Buddhism ព្រះពុទ្ធសាសាន

ិ ជ ទសសនវជា ពុទសា ធ សនា

្រពះម

វ ីរ ិយ បណិ្ឌ េ

បាង ខាត់ េរៀបេរៀង [ទស នវដ្ដីកមពុជសុរ ិយ: េលខ៨, ៩, ១០, ១១ ឆនំ១៩៦៩ ]

១

អក ន ផងទូេទែតងនិយយថ ៖ ពុទ ធ

េនះ មនគ ួ រយកេទេ្របើស្រមប់េ ិ េទខងលទិ ធ ទិដិ្ឋ (Dogme),

គមរព ីព ុ ទ ធ

ពុទ ធ

សនមនពកយេចទេឆយថ ៖ ើ្ល

សន (Religion) សេំ (Dogme)

យកលទិ ធ

ទ (Doctrine)។ល។ ឯពុទ ធ

ត

្ហ

ឧបទនកម។ ម

សន (Religion); ពកយថ Religion

់ទង សន ជផូ វ្របត បត ្ល ្ត នទក ិ ិម ិ

សនេទ េ្រពះពុទ ធ

ទ (Doctrine) ដូចលទិ ធ

េឆយថមន ២យ៉ងគឺ ១- ពុទ ធ ើ្ល

អវជ ិ ជ

សន ជលទិ ធ

សន (Religion) ដៃទៗេនះេឡើយ។ កុ ង ន

៉ ម ន? សនមនបុ ន

សន ២- ពហិរ

ំ ់េ្រកពីពុទ ធ សនទងអស

សនទីពីរ គពហ ឺ ិរ

សន េ្រពះសុទែធ តជលទិ ធ

ំ ត់ សនជបដិបទផូ វ្របត បត ន ្ល ្ត ម ិ យម ឬជវធ ិ ប ិ ិជកម ី ប

េសចកព ី្ដ ិ ត

អង្រគ ពះសមុ ទ ព ម ធ ិនែមនជអក ន បេងើត ក ពុទ ធ

េហើយ្របកសធម៌ែដល្រទង់្រ

្រពះអង្រគ គនែ់ តជអក ន េឃើញធម៌

សន។

សនេទ

្រទង់មនែដល ិ

ស់ដង ឹ េនះ។

្របកស្រពះអងថ េ្រកពី្រពះអងជ គ ជអីដៃទ ្វ គ មនុស េឡើយ េពលគឺ្រទង់ជមនុស សុទ ធ សនដៃទេ្រចនែតេល ្ល ើ ើកខួ នថជេទព

ជ

ទិេទពេន

នសួគ៌ ឬជអវ

ធ។ េម

រៃន

ទិេទព កុ ង ន

សន ដូច

ំ សនទង

ករែបងភគេទជរូបេផ ងៗ។ ្រពះអងជ ្រពះអងម គ មនុស េហើយ្រទង់មនែដល្របកសថ គ នអក ន ិ ឬេទព

ំ មនសក្ដនុភពចូលមកែណន្រពះអង ឲ គ យ្របកស

ពួងេទ។ ផល្របេសើរែដល្រទង់បនសេ្រមចអភិសម័យគករល ុ ះធម៌ ករ្រ ឺ បនេ

យឫទិ អ ធ ំ

្រពះអងជ គ មនុស

ជួយផល ្ដ ់ ឲយបនសេ្រមចេទ

ចេទព

េ

់បនសេ្រមចេ គ្រទង ឺ

យវរី យភព ិ

់ែត យបញញញណ្រពះអងជ េប្រគន គ មនុស ពិត្របកដ។ មនុស េយង ើ ើ

៉ ឹ ្ណង បនភពជមនុស បុ ណ ចេ្របើសក្ដនុភពខួ ន ្ល

ចលុះភពៃនខួ នជ "ពុទ"ធ បនឥតសង ័យេឡើយ។ មនុស ្ល

ជមនុស ឲយបនសេ្រមចភពជ្រពះពុទប ធ ន

ំ មនវរី យភពធ ។ ដូេចះ ន េយើង ិ

្រទង់បនសេ្រមចភពជម

ចេពលបនថ អង្រគ ពះសមុ ទ ព ជ ធ មនុស េ

ក ទល់ែតមនុស េ

ំ ុត បុរសរតន៍េឆមប ផ ើន

ឧតរ្ត មនុស (Super humain)។

កុ ងច េំ ន

ល់រូប

ំ ំ ិង ថេបើមនបណ ងមន

ំ េំ ពញបរមធម ៌កុ ងមន ទស់អេទ េ្រពះ្រពះអងខ គ ប ន ុ ស ភព មនែមនក ន ី្វ ី ិ ុ ងេទវ ពិភពេ

ស់ដង ឹ ធម៌ មនែមន ិ

មមនុស ជេម

យ្របៃពមនខ ុស ិ

ភពេឡើយ េហើយ ំ សនធៗ

កុ ង ន

ំ ល់ថ ្រទង់ជ កពិលែភក ន េមើល្រពះអងគ េឃើញ្រពះអងគ េហើយសគ

២

ករបនភពៃនខ្លួនជមនុស ្របេសើរបំ ផុត (កិេចាឆ មនុសស បដិលាេភា)។ មនុស ជ

មចស់ខួ នឯង ឥតមនេទព ្ល

ឬអ ំ

ចអី្វ

មួយ្របេសើរជង លនខួ នជមន ្ល ុ ស េនះេទ។

មនុស មនក់ៗ ជេកះទីពឹងរបស់ខួ ន អតតទីេបា = អក ្ល ន

្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រ

ជសរណៈខួ នឯង ជងខួ នឯង? ្ល ្ល

មនុស មនក់ៗមន្រតូ វេដើរេទែសង ស់េទសនថ "ខួ នជទ ្ល ្ល ្វ រកសរណៈ ីពឹងខួ ន" ិ

ដៃទេ្រកពីខួ នេទ។ កល្រទង់គង់ធម៌េនេឡើយ ្រពះសមុ ទ ្ល ព ្រធ ទង់ែតងេទសនេ្រប ន្របេ

ក

ងខួ នេ ្ល

(េមក) ខ

មនុស ។

យខួ នឯង ្ល

(អតតសមាមបណិធិ)

ំ ឲយរួច្រសឡះពីចណ ងត

ខួ នឯង ្ល

ំ ុកទីបផ ំ ុ តថ ្រទង់ផ្ដទ

៖

(១)

្ហ

េ

េហើយយក

យវរី យភព ិ

ថ ៖ ្រតូវ

នុភពខួ នឯងេទរ េំ ្ល

ះទុកខ

និងបញញជរបស់ខួ នឯងជ ្ល

៍ខួ នឲយសេ្រមចេ ចូលេធ្របេយជន ្ល ើ្វ

យកីម ្ដ ន្របមទ ិ

(អបបមាេទន សមបាេទថ) ឯពកយែដលអក ន ផងែតងេពលថ "្រពះអង្រគ សង់សត"្វ េនះ ្រគន់ យន័យថ ្រពះអង្រគ

ែតជពកយេពលេ ្របេ េ

សតេ្វ

់ផូ វឲយសត េ្វ ដរើ គឺេ្រប ន ស់ដង ្អ ្ល ឹ ធម៌ េទសនចងុ ល្របប

កឲយខេំ រៀនឲយេចះដឹង េហើយឲយេដើរេ

យខួ នឯងែតប ្ល ុ េ៉

្ណ ះេទ េ

យពិទ េយើង្រតូវេដើរេ

ំ ្រពមទងេធ បនល យខួ នឯង ្ល ុ ះេមក ធម៌ ើ្វ

េយើងដូច្រសង់មនុស លង់ទឹកដូចេមច ្ដ បន? ែតមនុស េ ដូច្រសង់មនុស លង់ទឹកក

ពុទ ធ

ម

់គន នឹងឲយ្រពះអង្រគ សង់ យខួ នេយ ង្រគប ្ល ើ

្ដ លទេនដ ្ល ូ េចនះឯង។

មេគលករណ៍ មនុស មនក់ៗ ្រតូវទទួលខុស្រតូវេ

សន េឃើញមនេ្រចនកែន ង ្ល ើ

បរន ព ្រធ ទង់្រ ិ ិ ព្វនសូ្រត ្រពះសមុ ទ -

់ នទ ំ កចូលចិតឲ ង្រសកក ្ត យេគ្រសងខ ួ ្ល ់េនះ កង យខួ នឯង។ េសចកី្រតង ្ដ ្ល ុន

់ ស់ ្រទង់ែតងែត្របទនេសរភពដល ី

ស់ចេំ ពះ្រពះ

ននេទ តរថ ថ

(១)

:។

វក្រពះអង។ គ កុ ង ន

ននទ! ភិកុខសងឃ ្រតូវករអ្វីចំេពះតថគតេទៀត = (កឹ បនាននទភិកខុសេងឃា មយិ បចាច

សឹសតិ)។ ននទ ធម៌ែដលតថគតសែំ ដង្របប់េហើយ មិនមនកុ ង ន មិនមនេ្រកេទ បនេសចកីថ ្ដ

ធម៌វន ្ត កូត ទ (Doctrine ésotérique) ិ ័យេនះ មនែមនជអេន ិ ១ -ម

បរ ិនិព្វនសូ្រត ។

១ - ទីឃនិកយ ម

វគគ ម

បរ ិនិព្វនសូ្រត េសៀវេភទី១៦ ទំព័រ២ ៣។

៣

ក់េលៀមទុកេ្រកយេទៀតេទ = (េទសិេតា អាននទ មយា ធេមាម អននតរំ

មនអ្វី អពាហិរំ)។

ននទ !

“

ឋិតេនកនុងក

្ដ ប់ ៃដ

ចរយមុ ដ្ឋិ កនុងធម៌ តថគតមិនមនេទ បនេសចក្ដីថ ធម៌វ ិន័យេនះ មិនែមន ចរយ គឺមិនែមនជ (Dogme) របស់

ចរយ និយយេ្រកពី

ចរយមិនបន

េនះេទ នតា ថ ននទ តថាគតសស ធេមមសុ អាចរ ិយមុដឋិ។ េសចកីតេទ ្រពះសមុ ទ ្ដ ព ្រធ ទង់្រ

ស់េទៀតថ ៖

ននទ ! តថគត មនែដលបនគ តថ មន្រតូ វ្រតួត្រ ិ ិ ិ

សងឃមណ្ឌល... ឬក៏សងឃមណ្ឌល

ំ ្រតូវេនេ្រកមឱ ទតថគតដូេចះ ន ក៏េទែដរ ឥឡូវេនះ តថគត ្រគ្រគេហ ើ យ ចេ្រមើនេហើយ ចស់ ័ េហើយ កនង ្ល បចមវ ិឆ យេហ ើ យ មន

ំ ើ យ។ យុ ៨០ឆនេហ

េសរភពក ត ែដល្រពះអង្រគ ទង់្របទនដល់ ន ី ិ ុ ងករគ

្របកដេនកុ ង្របវត ន ិ្ត ្របេយជន៍

សន

ៃនសកលេ

កេ

ះេឡើយ។

វក្រពះអងេគ នះ មនែដលឮថមន ិ េសរភពក តេនះ ន ិ ី ុ ងករគ

ស់ េ្រពះថ អ ្ត ធនភព (Emancipation) ៃនមនុស េ ិ

័យ ក ឋិតេនកុ ងអភ សម ន ិ

(Réalisation) អរយសច ធ ច ម៌ មិនែមនេនេ្រកមករេ្របស្របណៃន្រពះ ិ

បុគល គ

េ្រចនអេន ើ ើ ្ល

មួយេ

ស់។

មន

ទិេទព ឬអ ំ

ចៃន

ះេឡើយ។ េសចកេនះ េបេយ ងេម លក រីព ែដលជពុទវធ ចនៈ នឹងេឃើញមន ន ី្ដ ើ ើ ើ ុ ងគម

័យមួយ កុ ងសម ន

េកសល មន្របជជនក

ងេកសបុត្ត កល្រពះសមុ ទ ព េធ សច ្ដ យងេទកន់ចរកក ន ឹ ុ ង្រកុ ម:

(១)

សូម្រទង់េម ្ត េ្របស ពួក

េ្រចើននក់បនចូលមក្រកបទូលសួរ្រពះអងថ គ :

កុ ងែដន ន

បសឫសី ពួក្រពហមណ៍េ្រចើននក់ែដលបនចូលមកកន់្រកុង

េកសបុតេ្ត នះ ែតងែតេទសន អួតសរេសើរ េលើកតេមើង ទៈ ទៈ របស់ខួ នស ក ្ល ្ត ឹងែត ល់គន េហើយបនុ ះ បង្អប់ ទៃន ថ េតប ើ

្ដ ពួក

១ - េមើលក តិកកនិបត ម

ម្រតូ វ។ េយងខ ័យមនកីឆ ្ដ ដៃទៗ ថមន្រត ្ដ ្ដ ល ង ់ ិ ឹ ើ ុ ្រំញ ពះអង្រគ គប់គនមនេសចកីសង ំ បសឫសី ពួក្រពហមណ៍ទងេនះព ួក

មសូ្រត េសចក្ដីែ្រប្រពះេតជគុណ ្រពះម

និយយ្រតូវ ពួក

វ ិមលធមម េថង ពុទធ

វគគ េសៀវេភទី៤១ ទំព័រ២១៦។

៤

និយយខុស។

សនបណិ្ឌ តយ។ អងគុត្តរនិកយ

្រ

កលេនះ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្របទនធម៌េទសន

យ្រប

ន េនះ េ

យពិ

្ដ រ។ េសចកីេ្ដ

ែដលមន្របកដេនកុ ង្របវត ន ិ្ត

្រទង់្រ

ស់ ដូចតេទេនះ ៖

“ ៃហក

ះ្រ

យអេនកបរយយ ិ

យែបបេនះ មនែតកុ ងព ន ុ ទធ

សនសកលេ

កេឡើយ

្រទង់វសជ ន ជ ិ

្ដ ប់េ

យ៉ងគឺ ៖

១. អនុសសវា ករ្របកន់េជឿ េ យេចះែតេជឿ

មៗគន។

២. បរមបរា ករ្របកន់េជឿ េ

ទេំ នៀមទម្លប់ជេដើម។

៣. ឥតិករិ ករ្របកន់េជឿ េ

េ

ះ

សនមួយេទ មន ិ

ដូចេសចកីែដល្រពះអង ្រគ ពះសមុ ទ ្ដ ព ធ

មៈ ! អក ័យែមន អក ឆ ន គួរមនកសង ន គួរេកតក ង ់ ែមនចេំ ពះ្រប ី្ដ ើ ី្ដ ល

ែដលគួរឲយសង ័យេនះ ឥឡូវ ចូរ្របុង

រកេហតុផល េ

េ

ំ យេគរពចុះ អក ន ទង

យកុ្រំ ប្រពឹត្ត

ន សង ័យ

ករ ១០

យ

ងពកយែដលឮតៗគន គម ឺ ិនបនពិនិតយពិចរ

យ

ង ងេធើតៗគ ន មនដ ្វ ឹងេដើម មនដ ឹ ចុង ដូចជកន់ ិ ិ ងថបនឮមក ឬករ្របកន់េជឿេ

យ

យ

ងថ បន

ឮេគនិយយមកយ៉ងេនះ ដូចជករ្របកន់េជឿេរឿងេ្រពងជេដើម។ ៤. បិដកសមបទា ករ្របកន់េជឿ េ

គឺ

ងកបួនត្រមដូចគមរេវទជេដ ម ើ , ីព ៥.

