica policzkowa 28. a. supraorbitalis — tętnica nadoczodołowa 29. a. temporalis profunda caiidalis — tętnica skroniowa głęboka tylna 30. ramus temporalis a. temporalis projundae rostralis — gałąź skroniowa tętnicy skroniowej głębokiej przedniej 31. a. maxillaris [interna] — tętnica szczękowa [wewnętrzna] 32. ramus rostralis a. maxillaris [internae] ad rcte mirabile epidurale rostrale — gałąź przednia tętnicy szczękowej [wewnętrznej] do sieci dziwnej nadoponowej /nadtwardowkowej/ przedniej 33. a. ophtalmica externa — tętnica oczna zewnętrzna 34. aa. ciliares posteriores longae — tętnice rzęskowe tylne długie 35. a. ethmoidalis externa — tętnica sitowa zewnętrzna 36. rcte mirabile ophtalmicum — sieć dziwna oczna 37. rami dorsales linguae a. lingualis — gałęzie grzbietowe dla języka tętnicy językowej 38. a. masseterica — tętnica żwaczowa

33

Bydło. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości 2. przedtrzonowca — przednia powierzchnia przekroju

••

• • •

1. os nasale — kość nosowa 2., 3. sinus conchae nasalis ventralis — zatoka małżowiny nosowej dolnej 2. sinus partis dorsalis conchae — zatoka górnej części małżowiny 3. sinus partis ventralis conchae — zatoka dolnej części małżowiny 4. sinuspalatinus — zatoka podniebienna 5. cartilago septi nasi — chrząstka przegrody nosowej 6. vomer — lemiesz 7. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 8. tunica mucosa palati — błona śluzowa podniebienia 9. dens premolaris II superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) II górny 10. dens premolaris II inferior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) II dolny 11. mandibula— żuchwa 12. v. dorsalis nasi, ductus nasolacrimalis — żyła grzbietowa nosa, przewód nosowo-łzowy 13. v. angularis oculi, m. levator nasolabialis — żyła kątowa oka, mięsień dźwigacz nosowo-wargowy 14. mm. levator labii superioris [maxillaris], caninus et

34

23 24 25

•

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

depressor labii superioris [maxillaris] — mięśnie dźwigacz wargi górnej, kłowy i obniżający wargę górną a. et n. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa, nerw podoczodołowy a. lateralis nasi, ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — tętnica boczna nosa, gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] m. zygomaticus — mięsień jarzmowy a. et v. labialis superior[maxillaris]— tętnica i żyła wargowa górna m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy—część trzonowcowa mm. buccinator (pars buccalis) et depressor labii inferioris [mandibularis] — mięśnie policzkowy (część powierzchowna) i obniżający wargę dolną a. labialis inferior [mandibularis] profunda, v. labialis inferior [mandibularis] — tętnica wargowa dolna głęboka, żyła wargowa dolna a. labialis inferior [mandibularis] superficialis, ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventra lis] — tętnica wargowa dolna powierzchowna, gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny]

23. v. sublingualis, m. geniohyoideus — żyła podjęzykowa, mięsień bródkowo-gnykowy 24. a. sublingualis, ductus mandibularis [d. submandibularis] — tętnica podjęzykowa, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 25. n. lingualis, m. digastricus — nerw językowy, mięsień dwubrzuścowy 26. a. et n. aheolaris inferior [mandibularis] — tętnica zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny 27. plexus tenosi nasales — sploty żylne nosowe 28. recessus sublingualis lateralis cavi oris proprii — zachyłek podjęzykowy boczny jamy ustnej właściwej 29. corpus linguae — trzon języka 30. a. et v. lingualis — tętnica i żyła językowa 31. m. hyoglossus — mięsień gnykowo-językowy 32. m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy 33. gl. sublingualis, m. mylohyoideus — ślinianka podjęzykowa, mięsień żuchwowo-gnykowy 34. glandulae buccales dorsales — gruczoły ślinowe policzkowe górne 35. glandulae buccales ventrales — gruczoły ślinowe policzkowe dolne 36. yestibulum oris — przedsionek jamy ustnej 37. m. cutaneus faciei, n. buccalis — mięsień skórny twarzy, nerw policzkowy

Bydło. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości 2. trzonowca — przednia powierzchnia przekroju Tablica 22.

«

33

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19-

os nasale — kość nosowa meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny cartilago septi nasi — chrząstka przegrody nosa plexus venosi nasales — sploty żylne nosowe sinus conchae nasalis dorsalis — zatoka małżowiny nosowej górnej sinus conchae nasalis ventralis — zatoka małżowiny nosowej dolnej canalis infraorbitalis — kanał podoczodołowy sinus maxillaris — zatoka szczękowa n. et a. infraorbitalis — nerw podoczodołowy, tętnica podoczodołowa lamina infraorbitalis — podpora kostna kanału podoczodołowego apertura maxillopalatina sinus maxillaris — otwór szczękowo-podniebienny zatoki szczękowej os palatinum — kość podniebienna maxilla — szczęka tunica mucosa palati — błona śluzowa podniebienia dens molaris II superior — ząb trzonowy (trzonowiec) II górny lestibulum oris — przedsionek jamy ustnej dens molaris II inferior — ząb trzonowy (trzonowiec) II dolny

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

recessus sublingualis lateralis cavi oris proprii — zachyłek podjęzykowy boczny jamy ustnej właściwej mandibula — żuchwa medulla ossis flava — szpik kostny żółty m. malaris — mięsień licowy m. masseter — mięsień żwacz glandulae buccales dorsales — gruczoły ślinowe policzkowe górne ductus parotideus, v. facialis — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), żyła twarzowa ramus buccalis dorsalis n. facialis[n. buccalis dorsalis], a. facialis — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy], tętnica twarzowa m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy— część trzonowcowa v. labialis inferior [mandibularis] a. labialis inferior [mandibularis]profunda — żyła wargowa dolna, tętnica wargowa dolna głęboka glandulae buccales ventrales — gruczoły ślinowe policzkowe dolne mm. buccinator-pars buccalis et depressor labii inferioris [mandibularis] — mięśnie policzkowy-część powierzchowna i obniżający wargę dolną

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38 39 40.

41.

42.

43.

44.

a. labialis inferior [mandibularis] superficialis, ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis tentralis] — tętnica wargowa dolna powierzchowna, gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy a. palatina major — tętnica podniebienna większa corpus linguae — trzon języka m. hyoglossus — mięsień gnykowo-językowy m. genioglossus, a. lingualis — mięsień bródkowo-językowy, tętnica językowa v. lingualis, n. hypoglossus — żyła językowa, nerw podjęzykowy m. digastricus — mięsień dwubrzuścowy m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy n. lingualis, ductus mandibularis[d. submandibu/aris] — nerw językowy, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] a. et n. aheolaris inferior [mandibularis], m. styloglossus — tętnica zębodołowa dolna, nerw zębodolowy dolny, mięsień rylcowo-językowy v. angularis oculi, ductus nasolaaimalis — żyła kątowa oka, przewód nosowo-łzowy

35

Bydło. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości przedniego końca oczodołu przednia powierzchnia przekroju Tablica 23

1. sinus frontalis — zatoka czołowa 2. labyrinthus ethmoidalis — błędnik sitowy 3. lamina perpendkularis ossis ethmoidalis — blaszka pionowa kości sitowej 4. plexus venosi nasales — sploty żylne nosowe 5. m. et v. frontcilis — mięsień czołowy i żyła czołowa 6. os zygomaticum — kość jarzmowa 7. sinus maxillaris — zatoka szczękowa 8. os pala t i nit m — kość podniebienna 9- sinuspalatinus— zatoka podniebienna 10. choana — nozdrze tylne 11. septum >iasi — przegroda nosa 12. m. masseter— mięsień żwacz 13. m. pterygoideus — mięsień skrzydłowy 14. m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy—część trzonowcowa 15. m. digastricus—tenter rostra/is — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec przedni 16. mm. geniohyoidei— mięśnie bródkowo-gnykowe 17. rad ix linguae— korzeń języka 18. os hyoideum (epihyoideum et stybhyoideum) — kość gnykowa (część spojeniowa i część rylcowa)

36

19. m. styloglossus — mięsień rylcowo-językowy 20. a. et v. lingualis — tętnica i żyła językowa 21. n. bypoglossus, diictus mandibularis [d. submandibularis] — nerw podjęzykowy, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 22. a. et v. facialis, n. plexus paro/idei — tętnica i żyła twarzowa, nerw splotu przyuszniczego 23. diiclus parotideus, ramus buccalis tentralis n. facialis [n. buccalis tentralis]— przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 24. a., v. et n. alteolaris injerior[mandibitlaris]— tętnica i żyła zębodolowa dolna, nerw zębodolowy dolny 25. ramus buccalis dorsalis n. facialis[n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. twarzowy grzbietowy] 26. a. et n. buccalis, v. faciei profunda [v. buccinatoria] — tętnica policzkowa, nerw policzkowy, żyła twarzy głęboka [ż. policzkowa] 27. n. lingualis —nerw językowy 28. a. sphenopalatina, n. ptcrygopalatinus [n. sphenopalatinus] — tętnica klinowo-podniebienna, nerw

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

skrzydłowo-podniebienny [n. klinowo-podniebienny] a., v. et n. infraorbitalis — tętnica i żyła podoczodołowa, nerw podoczodołowy glandulae palatinae — gruczoły ślinowe podniebienne istbmus faucium — cieśń gardła m. mylohyoideus, glandtila mandibularis [gl. submandibularis] — mięsień żuchwowo-gnykowy, ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] n. palatinus major, glandulae buccales — nerw podniebienny większy, gruczoły ślinowe policzkowe m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy bulbus oculi — gałka oczna m. orbicularis oculi — mięsień okrężny oka a. malaris, cartilago et glandula palpebrae tertiae — tętnica licowa, chrząstka i gruczoł powieki trzeciej m. obliąuus tentralis bulbi oculi, periorbita — mięsień skośny dolny gałki ocznej, okostna oczodołu palpebra superior — powieka górna

Bydło. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości wyrostka dziobiastego żuchwy przednia powierzchnia przekroju Tablica 24.

1. sinus frontalis — zatoka czołowa 2. canalis supraorbitalis— kanał nadoczodołowy 3. crista pterygoidea — grzebień skrzydłowy 4. corpus ossis praesphenoidalis — trzon kości przedklinowej 5. processus pterygoideus ossis basisphenoidalis, n. nutxillaris, ostium pharyngeum lubae auditiiae — wyrostek skrzydłowaty kości podstawnoklinowej, nerw szczękowy, ujście gardłowe trąbki słuchowej 6. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 7. mandibula — żuchwa 8. stylohyoideum, m. digastricus — część rylcowa kości gnykowej, mięsień dwubrzuścowy 9., 10. m. temporalis — mięsień skroniowy 11. m. masseter—pars profunda — mięsień żwacz — część głęboka 12. m. masseter—pars supcrficialis — mięsień żwacz — część powierzchowna 13. m. pterygoideus lateralis — m. skrzydłowy boczny 14. m. pterygoideus media/is — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 13. m. frontalis— mięsień czołowy 16. m. hyoepiglotticus, carti/ago thyreoidea — mięsień gnykowo-nagłośniowy, chrząstka tarczowata 17. m. byopharyngeus — mięsień gnykowo-gardłowy 18. thyreohyoideum, n. hypoglosstis — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej, nerw podjęzykowy 19. m. stylopharyngeus, a. lingualis, ni mus lingualis n. glossopharyngei — m. rylcowo-gardłowy, tętnica językowa, gałąź językowa nerwu językowo-gardłowego 20. m. stylohyoideus — mięsień rylcowo-gnykowy 21. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 22. m. omohyoideus et m. sternohyoideus — mięsień lopatkowo-gnykowy i mięsień mostkowo-gnykowy 23. m. siernomandibularis, v. facialis — mięsień mostkowo-żuchwowy, żyła twarzowa 24. v. lingualis, ductiis parotideus — żyła językowa, przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 25. n. pkxus parotidei, m. ciitaneus faeiei — nerw splotu przyuszniczego, mięsień skórny twarzy

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] a. facialis, ductus mandibularis [d. submandibularis] — tętnica twarzowa, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] In. mandibularis — węzeł chłonny żuchwowy cavurn pharyngis — jama gardła paries lateralis pharyngis — ściana gardła boczna epiglottis, m. thyreopharyngeus — nagłośnia, mięsień tarczowo-gardłowy n. opticus, recessus pharyngeus — nerw wzrokowy, zachyłek gardłowy m. lerator vel i palatini, v. faeiei projunda [v. buccinatoria] — mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego, żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa] m. tensor vel i palatini, v. maxillaris [interna] — mięsień napinacz podniebienia miękkiego, żyła szczękowa [wewnętrzna] n. lingualis, ramus pterygoideus a. maxillaris — nerw językowy, gałąź skrzydłowa tętnicy szczękowej a., v. et n. alteolaris inferior [mandibularis] — tętnica i żyła zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny

38. n. mylohyoideus — nerw żuchwowo-gnykowy 39. a. maxillaris [interna], n. buccalis — tętnica szczękowa [wewnętrzna], nerw policzkowy 40. m. retractor bulbi oaili, n. ophtalmicus, n. oculomotorius, n. trochlearis et n. abducens — mięsień cofacz gałki ocznej, nerw oczny, nerw okoruchowy, nerw bloczkowy i nerw odwodzący 41. ramus zygomaticotem pora lis n. zygomatici, v. opbthalmica externa — gałąź jarzmowo-skroniowa nerwu jarzmowego, żyła oczna zewnętrzna 42. a. et v. supraorbitalis — tętnica i żyła nadoczodołowa 43. lobus frontalis neopa/lii — płat czołowy płaszcza nowego 44. tractus olfactorius — pasmo węchowe 45. corpus adiposum tempora/e — ciało tłuszczowe skroniowe 46. v. frontalis — żyła czołowa 47. n. masse/ericus, i: transrersa faeiei — nerw żwaczowy, żyła poprzeczna twarzy 48. ramus buccalis dorsalis n. facialis[n. buccalis dorsalis] a. transiersa faeiei — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy], tętnica poprzeczna twarzy 49. corpus adiposum orbitale — ciało tłuszczowe oczodołowe 50. periorbita — okostna oczodołu

37

Bydło. Głowa w przekroju poprzecznym w pobliżu przewodów słuchowych zewnętrznych — przednia powierzchnia przekroju Tablica 25.

25.

26.

11 28.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

sinus frontalis — zatoka czołowa recessus temporalis sinus frontalis — zachyłek skroniowy zatoki czołowej pars petrosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej processus styloideus [proc. hyoideus] ossis temporalis — wyrostek rylcowaty [wyr. gnykowy] kości skroniowej tympanohyoideum — część bębenkowa kości gnykowej stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej bulla tympanica et celhdae tympanicae — puszka bębenkowa i komórki bębenkowe m. frontalis — mięsień czołowy m. temporalis — mięsień skroniowy a. temporalis profunda ca uda lis, v. temporalis profunda — tętnica skroniowa głęboka tylna, żyła skroniowa głęboka ramus meningeus a. auricularis rostralis, sinus transversus durae matris encephali (uenosus) — gałąź oponowa tętnicy małżowinowej przedniej, zatoka poprzeczna opony twardej mózgowia (żylna)

38

13.

14.

13.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

mm. interscutularis et frontoscutularis — mięśnie międzytarczkowy i czołowo-tarczkowy corpus adiposum auriculae — ciało tłuszczowe małżowiny usznej m. zygomaticoauricularis — mięsień jarzmowo-małżowinowy m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) n. glossopharyngeus, m. rectus capitis ventralis — nerw językowo-gardłowy, mięsień prosty dolny głowy m. longus capitis — mięsień długi głowy m. occipitohyoideus [m. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] n. uagus, a. carotis externa — nerw błędny, tętnica szyjna zewnętrzna a. carotis communis, ganglion cenńcale craniale — tętnica szyjna wspólna, zwój szyjny przedni m. digastricus, tendo m. stylohyoidei, n. hypoglossus — mięsień dwubrzuścowy, ścięgno mięśnia rylcowo-gnykowego, nerw podjęzykowy n. laryngeus cranialis — nerw krtaniowy przedni glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica

29 30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

57.

38.

3940.

41

42

43 44

n. facialis — nerw twarzowy v. maxillaris [interna], m. cutaneus faciei — żyła szczękowa [wewnętrzna], mięsień skórny twarzy glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] v. linguofacialis [v. maxillaris externa], m. sternomandibularis — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna], mięsień mostkowo-żuchwowy m. thyreopharyngeus — mięsień tarczowo-gardłowy cavum pharyngis — jama gardła cartilago arytenoidea — chrząstka nalewkowata mm. vocalis et ventricularis — mięśnie głosowy i kieszonkowy m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy cartilago thyreoidea, cavuni laryngis — chrząstka tarczowata, jama krtani m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy hemispherium cerebri — półkula mózgu tectum mesencephali [corpora guadrigemina] — pokrywa śródmózgowia [wzgórki czworacze] crura cerebri — odnogi mózgu sinus sagittalis durae matris encephali (venosus) — zatoka strzałkowa opony twardej mózgowia (żylna) sinus rectus durae matris encephali (tenosus), glandula pinealis [epiphysis cerebri] — zatoka prosta opony twardej mózgowia (żylna), szyszynka [nasadka mózgu] n. facialis et n. vestibulocochlearis [n. statoacusticus] — nerw twarzowy i nerw przedsionkowo-ślimakowy [n. statyczno-słuchowy] sinus basilaris durae matris encephali (tenosus) — zatoka podstawna opony twardej mózgowia (żylna) a. et v. cornualis, ramus zygomaticotempora/is n. zygomatici — tętnica i żyła rogu, gałąź jarzmowo-skroniowa nerwu jarzmowego

Bydło. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości możdżeni Tablica 26.

1., 2., 3. sinus frontalis candalis — zatoka czołowa tylna 4. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 5. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 6. cornu — róg 7. m. temporalis — mięsień skroniowy 8. cartilago scutiformis [sciitiilum anriculae] — chrząstka tarczkowata [tarczka małżowiny usznej] 9. cartilago auriculae — chrząstka małżowiny usznej 10. v. auriciilaris candalis [v. auriciilaris magna], rani i a. auriciilaris caudalis [a. auriciilaris magnac] — żyła małżowinowa tylna [ż. małżowinowa wielka], gałęzie tętnicy małżowinowej tylnej [t. małżowinowej wielkiej] 11. m. scutiiloauricularis superficialis — mięsień tarczkowo-malżowinowy powierzchowny 12. m. scutiiloauricularis profundus — mięsień tarczkowo-małżowinowy głęboki 13. cavum conchae auriculae, m. zygomaticoauricularis — jama muszli małżowiny usznej, mięsień jarzmowo-małżowinowy 14. corpus adiposum auriculae — ciało tłuszczowe małżowiny usznej

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

terminatio mm. cleidomastoidei, longissimi capitis et splenii — przyczep końcowy mięśni obojczykowo-sutkowego, najdłuższego głowy i płatowatego terminatio m. obliąui capitis cranialis — przyczep końcowy mięśnia skośnego przedniego głowy m. rectus capitis lateralis — mięsień prosty boczny głowy m. rectus capitis ventralis — mięsień prosty dolny głowy m. longus capitis — mięsień długi głowy m. digastricus — mięsień dwubrzuścowy n. accessorius — nerw dodatkowy n. vagus, m. cricoarytenoideus dorsalis — nerw błędny, mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy a. thyreoidea cranialis, glandula thyreoidea — tętnica tarczowa przednia; gruczoł tarczowy, tarczyca a. carotis communis, truncus sympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień współczulny rami n. laryngei recurrentis (nn. laryngei caudales) — gałęzie nerwu krtaniowego wstecznego (nn. krtaniowe tylne) cartilago thyreoidea (cornu caudale), m. cricothyreoideus — chrząstka tarczowata (róg tylny), mięsień pierścienno-tarczowy

27. cartilago cricoidea, m. sternothyreoideus — chrząstka pierścieniowata, mięsień mostkowo-tarczowy 28. v. jugularis externa, m. omohyoideus — żyła jarzmowa zewnętrzna, mięsień łopatkowo-gnykowy 29. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 30. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 31. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] \2. glandula parotis, m. cutaneus faciei — ślinianka przyuszna, przyusznica; mięsień skórny twarzy 33. csophagus — przełyk 54. cavum laryngis — jama krtani 55. icrmis cerebelli — robak móżdżku 36. medulla oblongata — rdzeń przedłużony 37. ramus caudalis sinus transversi (venosi) durae matris encephali — gałąź tylna zatoki poprzecznej (żylnej) opony twardej, mózgowia 38. sinus basilaris durae matris encephali (uenosus) — zatoka podstawna opony twardej mózgowia (żylna) 39. cavum articulationis atlantooccipitalis — jama stawu szczytowo-potylicznego 40. capsula articulationis atlantooccipitalis — torebka stawu szczytowo-potylicznego

39

Bydło. Głowa w przekroju poziomym: powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki z wychodzącymi nerwami czaszkowymi Tablica 27.

35 1.

2.

3.

4.

5.

5a.

fossa ethmoidalis — dól sitowy chmurna opticum — skrzyżowanie wzrokowe n. oculomotorius — nerw okoruchowy n. trochlearis — nerw bloczkowy n. trigeminus — nerw trójdzielny nn. ophtalmicus et maxillaris — nerwy oczny i szczękowy 5b. //. mandibularis — nerw żuchwowy 5c. gang/ion trigeminale [gang/ion semilunare n. trigeminij — zwój trójdzielny [zwój pólksiężycowaty n. trójdzielnego] 6. n. abducens — nerw odwodzący 7. n. facialis — nerw twarzowy 8. n. lestibulocochlearis [n. statoaaistiais] — nerw przedsionkowo-ślimakowy [n. statyczno-słuchowy] 9. n. glossopharyngeiis — nerw językowo-gardlowy 10. n. lagus — nerw błędny 11. u. accessorius — nerw dodatkowy 12. n. hypoglossw — nerw podjęzykowy

40

13. crista galli — grzebień koguci 14. foramen orbitorotundum — otwór oczodołowo-okrągły 15. foramen ovale — otwór owalny 16. fossa hypophysialis sellae tnrcicae — dól przysadkowy siodełka tureckiego 17. dorsum sellae turcicae — grzbiet siodła tureckiego 18. fissura petrooccipitalis [fissura petrobasilaris] — szczelina skalisto-potyliczna [szcz. skalisto-podstawna] 19. meatus acusticus internus et canalis facialis — przewód słuchowy wewnętrzny i kanał [przewód] twarzowy 20. foramen jugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] 21. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 22. os frontale — kość czołowa 23. orbita — oczodół 24. bulla lacrimalis — puszka łzowa

25. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 26. sinus frontalis — zatoka czołowa 27. septum siniium frontalium — przegroda zatok czołowych 28. arcus zygomaticus — luk jarzmowy 29. meatus temporalis — przewód skroniowy 30. pars petrosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej 31. recessus temporalis sinus frontalis — zachyłek skroniowy zatoki czołowej 32. canalis condylaris — kanał kłykciowy 33. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 34. foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki 35. condylus occipita lis — kłykieć potyliczny

Bydło. Głowa w przekroju poziomym (po prawej) oraz mięśnie, naczynia, nerwy i gruczoły oczodołu (po lewej); w prawej połowie jamy czaszkowej pozostawiono oponę twardą, żyły usunięto Tablica 28.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19 20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

fossa etbmoidalis — dół sitowy n. opticus — nerw wzrokowy n. ociilomotorins — nerw okoruchowy n. trochlearis — nerw bloczkowy n. trigeminus — nerw trójdzielny n. abducens — nerw odwodzący n. facialis — nerw twarzowy n. lestibulocochlearis[n. statoacusticus] — nerw przedsionkowo-ślimakowy [n. statyczno-słuchowy] n. glossopharyngeus, rete mirabile epidurale caudale — nerw językowo-gardłowy, sieć dziwna nadoponowa /nadtwardowkowa/ tylna n. vagus — nerw błędny n. accessoritis — nerw dodatkowy n. bypoglossus — nerw podjęzykowy biilbus oculi — gałka oczna periorbita — okostna oczodołu v. franta lis, sinus frontalis — żyła czołowa, zatoka czołowa m. rectus dorsalis bulbi oculi, n. nasociliaris — mięsień prosty górny gałki ocznej, nerw nosowo-rzęskowy trochlea (m. obliąui dorsalis bulbi oculi) — bloczek (mięśnia skośnego górnego gałki ocznej) m. obliąuus dorsalis bulbi oculi — mięsień skośny górny gałki ocznej m. retractor bulbi oculi — mięsień cofacz gałki ocznej m. rectus lateralis bulbi oculi — mięsień prosty boczny gałki ocznej m. rectus rentralis bulbi oculi, a. supraorbitalis, n. lacrimalis — mięsień prosty dolny gałki ocznej, tętnica nadoczodołowa, nerw łzowy n. et v. supraorbitalis — nerw nadoczodołowy, żyła nadoczodołowa glandula lacrimalis — gruczoł łzowy ramus zygomaticotemporalis n. zygomatici, v. ophtalmica externa, a. temporalis superficialis — gałąź jarzmowo-skroniowa nerwu jarzmowego, żyła oczna zewnętrzna, tętnica skroniowa powierzchowna a. temporalis profunda rostralis, v. temporalis profunda — tętnica skroniowa głęboka przednia, żyła skroniowa głęboka ramus meningeus a. auricularis rostralis, sinus transversus durae matris encephali (venosus) — gałąź oponowa tętnicy małżowinowej przedniej, zatoka poprzeczna opony twardej mózgowia (żylna)

27. ramus caudalis sinus transtersi, a. condylaris — gałąź tylna zatoki poprzecznej, tętnica kłykciowa 28. m. levator palpebrae superioris — mięsień dźwigacz powieki górnej 29. m. orbicularis oculi, corpus adiposum extraperiorbitale — mięsień okrężny oka, ciało tłuszczowe zewnątrzokostnowe oczodołu 30. m. temporalis — mięsień skroniowy 31. a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna 32. rete mirabile epidurale rostrale, hypophysis I glandula pituitarial — sieć dziwna nadoponowa /nadtwardowkowa/ przednia, przysadka 33. a. meningea media — tętnica oponowa środkowa 34. a. uertebralis, dura mater encephali — tętnica kręgowa, opona twarda mózgowia 35. corpus adiposum intraperiorbitale — ciało tłuszczowe wewnątrzokostnowe oczodołu 36. corpus adiposum auriculae — ciało tłuszczowe małżowiny usznej 37. cartilago auriculae, mm. auriculares — chrząstka małżowiny usznej, mięśnie małżowinowe 38. os franta le — kość czołowa

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

septum sinuum frontalium — przegroda zatok czołowych processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej crista gali i — grzebień koguci processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej tentorium cerebelli — namiot móżdżku processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej fossa piriformis ossis basisphenoidalis — dół gruszkowaty kości podstawnoklinowej pars petrosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej condylus occipitalis — kłykieć potyliczny processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy

41

Bydło. Głowa od góry: naczynia żylne jamy czaszkowej i oczodołu; w prawej połowie jamy czaszkowej pozostawiono oponę twardą (częściowo wg Dennstedta) Tablica 29.

1. bulbus oculi — gałka oczna 2. m. rectus dorsalis bttlbi oculi — mięsień prosty górny gałki ocznej 3. m. obliqims dorsalis bulbi oculi — mięsień skośny górny gałki ocznej 4. glandu/a lacrimalis — gruczoł łzowy 5. osfrontale — kość czołowa 6. sinus frontalis — zatoka czołowa 7. fossa ethmoidalis — dół sitowy 8. crista galli — grzebień koguci 9- v. frontalis — żyła czołowa 10. introitus v. frontalis ad canalem supraorbitalem — wejście żyły czołowej do kanału nadoczodołowego 11. v. supraorbitalis — żyła nadoczodołowa 12. v. ophtalmica externa — żyła oczna zewnętrzna 13. v. temporalisprofunda — żyła skroniowa głęboka

42

14. plexus ophtalmicus (uenosus) — splot oczny (żylny) 15. tentorium cerebelli — namiot móżdżku 16. sinus intercauernosus rostralis durae matris encephali (venosus) — zatoka międzyjamista przednia opony twardej mózgowia (żylna) 17. sinus intercavernosus candalis durae matris encepha/;' (venosus) — zatoka międzyjamista tylna opony twardej mózgowia (żylna) 18. sinus basilaris durae matris encephali (venosus) — zatoka podstawna opony twardej mózgowia (żylna) 19. v. occipitalis — żyła potyliczna 20. sinus cavernosus durae matris encephali (renosus) et rete mirabile epidurale rostrale — zatoka jamista opony twardej mózgowia (żylna) i sieć dziwna nadoponowa /nadtwardówkowa/ przednia 21. n. opticus — nerw wzrokowy

22. n. abducens — nerw odwodzący 23. n. oculomotorius — nerw okoruchowy 24. n. trigeminus (nn. opthalmicus et maxillaris) — nerw trójdzielny (nn. oczny i szczękowy) 25. a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna 26., 27. sinuspetrosus dorsajis durae matris encephali (venosus) — zatoka skalista górna opony twardej mózgowia (żylna) 28., 29- sinus transtersus durae matris encephali (venosus) — zatoka poprzeczna opony twardej mózgowia (żylna) 28. ramus caudalis sinus transuersi — gałąź tylna zatoki poprzecznej 29. ramus rostralis sinus transversi — gałąź przednia zatoki poprzecznej 30. condylus occipita/is — kłykieć potyliczny

Bydło. Głowa od dołu Tablica 30.

1., 2. m. sternocepbalicus — mięsień mostkowo-głowowy 1. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 2. m. sternomastoidens — mięsień mostkowo-sutkowy 3. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 4. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 5. m. omohyoideus — mięsień lopatkowo-gnykowy 6. m. masseter — mięsień żwacz 7. m. digastricus — mięsień dwubrzuścowy 8. m. mylohyoideus—pars caudalis — mięsień żuchwowo-gnykowy — część tylna 9. m. mylohyoideus—pars rostralis — mięsień żuchwowo-gnykowy—część przednia 10. m. depressor labii inferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną 11. m. buainator—pars buaalis — mięsień policzkowy—część powierzchowna 12. m. orbiadaris oris — mięsień okrężny ust 13. m. cervkoauriadaris profundus major — mięsień szyjno-malżowinowy głęboki większy 14. m. parotidoauricularis (mm. auriailares ventrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy(mm. małżowinowe dolne) 15. m. zygomaticoauricularis — mięsień jarzmowo-malżowinowy 16. glandula parolis — ślinianka przyuszna, przyusznica 17. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 18. v. linguofacialis [v. maxillaris externa], ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buaalis ventralis] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna], gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. twarzowy brzuszny] 19. ductus parotideus, n. plexus parotidei — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), nerw splotu przyuszniczego 20. In. mandibularis — węzeł chłonny żuchwowy 21. a. facialis— tętnica twarzowa 22. cornu — róg 23. auricula — małżowina uszna 24. mandibula — żuchwa

43

Bydło. Mózgowie od dołu, jego unaczynienie tętnicze oraz miejsca odejścia nerwów czaszkowych Tablica 31.

28

bulbus olfactorius — opuszka węchowa n. opticus—nerw wzrokowy n. oculomotorius — nerw okoruchowy n. trochlearis — nerw bloczkowy n. trigeminus — nerw trójdzielny radix motoria n. trigemini — korzeń ruchowy nerwu trójdzielnego 5". radixsensoria n. trigemini — korzeń czuciowy nerwu trójdzielnego 6. n. abducens — nerw odwodzący 7. n. facialis — nerw twarzowy 8. n. irstibidocochlearis [n. statoacusticus] — nerw przedsionkowo-ślimakowy [n. statyczno-słuchowy] 9. n. glossopharyngeus — nerw językowo-gardłowy

1.

2.

3.

4.

5.

5'.

44

10. n. vagus — nerw błędny l i . n. accessorius — nerw dodatkowy u ' , radix spinałis n. accessorii — korzeń rdzeniowy nerwu dodatkowego 12. n. hypoglossns — nerw podjęzykowy 13. tractus olfactorius media/is — pasmo węchowe przyśrodkowe 14. tractus olfactorius la tera lis — pasmo węchowe boczne 15. trigonum olfactorium — trójkąt węchowy 16. substantia perforata rostralis rhinencephali— istota porowata /dziurkowana/ przednia węchomózgowia 17. lobus piriformis (telencephalon) — płat gruszkowaty (kresomózgowie)

18. chiasma opticum — skrzyżowanie wzrokowe 19. tractus opticus — pasmo wzrokowe 20. tuber cinereum et recessus neurohypopbysialis Ircc. infundibulil — guz popielaty i zachyłek przysadkowy /zachyłek lejka/ 21. corpus mamillare (diencephalon) — ciało suteczkowate (międzymózgowie) 22. fossa interpeduncularis — dól międzykonarowy 23. crus cerebri — odnoga mózgu 24. pons — most 25. corpus trapezoideum (rhombencephalon) — ciało czworoboczne (tyłomózgowie) 26. pyramis medullae oblongatae — piramida rdzenia przedłużonego 27. fissura longitudinalis cerebri — szczelina podłużna mózgu 28. suleus rhinalis lateralis — bruzda węchowa boczna 29- suleus lobipiriformis (telencephalon) — bruzda płata gruszkowatego (kresomózgowie) 30. plexus chorioideus tentriculi ąuarti encephali — splot naczyniówkowy komory czwartej mózgowia 31. cerebellum — móżdżek A. a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna B. a. cerebri rostralis — tętnica przednia mózgu C. a. communicans caudalis — tętnica łącząca tylna D. a. ethmoidalis interna — tętnica sitowa wewnętrzna E. a. meningea rostralis — tętnica oponowa przednia F. a. cerebri media — tętnica środkowa mózgu G. a. chorioidea rostralis — tętnica naczyniówkowa /splotu naczyniówkowego/ przednia H. a. cerebri caudalis — tętnica tylna mózgu J. a. cerebclli rostralis — tętnica przednia móżdżku K. a. cercbelli caudalis — tętnica tylna móżdżku L. a. basilaris (cerebri) — tętnica podstawna (mózgu) M. a. communicans rostralis — tętnica łącząca przednia

Bydło. Mózgowie od góry

3.

4.

5.

6.

7.

8.

910.

bulbus olfactorius — opuszka węchowa fissura longitudiiuilis cerebri — szczelina podłużna mózgu sulcus coronalis — bruzda wieńcowa fissura syliia Ifiss. [sulcus] la terałi> cerebri/ — szczelina sylwiuszowa /szcz. [bruzda] boczna mózgu/ sulcus suprasy/iius medius — bruzda nadsylwiuszowa środkowa sulcus endomarginalis I endosagittalisl — bruzda wewnątrzbrzeżna /wewnątrzstrzałkowa/ sulcus marginalis Isagittalisl — bruzda brzeżna /strzałkowa/ sulcus ectomarginalis Iectosagittalisl — bruzda zewnątrzbrzeżna /zewnątrzstrzałkowa/ sulcus suprasy/iius rostralis — bruzda nadsylwiuszowa przednia polus rostralis Ifrontalisl hemispherii cerebri — biegun przedni /czołowy/ półkuli mózgu

11 12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Tablica 32.

10

gyrus ectomarginalis Iectosagittalisl medius — zakręt zewnątrzbrzeżny/ /zewnątrzstrzałkowy/ środkowy gyrus occipita/is (polus caudalis hemispherii cerebri) — zakręt potyliczny (biegun tylny półkuli mózgu) gyrus ectomarginalis medius-pars lateralis — zakręt zewnątrzbrzeżny środkowy-część boczna gyrus ectosyliius caudalis — zakręt zewnątrzsylwiuszowy tylny sulcus suprasy/iius caudalis — bruzda nadsylwiuszowa tylna sulcus obliąuus — bruzda skośna fissura transiersa cerebri — szczelina poprzeczna mózgu icrmis cerebelli— robak móżdżku hemispherium cerebelli — półkula móżdżku medulla oblongala — rdzeń przedłużony

Bydło. Mózgowie w przekroju strzałkowym Tablica 33.

31 32

30 krywki komory czwartej mózgowia bulbus oljactorius — opuszka węchowa chiasma opticum — skrzyżowanie wzrokowe n. opticus (dexter) — nerw wzrokowy (prawy) recessus neurohypophysialis Irec. infundibulil — zachyłek przysadkowy /zachyłek lejka/ 24. corpus mamillare (diencephalon) — ciało suteczkowate (międzymózgowie) 25.-26. hypophysis I glandula piiuitarial — przysadka 25. neurohypophysis I hypophysis —lobus posteriori — przysadka nerwowa /płat tylny przysadki/ 26. adenohypophysis I hypophysis —lobus anterioti — przysadka gruczołowa /płat przedni przysadki/ 27. — 28. arbor vitae (substantia alba termis cerebelli) — drzewo życia (istota biała robaka móżdżku) 27. truncus rostralis arboris uitae — pień przedni drzewa życia 28. truncus caudalis arboris titae — pień tylny drzewa życia 29. plexus chorioideus tentriculi ąuarti — splot naczyniówkowy komory czwartej mózgowia 30. cerebellum — móżdżek 31. sulcus coronalis neopalii — bruzda wieńcowa płaszcza nowego 32. sulcus suprasplenialis neopalii— bruzda nadzwalowa płaszcza nowego 33. sulcus splenialis neopallii — bruzda zwałowa płaszcza nowego 34. sulcus endosplenialis neopallii — bruzda wewnątrzzwałowa płaszcza nowego 35. sulcus corporis callosi — bruzda ciała modzelowatego 20.

21.

22.

23.

1. corpus ca/losum [commissitra magna cerebri] — ciało modzelowate [spoidło wielkie mózgu] 2. septum [pellucidum] telencephali — przegroda [przezroczysta] kresomózgowia 3. fornix (telencephalon) — sklepienie (kresomózgowie) 4. tela chorioidea lentriculi ter/ii encephali — tkanka naczyniówkowa komory trzeciej mózgowia 5. glandula pinealis [epiphysis cerebri] — szyszynka [nasadka mózgu] 6. foramen intenentriculare — otwór międzykomorowy 7. adhesio interthalamica [massa intermedia thalami] — zrost międzywzgórzowy [bryła pośrednia wzgórza] 8. commissura rostralis rhinencephali — spoidło przednie węchomózgowia 9. la mina term i na lis grisea tentriculi lertii encephali

— blaszka krańcowa szara komory trzeciej mózgo10. tectum mescncephali [corpora ąuadrigemina] — pokrywa śródmózgowia [wzgórki czworacze] 11. lentriculus tertius encephali — komora trzecia mózgowia 12. aąueductus mesenccphali laq. cerebri/ — wodociąg śródmózgowia /wodociąg mózgu/ 13. pedunculus cerebri (mesencephalon) — konar mózgu (śródmózgowie) 14. pons — most 15. lentriculus ąuartus encephali — komora czwarta mózgowia 16. medulla oblongala — rdzeń przedłużony 17. lelum medullare rostralc — zasłona rdzeniowa przednia 18. iclum medullare caudale — zasłona rdzeniowa tylna 19. recessus tegminis teniriculi ąuarti — zachyłek po-

45

Bydło. Podniebienie 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

pars piana palati duri — część gładka podniebienia twardego raphe palati — szew podniebienia rugae palatinae — marszczki (grzebienie) podniebienne papilla incisiva — brodawka siekaczowa orificium ductus incisiii [or. ductus nasopalatini] — wylot przewodu siekaczowego [przewodu nosowo-podniebiennego] puhinus [lamina] dentalis — opuszka [płytka] zębowa labium superius [maxillare] — warga górna papillae buccales (conicae) — brodawki policzkowe (stożkowate)

Tablica 34.

Mi. dens molaris I superior — ząb trzonowy (trzonowiec) I górny M2. dens molaris II superior — ząb trzonowy (trzonowiec) II górny M3. dens molaris III superior — ząb trzonowy (trzonowiec) III górny P 2 . dens premolaris IIsuperior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) II górny p 3 . dens premolaris III superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) III górny V*. dens premolaris IV superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV górny

Bydło. Kość gnykowa i chrząstki krtani od strony lewej Tablica 35.

Bydło. Kość gnykowa i jej części chrzestne (zaznaczone kolorem niebieskim) Tablica 36.

8.

9. stylohyoideum — część środkowa, czyli rylcowa, (gałęzi) kości gnykowej epibyoideum — część dalsza, czyli spojeniowa, (gałęzi) kości gnykowej ceratohyoideum — róg językowy, czyli mniejszy, kości gnykowej processus lingualis basihyoidei — wyrostek językowy trzonu kości gnykowej thyreohyoideum — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej pars cartilaginea thyreohyoidei — część chrząstkowa rogu krtaniowego kości gnykowej cartilago epiglottica — głośniowa

chrząstka na-

tympanohyoideum — część bliższa, czyli bębenkowa, (gałęzi) kości gnykowej stylohyoideum — część środkowa, czyli rylcowa, (gałęzi) kości gnykowej epihyoideum — część dalsza, czyli spojeniowa, (gałęzi) kości gnykowej ceratohyoideum — róg językowy, czyli mniejszy, kości gnykowej

46

10.

11.

12.

13 14 15 16.

cartilago corniculata — chrząstka rożkowata cartilago arytenoidea — chrząstka nalewkowata lamina cartilaginis thyreoideae — blaszka chrząstki tarczowatej cornu rostrale cartilaginis thyreoideae — róg przedni chrząstki tarczowatej cornu caudale cartilaginis thyreoideae — róg tylny chrząstki tarczowatej incisura thyreoidea rostralis — wcięcie tarczowe przednie lamina cartilaginis cricoideae — blaszka chrząstki pierścieniowatej arcus cartilaginis cricoideae — luk chrząstki pierścieniowatej cartilagines tracheales — chrząstki tcha-

thyreohyoideum — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej pars cartilaginea thyreohyoidei — część chrząstkowa rogu krtaniowego kości gnykowej basihyoideum korpus ossis hyoidei) — trzon (część podstawna) kości gnykowej processus lingualis basihyoidei — wyrostek językowy trzonu kości gnykowej

Bydło. Mięśnie krtani Tablica 37.

1. m. arytenoideus transversus — mięsień nalewkowy poprzeczny 2., 3. m. thyreoarytenoideus — mięsień tarczowo-nalewkowy 2. m. uentricularis — mięsień kieszonkowy (krtani) 3. m. localis — mięsień głosowy 4. m. cricoarytenoideus lateralis — mięsień pierścienno-nalewkowy boczny 5. m. cricoarytenoideus dorsalis — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy 6. m. cricothyreoideus — mięsień pierścienno-tarczowy 7. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 8. m. ceratohyoideus — mięsień rogów gnykowych (m. rogowo-gnykowy) 9. m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy 10. stylohyoideitm — część środkowa, czyli rylcowa, (gałęzi) kości gnykowej 11. epihyoideum — część dalsza, czyli spojeniowa, (gałęzi) kości gnykowej 12. thyreohyoideum — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej 13. ceratohyoideum — róg językowy, czyli mniejszy, kości gnykowej 14. processus lingualis basihyoidei — wyrostek językowy trzonu kości gnykowej 15. cartilago epiglottica — chrząstka nagłośniowa 16. processus muscularis cartilaginis arytenoideae — wyrostek mięśniowy chrząstki nalewkowatej 17. cartilago cornicidata — chrząstka rożkowata 18. cornu caudale cartilaginis thyreoideae — róg tylny chrząstki tarczowatej 19. cartilago thyreoidea — chrząstka tarczowata 20. cartilago cricoidea — chrząstka pierścieniowata 21. cartilagines tracheales — chrząstki tchawicze

Bydło. Jama gardła i krtani od góry po odsłonięciu sklepienia gardła Tablica 38.

1. esophagus — przełyk 2. trachea — tchawica 3. arcus palatopharyngeus (in sectione) — łuk podniebienno-gardłowy (przecięty) 4. cartilago cornicidata — chrząstka rożkowata 5. aditus laryngis — wejście do krtani 6. glandulae pharyngeae — gruczoły gardłowe 7. arcus palatopharyngeus — łuk podniebienno-gardłowy 8. fornix pharyngis — sklepienie gardła 9. epiglottis — nagłośnia 10. palatum molle helum palatiniiml (in sectione) — podniebienie miękkie (przecięte) 11. m. palatinus — mięsień podniebienny 12. glandulae palatinae — gruczoły ślinowe podniebienne 13. sinus tonsillaris — zatoka migdałkowa 14. radix linguae — korzeń języka 15. papillae vallatae — brodawki okolone 16. dorsum linguae — grzbiet języka

16

47

Bydło. Kościec od strony przednio-bocznej Tablica 39.

32

1. atlas — kręg szczytowy 2. axis — kręg obrotowy kręgi szyjne 3 . - 7 . vertebrae cervicales III—VII III—VII 8. tertebra thoracica I — kręg piersiowy I 9. vertebra lumbalis I — kręg lędźwiowy I 10. os sacrum — kość krzyżowa 11. cos ta I — żebro I 12. costa VI — żebro VI 13. manubrium sterni — rękojeść mostka

48

14., 15. cartilagines costales costarum verarum [costarum sternalium] — chrząstki żebrowe żeber prawdziwych [żeber mostkowych] 16. —24. ossa membri tboracici [cxtrcmitatis thoracicae] sinistri — kości kończyny piersiowej lewej 16'. —24'. ossa membri thoracici[extremitatis thoracicae] dextri — kości kończyny piersiowej prawej 16., 16'. scapula — łopatka 17. cartilago scapulae — chrząstka łopatki 18., 18'. hiimems — kość ramienna

19- ulna — kość łokciowa 20., 20'. radius — kość promieniowa 21., 21'. ossa carpi — kości nadgarstka 22. os sesamoideum phalangis proximalis digiti ma mis — trzeszczka członu bliższego palca ręki 23., 23'. ossa metacarpalia — kości śródręcza 24., 24'. phatanges digiti manus — człony palca ręki 2 5 . - 3 2 . ossa membri peltini [extremitatis peliinae] — kości kończyny miednicznej 25. ala ossis ilium filii/ — skrzydło kości biodrowej 26. os ischii — kość kulszowa 27. os femoris — kość udowa 28. patella — rzepka 29- tibia — kość piszczelowa 30. ossa tarsi — kości stepu 31. ossa metatarsalia — kości śródstopia 32. phalanges digitipedis —człony palca stopy 33. os frontale — kość czołowa 34. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przyklykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 35. mandibnla — żuchwa

Bydło. Mięśnie szyi i okolic przyległych od strony przednio-bocznej; mięśnie skórne usunięto (wg Tschaggenyego) Tablica 40.

1. — 3 . m. brachiocephalicns — mięsień ramienno-glowowy 1. m. deidobrachialis — mięsień obojczykowo-ramienny 1'. intersectio [inscriptio] clavicularis — smuga obojczykowa 2. m. deidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 3. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 4., 5. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy 4. m. sternomandibidaris — mięsień mostkowo-żuchwowy 5. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 6. glandula parotis, glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka przyuszna, przyusznica; ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 7. m. masseter — mięsień żwacz 8. mandibula — żuchwa 9. m. omohyoideus — mięsień lopatkowo-gnykowy 10. m. sternothyreoidens — mięsień mostkowo-tarczowy 11. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 12. m. subdaiius — mięsień podobojczykowy 13., 14. mm. pectorales superficiales — mięśnie piersiowe powierzchowne 13. m. pectoralis descendens [pars clcwicularis m. pectoralis superficialis] — mięsień piersiowy zstępujący [część obojczykowa m. piersiowego powierzchownego] 14. m. pectoralis transiersus [pars sternocostalis m. pectoralis superficialis] — mięsień piersiowy poprzeczny [część mostkowo-żebrowa m. piersiowego powierzchownego] 15. m. parotidoauricularis (mm. auriculares tentrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 16. m. trapezius—pars cenicalis — mięsień czworoboczny — część szyjna 16'., 17'. aponeurosis m. trapezii — rozścięgno /rozcięgno/ mięśnia czworobocznego 17. m. trapezi us—pars thoracica — mięsień czworoboczny — część piersiowa 18. tuber spinae scapulae — guz grzebienia łopatki 19. m. deltoidens—pars scapularis — mięsień naramienny — część łopatkowa 20. m. deltoideus—pars acromialis — mięsień naramienny—część barkowa 21. tendo m. infraspinati — ścięgno mięśnia podgrzebieniowego 22. m. omotransiersarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny 23. m. triceps brachii—caput longum — mięsień trójgłowy ramienia — głowa długa

24. m. triceps brachii—caput laterale — mięsień trójgłowy ramienia—głowa boczna m. brachialis — mięsień ramienny m. extensor carpi radialis — mięsień prostownik promieniowy nadgarstka m. extensor digitorum communis — mięsień prostownik wspólny palców 28. m. extensor digitorum lateralis [m. extensor digiti IV proprius] — mięsień prostownik boczny palców [m. prostownik palca IV własny] 29. m. abductor digiti I (pollicis) longus — mięsień odwodziciel długi palca I

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

m. flexor carpi ulnaris — mięsień zginacz łokciowy nadgarstka m. flexor carpi radialis — mięsień zginacz promieniowy nadgarstka lacertus fibrosus — pasmo włókniste /ścięgnowe/ m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna trachea — tchawica a. carotis communis, v. cephalica — tętnica szyjna wspólna, żyła odpromieniowa [ż. odgłowowa] corpus adiposum — ciało tłuszczowe

49

Bydło. Kościec szyi z boku Tablica 41.

