CONNECT
Nieuwe lichting 2019
2
Nieuwe lichting 2019
3
CONNECT
Iedereen is vaker en langer online dan ooit, 24/7 virtueel verbonden. Tegelijkertijd zijn we massaal op zoek naar échte verbinding. Als er één plek is waar verbinding in real life tot stand komt, is het in het theater. Juist binnen onze academie staat verbindingen zoeken en leggen centraal. Verbindingen met elkaar: studenten uit alle afdelingen van de school werken met elkaar samen. Verbindingen met de stad: hoe verspreiden de creatieve tentakels van de school zich in theaters, buiten- en binnenlocaties en tal van andere plekken? En verbindingen met de wereld om ons heen: wat maakt het werk van onze studenten relevant en bijzonder?
Die vragen staat ook centraal in de allereerste editie van CONNECT, een gloednieuw magazine dat onze nieuwe lichting afstudeerders in de schijnwerpers zet. Excellente dansers, spelers, makers, producenten en ontwerpers die klaar zijn voor een spannende toekomst vol persoonlijke en maatschappelijke uitdagingen. CONNECT is gemaakt op initiatief van onze afstudeerders. Zij willen de wereld graag laten zien hoe zij met elkaar, de stad en de samenleving verbonden zijn. Een andere diepe wens is om – in deze virtuele tijden – een fysiek aandenken te hebben aan die vier bijzondere studiejaren, iets om lang na het afstuderen te bewaren en te koesteren. De uitkomst is zeker geen standaard-jaarboek: het magazine presenteert de afstudeerders van onze zeventien opleidingen niet keurig per opleiding, maar laat zien hoe deze nieuwe generatie connected is. Met elkaar, hun publiek, locaties in de stad, het culturele veld, maatschappelijke thema’s, de wereld.
Foto Bob Bronshoff
Nieuwe lichting 2019
VIND JE EIGEN CONNECTIE
6
Voorwoord
if we trust that art matters if we can learn from everyone if we think artists contribute to shape the world how will we act?
De wens van onze nieuwe generatie afstudeerders om verbindingen te leggen, loopt parallel met een prachtige recente ontwikkeling in de culturele en creatieve sector: de Fair Practice Code. De code pleit voor een Fair Chain, waarin kunstenaars, creatieven en mogelijkmakers van kunst en cultuur een Fair Share en Fair Pay krijgen die recht doet aan de waarde van hun vakmanschap, zeggingskracht en uniciteit in de samenleving. Deze eerlijke beroepspraktijk bereiken we alleen als iedereen in de keten verantwoordelijkheid neemt en solidair is met andere werkenden in het veld.
Juist de nieuwe generatie kan fair practice in de praktijk brengen: steun en help elkaar, wees er voor elkaar. Jouw generatiegenoten, je medestudenten waarmee je je nu connected voelt, zijn de collega’s waarmee je de komende decennia in een netwerk samenwerkt. Blijf nieuwsgierig en ga samen op pad naar het onbekende in een steeds weer veranderend cultureel landschap. Samen geven jullie het theater van de 21ste eeuw vorm! Natuurlijk knippen we de navelstreng na het afstuderen niet door. Als academie blijven we verbonden met onze alumni. We zijn een plek waar verschillende lichtingen elkaar ontmoeten, ideeën uitwisselen, workshops volgen en zich blijven ontwikkelen. Je leest meer over wie onze alumni zijn en wat ze doen op onze lichtingensite.
CONNECT
- de missie van de Academie voor Theater en Dans
Maar eerst nodig ik je van harte uit om in CONNECT inspiratie op te doen bij onze nieuwe generatie kunstenaars. Heel trots ben ik op hun bijzondere voorstellingen, installaties, stages, presentaties en ideeën. In dit magazine vind je talloze dwarsverbanden, liaisons, schakels en verbintenissen. Mijn advies: vind je eigen unieke connectie! Jan Zoet - directeur Academie voor Theater en Dans
7
INHOUD 6 >>> VIND JE CONNECTIE! Voorwoord van directeur Jan Zoet.
14
CONNECT >
de tijdgeest 14 >>> Beter dan Netflixen Nieuwe lichting 2019
Theatermakers-docenten over hun connectie met spelers, toeschouwers, plekken en muziek. ‘Ik wil mensen de wereld als kunstwerk laten ervaren.’
28 >>> Kun je terreur begrijpen? Twee bevlogen regisseurs over hun afstudeervoorstellingen WOEDE en Het parfum.
38 >>> Buiten de hokjes
38 28
Is het hiphop, urban of moderne dans? Dansers-makers van Urban Contemporary (JMD) over pionieren in dans.
116
176 >>> Talkshow over de zin van het leven
Ontmoet de makers van de afstudeervoorstelling Enkele Berichten aan het Heelal.
274 >>> Exit: neoliberale waarden
Wat is de zin van onzin? Ontmoet de makers van de afstudeervoorstelling Een Carnaval.
8
Inhoud
CONNECT >
creativiteit 132 >>> Gezocht: creatieve technici
Puzzelen met een te groot decor? Geen punt. Afstudeerders van Design & Technologie over hun uitdagende stages.
de stad
118 >>> Dag augurken, hallo theater!
Afstudeervoorstelling Stadszuur onderzoekt het zoet en het zuur van de stad op een bijzondere locatie: een hal vol tafelzuren bij het Amsterdamse familiebedrijf Kesbeke.
122 >>> Huilende macho’s Op een oude scheepswerf in AmsterdamNoord vechten zes mannen in de afstudeervoorstelling (BOYS) DON’T CRY . Een universeel verhaal over kwetsbaarheid.
248 >>> In love – in dance
Meet three couples that are connected by love and their passion for dance.
256 >>> Windmachines & een bed als slagveld
Niets zo afwisselend als het vak van productieleider. Twee productieleiders over hun taak in het creatief proces. ‘Ik heb me verdiept in skydancers en confettimachines.’
269 >>> Sketchbook peeks
How do images in your head become reality? Two students offer us a peek into their creative minds and their sketchbooks.
124 >>> Kamers van je jeugd De poëtische performance-installatie Der Bau speelt in een gigantische loods in Amsterdam-Oost. Hoe verbind je je met een plek als je fluïde leeft?
9
CONNECT
CONNECT >
256
132 269
86 CONNECT >
de samenleving Nieuwe lichting 2019
50 >>> Parkinsonpatiënten & cafébezoekers
164 50
Dansmakers-docenten over de verbindende kracht van dans. ‘Ik wil chronisch zieken laten genieten van hun lichaam.’
262
148 >>> Jongeren, ex-junkies & sekswerkers
Theatermakers-docenten over theatermaken midden in de samenleving. ‘Ik bestrijd spottend het cynisme.’
184 >>> Van Guinese sorsonet tot Caribische salsa Vier dansmakers-docenten over hun inspiratiebronnen voor dans. ‘Ik wil meer kleurrijke invloeden laten zien.’
10
194
Inhoud
‘geza me
nlijkh eid’
CONNECT >
de klas
148
86 >>> Allemaal haantjes?
Speciale klas: de eerste lichting Technische Productie – Associate Degree studeert af. ‘We houden allemaal van licht.’
See the best imgages of the graduation work of the School of New Dance Development (SNDO).
194 >>> Scènes uit een huwelijk (van 17 mensen) De afstuderende klas van de Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie terug op haar vormende academiejaren. Van roddelverbod tot mannenverbroedering.
224 >>> It’s playtime!
Laat je meevoeren door de fascinaties van de afstudeerders van de Mime Opleiding.
CONNECT >
het lichaam 140 >>> Dansen = leven!
224
CONNECT
94 >>> SNDO Graduates in Pictures
Vier dansmakers-docenten over wat zij met dans in de wereld willen brengen.
164 >>> What dance can do
Graduates of Modern Theatre Dance on what they want to bring to the world.
262 >>> They bring you pure joy …
Five talented young ballet dancers on their future in dance. ‘I want to be an inspiration for other boys.’
11
94
36
62
CONNECT > Nieuwe lichting 2019
de toekomst 62 >>> Shaping the future of performing arts
These graduates from DAS Theatre master’s programme (radically) reimagine theatre.
214 >>> It almost feels like a touch
62
These graduates from DAS Choreography master’s programme shape the future of choreography.
214
12
Inhoud
CONNECT >
de wereld
80 >>> Theatermaken in AustraliĂŤ 182 >>> Operatechniek in Duitsland 244 >>> Dansen in Kenia
CONNECT >
extra
244
282 >>> Wie studeren af in 2019?
Trots presenteren wij: de creatieve spelers, dansers en makers van de toekomst! Zij studeren dit jaar af aan de verschillende opleidingen van de Academie voor Theater en Dans.
294 >>> Index lichting 2019
CONNECT
36 >>> Musicalproductie in Londen
80 182
13
Nieuwe lichting 2019
D CONNECTIE MET T O DE SPELERS S C M H U O Z U I W E DE PLEK R S 14
Theaterdocent
Veel beter dan Netflixen Van een weiland in Groningen tot het dak van een hip Amsterdams restaurant. De afstudeerders van de opleiding Theaterdocent verbinden zich op allerlei manieren met de wereld om hen heen. ‘Als je magie in je eigen leven brengt, hoef je niet te vluchten in Netflix.’
15
CONNECT
Vier theatermakers-docenten over de magie van theater
D CONNECTIE MET
Philipp Cahrpit (28)
‘Ik maak graag theater over actuele, schurende thema’s’
Nieuwe lichting 2019
Versmelten
‘Mijn afstudeervoorstelling Kinderwunsch is een fysieke performance rondom het verlangen van twee mannen om vader te worden. Het idee voor Kinderwunsch komt vanuit mijn persoonlijke verlangen kinderen te kunnen krijgen met iemand van wie ik écht hou – in mijn geval een man – zonder daar externe hulp bij te moeten vragen en andere constructies te bedenken. De wens om écht met iemand te versmelten. Een ander uitgangspunt was: hoe voelt het om zwanger te zijn, een nieuw leven te laten groeien in je eigen lichaam? Iets wat wij mannen nooit kunnen ervaren.’
Gevoel
‘Ik wilde het verlangen naar het dragen van een kind in je eigen buik, de fysieke onmogelijkheid daarvan en de liefde tussen de mannen en het
S P E L E R S
kind tonen. Je beleeft het verlangen vanuit de ogen van het kind. Het is een erg lieve voorstelling geworden waarbij muziek, geluid en fysiek spel je meenemen. In mijn werk vind ik het belangrijker een bepaald gevoel te raken dan een kloppend verhaal te vertellen. Mooi vond ik dat een zwangere vrouw mijn voorstelling heel anders had beleefd dan een kinderloze man. Juist mijn publiek de ruimte geven voor eigen interpretatie en associaties vind ik fijn.’
Vertrouwde sfeer
‘Ik zie mijn spelers graag als medemakers. Mijn voorstellingen ontstaan door een continue wisselwerking tussen mij en de spelers. Ik bedenk opdrachten die gekoppeld zijn aan de thematiek. Door improvisatie ontstaat vervolgens
/Kínderwunsch/ Substantiv, maskulin, [der] 1. de wens of het verlangen eigen kinderen te hebben 2. de wens van een kind
16
Foto Philipp Cahrpit
CONNECT
Theaterdocent
Spelers Joost Zonneveld, Nick Jelijs en Andreas Groenendaal tijdens de voorstelling Kinderwunsch van Philipp Cahrpit
17
materiaal vanuit de spelers, waaruit ik de voorstelling componeer. Tijdens mijn schooljaren heb ik geleerd dat ik het talent heb mensen van verschillende achtergronden samen te brengen en een vertrouwde sfeer te creëren. In die sfeer durven spelers hun grenzen uit te testen.’
Meer abstractie
Foto Isabel van der Vlugt
Nieuwe lichting 2019
‘Schoonheid. Troost. Subtiliteit. Stilte. Dat wil ik graag in de wereld brengen. Theater maken vanuit actuele, schurende thematieken. Abstractie, die hebben we meer nodig. Alles om ons heen is al zo gekaderd en concreet.’
Spelers Andreas Groenendaal, Nick Jelijs en Joost Zonneveld tijdens de voorstelling Kinderwunsch van Philipp Cahrpit
‘Het idee komt vanuit mijn persoonlijke verlangen kinderen te krijgen met iemand van wie ik écht hou’ Kinderwunsch is een afstudeervoorstelling van Philipp Cahrpit (Opleiding Theaterdocent) die hij eind 2018 maakte tijdens een residentie bij het interdisciplinaire collectief ZUHAUSE in Groningen samen met Andreas Groenendaal en Joost Zonneveld en een jongen van twaalf jaar, Nick Jelijs. De voorstelling is ook te zien tijdens Amsterdam Fringe in september 2019. 18
Theaterdocent
D CONNECTIE MET
Lisa Groot Haar (27)
‘Mijn drive is: kunst maken, met wie en waar dan ook!’
Klimmen als norm
‘Mijn afstudeervoorstelling Valoefeningen is een tekstloze, fysieke voorstelling over vallen en falen. Je ziet vijf jonge mensen op een dak klimmen en steeds pogingen doen om te vallen, vooruit te vallen, terug te vallen, continu te vallen, hard te vallen, hoog te vallen, te vallen zonder neer te komen, goed te vallen. En dan weer op te staan. Het gaat over het verlangen te kunnen vallen in een tijd waarin klimmen de norm is. Maar wat als we echt vallen?’
Fysieke ervaring
‘Ik koos voor het thema “vallen”, omdat ik het zelf moeilijk vind te falen. Binnen de opleiding voelde ik dat het “mislukken” van een voorstelling een
moeilijk bespreekbaar onderwerp is. Waarom kunnen we zo moeilijk praten over dat wat niet goed gaat? Deze voorstelling is een uiting van mijn verlangen om te mogen falen, te mogen vallen, en de kracht te vinden om op te staan. Valoefeningen is een fysieke ervaring voor het publiek. Toeschouwers klimmen zelf het dak op om het risico in hun lijf te voelen: wat betekent het om te vallen?’
Onverwachte plekken
‘Ik maak theater op onverwachte plekken. Een dak, een winkelstraat, een caravan. Zo plaats ik theater
19
CONNECT
Foto Cedric Veldhuis
P L E K
midden in de samenleving. Mijn spelers zijn divers. In de ene voorstelling zijn het professionals uit verschillende kunstdisciplines, in de andere jongeren uit Friesland samen met jongeren uit Eritrea. Door elkaar te ontmoeten, wordt onze wereld een stukje groter en rijker.’
Nieuwe lichting 2019
Verbindingstroepen
‘Mijn leraar Loek Zonneveld noemde ons altijd “de verbindingstroepen”. Die naam draag ik graag. Ik verbind mensen en werelden aan elkaar, die elkaar anders nooit zouden ontmoeten. En ik zet mezelf in situaties waar ik anders nooit zou komen. Dit leidt tot kwetsbaarheid, openheid en dialoog. Drie begrippen die de basis zijn van mijn visie op theater. Met alle partijen samen hebben we een doel: een eindproduct van artistieke waarde. Want dat is mijn kracht, dat is mijn drive: kunst maken, met wie en waar dan ook.’
Valoefeningen is een afstudeervoorstelling van Lisa Groot Haar (Opleiding Theaterdocent) die speelde in juni 2018 op het dak van restaurant Pllek in Amsterdam-Noord. 20
Theaterdocent
Foto Tim Hillege
CONNECT
‘Toeschouwers klimmen zelf het dak op, om het risico van vallen in hun lijf te voelen’
Scène uit de locatievoorstelling Valoefeningen van Lisa Groot Haar
21
D CONNECTIE MET
Foto Hanne Postma
Nieuwe lichting 2019
Hannegijs Jonker (26)
‘Ik wil mensen de wereld als kunstwerk laten ervaren’
Uitroepteken
‘Mijn essay Why the spectator should be the student should be the performer is mijn laatste afstudeerproject. Dit essay is echt het uitroepteken achter mijn opleiding. Het biedt inzicht in mijn werk en denken als maker, docent en performer. Ik zoom in op de toeschouwer: wat betekent het om de rollen van toeschouwer, performer en student te herverdelen? En waarom ga ik daar in mijn werk zelf altijd naar op zoek?’
Prominente rol
‘De toeschouwer speelt een prominente rol in mijn werk. Zo maakte ik in mijn derde jaar Een Niemandsland, een voorstelling met vier spelers, twintig participerende toeschouwers en zestig toeschouwende toeschouwers. Ook in mijn afstudeervoorstel-
22
ling Ver weg spelen toeschouwers een belangrijke rol. Hun aanwezigheid in het landschap creëerde een stroom aan theatrale beelden. Daarnaast inspireerde mijn stage als speler en educatiemaker bij Boukje Schweigman mijn denken over de relatie toeschouwer-performer.’
Marktkoopman
‘Ik wilde graag een essay schrijven dat relevant is voor mijn medestudenten en collega’s, en tegelijkertijd leesbaar voor mensen buiten het vak, mijn familie bijvoorbeeld. Daarom omschrijf ik mijn persoonlijke zoektocht, neem de lezers stap voor stap mee in mijn denken en ontdek zo samen met hen iets nieuws. Ik zet humor en veel voorbeelden in om het levendig te maken.
T O E S C H O U W E R S
Foto Tim Hillige
CONNECT
Theaterdocent
Een speler laat drie toeschouwers binnen in de voorstelling Een Niemandsland van Hannegijs Jonker
23
Mijn opa las mijn essay en schreef me een brief, waarin hij zich afvraagt: “Wat voor den drommel is theater?!” Gevolgd door een lange lijst van zaken die je volgens hem wellicht zo kunt zien: “De marktkoopman die luidruchtig zijn waren aanprijst, terwijl zijn potentiële klanten toeschouwen – is dat theater?”’
Speelsheid
‘Kunst is voor mij geen doel op zich. Mijn leerlingen, mijn toeschouwers, de mensen die ik ontmoet – het belangrijkste is niet om ze zo veel mogelijk theater te brengen, maar om ze de wereld als kunstwerk te laten ervaren. Speelsheid en schoonheid ontdekken, compositie waarnemen, jezelf daarin plaatsen. Daarom neemt de toeschouwer ook zo’n prominente plaats in mijn werk in – ze hoeft mijn kunstwerk niet te aanschouwen, ze kan ervaren dat ze zélf het kunstwerk is.’
Foto Hannegijs Jonker
Nieuwe lichting 2019
‘De toeschouwer hoeft mijn kunstwerk niet te aanschouwen, ze kan ervaren dat ze zélf het kunstwerk is’
Toeschouwers in actie tijdens de afstudeervoorstelling Ver weg (waar ze de kaas van suikerbieten maken) van Hannegijs Jonker in Hoogkerk, Groningen
Het afstudeeressay Why the spectator should be the student should be the performer is geschreven door Hannegijs Jonker in het voorjaar van 2019 en te lezen op www.hannegijs.nl. 24
Theaterdocent
Coosje de Loor (23)
‘Ik wil mensen de fantasie in dagelijkse dingen laten zien’ Vreemde figuren
‘Mijn afstudeervoorstelling BOS is een bewerking van Welkom in het bos van Alex van Warmerdam. Hierin ontvluchten twee vrouwen de “echte” wereld en belanden ze in een bos. In dat bos lopen ze allemaal vreemde figuren tegen het lijf, waardoor ze wensten dat ze nooit dat bos in waren gevlucht.’
Mijn spelers hadden verschillende leeftijden en speelervaring. De een had al theater- en filmprojecten gedaan, de ander had nog nooit toneel gespeeld. Het publiek bestond uit studiegenoten, vrienden en familie en Humor de spelers. De mooiste reacties? “Wat ‘Om even uit hun dagelijkse sleur te raken vluchten mensen tegenwoordig heb je ze aan het spelen gekregen!” gemakkelijk in hun Netflix-serie. Ikzelf En: “Echt een Coosje-voorstelling, hoe je poëzie afwisselt met humor en hoe ook. Wat als je probeert om fictie en de voorstelling zichzelf ook onderuit realiteit met elkaar te combineren? haalt.”’ Om meer de fantasie in de dagelijkse dingen te zien? In BOS onderzoek ik hoe je fictie en de realiteit door elkaar Eigen soundscape kunt laten lopen. ‘In mijn voorstellingen gebruik ik altijd muziek. Vaak maak ik mijn eigen soundscape. Zo ook in BOS. Met audio bevind je je al snel op een andere plek.
25
CONNECT
Foto Tim Hillege
M U Z CONNECTIE MET E K
‘Iedereen vlucht tegenwoordig gemakkelijk in zijn Netflix-serie. Ikzelf ook’
Mysterie en fictie
Foto Tim Hillege
Nieuwe lichting 2019
‘Ik werk het liefst collectief en breng dit ook over aan mijn spelers. Zo leren ze dat je als speler altijd je eigen inbreng kan hebben en spoor ik ze aan om te maken. Geluid bouwt het decor voor je, zonder Ik wil de wereld graag laten zien hoe dat het fysiek aanwezig is. En bijkoje je dagelijkse leven meer kunt mend voordeel: je kunt het ook weer in vervlechten met mysterie en fictie. Die twee werelden leren namelijk van een seconde afbreken om ruimte te elkaar. Dat wil ik niet alleen doen door scheppen voor iets nieuws. les te geven, ook door zelf te maken, Vaak vertrek ik vanuit muziek. Door elkaars lievelingsmuziek te luisteren of spelen, geluid te ontwerpen en nog door scènes op verschillende muziek te veel meer.’ repeteren, leer je elkaar beter kennen. Zo kun je als speler makkelijker je vaardigheden op de vloer onderzoeken.’
Beeld uit de afstudeervoorstelling BOS van Coosje de Loor
BOS is een afstudeervoorstelling van Coosje de Loor (Opleiding Theaterdocent) die speelde in januari 2019 in Theater Perdu. 26
V E R M B Y SPEELSHEID N T D E I R N I G E S T R O E P V E R S M E LT E N N 27
CONNECT
Theaterdocent
Nieuwe lichting 2019
Twee bevlogen nieuwe regisseurs
Deze voorstelling verandert je blik op de wereld (en jezelf) Waar zit de woede in onszelf? Waarom streven we naar succes totdat we eraan kapot gaan? Twee bevlogen jonge regisseurs, Rebekka Nilsson en Tabita Friss Kristensen, raken in hun afstudeervoorstellingen persoonlijke thema’s die tegelijkertijd politiek zijn. ‘Ik geloof dat wij fantasie nodig hebben om onze werkelijke wereld beter te maken.’
28
CONNECT
Regie
29
Rebekka Nilsson (30) regisseert WOEDE
‘ Hoe begin je überhaupt terreur te probéren te begrijpen?’ Noorwegen
Nieuwe lichting 2019
WOEDE is een afstudeervoorstelling van Rebekka Nilsson (regie) die in februari en maart 2019 speelde in Frascati in Amsterdam en Het Nationale Theater in Den Haag.
Charlie Hebdo
‘WOEDE van Elfride Jelinek neemt als vertrekpunt de dodelijke aanslagen in 2015 in Parijs op de redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo, een koosjere supermarkt en ten slotte discotheek Bataclan. Maar de tekst staat niet stil bij terreur; ze ontvouwt zich als een polyfoon koor van woedende stemmen die zich afvragen waar al deze woede van de mensheid vandaan komt.’
‘Als regisseur onderzoek ik wat het betekent om mens te zijn in de samenleving, sociale en politieke werkelijkheid, en tijd waarin wij leven. Mijn werk staat altijd in verband met de grotere mechanismen en systemen die ons vormen. In die zin is mijn werk vaak ook politiek. Mijn perspectief als buitenlander – ik ben geboren en opgegroeid in Noorwegen – geeft mij nét een ander, vaak iets kritischer perspectief op de Europese en Nederlandse samenleving.’
Grotesk
‘Ik werk sterk conceptueel. Ik wil dat alle onderdelen van een voorstelling ‘Met WOEDE heb ik een voorstelling bijdragen aan het vormgeven van een kerngedachte of kernvraag. Mijn theagemaakt waarin we op zoek gaan naar deze woede en ons afvragen hoe ter is fysiek, beeldend, vervreemdend en soms stilistisch of grotesk. Naast we daar als groep of individu tegentheatermaker ben ik ook muzikant. Dit over staan. Hoe begin je überhaupt zorgt voor een muzikaliteit in alles wat terreur te proberen te begrijpen of ik maak. Ik wil met theater bewegen, je het perspectief van je vijanden in te nemen? En waar vinden we de woede emoties raken en je intellect intrigeren. Je buik, je hart en je hoofd verbinden, in onszelf?’ en je meenemen naar een alternatieve werkelijkheid. Ik denk dat theater een Gewelddadige fantasieën plek is waar we alternatieve werelden ‘De voorstelling is een verbale overkunnen bouwen. Werelden waarin stroming van opeengestapelde frustratie en woede waarin de woorden we samen ons huidige beeld van de werkelijkheid uitdagen.’ van de schrijfster Elfride Jelinek zich mengen met de ervaringen van makers en acteurs, onze gewelddadige fantasieën, onze persoonlijke en collectieve horrors, en de vraag: waar krijgt de woede ons in zijn greep? Waar krijgt de woede iedereen in zijn greep?’
De woede in onszelf
Foto Roman Ermolaev
30
Foto’s Timna Tomisa
Scènes uit WOEDE van regisseur Rebekka Nilsson
‘DE VOORSTELLING IS EEN VERBALE OVERSTROMING VAN OPEENGESTAPELDE FRUSTRATIE EN WOEDE’
31
CONNECT
Regie
Tabita Friis Kristensen (29) regisseert Het Parfum
Het Parfum is een afstudeervoorstelling van Tabita Friis Kristensen (Regie Opleiding), Manouk Martens (Productie Podiumkunsten) en Martijn van Nunen (Design & Technologie) die in mei 2019 speelde in Frascati in Amsterdam. Bij productie van dit magazine was nog geen beeld beschikbaar van Het Parfum. Wel van een eerdere afstudeervoorstelling van Tabita: Wereld Een, gespeeld in januari 2018 in Frascati. Foto’s Robert van der Ree
Nieuwe lichting 2019
‘ Wij hebben fantasie en hoop nodig’
Scène uit de afstudeervoorstelling Wereld Een, gespeeld in Frascati, januari 2018 Moriah Dekker, Alidtcha Binazon en Martijn Huisman
32
Regie
‘Ik heb een beeldende en zintuigelijke regie gemaakt van Het Parfum van Patrick Süskind uit 1985. Hoofdpersoon is Jean-Baptiste, een arme jongen met een exceptioneel goed reukvermogen. Op een dag raakt hij in de ban van een nieuwe, verleidelijke geur van een jong meisje. Geobsedeerd door haar geur wurgt hij haar per ongeluk. Met haar laatste adem vervliegt ook haar mooie geur. Daarop besluit Jean-Baptiste wat zijn levensdoel is: de wereld betoveren door het allerbeste parfum ter wereld te creëren. Zo hoopt hij geliefd te worden.’
Foute zoektocht
‘De thematiek van Het Parfum – je eigen identiteit kwijtraken, denken dat je alleen bestaat om succes te bereiken – vind ik heel interessant voor onze tijd. Wij leven in een tijd waarin drukte en het streven naar succes overheersend zijn. Deze voorstelling gaat over hoe wij onszelf kwijt kunnen raken in dit leven. Hoe wij helemaal de foute zoektocht kunnen starten. En nét als we ons realiseren dat datgene waar we naar zochten niet is wat we nodig hebben, zijn de gebeurtenissen vaak onomkeerbaar. Dit overkomt ook Jean-Baptiste. Aan het einde realiseert hij zich dat zijn succes hem geen liefde brengt, maar de grootste eenzaamheid ter wereld.’
Betere wereld
‘Iedere dag gebeuren er dingen in de wereld waarvan ik denk: waarom? Ik kan ze niet stoppen. Niet controleren. Maar ik kan theater maken. Ik stel mij voor hoe de wereld er anders uit zou kunnen zien, anders zou kunnen voelen. Om onze wereld beter te maken, hebben we fantasie en hoop nodig. Dat wil ik mijn publiek graag bieden.’
Nieuw universum
‘Ik werk met thematieken die existentieel zijn, omdat ik geloof dat wij onszelf, elkaar en de wereld nooit goed genoeg kunnen leren kennen. In het theater zoek ik de grens op tussen fantasie en realiteit. Ik streef ernaar een nieuw universum te creëren door elementen als licht, ruimte, geluid, muziek, tekst en beweging in spel te brengen. Ik wil mensen graag uitnodigen in een tijdloze ruimte, die werkelijkheid wordt op het moment dat je er binnenstapt. Een ruimte waarin je alles durft te geloven, te fantaseren en te dromen.’
33
CONNECT
Per ongeluk wurgen
‘SUCCES BRENGT JE GEEN LIEFDE, MAAR DE GROOTSTE EENZAAMHEID TER WERELD’
Nieuwe lichting 2019
CONNECT THE SPOTS > Find all the places in the world our graduates are connected to
34
35
CONNECT
Geen wereld zo internationaal als de wereld van theater en dans. De Academie stimuleert dan ook intensieve uitwisselingen met het buitenland. In deze serie belichten we zes studenten die een blik werpen over de grenzen.