តកកេហតុ ករ្របកន់េជឿ េ

េឃើញយ៉ង

យ

ក៏កន់យកយ៉ងេនះ,

៦. នយេហតុ ករ្របកន់េជឿ េ

យកេសចកី្ដ

យ

យ

ងថពកយេនះសមនិងគមីរដ ព ីកេយើងេហើយ

ងេហតុ ឬអនុមណេ

ម នយកខួ នឯង ្ល

ំ ល់ ងន័យេគរន គនន់កត់ត្រមួយែផ ផ ំយក សគ

័ ្របែហលគនមក្របកបេហើយ្របកន់េជឿ មួយែដលមននយ

ិ ៧. អាការបរ វិ តកក ករ្របកន់េជឿ េ

យ

យ

ងករ្រតិះរះន ិ ូវ

មគន,

ករៈគឺេហតុអីែដលេក ្វ ើត

់ ថ ្រតម្រតូ េឡើង ែតមនែមនជករព វេហើយ គ ង គ េមលេទេឃ ្ត ួ នយល ្ល ិ ិ ត ្រតះរ ិ ះផ ិ ូផ ើ ើ ញថ េពញចត ិ ខ ឹ ក៏្រប្រពឹតក ្ត ន់

មេទ,

៥

៨. ទិដឋិនជ ិ ឈនកខ នតិ ករ្របកន់េជឿ េ

យ

ងករចូលចត ្ត ឺេហតុអម ិ គ ី្វ ួ យែដលមនែមនជ ិ

ំ ិ តែដលខួ នធ ់ តទ ករពិត ែត្រតូវនឹងគន ្ល ្ល បគ ុកមក ចូលចិតថ ្ត េហតុេនះលេ្អ ហើយ ពិតេហើយ ក៏ ិ មេហតុករណ៍េនះ។

្រប្រពឹត្ត

៩. ភពវ របតា ករ្របកនេ់ ជឿេ

់ ងថ អក គួរែតេយងេជឿកន ន េនះជអក ន េចះដង ឹ ើ

៉ វខងសមថ មួយ្របសប់បុនប ្វ ត់ែតងពកយអក ន និយយេនះមនព ិ ី្ដ ីម ិ ិត

ម បនេសចកីថ អក ្ដ ន

េទ ្រគន់ែតពីេ ះ

យ

្ដ ប់ េហើយ្របកន់េជឿ

មអក ន េនះេទ។

១០. សមេណា េនាគរ ករ្របកន់េជឿេ

កន់យក

ម ពកយេ

េចះែត្របកន់េជឿ មេទ។ ែនក ្រប្រពឹត្ត

់េជឿ ក គករ្របកន ឺ

ំ ់ មទងអស

ងថ សមណៈេនះជ្រគូេយង ើ គួរេយង ើ

មលទិ្រគូ ធ ខួ នខ ្ល ុសក៏េ ធ ខួ ន ្ល េបើទុកជលទិ្រគូ

ទៈ ទៈ អក ន ដៃទែដលមិនែមនជ្រគូខួ ន ្ល ែត្រតឹម្រតូវមិន្របកន់េជឿ

មចុះ ! អម ជអកុសលជធម៌ ន បនេឃើញខួ នឯងថ ្ល ី្វ ួ យែដលអក វក្រពះពុទ ធ េវៀរ

េទើបេជឿកន់

ម ្របតបត ិ ិ្ត

មេឡើយ។

ករ ១០យ៉ងេនះ េ

ម។

កុ ងគម រែដលជព ន ុ ទវធ ចនៈមនេសចកី្ដ ីព

្របទនេសរភព កុ ងករគ តមនេ្រច នអេន ន ិ ើ ើ ្ល ី យ

ស់េតឿន

រកេហតុផល

ំ ិ តគករ វក្រពះអងេគ ចះគតេ្រប គ ិ ើ ន ឺ

ឲយ

ំ ស់ ដូច្រពះត្រមស់ចេំ ពះភក ខ ង ិ ុទ

វក តថគត ្រតូវពិនិតយេមើលពកយតថគត

េឃើញេខម" សិន។

មក ខុសគនង ្ល ធម៌

កេ្របើសទធ និងបញញពិចរ

តថគតែដលជ្រគូឲយេឃើញ្រតឹម្រតូវសិន សឹម្របតិបតិ្ត កុ ងព ន ុ ទធ

យ ក៏

មៈ ! អម េនះជកុសលជរបស់្របេសើរ អក ន ចូរ ន បនេឃើញខួ នឯងថ ្ល ី្វ ួ យែដលអក

អក ន គួរលះបង់េចលេទ កុ្រំ ប្រពឹត្ត

ំ ទង

យ

យថ

(១)

ភក ិ ុខ

វកតថគត្រតូវចបំងចេំ ពះសចធ ច ម៌

ម ដូចជេយើងនិយយថ "ឲយេឃើញស

ិ កិចាឆ េសចកីសង សន វចិ ័យ (Doute, Doubt) េនះជធម៌មួយ េនកុ ង ្ដ ន

១ - មជឈិមនិកយ មូលប

សក វ ិមំសកសូ្រត េសៀវេភទី២២ ទំព័រ ៣៣៧។

៦

នីវរណធម៌

(២)

ំ ៥ ្របករ ជធម៌ (Empêchements, Hindrances) ទង

ំ ទម ់ អរ យ ងប នឲយយល ិ ិ ិ

ិ កិចាឆ េនះ មនែមនជអ ់្របករ។ ែត វចិ សចធ ន្រគប េំ ពើបបកមេម ទ ច ម៌ ឬ មនឲយេក ្ដ ិ ើតេសចកីចេ្រម ើ ិ េ្រពះថមនមនែដល្រតូ វេ្របើជេំ នឿ មនមនអ េំ ពើបបកមម (Péchésin) ដូចេនកុ ងលទ ន ិ ិ ិធ

សន

(Religion) ដៃទៗេទ។ ឯមូលៈ (Racine, Root) ឬ ឫសគល់ៃនបបកមេម នះ គឺអវជ ិ ជ (Ignorance)

និងមិចាឆ (Vues fausses, False views)។ េនះជធម៌ែដលេគ្របែកកជែជកមនបន េបើមន ិ វច ័យេហើយេសចកីចេ្រម ង ់ មនសនិ ះសង ទ ្ដ ិ ិកិចឆ មនករេងឿងឆល ើនពិតជមិន

ចេកើតេឡើងបន

េទ។ មួយេទៀត ធម៌េនះក៏េគ្របែកកជែជកមនបនែដរថ េគមន្រតូ វទុកវច ិ ក ិ ិ ចឆ េនះ ឲយេនយូរ ិ ិ

់ឲយេសចកីចេ្រម ់ ឬ េបេគម លង់េទ េបេគម នយល នេឃ នេដ រើ េលឿនេទមុខ ្ដ ើ ិ ើ ិ ើ ញចបស់។ េបេគចង ើ ើ

ំ តវ់ ច ្រតូវែតបប ិ ក ិ ិ ចឆេនះេចលបង់ឲយ្រសឡះ

ំ ត់វច ែតេដើមបន ិ ក ិ ិ ចឆ ី ឹ ងបប

ចបស់សិនែដរ។

ក៏្រតូវែតេគេឃើញ

ែតេសចកីេនះ មិនែមន្រតូវយល់ថ េគមិន្រតូវឲយមនកីសង ័យ ឬ មិន្រតូវឲយមនជេំ នឿ ្ដ ្ដ

់ែតនិយយថ "ខុ េំញ ជឿ" ក៏មនែមនបនេសចក េនះេទ េប្រគន "យល់ ឬ េឃើញ " េនះេទ។ ្ដ ើ ិ ីថ

េសចកីេនះ េ្រប បដូចជសិស គណិត ្ដ

្រស ្ត ែដលគតច េំ ិ

ទគណិត

្រស ្ត ជួនកលខះ ្ល ែតង

់្រទេនសេនកង ំ ុ ចមួយ ែដលសិស េនះមនដ មនចណ ្វ ូ ចេមច ្ដ នឹងឲយេទមុខរួច ឬ ខួ នលង ្ល ឹងេធើដ ិ ុន វច ល ន ង ់ ែដរ។ ដ ប ិ ិកិចឆ ឬ កុ ងករេងឿងឆ

េនះេនែតេធេទម ុ ខមនបនេទ។ ើ្វ ិ

សិស េនះ េនែតមនវច ិ ិកិចឆ ដ បេនះ សិស

េបស ើ ិស េនះ

ចង់េធឲយេទម ុ ខរួច ើ្វ

លុះ្រ

វច ន ិ ក ិ ិ ចឆេនះបនសិន េទើបេទមុខបន។ កុ ងករណ ី េនះ មនមេធយបយ

ែតសិស េនះេ

ចជួយឲយសេ្រមចបន

់ែតនិយយថ "ខុ េំញ ជឿ" ឬ "ខុ ម ំញ នសង ៏ ន ែដរឬេទ? េប្រគន ័យេទ" េនះេទៀត កម ើ ិ ិ

ចេំ

ចេ

ះ្រ

ទបនពិត្របកដេទៀត េបទ ខំ ្វ ួ យ េហើយ្រពមទទួលយកអីម ្វ ួ យេនះ េ ើ ុកជបងេជឿអ ីម

២ - នីវរណធម៌ (Empêchements, Hindrances) ៥ ្របករ គឺ : ១- កមឆនទ (La convoitise sensuelle, Sensua Lust); ២- ពយបទ (La malveillance, III-will); ៣- ថីនមិទធ (La torpeur physique et mentale et la langueur, physical and mental torpor and langueur); ៤- ឧទធចច កុកុចច ក (L'inquiétude et le tracas, Restlessness and worry); ៥- វ ិចិកិចឆ (La donte, Doubt)។

៧

ះ

យ

យ

ឥតបនយល់េ

ចេទបនែដរ បនខងវស ិ ័ យកររដ្ឋ ែតនិងទុកជបនករខងវស ិ ័យ

ះ េនះ

ធមៈម ឬ ខងវស ិ ័ យចេំ ណះែដលមនេហតុផលពុំបនេឡើយ។ ស់េទសន្របេ

្រពះសមមសមុ ទ ព ្រធ

េពលមុនបរន ិ ិ ព្វន ្រពះអង្រគ

ស់េហើយ្រ

ំ ត់ វច ជនិចថ ្រតូវបប ច ិ ិកិចឆ េចលឲយ្រសឡះបង់ ស់េទៀត ឲយ្រពះសងឃ

័ ្រពះអងគ េដើមបក ំ យេកតវ វច ិ យ ិ ិ ក ិ ិ ិ ចឆ េនះ ចេំ ពះធមវម ន ើ បបដ ី ុឲ ំ ត់វច កច ិ ក ិ ិ ចឆ េនះបន។ ែតកលេនះ ្រពះសងឃ ្រ

ស់េទៀតថ

(១)

ំ ភិកុ ទ ខ ង

ឲយសទិ វធ ិ

៖។

រក ិ

ំ យ ! េបើអក ន ទង

ំ យទុក កសួរ្រពះអងគ កុឲ

រធម៌េទៃថេង ្រកយ េហើយមន ិ

ំ ងេនក ន ុ ណី្ហ ភព្រគប់អងគ េទើប្រទង់ ុ ងត

វក

យ មនគរុគរវធម៌ មិន

អក ន សិក ្របវតិ្ត

័ ទូ ្រពះសមុ ទ ព ធ ែដល្រទង់មន្រពះហឫទយ ្រទង់្របកបេ

្ណ ះេទ

្រសល ្ត ទិ ធ

ច

៊ នេលើក្រប

ំ យ ្រទង់មនែមន្រពះ ជទន្រតឹមែតេសរភពក ន ិ ី ុ ងករ

៌ យកខន ្ត ី្ដ ី ធម

េម ្ត េ្របសសេន្ដស្រពះសងឃ

ំ ុ ត បុចឆវសជ បផ ន ឧបលិគហបតី្របកសជឧ ជ ិ

ជ្របវចនៈ និគន្ត នដបុ ត្ត មិន្របេសើរេសើេម កលេនះ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រ

វរី បន

ឲយេទគល់អងគ ម៉ស់មុខ។ ទី

រកថ កយទណ្ឌ វចទ ី ណ្ឌ មេនទណ្ឌ ិ

យ ពុទវធ ចនគឺៈ កយកមម វចីកមម មេនកមម

េហើយសូមថ្វយខួ នជឧបសកច ្ល ូល

ស់ទូនមនឧបលិគហបតី

សន៍ពុទរធ តន៍ ឲយពិចរ

បនដល់ៃ្រតសរណគមន៍។

ទុកម ខ ុ នឲយបនម៉ត់ចត់សិន

ំ ុ ត ែតឧបលិគហបតី ទទូចសូម ម៉ត់ចត់ េទើបសេ្រមចចត ិ ្ត ជករ្របេសើរបផ

ថ្វយខួ នជឧបសក ្ល ១ - ទីឃនិកយ ម

(១)

លសួរ្រពះអងព ឲ គ ី ្រទឹសី កម ្ដ ម េធើ្រពះអង ្វ គ យចស់ចញ់យ៉ង

្រពះសមុ ទ ព ធ េដើមបេដញេ ី

វកេទៀតផង។

គ ល់ថ តិដ្ឋង ករម

ំ ិ តមនក់ ជគហបតី មន្រទពយសមបតិស បញូ ជ នសិស ជន ម ្ត ុ កស ្ដ ្ដ ភ េឈមះឧបលិ

េ្រពះករពិចរ

ន េឡើងសួរេទ

សនេកតេសើ ចៃ្រកែលងច េំ ពះអងគ ង

សម័យមួយ េន្រសុកនលនទ និគនថនដបុ ត្ត ែដលេយើងបន

េនះេឡើយ

ច

ំ ុកឲយមនវច មនក់ចូលមកសួរតថគតចុះ កុទ ិ ក ិ ិ ចឆ េនះ តេទេទៀត។

េសចកីខងេល ្ដ ើេនះ

គតែតប ុ េ៉ ិ

វក

ំ ូ នមន េទើប្រទង់្របទនដប

ំ បលិគហបតីឲយេគរព្រគូេដើមរបស់ខួ នដ សឧ ្ល ូ ច

វគគ ម

បរ ិនិព្វនសូ្រត េសៀវេភទី១៦ ទំព័រ២១៣ តេទ។

១ - មជឈិមនិកយ មជឈិមប

្ណ សក ឧបលិក ទសូ្រត េសៀវេភទី២៣ ទំព័រ៩។

៨

េដម ើ ដែដល។ ប

្ដ

ំ ់កុ ងេ សនទងអស ន

េមលទិ ធ

ក

្រពះសមុ ទ ព ជ ធ អគប គ ុ គល គ ្របេសើរេលើសកុ ងករ ន

ំ ្របទនេសរភព ្របទនខនី េម ធម៌ទង ្ត ្ត េ្របស្របណី ្របទនករេយកយល់េទវញេទមក។ ិ ី

េនះ

ជ្របៃពណីពុទ ធ

សនេរៀងរហូតមក។

បនយកធម៌ជ្របៃពណីពុទ ធ

កុ ង្រពះ ជ្របកស្រពះអង្រគ ន «អក ន ្រគប់គន

្រពះបទអេ

កម

សន េនះមក្របតបត ក ្ត ុ ងរជ ន ជ ល្រពះអងគ មនេសចកី្របកដេន ្ដ ិ ិក

ប់ដូចេសចកតេទេនះ ី្ដ

(១)

៖

មនគ ួ រេលើកតេមើងសរេស ក ិ ើរែតលទិ ធ

សនដៃទេទ ្រតូវេគរពលទិ ធ

សនរបស់ខួ ន ្ល

សនដៃទផងែដរ

់បត់េទ ្រពមទងេធ ំ របស់ខួ នឲយកប លទ ្ល ើ្វ ិធ

សនរបស់ខួ ន ្ល េហើយ្របទូសល ្ត ទិ ធ

ែតលទិ ធ

ដឹងថខួ នមនភក េំ ពះលទិ ធ ្ល ្ដ ីភពច

េហើយ្របទូសល ្ត ទិ ធ

់ខួ នែដរ។ សនដៃទៗឲយដូចជខួ នេគរពរបស ករេគរពលទិ ធ ្ល ្ល សនរបស់ខួ នផង េហើយេធើ្វ ្ល

សនដៃទៗេឈមះថ ជួយេលើកតេមើងេហ ក ើ យជួយព្រងីកលទិ ធ

្របេយជន៍ចេំ ពះលទិ ធ

ជឧបសកដ៏្របេសើរ

ជ

េបើមនដ ូ េចះ ន េទេឈមះថជក ី រេ ិ

្ដ កប់លទិ ធ

សនដៃទៗ ឲយវនសេទផងែដរ។ អក ន ិ

សន

មួយេគរព

សនដៃទ ្រគន់ែតបនេឈមះថ េធើឲយេគឯងបន ្វ

សនរបស់ខួ ន ្ល េ

ម អញបនេលើកតមត កំ េមើង ក

យគិតថ "