1. atlas — kręg szczytowy 2. axis — kręg obrotowy 3.-7. vertebrae certicales III—VII — kręgi szyjne III—VII 8. tuberculum ventrale processus transversi vertebrarum cervicalium — guzek dobrzuszny wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych 9. tuberculum dorsale processus transversi vertebrarum ceryicalium — guzek dogrzbietowy wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych 10. lamina ventralis processus transversi vertebrae cervicalis VI — blaszka dobrzuszna wyrostka poprzecznego kręgu szyjnego VI

50

11. processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 12. fossa atlantis — dól kręgu szczytowego 13. foramen vertebrale laterale axis — otwór kręgowy boczny kręgu obrotowego 14. processus transversus axis — wyrostek poprzeczny kręgu obrotowego 15. processus spinosi vertebrarum cervicalium I I I-VII — wyrostki kolczyste kręgów szyjnych III-VII

16. processus spinosus axis — wyrostek kolczysty kręgu obrotowego 17. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przyklykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 18. processus spinosus vertebrae thoracicae I — wyrostek kolczysty kręgu piersiowego I 19. costa I — żebro I 20. „canalis transversarius" vertebrarum ceriicalium — „kanał poprzeczny" kręgów szyjnych

Bydło. Szyja od strony lewej — warstwa I po usunięciu mięśni skórnych Tablica 42.

1. m. trapezius — pars cervicalis — mięsień czworoboczny—część szyjna 2. aponeurosis m. trapezii — rozścięgno /rozcięgno/ mięśnia czworobocznego 3.-5. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 3. m. cleidobrachialis — mięsień obojczykowo-ramienny 4. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 5. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 6., 7. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy 6. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 7. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 8. m. deltoideus — pars scapularis — mięsień naramienny—część łopatkowa 9. m. deltoideus—pars acromialis — mięsień naramienny—część barkowa 10. m. triceps brachii—caput laterale — mięsień trójgłowy ramienia—głowa boczna 11. m. extensor carpi radialis — mięsień prostownik promieniowy nadgarstka 12. m. frontalis — mięsień czołowy 13. m. frontoscutularis—pars temporalis — mięsień czołowo-tarczkowy —część skroniowa 14. m. zygomaticoauricularis, ramus transversus faciei n. auriculotemporalis [n. temporalis superficialis] — mięsień jarzmowo-małżowinowy, gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny] 15. m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventrales), ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne), gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 16. m. masseter — mięsień żwacz 17. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy

18.

glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusz-

19

glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] rami cutanei dorsales nn. cervicalium — gałęzie skórne dogrzbietowe nerwów szyjnych rami cutanei dorsales nn. thoracicorum — gałęzie skórne dogrzbietowe nerwów piersiowych n. auricularis magnus — nerw małżowinowy wielki ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego n. transversus colli [n. cutaneus colli] — nerw poprzeczny szyi [n. skórny szyi] n. cervicalis III — nerw szyjny III n. cervicalis IV — nerw szyjny IV n. supraclavicularis dorsalis — nerw nadobojczykowy dogrzbietowy

20 21 22.

23 24 25.

26.

27.

28. v. cephalica, n. supradavicularis ventralis — żyła odpromieniowa [ż. odgłowowa], nerw nadobojczykowy dobrzuszny 29. n. cutaneus antebrachii cranialis (ramus n. axillaris) — nerw skórny przedni podramienia (gałąź n. pachowego) 30. ramus superficialis n. radialis [n. radialis superficialis] — gałąź powierzchowna nerwu promieniowego [n. promieniowy powierzchowny] 31. m. subclauius— mięsień podobojczykowy 32. palear (pika ventralis colli) — skórny fałd podłużny szyi (fałd dobrzuszny pośrodkowy szyi) 33. m. pectoralis descendens [pars clavicularis m. pectoralis superficialis] — mięsień piersiowy zstępujący [część obojczykowa m. piersiowego powierzchownego] 34. spina scapulae — grzebień łopatki 35. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna

51

Bydło. Szyja od strony lewej warstwa II Tablica 43.

1.

2.

3.

4.

5 6.

7.

8., 8.

9.

10., 10.

11.

12.

13.

14 15.

16.

17.

18.

19.

m. rhomboideus cenicis — mięsień równoległoboczny szyi m. rhomboideus thoraas — mięsień równoległoboczny klatki piersiowej m. splenius — mięsień płatowaty aponeurosis m. splenii — rozścięgno /rozcięgno/ mięśnia płatowego m. serratus tentralis cenicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi ni. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 26. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy m. cleidomastoideus, ramus tentralis n. accessorii, In. retropharyngeus lateralis — mięsień obojczykowo-sutkowy, gałąź dobrzuszna nerwu dodatkowego, węzeł chłonny zagardłowy boczny m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego 14., 24. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy m. sternomastoideus, v. jugularis externa — mięsień mostkowo-sutkowy, żyła jarzmowa zewnętrzna m. omohyoideus, n. ceryicalis III — mięsień łopatkowo-gnykowy, nerw szyjny III m. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy m. scalenus dorsalis [m. scalenus supracostalis] — mięsień pochyły dogrzbietowy [m. pochyły nadżebrowy] sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy a. carotis communis, trunais uagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny esophagus, radix n. phrenici — przełyk, korzeń nerwu przeponowego trachca — tchawica v. jugularis interna, radix n. phrenici — żyła jarzmowa wewnętrzna, korzeń nerwu przeponowego

52

20.

21.

22 23.

24.

25.

16.

27.

28.

29.

30.

m. supraspinatus — mięsień nadgrzebieniowy m. infraspinatus — mięsień podgrzebieniowy m. triceps brachii—caput longum — mięsień trójgłowy ramienia — głowa długa m. triceps brachii—caput laterale — mięsień trójgłowy ramienia —głowa boczna origo mm. sternomandibularis et sternomastoidei — przyczep początkowy mięśni mostkowo-żuchwowego i mostkowo-sutkowego v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna v. cephalica, origo m. cleidobrachialis — żyła odpromieniowa [ż. odgłowowa], przyczep początkowy mięśnia obojczykowo-ramiennego m. biceps brachii — mięsień dwugłowy ramienia m. brachialis, n. cutaneus anlebrachii cranialis (ramus n. axillaris) — mięsień ramienny, nerw skórny przedni podramienia (gałąź n. pachowego) m. extensor carpi radialis, n. cutaneus antebrachu lateralis (ramus n. radialis) — mięsień prostownik promieniowy nadgarstka, nerw skórny boczny podramienia (gałąź n. promieniowego) In. cenicalis superjicialis — węzeł chłonny szyjny powierzchowny

31.

32.

33.

34.

35.

36. \7.

18.

19.

40.

41. ii. i 3.

rami cutanei dorsales nn. ceruicalium — gałęzie skórne dogrzbietowe nerwów szyjnych rami cutanei dorsales nn. thoracicorum — gałęzie skórne dogrzbietowe nerwów piersiowych processus transversus atlantis lala atlantis/ — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ glandula parotis, m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventralesJ — ślimanka przyuszna (przyusznica), mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) m. masseter — mięsień żwacz ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego n. cenicalis II — nerw szyjny II n. ceryicalis IV — nerw szyjny IV n. ceryicalis V — nerw szyjny V n. ceryicalis VI — nerw szyjny VI n. axillaris, a. et v. circumflexa humeri caudalis — nerw pachowy, tętnica i żyła okalająca ramię tylną cartilago scapulae — chrząstka łopatki spina scapulae — grzebień łopatki

Bydło. Szyja od strony lewej warstwa III Tablica 44.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

T.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

m, semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy m. obliqmis capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego m. longus capitis — mięsień długi głowy m. serratus dorsalis cranialis — mięsień zębaty dogrzbietowy przedni aponeurosis m. serrati dorsalis cranialis — rozścięgno /rozcięgno/ mięśnia zębatego dogrzbietowego przedniego m. longissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi m. iliocostalis — mięsień biodrowo-żebrowy m. scalenus dorsalis [m. scalenus supracosta/is] — mięsień pochyły dogrzbietowy [m. pochyły nadżebrowy] m. rectus thoracis — mięsień prosty klatki piersiowej mm. intercostales externi — mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne m. scalenus medius—pars dorsalis — mięsień pochyły środkowy —część dogrzbietowa m. scalenus medius—pars ventralis — mięsień pochyły środkowy — część dobrzuszna m. occipitohyoideus [m. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] m. masseter — mięsień żwacz m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy m. sternohyoideus— mięsień mostkowo-gnykowy

19. origo m. sternocephalici — przyczep początkowy mięśnia mostkowo-głowowego 20. In. retropharyngeus lateralis — węzeł chłonny zagardłowy boczny , 21. glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca 22. In. mandibularis — węzeł chłonny żuchwowy 23. trachea — tchawica 24. n. cervicalis III — nerw szyjny III 25. n. cervicalis II — nerw szyjny II 26. n. certicalis IV — nerw szyjny IV 27. n. cervicalis V — nerw szyjny V 28. n. cerncalis VI — nerw szyjny VI 29. n. cenicalis VII — nerw szyjny VII 30. n. cervicalis VIII — nerw szyjny VIII 31. n. suprascapularis et n. subscapularis — nerw nadłopatkowy i nerw podłopatkowy 32. n. musculocutaneus — nerw mięśniowo-skórny 33. v. jugularis interna, n. pectoralis cranialis I — żyła jarzmowa wewnętrzna, nerw piersiowy przedni I 34. v. jugularis externa, n. pectoralis cranialis II — żyła jarzmowa zewnętrzna, nerw piersiowy przedni II 35. n. axillaris — nerw pachowy

36. nn. pectorales caudales — nerwy piersiowe tylne 37. a. et v. axillaris, n. ulnaris — tętnica i żyła pachowa, nerw łokciowy 38. n. medianus — nerw pośrodkowy 39. a. et v. thoracica externa — tętnica i żyła piersiowa zewnętrzna 40. n. thoracicus longus — nerw piersiowy długi 41. a. et v. scapularis dorsalis [a. et v. transtersa collij. n. radialis — tętnica i żyła łopatkowa dogrzbietowa [t. i ż. poprzeczna szyi], nerw promieniowy 42. a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 43. esopbagus — przełyk 44. mmi cutanei dorsales nn. cenicalium — gałęzie skórne dogrzbietowe nerwów szyjnych 45. rami cutanei dorsales nn. thoracicorum — gałęzie skórne dogrzbietowe nerwów piersiowych 46. ramus dorsalis n. accesorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 47. funiculus nuchae — powrózek karkowy 48. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa]

53

Bydło. Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie Tablica 45.

1., 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

2. ligamentum nuchae — więzadło karkowe funiculus nuchae — powrózek karkowy lamina nuchae — blaszka karkowa m. rectus capitis dorsalis major — mięsień prosty górny większy głowy m. rectus capitis dorsalis intermedius — mięsień prosty górny pośredni giowy m. rectus capitis dorsalis minor — mięsień prosty górny mniejszy głowy m. obliąuus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy m. occipitohyoideus [m. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] m. rectus capitis lateralis — mięsień prosty boczny głowy terminatio mm. sternomastoidei et cleidomastoidei et m. longi capitis — przyczep końcowy mięśni most-

54

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

kowo-sutkowego i obojczykowo-sutkowego oraz mięśnia długiego głowy m. longus capitis — mięsień długi głowy m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy m. obliąuus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego m. multifidus cervicis — mięsień wielodzielny szyi m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy mm. intertransuersarii dorsales cervicis — mięśnie międzypoprzeczne dogrzbietowe szyi mm. intertransversarii ventrales cewicis — mięśnie międzypoprzeczne dobrzuszne szyi

20., 21. m. longus colli (20. — pars cenicalis, 21. — pars thoracica) — mięsień długi szyi (20. — część szyjna, 21. — część piersiowa) 22. mm. spinałeś et semispinales thoracis [dorsi] et cer vicis — mięśnie kolcowe i półkolcowe klatki piersiowej [grzbietu] oraz kolcowe i półkolcowe szyi 23. m. longissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi 24. m. intercostalis externus — mięsień międzyżebrowy zewnętrzny 25. processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 26. processus spinosus vertebrae thoracicae I — wyrostek kolczysty kręgu piersiowego I 27. ligamenta interspinalia vertebrarum thoracicarum — więzadła międzykolcowe kręgów piersiowych 28. costa I — żebro I

Bydło. Więzadło karkowe Tablica 46.

atlas — kręg szczytowy axis — kręg obrotowy vertebra cervicalis VI — kręg szyjny VI processus spinosus vertebrae thoracicae I — wyrostek kolczysty kręgu piersiowego I 5. costa I — żebro I 6 . - 9 . ligamentum nuchae — więzadło karkowe 6 . - 8 . lamina nuchae — blaszka karkowa 1.

2.

3.

4.

6., 7. pars cranialis laminae nuchae (6 — sinistra, 7 — dextra) — część przednia blaszki karkowej (parzysta: 6 — lewa, 7 — prawa) 8. pars caudalis (impar) laminae nuchae — część tylna (nieparzysta) blaszki karkowej 9. funiculus nuchae — powrózek karkowy 10. ligamenta interspinalia vertebrarum thoracicarum — więzadła międzykolcowe kręgów piersiowych

55

Bydło. Szyja nowo narodzonego cielęcia od strony lewej Tablica 47.

1. m. serratus uenłralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 2. m. serratus ventralis thoracis — mięsień zębaty dobrzuszny klatki piersiowej 3. m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi 4. m. splenius — mięsień płatowaty 5. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 6. m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 7. m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego 8. m. longus capitis — mięsień długi głowy 9. m. longus colli — mięsień długi szyi 10. m. scalenus dorsalis [m. scalenus supracostalis] et ni. scalenus medius — mięsień pochyły dogrzbietowy

56

11.

12.

13.

14.

15.

16.

[m. pochyły nadżebrowy] i mięsień pochyły środkowy m. masseter — mięsień żwacz m. parotidoauricularis (mm. aurkulares tentrales), glandula parotis — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne), ślinianka przyuszna, przyusznica glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] a. carotis communis, truncus uagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny ramus dorsalis n. accessorii, processus transversus atlantis lala atlantis/ — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego, wyrostek poprzecny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ cos ta I — żebro I

17. costa V — żebro V 18. a. et v. subclauia sinistra — tętnica i żyła podobojczykowa lewa 19. v. jugularis externa, origo m. sternocephalici — żyła jarzmowa zewnętrzna, przyczep początkowy mięśnia mostkowo-głowowego 20. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 21. nn. cenicales — nerwy szyjne 22. ca rt i lago cos tal is II, a. et v. thoracica interna — chrząstka żebrowa II, tętnica i żyła piersiowa wewnętrzna 23. mm. pectorales — mięśnie piersiowe 24. thymus—lobus cenicalis — grasica —płat szyjny 25. thymus—lobus thoracicus — grasica—płat piersiowy 26. pulmo — płuco

Bydło. Szyja jednorocznej jałówki w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu obrotowego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 48.

12

m. rhomboideus cenicis — mięsień. równoległoboczny szyi 2. m. trapezius—pars cenicalis — mięsień czworoboczny — część szyjna 3. ni. semispinalis capitis — mięsień pólkolcowy głowy 4. m. splcnius — mięsień płatowaty 5. mm. recti capitis dorsales: major, minor et intermedius — mięśnie proste górne głowy: większy, mniejszy i pośredni 6. m. obliąuus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy 7. m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego 8. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 9.—11. mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne 12., 13. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 12. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 13. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 14., 15. m. sternocephaliais — mięsień mostkowo-głowowy 14. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 15. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 16. m. omotransversarins — mięsień łopatkowo-poprzeczny 17. m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 18. m. longus colli — mięsień długi szyi 19- m. longus capitis — mięsień długi głowy 20. m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy 21. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 22. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 23., 24. ligamentum nuchae — więzadło karkowe 23. funiculus nuchae — powrózek karkowy 24. ligamentum interspinale vertebrarum ceriicalium et lamina nuchae — więzadło międzykolcowe kręgów szyjnych i blaszka karkowa 25. medulla spinałis — rdzeń kręgowy 1.

26. plexus vertebralis interniis (venosus) [sinus vertebralis], ganglion spinale — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa], zwój rdzeniowy 27. n. cervicalis U— nerw szyjny II .28. axis — kręg obrotowy 29- ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 30. a. carotis communis, truncus ragosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny

31. esophagus — przełyk 32. w. jugulares internae — żyły jarzmowe wewnętrzne 33. v. jugularis externa, ramus ventralis n. accessorii — żyła jarzmowa zewnętrzna, gałąź dobrzuszna nerwu dodatkowego 34. nn. laryngei recurrentes — nerwy krtaniowe wsteczne 35. trachea — tchawica

57

Bydło. Szyja jednorocznej jałówki w przekroju poprzecznym na wysokości tylnego końca 3. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 49.

15

32

1. m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi 2. m. trapezius—pars cenicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna 3. m. splenius — mięsień płatowaty 4. w. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 5. m. multifidus eervicis — mięsień wielodzielny szyi 6. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy

58

7., 8. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 7. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyHczny 8. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 9-, 10. m. sternocephalicns — mięsień mostkowo-głowowy 9. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy

10. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 11. m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 12. m. omotransversańus — mięsień łopatkowo-poprzeczny 13., 14. mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne 15. m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego 16. m. longus colli — mięsień długi szyi 17. m. longus capitis — mięsień długi głowy 18., 19. ligamentum nuchae — więzadło karkowe 18. funiculus nuchae — powrózek karkowy 19. lamina nucbae — blaszka karkowa 20. a. et v. cenicalis profunda — tętnica i żyła szyjna głęboka 21. processus articularis caudalis et arcus vertebrae cenicalis III — wyrostek stawowy tylny i łuk kręgu szyjnego III 22. corpus vertebre cenicalis III — trzon kręgu szyjnego III 23. processus articularis cranialis vertebrae cenicalis IV — wyrostek stawowy przedni kręgu szyjnego IV 24. processus transversus vertebrae cenicalis III — wyrostek poprzeczny kręgu szyjnego III 25. dura mater spinalis — opona twarda rdzenia kręgowego 26. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 27. n. cenicalis IV, plexus yertebralis internus (venosus) [sinus vertebralis] — nerw szyjny IV, splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa] 28. a. et v, vertebralis — tętnica i żyła kręgowa 29. ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 30. ramus uentralis n. accessorii — gałąź dobrzuszna nerwu dodatkowego 31. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 32. esophagus — przełyk 33. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 34. m. sternotbyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 35. a. carotis communis, truncus uagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 36. v. jugularis interna, n. laryngeus recurrens — żyła jarzmowa wewnętrzna, nerw krtaniowy wsteczny 37. trachea — tchawica 38. cavum articulare — jama stawowa

Bydło. Szyja jednorocznej jałówki w przekroju poprzecznym na wysokości tylnego końca 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 50.

1. m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi 2. m. trapezius—pars cervicalis — mięsień czworoboczny—część szyjna 3. m. splenius — mięsień płatowaty 4. m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 5. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 6. m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 7. m. longissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi 8., 9- m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 8. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 9. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 10., 11. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy 10. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 11. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 12. m. multifidus cervicis — mięsień wielodzietny szyi 13. m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 14. m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny 15. mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne 16. m. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy 17. m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego 18. m. longus colli — mięsień długi szyi 19. m. longus capitis — mięsień długi głowy 20. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 21. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 22. processus articularis caudalis vertebrae cervicalis IV — wyrostek stawowy tylny kręgu szyjnego IV 23. processus articularis cranialis vertebrae cervicalis V — wyrostek stawowy przedni kręgu szyjnego V 24. corpus vertebrae cervicalis IV — trzon kręgu szyjnego IV 25.-27. ligamentum nuchae — więzadło karkowe 25. funiculus nuchae — powrózek karkowy 26., 27. lamina nuchae — blaszka karkowa 26. pars cranialis laminae nuchae — część przednia (parzysta) blaszki karkowej 27. pars caudalis (impar) laminae nuchae — część tylna (nieparzysta) blaszki karkowej 28. a. et v. cervicalis profunda, ramus dorsalis n. cervicalis IV — tętnica i żyła szyjna głęboka, gałąź dogrzbietowa nerwu szyjnego IV 29. processus spinosus vertebrae cervicalis V — wyrostek kolczysty kręgu szyjnego V 30. ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 31. processus transversus vertebrae cervicalis V— wyrostek poprzeczny kręgu szyjnego V 32. plexus vertebralis internus (venosus) [sinus vertebralis], n. cervicalis V — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa], nerw szyjny V 33. a. et v. rertebralis — tętnica i żyła kręgowa 34. medulla spinalis — rdzeń kręgowy

35. esophagus — przełyk 36. n. laryngeus recurrens sinister — nerw krtaniowy wsteczny lewy 37. a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny

38. v. jugularis interna — żyła jarzmowa wewnętrzna 39- n. laryngeus recurrens dexter — nerw krtaniowy wsteczny prawy 40. trachea — tchawica 41. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna

59

Bydło. Odcinek szyjny kręgosłupa od góry (rysunek lewy) i od dołu (rysunek prawy) Tablica 51.

I.—VII. vertebrae cervicales I—VII — kręgi szyjne I—VII I. atlas — kręg szczytowy II. axis — kręg obrotowy 1. arcus dorsalis atlantis — łuk dogrzbietowy kręgu szczytowego 2—6. massa lałeralis atlantis — część boczna kręgu szczytowego 2. processus transversus atlantis lala atlantis/ — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/

60

3. foramen alare atlantis — otwór skrzydłowy kręgu szczytowego 4. foramen tertebrale laterale atlantis — otwór kręgowy boczny kręgu szczytowego 5. facies articularis cranialis atlantis — powierzchnia stawowa przednia kręgu szczytowego 6. fossa atlantis — dół kręgu szczytowego 7. tuberculum tentrale atlantis — guzek dobrzuszny kręgu szczytowego 8. facies articularis cranialis axis — powierzchnia stawowa przędna kręgu obrotowego

9. foramen tertebrale laterale axis — otwór kręgowy boczny kręgu obrotowego 10. processus spinosus axis — wyrostek kolczysty kręgu obrotowego 11. processus transtersns axis — wyrostek poprzeczny kręgu obrotowego 12. crista tentralis vertebrarum cervicalium II— VI — grzebień dobrzuszny kręgów szyjnych II —VI 13. tuberculum dorsale processus transversi vertebrarum certicalium III— VII — guzek dogrzbietowy wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych III—VII 14. tuberculum uentrale processus transversi vertebrarum cenicalium III— VI — guzek dobrzuszny wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych III—VI 15. lamina ventralis processus transversi vertebrae cervicalis VI — blaszka dobrzuszna wyrostka poprzecznego kręgu szyjnego VI 16. processus spinosus vertebrarum certicalium III—VII — wyrostek kolczysty kręgów szyjnych III —VII 17. processus articularis caudalis vertebrarum certicalium II— VII — wyrostek stawowy tylny kręgów szyjnych II —VII 18. processus articularis cranialis tertebrarum certicalium III—VII — wyrostek stawowy przedni kręgów szyjnych III —VII 19. corpus tertebrae certicalis VII — trzon kręgu szyjnego VII

Bydło. Odcinek szyjny rdzenia kręgowego od dołu: pierwsze 2 segmenty; widoczne z lewej opony rdzenia po stronie prawej usunięto Tablica 52.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

radix ventralis n. cervicalis I — korzeń dobrzuszny nerwu szyjnego I radix ventralis n. cenicalis II — korzeń dobrzuszny nerwu szyjnego II n. hypoglossus — nerw podjęzykowy radices craniales n. accessorii — korzenie czaszkowe nerwu dodatkowego radix spinalis n. accessorii — korzeń rdzeniowy nerwu dodatkowego radix dorsalis n. cenicalis I — korzeń dogrzbietowy nerwu szyjnego I radix dorsalis n. cenicalis II — korzeń dogrzbietowy nerwu szyjnego II ganglion spinale n. cenicalis I — zwój rdzeniowy nerwu szyjnego I n. cenicalis I — nerw szyjny I ganglion spinale n. cenicalis II — zwój rdzeniowy nerwu szyjnego II n. cervicalis II — nerw szyjny II arachnoidea — opona pajęcza (pajęczynowka) dura mater — opona twarda a. spinalis tentralis — tętnica rdzeniowa dobrzuszna ligamentum denticulatum — więzadło ząbkowane medulla oblongata — rdzeń przedłużony medulla spinalis — rdzeń kręgowy

61

Owca bezrożna. Kościec głowy z boku Tablica 53.

1.

2.

3.

4.

5.

6., 8.

910.

11.

12.

13.

14.

15.

os incisivum — kość siekaczowa maxilla — szczęka os nasale — kość nosowa os lacrimale — kość łzowa os zygomaticum — kość jarzmowa 7. os frontale — kość czołowa OJ parietale — kość ciemieniowa OJ interparietale — kość międzyciemieniowa pars sąuamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej dentes incisivi — zęby sieczne (siekacze) dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy

62

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

tuber faciale [tuber malare] — guz twarzowy [guz licowy] margo interalveolaris — brzeg międzyzębodołowy, czyli bezzębny fossa lacrimalis ossis lacrimalis — dół łzowy kości łzowej fossa sacci lacrimalis — dół worka łzowego bulla lacrimalis — puszka łzowa canalis supraorbitalis — kanał nadoczodołowy foramen ethmoidale — otwór sitowy canalis opticus[foramen opticum] — kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej arcus zygomaticus — łuk jarzmowy linea temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] crista temporalis — grzebień skroniowy

28. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 29. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 30. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 31. mandibula — żuchwa 32. foramen mentale — otwór bródkowy 33. processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 34. incisura mandibulae — wcięcie żuchwy 35. processus condylaris [proc. articularis] mandibulae — wyrostek kłykciowy [wyr. stawowy] żuchwy 36. angulus mandibulae — kąt żuchwy 37. incisura vasorum facialium [inc. vasorum] mandibulae — wcięcie (dla) naczyń twarzowych [wcięcie naczyniowe] żuchwy 38. foramen supramastoideum — otwór nadsutkowy 39. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego

Owca bezrożna. Kościec głowy w przekroju strzałkowym (bez żuchwy) Tablica 54.

1., 2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

910.

11.

12.

13.

14.

15.

os nasale — kość nosowa os frontale — kość czołowa sinus frontalis — zatoka czołowa concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna concha nasalis media — małżowina nosowa środkowa OJ conchae nasalis ventralis — kość małżowiny nosowej dolnej processus nasalis ossis incisivi — wyrostek nosowy kości siekaczowej processus palatinus ossis incisivi — wyrostek podniebienny kości siekaczowej processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny labyrintbus ethmoidalis — błędnik sitowy sinus maxillaris et eius apertura maxillopalatina — zatoka szczękowa i jej otwór szczękowo-podniebienny foramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny

16. os parietale — kość ciemieniowa 17. os interparietale — kość międzyciemieniowa 18. OJ occipi tale — kość potyliczna 19- pars pet rosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej 20. corpus ossis basisphenoidalis — trzon kości podstawnoklinowej 21. corpus ossis presphenoidalis — trzon kości przedklinowej 22. os pterygoideum — kość skrzydłowa 23. lamina perpendicularis ossis palatini — blaszka pionowa kości podniebiennej 24. lamina horizontalis ossis palatini — blaszka pozioma kości podniebiennej 25. foramen palatinum majus — otwór podniebienny większy 26. hamulus pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 27. canalis opticus [foramen opticum] — kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] 28. foramen ovale — otwór owalny 29. meatus temporalis — przewód skroniowy

30. canalis condylaris — kanał kłykciowy 31. meatus acusticus internus et canalis facialis — przewód słuchowy wewnętrzny i kanał nerwu twarzowego /przewód twarzowy/ 32. canalis condylaris (origo) — kanał kłykciowy (wejście) 33. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 34. foramen jugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] 35. tuberculum musculare ossis occipitalis — guzek mięśniowy kości potylicznej 36. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 37. dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne 38. dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne 39. dorsum sellae turcicae — grzbiet siodełka tureckiego 40. foramen orbitorotundum — otwór oczodołowo-okrągły

63

Owca. Kościec głowy samca od góry; z prawego możdżenia usunięto róg Tablica 55.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

os occipitale — kość potyliczna os parietale — kość ciemieniowa os interparietale — kość międzyciemieniowa processiis cornualis — możdżeń (wyrostek rogowy kości czołowej) cornu — róg os frontale — kość czołowa processiis zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej canalis supraorbitalis — kanał nadoczodołowy orbita — oczodół os lacrimale — kość łzowa

11. cw zygomaticutn — kość jarzmowa 12. os nasale — kość nosowa 13. fissura nasolacrimalis — szczelina nosowo-łzowa 14. tuber faciale [tuber malare] — guz twarzowy [guz licowy] 15. maxilla — szczęka 16. foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy 17. processiis nasalis ossis incisivi — wyrostek nosowy kości siekaczowej 18. processiis palatinus ossis incisivi — wyrostek podniebienny kości siekaczowej 19- fissura palatina — szczelina podniebienna

Owca. Głowa młodego samca — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej Tablica 56. *

*

•

26

12

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

m. cutaneus nasi, v. dorsalis nasi — mięsień skórny nosa, żyła grzbietowa nosa m. levator nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy m. malaris — mięsień licowy m. depressor palpebrae inferioris — mięsień obniżający powiekę dolną m. levator labii superioris [maxillaris], v. angularis oculi — mięsień dźwigacz wargi górnej, żyła kątowa oka m. caninus, v. labialis superior [maxillaris] — mięsień kłowy, żyła wargowa górna m. orbicularis oris — mięsień okrężny ust m. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy— część powierzchowna m. depressor labii inferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy m. zygomaticus — mięsień jarzmowy m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy m. frontalis — mięsień czołowy corpus adiposum temporale — ciało tłuszczowe skroniowe

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

m. zygomaticoauricularis — mięsień jarzmowo-małżowinowy m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) m. masseter—pars profunda — mięsień żwacz— część głęboka m. masseter—pars superficialis — mięsień żwacz— część powierzchowna m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy m. omobyoideus — mięsień lopatkowo-gnykowy In. parotideus — węzeł chłonny przyuszny glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica glandula mandibularis [gl. submandibularis] — śłinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] In. retropharyngeus lateralis, ramus dorsalis n. accessorii — węzeł chłonny zagardłowy boczny, gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego v. auricularis caudalis [v. auricularis magna] — żyła małżowinowa tylna [ż. małżowinowa wielka]

26. v. jugularis — żyła jarzmowa 27. v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] 28. v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 29. v. facialis, In. mandibularis — żyła twarzowa, węzeł chłonny żuchwowy 30. ramus transversus faciei n. auriculotemporalis [n. temporalis superficialis], v. transversa faciei — gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny], żyła poprzeczna twarzy 31. a. transversa faciei, ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — tętnica poprzeczna twarzy, gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 32. ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis], ductus parotideus — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny], przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 33. cornu — róg 34. mandibula — żuchwa

65

Owca bezrożna. Głowa od strony lewej — warstwa głęboka Tablica 57.

1. a. dorsalis nasi, v. angularis oculi — tętnica grzbietowa nosa, żyła kątowa oka 2. a. lateralis nasi, v. dorsalis nasi — tętnica boczna nosa, żyła grzbietowa nosa 3. a. et n. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa, nerw podoczodołowy 4. m. masseter — mięsień żwacz 5. m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy— część trzonowcowa 6. mandibula — żuchwa 7. v. labialis inferior [mandibularis]— żyła wargowa dolna 8. v. faciei profunda [v. buccinatoria], n. buccalis — żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa], nerw policzkowy 9. a. labialis inferior [mandibularis], v. facialis — tętnica wargowa dolna, żyła twarzowa 10. a. labialis superior [maxillaris] — tętnica wargowa górna 11. glandulae buccales dorsales — gruczoły ślinowe policzkowe górne 12. glandulae buccales ventrales — gruczoły ślinowe policzkowe dolne 13. m. temporalis — mięsień skroniowy 14. a. et v. temporalis superficialis — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna

66

13. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 16. n. facialis, a. auricularis caudalis [a. auricularis magna] — nerw twarzowy, tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] 17. m. occipitohyoideus [m. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] 18. ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] a. carotis externa — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny], tętnica szyjna zewnętrzna 19. a. et v. transversa faciei, ramus transversus faciei ni. auriculotemporalis [n. temporalis superficialis] — tętnica i żyła poprzeczna twarzy, gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny] 20. ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis], v. maxillaris [interna] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy], żyła szczękowa [wewnętrzna] 21. stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej 22. m. digastricus—venter caudalis — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec tylny 23. n. hypoglossus, m. stylohyoideus — nerw podjęzykowy, mięsień rylcowo-gnykowy 24. v. linguofacialis[v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna]

25.

26.

27.

28.

2930.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

3940.

41.

42.

43.

glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] In. mandibularis — węzeł chłonny żuchwowy funiculus nuchae — powrózek karkowy m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego m. obliąuus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy ramus nentralis n. accessorii, a. occipitalis — gałąź dobrzuszna nerwu dodatkowego, tętnica potyliczna truncus uagosympathicus, a. carotis communis — pień błędno-współczulny, tętnica szyjna wspólna m. cricoarytaenoideus dorsalis — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy m. cricothyreoideus — mięsień pierścienno-tarczowy esophagus — przełyk glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca tn. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy m. longus capitis — mięsień długi głowy m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy

Owca bezrożna. Głowa od strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu lewej polowy żuchwy Tablica 58.

1. m. masseter — mięsień żwacz 2. mandibula — żuchwa 3. stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej 4. m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 5. v. maxillaris [interna], a. carotis externa — żyła szczękowa [wewnętrzna], tętnica szyjna zewnętrzna 6. a., v. et n. aheolaris inferior [mandibularis] — tętnica i żyła zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny 7. n. lingualis — nerw językowy 8. m. digastricus—venter caudalis — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec tylny 9. tendo m. digastrici — ścięgno mięśnia dwubrzuścowego 10. m. digastricus — venter rostmlis — mięsień dwubrzuścowy—brzusiec przedni 11. m. stylohyoideus — mięsień rylcowo-gnykowy 12. m. styloglossus — mięsień rylcowo-językowy

13. glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 14. m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 15. gingiva, v. facialis — dziąsło, żyła twarzowa 16. lingua — język 17. glandula sublingualis polystomatica — ślinianka podjęzykowa wielootworowa 18. glandula sublingualis monostomatica, ductus mandibularis [d. submandibularis] — ślinianka podjęzykowa jednootworowa, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 19. m. geniohyoideus— mięsień bródkowo-gnykowy 20. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 21. a. lingualis, n. hypoglossus — tętnica językowa, nerw podjęzykowy 22. m. occipitohyoideus [m. jugulohyoideus], ramus dorsalis n. accessorii — mięsień potyliczno-gnykowy

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

[m. jarzmowo-gnykowy], gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego m. obliquus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy ramus ventralis n. accessorii — gałąź dobrzuszna nerwu dodatkowego m. longus capitis — mięsień długi głowy a. carotis communis, truncus uagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny m. cricoarytenoideus dorsalis — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy m. cricothyreoideus — mięsień pierścienno-tarczowy glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy

67

Owca. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości 4. przedtrzonowca — przednia powierzchnia przekroju Tablica 59.

1. os nasale, a. dorsalis nasi — kość nosowa, tętnica grzbietowa nosa 2. mm. leuator nasolabialis et cutaneus nasi — mięśnie dźwigacz nosowo-wargowy i skórny nosa 3. rami a. malaris, ductus nasolacrimalis — gałęzie tętnicy licowej, przewód nosowo-łzowy 4. v. lateralis nasi, m. malaris — żyła boczna nosa, mięsień licowy 5. mm. levator labii superioris [maxillaris], caninus et depressnr labiisuperioris[maxillaris] — mięśnie dźwigacz wargi górnej, kłowy i obniżający wargę górną 6. a. et v. labialis superior [maxillaris], ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — tętnica i żyła wargowa górna, gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 7. m. zygomaticus — mięsień jarzmowy 8. m. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy— część powierzchowna 9. m. depressor labii inferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną 10. m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy

68

11. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 12., 13. concha nasalis ventralis — małżowina nosowa dolna 12. pars dorsalis conchae — część górna małżowiny 13. pars ventralis conchae — część dolna małżowiny 14. sinus maxillaris — zatoka szczękowa 15. glandulae buccales — gruczoły ślinowe policzkowe 16. a. et v. labialis inferior [mandibularis], n. buccalis — tętnica i żyła wargowa dolna, nerw policzkowy 17. cartilago septi nasi — chrząstka przegrody nosa 18. vomer— lemiesz 19- a. et n. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa, nerw podoczodołowy 20. a. palatina major, tunica mucosa palati — tętnica podniebienna większa, błona śluzowa podniebienia 21. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 22. dens premolaris IV superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV górny 23. dens premolaris IV inferior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV dolny

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

corpus linguae — trzon języka a. et v. lingualis — tętnica i żyła językowa m. hyoglossus — mięsień gnykowo-językowy m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy glandula sublingualis, a. et n. aheolaris inferior [mandibularis] — ślinianka podjęzykowa, tętnica zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny mandibula — żuchwa m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy m. digastricus — venter rostralis — mięsień dwubrzuścowy—brzusiec przedni a. sublingualis, ductus mandibularis [d. submandibularis], n. lingualis — tętnica podjęzykowa, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej], nerw językowy meatus nasi. dorsalis — przewód nosowy górny meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny plexus venosi nasales — sploty żylne nosowe apertura maxillopalatina sinus maxillaris — otwór szczękowo-podniebienny zatoki szczękowej

Owca. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości 3. trzonowca — przednia powierzchnia przekroju Tablica 60.

1. a. dorsalis nasi, v. angularis oculi — tętnica grzbietowa nosa, żyła kątowa oka 2. a. lateralis nasi, ductus nasolacrimalis — tętnica boczna nosa, przewód nosowo-łzowy 3. os nasale — kość nosowa 4. cartilago septi nasi — chrząstka przegrody nosa 5. meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny 6. conchae nasales — małżowiny nosowe 7. vomer — lemiesz 8. plexus venosi nasales — sploty żylne nosowe 9. canalis infraorbitalis — kanał podoczodołowy 10. a. et n. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa, nerw podoczodołowy 11. sinus palatinus — zatoka podniebienna 12. sinus maxillaris — zatoka szczękowa 13. meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny 14. m. masseter — mięsień żwacz 15. m. malaris — mięsień licowy 16. m. zygomaticus — mięsień jarzmowy 17. ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis], a. transversa faciei — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy], tętnica poprzeczna twarzy

18. m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy 19. ductus parotideus — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 20. v. facialis, ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — żyła twarzowa, gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 21. glandulae buccales — gruczoły ślinowe policzkowe 22. m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy—część trzonowcowa 23. v. faciei profunda [v. buccinatoria], n. buccalis — żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa], nerw policzkowy 24. dens molaris III superior — ząb trzonowy (trzonowiec) III górny 25. a. palatina major — tętnica podniebienna większa 26. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 27. tunica mucosa palati — błona śluzowa podniebienia 28. corpus linguae — trzon języka

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

recessus sublingualis lateralis cavi oris proprii — zachyłek podjęzykowy boczny jamy ustnej właściwej m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy a. et n. lingualis — tętnica językowa, nerw językowy m. hyoglossus — mięsień gnykowo-językowy m. styloglossus, n. hypoglossus — mięsień rylcowo-językowy, nerw podjęzykowy m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy m. digastricus — venter rostralis, ductus mandibularis [d. submandibularis] — mięsień dwubrzuścowy—brzusiec przedni, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] v. lingualis, m. mylohyoideus — żyła językowa, mięsień żuchwowo-gnykowy dens molaris III inferior — ząb trzonowy (trzonowiec) III dolny a. et n. aheolaris inferior [mandibularis] — tętnica zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny mandibula — żuchwa sinus infraorbitalis — zatoka podoczodołowa

69

Owca. Głowa: skeletotopią tętnic strony lewej (z preparatu korozyjnego) Tablica 61.

1. a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna 2. a, occipitalis — tętnica potyliczna 3. ramus anastomoticus a. uertebralis cum a. occipitali — gałąź zespalająca tętnicę kręgową z tętnicą potyliczną 4. a. meningea caudalis — tętnica oponowa tylna 5. a. meningea media — tętnica oponowa środkowa 6. a. condylaris — tętnica kłykciowa 7. a. auricularis caudalis [a. auricularis magna] — tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] T. a. laryngea — tętnica krtaniowa 8. ramus parotideus a. carotidis externae — gałąź przyusznicza tętnicy szyjnej zewnętrznej

70

9. a. maxillaris — tętnica szczękowa 10. a. temporalis superficialis — tętnica skroniowa powierzchowna 11. a. auricularis rostralis — tętnica małżowinowa przednia 12. a. lacrimalis — tętnica łzowa 13. a. palpebralis superior — tętnica powiekowa górna 14. a. transversa faciei — tętnica poprzeczna twarzy 15. rami masseterici a, transversae faciei — gałęzie żwaczowe tętnicy poprzecznej twarzy 16. a. labialis superior [maxillaris] — tętnica wargowa górna 17. a. labialis inferior[mandibularis] — tętnica wargowa dolna

a. buccalis — tętnica policzkowa a. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa a. malaris — tętnica licowa a. palpebralis inferior — tętnica powiekowa dolna a. lateralis nasi — tętnica boczna nosa a. dorsalis nasi — tętnica grzbietowa nosa a. lingualis — tętnica językowa a. mentalis — tętnica bródkowa a. ophthalmica externa et rete mirabile ophthalmiciim — tętnica oczna zewnętrzna i sieć dziwna oczna 27. a. supraorbitalis — tętnica nadoczodołowa 28. a. ethmoidalis — tętnica sitowa 18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

Owca. Głowa: skeleto topią żył strony lewej Tablica 62.

1. v. jugularis— żyła jarzmowa 2. v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 3. v. lingualis — żyła językowa 4. v. submentalis — żyła podbródkowa 5. v. facialis — żyła twarzowa 6. v. labialis inferior [mandibularis] — żyła wargowa dolna 7. v. labialis superior [maxillarisj — żyła wargowa górna 8. v. dorsalis nasi — żyła grzbietowa nosa 9. v. angularis oculi — żyła kątowa oka 10. v. frontalis — żyła czołowa 11. v. faciei profunda [v. buccinatoria] — żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa]

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] v. auricularis caudalis [v. auricularis magna] — żyła małżowinowa tylna [ż. małżowinowa wielka] v. occipitalis — żyła potyliczna v. masseterica ventralis — żyła żwaczowa dolna v. łemporalis superficialis — żyła skroniowa powierzchowna v. ophthalmica externa — żyła oczna zewnętrzna v. lacrimalis — żyła łzowa v. aheolaris injcrior [mandibularis] — żyła zębodołowa dolna

20. v. transversa faciei — żyła poprzeczna twarzy 21. v. temporalis profunda — żyła skroniowa głęboka 22. truncus communis v. sphenopalatinae et v. infraorbitalis — wspólny pień żyły klinowo-podniebiennej i żyły podoczodołowej 23. v. infraorbitalis — żyła podoczodołowa 24. v. mentalis — żyła bródkowa 25. v. emissaria foraminis jugularis [v. cerebralis ventralis] — żyła wypustowa otworu jarzmowego [ż. mózgowa brzuszna] 26. v. auricularis rostralis — żyła małżowinowa przed-

71

Owca. Szyja od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej Tablica 63.

1. m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm małżowinowe dolne) 2. glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 3. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 4. m. masseter — mięsień żwacz 5. In. mandibularis — węzeł chłonny żuchwowy 6. m. omohyoideus, v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — mięsień łopatkowo-gnykowy, żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 7. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 8. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 9. trachea — tchawica 10. In. retropharyngeus lateralis — węzeł chłonny zagardłowy boczny 11. rami cutanei n. cervicalis II — gałęzie skórne nerwu szyjnego II

72

v. occipitalis, ramus dorsalis n. accessorii — żyła potyliczna, gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 13. rami cutanei n. cervicalis III — gałęzie skórne nerwu szyjnego III 14.—16. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 14. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 15. m. cleidobrachialis — mięsień obojczykowo-ramienny 16. m. deidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 17. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 18. m. trapezius—pars cervicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna 19- m. trapezius—pars thoracica — mięsień czworoboczny —część piersiowa 20. rami cutanei n. cervicalis IV — gałęzie skórne nerwu szyjnego IV 21. rami cutanei n. cervicalis V — gałęzie skórne nerwu szyjnego V 12.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

m. omotransversańus — mięsień łopatkowo-poprzeczny m. deltotdeus—parsscapularis — mięsień naramienny —część łopatkowa m. deltoideus—pars acromialis — mięsień naramienny —część barkowa v. jugularis, n. transversus colli [n. cutaneus colli] — żyła jarzmowa, nerw poprzeczny szyi [n. skórny szyi] v. cephalica, n. cutaneus antebrachii cranialis (ramus n. axillaris) — żyła odpromieniowa [ż. odgłowowa], nerw skórny przedni podramienia (gałąź n. pachowego) m. triceps brachii—caput longum — mięsień trójgłowy ramienia—głowa długa m. triceps brachii—caput laterale — mięsień trójgłowy ramienia—głowa boczna ramus superficialis n. radialis [n. radialis superjicialis] — gałąź powierzchowna nerwu promieniowego [n. promieniowy powierzchowny] m. brachialis — mięsień ramienny

Owca. Szyja młodej sztuki od strony prawej — warstwa głęboka Tablica 64.

y

22

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

910.

11.

m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy m. atlantooccipitalis — mięsień szczytowo-potyliczny m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego m. longus capitis — mięsień długi głowy m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy glandula parotis, m. parotidoauricidaris (mm. auriculares tentrales) — ślinianka przyuszna, przyusznica, mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne)

12. m. occipitohyoideus [m. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] 13. a. carotis communis, v. maxillaris[interna] — tętnica szyjna wspólna, żyła szczękowa [wewnętrzna] 14. m. masseter, glandula mandibularis [gl. submandibularis] — mięsień żwacz, ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 15. v. linguofacialis [v. maxillaris externa] In. mandibularis — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna], węzeł chłonny żuchwowy 16. n. accessorius, m. omohyoideus — nerw dodatkowy, mięsień łopatkowo-gnykowy 17. truncus vagosympathicus — pień błędno-współczulny 18. m. splenius — mięsień płatowaty 19. m. serratus ventralis certicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 20. m. serratus ventralis thoracis — mięsień zębaty dobrzuszny klatki piersiowej

21. m. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy 22. v. jugularis, thymus — żyła jarzmowa, grasica 23. a. et v. axillaris — tętnica i żyła pachowa 24. m. rectus thoracis, Inn. cervicales profundi caudales — mięsień prosty klatki piersiowej, węzły chłonne szyjne głębokie tylne 25. mm. intercostales interni (intercartilaginei) — mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne (międzychrząstkowe) 26. cartilagines costales — chrząstki żebrowe 27. n. cerricalis II — nerw szyjny II 28. n. cervicalis III — nerw szyjny III 29. n. cervicalis IV — nerw szyjny IV 30. n. cervicalis V — nerw szyjny V 31. n. cervicalis VI — nerw szyjny VI 32. n. cervicalis VII — nerw szyjny VII 33. n. cerricalis VIII — nerw szyjny VIII 34. n. thoracicus longus — nerw piersiowy długi 35. plexus brachialis — splot ramienny [spl. barkowy]

73

Owca. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu obrotowego — tylna powierzchnia przekroju

Owca. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju

Tablica 65.

Tablica 66.

:

20

funiculus nuchae — powrózek karkowy m. semispinalis capitis — mięsień pólkolcowy głowy 3. m. splenius — mięsień płatowaty 4., 5. m. deidocephalicus — mięsień obojczykowo-głowowy 4. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 5. m. cleidomastoideiis — mięsień obojczykowo-sutkowy 6. m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 7. m. rectus capitis dorsalis major — mięsień prosty górny większy głowy 8. m. obliąuus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy 9. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 10. m. intertransversarius — mięsień międzypoprzeczny 11. m. longtts coli i — mięsień długi szyi 1.

2.

74

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego m. longus capitis — mięsień długi głowy m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy v. jugularis — żyła jarzmowa n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy m. sternothyreoideus — mięsićń mostkowo-tarczowy trachea — tchawica esophagus — przełyk a. carotis communis, trunais vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny axis — kręg obrotowy m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny ramus dorsalis n. accessorif — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy n. transversus colli [n. cutaneus collij — nerw poprzeczny szyi [n. skórny szyi]

Tablica 66.

1., 2. ligamentum nuchae — więzadło karkowe 1. funiculus nuchae — powrózek karkowy 2. lamina nuchae — blaszka karkowa 3. m. trapezius—pars cernicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna 4. m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi 5. m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 6. m. splenius — mięsień płatowaty 7. m. multifidus cervicis — mięsień wielodzielny szyi 8. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 9. m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 10. m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 11. m. brachiocephalicus (mm. cleidooccipitalis et cleidomastoideus) — mięsień ramienno-głowowy (mięśnie obojczykowo-potyliczny i obojczykowo-sutkowy)

Owca. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 6. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 67.