Lucia van der Pasch (23) liep stage bij een musical in
Londen
Lucia’s taak Assistant stage manager (ASM) en book cover Bij Musical The Life Van The Royal Central School of Speech and Drama in Londen
Nieuwe lichting 2019
Opleiding Productie Podiumkunsten
‘Ik wil het publiek de magie tonen, zonder ze te laten zien hoe we die magie voor elkaar krijgen’
36
New York jaren 80 ‘The Life is een musical over het leven van een groep prostituees en pooiers in het New York van de jaren 80. Sommigen van hen proberen het beste te maken van de situatie, anderen zullen altijd blijven wachten op het begin van het “echte leven”. Ik greep deze grootschalige productie aan om het vak van voorstellingsleider in het Verenigd Koninkrijk te onderzoeken.’ Changementen ‘Ik werkte bij The Life als assistant stage manager van januari tot en met maart 2019. Aan deze productie werkten we in een mix van studenten en professionals. Ik zat in een team van vijf stage managers, allemaal studenten. In de repetitieweken waren mijn team en ik bezig om alle rekwisieten te vinden, kopen of maken. Tijdens de voorstelling zorgde ons team gezamenlijk voor alle changementen. Dat was heel leuk: we gingen steeds in kostuum het toneel op.’ Totaalplaatje ‘Als ik aan een musical werk, wil ik het publiek het mooiste totaalplaatje denkbaar geven. Ik wil ze graag de magie tonen, zonder ze te laten zien hoe we die magie voor elkaar krijgen.’
Foto Patrick Baldwin
Een greep uit de rekwisieten van The Life op het zijtoneel – deze rekwisieten werden door Lucia en haar team gemaakt, gezocht of gekocht
De complete crew van The Life
37
CONNECT
Productie Podiumkunsten
Nieuwe lichting 2019
Zes dansers-makers over hun connectie met de wereld
D B A U N I SE N 38
D H E O T K EN J ES Ze zijn vernieuwend. Zitten dicht op de dansontwikkelingen uit de pionierswereld van de straat. Is het hiphop, urban, modern, musical? De afstuderende dansers-makers van Urban Contemporary (JMD) geloven niet in hokjes.
39
CONNECT CONNECT
Urban Contemporary (JMD)
Jeff Aurik (23)
‘Ik wil in mijn puurste en krachtigste vorm op toneel staan’ Sterke connectie met ‘Mijn klasgenoten Adam en Chanel’ Want ‘Die twee zijn echt familie. I’ve got their back and they have mine. We tillen elkaar naar een hoger niveau, zowel artistiek als persoonlijk’
Rowan Kievits (23)
Verrijken
‘Ik wil hoop én escapisme brengen’
‘Vroeger had ik altijd het gevoel dat ik moest kiezen: tussen dans of zang, modern of commercieel, enzovoort. Tijdens mijn opleiding bracht mijn grote liefde voor dans mij in aanraking met andere disciplines, zoals zang, spoken word en physical theatre. Ik ontdekte dat al die disciplines elkaar complementeren en verrijken.’
Sterke connectie met ‘Mijn vriendje Ricky Nainngolan, tweedejaars student UC/JMD’ Want ‘Hij leerde me mijn innerlijke wereld te delen, waardoor ik ook als performer op het podium opener werd’
Ui afpellen
Nieuwe lichting 2019
Honderd procent
‘Mijn beste leerervaring in de afgelopen jaren op school was om deel uit te maken van een hechte leergemeenschap van studenten en docenten. Alle studenten en docenten zetten zich honderd procent in om van ons geweldige dansers en performers te maken. Ik werd zowel geïnspireerd door de lessen, waarin docenten de studenten inspireerden, als door mijn klasgenoten zelf.’
Holla
‘Een van mijn favoriete stukken waarin ik danste was in het derde jaar: The horror of it all van Karina Holla. Een ander bijzonder moment was het stuk dat Gerleen Balstra met onze klas maakte in het tweede jaar. Dat was een heel mooi proces. We werden in die tijd echt een sterke en verbonden groep.’
Niet-mainstream
‘Wat mij als danser en performer uniek maakt, is dat ik altijd een wat vreemde persoonlijkheid met me mee zal brengen. Ik ben een beetje onconventioneel en ben niet bang om dat te laten zien als het nodig is. Met mijn niet-mainstream lichaamsverhoudingen en expressieve gezicht kan ik veel verschillende karakters creëren tijdens mijn optredens.’
Escapisme
‘Mijn toekomstdroom is nog heel lang theater te maken, als performer en als maker. Met mijn stukken wil ik zowel licht als wrijving in de wereld brengen. Ik wil hoop en escapisme brengen, met humor en positiviteit. Daarnaast wil ik ook stof tot nadenken bieden. Mensen dingen laten zien die ze meestal niet willen zien of die ze ontkennen. Beide aspecten in een goede balans, dat is wat ik in deze wereld wil brengen.’
40
‘Ik heb een onuitputtelijke wil om mezelf te blijven ontwikkelen op zowel persoonlijk als artistiek vlak. Het tweedejaarsstuk van Gerleen Balstra is een key point geweest in mijn ontwikkeling. Tijdens de innige samenwerking voelde het alsof ik mijzelf als een ui aan het afpellen was – laagje voor laagje, tot alleen mijn echte ik overbleef. Ik heb toen voor het eerst een ongekende vrijheid op toneel ervaren.’
Krachtigste vorm
‘In mijn derde jaar had ik tijdens de eindvoorstelling de eer om in het stuk te staan van Karina Holla, een enorm gepassioneerde maker van totaaltheater. In die voorstelling kon ik al mijn facetten kwijt. Dankzij het bijzondere proces en het multidisciplinaire stuk heb ik in mijn puurste en krachtigste vorm op toneel gestaan.’
En, én, én!
‘Mijn toekomstdroom is projecten doen met choreografen, én een album maken, én commerciële klussen doen én totaaltheater maken, én, én, én. Ik wil liever niet kiezen tussen verschillende vormen van kunst. Kunst werkt helend en bevrijdend. Met mijn eigen reis hoop ik anderen te inspireren en op mijn beurt weer geïnspireerd te raken door hen. Juist die uitwisseling vind ik bijzonder en essentieel.’
Urban Contemporary (JMD)
Rowan Kievits zingt Wie lange noch van Kurt Weill: ‘Eén van mijn favoriete componisten en een grote inspiratie voor mij’
Foto’s Eddi de Bie
CONNECT
Rowan Kievits in The horror of it all, de eindvoorstelling in het derde jaar geregisseerd door Karina Holla
Jeff Aurik met danser Giorgio Lepelblad in een technisch modern stuk in het tweede jaar: ‘Dit stuk gaf mij een bevestiging van mijn kunnen, waardoor mijn plezier en drive een enorme boost kregen’
41
Nieuwe Nieuwe lichting lichting 2019 2019
Cristel de Frankrijker tijdens haar stage in het vierde jaar bij een onderzoek voor het stuk Krawall im Kopf gechoreografeerd door Felix Berne
42
Urban Contemporary (JMD)
Cristel de Frankrijker (21)
‘Ik werk graag met flow in mijn lichaam’ Sterke connectie met ‘De acteerkunst’ Want ‘Er is een overlapping met dans’
Flow
‘Als danser leg ik de nadruk op een combinatie van fysieke uiting en menselijkheid. Ik dans puur en ben trouw aan mijn intuïtie. Wat voel je en roep je op in jezelf, en hoe vertaalt dit zich naar beweging? Ik werk graag met flow in mijn lichaam, waar je geest volledig in betrokken is.’
Controle
‘Relaties en emoties vormen voor mij een inspiratiebron, maar ook de omgeving, materialen en specifieke bewegingskwaliteiten. Mijn visie is open. Het meest waardevolle wat ik de afgelopen jaren heb geleerd en nog steeds aan het leren ben is: hoe geeft de controle over je lichaam in dans, je de controle over wat je overbrengt en uitstraalt naar je publiek?’
Scenografie
‘Dans en kunst kunnen zoveel rijkdom bieden in de huidige wereld en in de toekomst. Ik voel me als danser verbonden met de acteerkunst en de overlapping hiervan in dans. In de afgelopen jaren heb ik als maker ook de samenwerking tussen scenografie en dans ontdekt.’
‘Met dans spreek ik vanuit mijn hart’ Sterke connectie met ‘Studenten van alle opleidingen binnen de school’ Want ‘We zijn allemaal bezig onszelf te uiten op een expressieve manier’
Kern
‘Daar waar mijn woorden stoppen, begint het in mij te bewegen. Dans is voor mij de belichaming van mijn gedachtes en emoties. In dans kan ik delen en start er een gesprek tussen onze kern. In dans spreek ik vanuit mijn hart.’
Wezenlijk
‘Op het moment dat ik de vorm dans losliet en mijn ogen opende voor de andere disciplines binnen het kunstvak, was het alsof mijn creatieve brein herboren werd. De school is voor mij één grote ontmoetingsplek, waarin ideeën spontaan ontstaan in de lift, hal of gang. Ik voel me sterk verbonden met diegenen die zich sterk verbonden voelen met waar zij in geloven.’
Direct contact
‘Als ik mijn voordeur sluit en de wereld binnenwandel, ga ik graag de verbinding aan. Door te kijken, spreken en luisteren, ontstaat vaak vanuit spontaniteit verbondenheid. Via dans, theater of film kunnen werelden samensmelten. Een voorbeeld is het duet dat ik pas maakte met alumnus Jori Meijer over het begrip ‘verbinding’. Het publiek zat in een kleine ruimte op nog geen meter afstand. Het was intiem, puur en confronterend. Het directe contact met het publiek achteraf voelde alsof het onderdeel van de voorstelling was.’
Collectief
‘In de toekomst hoop ik dat ik veel van dit soort bijzondere momenten creëer, die mij laten voelen dat wat ik doe, raakt. Ik wil graag een multidisciplinair collectief starten – een plek waar allerlei soorten kunstenaars onder één dak kunnen creëren.’
Ontroeren
‘Ik hoop zelf als performer mensen te kunnen meenemen in herkenning, hen te ontroeren, confronteren en erkennen. Ik wil mijzelf graag blijven ontwikkelen als performer en als maker. Alle ervaring verwelkom ik met open armen!’
43
CONNECT
Foto Alessio Reedijk
Alessiò Reedijk (22)
Foto Eddi de Bie
Foto Daphne Lucker
Nieuwe lichting 2019
Uit een duet over het begrip ‘verbinding’ dat Alessiò Reedijk maakte samen met alumnus Jori Meijer
Jeff Aurik en klasgenoot Cristel de Frankrijker schoppen water uit een wasbak tijdens de locatievoorstelling die Jeff in het derde jaar maakte samen met klasgenoot Lisa van de Burg (onder de wasbak): ‘We hebben letterlijk elke hoek van die ruimte benut’
44
Esther Murdock in A piece of winter, een eindvoorstelling van het tweede jaar door regisseur Michiel de Regt
Foto Eddi de Bie
Niek Wagenaar en Cristel de Frankrijker in het stuk I enjoy watching you gemaakt door Claire de Caluwe, Rowan Kievits en Cristel de Frankrijker in het derde jaar
45
CONNECT
Foto Eddi de Bie
Urban Contemporary (JMD)
Nieuwe lichting 2019
Foto Eddi de Bie
Esther Murdock met klasgenoot Giovanni Pisas in Untitled, een eindvoorstelling van het derde jaar door choreograaf Heidi Vierthaler
Giovanni Pisas in zijn eigen stuk Destination of the light gemaakt in het derde jaar
Esther Murdock zingt Je te laisserai des mots van Patrick Watson en begeleidt zichzelf op ukelele tijdens een eindvoorstelling van het derde jaar
46
Urban Contemporary (JMD)
Esther Murdock (23)
‘Ik ben gefascineerd door de connecties in het lichaam’ Sterke connectie met ‘Scenograaf Nynke Koopmans, met wie ik mijn afstudeersolo maak’ Want ‘Een interdisciplinaire samenwerking is heel interessant’
‘Ik wil mensen bemoedigen, als danser en als mens’ Sterke connectie met ‘Mijn klasgenoten’ Want ‘We hebben veel van elkaar geleerd en zijn een goed voorbeeld voor elkaar’
Destination of the light
‘Mijn mooiste leerervaring van de afgelopen jaren is het moment dat ik mijn eigen stuk Destination of the light maakte. Op dat moment heb ik daadwerkelijk kunnen laten zien waar ik voor sta en wie ik ben. Ik vond het ook heel mooi om bij het maken ervan anderen te mogen begeleiden.’
Het leven
‘Wat mij uniek maakt als danser is misschien wel hoe ik in het leven sta: ik zal altijd blijven zoeken naar vernieuwing en daar niet mee stoppen. Ik wil graag mijn visie inzetten wanneer ik dans en deze naar buiten brengen.’
Verbonden
‘Ik voel me sterk verbonden met mijn klasgenoten waarmee ik deze reis ben aangegaan. We hebben veel van elkaar kunnen leren en ik ben er zeker van dat we een goed voorbeeld voor elkaar waren. Ook met mijn vriendin, die ik tijdens deze reis heb ontmoet, heb ik veel kunnen delen.’
Zelfkritiek loslaten
‘Liefde brengt je verder dan onmogelijke eisen stellen aan jezelf. Dat heb ik de afgelopen jaren geleerd. Dit is een intensieve opleiding, zowel fysiek als mentaal. Dans is hard werken, en voor mij was het essentieel om hard te leren werken vanuit liefde voor beweging. Juist door zelfkritiek los te laten, kom ik veel verder!’
Nieuwe connectie
‘Ik ben gefascineerd door de connecties in het lichaam, zowel de natuurlijke reflexen als de connecties die je maakt door de lessen die je doet. Als iets tijdens een les niet lekker zit – als ik bijvoorbeeld niet goed op mijn been sta en het lukt me niet om een behoorlijke pirouette te draaien – ga ik op zoek naar hoe ik het wél kan laten werken. Inmiddels weet ik dat ik in zo’n les juist een nieuwe connectie zal vinden.’
Het onzichtbare
‘Voor mijn afstudeersolo werk ik samen met scenograaf Nynke Koopmans. Ik leer enorm veel van hoe zij haar werk aanpakt. Het gesprek tussen een danser en een scenograaf kan ontzettend interessant zijn, en zeker met haar: we delen een fascinatie voor het onzichtbare.’
Universeel
‘Ik wil in de toekomst graag ideeën, beelden en sferen zichtbaar maken met dans, zang en spel. Zo veel van wat er in ons omgaat en wat we meemaken is universeel. Ik hoop dat ik door mijn eigen ervaringen te vertalen, tegelijkertijd die van een heleboel andere mensen kan laten zien. Om mensen zo te laten voelen dat we nooit alleen zijn, maar verbonden door een essentieel gegeven: het mens-zijn.’
Bemoedigen
‘Mijn toekomstdroom is dat ik de mogelijkheid heb om het denken van mensen te vernieuwen. Ik wil mensen kunnen toespreken en bemoedigen, door ze te laten geloven in wie ze kunnen zijn. Hoe? Door te zijn wie ik ben, als danser en als mens.’
47
CONNECT
Giovanni Pisas (24)
Nieuwe lichting 2019
‘Dans, zang en spel verrijken elkaar’
Giovanni Pisas ‘Ik zal altijd blijven zoeken naar vernieuwing’
Jeff Aurik ‘Kunst werkt helend en bevrijdend’
48
Urban Contemporary (JMD)
Cristel de Frankrijker ‘Wat voel je en roep je op in jezelf, en hoe vertaalt dit zich naar beweging?’
Rowan Kievits
CONNECT CONNECT
‘Met mijn niet-mainstream lichaamsverhoudingen en expressieve gezicht kan ik veel karakters creëren’
Alessiò Reedijk ‘Ik wil verbinding aangaan. Confronteren. Bespreken. Delen’
Esther Murdock ‘We zijn verbonden door een essentieel gegeven: het mens-zijn’
49
VIJF DANSMAKERS-DOCENTEN OVER DE VERBINDENDE KRACHT VAN DANS
VAN Nieuwe lichting 2019
PARKINSONPATIËNT TOT CAFÉBEZOEKER Ze maken dansvoorstellingen met parkinsonpatiënten, kinderen of dementerenden. Tijdens dodenherdenking, of gewoon, in een café. Want als deze vijf afstuderende docenten dans ergens in geloven, is het de verbindende kracht van dans. ‘Ik wil mensen met elkaar in aanraking brengen, letterlijk.’ 50
CONNECT
Docent Dans
Voorstelling WILD van Flore Muuse tijdens het CafĂŠ Theater Festival in Utrecht
51
Foto Mounir Chadli
Nieuwe lichting 2019 Voorstelling WILD van Flore Muuse tijdens het CafĂŠ Theater Festival in Utrecht
52
Docent Dans
Foto Erwin van Tongeren
Flore Muuse (29)
‘Ik wil mensen bewust maken van de waarde van persoonlijk contact’ Verbindt Cafébezoekers met elkaar Voorstelling WILD De taak van Flore Choreograaf en danser Met Sophia van der Putten (alumna Docent Dans), trombonist Lucas Kloosterboer en drummer Quartus Vlan (beiden Utrechts Conservatorium) Uitgevoerd Maart 2019 op het Café Theater Festival in Utrecht
‘WILD is een danstheatervoorstelling over contact. Welke vormen kan contact aannemen als we spelen met sociale codes, de geschreven en ongeschreven regels over contact? Wat gebeurt er als we een ander ontmoeten op een ongeremde, nieuwsgierige en directe manier, zoals dieren? Het Café Theater Festival was een geschikte gelegenheid om dit te onderzoeken; het café is tenslotte een plek waar mensen elkaar continu ontmoeten.’
CAFÉBEZOEKERS
‘Ons publiek bestond uit willekeurige cafégasten en festivalbezoekers. We wilden mensen in dit digitale tijdperk bewust maken van de waarde van persoonlijk contact. De manieren waarop zij contact leggen én de talloze andere vormen die mogelijk zijn. Als performers maakten wij onderling contact met een absurde en dierlijke bewegingstaal. Ook maakten we contact
met het publiek: we wrongen ons langs mensen, kropen op hen en hadden hun fysieke medewerking nodig. Zo wakkerden we openheid, verwondering en speelsheid aan.’
ZELF DANSEN
‘Als docent wil ik ook zelf blijven dansen. Dit vind ik waardevol voor mijn lespraktijk. Het houdt mij bevlogen en zorgt dat de kennis en vaardigheden die ik overdraag relevant en actueel zijn. Ik wil bijdragen aan een werkveld waar de nadruk ligt op nieuwsgierigheid, uitwisselen en samen groeien. Ik hoop dat we zo verbonden blijven met onszelf, met elkaar en met de wereld waarin we leven.’
‘We gebruikten een absurde en dierlijke bewegingstaal’ 53
CONNECT
ONGEREMD CONTACT
Noa Tielens (22)
Foto Aristos Iatrou
‘Ik zoek de verbinding tussen groepen in de maatschappij’ Verbindt Jong en oud, ziek en gezond Voorstelling How To Behave in Public Spaces (+ stages bij o.a. Theatergroep LeBelle) De taak van Noa Choreograaf Met Twee niet-professionele dansers Uitgevoerd Februari 2019, Academie voor Theater en Dans tijdens festival Explain
Nieuwe lichting 2019
INSPRAAK
‘In mijn afstudeerjaar zoek ik de verbinding tussen verschillende groepen mensen in de maatschappij. Verstandelijk beperkten dansen met dementeren, jongeren met ouderen en middelbare scholieren met professionele dansers. Zowel in mijn stages bij Theatergroep LeBelle, Club Guy & Roni en het Noord Nederlands Toneel, als in mijn afstudeervoorstelling How To Behave in Public Spaces zie je dit terug. Belangrijk voor mij is dat iedereen inspraak heeft. Dans is van iedereen die eraan bijdraagt.’
RIJKE ERVARING
‘Met verschillende doelgroepen werken geeft mij een rijke ervaring. Kennismaken met de ander is altijd mijn uitgangspunt: wat is onze gemeenschappelijke grond en wat maakt ons anders? Hoe kom je samen tot iets nieuws? Ik vind het heel bijzonder te zien hoe beweging en spel een verbinding maakt tussen verschillende individuen en groepen. Als je samen verantwoordelijkheid draagt, is het gevoel van gedeelde trots heel groot. Dan voel ik mij ontzettend dankbaar!’
EERLIJK
‘Drie woorden voor mijn aanpak: energiek, eerlijk en betrokken. Ik ga altijd de verbinding aan met een nieuwe groep en val graag met de deur in huis: onnodige woorden sla ik over. Deze energie slaat snel over op de groep, waardoor een positieve, open werksfeer ontstaat. Een deelnemer zei: “Wat een fijne combinatie: theatermaken met jong en oud. Ik kon eerlijk zijn en ik hoefde mij niet in te houden.”’
‘Dans is van iedereen’ 54
Docent Dans
Foto Peter Koppers
CONNECT
How To Behave In Public Spaces , afstudeervoorstelling van Noa Tielens in februari 2019 waarin Ies Kacmarek en Laurentiu Ghita samen dansen
Foto Tim Hillege
Huiskamerpost in de Buitenhof waarin spelers van Theatergroep LeBelle samen spelen met bewoners van woon- en zorgcentrum de Buitenhof. Noa Tielens was assisterend maker en choreograaf
55
Rogier Dasselaar (32)
‘Ik wil mensen met elkaar in aanraking brengen, letterlijk’
Foto Maartje Meesters
Nieuwe lichting 2019
Verbindt Levenden en herinneringen aan doden Voorstelling TROIS De taak van Rogier Regisseur en choreograaf Met 15 niet-professionele dansers, 7 dansers van Docent Dans, Noa Tielens (productie) en vele anderen Uitgevoerd Op 4 mei 2018 in Undercurrent Amsterdam, in samenwerking met Theater na de Dam
Een van de laatste scènes uit TROIS van Rogier Dasselaar
56
Foto CJ Roxas
Docent Dans
‘Mensen die met elkaar bewegen, dat vind ik het mooiste aan mijn vak!’ ‘TROIS was een avondvullend programma rondom de Dodenherdenking. Het bestond uit een tentoonstelling van beeldend werk, een diner, een live-verbinding met de Dodenherdenking op de Dam om 8 uur, een dansvoorstelling van anderhalf uur en een nagesprek. Thema was verloren of onvertelde verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. De avond was een geheel van verhalen, herinneren en herdenken. Iedereen deed dat op zijn eigen manier.’
STEMPEL
‘TROIS was mijn eerste grote productie op locatie met circa 250 betalende bezoekers. Een uiterst bijzondere ervaring als choreograaf, maker en producent. Ook de cast was heel bijzonder om mee te werken: zeven studenten van docent dans en vijftien niet-professionals. De sfeer was ontzettend goed en er werd hard gewerkt. Dit project heeft een stempel gezet op mijn start als aanstaand professional in de kunsten.’
57
BALLROOMPROFESSIONAL
‘Kenmerkend voor mij als afstuderend docent dans is de combinatie van maker, choreograaf, docent en ondernemer. Ik wil mensen met elkaar in aanraking brengen, letterlijk. Mensen die met elkaar bewegen, dat vind ik het mooiste aan het vak! Vanuit mijn ervaring als ballroomprofessional en mijn voormalige opleiding sociaal werk wil ik mensen laten ervaren hoe het is om met een ander mens en lichaam te bewegen. De ontmoeting en verbinding die dan ontstaat tussen mensen vind ik heel bijzonder.’
CONNECT
VERLOREN VERHALEN
Foto Damar Lamers
Nieuwe lichting 2019
Daniël over werken met mensen met een chronische ziekte bij Stichting ReDiscoverMe: ‘Deze foto’s geven een mooi beeld van de beleving van de deelnemer-danser’
58
Daniël Desmond Kemp (25)
‘Ik wil chronisch zieken weer laten genieten van hun lichaam’
Fotot Robert van Heerden
Docent Dans
Verbindt Chronisch zieken met hun lichaam Stage Stichting ReDiscoverMe De taak van Daniël Docent dans Met Mensen met MS en Parkinsons Uitgevoerd Academie voor Theater en Dans
‘Tijdens mijn stage bij stichting ReDiscoverMe heb ik lessen verzorgd aan mensen met een chronische ziekte, zoals MS en Parkinsons. Ik wilde bij hen de ervaring teweeg brengen dat ze weer kunnen genieten van hun lichaam. Dat ze met dans hun lichaam kunnen sterken. Dat ze op plekken kunnen komen die ze niet meer voor mogelijk hadden gehouden. Ik deed dit door ze in mijn lessen hun lichaam weer van top tot teen te laten ontdekken en te laten opbouwen.’
OP VAKANTIE
‘Dans is meer dan alleen beweging. Het is ontdekking van jezelf, een karaktereigenschap, de kracht om je te uiten, en de kracht om gezien en zelfs gehoord te worden. Dans kan je lichaam en geest brengen naar een plek die je niet voor mogelijk hield. Dat kan een mooi toneel zijn, maar ook een plekje in jezelf waar je naartoe kunt vluchten of op vakantie kunt gaan.’
FLOW
‘Mijn grootste vaardigheid is dat ik de energie van de dansers meteen kan oppakken. Ik herken direct in welke flow we zitten en vertrek vandaaruit. Daardoor gaat iedereen vanuit zichzelf werken. Zo kan de energie van elke danser naar buiten treden en ontstaat dans.’
‘Dans brengt je naar een plekje in jezelf waar je op vakantie kunt gaan’ 59
CONNECT
VAN TOP TOT TEEN
‘Ik wil mensen laten zien dat je niet perfect hoeft te zijn’ Verbindt Jong en oud Voorstelling Lessons to My Younger Self De taak van Nina Choreograaf en docent dans Met Twee tienjarige meisjes Uitgevoerd Februari 2019, Academie voor Theater en Dans tijdens festival Explain
Nieuwe lichting 2019
LEERGIERIG
‘Voor de voorstelling Lessons to My Younger Self werkte ik met twee tienjarige meisjes die ik zelf lesgeef. De meisjes herinnerden mij sterk aan mezelf toen ik klein was. Hun speelse en leergierige karakter spoorde mij aan tot dit dansstuk. In het stuk zie je een duet tussen de jonge ik en de volwassen ik, die elkaar helpen om hun levensweg te bepalen.’
NIET PERFECT
‘Als docent dans stel ik mijzelf
altijd de vraag: hoe kan ik naar een individueel persoon kijken als mens en als danser? Op welke manier kunnen mensen van mij leren en hoe kan ik van hen leren? Hoe kan ik ervoor zorgen dat hun onzekerheden omgezet worden in hun sterkste kwaliteiten en hun eigen authenticiteit? Ik kijk niet naar de vorm, ik kijk naar de inhoud. Ik wil mensen laten zien dat je niet perfect VLEUGELS UITSLAAN ‘Lessons to My Younger Self gaat over hoeft te zijn.’ het bewandelen van je eigen pad en het vinden van jouw identiteit in het volwassen worden. Een thema waar ik zelf ook mee bezig ben. De opleiding Docent Dans heeft mij zowel fysiek als mentaal geholpen in het onderzoek naar mijzelf. Komend jaar mag ik mijn vleugels uitslaan. Wat komt allemaal kijken bij het echt volwassen worden?’
‘De jonge ik en de volwassen ik helpen elkaar om hun levensweg te bepalen’ 60
Foto Bart Grietens
Nina Aisha Broeke (21)
CONNECT
Docent Dans
Het derdejaars dansstuk Present van Nina Aisha Broeke vormt een weerspiegeling van haarzelf met haar moeder als danser
Foto’s Petra Schmidt, diefotografin
De twee tienjarige dansers in Lessons to My Younger Self van Nina Aisha Broeke staan oog in oog met het nog onbekende
61
Nieuwe lichting 2019
An international network of artists and curators
SHAPING THE FUTURE OF PERFORMING ARTS Curious about the future of international performing arts? Then take a look at the projects of these ten international artists and curators who are graduating from the DAS Theatre master’s programme. They are challenging, rethinking and radically reimagining the forms, aesthetics and practices of theatre. We asked them to select an image that represents their current work.
62
DAS Theatre
ANNEFLEUR SCHEP
created IOOTCP – Cultural Night on the topic of Polish Ethnographer Bronislaw Malinowski
CONNECT
Nationality Dutch Age 36
Photo: Randy Fokke
‘I love Poland and I want to bring knowledge about Polish culture into this world’
‘This drawing of mine is an attempt to portray an Other’
63
ANA VILELA DA COSTA
created On the Creation of a World – 1st Hypothesis
Nieuwe lichting 2019
Photo Mem Fialho
Nationality Portuguese Age 34
‘This picture by visual artist Martim Ramos was the starting point of two of my projects: On the Creation of a World: 1st Hypothesis and What Forms of Life Would Future Viewers Reconstruct from this Material. I often take speculative questions as the starting point for my projects. The title of the second project comes from Farewell to an Idea: Episodes from a History of Modernism, in which art historian TJ Clark speculates on a hypothetical future without any cultural affiliation to our present, possibly due to an apocalyptic mass destruction. This notion serves as a springboard for addressing memory and documents as repetitions and reproductions of any given subject. What happens when we copy an image? And copy a copy? And copy a copy of a copy? My work can be described as multidisciplinary. It intertwines performative arts and video installation to address the concepts of Memory and Fiction. I use real documents and archival material in which photography plays a significant role. I am interested in the boundaries and thresholds where reality and fiction meet.’
64
‘Shifting an individual’s mind is the first step to shifting social behaviour’
Photo Thomas Lenden
CONNECT
DAS Theatre
Scene from the performance Looking for Mnemosyne: Uncontainable
65
BILLY MULLANEY created SEMESTER
‘This image shows the performer in SEMESTER, a wordfor-word and equation-for-equation delivery of a semester’s worth of quantum physics lectures. The performer has no idea what he’s saying; the lecture was learned by memorising his text phonetically alongside the movement of chalk on blackboard. SEMESTER exploits the academic lecture as a performance form. It invites the audience to not-know along with the performer, to take in the language and hieroglyphics of the equations for their aesthetics, and consider the status of performed academic knowledge.’