ំ ិ តេនះខុស្រសឡះេទ ករ្រប្រពឹតិេនះ ំ ្ល ញលទិ ធ សនរបស់ខួ នេហ េឈមះថបផ ្ល ្ត ើ យ"។ គន

លទិ ធ

សនរបស់ខួ នេ ្ល

្រគប់គន

យឥតសង ័យេឡើយ។ ដូេចះ ន

្ដ ប់ េហើយសូមេម ្ត

ករសេន្ដសេ

ទៈ ៃនលទិ ធ ្ដ ប់ ទៈ

មគីជគ គ ុ ណធម៌្របេសើរ

សនដៃទផង»។

យសមនចិតេ្ត នះ ជគុណធម៌្របេសើរ

ស់ សូមឲយអក ន

ស់ ្របសិនេបើយកធម៌េនះមក

អនុវតស ្ត ្រមប់ជ្របេយជន៍ទួេទ មិនែមនបនផលចេំ ពះែតលទិ ធ

សនេទ សូមបទ ី ុកជចបប់

៍ ស្រមប់្របេទសជតិ នេយបយ សងម គ កច ្ឋ ច ិ ច ឬ េសដក ិ ច ក៏រងរ ឹ តែតបនផល្របេយជន ឹ េទេទៀត។

៌និងេម ្ត េ្របស្របណេនះ ជឧតម ខនី ធម ្ត ្ដ គត្របេស ព ់ខស ព ់ ិ ើរខង

៌ៃនពុទ ធ អរយធម ិ

សន ចបេ់ ផើម ្ដ

១ - ្រពះ ជ្របកស ្រពះបទអេ

កម

ំ ី ពុទ ធ ងព

ស់ ទុកជវបបធម៌និង

សនេកើតេឡើង។ ករេបៀតេបៀន (ហិង

ជ េលខ១២។

៩

ស់

= La

ក៏ េ

violence) េទះជែបប

ំ ់។ េ វចនៈទងអស

យពុទ ធ

យ ឬ េទះជេ្របើេលសមកបនំក ្ល ៏េ

សនមនលកណ ៈ ្របកដដូេចះ ខ ន េហើយ បនជពិភពេ

បនេឃើញមនស្រងគមករកប់សម្លប់គនទុកជឧទហរណ៍ េ

យករ្របកសពុទ ធ

សន ឬ ផ យពុទ ធ

សនេនះេឡើង េនកុ ង្របវត ន ិ្ត

៉ និង សុី េហើយ្រជួត្រជបរហូតេទដល់ទីបអ រឺ ុ ប ្វ មន្រប

ន មួយេទៀតេកើតេឡើងេរឿយៗ

េគែតងេចទសួរថ

សនផ យទូេទេពញទីប ្វ

ពុទ ធ

សនមនែមនជលទ ិ ិធ

(Philosophie) ក៏មនែមនេទៀត ពុទ ធ ិ ក៏មនែមនែដរ ិ

ពុទ ធ

សន

គឺពុទ ធ

យេី

ែដលេគសនត ម ថ "ពុទ ធ

ែដលេគ

ក់ឲយេនះ មនែមនជករ ិ

កុ

បពិសី

ប

សចធ េី ច ម៌មនមនយ ិ

ជករ

ថដូចេមច ្ដ ក៏បន ពុទ ធ

ក់ឲយខួ នេនះេទ។ ្ល

្ល កឬយេី

្ល កឬ

ក់យេី

ំ ន់អីេពក សនេនះ ក៏មនមនករស ខ ្វ ិ

ឲយ

សនមិនយកចិតទ ្ត ុក

្រគន់ែតជនមបញត ញ ិ្ត

ក់

្ល កឬ

ស់ែដរ។ នមែដលេគ

ឮេហើយពីេ ះ ?

េបើេគេ

អី្វ

្រកអូបដែដល។

េទ គឺមនែមនជយ ិ ីេ

«ពុទ ធ ្រគស ្ល េ ិ ្ត ហិណ ូ ្ឌ មុសិម

ឈនត ភព (Monopole) របស់ជន ូ » េទ។ សចធ ច ម៌មនែមនជឯកធ ិ ិ ិ យីេ

ក់

រវនេ្ត ទ។

មនអីក ្វ ុ ងេឈ ន មះ ដូចផកកុ

ករ ដូចអក ន

សន (Religion) េទ និងថទស នវជ ិ ជ

ំ ួ រេនះ សន

សន។

ំ ទស់ខុសេទ េ សនមិនជករអីធ ្វ ឬ ្ល កឬយីេ

យ

សន

ំ ់ ឬ និងថជអដ សនគឺ មនែមនជអ ទ ន គតេនះ ិ ី្វ ងអស ី្វ ូ ចអក ិ

ពុទ ធ

ចេំ ពះ

សន៍ពុទរធ តន៍

សនជលទិ ធ

(Religion) ឬ ជទស នវជ េឆើយេ ន ខះ ្ល េឆយែដរ ្ល ិ ជ (Philosophie ? មនអក ើ្ល ទស នវទ ពុទ ធ ិ ូ េគេឆយថ ើ្ល

សនដ៏

្រសព ្ត ុ ទ ធ

េមរកេទៀត មនអក ន ចូលកន់ ិ

ននក់។

កមន ិ

ំ ់ មនករ្រសកឈ មមួយដណ ក់

ែវង្របមណជ ២៥០០ឆន ំ ែដលកនង ្ល េទេនះ។ សព្វៃថេង នះ ពុទ ធ ំ ្របមណជ្របរយ

៏ ុ ទែធ តផុ យន យ កស ទ ិ ងពុទ ធ

ថ និកយេនះ និកយេនះ ជនីវរណធម៌

់ សន្តនចត ជឧបកេលសដល ្ត យេ ្ត នុស េធច ើ្វ ត ិ ឲ ិ ិ ម

១០

ែតមនក់េទ។

ត ឺ ខុងត ឺ ្ល ក ឬ

ំ ទម ងប ច ម៌បន េហើយបេងើត ក ិ ិនឲយយល់សចធ

ហង ម េទៀត។

បុ េ៉

េសចកីព ល ្ដ ិ តធម៌េនះមនែមនផ ្ដ ់ េសចកីវ្ដ នសឲយែតខងលទ ិ ិ ិធ

សន

ឬខងបញញែត

្ណ ះេទ េធឲយច ូ លរហូតេទដល់ករទក់ទងរ ងមនុស និងមនុស េទៀតផង ឧបមថ េយង ើ្វ ើ

៉ ឹ ្ណងេទ ជួបមនុស មនក់េយើងមិនែមន្រគន់ែតទុកេគថជមនុស បុ ណ

់ ជ ំ ជអលឺមង ឲយពក់េទៀតថេគ ជអង់េឡស ជប ង ្ល

ឬ យេី

៏ជប់េនកុ ង េហើយចត ន ិ េ្ត យងក ើ

្ល ក ឬ យេី

ក់

របស់មនុស េ

េនះជសន្តនចិតៃ្ត នមនុស

កចូលចត ្ត ក់ ិ ជ

មនុស េ

កេទៀត។

េហើយ បនជេយងេឃ ើ ើញមន

ឲយេនះផង។ ស់

្ល ក ឬ យីេ

្ល ក ឬ យេី

ក់

្ល ក

ំ ឬ ជជហ េមរកក ង ិ ្វ េម៉្លះ ិ

ំ ល់េនះ េនះឯង។ ជួនកលមនុស ែដលេយងស គ ើ

មនែមនជជត ិ ិែដលេយង ើ

្ល ក ឬ យេី

ំ េយើងែថមទងេទ

ក់រហូតេទដល់គុណធម៌ដ៏្របេសើរ

មញញទួេទកុ ងព ន ិ ភពេ

ក។

ដូេចះ ន

ៃនករឲយទន (Charité) េគថ េនះទនពុទទ ធ ន

ំ ងេនះថជទនម នមន ្រគស ិ ្ត ទនហិណ ើ ិ ូ ្ឌ េហើយេមលងយទនៃនជនទ

និសង ។ េសចកីព ្ដ ិ ត

ទនគឺទន ្របកដជទន។ ទន មនែមនជព ្រពហមវ ិ ុ ទ ធ ជ្រគស ្ល ិ ិ ្ត ជហិណ ូ ្ឌ ឬ ជមុសិមេទ។

ធម៌ៃនម របស់ម ធម៌ ករុ យេី

បិ

បិ

មនែមនជព ន ុ ទ ធ មនែមនជ្រគ ិ ិ ិស ្ត មនែមនជហ ិ ិណ ូ ្ឌ ឬ ជរបស់អក

រ

េទ គជ ឺ

។ គុណធម៌ ឬ េទសធម៌ែដលេកើតកុ ងសន ន ្ត នចិតម ្ត នុស ដូចសិេនហធម៌ សបបុរស

ខនី ្ត វរិ យៈ មត ្ត ព ិ ិ ភ

ំ ់េនះ មនែមនជ គៈ េទសៈ េមហៈ មនៈ ធម៌ទងអស ិ

៌ៃនលទិ ធ ៃននិកយេទ មនែមនជធម ិ

សន

មួយចេំ ពះេទ។ បុណយ បប ែដលេកត ើ

េឡើង កុសលចត ្ត ិ ងអកុសលចត ិ េ ិ ន ិ ្ត មនែមនេក ិ ើតចេំ រនេឡ ើ ើង ឬ អន់ថយេទវញ ជួបមនុស ែដលកន់លទិ ធ

យ

សនេនះេទ។

អក ន ែសង ្វ រកសចធ ច ម៌ មិនមន្របេយជន៍អីន ្វ ឹ ងដឹងថ សចធ ច ម៌េនះេកើតមកពី

រកកេំ ណើត ឬ ករចេំ រនេឡ ក ្ដ គតេនះជភរៈៃនអ ន ្របវតិ្ត ើ ើងៃនឧតម ិ

រែតេយង ើ

េទ។ ករ

្រសេ្ត

យែឡក។ េដើមបល ី ុះ

រវនេ្ត នះ គករេឃ ឺ ើញធម៌ពិត េហើយបនលុះធម៌េនះេ

យ្របៃព េសចកីេនះ ្ដ

់នឹងដង សចធ ច ម៌ មនបច ព ធ ឬ របស់េ ឹ ថ ពុទវធ ចនៈេនះ ជធម៌អង្រគ ពះសមុ ទ ិ កច ច រែដលជ ិ ក

្ល ក ឬ

មនឧទហរណ៍ពិត្របកដេនគមីរមជឈ មន ព ិ ិ កយ ១ - មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប

(១)

ដូចេសចកីតេទេនះ :។ ្ដ

្ណ សក ធតុវ ិភងគសូ្រត េសៀវេភទី២៨ ទំព័រ១៧០។

១១

កអងគ

ក៏បន។

ៃថម អស់ ្រតីមួយ កុ ងេ ងកុមក ្រទង់ ង ួ យ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្របថប់សេ្រមច្រពះឥរយបថ ន ភ ិ

ំ ីរ បនជួបឫសីេកង ងេនះមុន្រពះអង។ ម មនក់ ែដលចូលមកេនកុ ងេ ន គ ្រពះអងក គ ី្ដ ឫសីេកង ម កី្ដ ទងព នក់េនះ មិនបន

ព ្រធ ទង់្រពះ គ ល់គនេទ។ លុះទត្រពះេន្រតេឃើញឫសីេកង ម េនះេហើយ ្រពះសមុ ទ

ត្រមះថ : “ចរយឫស ិ ិ ីេនះ ្រសគត់្រសគមសមរមយមល ្អ បនផលល ្អ ្របេសើរេបតថគត ើ

ជ

ស់េមលេទម ុ ខគួរឲយ្រជះថ្ល គួរនឹង ើ

កសួរេមល"។ ្រទង់្រពះត្រមះេហ ើ ិ ើ យ្រទង់្រ

“ែនឫសី ! អក ន េចញចកផះ ទ េហើយមកបួសេនះ េតើអក ន បួសចេំ ពះេ ទៈេ ្ដ របស់អក ន ? េតើ ទៈ

ក េនះដូចេមច ្ដ ?

បនឮពុទដ ុ ទដ ធ ីកេ ធ ីកេហើយ ឫសីេកង ម េនះ េឆើយតបព ្ល

ចក

យ

“ឱសម្លញ់េអើយ ! មនឫសីមួយអងន គ មថ េគតម ជ

ក

? េ

ករជ គនងរធមម

កយេ

ក

ថ:

យជតិ ្រពះអងេគ ចញ

កយ្រតកូល េហើយមកបួសកន់យកេភទជឫសី ្រពះអងម ខ គ នកត ិ នមលប ិ្ត ី រច ខចយទួេទថ

ជ្រពះអរហនប ្ត ន្រ

ំញ េហើយ្រជះថ្ល ខុ េំញ ចញចកផះ ស់ដឹងធម៌ ជសមមសមុ ទ ព ធ ខុ ឮ ទ មកបួសកន់

យកេភទជឫសីចេំ ពះ្រពះអងគ ្រពះអងជ គ “ចុះ្រពះអង,គ ្រទង់្រ

្ដ ខុ ំញ ខុ េំញ ពញចត ្ត េំ ពះ ទរបស់្រពះអងេគ នះ"។ ិ ច

ស់សួរេទៀត, ជអរហន្ត ជសមមសមពុទធ ែដលអក ន យកេធើជ ្វ

ខួ នអ ក ្ល ន េនះ ឥឡូវេនះ្រទង់គង់េនទី

វតថី ្រពះអងជ គ អរហន្ត ជសមមសមពុទធ ជ

“ែនឫសីេកង ម !, ្រទង់្រ

្ដ

?

“ឱសម្លញ់េអើយ !, ឫសីេកមងេឆ្លើយតបវ ិញ, បនឮថមន

្រកុង

ស់ក្លងសួរថ:

មមួយេនឯឧត្តរ្របេទស ជិត

្ដ របស់ខុ ំញ ្រពះអង្រគ បថប់េនទីេនះ។

ស់បញ ជ ក់, ចុះអក ន ែដលបនេឃើញ

្ដ របស់អក ន េនះែដរឬេទ?

ំញ នែដលបនេឃ ំ េឡើយ “េទសម្លញ់ !, ឫសីេកង ម បញ ជ ក់ទូល ខុ ម ិ ើញ ឬបនជួប្រពះអងេគ ទ កុថ

េឃើញ ្រគនែ់ ត

ំញ ៏មិនែដលទងបន ំ គ ល់្រពះអងគ ខួ នខ ្ល ុ ក

គ ល់្រពះអងផ គ ង"។

េពលេនះ ្រពះសមុ ទ ម េនះបួសកន់យកេភទជ ព ្រធ ទង់្រជបចបស់ថ ឫសីេកង

ធមវម ន ិ ័យ្រពះអងគ េទើប្រទង់្រ

ស់ថ ៖

“ែនភក ន ្របុង ិ ុ ខ ! តថគតនឹងេទសន អក

បសចេំ ពះ

េ្របស ្ដ ប់ចុះ !”។ តេទ្រទង់សែំ ដង អរយសចច ិ

ំ ុ ត ទងអស ំ ់គនបន ្របទនចប់ ធមមក ម េនះបនលុះអរហតផ ្ត ល។ ទីបផ ី ថ េហើយ ឫសីេកង ១២

គ ល់

ថ ឫសីេកង ម េនះគឺ បុ កុ ក បុ កុ ក

តិភិកុ ខ

ខមេទស

េហើយេលើកកមង ្ល ់អញជលី្រកបទូលសូម

ឱន្រកបេទៀបបទអង្រគ ពះសមុ ទ ព ធ

យខួ នព ្ល ុ ំបនដឹងថជអង្រគ ពះសមុ ទ ព ធ

េ

"សម្លញ់"។ តេទ បុ កុ ក

បនភ្លត់េពលពកយេ

ំ ព្វជជជភក ំ តិ ្រកបទូលអង្រគ ពះសមុ ទ ព ធ សុប ខ ុ ងស ន ិ ុក

តិ មនមនៃ្រតច វរ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រ ិ ី មនមនប្រត។ ិ

ែតេពលេនះ បុ កុ ក ចវរ ី រកប្រត

តភ ្រគ ពះសមុ ទ ន ្របទនធមេម ទសនេនះ គអង ព ។ ធ េពលេនះ ិ ិកុ ខ អក ឺ

ម្របៃពណីពុទ ធ

តិ ្រកបថ្វយបងគំ

សន។ បុ កុ ក

តមកៃថេង ្រកយេទៀត ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់បន្រជបថ បុ កុ ក

េធមរណកលេទេហ ើ្វ ើ យ េទើប្រទង់្រ

ស់ថ : “បុ កុ ក

ក់ពុទ ធ

សន

ស់បងគប់ឲយរកៃ្រត

្រពះសមុ ទ ព ធ េហើយេដរើ េទ

ំ ុ ងែតេដើរែសង ែសង ្វ រកៃ្រតចវរន ្វ រក មនេគញីមួយមកដល់េ ី ិ ងប្រត កព

មរណកលេទ។

្រពះអងថ គ

ក េហើយេ

កេធើ្វ

តិ ភក ិ ុ ខ េនះេគញីដល់េហើយ

តិ ភក ន ្របជញ បនេឃើញអរយ ិ ុ ខ េនះជអក ិ

ំ ុ ត ែដល្រតូវសេ្រមចនិព្វនជអរហន្ត និព្វនេហើយមន សចធ ច ម៌េហើយ បនដល់ឈនថនក់ខស ព ់បផ ិ ្រតឡប់មកកន់ភពេនះេទៀតេទ"។

់ និទនេនះ បញ ជ កេ់ សចកីចបស ្ដ

អង្រគ ពះសមុ ទ ព ធ េហើយបន្រ

ស់ដង ឹ ធម៌្រពះអងេគ ហើយ។ ភក ិ ុ ខ បុ កុ ក

ជអក ន សែមង ្ដ ធម៌ដល់ខួ នេទ ្ល

បុ កុ ក

ែតេ

្ដ ប់េហើយមនែភក ន

ក

តិភក ិ ុ ខ បន

េឃើញសចធ ច ម៌ពិត្របកដ។

្ល ក ឬ យេី លទិ ធ

"ជេំ នឿខ្វក់"

ក

េឡើង។

េទ។ ដូេចះ ្អ េទេលើ ន សចធ ច ម៌ មនព ិ ឹ ងែផក

ំ ់ សុទែធ តកេកតេឡ សនេសើរែតទ ងអស ទ ើ ើងេ ទុកជបនលទិ ធ

ទិេទពេនឯ

េហតុផល

យមន

ំ ់ ង ? េបើថនសក ្ដ ិទិ េហ ធ ើ យ ជមឺម ង ុ ខែតជសះេសបយព ឹ ថ ិស ិ ត្របកដពុំខន មិនបចដ ើ

ំ ជអក ន ផ ំថន ំ ឬ ថនេនះបនមកព ីេ

េពទយ

្ដ ប់ធម៌

គ ល់ថអក ន

តិ េនះ មនបន ិ

តិ ភក ្ត ល ចូលនិព្វនេទៀតេតបនេ ិ ុ ខ បនេឃើញធម៌ េហើយបនលុះអរហតផ ើ

្ល ក ឬ យីេ

្រពះ

ស់អស់េជើងេហើយថ បុ កុ ក

នសួគ៌

ំ ្រពមទង

ក់

ផុ យគ ទ ន ្រសឡះជជេំ នឿ្របកបេ

យ

សនេហើយពឹកែផក ្អ េទេលើ្រពះ

េហើយផ យជេំ នឿឲយេគេជឿ

ជជេំ នឿឥតេបគ ើ ត។ ិ

យជេំ នឿ (Foi, croyance) យកជេំ នឿ ឬ

ឯជេំ នឿកុ ងព ន ុ ទធ

១៣

សន

ម។

ទិេទព

ជេំ នឿែបបេនះ

ជជេំ នឿឥត

េហតុផល (Cause et effet) ជជេំ នឿ្របកបេទេ សទធ = ជេំ នឿែដល្របកបេ ពុទ ធ

សនេនះ សេំ

យវចរណញ ញ ណ (Raisonnement) េពលគឺ ិ

យបញញ Confiance = Confidence et sagess = winsdom)។ ជេំ នឿ

យក ករេឃើញចបស់ ករដឹងចបស់, ករយល់ជក់ចបស់ "មិនែមនសេំ

យកជេំ នឿែបប "Foi, Croyance; Faith, Belief” ដូចពហិរ េយងេ្រប ើ ើពកយ្រចបូក្រចបល់គន

ំ ់ េនះេទ។ សព្វៃថេង នះ សនទងអស

ស់ ដូចពកយថ "Religion” េយងែ្របថ " ើ

សន" ឬ ពកយថ

ំ Faith, Belief ជអង់េឡស េយងែ្របថ "Foi, Croyance ជប ង, "ជេំ នឿ េពលគឺសទធ" ែតេសចកី្ដ ើ

ពិត ពកយថ "សទធ = ជេំ នឿ" កុ ងព ន ុ ទធ

Faith, Belief” កុ ងសទ ន ិធ

សន្រគិស ្ត ឥ

សនមនែមនមនអត ន ថ ័យដូចពកយ "Foi, Croyance; ិ

្ល ម ្រពហមណ៍ េនះេទ។ សទធ = ជេំ នឿកុ ងព ន ុ ទធ

សន

ជជេំ នឿែបប "Confiance, Confidence” ជជេំ នឿែដលេកតេចញព ើ ី ករេជឿជក់ (Conviction) ករ

្រជះថ្ល (Joi ou sereine) ទុកជសរណៈ ករទីពឹងដ៏្របេសើរ (Refuge) ដូចសទធ េជឿជក់ ្រជះថ្ល

ចេំ ពះគុណ្រពះរតន្រត័យ គ្រពះព ក, ុ ទ ធ ្រពះធម៌ ្រពះសងឃ ជេដើម។ ករេជឿជក់ចបស់មនកេ្រម ឺ ិ ើ

េសចកី្រជះថ ្ដ ្ល ចេំ ពះកុសលធម៌, ករទុកចត ិ េ្ត េ

ំ យយល់ចបស់ថនឹងបនសេ្រមចដូចបណ ង ក៏

កទុកថជ សទធ = ជេំ នឿែដរ។ ធម៌ ២ ្របករគឺ សទធ និង បញញ ជធម៌គូគន គឺេបើមនសទធ

្រតូវមនបញញ។ អក បញ ន េជៀ មនមនបញ ញ និងេដើរវេងង ្វ ផូ វ។ ្ល អក ន មនសទធ មនេ្រប ញ ពិចរ ិ ិ ើ

់ រអ ខុស្រតូវ គតែតព េំ នឿេទ េធអ ង ។ ន មនមនសទ ធ មនមនជ ្វ ិ ី េជឿ នឹងធ្លក់េទជមនុស លង ី ក ិ ិ ើ្វ ីៗ

បញញគតព ិ ិ ចរ

មិចឆ។ អក ន េដើរកុ ងេ ន

់មនធ េបើបញញខួ នគ តចក ្ល ្ល ិ ិ ុះ

និងធ្លក់ខួ នេទជអ ក ្ល ន យល់ខុស

រក ង

គេទជអ ក ន ឺ

ំ ន កងងឹតេនះ ្រតូវេ្របើធម៌ ២ ្របករគឺសទធ និង បញញេនះ និងខនពុប

េឡើយ េទើបេដើរេទមិនវេងង ្វ ក

្ដ លអធធ។

សទធ = ជេំ នឿ ែដល្របកបេ

យបញញ ពិចរ

េឃើញពិតដង ច រអី្វ ឹ ពិត យល់ពិត នូវកច ិ ក

ំ ្ល ងប ំ ផ ំ ុ ត ជេហតុនឲយសេ្រមច ំ មួយែដលបុគល គ ្រតូវករេធើ្វ ជពលៈ = មនសទធពល មនកម្លងខ េសចកី្របថ ្ដ ន ពិត្របកដ។ បុគល គ ែដលេធក ច រអីម ្វ ួ យ េហើយមនបនសេ្រមចសម ើ្វ ច ិ ក ិ មិនែមនេ

យខះ ្វ អីេទ ្វ គឺខះ ្វ ធម៌ ២ ្របករេនះឯង។

្រពះបរមេពធសត ្វ ែដលបនសេ្រមចភវៈជ្រពះសមុ ទ ព ធ ក៏េ ិ ១៤

មក្របថ ន ី្ដ

យសទធ ែដល្របកបេ

យ

បញញ ចបេ់ ដើម សទធេនះេ

ថ

ំ ី ្រទង់ ងព

ំ ័ ក ង្រពះទ យ

គមសទធ។

៌ ឲយបនសេ្រមចសមមសេមពធិញញណ។ ងបរមធម ី

្រពះអរហន្រ្ត គប់អងគ ក៏មនសទធែដល្របកបេ

្រទង់សែមង ្ដ ទុកមក។ សទធេនះ េ

ថ អធគ ិ មសទធ។

យបញញ េទើបបនលុះធម៌ែដល្រពះសមុ ទ ព ធ

ឯករេជឿជក់ចបស់ មនកេ្រម ិ ើកចេំ ពះគុណ្រពះរត្រន ត័យ ក៏េ

បញញែដរ។ សទធេនះ េ

ថ ឱកបបនសទធ។

ចត ិ ែ្ត ដល្រជះថ្លចេំ ពះអេំ ពើជកុសល េ

យល់ពិត ថ េធើល ្វ ប ្អ នល ្អ េធើ្វ សទធែដល្របកបេ

្រកក់បន

យបញញេនះ

បុ រសស េសដ្ឋំ ជេំ នឿេនះ មនតៃម្ល ិ

ឥតេបើគតេនះ មនេទសដល់ ិ េកតេឡ ន ើ ើងែតកុ ងេពល

យសទធែដល្របកបេ

យបនយកបញញពិចរ

្រកក់ េនះេ

ថប

ទសទធ។

ជ្រទពយដ៏្របេសើររបស់មនុស កុ ងេ ន

យ

េឃើញពិត ដឹងពិត ក

សទធី

ធវត្ត ិ ំ

ស់ េសើជ បុគល ួ រនឹងេជឿអៗ គ េជឿ ម វី ត ិ មនគ ិ ី្វ ឥតេបគ ើ តេទ។ ិ

្ល ប់។ ដូេចះ ន ជេំ នឿដៃទៗ ែបប Foi, Croyance; Faith, Belief ែតង

់េឃើញពិត ដង ែដលេគមនទន ន ឹ ពិត យល់ពិត, កុ ងេពល ិ

បនេឃើញពិតបនដឹងពិតបនយល់ពិតេហើយ

ែដលេគ

ន ជេំ នឿេនះនឹងរលត់បត់េទឯងឧបមថ

្រប

ំញ នេព្រជមួយ្រគប់េនកុ ងក មនមនុស មនក់មកនិយយ្របប់ថ "ខុ ម ន ្ដ ប់ៃដខុ េំញ នះកុ ងេពលែដលឮ ន ពកយេនះ" ្រប

់បនេឃើញេព្រជេនះ េ ន ជេំ នឿេទើបេកតេឡ ើ ើង េ្រពះមនទន ិ

់ កលេបអ េឡើយ ្រគន់ែតឮេគនិយយ្របប។ ន និយយេនះ ើ ក េយើងេឃើញេព្រជេនះេ

េនះ្រប

យែភក ន ខួ នឯងេន ្ល

ក្ដប់ៃដបង្ហញេព្រជេនះេហើយ

យែភក នឹងថជេព្រជពិតែមនយល់ចបស់ថជេព្រជពិតែមន េពល ន

ន ជេំ នឿែបប Foi, Croyance; Faith, Belief រលត់បត់ឯងែលងេកើតមនេទៀតេហើយ។

េសចកីេនះដ ្ដ ូ ចជេរឿងែដលេយងធ ្ល ប់បនឮមកថ ើ

"បនសេ្រមចដូចជេគបនេឃើញេព្រជេន

់ ថ ជេំ នឿែដលេកតមនេឡ េលើបតៃដ"។ ដូេចះ ន គួរគបបយល ន ើ ើ ង េកតមនែតក ើ ី ុ ងេពល

ែដល

់េឃើញ មនទន ់ដឹង មនទន ់យល់ េបើេឃើញេហើយដឹងេហើយ យល់ចបស់េហើយ េយងម នទន ើ ិ ិ ិ

្រប

ពុទ ធ

ន ជេំ នឿេនះនឹងបតេ់ ទឯងវញ ិ សន

មិនមនជ្រប

មនន ើ ើ ្ល ិ ិ ទនជឧទហរណ៍េ្រចនអេន

១៥

ន េចទេឡើងេទៀតេទ

កុ ងគម ន ព ីរបល ី

ស់ស្រមប់បញ ជ ក់េសចកីខងេល ្ដ ើេនះ

ដូច

និទនេទេនះ

(១)

។

សម័យមួយ ្រពះ មុ សិលេតថ គង់េនវត្ត េឃសិ

ចេំ ពះ្រពះបវដ ិ េ្ឋ តរថ ថ : “

វុេ

បវដ្ឋ គ ិ ! េបប ើ ុ គល

- សទធ = ជេំ នឿ គឺជេំ នឿទួេទ

ម ជិត្រកុង េកសមពី មនេថរដីក

៌ ៥ ្របករ : មួយមនមនធម ិ

មអ ថ នុរូបរបស់សពទថ "សទធ" មនអតន ថ ័យ

មធមម

ដូច Dévotion, Foi, Croyance; Faith, Belief

- រុចិ = ករេពញចត ិ ្ត (Penchant ou inclination = Liking or inclination) - អនុ ស -

= ករឮតៗគន (Oui-dire ou tradition = Hear say or tradition)

ករបរវិ តកក = ករ្រតះរ ិ ិ ះេ ិ

Considering apparent reason)

- នជ ិ ឈនកខ ន្តី = ករចូលចត ិ ្ត

យ

ករ (Considérer les raisons apparentes =

មករយល់េឃើញ (Se complaire dans les spéculations

des opinions = Delight in the speculations of opinions) ំញ ឹងថ ខុ េំញ ឃើញថ ជ ខុ ដ

ពយធិ មរណ រលត់េ្រពះជតរិ លត់, ជតរិ លត់ េ្រពះភពរលត់,

ភពរលត់េ្រពះឧបទនរលត់, ឧបទនរលត់េ្រពះត

្ហ

រលត់, ត

្ហ

រលត់េ្រពះេវទន

រលត់, េវទនរលត់េ្រពះផស រលត់, ផស រលត់េ្រពះសទបយតនរលត់, សទបយតនរលត់

េ្រពះនមរូបរលត់,

នមរូបរលត់េ្រពះវញ ិ ញ ណរលត់,

សងខររលត់េ្រពះអវជ ិ ជ រលត់។ «

វុេ

មុ សល ី មន «

វុេ

មុ សិល ! ្រពះបរដ ជ ក់, េបើមិនមនធម៌ ៥ ្របករខងេលើេនះ េតើ ិ េ្ឋ តរថ សួរបញ

យុ មនញណេឃើញចបស់កុ ងខ ភពរលត់ ភវនេិ ធ គឺនិព្វនដូេចះ ្ល ន ឬ? ន ួ នថ

៌ ៥ ្របករេនះេទខុ ដ ំញ ង បវដ្ឋ ិ , ្រពះមុសិលេតរថ តប, េបម ឹ ខុ េំញ ឃើញថ ើ នមនធម ិ

"ភពរលត់ ជនព ិ ិេ េធនព ិ ្វ ន = ភវន ិ ្វ នំ"។ «

យ

វញ ិ ញ ណរលត់េ្រពះសងខររលត់,

ម មុ សល ! ្រពះបវដ្ឋ ជ កែ់ ថមេទៀត, េបើដូេចនះមនែត មុ សិល ដ៏មន ិ េតថរ បញ

១ - សំយុត្តនិកយ និទនវគគ េសៀវេភទី៣១ ទំព័រ២៤៧។

១៦

យុ ជ្រពះអរហនខ ្ត ី

្រសពឬ?

កល្រពះ បវដ្ឋ ជ ក់ែថមេទៀតយ៉ងេនះេហើយ ្រពះមុ សិលេតថរ គង់េនេស ង ម ិ េតថរ សួរបញ

ំ មិននពតេទេទៀត។

សទធេនះ មនមនេនសន ្ត នចត ្ដ ិ ិ ្រ្ត ពះអរហនេ្ត ទ ដូចេសចកីតេទេនះ

(១)

។

សម័យមួយ ្រពះសមុ ទ េនវតេ្ត ជតវន ម ជ ព ្រធ ទង់្របថប់សេ្រមចឥរយបថ ិ

បណ ិ ិ្ឌ កេសដី្ឋ

ងថ្វយ ជត ិ ្រកុង

ស់ចេំ ពះ្រពះ

ស៊ប់កុ ង ន អមតនព ិ ្វ ន មនអមតនព ិ ្វ ន ជបរេយ ិ «សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បុគល គ

នែដរឬេទ?។

មនបនដ ង ឹ មនបនស ិ ិ ិក

់ចបស់ មនបនប ៉ះពល់េសចកេនះេ ស់ដឹង មនបនេធ ឲយជក ិ ើ្វ ិ ី្ដ

េនះែតងលុះេ

ំ កលេនះ ភក ខ ង ិ ុទ

ន ដូេចនះឯង។

យបបួលគននិយយអឺងកងេឡើងថ ្រពះ

ំ ញ់មញេនះ សង េ ន ្រពះពុទដ ធ ក ី អប ិ ំ ស់ចេំ ពះភិកុ ទ ខ ង

របុ ី ត្តេតថរ ្រកបទូលតប

របុ ី ត្តេតថរ មន ិ

់ ្រពះកណ៌អង្រគ ពះមនបុណយេទើប េសចកីេនះបន្រជបដល ្ដ

យថ :

មិនបន របុ គ ែដលមិនបនភវនបញិច ្រនិ យ ទ ី ត្ត ថបុគល

យ ! តថគតសួរ

ចេ្រមន ន េតើ ិ ើ សមថវបស

់ចបស់នូវមគផ ចេធឲយជក គ លបនឬេទ ដូេចះ ន េទេត។ ើ្វ ើ េពលេនះ

របុ ញថ : ិ ី ត្តេឆយតបមកតថគតវ ើ្ល

«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស

ចបស់បន,

យបញញខួ នឯងេទ បុគល ្ល គ

យករយល់េឃើញខុសេទ។ ៃថេង នះ ្រពះ

មនសទធេជឿអង្រគ ពះសមុ ទ ព េធ ឡើយ។ ំ «ភិកុ ទ ខ ង

មនបនេឃ ិ ើញ មន ិ

យសទធៃនបុគល គ ដៃទថ សទធិ្រនទិយ ែដលបុគល គ ដៃទបនភវនេហើយ ។ល។

មនអមតនព ិ ្វ ន» ជបរេយ ិ

្រពះ

របុ ្ត : ិ តថ

ែដលតថគតបនភវនេហើយ ចុះ របុ ន មនសទធ = ជេំ នឿចេំ ពះសទិ្រន ធ ិយ ទ ី ត្ត ! អក

«

្រទង់្រ

នថ

វត។ លេឃ ព រធ មលេម ីថ កលេនះ ្រពះសមុ ទ ិ ើ ើញឧបនិស ័យភក ិ ុខ

៣០រូប ្រទង់្របរពធបញិច ្រនិ យ ទ េហើយ្រ

បន្រ

ម

!

ខុ ្រំញ ពះអងម គ នមនសទ ធ េជឿថ ិ

"បុគល គ េនះ

់ ចេធឲយជក ើ្វ

របុ ឬ ផលវបកែដលេគេធ ិ ិ ី ត្ត មិនមនសទធេជឿផលវបកែដលេគឲយ ើ,្វ មិនមន

១ - គមពីរធមមបទ។

១៧

សទធេជឿគុណ្រពះអរយបុ គគល មនអង្រគ ពះសមុ ទ ព ជ ធ េដម ន េទ"។ ើ ដូេចះ ិ យ៉ងេនះេ្រពះ

របុ ន មគផ គ លខួ នឯងេហ ្ល ុ ះេ ិ ី ត្ត បនឈនវបស ើ យ មនល ិ

ំ ដៃទេទៀតេទ។ ដូេចះ ន អក ន ទង ្រ

ស់ថ :

យមនគ ួ រេលើកេទស ិ

ឧត្តមេបរេិ

ហ

វកេ

កេនះ ជឧតម ្ដ បុរស

ស់ថ : “្រពះអរហន្ត មនមនសទ ធ េទ ្រពះអរហនល ្ត ះ ិ

បង់េចលសទធអស់េហើយ"។ មួយេទៀត េសចកីេនះបញ ្ដ ជ ក់ចបស់

័ ទូលទ ំ ូ ្រពះទយ

៏បរប ស់្រទង់្របទនេសរភពដ ី ិ ូ ណ៌ដល់

យ

យេសរច ី េំ ពះ្រពះភ្រក្រ្ត ពះ

ពិត"។ ្រពះសមុ ទ ព ែធ តង្រទង់្រ ំ ភក ខ ង ិ ុទ

យ

!

ស់ថ

បុគល គ

(១)

្ដ របស់ខួ ន ្ល

:

ំ ត់បង់នូវឆនទ គ បនកច

ស់ថ : “្រពះសមុ ទ ព ម ធ ន

វក្រពះអង គ

វក្រពះអង គ

មេសចកីព ្ដ ិ តែដមខួ នបនេឃ ្ល ើញ ់រលីងេហើយ និងឧបកេលសអស ិ

់ ចបស់ េនះឥតអងឺម បុគល ង គ េនះ បនេឃើញ មនបនដ គ នេឡើយ។ ឹ មនបនយល ិ ិ ្រប

ស េវ

។

់ ៉ ងចបស់ េសចកីេនះ បញ ្ដ ជ កយ

ចេពលេ

វន្តេ

អស់សទធ បនលុះនិព្វន អស់កេំ ណើត អស់ពូជបុណយបប មនករណីយកច ិ ច

ក

េធើេហ ្វ ើ យ េ

យសទធៃនអក ន

របុ ធ ីកេហើយ្រទង់ ី តេ្ត ឡើយ មនពុទដ

អស េទធ អកតញញ ច សទធិេចឆេទ ច េយ នេ ូ េ

របុ ធ ី ត្ត មនមនសទ ិ

ន សទធ = ជេំ នឿ េនះ និយយចេំ ពះែតករេឃើញចបស់ ដឹងចបស់ែតបុ េ៉

មននិយយពីជេំ នឿ

មធមម

េនះេទ។

េសចកីេនះ្រពះសម ្ដ ព ប ធ នែថង ្ល បញញក់េ ុទ

ថ "ឯហិ បស េិ ក បនេសចកីថ ្ដ ចូរអក ន ចូលមក ! េហើយេមើលេ ឲយចូលមក េហើយឲយេជឿដូចពហិរ ំ ផ ំ ុ តកុ ងព េគលធប ន ុ ទធ

ំ សនទង

សន េ

យេទ។

្ណ ះេទ មន ិ

យពុទច ធ វនៈ

យខួ នឯងច ្ល ុ ះ" មនែមនេ ិ

យពិត និយយចេំ ពះែតករ្រ

ស់ដង ច ែដល ឹ អរយសច ិ

្រពះសមុ ទ : “ធមមចកខុ = ែភក ព េធ ្របពកយថ ន ធម៌ ឬ មនែភក ន េឃើញធម៌" េកើតេឡើង, បនេសចកីថ ្ដ ើ "ែភក ន មនធូលីគឺ គៈ

េទេ្របសេហើយ

បនេឃើញសចធ ច ម៌

១ - សំយុត្តនិកយ កិេលសសំយុត្ត េសៀវេភទី៣៤ ទំព័រ១៧៥។

១៨

បនលុះសចធ ច ម៌

បន្រ

ស់ដឹង

សចធ ធ ័យកនង ច ម៌ បនចក់ធុ ះសច ្ល ច ម៌ មនកសង ្ល ផុតេហើយ េឃើញអៗ ី្ដ ី្វ េឃើញេ េ

យពិត េទ

យបញញចកុ ខ

មពិត = យថ ភូតំ ញណ ទស នំ, យថភូតទស នញណ។ េបើ

ម

សន េយើងបនេឃើញថ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រ

ស់ទុក

ពនឺ េក ំ ឧទបទិ បញញ ឧទបទិ វជ ្ល តេហ ិ ជ ឧទបទិ អេ ើ ើ យ = ចកខុំ ឧទបទិ ញណ

េក

េសចកីែដលេយ ្ដ ព ីកពុទ ធ ើងបនសិក គមីរដ

កុ ងបឋមេទសនថ ន

(១)

“ែភក ន េកតេហ ិ ជ េកតេហ ើ ើ យ ញណ េកតេហ ើ ើ យ បញញ េកតេហ ើ ើ យ វជ ើ ើយ សន និយយែតពីករេឃើញចបស់េ

ឧទបទ"ិ ។ ដូេចះ ន ពុទ ធ

និយយជេំ នឿដូចជេំ នឿ = Croyance Foi; Faith, Belief េនះេទ។ ន ជេំ នឿេនះ មនេ្រចនអេន ើ ើ ្ល

្រប

ែតជអក ន គនប ថ ដិបនត ន ងរ ឹ ង ឹ

(Orthodox)

យ ញណទស នៈ មនែមន ិ

័យពុទក ស់។ កុ ងសម ន ធ លមន្រពហមណ៍េ្រចើននក់ សុទ ធ បន្របែកកជែជកគនតងក ឹ

កុ ងករេ្រប ន ើជេំ នឿេទ

ម

្របៃពណី ែដលខួ នធ ្ល ្ល ប់ែត្របកន់េជឿតៗមក េហើយែដលខួ នច ្ល ុ ះចត ្ត ៊ប់េជឿថ ជសចៈច ឯកមន ិ ស ិ

មន្រប

់ សុទែធ តបនដល់េ្រតយ ន េចទត ៉ េឡើយ។ ៃថម ង ួ យ មនពួក្រពហមណ៍អក ន ្របជេញ ្រចននក ើ ើ

ៃនៃ្រតេវទ េលើក្រប

(២)

ជែជកគនពី្រប

ន ជេំ នឿមក

េកង ម ជងេគ

ន ជេំ នឿេនះមន ិ

កសួរេដញេ

ល។

ច់េ្រសច បនចូលេទគល់្រពះមនបុណយ េហើយ

ប

ំ ្ដ ្រពហមណ៍ទងេនះ

មន្រពហមណ៍មនក់េន

យុេទើបែតបន ១៦ឆន ំ េឈមះកបទិក ជ្រពហណ ម ៍ មនករេចះដង ឹ ្របេសើរ

ជងេគ េគទុកជ្រពហមណ៍ឯក មន្របជញភឺថ ្ល ្ល បនេចទដណឹ្ដ ង្រពះមនបុណយថ :

(១)

បពិ្រត្រពះមនបុណយ ! មនគមរ្រពហ រីព េវទ េគបនរក ទុកតៗមកេ មណ៍ គគម ីព ឺ

មមុខបឋ

ម្របៃពណី។

គមីរេវទេនះ ព

មនែមនជសច ៈច េទ"។ េសចកីេនះេត ្រពះសមណេគតម ្ដ ិ ើ ្ដ បេ់ ហើយ ្រ

់ េឃើញថដូចេមច មេសចកីយល ្ដ ្ដ ?

ស់ភ្លង តបេទវញថ :។ ិ

២ - ្រពហមណ៍អនក្របជញសុទធែតេចះវ ិជជ្រពហមណ៍្រគប់្របករ មនគមពីរ៥ ជេដើម គឺគមពីរនិរបុណ្ឌ, អកខរបេភទ, េភដុ , សិកខ និង និរត ុ ិ,្ត ឥតិពនៈ។ ្ណ សក េសៀវេភទី២៥ ទំព័រ១១៤។

១៩

:

ទ្វត ិ យ ី ម ដៃទពីេនះសុទែធ តជធម៌ខុស

១ - .................។

១ - មជឈិមនិកយ ចងគីសូ្រត មជឈិមប

យ្របៃព

្រពហមណ៍្រគប់គនបនយល់្រគប់គនជឯកចន ឆ ថ ទ

“ម្រន្តេវទ េនះជសចឯ ច ក មិនមនពីរេទ = ឯកំ សទី ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រពះស

។

កខរបេភទ,

«គរទធជៈ ! ប

ំ ់ មន្រពហមណ៍ ្ដ ្រពហមណ៍ទងអស

ដឹងចបស់ បនេឃើញចបស់េ

េនះសុទែធ តជធម៌ខុសែដរឬេទ?

មនក់ ែដលអួត

យែភក ម្រន្តេវទ េនះជសចឯ ន ខួ នឯងថ ្ល ច កមនមនព ិ ី រេទ ដៃទពី

«មនមនេទ ទនេ្របស ! កបទិក្រពហណ ម ៍ េនះ ជេកង ម េ ិ

ឥតមន្រពហមណ៍

មនក់បនដង ឹ បនឮ បនេឃើញេ

«ភរទ្វជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ

ចរយេដើម ែដលជ្រពហមណ៍មន យែភក ន ខួ នឯងថ ្ល

េទ?»។

ម្រន្តៈេវទ

ម ះ្រតង់េឆយតបព ុ ទដ ធ ីកថ, ើ្ល

យែភក ន ខួ នឯងេទ»។ ្ល

ស់សួរតេទេទៀត, ចុះមន

ចរយ

មនក់ ឬ

ចរយតពី

ំ ី រជួរេគ្រត ឬ ក៏ឫសីេដើម យុែវងរហូតដល់្របព

បនចង្រកងគមីរេវទទ ព ុកមក េហើយអួត េ

ងថខួ នបន ្ល

(១)

ងថខួ នបនដ ង ្ល ឹ ចបស់ បនឮចបស់ បនេឃើញចបស់

ជសចឯ ច កមនមនព ិ ី រេទ

ដៃទពីេនះសុទែធ តជធម៌ខុសែដរឬ

«េទ ! េទ ! ទនេ្របស កបទិក្រពហមណ៍េកង ក ម ្រកបទូលតបពុទដ ធ ីក, មនមនអ ន ិ

ដឹង បនឮ បនេឃើញេ

ែដល

បន

យែភក ន ខួ នឯងេទ»។ ្ល

ករទថជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ

់ អក ំ ស់តេទ, េឆើយរបស ្ល ន េនះេមើលេទេឃើញថ ្រពហមណ៍ទង

អស់សុទែធ តជជួរេគ្រតមនុស ខ្វក់។ ្រពហណ ម ៍ ខ្វក់មនក់ េជឿពឹងែផក ្អ េទេលើ្រពហណ ម ៍ ខ្វក់មនក់ ំ ន់េដម ំ ន់ េទៀត េជឿខ្វក់តៗគនរហូតមកឫសីជន ន ចង្រកងេវទ ក៏មនបនេឃ ើ ែដលជអក ិ ើ ញឫសីជន

ក

ំ ន់េ្រកយតៗមកេទៀត ករ៏ តែតម នបនេឃ ្ដ ល ក៏មនបនេឃ ិ ើញែដរ ឫសីជន ឹ ិ ើ ញេ

់ អក ់ ថគតចបស់ថ េទៀត។ ដូេចះ ន តថគត យល់េឃើញថ ចេមើយរបស ្ល ន េនះ ្របបត

ំ ់ ្រពហមណ៍ទងអស

េបើគន់គិតេមើលឲយសព្វ្រគប់

ថជួរេគ្រត្រពហមណ៍ខ្វក់

ំ មនុស ខ្វក់រហូតទងេគ្រត យកជករមនបន។ តេទ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ិ

ំ ទងេនះថ ្របេសើរ

ះេទ

ថ នភព

ដូចជជួរេគ្រត

ស់េទសនទូនមន្រពហមណ៍

េសចកេនះម នសមេប ប គ ជអក ន ្របជ្រញ បកដដូចអក ន ្រគប់គនែដលជអក ន េចះដង ឹ ី្ដ ិ ើ ុ គល

េនែតទទូច្របកន់េជឿថ "ម្រន្តៈេវទ ជសចឯ ច កមនមនព ិ ី រ ដៃទពីេនះសុទែធ តជ

១ - ឫសីពីបូ ណសុទែធ តអនកជំនញ គឺឫសីអដ្ឋ,

មកៈ,

មេទវៈ, េវស មិត្ត, យមតគគិ, អងគីរស, ភរទ្វជៈ,

ភស បៈ, ភតុ។

២០

េសដ្ឋ,

ធម៌ខុស" ដូេចះ ន េឡើយ។

ស់ដណឹ្ដ ងតេទេទៀត, ចុះអក ថ ន ្រគប់គនយល់េឃើញេសចកីេនះ ្ដ

“ភរទ្វជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ

ដូចេមច ្ដ ? េបើមិនដូេចនះេទ មនែតជេំ នឿ្រពហមណ៍ែដលអក ន អួត

មនឫសគល់ពិត្របកដ ែមនឬេទ?