12. m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny 13. mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne 14. m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego 15. m. longus capitis — mięsień długi głowy 16. m. longus coli i — mięsień długi szyi 17. m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy 18. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 19. esophagus — przełyk 20. thymus — grasica 21. mm. sternohyoideus et sternothyreoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i mostkowo-tarczowy 22. vertebra cervicalis IV — kręg szyjny IV 23. processus articularis caudalis yertebrae cervicalis III — wyrostek stawowy tylny kręgu szyjnego III 24. v. jugularis — żyła jarzmowa 25. a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 26. trachea — tchawica 27. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 28. a., v. et n. yertebralis — tętnica i żyła kręgowa, nerw kręgowy 29- n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny

11

18

1., 2. ligamentum nuchae — więzadło karkowe 1. funiculus nuchae — powrózek karkowy 2. lamina nucbae — blaszka karkowa 3. m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi 4. m. trapezius—pars ceryicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna 5. m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 6. mm. spinałeś et semispinales thoracis [dorsi] et cenicis — mięśnie kolcowe i półkolcowe klatki piersiowej [grzbietu] oraz kolcowe i półkolcowe szyi 7. m. serratus imtralis ceryicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 8. m. multifidus cervicis — mięsień wielodzielny szyi 9. mm. longissimus capitis et longissimus atlantis — mięśnie najdłuższy głowy i najdłuższy kręgu szczytowego 10. m. longissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi 11. m. splenius — mięsień płatowaty 12. mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne

13. m. omotranstersarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny 14. m. scalenus medius—pars dorsalis — mięsień pochyły środkowy —część dogrzbietowa 15. m. scalenus medius—pars ventralis — mięsień pochyły środkowy —część dobrzuszna 16. m. longus colli — mięsień długi szyi 17. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 18. m. subclavius — mięsień podobojczykowy 19. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 20. mm. sternohyoideus et sternothyreoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i mostkowo-tarczowy 21. processus spinosus uertebrae cervicalis VI — wyrostek kolczysty kręgu szyjnego VI 22. ligamentum flauum — więzadło żółte [więź. międzyłukowe] 23. processus articularis cranialis vertebrae cervicalis VI — wyrostek stawowy przedni kręgu szyjnego VI

24. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 25. plexus vertebralis internus (venosus) [sinus yertebralis] — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa] 26. corpus vertebrae ceryicalis VI — trzon kręgu szyjnego VI 27. lamina ventralis processus transversi yertebrae cervicalis VI — blaszka dobrzuszna wyrostka poprzecznego kręgu szyjnego VI 28. a., v. et n. yertebralis — tętnica i żyła kręgowa, nerw kręgowy 29. trachea — tchawica 30. esophagus — przełyk 31. a. carotis communis, truncus yagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 32. thymus — grasica 33. v. jugularis, n. laryngeus recurrens — żyła jarzmowa, nerw krtaniowy wsteczny 34. In. ceryicalis superficialis — węzeł chłonny szyjny powierzchowny

75

Koza. Kościec głowy samca z boku Tablica 68.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

76

os nasalc — kość nosowa os lacrimale — kość Izowa os incisiium — kość siekaczowa os zygomaticum — kość jarzmowa maxilla — szczęka tuber faciale [tuber malare] — guz twarzowy [guz licowy] foramen infraorbitale — otwór podoczodolowy os frontale — kość czołowa canalis supraorbitalis — kanał nadoczodołowy bulla lacrimalis — puszka Izowa os parietale — kość ciemieniowa //nńa temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny]

13. pars sąuamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej 14. crista temporalis — grzebień skroniowy 15. sąuama occipitalis — łuska potyliczna 16. processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej 17. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 18. bulla tympanica — puszka bębenkowa 19. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 20. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej]

21. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 22. dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne 23. dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne 24. processus coronoideiis [proc. muscularis] mandibulac — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 25. mandibula — żuchwa 26. dentes incisifi — zęby sieczne (siekacze) 27. foramen mentale — otwór bródkowy 28. cornu — róg

Koza bezrożna. Kościec głowy samicy z boku Tablica 69.

29

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

(W nasale — kość nosowa os lacrimale — kość łzowa os zygomaticum — kość jarzmowa maxilla — szczęka os incisivum — kość siekaczowa foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy tuber faciale [tuber malare] — guz twarzowy [guz licowy] os frontale — kość czołowa canalis supraorbitalis — kanał nadoczodołowy os parietale — kość ciemieniowa //no? temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] fossa temporalis — dół skroniowy protuberantia occipitalis externa — guzowatość potyliczna zewnętrzna pars sąuamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej

15. processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej • 16. sąuama occipitalis — łuska potyliczna 17. os interparietale — kość międzyciemieniowa 18. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 19. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 20. bulla tympanica — puszka bębenkowa 21. crista temporalis — grzebień skroniowy 22. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 23. processus styloideus [proc. byoideus] ossis temporalis — wyrostek rylcowaty [wyr. gnykowy] kości skroniowej 24. dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne

25. dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne 26. foramen ethmoidale — otwór sitowy 27. canalis opticus [foramen opticum]— kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] 28. bulla lacrimalis — puszka łzowa 29. dentes incisivi — zęby sieczne (siekacze) 30. mandibula — żuchwa 31. processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 32. processus condylaris [proc. articularis mandibulae] — wyrostek kłykciowy [wyr. stawowy żuchwy] 33. incisura mandibulae — wcięcie żuchwy 34. foramen mentale — otwór bródkowy 35. angulus mandibulae — kąt żuchwy 36. fissura nasolacrimalis — szczelina nosowo-łzowa

77

Koza. Kościec głowy od dołu Tablica 70.

20 21

23

22 Ą

foramen [oaipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki 2. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 3. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 4. pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 1.

78

5.

6.

7.

8.

9.

tuberculum musculare ossis occipitalis — guzek mięśniowy kości potylicznej bulla tympanica — puszka bębenkowa porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny tuberculum articulare ossis temporalis — guzek stawowy kości skroniowej arcus zygomaticus — łuk jarzmowy

10. corpus ossis (basi- et pre-)sphenoidalis — trzon kości (podstawno- i przed-) klinowej 11. foramen ovale — otwór owalny 12. canalis supraorbitalis— kanał nadoczodolowy 13. bamulus pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 14. choana — nozdrze tylne 15. os palatinum — kość podniebienna 16. foramen palatinum majus — otwór podniebienny większy 17. sutura palatina transversa — szew podniebienny poprzeczny 18. sutura palatina mediana — szew podniebienny pośrodkowy 19. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 20. processus palatinus ossis incisivi — wyrostek podniebienny kości siekaczowej 21. processus nasalis ossis incisiii — wyrostek nosowy kości siekaczowej 22. corpus ossis incisivi — trzon kości siekaczowej 23. fissura palatina — szczelina podniebienna 24. canalis condylaris — kanał kłykciowy 25. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowe-

g°

26. foramen jugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] 27. bulla lacrimalis — puszka łzowa 28. foramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny 29. processus muscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej 30. os zygomaticum — kość jarzmowa

Koza bezrożna. Głowa: skeletotopią tętnic strony lewej (z preparatu korozyjnego) Tablica 71.

a. carołis communis — tętnica szyjna wspólna a. occipitalis — tętnica potyliczna a. meningea caudalis — tętnica oponowa tylna a. condylaris — tętnica kłykciowa a. lingualis — tętnica językowa a. anricularis caudalis [a. auricularis magna] — tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] 7. a. transuersa faciei — tętnica poprzeczna twarzy 8. rami massełerici a. transversae faciei — gałęzie zwaczowe tętnicy poprzecznej twarzy 1.

2.

3.

4.

5.

6.

9. a. labialis superior [maxillaris] — tętnica wargowa

górna

10. a. labialis inferior [mandibularis] — tętnica wargowa dolna 11. a. malaris — tętnica licowa 12. a. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa 13. a. mentalis — tętnica bródkowa 14. a. temporalis superficialis — tętnica skroniowa powierzchowna 15. a. palpebralis superior lateralis — tętnica powiekowa górna boczna

15'. a, palpebralis inferior lateralis — tętnica powiekowa dolna boczna 16. a. dorsalis nasi — tętnica grzbietowa nosa 17. a. masseterica — tętnica żwaczowa 18. a. buccalis — tętnica policzkowa 19. ramiglandulares a. lingualis — gałęzie gruczołowe tętnicy językowej 20. a. supraorbitalis — tętnica nadoczodołowa 21. a. ethmoidalis — tętnica sitowa 22. a. ophtbalmica externa — tętnica oczna zewnętrzna

79

Koza bezrożna. Głowa od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej Tablica 72.

18

1. m. levator nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy 2. m. cutaneus nasi— mięsień skórny nosa 3. mm. levator labii superioris [maxillaris] caninus et depressor labii superioris — mięśnie dźwigacz wargi górnej, kłowy i obniżający wargę górną 4. m. malaris — mięsień licowy 5. m. depressor palpebrae inferioris — mięsień obniżający powiekę dolną 6. m. zygomaticus — mięsień jarzmowy 7. m. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy—część powierzchowna 8. m. cutaneus labiorum — mięsień skórny warg 9- m. depressor labii inferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną 10. m. masseter—pars superficialis — mięsień żwacz — część powierzchowna 11. m. masseter—pars profunda — mięsień żwacz —część głęboka 12. m. frontalis — mięsień czołowy 13. m. parotidoauricularis (mm. auriculares tentrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 14., 15. m. cleidocephalicus — mięsień obojczykowo-głowowy

80

14. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 15. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 16. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 17. m. zygomaticoauricularis — mięsień jarzmowo-małżowinowy 18. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 19. In. mandibularis, m. sternohyoideus — węzeł chłonny żuchwowy, mięsień mostkowo-gnykowy 20. v. angularis oculi — żyła kątowa oka 21. v. dorsalis nasi — żyła grzbietowa nosa 22. v. lateralis nasi — żyła boczna nosa 23. v. labialis superior [maxillaris] — żyła wargowa górna 24. a. et v. labialis inferior [mandibularis] — tętnica i żyła wargowa dolna 25. v. facialis, ductusparotideus — żyła twarzowa, przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy)26. a. labialis superior [maxillaris] — tętnica wargowa górna 27. ramus transiersus faciei n. auriculotemporalis [n. temporalis superficialis], v. transiersa faciei — gałąź poprzeczna twarzy nerwu uszno-[małżowinowo]-

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

skroniowego [n. skroniowy powierzchowny], żyła poprzeczna twarzy ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] a. transversa faciei — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy], tętnica poprzeczna twarzy ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica v. auricularis caudalis [v. auricularis magna], n. auricularis magnus — żyła uszna tylna [ż. małżowinowa wielka], nerw uszny [małżowinowy] wielki n. cewicalis II, v. maxillaris [interna]— nerw szyjny II, żyła szczękowa [wewnętrzna] ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego n. cervicalis III, v. occipitalis — nerw szyjny III, żyła potyliczna glandula mandibularis [gl. submandibularis], v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — ślinianka żuchwowa [śl. podźuchwowa], żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] v. jugularis — żyła jarzmowa mandibula — żuchwa

Koza bezrożna. Głowa od strony lewej — warstwa głęboka Tablica 73.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

m. masseter — pars superficialis — mięsień żwacz —część powierzchowna m. masseter—pars profunda — mięsień żwacz —część głęboka m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy— część trzonowcowa m. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy—część powierzchowna m. depressor labii inferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną a. dorsalis nasi — tętnica grzbietowa nosa a. malaris — tętnica licowa v. dorsalis nasi — żyła grzbietowa nosa a. et n. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa, nerw podoczodołowy a. et v. labialis superior [maxillaris] — tętnica i żyła wargowa górna a. et n. buccalis, v. faciei profunda [v. buccinatoria] — tętnica policzkowa, nerw policzkowy, żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa] a. et v. labialis inferior [mandibularis] — tętnica i żyła wargowa dolna v. facialis, m. mylohyoideus — żyła twarzowa, mięsień żuchwowo—gnykowy glandulae buccales dorsales — gruczoły ślinowe policzkowe górne

15. glandulae buccales ventrales — gruczoły ślinowe policzkowe dolne 16. m. temporalis — mięsień skroniowy 17. a. et v. temporalis superficialis, ramus transversus faciei n. auriculotemporalis [n. temporalis superficialis] — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna, gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny] 18. a. et v. transversa faciei, ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — tętnica i żyła poprzeczna twarzy, gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 19- meatus acusticus externus, n. facialis — przewód słuchowy zewnętrzny, nerw twarzowy 20. m. occipitohyoideus [m. jugulohyoideus] ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy], gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 21. stylohyoideum, v. maxillaris [interna] — część rylcowa kości gnykowej, żyła szczękowa [wewnętrzna] 22. a. lingualis, m. stylobyoideus — tętnica językowa, mięsień rylcowo-gnykowy 23. m. digastricus, n. hypoglossus — mięsień dwubrzuścowy, nerw podjęzykowy

24. n. accessorius, m. rectus capitis ventralis — nerw dodatkowy, mięsień prosty dolny głowy 25. a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 26. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 27. m. obliąuus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy 28. m. rectus capitis dorsalis — mięsień prosty górny głowy 29. funiculus nuchae, m. obliąuus capitis caudalis — powrózek karkowy, mięsień skośny tylny głowy 30. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 31. m. atlantoocipitalis — mięsień szczytowo-potyliczny 32. m. longus capitis — mięsień długi głowy 33. m. cricoarytenoideus dorsalis — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy 34. m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy 35. esophagus — przełyk 36. glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca 37. trachea — tchawica 38. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 39. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 40. mandibula — żuchwa

81

Koza. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości 3. trzonowca — przednia powierzchnia przekroju Tablica 74.

1. os nasale — kość nosowa 2. sinus frontalis — zatoka czołowa 3. a. dorsalis nasi, v. angularis oculi — tętnica grzbietowa nosa, żyła kątowa oka 4. ductus nasolacrimalis — przewód nosowo-łzowy 5. mm. malaris et depressor palpebrae inferioris — mięśnie licowy i obniżający powiekę dołną 6. m. zygomaticus — mięsień jarzmowy 7. m. masseter — mięsień żwacz 8. a. transtersa faciei, ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — tętnica poprzeczna twarzy, gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 9- m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy—część trzonowcowa 10. v. faciei profunda [v. buccinatoria], n. buccalis — żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa], nerw policzkowy 11. m. cutaneus faciei, ramus buccalis ventralis n. facia-

82

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18., 20.

21.

lis [n. buccalis ventralis] — mięsień skórny twarzy, gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] ductus, parotideus, v. facialis — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), żyła twarzowa a. et n. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa, nerw podoczodołowy tunica mucosa palati, a. palatina major — błona śluzowa podniebienia, tętnica podniebienna większa septum nasi — przegroda nosa concha nasalis media — małżowina nosowa środkowa concha nasalis uentralis — małżowina nosowa dolna 19- sinus maxillaris — zatoka szczękowa maxilla — szczęka dens molaris III inferior — ząb trzonowy (trzonowiec) III dolny

22. dens molaris III superior — ząb trzonowy (trzonowiec) III górny 23. lestibulum oris — przedsionek jamy ustnej 24. corpus linguae — trzon języka 25. m. styloglossus — mięsień rylcowo-językowy 26. m. hyoglossus — mięsień gnykowo-językowy 27. m. digastricus — venter rostralis, ductus mandibularis [d. submandibularisj — mięsień dwubrzuścowy — brzusiec przedni, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 28. epihyoideum et stylohyoideum, a. lingualis — część spojeniowa i część rylcowa kości gnykowej, tętnica językowa 29. m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy 30. v. sublingualis, m. mylohyoideus — żyła podjęzykowa, mięsień żuchwowo-gnykowy 31. n. lingualis, v. submentalis — nerw językowy, żyła podbródkowa 32. a. et n. aheolaris inferior [mandibularis] — tętnica zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny

Koza. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości tylnego końca oczodołu przednia powierzchnia przekroju Tablica 75.

1. v. frontalis — żyła czołowa 2. sinus frontalis — zatoka czołowa 3. os frontale — kość czołowa 4. polus rostralis /frontalis/ hemispherii cerebri — biegun przedni /czołowy/ półkuli mózgu 5. tractus olfactorins — pasmo węchowe 6. m. obliąuus dorsalis bulbi oculi — mięsień skośny górny gałki ocznej 7. m. rectus dorsalis bulbi oculi — mięsień prosty górny gałki ocznej 8. m. retractor bulbi oculi — mięsień cofacz gałki ocznej 9- m. rectus ventralis bulbi oculi — mięsień prosty dolny gałki ocznej 10. periorbita — okostna oczodołu 11. a. et n. maxillaris — tętnica szczękowa, nerw szczękowy 12. os presphenoidale — kość przedklinowa 13. bulbus oculi — gałka oczna 14. n. opticus — nerw wzrokowy 15. m. temporalis — mięsień skroniowy 16. m. pterygoideus lateralis — mięsień skrzydłowy boczny 17. m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 18. m. masseter — mięsień żwacz 19. ccwum pharyngis — jama gardła 20. tuba auditwa, m. tensor vel i palatini — trąbka słuchowa, mięsień napinacz podniebienia miękkiego 21. m. leuator veli palatini — mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego 22. n. buccalis, v. faciei profunda [v. buccinatoria] — nerw policzkowy, żyła głęboka twarzy [ż. policzkowa] 23. n. lingualis — nerw językowy 24. a., v. et n. aheolaris inferior [mandibularis] — tętnica i żyła zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny 25. v. transversa faciei — żyła poprzeczna twarzy 26. ranius buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis], a. transversa faciei — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy], tętnica poprzeczna twarzy 27. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy

38 39 40 mandibula — żuchwa stylohyoideum, m. thyreopharyngeus — część rylcowa kości gnykowej, mięsień tarczowo-gardlowy 30 mm. palatopharyngeus et pterygopharyngeiis — mięśnie podniebienno-gardłowy i skrzydłowo-gardłowy 31. a. lingualis, ramus lingualis n. glossopharyngei — tętnica językowa, gałąź językowa nerwu językowo-gardłowego 32 m. digastricus et m. stylohyoideus, ductus mandibularis [d. submandibularis] — mięsień dwubrzuścowy i mięsień rylcowo-gnykowy, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 33. n. hypoglossus, v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — nerw podjęzykowy, żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 34. ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis], ductus parotideus — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny], przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy)

35.

36.

37.

38.

3940.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] m. sternomandibiilaris — mięsień mostkowo-żuchwowy m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy cartilago thyreoidea, mm. vocalis et ventricularis — chrząstka tarczowata, mięśnie głosowy i kieszonkowy (krtani) aditus laryngis — wejście do krtani palpebra superior — powieka górna palpebra inferior — powieka dolna m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy corpus adiposum intraperiorbitale — ciało tłuszczowe wewnątrzokostnowe oczodołu corpus adiposum extraperiorbitale — ciało tłuszczowe zewnątrzokostnowe oczodołu

83

Koza. Szyja od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej Tablica 76.

22.

1. — 3 . m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 1., 2. m. cleidocephalkus — mięsień obojczykowo-głowowy 1. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 2. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 3. m. deidobrachialis — mięsień obojczykowo-ramienny 4., 5. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy 4. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 5. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 6. m. parotidoaurkularis (mm. auriculares tentrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 7. glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 8. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 9- m. masseter — mięsień żwacz

84

10. m. trapezius — pars cervicalis — mięsień czworoboczny—część szyjna 11. m. trapezius—pars thoracica — mięsień czworoboczny—część piersiowa 12. aponeurosis m. trapezii — rozścięgno /rozcięgno/ mięśnia czworobocznego 13. spina scapulae — grzebień łopatki 14. m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny 15. m. deltoideus—pars scapularis — mięsień naramienny—część łopatkowa 16. m. deltoideus—pars acromialis — mięsień naramienny—część barkowa 17.

18.

19.

20.

21.

m. triceps brachii—caput longum — mięsień trójgłowy ramienia—głowa długa m. triceps brachii—caput laterale — mięsień trójgłowy ramienia—głowa boczna m. brachialis — mięsień ramienny n. auricularis magnus, v. auricularis caudalis [v. auricularis magna] — nerw małżowinowy wielki, żyła małżowinowa tylna [ż. małżowinowa wielka] n. cervicalis II, v. maxillaris [interna] — nerw szyjny II, żyła szczękowa [wewnętrzna]

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego n. cervicalis III, v. occipitalis — nerw szyjny III, żyła potyliczna ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis], a. transversa faciei — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy], tętnica poprzeczna twarzy ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] ductus parotideus, In. mandibularis — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny], przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), węzeł chłonny żuchwowy v. linguofacialis [v. maxillaris externa], m. sternobyoideus, glandula thyreoidea — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna]; mięsień mostkowo-gnykowy; gruczoł tarczowy, tarczyca n. cewicalis IV, v. jugularis — nerw szyjny IV, żyła jarzmowa n. cervicalis V — nerw szyjny V rami n. cervicalis VI — gałęzie nerwu szyjnego VI n. cutaneus antebrachii cranialis (ramus n. axillaris), v. cephalica — n. skórny przedni podramienia (gałąź nerwu pachowego), żyła odpromieniowa [ż. odgłowowa]

Koza. Szyja od strony lewej — warstwa głęboka Tablica 77.

1. funiculus nuchae — powrózek karkowy 2. m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 3. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 4. m. atlantooccipitalis — mięsień szczytowo-potyliczny 5. m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 6. m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego 7. m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventrales) — mięsień przyuszniczo —małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 8. glandula parotis, ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — ślinianka przyuszna, przyusznica; gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 9. a. transyersa faciei, v. maxillaris [interna] — tętnica poprzeczna twarzy, żyła szczękowa [wewnętrzna] 10. m. digastricus — venter caudalis, ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis yentralis] — mięsień dwubrzuścowy—brzusiec tylny, gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny]

11. m. masseter — mięsień żwacz 12. In. mandibularis, v. linguofacialis [v. maxillaris externa], glandula mandibularis [gl. submandibularis] — węzeł chłonny żuchwowy, żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna], ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 13. m. cricoarytenoideus dorsalis, a. carotis communis, truncus vagosympathicus — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy, tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 14. processus transversus atlantis lala atlantis/, ramus dorsalis n. accessorii — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/, gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 15. glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca 16. m. sternothyreoideus, trachea — mięsień mostkowo-tarczowy, tchawica 17. m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi 18. m. splenius — mięsień płatowaty 19- m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 20. m. serratus ventralis tboracis — mięsień zębaty dobrzuszny klatki piersiowej

21. m. scalenus medius—pars dorsalis — mięsień pochyły środkowy — część dogrzbietowa 22. m. scalenus dorsalis [m. scalenus supracostalis] — mięsień pochyły dogrzbietowy [m. pochyły nadżebrowy] 23. m. scalenus medius—pars ventralis — mięsień pochyły środkowy —część dobrzuszna 24. esophagus — przełyk 25. origo m. sternocephalici (mm. sternomandibularis et sternomastoidei) — przyczep początkowy mięśnia mostkowo-głowowego (mięśni mostkowo-żuchwowego i mostkowo-sutkowego) 26. m. rectus thoracis — mięsień prosty klatki piersiowej 27. n. cervicalis III — nerw szyjny III 28. n. cervicalis IV — nerw szyjny IV 29. n. cervicalis V — nerw szyjny V 30. n. cervicalis VI — nerw szyjny VI 31. n. ceryicalis VII — nerw szyjny VII 32. n. ceryicalis VIII, v. jugularis — nerw szyjny VIII, żyła jarzmowa 33. a. et v. axillaris — tętnica i żyła pachowa 34. n. thoracicus longus — nerw piersiowy długi

85

Koza. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 78.

18

32 33

1'., 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9., 9.

10.

86

2. ligamentum nuchae — więzadło karkowe funiculus nuchae — powrózek karkowy lamina nuchae •— blaszka karkowa m. trapezius—pars cervicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna m. rhomboideus cervkis — mięsień równolegloboczny szyi m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy m. splenius — mięsień płatowaty m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy m. multifidus cenicis — mięsień wielodzielny szyi 30. m. sternocepbalicns — mięsień mostkowo-głowowy m. sternomastoideus, n. laryngeus recurrens — mięsień mostkowo-sutkowy, nerw krtaniowy wsteczny m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy

11.

12.

13.

14.

15.

16i 17.

18.

19.

20.

m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny m. serratus ventra/is cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne m. longus atlantis — mięsień długi kręgu szczytowego m. longus colli — mięsień długi szyi m. longus capitis — mięsień długi głowy m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy arcus vertebrae cervicalis IV — łuk kręgu szyjnego IV corpus vertebrae cervicalis IV — trzon kręgu szyjnego IV

21. processus articularis cranialis uertebrae ceruicalis V — wyrostek stawowy przedni kręgu szyjnego V 22. n. cenicalis V — nerw szyjny V 23. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 24. a., v. et n. vertebralis — tętnica i żyła kręgowa, nerw kręgowy 25. plexus vertebralis interniis (venosus) [sinus uertebralis] — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa] 26. esophagus — przełyk 27. a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna 28. v. jugularis — żyła jarzmowa 29. truncus ragosympathicus — pień błędno-współczulny 30. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 31. trachea — tchawica \2. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 33. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy

Koza. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 7. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 79.

27

1., 2. ligamentum nuchae — więzadło karkowe 1. funiculus nuchae — powrózek karkowy 2. lamina nuchae — blaszka karkowa 3. m. rhomboideus cewicis — mięsień równoległoboczny szyi 4. m. trapezius—pars cervica/is — mięsień czworoboczny — część szyjna 5. m. serratus uentralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 6. m. semispinalis capitis — mięsień pólkolcowy głowy 7. mm. spinałeś et semispinales thoracis [dorsi] et cervicis — mięśnie kolcowe i pólkolcowe klatki piersiowej [grzbietu] oraz kolcowe i półkolcowe szyi 8. m. multifidits cemicis — mięsień wielodzielny szyi 9. m. longissimns cervicis — mięsień najdłuższy szyi 10. mm. longissimns capitis et longissimns atlantis — mięśnie najdłuższy głowy i najdłuższy kręgu szczytowego

11. m. longissimns thoracis [m. longissimns dorsi] — mięsień najdłuższy klatki piersiowej [m. najdłuższy grzbietu] 12. mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne 13. m. brachiocephalicns — mięsień ramienno-głowowy 14. m. scalenus meditis—pars dorsalis — mięsień pochyły środkowy —część dogrzbietowa 15. m. scalenus dorsalis [m. scalenus supracostalis] — mięsień pochyły dogrzbietowy [m. pochyły nadżebrowy] 16. m. scalenus medius — pars ventralis — mięsień pochyły środkowy — część dobrzuszna 17., 18. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy 17. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 18. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy

19. m. longus colli — mięsień długi szyi 20. mm. sternohyoideus et sternothyreoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i mostkowo-tarczowy 21. medulla spinałis — rdzeń kręgowy 22. plexus vertebralis internus (venosus) [sinus vertebralis] — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa] 23. tertebra cerricalis VII — kręg szyjny VII 24. a., v. et n. tertebralis — tętnica i żyła kręgowa, nerw kręgowy 25. a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 26. esophagus — przełyk 27. v. jugularis— żyła jarzmowa 28. n. cervicalis VII — nerw szyjny VII 29. trachea — tchawica 30. m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny 31. n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny

87

Świnia. Kościec głowy dorosłego samca z boku Tablica 80.

os incisivum — kość siekaczowa os nasale — kość nosowa os lacrimale — kość Izowa forami na lacrimalia — otwory łzowe maxilla —szczęka foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy processus temporalis ossis zygomatici — wyrostek skroniowy kości jarzmowej 8. processus frontalis ossis zygomatici — wyrostek czołowy kości jarzmowej 9. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 10. os frontale — kość czołowa 11. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 12. linea temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] 13. crista nuchae [crista occip i ta Iis] — grzebień karkowy [grz. potyliczny] 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

88

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

tuber faciale [tuber malare] — guz twarzowy [guz licowy] porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny condylus occipitalis — kłykieć potyliczny processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] corpus mandibulae — trzon żuchwy processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńczowy] żuchwy processus condylaris [proc. articularis mandibulae] — wyrostek kłykciowy [wyr. stawowy żuchwy] ramus mandibulae — gałąź żuchwy foramina mentalia lateralia — otwory bródkowe boczne

23.

24.

25.

26.

27.

28.

2930.

31.

incisura vasorum facialium [inc. uasorum mandibulae] — wcięcie (dla) naczyń twarzowych [wcięcie naczyniowe żuchwy] dentes incisiii superiores — zęby sieczne (siekacze) górne dens caninus superior — kieł górny dentes incisiii inferiores — zęby sieczne (siekacze) dolne dens caninus inferior — kieł dolny dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne dentes premolares inferiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) dolne dentes molares inferiores — zęby trzonowe (trzonowce) dolne

Świnia. Kościec głowy w przekroju strzałkowym (bez żuchwy) Tablica 81.

1. os nasale — kość nosowa 2. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 3. os conchae nasalis ventralis — kość małżowiny nosowej dolnej 4. vomer — lemiesz 5. ospalatinum — kość podniebienna 6. processus palatinns maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 7. meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny 8. meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy 9. meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny 10. concha nasalis media — małżowina nosowa środkowa 11. ethmoturbinalia — małżowiny sitowe 12. choana — nozdrze tylne 13. sinus frontalis — zatoka czołowa

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

cavum cranii — jama czaszkowa lamina cribrosa — blaszka sitowa canalis opticus [foramen opticum] — kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] foramen orbitorotundum — otwór oczodołowo-okrągły porus acusticus internus et canalis facialis — otwór słuchowy wewnętrzny i kanał nerwu twarzowego /przewód twarzowy/ foramen jugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] foramen lacerum [orale] — otwór poszarpany [przedni] canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki tentorium cerebelli osseum — namiot kostny móżdżku bulla tympanica — puszka bębenkowa processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] dentes incisivi superiores — zęby sieczne (siekacze) górne dens caninus superior — kieł górny dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne

89

Świnia. Kościec głowy od góry Tablica 82.

1. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 2. crista nuchae [crista occipitalis] — grzebień karkowy [grz. potyliczny] 3. fossa łempora/is — dól skroniowy 4. linea temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] 5. ponis acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 6. processiis zygomatictis ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 7. os parietale — kość ciemieniowa 8. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 9. margo infraorbitalis ossis zygomatici — brzeg podoczodołowy kości jarzmowej 10. foramen supraorbitale — otwór nadoczodołowy 11. processiis lacrimalis caudalis ossis lacrimalis — wyrostek łzowy tylny kości Izowej 12. foramina lacrimalia — otwory łzowe 13. maxilla — szczęka 14. os frontale — kość czołowa 15. foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy 16. os nasale — kość nosowa 17. processiis nasalis ossis incisivi — wyrostek nosowy kości siekaczowej 18. dens caninus superior — kieł górny 19. os lacrimale — kość łzowa 20. corpus ossis incisivi — trzon kości siekaczowej 21. fissura palatina — szczelina podniebienna

90

Świnia. Kościec głowy od dołu (bez żuchwy) Tablica 83.

1. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 2. incisura inter condylos occipitales — wcięcie między kłykciami potylicznymi 3. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 4. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 5. foramen stylomastoideum — otwór rylcowo-sutkowy 6. foramen jugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] 7. foramen lacerum [orale] — otwór poszarpany [przedni] 8. bulla tympanica — puszka bębenkowa 9. fossa mandibularis ossis temporalis — dół żuchwowy kości skroniowej 10. tuberculum articulare ossis temporalis — guzek stawowy kości skroniowej 11. ba mu/us pterygoideiis (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 1 2. processus pymmidalis [proc. pterygoideiis ossis palatini] — wyrostek piramidowy [wyr. skrzydłowaty kości podniebiennej] 13. processus pterygoideiis ossis basisphenoidalis — wyrostek skrzydłowaty kości podstawnoklinowej 14. cboana — nozdrze 15. os palatinum — kość podniebienna

16.

17.

18.

19.

20.

foramen palatinum majus — otwór większy arcus zygomaticus — łuk jarzmowy sutura palatina transversa — szew poprzeczny sutura palatina mediana — szew pośrodkowy sulcus palatinus major — bruzda większa

podniebienny

podniebienny podniebienny podniebienna

21. fissura palatina — szczelina podniebienna 22. vomer — lemiesz 23. dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne 24. dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne 25. dens caninus superior — kieł górny 26. dentes incisivi superiores — zęby sieczne (siekacze)

górne

91

Świnia. Kościec głowy od tyłu Tablica 84.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

protuberantia occipitalis externa — guzowatość potyliczna zewnętrzna crista nuchae [crista occipitalis] — grzebień karkowy [grz. potyliczny] lineae obliąuae sąuamae occipitalis — kresy skośne łuski potylicznej linea temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny tuberculum membranae atlantooccipitalis et m. recti capitis dorsalis minoris — guzek przyczepu błony szczytowo-potylicznej i mięśnia prostego górnego mniejszego głowy condylus occipitalis — kłykieć potyliczny foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki bulla tympanica — puszka bębenkowa choana sinistra — nozdrze tylne lewe

92

11. vo me r — lemiesz 12. os palatinum — kość podniebienna 13. hamulus pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 14. processus pyramidalis [proc. pterygoideus ossis palatini] — wyrostek piramidowy [wyr. skrzydłowaty kości podniebiennej] 15. processus paracondylaris [proc. jugttlaris ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 16. processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulac — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 17. foramen maxillare — otwór szczękowy 18. processus temporalis ossis zygomatici — wyrostek skroniowy kości jarzmowej 19. foramen mandibulae — otwór żuchwy 20. angulus mentalis — kąt bródkowy 21. angulus mandibulae — kąt żuchwy

Świnia. Podniebienie Tablica 85.

1. palatum molle Ivelum palatinuml — podniebienie miękkie 2. n. aheolaris inferior [mandibularis] — nerw zębodolowy dolny 3. n. lingualis — nerw językowy 4. mandibula — żuchwa 5. m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 6. m. masseter — mięsień żwacz 7. v. faciei profunda [v. reflexa] — żyła głęboka twarzy [ż. zagięta] 8. m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy 9. v. facialis — żyła twarzowa 10. bucca (m. buccinator et tunica mucosa) — policzek (mięsień policzkowy i błona śluzowa)

11. dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne 12. dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne 13. dens caninus superior — kieł górny 14. dentes incisiii superiores — zęby sieczne (siekacze) górne 15. papilla incisita — brodawka siekaczowa 16. ductus incisinus [d. nasopalatinus]— przewód siekaczowy [przewód nosowo-podniebienny] 17. raphepalati — szew podniebienia 18. rugae palatinae — marszczki (grzebienie) podniebienne 19. labium superius [maxillare] — warga górna 20. rostrum — ryj

93

Świnia. Głowa od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych Tablica 86.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

94

m. levator labii superioris [maxillaris] — mięsień dźwigacz wargi górnej terminatio carnea m. leiatoris labii superioris — przyczep końcowy mięsisty mięśnia dźwigacza wargi górnej tendo m. leiatoris labii superioris — ścięgno mięśnia dźwigacza wargi górnej m. depressor labii superioris [m. depressor rostri] — mięsień obniżający wargę górną [m. obniżający ryj] m. depressor palpebrae inferioris — mięsień obniżający powiekę dolną m. caninus — mięsień kłowy m. lenator nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy m. buccalis—pars buccalis — mięsień policzkowy—część powierzchowna m. zygomatictis — mięsień jarzmowy m. eutaneus labiorum — mięsień skórny warg m. depressor labii inferioris [mandibiilaris] — mie sień obniżający wargę dolną

12. m. mentalis — mięsień bródkowy 13. m. masseter — mięsień żwacz 14. m. parotidoauricularis (mm. auriculares tentralcs) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm małżowinowe dolne) 15. m. trapezius—pars certiealis — mięsień czworoboczny — część szyjna 16. m. brachiocephahcus — mięsień ramienno — głowowy 17. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 18. ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 19. v. facialis, ramus buccalis rentralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — żyła twarzowa, gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 20. ductus parotideus, ramus communicans inter ramos buccales n. facialis - przewód ślinianki przyusznej

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

(przyusznicy), gałąź łącząca gałęzie policzkowe nerwu twarzowego v. angularis oculi — żyła kątowa oka v. lateralis nasi — żyła boczna nosa v. labialis superior [maxillarisj — żyła wargowa górna v. labialis inferior [mandibiilaris] — żyła wargowa dolna n, mentalis — nerw bródkowy ramus transversus faciei n. auriculotempora/is [n. temporalis supcrficialis] — gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny] mandibula — żuchwa glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica corpus adiposum — ciało tłuszczowe n. auriculopalpebralis — nerw malżowinowo-powiekowy

Świnia. Głowa od strony lewej — warstwa głęboka Tablica 87.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

m. leiator labii superioris [maxillaris] — mięsień dźwigacz wargi górnej terminatio carnea m. leiatoris labii superioris — przyczep końcowy mięsisty mięśnia dźwigacza wargi górnej tendo m. levatoris labii superioris — ścięgno mięśnia dźwigacza wargi górnej m. depressor labii superioris [m. depressor rostri] — mięsień obniżający wargę górną [m. obniżający ryj] a. et n. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa, nerw podoczodolowy ramus buccalis dorsalis n. facialis[n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy— część trzonowcowa a. et n. buccalis, v. faciei profunda [v. reflexa] — tętnica policzkowa, nerw policzkowy, żyła głęboka twarzy [ż. zagięta] m. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy— część powierzchowna m. depressor labii inferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną v. labialis inferior [mandibularis], ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — żyła

wargowa dolna, gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 12. a. et n. mentalis — tętnica bródkowa, nerw bródkowv 13. ductus parotideus, ramus communicans inter ramos buccales n. facialis — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), gałąź łącząca gałęzie policzkowe nerwu twarzowego 14. v. facialis — żyła twarzowa 15. m. parotidoauricularis (mm. auricu/ares tentrales), n. auriculopalpebralis — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne), nerw małżowinowo-powiekowy 16. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 17. ramus transversus faciei n. auriculotemporalis [n. temporalis superficia/is] — gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny] 18. ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 19. m. masseter — mięsień żwacz 20. m. trapezius—pars cervicalis — mięsień czworoboczny — część szyjna 21., 22. m. cleidocephalicus — mięsień obojczykowo-głowowy

21. m. cleidoocipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 22. m. cleidomastoideus, v. auricularis caudalis — mięsień obojczykowo-sutkowy, żyła małżowinowa tylna 23. lun. parotidei — węzły chłonne przyusznicze 24. In. retropharyngeus lateralis — węzeł chłonny zagardłowy boczny 25. tendo m. sternomastoidei, ramus coli i n. facialis — ścięgno mięśnia mostkowo-sutkowego, gałąź szyjna nerwu twarzowego 26. Inn. cervicales superficiales vcntrales — węzły chłonne szyjne powierzchowne dobrzuszne 27. v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] 28. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 29. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 30. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 31. In. mandibularis accessorius — węzeł chłonny żuchwowy dodatkowy 32. v. linguofacialis[v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 33. In. mandibidaris — węzeł chłonny żuchwowy 34. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 35. mandibula — żuchwa

95

Świnia. Głowa od strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu lewej połowy żuchwy Tablica 88.

1. m. masseter — mięsień żwacz 2. OT. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 3. tonsilla palatina — migdałek podniebienny 4. stylohyoideum, OT. hyoglossąs — część rylcowa kości gnykowej, mięsień gnykowo-językowy 5. OT. styloglossus — mięsień rylcowo-językowy 6. mandibida — żuchwa 7. glandula parotis, n. auriculopalpebralis — ślinianka przyuszna, przyusznica; nerw małżowinowo-powiekowy 8. OT. parotidoauricularis (mm. auriculares tentrales) — mięsień przyuszniczo-malżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 9. n. facialis — nerw twarzowy 10. glandula sublingualis polystomatica — ślinianka podjęzykowa wielootworowa 11. n. lingualis, ductus mandibularis[d. submandibularis] — nerw językowy, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej]

96

12. n. bypoglossus — nerw podjęzykowy 13. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 14. a. facialis, m. stylohyoideus — tętnica twarzowa, mięsień rylcowo-gnykowy 15. m. digastricus — mięsień dwubrzuścowy 16. n. aheolaris inferior [mandibularis] — nerw zębodołowy dolny 17. glandula sublingualis monostomatica — ślinianka podjęzykowa jednootworowa 18. ductus sublingualis, n. hypoglossus — przewód ślinianki podjęzykowej, nerw podjęzykowy 19. a. lingualis — tętnica językowa 20. m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy 21. m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy 22. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 23. n. mylohyoideus, a. carotis externa — nerw żuchwowo-gnykowy, tętnica szyjna zewnętrzna 24. m. rectus capitis lateralis — mięsień prosty boczny głowy

25., 26. OT. deidocepbalicus — mięsień obojczykowo-głowowy 25. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 26. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 27. m. longus capitis — mięsień długi głowy 28. truncus vagosympathicus — pień błędno-wspólczulny 29. a. carotis communis, v. jugularis interna — tętnica szyjna wspólna, żyła jarzmowa wewnętrzna 30. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 31. OT. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy 32. OT. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 33. v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 34. v. lingualis — żyła językowa 35. OT. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy 36. cavum oris — jama ustna 37. lingua — język

Świnia. Głowa w przekroju strzałkowym Tablica 89.

1. sinus frontalis — zatoka czołowa 2. oj" nasale — kość nosowa 3. cartilago sepii nasi — chrząstka przegrody nosa 4. os ros trale — kość ryjowa 5. os incisimtm — kość siekaczowa 6. meatus nasi nentralis — przewód nosowy dolny 7. meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy 8. meatus nasi dorscilis— przewód nosowy górny 9. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 10. concha nasalis tenłralis — małżowina nosowa dolna 11. palatum dttritm — podniebienie twarde 12. labyrinthus ethmoidalis— błędnik sitowy 13. os frontale — kość czołowa 14. osparietale — kość ciemieniowa 13. os occipitale — kość potyliczna 16. hemispheritim cerebri — półkula mózgu 17. cerebellum — móżdżek 18. mesencephalon — śródmózgowie 19. medulla spinalis — rdzeń kręgowy

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

2930.

31.

32.

33.

34.

ni. semispinalis capilis — mięsień półkolcowy głowy m. red as capitis dorsalis minor — mięsień prosty górny mniejszy głowy m. rectus capitis dorsalis major — mięsień prosty górny większy głowy atlas — kręg szczytowy axis — kręg obrotowy m. longus capilis — mięsień długi głowy m. longus coli i — mięsień długi szyi palatum mollel lelnm palalinuml: glandulae paLilinae, m. palatinus — podniebienie miękkie: gruczoły ślinowe podniebienne, mięsień podniebienny caiinn pharyngis — jama gardła lingua — język recessus sublingualis cavi oris proprii — zachyłek podjęzykowy jamy ustnej właściwej m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy m. mylohyoiclens — mięsień żuchwowo-gnykowy m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy

35. m. orbiciilaris oris, glandulae roslralcs — mięsień okrężny ust, gruczoły ryjowe 56. mandibula — żuchwa 37. basihyoideum, m. hyoglossus — trzon kości gnykowej, mięsień gnykowo-językowy 38. >n. hyoepiglotticus, cartilago epiglollica — mięsień gnykowo-naglośniowy, chrząstka nagłośniowa 39. cartilago ihyreoidea, m. thyreohyoideus — chrząstka tarczowata, mięsień tarczowo-gnykowy 40. oslium pharyngeum tubae auditiiae — ujście gardłowe trąbki słuchowej 41. arcus palatopharyngcus — łuk podniebienno-gardlowy 42. cartilago arytenoidea — chrząstka nalewkowata 43. esophagus, cartilago crieoidea — przełyk, chrząstka pierścieniowata 44. cacum laryngis — jama krtani 45. plica tocalis — fałd głosowy 46. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 47. recessus pharyngeus [recessus relropharyngeus] — zachyłek gardłowy [zach. zagardłowy]

97

Świnia. Głowa: skeletotopią tętnic strony lewej po usunięciu lewej połowy żuchwy Tablica 90.

1. a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna 2., 7. a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna 3.-6. a. occipitalis — tętnica potyliczna 4. ramus descendens a. occipitalis — gałąź zstępująca tętnicy potylicznej 5. ramus occipitalis a. occipitalis — gałąź potyliczna tętnicy potylicznej 6. ramus anastomoticus a. occipitalis cum a. basilari — gałąź łącząca tętnicę potyliczną z tętnicą podstawną 7. a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna 8. a. condylaris — tętnica kłykciowa 9- ramus caudalis a. carotidis internae — gałąź tylna tętnicy szyjnej wewnętrznej 10. ramus rostralis a. carotidis internae (ad rete mirabile epidurale rostrale) — gałąź przednia tętnicy szyjnej wewnętrznej (do sieci dziwnej nadoponowej /nadtwardówkowej/ przedniej) 11. a. carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna

98

12.

13.

14.

15., 17.

18.

19.

20.

21.

22.

a. lingualis — tętnica językowa a. sublingualis — tętnica podjęzykowa a. submentalis — tętnica podbródkowa 16. a. facialis — tętnica twarzowa ramus massetericus a. carotidis externae — gałąź żwaczowa tętnicy szyjnej zewnętrznej rami parotidei a. carotidis externae — gałęzie przyusznicze tętnicy szyjnej zewnętrznej a. auricularis caudalis [a. auricularis magna] — tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] ramus auricularis lateralis a. auricularis caudalis [magnae] — gałąź małżowinowa boczna tętnicy małżowinowej tylnej [wielkiej] ramus auricularis medialis a. auricularis caudalis [magnae] — gałąź małżowinowa przyśrodkowa tętnicy małżowinowej tylnej [wielkiej] a. temporalis superficialis — tętnica skroniowa powierzchowna

23. a. transversa faciei — tętnica poprzeczna twarzy 24. a. auricularis rostralis — tętnica małżowinowa przednia 25. a. meningea media — tętnica oponowa środkowa 26. a. aheolaris inferior [mandibularis] — tętnica zębodołowa dolna 27. a. temporalis profunda caudalis — tętnica skroniowa głęboka tylna 28. a. ophthalmica externa —- tętnica oczna zewnętrzna 29. a. maxillaris [interna] — tętnica szczękowa [wewnętrzna] 30. a. buccalis — tętnica policzkowa 31. a, temporalis profunda rostralis — tętnica skroniowa głęboka przednia 32. a. malaris — tętnica licowa 33. a. palatina major — tętnica podniebienna większa 34. a. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa 35. a. sphenopalatina — tętnica klinowo-podniebienna 36. a. masseterica — tętnica żwaczowa

Świnia. Głowa: skeletotopią żył strony lewej Tablica 91.

1. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 2. v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 3. v. lingualis — żyła językowa 4. v. labialis inferior [mandibularis] — żyła wargowa dolna 5. v. facialis — żyła twarzowa 6. v. faciei profunda [v. reflexa] — żyła głęboka twarzy [ż. zagięta] 6'. haustrum v. faciei profundae — wypuklenie żyły głębokiej twarzy 7. ramus anastomoticus v. faciei profundae cum v. ophthalmica externa ventrali — gałąź zespalająca żyłę głęboką twarzy z żyłą oczną zewnętrzną dolną 8. v. palatina major — żyła podniebienna większa 9. v. labialis superior [maxillaris] — żyła wargowa górna

10. v. lateralis nasi — żyła boczna.nosa 11. v. frontalis — żyła czołowa 12. ramus massetericus v. faciei profundae [v. reflexae] — gałąź żwaczowa żyły głębokiej twarzy [ż. zagiętej] 13. v. maxillaris [interna]— żyła szczękowa [wewnętrzna] 14. v. auricularis caudalis [v. auricularis magna] — żyła małżowinowa tylna [ż. małżowinowa wielka] 15. v. auricularis profunda — żyła małżowinowa głęboka 16. v. auricularis rostralis — żyła małżowinowa przednia 17. v. temporalis superficialis — żyła skroniowa powierzchowna

18. v. temporalis profunda — żyła skroniowa głęboka 19- v. aheolaris inferior [mandibularis] — żyła zębodołowa dolna 20. v. spbenopalatina — żyła klinowo-podniebienna 21. plexus venosus orbitae — splot żylny oczodołu 22. v. ophtalmica externa — żyła oczna zewnętrzna 23. v. transversa faciei — żyła poprzeczna twarzy 24. v. emissaria foraminis jugularis [v. cerebralis ventralis] — żyła wypustowa otworu jarzmowego [ż. mózgowa brzuszna] 25. v. occipitalis — żyła potyliczna 26. v. pbaryngea ascendens — żyła gardłowa wstępująca 27. v. laryngea cranialis — żyła krtaniowa przednia 28. v. jugularis interna — żyła jarzmowa wewnętrzna 29. v. infraorbitalis — żyła podoczodołowa

99

Świnia. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości ostatniego trzonowca — przednia powierzchnia przekroju Tablica 92.

22.

1. sinus frontales— zatoki czołowe 2. v. frontalis — żyła czołowa 3. labyrinthiis ethmoidalis — błędnik sitowy 4. lamina perpendicularis ossis ethmoidalis — blaszka pionowa kości sitowej 5. cartilago septi nasi — chrząstka przegrody nosa 6. meatus nasi tenlralis — przewód nosowy dolny 7. vomer — lemiesz 8. sinus maxi//aris — zatoka szczękowa 9. a., v. et n. infraorbitalis — tętnica i żyła podoczodołowa, nerw podoczodolowy 10. duetIIS nasolaerimalis — przewód nosowo-łzowy 11. palatum dumni — podniebienie twarde 12. a. et n. palaiinus major — tętnica podniebienna większa, nerw podniebienny większy 13. dens molaris III superior — ząb trzonowy (trzonowiec) III górny 14. dens molaris III mferior — ząb trzonowy (trzonowiec) III dolny

100

15.

16.

17.

18.

19.