Photo Jane Rennick
Nieuwe lichting 2019
Nationality American Age 30
66
DAS Theatre
Photo Thomas Lenden
CONNECT
Photo Jess Nolan
‘I consider the attendance of my work a rehearsal for the audience of a curious gaze that they can take beyond the performance’
‘We’re Trees proposes an already failed embodied relationship to the quietude of plant life. We built a forest out of ourselves by aggressively deploying the theatrical cliché of a child dressed as a tree. Admittedly, I have never actually seen someone playing a tree onstage in earnest. In conventional drama, human actors cannot sustain prolonged silence and stillness without significant justification. Trees, to the contrary, never need to rationalise their condition. Indeed, such stillness is the tree’s “action” –an action which ironically became excruciating to maintain.’
67
INGRID VRANKEN
created Rooted Hauntology Lab / Séance #1
Photo: Thomas Lenden
Nieuwe lichting 2019
Nationality Belgian Age 32
‘My project Rooted Hauntology Lab was born from my environmental concerns. I think the Western urban human needs a new way of relating to its surroundings and to non-human others in order to be able to act and imagine our collective futures differently. Rooted Hauntology Lab is a space for plant–human co-becoming. Plants haunt us in many ways. In the lab we are committed to diving into the gap between us, to work with and inside this spectral space. We propose that it is there – within the discomfort of haunting – that we can truly understand all our relations, and act accordingly. Rooted Hauntology Lab / Séance #1 will be a 24 hour attempt at being together. We will investigate together how the knowledge and agency of plants can influence our workday, our collaborations, our organisations, our awareness of being? What general plant strategies do we notice and which specific plants do we call to our aid and give space to act?’
68
‘The Western urban human needs a new way of relating to its surroundings and to non-human others’
DAS Theatre
BROGAN DAVISON
created The Brogan Davison Show
Nationality British Age 31
‘The Brogan Davison Show takes the format of a solo stand-up performance. It happens in the living room of a volunteer “host” who invites his friends, family, neighbours, strangers, pets or plants to enjoy The Brogan Davison Show with.
Photo: Dance For Me
CONNECT
Located within the field of real fiction, my work explores the relationship of a lived life and its representation. It tackles questions that arise from the act of staging a “self” through a vulnerable, humorous and off-key approach to performance making. I deploy the devices of precarity, trust and humour to juxtapose the big and the small, the private and the public, and failure and success.’
‘My work can be described as a grandiose, naive and absurd attempt of a lonely human to connect to the world and the people within’ 69
IRA BRAND
created Ways To Submit
‘My work is relevant in the context of contemporary discourses around power, democracy and consent’
Photo Caleb Wissun-Bhide
Nieuwe lichting 2019
Nationality German, UK-based Age 35
‘This image is from my work Break Yourself, which I performed in male drag. It is a show about the relationships between gender, power and desire. This is an image from the end of the piece, where we see all the slippery identities that I embody in the work collapse in on each other.’
70
71
CONNECT
‘My work is always motivated by something that is personally resonant for me. In Ways to Submit, my final project, I explore notions of dominance and submission. I have been trying to understand these ideas in different ways – personally, socially, politically, and through the body – working in practices that make deliberate use of dominance and submission, in the realms of sport and sexuality. I am interested in how these practices deal with negotiation and explicit consent, and how the space they offer for a fluid, ever-shifting “play” in power relations might have a meaningful consequence.’
Photo: Maurizio Martorana
Photo K. Matsumoto
DAS Theatre
MAX GADOW created Liquid Ecstasy
Nationality German Age 29
Photo: Max Gadow
Nieuwe lichting 2019
‘In this image you see two fluid followers on their way to Liquid Ecstasy. With my work I want to help the people of the Netherlands to overcome their fear of untameable water.’
72
‘I am working towards world peace’
CONNECT
DAS Theatre
73
MELIH GENÇBOYACI created A Series of Embassies
Nationality Dutch Age 42
Photo Caroline Monthaye
Nieuwe lichting 2019
Photo Lolo is a boy
‘The Embassy Series is a continuing research in politics, rituals, and curation’
The Embassy of Future Citizenship at U-LOSS, Performatik 19 in Brussels
74
DAS Theatre
Photo Caroline Monthaye
CONNECT
‘The Embassy Series have been developed as the degree project in Extended Curation. During my studies I was drawn to the notion of “embodied resistance” at the intersection of art, politics, and spirituality. I am interested in the relationship between the ritual practices and the political identifications, and experiments with creating contexts for their entanglement.’
The participants in the reading ritual, deconstructing manifestos provided by The Embassy of Future Citizenship
75
RODRIGO BATISTA
created The Furious Rodrigo Batista
‘The Furious Rodrigo Batista is a forty-minute performance that transits between dance, video, theatricality and denunciation. I present an alter ego who performs a high-energy dance solo to Brazilian pop-songs, while the back wall is projected with a mix of dramaturgy, political statements and the translation of the soundtrack’s lyrics. As an untrained dancer, I perform a furious wild dance based on movements and gestures that evoke celebration, exoticism, the grotesque, the sexual and despair. I sing along with seemingly inoffensive but politically charged lyrics, dancing through the projected names of innocent victims shot by the police in city centres, favelas and rural communities. This performance reproduces a tropic-political climate from a subjective point of view. It aims to make the energy of fury palpable.
The experiences of activism and the overthrow of democracy in Brazil totally changed the way I look at theatre. I bring questions to the world like: If democracy has failed, how can we deal with representation in art? What political functions can art open up? Can we provoke the desire for insurrection in the audience through performing arts? How to carry out political statements through art? How to perform these political statements? How to think of performing art as an activist gesture? Can an art piece be an insurrection in itself?’
‘The core of my work is performing a statement; a direct message to ambient world-politics, politically and aesthetically focusing on the rise of Brazilian neo-fascism and DutchEuropean colonialism’
Photo Alessandro Sala
Nieuwe lichting 2019
Nationality Brazilian Age 34
76
Photo Alessandro Sala
CONNECT
DAS Theatre
77
SAMARA HERSCH
created We All Know What’s Happening
Nationality Australian Age 35
‘My project We All Know What’s Happening looks at Australia’s fraught relationship with Nauru, a small island state in the Pacific Ocean, a few hours’ flight from Australia. Australia brings illegal immigrants to an asylum seekers centre in Nauru, out of sight of their own people. They call it the “Pacific Solution”. In my project I work together with refugee children who were forced to live on the island from 2013 to 2019 and seven children from across Melbourne.
Nieuwe lichting 2019
My motivation is to explore modes of listening through performance and to collaborate with non-professional performers, in this case teenagers, to examine ways of being together and breaking down hierarchies of knowledge sharing.’
‘I wish to bring an awareness of our vulnerabilities, our fantasies and our inevitable interdependence’
78
Photo Bryony Jackson
CONNECT
DAS Theatre
79
Geen wereld zo internationaal als de wereld van theater en dans. De Academie stimuleert dan ook intensieve uitwisselingen met het buitenland. In deze serie belichten we zes studenten die een blik werpen over de grenzen.
Femke Heskes & Lisa de Kwant liepen stage in
Australië
Femkes en Lisa’s taken Theatermaker en speler Bij Diverse voorstellingen Van Back to Back Theatre in Australië
Nieuwe lichting 2019
Opleiding Theaterdocent
‘Het was inspirerend om te werken met spelers met een verstandelijke beperking’
80
Mooiste voorstelling Femke: ‘In 2012 zagen Lisa en ik in de Rotterdamse Schouwburg de voorstelling Ganesh versus The Third Reich van Back to Back Theatre. De spelers van het gezelschap hebben een verstandelijke beperking. Het was de eerste keer dat ik kennismaakte met “echte” mensen op de vloer in plaats van acteurs. Dat ontroerde me.’ Lisa: ‘Voor mij is het nog altijd een van de mooiste voorstellingen die ik ooit heb gezien! Hun regisseur Bruce Gladwin bedenkt ook de prachtige scenografie. De combinatie is goud waard. Toen het gezelschap in 2017 in Amsterdam stond met de voorstelling Lady eats apple móést ik erheen. Opnieuw werd ik verwonderd, verward en verrast door hun werk.’ Liefdesbrief Down Under Femke: ‘Onderdeel van onze opleiding Theaterdocent is een stage in het buitenland. Daarom hebben Lisa en ik samen een liefdesbrief Down Under geschreven. Gelukkig werd onze liefde beantwoord en hebben wij zes weken mogen werken met dit bijzondere gezelschap.’
Theaterdocent
Cadeautje Lisa: ‘Na zes weken ervaringen opdoen wilden Femke en ik aan de groep teruggeven wat wij gezien, gehoord en gevoeld hadden. Dat
Silver in de voorstelling IJlende Wijle : ‘In mijn werk ben ik altijd op zoek naar volledige overgave’
81
CONNECT
Femke Heskes staat recht tegenover Phoebe, een speelster bij Back to Back Theatre: ‘Tijdens deze opdracht zochten we hoe dichtbij we mochten komen’
Foto Tamara Searle
Onbegrensd Femke: ‘Het inspireerde mij om met deze doelgroep te werken. De spelers zijn eerlijk, direct en onbegrensd. Zo word je direct geconfronteerd met je eigen aannames. Ik kon me niet verbergen achter mezelf. Ik moest met de billen bloot.’ Lisa: ‘Ik geloof dat deze groep het publiek iets kan vertellen wat een getrainde acteur niet kan. Ik ben mij daardoor extra bewust geworden van het belang van theater met niet-professionele acteurs.’
deden we in de vorm van een performance voor alle spelers, makers en medewerkers van Back to Back Theatre. Wij wilden hen een stukje van onze ervaring meegeven: zaken waarvan zij zich misschien niet bewust zijn dat ze het doen, die ze zijn vergeten, gewoon vinden, nooit zo bekeken hadden of waar ze niet bij stilstaan.’ Femke: ‘Het gezelschap was heel blij met onze performance. Hun reactie? “Het was een cadeautje om via jullie blik opnieuw te zien wat wij als gezelschap eigenlijk allemaal doen.”’
Foto Tim Hillege
Lisa: ‘Zij doen exact waar wij voor opgeleid worden. Ze zetten spelers op de vloer precies zoals ze zijn. Ze proberen geen betere acteurs van ze maken, maar bouwen een frame waarbinnen de groep zelf op haar eigen manier kan maken en spelen. Wij kregen de kans om meerdere makers te zien werken met de groep. Zelf waren we onderdeel van de groep en stonden als maker en speler op de vloer.’
Foto Lisa de Kwant
Nieuwe lichting 2019
Muzieketude van Lisa de Kwant uit het tweede jaar. ‘Dit is de eerste keer dat ik mijn decor zelf bedacht en gemaakt had. Ik was heel trots op het eindresultaat omdat ik hierin duidelijk zag wat voor maker ik ben’
‘Ik moest met de billen bloot’ Het posterbeeld van de voorstelling Ganesh versus the Third Reich van Back to Back Theatre
82
Theaterdocent
Lisa de Kwant (26)
‘Ik werk sterk vanuit beeld. In het beeld creëer ik een vervreemding van de realiteit. Daarnaast ben ik geboeid hoe mensen binnen groepen en systemen werken. Vaak leg ik onderdelen choreografisch vast zodat het systeem zichtbaar wordt. Door een bijzondere combinatie van beeld en choreografische onderdelen wil ik blootgeven hoe ik onze rare wereld zie. Ik wil het publiek betrekken door fictie en realiteit door elkaar te laten lopen: begint de voorstelling al bij het bestellen van het kaartje? Waar eindigt zij? Kan ik de ervaring groter maken dan alleen dat uurtje tussen de black-outs? Die rare wereld mag van mij al eerder zichtbaar zijn dan wanneer je zit en het licht uitgaat.’
Femke Heskes (25) ‘Ik wil werken met échte mensen met échte verhalen’ ‘Mijn motto is: “Eerst de ruimte, dan de rest.” Ik verbind me met de wereld door de mensen met wie ik werk. Ik wil werken met echte mensen met echte verhalen. Die in echte landschappen plaatsen, waar andere echte mensen naar komen kijken. Na de voorstelling drinken we een kop glühwein rond een kampvuur, waar we nog wat zitten, praten, zingen of zwijgen. Daar ontmoet je elkaar.’
83
CONNECT
‘Ik wil blootgeven hoe ik onze rare wereld zie’
Nieuwe lichting 2019
CONNECT THE DOTS > Find your place under the stars
84
1
3
21
4
2
19
5
6
20
7
CONNECT
8 18 10
17
9
12
16 14
11 13
15
85
Nieuwe lichting 2019
Foto Ramon Verberne
Decor van het project Vocht van Niels Mol. De vloer was volledig van water, waardoor alles weerspiegelde. Het decor beeldt het hoofd van een schizofrene jongen uit.
86
Technische Productie - Associate Degree
‘ De eerste weken waren we allemaal haantjes’ Ze werkten al in het theater, op festivals of bij evenementen. Maar ze wilden meer! Ontmoet de eerste lichting van onze hbo-opleiding Technische Productie - Associate Degree. Klaar voor een toekomst als creatief technisch-leidinggevende. ‘We zijn een groepje gelijkgestemden.’
87
CONNECT
Speciaal jaar: eerste lichting Technische Productie - Associate Degree
JENNO ROELOFS
Nieuwe lichting 2019
TIM KOCKX Oude jongens, krentenbrood? Tim Kockx: ‘Haha, absoluut. Wij zijn de eerste lichting die afstudeert van deze nieuwe opleiding. We komen allemaal uit het werkveld; vaak hebben we al een aantal jaren ervaring in het theater of op festivals. Daardoor hadden we ook direct een connectie: we konden onderling veel kennis delen.’ Jenno Roelofs: ‘Omdat het een nieuwe opleiding was, mochten wij de afgelopen twee jaar veel input geven over de inhoud en opzet ervan. Je merkt goed aan onze denkwijze dat we allemaal jongens met werkervaring zijn.’ Joery Nijenhuis: ‘Klopt, we zijn een groepje gelijkgestemden, die allemaal op hun eigen manier hun passie najagen. Ik vind het mooi om te zien hoe onze ambities verschillen en hoe ze ons verder brengen.’ Hoe zijn jullie connected? Misha Dokter: ‘Op nummer één staat toch wel onze gedeelde interesse in producties. Of het nou theater- of evenementenproducties
JOERY NIJENHUIS
zijn, door onze verschillende achtergronden kunnen we elkaar er heel veel over vertellen.’ Jenno: ‘We hebben allemaal een specialisatie in licht, dus iedereen in onze klas heeft een passie voor licht die duidelijk te merken is. Maar we zijn ook allemaal geïnteresseerd in geluid en staan overal voor open.’ Niels Mol: ‘Iedereen is ook heel sociaal. We helpen elkaar en anderen graag.’ Jenno: ‘En natuurlijk drinken we regelmatig een biertje met elkaar!’ Wat vonden jullie een bijzondere leerervaring? Niels: ‘Ik vond de projecten buiten school heel leerzaam. In de weken voor een project deden we op school hetzelfde werk als wat nodig zou zijn om zo’n productie in het echt voor te bereiden. Daarna mochten we de hele bouw meemaken.’
Jenno: ‘In het eerste jaar hebben we een aantal maanden bij Sightline Productions op kantoor gezeten om les te krijgen in 3D-modelling SCAD. In de eerste weken waren we allemaal haantjes. Iedereen wilde elkaar overstemmen. Gedurende het schooljaar is dat afgenomen en zijn we een veel rustigere klas geworden.’ Tim: ‘Ik heb geleerd wat het nou écht betekent om technisch producent te zijn. Wat het betekent om verantwoordelijkheid te dragen voor alle technische keuzes en voor de mensen met wie je werkt.’ Joery: ‘Ik heb geleerd wat het belang van details is én hoe belangrijk de samenhang van het geheel is.’ Misha: ‘Ik heb veel nieuwe inzichten gekregen. Bijvoorbeeld jezelf de vraag stellen: hoe zou je bezoeker dit ervaren? Wat voor gevolg heeft een wijziging in het beeld dat je wilt laten zien voor je bezoeker?’
NIELS MOL MISHA DOKTER 88
Technische Productie - Associate Degree
‘We bouwden een lichtinstallatie in een kerk om’ liep stage bij Karavaan in Alkmaar Tims taak Rechterhand van de uitvoerend technisch producent Bij festival Karavaan, buitengewoon theater op locatie in Alkmaar
Bandjes ‘Tijdens de voorbereiding van het Karavaan festival plande ik de mensen in voor onze technische voorbereidingen en besprak ik de werkzaamheden. Verder hield ik de afspraken bij voor de technische besprekingen. Tijdens het festival zelf maakte ik deel uit van de uitvoerende groep. Ik stond in contact met optredende bandjes en maakte met hen afspraken over hun uitvoeringen.’
Krachtstroom ‘De grootste technische uitdagingen waren het installeren van krachtstroom en het ombouwen van de vaste lichtinstallatie in een kerk. Bij het eindfeest Het laatste avondmaal vond ik het mooi om alle voldane gezichten te zien van de gasten én van ons team.’ Toekomstdroom ‘Het liefste zou ik over de wereld toeren met een eigen theatervoorstelling.’
Tim: ‘Hier zie je een momentopname van een timecode-lichtshow die ik samen met Jenno en Misha maakte voor de Open Dag van de academie’
89
CONNECT
Tim Kockx (25)
‘In vier weken van ontwerp naar Tino Martin’s show’ Misha Dokter (24) liep stage bij Dutch7
Misha’s taak Technische productie Bij concert Tino Martin in de Ziggo Dome
Vertrouwen ‘Bij Dutch7, een bedrijf dat evenementen produceert, heb ik tijdens mijn stage de technische productie gedaan van het concert van zanger Tino Martin in de Ziggo Dome. Heel uitdagend om zo veel vertrouwen te krijgen vanuit Dutch7!’
Schouderklopje ‘We hebben binnen vier weken tijd alles van ontwerp naar show uitgewerkt en voorbereid. Het publiek ziet tijdens het concert alleen het eindresultaat van al die weken voorbereiding en al die lange dagen. Ik kreeg veel positieve reacties na de show. Dat is toch een schouderklopje.’
Foto Ferdy Damman
Nieuwe lichting 2019
Toekomstdroom ‘Nog veel meer producties doen als technisch producent.’
Misha: ‘Een beeld van mijn stageproductie: het concert van Tino Martin in de Ziggo Dome’
90
Technische Productie - Associate Degree
‘Je moet drie stappen verder zijn dan je crew’ liep stage bij Chasing the Hihat Jenno’s taak (Assistent) technisch producent Bij festivals Komm schon Alter en Georgie’s Wundergarten
Hippe festivals ‘Chasing the Hihat is een productiebedrijf dat zelf festivals organiseert, maar ook voor andere bedrijven de productie doet. Ik werkte voor de hippe festivals Komm schon Alter en Georgie’s Wundergarten. Ik maakte tekeningen, vroeg offertes aan en moest mensen aansturen tijdens de bouw. Ook zorgde ik ervoor dat het juiste materiaal aanwezig was op het juiste tijdstip.’
Werk uitbesteden ‘Mijn grootste uitdaging was hoe je je prioriteiten stelt. Wat moet eerst gebeuren, zodat niemand stilstaat? Daarnaast heb ik geleerd om werk uit te besteden. Ik ben iemand die tijdens de bouw snel mee wil helpen. Maar het is belangrijker om aan de zijkant te staan, zodat jij al drie stappen verder bent dan je crew en de eerste problemen al hebt getackeld.’ Toekomstdroom ‘Ik wil over vijf tot tien jaar technisch producent zijn op festivals. Ik regel alle voorbereidingen voor het festival en tijdens de bouw en de breek en ben het aanspreekpunt voor alle technische aspecten.’
Jenno: ‘Hier zie je de set-up voor een timecode-visualisatie die ik samen met Tim en Misha maakte voor de Open Dag van de academie.’
91
CONNECT
Jenno Roelofs (21)
‘Ik ga mijn eigen bedrijf starten’ Niels Mol (27)
liep stage bij Rapenburg Plaza Niels’ taak Assistent technisch producent
Nieuwe lichting 2019
Bij Verschillende projecten
Onderhoud ‘Rapenburg Plaza is een technisch productiebedrijf voor lichtontwerp, audiovisueel ontwerp en ShowControl, alles onder één dak. Ik hielp bij verschillende projecten, vooral bij het onderhoud of bij het voorbereidende werk.’ Brandveiligheid ‘Wat ik heel leuk vond was alle verschillende musea bezoeken waar installaties van Rapenburg Plaza staan. De grootste uitdaging voor mijzelf tijdens de stage was alle regels over brandveiligheid opzoeken in de cao.’
Niels: ‘Spiegels geven mij vaak inspiratie tijdens mijn werk. Ik probeer ze ook vaak terug te laten komen in mijn projecten’
92
Toekomstdroom ‘Ik ga eerst nog op stage bij Chasing the Hihat. Ik ben heel benieuwd. Na mijn afstuderen wil ik mijn eigen bedrijf starten, Studio Mol. Met mijn bedrijf regel ik alles wat het publiek kan zien bij een event: licht, beeld en decor.’
Technische Productie - Associate Degree
‘Hoe maak je een dome bestand tegen zeewater?’ liep stage bij Nieuw Utrechts Toneel Joery’s taak Assistent technische productie Bij De Futuristen, een voorstelling voor Oerol
Dome op het strand ‘Voor de voorstelling De Futuristen van het Nieuw Utrechts Toneel op Oerol zetten we een dome neer midden op het strand. Met een kans van honderd procent dat alles tot wel een meter onder water komt te staan!’ Wegdrijven ‘De grootste uitdaging was om de dome en alle techniek bestand te maken tegen zeewater. En om ervoor te zorgen dat hij niet zou wegdrijven naar een andere plek. Ook leuk, maar we hadden juist een plek uitgekozen met een prachtig uitzicht op de zonsondergang.’
Foto Ramon Verberne
Maquette voor het project Decor Constructie en Uitwerking (DCU) 2019. Joery: ‘Hierin werkten Technische Productie en Productie Podiumkunsten samen met Nationale Opera & Ballet en decorontwerpers van Theaterschool Maastricht. Wij produceerden vanaf een maquette van A tot Z een decor. Ik maakte een vertaalslag van het decorontwerp van Esther Sloots. Een project vol uitdaging waar ik met veel plezier aan heb gewerkt!’
93
Ideetje ‘Ik hou van samenwerken met creatieven en de vertaalslag die hierbij komt kijken. Je maakt samen een continu proces door: er komt altijd wel een ideetje bij of je vindt een makkelijkere manier om iets op te lossen. Niks leukers dan een goede samenwerking die een prachtige voorstelling oplevert!’ Toekomstdroom ‘Ik wil graag musicals en theaterproducties technisch produceren.’
CONNECT
Joery Nijenhuis (22)
94
Foto Nellie de Boer
Nieuwe lichting 2019
SNDO Graduates in Pictures The 4th year students of the SNDO - School for New Dance Development graduate by creating two works next to writing a thesis and completing their internship.
The first works are usually presented in Spring, the second ones in June. These programmes take place in venues outside the school offering the students professional working conditions and the artistic context. This year’s SNDO graduates presented their Spring works across two programmes. The first programme took place at Veem House for Performance on 21, 22 and 23 March, in which works by Elisabeth Raymond, Ahmed
El Gendy, Emile Lagarde/ Sun Shy Boy and Netti Nüganen were presented. The second programme took place at Frascati Theatre on 28, 29 and 30 March, and included work by Alexey Shkolnik, Diego Oliveira, Mami Kang and Stina Fors. Raoni Saleh graduates in November 2019. In July the graduation works travel to Berlin, to be presented at Uferstudios.
95
CONNECT
SNDO – Choreography
Nieuwe lichting 2019 Elisabeth Raymond forever flow of wet long fingers at least some millions touching the lights of one another (love you like e.t)
96
CONNECT
SNDO – Choreography
97
98
Nieuwe lichting 2019
CONNECT
SNDO – Choreography
99
Nieuwe lichting 2019
Diego Oliveira ANAMNESIS
100
CONNECT
SNDO – Choreography
101
102
Nieuwe lichting 2019
CONNECT
SNDO – Choreography
Emile Lagarde SUN SHY BOY
103
Nieuwe lichting 2019 Netti NĂźganen THE STORY: chatty get ready, what I eat, workouts (realistic day in a life)
104
CONNECT
SNDO – Choreography
105
Nieuwe lichting 2019
_D3S7351.jpg
_D3S7358.jpg
_D3S7359.jpg
_D3S7383.jpg
_D3S7390.jpg
_D3S7391.jpg
_D3S7396.jpg
_D3S7397.jpg
Ahmed El Gendy JUNTOS
106
_D3S7411.jpg
_D3S7412.jpg
_D3S7417.jpg
_DSC0309.jpg
_DSC0310.jpg
_DSC0330.jpg
_DSC0338.jpg
_DSC0340.jpg
107
CONNECT
SNDO – Choreography
Nieuwe lichting 2019 Raoni Saleh B.O.I
108
CONNECT
SNDO – Choreography
109
Nieuwe lichting 2019
Alexey Shkolnik - Please, remain standing
110
CONNECT
SNDO – Choreography
111
Nieuwe lichting 2019
Mami Kang Transmission
112
CONNECT
SNDO – Choreography
113
Nieuwe lichting 2019
Stina Fors Body never knew
114
CONNECT
SNDO – Choreography
115
Nieuwe lichting 2019
Drie afstudeervoorstellingen op spectaculaire locaties
DAG AUGURKEN,
HALLO THEATER! ‘Locatie is key.’ Makelaarspraat? Ja, maar ook dé trend onder jonge theatermakers. Of er nou uien in het zuur worden gelegd of garens gesponnen: spectaculaire industriële locaties zijn populair. Drie afstudeervoorstellingen op locatie. Van roestige werf tot augurkenfabriek.
116
LOCATIE NDSM Loods
CONNECT
LOCATIE AUGURKENFABRIEK
LOCATIE FLOSHAL
117
Locatievoorstelling Stadszuur
THEATER TUSSEN DE TAFELZUREN
Nieuwe lichting 2019
De stad trekt: ze biedt de belofte van bevrijding, avontuur, iets groots. Maar lost ze die belofte ook in? In zijn afstudeervoorstelling Stadszuur onderzoekt regisseur Koen van Etten het zoet en het zuur van de stad. De locatie past perfect: een hal vol geconserveerde tafelzuren bij het Amsterdamse familiebedrijf Kesbeke.
LOCATIE AUGURKENFABRIEK
Stadszuur is een afstudeervoorstelling van Koen van Etten (regie) en Stijn Kierkels (technisch producent) die in maart 2019 speelde in de augurkenfabriek Kesbeke in Amsterdam.
Waar is jouw voorstelling Stadszuur op gebaseerd? ‘Stadzuur is geïnspireerd op het fragmentarische drama Boeren Sterven van Franz Xaver Kroetz uit 1988. Kroetz schetst een macaber universum waarin twee jonge boeren naar de stad trekken op zoek naar een beter, grootser, vrijer leven. Een leven waarin ze zelf de regels mogen maken voor hun eigen bestaan. Ze worstelen zich los van het bedrukkende systeem van hun conservatieve families, waarin generatie op generatie alles altijd hetzelfde was. In de stad, dáár zal alles eindelijk anders zijn! Eenmaal aangekomen, laat deze belofte van bevrijding zich echter lastig inlossen.’ Kom je zelf uit de stad? ‘Nee, ook ik ben als jonge jongen vanuit Hoofddorp verwachtingsvol naar Amsterdam afgereisd. Daarom
118
spreekt het thema mij persoonlijk aan. Nu ik zes jaar in de stad woon, is mijn verlangen nog even groot als destijds. Tijdens een nacht in een club verlang ik naar de extase om mijzelf te verliezen en het menselijke te overstijgen. Maar de vraagtekens zijn inmiddels toegenomen: is dit de nou de gedroomde plek? Hoor ik hier te zijn?’ De stad als lokkende belofte voor ‘boeren en buitenlui’: is dat 30 jaar later nog altijd actueel? ‘Mijn voorstelling bouwt verder op Kroetz’ drama: we verplaatsen het onderzoek naar het stadse leven van onze generatie. Inmiddels is de vraag niet meer: moeten we boeren blijven of naar de stad trekken? De boeren zijn gestorven, wij leven in de stad – soms tegen beter weten in. De voorstelling gaat over het gevoel dat je bent waar je hoort te zijn. Hoe minder
Foto Bart Grietens
CONNECT
Regie /Design & Technologie
Scène uit Stadszuur met boerenfamilie
119
Nieuwe lichting 2019
vanzelfsprekend onze functie en identiteit worden, hoe dwangmatiger we naar dit gevoel op zoek lijken te gaan.’ Waarom koos je voor deze locatie: tussen de augurken, buiten het ‘veilige’ theater? ‘Stadszuur speelt op het raakvlak tussen de oude boerenwereld en de nieuwe stadse omgeving. Het Amsterdamse familiebedrijf Kesbeke legt sinds 1948 Amsterdamse uien, augurken, zilveruitjes en andere tafelzuren in. Kesbeke is de wachtruimte van de stad. De augurken van het land moeten hier wachten totdat ze zuur genoeg zijn om de stad in te mogen. Het bedrijf opereert bovendien op het raakvlak van traditie en de stadse hipstercultuur, waarin tafelzuren en fermentatie worden geherwaardeerd als oude ambachten. Deze hal vol geconserveerde tafelzuren vormt daarom de perfecte locatie.
