Strategisch beleidsplan 2022- 2026 Breitner Academie
Strategisch beleidsplan 2022- 2026 Breitner Academie
Inleiding
p. 6-7
Hoofdstuk 1 Missie, visie en ambitie
p. 10-13
Hoofdstuk 2 Doelen: speerpunten van beleid
p. 14-15
Hoofdstuk 3 Strategie
p. 16-25
Onderwijs: kunstpraktijk als kern Inclusie en diversiteit: het verbreden van onze horizon Relatie met de stad Amsterdam: bijdragen aan het ‘dichten van de kloof’ Breitner Bits: leren en lesgeven met ICT
Inhoudsopgave
Hoofstuk 4 Bedrijfsvoering
p. 26-27
Afsluiting
p. 28-29
Inleiding
[1] Docent beeldende kunst en vormgeving
6
De Breitner Academie leidt kunstdocenten van de toekomst op en dat betekent dat wij ons steeds weer voor de opdracht geplaatst zien om ontwikkelingen in de buitenwereld te verkennen, te wegen en al dan niet onze plannen voor de toekomst te verleggen. In deze notitie verwoorden we onze ambitie voor de periode 2021 – 2026. We geven antwoord op de vraag hoe die kunstdocent van de toekomst er wat ons betreft uitziet en welke kennis, houding en vaardigheden daarbij horen. Ook spelen we in op de vraag aan wat voor kunstdocenten de scholen en culturele instellingen behoefte hebben. En last but not least beschrijven we, wat we studenten mee willen geven vanuit onze eigen visie op de rol van kunst en kunsteducatie. Dat betreft zowel het reguliere onderwijs, als het culturele veld en niet te vergeten de stad Amsterdam. De stad die ons allen uitdaagt en inspireert en waar een groot kunst- en cultuuraanbod voorhanden is. In de culturele topinstellingen, bij startende kunstinitiatieven, in de buurt waar we gehuisvest zijn en de vele scholen waar we mee samenwerken, overal treffen we die bijzondere mix van mensen en hun afzonderlijke beleefwerelden aan die ons nieuwsgierig maken en die we gebruiken voor onze eigen inspiratie. De Breitner Academie is één van de zes instituten van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (AHK). Naast de bachelor Docent beeldende kunst en vormgeving, vallen de Master Kunsteducatie, het programma Beroepskunstenaars In de Klas en het experimentele lab ArtechLAB organisatorisch onder de Breitner Academie. De focus in dit document ligt bij de bachelor Docent beeldende kunst omdat dit het grootste onderdeel is van de Academie. Echter veel van wat voor de bachelor geldt, is ook van toepassing op de master. De master zal vanwege zijn interdisciplinaire karakter een eigen position paper opstellen in de loop van 2021. We werken nauw samen met het Lectoraat en Centre of Expertise Kunsteducatie van de AHK, de AHK-faciliteiten op het Marineterrein (Culture Club, VR-Academy, LearningLab), het scholenveld in Amsterdam en omgeving, de culturele instellingen, de andere (docenten)opleidingen van de AHK en onze acht collega DBKV [1] opleidingen in het land. De stad Amsterdam is een grote bron van inspiratie. Waar hadden we dan ook beter kunnen zitten dan in de verschillende panden in Noord, centrum en op het Marineterrein!
7
De wereld anno 2021 Zes actuele ontwikkelingen hebben direct invloed op het onderwijs aan de Academie. 1. In 2020 is de hele wereld geconfronteerd met een pandemie als gevolg van het virus Covid-19. De ontwrichting van de samenleving is groot en raakt alle aspecten van ons dagelijks bestaan. Sinds een jaar wordt er massaal online onderwijs gegeven, zijn er livestreams, teamsvergaderingen en werken mensen op grote schaal met elkaar ‘op afstand’ samen. 2. De #Metoo beweging heeft seksuele intimidatie en seksueel misbruik op de kaart gezet, ook in de kunstsector. 3. Nederlandse inwoners met een migratie achtergrond vragen aandacht voor stelselmatige achterstelling op de arbeidsmarkt. De Black Lives Matter beweging zet discriminatie en uitsluiting op grond van afkomst en huidskleur in onze samenleving op de agenda. Zij bevragen de huidige regeringsleiders om het koloniale verleden van Nederland kritisch te beschouwen. Niet vanuit het oogpunt van de winnaar, maar uit oogpunt van diegenen die nog altijd de gevolgen ondervinden van de van generatie op generatie ervaren uitsluiting en achterstelling. 4. De LHBTIQ+ beweging wint aan kracht door genderfluïditeit op de kaart te zetten en aandacht te vragen voor de grote noodzaak van maatschappelijke acceptatie hiervan. 5. Intussen is er een wereldwijde klimaatcrisis aan de gang waarvan de gevolgen steeds sterker voelbaar worden in onze directe omgeving: warme zomers, enorme insectensterfte, de noodzaak tot energietransitie en de CO2-reductie die maar mondjesmaat van de grond komt. 6. Tenslotte zorgt digitalisering van diensten en producten voor grote veranderingen in ons dagelijks leven. De opkomst van artificial intelligence, het massale gebruik van smartphones en communicatie via social media en digitale snelwegen beïnvloedt onze manier van denken, werken en samenzijn ingrijpend.
De rol van de kunstdocent in het reguliere onderwijs is vergelijkbaar met de rol van kunst in de maatschappij. Hij/zij zorgt voor kritische reflectie, stimuleert verbeelding en brengt lucht en creativiteit in de school. Een krachtige kunstdocent is een inspirator, een verbinder en een veranderaar. Echter lang niet alle scholen bieden kunstonderwijs aan dat gegeven wordt door kunstvakdocenten. Daarnaast lopen innovatieve studenten stage op scholen waar van hen verwacht wordt dat zij oldschool hun leerlingen gedateerde kunstlessen geven. De redenen daartoe variëren, de oplossing ligt onder andere in onze handen, in die van schooldirecties, van alumni en in die van de vakverenigingen.
De vragen die we onszelf stellen is: wat betekent dit alles voor onze Academie? Welke rol hebben wij in het bijdragen aan oplossingen en wat willen we onze studenten meegeven aan tools om dit in hun eigen lespraktijk en op de scholen waar zij gaan werken te kunnen inzetten.
De onderwijswereld anno 2021 Het onderwijs in Nederland maakt moeilijke tijden door. Ten eerste zijn er dramatische tekorten aan leraren in het primair en voortgezet onderwijs. De tekorten namen in 2019-2021 zodanig toe dat in de stad Amsterdam enkele basisscholen besloten om een vierdaagse schoolweek in te voeren. In het voortgezet onderwijs is het al niet veel beter. Hoewel deze tekorten niet de kunstvakken betreft, krijgen alumni van de Academie na afstuderen te maken met een werkplek waar de tekorten voelbaar zijn. De tekorten hebben onmiskenbaar invloed op de kwaliteit van het onderwijs. Lees- en rekenvaardigheden nemen al een aantal jaar af [2] en het aantal kinderen met gediagnosticeerde leeraandoeningen als dyslexie [3] neemt jaarlijks toe (bron: CBS). Zorgleerlingen worden in het reguliere onderwijs geplaatst met alle uitdagingen die daarbij horen.