20.

m. buceinator—pars molaris — mięsień policzkowy—część trzonowcowa m. depressor labii inferioris [mandibulans], ramus communieans inter ramos buecales n. facialis — mięsień obniżający wargę dolną, gałąź łącząca gałęzie policzkowe nerwu twarzowego duetus parotideus, i: labialis inferior[mandibularis] — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), żyła wargowa dolna ramus bueealis tenlralis n. facialis [n. bueealis ventralis], m. eutaneus faciei — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny], mięsień skórny twarzy n. letator labii superioris [masillaris] — mięsień dźwigacz wargi górnej m. depressor labii superioris [m. depressor rostri] — mięsień obniżający wargę górną [m. obniżający ryj] m. zygomaticus, ramus bueealis dorsalis n. facialh [n. bueealis dorsalis] — mięsień jarzmowy, gałąź

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] a. et n. bueealis, v. facialis — tętnica policzkowa, nerw policzkowy, żyła twarzowa n. et aa. alieolares inferiores [mandibnlares] — nerw zębodolowy dolny, tętnice zębodołowe dolne mandibula, m. digaslrieus — tenter rostralis — żuchwa, mięsień dwubrzuścowy — brzusiec przedni lingita — język m. hyoglossus — mięsień gnykowo-językowy a. lingitalis, n. bypoglossns — tętnica językowa, nerw podjęzykowy m. genioglossns, n. lingualis — mięsień bródkowo-językowy, nerw językowy glandula sublingualis polystomatiea, duetus mandibularis [d. submandibiilaris] — ślinianka podjęzykowa wielootworowa, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] duetus sublingualis, m. mylohyoideus — przewód ślinianki podjęzykowej, mięsień żuchwowo-gnykowy m. geniobyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy m. orbieularis oeidi — mięsień okrężny oka

Świnia. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości stawu skroniowo-żuchwowego Tablica 93.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

cartilago auriailae — chrząstka małżowiny usznej mm. auriculares — mięśnie małżowinowe os parietctle— kość ciemieniowa arcus zygomaticus — łuk jarzmowy processus pyramidalis [proc. pterygoideus ossis pa/a/inij, processus pterygoideus ossis basisphenoidalis — wyrostek piramidowy [wyr. skrzydłowy kości podniebiennej], wyrostek skrzydłowy kości podstaw noklinowej m. łemporalis — mięsień skroniowy m. masseter—pars profunda — mięsień żwacz — część głęboka m. massctcr—pars superficialis — mięsień żwacz — część powierzchowna m. pterygoideus lateralis — mięsień skrzydłowy boczny m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy sinus sagittalis durae mcitris encephali (venosus) — zatoka strzałkowa opony twardej mózgowia (żylna) substantia grisea neopallii — istota szara płaszcza nowego lentriadus lateralis encephali — komora boczna (pierwsza, druga) mózgowia hypophysis Iglandula pitiutarial', n. oculomotorius, n. trochlearis, u. abducens — przysadka, nerw okoruchowy, nerw bloczkowy, nerw odwodzący sinus caternosus durae matris encephali (renosus), nn. ophtalmicus et maxillaris — zatoka jamista opony twardej mózgowia (żylna), nerwy oczny i szczękowy

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

cavum pharyngis, palatum mollelielum palatimtml — jama gardła, podniebienie miękkie v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] n. mylohyoideus — nerw żuchwowo-gnykowy n. lingualis— nerw językowy a., v. et n. alueolaris inferior [mandibularis] — tętnica i żyła zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny isthmus faucium — cieśń gardła radix linguae — korzeń języka glandula sublingualis monostomcttica, m. styloglossus — ślinianka podjęzykowa jednootworowa, mięsień rylcowo-językowy m. hyoglossus, epihyoideitm, ductus mandibularis [d. submandibularis] — mięsień gnykowo-językowy, część spojeniowa kości gnykowej, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej]

25. ceratohyoideum, a. lingualis — róg językowy, czyli mniejszy, kości gnykowej, tętnica językowa 26. n. hypoglossus, m. geniohyoideus — nerw podjęzykowy, mięsień bródkowo-gnykowy 27. m. digastricus — mięsień dwubrzuścowy 28. m. stylohyoideus — mięsień rylcowo-gnykowy 29. mandibula, glandula parotis — żuchwa; ślinianka przyuszna, przyusznica 30. ramus buccalis dorsalis n. facialis[n, buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 31. ductus parotideus, v. facialis — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), żyła twarzowa 32. ramus buccalis uentralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 33. m. cuianeusfaciei — mięsień skórny twarzy 34. m. sternohyoideus, v. lingualis — mięsień mostkowo-gnykowy, żyła językowa

101

Świnia. Kościec głowy w przekroju poziomym: powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki Tablica 94.

Tablica 95

1. canalis supraorbitalis — kanał nadoczodołowy 2. sinus frontalis rostra/is medialis — zatoka czołowa przednia przyśrodkowa 3. sinus frontalis rosłralis lateralis — zatoka czołowa przednia boczna 4. septum sinuum frontalium — przegroda zatok czołowych 5. fossa ethmoidalis — dół sitowy 6. crista galli — grzebień koguci 7. foramen orbitorotundum — otwór oczodołowo-okrągły 8. sulcus nn. ophtalmici et maxillaris — bruzda nerwów ocznego i szczękowego 9. fossa hypophysialis sellae turcicae — dół przysadkowy siodełka tureckiego 10. dorsum sellae turcicae — grzbiet siodełka tureckiego 11., 17. foramen lacerum [orale] — otwór poszarpany [przedni]

102

12. pars petrosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej 13. porus acusticus internus — otwór słuchowy wewnętrzny 14. foramen jugulare [for. lacerum aboralej — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] 15. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowe16.

18.

19.

20.

21.

22.

go sulcus chiasmatis et introitus canalis [foraminis] optici — bruzda skrzyżowania wzrokowego i wejście do kanału [otworu] wzrokowego arcus zygomaticus — łuk jarzmowy meatus acusticus externus — przewód słuchowy zewnętrzny processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] crista tentorica — grzebień namiotowy condylus occipitalis — kłykieć potyliczny

1. bulbus olfactorius — opuszka węchowa 2. fissura longitudinalis cerebri — szczelina podłużna mózgu 3. sulcus diagonalis — bruzda przekątna 4. sulcus suprasyhius rostralis — bruzda nadsylwiuszowa przednia 5. sulcus coronalis — bruzda wieńcowa 6. fissura sylvia Ifissura [sulcus] lateralis cerebrii — szczelina sylwiuszowa /szczelina [bruzda] boczna mózgu/ 7. sulcus suprasyhius caudalis — bruzda nadsylwiuszowa tylna 8. sulcus obliąuus — bruzda skośna 9. sulcus suprasyhius medius — bruzda nadsylwiuszowa środkowa 10. sulcus endomarginalis lendosagittalisl — bruzda wewnątrzbrzeżna /wewnątrzstrzałkowa/ 11. sulcus marginalis I sagitta lisi — bruzda brzeżna /strzałkowa/ 12. sulcus ectomarginalis Iectosagittalisl — bruzda zewnątrzbrzeżna /zewnątrzstrzałkowa/ 13. sulcus ectosyhiuscaudalis — bruzda zewnątrzsylwiuszowa tylna 14. ramus suki diagonalis — gałąź bruzdy przakątnej 15. hemispherium cerebelli — półkula móżdżku 16. vermis cerebelli — robak móżdżku 17. medulla oblongata — rdzeń przedłużony

Świnia. Mózgowie od góry

Świnia. Mózgowie od dołu, jego unaczynienie tętnicze oraz miejsca odejścia nerwów czaszkowych

Tablica 95.

Tablica 96.

15

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

11.

12.

13.

bulbus olfactorius — opuszka węchowa n. opticus — nerw wzrokowy n. oculomotorius — nerw okoruchowy n. trochlearis — nerw bloczkowy radix motoria et rad ix sensoria n. trigemini — korzeń ruchowy i korzeń czuciowy nerwu trójdzielnego n. abducens — nerw odwodzący n. facialis — nerw twarzowy n. vestibulocochlearis [n. statoacusticusj — nerw przedsionkowo-slimakowy [n. statyczno-sluchowy] n. glossopharyngeus — nerw językowo-gardłowy n. vagns — nerw błędny radix cranialis n. accessorii — korzeń przedni nerwu dodatkowego radix cranialis n. accessorii — korzeń czaszkowy nerwu dodatkowego n. hypoglossus — nerw podjęzykowy tractus olfactorius medialis — pasmo węchowe przyśrodkowe

trigonum olfactorium — trójkąt węchowy tractus olfactorius lateralis — pasmo węchowe boczne 16. lobus piriformis (telencephalon) — płat gruszkowaty (kresomózgowie) 17. substantia perforata rostralis rhinencephali — istota 14.

15.

porowata /dziurkowana/ przednia węchomozgowia 18. tractus opticus — pasmo wzrokowe 19. tuber cinereum et recessus neurohypophysialis Irec. infundibulil — guz popielaty i zachyłek przysadkowy /zachyłek lejka/ 20. corpus mammilare (diencephalon) — ciało suteczkowate (międzymózgowie) 21. crus cerebri — odnoga mózgu 22. pons — most 23. medulla oblongata — rdzeń przedłużony 24. medulla spinalis — rdzeń kręgowy

a. carotis interna (cerebralis) — tętnica szyjna wewnętrzna B. a. communicans caudalis — tętnica łącząca tylna C. a. cerebri caudalis — tętnica tylna mózgu D. a. cerebelli rostralis — tętnica przednia móżdżku E. a, cerebelli caudalis — tętnica tylna móżdżku F. a. basilaris — tętnica podstawna G. a. ethmoidalis interna — tętnica sitowa wewnętrzna G. —K., M. a. cerebri rostralis — tętnica przednia mózgu H. a. corporis callosi — tętnica ciała modzelowatego J. a. communicans rostralis — tętnica łącząca przednia L. a. cerebri media — tętnica środkowa mózgu N. a. chorioidea rostralis — tętnica naczyniówkowa [splotu naczyniówkowego] przednia A.

103

Świnia. Jama gardła i krtani od góry po odsłonięciu sklepienia gardła Tablica 97.

1. esophagits — przełyk 2. trachea — tchawica 3., 6., 7. arcus palatopharyngeus — łuk podniebienno-gardlowy 3. tuniaw mucosa et musculctris (in sectione) — błony śluzowa i mięśniowa (przecięte) 4. lestibulitm esophagi /pars esophagea cciii phaiyngisl — przedsionek przełyku /część przełykowa jamy gardła/ 5. fornixpharyngis— sklepienie gardła 8., 9. palatum molle I vel i im palatinmnl — podniebienie miękkie

104

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

m. palatiiuis, glandulae palalinae — mięsień podniebienny, gruczoły podniebienne radix linguae— korzeń języka papilla lallata — brodawka okolona papilla foliata — brodawka liściasta plicae cricocorniculatae — fałdy pierścienno-rożkowe cartilcigo corniailata — chrząstka rożkowata pika aryepiglottica — fałd nalewkowo-nagłośniowy epiglottis — nagłośnia aditus laryngis — wejście do krtani

Świnia. Kościec szyi z boku Tablica 98.

IV

I. —VII. tertebrae certicales I—VII — kręgi szyjne I —VII 1. tuberculum dorsale atlantis — guzek dogrzbietowy kręgu szczytowego 2. processus spinosus axis — wyrostek kolczysty kręgu obrotowego 3. processus spinosus tertebrarum ceriicalium III— VII — wyrostek kolczysty kręgów szyjnych III — V I I 4. processus spinosus tertebrae thoracicae 1 — wyrostek kolczysty kręgu piersiowego I 5. foramen tertebrale laterale atlantis — otwór kręgowy boczny kręgu szczytowego 6. processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/

7. arcus ventralis atlantis — luk dobrzuszny kręgu szczytowego 8. tuberculum tentrale atlantis — guzek dobrzuszny kręgu szczytowego 9. foramen tertebrale laterale axis — otwór kręgowy boczny kręgu obrotowego 10. „canalis transtersarius" tertebrarum ceriicalium — „kanał poprzeczny" kręgów szyjnych 11. processus articularis caudalis — wyrostek stawowy tylny 12. processus articularis cranialis — wyrostek stawowy przedni 13. foramen vertebrale laterale vertebrarum cervicalium — otwór kręgowy boczny kręgów szyjnych

14. foramen pertebrale laterale tertebrae thoracicae I — otwór kręgowy boczny kręgu piersiowego I 15. tuberculum dorsale processus transuersi vertebrarum cervicalium — guzek dogrzbietowy wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych 16. tuberculum lentrale processus transiersi lertebrarum ceriicalium III— V — guzek dobrzuszny wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych III—V 17. costa I — żebro I 18. processus transversus tertebrae thoracicae I — wyrostek poprzeczny kręgu piersiowego I 19- tarnina tentralis processus transtersi (tertebrae certicalis VI) — blaszka dobrzuszna wyrostka poprzecznego kręgu szyjnego VI

105

Świnia. Szyja od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych Tablica 99.

m. trapezius—pars cervicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna 2. m. trapezius—pars thoraciea — mięsień czworoboczny — część piersiowa 3. aponeurosis m. trapezii — rozścięgno /rozcięgno/ mięśnia czworobocznego 4. spina scapulae — grzebień łopatki 5.-7. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 5., 6. m. deidocephalicus — mięsień obojczykowo-głowowy 5. m. cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 6. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 7. m. cleidobrachialis — mięsień obojczykowo-ramienny 8. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 1.

106

9. m. subclavius [m. pectoralis cleidoscapularis; pars praescapularis m. pectoralis profundi] — mięsień podobojczykowy [m. piersiowy obojczykowo-łopatkowy; część przedłopatkowa m. piersiowego głębokiego] 10. m. omotransrersarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny 11. m. supraspinatus — mięsień nadgrzebieniowy 12. m. deltoideus — mięsień naramienny 13., 14. m. triceps brachii—caput longum — mięsień trójgłowy ramienia—głowa długa 15. m. triceps brachii—caput laterale — mięsień trójgłowy ramienia—głowa boczna 16. m. masseter — mięsień żwacz 17. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 18. m. brachialis — mięsień ramienny 19- ramus buaalis dorsalis n. facialis[n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy]

20. ramus colli n. facialis, v. maxillaris [interna] — gałąź szyjna nerwu twarzowego, żyła szczękowa [wewnętrzna] 21. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 22. ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 23. nn. cenicales — nerwy szyjne 24. n. supraclavicularis — nerw nadobojczykowy 25. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 26. v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 27. n. axillaris — nerw pachowy 28. v. cephalica, n. cutaneus antebrachii cranialis (ramus n. axillaris) — żyła odpromieniowa [ż. odglowowa], nerw skórny przedni podramienia (gałąź n. pachowego)

Świnia. Szyja od strony lewej — warstwa głęboka Tablica 100.

1. m. rhomboideus cewicis — mięsień równoległoboczny szyi 1'. m. rhomboideus capitis — mięsień równoległoboczny głowy 2. m. complexus[major] — mięsień złożony [większy] 3. m. splenius capitis — mięsień płatowaty głowy 3'. m. splenius cenicis — mięsień płatowaty szyi 4. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 5. m. serratus ventralis cewicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 6. m. obliąuus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy 7. m. obliquus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy 8. processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 9. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis], m. rectus capitis lateralis — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej], mięsień prosty boczny głowy

10. ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 11. m. intertransversarius dorsalis certicis — mięsień międzypoprzeczny dogrzbietowy szyi 12. m. intertransversarius tentralis cenicis — mięsień międzypoprzeczny dobrzuszny szyi 13. m. scalenus dorsalis [m. scalenus supracostalis] — mięsień pochyły dogrzbietowy [m. pochyły nadżebrowy] 14. m. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy 15. m. longus capitis — mięsień długi głowy 16. m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy 17.—19. m. sternothyreoideus (18—portio dorsalis, 19—portio pentralis) — mięsień mostkowo-tarczowy (18—odcinek dogrzbietowy, 19 —odcinek dobrzuszny) 20. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 21. m. sternomastoideus— mięsień mostkowo-sutkowy 22. m. masseter — mięsień żwacz 23. mm. intercostales externi — mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne

24. m. rectus thoracis — mięsień prosty klatki piersiowej 25. a. carotis communis, truncus uagosympathicus, v. jugularis interna — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny, żyła jarzmowa wewnętrzna 26. n. cervicalis III — nerw szyjny III 27. n. cervicalis IV — nerw szyjny IV 28. n. cervicalis V— nerw szyjny V 29. n. cervicalis VI — nerw szyjny VI 30. n. cerricalis VII — nerw szyjny VII 31. n. cerpicalis VIII — nerw szyjny VIII 32. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 33. a. et v. axillaris — tętnica i żyła pachowa 34. glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca 35. trachea — tchawica 36. thymus, v. cephalica — grasica, żyła odpromieniowa [ż. odgłowowa] 37. thyreohyoideum — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej

107

Świnia. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu szczytowego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 101.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

1.

1'.

2.

3., 3.

4.

5.

6.

7.,

m. rhomboideus certicis — mięsień równoległoboczny szyi m. rhomboideus capitis — mięsień równoległoboczny głowy m. trapezius—pars certkalis — mięsień czworoboczny — część szyjna 4. m. semispinalis capitis — mięsień pólkolcowy głowy m. complexus[major] — mięsień złożony [większy] m. biuentercervicis — mięsień dwubrzuścowy szyi m. splenhis — mięsień płatowaty m. rectus capitis dorsalis major — mięsień prosty górny większy głowy 17. m. cleidocephalictis — mięsień obojczykowo-głowowy

108

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

w. cleidoocipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny m. longissimus capitis et m. tongissimus atlantis — mięsień najdłuższy głowy i mięsień najdłuższy kręgu szczytowego m. obliąuus capitis caudałis — mięsień skośny tylny głowy m. serratus rentralis cenicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi dura małer spinalis — opona twarda rdzenia kręgowego mcdulla spinalis — rdzeń kręgowy atlas — kręg szczytowy p/cxiis tertebralis internus (venosns) [sinus rertebralis] — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa]

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

dens axis — ząb kręgu obrotowego mm. intertransiersarii cenicis: dorsalis et tentralis — mięśnie międzypoprzeczne szyi: dogrzbietowy i dobrzuszny m. lieidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy v. rertebralis — żyła kręgowa m. longtis colli et longus capitis — mięśnie długi szyi i długi głowy m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy hm. retropharyngei laterales — węzły chłonne zagardłowe boczne m. cutaneus colli — mięsień skórny szyi glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica glandula mandibidaris [gl. sitbmandibnlaris] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] tnincus vagosym[>athiciis, v. jngularis interna — pień błędno-współczulny, żyła jarzmowa wewnętrzna lestibułum esopbagi /pars esophagea cari pharyngis/ — przedsionek przełyku /część przełykowa jamy gardła/ v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna v. lingiiofacialis [v. maxi//aris extema] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] carti/ago arytenoidea, mm. cricoaiytenoidei dorsalis et lateralis — chrząstka nalewkowata, mięśnie pierścienno-nalewkowe dogrzbietowy i boczny carti/ago thyreoidea — chrząstka tarczowata m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy ca nim laryngis — jama krtani m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy

Świnia. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 3. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 102.

1.

2.

3.

4., 6., 6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14., 14.

15.

16.

17.

m. rhomboideus aipitis — mięsień równoległoboczny głowy ni. trapezius—pars certicalis — mięsień czworoboczny — część szyjna ni. rhomboideus certicis — mięsień równoległoboczny szyi 5. ni. spleniiis — mięsień płatowaty 7. ni. semispinalis aipitis — mięsień półkolcowy głowy ni. bitenter certicis — mięsień dwubrzuścowy szyi m. complexus[major]— mięsień złożony [większy] ni. longissitnns capitis — mięsień najdłuższy głowy ni. iongissimtis at/antis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego ni. serratus ventralis certicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny m. rectus capitis dorsalis major — mięsień prosty górny większy głowy ni. obliąinis capitis ca uda lis — mięsień skośny tylny głowy 15. m. cleidocephaliciis — mięsień obojczykowo-głowowy m, cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny m. cleidomastoideiis — mięsień obojczykowo-sutkowy DI. intertransiersarius dorsalis ccnicis — mięsień międzypoprzeczny dogrzbietowy szyi ni. intertransiersarius tentralis ccrticis — mięsień międzypoprzeczny dobrzuszny szyi

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

m. longiis coli i — mięsień długi szyi m. longus capitis — mięsień długi głowy m. cutaneus co/li — mięsień skórny szyi ni. sternoniastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy tninciis vagosympathkus, ni. omohyoideus — pień blędno-współczulny, mięsień łopatkowo-gnykowy a. carotis commiuiis, v. jugidaris interna — tętnica szyjna wspólna, żyła jarzmowa wewnętrzna v. jugidaris externa, lnu. certicales superficiales ventrales — żyła jarzmowa zewnętrzna, węzły chłonne szyjne powierzchowne dobrzuszne glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica cartilago cricoidea, ni. cricothyreoideus — chrząstka pierścieniowata, mięsień pierścienno-tarczowy

27., 28. m.sternothyreoideus (27—portio dorsalis, 28—portio icntralis) — mięsień mostkowo-tarczowy (27 — odcinek dogrzbietowy, 28 —odcinek dobrzuszny) 29. m. steniohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 30. glandula mandibiilaris [gl. submandibitlaris] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 31. processus spinosus axis — wyrostek kolczysty kręgu obrotowego 32. tertebra cenicalis III — kręg szyjny III 3 3 . medulla spinalis — rdzeń kręgowy 34. ligamentuni f/anini — więzadło żółte (więź. międzyłukowe) 35. a. et v. vertebralis — tętnica i żyła kręgowa 36. esophagus — przełyk 37. cavum laryngis — jama krtani

109

Świnia. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 103.

1. m. rhomboideus ceruicis — mięsień równoległoboczny szyi 2. ni. rhomboideus capitis — mięsień równoległoboczny głowy 3. m. trapezius—pars ceryicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna 4. m. splenius — mięsień płatowaty 5., 6. m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 5. m. biventer cerińcis — mięsień dwubrzuścowy szyi 6. m. complexus [major] — mięsień złożony [większy] 7. a. et v. cervicalis profunda — tętnica i żyła szyjna głęboka

110

8. m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 9. m. multifidus cervicis — mięsień wielodzielny szyi 10. OT. longissimus capitis et longissimus atlantis — mięsień najdłuższy głowy i najdłuższy kręgu szczytowego 11. m. longissimus cenńcis — mięsień najdłuższy szyi 12. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 13. plexus yertebralis internus (venosus) [sinus yertebralis] — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa] 14. a. et v. yertebralis — tętnica i żyła kręgowa 15. yertebra ceryicalis IV — kręg szyjny IV

16. m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny 17. m. supraspinatus — mięsień nadgrzebieniowy 18. m. intertransversarius dorsalis cenicis — mięsień międzypoprzeczny dogrzbietowy szyi 19. m. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy 20. m. intertransversarius tentralis ceryicis — mięsień międzypoprzeczny dobrzuszny szyi 21. m. longus coli i — mięsień długi szyi 22. m. subclavius [m. pectoralis cleidoscapularis: pars praescapularis m. pectoralis profundi] — mięsień podobojczykowy [m. piersiowy obojczykowo-łopatkowy; część przedłopatkowa m. piersiowego głębokiego] 23. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 24. esophagus, n. laryngeus recurrens — przełyk, nerw krtaniowy wsteczny 25. a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 26. v. jugularis interna — żyła jarzmowa wewnętrzna 27. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 28. v. jugularis externa, m. sternothyreoideus — żyła jarzmowa zewnętrzna, mięsień mostkowo-tarczowy 29- w. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 30., 31. m. cutaneus colli — mięsień skórny szyi 32. trachea — tchawica

Koń. Rzut kośćca w tle pokroju głowy i szyi Tablica 104.

Koń. Okolice głowy Tablica 105.

1. — 3 . regio nasalis (nasus) — okolica nosowa (nos) 1. regio dorsalis nasi (dorsum nasi) — okolica grzbietowa nosa (grzbiet nosa) 2. regio lateralis nasi — okolica boczna nosa 3. regio naris — okolica nozdrza przedniego 4. regio maxillaris — okolica szczękowa 5. regio buccalis (bucca) — okolica policzkowa (policzek) 6. regio mandibularis — okolica żuchwowa 7. regio oralis: regiones labialis superior et labialis inferior — okolica ustna: okolice wargowa górna i wargowa dolna 8. regio mentalis (mentum) — okolica bródkowa (bródka) 9. regio infraorbitalis — okolica podoczodołowa 10. regio masseterica — okolica żwaczowa

11. regio orbitalis: regiones palpebralis superior et palpebralis inferior — okolica oczodołowa: okolice powiekowa górna i powiekowa dolna 12. regio frontalis (frons) — okolica czołowa (czoło) 13. regio parietalis — okolica ciemieniowa 14. regio temporalis (tempus) — okolica skroniowa (skroń) 15. fossa supraorbitalis — dół nadoczodołowy 16. regio zygomatica — okolica jarzmowa 17. regio articulationis temporomandibularis — okolica stawu skroniowo-żuchwowego 18. regio parolidea — okolica przyusznicza 19. regio laryngea — okolica krtaniowa 20. linea marginalis mandibulae — linia brzeżna żuchwy

naris — nozdrze przednie labium superius [maxillare] — warga górna labium inferius [mandibulare] — warga dolna incisura tasorum facialium [inc. lasorum mandibulae] — wcięcie (dla) naczyń twarzowych [wcięcie naczyniowe żuchwy] E. crista facialis — grzebień twarzowy F. cirrus capitis — grzywka G. juba — grzywa H. auricula — małżowina uszna J. processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ K. sulcus jugularis — bruzda szyjna lub jarzmowa (rynienka żyły jarzmowej) A. B. C. D.

111

Koń. Kościec głowy nowo narodzonego źrebięcia Tablica 106.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

os incisiium — kość siekaczowa os nasak — kość nosowa maxilla — szczęka os zygomaticum — kość jarzmowa os lacrimale — kość Izowa os frontale — kość czołowa os parietale — kość ciemieniowa OJ interparietale — kość międzyciemieniowa os occipitale — kość potyliczna condylus occipitalis — kłykieć potyliczny pars scjuamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej

112

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

pars tympanica ossis temporalis — część bębenkowa kości skroniowej porus aaisticiis externus — otwór słuchowy zewnętrzny processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przyklykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] arais zygomaticus — łuk jarzmowy foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy foramen supraorbitale — otwór nadoczodołowy foramen mentale— otwór bródkowy

dens incisiius I superior et iiicisiius 1 inferior (dentes deciditi) — ząb sieczny (siekacz) I górny i sieczny (siekacz) I dolny (zęby mleczne) 20. dens incisiius IIsuperior et incisiius II inferior (dentes decidui) — ząb sieczny (siekacz) II górny i sieczny (siekacz) II dolny (zęby mleczne) 21. —23. dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne 24. mandibula — żuchwa 25. sutura frontonasalis— szew czołowo-nosowy 19.

Koń. Kościec głowy z boku (od lewej strony) z odsłoniętymi zatokami Tablica 107.

1. maxilla — szczęka 2. os nasale — kość nosowa 3. os incisiuum — kość siekaczowa 4. incisura nasoincisiva [inc. nasomaxillaris] — wcięcie nosowo-siekaczowe [wcięcie nosowo-szczękowe] 5. dentes incisiii superiores et inferiores — zęby sieczne (siekacze) górne i dolne 6. sinus conchojrontalis — zatoka małżowinowo-czołowa 1. canalis nasolacrimalis — kanał nosowo-łzowy 8., 9. os conchae nasalis ventralis —• kość małżowiny nosowej dolnej 8. sinus conchae ventralis —- zatoka małżowiny dolnej 10. septum sinuum maxillarium — przegroda zatok szczękowych 11. sinus maxillaris caudalis — zatoka szczękowa tylna 12. sinus maxillaris rostralis — zatoka szczękowa przednia 13. crista facialis — grzebień twarzowy 14. apertura sinus sphenopalatini — otwór zatoki klinowo-podniebiennej 15. foramen supraorbitale — otwór nadoczodołowy 16. os frontale — kość czołowa

17. fossa m. obliąui uentralis bulbi oculi [fossa muscularis ossis lacrimalis] — dół mięśnia skośnego dolnego gałki ocznej [dół mięśniowy kości łzowej] 18. fossa sacci lacrimalis — dół (dla) worka łzowego 19. canalis infraorbitalis — kanał podoczodołowy 20. os parietale — kość ciemieniowa 21. crista nuchae [crista occipitalis] — grzebień karkowy [grz. potyliczny] 22. crista temporalis — grzebień skroniowy 23. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 24. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 25. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 26. canalis opticus [foramen opticum] — kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] 27. fissura orbitalis et foramen alare rostrale — szczelina oczodołowa i otwór skrzydłowy przedni 28. processus retroarticularis ossis temporalis [proc. retroglenoideus] — wyrostek zastawowy kości skroniowej [wyr. zapanewkowy] 29. processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej 30. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny

31. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 32. dentes premolares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrznowce) górne 33. dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne 34. ramus mandibiilae — gałąź żuchwy 55. hamulus pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 56. pars incisiva corporis mandibiilae — część siekaczowa trzonu żuchwy 37. incisura vasorum facialium [inc. lasorum mandibiilae] — wcięcie (dla) naczyń twarzowych [wcięcie naczyniowe żuchwy] 38. angulus mandibiilae — kąt żuchwy 39. processus coronoideiis [proc. mitscularis] mandibiilae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 40. processus condylaris [proc. articularis mandibulae] — wyrostek kłykciowy [wyr. stawowy żuchwy] 41. foramen mentale — otwór bródkowy 42. dens caninus superior et inferior — kieł górny i dolny

113

Koń. Kościec głowy z boku (od lewej strony) z kolorowo zaznaczonymi kośćmi Tablica 108.

1. mandibula — żuchwa 2. max i Ha — szczęka 3. os inasiumi — kość siekaczowa 4. os nasale — kość nosowa 5. os hurimcile — kość Izowa 6. os zygomalicum — kość jarzmowa 7. os fronla/c — kość czołowa 8. as pnsphenoida/c — kość przedklinowa blaszka 9. lamina pcrpcnduiilcnis ossis palatini pionowa kości podniebiennej 10. os tempomle — kość skroniowa 11. os parietale — kość ciemieniowa 1 2. os oaipilalc — kość potyliczna 13. os inlcrparieiah — kość międzyciemieniowa

114

14. sutura maxilloincisiva — szew szczękowo-siekaczowy 1 5. sutura nasomaxillaris — szew nosowo-szczękowy 16. sutura lacrinwniaxillaris — szew Izowo-szczękowy 17. sutura zy^omaticomaxillaris — szew jarzmowo-szczękowy 18. sutura nasoiucisiia — szew nosowo-siekaczowy 19. sutura Jrontonasalis— szew czolowo-nosowy 20. sutura nasolacrimalis — szew nosowo-łzowy 21. sutura froutolacrimalis — szew czolowo-lzowy 22. sutura laaimozygomatica — szew Izowo-jarzmowy 23. sutura temporozygomatica — szew skroniowo-jarzmowy 24. sutura st/uainosojronta/is — szew luskowo-czolowy

25. sutura lemporofrontalis — szew skroniowo-czolowy 26. sutura coroiuilis [sul. fmntoparietalis] — szew wieńcowy [szew czolowo-ciemieniowy] 27. sutura sąiiainosa [sut. park totem pora lis] — szew łuskowy [szew ciemieniowo-skroniowy] 28. sutura lambdoidea [sut. parietooaipilalis] — szew węglowy [szew ciemieniowo-potyliczny] 29. sutura oaipiloinastoidca — szew potyliczno-sutkowy 30. sutura sphcnopa/alina — szew klinowo-podniebienny 31. sutura scjuamosoniasloidca — szew luskowo-sutkowy

Koń. Kościec głowy w przekroju strzałkowym z kolorowo zaznaczonymi kośćmi Tablica 109.

28

1. os incisiiinn — kość siekaczowa 2. maxilla — szczęka 3. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 4. processus aheolaris maxillae — wyrostek zębodołowy szczęki 5. os nasale — kość nosowa 6. ameba nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 7. os conchae nasalis rentralis — kość małżowiny nosowej dolnej 8. ethmoturbinalia — małżowiny sitowe 9. vomer — lemiesz 10. lamina horizonialis ossis palatini — blaszka pozioma kości podniebiennej 11. lamina perpendiadaris ossis palatini — blaszka pionowa kości podniebiennej 12. os pterygoideum — kość skrzydłowa 13. os frontale — kość czołowa 14. corpus ossis basisphenoidalis — trzon kości podstawnoklinowej

15. ala ossis basisphenoidalis [ala temporalis ossis sphenoidalis] — skrzydło kości podstawnoklinowej [skrzydło skroniowe kości klinowej] 16. corpus ossis presphenoidalis — trzon kości przedklinowej 17. ala ossis presphenoidalis [ala orbilalis ossis spheuoidalis] — skrzydło kości przedklinowej [skrzydło oczodołowe kości klinowej] 18. pars squamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej 19. pars pet rosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej 20. os interparie/ale — kość rniędzyciemieniowa 21. os parielale— kość ciemieniowa 22. pars la tera lis ossis occipitalis — część boczna kości potylicznej 23. sąuama occipitalis — łuska potyliczna 24. pars hasilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 25. sutura maxilloincisiva — szew szczękowo-siekaczowy

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

56.

37.

38.

sutura nasoincisiia — szew nosowo-siekaczowy sutura uasoinaxillaris — szew nosowo-szczękowy sutura jrontonasalis — szew czołowo-nosowy sutura córo na lis [sul. /ronfoparietalis] — szew wieńcowy [szew czołowo-ciemieniowy] sutura sphenofrontalis — szew klinowo-czołowy sutura sphenosćjuamosa — szew klinowo-łuskowy sutura sauamosa [sul. parie/olemporalis] — szew łuskowy [szew ciemieniowo-skroniowy] sutura occipitomasloidea — szew potyliczno-sutkowy synchondrosis sphenooceipitalis — chrząstkozrost klinowo-potyliczny processus pterygoideus ossis basisphenoidalis — wyrostek skrzydłowaty kości podstawnoklinowej synchondrosis intersphenoidalis — chrząstkozrost śródklinowy /międzyklinowy/ sutura palatoma.\illaris — szew podniebienno-sczczękowy mandibula — żuchwa

115

Koń. Kościec głowy od przodu Tablica 110.

ramus mandibulae — gałąź żuchwy incisura vasorum facialium [inc. vasorum mandibulae] — wcięcie (dla) naczyń twarzowych [wcięcie naczyniowe żuchwy] 17. orbita — oczodół 18. choana dextra — nozdrze tylne prawe 15.

16.

os frontale — kość czołowa os nasale — kość nosowa os lacrimale — kość Izowa os zygomalicum — kość jarzmowa maxilla — szczęka OJ incisivum — kość siekaczowa vomer — lemiesz processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 9. foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

116

10. processus lacrimalis rosłralis ossis lacrimalis — wyrostek łzowy przedni kości łzowej 11. processus lacrimalis caudalis ossis lacrimalis — wyrostek łzowy tylny kości łzowej 1 2. incisura nasoincisiva [inc. nasomaxillaris] — wcięcie nosowo-siekaczowe [wcięcie nosowo-szczękowe] 13. canalis interincisivus [can. incisivus] — kanał międzysiekaczowy [kanał siekaczowy] 14. crista facialis — grzebień twarzowy

I., L. h.

dens incisivus 1 superior — ząb sieczny (siekacz) I górny dens incisitus II superior — ząb sieczny (siekacz) II górny dens incisivus III superior — ząb sieczny (siekacz)

III górny

Koń. Kościec głowy od tyłu Tablica 111.

1. crisła nuchae [crista occipitalis] — grzebień karkowy [grz. potyliczny] 2. prottiberantia occipitalis externa — guzowatość potyliczna zewnętrzna 3. condylus occipiłalis — kłykieć potyliczny 4. foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki 5. processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 6. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 7., 8. processus condylaris [proc. articularis mandibulae] — wyrostek kłykciowy [wyr. stawowy żuchwy] 7. caput mandibulae — głowa żuchwy 8. colium mandibulae — szyjka żuchwy 9. foramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny

10. foramen maxillare — otwór szczękowy 11. hamulus pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 12. foramen palatinum caudale — otwór podniebienny tylny 13. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 14. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipiłalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 1 5. foramen mandibulae — otwór żuchwy

16. choana — nozdrze tylne 17. vomer — lemiesz 18. foramen palatinum majus — otwór podniebienny większy 19. angulus mentalis — kąt bródkowy 20. angulus mandibulae — kąt żuchwy 21. fissura palatina — szczelina podniebienna 22. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 23. processus palatinus ossis incisivi — wyrostek podniebienny kości siekaczowej

117

Koń. Kościec głowy od góry z odsłoniętymi zatokami Tablica 112.

crista michae [cristci occipitalis]— grzebień karkowy [grz. potyliczny] 2. crista sctgittttlis cxteriui — grzebień strzałkowy zewnętrzny 3. os parietale — kość ciemieniowa 4. pars sqiicimo.ui ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej 5. I i nett tempom lis [crista front a lis extcrmi] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] 6. os frontale — kość czołowa 7. foramen siipraorbitak — otwór nadoczodołowy 8. os lacrimalc — kość łzowa 9. os zygomaticnm — kość jarzmowa 10. os na sale — kość nosowa 11. maxilla — szczęka 12. os incisiuum — kość siekaczowa 13. processiis zygomatiens ossis tenipora/is — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 14. orbita — oczodół 15. processiis zygomaticus ossis Jronta/is — wyrostek jarzmowy kości czołowej 16. foramen injraorbitalc — otwór podoczodołowy 17. canalis interincisivus [can. incisivus] — kanał międzysiekaczowy [kanał siekaczowy] 18., 20. sinus conchofrontalis — zatoka malżowinowo-czołowa 19. la mina tectoria ossis ethmoidalis — blaszka pokrywowa (stropowa) kości sitowej (błędnika sitowego) 20. sinus conchae dorsalis — zatoka małżowiny górnej 21. apertura frontomaxillaris — otwór czołowo-szczękowy 12. sinus maxillaris caiulalis — zatoka szczękowa tylna 23. sinus maxillaris rostralis — zatoka szczękowa przednia 24. jissura palatina — szczelina podniebienna 1.

118

Koń. Kościec głowy od góry z kolorowo zaznaczonymi kośćmi Tablica 113.

os occipilale — kość potyliczna os inlcrpcirietalc — kość międzyciemieniowa avpavielale— kość ciemieniowa IM lempomle — kość skroniowa os froiilcile— kość czołowa os nasalc — kość nosowa ftf hurimale — kość łzowa os zygomatiami — kość jarzmowa maxilht — szczęka ftv imisiviim — kość siekaczowa sutura sagittciiis [snl. interpcirietalis]— szew strzałkowy [szew międzyciemieniowy] 12. snIura inlerfronldlis — szew międzyczołowy 13. sutura iulcniasalis — szew międzynosowy 14. sutura lambdoiclca [sul. parietooccipilalis] — szew węgłowy [szew ciemieniowo-potyliczny] 15. sul ura sq naniosą [sul. parictolcmpora/isj — szew łuskowy [szew ciemieniowo-skroniowy] 16. sul ura coronalis [sul. fronloparietalis] — szew wieńcowy [szew czolowo-ciemieniowy] 17. sul ura scjiiamosofronlalis — szew luskowo-czołowy 18. sutura tcmporojrontalis — szew skroniowo-czołowy 19. sutura frontonasalis — szew czolowo-nosowy 20. su I ura nasolacrimalis — szew nosowo-łzowy 21. sulura jronlolacrimalis — szew czołowo-lzowy 22. sutura hicrimozygaimiliai — szew łzowo-jarzmowy 23. sulura lacriniomaxillaris — szew łzowo-szczękowy 24. sulura uasomaxillaris — szew nosowo-szczękowy 25. sulura nasoiucisira — szew nosowo-siekaczowy 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

119

Koń. Kościec głowy od dołu Tablica 114.

1. foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki 2. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 3. pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 4. fossa condylaris ventralis — dół kłykciowy dolny 5. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 6. pars tympanica ossis temporalis — część bębenkowa kości skroniowej 7. meatus acusticus externus — przewód słuchowy zewnętrzny 8. processus miiscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej 9. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 10. foramen lacerum [orale] — otwór poszarpany [przedni] 11. pars petrosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej 12. processus styloideus [proc. hyoideus] ossis temporalis — wyrostek rylcowaty [wyr. gnykowy] kości skroniowej 13. fossa mandibularis ossis temporalis — dół żuchwowy kości skroniowej 14. processus retroarticularis ossis temporalis [proc. retroglenoideus] — wyrostek zastawowy kości skroniowej [wyr. zapanewkowy] 15. corpus ossis basisphenoidalis — trzon kości podstawnoklinowej 16. tuberculum articulare ossis temporalis — guzek stawowy kości skroniowej 17. foramen alare caudale — otwór skrzydłowy tylny 18. foramen ethmoidale — otwór sitowy 19. os pterygoideum — kość skrzydłowa 20. vomer — lemiesz 21. lamina perpendicularis ossis palatini — blaszka pionowa kości podniebiennej 22. lamina horizontalis ossis palatini — blaszka pozioma kości podniebiennej 23. tuber maxillae — guz szczęki 24. os zygomaticum — kość jarzmowa 25. facies facialis maxillae — powierzchnia twarzowa szczęki 26. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 27. processus palatinus ossis incisivi — wyrostek podniebienny kości siekaczowej 28. fissura palatina — szczelina podniebienna 29. dens caninus superior — kieł górny 30. 05 incisivum — kość siekaczowa 31. canalis interincisivus [can. incisivus] — kanał międzysiekaczowy (kanał siekaczowy) 32. foramen palatinum majus — otwór podniebienny większy 33. foramen supraorbitale — otwór nadoczodołowy

120

Koń. Kościec głowy od dołu z kolorowo zaznaczonymi kośćmi Tablica 115.

1. os occipitale — kość potyliczna 2. pars squamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej 2'. partes tympanica et petrosa ossis temporalis — części bębenkowa i skalista kości skroniowej 3., 5'. os (basi- et pre-)spbenoidale — kość podstawnoi przed-)klinowa 3'. corpus ossis presphenoidalis — trzon kości przedklinowej 4. ospterygoideum — kość skrzydłowa 5. vomer — lemiesz 6. os palatinum — kość podniebienna 7. os zygomaticum — kość jarzmowa 8. maxilla — szczęka 9. os frontale — kość czołowa 10. os incisivum — kość siekaczowa 11. sutura occipitomastoidea — szew potyliczno-sutkowy 12. synchondrosis sphenooccipitalis — chrząstkozrost klinowo-potyliczny 13. sutura sphenosquamosa — szew klinowo-łuskowy 14. fissura squamosomastoidea — szczelina łuskowo-sutkowa 15. fissura petrosquamosa — szczelina skalisto-łuskowa 16. sutura squamosofrontalis — szew łuskowo-czołowy 17. sutura temporofrontalis — szew skrońiowo-czołowy 18. sutura sphenofrontalis — szew klinowo-czołowy 19. sutura temporozygomatica — szew skroniowo-jarzmowy 20. sutura pterygopalatina — szew skrzydłowo-podniebienny 21. sutura palatomaxi/laris — szew podniebienno-szczękowy 22. sutura zygomaticomaxillaris — szew jarzmowo-szczękowy 23., 26. sutura palatina mediana — szew podniebienny posrodkowy 23. sutura palatina mediana ossium palatinorum — szew podniebienny posrodkowy kości podniebiennych 24. sutura palatina transversa — szew podniebienny poprzeczny 25. sutura sphenopalatina — szew klinowo-podniebienny 26. sutura palatina mediana maxillae et ossium incisivorum — szew podniebienny posrodkowy szczęki i kości siekaczowych 27., 28. suturae maxilloincisivae — szwy szczękowosiekaczowe

121

Koń. Staw skroniowo-żuchwowy od strony lewej z całą (rysunek górny) i z otwartą (rysunek dolny) torebką stawową Tablica 116.

1.

processus coronoidens [proc musailaris] mandibuhu — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 2. processus zygomaticus ossis tempom/is — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 3. portis acusticus extenuis — otwór słuchowy zewnętrzny 4. processus paracondy/aris [proc. jngularis ossis occipitalis] — wyrostek przyklykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 5. processus s/y/oideiis [proc. hyoideus] ossis tempom/is — wyrostek rylcowaty [wyr. gnykowy] kości skroniowej 6. tympanohyoideum — część bębenkowa kości gnykowej , 7. stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej 8. ligamenttnn Literale (articulatio tempommandibularis) — więzadlo boczne (staw skroniowo-żuchwowy) 9. capsula cirliciilcins — torebka stawowa 10., 11. ligamenttnn caudale (articulatio temporomandibularis) — więzadlo tylne (staw skroniowożuchwowy) 12. disens artkidaris— krążek stawowy 13. ca pul mandibulae — głowa żuchwy

122

Koń. Głowa od strony lewej: mięśnie — warstwa powierzchowna Tablica 117.

12

15

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

10'.

11.

12.

13.

ni. incisiius inferior[inandibiilaris]— mięsień siekaczowy dolny m. orbicularis oris — mięsień okrężny ust ni. leiator labii superioris [mtixillaris] — mięsień dzwigacz wargi górnej ;;;. leiator nasolabialis — mięsień dzwigacz nosowo-wargowy ni. caninus — mięsień kłowy ni. zygomaticm — mięsień jarzmowy ni. zygomaticobiiccalis — mięsień jarzmowo-policzkowy (odmiana osobnicza) ni. buccinator—pars molciris — mięsień policzkowy— część trzonowcowa m. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy—część powierzchowna m. depressor labii iiiferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną tendo 111. depressoris labii iiiferioris — ścięgno mięśnia obniżającego wargę dolną ni. mianem faciei — mięsień skórny twarzy ni. lateralis nasi—pars ca uda lis — mięsień boczny nosa — część tylna m. lateralis nasi—pars dorsalis — mięsień boczny nosa — część górna

14.

13.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

ni. lateralis nasi—pars ventralis — mięsień boczny nosa —część dolna ni. dila ta tor naris apicalis [m. transversus nasi] — mięsień rozwieracz nozdrza przedniego wierzchołkowy [m. poprzeczny nosa] ni. levator angidi oculi medialis [m. corrugałor supercilii] — mięsień dzwigacz przysrodkowego kąta oka [m. stroszący brwi] m. orbicularis oculi — mięsień okrężny oka ni. depressor palpebrac iiiferioris — mięsień obniżajacy powiekę dolną ni. masseter—pars superficialis — mięsień żwacz — część powierzchowna m. masseter—pars profunda — mięsień żwacz — część głęboka m. temporalis — mięsień skroniowy ni. di^astricus—pars occipitomandibularis ventris ca uda lis [m. jugulomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy —część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] m. occipitohyoideus [ni. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] m. stylobyoideus — mięsień rylcowo-gnykowy

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

ni. obliquus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy w. semispiiialis capitis — mięsień półkolcowy głowy ni. obliquus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy tendo m. longissimi atlantis — ścięgno mięśnia najdłuższego kręgu szczytowego ni. longus capitis — mięsień długi głowy m. cricoaiytenoideus dorsalis — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy ni. cricopharyngcus — mięsień pierścienno-gardłowy m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy ni. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej processus transwrsus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ esopbagus — przełyk glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca trachea — tchawica

123

Koń. Głowa od strony lewej: mięśnie języka i gardła po usunięciu lewej połowy żuchwy z mięśniem żwaczem Tablica 118.

1. m. łemporalis — mięsień skroniowy 2. m. occipiłohyoidetis [m. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] 3,, 4. m. digastricus — venter caudalis — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec tylny 3. OT. digastricus—pars occipitomandibularis ventris caudalis [m. jiigiilomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy—część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] 5. tendo m. digasłrici — ścięgno mięśnia dwubrzuścowego 6. m. digastricus — venter rastra fis — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec przedni 7. OT. stylohyoideus — mięsień rylcowo-gnykowy 8. OT. tensor vel i palatini — mięsień napinacz podniebienia miękkiego 9. m. levator veli palatini — mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego 10. mm. palatopharyngeus. et pterygopharyngew —

124

11.

12.

13.

14.

15. ig 17.

18.

19.

20.

21.

22. j3

mięśnie podniebienno-gardłowy i skrzydłowo-gardlowy m. hyoglossus — mięsień gnykowo-językowy m. styloglossus — mięsień rylcowo-językowy m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy m. geniohyoidens — mięsień bródkowo-gnykowy m. mylokyoideiis—pars caudalis — mięsień żuchwowo-gnykowy — część tylna OT. mylohyoideiis—pars rostralis — mięsień żuchwowo-gnykowy—część przednia m. stylopharyngeus — mięsień rylcowo-gardlowy OT. hyopharyngeus — mięsień gnykowo-gardłowy m. thyreopharyngens — mięsień tarczowo-gardlowy OT. cricopharyngeus — mięsień pierścienno-gardlowy m. hyotbyreoideus — mięsień gnykowo-tarczowy m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy mm. omohyoideus et sternohyoideus — mięśnie łopatkowo-gnykowy i mostkowo-gnykowy

»1. obliquus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy 25. OT. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 26. w. obliquus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy 27. tendo m. longissimi atlantis — ścięgno mięśnia najdłuższego kręgu szczytowego 28. OT. longus capitis — mięsień długi głowy 29- esophagus — przełyk 30. glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca 31. trachea — tchawica 32. lingua — język 33. mandibula — żuchwa 34. styiohyoideum — część rylcowa kości gnykowej 35. thyreohyoideum — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej 36. divertiatlum tubae auditivae — uchyłek trąbki słuchowej (worek powietrzny) 24.

Koń. Głowa od strony lewej: mięśnie języka i gardła — warstwa głęboka po usunięciu lewej połowy żuchwy z mięśniem żwaczem oraz mięśni powierzchownych gardła Tablica 119.

25

10.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

m. temporalis — mięsień skroniowy m. occipitobyoideus [m. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] m. digastrkus—pars occipitomandibularis ventris caudalis [m. jugulomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy—część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] m. rectus capitis ventralis — mięsień prosty dolny głowy m. stylohyoideus — mięsień rylcowo-gnykowy m. stylopharyngeus —-mięsień rylcowo-gardłowy m. tensor velipalatini — mięsień napinacz podniebienia miękkiego m. levator veli palatini — mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego m. pterygopharyngeus — mięsień skrzydłowo-gardłowy

11.

12.

13.

14.

1 5.

16.

17.

18.

19.

20.

m. palatopbaryngeus — mięsień podniebienno-gardłowy m. styloglossus — mięsień rylcowo-językowy m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy m. geniohyoideus (dexter) — mięsień bródkowo-gnykowy (prawy) m. ceratohyoideus — mięsień rogów gnykowych /m. rogowo-gnykowy/ m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy m. cricoarytenoideus dorsalis — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy m. cricothyreoideus — mięsień pierścienno-tarczowy m. obliquus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy m. obliquus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

m. longus capitis -— mięsień długi głowy lingua — język papilla foliata — brodawka liściasta tonsilla palatina — migdałek podniebienny esophagus — przełyk glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca trachea — tchawica stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej processus lingualis basihyoidei — wyrostek językowy trzonu kości gnykowej ceratohyoideum — róg językowy, czyli mniejszy, kości gnykowej thyreobyoideum — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej cartHago thynoidea — chrząstka tarczowata cartilago cricoidea — chrząstka pierścieniowata diverticulum tubae auditivae — uchyłek trąbki słuchowej (worek powietrzny)

125

Koń. Głowa i przyległa część szyi od strony lewej — warstwa I Tablica 120.

33

16.