‘Is de stad nou de gedroomde plek?’
120
Foto Janne Igbuwe
Regie /Design & Technologie
Regisseur Koen van Etten (23) ‘Ik combineer mijn eigen fascinaties’ ‘Door theater te maken vanuit mijn eigen perspectief. Ik wil vragen stellen over de wereld waarin wij ons begeven. In mijn voorstellingen combineer ik mijn eigen fascinaties: teksttheater, mime, locatietheater en elementen uit de clubscene. Mijn toekomstdroom is om samen met een vaste groep acteurs, makers en ontwerpers voorstellingen te maken op locaties in verschillende landen. Een cross-over van kunstvormen, landschappen en verschillende culturen.’
Foto Bart Grietens
Wat maakt jou als regisseur uniek?
Scène uit Stadszuur uit het stadse deel
121
‘Mijzelf. Met fotografie zoek ik hoe ik in één beeld een hele wereld kan vangen. Met tekst zoek ik hoe ik met woorden een verbeelding kan scheppen in het hoofd van het publiek. En met beweging zoek ik naar contact en het onvermogen van de mens hierin.’
CONNECT
Hoe connect jij met de wereld?
Locatievoorstelling (BOYS) DON’T CRY
HUILENDE MACHO’S OP EEN OUDE SCHEEPSWERF
Nieuwe lichting 2019
Wat is de beste plek voor een voorstelling met zes vechtende mannen? Een oude scheepswerf, vinden productieleider Elisia da Silva Martins Peças en theaterdocent Nina Haanappel. In de NDSM Loods in Amsterdam-Noord ging hun afstudeervoorstelling (BOYS) DON’T CRY helemaal los.
LOCATIE NDSM Loods
(BOYS) DON’T CRY is een afstudeervoorstelling van Elisia da Silva Martins Peças (Productie Podiumkunsten) en Nina Haanappel (Theaterdocent, vorig jaar afgestudeerd) die in juni 2018 speelde in de NDSM Loods in Amsterdam.
Waar gaat (BOYS) DON’TCRY over? Elisia: ‘Het is een voorstelling met zes jongens. Zes échte, vechtende machomannen die niet bang zijn hun vuisten te gebruiken. Die boos zijn, boos kunnen zijn en boos willen zijn. Het is een persoonlijk, maar toch universeel verhaal over emoties en kwetsbaarheid.’ Waarom kiezen jullie voor zo’n locatie? ‘Nina Haanappel wilde graag een fysieke bewegingsvoorstelling maken vol energie. De NDSM Loods leent zich daar goed voor. Zij liet zich inspireren door haar eigen woede én de geweldige ruimte. De kracht van de spelers was groter dan een theaterzaal of een studio zou kunnen vangen. Ook vonden we een “afgelegen” plek in Amsterdam de voorstelling de plek geven die zij verdiende.’ Jij hebt als productieleider gezorgd voor de crowdfunding. ‘Klopt, het was onze wens om op locatie te spelen én een geweldige afstudeervoorstelling neer te zetten. Daar is geld voor nodig.
122
Met crowdfunding via Voordekunst is het ons gelukt. Dankzij meer dan vijftig donaties kregen we 1.243 euro binnen. Met het geld hebben wij de technicus, kostuums en de marketing en publiciteit bekostigd.’ Welke eigenschap maakt jou tot een goede productieleider? ‘Een productie maken op locatie in zo’n grote loods vraagt veel van het team. Daarbij kwam één goede eigenschap van mij als productieleider goed van pas: ik ga altijd door tot het bittere einde.’ Wat was je grootste kick? ‘De première! Nina en ik hebben familieleden en vrienden gestalkt om ons te sponsoren. Het ontroerde mij om op de première al die mensen te zien die ons een steuntje in de rug hadden gegeven. Te voelen dat mensen écht geïnteresseerd zijn in ons werk en niks liever wilden dan dat (BOYS) DON’T CRY er stond. Prachtig!’
123
Foto Jeffrey Flu
Foto Anthony van de Vijver
CONNECT
Productie Podiumkunsten/Theaterdocent
‘Ik ga altijd door tot het bittere einde’
Performance-installatie op locatie Der Bau
FRAGMENTEN
UIT DE KAMERS VAN JE JEUGD
Nieuwe lichting 2019
De mens van nu leeft nomadisch. Hoe verbind je je nog met een plek als je fluïde leeft? Die vraag wordt onderzocht in Der Bau, het afstudeerproject van scenograaf Han Ruiz Buhrs, regisseur Adrian Linz en productieleider Anne van Buuren. Zij werkten in de Floshal – een gigantische lege loods in Amsterdam-Oost – aan een poëtische performance-installatie.
LOCATIE FLOSHAL
Der Bau is een afstudeervoorstelling van Han Ruiz Buhrs (scenografie), Adrian Linz (regie) en Anne van Buuren (productie) die speelde in april 2019 in de Floshal in Amsterdam. Muziek is van Lautaro Hochman (compositiestudent tweede jaar Conservatorium Amsterdam).
Waar gaat Der Bau over? Regisseur Adrian Linz: ‘Net als veel anderen van mijn generatie, leid ik een nomadisch leven; ik verplaats me van de ene naar de andere plek en moet me steeds weer verhouden tot mijn omgeving. Hoe kan ik op al die verschillende plekken één blijven met mijzelf of zelfs één worden met een nieuwe plek? Der Bau gaat over die vraag: hoe kun je je binden aan een plek als je constant in transitie bent? Waar voel je je thuis als je fluïde leeft?’ Scenograaf Han Ruiz Buhrs: ‘Ons project gaat over je herinnering aan en gevoel van thuis. Een universeel, maar ook heel persoonlijk thema – iets wat zich in je eigen hoofd en je onderbewuste afspeelt. Het ontwerp is gebaseerd op fragmenten van ruimtes die los van elkaar staan en zich pas in de waarneming tot “affe” ruimtes vormen. We willen op een
124
poëtische, abstracte manier het onderbewuste, de gedachte en de herinnering bij mensen aanspreken.’ Waarom kiezen jullie voor een afstudeerproject buiten het ‘veilige’ theater? Han: ‘Als scenograaf houd ik van werken op locaties buiten het theater. Ze bieden veel meer mogelijkheden: alles doet mee en is wat het is. Ik probeer niets te verbergen en werk vooral met suggestie. Zo blijft ieder individu in het publiek vrij om te interpreteren.’ Productieleider Anne van Buuren: ‘Ik leg graag verbindingen tussen een productie en de nabije wereld en lokale economie. Dat werkt goed bij locatietheater. Voor Der Bau heb ik bijvoorbeeld contact gelegd met lokale creatieve organisaties op het Cruquiuseiland in Amsterdam.’
‘Het is een grote kick om van die enorme, lege loods een fijne habitat te maken’ 125
Foto Han Ruiz Buhrs
CONNECT
Regie / Scenografie / Productie Podiumkunsten
Maquette van een diagonale wand dwars door de ruimte
‘Der Bau is een levende performance zonder begin en zonder einde’
Foto Marjan Verkerk
Nieuwe lichting 2019
Hoe is Der Bau tot stand gekomen? Adrian: ‘We werken niet vanuit een bestaand stuk, maar vanuit gedeelde inspiratie. Samen onderzoeken we en komen we tot inhoud. We werken niet toe naar een presentatie die af is. Het is heel belangrijk dat het steeds een onderzoek blijft – het eindresultaat is daar een van de vele mogelijke uitkomsten van. Zelfs tijdens de voorstellingen blijven we doorontwikkelen en kunnen dingen veranderen.’
Welke plek neemt jouw scenografie in deze voorstelling in? Han: ‘De ervaring van ruimte door de toeschouwer is het conceptuele vertrekpunt voor de scenografie. De blik van de toeschouwer door de fabriekshal is voor mij de leidraad. Ik doe als scenograaf een ruimtelijke ingreep – een diagonale lijn dwars door de hal – waarmee ik de ervaring van de toeschouwer probeer te beïnvloeden. Samen met de regisseur en de componist wordt het ontwerp meer dan alleen een architectuur, meer dan een kunstinstallatie. Het wordt een levende performance zonder begin en zonder einde, waar het publiek in vrijheid kan ontdekken.’
126
Werken op locatie is een grote uitdaging. Anne: ‘Dat klopt. Ik ben als productieleider verantwoordelijk voor het logistieke en financiële kader rondom dit ambitieuze locatieproject. Voor mij is het een grote kick om van die enorme, lege loods een fijne habitat te maken. Een plek waar we onze artistieke visie tot leven kunnen laten komen.’ Adrian: ‘Juist als je werkt op locatie is het belangrijk om als team één geheel te vormen. Daarom hebben wij ervoor gekozen horizontaal samen te werken: iedereen in het team heeft een gelijkwaardige rol.’
Hoe bevalt de samenwerking? Anne: ‘We werken inderdaad heel gelijkwaardig samen: we nemen elkaar serieus en vertrouwen op elkaars expertise in de verschillende disciplines. De kennis en talenten van het hele team zijn onmisbaar om dit uitdagende project te realiseren.’ Han: ‘Ja, vertrouwen is de basis. We willen elkaar inspireren en elkaars ideeën op een hoger niveau brengen. Alles mag gezegd worden, gewoon als gedachte-oefening. Door op elkaar te reageren vormt zich een concept waar alle inspiraties in zitten.’
Foto Robert van der Ree
CONNECT
Regie / Scenografie / Productie Podiumkunsten
127
Productieleider Anne van Buuren (26) ‘Ik leg graag verbindingen’
Wat maakt jou tot een goede productieleider?
‘Verbindingen maken. In een productieproces gaat mijn aandacht vaak uit naar de sociale processen binnen een team. Op intuïtie faciliteer ik de ontmoetingen en gesprekken die nodig zijn.’
Foto Han Ruiz Buhrs
‘Ik ben nieuwsgierig naar wat er om een productie heen bestaat: welke inhoudelijke partners kan ik vinden? Wie deelt onze fascinatie? Wie zijn je buren? Ik betrek graag ongewone partijen bij een productie, omdat ik geloof dat hierin altijd iets bijzonders kan ontstaan. Bij How to Build a Universe van Davy Pieters bij Theater Rotterdam werkte ik bijvoorbeeld samen met The Performance Bar voor een programma rondom de première.’
Scenograaf Han Ruiz Buhrs (29) ‘Ik werk het liefst intuïtief ’ Regisseur Adrian Linz (27) ‘Ik wil internationaal actief zijn’ Hoe connect jij met de wereld?
‘Ik wil na mijn afstuderen graag internationaal actief zijn als regisseur. Tijdens mijn studie heb ik in verschillende landen veel interessante mensen leren kennen. Daarmee heb ik nog heel veel te onderzoeken.’ Wat maakt jou tot een goede regisseur?
‘Empathie. Ik vind het belangrijk om naar anderen te luisteren; zo kan ik aanvoelen wat er nodig is om het proces verder te helpen. Iedereen heeft specifieke kwaliteiten. Door me in te leven als regisseur kan ik het beste bij mensen naar boven brengen.’
128
Hoe connect jij met de wereld?
‘Iedereen heeft een eigen ervaringswereld, daarom staat de toeschouwer bij mij altijd centraal. Dat maakt mijn werk zowel strikt persoonlijk als universeel. Ik vind het belangrijk dat iedereen vrij blijft om te interpreteren.’ Wat maakt jou tot een goede scenograaf?
‘Ik werk het liefst intuïtief: handelend denken brengt mij tot het beste resultaat. De samenwerking is hierin essentieel; mijn intuïtie kan alleen concreet worden doordat anderen erop reageren.’
Foto Robert van der Ree
Nieuwe lichting 2019
Hoe connect jij met de wereld?
Foto Robert van der Ree
CONNECT
Regie / Scenografie / Productie Podiumkunsten
129
Nieuwe lichting 2019
CONNECT THE ROADS > Find your creative road to the future
130
131
CONNECT
Drie spectaculaire
stages
Foto Niko Bovenberg
Nieuwe lichting 2019
Gezocht: creatieve technici
Een project van Martijn van Nunen
132
CONNECT CONNECT
Design & Technologie
Geen theater- of tv-productie zonder techniek. Studeer je af bij Design & Technologie, dan kom je terecht op de spannendste plekken. Deze drie creatieve technici zetten hun afstudeerstages in de schijnwerpers. Over efficiĂŤnte trailerindeling, evenwichtig lichtbeeld en puzzelen met een te groot decor.
133
‘Ik hou van vragend te werk gaan’
Nieuwe lichting 2019
MARTIJN VAN NUNEN (23) LIEP STAGE BIJ HET NATIONALE THEATER
BRAM VISSER (22) LIEP STAGE BIJ NEDERLANDSE REISOPERA
Martijns taak Eerste man/technisch producent Bij De theatrale avond Eenzaamheid is HOT Van Het Nationale Theater
Eenzaamheid ‘HOT-avonden zijn terugkerende theatrale avonden bij Het Nationale Theater. De avonden gaan over thema’s van voorstellingen die net in première zijn gegaan. Ik was verantwoordelijk voor het beeld en de technische invulling van de avond over eenzaamheid.’ Strak decorbeeld ‘Wat de toeschouwer van mijn werk ziet? Een strak decorbeeld en evenwichtige lichtbeelden. De grootste uitdaging was voor mij om het team te enthousiasmeren: zorgen dat ieder teamlid met zijn specialisme en kwaliteit de avond mede vormgeeft. Om zo de avond samen tot een succes te maken.’
Brams taak Assistent eerste inspiciënt Bij Musical A Little Night Music Van Nederlandse Reisopera
Niet gerepeteerd ‘Het leukste moment vond ik toen de zaal openging. Iedereen stond in posities om de avond in te gaan – zonder echt gerepeteerd te hebben. Iedereen had er zin in, dus mijn uitdaging was gelukt. Toen de avond ook nog soepel verliep, was dat helemaal een kick!’ Spannend theater ‘Mijn toekomstdroom is spannend theater te maken met teams die vragend te werk gaan.’
134
De juiste partner ‘A Little Night Music is een muzikale zedenkomedie geïnspireerd op een film van Ingmar Bergman, waar later een Broadwaymusical van is gemaakt. Het gaat over vier koppels die in een midzomernacht ieder de juiste partner vinden.’ Vier trailers ‘Ik heb de toer helpen voorbereiden. Trailerindelingen gemaakt – we toeren met vier trailers – en de voorstelling in theaters getekend. Tijdens de montage heb ik, in overleg met mijn begeleider, alles toerbaar gemaakt. Dat wil zeggen dat alles op wielen staat, en zo snel en efficiënt mogelijk opgebouwd en afgebroken kan worden.’
Design & Technologie
‘Ik vind samenwerken aan één doel het leukste’
‘Ik werk graag bij locatietheater’
Theoretische betweter? ‘Ik vind het een grote kick als je iets bedenkt, het uitvoert of uit laat voeren, en dat vervolgens blijkt dat het werkt. Tijdens mijn stage moest ik er wel voor waken dat ik niet de theoretische betweter was. Ik ben jong en zit nog op school, terwijl alle technische medewerkers van de Nederlandse Reisopera flink ouder zijn en al jaren toeren.’ Toerervaring ‘In de toekomst wil ik ook graag werken bij locatietheater. Efficiëntie en werkgemak zijn extra belangrijk als je op locatie werkt, want je komt ter plekke al voldoende nieuwe problemen tegen. Om goed op locatie te werken, wil ik eerst veel ervaring opdoen: toerervaring én ervaring met kantoorwerk.’
Stijns taak Technisch tekenaar Bij De tv-productie Time to Dance Door Sightline Productions
Chantal Janzen ‘Time to Dance is een dansprogramma met presentatrice Chantal Janzen. De voorrondes werden in 2018 opgenomen in de Maassilo in Rotterdam, de vervolgafleveringen in Studio 1 in Aalsmeer.’ Offertes ‘Ik heb tijdens mijn stage bij Sightline Productions het decorontwerp van Time to Dance omgewerkt tot een technische tekening. Daarvoor voerde ik gesprekken met de decorontwerper, de lichtontwerper, de regisseur en de productiepartij. In samenhang met de tekening was ik ook verantwoordelijk voor de materiaallijsten en de offerteaanvragen.’
135
Te groot decor ‘Het decorontwerp bleek in eerste instantie te groot voor de televisiestudio in Aalsmeer. Samen met de decorontwerper en de lichtontwerper heb ik toen gepuzzeld hoe we in de studio hetzelfde beeld konden creëren als in het ontwerp. Dat was een grote uitdaging.’ Op tv ‘Uiteindelijk is het goed gelukt. Wat de tv-kijker van mijn werk ziet? Het decor dat ik in samenspraak met de ontwerpers technisch heb uitgewerkt. Dat vind ik het ook leukste aan technisch produceren: samenwerken met mensen uit verschillende disciplines, die allemaal hetzelfde doel hebben.’
Stijn was ook technisch producent bij de voorstellling Stadszuur in de augurkenfabriek Kesbeke in Amsterdam.
CONNECT
STIJN KIERKELS (21) LIEP STAGE BIJ SIGHTLINE PRODUCTIONS
Foto Ian Hoeffnagel
Nieuwe lichting 2019
Foto Sanne Peper
Design & Technologie
Martijn van Nunen liep stage bij Eenzaamheid is HOT, Het Nationale Theater
136
CONNECT Foto Jorrit Lousberg
Bram Visser liep stage bij A Little Night Music van Nederlandse Reisopera
Stijn Kierkels liep stage bij Time To Dance
137
Nieuwe lichting 2019
Vier dansmakers-docenten over wat dans voor hen betekent
DANSEN
138
LEVEN! Wie dacht dat leren dansen ‘pasjes leren’ betekent, heeft het mis. Dansen is spelen. Dansen is je gevoel uiten. Dansen is groeien! Deze vier afstuderende studenten van de opleiding Docent Dans doen niets liever dan iedereen laten delen in hun passie voor dans. ‘Dans is een vertaling van het leven.’
139
CONNECT
Docent Dans
DANSEN = SPELEN Yanira Gefferie (25)
Nieuwe lichting 2019
‘Ik wil iedereen de ruimte geven om te groeien’
Unieke twist
Buiten hokjes
‘Voor Ongoing, het afstudeerfestival van Docent Dans, maak ik een stuk met mijn klasgenoten als dansers. Het stuk is een compilatie van alles wat ik de afgelopen vier jaar als maker geleerd heb over mezelf en mijn werkwijze. Ik zet mijn klasgenoten met mijn eigen unieke twist in het zonnetje.’
‘Uniek aan mij als docent dans is mijn kinderlijkheid en mijn vermogen om in te tunen op de persoonlijke behoeften van mijn leerlingen. Kenmerkend is mijn speelsheid tijdens de lessen. Ik wil iedereen de ruimte geven om te groeien. Tegenwoordig is er alleen ruimte om te groeien binnen de hokjes die de maatschappij voor ons heeft neergezet. Ik wil samen met iedereen die op mijn pad komt kijken hoe wij hier uit kunnen stappen.’
Duiven
Foto Kevin Volkerts
‘It’s a Toy Thing! is het eerste stuk dat ik maakte met amateurdansers: mijn broertje en een vriend. Dat was mijn eerste stap in het werkveld. Het eerste stuk waarin ik me volledig kon expressen was Let’s Play! Hier begon mijn zoektocht naar mijn makers-ID en ik ben nog steeds ontzettend trots op dit stuk. Later maakte ik Brood!, een stuk over duiven. Daarin heb ik mij als maker volledig kunnen uiten.’
140
CONNECT
Docent Dans
Foto Petra Schmidt
‘KENMERKEND IS MIJN SPEELSHEID TIJDENS DE LESSEN’ Let’s Play! van Yanira Gefferie
141
DANSEN = GROEIEN Ayşe Nur Salli (22)
Foto Guido Bosua
Nieuwe lichting 2019
‘Ik deel en ontvang graag kennis’
‘Ik ben een geheel Een geheel dat gevormd wordt door diverse onderdelen Onderdelen die ik deel met mijzelf Met anderen Beweging van binnenuit Beweging van buitenaf Dit is waardoor ik blijf bewegen Dit is waardoor er meer onderdelen in mijn geheel ontstaan Dit is waarom ik ben wie ik ben Dit is waarom ik sta waar ik nu sta Dit is waarom ik ga waar ik heen wil gaan’
Leren
Delen
‘Dans is een vertaling van het leven. Iedereen groeit op zijn of haar eigen manier. Bij mijn les staat het individueel en samen leren centraal. Dans gaat om fysiek en geestelijk groeien en het delen van die groei met jezelf en anderen.’
‘Elke stage heeft mij gevormd en geholpen mijzelf beter te leren kennen. Ik vind het heel mooi om mijn kennis te delen en kennis van anderen in mij op te nemen.’
142
Docent Dans
CONNECT
‘DANS IS EEN VERTALING VAN HET LEVEN’
Scène uit Rushing Faces, een locatievoorstelling van DOX, waar Ayse Nur Salli stage liep
Bij PACT Dans werkte Ayse tijdens haar stage met dansstudenten van 16 tot 23 jaar
Tijdens haar stage bij Gulliver XL werkte Ayse met zesjarigen
143
DANSEN = GEVOEL UITEN Lara Valentić (23)
Nieuwe lichting 2019
‘Wat hou ik van dans!’
Ontroerd
‘Het gevoel en de sensatie van dans zijn voor mij het belangrijkst. Als ik mensen zie bewegen, wil ik graag zien dat ze hun hart en ziel uitstorten in wat ze doen. Ik wil ontroerd worden. Dat is precies wat ik zelf elke keer als ik dans, probeer te doen.’ Gevoelens
‘Tijdens het dansen, lesgeven en choreograferen ben ik vooral gericht op het genereren van kinesthetische en psychologische gevoelens, die resulteren in lichaams- en gezichtsuitdrukkingen. Als docent werk ik vanuit plezier, saamhorigheid, gemeenschap, liefde, discipline, individualiteit, vertrouwen, kennis, respect en verbinding.’ Reis
‘De opleiding is een geweldige reis geweest die mij veel kennis en inspiratie heeft opgeleverd. Ik ben klaar om te werken in een vak dat ik elke dag graag doe en het belangrijkste: waaraan ik heel veel plezier beleef. Wat hou ik van dans!’
144
Docent Dans
Foto Kim Doeleman
CONNECT
‘IK WIL DAT DANSERS HUN HART EN ZIEL UITSTORTEN’
145
DANSEN = VOOR IEDEREEN Lisa Doolaard (26)
Emotie
‘In mijn afstudeerstuk ZIEDEND heb ik de emotie ‘boos’ uitgelicht. Ik werkte met negen amateurdansers.‘
‘Dans is meer dan alleen danspasjes’
Overzichtelijk
Nieuwe lichting 2019
‘Kenmerkend aan mijn aanpak is dat ik heel overzichtelijk werk. Ik vind het belangrijk voor mijn leerlingen een fijne leeromgeving te creëren. Ik wil de wereld laten zien dat dans veel meer is dan alleen danspasjes. En dat dans voor iedereen is.’
146
CONNECT
Docent Dans Regie / Scenografie
Foto Petra Schmidt
‘IK HEB DE EMOTIE “BOOS” UITGELICHT’
Scènefoto ZIEDEND
147
Nieuwe lichting 2019
7
theatermakers-docenten midden in de samenleving 148
Theaterdocent Verkort
JONGEREN, EX-JUNKIES EN SEKSWERKERS
tie
ec
n on
zie
jij
ec
lk we
Het Troostcafé, Mancave of Vrijen voor Vrede! De afstudeerders van de opleiding Theaterdocent Verkort creëren voorstellingen over thema’s-van-nu. Niet gek, want deze ervaren makers-docenten staan midden in de samenleving en werken liefst vanuit hun spelers: van ex-junkies tot ambitieuze jongeren. CONNECT vroeg zeven makers: wat breng jij graag in de wereld?
149
?
ten
me
t je
kla
sg
o en
CONNECT
THEATERMAKEN MET
150
Nieuwe lichting 2019
Theaterdocent Verkort
Frank Maria Meijers (52)
‘Ik ben een maker en docent in het moment’ ‘Voor deze voorstelling werk ik met ongetrainde, enigszins getrainde en getrainde spelers. Ik denk als docerend theatermaker niet in doelgroepen. Ik voel mij verbonden met de zoekende, eenzame, lerende, vertwijfelde, hunkerende, vechtende, schreeuwende, stille mens.’
‘Ik
zie nb ee
‘Ik bestrijd spottend het cynisme’’
ft e oe eh
In het moment
Vlindervleugelslag
‘Ik verbind mij met de wereld door telkens mijn kop boven het maaiveld uit te steken en te laten schreeuwen. Door duizendmaal tegen dezelfde steen te knallen. Door spottend het cynisme te bestrijden. Door het niet-weten te omarmen. Ik wil de wereld mijn vlindervleugelslag brengen.’
‘Kenmerkend voor mijn aanpak is dat ik pas kan werken als ik mijn spelers, mijn groep, in de ogen kan kijken, in mijn buurt heb. Pas dan kan ik goed
n aa zo
en ek
en s ve be
tig
aan de slag. Ik ben een maker en docent in het moment. Ik verbind de actualiteit en actuele status van mijn spelers tot betekenisvolle, oncontroleerbare én hanteerbare theatrale momenten.’
en
va nd
ee
ige
n id
en t
iteit.
M aa r o
an ht v krac e d ok het onderzoeken van
r at e the
Repetitiefoto voorstelling Mancave van Frank Maria Meijers: ‘Dit beeld symboliseert voor mij het vertrouwen en de intimiteit die vanaf het begin in “onze” groep aanwezig waren’
151
bi n
n ne
ia ed m i t ul tm he
-e
n
i ed m l cia so
CONNECT
Hunkerende mens
eld ’
‘Mijn afstudeervoorstelling heet Mancave. Je ziet zes mannen van middelbare leeftijd. Mannen die in de voetsporen van hun vaders, hun opa’s wilden treden. En het anders wilden doen. Maar die nu de weg kwijt zijn. In Mancave spelen ze min of meer zichzelf, lopen leeg, laden op. Ondergronds, in hun veilige mancave. Veilig?’
ag ew
Mancave
152
Nieuwe lichting 2019
Theaterdocent Verkort
Joanne Swaan (55)
‘Ik wil banden smeden die na mijn voorstelling voortbestaan’ Vrijen voor Vrede!
en mak ‘We
alle bijna
lling ste oor v l maa
en
me
e i nd tra e g t on
rs’ ele p s
Maatschappelijk aanzien ‘
‘Voor VvV! werk ik met twee buurtactrices, eentje is een oud-sekswerkster. Bij Stichting Stadstoneel in De Pijp maak ik community-theatervoorstellingen met spelers uit gedifferentieerde bevolkingsgroepen. Ik wil dat deze mensen elkaar gedurende het maakproces leren kennen, zodat er banden kunnen ontstaan die na afloop van onze productie voortbestaan.’
‘Een tevreden seksleven draagt bij aan een vreedzamer en veiliger samenleving’
Hokjesdenken
‘Ik kijk goed naar de eigenheid en talenten van spelers – hoe ongebruikelijk ook. Deze probeer ik tot hun recht te laten komen binnen de productie. Ik maak theater mét de spelers en heb niet zo’n last van moraal en hokjesdenken. Ik hou van de beperking van een speler, voel me uitgedaagd om juist daar de schoonheid, eigenheid en theatraliteit van te laten zien.’
Wereldzaken
‘In mijn producties koppel ik het kleine persoonlijke aan het grote wereldse. Voor mij heeft alles met alles te maken.’
‘Deze foto geeft het beste weer wat ik met mijn voorstellingen bij Stichting Stadstoneel beoog’
153
CONNECT
‘Vrijen voor Vrede! is een sociaalartistiek theaterproject met Metje Blaak en Joline Kuijt waarin we oproepen tot een tweede seksuele revolutie. Wij stimuleren hiermee een open en eerlijk gesprek over seksuele misstanden en taboes en belichten het maatschappelijke belang van een tevreden seksleven voor iedereen. Een tevreden seksleven draagt bij aan een vreedzamer en veiliger samenleving!’
154
Nieuwe lichting 2019
Theaterdocent Verkort
Annabelle van de Laar (35)
‘Ik wil spelers uitdagen boven zichzelf uit te stijgen’ ‘Mijn afstudeervoorstelling is de locatievoorstelling Alleen voor vandaag. Ze wordt gespeeld door vier verslaafden in herstel en vier spelers zonder verslavingsverleden. Allemaal ongetrainde spelers tussen de 18 en 45 jaar. De voorstelling gaat over ontmoeting en herkenning. En over stigmatisering, leegte en het gevecht.’
Gezamenlijkheid
‘Ik werk graag met groepen die te maken hebben met vooroordelen. Mijn makershart gaat sneller kloppen als ik aan de labels kan tornen en alle krachten kan belichten. Vooroordelen
‘Mijn makershart gaat sneller kloppen als ik aan vooroordelen kan tornen’
Veilige vrijplaats
‘Ik ben een verbinder. Er zit een kracht in mij om van een groep spelers een team te maken. Om een gezamenlijke noodzaak te creëren voor wat we aan het maken zijn. Door een veilige vrijplaats te creëren, durven mijn spelers uitdagingen aan te gaan op de vloer en stijgen ze boven zichzelf uit.’
Multi-zintuiglijk
‘Een van mijn makersdromen is multizintuigelijke voorstellingen maken. Voorstellingen die ook te bezoeken zijn door mensen met een auditieve en/of visuele beperking. Ik wil zoveel mogelijk mensen insluiten, als speler en als publiek. Samen verbeelden en de magie verspreiden.’