De wereld van de kunsteducatie De kracht van kunsteducatie is dat alle jonge mensen in Nederland op school in aanraking komen met kunst. Dat zij in de gelegenheid gesteld worden om uit te vinden wat kunst voor hen betekent, wat het is om een kunstwerk te maken en inzicht te krijgen wat kunst voor rol heeft in een moderne samenleving. Naast het reguliere onderwijs zijn er tal van culturele instellingen, musea en instellingen voor amateurkunst die kunsteducatie als een essentieel onderdeel zien van de opdracht die zij zichzelf stellen. Zij geven cursussen, rondleidingen, verzorgen masterclasses en organiseren debatten. Zij vullen aan, verdiepen, of initiëren wat er op school geleerd wordt over kunst. Het belang van kunst zit hem in het toelaten van de kracht van verbeelding, het op een andere manier naar de werkelijkheid leren kijken en uiting geven aan schoonheid, pijn en verwondering. Het reguliere onderwijs is voor veel kinderen de plek waar zij voor het eerst in aanraking komen met kunst. De opname van het leergebied ‘kunst en cultuur’ in het curriculum van de toekomst (curriculum.nu) laat zien dat de overheid het belang ervan onderschrijft en kunst als een essentieel onderdeel beschouwt van het onderwijsaanbod in Nederland. De Breitner Academie focust zich enerzijds op het reguliere onderwijs omdat zich daar de grootste doelgroep bevindt. Jaarlijks maken één miljoen kinderen in het voortgezet onderwijs in Nederland kennis met de professionele wereld van kunst en cultuur in het verplichte vak Culturele Kunstzinnig Vorming. Anderhalf miljoen kinderen in het primair en speciaal onderwijs maken, in meer of mindere mate op school, kennis met kunst en cultuur. Anderzijds zijn de culturele instellingen belangrijke partners als het gaat om het verdiepen en aanvullen van kennis en ervaring die zij op school opdoen. Goede educatieve programma’s in culturele instellingen dragen in sterke mate bij aan kennis over kunst en het ervaren van kunst als iets dat je als mens verrijkt en wat de wereld om ons heen helpt duiden. De kunstwereld en de onderwijswereld komen samen in kunsteducatie en dat vraagt van docentopleidingen in de kunst dat zij zich verhouden tot die beide werelden. Zowel in de kunsten als in het onderwijs krijgen thema’s als zelfverwerkelijking en het verrijken van een innerlijke wereld aandacht. Ook houden zij zich beiden bezig met actuele thema’s als genderfluïditeit, klimaatverandering, aantasting van democratische beginselen en de toenemende dominantie van technologie in onze samenleving en daar ligt dan ook een belangrijke verbinding.
8
Daarnaast is er sprake van toegenomen kansenongelijkheid in het onderwijs: door vroege selectie en schooladviezen in het basisonderwijs blijken kinderen van hoogopgeleide ouders aanzienlijk meer kansen te hebben op toegang tot hoger onderwijs dan kinderen van laagopgeleide ouders. Tenslotte is er sinds 2020 de coronacrisis die onderwijs op scholen bemoeilijkt. Dit alles bij elkaar maakt dat lerarenopleiders en opleidingsscholen voor de niet geringe taak staan om studenten voor te bereiden op een baan met vele uitdagingen.
[2] pisa-nederland.nl [3] Ruim baan voor leraren: Onderwijs Raad 2018, Opdracht van OCW aan ‘Commissie Zevenbergen’ 2019 [4] Samen meer toekomstbestendig leraren opleiden: Vereniging Hogescholen 2020 [6] Bestuursakkoord flexibilisering: VH, min OCW, VSNU 2020
In diverse notities [4] worden oplossingen aangedragen waarbij het ministerie van OCW ook de docentopleidingen in de kunsten betrekt. De belangrijkste zijn: het flexibiliseren van alle docentopleidingen in Nederland en de opdracht te gaan werken met leeruitkomsten, een nieuw bevoegdhedenstelsel en de opdracht om op regionaal niveau samen te werken met het werkveld in regionale samenwerkingsverbanden. Al geruime tijd zijn lerarenopleidingen en vo-scholen met elkaar verbonden in geaccrediteerde opleidingsscholen om het ‘samen opleiden en professionaliseren’ van toekomstige leraren te ondersteunen, om uitval te voorkomen en een levenlang leren te initiëren. Deze ontwikkeling zal zich doorzetten zodat alle stage-verlenende scholen in de toekomst verbonden zijn aan een opleidingsschool. Eén en ander moet vorm krijgen in regionale allianties van lerarenopleiders. Tenslotte werkt de overheid aan een nieuw landelijk curriculum in het programma Curriculum.nu waar één van de leergebieden ‘kunst en cultuur’ in is opgenomen en waarin naast socialisatie en kwalificatie ook personalisatie een belangrijk aspect is. Naar aanleiding van al deze veranderingen wordt In 2022 – 2023 een nieuwe Wet op het Hoger Onderwijs verwacht Met al deze ontwikkelingen in het achterhoofd maken we onze afwegingen in de plannen en in de besteding van middelen voor de komende vijf jaar. Wetende dat zelfs over vijf jaar de wereld er alweer heel anders uit kan zien dan wij nu kunnen overzien.
9
HOOFDSTUK 1
Missie, visie en ambitie
Waarden De Academie werkt vanuit de volgende waarden: open, betrokken, Inspirerend en eigenzinnig. Deze waarden verwoorden wat we in essentie zijn. Ze zijn leidend voor de koers van de Academie en een ankerpunt bij de besluiten die we nemen. De Academie is een ‘community’ waar studenten en medewerkers elkaar inspireren, waar een grote betrokkenheid is op elkaar en op het onderwijs dat er wordt gegeven. Bij kunst hoort eigenzinnigheid, we leren studenten een eigen kijk op de wereld te hebben en hen in die ontwikkeling te stimuleren. Daarnaast is de Academie een open en naar buitengerichte organisatie die graag samenwerkt met het scholenveld, culturele instellingen en met de bewoners en instellingen van de stad Amsterdam.
Lerende organisatie Missie Het is onze missie om bevlogen kunsteducatoren op te leiden die in staat zijn om verschil te maken in hun toekomstige werkomgeving: de school, de buurt, de stad. Kunstenaars die kinderen, jongeren en volwassenen de kracht van verbeelding laten ervaren, hun talenten laten ontwikkelen en de kunsten tot leven brengen als een essentieel onderdeel van hun leven en van de maatschappij.
10
De Breitner Academie ontwikkelt zich sinds 2015 tot een lerende organisatie. Dit betekent dat medewerkers en studenten van en met elkaar leren. Dat er transparantie is over wat we doen en waarom we iets doen. Ieder van ons is uniek en heeft een eigen authentieke inbreng. Medewerkers zijn gericht op verbinding en samenwerken en zij doen structureel intervisie met elkaar. Zo is er een hecht team ontstaan dat met elkaar de ambitie verwezenlijkt om kwalitatief hoogstaand kunstonderwijs te verzorgen.