1. m. levator nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy 2. m. caninus — mięsień kłowy 3. ;;;. lateralis nasi—pars dorsalis — mięsień boczny nosa —część górna 4. m. levator labii superioris [maxillaris] — mięsień dźwigacz wargi górnej 5. m. dilatator naris apicalis [ni. transtersus nasi] — mięsień rozwieracz nozdrza przedniego wierzchołkowy [m. poprzeczny nosa] 6. ni. zygomaticus — mięsień jarzmowy 7. ni. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy-część powierzchowna 8. m. depressor labii inferioris [mandibularis] — mięsień obniżający wargę dolną 9. ni. orbicidaris oris — mięsień okrężny ust 10. ni. depressor palpebrae injerioris — mięsień obniżający powiekę dolną 11. ni. leiator anguli otuli medialis [m. corrugator snpercilii] — mięsień dźwigacz przyśrodkowęgo kąta oka [m. straszący brwi] 12. ni. masseter—pars superficialis — mięsień żwacz — część powierzchowna 13. m. masseter—pars projunda — mięsień żwacz — część głęboka 14. ni. parotidoauricularis (mm. auriculares lentrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 15. /;/. interscutularis — mięsień międzytarczkowy

126

ni. frontoscutularis—pars fronią lis — mięsień czołowo-tarczkowy — część czołowa 17. ni. frontoscutularis—pars, leni pora lis — mięsień czołowo-tarczkowy — część skroniowa 18. ni. sp/enius — mięsień płatowaty 19. —21. ni. brachiocephalicus — mięsień ramieno-głowowy 22. ni. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 23. inni. omohyoideus et sternohyoideus — mięśnie lopatkowo-gnykowy i mostkowo-gnykowy 2-1 m. digastricus— pars occipitomaiulibularis venlris caudalis [m. jugulomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy —część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] 25. processus transversus atlantis lala al/an/is/ — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 26. a. et v. facialis — tętnica i żyła twarzowa 27. ductus parotideus — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 28. a. labialis inferior[mandibularis] — tętnica wargowa dolna a. et i: lateralis nasi — tętnica i żyła boczna nosa a. labialis superior [maxillaris]— tętnica wargowa górna a. et v. angularis ocitli — tętnica i żyła kątowa oka a. et i: transiersa faciei — tętnica i żyła poprzeczna twarzy 33. v. jugularis — żyła jarzmowa 34. v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna]

35.

36.

37

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

v. linguofacialis[v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] v. aunailaris caudalis [v. aurieularis magna] — żyła małżowinowa tylna [ż. małżowinowa wielka] ranuts massetericus a. cctrotidis externae, v. masseterica uentralis — gałąź żwaczowa tętnicy szyjnej zewnętrznej, żyła żwaczowa dolna ramns traiisrersns faciei n. auriculotemporalis [n. temporalis superficialis] — gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny] ranuts communicans n. auriculotemporalis cum n. facia I i — gałąź łącząca nerw małżowi nowo-skroniowy z nerwem twarzowym n. facialis — nerw twarzowy ranii/s buccalis ventralis n. facialis[n. buccalis icntralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] ;;. aurieularis magm/s — nerw małżowinowy wielki ;;. transiersiis col/i [n. culaneiis co/li] — nerw poprzeczny szyi [n. skórny szyi] ramus colli n. facialis — gałąź szyjna nerwu twarzowego cartilago scutiformis [saitiilinn auriculae] — chrząstka tarczkowata [tarczka małżowiny usznej] glanclula parolis — ślinianka przyuszna, przyusz-

Koń. Głowa i przyległa część szyi od strony lewej — warstwa II Tablica 121.

16.

17.

18.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

1 5.

ni. leiator nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy m. caninus — mięsień kłowy ni. leiator Libii superioris [maxillaris] —- mięsień dźwigacz wargi górnej w. lateralis nasi—pars dorsalis — mięsień boczny nosa — część górna DI. dila/alor naris apicalis [111. Iransiersus nasi] — mięsień rozwieracz nozdrza przedniego wierzchołkowy [m. poprzeczny nosa] ni. zygomaticus — mięsień jarzmowy ni. buccinalor—pars molaris — mięsień policzkowy— część trzonowcowa m. biurinalor—pars buccalis — mięsień policzkowy— część powierzchowna m. dcpressor labii infcrioris [niandibidaris] — mięsień obniżający wargę dolną ni. depressor palpcbnie infcrioris —- mięsień obniżający powiekę dolną ni. levcitov anguli oculi media/is [ni. corrugator supcrcilii] — mięsień dźwigacz przyśrodkowego kąta oka [m. stroszący brwi] minus nuindibidac — gałąź żuchwy ni. nuisseter—pars proji/nda — mięsień żwacz — część głęboka ni. masse/er—pars super/icialis — mięsień żwacz — część powierzchowna ni. intcrsciitularis — mięsień międzytarczkowy

19.

20.

21.

22.

2i.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

ni. /roulosciilidaris—pars fron/a/is — mięsień czołowo-tarczkowy — część czołowa m. froiilosciitularis—pars leni poralis — mięsień czołowo-tarczkowy — część skroniowa ni. parotidoauricularis (mm. auriculares lentralcs) — mięsień przyuszniczo-malżowinowy (mm. małżowinowe dolne) m. di^as/ricns — pars occipi/oniandibu/aris icnlns caudalis [ni. /ugtdoniandibularis] — mięsień dwubrzuścowy —część potyliczno-źuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] m. splcnius — mięsień płatowaty ni. brachioccphalicus — mięsień ramienno-głowowy m. slernoniandibiilaris — mięsień mostkowo-żuchwowy mm. omohyoideus ci slernohyoideus — mięśnie łopatkowo-gnykowy i mostkowo-gnykowy /'. ju^ularis — żyła jarzmowa //. ccrrica/is 11 — nerw szyjny II u. anriciilaris ma^nus — nerw małżowinowy wielki r. maxil/aris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] i: lin^uo/acia/is [i: maxillaris exlerna] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] ranins icntralis n. accessorii — gałąź dobrzuszna nerwu dodatkowego ramus itnlralis n. cenicalis I — gałąź dobrzuszna nerwu szyjnego I i. occipikilis — żyła potyliczna ramus massetericusa. caro/idisex/ernae. i: nuisscterica rcnlra/is — gałąź żwączowa tętnicy szyjnej zewnętrznej, żyła zwaczowa dolna a. carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna

34.

35. ^6.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

v. auriciilaris caudalis [i: anricidaris intignti] — żyła małżowinowa tylna [ż. małżowinowa wielka] //. /acia/is — nerw twarzowy a. cl i: Iransrcrsa facici, minus /ransiersi/s /acici n. a u ricu lotem pora lis [n. tcniporalis siipcrficialis] — tętnica i żyła poprzeczna twarzy, gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny] n. anriciilopalpcbralis — nerw małżowinowo-powiekowy n. frontalis — nerw czołowy n. hicrimalis — nerw łzo wy a., i. cl n. buccalis — tętnica i żyła policzkowa, nerw policzkowy ba ust ruin v. facici profundac [v. rcflexac] — wypuklenie żyły głębokiej twarzy [ż. zagiętej] rami biiccales vcnlralcs ni. /acia/is [nn. biucalcs vcnlrales] — gałęzie policzkowe dolne nerwu twarzowego [nn. policzkowe brzuszne] rami biiccales dorsales ni. facia Iis [nn. buccalis darsales] — gałęzie policzkowe górne nerwu twarzowego [nn. policzkowe grzbietowe] /;. injraorbiialis — nerw podoczodolowy cl v. /acia/is, duclus parolidcus — tętnica i żyła twarzowa, przewód ślinianki przyusznej (przyusznićy) a. cl v. labialis inferior [niandibidaris] — tętnica i żyła wargowa dolna a. ci v. angularis oculi — tętnica i żyła kątowa oka a. lateralis nasi — tętnica boczna nosa glandula parol is — śli niańka przyuszna, przy uszni ca glcindula niandibidaris [gl. subnumdibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa]

127

Koń. Głowa i przyległa część szyi od strony lewej — warstwa III

Tablica 122.

1. m. levator nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy 2. m. levator labii superioris [maxillaris] — mięsień dźwigacz wargi górnej 3. n. infraorbitalis — nerw podoczodołowy 4., 5- rami nasales externi n. infraorbitalis — gałęzie nosowe zewnętrzne nerwu podoczodołowego 6. ramus labialis superior[maxillaris] n. infraorbitalis — gałąź wargowa górna nerwu podoczodołowego 7. glandulae buccales dorsales — gruczoły ślinowe policzkowe górne 8. glandula sublingualis polystomatica — ślinianka podjęzykowa wielootworowa 9. gingiva — dziąsło 10. m. masseter — mięsień żwacz 1T. v. faciei profunda [v. reflexa] — żyła głęboka twarzy [ż. zagięta] 12. m. buccinator— pars molaris — mięsień policzkowy—część trzonowcowa 13. v. buccalis — żyła policzkowa 14. n. lingualis, v. dorsalis linguae — nerw językowy, żyła grzbietowa języka 15. ramus lingualis superficialis n. lingualis — gałąź językowa powierzchowna nerwu językowego 16. ramus lingualis profundus n. lingualis, ductus mandibularis [d. submandibularis] — gałąź językowa głęboka nerwu językowego, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 17. m. styloglossus — mięsień rylcowo-językowy 18. n. hypoglossus, a. sublingualis — nerw podjęzykowy, tętnica podjęzykowa 19- m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy

128

20. m. mylohyoideus—pars rostralis — mięsień żuchwowo-gnykowy —część przednia 21. m. mylohyoideus—pars caudalis — mięsień żuchwowo-gnykowy—część tylna 22. a., v. et n. alveolaris inferior[mandibularis] — tętnica i żyła zębodołowa dolna, nerw zębodołowy dolny 23. ramus pterygoideus v. maxillaris[internae] — gałąź skrzydłowa żyły szczękowej [wewnętrznej] 24. m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 25. mandibula — żuchwa 26. n. mylohyoideus — nerw żuchwowo-gnykowy 27. a. et v. transversa faciei, ramus transversus faciei n. auriculotemporalis — tętnica i żyła poprzeczna twarzy, gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego 28. a. et v. temporalis superficialis, n. auriculopalpebra lis — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna, nerw małżowinowo-powiekowy 29. n. facialis — nerw twarzowy 30. m. temporalis — mięsień skroniowy 31. a. et v. auricularis caudalis [a, et v. auricularis magna] — tętnica i żyła małżowinowa tylna [t. i ż. małżowinowa wielka] 32. n. digastricus — nerw dwubrzuścowy 33. m. digastricus—pars occipitomandibularis ventris caudalis [m. jugulomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy—część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy]

34. truncus vagosympathicus, a. carotis communis, i: occipitalis — pień błędno-współczulny, tętnica szyjna wspólna, żyła potyliczna 35. glandula thyreoidea, v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — gruczoł tarczowy, tarczyca; żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 36. a. carotis interna, n. auricularis magnus — tętnica szyjna wewnętrzna, nerw małżowinowy wielki 37. a. occipitalis — tętnica potyliczna 38. v. jugularis — żyła jarzmowa 39. v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] 39'. ha ust rum v. maxillaris — wypuklenie żyły szczękowej 40. m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 41. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 42. esophagus, n. laryngeus reccurens, trachea — przełyk, nerw krtaniowy wsteczny, tchawica 43. m, cleidooccipitalis — mięsień obojczykowo-potyliczny 44. m. omotransversarius [m. cleidotransversarius] — mięsień łopatkowo-poprzeczny [m. obojczykowopoprzeczny] 45. m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy 46. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy gałąź dogrzbietowa 47. ramus dorsalis n. accessorii nerwu dodatkowego

Koń. Głowa w przekroju strzałkowym (kilka mm na lewo od płaszczyzny pośrodkowej) Tablica 123.

13 12

17

1. septum sinuum frontalium — przegroda zatok czołowych 2. squama occipitalis — łuska potyliczna 3. pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 4. os (basi- et pre-)sphenoidale — kość (podstawnoi przed-)klinowa 5. os nasale — kość nosowa 6. os incisivum — kość siekaczowa 7. lamina horizontalis ossispalatini — blaszka pozioma kości podniebiennej 8. mandibula — żuchwa 9. arcus dorsalis atlantis — łuk dogrzbietowy kręgu szczytowego 10. arcus ventralis atlantis — łuk dobrzuszny kręgu szczytowego 11. os hyoideum — kość gnykowa 12. labium inferius[mandibulare]— warga dolna 13. labium superius[maxillare]— warga górna 14. m. dilatator naris apicalis [m. transiersus nasi] — mięsień rozwieracz nozdrza przedniego wierzchołkowy [m. poprzeczny nosa] 15. m. incisiius superior [maxillaris] — mięsień siekaczowy górny 16. m. orbicularis oris — mięsień okrężny ust 17. m. incisiius inferior[mandibularis] — mięsień siekaczowy dolny 18. meritum et m. mentalis — bródka i mięsień bródkowy 19. dcntes incisiiisuperiores et inferiores — zęby sieczne (siekacze) górne i dolne 20. a. ineisiva — tętnica siekaczowa 21. septum nasi — przegroda nosa 22. plexus venosi nasales — sploty żylne nosowe 23. tuniea mucosa palati cl plexus venosi palati — błona śluzowa podniebienia i sploty żylne podniebienia

24. rugae palatinae — marszczki (grzebienie) podniebienne 25. lingua — język 26. m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy 27. m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy 28. m, lingualis proprius—fibrae longitudinales superficiales — mięsień językowy własny —włókna podłużne powierzchowne 29. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 30. //?/7. mandibulares — węzły chłonne żuchwowe 31. m. hyoepiglotticus — mięsień gnykowo-nagłośniowy 32. mm. sternohyoideus et omohyoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i łopatkowo-gnykowy 33. eartilago epiglottica — chrząstka nagłośniowa 34. eartilago thyreoidea — chrząstka tarczowata 35. palatum molle Ivelum palatinuml — podniebienie miękkie 36. operculum os/ii pharyngei tubae auditivae — fałd (wieczko) nad ujściem gardłowym trąbki słuchowej 37. oslium pharyngeum tubae aitditivae — ujście gardłowe trąbki słuchowej 38. ca viim pharyngis — jama gardła 39. choana — nozdrze tylne 40. fornix pharyngis — sklepienie gardła 41. arcus palatopharyngeus — łuk podniebienno-gardłowy 42. septum diverticulorum tubae auditivae — przegroda między uchyłkami trąbki słuchowej (między workami powietrznymi) 43. ///. arytenoideus transiersus — mięsień nalewkowy poprzeczny 44. recessus [lentriciilus] /a/yngis medianus — zachyłek [kieszonka] krtaniowy pośrodkowy 45. ventriculus laryngis [lateralis] — kieszonka krtaniowa [boczna] 46. plica tocalis — fałd głosowy

47. arcus cartilaginis cricoideae — łuk chrząstki pierścieniowatej 47'. lamina cartilaginis cricoideae — blaszka chrząstki pierścieniowatej 48. esophagus — przełyk 49- m, longus capitis — mięsień długi głowy 50. m. cricoalytenoideus dorsalis — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy 51. m. rectus capitis dorsalis — mięsień prosty górny głowy 52. membrana atlantooccipitalis dorsalis — błona szczytowo-potyliczna górna 53. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 54. membrana atlantooccipitalis tentralis — błona szczytowo-potyliczna dolna 55. m. rectus capitis ventralis — mięsień prosty dolny głowy 56. sinus sagittalis durae matris encephali (venosus) — zatoka strzałkowa opony twardej mózgowia (żylna) 57. sinus rectus durae matris encephali (venosus) — zatoka prosta opony twardej mózgowia (żylna) 58. facies medialis hemispherii cerebri — powierzchnia przyśrodkowa półkuli mózgu 59. a. cerebri rostralis (a. corporis callosi) — tętnica przednia mózgu (tętnica ciała modzelowatego) 60. corpus callosum [commissura magna cerebri], fornix et septum Ipelluciduml telencephali — ciało modzelowate [spoidło wielkie mózgu], sklepienie i przegroda /przezroczysta/ kresomózgowia 61. mesencephahm — śródmózgowie 62. medulla oblongata — rdzeń przedłużony 63. sinus cavernosus durae matris encephali (venosus), a. carotis interna — zatoka jamista opony twardej mózgowia (żylna), tętnica szyjna wewnętrzna 64. a. basilaris (cerebri) — tętnica podstawna (mózgu) 65. cerebellum — móżdżek

129

Koń. Głowa w przekroju strzałkowym po usunięciu przegrody nosa, przegród między zatokami, części małżowin nosowych oraz języka Tablica 124.

12

1., 39. sinus conchofrontalis — zatoka małżowinowo-czołowa 1. sinus frontalis — zatoka czołowa 2. squamci occipitalis — łuska potyliczna 3. pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 4. os (basi- et prc-)sphcnoidalc — kość (podstawnoi przed-) klinowa 5. os nasale — kość nosowa 6. os incisivum — kość siekaczowa 7. mandibula — żuchwa 8. arcus dorsalis atlantis — łuk dogrzbietowy kręgu szczytowego 9. arcus ventralis atlantis — łuk dobrzuszny kręgu szczytowego 10. basihyoideum — trzon kości gnykowej 11. labium siiperius[maxillare]— warga górna 12. labium inferius[mandibulare] — warga dolna 13. m. orbicularis oris — mięsień okrężny ust 14. m. dilatator naris apicalis [m. transversus nasi] — mięsień rozwieracz nozdrza przedniego wierzchołkowy [m. poprzeczny nosa] 15. m. insicivus superior [maxillaris] — mięsień siekaczowy górny 16. dens incisivus I superior et inferior — ząb sieczny (siekacz) I górny i dolny 17. meritum et m. mentalis — bródka i mięsień bródkowy 18. m. incisivus inferior [mandibularis] — mięsień siekaczowy dolny 19. cartilago alaris nasi — chrząstka skrzydłowa nosa 20. a. incisiva — tętnica siekaczowa 21. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 22. concha nasalis ventralis — małżowina nosowa dolna

130

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

pika reda nasi — fałd prosty nosa plica alaris nasi — fałd skrzydłowy nosa plica basalis nasi — fałd podstawny nosa palatum di/rum — podniebienie twarde palatum molle Ivelum palatinuml — podniebienie miękkie radix linguae — korzeń języka glandula sublingualis, diictus mandibularis [d. submandibularis], v. projunda linguae — ślinianka podjęzykowa, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej], żyła głęboka języka n. hypoglossus — nerw podjęzykowy vestibulum oris — przedsionek jamy ustnej m. my/ohyoideus, n. /ingualis — mięsień żuchwowo-gnykowy, nerw językowy Inn. mandibulares — węzły chłonne żuchwowe m. hyoepiglotticus — mięsień gnykowo-nagłośniowy cartilago epiglottica — chrząstka nagłośniowa cartilago thyreoidea — chrząstka tarczowata cartilago cricoidea — chrząstka pierścieniowata mm. sternohyoideus et omohyoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i łopatkowo-gnykowy sinus conchae dorsalis — zatoka małżowiny górnej septum sinuum conchalium — przegroda zatok małżowinowych recessus conchae nasalis dorsalis — zachyłek małżowiny nosowej górnej sinus conchae nasalis ventralis — zatoka małżowiny nosowej dolnej recessus conchae nasalis ventralis — zachyłek małżowiny nosowej dolnej meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy labyrinthus ethmoidalis — błędnik sitowy meatus nasi vcntralis — przewód nosowy dolny

47. meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny 48. cavum pharyngis — jama gardła 49. operculum ostii pharyngei tubae auditivae — fałd (wieczko) nad ujściem gardłowym trąbki słuchowej 50. ostium pharyngeum tubae auditivae — ujście gardłowe trąbki słuchowej 51. m. arytenoideus transversus — mięsień nalewkowy poprzeczny 52. ventriculus laryngis [lateralis] — kieszonka krtaniowa [boczna] 53. plica vocalis — fałd głosowy 54. diierticulum tubae auditiiae — uchyłek trąbki słuchowej (worek powietrzny) 55. stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej 56. esophagus — przełyk 57. funiculus nuchae — powrózek karkowy 58. m. rectus capitis dorsalis — mięsień prosty górny głowy 59. membrana atlantooccipitalis dorsalis — błona szczytowo-potyliczna górna 60. nembrana atlantooccipitalis ventralis — błona szczytowo-potyliczna dolna 61. spatium intermusculare — przestrzeń między mięśniami 62. m. longus capitis — mięsień długi głowy 63. facies medialis hemisphcrii cerebri — powierzchnia przyśrodkowa półkuli mózgu 64. adhesio interthalamica [massa intermedia thalami] — zrost międzywzgórzowy [bryła pośrednia wzgórza] 65. rentriculus tertius encephali — komora trzecia mózgowia 66. cerebellum — móżdżek 67. medulla oblonga/a — rdzeń przedłużony

Koń. Głowa w przekroju strzałkowym po usunięciu języka, gardła i krtani Tablica 125.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9[0.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

[7.

septum nasi — przegroda nosa os incisivum — kość siekaczowa mandibula — żuchwa concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna concha nasalis ventralis — małżowina nosowa dolna labyrinthus ethmoidalis — błędnik sitowy palatum molle Iveltim palatinum/ — podniebienie miękkie rngae palatinae — marszczki (grzebienie) podniebienne glandula sublingualis polystomatica — ślinianka podjęzykowa wielootworowa m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy v. dorsalis linguae — żyła grzbietowa języka n. lingualis — nerw językowy hanstnim v. maxillaris [internae] a. maxillaris [interna], n. mandibularis — wypuklenie żyły szczękowej [wewnętrznej], tętnica szczękowa [wewnętrzna], nerw żuchwowy a. carotis externa, v. maxillaris [interna] — tętnica szyjna zewnętrzna, żyła szczękowa [wewnętrzna] a. carotis commnnis, v. occipitalis — tętnica szyjna wspólna, żyła potyliczna v.jugularis— żyła jarzmowa a. occipitalis — tętnica potyliczna

18. a. carotis interna, n. hypoglossus — tętnica szyjna wewnętrzna, nerw podjęzykowy 19. n, glossopharyngens, m. stylobyoideus, truncits lingnofacialis [a. maxillaris externa] — nerw językowo-gardłowy, mięsień rylcowo-gnykowy, pień językowo-twarzowy [tętnica szczękowa zewnętrzna] 20. a. lingualis, ductns mandibularis [d. submandibularis], v. lingualis — tętnica językowa, przewód śl i— niańki żuchwowej [śl. podżuchwowej], żyła językowa 21., 33. m. digastricus—venter caudalis — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec tylny 21'. m. digastricus — venter rostralis — mięsień dwubrzuścowy—brzusiec przedni 22. terminatio m. geniohyoidei — przyczep końcowy mięśnia bródkowo-gnykowego 23. origo m. geniohyoidei — przyczep początkowy mięśnia bródkowo-gnykowego 24. chorda tympani — struna bębenkowa 25. m. pterygoideus lateralis — mięsień skrzydłowy boczny 26. m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 27. m. occipitohyoideus [m. jugu/ohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy]

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

m. sty/opharyngeus caudalis — mięsień rylcowo-gardłowy tylny stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej m. ceratohyoideus — mięsień rogów gnykowych Im. rogowo-gnykowy/ thyreohyoideum — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej basihyoideum — trzon kości gnykowej m. digastricus—pars occipitomadibularis ventris caudalis [m. jugulomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy—część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] v. linguofacialis[v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzova [ż. szczękowa zewnętrzna] a. et v. facialis — tętnica i żyła twarzowa hemispherium cerebri — półkula mózgu ccrebellum — móżdżek medulla oblongata — rdzeń przedłużony labium superius[maxillare] — warga górna meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny pika recta nasi — fałd prosty nosa plica alaris nasi — fałd skrzydłowy nosa plica basalis nasi — fałd podstawny nosa

131

Koń. Głowa: skeletotopią tętnic powierzchownych strony lewej (z preparatu korozyjnego) Tablica 126.

1. a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna 2. a. thyreoidea cranialis — tętnica tarczowa przednia 3. a. pharyngea ascendens — tętnica gardłowa wstępująca 4. a. laryngea cranialis — tętnica krtaniowa przednia 5. a. occipitalis — tętnica potyliczna 6. a. meningea ca udał is — tętnica oponowa tylna 7. a. condylaris — tętnica kłykciowa 8. ramus occipitalis a. occipitalis — gałąź potyliczna

14.

15.

16.

tętnicy potylicznej

ramus descendens a. vertebralis — gałąź zstępująca tętnicy kręgowej 10. a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna 11. ramus glandularis a. carotidis externae — gałąź gruczołowa tętnicy szyjnej zewnętrznej 1 2. a, carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna 9-

13.

132

17.

18., 20.

ramus massetcricus a. carotidis externae — gałąź żwaczowa tętnicy szyjnej zewnętrznej a. auricularis caudalis [a. anricu/ans magna] — tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] ramus parotideus a. auricularis caudalis [magnac] — gałąź przyusznicza tętnicy małżowinowej tylnej [wielkiej] rami auricularcs (lateralis et intermediiis) a. auricularis caudalis [magnat] — gałęzie małżowinowe (boczna i pośrednia) tętnicy małżowinowej tylnej [wielkiej] a. auricularis projunda — tętnica małżowinowa głęboka 19. a. lanporalis superficialis — tętnica skroniowa powierzchowna a, transversa jacici — tętnica poprzeczna twarzy

21. a. buccalis — tętnica policzkowa 22. a. supraorbitalis — tętnica nadoczodolowa 23. a. malaris — tętnica licowa 24. a. facialis — tętnica twarzowa 25. a. labialis inferior[mandibularis]— tętnica wargowa dolna 26. a. labialis superior [maxillaris] — tętnica wargowa górna 27. a. lateralis nasi — tętnica boczna nosa 28. a. dorsalis nasi — tętnica grzbietowa nosa 29. a. angularis oculi — tętnica kątowa oka 30. a. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa 31. a. incisiia — tętnica siekaczowa

Koń. Głowa: skeletotopia tętnic głębokich strony lewej (z preparatu korozyjnego) Tablica 127.

1. a. carołis communis — tętnica szyjna wspólna 2. a. thyreoidea cranialis — tętnica tarczowa przednia 3. a. pharyngea ascendens — tętnica gardłowa wstępująca 4. a. laryngea cranialis — tętnica krtaniowa przednia 5. et. occipitetlis — tętnica potyliczna 6. a. meningea caudalis — tętnica oponowa tylna 7. ranuis glandularis a. carotidis cxternae — gałąź gruczołowa tętnicy szyjnej zewnętrznej 8. a. carołis interna — tętnica szyjna wewnętrzna 9- a. carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna 10. ramus massetericus a. carotidis externae — gałąź żwaczowa tętnicy szyjnej zewnętrznej 11. ramus pterygoideus a. carotidis externae — gałąź skrzydłowa tętnicy szyjnej zewnętrznej 12. a. auricularis caudalis [a. auricularis magna] — tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] 13. ramus parotideus a. auricularis caudalis [magnac] — gałąź przyusznicza tętnicy małżowinowej tylnej [wielkiej]

truncus linguofacialis [a. maxillaris extcrna] — pień językowo-twarzowy [tętnica szczękowa zewnętrzna] 15. a. palatina ascendens — tętnica podniebienna wstępująca 16. a. lingualis — tętnica językowa 17. a. facia lis (dextra) — tętnica twarzowa (prawa) 18. rami dorsales linguae — gałęzie grzbietowe języka 19. a. sublingualis — tętnica podjęzykowa 20. a. facia/is (sinistra)— tętnica twarzowa (lewa) 21. a. labialis superior [maxillaris] — tętnica wargowa górna 22. a. la terał is nasi — tętnica boczna nosa 23. a. dorsalis nasi — tętnica grzbietowa nosa 24. a. angularis oculi — tętnica kątowa oka 25. a. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa 26. a. mentalis — tętnica bródkowa 27. a. temporalis superjicialis — tętnica skroniowa powierzchowna 28. a. maxillaris [interna] — tętnica szczękowa [wewnętrzna] 14.

29. a. alveolaris inferior [mandibularis] — tętnica zębodołowa dolna 30. ramus a. maxillaris[internae]ad tubam auditivam et ad mm. tensorem et levatorem vel i palatini — gałąź tętnicy szczękowej [wewnętrznej] do trąbki słuchowej oraz do mięśni napinacza i dźwigacza podniebienia miękkiego 31. ramus pterygoideus a. maxillaris[internae] — gałąź skrzydłowa tętnicy szczękowej [wewnętrznej] 32. a. temporalis profunda caudalis — tętnica skroniowa głęboka tylna 33. a. temporalis profunda rostralis — tętnica skroniowa głęboka przednia 34. a. supraorbita/is — tętnica nadoczodołowa 35. a. ophtalmica externa — tętnica oczna zewnętrzna 36. a. buccalis — tętnica policzkowa 37. a. malaris — tętnica licowa 38. a. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa 39. rami orbitales a. ophtalmicae extemae — gałęzie oczodołowe tętnicy ocznej zewnętrznej

133

Koń. Kościec głowy w przekroju strzałkowym Tablica 128.

13

v 27

19.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

ftv nasale — kość nosowa os fronłale — kość czołowa sinus frontalis — zatoka czołowa cavum cranii — jama czaszkowa concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna concha nasalis media — małżowina nosowa środkowa labyrinthus ethmoidalis — błędnik sitowy os conchae nasalis ventralis — kość małżowiny nosowej dolnej processus nasalis ossis incisivi — wyrostek nosowy kości siekaczowej corpus ossis incisivi — trzon kości siekaczowej

134

11. processus palatinus ossis incisivi — wyrostek podniebienny kości siekaczowej 12. canalis interincisivus [can. incisitus] — kanal międzysiekaczowy [kanal siekaczowy] 13. meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny 14. meatus nasi medins — przewód nosowy środkowy 15. meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny 16. processus palatinns maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 17. processus alveolaris maxillae — wyrostek zębodołowy szczęki 18. lamina horizontalis ossis palatini — blaszka pozioma kości podniebiennej

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

lamina perpendicularis ossis palatini — blaszka pionowa kości podniebiennej os pterygoideum — kość skrzydłowa ha mul ns pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) sinus sphenopalatinus — zatoka klinowo-podniebienna foramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny dentes incisivi superiores — zęby sieczne (siekacze) górne dens caninus superior — kieł górny dentes premo/ares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne dentes molares superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne

Koń. Kościec głowy w przekroju strzałkowym po usunięciu małżowin nosowych Tablica 129.

1. os naścile — kość nosowa 2. os frontale — kość czołowa 3., 9. sinus conchofrontalis — zatoka małżowinowo-czołowa 3. sinusfrontalis — zatoka czołowa 4. ca tum erami — jama czaszkowa 5. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 6. crista galli — grzebień koguci 7. concha nasalis media — małżowina nosowa środkowa 8. endoturbinalc VI — małżowina sitowa wewnętrzna VI 9. sinus conchae dorsalis — zatoka małżowiny górnej 10. ca na lis infraorbitalis — kanał podoczodołowy 11., 14. sinus maxillaris caudalis — zatoka szczękowa tylna

12. sinus maxillaris rostralis — przednia

zatoka szczękowa

13. sinus conchae nasalis ventralis — zatoka małżowiny nosowej dolnej 14. communicatio sinus maxillaris caudalis cum sinu sphenopalatino — połączenie zatoki szczękowej tylnej z zatoką klinowo-podniebienną 15. crista concha lis (maxillae) — grzebień małżowinowy (szcęki) 16. canalis lacrimalis— kanał łzowy 17. suleus lacrimalis — bruzda łzowa 18. joramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny 19. joramen palatinum majus — otwór podniebienny większy 20. sinus sphenopalatinus — zatoka klinowo-podniebienna

21. hamulits pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 22. vomer — lemiesz 23. tuber maxillae — guz szczęki 24. corpus ossis incisivi — trzon kości siekaczowej 25. canalis interincisivus [can. incisivus] — kanał międzysiekaczowy [kanał siekaczowy] 26. processus nasalis ossis incisivi — wyrostek nosowy kości siekaczowej 27. processus palatinus ossis incisivi — wyrostek podniebienny kości siekaczowej 28. processus alveolaris maxillae — wyrostek zębodołowy szczęki 29. processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki 30. lamina horizontalis ossis palatini — blaszka pozioma kości podniebiennej

135

Koń. Kościec głowy od strony lewej: okolice oczodołowa i skroniowa Tablica 130.

1. os frontale — kość czołowa 2. 05 lacrimalc — kość łzowa 3. os zygomaticum — kość jarzmowa 4. maxilla — szczęka 5. lamina perpendicularis ossis palatini — blaszka pionowa kości podniebiennej 6a. corpus ossis basisphenoidalis — trzon kości podstawnoklinowej 6b. a la ossis basisphenoidalis [a/a temporalis ossis sphenoidalis] — skrzydło kości podstawnoklinowej [skrzydło skroniowe kości klinowej] 6c. processtis pterygoideus ossis basisphenoidalis — wyrostek skrzydłowaty kości podstawnoklinowej 7a. pars squamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej 7b. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 7c. processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej 7d. pars tympanica ossis temporalis — część bębenkowa kości skroniowej 8. os parietale — kość ciemieniowa 9a. pars basilaris ossis oaipitalis — część podstawna kości potylicznej

136

9b. sqnama oaipitalis — łuska potyliczna 10. processus lacrimalis ca uda lis ossis lacrimalis — wyrostek łzowy tylny kości łzowej 11. fossa saccis lacrimalis — dół worka łzowego 12. fossa m. obliqui ventralis bulbi oculi[fossa musen/aris ossis lacrimalis] — dół mięśnia skośnego dolnego gałki ocznej [dół mięśniowy kości Izowej] 13. fovea trochlearis ossis fron ta lis — dołek bloczkowy kości czołowej 14. foramen supraorbitale — otwór nadoczodolowy 15. processus temporalis ossis zygomatici — wyrostek skroniowy kości jarzmowej 16. processus zygomaticus ossis fron ta lis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 17. foramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny 18. foramen palatinum caudale — otwór podniebienny tylny 19. fissura orbita lis — szczelina oczodołowa 20. foramen alare rostrale — otwór skrzydłowy przedni 21. tuberculum articulare ossis temporalis — guzek stawowy kości skroniowej 22. processus retroarticularis ossis temporalis [proc. retroglenoideus] — wyrostek zastawowy kości skroniowej [wyr. zapanewkowy] 23. foramen alare parvum — otwór skrzydłowy mały

24. foramen alare caudale — otwór skrzydłowy tylny 25. linea temporalis [crista fron/a lis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] 26. protuberantia occipitalis externa — guzowatość potyliczna zewnętrzna 27. crista nuchae [crista occipitalis] — grzebień karkowy [grz. potyliczny] 28., 29. orificia externa meatus temporalis — wyloty przewodu skroniowego 28. orificia temporalia — wyloty skroniowe 29. foramen retroarticulare — otwór zastawowy 30. crista temporalis — grzebień skroniowy 31. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 32. processus styloideus [proc. hyoideus] ossis temporalis — wyrostek rylcowaty [wyr. gnykowy] kości skroniowej 33. processus muscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej 34. synchondrosis sphenooccipitalis — chrząstkozrost klinowo-potyliczny 35. suleus a. meningeae ca uda lis — bruzda tętnicy oponowej tylnej 36. processus paracondylaris [proc. jugiilaris ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 37. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny

Koń. Kościec głowy od strony lewej: okolice oczodołowa i skroniowa po usunięciu luku jarzmowego Tablica 131.

1. os frontale — kość czołowa 2. OJ lacrimalc — kość łzowa 3. os zygomaticum — kość jarzmowa 4. maxilla — szczęka 5. lamina perpendicularis ossis palatini — blaszka pionowa kości podniebiennej 6a. corpus ossis basisphenoidalis — trzon kości podstawnokłinowej 6b. ala ossis presphenoida/is [ala orbitalis ossis sphenoidalis] — skrzydło kości przedklinowej [skrzydło oczodołowe kości klinowej] 6c. processus ptcrygoideus ossis basisphenoidalis — wyrostek skrzydłowaty kości podstawnokłinowej 6d. ala ossis basisphenoidalis [ala temporalis ossis sphenoidalis] — skrzydło kości podstawnokłinowej [skrzydło skroniowe kości klinowej] 7a. pars squamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej 7b. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 7c. processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej 7d. pars tympanica ossis temporalis — część bębenkowa kości skroniowej 8. os parietale — kość ciemieniowa

9a. pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 9b. squama occipitalis — łuska potyliczna 10. processus lacrima/is ca uda lis ossis lacrima/is — wyrostek łzowy tylny kości łzowej 11. fossa sacci lacrimalis — dól worka Izowego 12. fossa mi. obliqui ventralis bulbi oculi[fossa muscu/aris ossis lacrimalis] — dół mięśnia skośnego dolnego gałki ocznej [dół mięśniowy kości Izowej] 13. fovea trochlearis ossis frontalis — dołek bloczkowy kości czołowej 14. sinus fron ta/is — zatoka czołowa 15. sinus maxillaris caudalis — zatoka szczękowa tylna 16. crista orbitotemporalis — grzebień oczodołowo-skroniowy 17. foramen ethmoidale — otwór sitowy 18. ca na lis opticus [foramen opticum ]— kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] 19. fissura orbitalis — szczelina oczodołowa 20. foramen alare rostrale — otwór skrzydłowy przedni 21. foramen maxillare — otwór szczękowy 22. foramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny 23. foramen palatinum caudale — otwór podniebienny tylny 24. foramen alare parvum — otwór skrzydłowy mały 25. crista infratemporalis — grzebień podskroniowy 26. foramen alare caudale — otwór skrzydłowy tylny 27. sulcus n. canalis pterygoidci — bruzda nerwu kanału skrzydłowego

28. processus retroarticularis ossis temporalis [proc. retroglenoideus] — wyrostek zastawowy kości skroniowej [wyr. zapanewkowy] 29- synchondrosis sphenooccipitalis — chrząstkozrost klinowo-potyliczny 30. processus muscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej 31. processus styloideus [proc. hyoideus] ossis temporalis — wyrostek rylcowaty [wyr. gnykowy] kości skroniowej 32. foramen lacerum [orale] — otwór poszarpany

[przedni]

33., 42. orificia externa meatus temporalis — wyloty przewodu skroniowego 33. foramen retroarticulare — otwór zastawowy 34. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 35. sulcus a. meningeae caudalis — bruzda tętnicy oponowej tylnej 36. crista temporalis — grzebień skroniowy 37. protuberantia occipitalis externa — guzowatość potyliczna zewnętrzna 38. crista nuchae [crista occipitalis] — grzebień karkowy [grz. potyliczny] 39. linea temporalis [crista fron ta lis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] 40. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 41. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 42. orificia temporalia meatus temporalis — wyloty skroniowe przewodu skroniowego

137

Koń. Kościec głowy: czaszka w przekroju strzałkowym Tablica 132.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

squama frontalis — łuska czołowa lamina interna ossis frontalis — blaszka wewnętrzna kości czołowej septum sinuum frontalium — przegroda zatok czołowych os parietale — kość ciemieniowa sąuama occipitalis — łuska potyliczna protuberantia occipitalis interna — guzowatość potyliczna wewnętrzna lamina perpendiailaris ossis ethmoidalis — blaszka pionowa kości sitowej vomer — lemiesz corpus ossis basisphenoidalis — trzon kości podstawnoklinowej pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej crista galli — grzebień koguci fossa piriformis ossis basisphenoidalis — dól gruszkowaty kości podstawnoklinowej

138

canalis opticus [foramen opticum] — kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] 14. incisura spinosa foraminis laceri [oralis] — wcięcie kolcowe otworu poszarpanego [przedniego] 15. incisura ovalis foraminis laceri [oralis] — wcięcie owalne otworu poszarpanego [przedniego] 16. incisura carotica foraminis laceri [oralis]— wcięcie szyjnotętnicze otworu poszarpanego [przedniego] 17. sulcus n. maxillaris — bruzda nerwu szczękowego 18. sulcus n. ophtalmici — bruzda nerwu ocznego 19- crista partis petrosae (ossis tem pora lis) [crista petrosa] — grzebień części skalistej (kości skroniowej) [grzebień skalisty] 20. fossa cerebellaris ossis temporalis — dół móżdżkowy kości skroniowej 21. meattts acusticus internus — przewód słuchowy wewnętrzny 22. impressio vermialis — wycisk robaka móżdżku 23. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 13.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki processns paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] sinus sphenoidalis — zatoka klinowa processus miiscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej synchondrosis sphenooccipitalis — chrząstkozrost klinowo-potyliczny foramen lacerum [orale] — otwór poszarpany [przedni] foramen jugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] sulcus sinus transversi (venosi) durae matris encephali — bruzda zatoki poprzecznej (żylnej) opony twardej mózgowia sinus palatinus — zatoka podniebienna

Koń. Głowa: naczynia żylne opony twardej mózgowia i oczodołu po usunięciu lewej części sklepienia czaszki oraz łuku jarzmowego (wg Dennstedta) Tablica 133.

34

16., 11. ramus periorbitalis — gałąź od okostnej oczodołu 1. sinus frontalis — zatoka czołowa 2. protessus temporalis ossis zygomatici — wyrostek skroniowy kości jarzmowej 3. processi/s zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 4. meatus acusticus extemus — przewód słuchowy zewnętrzny 5. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 6. bulbus oculi — gałka oczna 7. glandula lacrimalis — gruczoł łzowy 8. m. rectus lateralis bulbi oculi — mięsień prosty boczny gałki ocznej 9. v. faciei profunda [v. reflexa] — żyła głęboka twarzy [ż. zagięta] 10. v. ophtalmica externa ventralis — żyła oczna zewnętrzna dolna 11., 16. v. ophtalmica extema dorsalis — żyła oczna ze^ wnętrzna górna 12. w. lacrimales — żyły łzowe 13. v. ethmoidalis — żyła sitowa 14. v. frontalis — żyła czołowa, 15. v. temporalis profunda rostra/is — żyła skroniowa głęboka przednia

v. emissaria fissurae orbitalis (emissarium v. faciei profundae) — żyła wypustowa szczeliny oczodołowej (wypust ż. głębokiej twarzy) 18. v. temporalis profunda caudalis — żyła skroniowa głęboka tylna 19. plexus venosus subtemporalis — splot żylny podskroniowy 20. v. emissaria foraminis retroarticularis [v. cerebralis dorsalis] — żyła wypustowa otworu zastawowego [ż. mózgowa grzbietowa] 21., 23. sinus petrosiis ventralis durae matris encephali (venosus) — zatoka skalista dolna opony twardej mózgowia (żylna) 22. v. emissaria foraminis jugularis [v. cerebralis ventralis] — żyła wypustowa otworu jarzmowego [ż. mózgowa brzuszna] 23. sinus petrosiis ventralis — zatoka skalista dolna 24. sinus occipitalis ventralis durae matris encephali (venosus) — zatoka potyliczna dolna opony twardej mózgowia (żyłna) 25. sinus transversus sinister durae matris encephali (venosus) — zatoka poprzeczna lewa opony twardej mózgowia (żylna) 26. sinus petrosiis dorsalis durae matris encephali (veno17.

sus) — zatoka skalista górna opony twardej mózgowia (żylna) 27. sinus sagittalis durae matris encephali (venosus) — zatoka strzałkowa opony twardej mózgowia (żylna) 28. sinus rectus durae matris encephali (venosus) — zatoka prosta opony twardej mózgowia (żylna) 29- v. corporis callosi major — żyła ciała modzelowatego większa 30. v. corporis callosi minor — żyła ciała modzelowatego mniejsza 31. v. cerebri magna — żyła wielka mózgu 32. w. cerebri internae — żyły wewnętrzne mózgu 33. v. glandulaepinealis[v. epiphysisj — żyła szyszynki 34., 35. w. cerebri dorsales — żyły górne mózgu 36. cerebellum — móżdżek 37. falx cerebri — sierp mózgu 38. tentorium cerebelli membranaceum — namiot błoniasty móżdżku 39. corpus callosum [commissura magna cerebri] — ciało modzelowate [spoidło wielkie mózgu] 40. adhesio interthalamica [massa intermedia thalami] — zrost międzywzgórzowy [bryła pośrednia wzgórza] 41. a. maxillaris [interna] — tętnica szczękowa [wewnętrzna] 42. p/exus pterygoideus — splot skrzydłowy

139

Koń. Głowa: narządy oczodołu oraz naczynia i nerwy zewnętrznej powierzchni podstawy czaszki (wg Ellenbergera i Bauma) Tablica 134.

1. cornea — rogówka 2. selera — twardówka 3. glandula lacrimałis — gruczoł Izowy 4. m. obliqnus ventralis bulbi oculi — mięsień skośny dolny gaiki ocznej 5. m. levator palpebrae superioris — mięsień dźwigacz powieki górnej 6. m. rectus dorsalis bulbi oculi — mięsień prosty górny gaiki ocznej 7. m, rectus lateralis bulbi oculi — mięsień prosty boczny gaiki ocznej 8. m. rectus ventralis bulbi oculi — mięsień prosty dolny gaiki ocznej 9. periorbita — okostna oczodołu 10. sinus maxillaris ca udałis — zatoka szczękowa tylna 11. crista facialis — grzebień twarzowy 12. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 13. a. maxillaris [interna] — tętnica szczękowa [wewnętrzna] 14. a. meningea media — tętnica oponowa środkowa

140

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

a. tempom lis profunda caudalis — tętnica skroniowa głęboka tylna ramus pterygoideus a. maxillaris [internae]— gałąź skrzydłowa tętnicy szczękowej [wewnętrznej] a. temporalis profunda rostralis — tętnica skroniowa głęboka przednia a. ophtalmica externa — tętnica oczna zewnętrzna a. supraorbitalis — tętnica nadoczodołowa ramus muscularis a. ophtalmicae ex/ernae — gałąź mięśniowa tętnicy ocznej zewnętrznej a. lacrimałis — tętnica Izowa a. malaris — tętnica licowa a. injraorbitalis — tętnica podoczodolowa a. sphenopalatina — tętnica klinowo-podniebienna a. palatina major — tętnica podniebienna większa a. palatina minor, n. palatinus minor — tętnica podniebienna mniejsza, nerw podniebienny mniejszy a. buccalis — tętnica policzkowa n. maxillaris — nerw szczękowy n. ophtalmicus — nerw oczny n. troehlearis — nerw bloczkowy

31. n. lacrimałis — nerw Izowy 32. n. zygomaticus — nerw jarzmowy 33. /;. oculomotoritis — nerw okoruchowy 34. n. supraorbitalis — nerw nadoczodołowy 35. //. infraorbitalis — nerw podoczodolowy 36. n. pterygopalatinus [n. sphenopalatinus] — nerw skrzydłowo-podniebienny [n. klinowo-podniebienny] 37. n. palatinus major — nerw podniebienny większy 38. n. mandibularis — nerw żuchwowy 39- n. facialis — nerw twarzowy 40. n. vagus — nerw błędny 41. n. glossopharyngeits — nerw językowo-gardłowy 42. n. accessorius — nerw dodatkowy 43. n. hypoglossus — nerw podjęzykowy 44. a. carotis interna, n. caroticus internus — tętnica szyjna wewnętrzna, nerw szyjny wewnętrzny 45. ramus communicans inter n. vagum et n. jacialcm — gałąź łącząca nerw błędny z nerwem twarzowym 46. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej

Koń. Oko i oczodół w przekroju (wg Ellenbergera i Bauma) Tablica 135.

13

24

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

palpebra superior — powieka górna palpebra inferior — powieka dolna cornea — rogówka ccimera anterior bulbi oculi — komora przednia gaiki ocznej iris — tęczówka camera posterior bulbi oculi — komora tylna gaiki ocznej corpus cilian et zonula ciliaris [ligamentum suspensorium lenłis] — ciało rzęskowe i obwódka rzęskowa [więzadło podwieszające soczewki] lens — soczewka timicae bulbi oculi — błony gaiki ocznej camera li/rea bulbi oculi cum corporc vitreo — komora szklista gaiki ocznej z ciałem szklistym n. opticus — nerw wzrokowy

12. processus zygomaticus ossis Jrouta/is — wyrostek jarzmowy kości czołowej 13. glandula lacrimalis — gruczoł łzowy 14. cutis — skóra 15. corpus adiposum extrapcriorbitale — ciało tłuszczowe zewnątrzokostnowe oczodołu 15'. corpus adiposum lemporalc — ciało tłuszczowe skroniowe 16. m. temporalis — mięsień skroniowy 17. periorbila — okostna oczodołu 18., 25. fascia orbilalis superficialis — powięź oczodołowa powierzchowna 19. fascia orbita lis projuuda — powięź oczodołowa głęboka 20. m. lcvator palpebrac superioris — mięsień dźwigacz powieki górnej

21. ni. redus dorsalis bulbi oculi — mięsień prosty górny gałki ocznej 22., 22'. m. re/raclor bulbi oculi — mięsień cofacz gałki ocznej 23. m. rectus ventralis bulbi oculi — mięsień prosty dolny gałki ocznej 24. fascia muscularis — powięź mięśniowa 25. fascia orbita lis superficialis — powięź oczodołowa powierzchowna 26. cavum erami — jama czaszkowa 27. DL obliąuus veulralis bulbi oculi — mięsień skośny dolny gałki ocznej 28. ni. obliąuus dorsalis bulbi oculi — mięsień skośny górny gałki ocznej 29. corpus adiposum intraperiorbitalc — ciało tłuszczowe wewnątrzokostnowe oczodołu 30. sinus maxillaris — zatoka szczękowa

141

Koń. Podniebienie Tablica 136.

1. rugae palatinae — marszczki (grzebienie) podniebienne 2. raphe palati— szew podniebienia 3. palatum molle Ivelum palałinuml — podniebienie miękkie

P2.

riabilis) — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) I górny (ząb wilczy; występuje nie zawsze) dens premolaris II superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) II górny dens premolaris III superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) III górny

dens caninus superior — kieł górny dens incisivus I superior — ząb sieczny (siekacz) I górny L. dens incisivus II superior — ząb sieczny (siekacz) II górny L. dens incisivus III superior — ząb sieczny (siekacz) III górny Pi. dens premolaris I superior (dens lupinits; va-

C. Ii.

P4.

dens premolaris IV superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV górny Mi. dens molaris I superior — ząb trzonowy (trzonowiec) I górny M2. dens molaris II superior — ząb trzonowy (trzonowiec) II górny M 3 . dens molaris III superior — ząb trzonowy (trzonowiec) III górny

19 18

142

Koń. Jama krtani od góry Tablica 137.

