ិ ជ ទសសនវជា ពុទសា ធ សនា
្រពះម
វ ីរ ិយ បណិ្ឌ េ
បាង ខាត់ េរៀបេរៀង [ទស នវដ្ដីកមពុជសុរ ិយ: េលខ៨, ៩, ១០, ១១ ឆនំ១៩៦៩ ]
១
អក ន ផងទូេទែតងនិយយថ ៖ ពុទ ធ
េនះ មនគ ួ រយកេទេ្របើស្រមប់េ ិ េទខងលទិ ធ ទិដិ្ឋ (Dogme),
គមរព ីព ុ ទ ធ
ពុទ ធ
សនមនពកយេចទេឆយថ ៖ ើ្ល
សន (Religion) សេំ (Dogme)
យកលទិ ធ
ទ (Doctrine)។ល។ ឯពុទ ធ
ត
្ហ
ឧបទនកម។ ម
សន (Religion); ពកយថ Religion
់ទង សន ជផូ វ្របត បត ្ល ្ត នទក ិ ិម ិ
សនេទ េ្រពះពុទ ធ
ទ (Doctrine) ដូចលទិ ធ
េឆយថមន ២យ៉ងគឺ ១- ពុទ ធ ើ្ល
អវជ ិ ជ
សន ជលទិ ធ
សន (Religion) ដៃទៗេនះេឡើយ។ កុ ង ន
៉ ម ន? សនមនបុ ន
សន ២- ពហិរ
ំ ់េ្រកពីពុទ ធ សនទងអស
សនទីពីរ គពហ ឺ ិរ
សន េ្រពះសុទែធ តជលទិ ធ
ំ ត់ សនជបដិបទផូ វ្របត បត ន ្ល ្ត ម ិ យម ឬជវធ ិ ប ិ ិជកម ី ប
េសចកព ី្ដ ិ ត
អង្រគ ពះសមុ ទ ព ម ធ ិនែមនជអក ន បេងើត ក ពុទ ធ
េហើយ្របកសធម៌ែដល្រទង់្រ
្រពះអង្រគ គនែ់ តជអក ន េឃើញធម៌
សន។
សនេទ
្រទង់មនែដល ិ
ស់ដង ឹ េនះ។
្របកស្រពះអងថ េ្រកពី្រពះអងជ គ ជអីដៃទ ្វ គ មនុស េឡើយ េពលគឺ្រទង់ជមនុស សុទ ធ សនដៃទេ្រចនែតេល ្ល ើ ើកខួ នថជេទព
ជ
ទិេទពេន
នសួគ៌ ឬជអវ
ធ។ េម
រៃន
ទិេទព កុ ង ន
សន ដូច
ំ សនទង
ករែបងភគេទជរូបេផ ងៗ។ ្រពះអងជ ្រពះអងម គ មនុស េហើយ្រទង់មនែដល្របកសថ គ នអក ន ិ ឬេទព
ំ មនសក្ដនុភពចូលមកែណន្រពះអង ឲ គ យ្របកស
ពួងេទ។ ផល្របេសើរែដល្រទង់បនសេ្រមចអភិសម័យគករល ុ ះធម៌ ករ្រ ឺ បនេ
យឫទិ អ ធ ំ
្រពះអងជ គ មនុស
ជួយផល ្ដ ់ ឲយបនសេ្រមចេទ
ចេទព
េ
់បនសេ្រមចេ គ្រទង ឺ
យវរី យភព ិ
់ែត យបញញញណ្រពះអងជ េប្រគន គ មនុស ពិត្របកដ។ មនុស េយង ើ ើ
៉ ឹ ្ណង បនភពជមនុស បុ ណ ចេ្របើសក្ដនុភពខួ ន ្ល
ចលុះភពៃនខួ នជ "ពុទ"ធ បនឥតសង ័យេឡើយ។ មនុស ្ល
ជមនុស ឲយបនសេ្រមចភពជ្រពះពុទប ធ ន
ំ មនវរី យភពធ ។ ដូេចះ ន េយើង ិ
្រទង់បនសេ្រមចភពជម
ចេពលបនថ អង្រគ ពះសមុ ទ ព ជ ធ មនុស េ
ក ទល់ែតមនុស េ
ំ ុត បុរសរតន៍េឆមប ផ ើន
ឧតរ្ត មនុស (Super humain)។
កុ ងច េំ ន
ល់រូប
ំ ំ ិង ថេបើមនបណ ងមន
ំ េំ ពញបរមធម ៌កុ ងមន ទស់អេទ េ្រពះ្រពះអងខ គ ប ន ុ ស ភព មនែមនក ន ី្វ ី ិ ុ ងេទវ ពិភពេ
ស់ដង ឹ ធម៌ មនែមន ិ
មមនុស ជេម
យ្របៃពមនខ ុស ិ
ភពេឡើយ េហើយ ំ សនធៗ
កុ ង ន
ំ ល់ថ ្រទង់ជ កពិលែភក ន េមើល្រពះអងគ េឃើញ្រពះអងគ េហើយសគ
២
ករបនភពៃនខ្លួនជមនុស ្របេសើរបំ ផុត (កិេចាឆ មនុសស បដិលាេភា)។ មនុស ជ
មចស់ខួ នឯង ឥតមនេទព ្ល
ឬអ ំ
ចអី្វ
មួយ្របេសើរជង លនខួ នជមន ្ល ុ ស េនះេទ។
មនុស មនក់ៗ ជេកះទីពឹងរបស់ខួ ន អតតទីេបា = អក ្ល ន
្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រ
ជសរណៈខួ នឯង ជងខួ នឯង? ្ល ្ល
មនុស មនក់ៗមន្រតូ វេដើរេទែសង ស់េទសនថ "ខួ នជទ ្ល ្ល ្វ រកសរណៈ ីពឹងខួ ន" ិ
ដៃទេ្រកពីខួ នេទ។ កល្រទង់គង់ធម៌េនេឡើយ ្រពះសមុ ទ ្ល ព ្រធ ទង់ែតងេទសនេ្រប ន្របេ
ក
ងខួ នេ ្ល
(េមក) ខ
មនុស ។
យខួ នឯង ្ល
(អតតសមាមបណិធិ)
ំ ឲយរួច្រសឡះពីចណ ងត
ខួ នឯង ្ល
ំ ុកទីបផ ំ ុ តថ ្រទង់ផ្ដទ
៖
(១)
្ហ
េ
េហើយយក
យវរី យភព ិ
ថ ៖ ្រតូវ
នុភពខួ នឯងេទរ េំ ្ល
ះទុកខ
និងបញញជរបស់ខួ នឯងជ ្ល
៍ខួ នឲយសេ្រមចេ ចូលេធ្របេយជន ្ល ើ្វ
យកីម ្ដ ន្របមទ ិ
(អបបមាេទន សមបាេទថ) ឯពកយែដលអក ន ផងែតងេពលថ "្រពះអង្រគ សង់សត"្វ េនះ ្រគន់ យន័យថ ្រពះអង្រគ
ែតជពកយេពលេ ្របេ េ
សតេ្វ
់ផូ វឲយសត េ្វ ដរើ គឺេ្រប ន ស់ដង ្អ ្ល ឹ ធម៌ េទសនចងុ ល្របប
កឲយខេំ រៀនឲយេចះដឹង េហើយឲយេដើរេ
យខួ នឯងែតប ្ល ុ េ៉
្ណ ះេទ េ
យពិទ េយើង្រតូវេដើរេ
ំ ្រពមទងេធ បនល យខួ នឯង ្ល ុ ះេមក ធម៌ ើ្វ
េយើងដូច្រសង់មនុស លង់ទឹកដូចេមច ្ដ បន? ែតមនុស េ ដូច្រសង់មនុស លង់ទឹកក
ពុទ ធ
ម
់គន នឹងឲយ្រពះអង្រគ សង់ យខួ នេយ ង្រគប ្ល ើ
្ដ លទេនដ ្ល ូ េចនះឯង។
មេគលករណ៍ មនុស មនក់ៗ ្រតូវទទួលខុស្រតូវេ
សន េឃើញមនេ្រចនកែន ង ្ល ើ
បរន ព ្រធ ទង់្រ ិ ិ ព្វនសូ្រត ្រពះសមុ ទ -
់ នទ ំ កចូលចិតឲ ង្រសកក ្ត យេគ្រសងខ ួ ្ល ់េនះ កង យខួ នឯង។ េសចកី្រតង ្ដ ្ល ុន
់ ស់ ្រទង់ែតងែត្របទនេសរភពដល ី
ស់ចេំ ពះ្រពះ
ននេទ តរថ ថ
(១)
:។
វក្រពះអង។ គ កុ ង ន
ននទ! ភិកុខសងឃ ្រតូវករអ្វីចំេពះតថគតេទៀត = (កឹ បនាននទភិកខុសេងឃា មយិ បចាច
សឹសតិ)។ ននទ ធម៌ែដលតថគតសែំ ដង្របប់េហើយ មិនមនកុ ង ន មិនមនេ្រកេទ បនេសចកីថ ្ដ
ធម៌វន ្ត កូត ទ (Doctrine ésotérique) ិ ័យេនះ មនែមនជអេន ិ ១ -ម
បរ ិនិព្វនសូ្រត ។
១ - ទីឃនិកយ ម
វគគ ម
បរ ិនិព្វនសូ្រត េសៀវេភទី១៦ ទំព័រ២ ៣។
៣
ក់េលៀមទុកេ្រកយេទៀតេទ = (េទសិេតា អាននទ មយា ធេមាម អននតរំ
មនអ្វី អពាហិរំ)។
ននទ !
“
ឋិតេនកនុងក
្ដ ប់ ៃដ
ចរយមុ ដ្ឋិ កនុងធម៌ តថគតមិនមនេទ បនេសចក្ដីថ ធម៌វ ិន័យេនះ មិនែមន ចរយ គឺមិនែមនជ (Dogme) របស់
ចរយ និយយេ្រកពី
ចរយមិនបន
េនះេទ នតា ថ ននទ តថាគតសស ធេមមសុ អាចរ ិយមុដឋិ។ េសចកីតេទ ្រពះសមុ ទ ្ដ ព ្រធ ទង់្រ
ស់េទៀតថ ៖
ននទ ! តថគត មនែដលបនគ តថ មន្រតូ វ្រតួត្រ ិ ិ ិ
សងឃមណ្ឌល... ឬក៏សងឃមណ្ឌល
ំ ្រតូវេនេ្រកមឱ ទតថគតដូេចះ ន ក៏េទែដរ ឥឡូវេនះ តថគត ្រគ្រគេហ ើ យ ចេ្រមើនេហើយ ចស់ ័ េហើយ កនង ្ល បចមវ ិឆ យេហ ើ យ មន
ំ ើ យ។ យុ ៨០ឆនេហ
េសរភពក ត ែដល្រពះអង្រគ ទង់្របទនដល់ ន ី ិ ុ ងករគ
្របកដេនកុ ង្របវត ន ិ្ត ្របេយជន៍
សន
ៃនសកលេ
កេ
ះេឡើយ។
វក្រពះអងេគ នះ មនែដលឮថមន ិ េសរភពក តេនះ ន ិ ី ុ ងករគ
ស់ េ្រពះថ អ ្ត ធនភព (Emancipation) ៃនមនុស េ ិ
័យ ក ឋិតេនកុ ងអភ សម ន ិ
(Réalisation) អរយសច ធ ច ម៌ មិនែមនេនេ្រកមករេ្របស្របណៃន្រពះ ិ
បុគល គ
េ្រចនអេន ើ ើ ្ល
មួយេ
ស់។
មន
ទិេទព ឬអ ំ
ចៃន
ះេឡើយ។ េសចកេនះ េបេយ ងេម លក រីព ែដលជពុទវធ ចនៈ នឹងេឃើញមន ន ី្ដ ើ ើ ើ ុ ងគម
័យមួយ កុ ងសម ន
េកសល មន្របជជនក
ងេកសបុត្ត កល្រពះសមុ ទ ព េធ សច ្ដ យងេទកន់ចរកក ន ឹ ុ ង្រកុ ម:
(១)
សូម្រទង់េម ្ត េ្របស ពួក
េ្រចើននក់បនចូលមក្រកបទូលសួរ្រពះអងថ គ :
កុ ងែដន ន
បសឫសី ពួក្រពហមណ៍េ្រចើននក់ែដលបនចូលមកកន់្រកុង
េកសបុតេ្ត នះ ែតងែតេទសន អួតសរេសើរ េលើកតេមើង ទៈ ទៈ របស់ខួ នស ក ្ល ្ត ឹងែត ល់គន េហើយបនុ ះ បង្អប់ ទៃន ថ េតប ើ
្ដ ពួក
១ - េមើលក តិកកនិបត ម
ម្រតូ វ។ េយងខ ័យមនកីឆ ្ដ ដៃទៗ ថមន្រត ្ដ ្ដ ល ង ់ ិ ឹ ើ ុ ្រំញ ពះអង្រគ គប់គនមនេសចកីសង ំ បសឫសី ពួក្រពហមណ៍ទងេនះព ួក
មសូ្រត េសចក្ដីែ្រប្រពះេតជគុណ ្រពះម
និយយ្រតូវ ពួក
វ ិមលធមម េថង ពុទធ
វគគ េសៀវេភទី៤១ ទំព័រ២១៦។
៤
និយយខុស។
សនបណិ្ឌ តយ។ អងគុត្តរនិកយ
្រ
កលេនះ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្របទនធម៌េទសន
យ្រប
ន េនះ េ
យពិ
្ដ រ។ េសចកីេ្ដ
ែដលមន្របកដេនកុ ង្របវត ន ិ្ត
្រទង់្រ
ស់ ដូចតេទេនះ ៖
“ ៃហក
ះ្រ
យអេនកបរយយ ិ
យែបបេនះ មនែតកុ ងព ន ុ ទធ
សនសកលេ
កេឡើយ
្រទង់វសជ ន ជ ិ
្ដ ប់េ
យ៉ងគឺ ៖
១. អនុសសវា ករ្របកន់េជឿ េ យេចះែតេជឿ
មៗគន។
២. បរមបរា ករ្របកន់េជឿ េ
ទេំ នៀមទម្លប់ជេដើម។
៣. ឥតិករិ ករ្របកន់េជឿ េ
េ
ះ
សនមួយេទ មន ិ
ដូចេសចកីែដល្រពះអង ្រគ ពះសមុ ទ ្ដ ព ធ
មៈ ! អក ័យែមន អក ឆ ន គួរមនកសង ន គួរេកតក ង ់ ែមនចេំ ពះ្រប ី្ដ ើ ី្ដ ល
ែដលគួរឲយសង ័យេនះ ឥឡូវ ចូរ្របុង
រកេហតុផល េ
េ
ំ យេគរពចុះ អក ន ទង
យកុ្រំ ប្រពឹត្ត
ន សង ័យ
ករ ១០
យ
ងពកយែដលឮតៗគន គម ឺ ិនបនពិនិតយពិចរ
យ
ង ងេធើតៗគ ន មនដ ្វ ឹងេដើម មនដ ឹ ចុង ដូចជកន់ ិ ិ ងថបនឮមក ឬករ្របកន់េជឿេ
យ
យ
ងថ បន
ឮេគនិយយមកយ៉ងេនះ ដូចជករ្របកន់េជឿេរឿងេ្រពងជេដើម។ ៤. បិដកសមបទា ករ្របកន់េជឿ េ
គឺ
ងកបួនត្រមដូចគមរេវទជេដ ម ើ , ីព ៥.
តកកេហតុ ករ្របកន់េជឿ េ
េឃើញយ៉ង
យ
ក៏កន់យកយ៉ងេនះ,
៦. នយេហតុ ករ្របកន់េជឿ េ
យកេសចកី្ដ
យ
យ
ងថពកយេនះសមនិងគមីរដ ព ីកេយើងេហើយ
ងេហតុ ឬអនុមណេ
ម នយកខួ នឯង ្ល
ំ ល់ ងន័យេគរន គនន់កត់ត្រមួយែផ ផ ំយក សគ
័ ្របែហលគនមក្របកបេហើយ្របកន់េជឿ មួយែដលមននយ
ិ ៧. អាការបរ វិ តកក ករ្របកន់េជឿ េ
យ
យ
ងករ្រតិះរះន ិ ូវ
មគន,
ករៈគឺេហតុអីែដលេក ្វ ើត
់ ថ ្រតម្រតូ េឡើង ែតមនែមនជករព វេហើយ គ ង គ េមលេទេឃ ្ត ួ នយល ្ល ិ ិ ត ្រតះរ ិ ះផ ិ ូផ ើ ើ ញថ េពញចត ិ ខ ឹ ក៏្រប្រពឹតក ្ត ន់
មេទ,
៥
៨. ទិដឋិនជ ិ ឈនកខ នតិ ករ្របកន់េជឿ េ
យ
ងករចូលចត ្ត ឺេហតុអម ិ គ ី្វ ួ យែដលមនែមនជ ិ
ំ ិ តែដលខួ នធ ់ តទ ករពិត ែត្រតូវនឹងគន ្ល ្ល បគ ុកមក ចូលចិតថ ្ត េហតុេនះលេ្អ ហើយ ពិតេហើយ ក៏ ិ មេហតុករណ៍េនះ។
្រប្រពឹត្ត
៩. ភពវ របតា ករ្របកនេ់ ជឿេ
់ ងថ អក គួរែតេយងេជឿកន ន េនះជអក ន េចះដង ឹ ើ
៉ វខងសមថ មួយ្របសប់បុនប ្វ ត់ែតងពកយអក ន និយយេនះមនព ិ ី្ដ ីម ិ ិត
ម បនេសចកីថ អក ្ដ ន
េទ ្រគន់ែតពីេ ះ
យ
្ដ ប់ េហើយ្របកន់េជឿ
មអក ន េនះេទ។
១០. សមេណា េនាគរ ករ្របកន់េជឿេ
កន់យក
ម ពកយេ
េចះែត្របកន់េជឿ មេទ។ ែនក ្រប្រពឹត្ត
់េជឿ ក គករ្របកន ឺ
ំ ់ មទងអស
ងថ សមណៈេនះជ្រគូេយង ើ គួរេយង ើ
មលទិ្រគូ ធ ខួ នខ ្ល ុសក៏េ ធ ខួ ន ្ល េបើទុកជលទិ្រគូ
ទៈ ទៈ អក ន ដៃទែដលមិនែមនជ្រគូខួ ន ្ល ែត្រតឹម្រតូវមិន្របកន់េជឿ
មចុះ ! អម ជអកុសលជធម៌ ន បនេឃើញខួ នឯងថ ្ល ី្វ ួ យែដលអក វក្រពះពុទ ធ េវៀរ
េទើបេជឿកន់
ម ្របតបត ិ ិ្ត
មេឡើយ។
ករ ១០យ៉ងេនះ េ
ម។
កុ ងគម រែដលជព ន ុ ទវធ ចនៈមនេសចកី្ដ ីព
្របទនេសរភព កុ ងករគ តមនេ្រច នអេន ន ិ ើ ើ ្ល ី យ
ស់េតឿន
រកេហតុផល
ំ ិ តគករ វក្រពះអងេគ ចះគតេ្រប គ ិ ើ ន ឺ
ឲយ
ំ ស់ ដូច្រពះត្រមស់ចេំ ពះភក ខ ង ិ ុទ
វក តថគត ្រតូវពិនិតយេមើលពកយតថគត
េឃើញេខម" សិន។
មក ខុសគនង ្ល ធម៌
កេ្របើសទធ និងបញញពិចរ
តថគតែដលជ្រគូឲយេឃើញ្រតឹម្រតូវសិន សឹម្របតិបតិ្ត កុ ងព ន ុ ទធ
យ ក៏
មៈ ! អម េនះជកុសលជរបស់្របេសើរ អក ន ចូរ ន បនេឃើញខួ នឯងថ ្ល ី្វ ួ យែដលអក
អក ន គួរលះបង់េចលេទ កុ្រំ ប្រពឹត្ត
ំ ទង
យ
យថ
(១)
ភក ិ ុខ
វកតថគត្រតូវចបំងចេំ ពះសចធ ច ម៌
ម ដូចជេយើងនិយយថ "ឲយេឃើញស
ិ កិចាឆ េសចកីសង សន វចិ ័យ (Doute, Doubt) េនះជធម៌មួយ េនកុ ង ្ដ ន
១ - មជឈិមនិកយ មូលប
សក វ ិមំសកសូ្រត េសៀវេភទី២២ ទំព័រ ៣៣៧។
៦
នីវរណធម៌
(២)
ំ ៥ ្របករ ជធម៌ (Empêchements, Hindrances) ទង
ំ ទម ់ អរ យ ងប នឲយយល ិ ិ ិ
ិ កិចាឆ េនះ មនែមនជអ ់្របករ។ ែត វចិ សចធ ន្រគប េំ ពើបបកមេម ទ ច ម៌ ឬ មនឲយេក ្ដ ិ ើតេសចកីចេ្រម ើ ិ េ្រពះថមនមនែដល្រតូ វេ្របើជេំ នឿ មនមនអ េំ ពើបបកមម (Péchésin) ដូចេនកុ ងលទ ន ិ ិ ិធ
សន
(Religion) ដៃទៗេទ។ ឯមូលៈ (Racine, Root) ឬ ឫសគល់ៃនបបកមេម នះ គឺអវជ ិ ជ (Ignorance)
និងមិចាឆ (Vues fausses, False views)។ េនះជធម៌ែដលេគ្របែកកជែជកមនបន េបើមន ិ វច ័យេហើយេសចកីចេ្រម ង ់ មនសនិ ះសង ទ ្ដ ិ ិកិចឆ មនករេងឿងឆល ើនពិតជមិន
ចេកើតេឡើងបន
េទ។ មួយេទៀត ធម៌េនះក៏េគ្របែកកជែជកមនបនែដរថ េគមន្រតូ វទុកវច ិ ក ិ ិ ចឆ េនះ ឲយេនយូរ ិ ិ
់ឲយេសចកីចេ្រម ់ ឬ េបេគម លង់េទ េបេគម នយល នេឃ នេដ រើ េលឿនេទមុខ ្ដ ើ ិ ើ ិ ើ ញចបស់។ េបេគចង ើ ើ
ំ តវ់ ច ្រតូវែតបប ិ ក ិ ិ ចឆេនះេចលបង់ឲយ្រសឡះ
ំ ត់វច ែតេដើមបន ិ ក ិ ិ ចឆ ី ឹ ងបប
ចបស់សិនែដរ។
ក៏្រតូវែតេគេឃើញ
ែតេសចកីេនះ មិនែមន្រតូវយល់ថ េគមិន្រតូវឲយមនកីសង ័យ ឬ មិន្រតូវឲយមនជេំ នឿ ្ដ ្ដ
់ែតនិយយថ "ខុ េំញ ជឿ" ក៏មនែមនបនេសចក េនះេទ េប្រគន "យល់ ឬ េឃើញ " េនះេទ។ ្ដ ើ ិ ីថ
េសចកីេនះ េ្រប បដូចជសិស គណិត ្ដ
្រស ្ត ែដលគតច េំ ិ
ទគណិត
្រស ្ត ជួនកលខះ ្ល ែតង
់្រទេនសេនកង ំ ុ ចមួយ ែដលសិស េនះមនដ មនចណ ្វ ូ ចេមច ្ដ នឹងឲយេទមុខរួច ឬ ខួ នលង ្ល ឹងេធើដ ិ ុន វច ល ន ង ់ ែដរ។ ដ ប ិ ិកិចឆ ឬ កុ ងករេងឿងឆ
េនះេនែតេធេទម ុ ខមនបនេទ។ ើ្វ ិ
សិស េនះ េនែតមនវច ិ ិកិចឆ ដ បេនះ សិស
េបស ើ ិស េនះ
ចង់េធឲយេទម ុ ខរួច ើ្វ
លុះ្រ
វច ន ិ ក ិ ិ ចឆេនះបនសិន េទើបេទមុខបន។ កុ ងករណ ី េនះ មនមេធយបយ
ែតសិស េនះេ
ចជួយឲយសេ្រមចបន
់ែតនិយយថ "ខុ េំញ ជឿ" ឬ "ខុ ម ំញ នសង ៏ ន ែដរឬេទ? េប្រគន ័យេទ" េនះេទៀត កម ើ ិ ិ
ចេំ
ចេ
ះ្រ
ទបនពិត្របកដេទៀត េបទ ខំ ្វ ួ យ េហើយ្រពមទទួលយកអីម ្វ ួ យេនះ េ ើ ុកជបងេជឿអ ីម
២ - នីវរណធម៌ (Empêchements, Hindrances) ៥ ្របករ គឺ : ១- កមឆនទ (La convoitise sensuelle, Sensua Lust); ២- ពយបទ (La malveillance, III-will); ៣- ថីនមិទធ (La torpeur physique et mentale et la langueur, physical and mental torpor and langueur); ៤- ឧទធចច កុកុចច ក (L'inquiétude et le tracas, Restlessness and worry); ៥- វ ិចិកិចឆ (La donte, Doubt)។
៧
ះ
យ
យ
ឥតបនយល់េ
ចេទបនែដរ បនខងវស ិ ័ យកររដ្ឋ ែតនិងទុកជបនករខងវស ិ ័យ
ះ េនះ
ធមៈម ឬ ខងវស ិ ័ យចេំ ណះែដលមនេហតុផលពុំបនេឡើយ។ ស់េទសន្របេ
្រពះសមមសមុ ទ ព ្រធ
េពលមុនបរន ិ ិ ព្វន ្រពះអង្រគ
ស់េហើយ្រ
ំ ត់ វច ជនិចថ ្រតូវបប ច ិ ិកិចឆ េចលឲយ្រសឡះបង់ ស់េទៀត ឲយ្រពះសងឃ
័ ្រពះអងគ េដើមបក ំ យេកតវ វច ិ យ ិ ិ ក ិ ិ ិ ចឆ េនះ ចេំ ពះធមវម ន ើ បបដ ី ុឲ ំ ត់វច កច ិ ក ិ ិ ចឆ េនះបន។ ែតកលេនះ ្រពះសងឃ ្រ
ស់េទៀតថ
(១)
ំ ភិកុ ទ ខ ង
ឲយសទិ វធ ិ
៖។
រក ិ
ំ យ ! េបើអក ន ទង
ំ យទុក កសួរ្រពះអងគ កុឲ
រធម៌េទៃថេង ្រកយ េហើយមន ិ
ំ ងេនក ន ុ ណី្ហ ភព្រគប់អងគ េទើប្រទង់ ុ ងត
វក
យ មនគរុគរវធម៌ មិន
អក ន សិក ្របវតិ្ត
័ ទូ ្រពះសមុ ទ ព ធ ែដល្រទង់មន្រពះហឫទយ ្រទង់្របកបេ
្ណ ះេទ
្រសល ្ត ទិ ធ
ច
៊ នេលើក្រប
ំ យ ្រទង់មនែមន្រពះ ជទន្រតឹមែតេសរភពក ន ិ ី ុ ងករ
៌ យកខន ្ត ី្ដ ី ធម
េម ្ត េ្របសសេន្ដស្រពះសងឃ
ំ ុ ត បុចឆវសជ បផ ន ឧបលិគហបតី្របកសជឧ ជ ិ
ជ្របវចនៈ និគន្ត នដបុ ត្ត មិន្របេសើរេសើេម កលេនះ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រ
វរី បន
ឲយេទគល់អងគ ម៉ស់មុខ។ ទី
រកថ កយទណ្ឌ វចទ ី ណ្ឌ មេនទណ្ឌ ិ
យ ពុទវធ ចនគឺៈ កយកមម វចីកមម មេនកមម
េហើយសូមថ្វយខួ នជឧបសកច ្ល ូល
ស់ទូនមនឧបលិគហបតី
សន៍ពុទរធ តន៍ ឲយពិចរ
បនដល់ៃ្រតសរណគមន៍។
ទុកម ខ ុ នឲយបនម៉ត់ចត់សិន
ំ ុ ត ែតឧបលិគហបតី ទទូចសូម ម៉ត់ចត់ េទើបសេ្រមចចត ិ ្ត ជករ្របេសើរបផ
ថ្វយខួ នជឧបសក ្ល ១ - ទីឃនិកយ ម
(១)
លសួរ្រពះអងព ឲ គ ី ្រទឹសី កម ្ដ ម េធើ្រពះអង ្វ គ យចស់ចញ់យ៉ង
្រពះសមុ ទ ព ធ េដើមបេដញេ ី
វកេទៀតផង។
គ ល់ថ តិដ្ឋង ករម
ំ ិ តមនក់ ជគហបតី មន្រទពយសមបតិស បញូ ជ នសិស ជន ម ្ត ុ កស ្ដ ្ដ ភ េឈមះឧបលិ
េ្រពះករពិចរ
ន េឡើងសួរេទ
សនេកតេសើ ចៃ្រកែលងច េំ ពះអងគ ង
សម័យមួយ េន្រសុកនលនទ និគនថនដបុ ត្ត ែដលេយើងបន
េនះេឡើយ
ច
ំ ុកឲយមនវច មនក់ចូលមកសួរតថគតចុះ កុទ ិ ក ិ ិ ចឆ េនះ តេទេទៀត។
េសចកីខងេល ្ដ ើេនះ
គតែតប ុ េ៉ ិ
វក
ំ ូ នមន េទើប្រទង់្របទនដប
ំ បលិគហបតីឲយេគរព្រគូេដើមរបស់ខួ នដ សឧ ្ល ូ ច
វគគ ម
បរ ិនិព្វនសូ្រត េសៀវេភទី១៦ ទំព័រ២១៣ តេទ។
១ - មជឈិមនិកយ មជឈិមប
្ណ សក ឧបលិក ទសូ្រត េសៀវេភទី២៣ ទំព័រ៩។
៨
េដម ើ ដែដល។ ប
្ដ
ំ ់កុ ងេ សនទងអស ន
េមលទិ ធ
ក
្រពះសមុ ទ ព ជ ធ អគប គ ុ គល គ ្របេសើរេលើសកុ ងករ ន
ំ ្របទនេសរភព ្របទនខនី េម ធម៌ទង ្ត ្ត េ្របស្របណី ្របទនករេយកយល់េទវញេទមក។ ិ ី
េនះ
ជ្របៃពណីពុទ ធ
សនេរៀងរហូតមក។
បនយកធម៌ជ្របៃពណីពុទ ធ
កុ ង្រពះ ជ្របកស្រពះអង្រគ ន «អក ន ្រគប់គន
្រពះបទអេ
កម
សន េនះមក្របតបត ក ្ត ុ ងរជ ន ជ ល្រពះអងគ មនេសចកី្របកដេន ្ដ ិ ិក
ប់ដូចេសចកតេទេនះ ី្ដ
(១)
៖
មនគ ួ រេលើកតេមើងសរេស ក ិ ើរែតលទិ ធ
សនដៃទេទ ្រតូវេគរពលទិ ធ
សនរបស់ខួ ន ្ល
សនដៃទផងែដរ
់បត់េទ ្រពមទងេធ ំ របស់ខួ នឲយកប លទ ្ល ើ្វ ិធ
សនរបស់ខួ ន ្ល េហើយ្របទូសល ្ត ទិ ធ
ែតលទិ ធ
ដឹងថខួ នមនភក េំ ពះលទិ ធ ្ល ្ដ ីភពច
េហើយ្របទូសល ្ត ទិ ធ
់ខួ នែដរ។ សនដៃទៗឲយដូចជខួ នេគរពរបស ករេគរពលទិ ធ ្ល ្ល សនរបស់ខួ នផង េហើយេធើ្វ ្ល
សនដៃទៗេឈមះថ ជួយេលើកតេមើងេហ ក ើ យជួយព្រងីកលទិ ធ
្របេយជន៍ចេំ ពះលទិ ធ
ជឧបសកដ៏្របេសើរ
ជ
េបើមនដ ូ េចះ ន េទេឈមះថជក ី រេ ិ
្ដ កប់លទិ ធ
សនដៃទៗ ឲយវនសេទផងែដរ។ អក ន ិ
សន
មួយេគរព
សនដៃទ ្រគន់ែតបនេឈមះថ េធើឲយេគឯងបន ្វ
សនរបស់ខួ ន ្ល េ
ម អញបនេលើកតមត កំ េមើង ក
យគិតថ "
ំ ិ តេនះខុស្រសឡះេទ ករ្រប្រពឹតិេនះ ំ ្ល ញលទិ ធ សនរបស់ខួ នេហ េឈមះថបផ ្ល ្ត ើ យ"។ គន
លទិ ធ
សនរបស់ខួ នេ ្ល
្រគប់គន
យឥតសង ័យេឡើយ។ ដូេចះ ន
្ដ ប់ េហើយសូមេម ្ត
ករសេន្ដសេ
ទៈ ៃនលទិ ធ ្ដ ប់ ទៈ
មគីជគ គ ុ ណធម៌្របេសើរ
សនដៃទផង»។
យសមនចិតេ្ត នះ ជគុណធម៌្របេសើរ
ស់ សូមឲយអក ន
ស់ ្របសិនេបើយកធម៌េនះមក
អនុវតស ្ត ្រមប់ជ្របេយជន៍ទួេទ មិនែមនបនផលចេំ ពះែតលទិ ធ
សនេទ សូមបទ ី ុកជចបប់
៍ ស្រមប់្របេទសជតិ នេយបយ សងម គ កច ្ឋ ច ិ ច ឬ េសដក ិ ច ក៏រងរ ឹ តែតបនផល្របេយជន ឹ េទេទៀត។
៌និងេម ្ត េ្របស្របណេនះ ជឧតម ខនី ធម ្ត ្ដ គត្របេស ព ់ខស ព ់ ិ ើរខង
៌ៃនពុទ ធ អរយធម ិ
សន ចបេ់ ផើម ្ដ
១ - ្រពះ ជ្របកស ្រពះបទអេ
កម
ំ ី ពុទ ធ ងព
ស់ ទុកជវបបធម៌និង
សនេកើតេឡើង។ ករេបៀតេបៀន (ហិង
ជ េលខ១២។
៩
ស់
= La
ក៏ េ
violence) េទះជែបប
ំ ់។ េ វចនៈទងអស
យពុទ ធ
យ ឬ េទះជេ្របើេលសមកបនំក ្ល ៏េ
សនមនលកណ ៈ ្របកដដូេចះ ខ ន េហើយ បនជពិភពេ
បនេឃើញមនស្រងគមករកប់សម្លប់គនទុកជឧទហរណ៍ េ
យករ្របកសពុទ ធ
សន ឬ ផ យពុទ ធ
សនេនះេឡើង េនកុ ង្របវត ន ិ្ត
៉ និង សុី េហើយ្រជួត្រជបរហូតេទដល់ទីបអ រឺ ុ ប ្វ មន្រប
ន មួយេទៀតេកើតេឡើងេរឿយៗ
េគែតងេចទសួរថ
សនផ យទូេទេពញទីប ្វ
ពុទ ធ
សនមនែមនជលទ ិ ិធ
(Philosophie) ក៏មនែមនេទៀត ពុទ ធ ិ ក៏មនែមនែដរ ិ
ពុទ ធ
សន
គឺពុទ ធ
យេី
ែដលេគសនត ម ថ "ពុទ ធ
ែដលេគ
ក់ឲយេនះ មនែមនជករ ិ
កុ
បពិសី
ប
សចធ េី ច ម៌មនមនយ ិ
ជករ
ថដូចេមច ្ដ ក៏បន ពុទ ធ
ក់ឲយខួ នេនះេទ។ ្ល
្ល កឬយេី
្ល កឬ
ក់យេី
ំ ន់អីេពក សនេនះ ក៏មនមនករស ខ ្វ ិ
ឲយ
សនមិនយកចិតទ ្ត ុក
្រគន់ែតជនមបញត ញ ិ្ត
ក់
្ល កឬ
ស់ែដរ។ នមែដលេគ
ឮេហើយពីេ ះ ?
េបើេគេ
អី្វ
្រកអូបដែដល។
េទ គឺមនែមនជយ ិ ីេ
«ពុទ ធ ្រគស ្ល េ ិ ្ត ហិណ ូ ្ឌ មុសិម
ឈនត ភព (Monopole) របស់ជន ូ » េទ។ សចធ ច ម៌មនែមនជឯកធ ិ ិ ិ យីេ
ក់
រវនេ្ត ទ។
មនអីក ្វ ុ ងេឈ ន មះ ដូចផកកុ
ករ ដូចអក ន
សន (Religion) េទ និងថទស នវជ ិ ជ
ំ ួ រេនះ សន
សន។
ំ ទស់ខុសេទ េ សនមិនជករអីធ ្វ ឬ ្ល កឬយីេ
យ
សន
ំ ់ ឬ និងថជអដ សនគឺ មនែមនជអ ទ ន គតេនះ ិ ី្វ ងអស ី្វ ូ ចអក ិ
ពុទ ធ
ចេំ ពះ
សន៍ពុទរធ តន៍
សនជលទិ ធ
(Religion) ឬ ជទស នវជ េឆើយេ ន ខះ ្ល េឆយែដរ ្ល ិ ជ (Philosophie ? មនអក ើ្ល ទស នវទ ពុទ ធ ិ ូ េគេឆយថ ើ្ល
សនដ៏
្រសព ្ត ុ ទ ធ
េមរកេទៀត មនអក ន ចូលកន់ ិ
ននក់។
កមន ិ
ំ ់ មនករ្រសកឈ មមួយដណ ក់
ែវង្របមណជ ២៥០០ឆន ំ ែដលកនង ្ល េទេនះ។ សព្វៃថេង នះ ពុទ ធ ំ ្របមណជ្របរយ
៏ ុ ទែធ តផុ យន យ កស ទ ិ ងពុទ ធ
ថ និកយេនះ និកយេនះ ជនីវរណធម៌
់ សន្តនចត ជឧបកេលសដល ្ត យេ ្ត នុស េធច ើ្វ ត ិ ឲ ិ ិ ម
១០
ែតមនក់េទ។
ត ឺ ខុងត ឺ ្ល ក ឬ
ំ ទម ងប ច ម៌បន េហើយបេងើត ក ិ ិនឲយយល់សចធ
ហង ម េទៀត។
បុ េ៉
េសចកីព ល ្ដ ិ តធម៌េនះមនែមនផ ្ដ ់ េសចកីវ្ដ នសឲយែតខងលទ ិ ិ ិធ
សន
ឬខងបញញែត
្ណ ះេទ េធឲយច ូ លរហូតេទដល់ករទក់ទងរ ងមនុស និងមនុស េទៀតផង ឧបមថ េយង ើ្វ ើ
៉ ឹ ្ណងេទ ជួបមនុស មនក់េយើងមិនែមន្រគន់ែតទុកេគថជមនុស បុ ណ
់ ជ ំ ជអលឺមង ឲយពក់េទៀតថេគ ជអង់េឡស ជប ង ្ល
ឬ យេី
៏ជប់េនកុ ង េហើយចត ន ិ េ្ត យងក ើ
្ល ក ឬ យេី
ក់
របស់មនុស េ
េនះជសន្តនចិតៃ្ត នមនុស
កចូលចត ្ត ក់ ិ ជ
មនុស េ
កេទៀត។
េហើយ បនជេយងេឃ ើ ើញមន
ឲយេនះផង។ ស់
្ល ក ឬ យីេ
្ល ក ឬ យេី
ក់
្ល ក
ំ ឬ ជជហ េមរកក ង ិ ្វ េម៉្លះ ិ
ំ ល់េនះ េនះឯង។ ជួនកលមនុស ែដលេយងស គ ើ
មនែមនជជត ិ ិែដលេយង ើ
្ល ក ឬ យេី
ំ េយើងែថមទងេទ
ក់រហូតេទដល់គុណធម៌ដ៏្របេសើរ
មញញទួេទកុ ងព ន ិ ភពេ
ក។
ដូេចះ ន
ៃនករឲយទន (Charité) េគថ េនះទនពុទទ ធ ន
ំ ងេនះថជទនម នមន ្រគស ិ ្ត ទនហិណ ើ ិ ូ ្ឌ េហើយេមលងយទនៃនជនទ
និសង ។ េសចកីព ្ដ ិ ត
ទនគឺទន ្របកដជទន។ ទន មនែមនជព ្រពហមវ ិ ុ ទ ធ ជ្រគស ្ល ិ ិ ្ត ជហិណ ូ ្ឌ ឬ ជមុសិមេទ។
ធម៌ៃនម របស់ម ធម៌ ករុ យេី
បិ
បិ
មនែមនជព ន ុ ទ ធ មនែមនជ្រគ ិ ិ ិស ្ត មនែមនជហ ិ ិណ ូ ្ឌ ឬ ជរបស់អក
រ
េទ គជ ឺ
។ គុណធម៌ ឬ េទសធម៌ែដលេកើតកុ ងសន ន ្ត នចិតម ្ត នុស ដូចសិេនហធម៌ សបបុរស
ខនី ្ត វរិ យៈ មត ្ត ព ិ ិ ភ
ំ ់េនះ មនែមនជ គៈ េទសៈ េមហៈ មនៈ ធម៌ទងអស ិ
៌ៃនលទិ ធ ៃននិកយេទ មនែមនជធម ិ
សន
មួយចេំ ពះេទ។ បុណយ បប ែដលេកត ើ
េឡើង កុសលចត ្ត ិ ងអកុសលចត ិ េ ិ ន ិ ្ត មនែមនេក ិ ើតចេំ រនេឡ ើ ើង ឬ អន់ថយេទវញ ជួបមនុស ែដលកន់លទិ ធ
យ
សនេនះេទ។
អក ន ែសង ្វ រកសចធ ច ម៌ មិនមន្របេយជន៍អីន ្វ ឹ ងដឹងថ សចធ ច ម៌េនះេកើតមកពី
រកកេំ ណើត ឬ ករចេំ រនេឡ ក ្ដ គតេនះជភរៈៃនអ ន ្របវតិ្ត ើ ើងៃនឧតម ិ
រែតេយង ើ
េទ។ ករ
្រសេ្ត
យែឡក។ េដើមបល ី ុះ
រវនេ្ត នះ គករេឃ ឺ ើញធម៌ពិត េហើយបនលុះធម៌េនះេ
យ្របៃព េសចកីេនះ ្ដ
់នឹងដង សចធ ច ម៌ មនបច ព ធ ឬ របស់េ ឹ ថ ពុទវធ ចនៈេនះ ជធម៌អង្រគ ពះសមុ ទ ិ កច ច រែដលជ ិ ក
្ល ក ឬ
មនឧទហរណ៍ពិត្របកដេនគមីរមជឈ មន ព ិ ិ កយ ១ - មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប
(១)
ដូចេសចកីតេទេនះ :។ ្ដ
្ណ សក ធតុវ ិភងគសូ្រត េសៀវេភទី២៨ ទំព័រ១៧០។
១១
កអងគ
ក៏បន។
ៃថម អស់ ្រតីមួយ កុ ងេ ងកុមក ្រទង់ ង ួ យ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្របថប់សេ្រមច្រពះឥរយបថ ន ភ ិ
ំ ីរ បនជួបឫសីេកង ងេនះមុន្រពះអង។ ម មនក់ ែដលចូលមកេនកុ ងេ ន គ ្រពះអងក គ ី្ដ ឫសីេកង ម កី្ដ ទងព នក់េនះ មិនបន
ព ្រធ ទង់្រពះ គ ល់គនេទ។ លុះទត្រពះេន្រតេឃើញឫសីេកង ម េនះេហើយ ្រពះសមុ ទ
ត្រមះថ : “ចរយឫស ិ ិ ីេនះ ្រសគត់្រសគមសមរមយមល ្អ បនផលល ្អ ្របេសើរេបតថគត ើ
ជ
ស់េមលេទម ុ ខគួរឲយ្រជះថ្ល គួរនឹង ើ
កសួរេមល"។ ្រទង់្រពះត្រមះេហ ើ ិ ើ យ្រទង់្រ
“ែនឫសី ! អក ន េចញចកផះ ទ េហើយមកបួសេនះ េតើអក ន បួសចេំ ពះេ ទៈេ ្ដ របស់អក ន ? េតើ ទៈ
ក េនះដូចេមច ្ដ ?
បនឮពុទដ ុ ទដ ធ ីកេ ធ ីកេហើយ ឫសីេកង ម េនះ េឆើយតបព ្ល
ចក
យ
“ឱសម្លញ់េអើយ ! មនឫសីមួយអងន គ មថ េគតម ជ
ក
? េ
ករជ គនងរធមម
កយេ
ក
ថ:
យជតិ ្រពះអងេគ ចញ
កយ្រតកូល េហើយមកបួសកន់យកេភទជឫសី ្រពះអងម ខ គ នកត ិ នមលប ិ្ត ី រច ខចយទួេទថ
ជ្រពះអរហនប ្ត ន្រ
ំញ េហើយ្រជះថ្ល ខុ េំញ ចញចកផះ ស់ដឹងធម៌ ជសមមសមុ ទ ព ធ ខុ ឮ ទ មកបួសកន់
យកេភទជឫសីចេំ ពះ្រពះអងគ ្រពះអងជ គ “ចុះ្រពះអង,គ ្រទង់្រ
្ដ ខុ ំញ ខុ េំញ ពញចត ្ត េំ ពះ ទរបស់្រពះអងេគ នះ"។ ិ ច
ស់សួរេទៀត, ជអរហន្ត ជសមមសមពុទធ ែដលអក ន យកេធើជ ្វ
ខួ នអ ក ្ល ន េនះ ឥឡូវេនះ្រទង់គង់េនទី
វតថី ្រពះអងជ គ អរហន្ត ជសមមសមពុទធ ជ
“ែនឫសីេកង ម !, ្រទង់្រ
្ដ
?
“ឱសម្លញ់េអើយ !, ឫសីេកមងេឆ្លើយតបវ ិញ, បនឮថមន
្រកុង
ស់ក្លងសួរថ:
មមួយេនឯឧត្តរ្របេទស ជិត
្ដ របស់ខុ ំញ ្រពះអង្រគ បថប់េនទីេនះ។
ស់បញ ជ ក់, ចុះអក ន ែដលបនេឃើញ
្ដ របស់អក ន េនះែដរឬេទ?
ំញ នែដលបនេឃ ំ េឡើយ “េទសម្លញ់ !, ឫសីេកង ម បញ ជ ក់ទូល ខុ ម ិ ើញ ឬបនជួប្រពះអងេគ ទ កុថ
េឃើញ ្រគនែ់ ត
ំញ ៏មិនែដលទងបន ំ គ ល់្រពះអងគ ខួ នខ ្ល ុ ក
គ ល់្រពះអងផ គ ង"។
េពលេនះ ្រពះសមុ ទ ម េនះបួសកន់យកេភទជ ព ្រធ ទង់្រជបចបស់ថ ឫសីេកង
ធមវម ន ិ ័យ្រពះអងគ េទើប្រទង់្រ
ស់ថ ៖
“ែនភក ន ្របុង ិ ុ ខ ! តថគតនឹងេទសន អក
បសចេំ ពះ
េ្របស ្ដ ប់ចុះ !”។ តេទ្រទង់សែំ ដង អរយសចច ិ
ំ ុ ត ទងអស ំ ់គនបន ្របទនចប់ ធមមក ម េនះបនលុះអរហតផ ្ត ល។ ទីបផ ី ថ េហើយ ឫសីេកង ១២
គ ល់
ថ ឫសីេកង ម េនះគឺ បុ កុ ក បុ កុ ក
តិភិកុ ខ
ខមេទស
េហើយេលើកកមង ្ល ់អញជលី្រកបទូលសូម
ឱន្រកបេទៀបបទអង្រគ ពះសមុ ទ ព ធ
យខួ នព ្ល ុ ំបនដឹងថជអង្រគ ពះសមុ ទ ព ធ
េ
"សម្លញ់"។ តេទ បុ កុ ក
បនភ្លត់េពលពកយេ
ំ ព្វជជជភក ំ តិ ្រកបទូលអង្រគ ពះសមុ ទ ព ធ សុប ខ ុ ងស ន ិ ុក
តិ មនមនៃ្រតច វរ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រ ិ ី មនមនប្រត។ ិ
ែតេពលេនះ បុ កុ ក ចវរ ី រកប្រត
តភ ្រគ ពះសមុ ទ ន ្របទនធមេម ទសនេនះ គអង ព ។ ធ េពលេនះ ិ ិកុ ខ អក ឺ
ម្របៃពណីពុទ ធ
តិ ្រកបថ្វយបងគំ
សន។ បុ កុ ក
តមកៃថេង ្រកយេទៀត ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់បន្រជបថ បុ កុ ក
េធមរណកលេទេហ ើ្វ ើ យ េទើប្រទង់្រ
ស់ថ : “បុ កុ ក
ក់ពុទ ធ
សន
ស់បងគប់ឲយរកៃ្រត
្រពះសមុ ទ ព ធ េហើយេដរើ េទ
ំ ុ ងែតេដើរែសង ែសង ្វ រកៃ្រតចវរន ្វ រក មនេគញីមួយមកដល់េ ី ិ ងប្រត កព
មរណកលេទ។
្រពះអងថ គ
ក េហើយេ
កេធើ្វ
តិ ភក ិ ុ ខ េនះេគញីដល់េហើយ
តិ ភក ន ្របជញ បនេឃើញអរយ ិ ុ ខ េនះជអក ិ
ំ ុ ត ែដល្រតូវសេ្រមចនិព្វនជអរហន្ត និព្វនេហើយមន សចធ ច ម៌េហើយ បនដល់ឈនថនក់ខស ព ់បផ ិ ្រតឡប់មកកន់ភពេនះេទៀតេទ"។
់ និទនេនះ បញ ជ កេ់ សចកីចបស ្ដ
អង្រគ ពះសមុ ទ ព ធ េហើយបន្រ
ស់ដង ឹ ធម៌្រពះអងេគ ហើយ។ ភក ិ ុ ខ បុ កុ ក
ជអក ន សែមង ្ដ ធម៌ដល់ខួ នេទ ្ល
បុ កុ ក
ែតេ
្ដ ប់េហើយមនែភក ន
ក
តិភក ិ ុ ខ បន
េឃើញសចធ ច ម៌ពិត្របកដ។
្ល ក ឬ យេី លទិ ធ
"ជេំ នឿខ្វក់"
ក
េឡើង។
េទ។ ដូេចះ ្អ េទេលើ ន សចធ ច ម៌ មនព ិ ឹ ងែផក
ំ ់ សុទែធ តកេកតេឡ សនេសើរែតទ ងអស ទ ើ ើងេ ទុកជបនលទិ ធ
ទិេទពេនឯ
េហតុផល
យមន
ំ ់ ង ? េបើថនសក ្ដ ិទិ េហ ធ ើ យ ជមឺម ង ុ ខែតជសះេសបយព ឹ ថ ិស ិ ត្របកដពុំខន មិនបចដ ើ
ំ ជអក ន ផ ំថន ំ ឬ ថនេនះបនមកព ីេ
េពទយ
្ដ ប់ធម៌
គ ល់ថអក ន
តិ េនះ មនបន ិ
តិ ភក ្ត ល ចូលនិព្វនេទៀតេតបនេ ិ ុ ខ បនេឃើញធម៌ េហើយបនលុះអរហតផ ើ
្ល ក ឬ យីេ
្រពះ
ស់អស់េជើងេហើយថ បុ កុ ក
នសួគ៌
ំ ្រពមទង
ក់
ផុ យគ ទ ន ្រសឡះជជេំ នឿ្របកបេ
យ
សនេហើយពឹកែផក ្អ េទេលើ្រពះ
េហើយផ យជេំ នឿឲយេគេជឿ
ជជេំ នឿឥតេបគ ើ ត។ ិ
យជេំ នឿ (Foi, croyance) យកជេំ នឿ ឬ
ឯជេំ នឿកុ ងព ន ុ ទធ
១៣
សន
ម។
ទិេទព
ជេំ នឿែបបេនះ
ជជេំ នឿឥត
េហតុផល (Cause et effet) ជជេំ នឿ្របកបេទេ សទធ = ជេំ នឿែដល្របកបេ ពុទ ធ
សនេនះ សេំ
យវចរណញ ញ ណ (Raisonnement) េពលគឺ ិ
យបញញ Confiance = Confidence et sagess = winsdom)។ ជេំ នឿ
យក ករេឃើញចបស់ ករដឹងចបស់, ករយល់ជក់ចបស់ "មិនែមនសេំ
យកជេំ នឿែបប "Foi, Croyance; Faith, Belief” ដូចពហិរ េយងេ្រប ើ ើពកយ្រចបូក្រចបល់គន
ំ ់ េនះេទ។ សព្វៃថេង នះ សនទងអស
ស់ ដូចពកយថ "Religion” េយងែ្របថ " ើ
សន" ឬ ពកយថ
ំ Faith, Belief ជអង់េឡស េយងែ្របថ "Foi, Croyance ជប ង, "ជេំ នឿ េពលគឺសទធ" ែតេសចកី្ដ ើ
ពិត ពកយថ "សទធ = ជេំ នឿ" កុ ងព ន ុ ទធ
Faith, Belief” កុ ងសទ ន ិធ
សន្រគិស ្ត ឥ
សនមនែមនមនអត ន ថ ័យដូចពកយ "Foi, Croyance; ិ
្ល ម ្រពហមណ៍ េនះេទ។ សទធ = ជេំ នឿកុ ងព ន ុ ទធ
សន
ជជេំ នឿែបប "Confiance, Confidence” ជជេំ នឿែដលេកតេចញព ើ ី ករេជឿជក់ (Conviction) ករ
្រជះថ្ល (Joi ou sereine) ទុកជសរណៈ ករទីពឹងដ៏្របេសើរ (Refuge) ដូចសទធ េជឿជក់ ្រជះថ្ល
ចេំ ពះគុណ្រពះរតន្រត័យ គ្រពះព ក, ុ ទ ធ ្រពះធម៌ ្រពះសងឃ ជេដើម។ ករេជឿជក់ចបស់មនកេ្រម ឺ ិ ើ
េសចកី្រជះថ ្ដ ្ល ចេំ ពះកុសលធម៌, ករទុកចត ិ េ្ត េ
ំ យយល់ចបស់ថនឹងបនសេ្រមចដូចបណ ង ក៏
កទុកថជ សទធ = ជេំ នឿែដរ។ ធម៌ ២ ្របករគឺ សទធ និង បញញ ជធម៌គូគន គឺេបើមនសទធ
្រតូវមនបញញ។ អក បញ ន េជៀ មនមនបញ ញ និងេដើរវេងង ្វ ផូ វ។ ្ល អក ន មនសទធ មនេ្រប ញ ពិចរ ិ ិ ើ
់ រអ ខុស្រតូវ គតែតព េំ នឿេទ េធអ ង ។ ន មនមនសទ ធ មនមនជ ្វ ិ ី េជឿ នឹងធ្លក់េទជមនុស លង ី ក ិ ិ ើ្វ ីៗ
បញញគតព ិ ិ ចរ
មិចឆ។ អក ន េដើរកុ ងេ ន
់មនធ េបើបញញខួ នគ តចក ្ល ្ល ិ ិ ុះ
និងធ្លក់ខួ នេទជអ ក ្ល ន យល់ខុស
រក ង
គេទជអ ក ន ឺ
ំ ន កងងឹតេនះ ្រតូវេ្របើធម៌ ២ ្របករគឺសទធ និង បញញេនះ និងខនពុប
េឡើយ េទើបេដើរេទមិនវេងង ្វ ក
្ដ លអធធ។
សទធ = ជេំ នឿ ែដល្របកបេ
យបញញ ពិចរ
េឃើញពិតដង ច រអី្វ ឹ ពិត យល់ពិត នូវកច ិ ក
ំ ្ល ងប ំ ផ ំ ុ ត ជេហតុនឲយសេ្រមច ំ មួយែដលបុគល គ ្រតូវករេធើ្វ ជពលៈ = មនសទធពល មនកម្លងខ េសចកី្របថ ្ដ ន ពិត្របកដ។ បុគល គ ែដលេធក ច រអីម ្វ ួ យ េហើយមនបនសេ្រមចសម ើ្វ ច ិ ក ិ មិនែមនេ
យខះ ្វ អីេទ ្វ គឺខះ ្វ ធម៌ ២ ្របករេនះឯង។
្រពះបរមេពធសត ្វ ែដលបនសេ្រមចភវៈជ្រពះសមុ ទ ព ធ ក៏េ ិ ១៤
មក្របថ ន ី្ដ
យសទធ ែដល្របកបេ
យ
បញញ ចបេ់ ដើម សទធេនះេ
ថ
ំ ី ្រទង់ ងព
ំ ័ ក ង្រពះទ យ
គមសទធ។
៌ ឲយបនសេ្រមចសមមសេមពធិញញណ។ ងបរមធម ី
្រពះអរហន្រ្ត គប់អងគ ក៏មនសទធែដល្របកបេ
្រទង់សែមង ្ដ ទុកមក។ សទធេនះ េ
ថ អធគ ិ មសទធ។
យបញញ េទើបបនលុះធម៌ែដល្រពះសមុ ទ ព ធ
ឯករេជឿជក់ចបស់ មនកេ្រម ិ ើកចេំ ពះគុណ្រពះរត្រន ត័យ ក៏េ
បញញែដរ។ សទធេនះ េ
ថ ឱកបបនសទធ។
ចត ិ ែ្ត ដល្រជះថ្លចេំ ពះអេំ ពើជកុសល េ
យល់ពិត ថ េធើល ្វ ប ្អ នល ្អ េធើ្វ សទធែដល្របកបេ
្រកក់បន
យបញញេនះ
បុ រសស េសដ្ឋំ ជេំ នឿេនះ មនតៃម្ល ិ
ឥតេបើគតេនះ មនេទសដល់ ិ េកតេឡ ន ើ ើងែតកុ ងេពល
យសទធែដល្របកបេ
យបនយកបញញពិចរ
្រកក់ េនះេ
ថប
ទសទធ។
ជ្រទពយដ៏្របេសើររបស់មនុស កុ ងេ ន
យ
េឃើញពិត ដឹងពិត ក
សទធី
ធវត្ត ិ ំ
ស់ េសើជ បុគល ួ រនឹងេជឿអៗ គ េជឿ ម វី ត ិ មនគ ិ ី្វ ឥតេបគ ើ តេទ។ ិ
្ល ប់។ ដូេចះ ន ជេំ នឿដៃទៗ ែបប Foi, Croyance; Faith, Belief ែតង
់េឃើញពិត ដង ែដលេគមនទន ន ឹ ពិត យល់ពិត, កុ ងេពល ិ
បនេឃើញពិតបនដឹងពិតបនយល់ពិតេហើយ
ែដលេគ
ន ជេំ នឿេនះនឹងរលត់បត់េទឯងឧបមថ
្រប
ំញ នេព្រជមួយ្រគប់េនកុ ងក មនមនុស មនក់មកនិយយ្របប់ថ "ខុ ម ន ្ដ ប់ៃដខុ េំញ នះកុ ងេពលែដលឮ ន ពកយេនះ" ្រប
់បនេឃើញេព្រជេនះ េ ន ជេំ នឿេទើបេកតេឡ ើ ើង េ្រពះមនទន ិ
់ កលេបអ េឡើយ ្រគន់ែតឮេគនិយយ្របប។ ន និយយេនះ ើ ក េយើងេឃើញេព្រជេនះេ
េនះ្រប
យែភក ន ខួ នឯងេន ្ល
ក្ដប់ៃដបង្ហញេព្រជេនះេហើយ
យែភក នឹងថជេព្រជពិតែមនយល់ចបស់ថជេព្រជពិតែមន េពល ន
ន ជេំ នឿែបប Foi, Croyance; Faith, Belief រលត់បត់ឯងែលងេកើតមនេទៀតេហើយ។
េសចកីេនះដ ្ដ ូ ចជេរឿងែដលេយងធ ្ល ប់បនឮមកថ ើ
"បនសេ្រមចដូចជេគបនេឃើញេព្រជេន
់ ថ ជេំ នឿែដលេកតមនេឡ េលើបតៃដ"។ ដូេចះ ន គួរគបបយល ន ើ ើ ង េកតមនែតក ើ ី ុ ងេពល
ែដល
់េឃើញ មនទន ់ដឹង មនទន ់យល់ េបើេឃើញេហើយដឹងេហើយ យល់ចបស់េហើយ េយងម នទន ើ ិ ិ ិ
្រប
ពុទ ធ
ន ជេំ នឿេនះនឹងបតេ់ ទឯងវញ ិ សន
មិនមនជ្រប
មនន ើ ើ ្ល ិ ិ ទនជឧទហរណ៍េ្រចនអេន
១៥
ន េចទេឡើងេទៀតេទ
កុ ងគម ន ព ីរបល ី
ស់ស្រមប់បញ ជ ក់េសចកីខងេល ្ដ ើេនះ
ដូច
និទនេទេនះ
(១)
។
សម័យមួយ ្រពះ មុ សិលេតថ គង់េនវត្ត េឃសិ
ចេំ ពះ្រពះបវដ ិ េ្ឋ តរថ ថ : “
វុេ
បវដ្ឋ គ ិ ! េបប ើ ុ គល
- សទធ = ជេំ នឿ គឺជេំ នឿទួេទ
ម ជិត្រកុង េកសមពី មនេថរដីក
៌ ៥ ្របករ : មួយមនមនធម ិ
មអ ថ នុរូបរបស់សពទថ "សទធ" មនអតន ថ ័យ
មធមម
ដូច Dévotion, Foi, Croyance; Faith, Belief
- រុចិ = ករេពញចត ិ ្ត (Penchant ou inclination = Liking or inclination) - អនុ ស -
= ករឮតៗគន (Oui-dire ou tradition = Hear say or tradition)
ករបរវិ តកក = ករ្រតះរ ិ ិ ះេ ិ
Considering apparent reason)
- នជ ិ ឈនកខ ន្តី = ករចូលចត ិ ្ត
យ
ករ (Considérer les raisons apparentes =
មករយល់េឃើញ (Se complaire dans les spéculations
des opinions = Delight in the speculations of opinions) ំញ ឹងថ ខុ េំញ ឃើញថ ជ ខុ ដ
ពយធិ មរណ រលត់េ្រពះជតរិ លត់, ជតរិ លត់ េ្រពះភពរលត់,
ភពរលត់េ្រពះឧបទនរលត់, ឧបទនរលត់េ្រពះត
្ហ
រលត់, ត
្ហ
រលត់េ្រពះេវទន
រលត់, េវទនរលត់េ្រពះផស រលត់, ផស រលត់េ្រពះសទបយតនរលត់, សទបយតនរលត់
េ្រពះនមរូបរលត់,
នមរូបរលត់េ្រពះវញ ិ ញ ណរលត់,
សងខររលត់េ្រពះអវជ ិ ជ រលត់។ «
វុេ
មុ សល ី មន «
វុេ
មុ សិល ! ្រពះបរដ ជ ក់, េបើមិនមនធម៌ ៥ ្របករខងេលើេនះ េតើ ិ េ្ឋ តរថ សួរបញ
យុ មនញណេឃើញចបស់កុ ងខ ភពរលត់ ភវនេិ ធ គឺនិព្វនដូេចះ ្ល ន ឬ? ន ួ នថ
៌ ៥ ្របករេនះេទខុ ដ ំញ ង បវដ្ឋ ិ , ្រពះមុសិលេតរថ តប, េបម ឹ ខុ េំញ ឃើញថ ើ នមនធម ិ
"ភពរលត់ ជនព ិ ិេ េធនព ិ ្វ ន = ភវន ិ ្វ នំ"។ «
យ
វញ ិ ញ ណរលត់េ្រពះសងខររលត់,
ម មុ សល ! ្រពះបវដ្ឋ ជ កែ់ ថមេទៀត, េបើដូេចនះមនែត មុ សិល ដ៏មន ិ េតថរ បញ
១ - សំយុត្តនិកយ និទនវគគ េសៀវេភទី៣១ ទំព័រ២៤៧។
១៦
យុ ជ្រពះអរហនខ ្ត ី
្រសពឬ?
កល្រពះ បវដ្ឋ ជ ក់ែថមេទៀតយ៉ងេនះេហើយ ្រពះមុ សិលេតថរ គង់េនេស ង ម ិ េតថរ សួរបញ
ំ មិននពតេទេទៀត។
សទធេនះ មនមនេនសន ្ត នចត ្ដ ិ ិ ្រ្ត ពះអរហនេ្ត ទ ដូចេសចកីតេទេនះ
(១)
។
សម័យមួយ ្រពះសមុ ទ េនវតេ្ត ជតវន ម ជ ព ្រធ ទង់្របថប់សេ្រមចឥរយបថ ិ
បណ ិ ិ្ឌ កេសដី្ឋ
ងថ្វយ ជត ិ ្រកុង
ស់ចេំ ពះ្រពះ
ស៊ប់កុ ង ន អមតនព ិ ្វ ន មនអមតនព ិ ្វ ន ជបរេយ ិ «សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បុគល គ
នែដរឬេទ?។
មនបនដ ង ឹ មនបនស ិ ិ ិក
់ចបស់ មនបនប ៉ះពល់េសចកេនះេ ស់ដឹង មនបនេធ ឲយជក ិ ើ្វ ិ ី្ដ
េនះែតងលុះេ
ំ កលេនះ ភក ខ ង ិ ុទ
ន ដូេចនះឯង។
យបបួលគននិយយអឺងកងេឡើងថ ្រពះ
ំ ញ់មញេនះ សង េ ន ្រពះពុទដ ធ ក ី អប ិ ំ ស់ចេំ ពះភិកុ ទ ខ ង
របុ ី ត្តេតថរ ្រកបទូលតប
របុ ី ត្តេតថរ មន ិ
់ ្រពះកណ៌អង្រគ ពះមនបុណយេទើប េសចកីេនះបន្រជបដល ្ដ
យថ :
មិនបន របុ គ ែដលមិនបនភវនបញិច ្រនិ យ ទ ី ត្ត ថបុគល
យ ! តថគតសួរ
ចេ្រមន ន េតើ ិ ើ សមថវបស
់ចបស់នូវមគផ ចេធឲយជក គ លបនឬេទ ដូេចះ ន េទេត។ ើ្វ ើ េពលេនះ
របុ ញថ : ិ ី ត្តេឆយតបមកតថគតវ ើ្ល
«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស
ចបស់បន,
យបញញខួ នឯងេទ បុគល ្ល គ
យករយល់េឃើញខុសេទ។ ៃថេង នះ ្រពះ
មនសទធេជឿអង្រគ ពះសមុ ទ ព េធ ឡើយ។ ំ «ភិកុ ទ ខ ង
មនបនេឃ ិ ើញ មន ិ
យសទធៃនបុគល គ ដៃទថ សទធិ្រនទិយ ែដលបុគល គ ដៃទបនភវនេហើយ ។ល។
មនអមតនព ិ ្វ ន» ជបរេយ ិ
្រពះ
របុ ្ត : ិ តថ
ែដលតថគតបនភវនេហើយ ចុះ របុ ន មនសទធ = ជេំ នឿចេំ ពះសទិ្រន ធ ិយ ទ ី ត្ត ! អក
«
្រទង់្រ
នថ
វត។ លេឃ ព រធ មលេម ីថ កលេនះ ្រពះសមុ ទ ិ ើ ើញឧបនិស ័យភក ិ ុខ
៣០រូប ្រទង់្របរពធបញិច ្រនិ យ ទ េហើយ្រ
បន្រ
ម
!
ខុ ្រំញ ពះអងម គ នមនសទ ធ េជឿថ ិ
"បុគល គ េនះ
់ ចេធឲយជក ើ្វ
របុ ឬ ផលវបកែដលេគេធ ិ ិ ី ត្ត មិនមនសទធេជឿផលវបកែដលេគឲយ ើ,្វ មិនមន
១ - គមពីរធមមបទ។
១៧
សទធេជឿគុណ្រពះអរយបុ គគល មនអង្រគ ពះសមុ ទ ព ជ ធ េដម ន េទ"។ ើ ដូេចះ ិ យ៉ងេនះេ្រពះ
របុ ន មគផ គ លខួ នឯងេហ ្ល ុ ះេ ិ ី ត្ត បនឈនវបស ើ យ មនល ិ
ំ ដៃទេទៀតេទ។ ដូេចះ ន អក ន ទង ្រ
ស់ថ :
យមនគ ួ រេលើកេទស ិ
ឧត្តមេបរេិ
ហ
វកេ
កេនះ ជឧតម ្ដ បុរស
ស់ថ : “្រពះអរហន្ត មនមនសទ ធ េទ ្រពះអរហនល ្ត ះ ិ
បង់េចលសទធអស់េហើយ"។ មួយេទៀត េសចកីេនះបញ ្ដ ជ ក់ចបស់
័ ទូលទ ំ ូ ្រពះទយ
៏បរប ស់្រទង់្របទនេសរភពដ ី ិ ូ ណ៌ដល់
យ
យេសរច ី េំ ពះ្រពះភ្រក្រ្ត ពះ
ពិត"។ ្រពះសមុ ទ ព ែធ តង្រទង់្រ ំ ភក ខ ង ិ ុទ
យ
!
ស់ថ
បុគល គ
(១)
្ដ របស់ខួ ន ្ល
:
ំ ត់បង់នូវឆនទ គ បនកច
ស់ថ : “្រពះសមុ ទ ព ម ធ ន
វក្រពះអង គ
វក្រពះអង គ
មេសចកីព ្ដ ិ តែដមខួ នបនេឃ ្ល ើញ ់រលីងេហើយ និងឧបកេលសអស ិ
់ ចបស់ េនះឥតអងឺម បុគល ង គ េនះ បនេឃើញ មនបនដ គ នេឡើយ។ ឹ មនបនយល ិ ិ ្រប
ស េវ
។
់ ៉ ងចបស់ េសចកីេនះ បញ ្ដ ជ កយ
ចេពលេ
វន្តេ
អស់សទធ បនលុះនិព្វន អស់កេំ ណើត អស់ពូជបុណយបប មនករណីយកច ិ ច
ក
េធើេហ ្វ ើ យ េ
យសទធៃនអក ន
របុ ធ ីកេហើយ្រទង់ ី តេ្ត ឡើយ មនពុទដ
អស េទធ អកតញញ ច សទធិេចឆេទ ច េយ នេ ូ េ
របុ ធ ី ត្ត មនមនសទ ិ
ន សទធ = ជេំ នឿ េនះ និយយចេំ ពះែតករេឃើញចបស់ ដឹងចបស់ែតបុ េ៉
មននិយយពីជេំ នឿ
មធមម
េនះេទ។
េសចកីេនះ្រពះសម ្ដ ព ប ធ នែថង ្ល បញញក់េ ុទ
ថ "ឯហិ បស េិ ក បនេសចកីថ ្ដ ចូរអក ន ចូលមក ! េហើយេមើលេ ឲយចូលមក េហើយឲយេជឿដូចពហិរ ំ ផ ំ ុ តកុ ងព េគលធប ន ុ ទធ
ំ សនទង
សន េ
យេទ។
្ណ ះេទ មន ិ
យពុទច ធ វនៈ
យខួ នឯងច ្ល ុ ះ" មនែមនេ ិ
យពិត និយយចេំ ពះែតករ្រ
ស់ដង ច ែដល ឹ អរយសច ិ
្រពះសមុ ទ : “ធមមចកខុ = ែភក ព េធ ្របពកយថ ន ធម៌ ឬ មនែភក ន េឃើញធម៌" េកើតេឡើង, បនេសចកីថ ្ដ ើ "ែភក ន មនធូលីគឺ គៈ
េទេ្របសេហើយ
បនេឃើញសចធ ច ម៌
១ - សំយុត្តនិកយ កិេលសសំយុត្ត េសៀវេភទី៣៤ ទំព័រ១៧៥។
១៨
បនលុះសចធ ច ម៌
បន្រ
ស់ដឹង
សចធ ធ ័យកនង ច ម៌ បនចក់ធុ ះសច ្ល ច ម៌ មនកសង ្ល ផុតេហើយ េឃើញអៗ ី្ដ ី្វ េឃើញេ េ
យពិត េទ
យបញញចកុ ខ
មពិត = យថ ភូតំ ញណ ទស នំ, យថភូតទស នញណ។ េបើ
ម
សន េយើងបនេឃើញថ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រ
ស់ទុក
ពនឺ េក ំ ឧទបទិ បញញ ឧទបទិ វជ ្ល តេហ ិ ជ ឧទបទិ អេ ើ ើ យ = ចកខុំ ឧទបទិ ញណ
េក
េសចកីែដលេយ ្ដ ព ីកពុទ ធ ើងបនសិក គមីរដ
កុ ងបឋមេទសនថ ន
(១)
“ែភក ន េកតេហ ិ ជ េកតេហ ើ ើ យ ញណ េកតេហ ើ ើ យ បញញ េកតេហ ើ ើ យ វជ ើ ើយ សន និយយែតពីករេឃើញចបស់េ
ឧទបទ"ិ ។ ដូេចះ ន ពុទ ធ
និយយជេំ នឿដូចជេំ នឿ = Croyance Foi; Faith, Belief េនះេទ។ ន ជេំ នឿេនះ មនេ្រចនអេន ើ ើ ្ល
្រប
ែតជអក ន គនប ថ ដិបនត ន ងរ ឹ ង ឹ
(Orthodox)
យ ញណទស នៈ មនែមន ិ
័យពុទក ស់។ កុ ងសម ន ធ លមន្រពហមណ៍េ្រចើននក់ សុទ ធ បន្របែកកជែជកគនតងក ឹ
កុ ងករេ្រប ន ើជេំ នឿេទ
ម
្របៃពណី ែដលខួ នធ ្ល ្ល ប់ែត្របកន់េជឿតៗមក េហើយែដលខួ នច ្ល ុ ះចត ្ត ៊ប់េជឿថ ជសចៈច ឯកមន ិ ស ិ
មន្រប
់ សុទែធ តបនដល់េ្រតយ ន េចទត ៉ េឡើយ។ ៃថម ង ួ យ មនពួក្រពហមណ៍អក ន ្របជេញ ្រចននក ើ ើ
ៃនៃ្រតេវទ េលើក្រប
(២)
ជែជកគនពី្រប
ន ជេំ នឿមក
េកង ម ជងេគ
ន ជេំ នឿេនះមន ិ
កសួរេដញេ
ល។
ច់េ្រសច បនចូលេទគល់្រពះមនបុណយ េហើយ
ប
ំ ្ដ ្រពហមណ៍ទងេនះ
មន្រពហមណ៍មនក់េន
យុេទើបែតបន ១៦ឆន ំ េឈមះកបទិក ជ្រពហណ ម ៍ មនករេចះដង ឹ ្របេសើរ
ជងេគ េគទុកជ្រពហមណ៍ឯក មន្របជញភឺថ ្ល ្ល បនេចទដណឹ្ដ ង្រពះមនបុណយថ :
(១)
បពិ្រត្រពះមនបុណយ ! មនគមរ្រពហ រីព េវទ េគបនរក ទុកតៗមកេ មណ៍ គគម ីព ឺ
មមុខបឋ
ម្របៃពណី។
គមីរេវទេនះ ព
មនែមនជសច ៈច េទ"។ េសចកីេនះេត ្រពះសមណេគតម ្ដ ិ ើ ្ដ បេ់ ហើយ ្រ
់ េឃើញថដូចេមច មេសចកីយល ្ដ ្ដ ?
ស់ភ្លង តបេទវញថ :។ ិ
២ - ្រពហមណ៍អនក្របជញសុទធែតេចះវ ិជជ្រពហមណ៍្រគប់្របករ មនគមពីរ៥ ជេដើម គឺគមពីរនិរបុណ្ឌ, អកខរបេភទ, េភដុ , សិកខ និង និរត ុ ិ,្ត ឥតិពនៈ។ ្ណ សក េសៀវេភទី២៥ ទំព័រ១១៤។
១៩
:
ទ្វត ិ យ ី ម ដៃទពីេនះសុទែធ តជធម៌ខុស
១ - .................។
១ - មជឈិមនិកយ ចងគីសូ្រត មជឈិមប
យ្របៃព
្រពហមណ៍្រគប់គនបនយល់្រគប់គនជឯកចន ឆ ថ ទ
“ម្រន្តេវទ េនះជសចឯ ច ក មិនមនពីរេទ = ឯកំ សទី ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្រពះស
។
កខរបេភទ,
«គរទធជៈ ! ប
ំ ់ មន្រពហមណ៍ ្ដ ្រពហមណ៍ទងអស
ដឹងចបស់ បនេឃើញចបស់េ
េនះសុទែធ តជធម៌ខុសែដរឬេទ?
មនក់ ែដលអួត
យែភក ម្រន្តេវទ េនះជសចឯ ន ខួ នឯងថ ្ល ច កមនមនព ិ ី រេទ ដៃទពី
«មនមនេទ ទនេ្របស ! កបទិក្រពហណ ម ៍ េនះ ជេកង ម េ ិ
ឥតមន្រពហមណ៍
មនក់បនដង ឹ បនឮ បនេឃើញេ
«ភរទ្វជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ
ចរយេដើម ែដលជ្រពហមណ៍មន យែភក ន ខួ នឯងថ ្ល
េទ?»។
ម្រន្តៈេវទ
ម ះ្រតង់េឆយតបព ុ ទដ ធ ីកថ, ើ្ល
យែភក ន ខួ នឯងេទ»។ ្ល
ស់សួរតេទេទៀត, ចុះមន
ចរយ
មនក់ ឬ
ចរយតពី
ំ ី រជួរេគ្រត ឬ ក៏ឫសីេដើម យុែវងរហូតដល់្របព
បនចង្រកងគមីរេវទទ ព ុកមក េហើយអួត េ
ងថខួ នបន ្ល
(១)
ងថខួ នបនដ ង ្ល ឹ ចបស់ បនឮចបស់ បនេឃើញចបស់
ជសចឯ ច កមនមនព ិ ី រេទ
ដៃទពីេនះសុទែធ តជធម៌ខុសែដរឬ
«េទ ! េទ ! ទនេ្របស កបទិក្រពហមណ៍េកង ក ម ្រកបទូលតបពុទដ ធ ីក, មនមនអ ន ិ
ដឹង បនឮ បនេឃើញេ
ែដល
បន
យែភក ន ខួ នឯងេទ»។ ្ល
ករទថជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ
់ អក ំ ស់តេទ, េឆើយរបស ្ល ន េនះេមើលេទេឃើញថ ្រពហមណ៍ទង
អស់សុទែធ តជជួរេគ្រតមនុស ខ្វក់។ ្រពហណ ម ៍ ខ្វក់មនក់ េជឿពឹងែផក ្អ េទេលើ្រពហណ ម ៍ ខ្វក់មនក់ ំ ន់េដម ំ ន់ េទៀត េជឿខ្វក់តៗគនរហូតមកឫសីជន ន ចង្រកងេវទ ក៏មនបនេឃ ើ ែដលជអក ិ ើ ញឫសីជន
ក
ំ ន់េ្រកយតៗមកេទៀត ករ៏ តែតម នបនេឃ ្ដ ល ក៏មនបនេឃ ិ ើញែដរ ឫសីជន ឹ ិ ើ ញេ
់ អក ់ ថគតចបស់ថ េទៀត។ ដូេចះ ន តថគត យល់េឃើញថ ចេមើយរបស ្ល ន េនះ ្របបត
ំ ់ ្រពហមណ៍ទងអស
េបើគន់គិតេមើលឲយសព្វ្រគប់
ថជួរេគ្រត្រពហមណ៍ខ្វក់
ំ មនុស ខ្វក់រហូតទងេគ្រត យកជករមនបន។ តេទ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ិ
ំ ទងេនះថ ្របេសើរ
ះេទ
ថ នភព
ដូចជជួរេគ្រត
ស់េទសនទូនមន្រពហមណ៍
េសចកេនះម នសមេប ប គ ជអក ន ្របជ្រញ បកដដូចអក ន ្រគប់គនែដលជអក ន េចះដង ឹ ី្ដ ិ ើ ុ គល
េនែតទទូច្របកន់េជឿថ "ម្រន្តៈេវទ ជសចឯ ច កមនមនព ិ ី រ ដៃទពីេនះសុទែធ តជ
១ - ឫសីពីបូ ណសុទែធ តអនកជំនញ គឺឫសីអដ្ឋ,
មកៈ,
មេទវៈ, េវស មិត្ត, យមតគគិ, អងគីរស, ភរទ្វជៈ,
ភស បៈ, ភតុ។
២០
េសដ្ឋ,
ធម៌ខុស" ដូេចះ ន េឡើយ។
ស់ដណឹ្ដ ងតេទេទៀត, ចុះអក ថ ន ្រគប់គនយល់េឃើញេសចកីេនះ ្ដ
“ភរទ្វជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ
ដូចេមច ្ដ ? េបើមិនដូេចនះេទ មនែតជេំ នឿ្រពហមណ៍ែដលអក ន អួត
មនឫសគល់ពិត្របកដ ែមនឬេទ?
ងមកេនះ ជអមូលិកៈ = មិន
«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! កបទិក្រពហមណ៍្រកបបងទ គំ ូល, ជេំ នឿ្រពហមណ៍េនះ មនែមន ិ
ជឥតេហតុផលេទ ពួក្រពហមណ៍បនចូលេទអងុ យជ ត គ ិ បនសិក េរៀនសូ្រត បនឮតៗគនមក
េហើយេទើប្របកន់េជឿដូេចះ ន ឯង»។ «ភវទ្វជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ
ស់តេទ, កលពីមុន អក ន បននិយយថ "មនជេំ នឿ" ឥឡូវេនះ
អក ន និយយថ "បនឮតៗគនមក បនជមនជេំ នឿ"។
«ភរទ្វជៈ ! ធម៌ ៥្របករគឺ ១-ជេំ នឿ = សទធ, ២-ករគប់ចត ិ ្ត = រុច,ិ ៣-ករឮតៗគន =
អនុ ស
, ៤-ករ្រតះរ ិ ះន ិ ូវ
ករ =
ករបវវិ តកក , ៥-ករចូលចត ិ ិ ្ត
មករយល់េឃើញ ករ
ំ ៥្របករេនះ ែតងមនវបក ចូលចត ២្របករគឺ ៖ ្ត ៊ប់ = ទិដ្ឋិនិជឈនកខ ន្តី ទង ិ ិ ស ក-េហតុ
ែដលបុគល គ ស៊ប់, ែដលបុគល គ គប់ចិត,្ត ែដលបុគល គ ឮតៗ
ខ-េហតុ
៊ប់, ែដលបុគល ់ចត ែដលបុគល គ មនេជឿស គ មនគប គ មនឮតៗ ិ ិ ិ ,្ត ែដលបុគល ិ
្រតះរ ិ ះន ិ ូវ
ករ, ែដលបុគល គ ចូលចត ្ត ៊ប់ ែតេហតុេនះមនែមនជករព ិ ស ិ ិ ត ក៏ែតងមនែដរ
ករ, ែដលមនច ូ លចត ្ត ៊ប់ ែតេហតុេនះ ជករពិត ក៏ែតងមនែដរ។ ិ ិ ស
គន, ែដលមន្រត ះរ ិ ិ ះន ិ ូវ
ដូេចះ ន ធម៌ ៥្របករេនះគឺ សទធ រុចិ អនុ ស
ែមនជពុទ ធ
សនេទ។ ពុទ ធ
ប់េនះ
សនិកជន ្រតូវេវៀរបង់នូវធម៌ ៥្របករេនះ ែដលជធម៌
េសចកីអ ្ដ ម ី្វ ួ យេ
យ
្រពះសមុ ទ ព ្រធ
ស់េទសនទូនមនថ
ម
ករបដរវិ តកក ទិដន ្ឋិ ជ ិ ិ ឈនកខ ន្តី មិន
ឲយយល់េសចកីព វឲយធម៌េនះ ឋត ្ត នចត ្ដ ិ តបន មន្រតូ ន ិ េនកុ ងសន ិ ិ េ្ត ឡើយ។ លំ
មគន, ែដលបុគល គ
:
ំ ន ងម ិ
“ករែសង វសេ្រមច ្វ រកសចធ ច ម៌មន្រតូ ិ
ច់ខតថ មនែតធម៌មួយេនះ េវទ ជសចឯ ច ក អីដៃទេទៀតស ្វ ុ ទែធ តខុស
ំ ់ ដូេចះ ទងអស ន េឡើយ។
«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! កបទិប្រពហណ ម ៍ ្រកបទូលសួរ, េដម ្វ រកសចធ ច ម៌ េតើ្រតូវ ើ បែស ី ង ២១
េ្របឧត ម ្ដ គតិដូចេមច ្ដ ? ើ
ស់ពនយល់, មនុស មនក់ៗ ែតងមនជេំ នឿ = សទធ (Croyance,
ភរទ្វជៈ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ
Foi)។ េបើនិយយ េគ
ចនិយយបនថ េនះជជេំ នឿ = សទធ របស់ខុ ំញ េទទល់េពល
េគរកសចធ វជ្រមុលេទដល់ករសេ្រមចចត ច ម៌េឃើញ។ បុ ែ៉ នជ ្ត េំ នឿេនះេគមន្រតូ ិ ិ ្ត
ែដល
ច់ខតថ េនះជ
ំ ់ ដូេចះ សចឯ ច ក ឯធម៌ដៃទេទៀតសុទែធ តខុសទងអស ន េឡើយ"។ និយយមួយែបបេទៀតថ : “មនុស
មនក់ៗ េពល
ចេជឿអបន ី្វ
់ េឃើញ មែដលខួ នយល ្ល
ែដលខួ នរកសច ធ ្ល ច ម៌េឃើញ ែតេ
េហើយ
ចនិយយបនថ
ខុ េំញ ជឿដូេចះ ន េទដល់
យជេំ នឿ (Croyance, Foi) េនះ េគមនគបប សេ្រមច ិ ី
ំ ់ ដូេចះ ធ ច់ខតថ អីែដលខ ច ម៌ែតមួយ ឯធម៌ដៃទពីេនះ សុទែធ តខុសទងអស ន ្វ ្ល ួ នេជឿេនះជសច
េទ"។
្រពះសមុ ទ ព ែធ តង្រ
«មនុស ែតងេដក្រ
ំ ុត ផ ្ដ វេសសប ិ
ស់េទសនទូនមនថ : ំ េនក ន ុង
(១)
ំ ុ តេហើយេគរព ថ ធម៌េនះ្របេសើរបផ
ំ ់។ េ ្ដ ដៃទពីរបស់ខួ ន ្ល សុទែធ តេថកទប ទងអស
មនុស េចះែតមនវ ិ ទមិនេចះចប់។ «មនុស បនេឃើញ
និសង កុ ងខ ន ួន ្ល
ពល់្រតូវ ឬ ចេំ ពះសីលព្វត ក៏្របកន់ខជប់នូវ
ចេំ ពះ
្ដ េនះ ទុកជ
យេហតុេនះបនជ
រមណ ម ៍ ែដលខួ នបនេឃ ្ល ើញ
បនឮ
បន
និសង េនះ ទុកជ សកកយទដ ិ ្ឋិ = េឃើញថជ
ំ ់»។ របស់ខួ ន្របេស ្ល ើរ េហើយទុក្រគូដៃទៗ ថសុទែធ តេថកទបទងអស ំ «អក ន ែដលេនកុ ងស ន
ក់្រគូ
េហើយេដក្រ
ំ េនក ន ុង
្រគូេនះែតងែតយល់ថ ធម៌្រគូ
ំ ុ ត ធម៌្រគូដៃទៗ សុទែធ តជធម៌េថកទបទងអស ំ ់ ។ អក របស់ខួ ន្របេស ្ល ន ្របជឈ ញ ្ល សៃវ្របេ ើរបផ
ទុកថ : “ករជប់កុ ង ន េនះ ជ្រច ក់ចងក"។ ំ ភក ខ ង ិ ុទ
ំ ក់ចេំ ពះ និងសីលព្វតេនះេឡើយ។ ់ជព យ មនគ ួ រគបបជប ិ ី
មួយេទៀត ្រពះសមុ ទ ព ្រធ
ស់េទសនបដិចស ច មុបបទធម៌
(១)
ំ ចេំ ពះភក ខ ង ិ ុទ
១ - ខុទទកនិកយ សុត្តនិបត បរដ្ឋមសូ្រត េសៀវេភទី៥៤ ទំព័រទី២៧៣។ ១ - មជឈិមនិកយ មូលប
្ណ សក ម
ត
្ហ សងខយសូ្រត េសៀវេភទី២២ ទំព័រ១៦៣។
២២
យ។ លុះបន
យ្រកបបងទ គំ ូល្រពះសមុ ទ ព ថ ធ ?
ំ ្ដ ប់្រពះធមវម េសសេទសនេហ ខ ង ិ ើ យ ភក ិ ុទ
«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! ខុ ្រំញ ពះអងប គ នេឃើញធម៌េនះេហើយ»។ ំ «ភិកុ ទ ខ ង
យ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ
ំ ក់ រក ស់បញ ល់គនជប់ជព ជ ក់, េបើអក ន ី យ កួចកន់
នចេំ ពះេនះថ : បរស ធ ៉ ងេនះ ផូរផង់យ៉ងេនះ េ ិ ុ ទយ
អក ន នឹងបនយល់ចបស់នូវធម៌ែដលមនឧបមដូចជ
យត
ប់
្ហ និងេនេឡើយេទ េមច ្ដ េឡើយ
សេំ ពេភ្រ
ែដលតថគតសែមង ្ដ េហើយ
ំ ៍ឲយ្របកន់នូវខនប ៍េរខ េដម ឱឃៈ ទង៤ មនែមនេដ ម ្ល ធ ញជកៈេនះ ើ ប្របេយជន ើ ប្របេយជន ើ ួ នឲយចក ិ ី ី េទ មនដ ូ េចនះឬ។ ិ កុ ងព ន ុ ទធ
សេំ ពេភ្រ េទ
ំ «ភក ខ ង ិ ុទ
ឆង ្ល េទ។
ស់េទសន េ្រប បេធៀបធម៌្រពះអងថ ដូចជ គ
់្របកនខ ់ ជ ប់ េហើយលីែសងយក ស្រមប់ជះ មនែមនស្រមប ្ល េទកនេ់ ្រតយនយ ិ ឆង ើ ិ
មេទ្រទង់្រ
្របកបេ
សន ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់ែតងែត្រ ស់ថ :
យ ? មនុស មនក់ ជអក ន េធដ ើ្វ េំ ណើរ េដរើ េទដល់េ្រតើយសមុ្រទេ្រតើយ
យភ័យេ្រចន ើ េ្រតយនយជេ្រត ើ ើយនិរភ័យ ្របកបេ សមុ្រទេនះធេំ ធង
មនុស េនះគិតថ
ស់
យ
យកីេក មមក ន្ត ែតមនមនអ ្ដ ្វ ឹ ង ិ ីន
េ្រតើយ
យេនះមនភ័យេ្រចើន
ស់
េ្រតើយនយឥតភ័យ មនែតកីេក មក ន្ត ែតមនមនយនឆ ង ! ជករគប់ ្ដ ្ល េទ ទូកក៏មនមន ិ ិ
្របេសើរ
្រស័យេ
ស់ ្របសិនេបើ
ម អញយកេ
យកបួនេនះ
ំ ភិកុ ទ ខ ង
ម េឈើ ែមកេឈើ ឬ សឹកេឈ ្ល ើ មកេធជកប ើ្វ ូ ន េហើយ
េ ម អញនឹងឆង ្ល េទេ្រតយនយ ើ
យ ? មនុស អក ន េធើដ ្វ េំ ណើរេនះ េដើររកេ
េហើយ េធើជកប ្វ ូ នេនះ
្រស័យេ
ពំនឹងេនះ
េហើយលីយកេទេទើបសម។
ំ ូក យេ្របើៃដនិងេជើងអុទ
ន មួយេចទេឡើង អក ន េធដ ើ្វ េំ ណើរេនះគតថ ិ
ំ ង េហើយ ម អញបនសេ្រមចដូចបណ
្របកបេ ម អញបនដល់េ្រតយ ើ
េលើកកបូនជពំនឹងដ៏្របេសើរេនះ
ម េឈើ ែមកេឈើ សនឹ កេឈ ្ល ើ រកបន
យកបូនេនះេគឆង ្ល េទេ្រតើយនយ េ
ែចវេទ។ ឆង ្ល េទដល់េ្រតយនយេហ ើ ើ យមន្រប អញេធដ ្ដ េអះ? កបូនេនះ ជួន ើ្វ ូ េមច
ំ ូកែចវេទ។ យេ្របៃដន ើ ិ ងេជើងអុទ
្រស័យេ
យកីេក មក ន្ត េដើមបតបឧបករៈ គួរែត ្ដ ី
ក់េលើកបលេហើយទូល ឬ
២៣
ម អញេលើកកបូនេនះ
ម
យកបូនជ ម អញ
ក់េលើ
ម
ំ ភក ខ ង ិ ុទ
យគតដ ្រតូវេធើ្វ ូ ចេមច ្ដ ? អក ន ដេំ ណើរេយងេនះ ិ ើ
ំ យ េសចកីេនះ អក ្ដ ន ទង
ំ ិ តែដលខួ នគ គន តេឃ ្ល ួ រសមចេំ ពះកបូនេនះ? ិ ើញេនះ ឬ េទើបេឈមះថេធករគ ើ្វ
ម
សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! ពុំគួរសមេទ
្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់បន្រ្ត ពះពុទដ ធ ក ី តេទេទៀតថ : ំ «ភក ខ ង ិ ុទ
យ
!
អក ង ន េធើដ ្វ េំ ណើរេយងបនឆ ្ល មកដល់េ្រតយនយេ ើ ើ
ឥឡូវេនះ
េក មក នេ្ត ហើយ ឧបមថ អក "កបូនេនះមនគុណប ំ ន េធដ ើ្វ េំ ណើរេនះគតថ ិ ស់
គួរ
្រស័យេ
ស់ែត
ម អញបនឆង ្ល មកដល់េ្រតើយ ្របបកេ
យកបូនេនះ
ម អញេលើកកបូនេនះ
ដេំ ណើរចរេចញេទ ចេំ ពះកបូនេនះ។ ំ ភក ខ ង ិ ុទ
ក់េទេលើេ្រតើយ ឬ ចងទុក ឬ ក៏ពនិ ចេចលេទ េហើយេធើ្វ ្ល េចះេធករគ ួ រសម ើ្វ
័ ែដលតថគតបនសែមង យ ! ធមវម ន ្ដ េហើយ េ្រប បដូចកបូនដូេចនះែដរធមម ិ យ
វន ិ ័យេនះ ្រគនែ់ តជសេំ ពេភ្រ
់ ជ ប់េទ។ ស្រមប់្របកនខ ំ ភក ខ ង ិ ុទ
ម អញ
យកីេក មក នេ្ត ហើយ ្ដ
េធដ ន េទើបេឈមះថអក ន េធដ ើ្វ ូ េចះ ើ្វ េំ ណើរេនះ
មកី្របថ ្ដ ន។
ច់នឹង
យកី្ដ
យ ! បុគល គ
ស្រមប់ជិះឆង ្ល ែតបុ េ៉
័ េនះ ថទុកដូចជសេំ ពេភ្រ មួយយល់េឃើញធមវម ន ិ យ
េនះេឈមះថបន្របតបត វម ន ្ត ិ ័យ ិ ិធម េ្រពះបនលះបង់ធម៌ ធម៌
(១)
ំ ឲយេក តមនឧបទន ្ណ ះេទ មនែមនន ិ ើ
ែដលតថគតសែមង ្ដ េហើយេនះសមគួរេទ
ំ ់េចលបង់អស់េហើយ។ ទងអស
បុគល គ
មធម៌េហើយ
ំ ដេំ ណើរនិទនេនះ េធើឲយេយ េ្វ ទ ្វ ថ ័យថនសត ើងបនយល់ចបស់ថ ពុ ទធវចនៈ មនអតន
កន់ សវិ
េនះជ
នសន្តិវរបទ បរមសុ ខ េខម
ន េ្រតើយ្រ
នអមតនិព្វនពិត្របកដ។ ពុទវធ ចនៈ
ំ ់ ី បផ ំ ុ តទុកប ្វ ក ខ តធម៌ដក េ្វ ទកនទ ខ នពិត។ ពុ ទធវចន េនះជ នយ ឹ នសត ិ យនក ិ ធម៌
គឺជសេំ ពេភ្រ
ំ ដក េ្វ ទកន់េ្រតយ្រ ឹ នសត ើ
សែមង េ្វ ្ដ ធម៌ទុក្រគន់ែតស្រមប់បងួ តសត ្អ
នអមតនិព្វនពិត្របកដ។
្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់មន ិ
ក ឬ ទុក្រគន់ែតបង្ហញបុគល គ បញញវនឲ ្ត យចង់េមល ើ
១ - កនុងអដ្ឋកថសូ្រតេនះពនយល់ថ កុសលធម៌កី្ដ អកុសលធម៌កី្ដ ្រពមទំងឈនសមបត្តិ ្រតូវលះបង់េចលទំងអស់ េ្រពះធម៌ទំងអស់េនះ មិននំឲយេទដល់ទីបំផុតទុកខេទ។
២៤
ំ ំ ចង់ដង នេសចក ស ្ត ិ ័យ្រពះអងគ ពិតជធម៌នសន ឹ េនះេទ។ ធមវម ន ិ ភព ី្ដ ុ ខ មក្របគល់ឲយសតេ្វ ំ ុ ងេក្ដេ ល លេ ែដលកព េនះជទឹកអ្រមឹត គួរ
៉ ងសកស ំ ុ ត។ ធមវម ន យេភងទ េលសបនយ ធ ផ ិ ័យ្រពះអងគ ើ្ល ុកខ េភងក ើ្ល ិ ិ្ដ ិទិ ប
ំ ុ ត។ ំ ត់កីេ្រសកឃ ធុជនេ្រកបផឹកបប ្ល នបនយ៉ង្របេសើរបផ ្ដ
អក ន មនបនស ិ ិក ពុទ ធ
លកណ ៈេ ខ
យបរប ិ ូ ណ៌េទ
ស្រមប់បេងើត ក
សន
មផូ វេ ្ល
យម៉ត់ចត់ែតងនិយយថ
េ
់និយយថ គេគចង ឺ
ក
រេពើវតុ ជផស ថ ុ ក = Confort ស្រមប់មនុស េ
ពុទ ធ
សនមនមន ិ
្រពះសមុ ទ ជ ព ម ធ នេចះវ ្ល ិ ជ ផូ វេ ិ
ក
េទវេ
ក្រពហេម
លអ ក ស្រមប់ឆុ ះេម ្ល ្វ ៏បន េមលល ្អ ៏បនេមល ើ ីក ើ ើ
េហើយ្រទង់្រ
េពលេនះ
្រកក់ក៏បន េ្រសចេហើយែតអក វករ។ ន ឆុ ះ្រតូ ្ល
ំ យ ! អក ន ទង
យថ :
យយល់េឃើញដូចេមច ម ្ដ ? សនឹ កេឈ ្ល ន ើ ួ យក្ដប់ ែដលេនកុ ងៃដ
ំ សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! ភក ខ ង ិ ុទ
ែដលេនកុ ងក ន ្ដ ប់្រពះហសេ្ត នះ
ំ ួ នេ្រចើន សីសបវនេនះ មនចន ្រ
ំ ប់ដល់អក ន ទង
ំ យកមកសែមង ្ដ ្របប់ដល់អក ន ទង
១ - សំយុត្តនិកយ ម
ំ ួ នតច មនចន ិ
ស់ និងគណន្រ
ំ ួ នតច យ មនចន ិ ចុះេហតុអី្វ
យ
ះឯ
េ្រចនជងឯ ើ
?
យ ទូលពុទដ ធ ីក េហើយ្រកបទូលថ សនឹ កេឈ ្ល ើ
យ ធមវម ន ិ ័យែដលតថគតបន្រ
សីសបវនេនះឯង។
ជត ិ ្រកុង
(១)
៏េដម តថគតេនះ និងសនឹ កេឈ ែដលមនេនឰដ ្ល ើ េឈឯេ ើ ើ
ំ ភក ខ ង ិ ុទ
ធមវម ន ិ ័យ្រពះអងេគ នះជកញចក់
្រទង់េឈង្រពះហសេ្ត ទចប់សនឹ កេឈ ម ្ត ្ល ន ើ ួ យក្ដប់មកទុកកុ ង្រពះហស
់ ក ំ ស់សួរេទកនភ ខ ង ិ ុទ
ំ «ភក ខ ង ិ ុទ
ក។
៤៥វស
្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់្របថប់សេ្រមច្រពះឥរយបថេនស ិ ីលបវន
សម័យមួយ
េកសមពី។
ជកុសល
កេទកន់ សនិ វរបទ ្រទង់ែតងែតសែមង ្ត ្ដ ធម៌េនះអស់ថរិ ៈេវ
៍ដល់មនុស េ េដម ើ បជ្របេយជន ី
ក
កេឡើយ។ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ទង់ជ
់ េទើសទក់នឹង្រពះបញញញណ្រពះអងេគ ទ ធម៌ សព្វញព ទ ្រទង់មនមនអ ្វ ិ ីេនសល ូញ ុ ធ
ំ ជធម៌ដឹកនសត េ្វ
ក
ស់
៏េដើមេឈក ឯសនឹ កែដលមនេនឰដ ្ល ន ើ ុង
ប់ពុំបនេឡើយ។
ស់ដង េហើយែដលតថគតយកមកសែមង ្ដ ឹ
ស់ ឯធម៌ែដលតថគត បន្រ មនេ្រចន ើ
ស់
ស់ដង ឹ េហើយមនបន ិ
ដូចសនឹ កេឈ ែដលមនេនក ្ល ន ើ ុង
ំ ់េនះមកសែមង ំ ក៏តថគតមិនយកធម៌ទងអស ្ដ ្របប់អក ន ទង
រវគគ សីសបបណ្ណ វគគ េសៀវេភទី៣៩ ទំព័រ២៧៣។
២៥
ំ ់េនះមនមន្របេយជន ៍មនន ំ យ? េ្រពះថធម៌ទងអស សត េ្វ ិ ិ
កេទនិព្វន។
????????????????????????????????????????????????????? ៦. ជីវតេផ ង សររេផ ង = អញញំ ជីវ ំអញញះ សររី ំ ិ ី ុ ៧. សត្វ
៨. សត្វ
៩. សត្វ
=េ ្ល ប់េហើយ េកតេទៀត ើ
្ល ប់េហើយ មនេក ិ ើតេទៀត = ន េ
ចេ
្រប
បរមមរ
តិ តថគេ េ
បរមមរ
៏មន មនេក ៏ មន = េ តេទៀតក ្ល ប់េហើយ េកតេទៀតក ើ ិ ើ
តថគេ េ
១០.សត្វ
តិ តថគេ េ
តិ ច ន ច េ
បរមមរ
្ល ប់េហើយ េកើតេទៀតក៏មិនែមន មិនេកើតេទៀតក៏មិនែមន = េនវ េ
តិ តថគេ េ
បរមមរ
់បនសែមង ំ ្រពះសមុ ទ ធ នទន ្ដ ដល់ ន ទងេនះ ព ម ិ
ម អញេទ េបដ ើ ូ េចនះគួរែត
ចូលេទ្រកបបងទ ង ្ដ ដល់ គំ ូលសួរ ចេំ ពះ្រពះភ្រក្រ្ត ពះអងគ េបើ្រទង់មន្រពមសែម ិ ៌កុ ងស ំ អញែលងបួស ែលង្រប្រពឹត្រ្ត ពហមចរយធម ន ិ
កន់េភទជ្រគហសវថ ញ"។ ិ
ក់្រពះអងគ េហើយ
់ សួរ្រប ៃថម ង ួ យតមក មលុ ងឈបុ ត្ត ចូលេទ្រកបបងគល គំ
មុន។ ្រទង់្រពះស
្ដ ប់េហើយ ្រពះសមុ ទ ព ្រធ
ន េនះ
ម អញេទ
តិ តិ ន ម អញ ម
សិកខបទ្រតឡប់េទ
មែដលខួ នបនគ តទ ្ល ុក ិ
ស់តបថ : “តថគតមនបនេ ិ
អក ន ឲយចូលមកបួស
េហើយេធកត កថន ្ដ ធម៌េនះ្របប់ដល់អក ន េទ ចុះអក ន មកអុកជទុក្រខ បប់តថគតេធអ ើ្វ ិ្ត ឹ ងសែមង ើ្វ ី្វ ? ្រទង់្រ
ស់តេទថ :
«មលុ ងឈបុ ត្ត ! េបើមនអក ន
៌កុ ងស ំ ្រប្រពឹត្រ្ត ពហមចរយធម ន ិ
្រពះអងថ "េ គ
ក់្រពះអងេគ ទ
កេទៀង"។ល។ សត្វ
ដូេចះ ន អក ន េនះមុខជ
្ល ប់អ
មនក់មកនិយយ្របប់តថគតថ ខុ ្រំញ ពះអងម គ ិនទន់បួស េបើ្រទង់្រពះករុ
់បនសែមង មនទន ្ដ ្របទនខុ ំញ ិ
៏មនែមន ៏មនែមន» មនេក តេទៀតក ្ល ប់េហើយេកតេទៀតក ើ ិ ិ ើ ិ
របង់េសៀតមុនតថគតសែមង េ្រប បដូចបុរស្រតូវ ្ដ ្របប់មនខន ិ
ំញ ិនទន់ឲយវះដកយកសរេនះេទ ចខ ំ ុប ំញ នដង សរ េហើយនិយយ្របប់្រគូេពទយថ ខុ ម ឹ ថ: - អក ន
ជអក ន បញ់សរេនះ ជក ្រត ឬជ្រពហណ ម ៍ ជេវស ឬជសុទ ធ មនុស ទប ឬ ២៦
ខស ព ់ ស ឬេខម ពណ៌សែណ្ដកបយ ឬ្របេផះ េន្រសុកនិគម -
ំ ើង វុធេនះ ជកេភ ្ល ឬធូ ន
ពីរ ឬវលិទ ្ល ឹកេ
ះសិន,
សិន,
ជសមបក ក់ ពនុ ងឫស ន ែខ ធូ េនះ ន ្ល ្ល ី សៃសសត្វ សមបកែខង
- សរែដលមុតេនះ ជៃ្រពេឈើ េឈើ្រសុក, ជសរេសៀតេ
េកងក ឬទុងសិន,
- សរេនះរុេំ
យសរៃសកនុ យេគ ្រកបី សីហេខម ឬ ទ
- សរេនះ មនមុខមូល មុខសែំ ប៉ត មនេងៀង មុខេ្រ
្វ សិន,
បែដក មុខដូចពន្លក ឬសរេធព ើ្វ ី ធង
ំ ំញ ្រទងស ិន សឹមខុ ្រំញ ពមឲយដកយកសរេនះេចញពីកយខុ ។ មលុ ងឈបុ ្រត
្របេយជន៍អ
!
ំ ង ់េទនឹង្រតូវ េនរង់ចដ ឹ មុនមនទន ិ
បុរស្រតូវសរេនះ
ំ នេឡើយ។ របង់ពុខ
ំ ង មលុ ងឈបុ ្រត ! េបច ឹ ថ "េ ើ ដ
្ល ្ល បសត្វ ម ត ្របមង់ ែខង
យ
កេទៀង ។ល។ សត្វ
្ល ប់មុន
ឥត
មន ្ល ប់េហើយ េកើតេទៀតក៏មនែមន ិ ិ
៏មនែមន" ៌ = (្រពហមចរយ ស) េ្រកយេបេគេនែត េកតេទៀតក សិន សឹម្រប្រពឹត្រ្ត ពហមចរយធម ិ ើ ើ ិ ិ មិនទន់ដឹងមុនេទ ក៏ឥត "្របេយជន៍" ែដរ េ្រពះធម៌ជសឹកស្រតូវដូច ជ ជ េ
ក បរេទវ ទុ កខ េទមនស ិ
ឧបយស េចះែតេបៀតេបៀនសតជ ្វ និចច ជធម៌ែដល
តថគតបញញតិថ ក ច ន លេនះ។ ្ត "មនេសចកីវ្ដ នសព ន ិ ិ ត" កុ ងបច ុ បបន
៌ មនែមនព មលុ ងឈបុ ត្ត ! ករ្រប្រពឹតិ្រពហ ្ត មចរយធម ្អ េទេលើ ិ ិ ឹ ងែផក
ំ ់េនះេទ ករែដល្រតូវេធើភ េពលមកទងអស ្វ ្ល មៗ គឺ្រប េឆះេ ល លសន ្ល ់េ
ទុ កខេទមនស
្ល អនះ ទ
េនះគឺ
ពយធិ មរណៈ
ជតិ
ជ
(Dogme) ដូចបន
ំ ុ ងដុតសតេ្វ ន បនទន់ែដលកព ពយធិ
មរណ
េ
កទួេទឲយ
កបរេទវ ិ
ំ ់េនះសុទែធ តជ្រប ំ ៌ "ទីបផ ំ ុ តទុក"ខ ទងអស ឧបយស ្រពមទងធម
ំ នេឡើយ។ ្រតូវេធើភ ្វ ្ល មៗ បងង ្អ ់ទុកយូរតេទេទៀតពុប មលុ ងឈបុ ត្ត
!
ំ ុកកុ ងច ចូរអក ត ន ចទ ន ្ត ុ ះថ ិ ច
តថគតបនសែមង ្ដ រួចមកេហើយ,
"េនះជធម៌ែដលតថគត្រតូវសែមង ្ដ
េនះជធម៌ែដលតថគតមិនសែមង ្ដ
េហើយ។ ឯធម៌ែដលតថគតមនសែម ង ្ដ េនះគឺ េ ិ
កេទៀង។ល។ សត្វ
២៧
ន បនទន់ ដូច
ដូចតថគតមនសែម ង ្ដ ិ
៏មន ្ល ប់េហើយ េកតេទៀតក ើ ិ
៏មនែមន។ ែមន មនេក តេទៀតក េហតុអីក ង ្វ ៏តថគតមនសែម ្ដ ករយល់េឃើញ = () េនះ? ិ ើ ិ ិ
៍ មនែមនជករច ំ មលុ ងឈបុ ត្ត ! បនជតថគតមនសែម ង ្ដ េ្រពះេនះមនមន្របេយជន ិ ិ ិ
៌ មិនែមននឲយេក ំ បច់ មិនែមនជខងេដើមៃន្រពហមចរយធម ្ដ ិ ើតកីេនឿយ ំ ់ទុកក កររលត ខ រសប ង ់ ករដង ឹ ចបស់ ករ្រ អែដលតថគតសែម ង ្ដ ? ី្វ
យករ្របសចក គៈ
ស់ដង ឹ និព្វនេឡើយ។
ំ មលុ ងឈបុ ត្ត ! តថគតែតងសែមង តទ ្ដ ថ "េនះទុកខ េនះេហតុនឲយេក ុកខ េនះធម៌ជេ្រគ ង ើ
ំ ់ទុកខ េនះបដប ំ ់កររលត ំ ់ទុក"ខ ។ រលត េទកន ្ល ិ ទជផូ វន េហតុអីក ្វ ៏តថគតសែមង ្ដ ធម៌េនះ?
មលុ ងឈបុ ត្ត ! េ្រពះថធម៌េនះ មន្របេយជន៍
ំ េដម នឲយេក ្ដ ើ ៃន ្រពហមចរយធម៌ ិ ើតកីេនឿយ
្រ
ំ ់ ចបស់ថ ពុទ ធ េសចកីេនះ នឲយេយ ងយល ្ត ើ ែដលមិនធ្លប់មនមកកុ ង្របវត ន ិ្ត
មនទឹកទមន ង ់េទខងេ មួយេទៀត
្រប
ំ ន េនះក៏េចទខ្លង
្រប
កុតរ្ត ធម៌។
ន េយងដែដលេនះ ើ
្រស ្ត
(២)
ំ ់ ស់ ចបច
ស់ ជខង
ំ ់ទុកខ សប យ ្របសចក គរលត ង ់ ដង ឹ ចបស់
ស់ដង ឹ និព្វន"។
អស់េជើង
ំ ន់ សខ
(១)
សន ជ
សនរេំ
សនៃនសកលេ
ះទុកខ រេំ
កេឡើយ។
មនេចទេឡើងេ្រចន ើ
ះទុកយ ខ ៉ង
ពុទ ធ
សន
័ ពុទក ស់កុ ងសម យ ន ធ ល
ស់ េ្រពះសម័យេនះជសម័យភញក់រលឹក។ មនបរព ិ ្វ ជកមនក់ មន
ករេងឿងឆល ង ់ ចេំ ពះ (Dogme) ដូចេយើងបនជែជកគនមកេហើយេនះែដរ។ សម័យមួយអង្រគ ពះ សមុ ទ ព ្រធ ទង់្របថប់សេ្រមច្រពះឥរយបថេនក ន ្ត ិ ុ ងវត ងថ្វយជត ិ ្រកុង
មអនថបិណិ្ឌ កេសដី្ឋ
ន ដែដលេនះ មក្រកបទូលសួរ្រពះអងថ គ :
ម ចតំ មលុងឈបុត្ត មយ ពយកតំ ឯតញ្ហិ មលុងឈបុត្ត អតថសញជិកំ ឯតំ
និេ ធយ ឧបសមយ អភិញញយ សេម្តធយ និព្វនយ សំវត្តតិ ត ២ - មជឈមនិកយ មជឈិមប
ជ
វតថី កលេនះមន បរព ិ ្វ ជក មនក់េឈមះ វចឆេគ្រត ចូលេទ្រកបបងគំ
គល់្រពះអងគ េហើយេលើកយក្រប ១ -ក
េជតវន ម
ម តំ មយ ពយកតំ។
្ណ សក អគគិវចឆសូ្រត េសៀវេភទី២៤ ទំព័រ៨។
២៨
ទិ ្រពហមចរ ិយំ ឯតំ និពិទ ្វ យ វ ិ គយ
េ
«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! ចុះ្រពះអងម គ នករយល់េឃើញ = (Dogme) ថេ ំ ុត េ កមនទីបផ
កមនេទៀង—េ ិ
្ល ប់េហើយ េកើតេទៀត-សត្វ
េទៀតក៏មន-សត្វ
កេទៀង—
ំ ុ ត-ជវី តគ កមនមនទ ង សររេផ ង-សត្វ ិ ឺសររ-ជ ិ ិ ី បផ ី វី តេផ ី ្ល ប់េហើយ េកើតេទៀតក៏មន មិនេកើត
្ល ប់េហើយ មិនេកើតេទៀត-សត្វ
៏មនមន ៏មនមន មនេក តេទៀតក េនះេសចកីព ្ល ប់េហើយ េកតេទៀតក ្ត ិ ត ដៃទពី ើ ិ ិ ើ ិ
ំ ់ ដូេចះ េនះ សុទែធ តជេមឃៈទងអស ន ឬ?
់ េឃើញ ដូេចះ «េទ េទ វចឆ ! ្រពះសមុ ទ ព ត ធ ប តថគតមនមនករយល ន េទ»។ ិ
«សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ្រកបទូលសួរេដញេទៀត កលខុ ្រំញ ពះអងគ
្រកបទូលសួរខងេលើេនះ ្រពះមនបុណយតបថ ្រទង់មិនមនករយល់េឃើញ = យ៉ងេនះេទ េបើ ដូេចះ ន េត្រពះមនប ុ ណយមនករយល់េឃើញថ មនេទសដូចេមច ្ដ ខះ ្ល ? ើ «វចឆ ! ្រពះសមុ ទ ព ត ធ បតេទ តថគតបន្រ
ស់ដង ឹ ថ
(១)
ំ ធម៌ទងេនះជ
ំ ំ ជវេងង ញ ្វ ជ
ំ ំ ក ចេង្អ តចងល បះេបក ឲ ង ្វ យលិចេទកុ ងអន ន ្ល ់ទុកខ រងទុកខ លប ្អ ់ េក្ដេ ល ើ ជេឃ្លងេឃ្លង ជនសត ំ ល មនន ឲយេនឿយ ិ
យ ្របសចក គ រលត់សប ង ់ ដឹងចបស់ ្រ
ស់ដឹង និព្វន េឡើយ »។
តថគតេឃើញេទសេនះេហើយ បនជតថគតមិនមនករយល់េឃើញ = (Dogme) េនះឯង។
សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត្រកបទូលសួរេដញតេទេទៀត ចុះ្រពះមន
បុណយ មនករយល់េឃើញ = េនះបនិ ចបន ះ ្ល ែដរឬេទ? ្ត ្ត ួ ចខ មនមនេទ វចឆ ! ្រពះសមុ ទ ព ្រធ ិ
េចលអស់េហើយ េ្រពះតថគតបន្រ
ស់តេទេទៀត តថគតបនលះបង់ករយល់េឃើញ = េនះ ំ ស់ថ : “រូបដូេចះ ន េហតុែដលនឲយេក ន េហតុ ើតរូបដូេចះ
ំ ់រូបដូេចះ ំ ែដលនឲយរលត ន េវទនដូេចះ ន េហតុែដលនឲយេក ន សញញដូេចះ ន េហតុែដល ើតេវទនដូេចះ
ំ ំ ់សញញដូេចះ ំ នឲយេក តសញ តសង ញ ដូេចះ ន េហតុែដលនឲយរលត ន សងខរដូេចះ ន េហតុែដលនឲយេក ខ រ ើ ើ ដូេចះ ន
ំ ់សងខរដូេចះ េហតុែដលនឲយរលត ន
វញ ន ិ ញ ណដូេចះ
ំ េហតុែដលនឲយេក តវ ន ិ ញ ណដូេចះ ើ ញ
ំ ់វញ េហតុែដលនឲយរលត ន » េ្រពះេហតុេនះ បនជតថគតេពលថ : តថគតរួច ិ ញ ណដូេចះ ១ - ទិដិគ ្ឋ ហនំ ទិដិក ្ឋ ន្តេ
ទិដិវ្ឋ ំសូកំ ទិដិវ្ឋ ិបផនិត ទ ំ ទិដិស ្ឋ ំេយជនំ សទុកំខ សវ ិឃតំ សឧបយសំ សបវ ិ
ន វ ិ គយ ន អភិញញយ ន សេមពធយ ន និព្វនយ សំវត្តតិ។
២៩
ហំ ន និពិទ ្វ យ
់ម ំ េ្រពះអស់េទ េ្រពះ្របសចក គ េ្រពះរលត់េទ េ្រពះលះ ្រសឡះេហើយ េ្រពះមន្របកន ិ បង់ េ្រពះរ
ំ ួ ង នូវេសចកីបេន ំ ួ ង និង ស់េចលេចញនូវេសចកេម ងព ្ដ ថ កបនទបទងព ី្ដ ងងយទ ើ
អហងករមមងករ អនុស័យ
(១)
ំ ួ ង។ ទងព
សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ្រ
ែដលចត ្តិ ត ិ តច ិ ្ត េតើេទេកតឯ ិ រ្ត ួច្រសឡះេហើយ វមុ ើ «វចឆ ! ្រទង់្រ
ស់សួរេសចកេផ ងមួយេទៀត, ចុះភក ី្ដ ិ ុខ
េទៀតែដរឬេទ?
ស់តប, េបន ក៏មនគ ួ រ។ ើ ិ យយថ : េកតេទៀត ើ ិ
សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចឆេគ្រត ្រកបទូលសួរេទៀត, េបដ ើ ូ េចនះ មនែត
មិនេកើតេទៀតឬ?
េទ វចឆ ! ្រទង់្រ
៏ នគ ស់តប, េបន តេទៀត កម ួ រែដរ។ ើ ិ យយថ : មនេក ិ ើ ិ
សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ថ េទៀតេបដ ិ ្វ ជកវចឆេគ្រត ្រកបទូលបែនម ើ ូ េចនះ មនែត
េកតេទៀតខ ះ តេទៀតខ ះ ្ល មនេក ្ល ឬ? ើ ិ ើ េទ វចឆ ! ្រទង់្រ
គួរែដរ។
ស់តបបែនម ះ តេទៀតខ ះ ថ , េបន ្ល មនេក ្ល ដូេចះ ន ក៏មន ើ ិ យយថ : េកតេទៀតខ ើ ិ ើ ិ
សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ជ ក់េទៀត, េបើដូេចនះ ិ ្វ ជកវចឆេគ្រត ្រកបទូលសួរបញ
៏មនែមន ៏មនែមនដ មនែត េកតេទៀតក មនេក តេទៀតក ូ េចះ ន ឬ? ើ ិ ិ ើ ិ េទេទ វចឆ ! ្រទង់្រ
ដូេចះ ន ក៏េនែតមិនគួរែដរ។
៏មនែមន ៏មនែមន ស់បញ មនេក តេទៀតក ជ ក់, និយយថ េកតេទៀតក ើ ិ ិ ើ ិ
ំ ិ ត្រកបទូលេ សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ទុញទល់គន
់ ទល់ែតេ ្រពះអងម គ នយល ិ
ះ ខុ ្រំញ ពះអងជ គ មនុស េងងេងងអស់េទេហើយ។
«េអើ វចឆ ! ្រពះពជ ិ ិ តមរ្រ
ស់បេ
្ដ យ
ែមន េ្រពះថ ធម៌េនះ្រជលេ្រជអក ន េឃើញបនេ
យ្រតង់ថ : ខុ ំញ
មអក ន មនគ ួ រយល់ែមន អក ន ជមនុស េងងេងង ិ យកមម ្រ
ស់ដឹងបនេ
យក្រម ជធម៌សប ង ់
ជធម៌ៃថថ ្ល ្ល េ្របើករ្រតិះរះិ វតក ្អ ុ ខុម មនែតអក ន ្របជេញ ទើបដង ិ ៈក មិនចុះ ជធម៌លិ តស ឹ បន។ ១ - បនដល់ ទិដិ្ឋ ត
្ហ
មនៈ ទំង៣ ្របករេនះ។
៣០
វចឆ េអើយ ! ្រទង់្រ
ស់តេទេទៀត, ធម៌េនះ ខួ នអ ក ្ល ន មនករយល់េឃើញ = (Dogme) ដៃទ
មនករេពញចត ្ត ៃទ មនករគប់ចត ្ត ៃទ មន ិ ដ ិ ដ
ចរយដៃទ ែតងដឹងបនេ
យក្រម
ស់។
ំ ុ ងេឆះេនមុខអក ែន វចឆ ! ្រទង់្រតឡប់សួរេទវញ, េបើមនេភើងក ព ្ល ន អក ន ក៏បនដឹងថ មន ិ
ំ ុ ងេឆះេនមុខ េភងក ព ើ្ល
្រស័យេ
មុខអក ន េនះ
ំ ុ ងែតេឆះេនកុ ងទ ព ម អញែដរ េបើមនេគសួរអក ន ថ េភងែដលក ន ីចេំ ពះ ើ្ល
យអ? ី្វ
សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ួ រខុ ្រំញ ពះអងគ ខុ ំញ ិ ្វ ជកវចឆេគ្រត ្រកបទូល, េបមនេគស ើ
្រពះអងន េភងែដលេឆះេនះ គ ឹ ងេឆយថ ើ្ល ើ្ល
្រស័យេ
យេ
ម និងអងត គ ់ឧស។
េអើ វចឆ ! ្រទង់េដញសួរតេទ, ចុះេបើេភើងេនះ រលត់េទវញេនក ្ល ន ី ចេំ ពះមុខអក ន េហើយ ិ ុ ងទ
់េទកុ ងទ មនេគសួរអក ន ថ េភងែដលរលត ន ីចេំ ពះមុខអក ន េនះ េទ ើ្ល
លិច? េទខងតបូង ឬ ខងេជង ួ រយ៉ងេនះ េតអ ន េ ើ ? េបេគស ើ ើ ក និងេ
ះ្រ
សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ្រកបទូលេ ះ្រ
? េទខងេកត ឬ ខង ើ
យថដូចេមច ្ដ ?
ំ ិត យ្រតង់ខុ ្រំញ ពះអងក គ ៏ទល់គន
យែដរ និងេឆយដ វ េ្រពះេមលេទេឃ ូ ចេមច ្ដ ក៏មន្រតូ ើ្ល ិ ើ ើញ េ
ម និងអងត គ ់ឧសេឆះអស់
ំ ម ឯេភើងរលត ់បត់អស់េទេហើយ េមើលមិនេឃើញថេទឯ េទេហើយ េនសល់ែតកញ ្ល េអើ វចឆ េអើយ ! ្រទង់្រ
ស់ពនយល់តេទេទៀត, កលបុគល ប គ បញត ញ ិវសត ្ត ្វ ញត ញ ិេ្ត
េទ។
យរូប
េវទន សញញ សងខរ វញ ិ ញ ណ។ រូប េវទន សញញ សងខរ វញ ិ ញ ណ ជ ខនធបញច កៈ េនះ
ំ ុ តក ែលងេកតមនជ តថគតលះបង់េចលអស់េហើយ េធឲយដ រូប េវទន ូ ចជេដើមេ ន តកប ើ្វ ើ
សញញ សងខរ វញ ិ ញ ណ េទៀតេហើយ មិនេកើតជធមម
។ តថគតរួច្រសឡះ ចកចែំ ណកៃន រូប
េវទន សញញ សងខរ វញ ន េ្រជេ ិ ញ ណ េនះអស់េហើយ ជអក មនបន សង ទ ់បនេ ិ
យគុណ ែដលបុគល គ ្របមណ
៏មនគ ៏មនគ យក្រមដូចសមុ្រទ នឹងថ េកតេទៀតក តេទៀតក ះ ួ រ េកតខ ្ល ួ រ មនេក ិ ើ ិ ើ ើ ិ
៏ នគ ៏ នែមន ៏មនែមន មនេក តខ ះ កម មនេក តេទៀតក ដូេចះ ្ល កម ួ រ េកតេទៀត ន ក៏មនគ ួ រែដរ។ ិ ើ ិ ើ ិ ិ ើ ិ ិ
ំ ុ ត ធមមក ទីបផ ព េធ ហើយេពលសរេសើរ ី ថ បរព ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ្រកបេទៀបបទអងគ ្រពះសមុ ទ
ពុទគ ធ ុ ណថ :
«បពិ្រត្រពះេគតមដ៏ចេ្រមន ! ម ើ
ល្រពឹក ដុះេនជត ិ ្រគមកដ ិ និគមកី្ដ ្របកប ី្ដ ុ ះជត ៣១
េ
ខដ៏េហើយេ
យ
អន្ត យេទេ
យេ
យអនិចច
េនសល់ែតខឹមស ្ល ុ ទយ ធ ៉ង ំ ក ្រកមរ្រ សប
ង្រទៃឈ ្ល មសឹក្រទឈ ្ល ឹ
ំ កនិង្រកមរទង ំ ធម៌ សប
ខ ដ៏េហើយេ
យេ
់េទ្រ យ វនសអស ិ
វនស ្ល មសឹកេនះ ្ល ិ
័ ្រពះអងេគ នះ បរស មិញ ធមវម ន ធ ូ រផង់អស់ែមក ិ យ ិ ុ ទផ
យរលីង េនសល់ែតខឹមស ្ល ុ ទ ធ យ៉ងេនះឯង»។
់េទ យវនសអស ិ ខេ
្ល មសឹក ្ល
សូម្រទង់្រពះេម ្ត េ្របស ! បរព ្ល តេទេទៀត, ពុទដ ធ ីកេនះ ពីេ ះ ិ ្វ ជកវចេឆ គ្រត ថ្លែថង
ស់ !
្វ ក ខ តធម៌ េនះ ដូចជេគផងរនូវវតុ ែដលេគផ ថ ក ប់ ឬេបកន ូ វគ្រមបែដលេគ្រគប ឬក៏ ើ
់ មនុស វេងង ដូចេគ្របប់ផូ វដល ្វ ពុំេនះេ ្ល
ំ អក ន មនែភក ន ភឺ្ល នឹងបនេឃើញរូបទង
ំ ក តដូចេគដុត្របទីបេ្រទលបភ ន ីងងឹតេ ឺ្ល ុ ងទ
យយ៉ងចបស់។
៣២
យគតថ ិ