11
Visie en ambitie De afgelopen vijf jaar heeft de Academie laten zien dat zij over veerkracht beschikt. Na een fase van teruglopende studentenaantallen, een verhuizing, aansluiting van de Master Kunsteducatie, de opening van een tweede en vervolgens derde locatie en een goede beoordeling van de NVAO [5], floreert de Academie inmiddels zoals beoogd in het vorige beleidsplan. Er is een talentprogramma [6] voor scholieren ontwikkeld dat veel potentie lijkt te hebben en het programma ArtechLAB waar kunst, wetenschap en technologie samen komen heeft zich doorontwikkeld tot een vaste plek van uitproberen en experimenteren. De module Kunst en Omgeving en de vaste projecten in het curriculum hebben laten zien wat de Academie te bieden heeft aan de stad Amsterdam [7]. Het interdisciplinaire Lectoraat Kunsteducatie heeft de afgelopen jaren het onderzoek stevig op de kaart gezet en met de komst van het Centre of Expertise Kunsteducatie [8] in het AHK LearningLab op het Marineterrein is een lang gekoesterde wens in vervulling gegaan. De grote inspanning die gevraagd wordt tijdens de coronacrisis in 2020 – 2021 is door het team voortvarend opgepakt. Een groot deel van het onderwijs wordt met succes online of in een mix van on- en offline vorm aangeboden. Kortom: het huis is op orde, het eind van de coronacrisis in zicht [9], tijd om onze vleugels uit te slaan. We willen en kunnen zichtbaarder zijn voor de buitenwereld dan we de afgelopen jaren waren. We willen hier een waardevolle bijdrage aan leveren door middel van vier gekozen speerpunten voor de periode 2021-2026. Dat is allereerst Kunstpraktijk als kern waarbij we de positionering van ons vakgebied in het reguliere onderwijs willen versterken. Te vaak worden kunstvakken afgedaan als ‘leuk voor erbij’ [10], terwijl het essentieel is om kinderen en jonge mensen de waarde van kunst en de ervaring van het maken van kunst bij te brengen [11]. In het kunstonderwijs is veel ruimte om hedendaagse vraagstukken (van klimaatverandering tot de invloed van social media op ons denken en beoordelen) te adresseren [12]. In nieuwe programma’s komen crossovers tot stand, zoals kunst met wetenschap en techniek, of kunst en sociale wetenschappen of maatschappelijke vraagstukken. Studenten leren al die aspecten niet alleen op de Academie in hun kunst te verwerken, ze leren ook om dit in hun lessen op scholen of culturele instellingen aandacht te geven.
Een tweede ambitie is een inclusieve Academie te zijn en de omslag te maken van ‘witte meisjesschool’ naar kleurrijke Academie. Onder het mom Verbreden van onze horizon zetten we onze plannen uiteen. Tegelijkertijd willen we een relevante bijdrage leveren aan het ‘dichten van de kloof’ met betrekking tot kansen(on)gelijkheid in het onderwijs in de stad Amsterdam en aan het adresseren van onrecht en achterstelling in de maatschappij. We willen bijdragen aan een inclusieve maatschappij, te beginnen bij onszelf. Kortom we willen een Academie zijn waar iedereen die kunstdocent wil worden zich gezien en gehoord voelt. In het kader van het Bestuursakkoord Flexibilisering [13] willen we voor carrière-switchers meer maatwerk kunnen leveren. Bijvoorbeeld voor kunstenaars die in het onderwijs aan de slag zijn, maar geen bevoegdheid hebben, cultureel ondernemers die educatieve programma’s willen leren maken, mbo-ers die door willen stromen naar het hbo en pabo-afgestudeerden die kunstdocent willen worden.
Tenslotte is Leren en lesgeven met ICT voor een docentopleiding een belangrijk thema. De Covid-19 pandemie heeft gezorgd voor veel nieuwe inzichten in wat er nodig en wenselijk is om leren en lesgeven met ICT vorm te geven. In het project Breitner Bits werken we met vo-scholen in Amsterdam aan de ontwikkeling van een leerlijn hiervoor in het kunstonderwijs.
Deze geformuleerde ambities sluiten aan bij de aandachtgebieden van het Lectoraat/Centre of Expertise Kunsteducatie van de AHK, te weten engagement (inclusieve kunsteducatie, geëngageerd burgerschap) en interdisciplinariteit (o.a. kunst, wetenschap en technologie en ecologie) en bij de beleidsagenda van de AHK, waar duurzaamheid, inclusie, digitalisering van het onderwijs en levenlangleren speerpunten zijn en ten slotte sluiten ze aan bij de beleidsagenda van de gemeente Amsterdam [14]. Met deze ambities verwachten we een bijdrage te leveren aan de kunstdocent van de toekomst. In het volgende hoofdstuk worden de doelen nader gepreciseerd.
12
[5] Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie [6] Studio Breitner, zie ook verder op pagina 11 [7] Zie voor een overzicht van de projecten tot nu toe opbreitner.ahk.nl [8] marineterrein.nl [9] Vooralsnog is dit wishfull thinking (dec 2021) [10] De keuze voor het profiel cultuur en maatschappij is in de periode 20162020 gestabiliseerd rond de 14% op de havo en rond de 10% op het vwo, onderwijsincijfers.nl [11] groene.nl [12] Het kunstlokaal als veilige ruimte voor botsende ideeën [13] Bestuursakkoord flexibilisering afgesloten in oktober 2020 tussen ministerie OCW, Vereniging hogescholen en vereniging van Nederlandse universiteiten [14] amsterdam.nl
13
HOOFDSTUK 2
Doel: speerpunten van beleid De hierboven beschreven ambities vertalen we naar concrete doelen en speerpunten van beleid. Voor de komende vijf jaar zal onze aandacht uitgaan naar:
1. Onderwijs: kunstpraktijk als kern
•
Inhoudelijke curriculumontwikkeling bachelor
•
Plan van aanpak
•
Master kunsteducatie
•
Beroepskunstenaar in de klas
•
Wat valt er verder te verkennen
2. Inclusie en diversiteit: het verbreden van onze horizon •
Beleid binnen de AHK
•
Beleid binnen de Academie
•
Behaalde resultaten tot nu toe
•
Plan van aanpak
3. Relatie met de stad Amsterdam: bijdragen aan het ‘dichten van de kloof’ • ArtechLAB •
Kunst en omgeving
•
Studio Breitner
•
Opleidingsscholen, It takes a village to raise a child
•
Filmeducatie
•
Culturele instellingen
4. Breitner Bits: leren en lesgeven met ICT
14
•
De impact van de coronacrisis
•
Project i.s.m. HvA, MSA en CoE Ixperium
•
Deskundigheidsbevordering medewerkers
15
Inhoudelijke curriculumontwikkeling bachelor Het huidige bachelorprogramma is in 2020 door de NVAO geaccrediteerd en werd door hen goed beoordeeld. Toch zijn er voldoende redenen om het curriculum te herzien. De aanbeveling van het visiterende panel om te komen tot meer verbinding tussen de verschillende afstudeeronderdelen en het advies om alles wat meer te laten ‘schuren’ zodat er door wrijving ook glans ontstaat. De wens vanuit studenten om meer verbinding te ervaren tussen de Academievakken en de stages (praktijk en theorie). De wens van deeltijdstudenten om een masterdiploma in educatie te behalen na hun bachelor of fine art [17]. De wens van docenten om meer verbinding te creëren tussen de verschillende vakken en het onderwijsprogramma integraler aan te bieden. De wens om in het deeltijdprogramma tot een flexibeler aanbod te komen. Er zijn enkele ontwikkelingen vanuit het ministerie van OCW waar we ons toe moeten verhouden: de herziening van een landelijk bevoegdhedenstelsel, de opdracht om te flexibiliseren en te werken met leeruitkomsten vanuit het landelijke Bestuursakkoord Flexibilisering en de daarmee samenhangende opdracht om ‘samen opleiden’ in opleidingsscholen vorm te geven. De wens om onderzoek met het werkveld samen te organiseren. En last but not least wordt filmeducatie steeds vaker als schoolvak gegeven en zal als onderdeel van Docent beeldende kunst in het curriculum een stevigere plek moeten krijgen. Daarnaast is er de ambitie om in samenwerking met de Nederlandse FilmAcademie en het Netwerk Filmeducatie een gecertificeerde leergang Filmeducatie als post-hbo programma te ontwikkelen en aan te bieden aan het werkveld.