1. trachea — tchawica 2. esopbagus — przełyk 3. m. cricoarytenoideus dorsalis — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy 4. m. cricopharyngeus — mięsień pierścienno-gardłowy 5. mm. esophcigei longitudinales — mięśnie przełykowe podłużne 6. m. thyreopharyngens — mięsień tarczowo-gardłowy 7. arcus palatopharyngeus — łuk podniebienno-gardłowy 8. m. hyopbaryngeus — mięsień gnykowo-gardłowy 9. fornix pharyngis On sectione) — sklepienie gardła (przecięte)

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19-

palatum molle Ivelum palatinuml — podniebienie miękkie cartilago corniculata — chrząstka rożkowata pika vocalis — fałd głosowy pika aryepiglottica — fałd nalewkowo-nagłośniowy epiglottis — nagłośnia tonsilla palatina — migdałek podniebienny rad ix linguae — korzeń języka papilla vallata — brodawka okolona stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej rima gloltidis — szpara głośni

Koń. Ucho środkowe i wewnętrzne — strona prawa od przodu (pólschemat wg Ellenbergera i Bauma) Tablica 138.

1. cavum tym pan i — jama bębenkowa 2. ca pu t mai lei — głowa młoteczka 2'. manubrium mallei — rękojeść młoteczka 3., 4. incus — kowadełko 4. os lenticuhm — kostka soczewkowata 5. stapes — strzemiączko 6. aniilus tympanicus — pierścień bębenkowy 7. membrana tym pan i — błona bębenkowa 8. laminae osseae — blaszki kostne 9. fenestra vestibiili — okienko przedsionka 10. fenestra cochleae — okienko ślimaka 11. canales semicireulares (ossei) — kanały półkoliste (kostne) 12. orificia vestibidaria eanalium semieircularium — wyloty przedsionkowe kanałów półkolistych

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

vestibulum labyrinthi ossei — przedsionek błędnika kostnego diictus reuniens labyrinthi membranacei — przewód łączący błędnika błoniastego n. vestibulocochlearis [n. statoaaisticus] — nerw przedsionkowo-ślimakowy [n. statyczno-słuchowy] modiolus cochleae — wrzecionko ślimaka scala tympani — schody bębenka lamina spiralis ossea eochleae — blaszka spiralna kostna ślimaka scala vestibuli — schody przedsionka ampullae osseae eanalium semicircnlariiim — bańki kostne kanałów półkolistych tuba auditiva — trąbka słuchowa ligamentum incudis — więzadlo kowadełka

143

Koń. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości ostatniego przedtrzonowca przednia powierzchnia przekroju Tablica 139.

1. cartilago septi nasi — chrząstka przegrody nosa 2. corpi/s maxillae — trzon szczęki 3. dens premolaris IV superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV górny 4. dens premolaris IV inferior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV dolny 5. radix dentis premolaris III superioris — korzeń zęba przedtrzonowego (przedtrzonowca) III górnego 6. mandibula — żuchwa 7. fascia snperficia/is capitis — powięź powierzchowna głowy 8. m. levator labii superioris [maxillaris] — mięsień dźwigacz wargi górnej

144

9. m. levator nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy 10. m. zygomaticus — mięsień jarzmowy 11. m. bucanator—pars molaris — mięsień policzkowy— część trzonowcowa 12. mm. buccinator—pars biiaalis et depressor labii inferioris [mandibularis] — mięśnie policzkowy—część powierzchowna i obniżający wargę dolną 13. m. cuianeus faeiei — mięsień skórny twarzy 14. m. caninus — mięsień kłowy 15. corpus linguae — trzon języka 16. m. byoglossus — mięsień gnykowo-językowy 17. m. genioglossus— mięsień bródkowo-językowy

18. glandula sublingualis — ślinianka podjęzykowa 19. m. digastricus — venter rostralis — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec przedni 20. m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy 21. m. mylohyoidetis — mięsień żuchwowo-gnykowy 22. ramus aheolaris superior [maxillaris] rostralis ni. infraorbitalis — gałąź zębodołowa górna przednia (siekaczowa) nerwu podoczodołowego 23. n. infraorbitalis — nerw podoczodołowy 24. a. et v. lateralis nasi — tętnica i żyła boczna nosa 25. a. palatina major, w. palatinae — tętnica podniebienna większa, żyły podniebienne 26. a. labialis superior [maxillaris] — tętnica wargowa górna 27. a. et i: profunda linguae — tętnica i żyła głęboka języka 28. mmi linguales (superficialis et profundus) n. lingualis — gałęzie językowe (powierzchowna i głęboka) nerwu językowego 29. ductus mandibularis [d. submandibidaris] — przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 30. a. et v. sublingualis — tętnica i żyła podjęzykowa 31. n. aheolaris inferior [mandibularis] — nerw zębodołowy dolny 32. glandulae buecales — gruczoły ślinowe policzkowe 33. plexus venosi nasales — sploty żylne nosowe 34. meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny 35. meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy 36. meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny 37. recessus conchae nasalis ventralis — zachyłek małżowiny nosowej dolnej 38. concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna 39. concha nasalis ventralis, ductus nasolacrimalis — małżowina nosowa dolna, przewód nosowo-łzowy 40. v. labialis superior [maxillaris], n. buccalis — żyła wargowa górna, nerw policzkowy 41. a. et v. labialis inferior [mandibularis] — tętnica i żyła wargowa dolna

Koń. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości ostatniego trzonowca — przednia powierzchnia przekroju Tablica 140.

1. sinus maxillaris rostralis — zatoka szczękowa przednia 2. sinus maxillaris caudalis — zatoka szczękowa tylna 3. sinus conchofrontalis — zatoka małżowinowo-czolowa 4. choana sinistm — nozdrze tylne lewe 5. meatus nasi ventralis — przewód nosowy dolny 6. meatus nasi medius — przewód nosowy środkowy 7. meatus nasi dorsalis — przewód nosowy górny 8. cartilago septi nasi — chrząstka przegrody nosa 9. dens molaris III superior — ząb trzonowy (trzonowiec) III górny 10. dens molaris III inferior — ząb trzonowy (trzonowiec) III dolny 11. radix dentis molaris II inferioris — korzeń zęba trzonowego (trzonowca) II dolnego 12. mandibula — żuchwa 13. crista facialis — grzebień twarzowy 14. canalis infraorbitalis — kanał podoczodołowy 15. a., v. et n. infraorbitalis — tętnica i żyła podoczodołowa, nerw podoczodołowy 16. lomer— lemiesz 17. plextis venosi nasales — sploty żylne nosowe 18. gingiva — dziąsło 19. ductus nasolacrimalis — przewód nosowo-lzowy 20. a, et v. angularis oculi — tętnica i żyła kątowa oka 21. m. levator labii superioris [maxillaris] et m. levator nasolabialis — mięsień dźwigacz wargi górnej i mięsień dźwigacz nosowo-wargowy 22. a. et n. palatinus major — tętnica podniebienna większa, nerw podniebienny większy 23. v. faciei profunda [v. reflexa] — żyła głęboka twarzy [ż. zagięta] 24. a., v. et n. buccalis — tętnica i żyła policzkowa, nerw policzkowy 25. ductus mandibularis[d. submandibularis] — przewód slinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 26. a., v. et n. alveolaris inferior [mandibularis] — tętnica i żyła zębodolowa dolna, nerw zębodołowy dolny 27. a. et v. facialis, ductus parotideus — tętnica i żyła twarzowa, przewód slinianki przyusznej (przyusznicy) 28. n. lingualis — nerw językowy 29- n. hypoglossus — nerw podjęzykowy 30. a. et v. sublingualis — tętnica i żyła podjęzykowa

\

31. a. et v. profunda linguae — tętnica i żyła głęboka języka 32. corpus linguae — trzon języka 33. m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy 34. m. hyoglossus — mięsień gnykowo-językowy 35. m. styloglossus — mięsień rylcowo-język owy 36. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 37. m. digastricus—venter rostralis — mięsień dwubrzuścowy—brzuciec przedni 38. m, geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy 39. Inn. mandibulares — węzły chłonne żuchwowe 40. ramus buccalis dorsalis n. facialis[n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy]

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49-

ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] mm. buccinator—pars molaris et depressor labii inferioris [mandibularis] — mięśnie policzkowy—część trzonowcowa i obniżający wargę dolną m. masseter — mięsień żwacz m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy fascia pterygoidea — powięź skrzydłowa fascia profunda — powięź głęboka fascia superficialis — powięź powierzchowna cavum orisproprium — jama ustna właściwa vestibulum oris — przedsionek jamy ustnej

145

Koń. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości oczodołu — tylna powierzchnia przekroju Tablica 141.

1. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 2. squama frontalis — łuska czołowa 3., 3'. sinus frontalis — zatoka czołowa 4. orbita — oczodół 5. arais zygomaticus — łuk jarzmowy 6. sinus maxillaris caudalis — zatoka szczękowa tylna 7. labyrinthus ethmoidalis — błędnik sitowy 8. mandibula — żuchwa 9. stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej 10. tbyreohyoideum — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej 11. septum nasi (vonur) — przegroda nosa (lemiesz) 12. choana — nozdrze tylne 13. m. masseter — mięsień żwacz 14. m. pterygoideus media lis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 15. mm. buccinator-pars molaris et depressor labii inferioris [mandibularis] — mięśnie policzkowy-część trzonowcowa i obniżający wargę dolną 16. m. ceratohyoideus — mięsień rogów gnykowych /m. rogowo-gnykowy/ 17. m. byoglossus — mięsień gnykowo-językowy 18. mm. omohyoidei et sternohyoidei — mięśnie łopatkowo-gnykowe i mostkowo-gnykowe 19- m. thyreohyoidetis — mięsień tarczowo-gnykowy 20. palatum molle I velnm palatinuml — podniebienie miękkie 20'. tunica mucosa palati mo/lis — błona śluzowa podniebienia miękkiego 21. radix linguae — korzeń języka 22. tendo m. digastrici — ścięgno mięśnia dwubrzuścowego 23. ni. retractor bulbi oaili — mięsień cofacz gałki ocznej 24. m. obliqmis dorsalis bnlbi oculi — mięsień skośny górny gałki ocznej

146

25 26 27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

45.

m. rectus medialis bulbi oculi — mięsień prosty przyśrodkowy gałki ocznej m. rectus dorsalis bulbi oculi — mięsień prosty górny gałki ocznej trochlea (m. obliqui dorsalis bulbi oculi) — bloczek (mięśnia skośnego górnego gałki ocznej) m. obliquus ventralis bulbi oculi — mięsień skośny dolny gaiki ocznej m. orbicularis oculi — mięsień okrężny oka m. levator anguli oculi medialis [m. corrngator supercilii] — mięsień dźwigacz przyśrodkowego kąta oka [m. stroszący brwi] galea aponeurotica — czepiec ścięgnisty fascia superficialis — powięź powierzchowna m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy fascia profunda—lamina lateralis — powięź głęboka — blaszka boczna fascia profunda — lamina medialis — powięź głęboka—blaszka przyśrodkowa isthmus faucium — cieśń gardła n. infraorbitalis — nerw podoczodołowy a. infraorbitalis, v. sphenopalatina — tętnica podoczodołowa, żyła klinowo-podniebienna v. faciei profunda [v. reflexa] — żyła głęboka twarzy [ż. zagięta] a. malaris — tętnica licowa a. et n. palatinus major — tętnica podniebienna większa, nerw podniebienny większy a. et v. transversa faciei — tętnica i żyła poprzeczna twarzy v. palatina major — żyła podniebienna większa a., v. et n. buccalis — tętnica i żyła policzkowa, nerw policzkowy n. lingualis, v. dorsalis linguae — nerw językowy, żyła grzbietowa języka a., v. et n. aheolaris inferior [mandibularis] — tętnica i żyła zębodolowa dolna, nerw zębodolowy dolny

30

60

33

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

mmipterygoidei a. et v. maxillaris — gałęzie skrzydłowe tętnicy i żyły szczękowej ramus massetericus a. carotidis externae, v. masseterica ventralis — gałąź żwaczowa tętnicy szyjnej zewnętrznej, żyła żwaczowa dolna a. lingualis, ramus lingualis n. glossopharyngei — tętnica językowa, gałąź językowa nerwu językowo-gardłowego n. hypoglossus — nerw podjęzykowy ductus mandibularis [d. submandibularis] — przewód slinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] a. facialis — tętnica twarzowa v. lingualis — żyła językowa

54. Inn. mandibulares — węzły chłonne żuchwowe 55. ductus parotideus — przewód slinianki przyusznej (przyusznicy) 56. v. facialis — żyła twarzowa 57. ramus buccalis dorsalis n. facialis[n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 58. ramus buccalis ventralis n, facialis [n. buccalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 59. bulbus oculi — gałka oczna 60. cutis — skóra 61. lamina basalis ossis ethmoidalis — blaszka podstawna kości sitowej (błędnika sitowego)

147

Koń. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości wcięcia żuchwy — tylna powierzchnia przekroju Tablica 142.

1. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 2. processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 3. ramus mandibulae — gałąź żuchwy 4. pars sąuamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej 5. os parietale — kość ciemieniowa 6. os prespbenoidale et sinus sphenoidalis — kość przedklinowa i zatoka klinowa 7., 8. articulatio temporomandibularis — staw skroniowo-żuchwowy 7. discus et capsula articularis — krążek stawowy, torebka stawowa 8. cavum articulare — jama stawowa 9- stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej 10. m. temporalis — mięsień skroniowy 11. m. masseter—pars profunda — mięsień żwacz — część głęboka 12. m. masseter—pars superficialis — mięsień żwacz — część powierzchowna 13. m. pterygoideus lateralis — mięsień skrzydłowy boczny 14. m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 15. m. tensor veli palatini — mięsień napinacz podniebienia miękkiego 16. m. levator veli palatini — mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego 17. m. stylopharyngeus — mięsień rylcowo-gardłowy 18. m. hyopharyngeus — mięsień gnykowo-gardłowy 19. m. palatopharyngeus — mięsień podniebienno-gardłowy 20. m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy 21. tendo m. digastrici, m. stylohyoideus — ścięgno mięśnia dwubrzuścowego, mięsień rylcowo-gnykowy 22. m. interscutularis — mięsień międzytarczkowy 23. m. frontoscutularis — mięsień czołowo-tarczkowy 24. m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy 25. falx cerebri — sierp mózgu 26. substantia alba hemispherii cerebri — istota biała półkuli mózgu

148

27. substantia grisea neopallii — istota szara płaszcza nowego 28. ventriculus lateralis encephali — komora boczna (pierwsza, druga) mózgowia 29- nucleus caudatus — jądro ogoniaste 30. a. cerebri media — tętnica środkowa mózgu 31. chiasma opticum — skrzyżowanie wzrokowe 32. a. cerebri rostralis — tętnica przednia mózgu 33. sinus cavernosus durae matris encephali (venosus) — zatoka jamista opony twardej mózgowia (żylna) 34. nn. oculomotorius, trochlearis, abducens, ophtalmicus et maxillaris — nerwy okoruchowy, bloczkowy, odwodzący, oczny i szczękowy 35. a. maxillaris [interna], n. buccalis, plexus venosus subtemporalis — tętnica szczękowa [wewnętrzna], nerw policzkowy, splot żylny podskroniowy 35'. a. temporalis profunda caudalis — tętnica skroniowa głęboka tylna 36. a. alveolaris inferior [mandibularis], v. maxillaris [interna] — tętnica zębodołowa dolna, żyła szczękowa [wewnętrzna] 37. n. alveolaris inferior [mandibularis] — nerw zębodołowy dolny 38. ramus massetericus v. maxillaris [internae] — gałąź żwaczowa żyły szczękowej [wewnętrznej] 39. sinus sagittalis durae matris encephali (venosus) — zatoka strzałkowa opony twardej mózgowia (żylna) 40. a. lingualis, ramus lingualis n. glossopharyngei — tętnica językowa, gałąź językowa nerwu językowo-gardłowego 41. a. facialis — tętnica twarzowa 42. n. hypoglossus — nerw podjęzykowy 43. capsula glandulae mandibularis [gl. submandibularis] — torebka ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 44. ductus mandibularis [d. submandibularis] — przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 45. glandula mandibularis [gl. submandibularis]— śl i— niańka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 46. mm. omohyoidei et sternohyoidei — mięśnie łopatkowo-gnykowe i mostkowo-gnykowe 47. v. linguofacialis [u. maxillaris externa] ductus parotideus — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna], przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy)

53

24

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

n. massetericus, v. temporalis superficialis — nerw żwaczowy, żyła skroniowa powierzchowna a. et v. transversa faciei, ramus transversus faciei n. auńculotemporalis [n. temporalis superficialis] — tętnica i żyła poprzeczna twarzy, gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowo-skroniowego [n. skroniowy powierzchowny] n. facialis — nerw twarzowy fascia pharyngea — powięź gardłowa ramus pterygoideus v. maxillaris[internae] — gałąź skrzydłowa żyły szczękowej [wewnętrznej] ramus massetericus a. carotidis externae, v. masseterica ventralis — gałąź żwaczowa tętnicy szyjnej zewnętrznej, żyła żwaczowa dolna tuba auditiva — trąbka słuchowa

55.

56.

57.

58.

5960.

61.

62.

lamina medialis cartilaginis tubae auditivae — blaszka przyśrodkowa chrząstki trąbki słuchowej diverticulum tubae auditivae — uchyłek trąbki słuchowej (worek powietrzny) septum diverticulorum tubae auditivae — przegroda między uchyłkami trąbki słuchowej (między workami powietrznymi) epiglottis — nagłośnia cartilago thyreoidea — chrząstka tarczowata cornu rostrale cartilaginis thyreoideae — róg przedni chrząstki tarczowatej recessus [ventriculus] laryngis medianus— zachyłek [kieszonka] pośrodkowy krtaniowy fascia superficialis — powięź powierzchowna

149

Koń. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości przewodów słuchowych zewnętrznych (przez okolicę przyuszniczą) — tylna powierzchnia przekroju Tablica 143.

1. m. temporalis — mięsień skroniowy 2. m. obliquus capitis cranialis, terminatio m. cleidomastoidei — mięsień skośny przedni głowy, przyczep końcowy mięśnia obojczykowo-sutkowego 3. m. digastricus — pars occipitomandibularis ventris caudalis [m. jugulomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy —część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] 4. m. rectus capitis ventralis — mięsień prosty dolny głowy 5. m. longus capitis — mięsień długi głowy 6. m. cricopharyngeus — mięsień pierścienno-gardłowy 7. m. cricoarytenoideus dorsalis — mięsień pierścienno-nalewkowy dogrzbietowy 8. m. sternothyreoidens — mięsień mostkowo-tarczowy 9. m. interscntularis — mięsień międzytarczkowy 10. m. parietoauricularis — mięsień ciemieniowo-małżowinowy 11. m. scutnloauricularis snperficialis — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny 12. m. scutnloauricularis profundus — mięsień tarczkowo-małżowinowy głęboki 13. m. cervicoaurkularis profundus minor — mięsień szyjno-małżowinowy głęboki mniejszy 14. cartilago scutiformis [scutulum auriculae] — chrząstka tarczkowata [tarczka małżowiny usznej] 15. m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 16. tendo m. sternomandibularis — ścięgno mięśnia mostkowo-żuchwowego 17. m. cutaneus faciei — mięsień skórny twarzy 18. os occipitale — kość potyliczna 19. processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej 20. pars basilaris ossis occipitalis — sześć podstawna kości potylicznej 21. vermis cerebelli — robak móżdżku

150

22. hemispherium cerebelli — półkula móżdżku 23. medulla oblongata — rdzeń przedłużony 24. plexus chorioideus ventriculi quarti encephali — splot naczyniówkowy komory czwartej mózgowia 25. ventriculus quartus encephali — komora czwarta mózgowia 26; esophagus — przełyk 27. cartilago cricoidea — chrząstka pierścieniowata 28. cartilago trachealis I — chrząstka tchawicza I 29. mm. sternohyoideus et omohyoidens — mięśnie mostkowo-gnykowy i łopatkowo-gnykowy 30. cartilago auriculae — chrząstka małżowiny usznej 31. glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 32. glandula mandibularis [gl. .submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 33. ductus mandibularis [d. submandibularis] — przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 34. ductus parotideus — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 35. v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] 36. v. linguofacialis [v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 37. a. carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna 38. a. carotis interna, n. caroticus internus, n. vagus — tętnica szyjna wewnętrzna, nerw szyjny wewnętrzny, nerw błędny 39. v. emissaria foraminis jugularis [v. cerebralis ventralis], n. glossopharyngeus, n. accessońus — żyła wypustowa otworu jarzmowego [ż. mózgowa brzuszna], nerw językowo-gardłowy, n. dodatkowy 40. n. accessorius — nerw dodatkowy 41. a. meningea caudalis — tętnica oponowa tylna 42. v. emissaria foraminis retroarticularis [v. cerebralis dorsalis] — żyła wypustowa otworu zastawowego [ż. mózgowa grzbietowa]

43. n. glossopharyngeus — nerw językowo-gardłowy 44. n. hypoglossus — nerw podjęzykowy 45. /»». retropharyngei lciteralis — węzły chłonne zagardłowe boczne 46. corpus adiposum auriculae — ciało tłuszczowe małżowiny usznej 47. fascia temporalis — powięź skroniowa

48.

49.

50.

51.

52.

capsula articulationis atlantooccipitalis — torebka stawu szczytowo-potylicznego stylohyoideum — część rylcowa kości gnykowej diverticulum tubae auditivae — uchyłek trąbki słuchowej (worek powietrzny) cavnm laryngis — jama krtani plica vocalis — fałd głosowy

151

Koń. Głowa od dołu: mięśnie, naczynia i gruczoły po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej Tablica 144

1. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 2. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 3. mm. sternohyoidei et omohyoidei — mięśnie mostkowo-gnykowe i łopatkowo-gnykowe 4. glandttla parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 5. v. linguofacialis[v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 6. ductus parotideus — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 7. m. digastricus — pars occipitomandibularis ventris candalis [m. jugulomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy —część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] 8. rami masseterici a. et v. facialis — gałęzie żwaczowe tętnicy i żyły twarzowej 9. m. masseter — mięsień żwacz 10. a. facialis— tętnica twarzowa 11. m. digastricus—venter rostralis — mięsień dwubrzuścowy —brzusiec przedni 12. Inn. mandibulares — węzły chłonne żuchwowe 13. a. et v. facialis — tętnica i żyła twarzowa 14. mandibula — żuchwa 15. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 16. m. depressor labii inferioris [mandibiilaris]— mięsień obniżający wargę dolną 17. m. buccinator—pars buccalis — mięsień policzkowy—część powierzchowna 18. m. pterygoideus — mięsień skrzydłowy 19. meritum — bródka

152

Koń. Głowa: skeletotopią tętnic od strony podstawy czaszki (z preparatu korozyjnego) Tablica 145.

1. a. basilaris (cerebri) — tętnica podstawna (mózgu) 2. a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna 3. ramus a. maxillaris [internae] ad tubam auditivam — gałąź tętnicy szczękowej [wewnętrznej] do trąbki słuchowej 4. a. meningea media — tętnica oponowa środkowa 5., 12. a. maxillaris [interna] — tętnica szczękowa [wewnętrzna] 6. a. temporalis profunda caudalis — tętnica skroniowa głęboka tylna 7. ramus pterygoideus a. maxil/aris [internae] — gałąź skrzydłowa tętnicy szczękowej [wewnętrznej] 8. a. temporalis profunda rostralis — tętnica skroniowa głęboka przednia 9. a. alveolaris inferior [mandibidaris] — tętnica zębodołowa dolna 10. a. supraorbitalis — tętnica nadoczodołowa 11. a. ophtalmica externa — tętnica oczna zewnętrzna 12. a. maxillaris [interna] — tętnica szczękowa [wewnętrzna] 13. rami a. opthalmicae externae — gałęzie tętnicy ocznej zewnętrznej 14. a. malaris — tętnica licowa 15. a. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa 16., 19. a. palatina major — tętnica podniebienna większa 17. a. buccalis — tętnica policzkowa 18. a. palatina minor — tętnica podniebienna mniejsza 20. a. incisiva — tętnica siekaczowa 21. a. facialis — tętnica twarzowa 22. a. labialis superior [maxillaris] — tętnica wargowa górna

153

Koń. Kość gnykowa i chrząstki krtani od strony lewej Tablica 146.

1. stylohyoideum — część środkowa, czyli rylcowa, (gałęzi) kości gnykowej 2. ceratohyoideum — róg językowy, czyli mniejszy, kości gnykowej 3. thyreohyoideum — róg krtaniowy, czyli większy, kości gnykowej 4. basihyoideum (corpus ossis hyoidei) — trzon (część podstawna) kości gnykowej 5. processus lingualis basihyoidei — wyrostek językowy trzonu kości gnykowej 6. latnina cartilaginis tbyreoideae — blaszka chrząstki tarczowatej 7. cormi rostrale cartilaginis thyreoideae — róg przedni chrząstki tarczowatej 8. incisitra thyreoidea caudalis — wcięcie tarczowe tylne 9. cornn caudale cartilaginis tbyreoideae — róg tylny chrząstki tarczowatej 10. linea obliqua cartilaginis thyreoideae — kresa skośna chrząstki tarczowatej 11. fissura thyreoidea — szczelina tarczowa 12. cartilago arytenoidea — chrząstka nalewkowata 13. cartilago corniculata — chrząstka rożkowata 14. cartilago epiglottica — chrząstka naglośniowa 15. lamina cartilaginis cricoideae — blaszka chrząstki pierścieniowatej 16. arcns cartilaginis cricoideae — łuk chrząstki pierścieniowatej 17. cartilago trachealis — chrząstka tchawicza

Koń. Mięśnie krtani od strony lewej Tablica 147.

7

154

1. stylohyoideum — część środkowa, czyli rylców (gałęzi) kości gnykowej 2. ceratohyoideum — róg językowy, czyli mniejs kości gnykowej 3. thyreohyoideum — róg krtaniowy, czyli więks kości gnykowej 4. processus lingualis basihyoidei — wyrostek językowy trzonu kości gnykowej 5. epiglottis — nagłośnia 6. cartilago corniculata — chrząstka rożkowata 7. cornu caudale cartilaginis thyreoideae — róg tylny chrząstki tarczowatej 8. cartilago crieoidea — chrząstka pierścieniowata 9. cartilago trachealis — chrząstka tchawicza 10. textus conjunctivus — tkanka łączna 11. m. ceratohyoideus — mięsień rogów gnykowy /m. rogowo-gnykowy/ 12. m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy 13. m. ventricularis — mięsień kieszonkowy (krtani) 14. m. arytenoideus transversus — mięsień nalewko poprzeczny 15. m. vocalis — mięsień głosowy 16. m. cricoarytenoideus lateralis — mięsień pierścień no-nalewkowy boczny 17. m. cricothyreoideus — mięsień pierścienno-tarczo wy 18. terminatio m. sternothyreoidei — przyczep końcom mięśnia mostkowo-tarczowego 19. m. cricoarytenoideus dorsalis — mięsień pierścier no-nalewkowy dogrzbietowy 20. ventriculus laryngis [lateralis] — kieszonl krtaniowa [boczna] 21. glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca] 22. cornu rostrale cartilaginis thyreoideae — róg przeć] ni chrząstki tarczowatej

Koń. Głowa od góry: mięśnie, naczynia i nerwy okolicy czołowej /mięśnie małżowinowe, czyli uszne — wg Ellenbergera i Bauma/ Tablica 148.

•28

-29

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

m. cervicoauricularis profimdits major — mięsień szyjno-małżowinowy głęboki większy m. cervicoaiiricnlaris superficialis — mięsień szyjno-malżowinowy powierzchowny m. cervicoscutularis — mięsień szyjno-tarczkowy m. scutuloaurictilaris superficialis dorsalis — mięsień tarczkowo-malżowinowy powierzchowny górny m. saituloaitriciilaris superficialis medius — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny środkowy m. intersciitularis — mięsień międzytarczkowy tn. frontoscutularis—pars frontalis — mięsień czołowo-tarczkowy —część czołowa m. frontoscutularis — pars temporalis — mięsień czołowo-tarczkowy —część skroniowa m. scutuloauricularis superficialis accessorius — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny dodatkowy

10. m. scutuloauricularis superficialis ventralis — mięsień tarczkowo-małżowinowy powierzchowny dolny 11. m. zygomaticoauricularis — mięsień jarzmowo-małżowinowy 12. m. pariełoauricularis — mięsień ciemieniowo-małżowinowy 13. tn. cervicoauricularis profundus minor — mięsień szyjno-małżowinowy głęboki mniejszy 14. auricula — małżowina uszna 15. m. scutuloauricularis profundus minor — mięsień tarczkowo-małżowinowy głęboki mniejszy 16. m. scutuloauricularis profundus major — mięsień tarczkowo-małżowinowy głęboki większy 17. m. temporalis — mięsień skroniowy 18. cartilago scutiformis [scutulum auriculae] — chrząstka tarczkowata [tarczka małżowiny usznej] 19. corpus adiposum auriculae — ciało tłuszczowe małżowiny usznej

20. corpus adiposum extraperiorbitale — ciało tłuszczowe zewnątrzokostnowe oczodołu 21. rami auricu/ares n. ccrvicalis II — gałęzie małżowinowe nerwu szyjnego II 22. ramus muscularis v. auricularis caudalis [v. auricularis magnae] — gałąź mięśniowa żyły małżowinowej tylnej [ż. małżowinowej wielkiej] 23. ramus v. temporalis superficialis — gałąź żyły skroniowej powierzchownej 24. ramus muscularis a. temporalis superficialis — gałąź mięśniowa tętnicy skroniowej powierzchownej 25. n. frontalis— nerw czołowy 26. ;;. infratrochlearis — nerw podbloczkowy 27. v. angularis oculi — żyła kątowa oka 28. a. supraorbitalis — tętnica nadoczodołowa 29. m. levator anguli oculi medialis [m. corrugator supercilii] — mięsień dźwigacz przyśrodkowego kąta oka [m. straszący brwi]

155

Koń. Głowa w przekroju poziomym: narządy jamy czaszkowej Tablica 149.

21

1. substantia alba hemispherii cerebri — istota biała półkuli mózgu 2. substantia grisea neopallii — istota szara płaszcza nowego 3. fissura longitudinalis cerebri — szczelina podłużna mózgu 4. corpus callositm [commisstira magna cerebri]— ciało modzelowate [spoidło wielkie mózgu] 5. nucleus caudatus — jądro ogoniaste 6. fornix (telencephalon) — sklepienie (kresomózgowie) 7. thalamus — wzgórze 8. glandula pinealis [epiphysis cerebri] — szyszynka [nasadka mózgu] 9- colliculus rostralis tecti mesencephali — wzgórek przedni pokrywy śródmózgowia 10. colliculus caudalis tecti mesencephali — wzgórek tylny pokrywy śródmózgowia 11. pedunculus cerebellaris medius Ibrachium pontisl — konar środkowy móżdżku /ramię mostu/ 12. pedunculus cerebellaris rostralis Ibrachium conjunctivuml — konar przedni móżdżku /ramię łączące/

156

13. velum medullare rostrale — zasłona rdzeniowa przednia 14. fossa rhomboidea ventriculi quarti encephali — dól równoległoboczny komory czwartej mózgowia 15. velum medullare caudale — zasłona rdzeniowa tylna 16. pedunculus cerebellaris caudalis — konar tylny móżdżku 17. plexus chorioideus ventriculi ąuarti encephali — splot naczyniówkowy komory czwartej mózgowia 18. medulla spina lis — rdzeń kręgowy 19- fossa supraorbitalis — dół nadoczodołowy 20. septum sinuum frontalium — przegroda zatok czołowych 21. os frontale — kość czołowa 22. sinus frontalis — zatoka czołowa 23. m. frontoscutularis—pars frontalis — mięsień czołowo-tarczkowy — część czołowa 24. m. frontoscutularis—pars temporalis — mięsień czołowo-tarczkowy — część skroniowa 25. corpus adiposum extraperiorbitale — ciało tłuszczowe zewnątrzokostnowe oczodołu

26. m. temporalis — mięsień skroniowy 27. processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 28. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 29- a. et v. temporalis profunda rostralis — tętnica i żyła skroniowa głęboka przednia 30. v. emissaria foraminis retroarticularis [v. cerebralis dorsalis], plexus subtemporalis (venosus) — żyła wypustowa otworu zastawowego [ż. mózgowa grzbietowa], splot podskroniowy (żylny) 31. meatus acusticus externus — przewód słuchowy zewnętrzny 32. a. meningea caudalis — tętnica oponowa tylna 33. cartilagines auriculae — chrząstki małżowiny usznej 34. pars petrosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej 35 glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 36 m.parotidoauriciilaris (mm. aiiricidares ventrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 37 v. auricularis caudalis [v. auricularis magna] — żyła małżowinowa tylna [ż. małżowinowa wielka] 38. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 39. os occipitale — kość potyliczna 40. sinus occipitalis ventralis durae matris encephali (venosus) — zatoka potyliczna dolna opony twardej mózgowia (żylna) 41 m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 42. dura mater spinalis — opona twarda rdzenia kręgowego 43. cavum epidurale — jama nadoponowa (nadtwardówkowa) 44. diverticulum tubae auditivae — uchyłek trąbki słuchowej (worek powietrzny) 45. ventriculus lateralis encephali — komora boczna (pierwsza, druga) mózgowia

Koń. Jama czaszkowa w przekroju poziomym: powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki z wychodzącymi nerwami czaszkowymi Tablica 150.

fossa ethmoidalis — dół sitowy chiasma opticum — skrzyżowanie wzrokowe n. oculomotorius — nerw okoruchowy n. trochlearis — nerw bloczkowy nn. maxillaris et ophtalmicus — nerwy szczękowy i oczny 5'. n. mandibularis — nerw żuchwowy 6. n. abducens — nerw odwodzący 7. n. facialis — nerw twarzowy 8. n. vestibulocochlearis [n. statoacustkus] — nerw przedsionkowo-ślimakowy [n. statyczno-słuchowy] 9. n. glossopharyngeus — nerw językowo-gardłowy 10. n. vagus — nerw błędny 11. radix spinalis n. accessoni — korzeń rdzeniowy nerwu dodatkowego 11'. radix cranialis n. accessoni — korzeń czaszkowy nerwu dodatkowego 12. n. hypoglossus — nerw podjęzykowy 1.

2.

3.

4.

5.

13. fissura orbitalis et foramen rotundum — szczelina oczodołowa i otwór okrągły 14. sinus frontalis — zatoka czołowa 15. septum sinuum frontalium — przegroda zatok czołowych 16. crista galli— grzebień koguci 17. fossa hypophysialissellae turcicae — dół przysadkowy siodełka tureckiego 18. fossa pirifonnis ossis basispbenoidalis — dół gruszkowaty kości podstawnoklinowej 19. sulcus n. maxillaris — bruzda nerwu szczękowego 20. sulcus n. ophtalmici — bruzda nerwu ocznego 21. incisura carotica foraminis laceri [oralis] — wcięcie szyjnotętnicze otworu poszarpanego [przedniego] 22. foramen lacerum [orale] — otwór poszarpany [przedni] 23. portu acusticus internus — otwór słuchowy wewnętrzny

24. impressio pontina [fossa pontis] — wycisk mostowy [dó! mostu] 25. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 26. foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki 27. foramen supraorbitale — otwór nadoczodolowy 28. sulcus a. meningeae mediae — bruzda tętnicy oponowej środkowej 29. meatus temporalis — przewód skroniowy 30. pars petrosa ossis temporalis — część skalista kości skroniowej 31. os occipitale — kość potyliczna 32. foramen ethmoidale — otwór sitowy 33. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 34. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 35. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej

157

Koń. Mózgowie od góry i z boku Tablica 151.

-3 1. bi/lbns olfctctorius — opuszka węchowa 2. fissura longitudinalis cerebri — szczelina podłużna mózgu 3. hemispherium cerebri — półkula mózgu 4. hemispherium cerebelli — półkula móżdżku 5. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 6. suleus suprasylviits neopallii — bruzda nadsylwiuszowa płaszcza nowego 7. suleus ectomarginalis lectosagittalisl neopallii — bruzda zewnątrzbrzeżna /zewnątrzstrzalkowa/ płaszcza nowego 8. suleus marginalis Isagittalisl neopallii — bruzda brzeżna /strzałkowa/ płaszcza nowego 9. suleus endomarginalis lendosagittalisl neopallii — bruzda wewnątrzbrzeżna /wewnątrzstrzałkowa/ płaszcza nowego 10. fissura transversa cerebri — szczelina poprzeczna mózgu 11. vermis cerebelli — robak móżdżku 12., 13. tractus opticus — pasmo wzrokowe 13. radix lateralis tractus — korzeń boczny pasma 14. corpus geniculatum laterale — ciało kolankowate boczne 15. corpus geniculatum mediale — ciało kolankowate przyśrodkowe 16. corpus mamillare — ciało suteczkowate 17. hypophysis Iglandula pituitarial — przysadka 18. recessus suprapinealis — zachyłek nadszyszynkowy 19. glandula pinealis [epiphysis cerebri] — szyszynka [nasadka mózgu] 20. colliculus rostralis — wzgórek przedni 21. colliculus ca uda lis — wzgórek tylny 22., 23. pedunculus cerebri — konar mózgu 23. tractus cruralis transversus — droga odnogowa poprzeczna 24. pons — most 25. pedunculi cerebellares in sectione — konary móżdżku v przekroju 26. pedunculus cerebellaris rostralis [brachium conjunctivum] — konar przedni móżdżku /ramię łączące/ 27. pedunculus cerebellaris medius I brachium pontisl (2) —partim in sectione) — konar środkowy móżdżku /ramię mostu/ (25 —częściowo przecięty) 28. pedunculus cerebellaris caudalis — konar tylny móżdżku 29- pyramis medullae oblongatae — piramida rdzenia przedłużonego 30. corpus trapezoideum — ciało czworoboczne 31. nucleus motorius n. facialis (tuberculum faciale ventrale medullae oblongatae) — jądro ruchowe nerwu twarzowego (guzek twarzowy dolny rdzenia przedłużonego) III. —XII. nervi craniales III—XII — nerwy czaszkowe III —XII

158

Koń. Mózgowie od dołu, jego unaczynienie tętnicze oraz miejsca odejścia nerwów czaszkowych Tablica 152.

1. biilbus olfactorius — opuszka węchowa 2. n. opticus — nerw wzrokowy 3. n. octilomotorius — nerw okoruchowy 4. n. trochlearis — nerw bloczkowy 5. radix motoria n. trigemini — korzeń ruchowy nerwu trójdzielnego 5'. radix sensoria n. trigemini, ganglion trigeminalc [gn/. semilunare n. trigeminis] — korzeń czuciowy nerwu trójdzielnego, zwój trójdzielny [zwój półksiężycowaty n. trójdzielnego] 5a. n. ophtalmicns — nerw oczny 5b. n. maxillaris — nerw szczękowy 5c. n. mandibularis — nerw żuchwowy 6. n. abducens — nerw odwodzący 7. n. Jacialis — nerw twarzowy 8. n. vestibulocochlearis [n. statoaciisłicus] — nerw przedsionkowo-ślimakowy [n. statyczno-sluchowy] 9. n. glossopharyngeus — nerw językowo-gardlowy 10. n. vagns — nerw błędny 11. radix cranialis n. accessorii — korzeń czaszkowy nerwu dodatkowego 11'. radix spinalis n. accessorii — korzeń rdzeniowy nerwu dodatkowego 12. n. hypoglosstis — nerw podjęzykowy 13. pedunatlus olfactorius [tractus olfactorius communis] — konar węchowy [pasmo węchowe wspólne] 14. tractus olfactorius medialis — pasmo węchowe przyśrodkowe 15. tractus olfactorius lateralis — pasmo węchowe boczne 16. tractus olfactorius intennedius — pasmo węchowe pośrednie 17. trigonum olfactorium — trójkąt węchowy 18. substantia perforała rastra/is rhinencephali — istota porowata /dziurkowana/ przednia węchomózgowia 19. lobus piriformis (telencephalon) — płat gruszkowaty (kresomózgowie) 20. chiasma opticum — skrzyżowanie wzrokowe 21. tractus opticus — pasmo wzrokowe 22. tuber cinereum et recessus neurohypophysialis Irec. infundibitlil — guz popielaty i zachyłek przysadkowy /zachyłek lejka/ 23. corpus mamillare (diencephalon) — ciało suteczkowate (międzymózgowie) 24. mis cerebri — odnoga mózgu 25. pons — most 26. medulla oblongata — rdzeń przedłużony 27. nuc/eus motorius n. facialis (tuberculum faciale ventrale medullae oblongatae) — jądro ruchowe nerwu twarzowego (guzek twarzowy dolny rdzenia przedłużonego) 28. pyramis medullae oblongatae — piramida rdzenia przedłużonego 29- corpus trapezoideum (rhombencephalon) — ciało czworoboczne (tyłomózgowie) 30. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 31. fissura longitudinalis cerebri — szczelina podłużna mózgu 32. sitlcus rhinalis (telencephalon) — bruzda węchowa (kresomózgowie)

33. fissura sylvia neopallii /fiss. [sulcus]lateralis cerebri/ — szczelina sylwiuszowa płaszcza nowego /szczelina [bruzda] boczna mózgu/ A. B. C. D.

a. a. a. a.

carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna cerebri mśtralis — tętnica przednia mózgu communica.m caudalis — tętnica łącząca tylna meningea rostralis — tętnica oponowa przednia

E. a. cerebri rostralis — tętnica przednia mózgu F. a. cerebri media — tętnica środkowa mózgu G. a. cerebri profunda — tętnica głęboka mózgu H. a. basilaris — tętnica podstawna J. a. cerebel/i caudalis — tętnica tylna móżdżku K. a. spinalis ventralis — tętnica rdzeniowa dobrzuszna L. a. cerebelli rostralis — tętnica przednia móżdżku

159

Koń. Kościec szyi z boku Tablica 153.

1. atlas — kręg szczytowy 2. rtx« — kręg obrotowy 3 . - 7 . vertebrae cervicales III—VII — kręgi szyjne III —VII 8. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 9. processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 10. foramen alare atlantis — otwór skrzydłowy kręgu szczytowego 11. foramen transversarium atlantis — otwór poprzeczny kręgu szczytowego 12. processus spinosus axis— wyrostek kolczysty kręgu obrotowego 13. foramen vertebrale laterale axis — otwór kręgowy boczny kręgu obrotowego

160

14. foramen transversarium axis — otwór poprzeczny kręgu obrotowego 15. processus transversus axis — wyrostek poprzeczny kręgu obrotowego 16. corpus axis — trzon kręgu obrotowego 17. processus articularis caudalis vertebrarum cervicalium — wyrostek stawowy tylny kręgów szyjnych 18. processus articularis cranialis vertehrarum cervicalium — wyrostek stawowy przedni kręgów szyjnych 19. tuberculum ventrale processus transversi vertebrarum cervicalium — guzek dobrzuszny wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych

20.

21.

22.

23.

24.

25.

tuberculum dorsale processus transversi vertebrarum cervicalium — guzek dogrzbietowy wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych corpus vertebrarum cervicalium — trzon kręgów szyjnych costa I — żebro I processus transversus vertebrarum thoracicorum — wyrostek poprzeczny kręgów piersiowych processus spinosus vertebrae thoracicae I — wyrostek kolczysty kręgu piersiowego I „canalis transversarius" vertebrarum cervicalium — „kanał poprzeczny" kręgów szyjnych

Koń. Szyja od strony lewej: mięśnie powierzchowne po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej Tablica 154.

m. interscutularis — mięsień międzytarczkowy m. frontoscutularis—pars franta lis — mięsień czołowo-tarczkowy —część czołowa 3. m. frontoscutularis—pars tempamiis — mięsień czołowo-tarczkowy —część skroniowa 4. ni. temporalis — mięsień skroniowy 5. ni. parotidoauriadaris (mm. auriculam ventrales) — mięsień przyuszniczo-malżowinowy (mm. małżowinowe dolne) /;;. masseter — mięsień żwacz m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi m. spletli lis — mięsień płatowaty m. trapezius— pars cerviealis — mięsień czworoboczny —część szyjna m. trapezius—pars thonwica — mięsień czworoboczny — część piersiowa 1.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

m. serratus lenlralis ariicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi m. serratus ventralis tharaeis — mięsień zębaty dobrzuszny klatki piersiowej ni. amotransicrsariiis [ni. cleidatransiersariiis] — mięsień lopatkowo-poprzeczny [m. obojczykowo-poprzeczny] ni. cleidamastoideits — mięsień obojczykowo-sutkowy m. sternomandibnlaris — mięsień mostkowo-żuchwowy mm. omohyoideus et slenwhyoideiis — mięśnie lopatkowo-gnykowy i mostkowo-gnykowy

17. »i. cutaneus colli — mięsień skórny szyi 18. m. subclaiius [m. pectoralis c/eidascapidaris: pars pmesaipitlaris m. pectaralis profundi] — mięsień podobojczykowy [m. piersiowy obojczykowo-lopatkowy; część przedlopatkowa m. piersiowego głębokiego] 19. m. sitpraspinatns — mięsień nadgrzebieniowy 20. m. deltoideus — mięsień naramienny 21. m. latissimus dorsi— mięsień najszerszy grzbietu 22. m. triceps brachii — mięsień trójglowy ramienia 23. glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 24. v. /ngidaris — żyła jarzmowa

161

Koń. Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie — warstwa I Tablica 155.

1. ni. tempom lis — mięsień skroniowy 2. ni. occipitohyoiclens [ni. jugtilohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] 3. m. obliquus capitis cnwuilis — mięsień skośny przedni głowy 4. m. digastriais—pars occipitomandibiilaris lenlris ca uda lis [ni. jugiilomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy — część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] 5. DI. masseter — mięsień żwacz 6. ni. splenius — mięsień płatowaty 7. terminatio ni. longissimi capitis — przyczep końcowy mięśnia najdłuższego głowy 8. ni. longiis capitis — mięsień długi głowy 9. ni. rhomboideus — mięsień równoległoboczny 10. mm. sternohyoideus et omohyoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i łopatkowo-gnykowy 11. ni. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy

162

12. ni. scaleńus medius[ni. scaleniis primae costaej—pars ventralis — mięsień pochyły środkowy [m. pochyły pierwszego żebra] —część dobrzuszna 13. ni. scalenus medius [m. sailenus I costae]—pars dorsalis — mięsień pochyły środkowy [m. pochyły pierwszego żebra] — część dogrzbietowa 14. ni. intertransversarius — mięsień międzypoprzeczny 1 5. m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 16. ni. serratus ventralis ihoracis — mięsień zębaty dobrzuszny klatki piersiowej 17. ni. serratus dorsalis cranialis — mięsień zębaty dogrzbietowy przedni 18. m. siipraspinatus — mięsień nadgrzebieniowy

19. ni. mjraspinatiis — mięsień podgrzebieniowy 20. ;;/. subclatius [m. pectoralis cleidoscapularis; pars praesciipularis ni. pectoralis profundi] — mięsień podobojczykowy [m. piersiowy obojczykowo-łopatkowy; część przedłopatkowa m. piersiowego głębokiego] 21. ni. triceps brachii — mięsień trójglowy ramienia 22. ni. teres minor — mięsień obły mniejszy 23. cartilago scapulae — chrząstka łopatki 24. funiciilus michae — powrózek karkowy 25. fascia thomcolumbalis [jascia spinotransiersalis et lumbodorsalis] — powięź piersiowo-lędźwiowa [powięź kolczysto-poprzeczna i lędźwiowo-grzbietowa] 26. v. jugularis — żyła jarzmowa

Koń. Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie — warstwa II Tablica 156.

1. ni. semispinalis aipi/is — mięsień półkolcowy głowy 2. ni. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 3. m. longissimus at/antis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 4. m. longissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi 5. mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne 6. ni. longus capitis — mięsień długi głowy 7. m spinalis — mięsień kolcowy 8. ni. longissimus thoracis [m. longissimus dorsi] — mięsień najdłuższy klatki piersiowej [m. najdłuższy grzbietu] 9. m. iliocosta/is — mięsień biodrowo-żebrowy 10. m. scalenus medius [m. scaleńus primac costae]—pars dorsalis — mięsień pochyły środkowy [m. pochyły pierwszego żebra] —część dogrzbietowa 11. m. scalenus medius [m. scalenus I costae]—pars ventralis — mięsień pochyły środkowy [m. pochyły 1 żebra] — część dobrzuszna

12. mm. intercostales ex/erni — mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne 13. m. obliąuus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy 14. m. occipitohyoideus [m. jiigulohyoidcus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] 15. m. obliąuus capitis catidalis — mięsień skośny tylny głowy 16. m. sternohyoideus et m, sternothyreoidens — mięsień mostkowo-gnykowy i mięsień mostkowo-tarczowy 17. fnniciiliis nuchae— powrózek karkowy 18. ni. digastriais—pars occipitomandibularis ventris candalis [m. jiigiilomandibularis] — mięsień dwu-

19.

20.

21 11.

23.

24.

25.

brzuścowy —część pptyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] trachea — tchawica esophagus — przełyk processus transversus vertebrae cervicalis IV — wyrostek poprzeczny kręgu szyjnego IV processus transversus vertebrae cervicalis VI — wyrostek poprzeczny kręgu szyjnego VI costa I — żebro I manubriiim sterni — rękojeść mostka processus transversus at/antis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/

163

Koń. Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie — warstwa III Tablica 157.

32

1. terminatio m. semispinalis capitis — przyczep końcowy mięśnia pólkolcowego głowy 2. origo DI. semispiihilis aipitis — przyczep początkowy mięśnia półkolcowego głowy 3. m. rectus capilis dorsalis major — mięsień prosty górny większy głowy 4. m. rectus aipitis dorsalis minor — mięsień prosty górny mniejszy głowy 5. m. rectus capitis dorsalis intermediiis — mięsień prosty górny pośredni głowy 6. ni. obliquus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy 7. /;;. rectus capitis lateralis — mięsień prosty boczny głowy 8. m. rectus capitis ven/ralis — mięsień prosty dolny głowy 9. terminatio m. longissimi atlantis — przyczep końcowy mięśnia najdłużsego kręgu szczytowego 10. m. lóngiis capitis — mięsień długi głowy 11. terminatio m. longissimi capitis — przyczep końcowy mięśnia najdłuższego głowy 12. terminatio m. cieidomastoidei — przyczep końcowy mięśnia obojczykowo-sutkowego

164

13. m. oblicjims capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy 14. m. multi/idus cenicis — mięsień wielodzielny szyi 15- mm. inlertransiersarii dorsales cenicis (redi) — mięśnie międzypoprzeczne dogrzbietowe szyi (proste) 16. mm. intertransversarii medii cenicis (obliqui) — mięśnie międzypoprzeczne środkowe szyi (skośne) 17. mm. intertransversarii venlrales cenicis (recti) — mięśnie międzypoprzeczne dobrzuszne szyi (proste) 18. ni. longus colli—pars cenicalis — mięsień długi szyi — część szyjna 19. processus articularis cranialis tertebrae cenicalis VII — wyrostek stawowy przedni kręgu szyjnego VII 20. processus transversus verlebrae cenicalis VI — wyrostek poprzeczny kręgu szyjnego VI 21. m. longus coli i—pars tboracica — mięsień długi szyi — część piersiowa 22. m. scalenus medius[m. scalenus primae costae]—pars dorsalis — mięsień pochyły środkowy [m. pochyły pierwszego żebra] —część dogrzbietowa

23. terminatio partis icntralis m. scaleni medii[m. sc\ leni I costae] — przyczep końcowy części dobrzus nej mięśnia pochyłego środkowego [m. pochyłej I żebra] 24. m. longissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi| 25. mm. levalores costarum — mięśnie dźwigacze żet 26. m. spina/is cenicis — mięsień kolcowy szyi 27. m. spinalis thoracis [m. spinalis dorsi] — mięs kolcowy klatki piersiowej [m. kolcowy grzbietu] 28. origo m. splenii — przyczep początkowy mieś płatowatego 29. m. multifidiis thoracis [dorsi] — mięsień wia dzielny klatki piersiowej [grzbietu] 30., 31. ligamentum nucbae — więzadło karkowe 30. funiculus nucbae — powrózek karkowy 31. tarnina nuchae — blaszka karkowa 32. ligamentum supraspinale — więzadło nadkolcoj 33. ligamenta interspiiudia — więzadla międzyko we 34. fascia /horacolumbalis [jascia s/>inotnnisnrsal\ lumbodorsalis] — powięź piersiowo-lędźwij [powięź kolczysto-poprzeczna i lędźwiowo-grz towa]

Koń. Więzadło karkowe Tablica 158.

1.

2.

3.

4.

atlas — kręg szczytowy axis — kręg obrotowy vertebra cerviailis VII — kręg szyjny VII processus spinosus vertebrae thoracicae I — wyrostek kolczysty kręgu piersiowego I 5. cos Ul I — żebro I 6. processus spinosus vertelmie thoracicae VII — wyrostek kolczysty kręgu piersiowego VII 7., 8., 10. ligamentum nuchae — więzadło karkowe

7. funiculiis nuchae — powrózek karkowy 8. pars cucullaris ligamenti nuchae — część kapturowa, czyli kłębowa, więzadla karkowego 9. ligamentum supraspinale — więzadło nadkolcowe 10. lamina nuchae — blaszka karkowa 11. bursa subligamcntosa nuchalis — kaletka podwięzadłowa karkowa 12. bursa subligamentosa supraspinalis — kaletka podwięzadłowa nadkolcowa

165

Koń. Szyja od strony lewej: mięśnie skórne i nerwy szyjne Tablica 159.

1. m. aitaneus faciei — mięsień skórny twarzy 2. m. parotidoauricularis (mm. auriculares ventrciles) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 3. m. aitaneus coli i — mięsień skórny szyi 4. m. aitaneus omobrachialis [m. aitaneus scapulohumeralis] — mięsień skórny łopatkowo-ramienny 5. m. aitaneus trunei [m. aitaneus maximus] — mięsień skórny tułowia [m. skórny największy] 6. ramus ventralis n. cerricalis II — gałąź dobrzuszna nerwu szyjnego II 7. minus ventralis n. ceniealis III — gałąź dobrzuszna nerwu szyjnego III 8. ramus ventralis n. ceniealis IV — gałąź dobrzuszna nerwu szyjnego IV

166

9.

10.

10'.

11.

12.

13.

14.

15.

ramus ventmlis n. ceniealis V — gałąź dobrzuszn? nerwu szyjnego V ramus ventralis n. ceniealis VI — gałąź dobrzuszna nerwu szyjnego VI n. supraclavicularis— nerw nadobojczykowy rami cutanei dorsales nn, cervica/ium — gałęzie skórne dogrzbietowe nerwów szyjnych rami cutanei dorsales nn. thoracicorum — gałęzie! skórne dogrzbietowe nerwów piersiowych rami cutanei n. thoracici la tera lis — gałęzie skórne nerwu piersiowego bocznego ramus co/li n. faaalis — gałąź szyjna nerwu twarzowego ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietow nerwu dodatkowego

Koń. Szyja od strony lewej — warstwa głęboka Tablica 160.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

1 1.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

ni. seinispinalis capitis — mięsień pólkolcowy głowy ni. /ongissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy ni. /ongissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego ni. /ongissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi ni. longus capitis — mięsień długi głowy m. scalcnus medius[m. scaleńus primac costae]—pars ventralis — mięsień pochyły środkowy [m. pochyły pierwszego żebra] —część dobrzuszna ni. scalenus medius [ni. scalenus I costae]—pars dorsalis — mięsień pochyły środkowy [m. pochyły I żebra] —część dogrzbietowa m. longissimus I hora cis [ni. /ongissimus clorsi] — mięsień najdłuższy klatki piersiowej [m. najdłuższy grzbietu ni. iliocostalis — mięsień biodrowo-żebrowy mm. sternohyoideus et sternothyreoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i mostkowo-tarczowy m. obliquus capitis crania/is — mięsień skośny przedni głowy ni. occipitohyoideus [ni. jugulohyoideus] — mięsień potyliczno-gnykowy [m. jarzmowo-gnykowy] ni. digastricus—pars occipitomandibularis ventris caudalis [m. jugulomandibularis] — mięsień dwubrzuścowy — część potyliczno-żuchwowa brzuśca tylnego [m. jarzmowo-żuchwowy] m. obliquus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy ligamcntum nuchae — więzadlo karkowe trachea — tchawica esophagus — przełyk a. axil/aris — tętnica pachowa ramus prescapularis a. cervicalis superjicialh [trunci omocervicalis] — gałąź przedłopatkowa tętnicy szyjnej powierzchownej [pnia łopatkowo-szyjnego] ramus deltoideus a. cervicalis superficialis [r. desceudens trunci omocervicalis] — gałąź naramienna tętnicy szyjnej powierzchownej [gal. zstępująca pnia łopatkowo-szyjnego] a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna a. occipitalis — tętnica potyliczna a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna

24. a. carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna 25. a. et v. scapularis dorsalis[a. et v. transversa colli] — tętnica i żyła łopatkowa dogrzbietowa [t. i ż. poprzeczna szyi] 26. a. et v. cervicalis profunda — tętnica i żyła szyjna głęboka 27. v. jugularis — żyła jarzmowa 28. v. cephalica — żyła odpromieniowa [ż. odgłowowa] 29. v. axi/laris — żyła pachowa 30. plextis brachialis — splot ramienny 31. n. phrenicus — nerw przeponowy 32. truncus vagosympathicus — pień błędno-współczulny 33. /;. /aryiigeus recuircns — nerw krtaniowy wsteczny

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

ranms dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego rani i ventrales ńn. cenicaliuni — gałęzie dobrzuszne nerwów szyjnych rani i dorsales nn. cenicaliuni — gałęzie dogrzbietowe nerwów szyjnych truncus trachealis (lymphaticus) — pień tchawiczy (chłonny) Inn. ccrvicales projundi craniales — węzły chłonne szyjne głębokie przednie Inn. cenicales projundi niedii — węzły chłonne szyjne głębokie środkowe //;;;. cenicales projundi ca udałeś — węzły chłonne szyjne głębokie tylne glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca

167

Koń. Szyja od strony lewej: skeletotopia naczyń, nerwów, tchawicy i przełyku (pokazano tylko najważniejsze tętnice i żyły) Tablica 161.

alias — kręg szczytowy vertebrci cervicalis V — kręg szyjny V vertebra thomcica II — kręg piersiowy II verlebra thoracica IV— kręg piersiowy IV cosla II — żebro II sternum — mostek trachca — tchawica esophagus — przełyk cor — serce aorta — tętnica główna, aorta truncus pulmonalis [a. pulmonalis] — pień płucny [tętnica płucna] 12. truncus bnichiocepbalicus [conwwnis] (arteriosus) — pień ramienno-głowowy [wspólny] (tętniczy) 13. a. axi/lari.s — tętnica pachowa 14. a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna 15. a. et v. thoracica interna — tętnica i żyła piersiowa wewnętrzna 16. a. thoracica externa — tętnica piersiowa zewnętrzna 17. a. cl v. scapularis dorsa/is [a. et i: Iransiersa coli i] — tętnica i żyła łopatkowa dogrzbietowa [t. i ż. poprzeczna szyi] 18. a. et v. vertebralis — tętnica i żyła kręgowa 19. a. et i: cervica/is profunda — tętnica i żyła szyjna głęboka 20. a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna 21. a. occipitalis — tętnica potyliczna 22. ramus occipita/is a. occipitalis — gałąź potyliczna tętnicy potylicznej 23. a. meningea caudalh — tętnica oponowa tylna 24. a. carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna 25. v. caua candalis — żyła główna [czcza] tylna 26. v. cara cranialis — żyła główna [czcza] przednia 27. v. jugularis— żyła jarzmowa 28. ramus prescapularis a. cenicalis superjicialis [trunci omoccnicalis] — gałąź przedłopatkowa tętnicy szyjnej powierzchownej [pnia łopatkowo-szyjnego] 29- ramus deltoideus a. cenicalis superjicialis [r. descendens Irunci oniocerticalis] — gałąź naramienna tętnicy szyjnej powierzchownej [gał. zstępująca pnia lopatkowo-szyjnego]

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

910.

11.

168

30. v. axillaris — żyła pachowa 31. a. cenicalis superjicialis [truncus omocenicalis] — tętnica szyjna powierzchowna [pień łopatkowo-szyjny] 32. v. ccphalica — żyła odpromieniowa [ż. odglowowa] 33. truncus sympathicus — pień wspólczulny (część piersiowa) 34. truncus ragosympatbicus — pień błędno-współczulny 35. >;. vagus — nerw błędny 56. n. laryngeus recnrrens — nerw krtaniowy wsteczny 37. truncus sympathicus — pień współczulny (koniec części szyjnej) 38. ganglion certicothoracicum /gnl. stellatuml — zwój szyjno-piersiowy (zwój gwiaździsty)

39. ansa subclavia (nervosa) — pętla podobojczykowa (nerwowa) 40. ;;. terlebralis — nerw kręgowy 41. n. phrenicus — nerw przeponowy 42. ramus coli i n. facialis — gałąź szyjna nerwu twarzowego 43. ;/. cenicalis II — nerw szyjny II 44. ramus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 45. mmi dorsales nn. cenicalium — gałęzie dogrzbietowe nerwów szyjnych 46. mmi ventrales nn. cenicalium — gałęzie dobrzuszne nerwów szyjnych 47. plexus brachialis — splot ramienny 48. nn, thoracici — nerwy piersiowe

Koń. Okolice szyi i części przyległych Tablica 162.

1. regio colli dorsalis (micha) — okolica grzbietowa szyi (kark) 2. regio colli lateralis — okolica boczna szyi 3. regio prescapularis — okolica przedlopatkowa 4. regio colli ventralis — okolica dobrzuszna szyi 5. siilais jugularis — bruzda szyjna lub jarzmowa (rynienka żyły jarzmowej) 6. regio interscapularis — okolica międzyłopatkowa 7. regio scapularis — okolica łopatkowa 8. regio tricipitalis — okolica trojglowowa (czyli mięśnia trójglowego ramienia) 9. regio brachii — okolica ramienia (ramię) 10. regio olecrani — okolica guza (wyrostka) łokciowego 11. regio presternalis — okolica przedmostkowa 12. regiones antebrachii — okolice podramienia /podramię/ 13. sulciis pectoralis mediamis — bruzda piersiowa pośrodkowa 14. regio articulationis humeri — okolica stawu ramiennego 15. stilcus pectoralis, lateralis — bruzda piersiowa boczna

169

Koń. Kościec od strony przednio-bocznej Tablica 163.

8

1. atlas — kręg szczytowy 2. axis — kręg obrotowy 3.-7. vertebrae cervicales III—VII — kręgi szyjne III—VII 8. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przyklykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 9. os frontak — kość czołowa 10. orbita — oczodół 11. mandibula — żuchwa 12. processus spinosus vertebrae thoracicae II — wyrostek kolczysty kręgu piersiowego II 13. cos tci I sin istni — żebro I lewe 14. cosla I dextra — żebro I prawe 15. sternum — mostek 16. scapula dextra — łopatka prawa 16'. scapula sinistra — łopatka lewa 17. humeriis dexter — kość ramienna prawa 17'. humerussinister— kość ramienna lewa 18. ulna — kość łokciowa 19. rad i us — kość promieniowa 20. ossa carpi — kości nadgarstka 21. os metacarpale II sinistrum — kość śródręcza II lewa 22. os metacarpale IV dextrum — kość śródręcza IV prawa 23. 05 metacarpale III — kość śródręcza III 24. phalanx proximalis los compedalel — człon palcowy bliższy, czyli I /kość pęcinowa/ 25. phalanx media los coronctlel — człon palcowy środkowy, czyli II /kość koronowa/ 26. phalanx distalis los ungularel — człon palcowy dalszy, czyli III /kość kopytowa/ 27. tuber coxcie — guz biodrowy 28. os jemoris — kość udowa 29. patella — rzepka 30. fibula — kość strzałkowa 31. tibia — kość piszczelowa 32. ossa tarsi — kości stepu 33. os metatarsale III — kość śródstopia III 34. phalanges membri peliini[extremitatis pelvinae] — człony palcowe kończyny miednicznej

170

Koń. Szyja i okolice przyległe od strony przednio-bocznej: mięśnie powierzchowne i głębokie po usunięciu mięśni skórnych i powięzi Tablica 164.

1. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowol.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14., 14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

wy m. sternomandibularh mięsień mostkowo-żuchwowy m. trapezius—pars cervicalis mięsien czworoboczny —część szyjna m. trapezius—pars thoracica — mięsień czworoboczny — część piersiowa m. splenius — mięsień płatowaty m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi m. siibclaiius [m. pectoralis cleidoscapnlaris; pan praescapularis m. pectoralis profundi] — mięsień podobojczykowy [m. piersiowy obojczykowo-łopatkowy; część przedlopatkowa m. piersiowego głębokiego] m. sitpraspinatus — mięsień nadgrzebieniowy m. deltoideus — mięsień naramienny mm. sternohyoideus et sternothyreoidens — mięśnie mostkowo-gnykowy i mostkowo-tarczowy m. latissimus dorsi — mięsień najszerszy grzbietu ni. triceps brachii—capiit longum — mięsień trójgłowy ramienia — głowa długa m. triceps brachii—caput laterale — mięsień trójgłowy ramienia —głowa boczna 16. mm. pectoralcs superficiales — mięśnie piersiowe powierzchowne m. pectoralis descendens [pars clavicularis m. pectoralis superficialis] — mięsień piersiowy zstępujący [część obojczykowa m. piersiowego powierzchownego] m. brachialis — mięsień ramienny m. pectoralis transversus [pars stemocosta/is m. pectoralis superficialis] — mięsień piersiowy poprzeczny [część mostkowo-żebrowa m. piersiowego powierzchownego] m. extensor carpi radialis — mięsień prostownik promieniowy nadgarstka m. cxtensor digitonim communis — mięsień prostownik wspólny palców m. extensor digitonim /ateralis — mięsień prostownik boczny palców m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi v. jugularis — żyła jarzmowa m. masseter — mięsień żwacz

171

Koń. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu obrotowego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 165.

18 23 24

]

13

26

14

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

axis — kręg obrotowy m. rectus capitis donalis major — mięsień prosty górny większy głowy m. splenius — mięsień płatowaty ;;;. semispinalis capitis — mięsień pólkolcowy głowy m. obliquus ccipilis caudalis — mięsień skośny tylny głowy ni. miiltifidus cervicis — mięsień wielodzielny szyi ni. longissimtis capitis — mięsień najdłuższy głowy ni. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego m. longus colli — mięsień długi szyi m. longus capitis — mięsień długi głowy ni. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy

172

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

ni. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy ni. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy ni. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy mm. sternohyoidei — mięśnie mostkowo-gnykowe (prawo- i lewostronny) esophagus — przełyk trachea — tcjiawica glandula thykeoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca Imiic us vagosympalhicus — pień błędno-wspólczulny a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna ;;. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna]

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica r. linguofacia/is[v. maxillaris externa]— żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] minus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego minus venlmlis n. accessorii — gałąź dobrzuszna nerwu dodatkowego plexns lerlebmlis interntis (veiiosus) [sinus vcrtebmlis] — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa] a. et v. vertebmlis — tętnica i żyła kręgowa medulla spinalis — rdzeń kręgowy ligamentum nuchae — więzadło karkowe corpus adiposum — ciało tłuszczowe

Koń. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości przedniego końca 4. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 166.

26

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

vertebm cen i ca I h IV— kręg szyjny IV ni. rhomboideus — mięsień rownolegloboczny ni. spkniiis — mięsień płatowaty ni. semispinalis capitis — mięsień pólkokowy głowy ni. longissimns aipitis — mięsień najdłuższy głowy ni. longissitmis atlctulis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego ni. multifidiis cervicis — mięsień wielodzielny szyi mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne ni. brachioaphdlicus — mięsień ramienno-głowowy ni. longus colli — mięsień długi szyi

11.

12.

13.

14.

1 5.

16.

17.

18.

19.

20.

ni. longus aipitis — mięsień długi głowy m. omohyouieus — mięsień łopatkowo-gnykowy ni. stcmomandibulitris — mięsień mostkowo-żuchwowy mm. sternohyoidei et sternolhyreoidei — mięśnie mostkowo-gnykowe i mostkowo-tarczowe (prawoi lewostronne) ni. ciitancus colli — mięsień skórny szyi ligamentum nmbac — więzadło karkowe esophagus — przełyk trcicbea — tchawica medulla spinalh — rdzeń kręgowy a. et v. cerviccilis profimda — tętnica i żyła szyjna głęboka

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

2930.

Minus dorsalis n. cenieniis IV — gałąź dogrzbietowa nerwu szyjnego IV ramus dorsalis n. ciccessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego cl., v. et n. vertebralis — tętnica i żyła kręgowa, nerw kręgowy a. awolis coiniiiiinis — tętnica szyjna wspólna v. jugularis — żyła jarzmowa n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny trimcus vagosympcithicm — pień błędno-współczulny corpns adiposiim — ciało tłuszczowe fciscia sitperficutlis — powięź powierzchowna fascia projundci — powięź głęboka

173

Koń. Szyja w przekroju poprzecznym między 4. a 5. kręgiem szyjnym — tylna powierzchnia przekroju Tablica 167.

33

1. processus articularis caudalis vertebrac cervicalis IV — wyrostek stawowy tylny kręgu szyjnego IV 2. processus articularis cranialh vertebrae cervicalis V — wyrostek stawowy przedni kręgu szyjnego V 3. extremitas cranialisIcaputl vertebrae cervicalis V — koniec przedni /głowa/ kręgu szyjnego V 4. corpus vertebrae cervicalis IV— trzon kręgu szyjnego IV 5. disais intervertebralis — krążek międzykręgowy 6., 7. ligamentum nuchae — więzadlo karkowe 6. fiiniculus nuchae — powrózek karkowy 7. /aminu nuchae — blaszka karkowa 8. m. rhomboideus — mięsień równolegloboczny 9. m. splenius — mięsień płatowaty

174

10. m. semispinalis capiłis — mięsień półkolcowy głowy 11. m. multifidus cenicis — mięsień wielodzietny szyi 12. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 13. m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 14. m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 15. mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne 16. m. brachiocephalicus — mięsień ramienno-głowowy 17. m. longus capitis — mięsień długi głowy 18. m. longus co/li — mięsień długi szyi

19. m. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy 20. m. sternomandibularis — mięsień mostkowo-żuchwowy 21. mm. sternohyoidei et stemothyreoidei — mięśnie mostkowo-gnykowe i mostkowo-tarczowe (prawoi lewostronne) 22. corpus adiposum — ciało tłuszczowe 23. »i. cutancus colli — mięsień skórny szyi 24. m. trapezius — mięsień czworoboczny 25. fasciae superficialis et profunda — powiezie powierzchowna i głęboka 26. a. et v. cervicalis profunda — tętnica i żyła szyjna głęboka 27. ramus dorsa/is n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego 28. ca tum articulare (inlervertebrale) — jama stawowa (międzykręgowa) 29. medulla spinałis — rdzeń kręgowy 30. dura mater spinalis — opona twarda rdzenia kręgowego 31. plcxus vertebralis internus (venosus) [sinus vertebralis] — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka żylna] 32. a. et v. vertcbralis — tętnica i żyła kręgowa 33. esophagus — przełyk 34. trachea — tchawica 35. v. jugularis — żyła jarzmowa 36. truncus tagosympathicus — pień błędno-wspólczulny 37. a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna 38. n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny

Koń. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 7. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 168.

3-

rerlebin cerviccilis VII — kręg szyjny VII ni. rhomboideus — mięsień równoległoboczny ni. trapezius — mięsień czworoboczny ni. splenins — mięsień płatowaty ni. semispinalis capitis — mięsień pólkolcowy głowy 6. ni. scmifns ventralis cenicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 7. ni. spiiui/is — mięsień kolcowy 8. ni. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 9. w. longissiinus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 10. ni. hngissimm cenicis — mięsień najdłuższy szyi 11. w. niiiltijidus cervicis— mięsień wielodzielny szyi 12. nim. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne 13. ni. omotransversnrius [m. cleidotnwsverscirius] — mięsień łopatkowo-poprzeczny [m. obojczykowo-poprzeczny] 14. m. iliocostalis ceruicis— mięsień biodrowo-żebrowy szyi 15. ni. hngim co/li — mięsień długi szyi 16. /;;. scctlenus medins [ni. scaleniu priniac costcie] — mięsień pochyły środkowy [m. pochyły pierwszego żebra] 17. ni. omohyoideus — mięsień łopatkowo-gnykowy 18. ni. ckidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 19. m. cutaneus coli i — mięsień skórny szyi 20. ni. sternomcindibulciris — mięsień mostkowo-żuchwowy 21. nini. sternohyoideus et sternotbyreoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i mostkowo-tarczowy 22. esophagiis — przełyk 23. Irachea — tchawica 24. a. et v. vertebralis — tętnica i żyła kręgowa 25. a. ci v. cervicalis profunda — tętnica i żyła szyjna głęboka 26. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 1.

2.

3.

4.

5.

21. plcxus vcrtebralis inlcrnus (vcnosiis) [sinus icrlcbnilis] — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa] 28. trimais ucigosympalhiciis — pień błędno-współczulny 29. u. carotis conimunis — tętnica szyjna wspólna 30. n. laryngeus reciurens — nerw krtaniowy wsteczny

31.

32.

33., 33.

34.

35.

v. jugularis — żyła jarzmowa corpus adiposum — ciało tłuszczowe 34. ligcimentum nuchac — więzadło karkowe Jiiniailus michae — powrózek karkowy lamina nuchac — blaszka karkowa mmus dorsalis n. accessorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego

175

Koń. Odcinek szyjny kręgosłupa od góry (rysunek lewy) i od dołu (rysunek prawy) Tablica 169.

I. —VII. uerlebrac ccnicales I—VII — kręgi szyjne I—VII I. atlas — kręg szczytowy II. axis — kręg obrotowy 1. arcus dorsalis allantis — luk dogrzbietowy kręgu szczytowego

176

processus transiersus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 3. foramen alare allantis — otwór skrzydłowy kręgu szczytowego 2.

4. foramen vertebrale latemle atlanth — otwór kręgowy boczny kręgu szczytowego 5. foramen transversarium atlantis — otwór poprzeczny kręgu szczytowego 6. tnberailnm venirale atlantis — guzek dobrzuszny kręgu szczytowego 7. fossa atlantis — dól kręgu szczytowego 8. arcus ventralis atlantis — luk dobrzuszny kręgu szczytowego 9. fovea artiailaris crania/is atlantis — dołek stawowy przedni kręgu szczytowego 10. foramen nutricium atlantis — otwór odżywczy kręgu szczytowego 11. clens axis — ząb kręgu obrotowego 12. facies artiailaris cranialis axis — powierzchnia stawowa przednia kręgu obrotowego 13. processus spinosus axis — wyrostek kolczysty kręgu obrotowego 14. foramen vertebrale la tera le axis — otwór kręgowy boczny kręgu obrotowego 15. foramen transversarium axis (orijicium caudale) — otwór poprzeczny kręgu obrotowego (wylot tylny) 16. processus transversus axis — wyrostek poprzeczny kręgu obrotowego 17. processus artiailaris caudalis icrtebrarum cervicalium II— VII — wyrostek stawowy tylny kręgów szyjnych II —VII 18. processus artiailaris cranialis lertebrarum cenicalitnn III— VII — wyrostek stawowy przedni kręgów szyjnych III —VII 19. tuberculum dorsale processus transversi vertebrarum cervicalium IU—VrU — guzek dogrzbietowy wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych III —VII 20. tuberculum ventrale processus transversi vertebrarum cervicalium III— VI — guzek dobrzuszny wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych III—VI 21. lamina ventralis processus transversi vertebrae cerncalis VI — blaszka dobrzuszna wyrostka poprzecznego kręgu szyjnego VI 22. extremitas caudalis I fossa/ vertebrae cervicalis'VII — koniec tylny /dół/ kręgu szyjnego VII 23. jorea costalis caudalis vertebrae cervicalis VII — dołek żebrowy tylny kręgu szyjnego VII 24. foramen transiersarium axis (orijicium craniale) — otwór poprzeczny kręgu obrotowego (wylot przędny) 25. processus spinosus vertebrarum cervicalium III—VII — wyrostek kolczysty kręgów szyjnych III —VII 26. crista ventralis vertebrarum cervicalium — grzebień dobrzuszny kręgów szyjnych

Koń. Staw szczytowo-potyliczny i staw szczytowo-obrotowy od góry po odsłonięciu kanału kręgowego (wg Koldy) Tablica 170.

1. pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 2. ccinalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 3. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 4. processus paracondylaris [proc. jiigularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 5. foramen alare atlanlis — otwór skrzydłowy kręgu szczytowego 6. foramen vertebrale laterale allantis — otwór kręgowy boczny kręgu szczytowego 7. processus transiersus allantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 8. foramen Iransiersarium atlanlis — otwór poprzeczny kręgu szczytowego 9. fovea articularis candalis atlanlis — dołek stawowy tylny kręgu szczytowego 10. facies articularis cranialis axis — powierzchnia stawowa przednia kręgu obrotowego 11. fora mcii vertebrale laterale axis — otwór kręgowy boczny kręgu obrotowego

12. foramen transversarium axis — otwór poprzeczny kręgu obrotowego 13. processus transrersus axis — wyrostek poprzeczny kręgu obrotowego 14. extremitas caudalis Ifossal axis — koniec tylny /dół/ kręgu obrotowego 15., 23. ca psuła articulationis atlantooccipitalis — torebka stawu szczytowo-potylicznego 16. ligamentum laterale (articulatio atlantooccipitalis) — więzadło boczne (staw szczytowo-potyliczny) 17., 18. capsula articulationis at/an/oaxia/is— torebka stawu szczytowo-obrotowego 19. —22. ligamenta articulationis atlantoaxialis — więzadła stawu szczytowo-obrotowego

19., 20. ligamenta a/aria [pars lig. denlis intern i] — więzadła skrzydłowe [część wewnętrznego więzadla zęba] 19. ligamentum alare laterale — więzadło skrzydłowe boczne 20. ligamentum alare mediale — więzadlo skrzydłowe przyśrodkowe 21. ligamentum apicis denlis — więzadlo wierzchołka zęba 22. ligamentum longitudinale [pars lig. denlis intern/] — więzadlo podłużne [część wewnętrznego więzadła zęba] 23. capsula articulationis atlantooccipitalis — torebka stawu szczytowo-potylicznego

177

Pies. Okolice głowy owczarka niemieckiego Tablica 171.

1. regioparietalis (vcrtex) — okolica ciemieniowa 2. regio leni poru lis (tcinpns) — okolica skroniowa (skroń) 3. regio fmntalis (frons) — okolica czołowa (czoło) 4., 5. regio nasalis (nasus) — okolica nosowa (nos) 4. regiones dorsalis nasi (domim nasi) et Ui tera lis nasi — okolica grzbietowa nosa (grzbiet nosa) i boczna nosa 5. regio naris — okolica nozdrza przedniego 6. regio infraorbitalis — okolica podoczodolowa

178

7. regio zygomatica — okolica jarzmowa 8. regio orbita lis: regiones palpebralis superior et palpebralis injerior — okolica oczodołowa: okolice powiekowa górna i powiekowa dolna 9., 10. regio ora lis — okolica ustna 9. regio labialis superior (labiiim superius [masillare]) — okolica wargowa górna (warga górna) 10. regio labialis inferior (labium injerius [nuindibii/arc]) — okolica wargowa dolna (warga dolna)

11.

12.

13.

14.

1 5.

16.

17.

regio mentalis (menttim) — okolica bródkowa (bródka) regio maxillaris — okolica szczękowa regio bnaalis (biura) — okolica policzkowa fpoli czek) regio mandibularis — okolica żuchwowa regio wasseh-riai — okolica żwaczowa regio parol idea — okolica przyusznicza auriaila — małżowina uszna

Pies. Kościec głowy z boku Tablica 172.

1. dentes incisivi superiores — zęby sieczne (siekacze) górne 2. dens caninus superior — kieł górny 3. dens praemolaris I superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) I górny 4. dens praemolaris IVsuperior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV górny 5. dens molaris I superior — ząb trzonowy (trzonowiec) I górny 6. dentes incisivi inferiores — zęby sieczne (siekacze) dolne 7. dens caninus infenor — kieł dolny 8. dens praemolaris IV infenor — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV dolny 9. dens molaris III inferior — ząb trzonowy (trzonowiec) III dolny 10. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 11., 12. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy

11. processus lemporalis ossis zygomatici — wyrostek skroniowy kości jarzmowej 12. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 13. fossa sacci lacrimalis — dół worka Izowego 14. orbita — oczodół 15. fossa canina — dól kłowy 16. foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy 17. linea temporalis [crtsta frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] 18. crista orbitotemporalis — grzebień oczodołowo-skroniowy 19. crista nuchae [crista occipitalis] — grzebień karkowy [grz. potyliczny] 20. crista temporalis — grzebień skroniowy 21. foramen supramastoideum — otwór nadsutkowy 22. foramen stylomastoideum — otwór rylcowo-sutkowy 23. porus acustkus externus — otwór słuchowy zewnętrzny

24. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 25. processus retroarticularis ossis temporalis [proc. retroglenoideus] — wyrostek zastawowy kości skroniowej [wyr. zapanewkowy] 26. bulla tympanica — puszka bębenkowa 27. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 28. foramina mentalia — otwory bródkowe 29. processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 30. fossa masseterica mandibulae — dół żwaczowy żuchwy 31. crista muscularis mandibulae — grzebień mięśniowy żuchwy 32. processus condylaris [proc. articularis mandibulae] — wyrostek kłykciowy [wyr. stawowy żuchwy] 33. processus angularis mandibulae — wyrostek kątowy żuchwy

179

Pies. Kościec głowy długogłowego charta angielskiego z boku, z kolorowo zaznaczonymi kośćmi Tablica 173.

1. maxilla — szczęka 2. os /ronta/e — kość czołowa 3. os lacrimale — kość łzowa 4. lawina perpendictilciris ossis pa/atini — blaszka pionowa kości podniebiennej 5. os zygomaticum — kość jarzmowa 6. os nasale — kość nosowa

180

7.

8.

9.

10. lOa.

os incisivtim — kość siekaczowa ospcirietale— kość ciemieniowa os interparietalc — kość międzyciemieniowa os temporale — kość skroniowa pars sananiosą ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej

lOb. processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej lOc. pars tympanica ossis temporalis — część bębenkowa kości skroniowej 11. os occipitale — kość potyliczna 12. mandihula — żuchwa

Pies. Kościec głowy w przekroju strzałkowym Tablica 174.

38

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

10'.

11.

12.

13.

14.

15.

os frontale — kość czołowa os pańetale — kość ciemieniowa os interparietale — kość międzyciemieniowa os nasale — kość nosowa sinus frontalis — zatoka czołowa endoturbinale I (concha nasalis dorsalis) — małżowina sitowa I (małżowina nosowa górna) endoturbinale II (conchct nasalis media) — małżowina sitowa wewnętrzna II (małżowina nosowa środkowa) endoturbinale III — małżowina sitowa wewnętrzna III endoturbinale IV — małżowina sitowa wewnętrzna IV apertura nasomaxillaris — otwór nosowo-szczękowy os conchae nasalis ventralis — kość małżowiny nosowej dolnej recessus maxillaris — zachyłek szczękowy foramen sphenopalatinum — otwór klinowo-podniebienny meatus nasopharyngeus — przewód nosowo-gardłowy os incisiium — kość siekaczowa processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki

la mina horizontalis ossis pa/atini — blaszka pozioma kości podniebiennej 17. foramina ethmoidalia — otwory sitowe 18. la mi na cribrosa — blaszka sitowa 19. canalis optkus [foramen opticum] — kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] 20. corpus ossis prespbenoidalis — trzon kości przedklinowej 20'. corpus ossis basisphenoidalis — trzon kości podstawnoklinowej 21. fissura orbitalis — szczelina oczodołowa 22. foramen rotundum et foramen alare rostrale — otwór okrągły i otwór skrzydłowy przedni 23. foramen ovale — otwór owalny 24. canalis sinus transversi[can. transiersus meati temporalis] — kanał zatoki poprzecznej [kan. poprzeczny przewodu skroniowego] 25. meatus temporalis, tentorium cerebelli ossetim — przewód skroniowy, namiot kostny móżdżku 26. foramen supramastoideum — otwór nadsutkowy 27. crista partis petrosae ossis temporalis [crista petrosa] — grzebień części skalistej kości skroniowej [grzebień skalisty] 28. canalis n. trigemini — kanał nerwu trójdzielnego 16.

29.

30.

31.

32.

33.

canalis condylarh (orijicium superius) — kanał kłykciowy (wylot górny) porus acusticus internus — otwór słuchowy wewnętrzny foramen \ugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] canalis condylaris (orijicium inferius) — kanał kłykciowy (wylot dolny) canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowe-

go 34. fissura petromastoidea — szczelina skalisto-sutkowa 35. foramen caroticum inlerniim — otwór szyjnotętniczy wewnętrzny 56. bulla tympanica — puszka bębenkowa 37. processus paracoiulylaris [proc. jitgularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 38. dentes incisiii superiores — zęby sieczne (siekacze) górne 39. dens caninus superior — kieł górny 40. dentes molares superiores — zęby trzonowe (trznowce)górne 41. dentes premolarcs superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne

181

Pies. Kościec głowy od góry Tablica 175.

1. os ocapitale — kość potyliczna 2. os interparietale — kość międzyciemieniowa 3. os parietale—kość ciemieniowa część łuskowa 4. pars squamosa ossis temporalis kości skroniowej 5. os frontale — kość czołowa 6. os zygomaticiim — kość jarzmowa 7. os lacrimale — kość łzowa 8. maxilla — szczęka 9. os nasale — kość nosowa

182

10. os incisivum — kość siekaczowa 11. sutura lambdoidea [sut. parietooccipitalis] — szew węgłowy [szew ciemieniowo-potyliczny] 12. cnsta sagittalis externa — grzebień strzałkowy zewnętrzny 13. sutura coronalis [sut. frontoparietalis] — szew wieńcowy [szew czołowo-ciemieniowy] 14. linea temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] 15. sutura mterfrontalis — szew międzyczołowy

16. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 17. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 18. processus frontalis ossis zygomatici — wyrostek czołowy kości jarzmowej 19. linea marginalis orbitae: margo supraorbitalis squamae frontalis et infraorbitalis ossis zygomatici — linia brzeżna oczodołu: brzeg nadoczodołowy łuski czołowej i podoczodołowy kości jarzmowej 20. sutura internasalis — szew międzynosowy 21. foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy 22. fissura palatina — szczelina podniebienna 23. canalis interincisivus [canalis incisivus] — kanał międzysiekaczowy [kanał siekaczowy] 24. dens caninus superior — kieł górny 25. dentes incisivi superiores — zęby sieczne (siekacze)

górne

Pies. Kościec głowy od dołu Tablica 176.

1. condylus occipitalis — kłykieć potyliczny 2. foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki 3. fossa condylaris ventralis — dół kłykciowy dolny 4. protuberantia occipitalis externa — guzowatość potyliczna zewnętrzna 5. canalis n. hypoglossi — kanał nerwu podjęzykowego 6. processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 7. foramen jugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] 8. pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej 9. foramen stylomastoideum — otwór rylcowo-sutkowy 10. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 11. bulla tympanica — puszka bębenkowa 12. fissura petrotympanica — szczelina skalisto-bębenkowa 13. meatus temporalis — przewód skroniowy 14. foramen caroticum externum — otwór szyjnotętniczy zewnętrzny 15. processus muscularis ossis temporalis — wyrostek mięśniowy kości skroniowej 16. foramen ovale — otwór owalny 17. foramen alare caudale — otwór skrzydłowy tylny 18. foramen alare rostrale — otwór skrzydłowy przedni 19. fissura orbitalis — szczelina oczodołowa 20. canalis opticus [foramen opticum]— kanał wzrokowy [otwór wzrokowy] 21. processus retroarticularis ossis temporalis [proc. retroglenoideus] — wyrostek zastawowy kości skroniowej [wyr. zapanewkowy] 22. fossa mandibularis ossis temporalis — dół żuchwowy kości skroniowej 23. corpus ossis basisphenoidalis — trzon kości podstawnoklinowej 24. corpus ossis presphenoidalis — trzon kości przedklinowej 25. os pterygoideum — kość skrzydłowa 26. lamina perpendicularis ossis palatini — blaszka pionowa kości podniebiennej 27. lamina horizontalis ossis palatini — blaszka pozioma kości podniebiennej 28., 29. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 28. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 29. processus temporalis ossis zygomatici — wyrostek skroniowy kości jarzmowej

'3 >2

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

foramen palatinum majus — otwór podniebienny większy sulcuspalatinus — bruzda podniebienna fissurapalatina — szczelina podniebienna corpus ossis incisivi — trzon kości siekaczowej canalis interincisivus [canalis incisivus] — kanał międzysiekaczowy [kanał siekaczowy] tuberculum musculare ossis occipitalis — guzek mięśniowy kości potylicznej foramina ethmoidalia — otwory sitowe choanae — nozdrza tylne

dens caninus — kieł dens incisivus I superior — ząb sieczny (siekacz) I górny I.. dens incisivus II superior — /ąb sieczny (siekacz) II górny h. dens incisivus III superior — ząb sieczny (siekacz) III górny Pi — P4. dentes premolares I—IV superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) I —IV górne Mi, M2. dentes molares I, IIsuperiores — zęby trzonowe (trzonowce) I, II górne

C. Ii.

183

Pies. Głowa od strony lewej: mięśnie powierzchowne wraz z mięśniami skórnymi (warstwa I) Tablica 177.

1. m. frontoscutnhiris— mięsień czołowo-tarczkowy 2. ni. interscutularis — mięsień międzytarczkowy 3. cartilago saitiformis [scutulum auriculae] — chrząstka tarczkowata [tarczka małżowiny usznej] 4. m, levator anguli otuli medialis [m. corrugator supercilii] — mięsień dźwigacz przyśrodkowego kąta oka [m. stroszący brwi] 5. ni. orbiculciris oculi — mięsień okrężny oka 6. m. retracfor anguli oculi lateralis[m. retractor anguli oculi] — mięsień cofacz bocznego kąta oka [m. cofacz kąta oka] 7., 8. m. zygomaticus (8) et eius partes aberrantes (7) — mięsień jarzmowy (8) i jego część wachlarzowata (7)

184

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

m. orbicularis oris (partio superficialis) — mięsień okrężny ust (część powierzchowna) ni. malaris — mięsień licowy m. parotidoauriailaris (mm. auriculares ventrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) glandula parolu — ślinianka przyuszna, przyusznica m. zygomaticoauricularis — mięsień jarzmowo-małżowinowy ramus zygomaticus n. auriculopalpebralis — gałąź jarzmowa nerwu małżowinowo-powiekowego m. Ictator nasolabialis — mięsień dźwigacz nosowo-wargowy

fo/liculi pilorum sinuosorum — pochewki włosów zatokowych 17. m. cutaneus coli i — mięsień skórny szyi 18. ramus cutaneus n. cervicalis II — gałąź skórna nerwu szyjnego II 19., 20. m. sphincter colli superficialis — mięsień zwieracz powierzchowny szyi 20. m. sphincter colli primitiius — mięsień zwieracz pierwotny szyi 21. ramus cutaneus n. cenicalis III — gałąź skórna nerwu szyjnego III 22. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 23. mandibula — żuchwa 16.

Pies. Głowa od strony lewej — warstwa II po usunięciu mięśni skórnych i powięzi powierzchownej Tablica 178.

1. v. angularis oaili, m. levator nasolabialis — żyła kątowa oka, mięsień dzwigacz nosowo-wargowy 2. v. clorsalis nasi — żyła grzbietowa nosa 3. v. latemlis nasi — żyła boczna nosa 4. m. levator labii siiperioris [maxillaris] — mięsień, dzwigacz wargi górnej 5. ramus buaalis dorsalis n. facia lis [n. buaalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 6. m. caninus — mięsień kłowy 7. i. labialis superior [maxillaris] — żyła wargowa górna 8. v. facialis — żyła twarzowa 9- m. orbicularis oris (partio projunda) — mięsień okrężny ust (część głęboka) 10. m. buccinator—pars buaalis — mięsień policzkowy—część powierzchowna 11. m. buccinator—pars molaris — mięsień policzkowy—część trzonowcowa 12. ramus buaalis ventralis n. facialis [n. buaalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 13. ramus commimicans inter ramos buccales n. facialis — gałąź łącząca gałęzie policzkowe nerwu twarzowego 14. n. buccalis, i: labialis inferior [mandibularis] — nerw policzkowy, żyła wargowa dolna

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

ramus transiersus faciei ni. auriculotemporalis — gałąź poprzeczna twarzy nerwu małżowinowoskroniowego m. temporalis — mięsień skroniowy cl. et v. temporalis superjicialis — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna n. auriculopalpebralis — nerw małżowinowo-powiekowy arcus zygomatiais — łuk jarzmowy ramus palpebra/is ventralis n. auriculopalpebralis — gałąź powiekowa dolna nerwu małżowinowo-powiekowego m. masseter — mięsień żwacz ductus parotideus — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) cartilago auriculae — chrząstka małżowiny usznej glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica m. parotidoauricularis (mm. auriculares icntrales) — mięsień przyuszniczo-małżowinowy (mm. małżowinowe dolne) ramus coli i n. facialis, i. maxillaris [interna] — gałąź szyjna nerwu twarzowego, żyła szczękowa [wewnętrzna]

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37., 37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] Inn. mandibulares — węzły chłonne żuchwowe m. digastricus—venter rostralis — mięsień dwubrzuścowy — brzusiec przedni m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy v. submentalis — żyła podbródkowa v. lingualis — żyła językowa m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy arcus hyoideus denosus) — łuk gnykowy (żylny) v. linguofacialis[v. maxil/aris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] m. cleidoceriicalis — mięsień obojczykowo-szyjny 38. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy m. sternooccipitalis — mięsień mostkowo-potyliczny m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy n. cenicalis H — nerw szyjny II ;;. cervicalis III — nerw szyjny III v. jugularis exlerna — żyła jarzmowa zewnętrzna mandibula — żuchwa os fron/a/e — kość czołowa

185

Pies. Głowa od strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu lewej polowy żuchwy (warstwa III) Tablica 179.

41

1. m. temporalis — mięsień skroniowy 2. a. et v. temporalis superficialis — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna 3. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 4. n. lingualis — nerw językowy 5. v. et n. alveolaris inferior [mandibularis] — żyła zębodolowa dolna, nerw zębodołowy dolny 6. n. Jacialis, v. maxillaris [interna] — nerw twarzowy, żyła szczękowa [wewnętrzna] 7. m. digastriais— venter caudalis — mięsień dwubrzuścowy — brzusiec tylny 8. glandula zygomatica — ślinianka jarzmowa 9. v. et n. bucealis — żyła policzkowa, nerw policzkowy 10. ductus glandulae zygomaticae major — przewód większy ślinianki jarzmowej 11. jossa mandibularis ossis temporalis — dół żuchwowy kości skroniowej 12. glandula sublingualis monostomatica, duetus subhngualis — ślinianka podjęzykowa jednootworowa, przewód ślinianki podjęzykowej 13. a. maxillaris [interna] ductus mandibularis [d. submandibularis] — tętnica szczękowa [wewnętrzna], przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej]

186

14. a. lingualis, n. hypoglossus — tętnica językowa, nerw podjęzykowy 15. m. pterygoideus — mięsień skrzydłowy 16. n. auriculotemporalis — nerw małżowinowo-skroniowy 17. ramus ventralis n. cervivalis I — gałąź dobrzuszna nerwu szyjnego I 18. cartilago auriculae — chrząstka małżowiny usznej 19. m. styloglossus, v. sublingualis — mięsień rylcowo-językowy, żyła podjęzykowa 20. v. profunda linguae — żyła głęboka języka 21. m. geniohyoideus— mięsień bródkowo-gnykowy 22. m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy 23. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 24. a. et n. infraorbitalis — tętnica podoczodołowa, nerw podoczodołowy 25. lingua — język 26. tunica mucosa bucealis — błona śluzowa policzkowa 27. m. cleidocervicalis — mięsień obojczykowo-szyjny 28., 29. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy 28. m. sternooccipitalis — mięsień mostkowo-potyliczny 29. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy

30. a. occipitalis, a. carotis interna, n. accessorius — tętnica potyliczna, tętnica szyjna wewnętrzna, nerw dodatkowy 31. truncus vagosympathicus, a. carotis communis, v. jugularis interna — pień błędno-współczulny, tętnica szyjna wspólna, żyła jarzmowa wewnętrzna 32. m. longissimus atlantis — mięsień najdłuższy kręgu szczytowego 33. m. longus capitis — mięsień długi głowy 34. m. rectus capitis lateralis — mięsień prosty boczny głowy 35. m, hyopharyngeus — mięsień gnykowo-gardłowy 36. m. thyreopharyngeus — mięsień tarczowo-gardłowy 37. m. thyreohyoideus — mięsień tarczowo-gnykowy 38. m. sternohyoideus, cartilago thyreoidea — mięsień mostkowo-gnykowy, chrząstka tarczowata 39. arcus hyoideus (venosus) — łuk gnykowy (żylny) 40. m. cncothyreoideus — mięsień pierścienno-tarczowy 41. glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca 42. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 43. trachea — tchawica 44. v. tbyreoidea caudalis — żyła tarczowa tylna

Pies. Głowa w przekroju strzałkowym Tablica 180.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

1 5.

16.

mm. frontoscutularis, interscutularis et temporalis — mięśnie czołowo-tarczkowy, międzytarczkowy i skroniowy calvaria (os parietale) — sklepienie czaszki (kość ciemieniowa) sinusfronta/is — zatoka czołowa o$ nasale — kość nosowa concha nasalis dorsalis — małżowina nosowa górna concha nasalis ventralis — małżowina nosowa dolna endoturbinale III — małżowina sitowa wewnętrzna III cartilago septi nasi — chrząstka przegrody nosa labium superius[maxillare] — warga górna dentes incisivi superiores et inferiores — zęby sieczne (siekacze) górne i dolne labium inferius[mandibulare] — warga dolna palatum durum — podniebienie twarde palatum molle helum palatinuml — podniebienie miękkie apex linguae — wierzchołek języka corpus linguae — trzon języka m. lingualis proprius—jibrae longitudinales superficiales — mięsień językowy własny — włókna podłużne powierzchowne

17. m. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy 18. m. geniohyoideus— mięsień bródkowo-gnykowy 19. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 20. mandibula — żuchwa 21. sinus sagittalis durae matris encephali (venosus) — zatoka strzałkowa opony twardej mózgowia (żylna) 22. hemispherium cerebri — półkula mózgu 23. corpus callosum [commissura magna cerebri], fornix et septum Ipelluciduml telencephali — ciało modzelowate [spoidło wielkie mózgu], sklepienie i przegroda /przezroczysta/ kresomózgowia 24. adhesio interthalamica [massa intermedia tbalami] — zrost międzywzgórzowy [bryła pośrednia wzgórza] 25. cerebellum — móżdżek 26. pons — most 27. medulla oblongata — rdzeń przedłużony 28. atlas — kręg szczytowy 29. medulla spinalis — rdzeń kręgowy 30. dura ma ter spinalis — opona twarda rdzenia kręgowego 31. axis— kręg obrotowy 32. m. rectus capilis ventralis — mięsień prosty dolny głowy 33. ni. hngus colli — mięsień długi szyi

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

4546.

47. \%.

m. rectus capitis dorsalis — mięsień prosty górny głowy ligamentum nuchae — więzadło karkowe chiasma opticum — skrzyżowanie wzrokowe hypophysis Iglandula pituitarial — przysadka epiglottis — nagłośnia ventriculus laryngis [lateralis] — kieszonka krtaniowa [boczna] pika vocalis — fałd głosowy cartilago cricoidea — chrząstka pierścieniowata oesophagus — przełyk trachea — tchawica m. sternohyoideus, cartilago thyreoidea — mięsień mostkowo-gnykowy, chrząstka tarczowata basihyoideum, arcus hyoideus (venosus) — trzon kości gnykowej, łuk gnykowy (żylny) cavum pharyngis — jama gardła ostium pharyngcum tubae auditivae — ujście gardłowe trąbki słuchowej choana —• nozdrze tylne

187

Pies. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości wyrostka dziobiastego żuchwy Tablica 181.

19

31

1. m. frontoscittiilciris— mięsień czołowo-tarczkowy 2. fascia tem pora lis — powięź skroniowa 3. sinus frontalis — zatoka czołowa 4. a. et v. temporalis superficialis — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna 5. m. temporalis — mięsień skroniowy 6. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 7. ramus buccalis dorsalis n. facialis[n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 8. m. masseter — mięsień żwacz 9. mandibula — żuchwa 10. poi us rosi rai is /frontalis/ hemispherii cerebri — biegun przedni /czołowy/ półkuli mózgu 11. jalx cerebri — sierp mózgu 12. mm. bulbi oculi — mięśnie gałki ocznej 13. n. opticus — nerw wzrokowy 14. n. maxillaris, glandula zygomatica — nerw szczękowy, ślinianka jarzmowa

188

15. a. maxi/laris [interna], n. buccalis — tętnica szczękowa [wewnętrzna], nerw policzkowy 16. ;/. aheolaris inferior [mandibularis], n. mylohyoideus, v. buccalis — nerw zębodolowy dolny, nerw żuchwowo-gnykowy, żyła policzkowa 17. glandula sublingualis, ductus mandibularis [d. submandibularis] — ślinianka podjęzykowa, przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej] 18. n. /ingualis, ductus sublingualis — nerw językowy, przewód ślinianki podjęzykowej 19. platysma (m. cutanens faciei et m. cutaneus colli), ductus parotideus — mięsień szeroki szyi (mięśnie skórny twarzy i skórny szyi), przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 20. mm. pterygoideus media lis et pterygoideus la terał is — mięśnie skrzydłowy przyśrodkowy i skrzydłowy boczny 21. sinus sphenoidalis — zatoka klinowa

22. choanae — nozdrza tylne 23. palatum molle /velitm palatinum/ — podniebienie miękkie 24. isthmus fauciiim — cieśń gardła 25. rad ix linguae — korzeń języka 26. a. et i: profunda linguae — tętnica i żyła głęboka języka 27. m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy 28. m. digastricus — mięsień dwubrzuścowy 29. v. sublingualis, m. styloglossus — żyła podjęzykowa, mięsień rylcowo-językowy 30. m. byoglossus, n. hypoglossus — mięsień gnykowo-językowy, nerw podjęzykowy 31. a. et' v. facialis, ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis venlralis] — tętnica i żyła twarzowa, gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 32. m. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy

Pies. Głowa w przekroju poprzecznym na wysokości stawu skroniowo-żuchwowego Tablica 182.

1. caharia (os parietale) — sklepienie czaszki (kość ciemieniowa) 2. sinus sagittalis durae mcttris encephali (venosus) — zatoka strzałkowa opony twardej mózgowia (żylna) 3. pedunculus olfactorius [tractus olfactorius communis]— konar węchowy [pasmo węchowe wspólne] 4. falx cercbri — sierp mózgu 5. substantia alba hemispherii cerebri — istota biała półkuli mózgu 6. n. opticus — nerw wzrokowy 7. nn. opbta/miciis, oculomotoritis, trochlearis et abducens — nerwy oczny, okoruchowy, bloczkowy i odwodzący 8. sinus cavernosus durae matris encephali (venosus), ramus anastomotictis a. carotidis internae cum a. ophtalmica — zatoka jamista opony twardej mózgowia (żylna), gałąź zespalająca tętnicę szyjną wewnętrzną z tętnicą oczną 9. a. maxillaris [interna], n. maxillaris — tętnica szczękowa [wewnętrzna], nerw szczękowy 10. mm. frontoscutularis et interscutularis — mięśnie czołowo-tarczkowy i międzytarczkowy

11. m. temporalis — mięsień skroniowy 12. a. et v. temporalis superficialis — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna 13. processtis zygomatictts ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 14. mandibula — żuchwa 15. m. pterygoideus lateralis — mięsień skrzydłowy boczny 16. m. pterygoideus medialis — mięsień skrzydłowy przyśrodkowy 17. m. masseter — mięsień żwacz 18. m. digastricus — mięsień dwubrzuścowy 19. glandula sublingiialis monostomatiea, m. styloglossus — ślinianka podjęzykowa jednootworowa, mięsień rylcowo-językowy 20. a. lingiialis, m. eeratohyoideus — tętnica językowa, mięsień rogów gnykowych /m. rogowo-gnykowy/ 21. ramus buaalis dorsalis n. facialis[n. buccalis dorsalis], ductus parotideus — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy], przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 22. platysma (mm. cutaneus colli et cutaneus faciei), ra-

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

mus buccalis icntralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — mięsień szeroki szyi (mięśnie skórny szyi i skórny twarzy), gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] a. et i: facialis — tętnica i żyła twarzowa v. lingiialis, m. mylohyoideus — żyła językowa, mięsień żuchwowo-gnykowy m. geniohyoideus, ceratohyoideum — mięsień bródkowo-gnykowy, róg językowy, czyli mniejszy, kości gnykowej choanae — nozdrza tylne ii. mandibularis, v. maxillaris [interna] — nerw żuchwowy, żyła szczękowa [wewnętrzna] palatum molle Ivehnn palatinuml — podniebienie miękkie epihyoideum, m. stylopharyngeus — część spojeniowa kości gnykowej, mięsień rylcowo-gardłowy cavum pharyngis — jama gardła ductus mandibularis [d. submandibularis] n. hypoglossus — przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej], nerw podjęzykowy discus articularis — krążek stawowy

189

Pies. Mózgowie od góry (pola czynnościowe płaszcza wg Campbella) Tablica 183.

c—h

D

1. bulbiis olfactorius — opuszka węchowa 2. fissura pseiidosyliia [fissiira sylvia s. lateralis cerebri] — szczelina rzekomosylwiuszowa [szczelina sylwiuszowa lub boczna mózgu] 3. fissura longitudinalis cerebri — szczelina podłużna mózgu 4. sulcus cruciatm — bruzda krzyżowa 5. sulcus coronalis — bruzda wieńcowa 6. sulcus suprasy/iiiis rostralis — bruzda nadsylwiuszowa przednia 7. sulcus marginalis Isagittalisl — bruzda brzeżna /strzałkowa/ 8 sulcus ectosylvius— bruzda zewnątrzsylwiuszowa 9. sulcus suprasyliius mediiis — bruzda nadsylwiuszo wa środkowa 10. hemispherium cerebelli — półkula móżdżku

190

1 1. vermis cerebelli — robak móżdżku 1 2. sulcus ansatus — bruzda pętlowa A. B. C. I), E.

area motoria — pole ruchowe area sensorica — pole czuciowe area auditosensorica — pole słuchowo-czuciowc area parietalis — pole ciemieniowe area optica — pole wzrokowe

gyrus intersylvius — zakręt międzysylwiuszowy gyrus ectosyhius medius — zakręt zewnątrzsylwiu szowy środkowy III. gyrus ectomarginalis leclosagittalisl — zakręt zewnątrzbrzeżny /zewnątrzstrzałkowy/ IV. gyrus marginalis Isagittalisl — zakręt brzeżny /strzałkowy/ I. II.

Pies. Mózgowie od dołu oraz miejsca odejścia nerwów czaszkowych Tablica 184.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

11'.

12.

13.

bulbus olfactorius — opuszka węchowa n. opticus — nerw wzrokowy n. oculomotorius — nerw okoruchowy n. trochlearis — nerw bloczkowy n. trigeminus — nerw trójdzielny n. abducens — nerw odwodzący n. facialis — nerw twarzowy n. vestibulocochleans [n. słatoacusticus] — nerw przedsionkowo-ślimakowy [n. statyczno-sluchowy] n. glossopharyngeus — nerw językowo-gardłowy n. nagus — nerw błędny n. accessorius — nerw dodatkowy radix spinałis n. accessorii — korzeń rdzeniowy nerwu dodatkowego n. hypoglossus — nerw podjęzykowy pedunculus olfactorius [tractus olfactorius communis] — konar węchowy [pasmo węchowe wspólne]

14.

15.

16.

17.

18.

1920.

21.

22.

23.

24.

25.

26

sulcus rhinalis lateralis — bruzda węchowa boczna fossa Ivalleculal lateralis cerebri — dól /dolinka/ boczny mózgu chiasma opticum — skrzyżowanie wzrokowe tractus opticus — pasmo wzrokowe hypophysis Iglandula pituitarial — przysadka corpus mamillare — ciało suteczkowate lobus piriformis (telencephalon) — płat gruszkowaty (kresomózgowie) crus cerebri — odnoga mózgu pons — most corpus trapezoideum — ciało czworoboczne pyramis medullae oblongatae — piramida rdzenia przedłużonego cerebellum — móżdżek fissura longitudinalis cerebri — szczelina podłużna mózgu

191

Pies. Głowa: skeletotopią tętnic strony lewej (z preparatu korozyjnego) Tablica 185.

1. a. carotis communis — tętnica szyjna wspólna 2. ramus dorsalis a. infraorbitalis — gałąź górna tętnicy podoczodołowej 3. ramus ventralis a. injraorbitalis — gałąź dolna tętnicy podoczodołowej 4. aa. mentales — tętnice bródkowe 5. a. carotis externa — tętnica szyjna zewnętrzna 6. a. carotis interna — tętnica szyjna wewnętrzna 6'. sinus caroiicus— zatoka szyjnotętnicza 7. a. occipitalis — tętnica potyliczna 7'. ramus anastomoticus a. vertebralis cum a. occipitali

192

8.

9-

10., 11.

13.

— gałąź zespalająca tętnicę kręgową z tętnicą potyliczną a. auriailaris caudalis [a. auriailaris magna] — tętnica małżowinowa tylna [t. małżowinowa wielka] rami glandulares a. facialis et a. auriailaris caudalis [magnae] — gałęzie gruczołowe tętnicy twarzowej i tętnicy małżowinowej tylnej [wielkiej] 12. a. facialis — tętnica twarzowa a. lingualis — tętnica językowa a. temporalis superficialis — tętnica skroniowa powierzchowna

14. a. temporalis projunda rostralis — tętnica skroniowa głęboka przednia I 5. a. ophthalmica interna — tętnica oczna wewnętrzna 16. a. ophthalmica externa — tętnica oczna zewnętrzna 17. a. masseterica — tętnica żwaczowa 18. a. transversa faciei — tętnica poprzeczna twarzy 19. a. sublingualis — tętnica podjęzykowa 20. a. maxillaris [interna] — tętnica szczękowa [wewnętrzna] 21. a. malaris — tętnica licowa

Pies. Podniebienie i sklepienie gardła Tablica 186.

22

1. In. retropharyngeus la terał is — węzeł chłonny zagardłowy boczny 2. v. maxillaris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] 3. a. carotis extema — tętnica szyjna zewnętrzna 4. glandula mandibtilarh [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 5. glandula paroth — ślinianka przyuszna, przyusznica 6. ni. digastrkus — mięsień dwubrzuścowy 7. duet lis parotideus, ramns buccalis lentralis n. facialis [n. buccalis ventralis]— przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy), gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 8. ni. masseter — mięsień żwacz 9- niandibula — żuchwa 10. a. et v. facialis — tętnica i żyła twarzowa 11. bucca — policzek

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

fornixpharyngis — sklepienie gardła meatus nasopharyngeus, choanac — przewód nosowo-gardłowy, nozdrza tylne fossa[sinus]tonsillaris — dół [zatoka] migdalkowy pala tum molle helum palatinuml — podniebienie miękkie rtigae palatinae — marszczki (grzebienie) podniebienne raphepalati — szew podniebienia ptipilla incisiva — brodawka siekaczowa dentes wołam superiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne dentes premo/ares superiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne dens caninns superior — kieł górny dentes incisivi superiores — zęby sieczne (siekacze)

górne

193

Pies. Jama gardła i krtań od góry po odsłonięciu sklepienia gardła Tablica 187.

1. trachea — tchawica 2. esophagus — przełyk 3. vestibulum esophagi I pars esophagea cavi pharyngis/ — przedsionek przełyku /część przełykowa jamy gardła/ 4. cartilago arytenoidea — chrząstka nalewkowata 5. aditus laryngis — wejście do krtani 6. fornix pharyngis — sklepienie gardła 7. cartilago corniculata — chrząstka rożkowata 8. arcus palatopharyngeus — łuk podniebienno-gardłowy

194

9. pala tum molle Ivelnm palatinuml (in sectione) — podniebienie miękkie (przecięte) 10. facies nasalis palati mollis — powierzchnia nosowa podniebienia miękkego 11. tonsilla palatina — migdałek podniebienny 12. pika fossae [sinus] tonsillaris — fałd dołu'[zatoki] migdałkowego 13. radix linguae — korzeń języka 14. papilla vallata — brodawka okolona 15. sulcus medianus linguae — bruzda pośrodkowa języka 16. epiglottis — naglośn ia

Pies. Odcinek szyjny kręgosłupa z boku Tablica 188.

22

1. —7. nrklmic cenicales I—VII — kręgi szyjne I —VII 1. alias — kręg szczytowy 2. axis — kręg obrotowy 8. ftrocessns Iransicrsns allanlis lala allanlis/ — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 9. proccssns Iransrcrsns axis — wyrostek poprzeczny kręgu obrotowego 10. luberciilum dorsa/c proccssns Iransvcrsi verlebranim (cniui/iimi — guzek dogrzbietowy wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych 11. Inbcrcnltmi icnlraU proccssns Iransnrsi icrłcbnirnw ccnicaliimi — guzek dobrzuszny wyrostka poprzecznego kręgów szyjnych 12. lawina reiilralis proccssns Inmsnrsi verlvlmtv cervi-

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

calis VI — blaszka dobrzuszna wyrostka poprzecznego kręgu szyjnego VI jwocessus artiailaris craiiialis lerlelmmim — wyrostek stawowy przedni kręgów proccssns artiailaris caiidalis wrtebranim ariicalium — wyrostek stawowy tylny kręgów szyjnych proccssiis twnsverstis vertebrae cerviailis \ 1 I — w y rostek poprzeczny kręgu szyjnego VII proccssns spinosns vertebrctrum ccnicaliinn — wyrostek kolczysty kręgów szyjnych /oniHicu vcrlcbralc Literale allanlis — otwór kręgowy boczny kręgu szczytowego arcus vcnlralis allanlis — luk dobrzuszny kręgu szczytowego proccssns spinosns axis — wyrostek kolczysty kręgu obrotowego

20. proccssns spinosns icrlcbrac Iboracicac I — wyrostek kolczysty kręgu piersiowego I 21. proccssns Iransvcrsns icrlcbrac iboracicac I — wyrostek poprzeczny kręgu piersiowego I 22. forca coslalis Iransicrsalis — dołek żebrowy poprzeczny (wyrostka poprzecznego) 23. foica coslalis caiidalis — dołek żebrowy tylny 24. fovca coslalis cranialis — dołek żebrowy przedni 25. condylns occipilalis — kłykieć potyliczny 26. proccssns paracondy/aris [proc. jiigiilaris ossis occipilalis] — wyrostek przykłykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] 27. arens zygomatiais — luk jarzmowy 28. mandibnla — żuchwa 29. „canalis transversarins" vcrtcbrarnm ccnicalinm — „kanał poprzeczny" kręgów szyjnych

195

Pies. Szyja od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych Tablica 189.

1. ni. lemporalis— mięsień skroniowy 2. ni. parotidoanricii/aris (nim. auriciilares ventrales) — mięsień przyuszniczo-malżowinowy (mm. małżowinowe dolne) 3. glctndidctpcirotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 4. ranius bucailis dorseiłis n. jacialis [n. biicatlis dorsal's] — gal^ź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 5. ni. massetcr — mięsień żwacz 6. ninius bucailis ventralis n. facia/is [n. buccalis rciitralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny] 7. v. jacialis, ni. digcistricus — żyła twarzowa, mięsień dwubrzuścowy 8. ni. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 9. hm. nuniclibiiLires — węzły chłonne żuchwowe 10. rami cutanei dorsales nn. cervicalium — gałęzie skórne dogrzbietowe nerwów szyjnych

196

11. ghmdula mandibularis [gl. submandibidaris], ranms co/li n. facialis — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa], gałąź szyjna nerwu twarzowego 12. v. linguofacialis [i: maxillaris externa], ni. stenmhyoidetis — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna], mięsień mostkowo-gnykowy 13. v. nuixilUiris [interna] — żyła szczękowa [wewnętrzna] 14. v. jugidcirh externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 14., 16., 17. ni. sternocephaliais — mięsień mostkowo-glowowy 15., 18. ;;;. brachiocephalicus — mięsień ramienno-glowowy 1 3. ni. cleidocenicalis — mięsień obojczykowo-szyjny 14., 16. /;/. skrniiouipilalis — mięsień mostkowo-potyliczny 17. ni. s/cnioniasloicfciis — mięsień mostkowo-sutkowy

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

ni. deidobnichialis Ipars daiuularis ni. delloideil, u. supradaviciilaris — mięsień obojczykowo-ramienny /część obojczykowa m. naramiennego/, nerw nadobojczykowy m. tmpezius—pars arvicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna ranms dorsalis n. aacssorii — gałąź dogrzbietowa nerwu dodatkowego ni. siipraspinatus — mięsień nadgrzebieniowy ni. oniotransversariiis — mięsień łopatkowo-poprzeczny ni. deltoideus — parsscapularis — mięsień naramienny — część łopatkowa ni. deltoideus—pars acromialis — mięsień naramienny — część barkowa n. cenicalis 11 — nerw szyjny II n. cenicalis III — nerw szyjny III /;. cenicalis IV — nerw szyjny IV

Pies. Szyja od strony lewej — warstwa głęboka Tablica 190.

26

1. m. rhomboideus ceruicis — mięsień równoległoboczny szyi 2. m. rhomboideus capitis — mięsień rownoległoboczny głowy 3. m. splenius (capitis) — mięsień płatowaty (głowy) 4. m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 5. m. serratus ventralis thoracis — mięsień zębaty dobrzuszny klatki piersiowej 6. m. intertransversarius medius cervicis — mięsień międzypoprzeczny środkowy szyi 7. m. intertransversarius ventralis cervicis — mięsień międzypoprzeczny dobrzuszny szyi 8., 9. m. scalenus dorsalis [m. scalenus supracostalis] — mięsień pochyły dogrzbietowy [m. pochyły nadżebrowy] 10. m. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy 11. m. longus capitis — mięsień długi głowy

12., 14. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy 12. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 13. m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy 14. m. sternooccipitalis — mięsień mostkowo-potyliczny 15. m. temporalis — mięsień skroniowy 16. m. masseter — mięsień żwacz 17. m. longissimus capitis — mięsień najdłuższy głowy 18. m. digastricus, v. maxillaris [interna] — mięsień dwubrzuścowy, żyła szczękowa [wewnętrzna] 19- glandula thyroidea — gruczoł tarczowy, tarczyca 20. trachea — tchawica 21. m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy 22. m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 23. esophagus,- v. jugularis interna — przełyk, żyła jarzmowa wewnętrzna

24. a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 25. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 26. v. cephalica, a. cervicalis superficialis [truncus omocervicalis] — żyła odpromieniowa [ż. odgłowowa], tętnica szyjna powierzchowna [pień łopatkowo-szyjny] 27. a. et v. axillaris — tętnica i żyła pachowa 28. m. rectus thoracis — mięsień prosty klatki piersiowej 29- m. pectoralis superficialis — mięsień piersiowy powierzchowny 30. m. pectoralis profundus — mięsień piersiowy głęboki 31. plexus brachialis — splot ramienny 32. n. cervicalis I — nerw szyjny I 33. n. cervicalis II — nerw szyjny II 34. n. cervicalis IV — nerw szyjny IV 35. costa I — żebro I

197

Pies. Szyja od strony lewej: mięśnie głębokie Tablice 191.

1.

2., 3.

4.

5.

6., 7.

8.

m. rectus capitis dorsalis major — mięsień prosty górny większy głowy 2'. m. obliquus capitis cranialis — mięsień skośny przedni głowy m. obliąuus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy m. rectus capitis lateralis — mięsień prosty boczny głowy m. digastricus — mięsień dwubrzuścowy 6'., 6". mm. intertransversarii dorsales cervicis — mięśnie międzypoprzeczne dogrzbietowe szyi mm. intertransversarii medii cervicis — mięśnie międzypoprzeczne środkowe szyi mm. intertransversarii ventrales cervkis — mięśnie międzypoprzeczne dobrzuszne szyi

198

9. m. spinalis cervicis — mięsień kolcowy szyi 10. m. spinalis et m. semispinalis thoracis[dorsi] — mięśnie kolcowy i półkolcowy klatki piersiowej [grzbietu] 11. origo m. longissimi capitis et m. complexi — przyczep początkowy mięśnia najdłuższego głowy i mięśnia złożonego 12. m. longissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi 13. processus spinosus axis — wyrostek kolczysty kręgu obrotowego 14. m. serratus ventralis cervicis (terminationes) — mięsień zębaty dobrzuszny szyi (przyczepy końcowe) ' 5. m. multifidus cervicis — mięsień wielodzielny szyi 16. m. longus capitis — mięsień długi głowy

17., 18. m. scalenus dorsalis [m. scalenus supracostalis] — mięsień pochyły dogrzbietowy [m. pochyły nadżebrowy] 19. m. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy 20. m. intercostalis externus — mięsień międzyżebrowy zewnętrzny 21. ligamentum nuchae — więzadło karkowe 22. cos ta I — żebro I 23. processus transversus atlantis lala atlantis/ — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/ 24. esophagus — przełyk 25. trachea — tchawica 26. glandula tbyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca

Pies. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości kręgu obrotowego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 192.

1.

2.

3., 3.

3'.

4.

5., 5.

6., 6.

7.

8.

m. rhomboideus capitis — mięsień równoległoboczny głowy m. splenins (capitis) — mięsień płatowaty (głowy) 3'. m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy m. biuenter cewicis — mięsień dwubrzuścowy szyi m. complexus[major] — mięsień złożony [większy] m. rectus capitis dorsalis major — mięsień prosty górny większy głowy 7. m. cleidocephalicus — mięsień obojczykowo-głowowy m. cleidocervicalis — mięsień obojczykowo-szyjny 8. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy m. sternooccipitalis — mięsień mostkowo-potyliczny m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

m. obliąuus capitis caudalis — mięsień skośny tylny głowy mm. longissimus capitis et longissimus atlantis — mięśnie najdłuższy głowy i najdłuższy kręgu szczytowego mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny m. longus capitis — mięsień długi głowy m. longus colli — mięsień długi szyi esopbagus — przełyk a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca m. sternothyreoideus — mięsień mostkowo-tarczowy m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy

20. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 21. platysma et m. sphincter colli superficialis — mięśnie szeroki szyi i zwieracz powierzchowny szyi 22. plexus pertebralis internus (venosus) [sinus vertebralis], a. pertebralis — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa], tętnica kręgowa 23. axis — kręg obrotowy 24. trachea — tchawica 25. v. pertebralis — żyła kręgowa 26. n. laryngeus recurrens, v. jugularis interna — nerw krtaniowy wsteczny (powrotny), żyła jarzmowa wewnętrzna 27. ramus thyreoideus v. brachiocephalicae [v. jugularis communis] — gałąź tarczowa żyły ramienno-głowowej [ż. jarzmowej wspólnej] 28. P. thyreoidea caudalis — żyła tarczowa tylna

199

Pies. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 3. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 193.

1. m. rhomboideus cervicis et rhomboideus capitis — mięśnie równoległoboczny szyi i równoległoboczny głowy 2. platysma et m. sphincter colli superfkialis — mięśnie szeroki szyi i zwieracz powierzchowny szyi 3. m. deidocervicalis — mięsień obojczykowo-szyjny 4. m. sternooccipitalis et m. cleidomastoideus — mięsień mostkowo-potyliczny i mięsień obojczykowo-sutkowy 5. m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 6. m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-po-t przeczny 7. ligamentum nuchae — więzadło karkowe 8., 9. m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 8. m. biventer cervicis — mięsień dwubrzuścowy szyi 9. m. complexus [major] — mięsień złożony [większy]

200

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

m. multifidus cervicis — mięsień wielodzielny szyi m, spinalis cervicis — mięsień kolcowy szyi medulla spinalis — rdzeń kręgowy mm. longissimus capitis et longissimus atlantis — mięśnie najdłuższy głowy i najdłuższy kręgu szczytowego m. longissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi m. intertransversarius dorsalis cervicis — mięsień międzypoprzeczny dogrzbietowy szyi m. intertransversarius medius cervicis — mięsień międzypoprzeczny środkowy szyi m. intertransversarius ventralis cervicis — mięsień międzypoprzeczny dobrzuszny szyi m. splenius (capitis) — mięsień płatowaty (głowy) m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi m. longus colli — mięsień długi szyi

21. m. longus capitis — mięsień długi głowy 22. m. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy 23. a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny 24. v. jugularis interna — żyła jarzmowa wewnętrzna 25. trachea — tchawica 26. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 27. vertebra cervicalis III — kręg szyjny III 28. mm. sternobyoideus et sternotbyreoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i mostkowo-tarczowy 29. plexus vertebralis internus (venosus) [sinus vertebralis] — splot kręgowy wewnętrzny (żylny) [zatoka kręgowa] 30. a. et v. vertebralis — tętnica i żyła kręgowa 31. n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny 32. v. thyreoidea caudalis — żyła tarczowa tylna 32'. esophagus — przełyk

Pies. Szyja w przekroju poprzecznym na wysokości 5. kręgu szyjnego — tylna powierzchnia przekroju Tablica 194.

1. m. rhomboideus cervicis et rhomboideus capitis — mięśnie równoległoboczny szyi i równoległoboczny głowy 2. platysma et m. sphincter colli superficialis — mięśnie szeroki szyi i zwieracz powierzchowny szyi 3. m. trapezius—pars cervicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna 4. m. splenius (capitis) — mięsień płatowaty (głowy) 5., 6. m. semispinalis capitis — mięsień półkolcowy głowy 5. m. biventer cervicis — mięsień dwubrzuścowy szyi 6. m. complexus[major] — mięsień złożony [większy] 7. ligamentum nuchae — więzadło karkowe 8. m. multifidus cervicis — mięsień wielodzielny szyi 9. m. spinalis cervkis — mięsień kolcowy szyi 10. m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 11. m. longissimus cervicis — mięsień najdłuższy szyi

12.

13.

14.

15.

16.

17., 17.

18.

19.

mm. longissimus capitis et longissimus atlantis — mięśnie najdłuższy głowy i najdłuższy kręgu szczytowego trachea — tchawica m. omotransversarius — mięsień łopatkowo-poprzeczny mm. sternohyoideus et sternothyreoideus — mięśnie mostkowo-gnykowy i mostkowo-tarczowy m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy 18. m. cleidocephalicus — mięsień obojczykowo-głowowy m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy m. cleidocervicalis — mięsień obojczykowo-szyjny mm. intertransversarii — mięśnie międzypoprzeczne

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

in. longus colli — mięsień długi szyi m. longus capitis — mięsień długi głowy w. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy arcus vertebrae cervicalis IV — łuk kręgu szyjnego IV medulla spinalis — rdzeń kręgowy vertebra cervicalis V — kręg szyjny V a. et v. vertebralis — tętnica i żyła kręgowa v. jugularis interna, esophagus, n. laryngeus recurr e n s _ żyła jarzmowa wewnętrzna, przełyk, nerw krtaniowy wsteczny a. carotis communis, truncus vagosympathicus — tętnica szyjna wspólna, pień błędno-współczulny v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna v. thyreoidea caudalis — żyła tarczowa tylna

201

Pies. Szyja od strony lewej: skeletotopia naczyń, nerwów, tchawicy i przełyku w tylnym odcinku szyi oraz otworze przednim klatki piersiowej Tablica 195.

15

25'.

v. brachiocephalica sinistra [v. jugularis communis sinistra] — żyła ramienno-głowowa lewa [ż. jarzmowa wspólna lewa] a. subclavia sinistra — tętnica podobojczykowa lewa truncus brachiocephalicus [a. brachiocephalica] — pień ramienno-głowowy [t. ramienno-głowowa] aorta — tętnica główna, aorta a. et v. thoracica interna — tętnica i żyła piersiowa wewnętrzna v. cava cranialis, n, phrenicus — żyła główna [czcza] przednia, nerw przeponowy radices n. phrenici — korzenie nerwu przeponowe-

26.

27.

28.

2930.

31.

32.

33.

go esophagus — przełyk trachea — tchawica n. cervicalis V — nerw szyjny V n. ccrvicalis VI — nerw szyjny VI n. cervicalis VII — nerw szyjny VII costa I — żebro I costa II — żebro II sternum — mostek

20.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

9'.

10.

vertebra cervicalis V— kręg szyj ny V vertebra cervicalis VI — kręg szyjny VI vertebra cervicalis VII — kręg szyjny VII vertebra thoracica I — kręg piersiowy I vertebra thoracica II — kręg piersiowy II a. et v. cervicalis profunda — tętnica i żyła szyjna głęboka a., v. et n. vertebralis — tętnica i żyła kręgowa, nerw kręgowy v. costocervicalis sinistra, truncus costocervicalis (arteriosus), ganglion cervicale medium — żyła żebrowo-szyjna lewa, pień żebrowo-szyjny (tętniczy), zwój szyjny środkowy trunciis sympathicus—pars thoracica — pień współczulny —część piersiowa trunciis sympathicus—pars cervicalis — pień współczulny —część szyjna ganglion cervicothoracicum (gnl. stellatiim) — zwój szyjno-piersiowy (zwój gwiaździsty)

202

11. ansa subclavia (nervosa) — pętla podobojczykowa (nerwowa) 12. a. scapularis dorsalis [a. transversa colli], n. cervicalis VIII — tętnica łopatkowa dogrzbietowa [t. poprzeczna szyi], nerw szyjny VIII 13. a. carotis communis sinistra — tętnica szyjna wspólna lewa 13'. a. carotis communis dextra — tętnica szyjna wspólna prawa 14. truncus vagosympathicus — pień błędno-współczulny 14'. n. vagus — nerw błędny 15. n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny 16. v. jugularis interna — żyła jarzmowa wewnętrzna 17. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 18. a. cervicalis superficialis [truncus omocervicalis] — tętnica szyjna powierzchowna [pień łopatkowo-szyjny] 19- a. et v. axillaris — tętnica i żyła pachowa

21.

22.

23.

24.

25.

Pies. Szyja od strony prawej: skeletotopia naczyń, nerwów, tchawicy i przełyku w tylnym odcinku szyi oraz otworze przednim klatki piersiowej Tablica 196.

vertebra cervicalis V — kręg szyjny V vertebra cervicalis VI — kręg szyjny VI vertebra cervicalis VII — kręg szyjny VII vertebra thoracica I — kręg piersiowy I vertebra thoracica II — kręg piersowy II a. et v. cervicalis profunda — tętnica i żyła szyjna głęboka 7. -a., v. et n. vertebralis — tętnica i żyła kręgowa, nerw kręgowy 8. a. intercostalis suprema, truncus sympathicus — tętnica międzyżebrowa najwyższa, pień współczul-

1.

2.

3.

4.

5.

6.

n y 9. ganglion cervicotboracicum Ignl. stellatuml — zwój szyjno-piersiowy /zwój gwiaździsty/ 10. v. costocervicalis (dextra), a. scapularis dorsa/is [a. transversa colli] — żyła żebrowo-szyjna (prawa), tętnica łopatkowa dogrzbietowa [t. poprzeczna szyi] 1 1. ansa subclavia (nervosa) — pętla podobojczykowa (nerwowa) 12. n. cervicalis V — nerw szyjny V 1 3. n. cervicalis VI — nerw szyjny VI

14.

15.

16.

17., \?

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

n. cervicalis VII — nerw szyjny VII n. cervicalis VIII — nerw szyjny VIII n. thoracicus I — nerw piersiowy I 17'. n. pbrenicus et eius radices (17') — nerw przeponowy i jego korzenie (17') esophagus — przełyk ci- subdavia sinistra — tętnica podobojczykowa lewa tracbea — tchawica truncus brachiocephalicus [a. brachiocepbalica] — pień ramienno-głowowy [t. ramienno-głowowa] v. cava cranialis — żyła główna [czcza] przednia n. vagus — nerw błędny truncus vagosympathicus — pień błędno-współczulny n. laryngeus recurrens — nerw krtaniowy wsteczny a. carotis communis, v. jugularis interna — tętnica szyjna wspólna, żyła jarzmowa wewnętrzna

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

56.

37.

v. brachiocephalica dextra [v. jugularis communis dextraj — żyła ramienno-głowowa prawa [ż. jarzmowa wspólna prawa] v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna v. cephalica — żyła odpromieniowa [ż. odgłowowa] a. cervicalis superficialis [truncus omocervicalis] — tętnica szyjna powierzchowna [pień łopatkowoszyjny] a. et v. axillaris — tętnica i żyła pachowa sternum — mostek costa I — żebro I costa II — żebro II a. et v. thoracica interna — tętnica i żyła piersiowa wewnętrzna a. subclavia dextra — tętnica podobojczykowa prawa ganglion cervicale medium — zwój szyjny środkowy

203

Kot. Kościec głowy z boku Tablica 197.

29

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

facies externa squamae frontalis — powierzchnia zewnętrzna łuski czołowej facies temporalis ossis frontalis — powierzchnia skroniowa kości czołowej pars orbitalis ossis frontalis — część oczodołowa kości czołowej linea marginalis orbitae: margo supraorbitalis squamae frontalis et margo infraorbitalis ossis zygomatici — linia brzeżna oczodołu: brzeg nadoczodołowy łuski czołowej i podoczodołowy kości jarzmowej processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej linea temporalis [crista frontalis externa] — kresa skroniowa [grzebień czołowy zewnętrzny] processus frontalis ossis zygomatici — wyrostek czołowy kości jarzmowej os zygomaticum — kość jarzmowa maxilla — szczęka

204

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

os incisivum — kość siekaczowa os nasale — kość nosowa foramen infraorbitale — otwór podoczodołowy os parietale — kość ciemieniowa os interparietale — kość międzyciemieniowa squama occipitalis — łuska potyliczna crista nuchae [crista occipitalis] — grzebień karkowy [grz. potyliczny] condylus occipitalis — kłykieć potyliczny pars squamosa ossis temporalis — część łuskowa kości skroniowej arcus zygomaticus — łuk jarzmowy crista temporalis — grzebień skroniowy porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny foramen stylomastoideum — otwór rylcowo-sutkowy bulla tympanica — puszka bębenkowa fossa sacci lacrimalis — dół worka łzowego

25. processus coronoideus [proc. muscularis] mandibulae — wyrostek dziobiasty [wyr. mięśniowy lub wieńcowy] żuchwy 26. processus condylaris [proc. articularis mandibulae] — wyrostek kłykciowy [wyr. stawowy żuchwy] 27. fossa masseterica mandibulae — dół żwaczowy żuchwy 28. processus angularis mandibulae — wyrostek kątowy żuchwy 29. foramina mentalia — otwory bródkowe 30. dentes incisivi superiores et inferiores — zęby sieczne (siekacze) górne i dolne 31. dens caninus superior et inferior — kieł górny i dolny 32. dentes premolares superiores et inferiores — zęby przedtrzonowe (przedtrzonowce) górne i dolne 33. dentes molares superiores et inferiores — zęby trzonowe (trzonowce) górne i dolne

Kot. Kościec głowy od dołu Tablica 198.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

foramen [occipitale] magnum — otwór [potyliczny] wielki squama occipitalis — łuska potyliczna condylus occipitalis — kłykieć potyliczny processus paracondylaris [proc. jugularis ossis occipitalis] — wyrostek przyklykciowy [wyr. jarzmowy kości potylicznej] processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej pars basilaris ossis occipitalis — część podstawna kości potylicznej foramen jugulare [for. lacerum aborale] — otwór jarzmowy [otwór poszarpany tylny] bulla tympanica — puszka bębenkowa porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny os basisphenoidale — kość podstawnoklinowa canalis musculotubarius (tubae auditivae et tendinis m. tensoris veli palatini) — kanał mięśniowo-trąbkowy (trąbki słuchowej i ścięgna mięśnia napinacza podniebienia miękkiego)

12. processus retroarticularis ossis temporalis [proc. retroglenoideus] — wyrostek zastawowy kości skroniowej [wyr. zapanewkowy] 13. fossa mandibularis ossis temporalis — dół żuchwowy kości skroniowej 14. foramen ovale — otwór owalny 15 hamiih\, pterygoideus (ossis pterygoidei) — haczyk skrzydłowy (kości skrzydłowej) 16. os presphenoidale — kość przedklinowa 17. processus zygomaticus ossis frontalis — wyrostek jarzmowy kości czołowej 18. processus frontalis ossis zygomatici — wyrostek czołowy kości jarzmowej 19. meatus nasopharyngeus, cboana — przewód nosowo-gardłowy, nozdrze tylne 20. os palatinum — kość podniebienna

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

foramen palatinum majus — otwór podniebienny większy processus palatinus maxillae — wyrostek podniebienny szczęki fissura palatina — szczelina podniebienna dentes incisivi superiores — zęby sieczne (siekacze) górne dens caninus superior — kieł górny dens premolaris II superior —ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) II górny dens premolaris III superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) III górny dens premolaris IV superior — ząb przedtrzonowy (przedtrzonowiec) IV górny dens molaris superior — ząb trzonowy (trzonowiec) górny

205

Kot. Głowa od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych Tablica 199.

1. OT. temporalis — mięsień skroniowy 2. a. et v. temporalis superficialis — tętnica i żyła skro niowa powierzchowna 3., 4. n. auriculopalpebralis — nerw małżowinowo-powiekowy 5. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 6. ramus buccalis dorsalis n. facialis [n. buccalis dorsalis] — gałąź policzkowa górna nerwu twarzowego [n. policzkowy grzbietowy] 7. ductus parotideus — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) 8. w. masseter — mięsień żwacz 9. ramus buccalis ventralis n. facialis [n. buccalis ventralis] — gałąź policzkowa dolna nerwu twarzowego [n. policzkowy brzuszny]

206

m. cleidocervicalis— mięsień obojczykowo-szyjm n. auricularis magnus — nerw małżowinowy wielki n. cervicalis II— nerw szyjny 11 14. OT. sternocephalicus — mięsień mostkowo-głowowy 13. OT. sternooccipitalis — mięsień mostkowo-potyliczny 14. w. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy 15. v. jugularis externa — żyła jarzmowa zewnętrzna 16. v. linguofacialis[v. maxillaris externa] — żyła językowo-twarzowa [ż. szczękowa zewnętrzna] 17. glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 18. v. auricularis caudalis [v. auricularis magna] — żyła małżowinowa tylna [ż. małżowinowa wielka] 10.

11.

12.

13.,

19. glandula mandibularis [gl. submandibidaris] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 20. ramus colli n. facialis, v. maxillaris [interna] — gałąź szyjna nerwu twarzowego, żyła szczękowa [wewnętrzna] 21. Inn. mandibulares — węzły chłonne żuchwowe 22. v. facialis — żyła twarzowa 23. glandulae buccales — gruczoły ślinowe policzkowe 24. OT. digastricus — mięsień dwubrzuścowy 25. v. labialis inferior [mandibularis] — żyła wargow;) dolna 26. arcus hyoideus (venosus), m. mylohyoideus — łuk gnykowy (żylny), mięsień żuchwowo-gnykowy 27. w. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy

K o t Głowa od strony lewej — warstwa głęboka po usunięciu lewej połowy żuchwy Tablica 200.

1. OT. temporalis — mięsień skroniowy 2. a. et v. temporalis superficialis — tętnica i żyła skroniowa powierzchowna 3. arcus zygomaticus — łuk jarzmowy 4. OT. masseter — mięsień żwacz 5. mandibula — żuchwa 6. OT. pterygoideus — mięsień skrzydłowy 7. glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica 8. glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] 9. v. maxillaris [interna], n. facialis — żyła szczękowa [wewnętrzna], nerw twarzowy 10. m. styloglossus — mięsień rylcowo-językowy

11. glandula sublingualis monostomatica — ślinianka podjęzykowa jednootworowa 12. ductus mandibularis [d. submandibularis], a. carotis externa — przewód ślinianki żuchwowej [śl. podżuchwowej], tętnica szyjna zewnętrzna 13. m. digastricus — mięsień dwubrzuścowy 14., 14'. a. lingualis, n. bypoglossus — tętnica językowa, nerw podjęzykowy 15. m. geniohyoideus — mięsień bródkowo-gnykowy 16. OT. mylohyoideus — mięsień żuchwowo-gnykowy 17. w. hyoglossus, v. lingualis — mięsień gnykowo-językowy, żyła językowa 18. «?. genioglossus — mięsień bródkowo-językowy 19. ductus sublingualis major, n. lingualis — przewód

ślinianki podjęzykowej większy (śl. jednootworowej), nerw językowy 20. lingua — język 21. glandula sublingualis po/ystomatica — ślinianka podjęzykowa wielootworowa 22. arcus hyoideus (venosus), a, facialis — łuk gnykowy (żylny), tętnica twarzowa 23. OT. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 24. OT. cleidocervicalis — mięsień obojczykowo-szyjny 25., 26. m. sternocephalicus — mięsień mostkowo-glowowy 25. w. sternooccipitalis — mięsień mostkowo-potyliczny 26. OT. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy

207

Kot. Szyja od strony lewej — warstwa głęboka Tablica 201.

1. m. splenius — mięsień płatowaty 2. m. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi 3. OT. rhomboideus capitis — mięsień równoległoboczny głowy 4. m. serratus ventralis cervicis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 5. m. serratus ventralis thoracis — mięsień zębaty dobrzuszny klatki piersiowej 6. mm. intertransversarii medii cervicis — mięśnie międzypoprzeczne środkowe szyi 7. nervi cervicales, mm. intertransversarii ventrales cervicis — nerwy szyjne, mięśnie międzypoprzeczne dobrzuszne szyi 7'. n. thoracicus longus — nerw piersiowy długi 8., 9. m. scalenus dorsalis [m. scalenus supracostalis] —

208

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

mięsień pochyły dogrzbietowy [m. pochyły nadżebrowy] m. scalenus medius — mięsień pochyły środkowy plexus brachialis — splot ramienny glandulaparotis — ślinianka przyuszna, przyusznica bulla tympanica — puszka bębenkowa ganglion cervkale craniale — zwój szyjny przedni truncus a. carotidis internae et a. occipitalis — pień tętnicy szyjnej wewnętrznej i tętnicy potylicznej a. facialis, n. hypoglossus — tętnica twarzowa, nerw podjęzykowy m. digastricus, a. lingualis — mięsień dwubrzuścowy, tętnica językowa a. carotis communis, n. vagus — tętnica szyjna wspólna, nerw błędny glandula thyreoidea — gruczoł tarczowy, tarczyca

20. w. sternobyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy 21. OT. sternothyreoideus, trachea — mięsień mostkowo-tarczowy, tchawica 22. truncus sympathicus, v. jugularis interna — pień współczulny, żyła jarzmowa wewnętrzna 23. esophagus — przełyk 24. n. pbrenicus, v. jugularis externa — nerw przeponowy, żyła jarzmowa zewnętrzna 25. a. et v. axillaris — tętnica i żyła pachowa 26. OT. rectus thoracis — mięsień prosty klatki piersiowej 27. thymus, costa I — grasica, żebro I 28. OT. pectoralis profundus — mięsień piersiowy głęboki 29. OT. pectoralis superficialis — mięsień piersiowy powierzchowny

Królik. Kościec głowy z boku Tablica 202.

8

os nasale — kość nosowa OJ incisivum — kość siekaczowa maxilla — szczęka hamulus ossis lacrimalis — haczyk kości łzowej os lacrimale — kość łzowa bulla alveolaris maxillae — puszka zębodołowa szczęki 7. processus supraorbitalis rostralis — wyrostek nadoczodołowy przedni 8. processus supraorbitalis caudalis — wyrostek nadoczodołowy tylny 1.

2.

3.

4.

5.

6.

9. foramen ethmoidale — otwór sitowy 10. os parietale — kość ciemieniowa 11. processus zygomaticus ossis temporalis — wyrostek jarzmowy kości skroniowej 12. sąuama occipitalis — łuska potyliczna 13. porus acusticus externus — otwór słuchowy zewnętrzny 14. processus mastoideus ossis temporalis — wyrostek sutkowaty kości skroniowej 15. bulla tympanica — puszka bębenkowa

16. processus paracondylaris — wyrostek przykłykciowy 17. arcus zygomaticus— łuk jarzmowy 18. crista facialis — grzebień twarzowy 19. mandibula — żuchwa 20. dentes incisivi superiores et inferiores — zęby sieczne (siekacze) górne i dolne 21. foramina mentalia — otwory bródkowe 22. processus angularis mandibulae — wyrostek kątowy żuchwy

209

Królik. Głowa i przyległa część szyi od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych Tablica 203.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

m. parotidoauricularis — mięsień przyuszniczo-małżowinowy pars dorsalis glandulae parotidis — część górna ślinianki przyusznej (przyusznicy) pars ventralis glandulae parotidis — część dolna ślinianki przyusznej (przyusznicy) isthmus glandulae parotidis — węzina ślinianki przyusznej (przyusznicy) glandula mandibularis [gl. submandibularis] — ślinianka żuchwowa [śl. podżuchwowa] m. masseter—pars profunda — mięsień żwacz — część głęboka m. masseter—pars superficialis — mięsień żwacz — część powierzchowna n. facialis — nerw twarzowy

210

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

ductus parotideus — przewód ślinianki przyusznej (przyusznicy) m. levator labii superioris — mięsień dźwigacz wargi górnej n. infraorbitalis — nerw podoczodołowy glandula buccalis dorsalis — gruczoł ślinowy policzkowy górny glandula masseterica — gruczoł ślinowy żwaczowy glandula buccalis ventralis — gruczoł ślinowy policzkowy dolny v. auricularis caudalis, n. auricularis magnus — żyła małżowinowa tylna, nerw małżowinowy wielki processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzydło kręgu szczytowego/

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

ramus co/li n. facialis — gałąź szyjna nerwu twarzowego m. cleidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy m. trapezius—pars cervicalis — mięsień czworoboczny —część szyjna m. omotransversarius Im. levator scapulae major/ — mięsień łopatkowo-poprzeczny /m. dźwigacz większy łopatki/ v. linguofacialis — żyła językowo-twarzowa v. maxillaris — żyła szczękowa v. jugularis — żyła jarzmowa rami cutanei nn. cervicalium — gałęzie skórne nerwów szyjnych v. facialis — żyła twarzowa

Królik. Szyja i okolice przyległe od strony lewej — warstwa powierzchowna po usunięciu mięśni skórnych Tablica 204.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

m. parotidoauricularis — mięsień przyuszniczo-małżowinowy v. auricularis caudalis, n. auricularis magnus — żyła małżowinowa tylna, nerw małżowinowy wielki glandula parotis — ślinianka przyuszna, przyusznica n. facialis — nerw twarzowy m. masseter — mięsień żwacz v. maxillaris — żyła szczękowa v. linguofacialis — żyła językowo-twarzowa v. jugularis — żyła jarzmowa m. deidomastoideus — mięsień obojczykowo-sutkowy m. sternomastoideus — mięsień mostkowo-sutkowy m. sternohyoideus — mięsień mostkowo-gnykowy processus transversus atlantis lala atlantisl — wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego /skrzvdlo kręgu szczytowego/

13. w. splenius — mięsień płatowaty 14. m. serratus ventralis cervkis — mięsień zębaty dobrzuszny szyi 15. m. trapezius—pars cervicalis — mięsień czworoboczny — część szyjna 15'. aponeurosis m. trapezii — rozscięgno /rozcięgno/ mięśnia czworobocznego 16. m. trapezius—pars thoracica — mięsień czworoboczny —część piersiowa 17. m. supraspinatus — mięsień nadgrzebieniowy 18. w. infraspinatus — mięsień podgrzebieniowy 19. w. basihumeralis Im. transversoscapularisl — mięsień podstawnoramienny /m. poprzeczno-łopatkowy/ 20. n. supradavicularis — nerw nadobojczykowy 21. w. rhomboideus cervicis — mięsień równoległoboczny szyi

22. n. accessorius — nerw dodatkowy 23. n. cervicalis II et n. cervkalis III — nerw szyjny II i nerw szyjny III 24. spina scapulae — grzebień łopatki 25. origo OT. trapezii — przyczep początkowy mięśnia czworobocznego 26. w. deltoideus—pars scapularis — mięsień nam mienny — część łopatkowa 27. processus suprahamatus — wyrostek nadhaczykowy 28. m. deltoideus—pars clavicularis Im. deidobrachialisl — mięsień naramienny — część obojczykowa /m. obojczykowo-ramienny/ 29. OT. omotransversarius Im. levator scapulae majorl — mięsień łopatkowo-poprzeczny /m. dźwigacz większy łopatki/ 30. articulatio humeri — staw ramienny 31. clavicula — obojczyk

211