‘geza
menli jkheid
CONNECT
Verslavingsverleden
’
Foto Wendy Pronk
ontstaan door onwetendheid. Het verhaal achter een mens laat het vooroordeel wankelen. Het zorgt voor een stapje dichterbij gezamenlijkheid. Binnen mijn werk als docerend theatermaker is dat mijn missie.’
Scène uit de locatievoorstelling Alleen voor vandaag
155
156
Nieuwe lichting 2019
Theaterdocent Verkort
Robert van de Merwe (39)
‘Het moment dat je het niet weet, is het moment dat je leert’ Pijnstiller
‘Mijn afstudeervoorstelling heet Pijnstiller. Ze gaat over het cyclische van pijn binnen een familie. Inspiratiebronnen zijn Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel Garcia Marquez, mijn vooronderzoek over kunstmatige intelligentie en het schilderij Swinging van Wassily Kandinsky.’
Alternatief
‘Ik wil graag aan mijn publiek en alle mensen daarbuiten laten zien dat er altijd een keuze is, een alternatief. En dat het oké is om het even niet te weten. Want het moment dat je het niet weet, is het moment dat je leert.’
Absolute charme
CONNECT
‘In Pijnstiller is mijn jongste speler 29 jaar en mijn oudste 49. In mijn werk als theatermaker-docent heb ik al met heel veel verschillende groepen gewerkt: kleuters, basisschoolleerlingen, jongeren, volwassenen. Iedere doelgroep heeft een absolute charme. Hoe meer mensen, van welke leeftijd dan ook, ik in aanraking kan laten komen met theater, hoe beter ik het vind.’ ‘Hier ben ik aan het werk met mijn leerlingen, iets waar ik gelukkig van wordt’
Ongemakkelijk
‘Ik koppel het thema van mijn voorstelling of educatie het liefst aan een persoonlijk vraagstuk. Iets waar ik zelf nog niet over uit ben, wat ik me afvraag of waar ik me ongemakkelijk over voel. Hierdoor is de start altijd vanuit een gezamenlijke zoektocht. Ik ben er zelf namelijk ook nog niet uit.’
a
k’
‘Hoe meer mensen ik in aanraking kan laten komen met theater, hoe beter’
‘Ik z
ie e
en o proep
de naar het blootleggen van
157
kke zwa
h aar k. N e l p
s be et
aa kb e e pr
en ak m r
n va
m ge on
158
Nieuwe lichting 2019
Theaterdocent Verkort
Dorien Haan (39)
‘Met theater kun je stilstaan bij “onproductieve” gedachtes en gevoelens’ verb
l met ongetrainde spelers werken en hen zo allemaa g o ed m ogelijk tot hu n
Troostcafé
‘Mijn afstudeervoorstelling heet Het Troostcafé. Het is een café voor iedereen die wel een beetje troost kan gebruiken. De voorstelling speelt op een boerderij in West-Beemster. Het polderlandschap is het troostrijke decor van een avond met bonte figuren, ontroerende liedjes en schrijnende verhalen. Een plek om te drinken, elkaar te ontmoeten en, zoals in ieder café, te proosten op het leven.’
Grilligheid
‘Voor Het Troostcafé werk ik met jongeren tussen de 16 en 20 jaar. Daar werk ik het liefst mee. Jongeren staan middenin de wereld en proberen zichzelf daarbinnen een plek te verwerven. Ik hou erg van hun grilligheid, onbevangenheid en eigenwijze mening.’
‘Ik hou erg van de grilligheid, onbevangenheid en eigenwijze mening van jongeren’ Onproductief ‘In deze tijd waarin rendementsdenken de norm is, wil ik mensen de kans bieden om stil te staan bij hun gevoelens en gedachtes. Veel van onze gedachtes en gevoelens worden in deze wereld als onproductief beschouwd. Theater is een plek waar je er wél bij stil kunt staan. Theater biedt troost.’
Ontroerend
‘Als docerende theatermaker is mijn bron de spelers zelf. Het gaat mij om hun kijk op de wereld. Ik bied ze de ervaring dat ze hun eigen gevoelens en gedachtes theatraal kunnen vormgeven. Iedereen is uniek en heeft zijn eigen vorm. Ik werk graag vanuit de ontroerende werking van muziek en de relativerende werking van humor.’
159
rech t wil
l en
l at e nk
om en’
CONNECT
n inge stell r o o ev t all ‘Wa
we s da t in dt i
160
Nieuwe lichting 2019
Theaterdocent Verkort
Marieke Heerema (29)
‘De kracht van theater zit in de poëzie’ ‘Mijn afstudeervoorstelling heet Go Fuck Yourself. Zes extravagante figuren zitten verstrikt in een web van achterdocht, intrige en frustratie. Hun bestaan is zo uitzichtloos, dat agressie het enige is wat hen op de been houdt. Als de gemoederen steeds hoger oplopen, volgt een nietsontziende, zenuwslopende mentale marteling.’
Ambitieuze spelers
‘Voor Go Fuck Yourself werk ik met volwassen, ambitieuze amateurspelers. Dat is ook de doelgroep waarmee ik graag werk: talentvolle, ambitieuze jongeren of volwassenen. Ik maak de spelers onderdeel van mijn onderzoek als kunstenaar. Door ze te inspireren neem ik ze daarin mee.’
Beeldritme
‘Ik maak voorstellingen die je kunt bekijken als een muziekstuk. Het beeldritme en de poëzie zijn belangrijk voor mij. Mijn voorstellingen zijn niet op het verhaal gericht, zoals traditionele voorstellingen. De nadruk ligt op personages die ik uitvergroot, zowel in grime als in kostuum. Emoties en handelingen worden op een vervreemdende manier gepresenteerd.’
Muziek
‘Ik hecht veel waarde aan de vorm van kunst, meer dan aan de boodschap. De kracht van theater zit voor mij in de poëzie. Laten we jongeren naar theater leren kijken zoals we naar een muziekstuk luisteren. Bij muziek zijn we ook niet altijd op zoek naar de boodschap of betekenis; het gaat om het gevoel of de sfeer.’
Promotieafbeelding van de afstudeervoorstelling Go Fuck Yourself
‘Laten we jongeren leren kijken naar theater zoals we naar een muziekstuk luisteren’ 161
CONNECT
Go Fuck Yourself
Bor Rooyackers (45)
‘Ik heb onderzoek gedaan naar kiezen vanuit onzekerheid’ Vluchtplan
‘Mijn eindvoorstelling Vluchtplan is een locatievoorstelling bij een huis in een bosrijke omgeving. Het gaat over een man die probeert zijn huis in beweging te krijgen. De man worstelt letterlijk met zijn huis. Dat huis is vast komen te zitten, net als alle andere dingen in zijn leven die hem hebben vastgezet op die plek.’
’
Heerlijk naïef
‘Ik werk liefst met jongeren, omdat ze heerlijk naïef en opstandig kunnen zijn. Maar ook met volwassen, omdat je veel moet doen om ze weer opstandig en naïef te krijgen.’
lev ing
a te
rin ter ve
nti e
so
pl oc ati
e,
mi dd e
ni nd es
am en
Een vluchtpoging uit de Onzekerheid, de methode-wandelingen
vo or the
‘Mijn afstudeerproject is breder. Zo heb ik de methode Kiezen voor onzekerheid bedacht waarin de regisseur en spelers in drie wandelingen op zoek gaan naar de kern van maken vanuit onzekerheid. We zeulden een koffer mee waarin we gevonden voorwerpen, gesprekken en foto’s verzamelden. Hierna volgde een presentatie. Ik maak ook een Vluchtkoffer waarmee mensen zelf een vluchtpoging kunnen ondernemen. En een theatrale mini-expositie over Vluchtoorden, met de gevonden content van specifieke vluchtplaatsen.’
ze n
Nieuwe lichting 2019
Onzekerheid
va eel dat v ‘Ik zie
ijn nm
Zak vol inspiratie
‘Ik werk graag vanuit bestaande bronnen, bij voorkeur mensen. Daarna doe ik heel veel research. Met deze zak vol inspiratie stap ik vervolgens zo blanco mogelijk de speelvloer op om mijn spelers te engageren. Want uiteindelijk gebeurt het maken op de vloer.’
162
e sg kla
n te no
kie
‘Ik maak een Vluchtkoffer waarmee mensen zelf een vluchtpoging kunnen ondernemen’
CONNECT
Theaterdocent Verkort
163
SIX UNIQUE CO-CREATING DANCERS TALK ABOUT THEIR DREAMS
Nieuwe lichting 2019
WHAT DANCE
CAN DO At Modern Theatre Dance, students are trained as co-creating dancers, and challenged to create their own pieces. The third-year class organised their own festival, Where to Sit? Meet six of these talented artists and find out what they want to bring to the world.
164
CONNECT
Modern Theatre Dance
165
‘I want to show that being yourself is totally fine’
A scene from When it Pops... with Pilvi Kuronen, Andrei Voicu and Maxine Van Lishout. I love these people to bits!’ 166
Photo Sara Anke Morris
Nieuwe lichting 2019
Timon
Photo Schlijper
Modern Theatre Dance
Timon De Ridder (22)
‘In the third year our class organised the festival Where to Sit? My classmates Pilvi Kuronen, Andrei Voicu, Maxine Van Lishout and me created When it Pops..., a piece that is very close to my heart. We put a lot of time and effort in and we had so much fun creating it!’
OPEN
‘The most fascinating thing for me during my years at this school has been figuring out who I am as an artist. Being a dancer isn’t always easy, and it’s been amazing to have my classmates by my side – they supported me every step of the way. I guess what makes me unique as a dancer is that I’m open to lots of different things, and I’m a very quick learner.’
PROUD
‘After graduation, I hope to live from my dance career and be proud of what I do and what I’ve done. I want to be able to show myself and show that being yourself is totally fine.’
Feels connected to ‘People who execute their work through compassion and understand the value of it in all circumstances’ Because ‘This is how I also want to connect to the world’
Pilvi dancing in Night Flying Project
COLLABORATION
‘For me, the two greatest learning experiences at MTD were the collaboration with SNDO, and the festival my classmates and I created together in the third year.’
CONNECT CONNECT
FUN
Pilvi Kuronen (23)
Photo Nellie de Boer
Feels connected to ‘My classmates’ Because ‘They supported me at every step’
TRACES
‘What makes me unique as a dancer is the way I leave traces and channel energies through space – plus my strong sense of performativity.’
CHANNEL ENERGIES
‘In the future, I want to stay curious and keep on learning. In my work I want to channel and reveal energies, digging deeper into the transparency of space and time. I would like to create a total empathic and kinetic experience.’
167
Pilvi
‘I like to create a total empathic and kinetic experience’
168
Photos Sara Anke Morris
Nieuwe lichting 2019
CONNECT
Modern Theatre Dance
Scenes from the festival Where to sit? organized by third year students of Modern Theatre Dance 169
Diana
Photo Isabelle Chaffaud
Nieuwe lichting 2019
‘I want to bring empathy, joy and unity’
Soul #3 creation process
170
Photo Liza Zhukova
Modern Theatre Dance
Feels connected to ‘Teachers Liat Waysbort and Daniel Smith’ Because ‘Their work ethics and enthusiasm inspires and motivates me – I feel an artistic connection’
COMMITMENT
‘My best learning experiences at school were my collaborations with other choreographers, dancers and artists. I have learned that commitment is an essential part of every creation process. You have to make bold decisions, even if they seem wrong at first. Once you’ve chosen your path, that’s when the real work starts. Stay true to it and believe in yourself.’
ENERGY
‘I think what makes me unique as a dancer is my passion for movement and energy, my dedication to the creative process and my empathy towards everyone around me.’
EMPATHY
‘Practicing dance on a daily basis has made me responsible, confident and aware of my imperfections. It taught me that imperfection is a strength not a weakness. And it taught me to have patience and live in the moment.’
FREE AND HAPPY
‘Dance is my motor in life; an artistic, professional and personal challenge. My inquisitive nature is satisfied when I move through the space. I use my body to express what I can’t put into words. Dance makes me feel free, happy and committed.’
INNER EXPERIENCE
‘In the future, I want to work closely with inspiring choreographers and artists and offer something new to their work. I believe dance liberates the imagination. It’s about not only the aesthetics of the movement, but also an inner experience that I want to share with the audience. I want to encourage people to question socio-cultural topics that affect their sentiment.’
Photo Sara Anke Morris
‘I don’t have dreams about the future, I live in the now. There are so many things I would like to bring into this world. Most of all it’s empathy, joy and unity.’
IMPERFECTIONS
Sarah
‘I want to encourage people to question socio-cultural topics’ 171
CONNECT
Diana Šenauskaité (25)
Feels connected to ‘Inspiring students from other departments who I collaborated with’ Because ‘Collaborating and learning about their artistic perspective intrigued and fascinated me’
Photo David Thibel
Sarah Abicht (23)
Photo Marquart
Photo Mere Meckelenkamp
Hannah Kriesmair (22) Feels connected to ‘My classmates, the Modern Theatre Dance department and SNDO’ Because ‘They all challenge what dance is today’
CREATIVE FLOW
‘My best learning experience is the colourful cluster of all my experiences together. Each one of them left an imprint on me. The most difficult processes forced me to grow the most. I learned how to trust, accept and let go in order to find the creative flow.’
INNER FREEDOM Nieuwe lichting 2019
‘What makes me unique as a dancer is the inner freedom to define myself not only as a as a dancer, but as someone with a multi-layered identity who is curious about many things. I will start a master of choreography in Berlin next year to deepen my interest in making, and combine it with performing.’
SMALL BUBBLE
‘I think contemporary and experimental dance which dares to challenge the way we see the world, deserves a place outside the small bubble of “dance experts” at the heart of our society – like ballet and theatre. I hope our generation of young artists can make a difference and gain more visibility so we can share our dance.’
Hannah
‘I hope our generation can make a difference and share our dance’ 172
Andrei Voiçu (23) Feels connected to ‘My classmates and Mere Meckelenkamp from the Dutch National Ballet Academy’ Because ‘My classmates motivate, push, inspire and care for me! Mere understands me completely and we have always supported each other’
TRUST
‘My best learning experience at school was learning to trust and believe in myself. Without that, you can’t make progress and succeed the way you want to.’
FORMS OF ART
‘What makes me unique as a dancer, I think, is the way I see different connections in different forms of art. I can really use and apply my view to my movement qualities. I want to touch multiple art forms and create a collaboration between them.’
FASHION SHOW
‘In the future, I want to bring different art forms together. For example, I’d like to make a dance performance that is simultaneously a fashion show and an art installation. I believe that when you combine art forms, you’ll always find something new.’
CONNECT
Modern Theatre Dance
Andrei
‘I want to bring different art forms together’ Hannah: ‘This is a special moment with Pilvi and Evgenia after they performed Fuhlst du nicht an meinen Liedern, dass ich Eins unt doppelt bin?’ 173
Nieuwe lichting 2019
CONNECT THE ROLES > Find the roles our graduates are about to fulfil
174
CREATIVE PRODUCER
DANSER
VOORSTELLINGSLEIDER
DANSDOCENT
REGIEASSISTENT
THEATERDOCENT
ACTEUR
MIMESPELER
ZANGER
THEATERMAKER
REGISSEUR
PERFORMER
SCENOGR A AF
EERSTE INSPICIËNT
CHOREOGR A AF
TECHNISCH PRODUCENT
175
CONNECT
Nieuwe lichting 2019
Een talkshow over de zin van het leven 176
CONNECT
Regie / Productie Podiumkunsten / Scenografie
Stel, je mag ĂŠĂŠn woord sturen aan buitenaards leven over ons bestaan op aarde. Welk woord zou jij kiezen? In de afstudeervoorstelling/talkshow Enkele Berichten aan het Heelal hoor je de keuze van prominente gasten. CONNECT interviewt regisseur Adrian Linz, scenograaf Django Walon en productieleider Suzan Slinger.
177
Nieuwe lichting 2019
‘ De talkshowgasten geven hun visie op het bestaan op aarde’
Enkele Berichten aan het Heelal is een afstudeervoorstelling van creative team Suzan Slinger (productie), Django Walon (scenografie) en Adrian Linz (regie) die in maart 2019 speelde in de Theaterzaal van de Academie voor Dans en Theater. Het originele stuk heet Einige Nachrichten aan das All van Wolfram Lotz (vertaling Adrian Linz en Lauretta van de Merwe).
Wat zien we in Enkele Berichten aan het Heelal? Productieleider Suzan Slinger: ‘Je ziet een talkshow waarin de Leider des Voortgangs spreekt met belangrijke gasten die iets hebben betekend in het verleden, in de media of de wetenschap. Deze gasten geven hun visie op het bestaan op aarde. Daarna mogen ze één woord naar het heelal sturen, om aan eventueel buitenaards leven ons bestaan op aarde kenbaar te maken.’
Wat ‘leren’ we ervan? Regisseur Adrian Linz: ‘Het stuk stelt je als toeschouwer de vraag: waarom zijn wij hier? Wat is de zin van het leven? Onze voorstelling is een krampachtige poging om structuur te geven aan het bestaan – wat compleet mislukt, omdat die structuur en nooit zal zijn.’
Welke plek neemt de scenografie in? Scenograaf Django Walon: ‘Voor mij staat de scenografie in juxtapositie met de voorstelling. Waar de tekst een grote brij is, poogt de scenografie – als eigen kunstwerk – die brij te ervaren en een ingang te bieden voor het publiek.’
178
Wat vonden jullie de grootste kick? Suzan: ‘We hebben vier grote achtergronddoeken gemaakt, waarvan er drie tijdens de voorstelling gingen vallen.’ Django: ‘Om het resultaat van intens onderzoek en samenwerken terug te zien op de vloer. Wanneer je ziet dat licht, geluid, beeld en spel elkaar nodig hebben om te kunnen bestaan.’ Hoe was de samenwerking in jullie creative team? Adrian: ‘We hebben met zijn drieën een groot, artistiek en productioneel ingewikkeld concept bedacht. Ik voelde daarin een gedeelde verantwoordelijkheid; we vulden elkaar aan, ook buiten de klassieke rolverdeling.’ Scenograaf Django: ‘Theater maken is een heel complex spel waarin niemand in zijn eentje kan winnen. Suzan, Adrian en ik waren daarin eerlijk en open naar elkaar. Dat heeft uiteindelijk iedereen sterker gemaakt.’ Productieleider Suzan: ‘Ik vond de samenwerking heel bijzonder. Alle drie hebben we ons helemaal vastgebeten in dit project en een groot team geregeld, dat wij met onze energie enthousiast maakten. De lat lag hoog, maar door professioneel met elkaar te werken is het doel ook behaald!’
Regie / Productie Podiumkunsten / Scenografie
Foto’s Robert van der Ree
CONNECT
Twee scènes uit Enkele Berichten aan Het Heelal
179
Productieleider Suzan Slinger (26)
Scenograaf Django Walon (29)
‘Ik ben een teambuilder’
‘Ik antwoord altijd met beeld’
Nieuwe lichting 2019
Wat maakt jou tot een goede productieleider?
Wat maakt jou tot een goede scenograaf?
‘Ik ben een teambuilder. Ik zorg er graag voor dat het team goed samenwerkt, het naar zijn zin heeft en zich goed voelt.’
‘Ik heb geduld en vertrouwen in het gesprek dat met beeld en geluid gelaagdheid krijgt. Vaak is het de taal die een proces vertroebelt en de intenties versluiert, en mijn doel is om altijd met beeld te antwoorden.’
Hoe connect jij met de wereld?
‘Ik hoop dat het publiek door het werk dat ik maak iets nieuws ervaart of ziet. Iets waardoor je mentaal wordt uitgedaagd en je denkkaders verruimd worden.’
Hoe connect jij met de wereld?
‘Er is ergens een gebied dat niet op de kaart staat. Een gebied waar ruimte zich verbindt met muzikaliteit en beeld. Om vorm te vinden, en samen een sculptuur te maken in de verbeelding van de toeschouwer. Ik ben altijd op zoek naar dat gebied.’
180
Foto Robert van der Ree
CONNECT CONNECT
Regie / Productie Podiumkunsten / Scenografie
181
Geen wereld zo internationaal als de wereld van theater en dans. De Academie stimuleert dan ook intensieve uitwisselingen met het buitenland. In deze serie belichten we zes studenten die een blik werpen over de grenzen.
Lars Huijgen (24) liep stage bij een operetteconcert in
Duitsland en Luxemburg
Lars’ taak Ontwerpen van het licht, decor en de technische uitvoering ervan, eerste man Bij Operetteconcert Wien bleibt Wien Van Het Habsburgs Strauss Orkest en het Charkov City Opera & Ballet
Nieuwe lichting 2019
Opleiding Design & Technologie
‘Ik creëerde de sfeer van een 18e-eeuwse Weense balzaal’
Eerste man ‘Wien bleibt Wien is een vrolijk operetteconcert vol bekende werken uit de Gouden en Zilveren periode van de Weense operette. De productie toerde langs schouwburgen in Nederland, Duitsland en Luxemburg. Mijn belangrijkste rol bij deze productie was het ontwerpen van het licht, decor en de technische uitvoering ervan. Het decor ademt de sfeer van een 18e-eeuwse balzaal in Wenen. Tijdens de tour was ik ook de eerste man en zorgde ik ervoor dat de voorstelling er elke avond weer uitstekend uitzag.’ Winterlandschap ‘De voorstelling speelde niet alleen in schouwburgen, maar ook in het Concertgebouw van Amsterdam
182
en in Tivoli. Ik moest ervoor zorgen dat het gevoel en de ervaring ook op deze locaties goed zou overkomen. Omdat het geen theaters zijn, moest ik van tevoren een goed plan hebben: hoe maak je bijvoorbeeld een winterlandschap zonder sneeuw of enorme achterdoeken? Deze uitdaging heb ik met beide handen aangepakt en ik ben erg trots op het resultaat!’ Grote naam ‘De grootste kick vind ik als, ondanks tegenslag, haast en stress, nét voordat het doek opengaat alles toch samenvalt. Als ik dan tijdens de voorstelling zie dat het klopt en het publiek razend-enthousiast is. Ik wil in de toekomst heel graag internationaal licht en video ontwerpen en liefst – zeker binnen de opera – een grote naam worden.’
Design & Technologie
Foto’s Boy Hazes
CONNECT
Een van de balletten uit de voorstelling Wien bleibt Wien
Een duet uit de voorstelling Wien bleibt Wien
183
Nieuwe lichting 2019
Vier dansmakers-docenten over hun inspiratiebron voor dans
184
Van Guinese sorsonet tot Caribische salsa Heb je ooit gehoord van de sorsonet? Het is een Guinese danstraditie waarin oudere vrouwen een jong meisje inwijden in een nieuwe levensfase. Danstradities wereldwijd vormen de inspiratiebron voor vier afstudeerders van de opleiding Docent Dans. ‘Salsa is de meest sociale dans die er bestaat!’ 185
CONNECT CONNECT
Docent Dans
Foto Petra Schmidt, diefotografinÂ
Nieuwe lichting 2019
Inspiratie: Hiphop
Twee scènes uit de choreografie Shape of things to come van Husam Kamel
186
Docent Dans
Husam Kamel (30)
‘Ik pas bewegingsprincipes uit hiphop freestyle toe’ De taak van Husam Choreograaf en docent dans Met Dansers Neila Pina, Luca Taylor, Piotr Stazy Nadolny en Marcelina Adamczyk Uitgevoerd Februari 2019, Academie voor Theater en Dans tijdens festival Explain
Foto Petra Schmidt, diefotografin
Zeus ‘Met Shape of things to come wil ik toeschouwers de ervaring meegeven die Plato beschrijft in Het Symposium. Volgens de Griekse mythologie zijn mensen oorspronkelijk gemaakt met vier armen, vier benen en een hoofd met twee gezichten. Uit angst voor
hun macht splitste Zeus ze op in twee afzonderlijke delen, waardoor ze veroordeeld werden tot een levenslange zoektocht naar hun andere helft.’ Meervoudige intelligentie ‘Mijn visie op leren is gebaseerd op het principe van meervoudige intelligentie van ontwikkelingspsycholoog Gardner. Ik ben er sterk van overtuigd dat een mens verschillende manieren heeft om te leren, en dat die allemaal goed zijn. Daarom geef ik zowel holistisch als analytisch les. Ik combineer leerstijlen, zodat ik tijdens de les kan inspelen op de behoeftes van het collectief en van ieder individu.’
‘Ik werk vanuit Gardners principe van meervoudige intelligentie’ 187
CONNECT
Vernieuwend ‘Mijn afstudeerproject Shape of things to come gaat over ‘shapes and principles’. Ik ontdekte dat ik vernieuwende hedendaagse choreografieën kan creëren door bewegingsprincipes uit de hiphop freestyle in te zetten. Ik pas deze bewegingsprincipes niet alleen toe in mijn choreografieën, maar ook bij de individuele dansers waarmee ik werk: ze vergroten je bewegingsmogelijkheden als danser.’
Afstudeerproject Shape of things to come
Stijn de Gooijer (29)
‘Ik wil dansers écht iets bijbrengen’ Voorstelling Zonder woorden De taak van Stijn Choreograaf en docent dans
Uitgevoerd Februari 2019, Academie voor Theater en Dans tijdens festival Explain
Contactimprovisatie ‘Ik werkte met twee niet-professionele dansers. Het repetitieproces is voor mij net zo belangrijk als de voorstelling. We hebben samen uitgezocht
hoe dat nou werkt, een duet. Hoe werken lifts bijvoorbeeld, en contactimprovisatie? Ik wil de dansers écht iets bijbrengen. Dat is gelukt. Zo schreef danser Marisa me na afloop: “Wat een intens en bijzonder avontuur! Ik voelde me eigenlijk al heel snel op mijn gemak om te experimenteren en ervoor te gaan.”’ Danstechnische uitleg ‘Ik denk dat een combinatie van factoren maakt dat leerlingen graag bij mij in de les staan. Ik zorg voor een ontspannen leeromgeving waarin je de ruimte hebt om te groeien. Die groei ondersteun ik door een goed doordachte lesopbouw en een heldere danstechnische uitleg. En natuurlijk door mijn enthousiasme voor dans!’
‘Ik koos voor maar twee mensen op het podium, no place to hide!’ Foto Maria Heijdendael
Nieuwe lichting 2019
Met Twee niet-professionele dansers, Marisa van Leeuwen en Bernd-Jan Huiskes
Vuur gedoofd ‘Mijn choreografie Zonder woorden is een onderzoek naar duetwerk: hoe kunnen twee mensen zich tot elkaar verhouden op het podium? Ik wilde hier graag mee aan de slag, omdat ik als choreograaf tot dan toe duetten een beetje had geschuwd. Vandaar: maar twee mensen op het podium, no place to hide! Het stuk gaat, heel kort door de bocht, over een relatie waarin het vuur over de jaren is gedoofd. Met sterke, herkenbare muziek en ongemakkelijke stiltes neem ik het publiek mee in het verhaal.’
188
Docent Dans
Foto Petra Schmidt, diefotografin
CONNECT CONNECT
Inpiratie: Duetwerk
Scène uit de choreografie Zonder woorden van Stijn de Gooijer
189
Carla Jiménez Estévez (24)
‘In mijn salsa-lessen leer je je verbinden met je danspartner’ Onderzoeksproject Salsa Social De taak van Carla Choreograaf en docent dans
Uitgevoerd Vanaf augustus 2018, presentatie artistiek onderzoek in februari 2019, Academie voor Theater en Dans tijdens festival Explain
Foto Petra Schmidt, diefotografin
Nieuwe lichting 2019
Met Salsadocenten, studenten en liefhebbers binnen de Amsterdamse salsa-scene, bewegingsonderzoekers en collega’s
Danspartner ‘Waarom fascineert salsa mensen overal ter wereld? Wat zijn de wortels van deze Caribische sociale dansstijl? En: hoe creëer je een goede band met je danspartner tijdens het dansen? Deze onderzoeksvragen vormen de motor voor mijn onderzoeksproject Salsa Social. Ik startte mijn onderzoek in de Dominicaanse Republiek, volgde diverse salsalessen, maakte een onderzoeksstuk met salsastudenten van een Amsterdamse dansschool over het thema en ontwierp een eigen concept voor salsalessen: Salsa Social.’ Feestje ‘In Salsa Social smelt ik salsa-les, algemene dansimprovisatie en partneroefeningen samen. Je leert niet alleen de salsatechniek en -figuren, maar ook hoe je je daadwerkelijk
verbindt met je danspartner en de muziek. Na het “officiële” lesgedeelte bied ik een extra tijd aan waar studenten met elkaar, met mij en met dansers uit de scene kunnen oefenen. Zo ervaar je de verscheidenheid in hoe mensen salsa dansen en beleven.’ Aanmoedigen ‘Ik kreeg veel goede reacties van deelnemers, bijvoorbeeld: “Dansen is zoveel leuker als je niet de nadruk legt op het maken van de juiste stappen” en “Ik sta mezelf nu toe om echt contact te maken met de dame en tegelijkertijd geaard te blijven”. Ik wil de mensen met wie ik werk aanmoedigen om te blijven leren, te verkennen, te groeien. Ze laten ontdekken wat hun passie is en waarom ze ervoor kiezen om te doen wat ze doen.’
‘Ik startte mijn onderzoek in de Dominicaanse Republiek’
190
Docent Dans
CONNECT
Inspiratie: Salsa
Presentatie van het artistieke onderzoek van Carla JimĂŠnez EstĂŠvez met amateur-dansers van een Amsterdamse salsaschool naar de vraag: wat beweegt ons en waarom dansen we?
191
Inspiratie: Sorsonet
Nieuwe lichting 2019
(dans uit Guinea)
Voorstelling 3ban van Layzmina Elizabeth Emerencia: ‘Hier zie je hoe jong en oud samen kunnen genieten en van elkaar kunnen leren met plezier’
192
Docent Dans
Layzmina Elizabeth Emerencia (25)
‘Ik wil graag meer kleurrijke invloeden laten zien’ De taak van Layzmina Choreograaf en dansdocent Met Niet-professionele dansers, een jonge, een jong-volwassen en een oudere vrouw Uitgevoerd Februari 2019, Academie voor Theater en Dans tijdens festival Explain
Goed nieuws ‘De inspiratie voor mijn afstudeervoorstelling 3ban is een traditionele dans uit Guinea, Afrika. Deze dans, de sorsonet, wordt alleen gedanst door meisjes en vrouwen. In de dans zet het meisje een stap naar een nieuwe fase van haar leven. Daarbij wordt zij begeleid en gezegend door een masker dat ‘sorsonet’ heet. Mijn stuk gaat over de relatie tussen een jonge en oude vrouw. Over de ander beschermen en steunen in de eigen keuzes en te begeleiden waar nodig.’ Tranen ‘Wat ik met 3ban wil meegeven is het dansplezier met moeder, tantes en andere vrouwen. Dans is niet alleen voor jongeren; oud en jong kunnen
Kleurrijk ‘Als docent dans zoek ik graag inspiratie in andere culturen en danstradities. Vanuit die basisinspiratie ontwikkel ik mijn eigen manier van lesgeven om zo anderen te inspireren met dans. We leven in een witte, theoretische omgeving, en ik wil graag meer kleurrijke invloeden laten zien: andere manieren van denken en handelen. Zo hoop ik bij te dragen aan meer begrip en respect.’
Foto Swag of Afrika @twinsdntbeg
‘De sorsonet wordt alleen gedanst door meisjes en vrouwen’
samen dansen en ervaringen delen. Daarnaast zit er veel warmte en humor in. Ik kreeg mooie reactie op het stuk: “Ik wilde heel graag doorkijken, dat er geen einde aan zat”, “Ik kreeg tranen in mijn ogen” en “Wat een mooie combinatie van jong en oud in beweging.”’
193
CONNECT
Voorstelling 3ban (‘hek’ in het Nederlands)
Foto’s Bart Grietens
Nieuwe lichting 2019
UIT EEN HUWELIJK (van 17 mensen)
194
Van roddelverbod tot mannenverbroedering Ze zijn nog nÊt niet met elkaar getrouwd. Maar het scheelt niet veel. Ze spelen, zingen en feesten samen. Ze hebben elkaars sleutel, rusten uit in elkaars bed en vullen elkaars koelkast. Speciaal voor CONNECT blikt de klas die dit jaar afstudeert aan de Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie terug op haar schooljaren. Negen spannende scènes die hen vormden tot wie ze nu zijn.
195
CONNECT
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
Nieuwe lichting 2019
A.K.A. afstudeerders ATKA 1 Dinda Provily - Ei 2 Romy Vreden - Moeder 3 Giulia Reiss - Smiecht 4 Denzel Goudmijn - Kern? 5 Maurice Vonk - Homo Ludens 6 Sidar Toksöz - ‘Hassan’ 7 Momo Samwel - Soundscape 8 Sabine van Kuipers - Powerballad 9 Coen Bril - Glasses 10 Julia Diepstraten - Q 11 Roan ten Cate - Bi(s) 12 Kathlyn Wuyts - Confituurpotje 13 Jurjen Zeelen - Jopie 14 Eeke Boonstra - Stokstaartje 15 Emma Josten - H 16 Jurriaan van Seters: Kenikuitmijnhoofd 17 Simme Wouters - de Romanticus
196
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
2
3
11
9
8
7
10 15
12
13
14
197
6
5
16
17
CONNECT
1
4
SCÈNE 1 ‘De levensles van Adelheid’
SCÈNE 2 ‘De Geest van Shakespeare’
Eeke Boonstra: ‘In onze allereerste twee weken op school kregen we les van Adelheid Roosen. We vroegen haar: wat is belangrijk als je vier jaar met elkaar in een klas zit? Hoe word je een groep? Adelheid gaf ons toen een heel waardevol advies.’ Sidar: ‘Ze vertelde over haar eigen eerste ervaring op de Theaterschool. Dat zij destijds met haar klas afsprak: we gaan niet roddelen. Die afspraak bleek heel belangrijk om een goede sfeer in de klas te creëren, een veilige sfeer waarin je van en met elkaar leert. Toen zeiden wij: “Dat willen wij ook!” Eeke: ‘Dus hebben wij als klas afgesproken: wij gaan nooit over elkaar roddelen. Niet kwaadspreken achter elkaars rug. Natuurlijk mag je best samen over iemand praten als hij er niet is, maar dan moet je later ook aan die ander vertellen wát je hebt besproken. Ik denk dat het een sleutelmoment is geweest voor onze klas: aan die afspraak hebben we ons altijd gehouden.’ Sidar: ‘We spraken elkaar er ook op aan. Natuurlijk praatten we wel over elkaar, maar nooit kwaadwillig, altijd met de beste bedoelingen, meer van: shit man, die moet wel effe hard gaan werken. Daardoor zijn we ook heel open tegen elkaar. Ik kan gewoon zeggen: “Eeke, ik vond het niet goed.” We hoeven geen spanning te voelen of zenuwachtig te zijn om eerlijk te zijn. Je hebt die veiligheid nodig om te groeien.’ Dinda: ‘Docenten komen langs en vertrekken na zes weken weer. Maar als klas ben je vier jaar bij elkaar. Je leert elkaar door en door kennen. Je houdt elkaar scherp. Je geeft elkaar feedback, steunt elkaar, herkent patronen en helpt ze doorbreken. Als klas kun je je aan elkaar optrekken.’ Sidar: ‘Ja, we zijn echt een mooie, bijzondere klas. Beste vrienden. We kennen elkaar zo goed.’ Eeke: ‘En wat ook bijzonder is: er is nauwelijks jaloezie in de klas, we gunnen elkaar alle successen!’
Maurice Vonk: ‘Ik herinner mij nog goed onze allereerste les in teksttoneel. De docente leerde ons de basisbeginselen van acteren: luisteren en reageren. We speelden de wachtersscène uit het begin van Hamlet. In Shakespeare staat alleen: <Geest komt op> en <Geest gaat af>. In iedere uitvoering kun je daar een eigen interpretatie aan geven.’ Roan ten Cate: ‘Ik speelde de Geest. De scène begint vanuit het niks. Je hoort zacht iets ritselen, en daar komt de Geest.’ Maurice: ‘Wij, de Wachters, moesten goed luisteren en reageren op wat we hoorden.’ Roan: ‘Ik begon subtiel, met een zacht gegrom. Daar reageerden zij op.’ Maurice: ‘Jij zette er steeds een tandje bij, waardoor onze reactie steeds heftiger werd.’ Roan: ‘Ja, ik dacht: nu heb ik ze! Ik trok het lekker over de top. We waren toen nog erg druk, waardoor we ook op onze werkhouding werden aangesproken.’ Maurice: ‘Haha, echt? Dat herinner ik me niet meer!’ Roan: ‘Ja, vooral jij had nog wat moeite met luisteren.’ Maurice: ‘Ik heb in die lessen toen wel geleerd wat de kern van acteren is: luisteren en reageren. Je kunt alleen reageren als je elkaar aanbod geeft. Het echte luisteren is trouwens heel erg moeilijk.’ Roan: ‘Ja, gister waren we nog naar een voorstelling waar je dat zag. Als iets voor de eerste keer wordt opgevoerd zie je dat er twee losse wereldjes zijn: de een speelt zijn tekst en de ander speelt zijn tekst. Een stuk gaat pas leven als je als acteur écht naar de ander luistert en écht op elkaar reageert.’ Maurice: ‘Eigenlijk moet je met de bestaande tekst die je hebt geleerd, leren improviseren.’ Roan: ‘Zeg, werden jullie toen trouwens écht bang van mij als Geest?’ Maurice: ‘Mwah, zo goed was je toen nog niet!’
Nieuwe lichting 2019
Eerste jaar, eerste week
Eerste jaar
198
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
1
‘In de eerste week hebben we afgesproken: wij gaan nooit over elkaar roddelen’ Roan ten Cate speelt in deze scène de Geest uit Shakespeare’s Hamlet ; de Wachters worden gespeeld door (van links naar rechts) Eeke Boonstra, Jurriaan van Seters, Maurice Vonk en Sidar Tokzöz
2
‘Ik dacht: nu heb ik ze!’
199
CONNECT
Eeke Boonstra speelt in deze scène Adelheid Roosen; ze wordt omringd door de complete klas
SCÈNE 3
‘De liefde voor het Mannenlied’ Eerste jaar
Nieuwe lichting 2019
Jurjen Zeelen: ‘We hadden in het eerste jaar een Bertolt Brecht-blok. Dat was ons allereerste blok Liedperforming.’ Jurriaan van Seters: ‘Het was spannend. De meisjes konden wel allemaal zingen. Driekwart van de jongens had eigenlijk nog nooit echt gezongen. Wij hadden ons er bij de audities voor school een beetje doorheen gebluft. En we kenden elkaar ook nog niet zo goed.’ Jurjen: ‘We moesten het hele blok Duitse nummers zingen, allemaal zware dramatische nummers. En toen zat dit lied ertussen: de Kanonensong uit de Driestuiversopera. Het is een echt mannenlied.’
Jurriaan: ‘Dat lied gaf een soort ontlading. We gingen helemaal los samen! Woest en wild. Echt over-de-topmannen.’ Jurjen: ‘Die sterke gezamenlijke ervaring werkte verbroederend. Het was de eerste keer dat we echt voelden dat we een groep vormden.’ Jurriaan: ‘Die soldaten zingen dat ze kanonnenvoer zijn. Zo voelden wij ons ook. We moesten het opvoeren voor alle docenten. Die zaten met zijn tienen op een rij.’ Jurjen: ‘Die uitvoering was zo grappig en groots!’ Jurriaan: ‘En de verbroedering is daarna altijd gebleven.’
3
‘Die soldaten zingen dat ze kanonnenvoer zijn. Zo voelden wij ons ook’
In deze scène zingen en spelen alle mannen uit de klas de Kanonensong van Kurt Weill uit de Driestuiversopera van Bertolt Brecht. Van links naar rechts: Simme Wouters, Coen Bril, Maurice Vonk, Jurriaan van Seters, Sidar Toksöz, Roan ten Cate en Denzel Goudmijn
200
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
Denzel: ‘In die periode zijn we heel erg lief voor elkaar. Door het jaar heen hebben we scherpe humor, vallen elkaar ook af – we zijn een soort familie geworden, broers en zussen. Woerden is een tegenhanger van het hele jaar. Je wordt gebombardeerd met liefde.’ Giulia: ‘Ik weet nog dat Emma een toespraak begon met: “Hebben jullie ooit iemand zo knap met verdriet zien dealen?” Ik had net dat jaar een hele nare break-up achter de rug en voelde gewoon: dit gaat over mij. Dus ik begon meteen te huilen. Ik was zo ontroerd door de liefde in onze klas en hoe zij er allemaal voor me waren geweest dat jaar. Daarna kreeg ik De Ik-weet-nog-nietdat-ik-een-diamant-ben-maar-ik-ben-het-wel-Emmy’.’ Denzel: ‘Het is niet altijd huilen hoor. Ik had klasgenoten verteld over een voorval in Frascati. Ik bezocht Othello, waarin de zwarte acteur Werner Kolf Othello speelt. Na afloop kwam een enthousiaste vrouw op me af met “Dag Werner!”, klaar om me te omhelzen. Het was grappig hoe ze schrok toen ze zag dat ik wel zwart was, maar niet Werner. Dus ontving ik in Woerden De Nee-het-is-niet-Werner-het-is-Denzel-en-hij-is-geweldig-Emmy.’
SCÈNE 4 >>>
‘The Emmy’s in Woerden’ Alle jaren
Giulia Reiss: ‘In de zomer na ons eerste jaar gingen we met de hele klas naar een huisje in Woerden. Het was heel idyllisch, veel natuur. Je moest er met een bootje heen en er was nauwelijks elektra. We zaten de hele dag buiten met z’n allen, kookten samen en dan ‘s avonds kaarsjes aan, drinken, dansen en spelletjes.’ Denzel Goudmijn: ‘Ons eerste jaar beviel zo goed dat we sindsdien elke zomer minimaal een weekend naar Woerden gaan. En het is altijd mooi weer.’ Emma Josten: ‘Ik dacht: iedereen heeft heel hard gewerkt, iedereen verdient een prijs! Dus ik bedacht de Emmy’s Awards, een soort Oscar-uitreiking voor alle klasgenoten. Na een lieve, persoonlijke toespraak volgt de specifieke categorie, bijvoorbeeld: “En De Eén-van-de-grootste-aanwinsten-in-het-theaterlandschap-Emmy gaat naar…” Iedereen raadt dan wie het is en daarna maak ik de winnaar bekend.’ Giulia: ‘De winnaar krijgt op beide wangen een zoen van Kathlyn en mij. Wij zijn de vaste Zoenmeisjes. We doen lippenstift op en verversen die steeds, zodat iedereen aan het eind van de avond rode wangetjes heeft.’
201
CONNECT
‘Wij zijn de vaste Zoenmeisjes’
Nieuwe lichting 2019
4
202
CONNECT
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
Denzel Goudmijn (midden) wordt in deze scène na een lovende toespraak van Emma Josten (links) gekust door vaste Zoenmeisjes Kathlyn Wuyts (links) en Giulia Reiss (rechts) tijdens de jaarlijkse uitreiking van The Emmyâ&#x20AC;&#x2122;s in Woerden
203
Nieuwe lichting 2019
2016
204
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
CONNECT
2019
205
Nieuwe lichting 2019
Romy Vreden (rechts) zingt in deze scène een a capella-versie van What you don’t do van Lianne La Havas in het trappenhuis van de academie, samen met haar klasgenoten (van links naar rechts) Emma Josten, Simme Wouters, Denzel Goudmijn en Sabine van Kuipers
5
‘Binnen de school werd het een hitje’ In deze scène zie je (van links naar rechts) Giulia Reiss, Sabine van Kuipers, Momo Samwel, Eeke Boonstra, Kathlyn Wuyts en Dinda Provily
6
‘We waren hypergefrustreerd’
206
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
SCÈNE 6 ‘Flesjegooien’
SCÈNE 5 ‘De Trappenhuistune’
Tweede jaar
Kathlyn Wuyts: ‘Flesjegooien begon ooit in een spelles. Voordat we gingen spelen moesten we samen door de ruimte rondrennen en een flesje overgooien. Steeds heeft één iemand het flesje en kan dat naar iedereen gooien. Je moet dus goed naar elkaar kijken. Zo raak je heel gefocust en kom je in een gezamenlijke concentratie.’ Momo Samwel: ‘Als je net begint, valt het flesje vaak. Na een tijdje gaat het steeds sneller en kom je in een flow.’ Dinda Provily: ‘Flesjegooien gaat ook over samen zijn. Je bent samen verantwoordelijk. Als het flesje valt, is de regel dat je allebei sorry zegt, zowel de gooier als de vanger.’ Momo: ‘Net als bij spelen. Je speelt immers samen een scène. Het kan nooit zo zijn dat één speler de fout ingaat, terwijl de ander het goed doet.’ Kathlyn: ‘In het tweede jaar splitste de klas zich in de middag: zeven mensen kozen het teksttoneelblok, de elf anderen het kleinkunstblok. Het kleinkunstblok was heel zwaar. We wilden met z’n elven een Lalalandachtige musicalvoorstelling maken. Elke avond waren we op school aan het werk tot elf uur. Op een bepaald moment waren we zó moe en gefrustreerd dat we, met het nummer Someone in the Crowd van Lalaland keihard uit de boxen, maniakaal gingen rondrennen en flesjegooien.’ Momo: ‘Ja, het kwam echt voort uit hyperfrustratie. Om de stress eraf te krijgen, opnieuw energie te krijgen, ondanks onze vermoeidheid.’ Dinda: ‘Ik weet nog goed dat wij ze zagen rennen door het raam. Ik zat in het toneelblok en wij waren al klaar. Wij pakten onze fietsen om naar een café te gaan. We keken naar binnen om te zwaaien. We zagen een soort schreeuwende spoken, jullie zagen er manisch en doorgedraaid uit!’ Kathlyn: ‘Het leuke is: we zijn het na dat blok als klas nog vaak blijven doen. Als iemand Someone in the crowd opzet, weten we allemaal wat we gaan doen. We worden er meteen vrolijk van.’
Romy Vreden: ‘Liedperforming was bij de ATKA lange tijd op de klassieke manier: je zong Nederlandstalig kleinkunstrepertoire. Toen kregen we liedperforming van Paul de Munnik en Thijs Cuppen. Het was de eerste keer dat je alles mocht doen: pop, punk, jazz, wat je maar wilde.’ Sabine van Kuipers: ‘Je mocht een lied kiezen waar je van “aanging”, een lied dat jou fascineerde.’ Romy: ‘Ik koos What you don’t do van Lianne La Havas en schreef de pianopartij om naar backingvocals.’ Sabine: ‘Romy is muzikaal heel sterk. Ik wilde heel graag met haar meedoen en was blij dat ze me vroeg. Zelf koos ik voor Climbing Uphill uit de musical Last Five Years. Een lied over auditie doen. Wekenlang oefende ik een half uur per week met Paul de Munnik en Thijs Cuppen in de grote zaal. Een mijlpaal. Ik leerde daar niet alleen technisch zingen, maar ook spélen.’ Romy: ‘Voor de eindperformance mocht je zelf een locatie in de school kiezen. Ik wilde graag zingen in het trappenhuis, vanwege de geweldige akoestiek.’ Sabine: ‘Tijdens onze uitvoering stond de hele school in het trappenhuis: boven en onder ons tot beneden aan toe. Een magisch moment. Het zingen met zijn vijven was zo intiem – alleen onze stemmen, niemand die ons begeleidde. We voelden ons sterk verbonden met het publiek, maar ook met zijn vijven.’ Romy: ‘Het was voor velen een openbaring dat we dit zelf hadden gemaakt. Het eerste moment dat we als school een nieuwe weg insloegen bij liedperforming. Binnen de school werd het een hitje. Als medestudenten denken aan onze klas, denken ze meteen aan dit lied.’
207
CONNECT
Tweede jaar
Nieuwe lichting 2019
7
‘Je bent verslaafd aan op school zijn’ 208
CONNECT CONNECT
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
Julia Diepstraten (rechts) zit in deze scène in de gang te bubbelen samen met haar klasgenoten (van links naar rechts) Maurice, Giulia, Eeke, Coen en Momo
209
<<< SCÈNE 7 ‘Bubbelen op de gang’
8
Nieuwe lichting 2019
Alle vier de jaren
Coen Bril: ‘De afgelopen vier jaar hebben we enorm veel uren in de gang op de achtste verdieping doorgebracht: wachten op zangles, je teksten leren, jezelf even opladen.’ Julia Diepstraten: ‘Ik heb er ook flink wat uren gebubbeld. Bubbelen is een onderhoudstraining voor je stem. Je blaast met een speciaal buisje voor stemtraining in een flesje met water. Door de tegendruk van het water krijgen je stembanden een soort work-out. Bubbelen maakt een heel hoog geluid, studenten van andere opleidingen vinden het vreselijk!’ Coen: ‘Je bent verslaafd aan op school zijn, je zit in een bubbel. Ik vond het lastig om mijzelf daaruit los te trekken. Vaak bleef ik uren op die gang hangen, terwijl ik allang naar huis kon. Ik kom nu net terug uit Indonesië, waar ik een bijrol speelde in De Oost, de nieuwe film van Jim Taihuttu. Daar merkte ik dat het heel fijn was om los te zijn uit die bubbel.’ Julia: ‘Ja, als ik even niet meer weet wat ik moet, wacht ik in die gang op de achtste tot er iemand voorbijkomt. Het is heel leuk dat studenten en docenten van alle theateropleidingen – Mime, Regie, Theaterdocent en ATKA – elkaar daar ontmoeten. Je kunt altijd lekker met iemand praten.’ Coen: ‘Voor mij representeert die gang ook een onbestemd soort wachten. Je komt op school en wilt heel graag een goede acteur worden. Dat is een moeizaam proces. Soms tast je een tijd in het donker. Je moet dan geduld hebben, wachten tot je een draai, een nieuwe ingang vindt. Dat is vaak moeilijk. En dan ineens is het wachten voorbij. Bijvoorbeeld die keer dat ik een scène speelde met Giulia. Alles viel weg. Ik stond heel zuiver te spelen. Er ging een vuurpijl af. Ik dacht: dit is het mooiste vak dat er bestaat!’
‘Het echte luisteren is heel erg moeilijk’ ‘Ik dacht: nu heb ik ze!’
210
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
SCÈNE 8 ‘De kracht van Koorzang’ Jurriaan: ‘Drie jaar lang kregen de eerste anderhalf uur op woensdagochtend koorzang. Je staat in een kring en zingt samen. De docenten Bas Odijk en Rutger Laan, twee “oerdocenten” van de school, hebben ons echt als groep leren zingen en geholpen onze stem te ontdekken.’ Jurjen: ‘We bleken samen een hele goede zangklas te zijn. Aan het einde van het eerste jaar presenteerden we Nederlandse, Latijnse en Duitse gezangen. Helemaal uit ons hoofd, zonder bladmuziek. Dat maakte grote indruk op alle docenten.’ Jurriaan: ‘Door koorzang ontwikkel je je muzikaliteit en je samenzang. In onze klas bestaat een verschil tussen de mensen die écht goed kunnen zingen – vooral de vrouwen – en zij die iets minder goed zijn. Bij samenzang is er bij elke partij wel iemand die toonvast is. De rest houdt zich daaraan vast.’ Sabine: ‘Door de koorzanglessen merkten we ook dat we samen zingen heel erg leuk vinden. Ook ‘s zomers in Woerden zingen we samen. Al is het negen uur in de ochtend.’ Jurriaan: ‘Of in de avond (hij laat een foto zien). Kijk, hier zongen we De pijn is weg van Theo Nijland, knijterlam op de steiger. De volgende ochtend hoorden we op de geluidsopname dat het toch iets minder professioneel klonk dan we dachten.’ Sabine: ‘De koorzanglessen hebben ook de basis gelegd voor het collectief waar een deel van de klas in zit. Ons collectief is genoemd naar onze eerste voorstelling, de zelfgeschreven muziektheatervoorstelling In plaats van verkering. In de daaropvolgende zomer speelden we de voorstelling met succes in het Amsterdamse Bostheater. Ook brachten we een cd uit. Daarna hebben we nog een voorstelling gemaakt en gespeeld in het Amsterdamse Bostheater. En dit jaar studeren we samen af op de derde voorstelling van ons collectief. Wij hebben zeker de ambitie om er na school mee verder te gaan.’
Koorzangscène met (van links naar rechts) Jurriaan, Maurice, Julia, Jurjen en Coen. Emma Josten speelt de piano
211
CONNECT
Eerste tot en met derde jaar
SCÈNE 9 ‘Het Web van de Liefde’
De vaste liefde
Momo: ‘Ik wilde in het begin geen relatie met Sidar. Ik vond hem wel heel erg leuk. We zijn de eerste jaren hele goede vrienden geworden.’ Sidar: ‘Ja, we bespraken alles met elkaar, bijvoorbeeld toen ik het moeilijk had in het tweede jaar.’ Momo: ‘Onze liefdesrelatie begon toen we twee weken vrijwilligerswerk gingen doen met kinderen in een AZC. Toen was de klas er niet. We konden ineens “in het geheim” onze gang gaan.’ Sidar: ‘Plotseling zaten we om acht uur in de ochtend in de metro te zoenen.’ Momo: ‘Sidar met kleine kindjes is ontzettend leuk; hij is gewoon heel erg lief!’ Sidar: ‘We hebben ook veel aan elkaar gehad op school. Momo heeft me gedisciplineerder gemaakt, bijvoorbeeld met teksten lezen.’ Momo: ‘Hij moest voorlezen in bed.’ Sidar: ‘School en liefde combineren geeft ons nul problemen.’ Momo: ‘We zijn heel anders, maar praten heel veel. We komen altijd vanzelf weer samen. Eerst waren we goede vrienden. Daarna is er iets heel moois bijgekomen.’
Alle vier de jaren
Nieuwe lichting 2019
De losse liefdes
Sabine: ‘Ik kwam op school met een gebroken hart. En toen kwam ik in deze fantastische klas. Je wordt gewoon verliefd op al die nieuwe, bijzondere mensen. Dat verliefd worden kan je vrij letterlijk interpreteren. Dat was heel leuk, maar gaf ook de nodige complicaties.’ Roan: ‘Haha, ja dat kan je wel zeggen. Maar de vriendschap heeft het overwonnen, niet de jaloezie of de wrok. Liefde gaat over iets diepers. Omdat we zo’n hechte, open klas zijn, is het onvermijdelijk dat er ook liefdes ontstaan. Omdat we zoveel van elkaar houden. Je sluit diepe vriendschappen. En we ervaren een vrijheid, bijna alsof het de jaren zestig zijn.’ Sabine: ‘Ja, jij en Simme hebben eigenlijk bijna een relatie. Simme maakt op dit moment zijn solovoorstelling De man die per ongeluk het grote verdriet had ingeslikt. Ik kwam pas in Simme’s huis, want ik heb de sleutel en wilde een dutje doen in zijn bed. Toen had Roan het hele huis schoongemaakt, smoothies gemaakt en overal lieve en grappige memo’s opgeplakt.’
9
‘In de eerste week hebben we afgesproken: Wij gaan nooit over elkaar roddelen’ 212
Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie
Dinda: ‘Negen bijzondere scènes uit onze vier jaren, maar…. we willen nog iemand bedanken: onze theoriedocent en wandelende kleinkunstencyclopedie Steven Schenk!’ Roan: ‘Natuurlijk zijn we al onze docenten dankbaar. Maar Steven is in het bijzonder heel belangrijk voor onze klas geweest. Tijdens de wisseling van het artistiek leiderschap in onze eerste twee jaar begeleidde hij ons en was de waakhond van onze gezamenlijkheid.’ Dinda: ‘Wekelijks hadden we een groepsgesprek, waarin we elkaar vertelden ons op het hart lag: of dat nou ging over Franse knoflook of persoonlijk verdriet. Zo leerden we met elkaar praten en vooral: leerden we elkaar te verstaan.’ Roan: ‘Steven is een van de weinigen die onze volledige ontwikkeling als klas en als individu heeft meegemaakt. En omdat we hem inmiddels ook zo goed kennen, is elk gesprek van waarde en valt er altijd iets belangrijks te zeggen.’ Dinda: ‘Als we hier over een paar jaar weer eens langskomen, zal Stevens kantoortje het eerste zijn waar we naar binnen gaan.’
De ATKA-klas speelde in twee afstudeervoorstellingen: De afstudeervoorstelling van het collectief IN PLAATS VAN VERKERING werd geschreven en gespeeld door Simme Wouters, Sabine van Kuipers, Emma Josten, Julia Diepstraten, Denzel Goudmijn, Roan ten Cate, Eeke Boonstra en Momo Samwel in juni 2019 De afstudeervoorstelling geregisseerd door Espen Hjort werd gespeeld door Romy Vreden, Kathlyn Wuyts, Coen Bril, Dinda Provily, Giulia Reiss, Sidar Toksöz, Maurice Vonk, Jurriaan van Seters en Jurjen Zeelen in juni 2019
213
CONNECT
EPILOOG ‘De waakhond van onze gezamenlijkheid’
Nieuwe lichting 2019
M I R I A M J A K O B
E
S
M
E
I
T
L
A
Y
R E
G
H
A S
F
T
A
I N
T
E
E
A
H
U
I 214
S U M I J A N G
it almost feels like a touch Four inspiring choreographers and their research
Every year the graduates of the DAS Choreography master’s programme share the results of their two-year research trajectory in presentation form. For CONNECT we asked this year’s four graduating artists to select an image that represents their graduation presentation or work and to comment on it. So you can… almost… touch it.
215
CONNECT
DAS Choreography
Mit/Teilen – Impart
Nieuwe lichting 2019
Nationality German Age 37
This gorillapicture was taken during my research trip in autumn 2018, when I met primatologist Dr Dawn Prince-Hughes and Jelani, a gorilla at the zoo in Louisville, Kentucky. Jelani is a big fan of video clips. In my research at DAS Choreography I explore ways of relating with captive gorillas in zoos across ideas of species. I focus on the communication between humans and gorillas.
the interplay of difference and indistinguishability, and the common use of technology.
My visit to the SenseLab in Montréal and my research with Jelani the gorilla formed the starting points of my work Mit/Teilen – Impart, in which I tested a new experimental choreographic arrangement on the basis of field recordings and the experiences I gathered. In this work I make perceptible to the senses the myth of mimetic imitation,
I see myself as a storyteller, an imaginer and fabulist of a past-present-future in which diverse modalities of conviviality and companionship between the human and the non-human world can be possible. Shifting perspectives, attention and awareness I invite my audience on a journey through which alternative outcomes can emerge.
216
In my performances I often engage with questions and conflicts that preoccupied me in my anthropological studies. I am driven to experiment in a playful mode with ways of encountering each other – before borderlines of identity can become settled and fixed – while not claiming that there are no power mechanisms at play. On the contrary.
DAS Choreography
CONNECT
M I R I A M
Photo Felix Classen
J A K O B 217
Generic Mood Nationality American Age 32
E M I L
Nieuwe lichting 2019
Y G A S T â&#x20AC;&#x2DC;I approach live performance as the ideal medium to investigate this crucial question: How is contemporary capitalism changing the body and the act of viewing?â&#x20AC;&#x2122;
I N E A U
218
DAS Choreography
‘I PRACTICE THE ROLE OF THE ALGORITHM’
Citing the reaction GIF, I investigate heightened audience response, suspended in an infinite loop. I practice the role of the algorithm, extrapolating affective data provided by the audience. I predict the present performance in order to manage and
control the approaching future, ultimately intervening in the construction of desire. I deploy the green screen as a compositional principle (without ever using the actual digital tool), applying the actions of camouflaging, hiding, deleting, erasing, then adding, replacing, and editing throughout. I approach live performance as the ideal medium to investigate this crucial question: How is contemporary capitalism changing the body and the act of viewing? I observe that most cultural production, even outside of entertainment, centres on capturing and managing the attention of the viewer. My work exposes and intervenes in the organizing principles of neoliberalism – how the financialisation of life determines our embodied experience, qualities of attention, valuation of labour, and beliefs about what art can do.
Just an Argument (December 2016)
219
Announcement for the master’s presentation Generic Mood: The point is viewing is an economy is a network is an exchange is a measurement is perfection is a feeling will be erased. A curtain is a reveal is a gimmick is a machine is an acceleration. You are crying, I am surveillance. Authenticity is a risk is an investment is a transaction is a relationship is a convention is a score is a speculation. Repeat. The camera is desire is a prediction is a command will be dancing is not choreography will be a science is a touch will be obscured. I am the algorithm, you are the study, we are the oracle. Step touch step touch step touch has been a tool, as in a match, as in a black box. And cut. A prop is an object is a product is astroturf is a fabric is an expression will be erased. Repeat. A lie is a mirror is a frame is a proscenium is a loop will have teeth.
CONNECT
My research at DAS Choreography focuses on the generic mood, the manufacture of feeling in contemporary performance and contemporary capitalism. I activate generic expression (sorrow, joy) and generic dancing (opening port de bras, the step-touch) to create surfaces on which spectators can project their own beliefs, speculation, and desires (about dance, about me).
swim\ Nationality Iranian-Dutch Age 35 ‘dance’ for a little whileنم ریوصت هک یروج هی
Nieuwe lichting 2019
Many personal and impersonal interests feed into and motivate my research at DAS Choreography. One of them is the luxury of living in two cities at the same time. Another is a great longing for staying in touch with the ones who have inspired my thoughts all through my life, regardless of where they live in the world. In a time when the measure of presence is not closeness, where should my body be? In a time when the measure of
تدش زا و ش هینرق فک هب مکحم هنوبوکب ور ندیپت هب هنک عورش تبلق ش هبرضthe
choreography would be many of those minutes where ‘i’ dances for your ‘eye’. How can ‘i’ still welcome you, how can ‘you’ still welcome ‘i’?
closeness is not touch, whose phone do I want to be hosted in? If the measure of touch were heat, light, heartbeat and time, could I belong to more than one place, person, friend, lover, colour, gender and generation at the same time? These are the questions I live with; these are the questions of my time. I imagine ‘it’ to be made of lenses, liquid, holes and retina, with gradations of opacity. I imagine that ‘it’ welcomes ‘my’
‘EYE IS A METAPHOR, AND A TECHNOLOGY’
220
Eye is a metaphor, and a technology. Eye understands different shades of opacity. Eye understands the process of creating surface while remembering the curves. Eye doesn’t need perspective; eye needs longing, flirting and the desire to see, without necessarily looking. Eye understands the pain of seeing two things or more at the same time.
DAS Choreography
‘In a time when the measure of closeness is not touch, whose phone do I want to be hosted in?’
S E T A R CONNECT
E H F A T Announcement of the master’s presentation swim\ :
E
i mean ‘gaze’ when ‘I’ say ‘eye’ i mean ‘depth’ when ‘I’ say ‘you’ i mean ‘dance’ when ‘I’ say ‘I’ i see ‘them’ \ are they still there i share ‘time’ \ does it mean ‘light’ i don’t mean ‘touch’ when i say ‘close’ it is ‘time’ \ is there still ‘time’
H I 221
DAS Choreography
S U M I
Nieuwe lichting 2019
â&#x20AC;&#x2DC;In my work, I take a risk to unveil personal and social vulnerabilities as a way of caringâ&#x20AC;&#x2122;
J A N G 222
Dead-body Being Nationality South-Korean Age 45 In society, I observe that weakness is often overlooked and oppressed, encouraging us to hide our vulnerabilities both individually and collectively. In my work, I take a risk to unveil these personal and social vulnerabilities as a way of caring. I am deeply engaged in how the body can sense endlessly to incorporate all kinds of bodies, multiplicity of the body and the inter-relational bodies. Performance suggests an encounter with my subjectivity and a social phenomenon. I believe that a body is a vessel full of possible sensations, which cannot be linked to or interpreted by any specific body technique or body work. I consider these sensati-
Photo Nellie de Boer
I view physical proximity and touch as a place of rich potential where many social relationships and vulnerabilities can be touched upon, understood and expanded. In my performance, I use direct verbal and physical communication as a tool to break down the wall between the performer and the viewers, as well as the performance and real life.
â&#x20AC;&#x2DC;I SEE THE BODY AS A MEDIUM FOR CONNECTING AND EMBRACING BETWEEN BODIESâ&#x20AC;&#x2122; 223
CONNECT
ons as the motivation or resource of the creative process and product. I believe that when I have full faith in this process, I could share this experience with others. In this way, I see the body as a transparent medium for connecting and embracing between bodies.
Beeld Rutger Vos Foto’s Ben van Duin
Nieuwe lichting 2019
T H R AC E V … RW O N TE VE T H C E H WA
Het Playtime Festival presenteerde in april 2019 in Frascati het afstudeerwerk van studenten van de Mime Opleiding: Matteo Bifulco, Elliot Dehaspe, Jente De Motte, Gerben de Jong, Camila Romero Lema, Zoë Schollée en Martijn Schrier. Artistieke leiding: Loes van der Pligt. Meer info en details over de makers en voorstellingen vind je op www.atd.ahk.nl/playtime.
224
Mime Opleiding
Sprankelend, eigenzinnig en soms schurend nieuw werk. Je ziet het tijdens Playtime, het jaarlijkse festival van de nieuwste generatie van de Mime Opleiding. Laat je meevoeren door de fascinaties van de makers en spelers van de toekomst!
225
CONNECT
ITâ&#x20AC;&#x2122;S PLAYTIME!
Stan
van ZoĂŤ SchollĂŠe
Lang zal hij leven, in de gloryhole
Nieuwe lichting 2019
To unite in misery To let the rain fall down drop by drop To fall on the ground and turn into one One muddy bloody mess of stress
226
Mime Opleiding
CONNECT
‘Ik vind het mooi als in theater een tussenwereld wordt gecreëerd. Een wereld tussen realiteit en fantasie, tussen tastbaar en ontastbaar. Een wereld waarin het banale naast het poëtische bestaat.’ - Zoë Schollée (25)
227
Scilla & Cariddi van Matteo Bifulco
A trio between one person who is there and two persons who are not. To realize and release our loneliness.
Nieuwe lichting 2019
This is a work about absence, as in what is not there. I want to dance with my biggest absence, to make it present and real. My biggest absence is the one of my parents.
228
CONNECT
Mime Opleiding
â&#x20AC;&#x2DC;Absence is what marks my artistic practice, absence which manifests through a very present body. Looking at what I am afraid of in order to share it. Theatre as a cruel and intimate space.â&#x20AC;&#x2122; - Matteo Bifulco (25)
229
Drama 2.0 van Jente de Motte
Nieuwe lichting 2019
Twee mensen die de beleving van het moment achterna of voor lopen, op zoek naar wezenlijkheid. Dromend over wat het allemaal had kunnen zijn, of misschien nog kan worden.
230
CONNECT
Mime Opleiding
‘Ik maak tragikomedies over de mensheid en haar verwarringen, haar wensen, haar niet gehaalde doelen, haar hopeloosheid. Haar heldhaftige pogingen, pogingen te begrijpen, wat dit is – dit leven, deze realiteit, onze realiteit.’ - Jente De Motte (21)
231
Impasse
van Gerben de Jong
Nieuwe lichting 2019
Het is niet gegaan zoals ze het hadden gehoopt. Even zitten ze aan tafel en staren ze voor zich uit. De stilte wordt doorbroken door een ongeduldige vinger, tikkend op het tafelblad ...
232
CONNECT
Mime Opleiding
â&#x20AC;&#x2DC;Ik interesseer mij in de diepe, ongetemde gevoelens die ieder van ons kent en misschien liever niet zou kennen. Van het meest duistere oude zeer tot de grootst mogelijke liefdesgevoelens.â&#x20AC;&#x2122; - Gerben de Jong (27)
233
Nieuwe lichting 2019
13
van Camila Romero Lema A ritual for the unknown Dear audience: There is death because there is life. There is life because ...? I donâ&#x20AC;&#x2122;t know, I donâ&#x20AC;&#x2122;t care, I am free, 13. 234
Mime Opleiding
CONNECT
â&#x20AC;&#x2DC;I like to put myself in physical challenges that will create rhythm in time. Perceiving the transformation of my breath and sound, I integrate with space and compose images. I use the awareness of my anatomy and the allowance of silence to communicate.â&#x20AC;&#x2122; - Camila Romero Lema (28)
235
236
Nieuwe lichting 2019
Mime Opleiding
‘Ik ben op zoek naar een tastbaarheid die de veranderlijkheid van de dingen niet uitsluit; een vaste vloeibaarheid, een zacht denken. Iets wat zichzelf niet opsluit in een betekenis, maar zich ook niet verliest in al het mogelijke.’
CONNECT
- Elliot Dehaspe (24)
time and space died yesterday van Elliot Dehaspe
Ik werk met snelheid en continuïteit. Hoe die tijd kunnen beïnvloeden en daardoor een nieuwe ruimte kunnen openen bij mezelf en het publiek. 237
Je ne tomberai pas van Martijn Schrier
Nieuwe lichting 2019
Martijn-Mime-Corps de ballet performs together with Principal artist-Anna Pavlova his solo: â&#x20AC;&#x2DC;She was a unique phenomenon without explanation, like the evening star. It was that kind of woman who was able to transform herself into whatever she chose: a flower, a swan, a dragonfly.â&#x20AC;&#x2122;
238
CONNECT
Mime Opleiding
â&#x20AC;&#x2DC;Ik ben op zoek naar halffabricaten, personages die tussen de lagen schuilen. Wie zijn ze? Wat willen ze? De tragedie van heel graag willen, maar niet kunnen. Het imperfecte is voor mij perfect en ontroerend. Laten we in godsnaam ongegeneerd amateur durven zijn!â&#x20AC;&#x2122; - Martijn Schrier (25) 239
‘Matteo roept in Scilla & Cariddi, A Trio door zijn aanwezigheid en transparantie een specifieke en intense wereld op waar ik in kan verdrinken.’
Nieuwe lichting 2019
Matteo Bifulco ‘In Elliot’s work I recognize a common interest in the unconscious, a specific rawness in our performativity’s and a certain way to use music as concrete material.’
Elliot Dehaspe ‘Ik vind het mooi dat Zoë in haar werk Stan oprecht zoekt vanuit haar fascinaties.’
CONNECT! MET WELK WERK VAN HUN KLASGENOTEN VOELEN DE AFSTUDERENDE MIMERS ZICH VERBONDEN?
Zoë Schollée
240
‘Jente en ik zijn beiden geïnteresseerd in dat wat niet helemaal functioneert, dat wat faalt, dat wat we liever niet zouden willen (laten) zien of willen laten.’
Mime Opleiding
‘De menselijkheid en lichtheid van Martijns Zwanenzang biedt mij troost.’
Camila Romero Lema
CONNECT
Martijn Schrier
‘Het werk van Jente en mij samen is vaak tragikomisch. Personages die heel graag willen, maar niet kunnen. Ze begrijpen het niet. De wereld draait te hard om hen heen. En toch doen ze een dappere poging …’
‘Martijn en ik komen vaak op dezelfde zinnen als we over onze stukken praten. Beiden houden we van de radende mens, die soms extremistische pogingen doet om houvast te krijgen in dit bestaan. Daar zien wij allebei de schoonheid van in. Van de hopeloosheid.’
Jente de Motte Gerben de Jong
241
Nieuwe lichting 2019
CONNECT THE NOTES > FInd the music that moves you
242
243
CONNECT
Geen wereld zo internationaal als de wereld van theater en dans. De Academie stimuleert dan ook intensieve uitwisselingen met het buitenland. In deze serie belichten we zes studenten die een blik werpen over de grenzen.
Stephanie Bonnet & Juersson Hermanus liepen stage in
Kenia
Taken van Stephanie en Juersson Danser, maker, docent Bij ArtZone Van Paul Muiruri in Nairobi, Kenia
Nieuwe lichting 2019
Opleiding Docent Dans
Volgende generatie Stephanie: ‘Twee alumni van de opleiding Docent Dans, Christine Karani en Irina Hüfner, hadden een uitwisselingsproject Songa opgezet tussen Keniaanse en Nederlandse dansers. Ik was meteen superenthousiast, omdat ik erg geïnteresseerd ben in het verbinden van culturen.’ Juersson: ‘Wij tweeën zijn samen met drie alumni van Docent Dans en twee van Urban Contemporary (JMD), en een filmmaker naar Kenia vertrokken. Doel van de uitwisseling was: mensen in beweging brengen. Waar beweging is, is ontwikkeling!’ Videoclips Stephanie: ‘We werkten met een groep professionele dansers van ArtZone die in de commerciële danswereld in Kenia dansen, in videoclips en op evenementen.’ Juersson: ‘Keniaanse dansers hebben nauwelijks aanbod om nieuwe kennis en vaardigheden te leren. Wij wilden ze die graag meegeven, zodat zij ze aan de volgende generatie kunnen leren.’ Stephanie: ‘Natuurlijk wilden wij ook leren van hen! Juist openstaan voor elkaar en verschillen in dans combineren, zorgt voor nieuwe, interessante invalshoeken.’
244
Dromen komen uit Juersson: ‘Als groep bleven we in volle concentratie en met volledige overgave dansen. Ik voelde de energie en kracht van de groep. Het publiek werd steeds stiller en was sprakeloos na het eerste gedeelte. Ze waren zó in het stuk gezogen.’ Stephanie: ‘Aan het einde kregen we een enorm hard
applaus. Na afloop kwam er iemand naar mij toe en zei: “Ik heb nog nooit zoiets gezien, maar ik ben zeer ontroerd door jullie stuk.”’ Juersson: ‘Ik voelde me zo volmaakt blij na het optreden: we hadden ons doel behaald. Het bewijst dat dromen uit kunnen komen als je gedisciplineerd en consistent werkt. Samen is alles mogelijk! Stephanie: ‘Ik heb geleerd: wat er ook gebeurt op het podium, als jij ergens voor staat en erin gelooft, gaan anderen het ook geloven.’ Sloppenwijken Juersson: ‘Los van dit project hebben Stephanie en ik ook nog lesgegeven aan kinderen tussen de 8 en 12 jaar in een sloppenwijk in Mathare. Mijn groep was heel gedisciplineerd en leergierig. Bij de laatste les maakten ze een performance voor ons, waarbij ze zelf drumden en dansten. Ik vond die kinderen heel inspirerend. Ik zag weer hoe verwend wij zijn en heb geleerd dat je dankbaar moet zijn met wat je hebt in het leven.’
245
Foto Tamara Searle
Lacherig Juersson: ‘Samen met de Keniaanse dansers hebben we drie weken intensief naar een voorstelling toegewerkt. Die ging over verbinden en ontmoetingen. Ons optreden op een plein midden in Nairobi Town was een heel bijzonder moment. Er kwamen zo veel mensen kijken! Stephanie: ‘In het begin reageerde het publiek nog lacherig. Ze zijn commerciële of traditionele dans gewend. Ons stuk was meer in de richting van hedendaagse dans, waarbij we verschillende danstalen combineerden. Ook maakten we geen verschil tussen man en vrouw, dus mannen sprongen soms op elkaar en vrouwen dansten met vrouwen. Vooral mannen die samen dansen is niet normaal in Kenia. Maar ook daarmee wilden wij de diversiteit binnen dans omarmen.’
Stephanie en Juersson met dansers van Artzone in Nairobi
‘Kenianen zijn commerciële of traditionele dans gewend’
CONNECT
Docent Dans
Nieuwe lichting 2019
‘Mannen sprongen soms op elkaar, en vrouwen dansten met vrouwen’
Optredens in Nairobi Town
246
Docent Dans
Foto Frred Smink
Juersson Hermanus (25) ‘Ik wil dat leerlingen een betere vorm van zichzelf worden’
‘Ik zet dans in om zelfvertrouwen en acceptatie te ontwikkelen’
Foto Lucas Winkel
‘Als kind en puber kampte ik met ernstige faalangst. Ik had niet veel mensen om mij heen die naar mijn potentie en persoonlijke kwaliteiten keken. Daarom vind ik het heel belangrijk om wél die docent te zijn. Ik ben zeer betrokken en stimuleer creativiteit en authenticiteit. Ik zet dans in als middel om zelfvertrouwen en acceptatie te ontwikkelen. In de toekomst wil ik graag reizen met dans combineren en altijd nieuwe dansstijlen en danstalen blijven ontdekken. Leren van verschillende culturen en visies. Uiteindelijk wil ik alles verbinden in mijn eigen danstaal en deze overdragen aan mijn leerlingen.’
CONNECT
Stephanie Bonnet (25)
Mijn leerlingen stimuleer ik om van én met elkaar te leren. Ik wil dat zij een betere vorm worden van zichzelf. Daarom mogen ze fouten maken en keihard op hun bek vallen. Zij kijken vaak naar wat niet werkt en ik vertel ze wat wel werkt. In de toekomst wil ik graag reizen, grenzen verleggen en bruggen bouwen tussen Nederland en andere landen. Mezelf blijven uitdagen om op nul te beginnen in een andere cultuur of omgeving. De spanning van iets nieuws doen prikkelt mij als kunstenaar om me fysiek-technisch, sociaal en creatief te blijven ontwikkelen.’
247
Nieuwe lichting 2019
I N D A N C I N - L O V E M E E T BY
T H R E E
LOVE
&
C O U P L E S
TH E I R
T H AT
PAS S I O N
248
A R E
FO R
ART
C O N N E C T E D AN D
DAN C E
Photo Nellie de Boer
CONNECT
SNDO & Modern Theatre Dance
Alexey Shkolnik, graduating from SNDO, and Evgenia Rubanova, graduating from Modern Theatre Dance, in Alexeys choreography An(d)other
249
Photo: Jovana Rikalo
Nieuwe lichting 2019
A L E X EVGENIA Y
250
Modern Theatre Dance & SNDO
EVGENIA RUBANOVA & ALEXEY SHKOLNIK
‘We really enjoy working together’
Your best learning experience? ‘The quality of my dance education in Russia was not always satisfactory. I always had to do what the teachers had in mind for me; my personal desires were never taken into consideration. I didn’t get the chance to work
with a choreographer. During my studies in Amsterdam I had great experiences with choreographers. They taught me so much, like how to use my own physicality, how to improvise and how to be crazier in the movement and trust yourself in it.’ What makes you unique as a dancer? ‘When I performed in Alexey’s work An(d)other I felt complete as an artist. It was very connected to my way of creating and improvising. I had a chance to learn how to fight and be present with a metal weapon; how to create a sense of danger with the
audience. I think my strongest side is improvisation. I like to transform into something new in every new project I do.’ Your future dream? ‘Our dream for the future is to be able to stay in Europe and work with each other. We feel we have much more freedom here to create and to be understood by the audience.’
See more images of Alexeys work in the SNDO section on page 110 of this magazine.
CONNECT
Your connection? Evgenia: ‘Alexey and I met at the Moscow University of Culture and Arts before we got accepted at the academy. I have seen his work developing over the past five years. I feel connected to him, not only because he is my partner, but also because I think he is a super-talented young choreographer. I really enjoy working together.’
EVG E N IA
Photo Liza Zhukova
‘I LIKE TO TRANSFORM INTO SOMETHING NEW IN EVERY NEW PROJECT I DO’
Evgenia Rubanova in Alexey Shkolnik’s performance An(d)other at the SNDO3 Festival
251
Nieuwe lichting 2019
MARC A X I N E
252
Modern Theatre Dance
MAXINE VAN LISHOUT & MARC OLIVERAS CASAS
‘We found a special connection’
Your best learning experience? Marc: ‘My whole education in Amsterdam has been one big learning experience. It brought me a relentless focus. It opened my mind up to taking knowledge from anywhere and fusing it into everything, opening up a world of possibilities. Somebody once told me “I want to merge with reality”. This has stayed with me ever since.’
Maxine: ‘My best learning experience at the academy was finding my roots in an unknown city and making friends from all over the world.’ What makes you unique as a dancer? Maxine: ‘I think what makes me unique as a dancer is my curiosity and sincerity. I connect to the world with my vision on life – the personal logic I see behind things.’ Marc: ‘If I would have to pinpoint a certain characteristic of myself as a dancer, it would be my openness. When I’m on stage I have the capacity to open my universe for others to explore.’
MAR C
‘I HAVE THE CAPACITY TO OPEN MY UNIVERSE TO OTHERS’ Your future dream? Maxine: ‘In the future I want to contribute in a meaningful way to this overpopulated world.’ Marc: ‘My future dream is to live in a world with more compassion, gratitude and openness, where everyone can really be themselves.’
CONNECT
Your connection? Maxine: ‘Marc and me are classmates and boyfriend and girlfriend. We found a special connection and have by now shared many experiences.’
MAX I N E
Photo Sara Anke Morris
‘I AM A CURIOUS AND SINCERE DANCER’
Maxine Van Lieshout (left) performing at Where to Sit?
253
Marc: ‘A duet made by Andreas Hannes and performed by him and me. This was a very meaningful process in our education’
Nieuwe lichting 2019
R TERENCIO M E E
254
Urban Contemporary (JMD)
ROMEE VAN DE MEENT & TERENCIO DOUW
‘Als stel kunnen we iets mooiers creëren dan alleen’
Jullie mooiste leerervaring? Terencio: ‘In ons tweede jaar hebben wij samen Blossom gemaakt, een eigen choreografie en locatievoorstelling op het dak van de school. Als stel hebben we iets neergezet wat we individueel misschien nooit zouden kunnen. Het stuk heeft elementen onze vibe.’ Romee: ‘Blossom was een heel bijzondere samenkomst van allebei onze krachten. Met alle inspiratie erin van onze reis naar Tel Aviv.’
Jullie toekomstdroom? Terencio: ‘Een atelier om eigen producties te maken. Een huis voor creativiteit, om te werken met alle geweldige mensen die we in de afgelopen jaren hebben leren kennen.’ Romee: ‘Iets creëren waarin wij samen kunnen streven naar onze idealen. Waarin genieten van dans en vertrouwen in elkaars groei en “zijn” centraal staat.’
Foto Eddi de Bie
‘IK WIL ONZE IDEALEN REALISEREN’
‘WE WILLEN SAMEN EEN HUIS VAN CREATIVITEIT STARTEN’
Wat bewonder je in elkaar? Terencio: ‘Romees krachtigheid, moed en doorzettingsvermogen. En: dat ze zo goed voor me is.’ Romee: ‘Alles wat Terencio is. Zijn ijzersterke intuïtie, die hij met oneindig veel durf en kracht durft te volgen. Hoe hij in een ruimte zijn drive en next level energie uitstraalt, en mensen inspireert tot dingen die ze zelf niet durven dromen of denken. Door gewoon puur en oprecht Terencio te zijn.’
De locatievoorstelling Blossom van Terencio en Romee op het dak van de school, december 2017
255
Terencio en Romee in het tweede jaar bij een choreografie van Gerleen Balstra, april 2017
CONNECT
ROMEE
TE R E N C I O
Foto Eddi de Bie
Jullie connectie? Romee: ‘Door onze opleiding hebben Terencio en ik ons samen ontwikkeld, als mens en als kunstenaar. Zonder hem was mijn reis binnen school niet zo’n uniek, waardevol en onbeschrijfelijk avontuur geweest. Ik ben hem heel erg dankbaar voor alles.’ Terencio: ‘Onze connectie heeft ervoor gezorgd dat we in ons vak zijn gegroeid. Door elkaar te vangen en te inspireren. Op persoonlijk level hebben wij een connectie die verder gaat dan woorden.’
Foto Nichon Glerum
Nieuwe lichting 2019
Manouk Martens over haar stage â&#x20AC;&#x2DC;In het team van Bye Bye Baby zat geen scenograaf. Ik ben trots op het toneelbeeld waar we samen toe zijn gekomenâ&#x20AC;&#x2122;
256
Productie Podiumkunsten
Windmachines & een bed als slagveld Niets zo afwisselend als het vak van productieleider. Van windmachines regelen tot meedenken over het slagveld van de liefde. Twee afstuderende productieleiders over hun liefde voor theater. ‘Als je naar buiten loopt, moet de wereld er nét wat anders uitzien dan voorheen.’
257
CONNECT CONNECT
Twee productieleiders over hun taak in het creatief proces
Manouk Martens (25)
‘Ik vind het belangrijk dat kinderen naar het theater gaan’ Nieuwe lichting 2019
Voorstelling Bye Bye Baby (leeftijd 10+) De taak van Manouk Productieleider Maker Nastaran Razawi Khorasani Uitgevoerd November 2018 - februari 2019, Maas Theater en Dans in Rotterdam
Brugklas
‘Ik wil na mijn studie het liefst educatie en productie gaan doen bij een jeugdtheatergezelschap. Daarom studeer ik naast deze opleiding ook Docent Theater aan de NHL Hogeschool. Voor mijn afstuderen bij Productie Podiumkunsten wilde ik graag een voorstelling bij een jeugdtheatergezelschap produceren. Dat werd Bye Bye Baby, een voorstelling over de overgang van de basisschool naar de brugklas van Nastaran Razawi Kho-
rasani. Zij is een maker die ook speelt in haar eigen voorstellingen. Ik was benieuwd naar haar werkproces.’
Positieve recensies
‘Voor de voorstelling lag er weinig vast. Nastaran experimenteert veel tijdens de repetitieperiode. Als productieleider heb ik daarom veel geregeld om dingen te kunnen testen. We hebben overal decorstukken en rekwisieten vandaan gehaald. Ik heb mij verdiept in
windmachines, skydancers en confettimachines en ben nu een expert in Marktplaats. Ik vond het heel tof om een maker op zo’n manier te ondersteunen in het maakproces. En de recensies waren zeer positief: “een meeslepend brugklasdrama”, “geweldig”, schreef de Volkskrant.’
Nieuwe inzichten
‘Voor mij is theater een medium dat mensen met elkaar verbindt. Je beleeft samen een moment. Dit kan je nieuwe inzich-
258
ten geven of aanleiding vormen tot een gesprek. Theater laat mogelijkheden zien. Daarom vind ik het zo belangrijk dat kinderen en jongeren naar het theater gaan en dat we voorstellingen voor deze doelgroep maken. Daar werk ik als productieleider graag aan mee. Als theaterdocent wil ik graag na het zien van een voorstelling de verbinding en het gesprek aangaan.’
Foto Nichon Glerum
CONNECT
Productie Podiumkunsten
Nastaran Razawi Khorasani in Bye Bye Baby
‘Ik heb mij verdiept in skydancers en confettimachines’ 259
Nieuwe lichting 2019
Scène uit Fuckboy je maintiendrai
‘Je ziet de destructiviteit van de mens’ 260
Productie Podiumkunsten
Sophie Tiersma (24)
‘Ik wil de wereld vanuit een onbekend perspectief laten zien’
Eeuwige strijd
‘De voorstelling Fuckboy je maintiendrai is een vrije bewerking van de briefroman Les Liaisons Dangereuses en van het daarop gebaseerde toneelstuk Kwartet. Je ziet twee geliefden op een groot bed. Ze zijn verstrengeld in een eeuwige strijd om elkaar te bewijzen dat ze níét van elkaar houden. Je ziet de destructiviteit van de mens. De behoefte om alles kapot te maken:
zichzelf, de ander, de omgeving. En dan de poging en wil om alles tóch nog op tijd te redden.’
Diepere lagen
‘Ik vond het heel leuk om samen te werken met zo’n professioneel en gepassioneerd team. Voor mijn afstuderen zocht ik een regisseur met wie ik in het proces niet alleen productioneel, maar ook artistiek betrokken kon zijn. Bij Stephen Liebman
kon dat. Met het hele team doken we in het verhaal en ontdekten de diepere lagen ervan. Ik was betrokken bij het thema, de vormgeving en alle praktische zaken. Ook was ik vaak bij de repetities. Erg leuk en afwisselend!’
Ander jasje
‘Theater, of kunst in het algemeen, toont het publiek de wereld of een verhaal vanuit een bepaald perspectief. Ik
261
CONNECT
Voorstelling Fuckboy je maintiendrai De taak van Sophie Artistiek ondersteunend productieleider Regisseur Stephen Liebman Uitgevoerd Mei en juni 2018, Frascati in Amsterdam
wil met mijn werk graag bijdragen om de wereld vanuit een onbekend perspectief te zien. De bekende dagelijkse wereld in een ander jasje steken, zichtbaar maken in een andere stijl. Zodat, als je na die ervaring naar buiten loopt, de wereld er nét wat anders uitziet dan voorheen. Al is het maar voor even.’
Nieuwe lichting 2019
Five talented young ballet dancers are about to â&#x20AC;Ś
From a very young age they have studied ballet. Now, they are ready for launching their professional careers and delight audiences worldwide.
262
Mischa Goodman
‘I LOVE TO BE ON STAGE. I HAVE TRAINED HARD FOR MANY YEARS AND ON STAGE I CAN FINALLY SHOW AND EXPRESS MYSELF IN FRONT OF AN AUDIENCE. I WANT TO BE AN INSPIRATION FOR OTHER DUTCH BOYS. SO THERE WILL BE MORE DUTCH BALLET DANCERS.’
‘DANCING IS A HUGE PART OF MY LIFE – IT IS SOMETHING I HAVE DONE MY WHOLE LIFE. AS A DANCER I WANT TO BRING JOY INTO THE WORLD.’
263
CONNECT
‘BALLET MEANS EVERYTHING TO ME! SINCE I WAS LITTLE I KNEW I WANTED TO BECOME A BALLET DANCER. DANCING OPENS ANOTHER PART OF ME, AS IF I AM IN ANOTHER WORLD AND I TAKE THE AUDIENCE WITH ME.’
Ruben Genet
Marie-Claire Kemper
Nationale Ballet Academie
GUUS HAK
Nieuwe lichting 2019
(19)
Nationality Dutch Internship The Zürich Ballet
Photo Olivier Wecxsteen
In Swan Lake (as a corps de ballet member) Future ‘I will be dancing at the Hungarian National Ballet.’
264
Nationale Ballet Academie Nationality Dutch Internship The Dutch National Ballet In Giselle on tour, La Dame aux Camelias
CONNECT
Future ‘I will be dancing at Lithuanian National Ballet in Vilnius.’
RUBEN GENET
Photo Sebastian Galtier
(19)
265
Photo Sebastian Galtier
Nieuwe lichting 2019
GENE GOODMAN
(19)
266
Nationale Ballet Academie
MARIE-CLAIRE KEMPER
CONNECT
(19)
Nationality Dutch Internship The Dutch National Ballet In Giselle on tour, The Sleeping Beauty
Photo Abril Diaz
Future â&#x20AC;&#x2DC;My dream company is the Royal Danish Ballet, but most important for me is to be part of a professional company and develop myself as a professional ballet dancer.â&#x20AC;&#x2122;
267
Nationality British Internship The Dutch National Ballet In Giselle, La Dame aux Camelias, The Sleeping Beauty, Swan Lake
Nieuwe lichting 2019
Future ‘I will be dancing at the Youth Company of the Finnish National Ballet.’
MICHA GOODMAN (19)
268
How images in your head become reality
Sketchbook peeks Whether itâ&#x20AC;&#x2122;s a presentation, a performance or a show, as an audience member you usually experience the end result of creative work. But what is it like at the start of the artistic process? Two graduating students from Modern Theatre Dance offer us a peek into their creative minds and their sketchbooks.
269
CONNECT
Modern Theatre Dance
Ana Van Tendeloo Feels connected to ‘Choreographer Astrid Boons’
Nieuwe lichting 2019
Because ‘Her ideas, movement language and compassion for people are an example for me’
Imagination ‘When I dance it’s never just about movement. I’m always searching for a depth, meaning or specific state of mind to work with. I’ve got a rich imagination, and I use it in my art to look differently at certain things. I do a lot of research on specific issues. I love to work out the images I have in my head in my sketchbook and try to make them real.’
Recognition ‘As a dancer I try to be as transparent as possible; I offer myself to the audience by being real. I believe I can transfer a pure emotion, an understanding that the audience recognises, and that triggers them – maybe even enough to take action.’ Connection ‘I hope to stay curious forever and to create
my own work. I want to connect to the world through pure beauty – in any form. I want to offer myself as a medium and transfer all the hidden worlds, thoughts, emotions and concepts we and I have. I want to research them, dig into them, put them in another light and mould them, and then pass them on to my audience.’
‘Brecht Bovijn (the photographer of the pictures) and I love to create projects together in our free time. This picture is the result of one of our collaborations.’ >
‘An image of my sketchbook for a new project’
270
Modern Theatre Dance
CONNECT
‘I want to connect to the world through pure beauty’
271
Nieuwe lichting 2019
‘I push the line between dance and performance’
Sketches of a back contortion of Louis Siegert
272
Modern Theatre Dance
Feels connected to ‘Amsterdam’ Because ‘The life I’ve built here; finding my people, generating roots within my heart’
Blank canvas ‘These are sketches and photos of my work Parle à mon, French for “speak to my back”. It’s a “back-dance” in which I display myself as a blank canvas. The stage is dark, my costume is dark; just one light spot hits the white skin of my back.’ Optical illusions ‘When I dance with my back I create optical illusions. I constrict my body into a pose
that hides my limbs; I become a breathing body shape, shifting into a tumultuous creature. I only contract and expand my back, showing off the craters of my skin. My skin is transparent on stage. My goal is to create an intimate context where the attention is drawn to my see-throughness.’ Magic ‘Each dancer has a different role. My role is to push further the
273
line between dance and performance. My potential is to invite an audience into my entrails. My research is based on an overgrown vision of magic. The biggest magic for me is when I take workshops or dance classes; how do we connect as creative people? A possible answer is by being participative and wholehearted, and by sharing subtle observations.’
CONNECT
Louis Siegert
De zin van onzin
Nieuwe lichting 2019
Afstudeervoorstelling Een Carnaval
Heeft carnaval buiten Brabant en Limburg cultureel bestaansrecht? Zeker wel, zo laten regisseur Jessie L’Herminez en scenograaf Lisanne Bovée je ervaren in hun afstudeervoorstelling Een Carnaval. ‘We vieren de dwaasheid en de zotheid in onze maatschappij.’
Een Carnaval is een afstudeervoorstelling van Jessie L’Herminez (regie), Lisanne Bovée (scenografie), Rutger Bouwman (Geluidsontwerp), Jorik Damman (technische productie) en Emma Boots (productieleiding) die speelde in mei en juni 2019 in Frascati 274
Regie / Scenografie
CONNECT
‘Wat gebeurt er als de vastgeroeste neoliberale waarden uitgezweet kunnen worden?’
275
276
fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Bart Grietens
Nieuwe lichting 2019
Regie / Scenografie
Carnaval, is dat niet een beetje plat? Regisseur Jessie L’Herminez: ‘Het is maar hoe je ernaar kijkt. Wij hebben onderzoek gedaan naar dit wereldwijde en oeroude ritueel. In elke cultuur heeft het zijn eigen waarden en tradities die door de eeuwen heen gevormd zijn. De Babyloniërs, de Egyptenaren en de Germanen kenden al dergelijke lentefeesten om de winterdemonen te verdrijven en de hiërarchische structuren om te keren. Bij de oude Grieken kwam de viering samen met het theater. Door maskerades, optochten en theatervoorstellingen vereerden zij Dionysos, de god van de kunst, wijn en vruchtbaarheid. Dat was allemaal lang voordat de katholieke kerk zich het carnaval toe-eigende. Blijkbaar is het in het mens-zijn verweven. En de mens is soms zo plat als een dubbeltje en soms zo diep als een donkere afgrond.’ Ben je zelf ook een carnavalsvierder? Jessie: ‘Ja, ik ben opgegroeid met het Bourgondische carnaval. Toen ik in Amsterdam kwam wonen, bleek dit niet zo vanzelfsprekend te zijn. Daardoor vroeg ik me af: waarom is
Jessie: ‘Dit schilderij van James Ensor inspireerde ons: geraamten twistend om een gehangene’
Voor dit ritueel creëer ik een ruimte waarin ik denk dat mensen graag willen zijn. Een ruimte die binnen een rituele cyclus tot stand komt. Ik wil het voor mij zo waardevol? Wat is eigenlijk de oorsprong van dit masker- graag dat de ruimte helpt je open te stellen voor het sacrale.’ ritueel? En heeft het nog steeds een universele rol?’ Wat is jullie grootste kick bij het maken van de voorstelling? En wat denk jij? Lisanne: ‘Ik maak een kleed dat Jessie: ‘Ik geloof wel dat de metabestaat uit een verzameling van modernistische westerse mens een, driehonderd antieke tafelkleden. Mijn al dan niet bewuste, behoefte heeft om terug in verbinding te komen met grootste uitdaging is om de kwaliteit van deze tafelkleden in de volste elkaar en de onzichtbare wereld: die van de verbeelding en de natuur. Wat potentie voelbaar te maken. Uiteindelijk is de grootste kick voor mij vaak gebeurt er als de vastgeroeste neolihet moment dat je ontwerp iets geeft berale waarden uitgezweet kunnen wat je niet had kunnen bedenken.’ worden?’ Jessie: ‘Voor mij is het de repetitieperiode. De beste ideeën zijn nou Wat is de essentie van jullie eenmaal niet van tevoren te bedenvoorstelling? ken – die vind je door te doen en te Jessie: ‘Een Carnaval gaat niet over spelen.’ carnaval. We gebruiken carnaval als vorm om te vertellen dat het na donker weer licht wordt. Dat er moed voor nodig is om uit het donker te komen en opnieuw te hopen, maar dat de dwaasheid daarbij kan helpen. “De zin van onzin” is de kernzin.’ Wat ervaar je als toeschouwer? Scenograaf Lisanne Bovée: ‘We vieren gezamenlijk de zotheid en de dwaasheid in het aanschijn van de dood.
277
CONNECT
‘De mens is soms zo plat als een dubbeltje en soms zo diep als een donkere afgrond’
Nieuwe lichting 2019 Hierboven en voorgaande pagina’s: repetitiefoto’s met Sieger Baljon, Dennis Tiecken, Tie Schellekens en Jessie L’Herminez
278
Foto Paul Hoes
Regie / Scenografie
Regisseur Jessie L’Herminez (29)
‘Ik wil een gezelschap beginnen buiten de randstad’ Wat wil je doen als je bent afgestudeerd?
Welke eigenschappen maken jou tot een goede regisseur?
‘Ik ben open, kwetsbaar, verantwoordelijk - en eigenwijs. Verder ben ik me ervan bewust dat elke eigenschap die een kracht is tegelijkertijd ook een valkuil kan zijn.’
Scenograaf Lisanne Bovée (27) ‘Ik ben graag de brug naar bijzondere beeldtaal’ Hoe connect jij met de wereld?
‘Als scenograaf ben ik voortdurend bezig met het herkennen en bevragen van interessante beelden. Ik vind het belangrijk dat wij beeld blijven ervaren als een wezenlijke taal. Ontroerd en gefascineerd raken door beeld draagt bij aan een rijk bestaan. In deze drukke tijden moeten we deze taal af en toe een beetje oefenen. Ik ben graag de brug naar bijzondere beeldtaal.’ Welke eigenschappen maken jou tot een goede scenograaf?
‘Het lukt mij goed om dienstbaar te zijn aan mijn verbeelding. Mijn hoofd en handen werken goed samen – er ontstaat een gesprek tussen beide waarin ze elkaar steeds bevragen. Dat is heerlijk werken als het begint de stromen.’
279
CONNECT
‘Ik wil mezelf doorontwikkelen als regisseur door zo veel mogelijk te regisseren. Toneel, maar ook hoorspelen en concerten. Ik begin met een atelier bij de Toneelschuur en waarschijnlijk een Fras(cati)lab. Daarnaast wil ik graag lesgeven of projecten doen op een toneelschool. Vanaf 2020-2021 hoop ik een aantal jaar bij een productiehuis te kunnen werken. Om vervolgens een vertrouwde groep gedreven en ongelofelijk goede mensen bij elkaar te brengen met wie ik een gezelschap kan beginnen buiten de randstad. Dream baby dream, forever and ever…’
Nieuwe lichting 2019
CONNECT YOUR FUTURE > Find other creative alumni of the academy to work together in the future
280
281
CONNECT
Amsterdamse Toneelschool & Kleinkunstacademie
Nieuwe lichting 2019
>>>
Eeke Boonstra
Coen Bril
Roan ten Cate
Julia Diepstraten
Denzel Goudmijn
Emma Josten
Sabine van Kuipers
Dinda Provily
Giulia Reiss
Momo Samwel
Jurriaan van Seters
Sidar Toksöz
Maurice Vonk
Mime Opleiding >>>
Romy Vreden
Simme Wouters
Kathlyn Wuyts
Jurjen Zeelen
Matteo Bifulco
Elliot Dehaspe
Jente De Motte
Gerben de Jong
Camila Romero Lema
Koen van Etten
Jessie L’Herminez
Regie >>>
Zoë Schollée
Martijn Schrier
282
Nieuwe licbting afstudeerders
Theater docent >>> Adrian Linz
Rebekka Nilsson (2019/2020)
Lisa Groot Haar
Femke Heskes
Hannegijs Jonker
Lisa de Kwant
Coosje de Loor
Dorien Haan
Marieke Heerema
Annabelle van de Laar
Sem Jonkers Milan Schleijpen Rachel Schuit
Philipp Cahrpit
Theater docent verkort >>>
Fadua El Akchaoui Yahmani Blackman Elisabeth Boor Joanne Purperhart Hilde Tuinstra Frank Maria Meijers
Robert van de Merwe
Bor Rooyackers
Scenografie >>>
Anne van Buuren
Joanne Swaan
Django Walon
Lisanne Bovée
Han Buhrs
Manouk Martens
Lucia van der Pasch (2019/2020)
283
Elisia da Silva Martins Peças
Productie Podium kunsten >>>
Suzan Slinger
CONNECT
Tabita Friis Kristensen
vervolg
Jossie van Dongen Lisa Kampen
Productie Podium kunsten >>>
Design & Technologie >>>
Sophie Tiersma
Lars Huijgen
Nieuwe lichting 2019
Rutger Bouwman Bea Verbeek Eli van Hooff
Technische Productie Associate Degree >>>
Stijn Kierkels
Martijn van Nunen
Bram Visser
Misha Dokter
Tim Kockx
Niels Mol
Joery Nijenhuis
Jenno Roelofs
Stefan Ravnjak Matthijs Gulien Thijmen Lemminga
Nationale Ballet academie >>> Ruben Genet
Mischa Goodman
Guus Hak
Sarah Abicht
Timon De Ridder
Marc Oliveras Casas
Evgenia Rubanova
Gene Goodman
Moderne Theaterdans >>>
Marie-Claire Kemper
Hannah Kriesmair
Pilvi Kuronen
Maxine Van Lishout
284
Nieuwe licbting afstudeerders
Louis Siegert Christian Nujster
Diana Šenauskait
Ana Van Tendeloo
Andrei Voicu
Jeff Aurik
Terencio Douw
Cristel de Frankrijker
Rowan Kievits
Urban Contemporary (JMD) >>>
Romee van de Meent
Esther Murdoc
Giovanni Pisas
CONNECT
Lisa van de Burg Adam Khazhmuradov Anne Spoel Chanel Vijent Lo Walther Boer
Alessiò Reedijk
School voor nieuwe Dansontwikkeling (SNDO) >>>
Netti Nüganen Stina Fors
Diego Oliveira
Ahmed El Gendy
Mami Kang
Emile Lagarde
Elisabeth Raymond
Raoni Saleh
Alexey Shkolnik
Stephanie Bonnet
Nina Broeke
Rogier Dasselaar
Docent Dans >>>
285
Lisa Doolaard
Layzmina Emerencia
Yanira Gefferie
Stijn de Gooijer
Juersson Hermanus
Carla Jimenez Estevez
Husam Kamel
Daniël Desmond Kemp
Joey Mulder
Flore Muuse
Nieuwe lichting 2019
Yar Kromhout
Ayse Nur Salli
Noa Tielens
DAS Choreography >>>
Lara Valentić
DAS Theatre >>>
Setareh Fatehi Irani
Emily Gastineau
Miriam Jacob (2019/2020)
Su-mi Jang
Rodrigo Batista de Oliveira
Ira Brand
Brogan Davison
Max Gadow
Melih Gençboyacı
Samara Hersch
Ana Vilela da Costa
Billy Mullaney
Annefleur Schep
Ingrid Vranken
286
Opleidingen
THEATER Theaterdocent
Mime Opleiding
Theaterdocent Verkort
De opleiding Theaterdocent leidt studenten op tot veelzijdige, ondernemende theatermakende docenten De Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie en docerend theatermakers met een eerstegraads (ATKA) leidt studenten op onderwijsbevoegdheid tot creatieve, muzikale en (Bachelor of Education). ondernemende toneelspeStudenten leren inspirerend lers/performers. Studenlesgeven aan en theaterten leren acteren, zingen, maken met ongetrainde musiceren, theatermaken spelers van alle leeftijden uit en interdisciplinair werken alle (culturele) lagen van de en weten hun publiek te inspireren met hun fantasie, bevolking, over thema’s die engagement en verbeelding. hen raken.
Alles begint bij beweging! De Mime Opleiding leidt studenten op tot eigenzinnige spelers en theatermakers met een sterk fysiek bewustzijn en een persoonlijke stijl. Studenten leren lichaamstaal te analyseren, theatraal toe te passen en te voorzien van hun eigen handtekening.
Regie Opleiding
De opleiding Theaterdocent Verkort leidt professionele acteurs, regisseurs, mimespelers of performers in twee jaar op tot docerend theatermakers met een eerstegraads onderwijsbevoegdheid (Bachelor of Education). Studenten leren inspirerend lesgeven aan en theatermaken met ongetrainde spelers van alle leeftijden uit alle (culturele) lagen van de bevolking, over thema’s die hen raken.
Productie Podiumkunsten
De opleiding Productie Podiumkunsten leidt studenten op tot excellente productieleiders, creative producers, voorstellingsleiders of regieassistenten bij theater-, opera- of dansvoorstellingen of bij grote evenementen en festivals. Studenten leren niet alleen hoe je projecten strak financiert, organiseert en uitvoert, maar ook hoe je slimme oplossingen bedenkt om de artistieke ideeën van het creatief team te realiseren.
Scenografie
De opleiding Scenografie leidt studenten op tot het uitdagende beroep van scenograaf. Met decors, beeld, geluid, licht en kostuums leren studenten nieuwe, onbekende werelden creëren voor voorstellingen, tentoonstellingen en evenementen.
De Regie Opleiding leidt studenten op tot professionele regisseurs die hun kunstenaarschap, persoonlijke visie en eigen fascinatie volgen en vertalen in theater, samen met een artistiek team. Het motto: alles kan, mits goed gedaan!
287
Design & Technologie
De opleiding Design & Technologie leidt avontuurlijke en creatieve technici op tot onmisbaar lid van het creatief team van festivals, theatergezelschappen, exposities en mediaprojecten. Studenten ontwikkelen zich tot ‘uitvinders’ die verrassende oplossingen bedenken om de artistieke ideeën van het creatief team technisch te realiseren.
Technische Productie Associate Degree
De tweejarige hbo-opleiding Technische Productie - Associate Degree leidt studenten met een mbo-diploma Podium- en evenemententechniek (PET) op voor een technisch-leidinggevende functie in het theater, bij festivals en bij evenementen.
CONNECT
Amsterdamse Toneelschool & Kleinkunstacademie
DANS Nationale Balletacademie
Nieuwe lichting 2019
De Nationale Balletacademie (NBA) is de landelijke topopleiding voor klassieke dans en kent een unieke samenwerking met Het Nationale Ballet. De academie leidt jonge, getalenteerde dansers op het allerhoogste niveau op en brengt hen de professionele standaard bij die vereist is om te dansen bij een balletgezelschap aan de internationale top.
Moderne Theaterdans
De opleiding Moderne Theaterdans leidt studenten op tot veelzijdige dansers met een persoonlijke stijl voor een carrière bij hedendaagse dansgezelschappen in binnen- en buitenland. Studenten leren een divers hedendaags repertoire en dansvocabulaire beheersen en nemen actief deel aan maakprocessen van choreografen.
Urban Contemporary (JMD)
Docent Dans
De opleiding Docent Dans leidt studenten op tot veelDe opleiding Urban Contem- zijdige dansende makers en dansende docenten met porary (JMD) leidt studeneen eerstegraads onderten via competentiegericht onderwijs op tot eigenzinni- wijsbevoegdheid (Bachelor of Education). Studenten ge podiumkunstenaars en leren inspirerend lesgeven theaterpersoonlijkheden. Studenten krijgen les in een aan en dansvoorstellingen maken met dansers van alle breed scala aan danstechnieken – van klassiek ballet leeftijden uit alle (culturele) lagen van de bevolking. tot hiphop – en in zang en spel.
School voor Nieuwe Dansontwikkeling (SNDO)
ONZE VOOROPLEIDING HEDENDAAGSE DANS
5 O’Clock Class
De kunstvorm dans laat een groeiende verscheidenheid aan visies zien. Choreografen putten uit tal van bronnen, bewegingsstijlen en theatrale middelen om hun, vaak persoonlijke, verhaal over het voetlicht te brengen. De School voor Nieuwe Dansontwikkeling (SNDO) leidt studenten op tot eigenzinnige choreografen die een betekenisvolle bijdrage leveren aan de voorhoede van de internationale dans.
De 5 O’Clock Class is een vooropleiding hedendaagse dans die jonge, getalenteerde dansers vanaf 11 jaar helpt om hun talenten en skills verder te ontdekken en ontwikkelen. Studenten volgen buiten schooltijd een uitgebreid programma van danslessen en workshops, en dansen in professionele voorstellingen.
288
Expanded Contemporary Dance.
N IE UW IN 2019
Vanaf 2019-2020 gaan de opleidingen Urban Contemporary (JMD) en Moderne Theaterdans van de Academie voor Theater en Dans over in de nieuwe dansopleiding Expanded Contemporary Dance. In de nieuwe opleiding ligt de vraag wat hedendaagse dans is open. Studenten verkennen de relatie tussen social, urban en niet-westerse dansstijlen en de Europese en Amerikaanse traditie van theaterdans. Binnen het diverse programma worden studenten uitgenodigd hun eigen unieke pad te creëren om een internationale carrière op te bouwen als dans-performers met een sterke artistieke stem.
MASTERS S IN D S 2018
DAS Choreography
DAS Creative Producing
De tweejarige Engelstalige masteropleiding DAS Theatre stimuleert makers, creative producers, curatoren en programmamakers die al enkele jaren ervaring hebben in de theaterpraktijk in hun verdere artistieke ontwikkeling. De opleiding biedt studenten een inspirerende plek om eigen onderzoek te doen, hun netwerk te verbreden en hun artistieke visie verder te ontwikkelen.
De tweejarige Engelstalige masteropleiding DAS Choreography stimuleert jonge choreografen die al een professionele praktijk hebben opgebouwd in hun verdere artistieke ontwikkeling. De opleiding biedt studenten een inspirerende plek om eigen onderzoek te doen, hun netwerk te verbreden en hun artistieke visie verder te ontwikkelen.
De tweejarige masteropleiding DAS Creative Producing - Entrepreneurship in the Arts is een interdisciplinaire deeltijdopleiding voor creative producers die met hun werk middenin de wereld staan. Studenten worden opgeleid tot creative producers die kunstprojecten met een maatschappelijke urgentie realiseren en het kunstenveld van de toekomst vormgeven.
CONNECT
DAS Theatre
289
Nieuwe lichting 2019
INDEX
A Sarah Abicht Fadua El Akchaoui Jeff Aurik B Rodrigo Batista de Oliveira Matteo Bifulco Yahmani Blackman Stephanie Bonnet Eeke Boonstra Elisabeth Boor Rutger Bouwman Lisanne Bovée Ira Brand Coen Bril Nina Broeke Han Ruiz Buhrs Lisa van de Burg Anne van Buuren
171 283 40
76 228 283 244, 247 194 - 213 283 274, 284 274 - 279 70, 71 194 - 213 60, 61 124 - 129 285 124 - 129
C Philipp Cahrpit Roan ten Cate Ana Vilela da Costa
16, 18 194 - 213 64
D Rogier Dasselaar Brogan Davison Elliot Dehaspe Jente De Motte Julia Diepstraten Misha Dokter Jossie van Dongen Lisa Doolaard Terencio Douw
56, 57 69 236, 237 230, 231 194 - 213 86 - 93 284 146, 147 254, 255
E Ahmed El Gendy Layzmina Emerencia Koen van Etten
106, 107 192, 193 118 - 121
290
F Setareh Fatehi Irani Stina Fors Cristel de Frankrijker Tabita Friis Kristensen
286 114, 115 43, 44 32, 33
G Max Gadow Emily Gastineau Yanira Gefferie Melih Gençboyacı Ruben Genet Gene Goodman Mischa Goodman Stijn de Gooijer Denzel Goudmijn Lisa Groot Haar Matthijs Gulien
72, 73 78, 79 140, 141 74, 75 265 266 268 188, 189 194 - 213 19 - 21 284
H Dorien Haan Guus Hak Marieke Heerema Juersson Hermanus Jessie L’ Herminez Samara Hersch Femke Heskes Eli van Hooff Lars Huijgen
158, 159 264 160, 161 244 - 247 274 - 279 78, 79 80 - 83 284 182, 183
I J Miriam Jakob Su-Mi Jang Gerben de Jong Hannegijs Jonker Sem Jonkers Emma Josten Carla Jimenez Estevez
286 286 232, 233 22 - 24 283 194 - 213 190 - 191
112, 113 186, 187 284 58, 59 267 285 118, 135 40, 41, 45 86 - 93 172 286 194 - 213 166, 167 80 - 83
L Annabelle van de Laar 154, 155 Emile Lagarde 102, 103 Thijmen Lemminga 284 Adrian Linz 124 - 128, 176 - 179 Coosje de Loor 25, 26 Maxine Van Lishout 166, 167, 252, 253 M Manouk Martens Romee van de Meent Frank Maria Meijers Robert van de Merwe Niels Mol Joey Mulder Billy Mullaney Esther Murdock Flore Muuse N Netti Nüganen Rebekka Nilsson Joery Nijenhuis Christian Nujster Martijn van Nunen
32, 256 - 258 254, 255 150, 151 156, 157 86 - 93 286 66, 67 45 - 47 52, 53
104, 105 28 - 31 86 - 93 285 32, 134
O Diego Oliveira Marc Oliveras Casas
100, 101 252, 253
P Lucia van der Pasch Giovanni Pisas Dinda Provily Joanne Purperhart
36, 37 46, 47 194 - 213 283
Q R Stefan Ravnjak Elisabeth Raymond Alessiò Reedijk Giulia Reiss Timon De Ridder Jenno Roelofs Camila Romero Lema Bor Rooyackers Evgenia Rubanova
284 96 - 99 43, 44 194 - 213 167 86 - 93 234, 235 162, 163 148 - 251
S Raoni Saleh 108, 109 Ayse Nur Salli 142, 143 Momo Samwel 194 - 213 Annefleur Schep 62, 63 Milan Schleijpen 283 Zoë Schollée 226, 227 Martijn Schrier 238, 239 Rachel Schuit 283 Diana Šenauskaité 170, 171 Jurriaan van Seters 194 - 213 Alexey Shkolnik 110, 111, 248 - 251 Louis Siegert 272 - 273 Elisia da Silva Martins Peças 122, 123 Suzan Slinger 176 - 180 Anne Spoel 285 Joanne Swaan 152, 153
291
T Ana Van Tendeloo 270, 271 Noa Tielens 54 - 56 SophieTiersma 261 Sidar Toksöz 194 - 213 Hilde Tuinstra 283 U V Lara Valentiç Bea Verbeek Chanel Vijent Bram Visser Andrei Voicu Maurice Vonk Ingrid Vranken Romy Vreden
144, 145 284 285 134, 135 166 - 173 194 - 213 68 194 - 213
W Django Walon Lo Walther Boer Simme Wouters Kathlyn Wuyts
176 - 180 285 194 - 213 194 - 213
X Y Z Jurjen Zeelen
194 - 213
CONNECT
K Mami Kang Husam Kamel Lisa Kampen Daniël Desmond Kemp Marie-Claire Kemper Adam Khazhmuradov Stijn Kierkels Rowan Kievits Tim Kockx Hannah Kriesmair Yar Kromhout Sabine van Kuipers Pilvi Kuronen Lisa de Kwant
Colofon Het magazine CONNECT is tot stand gekomen dankzij de fantastische bijdragen van de in 2019 afstuderende studenten van de Academie voor Theater en Dans. Concept Buro Vonkstof – Petra Boers Redactie Petra Boers Wouter van Loon Erla van der Pauw Interviews, teksten & correctie Petra Boers Fotografie
Nieuwe lichting 2019
Art direction, grafisch ontwerp & illustraties Erla van der Pauw
De fotografen staan vermeld bij de foto’s op de betreffende pagina’s van CONNECT. De redactie van CONNECT heeft zich ingespannen om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat wordt gebruikt, te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u rechthebbende bent en voor het gebruik waarvan u niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, kunt u contact opnemen met atd-webredactie@ ahk.nl
Coördinatie Wouter van Loon Redactie- en productieassistent Manfred Kokmeijer English copy editing Steve Green
Speciale dank aan de deelnemers aan de CONNECT denktank en workshop: Jeroen de Beer, Petra Boers, Désirée Delussu, Julia Diepstraten, Emma Josten, Manfred Kokmeijer, Kobbe Koopman, Bart Kusters, Stella van Leeuwen, Angela Linssen, