Connect 2020 - Academie voor Theater en Dans by Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten

Photo xxxx

CONNECT

Nieuwe lichting 2020

2 0 2 0

Photo xxxx

CONNECT

2 0 2 0

Nieuwe lichting 2020

Voorwoord

HOW TO CONNECT VIER JAAR

Nieuwe lichting 2020

lang je ziel en zaligheid in je droomopleiding leggen. Op het punt staan al je creativiteit, vaardigheden en energie te richten op die daverende slotacte: je afstuderen. En dan, tatatatàà: corona!

- de missie van de Academie voor Theater en Dans

how will we act?

if we trust that art matters if we can learn from everyone if we think artists contribute to shaping the world

Op 12 maart 2020 wordt de grote liefde van onze studenten in één klap onbereikbaar. Dàg live spelen, dàg verbinding met je publiek, dàg kracht van het theater? Natuurlijk wil ik niet voorbijgaan aan alle gevoelens van onzekerheid, angst en verlies die deze plotwending opleverde. Maar in deze uitgave van CONNECT vieren we het afstuderen van deze ‘coronalichting’! Een lichting die ook een heel bijzonder cadeau heeft gekregen. Als enige generatie volgde zij de volledige live-opleiding én proefde ze aan een compleet nieuwe realiteit: hoe ga je om met het onverwachte, de grote wereld buiten jezelf, en hoe verken je daarbinnen je artistieke grenzen? In één klap van de ‘theaterschoolbubbel’ – zoals een student het pre-corona noemde – naar een absurde vorm van real life. Een vorm die je in een script waarschijnlijk als overdramatisch zou afkeuren.

Pre-lockdown zeiden we allemaal braaf dat er ‘verbinding’ plaatsvond met ons publiek. Maar was dat eigenlijk wel zo, of waren we vooral aan het zenden? Nu ligt onontkoombaar de vraag op tafel: hoe connect jij écht met de wereld? Hoe zorg je – ondanks de lockdown – voor een betekenisvolle ontmoeting met je publiek? Een bevredigend antwoord vinden vraagt niet alleen alles van je sensitiviteit en inventiviteit; je online verbinden met een groter publiek dan in één zaaltje past, zie ik ook als een cruciale skill voor de kunstenaar van nu. Occupy, #MeToo, Wikileaks, #BlackLivesMatter: grote maatschappelijke verschuivingen starten tegenwoordig allemaal in een online web vol onverwachte verbindingen.

GELUKKIG

genereerde de ‘intelligente lockdown’ een overvloed aan online inventiviteit bij onze afstudeerders. Wendbaar pasten ze hun ideeën aan. Collectief Collectiet bouwde haar broeierige livevoorstelling over vrouwelijke seksfantasieën om tot een ‘een theatrale, feministische pornosite’ met als motto: You can not lockdown my fantasies. Theaterdocent Kim Zonnevelds voorstelling Hoe voer je een gesprek over de dood? kreeg een intiem luisterzusje: een serie podcasts. En dansmaker Alexandra Loembé plant haar voorstelling in het bos, met dansers die in het strijklicht van de laagstaande zon vanachter de bomen verschijnen en verdwijnen, een neuriënde, magische cirkel

TOCH KRIJGT DEZE “CORONALICHTING” OOK EEN BIJZONDER CADEAU …

Lockdown of niet, deze generatie kunstenaars laat zien dat kunst ertoe doet! Juist voor deze generatie denk ik dat de grote opdracht is: wat kan ik betekenen voor de wereld, de ander, uitgaande van mijn eigen artistieke identiteit? Een mooi voorbeeld vind ik de Oedipus-voorstelling van regisseur Stijn Dijkema, geplaatst in het hart van de klimaatcrisis: wat geef jij op voor het klimaat? Prachtig vind ik ook het initiatief om deze Oedipus 100 procent CO2-neutraal te produceren, in samenwerking met innovatieve duurzame bedrijven. En alle initiatieven in Connecting cultures, voorstellingen die vanzelfsprekend een inclusieve, diverse wereld representeren. Laten we hopen dat deze en heel veel andere voorstellingen volgend jaar (ook) live doorgaan.

Foto Coco Duivenvoorde

Ben je benieuwd naar de creatieve online uitbarsting van deze bijzondere generatie kunstenaars? Laat je meevoeren door al hun livestreams, podcasts, video’s en andere intelligente initiatieven tijdens ons online afstudeerfestival re-CONNECT. Maar eerst nodig ik je van harte uit je onder te dompelen in de prachtige papieren CONNECT die hier voor je ligt en je te laten inspireren door alle verhalen, stages, projecten, voorstellingen, ideeën en dromen.

CONNECT

van publiek eromheen. Pure poëzie – op anderhalve meter afstand. Het is maar een greep uit de vele voorbeelden waarover je leest in CONNECT.

TOT SLOT

richt ik me tot alle afstudeerders. Een ervaring op papier is natuurlijk een schrale troost vergeleken met een live podium. Eén voordeel: papier is geduldig. Ik hoop daarom dat je ooit, in de verre of nabije toekomst als je de verhalen terugleest, verrast constateert: mijn dromen zijn uitgekomen! Blijf jezelf – online, live of in een “intelligente” combinatie van beide – vol overgave verbinden met de wereld. Durf te blijven dromen! To connect or not to connect, that is the question. Marjo van Schaik Interim-directeur Academie voor Theater en Dans

Van de redactie

CORONAKNIP Beste lezer,

Nieuwe lichting 2020

Ruim “voor corona” begonnen wij met de complexe productie van het jaarlijkse afstudeermagazine CONNECT. Hoe verzamel je de verhalen van bijna 150 afstudeerders in één publicatie – zonder dat het een saai jaarboek wordt? Studenten mogen zelf aangeven waarmee ze graag in het magazine willen. Voor de één is dat een betekenisvolle buitenlandstage, voor de ander een succesvolle voorstelling uit een eerder jaar, voor de meesten natuurlijk: hun afstudeerwerk! Op 12 maart stond de Academie voor Theater en Dans voor een groot dilemma. Wat te doen: CONNECT ook cancellen nu heel veel studenten geen livevoorstelling konden geven, of van koers wijzigen? Onder het motto ‘Creativiteit kent geen lockdown!’ vonden we dat we juist deze generatie een tastbare herinnering moesten bieden, een monument voor hun afstuderen. Dus besloten we een eerlijk inkijkje te geven in de “coronaknip” binnen het afstudeerleven van deze generatie. We gingen terug naar studenten die ons eerder vertelden over hun afstudeerplannen voor een tweede, post-lockdowninterview: welke impact had de nieuwe werkelijkheid op hun artistieke ideeën? Zo ervaar je als lezer in één boek de wereld van voor 12 maart én de impact van de lockdown. Wij wensen je veel lees- en kijkplezier in deze – nu al historische – uitgave van CONNECT! Petra Boers, Wouter van Loon, Erla van der Pauw De redactie van CONNECT

I N H O U D

12 Geslaagd! 20 Zó maak je 1,5 metertheater 36 Quarantaine-quotes 38 One step ... is all it takes 50 De magie van techniek

58 Let’s get physical (again)! 66 Verbeter jij de wereld? (Zij beginnen alvast bij zichzelf) 71 Groene extase

76 ‘A beam of sunlight kissing you on the cheek’

CONNECT

I N H O U D

TO CONNECT ...

90 Producing the future 95 ‘Mijn geboorteplaats was kennelijk een seksparadijs’

OR NOT TO CONNECT ...

100

120

100 Hoe de angst ons verlamt 104 Connecting Cultures 108 Freedom and happiness 116 â&#x20AC;&#x2DC;Ik krijg een kick van evenementenâ&#x20AC;&#x2122; 118 Inspiratie!

104

166

120 3 x 1 + 1 = 3

Nieuwe lichting 2020

134 PAUZE! 150 Oedipus, red ons van deze plaag!

118

187

158 6 x de puurste energie 166 Weesmeisje, koppelaarster, geplette heks

108

170

170 PLAY before playtime

134

187 Liefde voor de medemens 116 158

150

I N H O U D

198 Speciaal item 1 200 Oefenen op je eigen dood (of erover praten)

234

212 240 256

205 Critical and contemporary dance practice 212 SNDO 234 Voorbij de Trump-wall: een ode aan de ambiguĂŻteit

246

282

240 Buiten het land 246 From birdsong to a lazy Europe CONNECT

I N H O U D

... THAT IS THE QUESTION!

256 Dansen is plezier voor 1, 2, 3, 4 iedereen! 262 Speciaal Item 2 264 Langzaam gek worden in een laboratorium van de mensheid

264

205

276

270 Dreams come true 276 Een wereld om in te verdwijnen en te verdwalen

200

282 United Europe? Yes, we dance!

270

198

Nieuwe lichting 2020

Scenografie

GESLAAGD! Portretten Sjoerd Derine

Corona of niet, er valt iets te vieren! Waar kijken zij naar uit?

Noor Stenfert Kroese 12

Technisch Productie - Associate Degree

Wim Wildenbeest

CONNECT

â&#x20AC;&#x2DC;Lekker doorstuderen bij Design & Technologie. Dat vier ik natuurlijk met een koud biertje!â&#x20AC;&#x2122;

Productie Podiumkunsten

Savan Huisman

Nieuwe lichting 2020

â&#x20AC;&#x2DC; Als creatief producent met mijn eigen onderneming buiten de gebaande paden treden!â&#x20AC;&#x2122;

CONNECT

Docent Dans

‘Onderwijzen, nieuwe dingen maken en ... genieten!’

Vainergill Thurnim 15

Theaterdocent

Adanma Okoro

Nieuwe lichting 2020

‘Met ons nieuwe bedrijfje ROAD heel veel spetterende urban danstheaterproducties maken!’

Docent Dans

CONNECT

‘TOTALE OVERGAVE!’

Romy Stark 17

Nieuwe lichting 2020

Mime Opleiding

â&#x20AC;&#x2DC;Met fysiek theater existentialistische vraagstukken aansnijdenâ&#x20AC;&#x2122;

Charles Pas 18

Mime Opleiding

Annet de Ruiter

CONNECT

‘Met één blik het publiek aan me binden!’

_Shelley Bos _Marouan Ben Dehmane _Simone Giel _Luuk Jansen _Damaris de Jong _Adriaan Laureano _Pip Lucas _Levi Middendorp _Friedl De Nyn _Roel Pronk _Merel Staalstra

Nieuwe lichting 2020

CREATIEVE OPLOSSINGEN IN UITZONDERLIJKE TIJDEN

Zรณ

m 1,5 me theater

maak je meter Ze knetterden van ambitie. Gingen lekker close op de remake van hun eerstejaarsfoto. Vlak ‘voor corona’ interviewde CONNECT de studenten van de Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA) over hun afstudeervoorstellingen. Uit onze updateronde blijkt: creativiteit kent geen lockdown. Lees hoe ze hun voorstellingen ‘coronaproof’ maakten.

CONNECT

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA)

Ontmoet de afstudeerders van ATKA

Simone:

‘Oprechtheid, authenticiteit, autonomie, verbinding’

Eén eigenschap of uitspraak die kenmerkend is voor jou?

Nieuwe lichting 2020

Shelley:

‘Ik wil me niet bezighouden met waar ik over 10 jaar ben, maar met: wat wil ik nú doen?’

Levi:

‘ In elk geval een uitspraak met meer details dan nodig, te lang en met veel uitweidingen en momenten waarop ik niet eens meer weet waar ik het over heb. De uitspraak zou niet zo bondig zijn, denk ik.’

Damaris:

‘Kwetsbaarheid is kracht’ Friedl:

‘Mijn klas zou zeggen: de moeder, de verzorger. Een grote kracht, maar ook iets waar ik al vier jaar tegen vecht. Mijn broers en zussen zouden zeggen: sorry komt altijd te laat’ 22

Adriaan:

‘Druk’

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA)

Luuk:

Alidtcha:

‘Wit shirt en spijkerbroek’

‘Te laat’ Roel:

‘ Ik bedacht laatst de term ‘’agressieve nuance’’ – was ik best tevreden mee’

‘ Nooit te laat en nooit te vroeg arriveer ik wanneer het moet’ Pip:

‘ Damaris over mij: Een powerhouse vol liefde’

Foto François Luxembourg

Jasper:

Merel:

‘Ah STRESS! Die vervolgens totaal niet nodig was’

‘ Denk op de vloer in mogelijkheden, mogelijkheden, mogelijkheden!’

Teun:

‘Theater ligt op straat’ Over de afstudeervoorstelling van Alidtcha Binazon lees je op pagina 122. Over die van Teun Donders en Jasper Stoop op pagina 130.

CONNECT

Marouan:

Nieuwe lichting 2020

DRIE JONGE FEMINISTEN OVER SEKSFANTASIEËN (IN TIJDEN VAN CORONA)

You can not lockdown my fantasies Ze stonden op het punt een broeierige feministische afstudeervoorstelling te maken over seksfantasieën, in ‘intiem’ contact met hun publiek. Onmogelijk uitvoerbaar in tijden van quarantaine. Dus verzon het collectief COLLECTIET bestaande uit Pip Lucas (22), Shelley Bos (25) en Damaris de Jong (22) een creatieve coronalist …

INTERVIEW PRE-LOCKDOWN, begin maart 2020

Hoe zijn jullie met zijn drieën connected? Pip: ‘Wij hebben samen COLLECTIET opgericht, een feministisch muziektheatercollectief. We houden van met elkaar spelen, theatermaken en in spannende feministische thema’s duiken.’ Damaris: ‘We dagen elkaar uit op de vloer en spreken dezelfde taal in het maken van theater. En, ook heel belangrijk: we kunnen goed met elkaar lachen én serieus praten.’

Shelley: ‘Pip en Damaris zijn in de afgelopen vier jaar heel bijzonder voor mij geworden. Zij halen de beste maker in mij naar boven. Onze eerste voorstelling samen, Get set riot!, was een groot succes – we speelden verschillende keren op locatie en op De Parade.’ Pip: ‘COLLECTIET is onze toekomst en daar gaan we helemaal voor!’ Shelley: ‘Dit eindigt niet na school, we beginnen pas. Tijd voor schijt!’

Foto’s François Luxembourg

CONNECT

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA)

‘We noemen het “intimiteitsporno”’ 25

Het afstudeerproject YOU CAN NOT LOCKDOWN MY FANTASIES is gemaakt door COLLECTIET, bestaande uit Pip Lucas, Shelley Bos en Damaris de Jong. Bezoek hun ‘theatrale feministische pornosite’: www.youcannotlockdownmyfantasies.com.

Nieuwe lichting 2020

Jullie afstudeervoorstelling gaat over seksfantasieën. Is dat nog nodig in een wereld waarin je met één muisklik toegang hebt tot de weirdste fantasieën? Pip: ‘Online is seks inderdaad overal beschikbaar. Maar echt seks hebben met iemand is al intiem, laat staan delen waar je naar verlangt of waar je over fantaseert. Dat vraagt om kwetsbaarheid – iets wat we tegenwoordig best moeilijk lijken te vinden. Dat maakt erotiek ingewikkeld. Seks kun je doen zonder een woord te zeggen; erotiek bestaat uit enkel vragen. Dus dat doen wij: elkaar bevragen, het publiek bevragen.’ Shelley: ‘Ja, ergens zijn we tegenwoordig heel erg open over seks, maar ergens ook helemaal niet. Waar komt dat door? Waar zit de schaamte? Ik wil graag een bepaalde openheid creëren bij de toeschouwer.’ Damaris: ‘Onze voorstelling gaat niet primair over seksfantasieën zelf, maar over kwetsbaarheid, verlangen en schaamte.’

Shelley: ‘Iedereen heeft seksfantasieën. Ik ook. Ik vraag me af: wat wil en kan je wel of niet delen? Zijn fantasieën stiekeme verlangens of kunnen ze compleet losstaan van wat je in het echt zou willen?’ Pip: ‘Als ik schaamte voel bij het idee dat ik over een thema iets ga zeggen op een podium, denk ik: ja! Dat is doodeng! Ga dat maar doen! Zo daag ik mezelf uit om grenzen op te zoeken en taboes te doorbreken – voor mezelf en hopelijk ook voor de toeschouwer.’ Damaris: ‘Ik ben een erg strijdlustig mens en maak liefst theater over thema’s waar ik me woedend, verdrietig of gepassioneerd over voel. Ik wil de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen aankaarten en daar theater over maken, met humor en lef!’

Klinkt goed, maar wordt het ook nog een beetje een geile boel? Damaris: ‘Hahaha, we willen zeker ook rode oortjes en diepe verlangens bij ons publiek oproepen!’ Pip: ‘En taboes doorbreken!’ Shelley: ‘Maar vooral: openheid en verbinding aangaan met ons publiek.’

Wat maakt jullie voorstelling ‘feministisch’? Damaris: ‘Alleen al het feit dat wij drie feministische vrouwen zijn en kwesties aansnijden die ons bezighouden. Bijvoorbeeld dat we eigenlijk heel weinig weten over het vrouwelijk lichaam – dat ons daar verschillende dingen over zijn geleerd.’ Pip: ‘Of de misverstanden en ingeprente ideeën die we hebben over seks. Hoe kunnen we seks en alles wat erbij hoort voor onszelf en elkaar verbeteren? Hoe zorg je dat we allemaal onze verlangens kunnen uiten?’ Shelley: ‘Ik ben bijvoorbeeld opgegroeid met het idee dat seks iets is waar je je voor moet schamen. Zo van: je geeft iets heel belangrijks van jezelf weg als je seks hebt, dus bewaar het voor die ene persoon. Als een man veel sekst is hij een casanova of womanizer, maar als een vrouw veel seks heeft, is het een slet. Dat is nog altijd zo – ondanks jarenlange emancipatie. Ik word daar boos van en wil dat gesprek aangaan.’

Portretten van links naar rechts Raimond Bos, Laura Bakker, Laura Bakker

Oké, we gaan het gesprek aan! Hoe raakt dit thema jullie persoonlijk?

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA)

wn Lockdo

‘De pornosites staan op ontploffen en we verlangen meer dan ooit naar intimiteit’

INTERVIEW LOCKDOWN, half april 2020

Pip: ‘Absoluut. Wij wilden het thema intimiteit doorzetten in de hele setting van de voorstelling. Decor dat je kunt aanraken. De tribune de zaal uit. Binnenkomen in een totaal andere ruimte dan een doorsnee-theaterzaal. Dat gaat nu helaas niet door.’

En nu gaan jullie online? Shelley: ‘Klopt, we hebben een heel nieuw concept voor ons afstuderen, waar we alle drie erg enthousiast van worden: een theatrale, feministische pornosite. Dit is het eerste deel van een drieluik rond het thema seksfantasieën. Onze leidraad: You can not lockdown my fantasies.’ Damaris: ‘Je verwacht porno op die site, maar je ziet iets anders. Het is een list. We noemen het “intimiteitsporno”. We gaan de grenzen opzoeken van onze fantasieën. Zo willen we ons publiek kennis laten maken met ons – juist ook mensen die in eerste instantie misschien niet op zoek waren naar ons.’ Pip: ‘Want, wees eerlijk, waar verlangen we naar in tijden van quarantaine? De pornosites staan op ontploffen, terwijl we misschien wel meer dan ooit verlangen naar intimiteit.’

Is zo’n website niet de ultieme oplossing? Damaris: ‘Nou, niet helemaal. Ooit gaat onze voorstelling er zeker ook live komen. Want hij moet gemaakt worden!’

CONNECT

Lastig, verbinding met publiek in tijden van quarantaine. Is jullie plan inmiddels veranderd?

ROEL PRONK OVER ZIJN AFSTUDEERPROJECT ADEM

Frisse suïcidale gedachtes – direct in je oor Nieuwe lichting 2020

In zijn solo Stem wilde hij zijn publiek interactief en live invloed geven op keuzes van de hoofdpersoon. Corona besliste anders. Nu studeert Roel Pronk (24) af op Adem een ‘soort audio-podcast-soundscapeding’ over suïcide. ‘Ik geloof dat de wereld – in ieder geval voorlopig – om andere verhalen vraagt.’

Adem is een afstudeerproject van Roel Pronk. Het is te beluisteren op Spotify, Apple Podcasts, Soundcloud of je favoriete podcast-app.

INTERVIEW PRE-LOCKDOWN, begin maart 2020

Met wie ben je connected? ‘Uhm... Ik heb heel veel, heel fijn samengewerkt met mensen en ben, heel pathetisch, in mijn hart verbonden met mijn hele klas. Maar ik studeer af op mijn eigen, persoonlijke, rare schrijf-vertaaldramaturgie-maak-traject.’

Klinkt interessant, vertel! ‘Ik heb honderd-en-één dingen gedaan door het jaar heen. Ik ben als schrijver, vertaler en dramaturg betrokken geweest bij maar liefst vijftien verschillende voorstellingen. Ik heb voor Pip, Shelley en Damaris van COLLECTIET bijvoorbeeld

een jeugdvoorstelling geschreven over vriendschap, identiteit en xenofobie. Hopelijk organiseer ik later dit jaar nog lezingen van een paar zelfgeschreven toneelstukken.’

Je bent van plan af te studeren op je solo Stem. ‘Klopt, het is een interactieve solo over vrije wil en democratie. Ik vertel een soort sciencefictionverhaal waarin het publiek democratisch de keuzes van de hoofdpersoon mag proberen te beïnvloeden. Ik geef het publiek macht, zodat zich een gevoel van machteloosheid kan manifesteren.’

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA)

wn Lockdo INTERVIEW LOCKDOWN, half april 2020

Heeft de actualiteit artistieke consequenties voor jouw solo? ‘Ja, absoluut. Die gaat voorlopig niet door. Los van het feit dat Stem om live-interactie met het publiek vraagt en dat nu niet kan, vind ik de thematiek en het daglicht waarin ik ‘’de mensheid’’ zette, op dit moment niet meer waardevol. Ik geloof dat de wereld – in ieder geval voorlopig – om andere verhalen vraagt.’

‘Gevoelens van eenzaamheid en lege, lange dagen zijn, vrees ik, actueler dan ooit’

‘Twee jaar geleden pleegden kort na elkaar twee studenten zelfmoord. In de wandelgangen van de school heersten – naast enorm verdriet en angst – ook woede en onbegrip. Als iemand die zelf een verleden heeft met dit thema, raakte niet alleen het verlies, maar ook die reactie mij. Ik lag wakker van het onbegrip. De volgende dag ben ik Adem gaan schrijven. Vorig jaar heb ik deze voorstelling met mijn klasgenoten Luuk, Friedl en Marouan op school gespeeld.’

Welke socially distant vorm kies je voor je nieuwe versie van Adem? ‘Ik maak een soort audio-podcast-soundscape-ding. Ik hoop dat het luisteren, op je eigen moment, het stuk dichterbij brengt. De gedachtes gaan letterlijk in je oor zitten en maken zich onderdeel van jou.’

Suïcide is een zwaar thema. Hoe roer je dat aan? ‘Door niet toe te geven aan die zwaarte. Zelfdestructieve gedachtes voelen, in mijn ervaring, vaak helemaal niet als de grote, irrationele, dramatische uitingen die we kennen van tv en film. Ze zijn menselijker dan dat. Ik geloof dat ze begrijpelijk, bespreekbaar en misschien zelfs herkenbaar zijn voor iedereen. Adem legt in frisse, lichte, zelfs komische dialogen, laagje voor laagje, vanuit liefde en compassie, een suïcidale geest bloot.’

Portret Bart Grietens

Waarom? Maakt de democratie ons machteloos? ‘Ik voel mij zelf oneindig machteloos. Regelmatig zie ik mezelf handelen of hoor ik mezelf praten en walg ik van de acties of woorden die uit mij komen. Onmiddellijke spijt, zo van: verdomme, waarom deed ik dat nou? Ik geloof dat hetzelfde gebeurt met de wereld. Ik zie mijn eigen soort alles kapot maken en we voelen ons – als individu – zowel schuldig aan als machteloos over de gevolgen van onze keuzes.’

Waarom voelt dit verhaal voor jou wel coronaproof? ‘Gevoelens van eenzaamheid en lege, lange dagen zijn, vrees ik, actueler dan ooit. De voorspelling is dat mensen meer suïcidale gedachtes krijgen. Adem biedt, hoop ik, enige troost in deze tijd.’

CONNECT

Welk verhaal wil je nu vertellen?

ZES SPELERS-MAKERS OVER MAN ZONDER ZIN

Nieuwe lichting 2020

Familie te koop! Een eenzame man die zich een familie koopt. Met zijn zessen stonden ze te trappelen om het nooit eerder in Nederland gespeelde Noorse stuk Man Zonder Zin te spelen. Nu creëren ze een coronaproof versie, waarin ze spelen met cameraperspectieven. ‘Een livemontage van een House of Cards-esque machtsspel.’

INTERVIEW PRE-LOCKDOWN, begin maart 2020

Hoe zijn jullie connected? Man Zonder Zin is een afstudeerproject van Luuk Jansen, Friedl De Nyn, Adriaan Laureano, Merel Staalstra, Levi Middendorp en Simone Giel (ATKA) en Remy de Graaf (Opleiding Productie Podiumkunsten) onder regie van Silke van Kamp.

Adriaan: ‘We spelen samen het Noorse stuk Man Zonder Zin van Arne Lygre. Het is nog nooit gespeeld in Nederland en is speciaal voor ons vertaald.’ Simone: ‘We hebben een heel spannend stuk gekozen, met schurende thema’s en een verrassend einde. We gaan met heel veel liefde voor elkaar en voor het vak deze laatste schoolopdracht aan. Als individuen vullen we elkaar mooi aan in deze samenstelling.’ Levi: ‘Ja, ons gelegenheidscollectief kent een grote veelzijdigheid in soorten spelers en makers. We hebben allemaal een sterke hang naar teksttoneel en makerschap.’

Friedl: ‘Alle zes wilden we met een grotere groep een mooie voorstelling maken, zonder dat het zo’n typische afstudeervoorstelling werd, waarbij iedereen om de beurt zijn monoloogje doet in the spotlight. Dat vinden wij allemaal verschrikkelijk.’

In Man Zonder Zin zijn de mensen disconnected … Friedl: ‘Klopt, het stuk gaat over een man die een stuk land koopt en daar een stad begint. Wanneer hij sterft kom je erachter dat hij de mensen om hem heen betaalde en opdrachten gaf om een rol in zijn leven te spelen. Zo had hij een broer, ex-vrouw, zus, dochter, enzovoort.

Foto François Luxembourg

CONNECT

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA)/Productie Podiumkunsten

Op een gegeven moment weet je niet meer wie er nu een echte relatie met hem had en wie er allemaal ingehuurd waren.’ Simone: ‘Het is een triest verhaal van een hele eenzame man, die mensen om zich heen “gekocht” heeft om zijn familie te spelen. De mensen die zich ervoor lenen om opvulling te geven aan zijn leven, zijn ook eenzaam. Waarom verkiezen zij dit leven boven een eigen leven met een eigen familie of dierbaren?’

Typisch een verhaal van deze tijd? Merel: ‘Ja, we leven in een tijd waarin alles te koop is en bijna niks meer onvervangbaar. Zelfs emoties zijn te koop. In dit stuk zie je daar de

voor- en nadelen van.’ Levi: ‘Het stuk zet je aan het denken over kapitalisme en materialisme. Over hoe we tegenwoordig meer naar spullen lijken te verlangen dan naar elkaar. We denken dat we alles wel even regelen, maar we vergeten waarde te hechten aan écht belangrijke zaken en aan mensen.’ Simone: ‘Het stuk stelt vragen over de maakbaarheid van het leven in onze huidige maatschappij: kan je geluk kopen? Kan je gelukkig zijn door het beeld dat je van jezelf hebt gecreëerd? Of ga je de échte verbinding aan met de ander? En wat gebeurt er als je je daarin laat meeslepen?’

6 X CONNECTED

Hoe willen zij zich als acteur-makers verbinden met de wereld? Simone Giel (23)

Nieuwe lichting 2020

Luuk: ‘Voor mij gaat het ook over jezelf verliezen. Wat gebeurt er als je dertig jaar lang dag en nacht met iemand bent en die persoon overlijdt? Wie ben je dan zelf nog? En wie zijn nog je vrienden en familie, als je die al dertig jaar in de steek hebt gelaten?’

‘Elkaar in de ogen kijken’ ‘Veel dingen die op dit moment spelen in de wereld raken me, en zou ik graag anders zien. Maar hoe pak je al die verschillende problemen tegelijkertijd aan? Ik denk door naar de kern te gaan waaruit alle onenigheden en verongelijkte gevoelens ontstaan: mensen willen verbinding, ze willen gehoord en gezien worden. Als je iemand écht in de ogen aankijkt, en elkaar ziet van mens tot mens, hoe zou je dan nog tot vreselijke daden kunnen komen? Klinkt misschien idealistisch, maar dat mag ook als je afstudeert. Droom groot!’

Hoe raakt het thema jullie persoonlijk? Simone: ‘Het enige wat er in dit leven voor mij écht toe doet is verbinding maken met andere mensen. Elkaar raken, troosten en omhelzen. Dat is de reden dat ik wil spelen, zodat misschien één iemand die die avond in de zaal zat naar huis gaat met het gevoel niet alleen te zijn, in zijn of haar gedachten of gevoelens. In het verhaal van Man Zonder Zin gebeurt het tegenovergestelde. Dat stelt je in staat te reflecteren op je eigen situatie of leven.’ Luuk: ‘Voor mijn gevoel zijn mensen niet meer echt verbonden met elkaar en verbinden ze zich met de verkeerde mensen. Hierdoor verliezen ze hun eigen waarden.’ Friedl: ‘Ik vind eenzaamheid hartverscheurend. Ik kom zelf uit een groot, warm gezin; ik heb me nooit eenzaam hoeven voelen. Maar dat is voor lang niet iedereen zo. In dit stuk zie je een man die niets en niemand heeft behalve geld. Die dan maar willekeurige mensen gaat betalen om een naaste van hem te zijn. Ontzettend ontroerend.’

Luuk Jansen (26)

‘Sprookjes voor volwassenen’ ‘Ik wil met theater verhalen vertellen zoals die de ronde deden in de tijd van de troubadours: elke troubadour vertelde het verhaal anders, maar de kracht van de moraal bleef hetzelfde. Verhalen in het theater zijn de sprookjes voor volwassenen. Vaak ken je het einde en weet je precies wie wanneer doodgaat, maar als je het verhaal als theatermaker fris en nieuw maakt, blijven deze stukken fantasierijk en uitermate poëtisch. De thematiek ontstijgt het hier en nu.’

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA)/Productie Podiumkunsten

Levi Middendorp (21)

‘Mensen inspireren’ ‘Ik heb een heerlijk veelzijdig vak met een veelzijdige uitwerking op mensen, maar ik denk dat alles samenkomt in het creëren en doorgeven van verhalen. Met verhalen wil ik mensen inspireren, ze iets doen beseffen, ze raken of amuseren.’

INTERVIEW LOCKDOWN, half april 2020

En toen kon je ineens niet meer live met zijn zessen op een podium … Wat nu?

Friedl De Nyn (23)

Simone: ‘We voelen allemaal nog steeds een enorme drive om dit stuk te spelen!’

‘Ik wil graag het verdriet op de wereld een beetje draaglijker maken. De dingen die ik niet begrijp ontdekken en begrijpen. En mensen samenbrengen, al is het maar voor de korte duur van een voorstelling. Ik wil samen zijn.’

Adriaan Laureano (24)

‘Blik verbreden’ ‘Ik wil graag films en theater maken over persoonlijke thema’s, dingen waar ik zelf mee zit. Misschien kan mijn verhaal een ander helpen of zijn of haar blik verbreden. Maar ik wil het vooral, omdat ik niks zo leuk vind als verhalen verzinnen!’

Welke creatieve oplossing hebben jullie bedacht? Merel: ‘In Man Zonder Zin zit een driedubbele laag: het personage, het personage dat het personage speelt, en de acteur. Die lagen gaan we versterken met camerabeelden. We leggen een link tussen film en theater.’ Levi: ‘We maken een livemontage die speelt met tijdsbeleving en verschillende perspectieven. Een House of Cards-esque machtsspel, waarbij we cameraperspectieven inzetten om het publiek te bespelen of om ze bondgenoot te maken.’

Klinkt spannend! Een perfecte ‘coronaoplossing’?

Merel Staalstra (23)

‘Geen wijsvingertjestheater’ ‘Ik wil verhalen vertellen die van een maatschappelijk of thematisch belang zijn en zo mensen raken of wellicht iets laten inzien. Maar ik geloof niet in wijsvingertjetheater. Dat stoot juist alleen maar af in plaats van dat het verbindt.’

Adriaan: ‘We vinden het fijn dat dit ons de mogelijkheid biedt om toch een grote groep publiek te betrekken, ook al mogen die nog niet in de zaal zitten. We maken er een collectieve belevenis van!’

CONNECT

‘Verdriet dragelijker maken’

Portretten Bart Grietens en Laura Bakker

wn Lockdo

2017

Nieuwe lichting 2020

Foto’s François Luxembourg

CONNECT

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA)

2020 35

Verbonden door …

QUARANTAINE - QUOTES Nieuwe lichting 2020

Een absurde plotwending. Een foute film. Of een oase van rust. Hoe reageren studenten op de lockdown die hun afstudeerleven dramatisch in tweeën knipte?

Goede leerschool in creativiteit

‘Gemaakte plannen voor onze afstudeervoorstelling gaan niet door, ik moet rekening houden met allerlei externe factoren en mijn aanpassingsvermogen en creativiteit maximaal inzetten. Uitdagend, maar het zorgt ook voor nieuwe mogelijkheden. Als productieleider is omgaan met onzekerheid onderdeel van je vak. Dat maakt deze coronasituatie - hoe gek die ook is – wel tot een hele goede leerschool!’ Elianne Essaijan, Opleiding Productie Podiumkunsten

Met één knàl alle projecten weg!

‘Bij mij zijn alle projecten om met een knàl het werkveld in te stappen weggevallen. Er ligt nu een grotere verantwoordelijkheid bij mijzelf om nieuwe stappen te zetten en verder de toekomst in te kijken. Gelukkig is mijn overtuiging niet verdwenen: vol vertrouwen ga ik hoe dan ook aan de slag!’ Daan Stigter, Design & Technologie

1-op-1-intimiteit

‘Met Antidote 1 on 1 organiseren we één-op-één-performances. Ik wil mensen verbinden en avontuur en intimiteit op de anderhalve meter verzorgen, om de coronacrisis een beetje leefbaarder te maken.’ Bibi Scholten van Aschat, DAS Creative Producing

Wèg Dit-zijn-wij-moment!

maar boek voor verzorgingstehuisbewoners

‘Ik zou samen met de bewoners van een verzorgingstehuis een livevoorstelling maken over het thema “thuis”. Maar terwijl ik daar werkte, brak het coronavirus uit. Ik heb toen iets gemaakt wat ook in het verzorgingstehuis van waarde blijft: ik heb de verhalen verzameld in een boek, dat daar nu rondgaat.’

Nick Deroo, Mime Opleiding

Tomas Leijen, Theaterdocent

Hoe verder met ons nieuwe collectief?

‘Het afgelopen jaar waren wij heel goed bezig om als nieuw danstheatercollectief SERIÓÓS naar buiten te treden. Het virus zorgt nu voor een grote uitdaging. Geplande festivals gaan niet door bijvoorbeeld. Daardoor moeten we ons, net als iedereen, aanpassen en een ander pad vinden dat bij ons past.’

THEATRALE FEMINISTISCHE PORNOSITE

_Jasmin Deekman en Meis Köster, Docent Dans

‘We hebben een heel nieuw concept ontwikkeld voor ons afstuderen, waar we alle drie erg enthousiast van worden: een theatrale, feministische pornosite, onder het motto: You cannot lock down my fantasies. Want, wees eerlijk, waar verlangen we naar in tijden van quarantaine? De pornosites staan op ontploffen, terwijl we misschien wel meer dan ooit verlangen naar intimiteit.’ Shelley Bos, Pip Lucas en Damaris de Jong, ATKA

CONNECT

Niet live,

‘ Ik denk dat we allemaal bang zijn om “de vergeten afstudeerders” te zijn. De momenten om jezelf te profileren als speler en maker voor de buitenwereld. Een Dit-zijn-wij-moment. Dit moeten we allemaal missen. En ook niet meer in een gebouw mogen zijn dat je vier jaar lang als je thuis hebt beschouwd. Alsof je geëxcommuniceerd wordt terwijl je onschuldig bent.’

One step … is all it takes één stap, één woord, één uitspraak je de weg wijzen. Wat was jouw

Soms kan

belangrijkste learning de afgelopen jaren? We vroegen het zes afstuderende dansers-makers van Urban Contemporary (JMD). ‘Ik ga van school als een persoon waarvan ik niet wist dat ik die in me had.’

Foto’s Eddi de Bie

_Maxime Abbenhues _Delano Hanemaaijer _Brecht Louwerens _Lisa Neef _Gerinio Triebel _Angie Verleysen

Nieuwe lichting 2020

Urban Contemporary (JMD)

Photo xxxx

CONNECT

Brecht Louwerens (21)

_Vertrouwen In het diepe

‘Het belangrijkste wat ik de afgelopen jaren heb geleerd is om in het diepe te durven springen. Te geloven in mijn eigen kwaliteiten en te weten dat ik daarover beschik. Vertrouwen is hét woord dat ik tijdens mijn studie ben tegengekomen: vertrouwen op mijzelf, op mijn kwaliteiten, op dat alles goed komt. Dit vertrouwen neem ik mee in mijn toekomst. Ik ga van school als een persoon waarvan ik niet wist dat ik die in me had.’

Nieuwe lichting 2020

Geprikkeld

‘Mensen en hun levensstijl inspireren mij. En gebeurtenissen of ervaringen met mensen. Als ik geprikkeld word, geef ik mijn inspiratie graag vorm in een theatrale setting.’

Ogen openen

‘Ik wil mijn eigen individuele visie op theater delen met de rest van de wereld. Ik wil graag mensen hun ogen openen en diverse werelden laten zien, waarvan ze misschien niet weten dat deze bestaan.’

Urban Contemporary (JMD)

Gerinio Triebel (27)

_Voelen Dit en dat

‘Eerst even een grote SHOUT-OUT naar mijn hele klas, want zij zijn begrip, warmte en liefde in één! Verder neem ik heel veel learnings mee uit deze opleiding. Zo is de uitspraak “Het leven is dit en dat” van onze artistiek leider Gerleen Balstra me altijd is bijgebleven.’

Warme omgeving

Masker af

Foto’s Eddi de Bie

‘Hoe ik mij wil verbinden met de wereld? Door oprecht mezelf te zijn. En te proberen iedereen zijn masker af te doen, hahaha... Door mijn voeten in de aarde te planten en te voelen, niet te praten, niet te denken maar gewoon: te voelen!’

CONNECT

Wat ik ook heb geleerd is dat validatie buiten jezelf zoeken, betekent dat je macht weggeeft aan iemand die geen weet heeft. En dat een warme omgeving – letterlijk en figuurlijk warm – het fijnste werkt. Empathie inspireert mij. Ook het inzicht: Time is an agreement neem ik mee.’

Nieuwe lichting 2020

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Eddi de Bie

CONNECT

Urban Contemporary (JMD)

Lisa Neef (21)

_Groeien Geen grijze muis

‘Wat ik het allerbelangrijkste vind van mijn de afgelopen vier studiejaren, is dat ik mij niet alleen heb kunnen ontwikkelen als performer, maar ook als mens. Ik heb geleerd dat ik mijzelf mag laten zien in deze wereld. Geen gedoe met een grijze muis zijn, maar gewoon Lisa.’

Mooie bloem

‘In de eindvoorstelling van 2019 danste ik in een stuk van Ko van den Bosch. Door dit stuk ontdekte ik dat ik niet alleen van dans houd, maar ook een grote liefde heb voor fysiek theater. Wat mij inspireert om te dansen? Alles! Dat klinkt misschien suf, maar ik denk dat alles een zaadje is, waar in je hoofd een hele mooie bloem uit kan groeien.’

Nieuwe lichting 2020

The way to go

‘Ik wil laten zien dat bij jezelf blijven en doen wat jij het liefste wilt, the way to go is. Er is geen droom te groot. Omarm de tegenslagen en zie ze als mogelijkheden om nog meer te groeien.’

Lisa: ‘Je ziet mij hier in een stuk van Ko van den Bosch in de End of Year performance van 2019. Door dit stuk ontdekte ik dat ik niet alleen van dans houd, maar ook een grote liefde heb voor fysiek theater.’

Urban Contemporary (JMD)

Maxime Abbenhues (23)

_Verrassen Dwarrelen

‘De afgelopen jaren hebben al mijn keuzes, angsten, kwaliteiten en valkuilen als danser me heel veel verteld over mijn eigen karakter. Toen ik in het begin van mijn derde jaar besloot alleen het stuk Dwarrelen te creëren, werden mijn ogen geopend voor de waarde die ik mezelf geef als artiest. En voor het vertrouwen dat anderen hebben in mij als mens.’

Vrijheid

CONNECT

‘De sfeer op school heeft mij altijd geïnspireerd: een rare combinatie van vrijheid, competitie, warmte, frustratie en thuis zijn. Die sfeer zal ik zeker missen na ons afstuderen!’

Toegankelijk

Foto’s Ricky Nainggolan en Eddi de Bie

‘Ik zou het tof vinden als ik in de toekomst kan helpen om kunst iets toegankelijker te maken. Ik denk dat veel mensen veel blijer verrast kunnen zijn door kunst dan ze misschien denken.’

Nieuwe lichting 2020

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Eddi de Bie

CONNECT

Urban Contemporary (JMD)

Delano Hanemaaijer (25)

_Inspireren

Nieuwe lichting 2020

Mannenstuk

‘In het eerste jaar stond ik in het stuk Roots van choreograaf Kader Attou. Een krachtig mannenstuk, waarin ik leerde om zijn bewegingskwaliteiten te verbinden met mijn eigen bewegingsstijl. Samen zijn, ademen, en elkaar zien waren belangrijke punten die ik meekreeg. De energie en kracht van dit stuk betekenden veel voor mij.’

Doorzettingsvermogen

‘Ik raak geïnspireerd van positiviteit en doorzettingsvermogen. Van mooie reizen maken en verhalen delen. Ook mijn ouders inspireren mij enorm. Zowel door wie zij zijn, als door wat ze voor mij hebben gedaan om te worden wie ik nu ben.’

Mooie wereld

‘Mijn klas is de afgelopen vier jaar mijn familie geworden. Ik heb vrienden voor het leven gemaakt. Wat heb ik genoten met iedereen! In de toekomst wil ik heel graag meer van deze mooie wereld zien. Nieuwe mensen leren kennen, mijn inspiraties doorgeven aan mensen die daar weer geïnspireerd van raken. Verhalen maken en nieuwe verhalen met elkaar verbinden.’

Angie Verleysen

_Genieten Puurste kern

‘Ik heb heel veel geweldige leermomenten gehad gedurende de afgelopen jaren. Wat ik voor altijd in mijn hart zal blijven dragen is het stuk dat ik zelf heb gemaakt: (Meet Me) Step By Step. Vooral het maakproces is me dierbaar: ik wilde naar de puurste kern van de dansers graven, om zo een diepe band te creëren. Tussen de dansers, maar ook met het publiek.’

Relaties

‘Ik haal mijn inspiratie uit alles om me heen. Maar vooral mensen inspireren me. Hoe ze handelen, hun relaties, hun emoties.’

Uitdagingen

Foto’s Eddi de Bie

‘Als mensen me ontmoeten, persoonlijk of via mijn kunst, wil ik ze graag inspireren. Om meer menselijke connecties op te zoeken, om meer uitdagingen aan te gaan en vooral: om te genieten van het nu!’

CONNECT

(20)

_Cedric van Daalen _Ben Klompen _Heidi Roele

Nieuwe lichting 2020

DRIE TECHNISCHE STAGES

CONNECT

Design & Technologie

Hoe creĂŤer je heuse horroreffecten in het theater? Hoe neem je je publiek met lichteffecten mee in het chaotische brein van een puber? Hoe zorg je dat 50.000 fans van zangeres Pink een fantastisch concert beleven? Dat weten de afstudeerders van Design & Technologie. Drie creatieve technici over hun uitdagendste stage.

Cedric van Daalen (21) liep stage bij Ghost Stories

‘Ik voel elke keer weer kippenvel’ Nieuwe lichting 2020

Cedrics taak Assistent technisch producent & tourtechnicus (belichting, geluid, video, operator) Bij Horrorshow Ghost Stories Van EventsLight en De Theater B.V. Periode Oktober 2019 tot en met januari 2020

HUIVERINGWEKKEND

‘Ghost Stories moest een horrorvoorstelling worden met huiveringwekkende momenten en extreme spanning. Dit soort effecten in het theater teweegbrengen, bleek een gigantische uitdaging – een van de meest intensieve montages die ik ooit heb gedaan. Alles moet perfect fijn, één verkeerd lampje, één acteur die net niet goed staat, één cue die net een paar seconden te vroeg gedrukt wordt: weg effect!’

OP TOER

‘Na de montage ging ik met Ghost Stories op toer. Enorm leuk en leerzaam! Voor het eerst stond ik samen met één collega elke dag in een theater. Ik had grote verantwoordelijkheden tijdens de bouw, show en breek. Ik draaide licht, geluid en video; mijn collega stond op het toneel en deed alles rondom het decor.’

EINDAPPLAUS

‘In de toekomst wil ik graag als technisch producent voorstellingen of evenementen maken. Ik vind het echt een kick het publiek te verwonderen, het mee te nemen in de wereld op het toneel. Elk lampje, elk decorstuk moet kloppen – het moet niet voelen alsof een techneut het daar heeft neergezet. Dit samen met een technisch team realiseren, van het eerste idee tot de laatste minuut van de voorstelling, vind ik een fantastische uitdaging. Elke keer als dit lukt en ik het eindapplaus hoor, voel ik weer even kippenvel.’

Scènefoto’s uit Ghost Stories

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Annemieke van der Togt

CONNECT

Design & Technologie

Nieuwe lichting 2020

Design & Technologie

‘Deze foto geeft een indicatie van de grootte van de set; de productie van Pink kwam met 50 trailers’

‘Op deze overview zie je hoe we gebruikmaken van het terrein en hoe klein en verscholen het backstagegebied is, zodat de beleving van de bezoeker nog beter is’

Ben Klompen (22)

‘Ik wil mensen een onvergetelijke show bezorgen’ Bens taak Siteproductie Bij PINK Beautiful Trauma World Tour 2019, Malieveld Van MOJO Concerts Periode 11 augustus 2019 (en de drie maanden ervoor)

‘Mijn spectaculairste stage was bij de Beautiful Trauma World Tour van de wereldberoemde zangeres Pink. Op het Malieveld in Den Haag kwamen op 11 augustus zo’n 50.000 fans samen. Voor deze productie mocht ik de siteproductie doen. Drie maanden ervoor had ik de eerste meeting, een week voor het concert begonnen we met opbouwen.’

ZORGELOOS

‘Een goede siteproducent zorgt dat al die concertbezoekers en de crew zorgeloos gebruik kunnen maken van alle faciliteiten en zich makkelijk over het terrein kunnen bewegen. Denk aan de aan- en afvoer van een toiletunit tot betalen via een pinsysteem. Ik kon alles op mijn eigen manier aanpakken en als ik er niet uitkwam, kon ik terugvallen op Maarten van Lokven, mijn begeleider van MOJO.’

Foto’s Jennifer van Doorn en Omroep West

35 LEVERANCIERS

‘De grootste uitdaging voor mij als 22-jarig broekie die net in dit wereldje komt kijken, was om 35 leveranciers te laten doen wat ik wilde en hoe ik dat wilde. Om er zo voor te zorgen dat dit evenement soepel verliep. Dat is gelukt! Ik hoop dat ik in de toekomst nog veel hele toffe en ingewikkelde shows ga doen. Zodat ik heel veel mensen door mijn werk een toffe show bezorg waar ze nog vaak op terugblikken.’

CONNECT

50.000 FANS

Heidi Roele (29)

Nieuwe lichting 2020

‘Mijn lichtontwerp neemt je mee naar nieuwe dromen’ Heidi’s taak Lichtontwerper, -technicus en -operator Bij Danstheatervoorstelling M!ndf#ck jr., regie Nina Haanappel, choreografie Junadry Leocaria Van Internationaal Theater Amsterdam Periode 21 februari tot 15 maart 2020

CHAOTISCH BREIN

‘In M!ndf#ck jr. maak je een reis door het chaotische brein en het onrustige lichaam van een mens in wording. De voorstelling begint in een herkenbare wereld waar ons brein nog helder werkt. Maar gaandeweg kom je in een wereld van dromen en in een verminderde staat van bewustzijn.’

LICHT ZET DE TOON

‘Met mijn lichtontwerp neem ik de toeschouwer dieper mee in het verhaal dat de spelers vertellen. Het licht zet de toon van de dromen en neemt je elke keer mee naar een nieuwe droom. Mijn grootste uitdaging was om de wensen op het vlak van techniek en licht van vijf makende partijen in één voorstelling te gieten. Zonder dat dit problemen zou geven zoals bijvoorbeeld overbelasting van het systeem. Hierbij kwamen creatief en technisch denkwerk echt samen.’ De entree van Mr. Sandman en zijn assistenten. De jongeren slapen inmiddels en weten niet wat ze te wachten staat.

AFWISSELING

‘Ik houd van opera en muziektheater, maar museum- en architectuurbelichting vind ik net zo interessant. Alle soorten lichtontwerp lijken in de kern op elkaar; ze vergen dezelfde denkpatronen. Daarom wil ik in de toekomst graag zo afwisselend mogelijk werken. Zo kan ik al die vormen van belichting beleven en zorg ik dat alles fris blijft.’

Design & Technologie

CONNECT

De zandloper van Mr. Sandman en de dromers die alle dromen die daaruit voortkomen proberen te vangen. Heidi: â&#x20AC;&#x2DC;Je ziet een lichte en een donkere kant, want niet elke droom is een fijne droom.â&#x20AC;&#x2122;

Foto Simon Schoo

Dansverbeelding van het verglijden van fijne dromen in nachtmerries

_Nick Deroo _Chaja van Kollem _ Alexandra Loembé

Nieuwe lichting 2020

ZIJ VERLANGEN NAAR DE DAG DAT SOCIAL DISTANCING VOORBIJ IS …

h ysical (again)! Aanraking. Fysiek contact. Lichamelijke troost. In coronatijd missen we het als nooit tevoren. Dat geldt zeker voor afstudeerders Nick Deroo (Mime), Chaja van Kollem (Theaterdocent) en Alexandra Loembé (Docent Dans). Drie makers die hunkeren naar de dag dat ‘het’ weer mag. Hun werk is een ode aan lichamelijk contact. 59

CONNECT

Let’s get

Nick Deroo (30)

Nieuwe lichting 2020

‘Ik wil een tastbaarheid, een aanrakerigheid oproepen’ Opleiding Mime Voorstelling When standing on a mountain De taak van Nick Maker en speler Uitgevoerd 27, 28 en 29 februari 2020, Academie voor Theater en Dans Met Professionele spelers Matteo Bifulco, Fabián Santarciel de la Quintana en Nick Deroo

Kinderlijke verwondering ‘Als ik een voorstelling maak, heb ik altijd twee zaken voor ogen. Ik wil een kinderlijke verwondering teweegbrengen bij de toeschouwer. En een tastbaarheid, een aanrakerigheid – ik maak hier even een nieuw woord – oproepen. In mijn afstudeervoorstelling When standing on a mountain wilde ik specifiek laten zien dat het existentiële niet gepaard hoeft te gaan met angst. Dat er een troost ligt in onze lichamen en in het lichaam van de ander; in het voelen van deze lichamen.’

Het sublieme

Het vleselijke ‘Mijn werk heeft altijd een focus gehad op de schoonheid, het poëtische van het vleselijke, het lichamelijke. In deze tijden van huidhonger voel ik nog meer de angst. De angst maakte me klein, een noodzaak dit te tonen. We hebben onze minuscuul mensje, maar de schoonheid lichamen, wat ze kunnen teweegbrengen gaf me daadkracht. Al mijn existentiële vragen werden gevoelsmatig beantwoord. en hoe we beïnvloed kunnen worden door een aanraking, te veel als vanzelfVanuit dit gevoel ben ik gaan werken.’ sprekend genomen. Ik hoop dat we deze vanzelfsprekendheid na dit coronatijdperk Zinloos bestaan ‘De voorstelling gaat over het zoeken naar achter ons laten. Daar wil ik een statement voor blijven maken!’ betekenis in een zinloos bestaan. Je ziet drie mensen in een waterbak, rusteloos op zoek naar antwoorden in het water, in zichzelf en in de ander. Ik wil geen antwoorden geven. Ik wil vooral graag dat je kijkt en verwonderd wordt. Zinloos is in mijn beleving trouwens niet hetzelfde als nutteloos. Als niets zinvol is, is juist alles mogelijk. Ik geloof in een zinloos bestaan waarin we vol daadkracht kunnen leven!’

‘In deze tijden van huidhonger voel ik nóg meer de noodzaak de schoonheid van het vleselijke te tonen’

‘When standing on a mountain is ontstaan uit mijn fascinatie voor het sublieme. In Argentinië reed ik met een auto op 4.000 meter hoogte en plots stond ik boven de wolken. Een gevoel van opperste schoonheid, maar ook van

Foto Vincent van Woerkom

CONNECT

Mime Opleiding

Chaja van Kollem (23)

‘Ik speel met de grens van nét iets te dichtbij en nét iets te ver weg’

Nieuwe lichting 2020

Samensmelting

‘Mijn voorstelling Een gewicht van tederheid is een muzikale poëtische beeldvertelling over intimiteit. Ik speel met de grens van nét iets te dichtbij en nét iets te ver weg. Waar is de mogelijkheid voor een kleine samensmelting? Een gevoel van samenzijn, wetende dat je er ook altijd alleen voor zal staan. Op welke momenten mogen we even geloven dat het mogelijk is één te zijn?’

moment dat alle spelers samen tot een knuffel komen. Zeker nu, met de coronamaatregelen, merk je het gemis van het fysieke contact en hoe krachtig en waardevol het voor een mens is.’

Knuffel

Zin in ontmoeten

‘Theater is live art en daarmee altijd fysiek. Als publiek ervaar je dat iemand recht voor je staat te performen en zich voor jou inspant. In Een gewicht van tederheid was dit fysieke gegeven ook nog eens het onderwerp. Zo is er een

Opleiding Theaterdocent Voorstelling Een gewicht van tederheid De taak van Chaja Regisseur en theater-

Huilen

‘Een gewicht van tederheid maakte ik met een zeer gemixte groep mensen: een muzikant, een natuurkundige, een gewichthefster, een boekenwurm, een fotograaf, een kunstschaatser en een vechtsportbeoefenaar. Als theaterdocent-maker stel ik maar één voorwaarde aan mijn spelers: heb je zin om te bewegen? Vanuit die zin om te bewegen hebben we de kans elkaar te ontmoeten. Je hoeft nog helemaal geen ervaring te hebben. Ik vind het leuk om mensen de kunstenaar in zichzelf te laten ontdekken.’

docent

Uitgevoerd 9 en 10 mei 2019 in het Amsterdams Theaterhuis Met Niet-professionele spelers Thekla Kneijnsberg, Lisa Markslag, Pieke Pleijers, Annick van Rinsum, Svea van der Togt en Mike Wijdenbosch en professionele muzikant Tess van der Velde

‘Aan het einde van de voorstelling moesten een paar mensen uit het publiek huilen. Daar was ik erg door geraakt. Ik wil graag dat mensen door mijn voorstellingen in contact komen met hun gevoel. Zich durven te laten raken, te laten ontroeren. Lachen niet als beter zien dan huilen. Beide emoties zijn goed en belangrijk. Van beide kun je nieuwsgierig worden. Ik wil dat mensen nieuwsgierig worden naar zichzelf.’

Theaterdocent

Foto’s Tim Hillege, Portret David Krooshof

CONNECT

‘Zeker nu, met de coronamaatregelen, merk je hoe krachtig en waardevol fysiek contact voor een mens is’

‘Het moment in Een gewicht van tederheid dat iedereen zich aan elkaar opdringt om in een knuffel te komen’

Alexandra Loembé (22)

‘Ik geef aandacht aan de fysieke ervaring, het vergeten gevoel’

Nieuwe lichting 2020

Sensitiviteit ‘Als danskunstenaar wil ik mensen graag laten luisteren naar hun lichaam. Aandacht geven aan de fysieke ervaring, het vergeten gevoel. Ik wil de kijker raken als mens, door te focussen op dat wij allemaal kind zijn geweest en wij allemaal een lichaam hebben dat zich op een persoonlijke manier tot de omgeving verhoudt. Daarom werk ik graag vanuit de zintuigen.’

Huid-op-huid

‘Mijn dansvoorstelling PIA’S FIRST TOUCH/PIA GOES IN CIRCLES gaat over nieuwsgierigheid, kwetsbaarheid en sensitiviteit. Ze suggereert een eerste aanraking, het begin van de dag, het gevoel van eindeloze mogelijkheden en het opkomen en ondergaan van de

zon. In de voorstelling prikkel ik de kijker op een fysiek niveau, zonder een echte huid-op-huidaanraking. De kijker zit middenin de voorstelling.’

Ontmoeting

Lieflijke aanraking

‘Ik werkte met zes dansliefhebbers, niet-professionele dansers tussen de 17 en 33 jaar. De vrouwen kenden elkaar niet. In het maakproces wilde ik een ontmoeting plaats laten vinden waarin iedereen elkaar kon inspireren. Door de warme, veilige sfeer waren de dansers niet bang zich creatief op te stellen. Zij hebben mij en elkaar geraakt. Dat bleek ook uit de reacties: “Eerst was ik bang voor improvisatie, maar nu heb ik het niet eens meer door” en “Ik zou willen dat iedereen dit kon doen!”’

‘Sinds wij thuis zitten merk ik hoe belangrijk fysiek contact voor mij is. Ik heb niet voor dans gekozen om in mijn eentje in mijn kamer te dansen. Ik mis de ontmoeting, interactie en saamhorigheid van het lesgeven en samen dansen. Nu de theaters nog even dicht blijven, heb ik het idee om dit stuk in het bos op te voeren. Met zijlicht van de laagstaande zon tussen de bomen, het verspreidende geluid van het neuriënde publiek en de dansers die achter de bomen en bosjes vandaan verschijnen. De liefelijke aanraking tussen de dansers in het begin zou ik in deze anderhalvemetertijd wel moeten veranderen.’

Opleiding Docent Dans Voorstelling PIA’S FIRST TOUCH/PIA GOES IN CIRCLES

De taak van Alexandra Choreograaf en dansdocent

Uitgevoerd 14 en 15 februari 2020, Academie voor Theater en Dans tijdens het afstudeerfestival Kommetje Liefde van Docent Dans Met Niet-professionele dansliefhebbers Kiki Schreuders, Jaklin Karnalova, Marcella Faltas, Irene Zanellato, Naomi Collier Broms en Ichmarah Kock

Docent Dans

Foto Peter Koppers, Portret Bart Grietens

CONNECT

‘Ik prikkel de kijker op een fysiek niveau, zonder een echte huid-op-huidaanraking’

‘Een mooi intiem moment uit mijn voorstelling PIA’S FIRST TOUCH/PIA GOES IN CIRCLES’

_Roos Beentjes _Kas Pijs _Sacha van Spijk

Ver bin ding

Nieuwe lichting 2020

DRIE JONGE AFSTUDEERDERS MET IDEALEN

(Zij beginnen alvast bij zichzelf)

Kan de wereld mooier, eerlijker, empathischer? Ja, dan kan, als het ligt aan de nieuwe generatie afstudeerders. Ontmoet drie studenten die hun afstuderen aangrijpen om de wereld een stukje beter te maken. â&#x20AC;&#x2DC;Ik wil me inzetten voor een inclusieve samenleving.â&#x20AC;&#x2122;

CONNECT

Verbeter jij de wereld?

Productie Podiumkunsten

Kas Pijs (23) schreef een essay over inclusiviteit

‘De jonge generatie neemt geen genoegen met uitsluiting’

Nieuwe lichting 2020

Ideaal

Urgente noodzaak

‘Inclusiviteit is een urgente noodzaak. Niet alleen in de samenleving, maar ook in de kunstensector. Je ziet een jonge generatie opstaan die geen genoegen meer neemt met uitsluiting in de wereld. Of dat nu uitsluiting is op basis van ras, gender en seksualiteit, of uitsluiting in de kunstwereld van “andere” makers. De oorsprong van deze uitsluiting is te vinden in ons gedachtegoed. Dat is beïnvloed door ideologieën die uitsluiten, zoals kolonialisme, neoliberalisme of nationalisme. Voor een inclusieve samenleving moeten we werken aan een inclusief gedachtegoed.’

Inclusieve kunsten

‘Voor mijn afstuderen schrijf ik daarom een essay met als centrale vraag: wat is de rol van de kunsten binnen een inclusieve samenleving? Ik vind het heel vet om samenleving en kunst direct aan elkaar te linken. Ik heb eerst vooronderzoek gedaan bij het Makershuis Tilburg: hoe kan het Makershuis inclusiever te werk gaan? In het essay trek ik dit onderzoek breder en probeer ik te duiden wat het voor de kunsten vraagt om inclusief te worden. Gekoppeld daaraan schrijf ik een cultureel ondernemingsplan (COP) over een cultuurhuis dat ik ooit hoop op te richten.’

Wetenschappelijke kijk

‘In de toekomst wil ik als producent nieuwe verhalen laten zien. Door community’s de ruimte te geven hun onzichtbare verhalen te laten zien, deze verhalen te koppelen aan andere verhalen en zo een nieuw verhaal te creëren. Maar eerst wil ik wil na mijn studie een master doen, waarschijnlijk Arts & Society aan de Universiteit van Utrecht, om een wetenschappelijke kijk te ontwikkelen op de relatie tussen kunst en de samenleving.’

Docent Dans

Sacha van Spijk (23) gaf dansles aan mensen met neurologische aandoeningen

‘De therapeutische werking van dans vind ik heel mooi’

Ver bin ding

Ideaal

Hersenletsel

‘Vanaf mijn tweede studiejaar heb ik een bijbaan in de thuiszorg in Amsterdam. Ik merkte dat die doelgroep me heel erg aanspreekt. Daarom koos ik voor een maatschappelijke stage bij Dansend in Balans in Venray. Daar heb ik dansles gegeven aan mensen met neurologische aandoeningen, bijvoorbeeld met Parkinson, MS, dementie of niet-aangeboren hersenletsel.’

the Brain. Normaal zag ik de dames alleen in de dansles en wist ik wel een beetje tegen welke problemen ze aanlopen. Maar om te zien hoe ze in het dagelijks leven dealen met situaties, dat vond ik best confronterend.’

Confronterend

Dankbaar

‘Wat ik heel bijzonder vind aan werken met deze groep is de sterke band die je met elkaar opbouwt. Empathie, je inleven in hun wereld, is daarbij heel belangrijk. Ik ben bijvoorbeeld mee geweest op een uitstapje naar Amsterdam, naar de voorstelling Dancing and

‘Het was een mooie uitdaging voor mij om met deze doelgroep te werken. Hun reacties gedurende het proces verschillen sterk. In het begin zie je dat ze heel geconcentreerd zijn en is er ook veel frustratie. Als ze aan het einde doorhebben dat ze een doel hebben gehaald of

weer een stapje hebben gezet, zijn ze heel blij, dankbaar en trots.’

In balans

‘Groei of ontwikkeling bij mensen zien vind ik het mooiste wat er is! Dans zie ik als een goede manier om fysiek en mentaal in balans te komen. De therapeutische werking van dans vind ik heel interessant. Daarin wil ik me na mijn afstuderen nog meer verdiepen. Zodat ik mensen kan verbinden met zichzelf, met elkaar en met alles om hen heen.’

CONNECT

‘Je ziet hier een aantal dames uit de groep in Venray en mijzelf op het dak van de academie tijdens een uitstapje in Amsterdam’

Docent Dans

Roos Beentjes (25) werkte bij een cultureel radioprogramma

‘Dansmakers zetten met hun interessante kijk op de wereld anderen aan het denken’

Nieuwe lichting 2020

Ideaal

Nooit Meer Slapen

‘Als dansdocent en maker heb ik een grote passie voor danskunst. Ik vind dat die kunstvorm meer aandacht mag krijgen in de media. Als er al aandacht is voor dans, ligt de nadruk op de fysieke skills van professioneel dansers – op het harde werken. Makers komen nauwelijks aan bod. Terwijl zij vaak een heel interessante blik op de wereld hebben, die anderen aan het denken kan zetten. Dat was een van mijn drijfveren om stage te lopen op de redactie van cultureel radioprogramma Nooit Meer Slapen van de VPRO.’

Diepte-interviews

‘Mijn werk bestond uit diepte-interviews voorbereiden met kunstenaars van verschillende disciplines. Bij redactievergaderingen probeerde ik te zorgen dat dansmakers uitgenodigd zouden worden. Dat is gelukt. Tijdens mijn stage van september tot december 2019 ontvingen we bijvoorbeeld Nanine Linning, Gil the Grid en Paul Lightfoot als gast in een uitzending.’

Vertaling

‘Natuurlijk is het een uitdaging om op een auditief platform als radio te spreken over een visuele kunstvorm als dans. Maar een vertaling is zeker mogelijk. In

Nooit Meer Slapen besteden we veel aandacht aan de visie, werkwijze en ervaringen van de kunstenaar.’

Educatief

‘Als docent dans is mijn drijfveer om mensen te verenigen door middel van beweging. Juist mensen die in het gewone leven misschien niet direct met elkaar in aanraking komen. Naast het geven van danslessen, wil ik me in de toekomst graag richten op de culturele journalistiek. Ik geloof dat danskunst en kunst een mooie ingang bieden voor maatschappelijk debat. Liefst zou ik al mijn passies samenbrengen in een educatief project dat danskunst, kunst en actualiteiten combineert.’

Productie Podiumkunsten

Groene extase _Eefje Arts _Paula Braas

Denk festival en je ziet: vertrapte terreinen bezaaid met plastic bekers en afval. Niet als het ligt aan deze twee afstuderende productieleiders. Met hart en ziel zetten zij zich in voor groene festivals. ‘Ik vind het fantastisch om mensen in extase te zien.’

CONNECT

TWEE PRODUCTIELEIDERS OVER DUURZAME FESTIVALS

‘Mijn idealen voor de wereld wil ik terugzien in mijn werk’ Eefje Arts (22)

Nieuwe lichting 2020

Functie Assistent-producent Festival DGTL (tijdens het Amsterdam Dance Event) Producent Apenkooi Events Periode stage September 2018 – januari 2019 Festivaldata 18, 19 en 20 oktober 2018

‘We winnen fosfaat uit urine’

Volledig circulair

‘Ik vind duurzaamheid superbelangrijk en wilde graag deel uitmaken van het duurzaamste event ter wereld: DGTL. De ambitie van dit wereldwijde dance-evenement is om in 2021 volledig circulair te zijn. Door de kringlopen van energie, water, sanitair, voedsel, mobiliteit en grondstoffen – vroeger “afval” – te sluiten. Voor de productieafdeling betekent dit slim nadenken over het stroomplan, het materiaalgebruik en de faciliteiten, zoals de toiletten. Daar winnen we fosfaat uit urine.’

Megaverslavend

‘Het duurzaam produceren van een evenement op deze schaal, voor zoveel mensen, was een grote uitdaging. Het is misschien wel het tofste wat ik ooit heb gedaan. Het allerleukste vond ik de DGTL x Bonobo presents Outlier-show in de NDSM Loods. Daar zou ik zelf zeker

als bezoeker naartoe zijn gegaan als ik het niet mede-georganiseerd had. Om al die mensen plezier te zien hebben van jouw productie, ze te zien genieten van iets waar je volledig achter staat, geeft een kick en is megaverslavend!’

Tijdelijke stad

‘Ik houd van de snelheid van festivalproductie. Het werken op locatie en de uitdagingen die daarbij komen kijken: de weersomstandigheden, de infrastructuur. Je bouwt eigenlijk een tijdelijke stad, met stroom, water, eten en accommodaties. Als assistent-producent werkte ik veel samen met de hoofdproducent. Ik kreeg al snel veel

verantwoordelijkheden en stond in contact met alle leveranciers, freelancers en natuurlijk de collega’s op kantoor.’

Duurzame toekomst

‘In de toekomst wil ik het liefst blijven werken in de festivalwereld en doorgroeien tot producent of projectmanager. Ik wil me blijven verbinden aan duurzame en vooruitstrevende projecten. Mijn idealen voor de wereld wil ik terugzien in mijn werk. Ik ben dan ook superblij dat ik inmiddels fulltime in dienst ben bij Apenkooi Events en kan werken aan een circulair DGTL in 2021.’

Eefje: ‘Je ziet hier onze DGTL x Bonobo presents Outlier-show in de NDSM Loods tijdens het Amsterdam Dance Event 2018’ ‘Hier zie je mij aan het werk als productieassistent bij het Elrow Town Festival, een ander festival dat ik voor ’

Portret Tess van Basten Batenburg

‘Ik wilde graag deel uitmaken van het duurzaamste event ter wereld’

CONNECT

Productie Podiumkunsten

‘Duurzaamheid werkt alleen als het je tweede natuur is’ Paula Braas (23) Functie Assistent-producent, met als hoofdfocus duurzaamheid Festival Best Kept Secret Producent Friendly Fire Periode stage Januari - juni 2020 Festivaldata 12, 13, 14 juni 2020 (gecanceld vanwege corona)

Nieuwe lichting 2020

Wegwerpflessen

‘Voor het festival Best Kept Secret onderzoek ik duurzame ontwikkelingen in de festivalwereld. In mijn functie spar ik veel met de festivaldirecteur over zijn ambitie en visie voor het festival. Met mijn ervaring als productieleider zorg ik duurzame initiatieven daadwerkelijk uitgevoerd worden. Bijvoorbeeld het plan dat de crew niet langer water uit wegwerpflessen drinkt, maar kraanwater uit herbruikbare flessen. Moet je voorstellen: 7 dagen opbouwen met 150 mensen per dag die elk 2,5 liter uit wegwerpflessen drinken. Daar kun je een hoop afval op besparen, maar het werkcomfort mag ook niet achteruitgaan. Een flinke uitdaging dus!’

Hart

‘In 2018 werkte ik voor het eerst bij Best Kept Secret. Het is een festival naar mijn hart, omdat het op elk

gebied hoog inzet op kwaliteit. Volgens mij kunnen we kwaliteit niet meer los zien van duurzaamheid. Ik hoop een verandering te bewerkstelligen in de sector, zonder deze op te dringen. Duurzaamheid werkt alleen als het je tweede natuur is.’

Dag festivalzomer

‘Bij het produceren van een festival komen ontzettend veel expertises samen: je bouwt in een week tijd een kleine stad. Ik vind het mooi hoe we samen tot een prachtig eindresultaat komen. Door de intensiviteit van het werk, groei je als collega’s uit tot

‘Ik wil mijn groene waarden delen met het publiek’

CONNECT

Productie Podiumkunsten

Paula: ‘De opbouw van de poort van Best Kept Secret in 2018, mijn eerste editie als productieassistent bij het festival’

kleine vriendengroepen. De biertjes na afloop van een bouw- of breekdag zijn mijn favoriete moment. Helaas gaat door corona de festivalzomer niet door. Wij werken nu aan een blauwdruk voor 2021, waarin we de plannen van dit jaar meenemen, ook mijn onderdeel. We missen alleen het moment deze plannen daadwerkelijk in de praktijk te testen.’

Duurzame toekomst

‘Liefst wil ik productieleider worden van een groot circulair geproduceerd meerdaags festival. Met festivals bouw je een tijdelijke

wereld waarin je jouw normen en waarden deelt met je publiek - ook je “groene” waarden. Ik vind het fantastisch om mensen in extase te zien, doordat je precies de juiste elementen bij elkaar hebt gebracht.’

‘Kwaliteit kun je niet meer los zien van duurzaamheid’ 75

_Océane Borcy _Antoine Coppi _ _Amber Smits _Karlijn Roest _Amber Veltman _Daniel Vliek _Zora Westbroek

Nieuwe lichting 2020

EIGHT CO-CREATING DANCERS TALK ABOUT THEIR DREAMS

‘A beam of sunlight kissing you on the cheek’

Photos Nellie de Boer and Sjoerd Derine

CONNECT

Modern Theatre Dance

Modern Theatre Dance students are co-creating dancers. In the third year of their studies they are challenged to create their own pieces and perform them together with one or more of their classmates. What did they learn? And what are their dreams for the future?

‘I want to make people at peace with themselves’ _ Antoine Coppi

Antoine Coppi Age 23 Nationality Belgian

Nieuwe lichting 2020

BOUNDARIES

‘My best learning experience these past years was allowing myself to let go so new concepts of movement, perception, opinion and vision could develop and enrich me. I feel connected with the Mime and SNDO departments. Mime has got this very high-performance energy quality and SNDO this crazy, out-of-the-box and engaged way of thinking. They’re both constantly breaking boundaries of what is, or should be, a performance. Modern Theatre Dance is going in a similar direction, so there were great examples that inspired me as an artist-performer.’

ACCEPTANCE

‘I like to bring acceptance, understanding and self-love. I want to make people at peace with themselves. I also want to bring up subjects, political or not, that are not heard enough – so that art can also be used as a platform for sharing and furthering opinions.’

RICH

‘In the future I hope not to create a one-kind-of-public for my art. I want to connect with as many people as I can – people from totally different situations and backgrounds. This means my art should be very rich and diverse, so lots of people can find things in it that they can connect to.’

Portraits Aurélie Bouzin, Laura Moura Costa

Modern Theatre Dance

Age 23 Nationality Hungarian

‘At Modern Theatre Dance all the classes intertwine a many different levels, forming one big web of material. So you could say there is one single learning experience. And it’s the best! In our third year we got to organise our own festival. As well as creating work, it involved sorting out the venue, the props, the bar, promotion – you name it. Without really intending to we made enough work for two events instead of one. I’ve never learned so much through a process before.’

EXCITED

‘Rehearsing with choreographer Alma Söderberg at Cullberg this year in Stockholm was a truly enriching experience for me. And throughout the year I’ve been rehearsing the works of choreographer Deborah Hay, which I loved. So I was extremely excited when I finally met her! Unfortunately, due to the corona pandemic, I didn’t have the chance to rehearse with her.’

FAT BABIES

‘I feel a very strong artistic connection to the roof terrace. Believe me, it is an entity! What do I want to bring into the world after graduation? I see fat babies with wings nearing the ground, then removing their wings and starting to dance.’

CONNECT

BIG WEB

Nieuwe lichting 2020

Modern Theatre Dance

‘I want people to realise that art is important’

CONNECT

_ Océane Borcy

‘I want to share my energy with people!’ _ Daniel Vliek

Nieuwe lichting 2020

Daniel Vliek

Zora Westbroek

Age 23 Nationality Belgian

Age 21 Nationality Dutch

Age 22 Nationality Dutch

ENJOYING

HABITS

VALUABLE

‘I’m a really organized person and during my internship I learned to be OK with the unknown, to “let go” a bit. The dance world is a tough field to work in and I need to get used to not knowing what’s coming next – to enjoy what I’m doing right now. Opportunities almost always show up at the right time. It sometimes feels right to just see what comes along, rather than planning everything in advance.’

SUPPORTING

‘I feel really connected to my classmates. The programme is really full-on, and being there for each other, supporting each other and learning from each other helped a lot. We are a good group of people and we work well together. We’re all very different and we’re growing in different directions, but for three years we shared our lives together and I guess we can’t lose that connection.’

UNDERSTANDING

‘I want people to realise that art is important. I would love for people to be open to anything. Whether you like something or not is not the point, it’s more about being aware that something exists and you can have an opinion about it, instead of not knowing or not understanding.’

‘I really got to know myself in so many different ways throughout the whole three years in school. Work you don’t feel good in is work you can learn the most from –what does it actually mean to “feel good” about something? It’s all tied up with habits we’ve built up during our lives. Studying at MTD I was confronted with these habits and I tried to break through them – with help of the teachers. That’s something I’ll take with me forever: I’ll try to notice my habits and break the bad ones – and appreciate the good ones, of course!’

BODIES

‘Most people get to know each other through talking. My classmates and I got to know each other in such a different way. We first got to know our own and each other’s bodies, and the rest followed from that – it’s given us a very special connection.’

PERFECT

‘I want to show myself to the world and bring and give my energy to a lot of people – to touch them in a way you can only understand if you see and feel it. I want to find the perfect combination between “entertaining” people and making them think about stuff that I think is important.’

‘Modern Theatre Dance has made me connect with and open up to people who I otherwise probably wouldn’t have come in contact with. It really opened up my understanding for people who live in worlds entirely different than mine. It taught me that everyone’s development is different and equally valuable. It gave me a first step to discovering my own voice, and truly listen to the voices of others.’

FAMILY

‘My classmates and I see each other more often than our own families or friends, and we see each other in every state of being. I would never have become who I am today without them!’

HUMAN

‘I hope that in some way I’ll be able make more people feel at home in this world, but also help the ones who already do feel at home by opening up their understanding for people who are different from them, and letting them be. You can have beliefs and dreams without destroying or rejecting everything else around you. I think too many things don’t work out because there’s not enough communication, not enough respect. I’d like to help the world to become a bit more human.’

Portraits left to right Judith Westbroek, Roy Beusker, Pascal Gérard

Océane Borcy

Modern Theatre Dance

‘I would like to help the world to become a bit more human’

Photo xxxx

CONNECT

_ Zora Westbroek

Portrait Amber van Oosterhout

Amber Veltman Age 21 Nationality Dutch

STUBBORN

Nieuwe lichting 2020

‘In my second year I had a back injury, and I didn’t dare to move – let alone dance – for almost half a year. I saw a lot specialists and the inside of a lot of hospitals, and at a certain point I was seriously doubting whether I would continue studying and dancing. But then – step by step, very slowly – I recovered. Then suddenly I was back on stage again! This period showed me that it’s important to listen to the signals that your body gives you. I had been stubborn for a long time, working very hard but in the wrong way.’

MAGICAL

‘My most beautiful learning experience was dancing in Rito de Primavera with José Vidal & Compañía alongside 25 Chilean dancers and 25 MTD students. The experience of dancing, moving and chanting together is indescribable. The atmosphere was magical, tribe-like, ritualistic – spiritual, even. Most important was sharing the passion we all have in common: dance. The people I met were full of love, warm-hearted and passionate. They showed me that dance doesn’t always have to be about the most complex choreography or the best technique or pointed foot. It can also be about being a community together and caring for each other.’

BEAM OF LIGHT

‘I want to connect to the world by being strong, open, different and playful but also vulnerable and honest. I would be very touched if some people leave the venue after the performance with the sensation of a little beam of light on their face – like at the end of a hot summer day when a small beam of light kisses your cheeks goodbye and makes your heart glow for a moment. That little light of love and compassion – of being alive – would be beautiful.’

CONNECT

Modern Modern Theatre Theater Dance Dance

‘I want to evoke the feeling of a little beam of light’ _ Amber Veltman 85

Nieuwe lichting 2020

Modern Theatre Dance

‘The exploration of connections is something we should all invest in’

Photo xxxx

CONNECT

_ Amber Smits

Nieuwe lichting 2020

‘I want to share, to support and to be human’ _ Karlijn Roest

Amber Smits

Karlijn Roest

Age 22 Nationality Dutch

Age 21 Nationality Dutch

DOMINO EFFECT

SUPER PROUD

‘Studying at Modern Theatre Dance, I learned how to have a positive and explorative mindset, even when situations get challenging at times. I feel grateful to all of the teachers and choreographers who allowed me to become the dancer that I am today. One particular experience had a great impact: working on Forever Flow of Wet Long Fingers at Least Some Millions Touching the Lights of One Another (Love U Like E.T.) by Elizabeth Raymond, which won the AHK Bachelor’s Graduation Prize. Working on this piece made me aware of the connections between me and everyone around me, even strangers. I discovered that even the slightest of movements can create a domino effect of reactions and occurrences in my environment. I think it is a beautiful and eternally innovative, yet timeless, metaphor for life. The exploration of connections is something we should all invest in.’

INSPIRING

‘Especially in my internship year I came to realise how much my classmates help and motivate each other. I’ll be able to look back not only on my own process, but also on those of my classmates and the valuable lessons they taught me. I hope we’ll have the opportunity to keep on inspiring each other in the future.’

Photos Sjoerd Derine

HAPPINESS

‘I’d like to connect with the world by creating amazing and inspiring art. I’d also like to create understanding of the things we can accomplish trough a healthy mind-body connection. I think that would bring some happiness into the world.’

‘I have had many great learning experiences over the past years that contributed to my vision of the dance world. I started at Modern Theatre Dance thinking I would become a neo-classical dancer, living the company life. But what I learned here has broadened my view greatly, and I’ve developed a real interest in the contemporary performance world. Another thing I learned was to have faith in myself, and that with practice everything will fall into place. For example, I never expected to enjoy creating my own work, but I’m super proud of the work I made for my class in the third year and of the duet with Iúri Costa.’

‘REAL’ WORLD

‘During my internship in 2018 and 2019 with Dunja Jocic for The Protagonist I was given a great deal of responsibility as the protagonist of the piece. I will be forever grateful to her for giving me this opportunity. I learned so much in this short period, it felt like a little sneak peek into the ‘real’ world. I also really enjoyed the performances we did as a class, especially our thirdyear project P R O P R I U M where everybody participated in the ALIENATION. I think we are a supportive class; we appreciate everybody individually and I have made friendships for life.’

BRING JOY

‘I would like to support the art world in becoming more human to each other, less competitive, supporting one another and appreciating what each other are doing. To share creative ideas, to make people aware of the importance of art, and not just performing to bring joy.’

Do you want to meet the other graduates of Modern Theatre Dance? See page 282.

CONNECT

Portraits left to right Alberto Quirico, Lisanne van den Broek

Modern Theatre Dance

Producing the future

Ze creĂŤren vrijhavens. Alternatieve schemerwerelden. Nieuwe rituelen. Radicale platforms. Ze realiseren kunstprojecten met een maatschappelijke urgentie voorbij bestaande structuren en disciplines. Ontmoet vier studenten van de eerste lichting creative producers die afstuderen aan de nieuwe master DAS Creative Producing.

_Marc van Loon _Bibi Scholten van Aschat _Anne van Uum _Cole Verhoeven

Nieuwe lichting 2020

EERSTE LICHTING STUDENTEN MASTER DAS CREATIVE PRODUCING

CONNECT

DAS Creative Producing

Anne van Uum (31)

‘Ik wil vrijhavens bieden om samen te komen’

Grote verschuivingen

Nieuwe lichting 2020

Anarchisme ‘Het Young Ones theater was een van die plekken. Het was een oud kerkgebouw in Zwolle dat door Jeroen Kriek en Ilona Kevelham is omgebouwd tot theater. Daar trainden, aten en speelden we met jongeren tussen de 10 en 26 jaar. Een zelfgemaakt theater als vrijhaven om je plek in de wereld te ontdekken. Een plaats waar activisme en anarchisme logisch waren. Helaas is het gebouw nu platgegooid om er appartementen te bouwen. In de periode dat ik hier werkte, tussen 2015 en 2018, heeft mijn creatief producentschap zich ontwikkeld.’

Foto Joep van Aert

‘Mijn ambitie is om een andere kunstorganisatie uit te vinden, een die past bij het organiseren van kunst in deze tijd van grote verschuivingen. Verschuivingen waarvan ik benieuwd ben hoe een volgende generatie die kan vormgeven. Mijn overtuiging is dat kunst in het middelpunt van de maatschappij en het politieke moet staan. Terwijl de dwingende structuren van het dagelijks leven ons verleiden individueel te handelen, biedt kunst een mogelijkheid om samen te komen.’ Een training in het Young Ones theater in Zwolle in 2017: ‘Een plaats waar activisme en anarchisme logisch waren’

Cole Verhoeven on Free Radicals

‘With my platform I intend to address urgent concerns in society’

Magie ‘Een ander mooi voorbeeld van een kunstorganisatie die midden in de maatschappij staat, is het productiehuis TheaterLAB bij Zwolse Theaters, dat ik in 2018 heb opgericht en waar ik de creatieve productie voor deed. Vanuit dit lab organiseerden we bijvoorbeeld samen met studenten van ArtEZ een theatrale protestactie tegen zwarte piet. Als creative producer zit de magie voor mij in groepen bij elkaar brengen die samen werken aan het vormgeven van hun eigen wereld. Een wereld waar je kunst kunt inzetten om met elkaar te handelen in plaats van stil te vallen.’

Broken parts ‘The societal changes brought about by the advent of the Covid-19 virus have only strengthened my mission. The corona virus has revealed the broken parts of a society; whose safety nets are inadequate or non-existent under capitalism; how easily empires do unravel; whose quality

DAS Creative Producing

‘Ik wil avontuur en intimiteit op anderhalve meter verzorgen’

Stones for humanity ‘I intend to use my online platform Free Radicals to bundle the intellectual and creative voices of writers, artists, philosophers and activists who were addressing these urgent concerns pre-corona. The Free Radicals platform is not only an environment for like minds: it will also serve as a resource or information bank for activists in the making. Free Radicals throw stones for humanity. Free Radicals throw stones against cis-white alleged supremacist imperialist capitalist ableist ageist heteronormative patriarchy.’

Bibi Scholten van Aschat (28) over Antidote 1on1

Zelforganisatie ‘Antidote is een kunstinitiatief dat experimenteert met collectieve en non-hiërarchische maak- en organisatiepraktijken. Met festivals, performances en artistiek onderzoek manifesteert Antidote zich als een doorlopende zoektocht naar zelforganisatie, gemeenschappelijkheid en solidariteit. Het team van Antidote bestaat uit Doke Pauwels, Koen Bartijn en mijzelf.’

Leegstaande club ‘Op dit moment reageren wij met ons project Antidote 1on1 op het sluiten van alle culturele ontmoetingsplaatsen. We organiseren één-op-één-performances in leegstaande restaurants, kapperszaken, clubs, kerken en meer. Met ruimschoots afstand en genoeg desinfecterende middelen paraat.’

Fysieke aanwezigheid ‘Met het 1on1-performance project wil ik één-op-één-ontmoetingen faciliteren waarin menselijke interactie centraal staat. In tijden van corona overheerst het digitale contact. Ik geloof sterk in het belang van offline momenten; de fysieke, zintuiglijke aanwezigheid van de ander. Op deze manier kunnen kunstenaars weer live in aanraking komen met hun publiek. Tegelijkertijd kunnen mensen die zich eenzaam, geïsoleerd en vervreemd voelen in deze bizarre tijden in zo’n intiem moment troost, hoop, blijdschap, ontroering en reflectie vinden.

Photo xxxx

Met dit project wil ik avontuur en intimiteit op anderhalve meter verzorgen en hoop ik kunstenaars, eigenaren van nu leegstaande ruimtes en publiek aan elkaar te verbinden om deze coronacrisis een beetje leefbaarder te maken.’

CONNECT

of life matters when ventilators are in short supply; who is left out of the stream of information during a crisis when sign language interpreters are not part of the mainstream; how quickly violent xenophobia rears its head in a crisis.’

DAS Creative Producing

Marc van Loon (53)

over Random (Im)perfections

Schemerwereld

‘Ik wil met performancekunst nieuwe rituelen creëren’

In deze menselijke behoefte om te zoeken naar een alternatieve schemerwereld zie ik parallellen met de hedendaagse feestcultuur. Ook in de clubscene en op festivals wordt een tijdelijke sociale realiteit neergezet met eigen gedragscodes. Er ontstaan nieuwe uitingen in fashion, nieuwe muzieksoorten en nieuwe dansvormen. Kunst is hier minder een individuele kijkervaring en meer een interactieve uiting van mensen die in het collectief nieuwe betekenissen creëren.’

Radicale zelfexpressie ‘Gevoed door mijn achtergrond als danser en choreograaf in de hedendaagse dans, ben ik tijdens mijn masterstudie DAS Creative Producing gestart om mijn bedrijf Random (Im)perfections (are symptoms of life) te ontwikkelen. Ik ga op zoek naar nieuwe speelplekken en alternatieve ervaringsmomenten. Plekken waar je de regels van het theater anders kunt vertalen en waar je de grenzen tussen publiek en performer, en tussen publiek en privé kunt opzoeken. Een mooi voorbeeld hiervan is Fremdkörper, een multidisciplinair clubevent dat ik initieerde bij Fontys Hogeschool in Tilburg. We maken gebruik van stereo-

Beeld uit Fremdkörper, een multidisciplinair clubevent geïnitieerd door Marc Een event van Random (Im)perfections in Supperclub Amsterdam

type iconen die door de combinatie van verschillende betekenislagen een nieuwe beeldtaal creëren. Zoals de nar uit het Shakespeareaanse hof bieden wij met performance een ander perspectief op sociale machtsrelaties.’

Nieuwe rituelen ‘In deze tijd zijn er steeds minder tradities en rituelen die ons eraan herinneren waar we ons in de dag, in het jaar of in onze levenscyclus bevinden. Hierdoor zie ik een gemis aan gemeenschappelijke momenten en tijdsmarkeringen in ons leven die mogelijkheden tot reflectie bieden. Performancekunst kan iets doen aan het gemis hieraan door met de creatie van nieuwe rituelen essentiële momenten uit te lichten.’

Foto’s Amat Bolsius, Tessa Letort, portret Raymond van Mil

Nieuwe lichting 2020

‘Mensen zijn in alle tijden en culturen op zoek gegaan naar de omgekeerde wereld om van daaruit ironisch commentaar te geven op het serieuze leven van alledag. Ik denk daarbij aan Saturnaliën, een Romeins volksfeest dat sterk doet denken aan ons carnaval, en aan de eerste vormen van het carnaval. Ook het fenomeen ijspret valt eronder. In de 17e eeuw golden de wetten voor op het water en land, en niet op het ijs. Daardoor konden mensen op het ijs politiek ongenoegen uitleven en seksuele bevrijding vieren.

Theaterdocent

‘Mijn geboorteplaats was kennelijk een

seksparadijs’

_Kobbe Koopman _Chanan Molenaar _Els Vegter

Werken met sekswerkers kan niet in tijden van corona. Ook niet als je theaterdocent bent. CONNECT vroeg drie afstuderende docenten-theatermakers die hun afstudeervoorstelling moesten uitstellen: welke foto representeert jouw werk?

CONNECT

DRIE THEATERMAKERS-DOCENTEN KIEZEN EEN REPRESENTATIEF BEELD

Kobbe Koopman (26)

‘Ik wil theater maken over de dingen waar we het het minst over hebben’

Waarom dit beeld? ‘Ik ben opgegroeid op de Wallen, en heb als kind altijd sekswerkers om me heen gehad. Je ziet op deze foto de seksshop waar ik langsfietste van school naar huis. Voor mij was dit altijd de marker dat ik “mijn buurt” weer inkwam. Mijn geboorteplaats was kennelijk een seksparadijs. Ik was gefascineerd door het feit dat sekswerkers een normale aanwezigheid waren in mijn leven, maar toch totaal afgeschermd leefden.’ Connected? ‘Ik wil graag theater maken over de dingen waar we het het minst over hebben. Daarom besloot ik mijn afstudeervoorstelling te maken samen met sekswerkers.’ 1 eigenschap ‘Kritisch’ Foto Simon French, Portret Rosa Alvarez

Nieuwe lichting 2020

Afstudeervoorstelling Meeting in the flesh Uitgevoerd Data uitgesteld naar juni 2020 door corona Spelers Sekswerkers

CONNECT

Theaterdocent

Els Vegter (26)

‘Ik wil ambitieuze mensen helpen hun talent te ontwikkelen’

Waarom dit beeld? ‘Je ziet de overheadprojector waarop ik de titel van mijn voorstelling schreef tijdens onze eerste repetitie – voor de coronacrisis. De inspiratie vormden mijn buitenlandstage in IJsland waar ik de poolnacht meemaakte en het boek Een vrouw in de poolnacht van Christiane Ritter. Ik werkte met twee spelers met wie ik een goede klik heb en die ik bij het stuk vond passen. John ken ik vanaf de eerste klas, hij woont tegenover school. Jasmijn is een collega van het Muziekgebouw aan het IJ. Samen werkten we door aan de voorstelling in de roerige, geïsoleerde tijd van corona.’ Connected? ‘Ik wil graag ambitieuze mensen verder helpen hun talent te ontwikkelen. Mijn hart gaat sneller kloppen van samen brainstormen en het coachen en helpen bij een creatieve zoektocht.’ 1 eigenschap ‘Eerlijk’

Foto Elizabeth Vegter

Nieuwe lichting 2020

Afstudeervoorstelling Vrouw in de Poolnacht Uitgevoerd Data uitgesteld naar juni 2020 door corona Spelers John Ter Marsch en Jasmijn Vrietthof

Theaterdocent

Chanan Molenaar (26)

‘Ik hou van de eigenheid en zelfstandigheid van mijn spelers’ Afstudeervoorstelling Uiteindelijk doen we allemaal maar wat Uitgevoerd Data uitgesteld naar juni 2020 door corona Spelers Lola Hock, Aure van Es, Neele Kamerbeek en Maissa Khelifi Doreen Edens en Anouk Brands (studenten en oud-studenten MBO Theaterschool Rotterdam) en Edwin Klazinga (afgestudeerd Theaterdocent)

CONNECT

Waarom dit beeld? ‘Op deze foto zien we een beeld uit de openingsscène van mijn muzieketude, een project uit het tweede jaar. Oud-klasgenoot Coosje de Loor komt omhoog uit een enorme zee van gekleurde ballonnen in straatlantaarnlicht. We speelden toen mijn bewerking van Party Time van Harold Pinter. Deze voorstelling is de eerste voorstelling waar ik actief experimenteerde met vervormde muziek in het dj-programma Ableton. Iets waar ik nog steeds dankbaar gebruik van maak.’

1 eigenschap ‘Openheid’

Foto Tim Hillege

Connected? ‘Het liefst werk ik zoveel mogelijk vanuit verschillende onderwerpen. Het hangt af van waar ik op dat moment mee bezig ben. Ik hou van eigenheid en zelfstandigheid. Ik train mijn spelers zodat ze zelf verantwoordelijk zijn voor gemaakt materiaal en vaak voer ik daarover de eindregie.’

Hoe deons angst verlamt De klassieker Drie Zusters van Tjechov werd voor het eerst in 1901 opgevoerd, een stuk van meer dan 100 pagina’s. Regisseur Lara van Hoof en productieleider Eva Banning ensceneerden een radicaal gestripte versie. ‘Het conflict is tot de essentie teruggebracht: drie mensen willen iets, maar durven niet.’

_Eva Banning _Lara van Hoof

Nieuwe lichting 2020

TJECHOVS DRIE ZUSSEN RADICAAL GESTRIPT

Drie Zussen is een afstudeervoorstelling van Lara van Hoof (regie) en Eva Banning (productie) die in november 2019 speelde in de Academie voor Theater en Dans. Scenografie: Scott Robin Jun, lichtontwerp: Varja Klosse.

100

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Tim Hillege

CONNECT

Regie/Productie Podiumkunsten

101

Nieuwe lichting 2020

De drie zussen, gespeeld door Yara Alink, Nina Fokker en Mirthe Labree, en de man, gespeeld door Martijn Crins

Wat is de kern van het verhaal dat jij uit Drie Zussen hebt gehaald? Regisseur Lara: ‘De drie zussen zijn al hun hele leven samen. Ze willen naar Moskou, maar ze gaan niet. Ze hebben een patroon ontwikkeld waarin ze constant in competitie met elkaar zijn. Zo houden ze elkaar klein en in stilstand. Alle drie hebben ze een verlangen om dat patroon los te laten, maar niemand durft de eerste stap in het onbekende te zetten. Op een dag komt er een man langs. Een mogelijkheid voor de zussen om in beweging te komen. Maar in plaats daarvan kruipen ze nog meer in hun schulp.’

Waarin wijkt jullie voorstelling af van Tjechovs stuk? Lara: ‘Drie Zusters van Tsjechov is een enorm stuk van 100 pagina’s, waarin ellenlang wordt geluld. Ik wilde een beeldende, fysieke vertaling van het stuk maken. In mijn enscenering zit één zin uit het oorspronkelijke stuk en een zelfgeschreven dada-achtige monoloog over Russische literatuur en cultuur van de man die bij de zussen langskomt. Het conflict in het stuk heb ik tot zijn essen-

102

tie gebracht: drie mensen willen iets, maar durven niet. De tragiek daarvan. Over die toestand heb ik het voornamelijk laten gaan. Een ander belangrijke verandering is, dat ik – vanuit mijn eigen ervaring als middelste van drie zussen – heb ingezoomd op de onderlinge verhouding van de zussen. Meer dan in het stuk van Tsjechov, houden de zussen in mijn enscenering elkaar in stilstand.’ Productieleider Eva: ‘Het is dus een radicale bewerking van de klassieke tekst. De zussen zijn op elkaar aangewezen en hebben een onveranderlijke rolverdeling, waar ze niet gemakkelijk van loskomen. Je ziet veel ongemakkelijke situaties. Ongemak in de omgang onderling bij de zussen. Ongemak in het lichaam.’

Regie/Productie Podiumkunsten

‘Mijn voorstellingen zijn landschappen’

Lara van Hoof (29)

Wat is het belangrijkste thema van jullie voorstelling? Lara: ‘Twijfel. De angst om iets wat je kent los te laten – en daardoor niet tot handelen komen.’ Eva: ‘Terwijl je wél verlangt naar een grootser leven, verlangt om iemand te zijn los van de rol die je hebt. Het stuk maakt die constante strijd voelbaar: tussen het verlangen naar iets nieuws, naar een groots en meeslepend leven, en de angst om de veilige situatie te doorbreken, de rol binnen de familie los te laten.’

Portretten Rob ten Broek, Tom te Buck

Herkennen jullie die strijd zelf ook? Lara: ‘Ja, ik heb een groot zwak voor mensen of personages die zichzelf op een rem zetten, omdat ik mezelf daarin herken. Het fascineert me enorm hoe eng het voor ons is om zekerheden los te laten, omdat we zo graag willen weten waar we aan toe zijn. Terwijl een stap in een onbekende richting juist ook voor bevrijding kan zorgen. De lijn tussen wel of niet tot manifestatie komen, zie je vaak in mijn werk terug.’ Eva: ‘Ja, ik heb soms het gevoel dat de oneindige keuzemogelijkheden die wij hebben verlammend werken. Als alles mogelijk lijkt, wat betekent een keuze dan?’

Is dit stuk typerend voor jou als regisseur? Lara: ‘Ik ben inderdaad geïnteresseerd in een toestand, eerder dan in een plot met een dramatische ontwikkeling. Ik zou mijn voorstellingen ook wel landschappen kunnen noemen. Ik zoom secuur in op menselijk gedrag; dat ga ik fysiek onderzoeken op de vloer. Daarin zoek ik naar een stilering in alledaags gedrag. De figuren in mijn voorstellingen hebben een overbewustzijn over hun eigen gedrag en dat van anderen. Om die reden neem ik het feit dat er een publiek naar ze kijkt altijd mee in het maken. Ik heb een grote liefde voor het absurde. Humor is voor mij een belangrijke motor om te maken. Het liefst werk ik met mimeacteurs.’

Wat gaf jou de grootste kick als productieleider? Eva: ‘Binnen het creatief proces hebben we veel gezocht naar de juiste vorm. Toen alles op z’n plek viel, hebben we echt iets moois neergezet.’

Tot slot: hoe was jullie samenwerking in het creative team? Eva: ‘Héél goed!’ Lara: ‘Als twee zusters.’

103

‘Ik wil na mijn afstuderen graag een huis opzetten, het liefst in de natuur buiten de stad, met mijn man Gerrit. Een plek waar een vertrouwde groep mensen samen voorstellingen maakt en waar we ook samenkomen om te koken en eten. Ik heb ook een grote interesse in andere disciplines zoals beeldende kunst en muziek. Ik zou graag avonden willen programmeren waar kunstenaars hun werk kunnen tonen: concerten, exposities, lezingen, performances. En het liefst worden er ook fysieke lessen en meditatiecursussen gegeven.’

Eva Banning (24)

Kunst voor iedereen

‘Mijn toekomstdroom is dat kunst een écht verbindende rol speelt in de samenleving. Mijn visie – dat kunst er voor iedereen is – zou ik graag terugzien in de kunstensector. Door bijvoorbeeld te schrappen in het enorme aanbod kunnen we misschien meer langdurige, en daardoor verbindende, projecten aangaan. Het lijkt me ook heel mooi als ieder stadsdeel een ‘wijkschouwburg’ krijgt. Verder schrijf ik graag en hoop ik van schrijven over kunst mijn beroep te maken.’

CONNECT

Samen maken, samenkomen

_Martha Villada Márquez _Vainergill Thurnim _Barbara Willemsen

Nieuwe lichting 2020

Connecting In een tijd dat steeds meer mensen zich opsluiten achter hun eigen muren van angst, zijn verbinders van culturen belangrijker dan ooit. Ontmoet twee theatermakers-docenten en een dansdocent die worden gedreven door dezelfde behoefte: connecting cultures. ‘Het helpt dat ik transcultureel ben.’

104

Theaterdocent Verkort

MARTHA VILLADA MÁRQUEZ MAAKTE EEN PERSOONLIJKE SOLO OVER GEWELD

‘Ik wil talen en culturen verbinden’

CONNECT

Portret Bart Grietens Foto’s Alejandro Garlophui

‘Mijn solovoorstelling SOLO MEDELLÍN SOLO is een autobiografisch stuk over de impact van geweld en over strategieën om geweld te overleven. Onmacht is een belangrijk thema in deze voorstelling. Het publiek reageerde heel positief: “Je solo was van het begin tot het einde erg indrukwekkend.” In mijn werk als theaterdocent wil ik graag mensen verbinden met de verhalen van andere mensen. Ik wil talen en culturen met elkaar verbinden. Enthousiasme is daarbij een kenmerkende eigenschap van mij.’

‘Het publiek vormt een actief onderdeel van de voorstelling’

‘Deze foto symboliseert onmacht, een belangrijk thema in mijn voorstelling SOLO MEDELLÍN SOLO’

105

Docent Dans

VAINERGILL THURNIM MAAKTE EEN VOORSTELLING MET EEN ALL BLACK FEMALE CAST

‘Ik wil mensen verbinden met hun culturele achtergrond’

‘Je ziet hier een deel van de cast met mij als maker. Deze foto representeert de thema’s van de voorstelling: waardigheid, mystiek en creativiteit’

Als dansdocent wil ik graag mensen verbinden met hun culturele achtergrond. Een eigenschap die daarbij helpt is dat ik transcultureel ben. Maar misschien belangrijker nog: ik vind het heerlijk om te onderwijzen, nieuwe dingen te introduceren en … te genieten.’

Foto’s Nenecreates Portret Aristos Iatrou

Nieuwe lichting 2020

‘Purple as Purple is een danstheaterproject dat ik maakte met amateurperformers uit Amsterdam en Rotterdam. Een voorstelling over thema’s als waardigheid, mystiek en creativiteit. Ik werkte met een all black female cast, allemaal twintigers, die het heel uitdagend en prikkelend vonden om hieraan te werken.

106

Theaterdocent Verkort

BARBARA WILLEMSEN GING OP MUZIKALE ZOEKTOCHT NAAR HAAR ROOTS

Portret Fleur Beerthuis

CONNECT

‘In mij ontmoeten Nigeria en Nederland elkaar’

‘Sfeerbeelden uit Drums: Do you know who I am’. Het publiek is medespeler in de voorstelling.’

‘Mijn voorstelling Drums: Do you know who I am is een persoonlijke, muzikale zoektocht naar mijn roots. In deze voorstelling – en in mij – ontmoeten Nigeria en Nederland elkaar. Het publiek is medespeler in de voorstelling. “Ik voelde me verbonden en dat is bijzonder,” zei iemand na afloop. Dat is precies wat ik graag wil als theatermaker en docent: mensen met verschillende achtergronden verbinden. Ik probeer de norm en de niet-norm vanuit allerlei perspectieven te belichten.’

107

Freedom and

happiness! _Anna van Dieren _Gaia Finetto _Sena Kitano

Nieuwe lichting 2020

THESE THREE TALENTED YOUNG BALLET DANCERS ARE ABOUT TO BRING YOU â&#x20AC;¦

108

From a very young age they have studied ballet. Now, they are ready to launch their professional careers and delight audiences worldwide. CONNECT asked them: What would you like to bring to your audience?

109

CONNECT

Nationale Balletacademie

Nieuwe lichting 2020

Sena Kitano

(17)

110

Nationale Balletacademie

CONNECT

‘Dancing that only I can do’ Nationality Japanese Dearest during studies ‘Efforts.’ Internship The Dutch National Ballet Danced in The Nutcracker, Giselle

Photo Altin Kaftira

Future ‘I will be dancing at the Northern Ballet.’

111

Anna van Dieren

Nieuwe lichting 2020

(20)

112

‘Diversity’ Nationality Dutch Dearest during studies ‘Great choreographers and guest teachers that are brought into the school to teach and work with us.’ Internship The Dutch National Ballet Danced in Giselle, Swan Lake, The Nutcracker

Photo Altin Kaftira

Future ‘I would like to dance at a professional ballet company.’

113

CONNECT

Nationale Balletacademie

Gaia Finetto (19)

114

‘The joy and the emotions I feel while dancing’ Nationality Italian Dearest during studies ‘All the teachings and support my teachers gave me.’ Internship The Dutch National Ballet

Photo Altin Kaftira

Danced in Swan Lake, Giselle, The Nutcracker Future ‘I will be dancing at the Czech National Ballet.’ 115

CONNECT

Nationale Balletacademie

WIM WILDENBEEST (22) OVER ZIJN OPLEIDING TECHNISCHE PRODUCTIE - ASSOCIATE DEGREE

‘Ik krijg een

kick

Geboren en getogen in de rustige Friese polder, weet Wim Wildenbeest (22) precies wat hij wil: voor zijn 35ste de complete technische productie doen van een groot dance-event! Wel groen graag. Hij is een van de vier jongens die dit jaar afstuderen bij Technische Productie Associate Degree. ‘Ik ben veel creatiever geworden.’

_Wim Wildenbeest

Nieuwe lichting 2020

van evenementen’ Waarom heb je gekozen voor deze opleiding? ‘Ik kom van het mbo-opleiding Podium- en evenemententechniek. Daar zitten heel veel lichten geluidsjongens. Ook ik studeerde af als lichten geluidstechnicus. Ik wilde graag doorgroeien. Ik vind het heel erg leuk om met iets nieuws aan de slag te gaan, iets wat ik nog niet goed beheers.’ En, gelukt? ‘Ja! De afgelopen twee jaar tijdens mijn opleiding ben ik veel meer geprikkeld, veel creatiever geworden. Ze stellen je de vraag: wat zijn je achterliggende gedachtes? Je kijkt breder, meer open-minded. Je

leert bijvoorbeeld ook te kijken naar de achterkant van een evenement: gebeurt het veilig, zijn de mensen veilig bezig, bijvoorbeeld als je licht aan het inhangen bent.’ Ben je ook nog een beetje praktisch bezig? ‘Zeker, tijdens je Associate Degree loop je twee stages. Vorig jaar liep ik stage bij Karavaan, een stichting die theater op locatie produceert. Ik was assistent technische productie bij de wereldpremière van het concert Hermes. Een mix van

116

elektronische muziek en barok, met uitgebreide visuals op een fantastische locatie: de Grote Kerk in Alkmaar. Samen met Karavaan heb ik alle techniek geregeld.’ Jij zou dit jaar je afstudeerstage lopen bij het festival Chasing the Hihat … ‘Klopt, ik krijg een kick van evenementen! Podia of chillplekken voor een muziekfestival ontwerpen vind ik vet. Ik startte dan ook supergemotiveerd aan mijn stage. Ik zou gelinkt worden aan de creative director van het festival en met hem meelopen. Ik wilde graag leren hoe ik mijn

Technisch Productie - Associate Degree

Foto’s Wim Wildenbeest, Portret Sjoerd Derine

‘Hier zie je een totaalplaatje van de productie Hermes in de Grote Kerk van Alkmaar - een fantastische locatie om een wereldpremière af te trappen!’

uit het eerste en tweede jaar van Design & Technologie. Ik kwam zelf met dit initiatief, omdat ik anders thuis niks zat te doen. En in mei doe ik mee met het project Aangeraakt, samen met de tweedejaars van Design & Technologie, Regie en Scenografie.’

Wat vond je het leukst tijdens je studie? ‘Het is gewoon heel leuk op creativiteit nog beter kan inzet- deze school, iedereen is blij ten bij het ontwerpen. Helaas is en enthousiast! Ik vond het mijn stage stopgezet vanwege bijvoorbeeld heel tof te werken aan de diploma-uitreiking het coronavirus.’ van de Associate Degree-klas voor mij. Wij hadden een Heel erg balen! fictieve radioshow van 538 ‘Ja, zeker ook omdat Chasing nagemaakt, omdat je tijdens the Hihat dit jaar helemaal je studie meehelpt achter de zou draaien op aggregaten met groene stroom. Ik vind het schermen bij 538 Koningsbelangrijk dat producties in de dag. Dat was een hele leuke uitdaging.’ toekomst zo duurzaam mogelijk zijn. Op school was daar Wat is je toekomstdroom? ook veel aandacht voor. We ‘Elk festival zo groen mogelijk hebben bijvoorbeeld gewerkt maken, dat zie ik als mijn toeaan een fictief project over komst. Volgend jaar hoop ik duurzaamheid. In het atelier van de Stopera hebben we een eerst door te studeren bij de afdeling Design & Technolomaquette van het decor helemaal technisch uitgepluisd, met gie. Voor mijn 35ste wil ik de als uitdaging: hoe transporteer technische productie doen bij een heel groot dance-eveneik het zo duurzaam mogelijk?’ ment in Nederland. Ik wil het helemaal ontwerpen! Ik geniet Breng je deze coronatijd heel erg als ik mensen zie toch nog een beetje leergenieten van wat ik met mijn zaam door? team heb gemaakt. Dat ze alle ‘Ja, ik doe iets extra’s: ik verstress eruit dansen.’ breed mijn kennis in nieuwe programma’s! Ik volg online Capture- en Vectorworkslessen

117

CONNECT

‘Ik wil elk festival zo groen mogelijk maken’

Verbonden door …

INSPIRATIE! Nieuwe lichting 2020

Een hondje, de wetenschap, of gewoon, een lege ruimte. Onze afstudeerders halen overal hun inspiratie vandaan. CONNECT vroeg hen: wat inspireert je en waarom?

‘Dit is Paris. Ik had de eer om met hem in een voorstelling te spelen. Een waar hoogtepunt.’

‘Een optische illusie’ Kevin Pieterse, Scenografie

Moriah Dekker, Mime

‘Je ziet hier de mensen die me door het dikst en dunst hebben bijgestaan. Ik houd zoveel van jullie en wens jullie alle succes dat sowieso jullie kant op komt. Desalniettemin een grote SHOUTOUT naar mijn hele klas want jullie zijn begrip, warmte en liefde in één. Okeyyyy... het laatste beetje liefde voor het

‘Tijdens mijn studie stond liefde centraal: in mijn solovoorstelling, in het tussenjaar. om voor mezelf te zorgen en daardoor te groeien, en natuurlijk: in de liefde voor het vak.’

Dreamteam ; )’

Gerinio Triebel, Urban Contemporary (JMD)

Rick van der Steen, Mime

118

‘De samenkomst van kunst en wetenschap’ Noor Stenfert Kroese, Scenografie

‘Wanneer na de voorstelling het hele team trots is op wat we hebben neergezet en we met een glimlach op ons gezicht de breek in gaan.’

CONNECT

Tim Veenstra, Technische Productie - Associate Degree

‘Een lege ruimte. Daar waar alles ontstaat in het theater.’ Beelden Stefano Duperac, Cissy Spoelstra, Ernst Haeckel

Martijn Huisman, Mime

‘De complexiteit van kleur’ Sabine Okrouhlík, Scenografie

119

_Jasmin Deekman _Meis Kรถster

_Teun Donders _Jasper Stoop

_Alidtcha Binazon _ Bodine Sutorius

Nieuwe lichting 2020

120

1+1=3 De Academie is dé plek om geestverwanten te ontmoeten en nieuwe creatieve samenwerkingen te starten. Voor even of voor het leven. Maak kennis met drie veelbelovende nieuwe duo’s die samen hun afstudeervoorstelling maakten onder het motto 1 + 1 = 3. ‘Wij zijn als twee bomen in een bos.’

121

CONNECT

DUO’S VOOR EVEN OF VOOR HET LEVEN

ALIDTCHA BINAZON EN BODINE SUTORIUS OVER MACHTSVERHOUDINGEN

diep

Nieuwe lichting 2020

Volg ons â&#x20AC;¦ of val

Follow Or Fall Low is een afstudeervoorstelling van Alidtcha Binazon (ATKA) en Bodine Sutorius (Mime) die op 28 en 29 februari en 1 maart 2020 speelde in de Theaterzaal van de Academie voor Theater en Dans. Beelden van de voorstelling vind je op Instagram @collectiefmankement.

122

CONNECT

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie/Mime Opleiding

Foto’s Robert van der Ree

‘HET THEATERPUBLIEK IS ZOGENAAMD WOKE, MAAR IK DENK DAT WE STRENGER NAAR ONSZELF MOETEN KIJKEN’

123

Nieuwe lichting 2020

Onderwerp jij je klakkeloos aan macht of verzet je je? In hun afstudeervoorstelling Follow Or Fall Low spelen ATKA-student Alidtcha Binazon (22) en Mimestudent Bodine Sutorius (22) live machtspelletjes met hun publiek. ‘Ik betrapte mezelf op het gebruik van “mannelijke” termen.’

Hoe zijn jullie connected? Alidtcha: ‘In ons eerste jaar op school ontmoetten we elkaar toevallig tijdens 24hours, een 24 uur durende bijeenkomst in de Academie. Het klikte meteen.’ Bodine: ‘In de jaren erna bleven we verbonden en nu vormen we samen een makersduo.’ Alidtcha: ‘Dat willen we graag in onze afstudeervoorstelling “officieel” maken!’

Jullie voorstelling gaat over macht.

Alidtcha: ‘Klopt, Follow Or Fall Low is een interactieve voorstelling waarin we onderzoek doen naar machtsverhoudingen binnen één ruimte. We kruipen in de rol van “machthebber.” Spelen spelletjes met elkaar en met het publiek. Proberen oppermachtig te zijn, maar maken ook een knieval voor de macht boven ons. Omdat ook wij, als machthebbers, graag geleid worden.’ Bodine: ‘Belangrijker nog is je ervaring als toeschouwer. Je komt terecht in een innerlijke dialoog, een conflict: ga jij mee met de groep, met de codes die neergezet worden? Of ga je ertegenin en draag je de gevolgen daarvan, of die nu positief of negatief zijn.’

Dat klinkt ongemakkelijk. Wat hopen jullie te bereiken bij je publiek?

‘VROUWELIJKE MACHTHEBBERS ZIE JE VAAK GEPORTRETTEERD ALS MANIPULATIEF EN DOOR SEKSUALITEIT GEDREVEN’

Alidtcha: ‘Het theaterpubliek is zogenaamd woke, daardoor zie ik veel ja-knikkers in theaterzalen. Dat is leuk, maar ik denk dat we strenger naar onszelf moeten kijken, beseffen en aanvaarden dat we onbewust vervallen in bepaalde denkpatronen en gewoontes.’

124

Waarom trekt het thema macht jullie persoonlijk?

Foto’s Robert van der Ree

Alidtcha: ‘Vanaf mijn eerste jaar op school ben ik al bezig uit te zoeken wat er nou precies in hoofden als die van Trump omgaat. Waarschijnlijk omdat mij verteld werd dat het “moeilijk voor me zal worden, want ik ben een bruin meisje”. Ik was net 18 en kwam onzeker over. Of ik het er nou mee eens was of niet, ik ging de rol vertolken die op me werd geplakt. Nu is het tijd om in de rol van machthebber te kruipen.’ Bodine: ‘We raakten geïnspireerd door het boek De macht van Naomi Alderman. De conclusie uit ons verdere onderzoek was: het gaat niet per se over wíe de macht heeft, maar over de wérking van macht: wat doet het met je? Hoe macht je misschien wel verandert.’ Alidtcha: ‘Macht is een ontastbaar gegeven dat zich overal naar binnen wringt, of het nu in de politiek, je familie of je relatie is. Macht is overal aanwezig.’

Hoe ziet macht eruit? Is het iets typisch mannelijks? Alidtcha: ‘.. Toxic masculinity … Ik betrapte mezelf tijdens het onderzoek inderdaad op het gebruik van “mannelijke”

125

termen en beelden. Moet ik m’n krullen wegstoppen met gel? Moet ik dieper praten en mijn sensualiteit verstoppen? Maar ik moet toch ook machtig kunnen zijn mét krullen, met mijn 1 meter 60, met mijn sensualiteit? Zonder te veranderen in een manipulatieve, door seksualiteit gedreven vrouw, zoals een vrouwelijke machthebber vaak wordt geportretteerd.’

Zien jullie macht als iets “slechts”? Alidtcha: ‘Nee, macht is niet per se slecht. Maar je mag je er wel bewust van zijn: heb je door dat je jezelf een stukje macht hebt toegeëigend? Waar plaats jij jezelf in relaties, en hoe reageer jij op de labels die wij als maatschappij hebben verzonnen? Kun je daar iets in veranderen door jezelf bewust te maken van je deeply rooted onbewuste gedachten?’ Bodine: ‘Bewustwording van de positie die je zelf aanneemt, is denk ik de volgende grote stap in het gelijktrekken van alle ongelijkheden die we in deze wereld hebben.’

CONNECT

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie/Mime Opleiding

MEIS KÖSTER EN JASMIN DEEKMAN OVER HUN COLLECTIEF SERIÓÓS

Nieuwe lichting 2020

Stresss … bounce of bounce ’t weg! In een Notendop is een afstudeervoorstelling met choreografie en dans van Meis Köster en Jasmin Deekman (Docent Dans). De voorstelling speelde van 5 tot en met 8 maart 2020 tijdens het Café Theater Festival in Utrecht en speelt van 5 tot en met 15 september in het TapasTheater in Amsterdam. Zakelijke leiding is in handen van Savan Huisman (OPP) en artistiek adviseur is Aoife Murphy (Docent Dans).

126

CONNECT

Docent Dans

‘MIJN DRUK, JOUW DRUK, ONZE DRUK, BLOEDDRUK, BARKRUK. HÈ, WAT THAFUCK?’

127

Nieuwe lichting 2020

In hun urban danstheater-duet In een Notendop dansen, rappen en bouncen Jasmin Deekman (22) en Meis Köster (22), studenten Docent Dans, de dagelijkse stress die iedereen kent van zich af. ‘Wij dansen een lach op je gezicht, maar snijden wel bloedserieuze thema’s aan.’

Hoe zijn jullie connected? Meis: ‘Ik voel me superverbonden met Jasmin op zowel artistiek als persoonlijk niveau. Gieren van het lachen, verdwalen in vraagstukken van het leven, ons helemaal laten gaan in dans, rap en spel, en vooral: samen creëren!’ Jasmin: ‘Meis en ik zijn als twee bomen in een bos. Onze urban roots zijn met elkaar verbonden. Opgegroeid in twee verschillende steden zijn we tijdens de opleiding naar elkaar toe gegroeid. Wij worden allebei gevoed door humor, compassie en familie.’ Meis: ‘Jasmin voelt als mijn zusje, en het is zo’n bevrijding om samen ook businesswise te matchen!’ Jasmin: ‘We voelen ons beiden ook heel erg betrokken bij de wereld waarin we leven. Met ons collectief SERIÓÓS willen betekenisvolle voorstellingen maken, die voor verandering zorgen.’

SERIÓÓS? Zijn jullie zó serieus? Jasmin en Meis tegelijk (lachend): ‘Nee, wij zijn SERIÓÓS!’ Meis: ‘We streven ernaar dat onze toeschouwers ontspannen, met een lach, durven na te denken over complexe situaties of vragen.’ Jasmin: ‘We zorgen voor een gevoel van collectieve energie. Door de relatie die we met ons publiek opbouwen, dwingen wij liefdevol een ontmoeting af.’ Meis: ‘Wij dansen een lach op je gezicht, maar snijden wel bloedserieuze thema’s aan.’

128

Docent Dans

Zoals in jullie afstudeervoorstelling In een Notendop. Die gaat over stress …

CONNECT

Jasmin: ‘Ja precies. Over altijd het juiste willen doen, foutloos moeten zijn, de overvolle wasmand … Mijn druk, jouw druk, onze druk, bloeddruk, barkruk. Hè, wat thafuck?’ Meis: ‘Worstelend als powervrouwen rappen en dansen we met de stress van het leven. Vallen, opstaan en tot het gaatje gaan. Bouncend en springend op de beat en de flow van de muziek.’ Jamin: ‘En vinden we de warmte van elkaars liefde. Ha, rust!’

Foto’s Suzan Vermeulen, Aristos Latrou

Zijn jullie zelf zo gestrest dan? Meis: ‘Tuurlijk, het is toch wat hoor, al die ballen die je omhoog moet houden! Studeren, je was doen, mensen zien waar je van houdt, jezelf verzorgen, goed koken, eigen collectief opstarten en zo kan ik nog wel even doorgaan … We leven ons leven met zoveel liefde en plezier, en tegelijkertijd vinden we het vermoeiend en zwaar.’ Jasmin: ‘Met elkaar delen we dit in de repetities, laten we ons gaan en uiten we onszelf door middel van dans, rap en theater. Met ons publiek delen we de uitkomst. Ik vind het superfijn om eigen frustraties en thema’s te transformeren naar een liefdevolle en positieve voorstelling, een prettige ervaring voor ons publiek.’

En, reageerde jullie publiek positief? Meis: ‘Yes! Bij onze voorstellingen zaten gezinnen, studenten en opa’s en oma’s met een glimlach in het publiek!’

Hoe ziet de toekomst van SERIÓÓS eruit? Meis: ‘Oooh, ik zou zo graag met SERIÓÓS via dans de wereld en mensen ontdekken!’ Jasmin: ‘Wij worden warm van inclusief werken en maken. Juist omdat we verschillende doelgroepen met elkaar willen verbinden, mensen willen samenbrengen.

129

Ik wil dingen doen die iets toevoegen aan het leven van ons publiek. Genot én stof tot nadenken bieden.’ Meis: ‘Speelse, toegankelijke voorstellingen maken, inclusief en multidisciplinair. Zodat zoveel mogelijk mensen zich ermee kunnen identificeren. Onze stem laten horen en zo de wereld een beetje mooier maken.’ Jasmin: ‘Ook zie ik een community die bijdraagt aan de urbandansscene en de hedendaagse theaterwereld, een community die verbindt en waar kunstenaars zich thuis voelen.’ Jasmin en Meis: ‘Ja, wij zijn SERIÓÓS!’

Nieuwe lichting 2020

TEUN DONDERS EN JASPER STOOP OVER HUN VRIENDSCHAP

Stalken â&#x20AC;Ś of gestalkt worden? Teun Donders en Jasper Stoop waren voor corona van plan Blikvoer te maken. Uiteindelijk maakten ze de afstudeervoorstelling De Worm in het zijn, gebaseerd op de gelijknamige documentaire van Maarten Schmidt en Thomas Doebele. Regie is van Guy Clemens. De voorstelling speelde op 25, 26 & 27 juni 2020 in de Academie voor Theater en Dans en werd live uitgezonden via internet.

130

CONNECT

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie

‘WANNEER WORD JE GEZIEN EN WANNEER NIET?’

131

Nieuwe lichting 2020

Een vriendschap tussen stalker en gestalkte. Daarover zou de speciaal voor vrienden Jasper Stoop (24) en Teun Donders (23) geschreven afstudeervoorstelling gaan. Toen kwam corona en gingen ze samen in quarantaine. ‘Als we 90 jaar zijn zitten we hopelijk samen achter de geraniums.’

Teun en Jasper in de historische tv-comedy Welkom in de jaren 20 en 30, uitgezonden door de NTR in 2019/2020

Wat willen jullie als acteur-makers straks in de wereld zetten?

INTERVIEW PRE-LOCKDOWN, begin maart 2020

Hoe zijn jullie connected? Teun: ‘Jasper en ik hebben elkaar echt gevonden op de Academie voor Theater en Dans. De afgelopen vier jaar hebben we veel samen gemaakt en gespeeld, voor zowel toneel als televisie. We speelden bijvoorbeeld samen het stuk De Staat van Verzorging bij Het Nationale Theater in Den Haag. En we waren samen op de tv te zien in de NTR-comedy Welkom in de jaren 20 en 30. Vanuit die vruchtbare samenwerking ontstond een hechte vriendschap.’ Jasper: ‘Ons afstudeerstuk gaat – tussen de regels door – ook over onze vriendschap. Die vriendschap is bijzonder, en tegelijkertijd representatief voor jonge

gesprek over zien en gezien worden. Wanneer word je gezien en wanneer niet? Besta je bij de gratie van de ander? In hoeverre hebben stalker en gestalkte een band met elkaar? Wie is schatplichtig aan wie? Het stuk gaat over erkenning, authenticiteit, afstand en vriendschap.’ Jasper: ‘De stalker is een kunstenaar. De gestalkte is een man waardoor de kunstenaar gefascineerd raakt: een “puur” of “oprecht” mens. Door zijn relatie met deze pure mens stelt de kunstenaar zich vragen: wat is kunst? Wat is kitsch? Wat is echte schoonheid? Het stuk roept vragen op over de kunstbubbel in onze huidige samenleving. Die af en toe ook wel eens mag worden door geprikt.’ Teun: ‘We willen de toeschouwer meenemen in een andere wereld. Spel staat voorop.’ Jasper: ‘Het is een swingende tekstvoorstelling met humor en kwetsbaarheid over twee mensen die op zoek zijn naar de kracht van kunst en vriendschap.’

honden die graag mooie dingen willen maken. De zoektocht gaat natuurlijk gepaard met een grote onzekerheid en kwetsbaarheid, die, denk ik, voor veel afstuderende kunstenaars herkenbaar is. Hoe verhoud je je straks tot de theaterwereld? Hoe wil jij gezien worden of niet gezien worden? Teun en ik hebben veel gesprekken samen over de duizenden vragen die wij ons zelf stellen in dit vak. En ook over onze toekomst in de kunsten.’

Waar gaat Blikvoer over? Teun: ‘Blikvoer is de werktitel. In het stuk ontmoet een stalker – die zichzelf liever niet zo noemt – zijn gestalkte. Tussen hen ontstaat een vriendschap. Ze hebben een

132

Teun: ‘Ik wil de wereld graag laten zien vanuit de normale mens. Voor mij zit de tekst in de subtekst. Welk leed is er achter de ramen en hoe gedraag jij je als de deur dicht is? Naar dat soort personages ben ik op zoek.’ Jasper: ‘Ik wil voorstellingen maken over de enorme zoektocht van de mens in het bizarre concept dat “leven” heet. “Ik weet niet, dus ik ben”, schreef Lucas de Man. Daar kan ik me wel in vinden. We zijn allemaal mensen die het eigenlijk niet weten en die op zoek zijn naar houvast. Dat verbindt ons allemaal met elkaar. Daar wil ik voorstellingen over maken.’

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie

moois er wél mogelijk is.’ Teun: ‘We kwamen al snel bij twee mogelijkheden. Eén: onze voorstelling op een theatrale Houvast zoeken is een manier verfilmen, en twee: tóch actueel thema in deze live spelen. De definitie van coronatijd. Hoe zoeken theater is natuurlijk dat je live jullie houvast? speelt voor publiek. Met die optie Teun: ‘Bij elkaar. We hebben zijn we nu bezig: hoe kunnen we samen een tijdje in quarantaine onze voorstelling in deze anderhalgezeten en nagedacht over: hoe nu verder? Het is lastig dat er vemetertijd live spelen, maar niets is buiten jezelf om wat je zonder het publiek te besmetten?’ beweegt; het komt aan op Jasper: ‘Onze grootste zoektocht onszelf.’ is een nieuwe, juiste vorm te Jasper: ‘Ja … dat is soms moeilijk. vinden die past bij onze inhoud. Je bedenkt lollige uitprobeersels. We onderzoeken bijvoorbeeld de Je kloot wat aan. creatieve mogelijkheden van een Je leest veel. Je kookt veel. Soms videoapp als Zoom. Welke interessante vormen kun je scrol je uren op social media daarmee bedenken? Verschillende zonder dat je het door hebt. zoomrooms, een virtuele tribune, En af en toe heb je een gouden wat kan je met zes camera’s, ga je ingeving. En vaak ben je ‘m live op Facebook?’ morgen ook weer vergeten. En Teun: ‘Daar kraken we elke dag soms ben je ineens een week ons brein over.’ retedruk met van alles lezen en die en die spreken en dit idee. Tot slot: forever connected, En dan weer niks.’ Teun: ‘We hebben al onze ook post-corona? oorspronkelijke plannen weggeJasper: ‘Onze vriendschap heeft in ieder geval de quarantaine gooid en zijn nu iets nieuws aan overleefd! Soms vraag ik me af: het maken. Daarbij werken we zou onze vriendschap er nog zijn samen met onze regisseur Guy als we negentig zijn en achter de Clemens en tekstschrijver Bart van den Donker. We zijn op zoek geraniums zitten? Dat zou ik geweldig vinden. Ik hoop dat we naar een alternatieve vorm om dan samen achter die geraniums onze voorstelling toch door te zitten op een mooie boerderij. Lijkt laten gaan.’ me heerlijk.’ Teun: ‘Mij ook natuurlijk. De En, wat is jullie geraniums zijn al besteld, nu eerst creatieve oplossing? nog even heel veel mooie dingen Jasper: ‘Helaas moeten we accepteren dat onze grote liefde maken waar wij vrolijk van worden, en de vriendschap vieren!’ – spelen in een zaal, live met publiek – geen optie is. We proberen nu te kijken wat voor

‘Welk leed is er achter de ramen en hoe gedraag jij je als de deur dicht is?’

Jasper en Teun spelen meneer Neuteboom en mevrouw Versteegen en in het theaterstuk De Staat van Verzorging, uitgevoerd in 2018 bij Het Nationale Theater in Den Haag

133

CONNECT

INTERVIEW LOCKDOWN, half april 2020

Nieuwe lichting 2020

134

Portretten Bart Grietens

P A U Z E !

Alexandra Loembé

CONNECT

Docent Dans

135

Nieuwe lichting 2020

Roel Pronk

ATKA

136

Merel Staalstra

CONNECT

ATKA

137

RaĂŻssa Pater

Nieuwe lichting 2020

Productie Podiumkunsten

138

Stijn Dijkema

CONNECT

Regie

139

Ben Klompen

Nieuwe lichting 2020

Design & Technologie

140

NoĂŤlla Kriele

CONNECT

Docent Dans

141

Friedl De Nyn

Nieuwe lichting 2020

ATKA

142

Luuk Jansen

CONNECT

ATKA

143

Tomas Leijen

Nieuwe lichting 2020

Theaterdocent

144

Paula Braas

CONNECT

Productie Podiumkunsten

145

Martha Villada Mรกrquez

Nieuwe lichting 2020

Theaterdocent Verkort

146

Simone Giel

CONNECT

ATKA

147

Rick van der Steen

Nieuwe lichting 2020

Mime Opleiding

148

149

CONNECT

E I N D E !

Foto Sjoerd Derine

deze plaag!

_Stijn Dijkema _Elianne Essaijan _RaĂŻssa Pater _Daan Stigter _Casper Verberg

Nieuwe lichting 2020

Oedipus, red ons van Van links naar rechts (op 1,5 meter afstand!) RaĂŻssa Pater, Casper Verberg, Kelvin Pater, Stijn Dijkema, Elianne Essaijan, Daan Stigter en Belle de Wit

150

CONNECT

Regie/Productie Podiumkunsten/Design & Technologie

GRIEKENLAND, 430 voor Christus - het volk van Thebe smeekt koning Oedipus hen te redden van een dood en verderf zaaiende pestplaag.

AMSTERDAM, maart 2020 - een groep ambitieuze afstudeerders plant een spectaculaire buitenvoorstelling op het water, inclusief vluchtboten en zwemvesten en 100% klimaatneutraal geproduceerd: Oedipus tegen de achtergrond van de klimaatplaag. Dan breekt een andere plaag uit â&#x20AC;Ś 151

Regisseur Stijn Dijkema (27)

Nieuwe lichting 2020

‘Theater helpt om het klimaatprobleem vóélbaar te maken’ Oedipus is een afstudeervoorstelling van regisseur Stijn Dijkema (Regie Opleiding), creative producer Raïssa Pater en regie-assistent Elianne Essaijan (beiden Opleiding Productie Podiumkunsten), met technische productie door Daan Stigter en geluid door Casper Verberg (beiden Design & Technologie) die in juni 2020 zou spelen in broedplaats De Ceuvel in Amsterdam. De oorspronkelijk geplande buitenvoorstelling ging door de coronacrisis niet door. Stijn Dijkema maakte in de plaats daarvan een zaalvoorstelling in de Academie voor Theater en Dans. Volgend jaar zomer wil het team alsnog zijn droom-Oedipus realiseren. Raïssa Pater studeert af op de livestream De stem van het licht op de speeldata 20,21, 27 en 28 juni 2020 via Facebook, Instagram en YouTube. Voor de projecten van de andere teamleden: zie interviews.

stijgt. De kracht van theater kan helpen om het klimaatprobleem voor mensen voelbaar te maken: dít is wat het kan betekenen voor jou of voor je kinderen.’

INTERVIEW PRE-LOCKDOWN, maart 2020

Regisseur Stijn Dijkema ensceneert de klassieke tragedie Oedipus over schuld en verantwoordelijkheid in het hart van de klimaatcrisis. ‘Iedereen kent het dilemma: wat offer ik op voor het klimaat?’ Wanneer werd jij ‘wakker’ als het gaat om duurzaam theatermaken? ‘Een paar jaar geleden las ik een artikel over circulaire economie. Dat sprak me enorm aan. Ik voel een grote bezorgdheid over de wereld. De toekomst duurzaam inrichten is de belangrijkste uitdaging waar onze generatie voor staat. Ik wil daaraan bijdragen door duurzaam theater te maken. De oude theaterteksten zijn natuurlijk al een ultieme vorm van circulariteit: ze zijn 2300 jaar geleden geschreven, maar krijgen steeds opnieuw waarde. Dat vind ik een heel mooi principe.’

Wat kan theater concreet betekenen voor het klimaat? ‘Het probleem van het klimaatprobleem is dat het zo abstract en groot is. Het voelt ongrijpbaar. We kunnen ons bijvoorbeeld maar lastig voorstellen dat de zeespiegel met ongewijzigd gedrag straks misschien wel 2 of zelfs 10 meter

152

Kun je een voorbeeld geven van dat voelbaar maken? ‘Onze voorstelling Oedipus start met een evacuatie. De plaag is gearriveerd! Het publiek wordt in bootjes geladen, en we evacueren, met reddingsvesten en al. Zo creëren we een gevoel van paniek, angst. De klimaatramp heeft ons nu fysiek bereikt! Een échte ervaring, die in de toekomst zomaar werkelijkheid kan worden.’

Wat is het thema van jouw “klimaatversie” van Oedipus? ‘De voorstelling vertelt de klassieke tragedie van Oedipus. Het oude verhaal start met een dood en verderf zaaiende plaag, waarna het volk koning Oedipus vraagt hen te bevrijden. Het thema is schuld en verantwoordelijkheid. De kernvraag is: hoe reageert een individu op kwesties die de hele wereld aangaan? Kiest Oedipus voor zichzelf? Of offert hij zijn leven op en redt hij het volk? We gaan de mythe niet moderniseren. Oedipus is niet opeens een jonge klimaatactivist die de wereld overvliegt om TED Talks te geven en er vervolgens achter komt dat vliegen slecht is voor het milieu en dat hij zo moeder aarde kapot maakt.’

Regie

Hoe kaart je het klimaat dan wel aan?

Loop je niet het risico met je vingertje te wijzen? ‘Nee, theater is geen klimaatactivisme. Met deze voorstelling wil ik vragen stellen en een gedachte-uitwisseling in het publiek op gang brengen over schuld en verantwoordelijkheid: wat kun je als individu betekenen voor de klimaatverandering? Kun je als individu verandering teweegbrengen of heb je de hele wereld nodig? En: hoe ver wil je zelf gaan?’

Portret Bart Grietens

Hoe ver ga jij? ‘Ik ben veganist en heel erg bezig met het klimaat. Mijn vriendin is activist bij Extinction Rebellion en gaat nog een stap verder. Maar ja, ook ik “zondig”– vorig jaar heb ik nog gevlogen. Het dilemma is voor iedereen: waar ligt jouw grens? Wat ga jij opofferen? Zie je er bijvoorbeeld van af om kinderen te krijgen? Ik heb een uitstekende band met mijn vader, maar we kregen pas ruzie over wat ik mijzelf ontzeg. “Je moet ook genieten van het leven!” vindt hij. Ik las ergens: “Mag je nog dansen op een stervende planeet of moet je juist dansen op een stervende planeet?” Dat vat het dilemma van onze generatie mooi samen.’

En, offert jouw Oedipus zich uiteindelijk op voor het grotere goed? ‘SPOILERALERT … nee, dat gaat hij niet doen! In het klassieke stuk is Oedipus de ultieme tragische held: hij steekt zichzelf de ogen uit en wordt een banneling. De stad is hiermee gered van de plaag. Ik weet nog niet zo zeker of wij het wel verdienen om onszelf in het theater te identificeren met de held, om vervolgens in ons dagelijks leven nergens een fuck om te geven. Juist door af te wijken van het origineel, wil ik een discussie losmaken bij het publiek.’

Wat is kenmerkend voor jou als maker? ‘Ik werk vaak met een klassieke tekst die ik afzet tegen een actuele maatschappelijke kwestie. Met een voorstelling wil ik twee dingen: verbinden en vragen stellen. In een gewoon theater word je als publiek in het donker gezet. Wat mij betreft is er te weinig interactie, een te grote vierde wand. Ik stel mijzelf altijd de vraag: waarom is mijn publiek hier, welke rol krijgt het? In Oedipus is het publiek het volk van Thebe dat gered moet worden.

‘Oedipus is niet opeens een jonge klimaatactivist die de wereld overvliegt om TED Talks te geven’

En de randprogrammering nodigt je uit samen uit te wisselen – en natuurlijk ook gewoon lekker een biertje drinken.’

Hoe ziet jouw duurzame toekomst als regisseur eruit? ‘Ik geloof dat de toekomst wordt vormgegeven door bedrijven die innovatieve duurzame oplossingen bedenken. Daar achteraan sukkelt de politiek, die weer de geldkraan voor de kunsten in handen heeft. Ik vind dat theater thuishoort in de innovatieve voorhoede die de toekomst maakt. Ik wil daarom met die bedrijven samenwerken, ze vragen om ook verantwoordelijkheid te nemen voor cultuur. Zodat we bedrijfsmatig en maatschappelijk wederzijds waarde verhogen.’

Tot slot: geloof je écht dat er nog iets te redden valt? ‘Ja! Ik wil geen pessimist worden. Ik wil hoop en oplossingen bieden. Ik ben liever naïef dan cynisch.’

153

CONNECT

‘We geven het publiek genoeg hints om naar dit klassieke stuk te kijken door de bril van het klimaatprobleem. Maar we willen de thema’s juist behandelen tegen het decor van het oude Thebe. Dit schept afstand en maakt het reflecteren eenvoudiger. In de randprogrammering willen we het aan de hand van het stuk hebben over duurzame keuzes. De randprogrammering gaat bijvoorbeeld over de locatie, duurzame broedplaats De Ceuvel, onze klimaatneutrale partners, zoals PK Waterbouw en hopelijk Waternet en onze eigen duurzame manier van produceren.’

Portret Bart Grietens

Creative producer Raïssa Pater (24)

‘We zetten in op de allereerste 100% CO2-neutrale voorstelling ooit’ Nieuwe lichting 2020

INTERVIEW PRE-LOCKDOWN, maart 2020

Goedkope plastic bordjes van Ali Express. Dertig keer het script printen. Dieselvrachtwagens met decor. Als het aan creative producer Raïssa Pater ligt is het snel verleden tijd. Haar inzet: een 100% CO2-neutrale afstudeer-voorstelling. Misschien wel de eerste ooit ter wereld. Wanneer werd jij ‘wakker’ als het gaat om duurzaam theatermaken? ‘Ik weet nog goed dat een docent in het eerste jaar van de Opleiding Productie Podiumkunsten vertelde over een grote verse zalm, die als rekwisiet elke dag na de voorstelling in de vuilnisbak belandde. De zalm lag nét iets te lang buiten de koelkast om hem volgens de wettelijke norm nog op te mogen eten. Ik vond het vreselijke verspilling en dacht: zo wil ik niet produceren! Vanaf dat moment houd ik mij intensief bezig met duurzaam produceren.’

Hoe vertaal je dat in de voorstelling Oedipus? ‘Als creative producer ben ik artistiek en inhoudelijk verantwoordelijk voor het eindresultaat. In die rol bevraag ik nu

echt àlle handelingen die bij een gewoon theaterproces komen kijken: hoe kun je dit volledig duurzaam produceren? En hoe ver kun je daarin gaan?’

En, hoe ver gaan jullie? ‘Heel ver. Ons streven is een volledig CO2-neutrale voorstelling te maken. Dat kan alleen als we nauwgezet bijhouden wat exact onze CO2-uitstoot is. Van: hoeveel kopjes koffie drinken we en waar komt die koffie vandaan, tot: hoe zorgen we voor flyers die iets teruggeven aan de aarde, bijvoorbeeld door ze te drukken op gerecycled papier met bloemenzaadjes erin. We hebben ook gekozen voor een duurzame speellocatie, De Ceuvel in Amsterdam-Noord.’

Gaat nul uitstoot écht lukken? ‘Nee, je krijgt de uitstoot natuurlijk nooit op nul. Dat kan niet als je leeft. Daarom denken we ook na over manieren om deze uitstoot weer te compenseren. Dat is nog flinke een puzzel.’

Duurzaam vervoer is waarschijnlijk een uitdaging … ‘Klopt, dat is in de theatersector een groot probleem. Veel gezelschappen hebben grote vrachtwagens op diesel of benzine. Wij hebben voor onze voorstelling een prachtige samenwerking geregeld met PK Waterbouw. Zij varen in Amsterdam met vrachtboten op zonne-energie. Die boten mogen wij gebruiken voor vervoer van grote goederen naar onze speellocatie. Eén van de boten is straks ook het toneel voor onze voorstelling.’

Doen jullie zelf alles lopend en op de fiets? ‘Zoveel mogelijk natuurlijk. En als we een auto gebruiken, rijden we op zonne-energie of groene stroom.’

154

Productie Podiumkunsten

Laat me raden: de hele crew eet vegan?

Is het eten wel local? ‘Zeker, ik heb To Good To Go als partner geregeld. Wij krijgen van bedrijven lokaal en vegan eten dat over is.’

Verwacht je van je toeschouwers dat ze ook CO2-neutraal naar de voorstelling komen? ‘Dat kunnen we natuurlijk niet afdwingen. De locatie ligt buiten het stadcentrum en je kunt er gratis parkeren. Wel willen we bezoekers aan het begin vragen: hoe ben je hier gekomen? En bijvoorbeeld aan het einde van de voorstelling een bord met de uitkomst laten zien, met de vraag: wat kunnen wij doen om deze uitstoot te compenseren?’

produceren. Een bezwaar dat ik vaak hoorde: “Ik wil wel, maar er is nauwelijks tijd en geld voor.” Ik stel in mijn conclusie twee opties voor: óf een duurzaamheidscode in het nieuwe Kunstenplan, óf als sector staan voor vernieuwing en zelf verduurzamen.’

Gaat het de theaterwereld volgens jou echt lukken om duurzamer te worden? ‘Natuurlijk, maar de sector moet nog heel wat stappen zetten. Juist in de rol van productieleider of creative producer kun je daarin heel veel betekenen. Uiteindelijk ben jij degene die de knopen doorhakt over bijvoorbeeld de uitgaven die gemaakt worden.’

Je schrijft ook je scriptie over duurzaamheid in de theaterwereld. Wat is je conclusie?

Foto Sjoerd Derine

‘Voor mijn onderzoek heb ik verschillende professionals in de theatersector geïnterviewd, waaronder scenografen. Mijn conclusie is dat de sector strijdlustig genoeg is om duurzaam te gaan

Van links naar rechts Casper Verberg, Belle de Wit, Kelvin Pater, Raïssa Pater, Stijn Dijkema, Elianne Essaijan en Daan Stigter

155

Hoe ziet jouw duurzame toekomst als producent eruit? ‘Ik wil mij inzetten voor het verduurzamen van de theaterwereld en het bewustzijn over duurzaam produceren veranderen. Zodat straks iedere productieleider, creative producer of productiemedewerker niet denkt: wat is goedkoop en makkelijk?, maar: wat kunnen we hergebruiken? Wat kunnen we later teruggeven aan de aarde? Dus niet snel en goedkoop plastic wegwerpbordjes bestellen bij Ali Express. Niet gedachteloos dertig keer het script uitprinten. Geen echte zalm die je veertig speelbeurten weggooit. Ik geloof in de methode van Thomas Rau: een circulaire economie, met materialen die voor eeuwig bruikbaar zijn. Zo put je de aarde niet uit, maar leen je grondstoffen van de aarde.’

CONNECT

‘Klopt, het is de bedoeling dat iedereen in het team gedurende de hele productie veganistisch eet. Ik ben zelf al vegetariër, dus voor mij betekent het dat ik stop met yoghurt, melk en eieren. Vijf mensen uit ons team gaan ook van het vlees af. Best lastig, maar wel een mooie uitdaging waar we ons allemaal aan committeren.’

Design & Technologie/ Productie Podiumkunsten

Technisch producent Daan Stigter (22)

Nieuwe lichting 2020

Hoe kijk jij als technisch producent naar duurzaamheid? ‘Voor mij zit de grote duurzame winst niet in individueel activisme, zoals kort douchen of je gloeilampjes vervangen. Ik geloof in het op grote schaal toepassen van duurzame systemen. Dat staat centraal in deze voorstelling. Ik bekijk voor alle onderdelen van de technische productie hoe ik de systemen duurzaam kan vormgeven. De grootste uitdaging is om alle materialen klimaatneutraal te vervoeren en te gebruiken.’

Kun je een voorbeeld noemen van zo’n duurzaam systeem? ‘Als eerste afstudeerproject werkte ik mee aan het festival Into The Great Wide Open. Daar was ik verantwoordelijk voor de uitvoering van een circulair afvalsysteem. Het streven was om te zorgen dat al het “afval” herbruikbaar was als grondstof voor iets nieuws.’

Hoe ziet jouw duurzame toekomst als technisch producent eruit? ‘Door mijn afstudeerprojecten heb ik veel kennis vergaard binnen festivals en theater over het thema duurzaamheid. Ik wil hier heel graag na mijn studie nog in groeien om te kunnen bouwen aan een klimaatneutraal en circulair festival- en theaterland. Ik voel mij verantwoordelijk om een zo groot mogelijke bijdrage te leveren aan zoveel mogelijk duurzame systemen. Dit is de drijfveer voor mijn enthousiasme om nog veel meer mooie projecten te gaan doen!’

‘Ik geloof niet zo in kort douchen of je gloeilampjes vervangen’

‘Ik wil graag maatschappelijke vraagstukken aansnijden in mijn werk’ Regie-assistent en productieleider Elianne Essaijan (25) Hoe kijk jij als regie-assistent en productieleider naar duurzaamheid? ‘Binnen het team heb ik de rol van regieassistent en daarnaast vervul ik verschillende productionele taken voor de acteurs en het repetitieproces. In deze afstudeervoorstelling onderzoeken we hoe wij ons als theatermakers kunnen verhouden tot klimaatproblematiek. Dit onderzoek kent heel duidelijk twee kanten. Enerzijds is het een productioneel vraagstuk: hoe produceer je zo CO2-neutraal mogelijk? Anderzijds kijken we conceptueel en artistiek hoe je dit thema inhoudelijk kunt behandelen, zodat het raakt aan een ecologisch bewustzijn van de makers en toeschouwers. Ik ben bij beide kanten betrokken.’

Hoe ziet jouw duurzame toekomst in het theater eruit? ‘Duurzaamheid houdt mij bezig doordat het een steeds groter onderdeel is van de huidige maatschappij en ik mij zowel persoonlijk als in mijn werk bezighoud met maatschappelijke vraagstukken. Of ze nu specifiek over duurzaamheid gaan of niet, ik wil ook in de toekomst graag betrokken zijn bij producties die actuele maatschappelijke vraagstukken aansnijden.’

156

Regie/Productie Podiumkunsten/Design & Technologie

INTERVIEW LOCKDOWN, half mei 2020

Stijn: ‘Al vroeg in de crisis kregen we in de gaten dat ons plan op de helling kwam te staan. Om onszelf te behoeden voor een compromisvoorstelling, hebben we toen zelf de stekker eruit getrokken. Dit idee en deze vorm zijn ons té dierbaar.’ Raïssa: ‘Daarom willen we volgende zomer, over precies een jaar, alsnog onze droom-Oedipus in volle glorie in première laten gaan! Gelukkig hebben de meeste partners waarmee we afspraken hadden gemaakt, toegezegd nog steeds mee te willen doen.’

Hoe studeren jullie nu af? Raïssa: ‘Ons team was echt samengesteld voor deze buitenvoorstelling. Daarom is het nu even on hold gezet om op alternatieve projecten af te studeren.’ Stijn: ‘Ik maak nu Oedipus voor een theaterzaal. Zelfde inhoud – want dit verhaal moet verteld worden – maar in een radicaal andere vorm. Van het oude team is alleen geluidsontwerper Casper Verberg mee naar het nieuwe team. Als de coronacrisis voorbij is, wordt deze voorstelling nog een keer hernomen voor een groter publiek, hopelijk voor de kerst.’ Maquettes van de scenografie door Kelvin Pater

Raïssa: ‘Ik zet mij in voor een nieuw project The Sound of Light, waarbij we met een team natuurlijk licht een stem geven door middel van verschillende sensoren en generatieve muziek. Heel tof én duurzaam!’

wn Lockdo

Elianne: ‘Ik studeer nu af op Lichtweek XL, een groot project voor eerstejaars van de Opleiding Productie Podiumkunsten. Ik ben niet alleen de productieleider, maar begeleid ook de studenten en geef het hele blok inhoudelijk vorm.’ Daan: ‘Mijn afstudeerprojecten van voor de coronacrisis bij Into The Great Wide Open en het bureau JUR creatieve show technology waren genoeg om af te studeren. Als laatste project organiseerde ik een online open dag voor mijn eigen opleiding. In een live uitzending van 1,5 uur konden potentiële studenten vragen stellen. Door interviews met docenten, studenten en alumni kregen ze antwoord op de vraag: waarom is de bachelor Design & Technologie de beste opleiding om nu te starten?’

Eind goed al goed dus! Nu nog een happy end voor jullie droom-Oedipus … Raïssa: ‘Dat wordt een nóg grotere uitdaging, omdat we volgend jaar de faciliteiten van school minder kunnen gebruiken. Ik ga er in ieder geval alles aan doen om het te laten lukken!’ Stijn: ‘Ik vind het wel spannend, drie keer Oedipus. Wat loopt er ‘s ochtends op vier benen, ‘s middags op twee en ‘s avonds op drie? De mens!’

157

CONNECT

Hoe heeft de coronacrisis jullie plan beïnvloed?

_Gina Aussen _Giorgio Lepelblad _Mees Meeuwsen _Luc de Raad _Thirza Riphagen _Gianine Strang

Nieuwe lichting 2020

158

Urban Contemporary (JMD)

de puurste energie! De afstuderende dansers-makers van Urban Contemporary (JMD) zitten dicht op de dansontwikkelingen uit de pionierswereld van de straat. Wat inspireert hen en wat willen zij in de wereld zetten? ‘Ik wil in dans energieën op zijn puurst uiten.’

159

CONNECT

DEZE ZES DANSERS-MAKERS LEVEREN …

Gianine Strang

Nieuwe lichting 2020

(22)

Beste leerervaring ‘Onderzoeken wie ik ben als danser en waar ik voor sta.’ Inspirerend ‘Mensen, het leven en gebeurtenissen.’ Toekomst ‘Ik wil mensen verbinden, raken en iets meegeven door middel van kunst.’

160

Urban Contemporary (JMD)

Luc de Raad

Beste leerervaring ‘Mijn eigen artistieke hart blijven volgen en combineren met alles wat ik in deze jaren heb geleerd.’

(24)

Inspirerend ‘Jullie.’

Foto’s Eddi de Bie

CONNECT

Toekomst ‘Mijn visie op de wereld in kunst verwerken om zo mensen op een positieve manier te raken, en misschien wel te inspireren.’

161

Gina Aussen

Beste leerervaring ‘De kunstenaar in mij te hebben kunnen ontwikkelen.’

(21)

Inspirerend ‘Het dagelijks leven, wandelen door de stad, mensen, verschillende culturen, maatschappelijke kwesties, natuur.’

Nieuwe lichting 2020

Toekomst ‘Onze gedachtes en hersenspinsels beïnvloeden sterk het welzijn van ons lichaam, zowel positief als negatief. Ik wil in dans, via het lichaam, deze positieve en negatieve energieën op zijn puurst uiten.’

162

Urban Contemporary (JMD)

Mees Meeuwsen

Beste leerervaring ‘De kunst om mezelf op de kaart te zetten. Hoe ik een stap dichter bij een professionele danser ben gekomen.’

(21)

Inspirerend ‘Toeval, risico en het heelal.’

CONNECT

Toekomst ‘Als mensen iets meer naar elkaar omkijken en ik daar een bijdrage aan kan leveren.’

163

Thirza Riphagen

Nieuwe lichting 2020

(23)

Beste leerervaring ‘Om me samen met de mensen die me inspireren te ontwikkelen als maker en performer.’ Inspirerend ‘De mensen op school.’ Toekomst ‘Mensen inspireren met wat wij op onze opleiding doen.’

164

Urban Contemporary (JMD)

Giorgio Lepelblad

Beste leerervaring ‘Om in het moment te leven en hierin keuzes te maken.’

(23)

Inspirerend ‘My beloved friends.’

CONNECT

Toekomst ‘Stap in de beste versie van jezelf van je verbeelding.’

165

Weesmeisje, koppelaarster, geplette heks Annie, Hello Dolly!, Back to Oz. Musicals zijn populair: al jarenlang stijgt in Nederland het aantal bezoekers. Wie maakt al dat moois mogelijk? Neem een kijkje achter de schermen met drie studenten die stage liepen bij grote musicalproducties. â&#x20AC;&#x2DC;Ik mocht me uitleven op het produceren van een geplette heks!â&#x20AC;&#x2122;

_Jorik Damman _Remy de Graaf _Sam Kosterman

Nieuwe lichting 2020

LANG LEVE DE MUSICAL!

166

Productie Podiumkunsten

‘Ik wil Nederland nieuwe kanten van de musical laten zien’ Remy de Graaf (24)* liep stage bij Back to Oz

Henke Tuinstra in de rol van Hedda, de slechte heks uit het Westen. Met behulp van camera’s en greenscreens vliegt de heks levensgroot over de landschappen van Oz.

Remy’s functie Productieleider Bij Familiemusical Back to Oz Van Het Filiaal Theatermakers - Utrecht Periode stage September – december 2019 Opleiding Productie Podiumkunsten Livemuziek verzorgd door Slagwerk Den Haag en KO Brass.

‘Back to Oz is een moderne versie van de klassieker The Wonderful Wizard of Oz. Het is een multidisciplinaire muziektheatervoorstelling voor de grote zaal met livemuziek van KO Brass en Slagwerk Den Haag. Door miniatuurwerelden en live camerabeelden wordt de wereld van Oz op een magische manier tot leven gebracht.’

Portret Bart Grietens, foto’s Joris van Bennekom

Complexe voorstelling

‘Back to Oz is een complexe voorstelling met heel veel losse rekwisieten, decorstukken, een aantal poppen, handgemaakte kostuums, camera’s en veel kwetsbare miniatuurlandschappen. Als productieleider was ik daar allemaal verantwoordelijk voor. Ik zorgde dat alles op tijd compleet was en zo een geheel kon worden. Niet makkelijk, maar daardoor juist een uitdagend project om mijn tanden in te zetten!’

CONNECT

Miniatuurwerelden

Geplette heks ‘Zo heb ik mij onder andere uitgeleefd op het produceren van een geplette heks. Daarnaast stond ik klaar als aanspreekpunt voor de cast en crew en zorgde ik dat zij onder fijne omstandigheden konden werken. Het allerbeste gevoel is het moment dat er na een periode van heel hard werken een complete voorstelling staat, waarvan je voelt dat er heel veel liefde voor het vak in zit.’

Liefhebber ‘Persoonlijk ben ik een ontzettende liefhebber van musicals. De combinatie van muziek met theater kan hele mooie dynamieken, lagen en emoties in een voorstelling brengen. Het musicalgenre behelst veel meer dan wat wij nu in Nederland kennen. In de toekomst zou ik heel graag de veelzijdigheid en nieuwe kanten van musical laten zien aan het Nederlands publiek.’ Remy de Graaf werkte ook als productieleider voor de afstudeervoorstelling ‘Man Zonder Zin’, zie pagina 30.

167

Doortje (Naomi van der Linden), Blik (Sacha Muller), Stro (Maurits van den Berg), Leeuw (Jaike Belfor) en hondje Toto in de wachtkamer van de Wizard of Oz. Een mooi sfeerbeeld van de hoofdpersonages, hun handgemaakte kostuums en een handgemaakte pop.

‘Persoonlijk ben ik een ontzettende liefhebber van musicals!’

* Remy studeert af in 2020-2021

Design & Technologie

‘Als alles goed gaat, merk je niks van mijn werk!’ Jorik Damman (22) liep stage bij Hello, Dolly!

Foto Marjolein Scheeper

Nieuwe lichting 2020

Joriks functie Medewerker techniek en assistent-stagemanager (ASM) Bij Musicalcomedy Hello, Dolly! Van De Theateralliantie en MediaLane Periode stage Première op 8 maart 2020 in Rotterdam, daarna in alle grote theaters in Nederland (voorstellingen vanaf 12 maart afgelast vanwege corona) Opleiding Design & Technologie

‘Hier zie je het basisdecor van Hello, Dolly!, dit is nog zonder zetstukken. Totaal zijn het acht trailers ramvol!’

Ideale man

‘Hello, Dolly! is een van de populairste en meest gespeelde Broadwaymusicals ooit. De musical vertelt het komische verhaal van koppelaarster Dolly, gespeeld door Simone Kleinsma. Als Dolly in New York een vrouw wil vinden voor de rijke ondernemer Horace, gespeeld door Paul de Leeuw en Jörgen Raymann, beseft ze dat deze man ideaal is voor haarzelf.’

Vloerrondjes ‘Ik werkte als medewerker techniek en assistent-stagemanager (ASM) in veel verschillende posities en verantwoordelijkheden. Zo heb ik “vloerrondjes” gedaan: checken of alle decorstukken in de juiste positie staan. Tijdens de show zat ik achter de knoppen om de decorstukken op het juiste moment te laten verschijnen en verdwijnen. Als alles goed gaat, merkt een toeschouwer helemaal niets van mijn werk!’

Dag Dolly! ‘De première op 8 maart was een groot succes. “Het Broadway-gevoel gutst van de bühne,” scheef NRC Handelsblad. Het plan was dat ik daarna in een half jaar de taak van stagemanager zou leren. De bouw in Apeldoorn zou ik volledig zelfstandig leiden. Corona zette daar een streep door. Na de première hebben we helaas maar één voorstelling kunnen spelen.’

Eerste man

‘Natuurlijk hoop ik dat Hello, Dolly! in september alsnog kan spelen, wie weet voor halve zalen. Mijn toekomstdroom is onveranderd. Ik wil graag eerste man worden bij een technisch uitdagende voorstelling.’

168

‘Na de première hebben we helaas maar één voorstelling kunnen spelen’

Productie Podiumkunsten

‘Ik vind het geweldig om het schijnbaar onmogelijke mogelijk te maken’ liep stage bij Annie de Musical Sams functie Productieleider Bij Musical Annie de Musical Van Stichting Theateralliantie en Mark Vijn Theaterproducties Periode stage September – december 2019, première 1 december 2019 in Breda Opleiding Productie Podiumkunsten

Weesmeisje

‘Annie de Musical is de wereldberoemde musical over het roodharige weesmeisje Annie. De musical werd na 7 jaar opnieuw in Nederland op de planken gezet onder het motto: “Annie is terug en ze is sterker dan ooit!” De musical vertelt het verhaal van Annie, die vastbesloten is haar ouders terug te vinden. Samen met de andere weeskinderen komt ze in opstand tegen de gemene Miss Hannigan.’

Herdrukt decorstuk

Grote zaal

Foto Roy Beusker en Annemieke van der Togt, Portret Corienne Merkens

‘Het was een mooie uitdaging voor mij om de rol van productieleider te vervullen bij deze grotezaalproductie. De samenwerking met het creatief team was erg goed. En: met een mooie productie als eindresultaat! Dat bleek ook uit de recensies. Zo kopte NRC: “De nieuwe Annie verslind je als een kleurrijk stripboek” en noemde het een bewerking van hoog niveau.’

‘Als productieleider vind ik het geweldig om het schijnbaar onmogelijke mogelijk te maken. Vaak gaat het om “onzichtbare” situaties. Bijvoorbeeld als een decorstuk verkeerd bedrukt uit het buitenland komt, tóch zorgen dat je een Nederlandse drukker vindt die het nog dezelfde dag perfect herdrukt. Of 40 hotelkamers in Gent boeken, terwijl alle hotels toevallig vol zitten door een horecabeurs …Toch gelukt!’

Ideale jaarplanning ‘Verschillende disciplines samenbrengen tot één resultaat vind ik heel leuk aan het werken voor musical. Direct na mijn afstuderen zou ik bij Stichting Theateralliantie aan de slag gaan als productieleider, maar helaas is dit door corona uitgesteld tot 2021. Mijn toekomstdroom is om te werken als freelance-productieleider. In de winter in het theater en in de zomer op festivals: dat is mijn ideale jaarplanning.’

Een scène in het weeshuis met juffrouw Hannigan, Annie en de weeskinderen.

169

CONNECT

Sam Kosterman (26)

_Sanne Bokkers _Moriah Dekker _Maja Grzeczka _Martijn Huisman _Bodine Sutorius _Charles Pas _Annet de Ruiter _Rick van der Steen _Niek Vanoosterweyck

Nieuwe lichting 2020

Mime Opleiding

PLAY

170

Pure poĂŤzie. Voelbare woede. Een troosteloze omarming. Een dreigende lichtvoetigheid. Overrompelende beelden. En een dans om nooit meer te vergeten. Je ervaart het in het eigenzinnige werk van deze afstuderende spelers-makers van de Mime Opleiding.

* Ieder jaar in april presenteert de Mime Opleiding in Theater Frascati het eigen werk van de vierdejaarsstudenten in Playtime. Door corona ging het gezamenlijke festival dit jaar niet door. Gelukkig spelen de studenten hun afstudeerwerk ook al een keer voor het festival â&#x20AC;&#x201C; dit jaar dus net voor de lockdown. Vandaar dat we hun bijzondere werk toch kunnen laten zien in CONNECT. Later dit jaar hopen we het werk alsnog live te presenteren op Playtime! Zie voor het afstudeerwerk van Nick Deroo pagina 60.

171

CONNECT

BEFORE PLAY * TIME

Becoming van Bodine Sutorius If you want to know how I really feel come and see my solo performance

‘In mijn theater … … zul je onafhankelijke, moedige, sterke, rauwe ik-heb-schijt-vrouwen tegenkomen; … zul je gevoelige vrouwen tegenkomen, maar ze zullen niet verdrinken in hun tranen, het zijn geen slachtoffers, maar strijders voor de kracht van kwetsbaarheid; … zul je pijn en vreugde voelen; … zal er gespeeld worden vanuit de baarmoeder; … zul je geconfronteerd worden; … zal er gedanst worden.’ _Bodine Sutorius (22)

Foto Robert van der Ree

Nieuwe lichting 2020

Becoming is een multimedia mimeperformance die het publiek meevoert in de binnenwereld van een vrouw. Een vrouw die worstelt met de seksualiteit van haar lichaam. Ze doet een poging om haar borsten, billen, lippen en heupen langzaam maar zeker te laten verdwijnen. Ze houdt haar adem in. Stil en zwijgzaam en dan …

172

CONNECT

Mime Opleiding

173

TANZMANSCHINE van Niek Vanoosterweyck

Nieuwe lichting 2020

Nein mann ich will noch nicht gehen. Sie sollten es nicht bestimmen. Der tanzman rast weiter, wĂ¤hrend die manchine nach Freiheit sucht.

174

Foto Renee Zadelhoff

CONNECT

Mime Opleiding

‘Ik heb me door de mimeopleiding als performer, acteur, interdisciplinair adviseur en bewegingskunstenaar kunnen ontwikkelen en onderscheiden. Ik ben een maker en speler die tussen de meedogenloze gang van zaken en het nu van de gevoelswereld manoeuvreert en daardoor creëert. Telkens op zoek naar de grenzen van het mogelijke.’ _Niek Vanoosterweyck (22) 175

Mad Voices van Sanne Bokkers Al eeuwen kladden we piemels op deuren. Nu laten de vulva’s van zich horen!

Nieuwe lichting 2020

‘Women have been trained to think that we are over reacting, or that we’re being too sensitive. We try to make sense out of nonsense and we swallow the furious feelings. Because apparently women aren’t supposed to get angry.’ _Tracee Ellis Ross

Foto Suzie Hagens

‘Ik wil poëzie voor de ogen maken: een schilderende dirigent zijn. Ik wil dromen vol muziek, luisteren naar misère, lachen zonder schroom en vechten voor een vet veel betere wereld.’ _Sanne Bokkers (27) 176

CONNECT

Mime Opleiding

177

Nieuwe lichting 2020

Mime Opleiding

178

Mad Voices spel door Moriah Dekker (regie Sanne Bokkers) Fonkelend van woede staan ze voor je … Vijf woeste mimers en muzikanten.

Foto’s C.H.Wesdorp

CONNECT

Al tierend en razend brullen wij in Mad Voices een concert bij elkaar. Wij maken de kracht van boosheid voelbaar. Welkommm in onze woman cave.

‘Als speler gebruik ik angst als mijn zoeklicht. Juist omdat ik bang ben, stap ik het podium op. Het is voor mij een lichtje in de duisternis, want dáár zit de vrijheid. Ik wil krijsen en stralen, en alles wat in mij opgesloten zit naar buiten laten ... je zult een glimp zien van het monster in mij.’ _Moriah Dekker (23) 179

HU//MAN regie van Annet de Ruiter spel door Martijn Huisman ‘Theater bezit de kracht om liefdevol de schoonheid van het leven te laten zien, of hardhandig je neus op de feiten te drukken. Het mag schaterend schuren, ongemakkelijk ondeugend zijn of pijnlijk plezieren – als je de boodschap maar meekrijgt. Want net als de middeleeuwse hofnar ben ik subtiel activistisch. Hij tegen de koning, ik tegen de vele koningen die onze wereld kent.’ _Annet de Ruiter (26)

Nieuwe lichting 2020

Een modern scheppingsverhaal over de toevalligheid van ons ontstaan en het keurslijf waaraan we constant worden onderworpen. Want wat was er eerder: zijn geschiedenis, of haar poging om daarvan los te komen?

180

CONNECT

Mime Opleiding

Foto’s Vincent van Woerkom

‘Ik ben op zoek naar iets herkenbaars, iets waar de toeschouwer zich in kan verplaatsen. Door me te focussen op beweging, beeld en de zintuigen, vermijd ik het letterlijke en houd ik de voorstelling open voor eigen interpretatie van het publiek.’ _Martijn Huisman (26) 181

Mime Opleiding

Lust for life, repeat and fade van Charles Pas

Nieuwe lichting 2020

Een theatraal ritueel dat de zinloze zoektocht naar houvast verbeeldt en viert. Een poging om jezelf in de ander kwijt te raken. Maar wat als dat niet lukt. Hoe ga je om met dat gemis. Hoe ga je om met de nu haast tastbare leegte.

â&#x20AC;&#x2DC;Ik wil het spanningsveld tussen het loslaten en vastgrijpen van de zin van het leven bevragen of oprekken. Ik zoek de balans tussen melancholie en de humor van het banale, tussen het absurde en het existentiĂŤle. Mijn voorstellingen zijn kleine spektakels met de mens als virtuoze fladdering.â&#x20AC;&#x2122; _Charles Pas (22) 182

183

Foto Bart de Donker

CONNECT

Nieuwe lichting 2020

Mime Opleiding

184

Beckett Machine spel door Rick van der Steen (regie Konstantinos Vasilakopoulos, derdejaars Regie Opleiding)

CONNECT

‘With all this darkness round me I feel less alone. In a way. I love to get up and move about in it, then back here to … me.’ – Samuel Beckett, Krapp’s last tape

Foto Vincent van Woerkom

‘In het spelen laat je altijd een deel van jezelf zien, maar het acteren moet vanuit een plek komen van totale vrijheid, waar je ego er niet meer toe doet. Dit “zijn” – de zero – is het beginpunt van waarachtigheid.’ _Rick van der Steen (25) 185

Mime Opleiding

There are things that have no name van Maja Grzeczka

â&#x20AC;&#x2DC;Raw simplicity, physical engagement, a presence that is hard to ignore. Both as a maker and performer, I am interested in the authenticity of form. Through my work I explore the relationship between human and culture. It intrigues me how what is personal and intimate, is at the same time part of social and political structures. What is individual becomes universal.â&#x20AC;&#x2122; _Maja Grzeczka (27) 186

Photo Maja Grzeczka

Nieuwe lichting 2020

Certain moments require durations and cannot be resolved in one gesture. Their complexity demands continual unfolding, an ongoing process of visibility, appearance. A presence that has no punctuation but it leaks into existence. It doesnâ&#x20AC;&#x2122;t present itself as a fact, but it is unavoidably real.

Theaterdocent

LIEFDE VOOR DE _Elke de Graaff _Ella Jonker _Tomas Leijen _Auke Oosthoek _Suzanne Schaaf

MEDEMENS

Of ze nu theater maken in psychiatrische instellingen, verzorgingstehuizen of gewoon, in een café, ze delen dezelfde passie: mensen met elkaar verbinden. Vijf afstuderende theatermakers-docenten over hun drive om contact te maken: ‘Niet “ik, de maker” staat centraal, maar de dialoog en de verbinding.’

187

CONNECT

VIJF THEATERMAKERS-DOCENTEN OVER HUN DRIVE

Ella Jonker (26)

Nieuwe lichting 2020

‘Ik wil mensen dichter bij zichzelf en elkaar brengen’ EEUWIGE WEDERKEER

Atlascomplex* is een voorstelling van Ella Jonker (Theaterdocent) die zij maakte in samenwerking met Adinda Kranendonk en Brenda Bood. De voorstelling speelde in september 2019 in Nieuw en Meer in Amsterdam.

DRIEMAAL

‘Het publiek kon de route individueel bewandelen. Je liep driemaal dezelfde route. Iedere ronde gaf een verteller je een nieuwe aanzet tot denken of verdieping mee. Tijdens het wandelen droeg het publiek emmers water met zich mee. Op een aantal momenten was het mogelijk om het gewicht van de emmers te verzwaren of te verlichten.’

STEEDS ANDERS

‘Voor mijn voorstelling Atlascomplex* werd ik geïnspireerd door het verhaal van Atlas, een figuur uit de Griekse mythologie die volgens de legende het hemelgewelf op zijn schouders draagt. Ook de eeuwige wederkeer uit Nietzsches Zarathustra inspireerde mij. Het concept van de voorstelling ontwikkelde ik samen met Adinda Kranendonk, een antropologe, en Brenda Bood, die gespecialiseerd is in Oosterse filosofie. Later in het proces kwamen er spelers en dansers bij.’

‘De reacties van het publiek waren heel interessant. “Zo op jezelf aangewezen met de wereld om je heen, intens, en toch zou het uren door mogen gaan.” Iemand anders vertelde: “Ik dacht tijdens het lopen na over nutteloosheid. Bestaat dat eigenlijk?” Ook mooi vond ik: “Bijzonder hoe steeds hetzelfde steeds anders is!”; “Fijn om rust, stilte en enorm veel troost en geruststelling te ervaren.” En de mooiste: “How to walk lightly on earth, not to add weight to our existence.”’

EMMERS WATER

VERBINDER

‘De voorstelling bestaat uit een route door het Amsterdamse natuurgebied De Nieuwe Meer. Tijdens de route zie je als wandelaar verschillende scènes. Bijvoorbeeld twee mannen in het bos die constant in en uit verbinding met elkaar bewegen, een cyclus die zich herhaalt en steeds opnieuw een ankerpunt vindt om vanuit verder te gaan. Zoals dit ook gebeurt in het leven: we bewegen steeds in en uit verbinding, maar komen altijd weer op de juiste plek aan, om vandaaruit weer door te gaan.’

188

‘Tijdens of na een project voel ik hoe mooi ik het vind om een verbinder te zijn. Om mensen dichter bij elkaar te brengen, verschillende disciplines elkaar te laten inspireren en raakvlakken of verschillen te ontdekken. En om een inspirerende omgeving te creëren waarin onderzoek en kwetsbaarheid mogelijk zijn.’

Theaterdocent

Foto’s Tim Hillege

‘Ik dacht tijdens het lopen na over nutteloosheid. Bestaat dat eigenlijk?’

Scène met links de verteller Adinda Kranendonk en rechts een wandelaar uit het publiek

189

CONNECT

Een van de scènes op de route van Atlascomplex* van Ella Jonker in De Nieuwe Meer: twee mannen in het bos die constant in en uit verbinding met elkaar bewegen

Tomas Leijen (24)

Nieuwe lichting 2020

‘In al mijn werk staat contact maken centraal’ Ruimte van Right About Now in IJburg waar de voorstelling ABOUT HOME plaatsvond. Tomas: ‘Ik probeer een ruimte zo vorm te geven dat het publiek zelf ook input kan geven en waarin mensen met elkaar in gesprek kunnen gaan naar aanleiding van een gezamenlijke ervaring’

Het afstudeerproject dat Tomas Leijen (Theaterdocent) in januari 2020 startte met bewoners van een verzorgingstehuis in Laren, moest door het coronavirus helaas vroegtijdig stoppen. De verhalen van bewoners heeft hij verwerkt in een boek dat nu circuleert in het verzorgingstehuis.

190

Theaterdocent

VERHUIZEN

‘Ik heb een boek gemaakt met verhalen over “thuis” die de bewoners ons verteld hebben; Adanma maakte van een aantal verhalen een soundscape. Het boek is een soort handleiding voor nieuwe bewoners, waarmee verhuizen op latere leeftijd makkelijker wordt. Het kan circuleren van nieuwe bewoner naar nieuwe bewoner en aangevuld worden met eigen verhalen.’

Tijdens de voorstelling Het begin van het begin bespreekt het publiek met elkaar vragen die op theezakjes staan

JEZELF THUIS VOELEN

‘In 2018 werkte ik in de wijk IJburg in Amsterdam aan het project ABOUT HOME, over thuis. Samen met buurtbewoners maakte ik een voorstelling over jezelf thuis voelen in de buurt. Voor mij is het startpunt de relatie die de bewoners hebben tot een thema. Ik probeer de mensen met wie ik werk altijd te benaderen als deskundige of ervaringsdeskundige. Samen gaan we op zoek naar een theatrale vertaling waar we het publiek in mee kunnen nemen.’

Foto’s Tim Hillege

VERZORGINGSTEHUIS

‘In januari 2020 pakte ik het thema opnieuw op, dit keer met bewoners van een verzorgingstehuis in Laren. De bedoeling was om samen met de bewoners een livevoorstelling te maken. Maar terwijl ik en mijn klasgenoot Adanma Okoro daar werkten, brak het coronavirus uit. Vanuit ons eigen huis zochten we naar zinnige manieren om ons artistieke onderzoek vorm te geven en tegelijkertijd iets te maken wat ook in het verzorgingstehuis van waarde blijft.’

191

‘Welke vorm uit een maakproces komt, verschilt nogal bij mij. Doordat ik opensta voor wat mijn spelers toevoegen vanuit hun achtergrond en kennis, kom ik tot nieuwe vormen, bijvoorbeeld filminstallaties of theatrale wandelingen. Zo werkte ik tijdens mijn derdejaarsvoorstelling Het begin van het begin met spelers die geen rollen speelden, maar zichzelf. Een van hen zei na afloop: “Supertof om te zien hoe we onze eigen teksten konden delen!” Ook het publiek werd aangesproken door de ware verhalen: “Erg mooi en indrukwekkend, met zeer verschillende mensen en bijzondere perspectieven.”’

NIEUWE VERBINDINGEN

‘Wat in mijn werk altijd centraal staat, is contact maken. Met het publiek en met de mensen met wie ik werk. Ik vind het belangrijk nieuwe inzichten teweeg te brengen en nieuwe verbindingen met anderen te leggen. Als kunst mensen samenbrengt en een gemeenschappelijke ervaring biedt waarover je in gesprek kunt gaan, is dat een artistieke verdienste.’

CONNECT

GEEN ROLLEN

Suzanne Schaaf (25)

Nieuwe lichting 2020

‘Ik wil verbinding leggen tussen mensen in de maatschappij die normaal geen contact hebben’ PSYCHOSEGEVOELIGHEID

‘Voor mijn afstudeervoorstelling Waan van de dag maakte ik theater bij een psychiatrische instelling in Amsterdam, samen met behandelaren en cliënten met psychosegevoeligheid. Mijn startvraag was: hoe beleven mensen realiteit? Hoe verschilt dat? Door te werken met experts op het gebied van realiteit – zowel cliënten als behandelaren – wilde ik een beter begrip van “mijn” realiteit krijgen. In mijn gezin heb ik direct kunnen ervaren hoe het is als iemand psychotisch wordt.’

VERSTILD

‘Ik wilde met mijn voorstelling graag een verbinding leggen tussen mensen in de maatschappij die normaal geen of nauwelijks contact met elkaar hebben. Dat is bij deze voorstelling goed gelukt. “Een ontmoeting tussen twee werelden”, zei iemand. De cliënten in het publiek reageerden uiteenlopend. Eén vertelde dat hij het bijzonder vond om het verhaal van een andere cliënt te horen. Een ander was kritisch op de kubussen waar ze in moest staan: “Ik voelde me beklemd en angstig, geen handige keuze.” Zulke kritiek is voor mij waardevol, het scherpt mijn blik en zet aan tot gesprek over de beleving van een ander.’

ZONDER CONCLUSIE

‘Er zijn veel persoonlijke en tegelijkertijd maatschappelijke dingen die ik niet begrijp, maar die me wel raken. Als theaterdocent wil ik daar graag onder‘De voorstelling was een wandeling van zoek naar doen. Ik zoek daarin naar buiten naar binnen. Op de route luisverbinding met anderen. Met de experts terde je in kubussen naar verhalen van die er al een beter begrip van hebben. En mensen met een psychosegevoeligheid. met een publiek dat ook meedoet aan de De een reflecteerde op wat een psychose zoektocht. Ik wil ervaringen maken is, de ander nam je via muziek in zijn zonder conclusie. Vragen stellen. Zo wereld mee. Ook luisterde je een gesprek word ik gedoceerd en doceer ik, terwijl met een behandelaar over kunstenaarwe samen creëren.’ schap en psychiatrie. De helft van het publiek bestond uit mensen uit de instelling, de andere helft uit theaterpubliek. Iedereen eindigde aan tafel in de instelling, waar je samen koffiedronk en een vraag op een koffieschoteltje

KOFFIESCHOTELTJES

Waan van de dag is een afstudeervoorstelling van Suzanne Schaaf (Theaterdocent) die in mei 2019 speelde in een psychiatrische instelling in Amsterdam.

beantwoordde. De kopjes en schoteltjes met antwoorden heb ik aan de instelling gegeven om te gebruiken.’

192

‘In kubussen luisterde je naar verhalen van mensen met een psychosegevoeligheid’

Foto Tim Hillege

Een kubus op de route die het publiek liep tijdens de voorstelling Waan van de dag van Suzanne Schaaf. In de kubus hoorde je een verhaal van een van de cliënten of behandelaren

193

CONNECT

Theaterdocent

Auke Oosthoek (25)

Nieuwe lichting 2020

‘Ik wil zorgen dat we wat dichter bij elkaar kunnen zijn’

Scène uit afstudeervoorstelling Lieve van Auke Oosthoek, met van links naar rechts: Auke Oosthoek, Lisa Smal, Coosje de Loor en Mike Wijdenbosch. Auke: ‘Tijdens dit onderdeel van de voorstelling dirigeer ik de rest in volume, tempo en toonhoogte terwijl zij teksten door de microfoon sproeien’

Lieve is een afstudeervoorstelling van Auke Oosthoek (Theaterdocent) die op 2 en 8 februari 2020 speelde in Café Belcampo.

194

Theaterdocent

ROMANTIEK

‘Mijn afstudeervoorstelling Lieve ging over de liefde. Ik werkte met mensen van halverwege de twintig, omdat mensen van die leeftijd vaak al wat ervaring hebben met liefde. Ze hebben er andere ideeën over dan in hun tienerjaren en zijn al eens teleurgesteld. De romantiek heeft al wat krassen gekregen, maar is nog niet volledig verdwenen.’

‘Zelf ben ik van dezelfde leeftijdsgroep en ik besloot mee te doen. Verder vond ik het belangrijk dat mijn spelers een affiniteit met taal hadden en een muzikaal gehoor. Samen hebben wij een taalband gevormd, waarmee we impro– viseren met taal. De enige instrumenten die we gebruikten, waren onze stemmen.’

LIEFDE

‘Tijdens de voorstelling hebben we een uur lang gejamd over liefde, seks en zoeken naar samen zijn. Dat zoeken naar samen zijn sluit ook goed aan op de improvisatievorm. Improviseren gaat over zoeken, elkaar vinden en doorontwikkelen om samen te kunnen blijven. Soms lukt dat en soms gaat dat helemaal mis, net als in de liefde.’

Applaus aan het einde van de voorstelling

FUCKING HERKENBAAR

Foto’s Tim Hillege

‘Iemand uit het publiek zei achteraf: “Dit was zo fucking herkenbaar, dat ik erom heb moeten lachen en huilen tegelijkertijd!’ Dat vond ik zo’n mooi compliment! Dat is waar kunst voor mij over gaat: dat het je raakt, omdat je er iets van jezelf in kunt herkennen. Kunst maken gaat voor mij over het vertalen van onszelf. Door samen te maken, leren we van elkaar en over elkaar. Dat drijft mij als theater– docent: elkaar beter begrijpen, zodat we wat dichter bij elkaar kunnen zijn.’

195

CONNECT

TAALBAND

Elke de Graaff (27)

‘Ik maak theater omdat ik hoop dat we elkaar iets beter gaan begrijpen’ CORONAPROOF

Nieuwe lichting 2020

‘Door corona is de voorstelling die ik wilde maken een plan voor volgend jaar geworden. We maken nu geen voorstelling op een buitenlocatie, maar een coronaproof voorstelling binnen. Ieder vanuit zijn eigen kamer, de kamer die in korte tijd het middelpunt van ons leven is geworden. Vanuit hun kamer proberen ‘De eerste keer dat ik ontdekte hoe fijn ik mijn spelers hun levens te structureren, het vind met ongetrainde spelers van grip te krijgen op hun verlangens en mee verschillende leeftijden te werken was bij te gaan met de stilstaande wereld, terwijl mijn voorstelling ZI(J)N. Ook het proces iedereen het allerliefste rennen wil.’ van deze voorstelling was ontzettend leuk; we werden in korte tijd ontzettend close en die verbondenheid zag je terug ‘Het leven is vaak heel ingewikkeld. In op de vloer. De reacties van het publiek kunst, poëzie en theater vind ik troost. waren fantastisch: zowel jong als oud Dat deel ik graag met anderen door met waren geraakt en voelde zich betrokken hen theater te maken. Ik maak altijd bij het spel van de acteurs. We waren vanuit jou, omdat ik het heel fascinerend écht samen. Dat teweegbrengen is voor vind hoe jij naar de wereld om je heen mij belangrijk.’ kijkt en hoe jij de dingen ervaart. Dat

TROOST

GROTE WERELD

‘Ik hou van collectief werken. Voor mijn afstudeervoorstelling Wat we willen werk ik met spelers tussen de 18 en 70 jaar. Ik kies graag voor een groep met spelers die van elkaar verschillen, zowel in leeftijd als in denkwijze. Zo krijg je de grote wereld in het klein op het podium.’ Wat we willen is een afstudeervoorstelling van Elke de Graaff (Theaterdocent) die op 1, 2 en 3 juli 2020 speelde in diverse huiskamers van spelers in Amsterdam.

196

raakt mij. Ik maak theater omdat ik hoop dat we elkaar iets beter gaan begrijpen, omdat ik niet alleen wil zijn en omdat je door samen theater te maken je perspectief verbreedt.’

DRIJFVEER

‘Enthousiasme is mijn drijfveer. Ik hou van een actief en gedreven werkproces en onderzoek altijd samen waar de ander enthousiast van wordt. Door mijn vermogen goed naar anderen te kijken en luisteren worden lessen en repetities persoonlijk. Dan kun je écht de diepte in en wordt wat je maakt waardevol.’

CONNECT

Theaterdocent

Foto Tim Hillege

‘Ieder speelt vanuit zijn eigen kamer, de kamer die in korte tijd het middelpunt van ons leven is geworden’ 197

Scène uit de voorstelling ZI(J)N van Elke de Graaff

Verbonden door …

SPECIAAL ITEM #1 Nieuwe lichting 2020

CONNECT vroeg afstudeerders: welk item was speciaal voor jou tijdens je studie?

‘Slipper. Lekker elegant.’

Sanne Bokkers, Mime

‘My training pants. You need to find the perfect one in order for it to work. I was in them every single day – they never left me during my studies!’

‘Tiger Balm – tamer of tensed muscles. Its intense aroma announces physically intense work.’

Antoine Coppi, Modern Theatre Dance

Maja Grzeczka, Mime

198

‘In dit boekje staan al mijn hersenspinsels en ideeën opgeschreven. Vele zaadjes die, met nog wat extra water, door kunnen bloeien tot grootse bloemen.’ Bodine Sutorius, Mime

‘Een

plastic jaren 90 speelgoedtuig dat

Niek Vanoosterweyck, Mime

‘My memories of the studies are very special to me – pictures I’ve made of moments with classmates and videos of performances I did.’ Wouter Vliek, Modern Theatre Dance

‘Ceci ne sont pas des lunettes roses.’ Annet de Ruiter, Mime

199

CONNECT

negen vierkanten vormt. Het is een kooi, een contextloos systeem, een gesloten vrije ruimte. Een speeltuin voor interpretatie, verhaal en vormgeving.’

TWEE VOORSTELLINGEN DIE HET GROTE THEMA NIET SCHUWEN

Oefenen

(of erover praten)

_Savan Huisman _ Kim Zonneveld

Nieuwe lichting 2020

op je eigen dood

De dood is hot in tijden van dagelijkse coronadodenupdates. Wat de crisis ons vooral toont: eigenlijk mĂ g er niemand dood. De dood is een taboe. Of toch niet? CONNECT belicht twee afstudeervoorstellingen die de dood niet schuwen: Je wordt verwacht en Hoe voer je een goed gesprek over de dood?

200

Foto’s Bart Grietens

CONNECT

Productie Podiumkunsten & Theaterdocent Verkort

Beeld uit de afstudeerinstallatie Je wordt verwacht van Savan Huisman: ‘Het publiek kon individueel oefenen met de dood’

201

SAVAN HUISMAN OVER JE WORDT VERWACHT

‘Wat als ik niet alles uit het leven zou halen?’ Creatief producent Savan Huisman (25) maakte samen met scenograaf Lisanne Bovée de performatieve installatie Je wordt verwacht. ‘Iedereen kon individueel de dood oefenen.’

Nieuwe lichting 2020

‘Ik wilde graag buiten de gebaande paden van een reguliere afstudeerproductie binnen school treden. Scenograaf Lisanne Bovée en ik vonden elkaar hierin. We praatten veel over het onderwerp dat we wilden aansnijden: de dood. Dat resulteerde in Je wordt verwacht, een performatieve installatie op een excentrieke locatie.’

Onafwendbaar einde ‘Waarom de dood als thema? De angst om dood te gaan was bij mij groot. Wat als ik niet alles uit het leven zou hebben gehaald? Door mijn onderzoek voor deze installatie ben ik daar opener naar gaan kijken. Het komt zoals het komt; ik probeer in het moment te leven. De dood zal er ooit van komen. Het is iets wat ons bindt.

Opleiding Productie Podiumkunsten Installatie Je wordt verwacht De taak van Savan Creative producer Uitgevoerd November 2019 in Not Yet Shebang, Amsterdam Zuid-Oost In samenwerking met Scenografe Lisanne Bovée

Wij wilden ons samen met het publiek voorstellen hoe het zal zijn. Het onafwendbare einde dat ons allen op den duur treft. Ons dit einde inbeelden en het uitbeelden. Het publiek kon individueel oefenen met de dood. De ervaring aangaan bij leven. Zo wilden we de dood tonen in haar verschillende gedaantes en misschien even voorbij de zwaarte van de dood kijken.’

202

Verdrietig ‘De reacties van het publiek waren enorm verschillend. Eén ding is zeker: de installatie heeft met iedereen iets gedaan. Sommigen werden verdrietig, omdat de dood hen deed denken aan overleden naasten. Anderen waren opgelucht, omdat ze ervoeren dat de dood hen meeviel. Weer anderen waren tot op het bot geraakt, omdat ze de dood confronterend vonden. Of ze vonden hun bezoek ontspannend en namen de tijd voor rust en bezinning.’

Keuzes bevragen ‘Deze samenwerking met Lisanne was de eerste van vele die nog gaan komen. We vullen elkaar aan, ik als creatief producent en Lisanne als scenograaf. Vanuit de inhoud zocht ik naar een geschikte locatie, partners, leveranciers en het uitvoerende team. Met alle keuzes die wij maakten, bevroegen wij elkaar. Ik

‘Ik ben heel trots op de honderden bruidsjurken die ik heb geproduceerd’ mij veel gegeven. De saamhorigheid en welwillendheid van de locatie heeft ons de spirit gegeven om door te blijven ontwikkelen tot het best mogelijke eindresultaat.’

Bekrachtigen

Portret Sjoerd Derine Foto Bart Grietens

Savan Huisman: ‘Op deze foto lichten we een tipje van de sluier op’

vroeg Lisanne naar haar motivatie achter artistieke keuzes en Lisanne bevroeg mij over productionele en zakelijke keuzes. Zo hebben we samen meer bereikt dan we van tevoren ooit hadden kunnen bedenken!’

Community ‘Ik ben bijvoorbeeld heel trots op de honderden bruidsjurken die ik heb

geproduceerd als materiaal voor het totale ontwerp. Maar het meest trots ben ik op de locatie. Not Yet Shebang is een open floor in Amsterdam-Zuidoost voor creatieve uitbarstingen. We werden helemaal opgenomen in de community van het gebouw. Een community die altijd openstond voor wat wij wilden doen en die verwonderd was door onze productie. Buiten de gebaande paden treden heeft

203

‘Op dit moment ontwikkel ik mijn eigen onderneming. Daarmee wil ik mij als creatief producent sterk richten op ondernemen vanuit de inhoud: wat is de artistieke waarde en welke ondernemingskeuzes passen daar goed bij? Ik geloof dat je door passend ondernemerschap de artistieke inhoud kunt bekrachtigen. Denk aan de keuze voor de locatie of het betrekken van specifieke partners. Zo wil ik meer verbinding creëren met kunst bij een breder en diverser publiek.’

CONNECT

Productie Podiumkunsten

Theaterdocent Verkort

KIM ZONNEVELD OVER HOE VOER JE EEN GOED GESPREK OVER DE DOOD?

‘Ik wil praten over onderwerpen die ertoe doen’ Theatermaker en docent Kim Zonneveld (31) onderzoekt in haar afstudeerproject hoe je een goed gesprek voert over de dood. ‘Ik heb de neiging met fluwelen handschoenen met mijn gesprekspartner om te gaan.’

Nieuwe lichting 2020

Maar ik stotter vaak, zeg nét niet wat ik bedoel, heb een neiging om met fluwelen handschoenen met mijn gesprekspartner om te gaan, of om direct oplossingen te vinden voor wat iemand vertelt. ‘Mijn afstudeervoorstelling heeft als startvraag: hoe voer je een goed gesprek over de dood? Het is een zoektocht naar hoe we woorden kunnen geven aan iets wat zo groots, eng of veelomvattend is als de dood. Een zoektocht naar woorden voor situaties waar niet altijd woorden voor zijn. Omdat er ongemak is, niet-weten, misschien angst en soms tranen. Hoe vind je daar ruimte voor?’

Puur menselijk ‘Ik ervaar een verlangen om met de mensen om me heen te praten over onderwerpen die ertoe doen. Ook over de dood. Mijn zusje Judith is overleden toen ik jong was, en daar wil ik over spreken.

Voorstelling Hoe voer je een goed gesprek over de dood? Opleiding Theaterdocent Verkort De taak van Kim Theatermaker en docent Uitgevoerd Juni 2020 (luistervoorstelling), najaar 2020 (voorstelling) Met Zeven niet-professionele acteurs tussen de 17 en 30 jaar

Theater is voor mij een plek waar àlles kan bestaan: verdriet, angst, gruwelijkheden, wrok, oneerlijkheid. Juist ook het kunnen zoeken, het even niet weten, ongemak. Allemaal dingen die ik in de rest van de wereld vaak vermijd. Terwijl ze puur menselijk zijn. Dat dat mag bestaan en je dat kunt delen met anderen, helpt ons denk ik in samenleven.’

Minder angstig ‘Voor Hoe voer je een goed gesprek over de dood? werk ik met zeven niet-professionele spelers tussen de 17 en 30 jaar. Zij staan midden in het leven en vinden het in meerdere of mindere mate moeilijk te praten over de dood, terwijl ze dat wel willen. In het maakproces staat de zoektocht van de spelers centraal. Ze voeren bijvoorbeeld allemaal een gesprek rondom de dood met een specifiek iemand. Verder hebben we het op verschillende manieren over de dood, en dat heeft een effect. Zo zei een speler pas: “Nu ik vaker over de dood spreek, ben ik er veel minder angstig voor.” En een andere: “Dat ik niet weet wat er gebeurt als we dood zijn, geeft me ruimte om te geloven dat alles mogelijk is.”

204

Coronatijd ‘Stilstaan bij wat iets met je doet, en ruimte maken om het daar over te hebben, is ook in deze coronatijd relevant. De inhoud van de voorstelling is daarom niet per se gewijzigd, die verandert vanzelf doordat we maken in deze tijd. De vorm hebben we wel aangepast: eind juni laten we onze eerste stap in deze zoektocht horen. Met elke speler maak ik een podcast die je luistert terwijl je wandelt: een gesprek met iemand op afstand. Na de zomer spelen we een voorstelling live voor publiek.’

Tussen de regels ‘Naast mijn werk als theatermaker en docent, werk ik ook als dramaturg. Verder doe ik research voor Stormkamers, een theatergezelschap dat theatrale ontmoetingen maakt rondom schurende maatschappelijke onderwerpen – buiten het rode pluche. Dat onderzoekende zie je ook terug in mijn werk als docent en in elk maakproces. Ik wil graag mensen verbinden die elkaar niet horen. Mensen die wel met elkaar praten, maar vooral lángs elkaar heen praten. We zijn allemaal anders, dus gebruiken we andere woorden, zinnen, gebaren en uitdrukkingen om iets te zeggen. Ik wil eraan bijdragen dat we meer tussen de regels door lezen en luisteren.’

DAS Choreography

THREE INTERNATIONAL CHOREOGRAPHERS ON THEIR RESEARCH PROJECTS

_Reza Mirabi _Paula Montecinos Oliva _Phoebe Osborne

CONNECT

Critical and contemporary dance practice The two-year DAS Choreography Master’s programme aims to contribute to the field of critical and contemporary dance practice. It is a place for international choreographers who have already established a professional practice to increase their research skills. We asked this year’s three graduating artists to select an image for CONNECT that represents their research project – and to comment on it.

205

by Reza Mirabi

Nieuwe lichting 2020

Nationality German/Iranian Age 32

‘Blurring the lines between what we see and what we think we see’

The starting point of my research project (the phonetic writing of murmur) was an attraction to contradiction. Contradiction is a being-with-difference. Difference that is even considered impossible and incompatible. Contradiction can thereby lead to stagnation – but also to articulation. In its archaic meaning of creating joints, to articulate is to soften the concrete, a folding and unfolding – for plasticity to appear in the stiff and rigid. By folding and unfolding it starts to perspire – to generate an excess – this excess is movement. Movement is conceived by closing the eyes and seeing differently. Movement is conceived in the fold of impossibilities. Contradiction can be seen as a somatic practice of difference. as the excess – forming and practicing togetherness. Folding bodies and bodies and bodies. Blurring the lines between what we see and what we think we see. Here, choreography emerges as an active process of listening that moves me away from myself unfolding a togetherness through radical difference.

206

CONNECT

DAS Choreography

Somewhere between background and unheard. There move thoughts longing to elude final forms, since words became too long to catch them any longer. In meeting the moment they fold and live in half utterances half or even less never complete never full to hold space to reveal and feel yourself within elsewhere

in an amodal acoustic in a dance being-with language an unshaping language tho. Its poetics moving-with-in-out of the body through folds of distance resistance and release.

This listening as an articulation movements in the movement moments in the moment a being-with

Yet the poetics are instantiated in the act of listening.

from form through formless through form through formless.

This listening as a folding as well a curving in a weaving that unfolds a splash against the canopy of perception. Soaking the ground into a moving swamp; zones of transience saturated and slow-moving where nothing is unabsorbed. A relational drenching - generated excess. This excess is movement.

[nothing more â&#x20AC;&#x201C; from form through formless through form through formless.]

207

Archipelago

by Paula Montecinos Oliva

Nieuwe lichting 2020

Nationality Chilean Age 39

‘Archipelago is a multiple body, a body in battle, in diffraction and redirection’ My research project Archipelago is activated by listening, nomadism and displacement. My desire is to move in-between formats and territories, in a search for materials, contexts and spaces, revealing their own idiosyncrasies. Listening, for me, is a mode of encounter, of being moved and moving through space; a strategy to disrupt and decentre human intentionality; to reconfigure performer-spectatorship relations and to explore presentness, change, resistance and re-existence. Archipelago is a multiple body, a body in battle, in diffraction and redirection. It’s about queering ecologies and perceptions of body and space through sound. As you approach the archipelago, more and more archipelagos emerge – and more and more hyphenated bodies are associated in a mutual constitution of entangled agencies; associated by intratouch and vibrancy, operating as an interconnected circuit of memory, historicity, materiality, agency and desire.

208

Photos Reinout Bos

CONNECT

DAS Choreography

209

Hydra

by Phoebe Osborne

Nieuwe lichting 2020

Nationality American Age 36

‘Hydra acknowledges the pervasive troubles of capitalism and colonialism’ My research project Hydra approaches water and its socio-political and environmental resonances with the poetics of precarity. A dance that considers the instability and malleability of water as a way of framing constant change, it proposes that our relationship to water – long a vehicle for connection and oppression – may now be reshaped through public performance.

The word ‘hydra’ has many definitions: trouble that cannot be overcome by a single effort because of its many aspects, or due to its persistent and pervasive qualities; a minute and invertebrate aquatic animal with a tubular body and ring of tentacles around the mouth; and in Greek mythology, a many-headed, snake-bodied, immortal monster. Hydra acknowledges the pervasive troubles of capitalism and colonialism that have led to the ravaged state of our earth and life on it, while reclaiming hydra as an empowering term for the queerly monstrous, many-headed, shapeshifting force that we are together.

210

CONNECT

DAS Choreography

A hydra, small aquatic invertebrate

211

_Ingeborg Meier Andersen _Keerthi Basavarajaiah _Yannick Bosc _Tamir Eting _Dasom Lee _Jette Loona Hermanis _Fernanda Libman Fonseca _Carolina Papetti _Naomie Pieter _Johhan Rosenberg

Nieuwe lichting 2020

SNDO

212

Photos Nellie de Boer

213

CONNECT

School for New Dance Development

SNDO Choreography

Ever since its founding in 1975, the SNDO â&#x20AC;&#x201C; School for New Dance Development has been at the forefront of progressive international developments in the fields of dance and performance. Meet the new generation of graduates in a curated selection of photographs of their performances.

Carolina Papetti

Nieuwe lichting 2020

9K7

Boned

214

CONNECT

SNDO Choreography

8.DOGS.10

215

Nieuwe lichting 2020

Dasom Lee

RED

216

CONNECT

SNDO Choreography

217

Jette Loona Hermanis

Nieuwe lichting 2020

Venefica Cruciatu

Arlequinette

218

CONNECT

SNDO Choreography

Succubus Ex Inferno

219

Johhan Rosenberg

Nieuwe lichting 2020

Sprints for seeds

220

SNDO Choreography

CONNECT

Horses were boiled, werenâ&#x20AC;&#x2122;t they?

221

Fernanda Libman Fonseca

Nieuwe lichting 2020

.mussurana.

222

CONNECT

SNDO Choreography

223

Nieuwe lichting 2020

Tamir Eting

224

CONNECT

SNDO Choreography

225

Naomie Pieter

Nieuwe lichting 2020

Timeless Demonstration

226

CONNECT

SNDO Choreography

227

Keerthi Basavarajaiah

Nieuwe lichting 2020

Wisdom tooth

228

SNDO Choreography

CONNECT

Tape-stry

229

Yannick Bosc and Clémence Péguy

Nieuwe lichting 2020

Angélique

230

CONNECT

SNDO Choreography

231

Ingeborg Meier Andersen

Nieuwe lichting 2020

HIPPOCAMPUS

232

Photo xxxx

CONNECT

SNDO Choreography

233

REGISSEUR CHRISTINA PFRÖTSCHNER EN SCENOGRAAF NOOR STENFERT KROESE OVER KOLLEKTIEF NARZIS

een ode aan de ambiguïteit Een politiek correct mijnenveld. Alsof je een Noord-Koreaans uniform draagt. Zo voelen tegenwoordig veel gesprekken voor regisseur Christina Pfrötschner (34): ‘Onze communicatie is een Trump-wall geworden.’ Samen met scenograaf Noor Stenfert Kroese (27) brengt zij in Kollektief Narzis een ode aan de ambiguïteit.

_Christina Pfrötschner _Noor Stenfert Kroese

Nieuwe lichting 2020

Voorbij de Trump-wall:

Kollektief Narzis is een afstudeervoorstelling van Christina Pfrötschner (regie en script) en Noor Stenfert Kroese (scenografie) die begin maart 2020 speelde in de Academie voor Theater en Dans.

234

CONNECT

Regie/ Scenografie

Foto’s Robert van der Ree

‘Het streven naar gelijkheid knelt als een schooluniform op een NoordKoreaanse jongensschool’ 235

Regisseur Christina Pfrötschner* Waarom denk je dat we elkaar tegenwoordig zo snel als ‘racist’ of ‘seksist’ labelen?

Nieuwe lichting 2020

Waar gaat jullie afstudeervoorstelling Kollektief Narzis over?

‘Onze voorstelling is een ode aan de ambiguïteit. Je ervaart de natuurlijke chaos en schoonheid van onze maatschappij.’

Waarom heeft ambiguïteit een ode nodig?

‘Ik heb tegenwoordig constant het gevoel over een mijnenveld te lopen als ik gesprekken voer met mensen. Welke woorden mag ik nog gebruiken? Welke vragen mag ik stellen, zonder de ander te kwetsen? Hoe stel ik deze vragen precies? Hoe ga ik om met de angst om als racist, seksist of fascist te worden gelabeld? Laten zien dat je de ander accepteert en als gelijke ziet, gaat steeds vaker ten koste van wat ik zelf zeg en hoe ik dat zeg.’

Je gaat het gevecht aan met politieke correctheid.

‘Nou, met politieke óvercorrectheid. Mijn gevoel zegt dat we het gelijkheidsideaal nu op een wel heel benauwde manier benaderen. Een manier die leidt tot hypermoraliteit, schaamte en politieke over– correctheid. Het streven naar gelijkheid wordt langzamerhand een schooluniform op een Noord-Koreaanse jongensschool. Een uniform dat zó strak zit, dat je er onmogelijk de totaliteit van je wezen in onder kunt brengen.’

‘Wij bedenken labels die het onduidelijke vatbaar maken. We willen het meervoudige eenvoudig maken. Als je iemand een racist noemt, “weet” je waar hij staat. Een seksist? Dat is een klootzak! Vanuit de onwil onszelf te confronteren met het onbekende, verliezen we de gezonde spanning die tussen tegenpolen heerst. Spanning hebben we ingeruild voor een alles-egaliserend woord: gelijkheid.’

Maar het streven naar gelijkheid is toch mooi?

‘Natuurlijk ben ik voor gelijkheid! Maar wat ik nu zie, is dat dit gelijkheidsstreven al onze verschillen én het gesprek erover, de nek omdraait. We verliezen het vermogen om met dubbelzinnigheid, met ambiguïteit om te gaan. Zo vechten we onszelf niet langer vrij; we vechten ons bij onze medemensen vandaan. Onze communicatie met de ander is niet langer een brug waarover ideeën worden verhandeld, maar een Trump-wall waarmee we het vreemde buiten de grenzen van onze identiteit houden.’

Lekker veilig in onze eigen bubbel!

‘Ja, maar deze psychologische veiligheid is niet gratis. Ze kost ons de vrijheid ons te uiten over belangrijke kwesties als migratie, religie en het klimaat. Omdat er op de belangrijkste vragen hierover geen eenduidig antwoord is, kunnen we het ons niet veroorloven om de verscheidenheid van onze stemmen in te ruilen voor een collectieve, politiek correcte, gelijke stem.’

*Christina studeert af in 2020-2021

236

Portret Robert van der Ree

‘Ik wil mijn tegenpool weer kunnen omarmen’

CONNECT

Regie

237

Nieuwe lichting 2020

‘Er moet weer meer spanning, raadsel, geheim en tussenruimte komen in de omgang met elkaar’ Hoe kruipen we uit dat Noord-Koreaanse uniform?

‘Er moet weer meer spanning, raadsel, geheim en tussenruimte komen in de omgang met elkaar. Met de voorstelling Kollektief Narzis werp ik de vraag op: zouden wij niet ànders met verschillen om kunnen gaan? Ik wil het onbekende en mijn tegenpool weer kunnen omarmen. Want niet alleen onze individuele identiteit hangt hiervan af, maar ook het beantwoorden van de belangrijke vraagstukken die het voortbestaan van de mens en planeet betreffen. Ambiguïteit is democratie.’

Wat wil je met je voorstelling bereiken bij de toeschouwer?

‘In het beste geval word je als kijker geïnspireerd om jezelf ook te bevrijden, om je leven te redden. Ik wil een ode brengen aan iedereen die een nieuwe wereld in zich draagt.’

Je had als regisseur een bijzonder samenwerking met de scenograaf.

‘Klopt, we zijn vanaf het begin aan de slag gegaan vanuit een gedeelde kerngedachte. Noor heeft een hele mooie manier om een thema wetenschappelijk te benaderen, een constante en open zoektocht naar concrete mogelijkheden in de ruimte. Waar komt het publiek naar binnen? Welke ervaring biedt dat? Wat is de betekenis daarvan? Samen de mogelijkheden zien en naar de betekenis kijken, is zo waardevol. Daar hebben we elkaar echt in ontmoet.’

Wat wil jij als regisseur in de wereld zetten?

‘Ik geloof sterk in een theater dat een open stijl gebruikt om existentiële vragen direct aan het publiek te presenteren. Waar mensen kunnen debatteren over hun rol in de samenleving op een zowel artistieke als intellectuele manier. Theater dat geen mening verkondigt, maar elk lid van het publiek in staat stelt om de auteur van zijn of haar eigen gedachten te zijn.’

238

Scenografie

Hoe ontstond het idee voor jullie voorstelling?

Wat was de ervaring voor je publiek?

fysieke ervaring bij het publiek. Zij werden door de installatieve situatie ‘Deze voorstelling komt voort uit onze ‘Ik creëerde een tussenruimte die werkte teruggebracht naar zichzelf.’ gezamenlijke zoektocht om weer met het als een soort deeltjesversneller. De “andere” om te durven gaan, en zo het acteurs en het publiek werden door het Wat was voor jou de grootste onbekende weer te kunnen ontmoeten. De video-ontwerp meegenomen op de uitdaging als scenograaf? scenografie ontstond al voordat de opbouw zoektocht naar het omarmen van de ‘Als een stuk ontstaat vanuit de samenen de tekst van het stuk helder waren.’ ander, het tegenover, de meerzijdigheid werking, zoals bij Kollektief Narzis, vraagt van zijn. Video gaf mij de mogelijkheid dat van zowel de scenograaf, de regisde ruimte mee te laten ademen met de seur als de rest van het team een andere Wat inspireerde jou voor de voorstelling. Ook zorgde video aan het vorm van werken. Voor mij zat de scenografie? einde van de voorstelling voor een uitdaging in hoe ik de non-materiële ‘Ik heb mij vanuit de thematiek laten aanwezigheid van video als een extra inspireren door de plekken waar wij als personage in de ruimte een eigen mensen samenkomen en -kwamen om verhaal kon laten vertellen, samen met onze samenleving vorm te geven. In veel de fysieke acteurs en de muzikant op het culturen kwamen mensen bij elkaar bij podium.’ bomen of stenen om daar eens per jaar vast te leggen hoe ze wilden samenleven. Later waren kerken een belangrijke plek Opposing Benches die ons samenleven vormgaf. Tegenwoordig zijn deze plekken onze parlementen en rechtbanken.’

Foto Phillip Ottendorfer, portret Bart Grietens

Hoe heb je al die verschillende “plekken van menselijke samenkomst” gebruikt?

‘Ik zocht naar de vormelijke overeenkomsten tussen deze plekken. Hoe plaatsen wij mensen onszelf in de ruimte met en tegenover elkaar om in gesprek te kunnen gaan? Als je kijkt naar de plattegronden van kerken, parlementen, maar ook van theaters, zie je veel overeenkomsten. Samen met Christina ben ik bewust bezig geweest met de vraag: waar bevindt het publiek zich in onze voorstelling? En: hoe zorg je dat het publiek zich ook bewust wordt van de plek die het inneemt?’

Semicircle

Horseshoe

Circle

239

CONNECT

Scenograaf Noor Stenfert Kroese

‘Ik heb mij laten inspireren door plekken waar mensen samenkomen’

Geen wereld zo internationaal als de wereld van theater en dans. De Academie stimuleert dan ook intensieve uitwisselingen met het buitenland. Deze vier studenten verruimden tijdens hun studie â&#x20AC;&#x201C; en voor corona â&#x20AC;&#x201C; hun blik over de grenzen.

_Adanma Okoro _Romy Stark _Wout Panis _Kelsey Lampe

Nieuwe lichting 2020

BUITEN HET LAND 240

241 CONNECT

Portretten Sjoerd Derine

Adanma Okoro (25) & Romy Stark (20) liepen stage bij

EEN JEUGDTHEATER IN SURINAME Adanma’s en Romy’s taak Theater- en dansdocenten en -makers Bij Jeugdtheater On-Stage Opleiding Theaterdocent (Adanma) en Docent Dans (Romy)

Nieuwe lichting 2020

Toekomstdroom ‘Met ons eigen collectief ROAD urban dansen theaterproducties maken voor leerlingen overal in de wereld.’

Chemie Adanma: ‘We hebben samen een geweldig project gedaan in Suriname. We hebben in twee weken een danstheatervoorstelling gemaakt met 150 leerlingen van Jeugdtheater On-Stage in Paramaribo.’ Romy: ‘Adanma en ik zijn al langere tijd vriendinnen, maar hadden nog nooit samengewerkt op ons vakgebied. De twee disciplines dans en theater samenbrengen, ging voor ons organisch.’ Adanma: ‘De directrice kon niet geloven dat we nog nooit hadden samengewerkt. We denken hetzelfde, maar ook heel anders. We voelen elkaar aan, vullen elkaar aan én dagen elkaar uit binnen onze disciplines. Die chemie tussen ons, de vibe, zorgde

242

voor positieve en warme energie en nodigde iedereen uit tot creatief denken.’ Romy: ‘We genoten enorm en kregen van iedereen alleen maar lovende woorden. “Jullie zijn flexibel, spontaan, talentvol en vooral warm. Niet alleen wij, maar ook de docenten en leerlingen zijn verliefd op jullie geworden,” zeiden Joella en Rodney, de eigenaren van On-Stage.’

Cultureel divers Adanma: ‘Na een week samenwerken met zoveel passie en liefde wisten we dat we samen een eigen bedrijf willen starten: ROAD, samengesteld uit Ro en Ad, de eerste twee letters van onze namen.’

Romy: ‘ROAD heeft voor ons heel veel betekenissen. We zijn altijd in beweging en we houden van beweging, zijn altijd onderweg naar creaties, nieuwe plekken en ontmoetingen. Wij delen ook een liefde voor culturele diversiteit. Adanma is half-Nigeriaans en ik ben half-Marokkaans.’

Makerschap aanwakkeren Adanma: ‘Met ROAD willen we urban danstheaterproducties maken in Nederland, maar juist ook met kinderen en jongeren in het buitenland.’ Romy: ‘Ja, in andere landen, bijvoorbeeld ook bij een schoolproject in Belgrado, heb ik gezien hoe weinig ze weten van dans en theater. Wij

Theaterdocent / Docent Dans

CONNECT

‘Wij zeggen niet: doe deze pasjes, wij willen dat kinderen zelf krachtiger worden!’

kunnen daar echt iets toevoegen. Wij zeggen niet: doe die pasjes, zeg dit. Wij willen juist het makerschap aanwakkeren.’ Adanma: ‘In kunst kun je tal van sociaal-maatschappelijk problemen en thema’s aansnijden: mishandeling, discriminatie, democratie, macht en onmacht, liefde. Wij hopen dat we kinderen

en jongeren het belang van kunst kunnen bijbrengen. Wat je ermee kunt uitdrukken en welk verschil je kunt maken. Door zelf iets te maken, door woorden en bewegingen te geven aan je ervaringen kun je je identiteit versterken en zelf krachtiger worden.’

243

Romy en Adanma met een groep kinderen waarmee ze een jeugdtheatervoorstelling maakten in Suriname

Design & Technologie

Wout Panis (23) liep stage bij

EEN E-SPORTS-EVENT IN SAUDI-ARABIË Wouts taak Assistent lichtontwerp en lichtoperator

Voor Evenementenbedrijf Live Legends Opleiding Design & Technologie

Nieuwe lichting 2020

Toekomstdroom ‘Een wereldtour ontwerpen voor een toffe artiest’

‘In Saudi-Arabië bestaat zo goed als geen entertainmentindustrie’

Spannend project ‘Tijdens mijn afstudeerstage bij Live Legends heb ik onder andere meegewerkt aan de PUBG (Players Unknown Battleground) Mobile Star Challenge. Mijn eerste grote ervaring in e-sports, en bovendien een heel spannend project vanwege de logistieke en culturele uitdagingen van de locatie in Riyad, Saudi-Arabië. Ik heb een groot deel van het tekenwerk voor deze klus voor mijn rekening genomen.’

Wout: ‘Op deze fotozie je goed dat zelfs van e-sports-evenementen tegenwoordig gigantische shows worden gemaakt met alles erop en eraan.’

Mooie liveshow ‘In Saudie-Arabië bestaat zo goed als geen entertainmentindustrie. Daardoor was het vinden van leveranciers, een geschikte venue en goed

244

personeel heel lastig. Na veel gedoe met tientallen versies van tekeningen en gearlists, en ingewikkelde contracten, is het toch gelukt om een mooie liveshow rondom dit kampioenschap neer te zetten.’

Cultuurverschil ‘Wat voor mij in dit project sterk naar voren kwam, is het cultuurverschil tussen Nederland en Saudi-Arabië. Dit soort evenementen wordt op een heel andere manier geproduceerd. Ook hoe mensen en bedrijven met elkaar omgaan is anders. Kortom: een leerzame ervaring.’

Portret Nico Alsemgeest, Foto Titia Hahne

Bij E-sports-event PUBG (Players Unknown Battleground) Mobile Star Challenge

Productie Podumkunsten

Kelsey Lampe (27) liep stage bij

EEN KUNSTFESTIVAL IN SURINAME Kelseys taak Productiecoördinator, samen met klasgenoot Elianne Essaijan en nog twee coördinatoren

‘Ik werd constant geconfronteerd met mijn eigen normen en waarden’

Bij Het driedaagse Moengo Festival Van Stichting Kibii Opleiding Productie Podiumkunsten

Rijk traditioneel erfgoed ‘Het Moengo Festival is een nationaal en internationaal bekend kunstfestival in Moengo, Suriname. De organisatie, Stichting Kibii, is opgericht door beeldend kunstenaar Marcel Pinas en zet zich in voor het behoud en de ontwikkeling van het rijke traditionele en artistieke erfgoed van de Marrongemeenschap in Suriname. Het festival wordt georganiseerd in samenwerking met de lokale gemeenschap, jongeren uit die gemeenschap en met nationale en internationale kunstenaars.’

Theaterschoolbubbel

CONNECT

Toekomstdroom ‘Kunst een bredere plek geven in de samenleving. Niet alleen in projecten zelf, maar ook op beleidsniveau “het systeem” helpen veranderen.’

‘Ik koos dit afstudeerproject omdat ik sterke behoefte had om uit de ‘’theaterschoolbubbel’’ te treden. Kunst mag zich van mij midden in de wereld afspelen, dus ik onderzocht dit. Marcel Pinas zet zijn artisticiteit bewust in om een impuls te geven aan zijn cultuur en gemeenschap. Ik vind dat indrukwekkend.’

Inspiratiebron ‘Voor mij was deze ervaring de meest leerzame tijdens mijn studie: ik heb kunst vanuit een ander perspectief leren bekijken. De wereld is zo’n mooie inspiratiebron! Het intercultureel samenwerken heeft mij veel over mijzelf en de ander geleerd – je wordt constant geconfronteerd met je eigen normen en waarden. Ik heb geleerd mezelf kritisch te bevragen en situaties in een breder perspectief te plaatsen. Hoe waardevol is dat!’

245

Een danceperformance op het Moengo Festival in Suriname, september 2019

FROM BIRDSONG TO A LAZY EUROPE _Akram Assam _Nahuel Cano _Igor Dobricic _Jimmy Grima _Maria Magdalena KozĹ&#x201A;owska _Merel Smitt

Nieuwe lichting 2020

AN INTERNATIONAL NETWORK OF ARTISTS AND CURATORS

They create the new European language Europanto. They archive the Maltese tradition of birdsong imitation. They provide the tools to start a new movement. The international artists and curators graduating from the DAS Theatre Masterâ&#x20AC;&#x2122;s programme are challenging and radically reimagining performing arts. What image do they see as representing their work most powerfully?

246

‘In my work, I am particularly interested in the disappearance of local knowledge’

This photo is from my ongoing research Song of a Bird (S.O.A.B.), a collaboration with Maltese bird trappers, a micro-community of people who can mimic the song of migratory birds. One of these people is my father. Together with him I have been archiving this inherited practice, which now contravenes European law. We have translated a part of this heritage into a fragile monument: the performance of singing and whistling bird trappers – the Choir. The Choir is composed of men who, like my father, have studied their parts for twenty to thirty years. As this project exemplifies, my artistic practice is involved with the politics of memory and archiving. I draw equally from art-making and curatorial tools, and I am particularly interested in the disappearance of local knowledge while also having an affinity with the relations between humans and nature. My childhood memories are dominated by the long days spent together with my father in the countryside, as he taught me how to catch lizards. I would wait for hours in the scorching sun, left alone with the harsh dry landscapes and the loud sounds of cicadas fluttering their wings. I would often get carried away by these idyllic scenes and miss my – very agile – target. In recent decades, Malta, like the rest of the world, has undergone huge developments and modernisations. This kind of change does not always go hand in hand with local culture, especially when particular aspects of it are considered backward or uncivilised. Whilst bird trapping is a dying and controversial practice, I consider the ability to reproduce bird sounds worthy of research. For me, there is something beyond the trapping: a whole universe of knowledge; the vocabulary, technology, and skill of whistling and singing like a bird.

Jimmy Grima on his performance Song of a Bird (S.O.A.B.)

Photo Lindsey Bahia

Nationality Maltese Age 37

247

CONNECT

DAS Theatre

‘I see Europa as an aging diva whose perception has been blurred by Xanax and comfortable living conditions’ Maria Magdalena Kozłowska on her project European Songs

Nieuwe lichting 2020

Nationality Polish Age 33

These images show me as Europa, introducing European Songs, a piece created for Festival Belluard Bollwerk International. For many years now I have been creating a repertoire of ambivalent, liminal personas. Today I see Europa as an aging diva whose perception has been blurred by Xanax and comfortable living conditions. My compassion towards her is inspired by the potential of togetherness which still lies within her.

‘An operatic heroine heads in a random direction. I believe in demolishing the borders between so-called high culture and practices inspired by rage, naivety or enthusiasm.’

My European Songs project was conceived out of a desperate need for connection, both international and interpersonal. To approach this craving – which was also generated by a fascination for the musicality of language – I created Europanto, a mélange of all the languages of the EU. As I am interested in the ethics of an encounter and radical intimacy, I use music and its affectual power to establish a practice of togetherness that might even be described as a ritual.

248

249

Photo Marcin Kaminski

CONNECT

DAS Theatre

Igor Dobricic on his project The Time That Remains Nationality Serbian Age 53

‘I am fascinated by the relation between bodies and objects, in terms of both “the making of an object by the body” and “the way an object functionally and imaginatively affects a body that is interacting with it”. I spent ten years developing a practice about and around tables, and this year I decided to shift my attention from tables to books in order to develop a new performative disposition.

‘I am fascinated by the relation between bodies and objects’

Photo Igor Dobricicć

Nieuwe lichting 2020

This photograph shows the cover of the book that inspired my work – through its content, through lending it a title, The Time That Remains, and also becoming an embodiment of objects at a heart of the project.

250

This is an image from my first-year presentation at DAS Theatre, called Windlands. This image shows that in my work there are always many things going on simultaneously; that there are many focuses; and that these elements aim to create a puzzling and mysterious experience. It also shows the relevance of sound and music in my work, while expressing the importance of human relationships with non-human entities in my work, and how they create unexpected events in performance. And, most importantly, this image reflects a certain joy in experiencing the eerie performances I create.

Nahuel Cano on his performance Windlands Nationality Argentinian Age 37

Photo Thomas Lenden Portrait Francisco Castro Pizzo

My graduation project arises from a connection between three main points: research on performative practices from my native land; research on storms and the different approaches to their representation; and the exploration of biography – not as a way to expose a self, but as a way to poetically deconstruct and multiply a self. My performance is a solo, and my body will be the path to putting together this broad constellation. I would like to make perceptible, tangible, the traces and the – emotional – work of building the piece; my body as a continuous work in progress; my body as a memorial, a bridge, an open book, a medium, a whispering tongue. I will listen; it is not about making a statement. Sometimes, disobedience can only be achieved by listening to the sounds that cannot be articulated as language – a language of the lowest, of the horrible, of the unbearable.

251

CONNECT

‘In my work there are always many things going on at the same time, the aim being to create a puzzling and mysterious experience’

DAS Theatre

Nieuwe lichting 2020

‘I called out to fellow citizens including people I don’t know to join me’

How to Start a Movement is a series of interventions and missions in public spaces, institutions and venues to break the routine of our daily lives. I called out to fellow citizens including people I don’t know to join me. Together, we critically examine the protocols, the dynamics, the norms, the rules and the accessibility of those spaces. We reveal who has access to them, who is excluded from them, who has to obey the rules and who is creating the rules.

Photos Eva Jansen Manenschijn

Merel Smitt on her project How to Start a Movement

The missions consist of instructions that participants receive and execute – together or individually. These instructions may be given in various ways: as printed cards, through digital channels, verbally, and so on. Some of the missions are role-playing games with specific roles and instructions. Others involve workshops, multi-interpretable assignments or instructions you can carry out on your own in your daily life whenever you feel the need to raise your voice or respond to harsh reality.

Nationality Dutch Age 33

252

CONNECT I am interested in talking about the kind of behaviour we have to adopt to fit into these places. The norms produced by all of these places can be identified as codes and scripts. In our daily life we knowingly and unknowingly perform these scripts. If we can learn the scripts of these places â&#x20AC;&#x201C; and see the score, the choreography, the performance â&#x20AC;&#x201C; we can go off-script. Through this practice I offer an experience with which anyone can engage if they wish to create an opportunity to look at reality in a different way, become aware of our positions with respect to different places, and start imagining new approaches together. This practice can be seen as a methodology for rethinking protests and social movements, occupying spaces, raising voices and setting something in motion by finding ways to respond collectively to political and societal topics.

Images from How to Start a Movement

253

DAS Theatre

Nieuwe lichting 2020

‘How can we transfer a real memory from one place – a place of war – to another place?’

While studying at DAS Theatre, I worked on two different performances, which were related to the same research question and topic. These images show moments from Here I am There, my performance in which I attempted to create a real memory between two places. My motivation and key question for this performance was: how can we transfer a real memory from one place – a place of war – to another place? I asked my audience to reflect on that.

Akram Assam on his performances Here I am There Nationality Iraqi Age 35

254

255

Photos Thomas Lenden

CONNECT

VIER DANSMAKERS-DOCENTEN OVER HUN FAVORIETE PROJECT

Dansen is plezier voor

_Mumtaz Djorai _Aristos Iatrou _NoÃ«lla Kriele _Aoife Murphy

Nieuwe lichting 2020

voor

256

iedereen! Niets mooier dan mensen verbinden door dans. Of dat nu bejaarde kunstenaars uit het Rosa Spier Huis zijn, of jongeren die de onrust in hun eigen brein verbeelden. Deze vier afstudeerders van de opleiding Docent Dans delen hun passie voor bewegen. â&#x20AC;&#x2DC;Dans is voor iedereen!â&#x20AC;&#x2122;

257

CONNECT

Docent Dans

‘Ik wil mijn passie voor dans graag delen’

Voorstelling ‘Van oktober 2019 tot februari 2020 creëerde ik als choreograaf het danstheaterstuk Life Is Soup And I’m A Fork, een multidisciplinaire samenwerking met student beeldende vormgeving Milou de Laat over het benadrukken van individualiteit, hokjesgeest en samenleving. Je kunt het leven als een kom met soep zien. Het is volledig aan jou of je de lepel wilt zijn die de soep gemakkelijk naar de mond kan brengen. Of de vork die nutteloos is omdat ze de soep niet kan vasthouden.’ Dansers ‘Ik werkte met één tiener. Hij was erg verrast over wat hij uit zijn talent kon halen en wat hij op persoonlijk en artistiek vlak heeft geleerd.’ 1 bijzondere eigenschap ‘Veelzijdigheid.’

Portret Bart Grietens

Nieuwe lichting 2020

Noëlla Kriele (25)

258

‘Ik wil mensen inspireren door ze nieuwe dingen te leren’

CONNECT

Aristos Iatrou (24)

Foto Simon Schoo, portret Jinko Adams

Voorstelling ‘Ik was van oktober 2019 tot maart 2020 assistent-choreograaf bij de danstheatervoorstelling M!ndf#ck - ITAjr van choreograaf Junadry Leocaria en regisseur Nina Haanappel. De voorstelling ging over de ontwikkeling van het menselijk bewustzijn.’ Dansers ‘Ik werkte met 27 jongeren van 15 tot 23 jaar oud. Iedereen was enthousiast, vooral over de mix van dans en spel.’ 1 bijzondere eigenschap ‘De vibes aanvoelen.’

‘Hier leer ik de jonge dansers van de voorstelling M!ndf#ck - ITAjr nieuw materiaal aan’

259

Aoife Murphy (24)

Nieuwe lichting 2020

‘Ik zoek de verbinding tussen mensen en hun lichaam’

‘Je ziet hier een van de eerste keren dat wij aan het bewegen waren met de bewoners van het Rosa Spier Huis - een improvisatie aan het einde van de workshop’

Voorstelling ‘Ik heb samen met bewoners van het Rosa Spier Huis de interdisciplinaire voorstelling Kunst van ‘t Huis gecreëerd.’ Dansers ‘In het Rosa Spier Huis wonen kunstenaars van verschillende disciplines. De bewoners stonden echt open voor dit project en genoten ervan. Het brengt de bewoners samen.’ 1 bijzondere eigenschap ‘Een thuisgevoel geven.’

260

Docent Dans

Mumtaz Djorai (23)

CONNECT

‘Ik wil de creatieve ziel van mensen tot leven wekken’

Voorstelling ‘Ik creëerde van november 2019 tot februari 2020 mijn afstudeervoorstelling M.USE. Mijn project ging over verschillende vrouwen. Vrouwen die van zichzelf houden.’

Foto Milou de Laat

Dansers ‘De twintigers waarmee ik werkte waren heel enthousiast en zijn tot nieuwe inzichten over vrouwelijkheid gekomen.’ 1 bijzondere eigenschap ‘Intuïtief werken.’

‘Op deze foto zie je sterke, maar ook zachte, rustende jonge vrouwen’

261

Verbonden door …

SPECIAAL ITEM #2 Nieuwe lichting 2020

CONNECT vroeg afstudeerders: welk item was speciaal voor jou tijdens je studie?

‘Definitely my AH Bonuskaart - I can’t even count the amount of times we walked up and down to the Albert Heijn in our lunch breaks! We would even get excited if they added a new salad to their assortment.’ Zora Viviane Westbroek, Modern Theatre Dance

‘Je ziet hier een scène uit OMW (= On My Way). Dit stuk werd gemaakt door Lisa Neef, Jonathan Vermeiren, Leander Kämpf en mijzelf. Met deze foto wil ik Leander bedanken voor alles wat hij voor me betekent.’ Angie Verleysen, Urban Contemporary (JMD)

262

‘My diaries. Writing how I felt or just random words that were stuck in my brain, aided me to get a wider perspective on what I was dealing with and helped me evolve.’ Iúri Jorge da Silva Costa, Modern Theatre Dance

Delano Hanemaaijer,

Urban Contemporary (JMD)

‘KitKats and blueberry muffins from the canteen.’ Hanna van den Berg, Modern Theatre Dance

‘My king-sized locker.’ Amber Smits, Modern Theatre Dance

263

‘Coffee!’ Winter Wieringa, Modern Theatre Dance

CONNECT

‘Deze foto betekent heel veel voor mij. Dit is namelijk mijn klas, dit is mijn familie geworden. Ik heb vrienden voor het leven gemaakt.’

Langzaam gek worden in een laboratorium van de mensheid

Europa is moe. God is dood. De aardbol loopt leeg. De toekomst is onzeker. In hun afstudeervoorstelling Korinthe, 2057 nemen regisseur Mateusz Staniak (29) en scenograaf Kevin Pieterse (25) je mee in een dystopische trip. ‘Ik denk dat de mens echt walgelijk kan zijn.’

Korinthe, 2057 is een afstudeervoorstelling van Mateusz Staniak (regie en script), Kevin Pieterse (scenografie en kostuums) en Niek Vanoosterweyck (mime, spel) die in januari en februari 2020 speelde in de Academie voor Theater en Dans.

_Kevin Pieterse _Mateusz Staniak

Nieuwe lichting 2020

REGISSEUR MATEUSZ STANIAK EN SCENOGRAAF KEVIN PIETERSE OVER KORINTHE, 2057

264

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Robert van der Ree

CONNECT

Regie/Scenografie

265

Regisseur Mateusz Staniak

‘In het theater kun je utopieën oefenen’

Nieuwe lichting 2020

WAT ZIEN WE IN JOUW AFSTUDEERVOORSTELLING KORINTHE, 2057?

‘In Korinthe, 2057 beland je in een dystopisch toekomstbeeld, een realiteit waarin wij mensen op het huidige systeem geen invloed meer hebben, de aardbol leegloopt, God allang dood is en wij gedoemd zijn om te wachten op een toekomst die nooit zal komen. Zelfs de garantie dat de hemel boven ons langer zal bestaan dan wij, is verdwenen. Deze montagevoorstelling begint met een beeld van Sisyphus in de ruïnes van het Europagebouw. Na een clusterhoofdpijnaanval van het hoofdpersonage Friedrich gaan we de bunker in. In die bunker zit waarschijnlijk de laatste groep mensen die Apocalyps heeft overleefd. De bunker kun je beschouwen als een laboratorium van de mensheid, waar personages langzaam gek worden en de kans krijgen om zinloos geweld uit te oefenen.’

WAT IS HET ONDERLIGGENDE THEMA?

‘De slaap van de rede brengt monsters voort – deze titel van een aquatint van Francisco de Goya zou het motto van mijn voorstelling kunnen zijn. De voorstelling gaat over de Europese moraliteit die moe is van haar eigen hypocrisie. De oorsprong van die Europese moraliteit zijn de Romeinse wet en het huwelijk van de katholieke kerk. Wij leven in een systeem dat ons machteloos maakt, maar tegelijkertijd creëren we dat systeem ook zelf. De voorstelling gaat over verantwoordelijkheid nemen voor je daden.’

DE VOORSTELLING IS ‘GEEN DYSTOPIE, MAAR WERKELIJKHEID’ STAAT IN JE AANKONDIGING. HEB JE ZO’N ZWART MENSBEELD? OF IS ER NOG HOOP?

‘Laura de Geest, de actrice die in het stuk de hertogin speelt, vroeg me hetzelfde: heb jij écht zo’n slecht beeld van de mens? Ik denk inderdaad dat een mens echt walgelijk kan zijn. Maar ik hoop dat mensen – door te zien hoe erg alles kan worden – actief kunnen beslissen om het goede te doen. Er is dus nog hoop.’

WAT MAAKT JOU UNIEK ALS REGISSEUR?

‘Binnen het kader van onmogelijke opdrachten die ik mezelf en mijn team geef, ben ik superpragmatisch. Ik ben betrokken bij elk element, maar ik sta niet in de weg. Acteurs moeten de kans krijgen om te spélen, elke avond opnieuw beginnen en niet alleen bewegen van één afspraak naar de andere.’

WAT WIL JIJ ALS REGISSEUR IN DE WERELD ZETTEN?

‘Ik wil in de toekomst graag met een ensemble werken, een vaste groep mensen met wie ik thema’s kan onderzoeken die belangrijk voor onszelf en voor ons publiek zijn. Theater is een plek waar je je eigen regels kunt schrijven en utopieën kunt oefenen. In onze tijden is echte ontmoeting essentieel. Wetenschap heeft gewonnen van religie en spiritualiteit, maar zij kan niet het mysterie van ons bestaan uitleggen. Alleen in de kunst kunnen we het contact met het onbegrijpelijke vinden, het sublieme.’

266

‘Ik hoop dat mensen – door te zien hoe erg alles kan worden – actief beslissen het goede te doen’

CONNECT

Regie

267

268

Nieuwe lichting 2020

Scenografie

Scenograaf Kevin Pieterse

‘Ik wilde graag iets écht groots bouwen’ ‘Het gesprek tussen Mateusz en mij begon ongeveer een jaar voor de voorstelling. Mateusz wilde een voorstelling maken geïnspireerd op de eerste brief van Paulus aan de Korinthiërs, die het begin vormde van het katholieke geloof. Dit vond ik interessant omdat wij allebei gelovig zijn opgevoed. Paulus schreef deze brief in 55 na Christus aan de gemeente Korinthe met als doel ruzies te bedaren en misstanden uit de wereld te helpen. De brief bevraagt ideeën over wat geloof is en wat “samenleven” betekent.’

HOE HEB JIJ DE DYSTOPIE VAN KORINTHE, 2057 VORMGEGEVEN IN JE SCENOGRAFIE?

‘Ik heb het “potentieel van ruimte” vormgegeven, als contrasterend antwoord op een wereld waar geen hoop meer is en de toekomst niet meer bestaat. Het publiek kijkt naar een groot raster. Een wereld die een mentale ruimte visualiseert. Ruimte die in elkaar past, uit elkaar kan vallen en zichzelf zou kunnen vermenigvuldigen. Als je een muur hebt kapotgeslagen, staat er weer een nieuwe achter. De personages zitten gevangen in hun eigen creatie. De vormen die wij bouwen als mens. De kooien waar wij onszelf in opsluiten.’

WAAROM IS EEN 2000 JAAR OUDE BRIEF VOOR JOU ACTUEEL? HOE HEB JE JEZELF UITGEDAAGD? ‘Ik denk dat wij als kunstenaars dit soort ideeën altijd aan het bevragen zijn. Ik ervaar deze ideeën vaak als rasters. Constructies die we om onszelf heen bouwen en weer afbreken wanneer ze niet meer voldoen aan onze wensen. Ik geloof dat we ons serieus moeten afvragen of deze vorm van leven gezond is. Voor ons en voor de wereld waarop we leven. Zijn we aan het wachten om terug te keren naar de dingen die we al kennen? Of zijn we klaar om iets nieuws op te bouwen? Ik denk dat laatste.’

‘Ik wilde graag iets écht groots bouwen – een verlangen dat ik al langer had binnen mijn opleiding. Alles willen vormgeven, tot de deursluitingen aan toe. Voor mij is dat een van de belangrijkste dingen binnen scenografie: ik let op alle details en wil overal de hand in hebben, wat veel aandacht en geduld vereist. Dat was voor mij de grootste uitdaging, van begin tot einde,’

EN, TROTS OP HET RESULTAAT?

‘Ja, ik vind de scenografie van de voorstelling uitermate goed geslaagd. Ik ben blij dat ik zo’n statement heb kunnen maken.’

269

‘Ik geloof dat we ons serieus moeten afvragen of deze vorm van leven gezond is’ CONNECT

WAT SPRAK JOU PERSOONLIJK AAN IN KORINTHE, 2057?

FOR THESE TWO TALENTED BALLET DANCERS â&#x20AC;¦

Nieuwe lichting 2020

Dreams come true _Philippe Magdelijns _Claire Tjoe-Fat

For Claire Tjoe-Fat (19) and Philippe Magdelijns (18), both graduates of the Dutch National Ballet Academy, their dream has come true. Last year, they commenced their internship with the Junior Company affiliated to the Dutch National Ballet. After their graduation, they will both continue to dance in their second year of the Junior Company.

270

CONNECT

Nationale Balletacademie

Photo Altin Kaftira

Indonesia tour - Embers Claire Tjoe-Fat and Philippe Magdelijns in rehearsal of Embers in Unboxing Ballet 2 by the Junior Company

271

Nieuwe lichting 2020 Philippe Magdelijns in Grit in Unboxing Ballet 2 by The Junior Company

272

CONNECT

Nationale Balletacademie

Photos Altin Kaftira

Claire Tjoe-Fat in Valse Fantaisie in Unboxing Ballet 2 by the Junior Company

273

Nieuwe lichting 2020

‘It’s one of the best ways to grow as a dancer to get into any big company’

Why is your contract with the Junior Company a great opportunity?

Claire: ‘They call the Junior Company a stepping stone for young potentials to make the leap from Dutch National Ballet Academy to the Dutch National Ballet. I think it’s one of the best ways to grow as a dancer to get into any big company.’ Philippe: ‘It is the perfect environment for young dancers like us to gain the experience we need to grow into successful dancers.’

What was your experience like at the Junior Company?

Philippe: ‘As dancers of the Junior Company we are privileged to dance in larger productions alongside the Dutch National Ballet main company. The Junior Company produces at least one own touring program per year. We got the opportunity to tour through Indonesia. Claire and I had a beautiful premiere of Unboxing Ballet 2, but unfortunately the tour got cancelled because of the corona pandemic.’ Claire: ‘We follow a daily training program that mirrors the schedule of the main company. This season for example, we danced in several productions with the Dutch National Ballet like Best of Balanchine III, Romeo and Juliet and The Nutcracker. Dancing with the Junior Company leads to bigger stage opportunities, for instance, Philippe and I were lucky to perform Embers together.’

‘As dancers of the Junior Company we are privileged to dance in larger productions alongside the Dutch National Ballet’ 274

Nationale Balletacademie Philippe Magdelijns in rehearsal of Grit in Unboxing Ballet 2 by the Junior Company

Looking back, what was dearest for you during your studies at school?

CONNECT

Claire: ‘To work with an amazing variety of teachers throughout all years studying at the NBA. They helped me get into the dancer who I am now.’ Philippe: ‘I had the opportunity to work with the best teachers possible, develop a style of my own and become an artist.’

Photos Altin Kaftira, portratis Sebastien Galtier

Any future dreams?

Philippe: ‘I want to further develop my technique and become a unique, artistic dancer and inspire and touch people with my dancing. I also hope to pursue my dreams and become a principal dancer.’ Claire: ‘There are many wishes a ballet dancer would like to fulfill. For me, it is to keep growing into an artist and continue to work hard. The Dutch National Ballet has been my dream company for years and I would be thrilled to take part of that one day.’

Indonesia tour - Claire Tjoe-Fat and Philippe Magdelijns in rehearsal of Embers in Unboxing Ballet 2 by the Junior Company

275

DRIE JONGE SCENOGRAFEN OVER EEN BIJZONDER TONEELBEELD

Een wereld om in te verdwijnen en te verdwalen Nieuwe lichting 2020

Ze creëren nieuwe, onbekende werelden met decor, geluid, licht en kostuums. Drie afstuderende scenografen lichten een eigen toneelbeeld toe. Wat zien we en wat is het verhaal achter het beeld?

Sabine Okrouhlík (23)

Oneindigheid van tijd ‘Je ziet hier een video-installatie die ik heb gemaakt. In mijn werk ga ik op zoek naar het ongrijpbare; deze installatie ging over de oneindigheid van tijd. In dit werk was ik geïnspireerd door de trillingen van geluid en hoe deze materiaal kunnen vormen.’

276

Foto Robert van der Ree

CONNECT

Scenografie

277

Kevin Pieterse (25)

Nieuwe lichting 2020

Ode aan mijn oma â&#x20AC;&#x2DC;Mijn oma is een van de meest speciale mensen die ik ooit heb gekend. Zij was de eerste persoon die mij echt zag. Zij vocht voor waar ze in geloofde en gaf mij mijn eerste pop - op de foto rechts. Als ik aan haar denk, denk ik aan haar donkerblauwe Chanel mantelpakje. In dit project onderzocht ik mijn herinnering aan haar. Om zo dicht mogelijk bij haar te komen, tekende ik vanuit mijn geheugen in allerlei verschillende media dat pakje. Ik spon schapenwol in dunne slierten, verfde het in dezelfde kleur als het pak en maakte een waterval van kleur. Op de foto zie je het resultaat. Een steen die ik vond op straat wikkelde ik in dezelfde wol om hem zacht te maken. Een intiem moment in een grauwe ruimte.â&#x20AC;&#x2122;

Ik rijg jou aan mij vast Met losse steken Heen en weer rek je van me weg Toon je jezelf en verdwijn je op hetzelfde moment Waar ben je als je niet bij me bent?

278

Foto Rhomi Martens

CONNECT

Scenografie

279

Nieuwe lichting 2020

Noor Stenfert Kroese (27)

Embodied research â&#x20AC;&#x2DC;Woede is een emotie waar in onze samenleving nauwelijks plek voor is. In het werk Silent witnesses ben ik met verschillende mensen in gesprek gegaan over woede en of zij nog ergens woede hadden opgeslagen in hun lichaam. Vervolgens kregen ze 3 minuten om deze woede te uiten op objecten in de ruimte. Op de wand zie je hiervan projecties en portretten voor en na. De sculptuur in het midden is het gestolde resultaat, als een monument voor de woede.â&#x20AC;&#x2122;

280

Foto Robert van der Ree

CONNECT

Scenografie

281

SIX CO-CREATING DANCERS ON THEIR STUDIES

Yes, we dance! Dance is a truly international language, and this year’s Modern Theatre Dance graduating class is powerful proof of that fact. Meet six dancers from five European countries and find out how strongly they feel connected – and how they all inspired each other.

_Hanna van den Berg _Clotilde Cappelletti _Sandy Ceesay _Isaiah Selleslaghs _Iúri da Silva Costa _Winter Wieringa

Nieuwe lichting 2020

United Europe?

282

Photos Nellie de Boer and Sjoerd Derine

CONNECT

Modern Theatre Dance

283

Isaiah Selleslaghs _WARMTH

Clotilde Cappelletti

Nieuwe lichting 2020

Age 22 Nationality Belgian

_KINDNESS

‘My best learning experiences these past years were moving to an unfamiliar city and creating work within a timeframe. I felt strongly connected to my class. We are very different individuals who learned a lot from each other. After graduation I’d like to make art that spreads awareness about subjects I feel passionate about. I hope to bring the same amount of warmth, respect and support into the working field and world that I was lucky enough to experience from those around me throughout these years.’

Age 24 Nationality Italian ‘I learned how to communicate with different kinds of people, and take into consideration our different cultural backgrounds. My classmates and I have shared a lot and grown a lot together. I got inspiration from each and every one of them! The emotional and professional support we got from the teaching team, and their sensitivity and availability, was also very precious. In the future I want to connect to the world with kindness – something that is rare to find in our artistic world.’

284

Portraits Sarah Flack and Victor Martins

CONNECT

Modern Theatre Dance

285

Hanna van den Berg _LOVE

Nieuwe lichting 2020

Age 22 Nationality Dutch ‘Over the course of my studies I think I got to know – sort of, a little bit, perhaps, slightly – who Hanna is. My classmates were the best; they’re all amazing! How do I want to connect to the world in the future? Love is all you need! And some money of course. But that’s something we – being art school graduates – won’t get.’

286

Modern Theatre Dance

Sandy Ceesay _PRESENCE Age 24 Nationality Swedish

Portraits Ninja Hanna and Sjoerd Derine

CONNECT

â&#x20AC;&#x2DC;My best learning experience during my studies was that I learned to be myself. I felt strongly connected to my classmates because of their support, strength and love. And to the amazing teachers. They continually and unconditionally supported us students and pushed us to become the best professional performing artists/ dancers/humans we can possibly be. In the future I want to bring a strong sense of presence; a sense of communicating, radiating and being.â&#x20AC;&#x2122;

287

Winter Wieringa _HUMOR

Nieuwe lichting 2020

Age 22 Nationality Dutch ‘My best learning experience during my studies was learning to stay open and available. I felt strongly connected to my classmates. They never lacked humour – and they never lacked strength!’

288

Modern Theatre Dance

Iúri da Silva Costa

_INSTINCT

Portraits Bart Grietens and Iúri Costa

‘I found out what I want to explore in art – what triggers my passion and influences me to do what I do; why and how. I feel very connected to the human species in general – how we have created so many rules to maintain a social balance, and meanwhile, as individuals, have an inner struggle to make our own choices and be a unique person. I want to create art platforms which give everyone the chance to create art themselves, and enable people to follow their instincts – especially those who do not do this naturally.’

Do you want to meet the other graduates of Modern Theatre Dance? See page xx.

289

CONNECT

Age 24 Nationality Portuguese

A T D

290

291 Bodine Sutorius

Niek Vanoosterweyck

Stijn Dijkema

Mateusz Staniak

Rosemintje Verpaalen Weijts

Rick van der Steen

Rebekka Nilsson

Christina Pfrötschner (2020-2021)

Annet de Ruiter

Lara van Hoof

Merel Staalstra

Jasper Stoop

Maja Grzeczka

Martijn Huisman

Sanne Bokkers

Adriaan Laureano

Nick Deroo

Charles Pas

Roel Pronk

Moriah Dekker

A T D Friedl De Nyn

Marouan Ben Dehmane

Damaris de Jong

Pip Lucas

Teun Donders

Shelley Bos Luuk Jansen

Levi Middendorp

Alidtcha Binazon

Simone Giel

Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie

Mime Opleiding

Regie

292 Noor Stenfert Kroese

Eefje Arts

Eva Banning

Savan Huisman

Sam Kosterman

Lucia van der Pasch

Esmee Rendering

Kevin Pieterse

Remy de Graaf (2020-2021)

Elianne Essaijan

Raïssa Pater

Sabine Okrouhlík

Kas Pijs

Paula Braas

Kelsey Lampe

Scenografie

Roxy Verwey Colinda Welboren

Kim Zonneveld

Els Vegter

Auke Oosthoek

Ella Jonker

Barbara Willemsen

Adanma Okoro

Suzanne Schaaf

Theaterdocent Verkort

Martha Villada Márquez

Justin van der Veen Justin van der Veen

Chanan Molenaar

Tomas Leijen

Kobbe Koopman

Chaja van Kollem

Elke de Graaff

Theaterdocent

Productie Podiumkunsten

293 Hana Hvas

Philippe Magdelijns

Hanna van den Berg

Océane Borcy

Gergö Farkas

Karlijn Roest

Amber Veltman

Daniel Vliek

Wout Panis Wim Wildenbeest

Jorik Damman

Cedric van Daalen

Emma Boots Shaked Franke Arlette Schriek

Ben Klompen

Technisch Productie Associate Degree

Tim Veenstra

Casper Verberg Anna van Dieren

Heidi Roele

Daan Stigter

Nationale Balletacademie

Gene Goodman

Sena Kitano

Sandy Ceesay

Gaia Finetto

Antoine Coppi

Iúri da Silva Cost

Moderne Theaterdans

Amber Smits

Claire Tjoe-Fat

Clotilde Cappelletti

Isaiah Selleslaghs

Mathijs Hinke

Design & Technology

294

Mumtaz Djorai

Dasom Lee

Jette Hermanis

Johhan Rosenberg

Meis Kรถster

Yannick Bosc

Tamir Eting

Naomie Pieter

Keerthi Basavarajaiah

Carolina Papetti

Nina Broeke

Jasmin Deekman

Ingeborg Andersen

Docent Dans

Fernanda Libman Fonseca

School voor Nieuwe Dansontwikkeling (SNDO)

Roos Beentjes

Angie Verleysen

Gerinio Triebel

Gianine Strang

Thirza Riphagen

Luc de Raad

Lisa Neef

Mees Meeuwsen

Brecht Louwerens

Giorgio Lepelblad

Delano Hanemaaijer

Reinel Bakole

Gina Aussen

Maxime Abbenhues

Winter Wieringa

Zora Westbroek

Vervolg Moderne Theaterdans Urban Contemporary (JMD)

295 Tibor Bijl Bas Broertjes

Hidde de Vries

Cole Verhoeven

Igor Dobricic

Anne van Uum

Sophie de Loos

Marc van Loon

Jãnis Balodis

Merel Smitt

Bibi Scholten van Aschat

Maria Kozłowska

Jimmy Grima

Nahuel Cano

Akram Assam

Phoebe Osborne

Paula Montecinos

Reza Mirabi

Yarmill Kromhout

Vainergill Thurnim

Romy Stark

DAS Choreography

DAS Theatre

DAS Creative Producing

Sacha van Spijk

Aoife Murphy

Alexandra Loembé

Noëlla Kriele

Aristos Iatrou

Opleidingen

THEATER Amsterdamse Toneelschool& Kleinkunstacademie De Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA) leidt studenten op tot creatieve, muzikale en ondernemende toneelspelers/performers. Studenten leren acteren, zingen, musiceren, theatermaken en interdisciplinair werken en weten hun publiek te inspireren met hun fantasie, engagement en verbeelding.

Nieuwe lichting 2020

Mime Opleiding Alles begint bij beweging! De Mime Opleiding leidt studenten op tot eigenzinnige spelers en theatermakers met een sterk fysiek bewustzijn en een persoonlijke stijl. Studenten leren lichaamstaal te analyseren, theatraal toe te passen en te voorzien van hun eigen handtekening.

Regie Opleiding De Regie Opleiding leidt studenten op tot professionele regisseurs die hun kunstenaarschap, persoonlijke visie en eigen fascinatie volgen en vertalen in theater, samen met een artistiek team. Het motto: alles kan, mits goed gedaan!

DANS Theaterdocent

Scenografie

De opleiding Theaterdocent leidt studenten op tot veelzijdige, ondernemende theatermakende docenten en docerend theatermakers met een eerstegraads onderwijsbevoegdheid (Bachelor of Education). Studenten leren inspirerend lesgeven aan en theatermaken met ongetrainde spelers van alle leeftijden uit alle (culturele) lagen van de bevolking, over thema’s die hen raken.

De opleiding Scenografie leidt studenten op tot het uitdagende beroep van scenograaf. Met decors, beeld, geluid, licht en kostuums leren studenten nieuwe, onbekende werelden creëren voor voorstellingen, tentoonstellingen en evenementen.

Theaterdocent Verkort De opleiding Theaterdocent Verkort leidt professionele acteurs, regisseurs, mimespelers of performers in twee jaar op tot docerend theatermakers met een eerstegraads onderwijsbevoegdheid (Bachelor of Education). Studenten leren inspirerend lesgeven aan en theatermaken met ongetrainde spelers van alle leeftijden uit alle (culturele) lagen van de bevolking, over thema’s die hen raken.

Productie Podiumkunsten De opleiding Productie Podiumkunsten leidt studenten op tot excellente productieleiders, creative producers, voorstellingsleiders of regieassistenten bij theater-, opera- of dansvoorstellingen of bij grote evenementen en festivals. Studenten leren niet alleen hoe je projecten strak financiert, organiseert en uitvoert, maar ook hoe je slimme oplossingen bedenkt om de artistieke ideeën van het creatief team te realiseren.

296

Design & Technologie De opleiding Design & Technologie leidt avontuurlijke en creatieve technici op tot onmisbaar lid van het creatief team van festivals, theatergezelschappen, exposities en mediaprojecten. Studenten ontwikkelen zich tot ‘uitvinders’ die verrassende oplossingen bedenken om de artistieke ideeën van het creatief team technisch te realiseren.

Technische Productie Associate Degree De tweejarige hbo-opleiding Technische Productie – Associate Degree leidt studenten met een mbo-diploma Podium- en evenemententechniek (PET) op voor een technisch-leidinggevende functie in het theater, bij festivals en bij evenementen.

Nationale Balletacademie De Nationale Balletacademie (NBA) is de landelijke topopleiding voor klassieke dans en kent een unieke samenwerking met Het Nationale Ballet. De academie leidt jonge, getalenteerde dansers op het allerhoogste niveau op en brengt hen de professionele standaard bij die vereist is om te dansen bij een balletgezelschap aan de internationale top.

Moderne Theaterdans De opleiding Moderne Theaterdans leidt studenten op tot veelzijdige dansers met een persoonlijke stijl voor een carrière bij hedendaagse dansgezelschappen in binnen- en buitenland. Studenten leren een divers hedendaags repertoire en dansvocabulaire beheersen en nemen actief deel aan maakprocessen van choreografen.

Urban Contemporary (JMD) De opleiding Urban Contemporary (JMD) leidt studenten via competentiegericht onderwijs op tot eigenzinnige podiumkunstenaars en theaterpersoonlijkheden. Studenten krijgen les in een breed scala aan danstechnieken – van klassiek ballet tot hiphop – en in zang en spel.

Opleidingen

MASTERS

De kunstvorm dans laat een groeiende verscheidenheid aan visies zien. Choreografen putten uit tal van bronnen, bewegingsstijlen en theatrale middelen om hun, vaak persoonlijke, verhaal over het voetlicht te brengen. De School voor Nieuwe Dansontwikkeling (SNDO) leidt studenten op tot eigenzinnige choreografen die een betekenisvolle bijdrage leveren aan de voorhoede van de internationale dans.

Docent Dans De opleiding Docent Dans leidt studenten op tot veelzijdige dansende makers en dansende docenten met een eerstegraads onderwijsbevoegdheid (Bachelor of Education). Studenten leren inspirerend lesgeven aan en dansvoorstellingen maken met dansers van alle leeftijden uit alle (culturele) lagen van de bevolking.

Expanded Contemporary Dance In de nieuwe dansopleiding Expanded Contemporary Dance, die gestart is in 2019, ligt de vraag wat hedendaagse dans is open. Studenten verkennen de relatie tussen social, urban en niet-westerse dansstijlen en de Europese en Amerikaanse traditie van theaterdans. Binnen het diverse programma worden studenten uitgenodigd hun eigen unieke pad te creëren om een internationale carrière op te bouwen als dansperformers met een sterke artistieke stem.

5 O’Clock Class De 5 O’Clock Class is een vooropleiding hedendaagse dans die jonge, getalenteerde dansers vanaf 11 jaar helpt om hun talenten en skills verder te ontdekken en ontwikkelen. Studenten volgen buiten schooltijd een uitgebreid programma van danslessen en workshops, en dansen in professionele voorstellingen.

DAS Theatre De tweejarige Engelstalige masteropleiding DAS Theatre stimuleert makers, creative producers, curatoren en programmamakers die al enkele jaren ervaring hebben in de theaterpraktijk in hun verdere artistieke ontwikkeling. De opleiding biedt studenten een inspirerende plek om eigen onderzoek te doen, hun netwerk te verbreden en hun artistieke visie verder te ontwikkelen.

DAS Choreography De tweejarige Engelstalige masteropleiding DAS Choreography stimuleert jonge choreografen die al een professionele praktijk hebben opgebouwd in hun verdere artistieke ontwikkeling. De opleiding biedt studenten een inspirerende plek om eigen onderzoek te doen, hun netwerk te verbreden en hun artistieke visie verder te ontwikkelen.

297

DAS Creative Producing De tweejarige masteropleiding DAS Creative Producing – Entrepreneurship in the Arts is een interdisciplinaire deeltijdopleiding voor creative producers. De wereld en de kunsten zijn continu in ontwikkeling, en daarmee ook het produceren binnen de kunsten. Studenten worden opgeleid tot creative producers, die in staat zijn voorbij bestaande structuren te denken en het kunstenveld van de toekomst vorm te geven.

CONNECT

School voor Nieuwe Dansontwikkeling (SNDO)

Nieuwe lichting 2020

INDEX

A Maxime Abbenhues Eefje Arts Akram Assam Gina Aussen

45 71 254 162

B Reinel Bakole 294 Jãnis Balodis 295 Eva Banning 100 Keerthi Basavarajaiah 228 Roos Beentjes 70 Hanna van den Berg 263, 286 Tibor Bijl 295 Alidtcha Binazon 23, 122 Sanne Bokkers 176, 179, 198 Emma Boots 293 Océane Borcy 81 Shelley Bos 20, 24 Yannick Bosc 230 Paula Braas 71, 145 Nina Broeke 294 Bas Broertjes 295 C Nahuel Cano Clotilde Cappelletti Antoine Coppi Sandy Ceesay D Cedric van Daalen Jorik Damman Jasmin Deekman Marouan Ben Dehmane Moriah Dekker Nick Deroo Anna van Dieren Stijn Dijkema Mumtaz Djorai Igor Dobricic Teun Donders

298

251 284 78, 198 287

52 168 37, 126 20, 291 118, 179 37, 60, 171 112 139, 150 261 250 20, 130

E Elianne Essaijan Tamir Eting F Gergö Farkas Gaia Finetto Shaked Franke G Simone Giel Gene Goodman Elke de Graaff Remy de Graaf Jimmy Grima Maja Grzeczka H Delano Hanemaaijer Mathijs Hinke Lara van Hoof Martijn Huisman Savan Huisman Hana Hvas I Aristos Iatrou J Luuk Jansen Damaris de Jong Ella Jonker

36, 150 224

76 114 293

20, 32, 147 293 196 30, 167 247 186, 198

48, 263 293 100 119, 180 14, 126, 200 293

259

20, 30, 143 20, 24 188

K Sena Kitano 110 Ben Klompen 55, 140 Chaja van Kollem 62 Kobbe Koopman 96 Meis Köster 37, 126 Sam Kosterman 169 Maria Magdalena Kozłowska 248 Noëlla Kriele 141, 258 Yarmill Kromhout 295

L Kelsey Lampe 245 Adriaan Laureano 20, 30 Dasom Lee 216 Tomas Leijen 37, 144, 190 Giorgio Lepelblad 165 Fernanda Libman Fonseca 222 Alexandra Loembé 64, 135 Marc van Loon 94 Jette Loona Hermanis 218 Sophie de Loos 295 Brecht Louwerens 40 Pip Lucas 20, 24 M Philippe Magdelijns Mees Meeuwsen Ingeborg Meier Andersen Levi Middendorp Reza Mirabi Chanan Molenaar Paula Montecinos Aoife Murphy

270 163 232 20, 30 206 99 208 126, 260

N Lisa Neef Rebekka Nilsson Friedl De Nyn

38, 44, 262 291 20, 30, 142

O Adanma Okoro Sabine Okrouhlík Auke Oosthoek Phoebe Osborne

16, 242 119, 276 194 210

P Wout Panis Carolina Papetti Charles Pas Lucia van der Pasch Raïssa Pater Christina Pfrötschner Kevin Pieterse Naomie Pieter Kas Pijs Roel Pronk

244 214 182, 218 292 138, 150 234 118, 264, 278 226 68 20, 28, 136

Q R Luc de Raad Esmee Rendering Thirza Riphagen Heidi Roele Karlijn Roest Johhan Rosenberg Annet de Ruiter

161 292 164 56 88 220 19, 180, 199

S Suzanne Schaaf 192 Bibi Scholten van Aschat 37, 93 Arlette Schriek 293 Isaiah Selleslaghs 284 Iúri da Silva Costa 263, 289 Amber Smits 87, 89, 263 Merel Smitt 252 Sacha van Spijk 69 Merel Staalstra 20, 30, 137 Mateusz Staniak 264 Romy Stark 17, 242 Rick van der Steen 118, 148, 185 Noor Stenfert Kroese 12, 119, 234, 280 Daan Stigter 37, 150 Jasper Stoop 20, 130 Gianine Strang 160 Bodine Sutorius 122, 172, 199 T Vainergill Thurnim Claire Tjoe-Fat Gerinio Triebel U Anne van Uum

15, 106 270 41, 118

299

V Niek Vanoosterweyck 174, 199, 264 Justin van der Veen 292 Tim Veenstra 119 Els Vegter 98 Amber Veltman 85 Casper Verberg 150 Cole Verhoeven 92 Angie Verleysen 49, 262 Rosemintje Verpaalen Weijts 291 Roxy Verwey 292 Martha Villada Márquez 105, 147 Daniel Vliek 76 Hidde de Vries 295 W Colinda Welboren Zora Westbroek Wim Wildenbeest Winter Wieringa Barbara Willemsen

292 294 13, 116 263, 288 107

X Y Z Kim Zonneveld

204

COLOFON Het magazine CONNECT is tot stand gekomen dankzij de inspirerende bijdragen van de studenten van de Academie voor Theater en Dans die afstuderen in 2020. Concept & hoofdredactie Petra Boers - Buro Vonkstof Art direction, grafisch ontwerp & illustraties Erla van der Pauw - erlavanderpauw.nl Coördinatie & eindredactie Wouter van Loon Interviews & teksten Petra Boers Redactieteam Petra Boers Wouter van Loon Erla van der Pauw Manfred Kokmeijer Redactie- en productieassistent Manfred Kokmeijer English copy editing Steve Green Fotografie Reportages voor CONNECT: Eddi de Bie, Nellie de Boer, Sjoerd Derine, Bart Grietens en Robert van der Ree. De overige fotografen vind je vermeld op de pagina’s bij de foto’s. Druk Zwaan Printmedia Binder Stronkhorst Boekbinders Papier Binnenwerk Amber Graphic 120 grs. Omslag Starline Whiteback 350 grs. Hartelijk dank voor jullie steun en inzet!

Oplage 750

Gerleen Balstra, Dionne Bakker, Bojana Bauer, Jeroen de Beer, Barbara de Boer, Silvia Bottiroli, Désirée Delussu, Inge van Eijck, Jeroen Fabius, Merel Eijkelhof, Yvette Fijen, Brechje Glass, Jopie de Groot, Charlotte Keizer, Lenne Koning, Jerry van der Kooi, Bart Kusters, Damar Lamers, Stella van Leeuwen, Angela Linssen, Corina Lok, Stephanie Lühn, Ernst Meisner, Bojana Mladenovic, Anke Nust, Marieke Plantinga, Loes van der Pligt, Eline Oosterbroek, Rikke Rasmussen, Nathalie Van Regenmortel, Moniek Slaman, Marjo van Schaik, Jolien Scholte, Arjan Schoolderman, Gwenoële Trapman, Wendy Tadrous-Paulusma, Paul Jeroen Willems, Anouk Wognum, Bart Visser, Steven Van Watermeulen, Eddy Westerbeek, René Vlemmix, Saundra Williams, en iedereen die een bijdrage heeft geleverd.

Uitgave Academie voor Theater en Dans Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Adres Academie voor Theater en Dans Jodenbreestraat 3 • 1011 NG Amsterdam Postbus 15323 • 1001 MH Amsterdam

Rechten De redactie van CONNECT heeft zich tot het uiterste ingespannen om alle bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal te achterhalen en correct te vermelden. Wanneer beeldmateriaal wordt getoond waarvan u denkt rechthebbende te zijn en waarbij u niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, vragen wij u contact op te nemen met atd-webredactie@ahk.nl.

300

301

Photo xxxx

CONNECT

302

Nieuwe lichting 2020

2 0 2 0

Photo xxxx

CONNECT

2 0 2 0

303

304

Nieuwe lichting 2020