ងមកេនះ ជអមូលិកៈ = មិន

«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! កបទិក្រពហមណ៍្រកបបងទ គំ ូល, ជេំ នឿ្រពហមណ៍េនះ មនែមន ិ

ជឥតេហតុផលេទ ពួក្រពហមណ៍បនចូលេទអងុ យជ ត គ ិ បនសិក េរៀនសូ្រត បនឮតៗគនមក

េហើយេទើប្របកន់េជឿដូេចះ ន ឯង»។ «ភវទ្វជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ

ស់តេទ, កលពីមុន អក ន បននិយយថ "មនជេំ នឿ" ឥឡូវេនះ

អក ន និយយថ "បនឮតៗគនមក បនជមនជេំ នឿ"។

«ភរទ្វជៈ ! ធម៌ ៥្របករគឺ ១-ជេំ នឿ = សទធ, ២-ករគប់ចត ិ ្ត = រុច,ិ ៣-ករឮតៗគន =

អនុ ស

, ៤-ករ្រតះរ ិ ះន ិ ូវ

ករ =

ករបវវិ តកក , ៥-ករចូលចត ិ ិ ្ត

មករយល់េឃើញ ករ

ំ ៥្របករេនះ ែតងមនវបក ចូលចត ២្របករគឺ ៖ ្ត ៊ប់ = ទិដ្ឋិនិជឈនកខ ន្តី ទង ិ ិ ស ក-េហតុ

ែដលបុគល គ ស៊ប់, ែដលបុគល គ គប់ចិត,្ត ែដលបុគល គ ឮតៗ

ខ-េហតុ

៊ប់, ែដលបុគល ់ចត ែដលបុគល គ មនេជឿស គ មនគប គ មនឮតៗ ិ ិ ិ ,្ត ែដលបុគល ិ

្រតះរ ិ ះន ិ ូវ

ករ, ែដលបុគល គ ចូលចត ្ត ៊ប់ ែតេហតុេនះមនែមនជករព ិ ស ិ ិ ត ក៏ែតងមនែដរ

ករ, ែដលមនច ូ លចត ្ត ៊ប់ ែតេហតុេនះ ជករពិត ក៏ែតងមនែដរ។ ិ ិ ស

គន, ែដលមន្រត ះរ ិ ិ ះន ិ ូវ

ដូេចះ ន ធម៌ ៥្របករេនះគឺ សទធ រុចិ អនុ ស

ែមនជពុទ ធ

សនេទ។ ពុទ ធ

ប់េនះ

សនិកជន ្រតូវេវៀរបង់នូវធម៌ ៥្របករេនះ ែដលជធម៌

េសចកីអ ្ដ ម ី្វ ួ យេ

យ

្រពះសមុ ទ ព ្រធ

ស់េទសនទូនមនថ

ម

ករបដរវិ តកក ទិដន ្ឋិ ជ ិ ិ ឈនកខ ន្តី មិន

ឲយយល់េសចកីព វឲយធម៌េនះ ឋត ្ត នចត ្ដ ិ តបន មន្រតូ ន ិ េនកុ ងសន ិ ិ េ្ត ឡើយ។ លំ

មគន, ែដលបុគល គ

:

ំ ន ងម ិ

“ករែសង វសេ្រមច ្វ រកសចធ ច ម៌មន្រតូ ិ

ច់ខតថ មនែតធម៌មួយេនះ េវទ ជសចឯ ច ក អីដៃទេទៀតស ្វ ុ ទែធ តខុស

ំ ់ ដូេចះ ទងអស ន េឡើយ។

«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! កបទិប្រពហណ ម ៍ ្រកបទូលសួរ, េដម ្វ រកសចធ ច ម៌ េតើ្រតូវ ើ បែស ី ង ២១

េ្របឧត ម ្ដ គតិដូចេមច ្ដ ? ើ

ស់ពនយល់, មនុស មនក់ៗ ែតងមនជេំ នឿ = សទធ (Croyance,

ភរទ្វជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ

Foi)។ េបើនិយយ េគ

ចនិយយបនថ េនះជជេំ នឿ = សទធ របស់ខុ ំញ េទទល់េពល

េគរកសចធ វជ្រមុលេទដល់ករសេ្រមចចត ច ម៌េឃើញ។ បុ ែ៉ នជ ្ត េំ នឿេនះេគមន្រតូ ិ ិ ្ត

ែដល

ច់ខតថ េនះជ

ំ ់ ដូេចះ សចឯ ច ក ឯធម៌ដៃទេទៀតសុទែធ តខុសទងអស ន េឡើយ"។ និយយមួយែបបេទៀតថ : “មនុស

មនក់ៗ េពល

ចេជឿអបន ី្វ

់ េឃើញ មែដលខួ នយល ្ល

ែដលខួ នរកសច ធ ្ល ច ម៌េឃើញ ែតេ

េហើយ

ចនិយយបនថ

ខុ េំញ ជឿដូេចះ ន េទដល់

យជេំ នឿ (Croyance, Foi) េនះ េគមនគបប សេ្រមច ិ ី

ំ ់ ដូេចះ ធ ច់ខតថ អីែដលខ ច ម៌ែតមួយ ឯធម៌ដៃទពីេនះ សុទែធ តខុសទងអស ន ្វ ្ល ួ នេជឿេនះជសច

េទ"។

្រពះសមុ ទ ព ែធ តង្រ

«មនុស ែតងេដក្រ

ំ ុត ផ ្ដ វេសសប ិ

ស់េទសនទូនមនថ : ំ េនក ន ុង

(១)

ំ ុ តេហើយេគរព ថ ធម៌េនះ្របេសើរបផ

ំ ់។ េ ្ដ ដៃទពីរបស់ខួ ន ្ល សុទែធ តេថកទប ទងអស

មនុស េចះែតមនវ ិ ទមិនេចះចប់។ «មនុស បនេឃើញ

និសង កុ ងខ ន ួន ្ល

ពល់្រតូវ ឬ ចេំ ពះសីលព្វត ក៏្របកន់ខជប់នូវ

ចេំ ពះ

្ដ េនះ ទុកជ

យេហតុេនះបនជ

រមណ ម ៍ ែដលខួ នបនេឃ ្ល ើញ

បនឮ

បន

និសង េនះ ទុកជ សកកយទដ ិ ្ឋិ = េឃើញថជ

ំ ់»។ របស់ខួ ន្របេស ្ល ើរ េហើយទុក្រគូដៃទៗ ថសុទែធ តេថកទបទងអស ំ «អក ន ែដលេនកុ ងស ន

ក់្រគូ

េហើយេដក្រ

ំ េនក ន ុង

្រគូេនះែតងែតយល់ថ ធម៌្រគូ

ំ ុ ត ធម៌្រគូដៃទៗ សុទែធ តជធម៌េថកទបទងអស ំ ់ ។ អក របស់ខួ ន្របេស ្ល ន ្របជឈ ញ ្ល សៃវ្របេ ើរបផ

ទុកថ : “ករជប់កុ ង ន េនះ ជ្រច ក់ចងក"។ ំ ភក ខ ង ិ ុទ

ំ ក់ចេំ ពះ និងសីលព្វតេនះេឡើយ។ ់ជព យ មនគ ួ រគបបជប ិ ី

មួយេទៀត ្រពះសមុ ទ ព ្រធ

ស់េទសនបដិចស ច មុបបទធម៌

(១)

ំ ចេំ ពះភក ខ ង ិ ុទ

១ - ខុទទកនិកយ សុត្តនិបត បរដ្ឋមសូ្រត េសៀវេភទី៥៤ ទំព័រទី២៧៣។ ១ - មជឈិមនិកយ មូលប

្ណ សក ម

ត

្ហ សងខយសូ្រត េសៀវេភទី២២ ទំព័រ១៦៣។

២២

យ។ លុះបន

យ្រកបបងទ គំ ូល្រពះសមុ ទ ព ថ ធ ?

ំ ្ដ ប់្រពះធមវម េសសេទសនេហ ខ ង ិ ើ យ ភក ិ ុទ

«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! ខុ ្រំញ ពះអងប គ នេឃើញធម៌េនះេហើយ»។ ំ «ភិកុ ទ ខ ង

យ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ

ំ ក់ រក ស់បញ ល់គនជប់ជព ជ ក់, េបើអក ន ី យ កួចកន់

នចេំ ពះេនះថ : បរស ធ ៉ ងេនះ ផូរផង់យ៉ងេនះ េ ិ ុ ទយ

អក ន នឹងបនយល់ចបស់នូវធម៌ែដលមនឧបមដូចជ

យត

ប់

្ហ និងេនេឡើយេទ េមច ្ដ េឡើយ

សេំ ពេភ្រ

ែដលតថគតសែមង ្ដ េហើយ

ំ ៍ឲយ្របកន់នូវខនប ៍េរខ េដម ឱឃៈ ទង៤ មនែមនេដ ម ្ល ធ ញជកៈេនះ ើ ប្របេយជន ើ ប្របេយជន ើ ួ នឲយចក ិ ី ី េទ មនដ ូ េចនះឬ។ ិ កុ ងព ន ុ ទធ

សេំ ពេភ្រ េទ

ំ «ភក ខ ង ិ ុទ

ឆង ្ល េទ។

ស់េទសន េ្រប បេធៀបធម៌្រពះអងថ ដូចជ គ

់្របកនខ ់ ជ ប់ េហើយលីែសងយក ស្រមប់ជះ មនែមនស្រមប ្ល េទកនេ់ ្រតយនយ ិ ឆង ើ ិ

មេទ្រទង់្រ

្របកបេ

សន ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់ែតងែត្រ ស់ថ :

យ ? មនុស មនក់ ជអក ន េធដ ើ្វ េំ ណើរ េដរើ េទដល់េ្រតើយសមុ្រទេ្រតើយ

យភ័យេ្រចន ើ េ្រតយនយជេ្រត ើ ើយនិរភ័យ ្របកបេ សមុ្រទេនះធេំ ធង

មនុស េនះគិតថ

ស់

យ

យកីេក មមក ន្ត ែតមនមនអ ្ដ ្វ ឹ ង ិ ីន

េ្រតើយ

យេនះមនភ័យេ្រចើន

ស់

េ្រតើយនយឥតភ័យ មនែតកីេក មក ន្ត ែតមនមនយនឆ ង ! ជករគប់ ្ដ ្ល េទ ទូកក៏មនមន ិ ិ

្របេសើរ

្រស័យេ

ស់ ្របសិនេបើ

ម អញយកេ

យកបួនេនះ

ំ ភិកុ ទ ខ ង

ម េឈើ ែមកេឈើ ឬ សឹកេឈ ្ល ើ មកេធជកប ើ្វ ូ ន េហើយ

េ ម អញនឹងឆង ្ល េទេ្រតយនយ ើ

យ ? មនុស អក ន េធើដ ្វ េំ ណើរេនះ េដើររកេ

េហើយ េធើជកប ្វ ូ នេនះ

្រស័យេ

ពំនឹងេនះ

េហើយលីយកេទេទើបសម។

ំ ូក យេ្របើៃដនិងេជើងអុទ

ន មួយេចទេឡើង អក ន េធដ ើ្វ េំ ណើរេនះគតថ ិ

ំ ង េហើយ ម អញបនសេ្រមចដូចបណ

្របកបេ ម អញបនដល់េ្រតយ ើ

េលើកកបូនជពំនឹងដ៏្របេសើរេនះ

ម េឈើ ែមកេឈើ សនឹ កេឈ ្ល ើ រកបន

យកបូនេនះេគឆង ្ល េទេ្រតើយនយ េ

ែចវេទ។ ឆង ្ល េទដល់េ្រតយនយេហ ើ ើ យមន្រប អញេធដ ្ដ េអះ? កបូនេនះ ជួន ើ្វ ូ េមច

ំ ូកែចវេទ។ យេ្របៃដន ើ ិ ងេជើងអុទ

្រស័យេ

យកីេក មក ន្ត េដើមបតបឧបករៈ គួរែត ្ដ ី

ក់េលើកបលេហើយទូល ឬ

២៣

ម អញេលើកកបូនេនះ

ម

យកបូនជ ម អញ

ក់េលើ

ម

ំ ភក ខ ង ិ ុទ

យគតដ ្រតូវេធើ្វ ូ ចេមច ្ដ ? អក ន ដេំ ណើរេយងេនះ ិ ើ

ំ យ េសចកីេនះ អក ្ដ ន ទង

ំ ិ តែដលខួ នគ គន តេឃ ្ល ួ រសមចេំ ពះកបូនេនះ? ិ ើញេនះ ឬ េទើបេឈមះថេធករគ ើ្វ

ម

សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! ពុំគួរសមេទ

្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់បន្រ្ត ពះពុទដ ធ ក ី តេទេទៀតថ : ំ «ភក ខ ង ិ ុទ

យ

!

អក ង ន េធើដ ្វ េំ ណើរេយងបនឆ ្ល មកដល់េ្រតយនយេ ើ ើ

ឥឡូវេនះ

េក មក នេ្ត ហើយ ឧបមថ អក "កបូនេនះមនគុណប ំ ន េធដ ើ្វ េំ ណើរេនះគតថ ិ ស់

គួរ

្រស័យេ

ស់ែត

ម អញបនឆង ្ល មកដល់េ្រតើយ ្របបកេ

យកបូនេនះ

ម អញេលើកកបូនេនះ

ដេំ ណើរចរេចញេទ ចេំ ពះកបូនេនះ។ ំ ភក ខ ង ិ ុទ

ក់េទេលើេ្រតើយ ឬ ចងទុក ឬ ក៏ពនិ ចេចលេទ េហើយេធើ្វ ្ល េចះេធករគ ួ រសម ើ្វ

័ ែដលតថគតបនសែមង យ ! ធមវម ន ្ដ េហើយ េ្រប បដូចកបូនដូេចនះែដរធមម ិ យ

វន ិ ័យេនះ ្រគនែ់ តជសេំ ពេភ្រ

់ ជ ប់េទ។ ស្រមប់្របកនខ ំ ភក ខ ង ិ ុទ

ម អញ

យកីេក មក នេ្ត ហើយ ្ដ

េធដ ន េទើបេឈមះថអក ន េធដ ើ្វ ូ េចះ ើ្វ េំ ណើរេនះ

មកី្របថ ្ដ ន។

ច់នឹង

យកី្ដ

យ ! បុគល គ

ស្រមប់ជិះឆង ្ល ែតបុ េ៉

័ េនះ ថទុកដូចជសេំ ពេភ្រ មួយយល់េឃើញធមវម ន ិ យ

េនះេឈមះថបន្របតបត វម ន ្ត ិ ័យ ិ ិធម េ្រពះបនលះបង់ធម៌ ធម៌

(១)

ំ ឲយេក តមនឧបទន ្ណ ះេទ មនែមនន ិ ើ

ែដលតថគតសែមង ្ដ េហើយេនះសមគួរេទ

ំ ់េចលបង់អស់េហើយ។ ទងអស

បុគល គ

មធម៌េហើយ

ំ ដេំ ណើរនិទនេនះ េធើឲយេយ េ្វ ទ ្វ ថ ័យថនសត ើងបនយល់ចបស់ថ ពុ ទធវចនៈ មនអតន

កន់ សវិ

េនះជ

នសន្តិវរបទ បរមសុ ខ េខម

ន េ្រតើយ្រ

នអមតនិព្វនពិត្របកដ។ ពុទវធ ចនៈ

ំ ់ ី បផ ំ ុ តទុកប ្វ ក ខ តធម៌ដក េ្វ ទកនទ ខ នពិត។ ពុ ទធវចន េនះជ នយ ឹ នសត ិ យនក ិ ធម៌

គឺជសេំ ពេភ្រ

ំ ដក េ្វ ទកន់េ្រតយ្រ ឹ នសត ើ

សែមង េ្វ ្ដ ធម៌ទុក្រគន់ែតស្រមប់បងួ តសត ្អ

នអមតនិព្វនពិត្របកដ។

្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់មន ិ

ក ឬ ទុក្រគន់ែតបង្ហញបុគល គ បញញវនឲ ្ត យចង់េមល ើ

១ - កនុងអដ្ឋកថសូ្រតេនះពនយល់ថ កុសលធម៌កី្ដ អកុសលធម៌កី្ដ ្រពមទំងឈនសមបត្តិ ្រតូវលះបង់េចលទំងអស់ េ្រពះធម៌ទំងអស់េនះ មិននំឲយេទដល់ទីបំផុតទុកខេទ។

២៤

ំ ំ ចង់ដង នេសចក ស ្ត ិ ័យ្រពះអងគ ពិតជធម៌នសន ឹ េនះេទ។ ធមវម ន ិ ភព ី្ដ ុ ខ មក្របគល់ឲយសតេ្វ ំ ុ ងេក្ដេ ល លេ ែដលកព េនះជទឹកអ្រមឹត គួរ

៉ ងសកស ំ ុ ត។ ធមវម ន យេភងទ េលសបនយ ធ ផ ិ ័យ្រពះអងគ ើ្ល ុកខ េភងក ើ្ល ិ ិ្ដ ិទិ ប

ំ ុ ត។ ំ ត់កីេ្រសកឃ ធុជនេ្រកបផឹកបប ្ល នបនយ៉ង្របេសើរបផ ្ដ

អក ន មនបនស ិ ិក ពុទ ធ

លកណ ៈេ ខ

យបរប ិ ូ ណ៌េទ

ស្រមប់បេងើត ក

សន

មផូ វេ ្ល

យម៉ត់ចត់ែតងនិយយថ

េ

់និយយថ គេគចង ឺ

ក

រេពើវតុ ជផស ថ ុ ក = Confort ស្រមប់មនុស េ

ពុទ ធ

សនមនមន ិ

្រពះសមុ ទ ជ ព ម ធ នេចះវ ្ល ិ ជ ផូ វេ ិ

ក

េទវេ

ក្រពហេម

លអ ក ស្រមប់ឆុ ះេម ្ល ្វ ៏បន េមលល ្អ ៏បនេមល ើ ីក ើ ើ

េហើយ្រទង់្រ

េពលេនះ

្រកក់ក៏បន េ្រសចេហើយែតអក វករ។ ន ឆុ ះ្រតូ ្ល

ំ យ ! អក ន ទង

យថ :

យយល់េឃើញដូចេមច ម ្ដ ? សនឹ កេឈ ្ល ន ើ ួ យក្ដប់ ែដលេនកុ ងៃដ

ំ សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! ភក ខ ង ិ ុទ

ែដលេនកុ ងក ន ្ដ ប់្រពះហសេ្ត នះ

ំ ួ នេ្រចើន សីសបវនេនះ មនចន ្រ

ំ ប់ដល់អក ន ទង

ំ យកមកសែមង ្ដ ្របប់ដល់អក ន ទង

១ - សំយុត្តនិកយ ម

ំ ួ នតច មនចន ិ

ស់ និងគណន្រ

ំ ួ នតច យ មនចន ិ ចុះេហតុអី្វ

យ

ះឯ

េ្រចនជងឯ ើ

?

យ ទូលពុទដ ធ ីក េហើយ្រកបទូលថ សនឹ កេឈ ្ល ើ

យ ធមវម ន ិ ័យែដលតថគតបន្រ

សីសបវនេនះឯង។

ជត ិ ្រកុង

(១)

៏េដម តថគតេនះ និងសនឹ កេឈ ែដលមនេនឰដ ្ល ើ េឈឯេ ើ ើ

ំ ភក ខ ង ិ ុទ

ធមវម ន ិ ័យ្រពះអងេគ នះជកញចក់

្រទង់េឈង្រពះហសេ្ត ទចប់សនឹ កេឈ ម ្ត ្ល ន ើ ួ យក្ដប់មកទុកកុ ង្រពះហស

់ ក ំ ស់សួរេទកនភ ខ ង ិ ុទ

ំ «ភក ខ ង ិ ុទ

ក។

៤៥វស

្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្របថប់សេ្រមច្រពះឥរយបថេនស ិ ីលបវន

សម័យមួយ

េកសមពី។

ជកុសល

កេទកន់ សនិ វរបទ ្រទង់ែតងែតសែមង ្ត ្ដ ធម៌េនះអស់ថរិ ៈេវ

៍ដល់មនុស េ េដម ើ បជ្របេយជន ី

ក

កេឡើយ។ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់ជ

់ េទើសទក់នឹង្រពះបញញញណ្រពះអងេគ ទ ធម៌ សព្វញព ទ ្រទង់មនមនអ ្វ ិ ីេនសល ូញ ុ ធ

ំ ជធម៌ដឹកនសត េ្វ

ក

ស់

៏េដើមេឈក ឯសនឹ កែដលមនេនឰដ ្ល ន ើ ុង

ប់ពុំបនេឡើយ។

ស់ដង េហើយែដលតថគតយកមកសែមង ្ដ ឹ

ស់ ឯធម៌ែដលតថគត បន្រ មនេ្រចន ើ

ស់

ស់ដង ឹ េហើយមនបន ិ

ដូចសនឹ កេឈ ែដលមនេនក ្ល ន ើ ុង

ំ ់េនះមកសែមង ំ ក៏តថគតមិនយកធម៌ទងអស ្ដ ្របប់អក ន ទង

រវគគ សីសបបណ្ណ វគគ េសៀវេភទី៣៩ ទំព័រ២៧៣។

២៥

ំ ់េនះមនមន្របេយជន ៍មនន ំ យ? េ្រពះថធម៌ទងអស សត េ្វ ិ ិ

កេទនិព្វន។

????????????????????????????????????????????????????? ៦. ជីវតេផ ង សររេផ ង = អញញំ ជីវ ំអញញះ សររី ំ ិ ី ុ ៧. សត្វ

៨. សត្វ

៩. សត្វ

=េ ្ល ប់េហើយ េកតេទៀត ើ

្ល ប់េហើយ មនេក ិ ើតេទៀត = ន េ

ចេ

្រប

បរមមរ

តិ តថគេ េ

បរមមរ

៏មន មនេក ៏ មន = េ តេទៀតក ្ល ប់េហើយ េកតេទៀតក ើ ិ ើ

តថគេ េ

១០.សត្វ

តិ តថគេ េ

តិ ច ន ច េ

បរមមរ

្ល ប់េហើយ េកើតេទៀតក៏មិនែមន មិនេកើតេទៀតក៏មិនែមន = េនវ េ

តិ តថគេ េ

បរមមរ

់បនសែមង ំ ្រពះសមុ ទ ធ នទន ្ដ ដល់ ន ទងេនះ ព ម ិ

ម អញេទ េបដ ើ ូ េចនះគួរែត

ចូលេទ្រកបបងទ ង ្ដ ដល់ គំ ូលសួរ ចេំ ពះ្រពះភ្រក្រ្ត ពះអងគ េបើ្រទង់មន្រពមសែម ិ ៌កុ ងស ំ អញែលងបួស ែលង្រប្រពឹត្រ្ត ពហមចរយធម ន ិ

កន់េភទជ្រគហសវថ ញ"។ ិ

ក់្រពះអងគ េហើយ

់ សួរ្រប ៃថម ង ួ យតមក មលុ ងឈបុ ត្ត ចូលេទ្រកបបងគល គំ

មុន។ ្រទង់្រពះស

្ដ ប់េហើយ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ

ន េនះ

ម អញេទ

តិ តិ ន ម អញ ម

សិកខបទ្រតឡប់េទ

មែដលខួ នបនគ តទ ្ល ុក ិ

ស់តបថ : “តថគតមនបនេ ិ

អក ន ឲយចូលមកបួស

េហើយេធកត កថន ្ដ ធម៌េនះ្របប់ដល់អក ន េទ ចុះអក ន មកអុកជទុក្រខ បប់តថគតេធអ ើ្វ ិ្ត ឹ ងសែមង ើ្វ ី្វ ? ្រទង់្រ

ស់តេទថ :

«មលុ ងឈបុ ត្ត ! េបើមនអក ន

៌កុ ងស ំ ្រប្រពឹត្រ្ត ពហមចរយធម ន ិ

្រពះអងថ "េ គ

ក់្រពះអងេគ ទ

កេទៀង"។ល។ សត្វ

ដូេចះ ន អក ន េនះមុខជ

្ល ប់អ

មនក់មកនិយយ្របប់តថគតថ ខុ ្រំញ ពះអងម គ ិនទន់បួស េបើ្រទង់្រពះករុ

់បនសែមង មនទន ្ដ ្របទនខុ ំញ ិ

៏មនែមន ៏មនែមន» មនេក តេទៀតក ្ល ប់េហើយេកតេទៀតក ើ ិ ិ ើ ិ

របង់េសៀតមុនតថគតសែមង េ្រប បដូចបុរស្រតូវ ្ដ ្របប់មនខន ិ

ំញ ិនទន់ឲយវះដកយកសរេនះេទ ចខ ំ ុប ំញ នដង សរ េហើយនិយយ្របប់្រគូេពទយថ ខុ ម ឹ ថ: - អក ន

ជអក ន បញ់សរេនះ ជក ្រត ឬជ្រពហណ ម ៍ ជេវស ឬជសុទ ធ មនុស ទប ឬ ២៦

ខស ព ់ ស ឬេខម ពណ៌សែណ្ដកបយ ឬ្របេផះ េន្រសុកនិគម -

ំ ើង វុធេនះ ជកេភ ្ល ឬធូ ន

ពីរ ឬវលិទ ្ល ឹកេ

ះសិន,

សិន,

ជសមបក ក់ ពនុ ងឫស ន ែខ ធូ េនះ ន ្ល ្ល ី សៃសសត្វ សមបកែខង

- សរែដលមុតេនះ ជៃ្រពេឈើ េឈើ្រសុក, ជសរេសៀតេ

េកងក ឬទុងសិន,

- សរេនះរុេំ

យសរៃសកនុ យេគ ្រកបី សីហេខម ឬ ទ

- សរេនះ មនមុខមូល មុខសែំ ប៉ត មនេងៀង មុខេ្រ

្វ សិន,

បែដក មុខដូចពន្លក ឬសរេធព ើ្វ ី ធង

ំ ំញ ្រទងស ិន សឹមខុ ្រំញ ពមឲយដកយកសរេនះេចញពីកយខុ ។ មលុ ងឈបុ ្រត

្របេយជន៍អ

!

ំ ង ់េទនឹង្រតូវ េនរង់ចដ ឹ មុនមនទន ិ

បុរស្រតូវសរេនះ

ំ នេឡើយ។ របង់ពុខ

ំ ង មលុ ងឈបុ ្រត ! េបច ឹ ថ "េ ើ ដ

្ល ្ល បសត្វ ម ត ្របមង់ ែខង

យ

កេទៀង ។ល។ សត្វ

្ល ប់មុន

ឥត

មន ្ល ប់េហើយ េកើតេទៀតក៏មនែមន ិ ិ

៏មនែមន" ៌ = (្រពហមចរយ ស) េ្រកយេបេគេនែត េកតេទៀតក សិន សឹម្រប្រពឹត្រ្ត ពហមចរយធម ិ ើ ើ ិ ិ មិនទន់ដឹងមុនេទ ក៏ឥត "្របេយជន៍" ែដរ េ្រពះធម៌ជសឹកស្រតូវដូច ជ ជ េ

ក បរេទវ ទុ កខ េទមនស ិ

ឧបយស េចះែតេបៀតេបៀនសតជ ្វ និចច ជធម៌ែដល

តថគតបញញតិថ ក ច ន លេនះ។ ្ត "មនេសចកីវ្ដ នសព ន ិ ិ ត" កុ ងបច ុ បបន

៌ មនែមនព មលុ ងឈបុ ត្ត ! ករ្រប្រពឹតិ្រពហ ្ត មចរយធម ្អ េទេលើ ិ ិ ឹ ងែផក

ំ ់េនះេទ ករែដល្រតូវេធើភ េពលមកទងអស ្វ ្ល មៗ គឺ្រប េឆះេ ល លសន ្ល ់េ

ទុ កខេទមនស

្ល អនះ ទ

េនះគឺ

ពយធិ មរណៈ

ជតិ

ជ

(Dogme) ដូចបន

ំ ុ ងដុតសតេ្វ ន បនទន់ែដលកព ពយធិ

មរណ

េ

កទួេទឲយ

កបរេទវ ិ

ំ ់េនះសុទែធ តជ្រប ំ ៌ "ទីបផ ំ ុ តទុក"ខ ទងអស ឧបយស ្រពមទងធម

ំ នេឡើយ។ ្រតូវេធើភ ្វ ្ល មៗ បងង ្អ ់ទុកយូរតេទេទៀតពុប មលុ ងឈបុ ត្ត

!

ំ ុកកុ ងច ចូរអក ត ន ចទ ន ្ត ុ ះថ ិ ច

តថគតបនសែមង ្ដ រួចមកេហើយ,

"េនះជធម៌ែដលតថគត្រតូវសែមង ្ដ

េនះជធម៌ែដលតថគតមិនសែមង ្ដ

េហើយ។ ឯធម៌ែដលតថគតមនសែម ង ្ដ េនះគឺ េ ិ

កេទៀង។ល។ សត្វ

២៧

ន បនទន់ ដូច

ដូចតថគតមនសែម ង ្ដ ិ

៏មន ្ល ប់េហើយ េកតេទៀតក ើ ិ

៏មនែមន។ ែមន មនេក តេទៀតក េហតុអីក ង ្វ ៏តថគតមនសែម ្ដ ករយល់េឃើញ = () េនះ? ិ ើ ិ ិ

៍ មនែមនជករច ំ មលុ ងឈបុ ត្ត ! បនជតថគតមនសែម ង ្ដ េ្រពះេនះមនមន្របេយជន ិ ិ ិ

៌ មិនែមននឲយេក ំ បច់ មិនែមនជខងេដើមៃន្រពហមចរយធម ្ដ ិ ើតកីេនឿយ ំ ់ទុកក កររលត ខ រសប ង ់ ករដង ឹ ចបស់ ករ្រ អែដលតថគតសែម ង ្ដ ? ី្វ

យករ្របសចក គៈ

ស់ដង ឹ និព្វនេឡើយ។

ំ មលុ ងឈបុ ត្ត ! តថគតែតងសែមង តទ ្ដ ថ "េនះទុកខ េនះេហតុនឲយេក ុកខ េនះធម៌ជេ្រគ ង ើ

ំ ់ទុកខ េនះបដប ំ ់កររលត ំ ់ទុក"ខ ។ រលត េទកន ្ល ិ ទជផូ វន េហតុអីក ្វ ៏តថគតសែមង ្ដ ធម៌េនះ?

មលុ ងឈបុ ត្ត ! េ្រពះថធម៌េនះ មន្របេយជន៍

ំ េដម នឲយេក ្ដ ើ ៃន ្រពហមចរយធម៌ ិ ើតកីេនឿយ

្រ

ំ ់ ចបស់ថ ពុទ ធ េសចកីេនះ នឲយេយ ងយល ្ត ើ ែដលមិនធ្លប់មនមកកុ ង្របវត ន ិ្ត

មនទឹកទមន ង ់េទខងេ មួយេទៀត

្រប

ំ ន េនះក៏េចទខ្លង

្រប

កុតរ្ត ធម៌។

ន េយងដែដលេនះ ើ

្រស ្ត

(២)

ំ ់ ស់ ចបច

ស់ ជខង

ំ ់ទុកខ សប យ ្របសចក គរលត ង ់ ដង ឹ ចបស់

ស់ដង ឹ និព្វន"។

អស់េជើង

ំ ន់ សខ

(១)

សន ជ

សនរេំ

សនៃនសកលេ

ះទុកខ រេំ

កេឡើយ។

មនេចទេឡើងេ្រចន ើ

ះទុកយ ខ ៉ង

ពុទ ធ

សន

័ ពុទក ស់កុ ងសម យ ន ធ ល

ស់ េ្រពះសម័យេនះជសម័យភញក់រលឹក។ មនបរព ិ ្វ ជកមនក់ មន

ករេងឿងឆល ង ់ ចេំ ពះ (Dogme) ដូចេយើងបនជែជកគនមកេហើយេនះែដរ។ សម័យមួយអង្រគ ពះ សមុ ទ ព ្រធ ទង់្របថប់សេ្រមច្រពះឥរយបថេនក ន ្ត ិ ុ ងវត ងថ្វយជត ិ ្រកុង

មអនថបិណិ្ឌ កេសដី្ឋ

ន ដែដលេនះ មក្រកបទូលសួរ្រពះអងថ គ :

ម ចតំ មលុងឈបុត្ត មយ ពយកតំ ឯតញ្ហិ មលុងឈបុត្ត អតថសញជិកំ ឯតំ

និេ ធយ ឧបសមយ អភិញញយ សេម្តធយ និព្វនយ សំវត្តតិ ត ២ - មជឈមនិកយ មជឈិមប

ជ

វតថី កលេនះមន បរព ិ ្វ ជក មនក់េឈមះ វចឆេគ្រត ចូលេទ្រកបបងគំ

គល់្រពះអងគ េហើយេលើកយក្រប ១ -ក

េជតវន ម

ម តំ មយ ពយកតំ។

្ណ សក អគគិវចឆសូ្រត េសៀវេភទី២៤ ទំព័រ៨។

២៨

ទិ ្រពហមចរ ិយំ ឯតំ និពិទ ្វ យ វ ិ គយ

េ

«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! ចុះ្រពះអងម គ នករយល់េឃើញ = (Dogme) ថេ ំ ុត េ កមនទីបផ

កមនេទៀង—េ ិ

្ល ប់េហើយ េកើតេទៀត-សត្វ

េទៀតក៏មន-សត្វ

កេទៀង—

ំ ុ ត-ជវី តគ កមនមនទ ង សររេផ ង-សត្វ ិ ឺសររ-ជ ិ ិ ី បផ ី វី តេផ ី ្ល ប់េហើយ េកើតេទៀតក៏មន មិនេកើត

្ល ប់េហើយ មិនេកើតេទៀត-សត្វ

៏មនមន ៏មនមន មនេក តេទៀតក េនះេសចកីព ្ល ប់េហើយ េកតេទៀតក ្ត ិ ត ដៃទពី ើ ិ ិ ើ ិ

ំ ់ ដូេចះ េនះ សុទែធ តជេមឃៈទងអស ន ឬ?

់ េឃើញ ដូេចះ «េទ េទ វចឆ ! ្រពះសមុ ទ ព ត ធ ប តថគតមនមនករយល ន េទ»។ ិ

«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ្រកបទូលសួរេដញេទៀត កលខុ ្រំញ ពះអងគ

្រកបទូលសួរខងេលើេនះ ្រពះមនបុណយតបថ ្រទង់មិនមនករយល់េឃើញ = យ៉ងេនះេទ េបើ ដូេចះ ន េត្រពះមនប ុ ណយមនករយល់េឃើញថ មនេទសដូចេមច ្ដ ខះ ្ល ? ើ «វចឆ ! ្រពះសមុ ទ ព ត ធ បតេទ តថគតបន្រ

ស់ដង ឹ ថ

(១)

ំ ធម៌ទងេនះជ

ំ ំ ជវេងង ញ ្វ ជ

ំ ំ ក ចេង្អ តចងល បះេបក ឲ ង ្វ យលិចេទកុ ងអន ន ្ល ់ទុកខ រងទុកខ លប ្អ ់ េក្ដេ ល ើ ជេឃ្លងេឃ្លង ជនសត ំ ល មនន ឲយេនឿយ ិ

យ ្របសចក គ រលត់សប ង ់ ដឹងចបស់ ្រ

ស់ដឹង និព្វន េឡើយ »។

តថគតេឃើញេទសេនះេហើយ បនជតថគតមិនមនករយល់េឃើញ = (Dogme) េនះឯង។

សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត្រកបទូលសួរេដញតេទេទៀត ចុះ្រពះមន

បុណយ មនករយល់េឃើញ = េនះបនិ ចបន ះ ្ល ែដរឬេទ? ្ត ្ត ួ ចខ មនមនេទ វចឆ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ិ

េចលអស់េហើយ េ្រពះតថគតបន្រ

ស់តេទេទៀត តថគតបនលះបង់ករយល់េឃើញ = េនះ ំ ស់ថ : “រូបដូេចះ ន េហតុែដលនឲយេក ន េហតុ ើតរូបដូេចះ

ំ ់រូបដូេចះ ំ ែដលនឲយរលត ន េវទនដូេចះ ន េហតុែដលនឲយេក ន សញញដូេចះ ន េហតុែដល ើតេវទនដូេចះ

ំ ំ ់សញញដូេចះ ំ នឲយេក តសញ តសង ញ ដូេចះ ន េហតុែដលនឲយរលត ន សងខរដូេចះ ន េហតុែដលនឲយេក ខ រ ើ ើ ដូេចះ ន

ំ ់សងខរដូេចះ េហតុែដលនឲយរលត ន

វញ ន ិ ញ ណដូេចះ

ំ េហតុែដលនឲយេក តវ ន ិ ញ ណដូេចះ ើ ញ

ំ ់វញ េហតុែដលនឲយរលត ន » េ្រពះេហតុេនះ បនជតថគតេពលថ : តថគតរួច ិ ញ ណដូេចះ ១ - ទិដិគ ្ឋ ហនំ ទិដិក ្ឋ ន្តេ

ទិដិវ្ឋ ំសូកំ ទិដិវ្ឋ ិបផនិត ទ ំ ទិដិស ្ឋ ំេយជនំ សទុកំខ សវ ិឃតំ សឧបយសំ សបវ ិ

ន វ ិ គយ ន អភិញញយ ន សេមពធយ ន និព្វនយ សំវត្តតិ។

២៩

ហំ ន និពិទ ្វ យ

់ម ំ េ្រពះអស់េទ េ្រពះ្របសចក គ េ្រពះរលត់េទ េ្រពះលះ ្រសឡះេហើយ េ្រពះមន្របកន ិ បង់ េ្រពះរ

ំ ួ ង នូវេសចកីបេន ំ ួ ង និង ស់េចលេចញនូវេសចកេម ងព ្ដ ថ កបនទបទងព ី្ដ ងងយទ ើ

អហងករមមងករ អនុស័យ

(១)

ំ ួ ង។ ទងព

សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ្រ

ែដលចត ្តិ ត ិ តច ិ ្ត េតើេទេកតឯ ិ រ្ត ួច្រសឡះេហើយ វមុ ើ «វចឆ ! ្រទង់្រ

ស់សួរេសចកេផ ងមួយេទៀត, ចុះភក ី្ដ ិ ុខ

េទៀតែដរឬេទ?

ស់តប, េបន ក៏មនគ ួ រ។ ើ ិ យយថ : េកតេទៀត ើ ិ

សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចឆេគ្រត ្រកបទូលសួរេទៀត, េបដ ើ ូ េចនះ មនែត

មិនេកើតេទៀតឬ?

េទ វចឆ ! ្រទង់្រ

៏ នគ ស់តប, េបន តេទៀត កម ួ រែដរ។ ើ ិ យយថ : មនេក ិ ើ ិ

សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ថ េទៀតេបដ ិ ្វ ជកវចឆេគ្រត ្រកបទូលបែនម ើ ូ េចនះ មនែត

េកតេទៀតខ ះ តេទៀតខ ះ ្ល មនេក ្ល ឬ? ើ ិ ើ េទ វចឆ ! ្រទង់្រ

គួរែដរ។

ស់តបបែនម ះ តេទៀតខ ះ ថ , េបន ្ល មនេក ្ល ដូេចះ ន ក៏មន ើ ិ យយថ : េកតេទៀតខ ើ ិ ើ ិ

សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ជ ក់េទៀត, េបើដូេចនះ ិ ្វ ជកវចឆេគ្រត ្រកបទូលសួរបញ

៏មនែមន ៏មនែមនដ មនែត េកតេទៀតក មនេក តេទៀតក ូ េចះ ន ឬ? ើ ិ ិ ើ ិ េទេទ វចឆ ! ្រទង់្រ

ដូេចះ ន ក៏េនែតមិនគួរែដរ។

៏មនែមន ៏មនែមន ស់បញ មនេក តេទៀតក ជ ក់, និយយថ េកតេទៀតក ើ ិ ិ ើ ិ

ំ ិ ត្រកបទូលេ សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ទុញទល់គន

់ ទល់ែតេ ្រពះអងម គ នយល ិ

ះ ខុ ្រំញ ពះអងជ គ មនុស េងងេងងអស់េទេហើយ។

«េអើ វចឆ ! ្រពះពជ ិ ិ តមរ្រ

ស់បេ

្ដ យ

ែមន េ្រពះថ ធម៌េនះ្រជលេ្រជអក ន េឃើញបនេ

យ្រតង់ថ : ខុ ំញ

មអក ន មនគ ួ រយល់ែមន អក ន ជមនុស េងងេងង ិ យកមម ្រ

ស់ដឹងបនេ

យក្រម ជធម៌សប ង ់

ជធម៌ៃថថ ្ល ្ល េ្របើករ្រតិះរះិ វតក ្អ ុ ខុម មនែតអក ន ្របជេញ ទើបដង ិ ៈក មិនចុះ ជធម៌លិ តស ឹ បន។ ១ - បនដល់ ទិដិ្ឋ ត

្ហ

មនៈ ទំង៣ ្របករេនះ។

៣០

វចឆ េអើយ ! ្រទង់្រ

ស់តេទេទៀត, ធម៌េនះ ខួ នអ ក ្ល ន មនករយល់េឃើញ = (Dogme) ដៃទ

មនករេពញចត ្ត ៃទ មនករគប់ចត ្ត ៃទ មន ិ ដ ិ ដ

ចរយដៃទ ែតងដឹងបនេ

យក្រម

ស់។

ំ ុ ងេឆះេនមុខអក ែន វចឆ ! ្រទង់្រតឡប់សួរេទវញ, េបើមនេភើងក ព ្ល ន អក ន ក៏បនដឹងថ មន ិ

ំ ុ ងេឆះេនមុខ េភងក ព ើ្ល

្រស័យេ

មុខអក ន េនះ

ំ ុ ងែតេឆះេនកុ ងទ ព ម អញែដរ េបើមនេគសួរអក ន ថ េភងែដលក ន ីចេំ ពះ ើ្ល

យអ? ី្វ

សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ួ រខុ ្រំញ ពះអងគ ខុ ំញ ិ ្វ ជកវចឆេគ្រត ្រកបទូល, េបមនេគស ើ

្រពះអងន េភងែដលេឆះេនះ គ ឹ ងេឆយថ ើ្ល ើ្ល

្រស័យេ

យេ

ម និងអងត គ ់ឧស។

េអើ វចឆ ! ្រទង់េដញសួរតេទ, ចុះេបើេភើងេនះ រលត់េទវញេនក ្ល ន ី ចេំ ពះមុខអក ន េហើយ ិ ុ ងទ

់េទកុ ងទ មនេគសួរអក ន ថ េភងែដលរលត ន ីចេំ ពះមុខអក ន េនះ េទ ើ្ល

លិច? េទខងតបូង ឬ ខងេជង ួ រយ៉ងេនះ េតអ ន េ ើ ? េបេគស ើ ើ ក និងេ

ះ្រ

សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ្រកបទូលេ ះ្រ

? េទខងេកត ឬ ខង ើ

យថដូចេមច ្ដ ?

ំ ិត យ្រតង់ខុ ្រំញ ពះអងក គ ៏ទល់គន

យែដរ និងេឆយដ វ េ្រពះេមលេទេឃ ូ ចេមច ្ដ ក៏មន្រតូ ើ្ល ិ ើ ើញ េ

ម និងអងត គ ់ឧសេឆះអស់

ំ ម ឯេភើងរលត ់បត់អស់េទេហើយ េមើលមិនេឃើញថេទឯ េទេហើយ េនសល់ែតកញ ្ល េអើ វចឆ េអើយ ! ្រទង់្រ

ស់ពនយល់តេទេទៀត, កលបុគល ប គ បញត ញ ិវសត ្ត ្វ ញត ញ ិេ្ត

េទ។

យរូប

េវទន សញញ សងខរ វញ ិ ញ ណ។ រូប េវទន សញញ សងខរ វញ ិ ញ ណ ជ ខនធបញច កៈ េនះ

ំ ុ តក ែលងេកតមនជ តថគតលះបង់េចលអស់េហើយ េធឲយដ រូប េវទន ូ ចជេដើមេ ន តកប ើ្វ ើ

សញញ សងខរ វញ ិ ញ ណ េទៀតេហើយ មិនេកើតជធមម

។ តថគតរួច្រសឡះ ចកចែំ ណកៃន រូប

េវទន សញញ សងខរ វញ ន េ្រជេ ិ ញ ណ េនះអស់េហើយ ជអក មនបន សង ទ ់បនេ ិ

យគុណ ែដលបុគល គ ្របមណ

៏មនគ ៏មនគ យក្រមដូចសមុ្រទ នឹងថ េកតេទៀតក តេទៀតក ះ ួ រ េកតខ ្ល ួ រ មនេក ិ ើ ិ ើ ើ ិ

៏ នគ ៏ នែមន ៏មនែមន មនេក តខ ះ កម មនេក តេទៀតក ដូេចះ ្ល កម ួ រ េកតេទៀត ន ក៏មនគ ួ រែដរ។ ិ ើ ិ ើ ិ ិ ើ ិ ិ

ំ ុ ត ធមមក ទីបផ ព េធ ហើយេពលសរេសើរ ី ថ បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ្រកបេទៀបបទអងគ ្រពះសមុ ទ

ពុទគ ធ ុ ណថ :

«បពិ្រត្រពះេគតមដ៏ចេ្រមន ! ម ើ

ល្រពឹក ដុះេនជត ិ ្រគមកដ ិ និគមកី្ដ ្របកប ី្ដ ុ ះជត ៣១

េ

ខដ៏េហើយេ

យ

អន្ត យេទេ

យេ

យអនិចច

េនសល់ែតខឹមស ្ល ុ ទយ ធ ៉ង ំ ក ្រកមរ្រ សប

ង្រទៃឈ ្ល មសឹក្រទឈ ្ល ឹ

ំ កនិង្រកមរទង ំ ធម៌ សប

ខ ដ៏េហើយេ

យេ

់េទ្រ យ វនសអស ិ

វនស ្ល មសឹកេនះ ្ល ិ

័ ្រពះអងេគ នះ បរស មិញ ធមវម ន ធ ូ រផង់អស់ែមក ិ យ ិ ុ ទផ

យរលីង េនសល់ែតខឹមស ្ល ុ ទ ធ យ៉ងេនះឯង»។

់េទ យវនសអស ិ ខេ

្ល មសឹក ្ល

សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ្ល តេទេទៀត, ពុទដ ធ ីកេនះ ពីេ ះ ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ថ្លែថង

ស់ !

្វ ក ខ តធម៌ េនះ ដូចជេគផងរនូវវតុ ែដលេគផ ថ ក ប់ ឬេបកន ូ វគ្រមបែដលេគ្រគប ឬក៏ ើ

់ មនុស វេងង ដូចេគ្របប់ផូ វដល ្វ ពុំេនះេ ្ល

ំ អក ន មនែភក ន ភឺ្ល នឹងបនេឃើញរូបទង

ំ ក តដូចេគដុត្របទីបេ្រទលបភ ន ីងងឹតេ ឺ្ល ុ ងទ

យយ៉ងចបស់។

៣២

យគតថ ិ