Plan van aanpak
HOOFDSTUK 3
Strategie Hoe we dit gaan aanpakken leest u in dit hoofdstuk 3A — Onderwijs: kunstpraktijk als kern
[15] Culturele Kunstzinnige vorming [16] Media Vormgeving en ICT
16
Studenten van de Breitner Academie worden toegelaten op basis van hun artistieke en educatieve belangstelling en talent. De (hbo-bachelor) kunstvakdocentopleidingen vallen onder het hoger kunstonderwijs en geven een diploma af met een bevoegdheid om de kunstvakken beeldende kunst en vormgeving, kunst algemeen, CKV [15] en MVI [16] te geven in zowel het primair als het volledige voortgezet onderwijs, als het zogeheten buitenschoolse werkveld: culturele instellingen en amateur kunstscholen. Bij de keus voor kunstvakdocentschap is de kunstdiscipline het vertrekpunt en sluit de didactiek daarop aan. Beide vakgebieden vullen elkaar aan. Dit komt tot uitdrukking in de keuzen die de Academie maakt bij het ontwikkelen van het curriculum van de toekomst.
[17] De lesbevoegdheid wordt afgegeven door de bachelorkunstd-ocentopleidingen en niet door de master zoals in het universitaire stelsel het geval is. [18] Remix je curriculum. Proefschrift van Emiel Heijnen 2016 [19] Binnen de Academie maken studenten in de pedagogischdidactische leerlijn ook kennis met andere didactische modellen, zoals Art based learning en art based research, zodat zij een breed palet meekrijgen dat zij kunnen gebruiken in hun eigen lespraktijk. [20] Hogeschool Arnhem Nijmegen
Voor de periode oktober 2020 – augustus 2023 is een ontwerpteam ingericht dat voorstellen doet voor het herziene curriculum. Het leidend didactisch concept van de Academie is dat van Authentieke Kunsteducatie [18]. De kracht van authentieke kunsteducatie is dat die tracht de relatie met de alledaagse en spontane kunstbeoefening en kunstbeleving van leerlingen te handhaven, maar dat het tevens een toegang wil verschaffen tot het domein van de experts en de vakdisciplines [19]. Het ontwerpteam zal starten met de herziening van het verkorte deeltijdprogramma. Dit zal meer ruimte bieden voor inbreng van eigen expertise van de deeltijdstudent en het onderwijs zal vanuit de huidige ‘losse’ vakken in het herziene curriculum meer thematisch en geïntegreerd aangeboden worden aan de hand van complexe opdrachten. Er zal gewerkt worden met blokken van acht weken in plaats van de semesterindeling die nu standaard plaatsvindt. Voor het voltijd programma zal eenzelfde herziening plaatsvinden, waarbij de doelgroep over het algemeen eenduidiger in leeftijd is en ook een vastomlijnder programma krijgt aangeboden. Voor beide varianten geldt dat online en blended leren en lesgeven een belangrijk onderdeel wordt van het curriculum omdat van docenten van de toekomst innovatieve manieren van lesgeven gevraagd wordt. In een samenwerking met het Expertisecentrum van de HAN [20] Ixperium, de lerarenopleidingen van de HvA en het Montessori Onderwijs Amsterdam loopt en vierjarig project dat online leren en lesgeven in het vo-kunstonderwijs ontwikkelt. Ook het opleiden in de school zal verder doorontwikkeld worden. Dit moet niet alleen het onderwijs aan onze studenten versterken, maar ook het kunstonderwijs in het reguliere basis- en voortgezet onderwijs. Stagecoaches zullen meer in de stagescholen betrokken zijn bij het werkplekleren dan nu nog het geval is. Ook zal in samenwerking met het lectoraat en het CoE de mogelijkheid verkend worden om docenten uit het vo op te leiden als onderzoeker. Het werken met thema’s zorgt voor voldoende ruimte om actuele onderwerpen vanuit de verschillende vakgebieden te benaderen en te bestuderen.
17
3B — Inclusie en diversiteit: het verbreden van onze horizon Tijdens de eerste Diversiteitscirkel [23] die de AHK organiseerde op 9 september 2020 was een student van de Breitner Academie één van de plenaire sprekers. Zij beschreef de Academie als een ‘witte meisjesschool’ waar zij zich als student met een biculturele (Afrikaans-Nederlands) achtergrond een uitzondering is en waar zij zich niet herkende in de dominant ‘witte’ Westerse kunstgeschiedenis die er gedoceerd wordt. Zij verwees naar de pijn die het doet om op basis van kleur buitengesloten te worden en ze sloot haar betoog af met de tekst: ‘een kleur hebben mag geen pijn doen’. Bovenstaande nodigt uit tot reflectie, want ondanks dat de AHK een code diversiteit hanteert die tot doel heeft een inclusieve hogelschool te worden en we sinds 2017 als Academie een beschreven diversiteitsbeleid hebben, is er nog aardig wat werk te doen.
Master Kunsteducatie De interdisciplinaire Masteropleiding Kunsteducatie richt zich op kunstdocenten, kunsteducatieve experts en gediplomeerde kunstenaars met een educatieve praktijk. In het programma is aandacht voor kunsttheoretische verdieping en didactische vernieuwing, gekoppeld aan artistieke visieontwikkeling en ontwikkeling van de eigen artistieke praktijk; interdisciplinaire samenwerking met medestudenten uit andere kunstdisciplines en ontwikkeling van vaardigheden als cultureel ondernemerschap. Het masterprogramma zal in 2022 geaccrediteerd worden. Het accreditatiepanel gaf in 2017 als aanbeveling dat in de uitvoering van het programma meer aandacht mag zijn voor experimentele werkvormen en innovatie van het didactisch handelen van de eigen docenten. Tijdens de uitgestelde midtermreview in 2021 werd geconstateerd dat de opleiding zich de aanbevelingen uit 2017 ter harte neemt. De vier speerpunten die hierboven zijn geschetst, zijn ook voor het masterprogramma relevant.
Beroepskunstenaar in de klas: BIK Het BIK programma is een al jaren bestaand programma voor kunstenaars die bekwaamheid willen verwerven om in het primair onderwijs kunstlessen te kunnen geven. Het programma betreft een éénjarige post-hbo-opleiding in deeltijd voor kunstenaars, theatermakers en dansers die kunstprojecten willen uitvoeren in het basisonderwijs. De vraag naar kwalitatief hoogwaardige educatieprojecten door kunstenaars is groot. Ruim 800 kunstenaars werken regelmatig op een basisschool. Het BIK-certificaat dat deelnemers verwerven bij het doorlopen van de opleiding wordt bij de keuze voor een kunstenaar in de klas, gezien als hét keurmerk voor kwaliteit. Inmiddels is meer dan de helft van alle basisscholen aangesloten bij de landelijke subsidieregeling ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’, die duurzame samenwerking met professionele kunstenaars mogelijk maakt. De opleiding is geregistreerd bij de Stichting Post Hoger Beroeps Onderwijs Nederland en leidt op tot het landelijk erkend certificaat Beroepskunstenaar in de klas.
Wat valt er verder te verkennen? • De komende tijd willen we onderzoeken in hoeverre de bevoegdhedendiscussie aanleiding is om te komen tot nieuwe wegen om de (deeltijd)opleiding te verbinden aan de masteropleiding, bijvoorbeeld door een excellentie programma zoals in Tilburg [21] uitgeprobeerd wordt. Ook het primair onderwijs vraagt aandacht en samenwerking met de PABO wordt onderzocht. • Tevens moet er een antwoord komen op de vraag of, en zo ja hoe filmeducatie een sterker onderdeel kan worden van het reguliere bachelorprogramma. Dit past in een antwoord op de brede behoefte van scholen aan kennis en vaardigheden op het vlak van maakonderwijs, STEAM [22], ontwerpend leren etc. Hiervoor is het ontwerpteam van de Academie gevraagd voorstellen te doen. • Een verdere uitbreiding van vooropleiding- of talentprogramma’s zoals Studio Breitner in samenwerking met IMC Weekend school en andere partners.
18
[21] Fontys Hogeschool voor de kunsten [22] STEM-vakken (Science, Technology, Engineering, Mathematics) met de A van ‘Art’ daaraan toegevoegd.
[23] Serie debatten over diversiteit en inclusie binnen de AHK [24] Beleidsplan diversiteit Breitner Academie 2017
Waarom we inclusie belangrijk vinden? Ten eerste gaat het over eerlijkheid en rechtvaardigheid. Hierbij is het uitgangspunt dat leden van minderheidsgroepen een eerlijke kans verdienen. Dat betekent een evenredige representatie van groepen uit de steeds meer globaliserende samenleving en gelijkwaardige behandeling van alle medewerkers. Ten tweede gaat het om een toegangs- en legitimiteitsperspectief. Daarmee onderkennen we dat het werkveld (de scholen) cultureel divers is en dat diversiteit helpt om het werkveld goed te bedienen. Bij een toegang- en legitimiteitsperspectief ligt het accent vooral op selectie van leden uit specifieke doelgroepen voor posities waarin zij vanuit hun achtergrond specifieke kennis en ervaring inbrengen die anders zou ontbreken. Ten slotte leidt diversiteit tot interne leerprocessen: studenten en docenten met een bi-culturele achtergrond brengen kennis en ervaring mee die voor de Academie van grote meerwaarde is. Die kennis en ervaring behoeft erkenning en moet benut worden om te komen tot een zogenaamd high performance team van studenten en medewerkers.
Beleid binnen de AHK De AHK heeft de volgende tekst opgenomen in het Strategisch Plan 2018-2023: Iedereen met talent moet de weg naar de opleidingen van de AHK kunnen vinden en de ruimte krijgen om haar of zijn talenten optimaal te ontplooien in een inclusieve omgeving. Het is belangrijk om geen talent mis te lopen door barrières van taal, cultuur, achtergrond, etc. Diversiteit zorgt ervoor dat studenten goed voorbereid worden op een divers samengesteld, nationaal en internationaal, beroepenveld en dat zij zich kunnen verhouden tot een divers publiek. Binnen de AHK wordt op meerdere manieren gewerkt aan het realiseren van een inclusieve hogeschool. Naast een serie publieke debatten (de AHK-Diversiteitscirkels) is er in 2020 een diversiteitsscan afgenomen bij alle Academies. De uitkomst daarvan die in 2021 beschikbaar komt zal nadere input leveren voor een actuele diversiteitsagenda.
Beleid binnen de Academie Sinds 2017 heeft de Academie een diversiteitsbeleid [24] waarin een aantal speerpunten benoemd staan. Een diverser team, een diversere studentenpopulatie, werken aan de unconscious bias van medewerkers en tenslotte een herziening van de inhoud van het curriculum als het gaat om kunstgeschiedenis, kunstbeschouwing, cultuurgeschiedenis, onderwijskunde en vakdidactiek en beeldend werk. Vooral het legitimiteitsperspectief is leidend in dit document. Scholen in Amsterdam zijn zeer divers van samenstelling en culturele sensitiviteit is essentieel om een bijdrage te leveren aan onderwijs dat aansluit bij de doelgroep die bediend moet worden. We verwachten dat de uitkomsten van de diversiteitsscan een herziening op dit leidende perspectief met zich mee zal brengen.
19
Behaalde resultaten tot nu toe EEN DIVERS TEAM Het streven naar een meer cultureel divers team heeft in de afgelopen jaren zijn vruchten afgeworpen en geleid tot een stijging van het aantal mensen met een bi-culturele achtergrond. Van de 40 medewerkers die in 2016 in loondienst bij de bachelor van de Academie waren, hadden er vier een migratie achtergrond (10%), waarvan twee een niet-West-Europese achtergrond. In december 2020 zijn er 47 medewerkers waarvan tien (21%) een migratie achtergrond hebben. Van de tien hebben er acht een bi-culturele achtergrond. Dit is een verdubbeling in vier jaar tijd en komt in de buurt van het Nederlandse gemiddelde (24%).
EEN DIVERSE STUDENTENPOPULATIE EN STUDIO BREITNER In 2016 had 2% van de studenten van de bachelor een niet-Nederlandse afkomst (niet in Nederland geboren). In 2021 is het percentage bi-culturele studenten in de gehele bachelor 10%, in de master is dat 13% In het eerste studiejaar van de bachelor heeft 10% van de studenten een bi-culturele achtergrond. Alhoewel het de goede kant op gaat, hebben we ons einddoel -in 2017 geformuleerd – niet behaald. Destijds stelden we dat we 20% studenten met ‘allochtone achtergrond’ [25] in drie jaar tijd wilden aantrekken. We hebben net de helft daarvan behaald. Het grote probleem zit hem in de weinige kandidaten die de weg naar de Academie weten te vinden. Eenmaal aangemeld voor de toelating worden zij vaker wel dan niet aangenomen. In 2019 heeft de Academie het programma Studio Breitner ontwikkeld. Dit is een talentprogramma dat in samenwerking met een aantal middelbare scholen en MBO-instellingen wordt uitgevoerd op de Academie en is bedoeld voor leerlingen in de bovenbouw of MBO-4 die zich willen oriënteren op een hbo-kunstopleiding, maar zich daar niet vanzelfsprekend voor zouden aanmelden. We richten ons op een doelgroep uit wijken waarvan de bewoners een lage sociaaleconomische status hebben om zo een nieuwe doelgroep aan te boren en bij te dragen aan het dichten van de kloof tussen laagen hoogopgeleide inwoners van Amsterdam. Zie ook de tekst bij Relatie met de stad.
WERKEN AAN UNCONSCIOUS BIAS In de afgelopen periode 2017-20 zijn meerdere teamoverleggen besteed aan inclusie. Zo is er twee keer een workshop voor het hele team gegeven over unconsious bias. Daarnaast heeft een curator van het Rijksmuseum een lezing gegeven over het slavernijverleden van Nederland. Alle medewerkers hebben in die periode de Black Heritage tour gemaakt. De Academie participeert naast de directeur met een student en een medewerker actief in de programmacommissie die de diversiteitscirkels van de AHK organiseert.
Plan van aanpak In de beleidsnotitie diversiteit 2021 van de Academie wordt ingegaan op alle doelgroepen die in een diversiteitsbeleid thuishoren [27] en staan de te behalen resultaten daarover vermeld. Om een focus aan te brengen beperken we ons in dit plan tot culturele diversiteit.
CURRICULUM Sinds een aantal jaar wordt het vak ‘Global Art’ in het derde jaar van de bachelor gegeven, is diversiteit en inclusie een onderdeel van de themaweek en van meerdere keuzevakken die de Academie aanbiedt. Binnen de kunsttheoretische vakken wordt met de andere AHK docentopleidingen gewerkt aan een gezamenlijk gedragen kunsttheoretisch programma voor alle bachelors. Er is een meerjaren samenwerking met Beit Berl College in Tel Aviv waar inclusie en diversiteit en de verbinding tussen theorie- en praktijkonderwijs onderzocht wordt.
WE ZIJN ER NOG LANG NIET Dit alles heeft geleid tot een groter bewustzijn van medewerkers over de eigen blik op onze multiculturele samenleving. Maar de vraag is of we tevreden kunnen zijn als het onvoldoende leidt tot de aanmelding van meer studenten met een bi-culturele achtergrond. Voor een echte cultuurverandering is meer nodig dan het aanstellen van mensen met een bi-culturele achtergrond of een incidentele workshop [26]. Het vraagt blijvend aandacht. De Academieraad van de Breitner Academie heeft belangwekkende input gegeven op dit gebied.
20
De aanpak voor de komende jaren zal zich richten op zowel interne leerprocessen als op het toegangs- en legitimiteitsperspectief. Binnen de Academieraad is dit onderwerp nadrukkelijk geadresseerd. Zowel studenten en medewerkers participeren hierin en zetten dit onderwerp hoog op de agenda. In de Raad van Advies van de Academie is begin 2021 een lid met een bi-culturele achtergrond benoemd die een leidende rol heeft in de Gelijke Kansen Alliantie van het ministerie van OCW. Daarmee kan op plekken van advies- en besluitvorming, belangrijke kennis gedeeld worden die helpen om onze ambitie te realiseren.
[25] Een term die in ongebruik geraakt en inmiddels vervangen door bi-culturele achtergrond of migratie achtergrond. [26] ‘Uitdagingen voor het kunstonderwijs, een keynote voor The Need for Legacy’, Sruti Bala, Theaterkrant Magazine maart 2021
[27] Gehandicapten, LBTHI-gemeenschap, gender ongelijkheid
De AHK diversiteitscirkels zijn nog onvoldoende bekend en gebruikt door studenten van de Academie. Studenten van de Academie willen een groter podium creëren, met de student die de uitspraak deed over de witte meisjes school als ambassadeur. Ook pleiten zij voor actievere deelname van studenten aan deze cirkels door er studiepunten aan te verbinden (bijvoorbeeld door het als keuzevak te alloceren). Hier ligt een goede kans om het onderwerp voor studenten te expliciteren.
21
Studenten zien Studio Breitner als een kans om een meer diverse studentenpopulatie aan te trekken. Zij stellen voor om Studio Breitner in de zetten als een vooropleiding en het aantal deelnemende scholen uit te breiden naar de stadsdelen Nieuw-West en Zuidoost [28]. Studenten van de Academie zouden nog meer dan nu het geval is kunnen deelnemen aan de uitvoering van het programma.
[32] Vooropleidingen kunnen niet uit de reguliere Rijksbijdrage gefinancierd worden, dus zullen we op zoek moeten naar andere financiering.
Studenten stellen voor om het thema Diversiteit en Inclusie al in de introductieweek aan de orde te laten komen. En zij stellen een diversiteitsquorum per vak voor, waarin bij elk vak een minimum aan niet-Westerse perspectieven aan de orde komen. Tenslotte zou er jaarlijks een training voor zowel docenten en medewerkers als voor studenten georganiseerd moeten worden waarin aandacht besteed wordt aan inclusief bewustzijn.
[33] Hillary Rodham Clinton, ‘It takes a village’, 1995 [34] Een samenwerkingsverband van instituten die leraren opleiden om tot een optimaal aanbod voor het werkveld te komen
Deze voorstellen worden uitgewerkt in een apart projectplan.
3C — Relatie met de stad Amsterdam: bijdragen aan het ‘dichten van de kloof’ Dat er een toenemende kansenongelijkheid bestaat in de stad Amsterdam werd pijnlijk duidelijk in beeld gebracht in de HUMAN tv serie Klassen [29]. Intelligente kinderen van laagopgeleide ouders krijgen een lager schooladvies dan kinderen van hoogopgeleide ouders. In de serie werd duidelijk dat een kind uit een kansarm milieu veel harder moet werken dan een kind uit een kansrijk milieu om tot vergelijkbare prestaties te komen. Leerkrachten blijken van grote invloed te zijn op de ontwikkeling die kinderen binnen een school doormaken. Omdat de Academie docenten opleidt, ligt hier nadrukkelijk een opdracht voor ons, zowel vanuit het perspectief van de kunsten als vanuit het perspectief van het onderwijs/ docentschap.
Binnen de Academie is ruimte voor experiment en onderzoek in het onderwijsprogramma Project met externe opdrachtgever en het kunstvak Kunst en omgeving. Meerdere keren is daar de afgelopen jaren samengewerkt met culturele en maatschappelijke instellingen als de Kringloopwinkel, het museum zonder muren, de Gemeente Amsterdam en verzorgingshuis De Die om studenten kennis te laten maken met de vraagstukken van armoede, kansenongelijkheid en wat kunst daarin kan betekenen. De projecten Outsider Art en Armen In Één [31] is daar een goed voorbeeld van.
Studio Breitner Studenten met een migratieachtergrond en studenten met minder vermogende of laagopgeleide ouders zijn relatief ondervertegenwoordigd in het kunstonderwijs. Om die reden heeft de Academie sinds 2019 een talentprogramma Studio Breitner. Bewust is de samenwerking gezocht met vo-scholen in de buitenwijken van Amsterdam, waar relatief veel leerlingen wonen die tot bovengenoemde groep behoren. De samenwerking moet zorgen voor het versterken van het kunsten cultuuronderwijs in het voortgezet onderwijs en voor een goede doorstroom van MBO naar HBO. Bij de selectie van deelnemers wordt rekening gehouden met de sociaaleconomische achtergrond van de (ouders van) leerlingen, zodat we de kandidaten kunnen bereiken die deze stimulans niet van huis uit meekrijgen.
22
Opleidingsscholen: ‘it takes a village to raise a child [33]’ De noodzaak om meer en beter samen te werken met po- en vo-scholen is ook van belang voor het praktijkdeel van onze opleiding. De stage-verlenende vo-scholen zijn bijna allemaal aangesloten op een opleidingsschool en op die manier kan ‘samen opleiden en professionaliseren’ gerealiseerd worden. In de opleidingsscholen nemen studenten deel aan intervisietrajecten en nemen de stagecoaches van de Academie deel aan programma’s in de scholen. Dit is nu nog in een experimentele fase. De bedoeling is om dit in de toekomst verder uit te breiden. De samenwerking met de HvA en de Vu en UvA krijgt hierdoor ook meer vorm. De stageplanningen sluiten beter op elkaar aan, daarmee is er een betere inbedding van onze stages in het schoolsysteem. De eerstejaars studenten nemen deel aan een pilot waarbij ze allemaal op een opleidingsschool stagelopen en deelnemen aan de schoolgroep programma’s die bijdragen aan het bredere beeld van het docentschap. Eén en ander sluit ook aan bij de opdracht vanuit het programma 10vdleraar om in regionale allianties [34] de docent van de toekomst op te leiden.
De Academie werkt samen met een groot netwerk van culturele instellingen in Amsterdam en omgeving. Variërend van de grote musea als het Stedelijk Museum, Rijksmuseum, Eye Filmmuseum, Foam, Tropenmuseum en Artis, als meer experimentele en lokale festivals en instellingen als Nieuw Dakota, Mediamatic, Mokum Maakcoalitie, Framer Framed, Tolhuistuin, de Waag Society en het Amsterdam Light Festival. Zij leveren stageplaatsen en zijn een belangrijke werkgever voor onze alumni. Ook werken we graag met hen samen in de projecten die we in de Academie organiseren en in de themaweken.
Het programma ArtechLAB heeft zich de afgelopen jaren geconcentreerd op de verbinding tussen kunst, wetenschap en technologie. Dit programma moet mede de aantrekkelijkheid van de Academie voor jongens vergroten. Het Lab heeft met het lectoraat een voor alle scholen toegankelijke bronnenbank met vernieuwende educatieve programma’s ontwikkeld.
Kunst en omgeving
Inmiddels zijn de eerste aanmeldingen van Studio Breitner -alumni voor de toelating voor de bachelor binnen. Omdat het om relatief kleine aantallen gaat, is het te verwachten effect nog niet heel groot. Voor de komende periode van 2021- 2025 staat continuering en uitbreiding van dit programma op de agenda. E.e.a. zal sterk afhankelijk zijn van de afloop van de Covid-19 crisis en van een financieringsmodel [32]. Nadere uitwerking hiervan zal plaatsvinden in de periode 20212022, met o.a. het zoeken naar een subsidiegever.
Culturele instellingen en filmeducatie
ArtechLAB
Voor de komende jaren zal de aandacht zich mede richten op bio-art en ecologische vraagstukken [30]. ArtechLAB is een vast programmaonderdeel geworden van het bachelor programma en er zijn jaarlijks goed bezochte nascholingen voor alumni van de Academie. Ieder jaar participeert de Academie in het Amsterdam Light festival met een lichtkunstwerk van studenten van de Academie.
Gedurende vijftien weken kunnen de deelnemers aan het programma werken in de werkruimtes van de Breitner Academie. In de laatste les presenteren zij hun portfolio en ontvangen zij een certificaat. De nadruk ligt op leren door te doen, op experiment en onderzoek. Studenten van de Breitner Academie treden op als coaches van de deelnemers en zijn daarmee een rolmodel. Zij ontvangen hier studiepunten voor.
[28] Er si veel belangstelling vanuit scholen voor Studio Breitner, maar de stadsdelen Nieuw West en Zuidoost blijven achter [29] HUMAN documentaireserie van Esther Gould en Sarah Sylbing, uitgezonden tussen 30 nov en 11 januari 2021 [30] Op 19 april wordt een symposium over bioart georganiseerd i.s.m. het CoE Kunsteducatie
Filmeducatie staat hoog op de agenda van veel scholen om als kunstvak aan te bieden. In samenwerking met de FilmAcademie, Eye Filmmuseum en het Netwerk Filmeducatie wordt een leerlijn ontwikkeld voor (kunst)docenten in het vo. Inmiddels is er een eerste nascholing ontwikkeld en gegeven door de Academie in samenwerking met het netwerk. De bedoeling is om de komende jaren filmeducatie een onderdeel te laten zijn van een vast scholingsaanbod van de Academie. De komende beleidsperiode zal hier nadere uitwerking aan gegeven worden.
Plan van aanpak: Ambities voor de komende jaren zijn: verdere uitbouw van Studio Breitner naar een grotere omvang, doorontwikkelen ArtechLAB, filmeducatie aanbod ontwikkelen voor het werkveld, social design/ immateriële kunst in het programma van zowel de bachelor als de master doorontwikkelen, netwerk onderhouden en waar nodig uitbreiden. En we willen hiervoor een aanbod voor alumni en het werkveld verzorgen. Verdere versterking van samenwerkingsrelaties zal plaatsvinden of verkend worden met organisaties als IMC Weekendschool, The Beach, Gemeente Amsterdam, stichting Noordje en Mocca.
[31] Project met gemeente Amsterdam over armoedeproblematiek en de stigmatisering ervan in Amsterdam Noord
23
3D — Breitner Bits: leren en lesgeven met ICT De impact van de coronacrisis De coronacrisis die in 2020 de wereld in zijn greep kreeg, heeft binnen de Academie voor een enorme versnelling gezorgd van het toepassen van online en blended learning. Waren we in 2019 voorzichtig aan het experimenteren met blended learning, in 2020 was elke docent en elke student binnen een week actief op het online onderwijsplatform MSTeams dat we kort daarvoor in gebruik hadden genomen. In 2019 zijn we gestart met een samenwerking met de Montessorischolen in Amsterdam, de Hogeschool van Amsterdam en het Expertisecentrum Ixperium van de Hogeschool Arnhem Nijmegen in het project Leren en lesgeven met ICT. Doel van dit project is om studenten goed toe te rusten om als docent kunstlessen te kunnen verzorgen met behulp van ICT-tools. Daarbij gaat het niet alleen om het kunnen werken met bepaalde ICT-tools, maar vooral om het ontwikkelen van een online didactiek die past bij het kunstonderwijs en waarover de Montessorischolen een duidelijke vraag bij ons hebben neergelegd. Door de coronacrisis is dit alles in een stroomversnelling geraakt en worden de ervaringen van docenten en studenten van de Academie gebruikt voor de ontwikkeling van online lesgeven.
Project met MSA, Ixperium en HvA Binnen het grote project met MSA, HvA, Ixperium noemen we het (deel)project dat relevant is voor onze opleiding: Breitner Bits. Hierin onderzoeken we twee hoofdvragen: 1. Wat zijn effectieve vormen van leren m.b.v. ICT binnen kunsteducatie? Op welke manier kunnen deze vormen binnen kunsteducatie zo effectief mogelijk worden ingezet? En wat betekent dit voor de opleiding en professionalisering van docenten in het kunstonderwijs? 2. Op welke manier kunnen ICT en blended learning zinvol worden in gezet om studenten op te leiden tot ICT-vaardige onderwijsprofessionals van startbekwaam niveau? Welke competenties zijn relevant met betrekking tot ICT en blended learning voor een beginnend kunstvakdocent? Hoe kunnen studenten van de opleiding DBKV de benodigde competenties verwerven? Wat betekent dit voor de inrichting van de opleiding DBKV?
Plan van aanpak Breitner Bits: Voor de lerarenopleiders van de Breitner Academie wordt een professionaliseringsprogramma ontwikkeld in nauwe samenwerking met het iXperium/CoE en de HvA. Enkele geselecteerde docentopleiders van de Breitner doorlopen een train de trainer traject van het iXperium/CoE met de bedoeling om hen in staat te stellen het professionaliseringsprogramma voor eigen collega’s uit te voeren. Door deze constructie wordt de interne kracht van de school versterkt en kunnen de eigen collega’s just-in-time begeleiding bieden. Binnen de Breitner Academie gaan docenten vakdidactiek en onderwijskunde een leerlijn leren en lesgeven met ICT uitstippelen waarin studenten werken aan hun competentieontwikkeling. Over de ontwikkeling van deze leerlijn en de integratie met stageactiviteiten zal kennisdeling tussen de HvA en de Breitner Academie plaatsvinden. De Breitner Academie en de HvA ontwikkelen samen leerwerktaken voor de stagiaires op de MSA. De studenten kunnen de ontwikkelde competenties, inzetten en met begeleiding vanuit zowel de stageschool als de Breitner Academie, bijdragen aan verdere ontwikkeling. In samenwerking met IVKO zullen docenten en studenten van de Breitner Academie meedenken in het iXperium designteam Kunst en Technologie waarin de verbinding tussen ICT en het kunstvak centraal staat. De projectperiode is drie tot vier jaar.
24
Deskundigheidsbevordering docenten en ondersteunende medewerkers Sinds de coronacrisis zijn er frequent teambijeenkomsten gehouden over online lesgeven. Er is een gedragscode opgesteld en er is een ethische discussie op gang gebracht over dataverzameling die plaatsvindt tijdens het onderwijs. Ook de inzet van learning analytics wordt kritisch besproken en dat zal de komende tijd een regelmatig terugkerend onderwerp van gesprek zijn met elkaar en met de AHK-afdeling Informatiemanagement en ICT. Docenten volgden de afgelopen maanden workshops en deze zullen de komende tijd regelmatig worden aangeboden. De trainingen binnen Breitner Bits zullen vooral een inhoudelijke component hebben. Doel is om alle medewerkers volledig toe te rusten met tools om hun werk online en offline te combineren en in geval van lockdown, hoogstaand onderwijs te kunnen blijven geven.
25
Tenslotte zal de vraag beantwoord worden hoe we post-corona onze gebouwen gaan gebruiken. Vaste werkplekken zullen steeds meer vervangen worden door flexplekken en de Academie zal in de onlinewereld steeds zichtbaarder moeten zijn. Vanuit de Academieraad wordt een dringend beroep gedaan op de directie om huisvesting te agenderen bij het college van bestuur.
Faciliteiten De Academie heeft de beschikking over diverse werkplaatsen, atelierruimtes, computerlokalen, uitleen en studio. Ook is er een bibliotheek die zowel digitaal als fysieke literatuur verzorgt. Nu online onderwijs zo’n ontwikkeling doormaakt zullen er in het gebouw aanpassingen nodig zijn die de combinatie van on- en offline werken mogelijk maken. De Academie heeft geen kantine. Dit wordt als een gemis ervaren en daarom zal er voor de toekomst nagedacht worden over het inrichten van een ruimte waar studenten zelf iets te eten kunnen klaarmaken.
ICT De ICT infrastructuur wordt verzorgd door het servicebureau van de AHK. De coördinator bedrijfsvoering van de Academie is aanspreekpunt vanuit de Academie en signaleert behoeftes en knelpunten.
HOOFDSTUK 4
Bedrijfsvoering Financiën In de voor- en najaarsrapportage van de Academie worden de inkomsten en uitgaven in een begroting en realisatie en het eigen vermogen beschreven ten behoeve van de verantwoording aan het college van bestuur. Deze rapportages worden ook met de Academieraad besproken en door hen geaccordeerd. Naast de reguliere Rijksbijdrage van in totaal (bachelor en master) €2.300K zijn er inkomsten uit college en cursusgelden €450K, en overige baten (bachelor) leveren €123K op. Kosten zitten vooral in personeel: €2.300K, afschrijvingen: €95K, huisvesting servicekosten: €133K en overige lasten: €320K. De Academie heeft een eigen vermogen van €600K dat bij gelijkblijvende studenten instroom zich gunstig zal ontwikkelen in de komende jaren. Dit betekent dat er financiële ruimte ontstaat om investeringen te doen. Vier projecten/onderwijsonderdelen worden de komende vier jaar gefinancierd uit de onderwijs kwaliteitsmiddelen: Breitner Bits, Studio Breitner, samen opleiden (stage coaches), projectonderwijs en verder wordt de locatie aan de Distelweg medegefinancierd uit deze middelen.
Huisvesting De Academie is gehuisvest op vier locaties. Het pand aan het Overhoeksplein 2 in Amsterdam Noord is eigendom van de AHK en biedt ruimte aan het theorie en praktijkonderwijs van de bachelor. Dit gebouw is echter te klein om alle onderwijs te kunnen geven. De ruimte aan de Distelweg 8 in Noord wordt tijdelijk gehuurd voor een periode van 5 jaar en huisvest de atelierruimtes van de studenten. Ook vinden hier diverse projecten en onderwijsactiviteiten plaats. De Master Kunsteducatie is gehuisvest in het AHK LearningLab op het Marineterrein. De ruimte wordt gedeeld met het Lectoraat Kunsteducatie en het Centre of Expertise Kunsteducatie. De BIK tenslotte is gehuisvest in de Academie van Bouwkunst en de vraag is of zij daar moeten blijven of dat er voor hen ruimte gecreëerd kan worden op het Marineterrein.
26
P&O De Academie heeft een personeelsbeleid dat gericht is op een lerende organisatie. Persoonlijke ontwikkeling en samenwerken zijn daarin belangrijke elementen. Medewerkers doen structureel intervisie met elkaar en zijn in grote mate werkzaam in zelfsturende teams. De ambitie om een cultureel divers personeelsbestand te realiseren begint zijn vruchten af te werpen. Daarnaast worden medewerkers gestimuleerd om hun eigen fascinatie te gebruiken als inspiratiebron voor hun werk. Dat kan de eigen beeldende praktijk zijn, of de lespraktijk op een middelbare school, of het gegeven dat een student ‘groeit’ door het onderwijs dat de docent in kwestie hem/haar aanreikt.
Sociale veiligheid Sociale veiligheid heeft speciale aandacht naar aanleiding van klachten aan het adres van kunstonderwijs op de AHK als hogeschool. De Academie is hiervan verschoond gebleven, maar de aandacht ervoor is een belangrijk onderdeel van beleid. In het medewerker-onderzoek van eind 2019 gaf 99% van de medewerkers aan de werkomgeving veilig en integer te vinden. Ook op leiding (4,2), kwaliteit (4,2) en werksfeer & cultuur (4,0) scoorde de Academie hoog (schaal van 1-5).
PR/Communicatie De PR/communicatie richt zich in eerste instantie op het werven van nieuwe studenten en deelnemers aan cursussen en nascholingen. Drukwerk is in de afgelopen periode nauwelijks meer gebruikt vanwege de coronacrisis. Gebruikten we enkele jaren geleden nog hardcopy posters in ABRI’s, tegenwoordig is alle marketing online marketing. De website en social media zullen ook in de toekomst de belangrijkste informatiedragers zijn. Met online open dagen en toelatingen is in het afgelopen jaar veel ervaring opgedaan en deze ervaring zal de komende tijd ingezet worden.
27
Afsluiting
In dit document staat beschreven wat de plannen van de Academie voor de komende beleidsperiode 2021- 2026 zijn. Preciezere projectplannen zullen de genoemde ambities en plannen van aanpak nader beschrijven. Op de vraag hoe de kunstdocent van de toekomst er wat ons betreft uitziet is het antwoord dat kunst de kern is van het onderwijs dat wij geven en waarvan we verwachten dat afgestudeerden dat ook altijd als vertrekpunt zullen nemen. De kunstdocent van de toekomst is flexibel, in staat om in een multiculturele samenleving te zorgen voor een inclusief leerklimaat op de werkplek, goed de weg weet in online leren en lesgeven, die de omgeving kan betrekken bij kunstuitingen, die verbinding kan maken met andere vakgebieden als techniek, sociale vraagstukken en in staat is om altijd weer een unieke originele bijdrage te leveren aan de school of aan de culturele instelling waar hij/zij werkt.
Rafael van Crimpen 8 december 2021
28
29
Bijlage 1 PROCESS Start november 2019 • 22 november 2019: startgesprek OC/AR Diversiteit en inclusie, Studio Breitner, Duurzaamheid, aansluiting Academie/werkveld • 10 maart 2020: startgesprek teamoverleg MJB (olv externen) • 13 maart 2020: onderwerp op agenda in OC
CORONACRISIS • 5 oktober: besproken in Raad van Advies • 12 oktober: bestuursakkoord flexibilisering lerarenopl. Min OCW, VH, VSNU • 27 oktober 2020: TO over Academie van de toekomst • November-December: input uit landelijke overleggen over bevoegdhedenstelsel • 1 december 2020: minisymposium team incl OC/AR studenten
2021 • 12 januari 2021: brainstormsessie met alumni • 15 januari – 25 januari: schrijven 1e conceptversie • 8 februari 2021: 1e versie MJB besproken in AR: advies o.a. online onderwijs moet er prominenter in, veel ideeën over inclusie en diversiteit • 17 maart: geplaatst op Msteams voor team • 19 maart: besproken met CvB • 25 maart: 2e versie naar AR en OC • 6 april: bespreking in team • 14 april: bespreking in RvA • April: Reacties OC/AR : advies o.a. kunstenaarschap moet er steviger in • November: verwerken alle reacties • December: eindredactie
2022 • Januari: ter accordering naar AR en aanbieden aan CvB en RvA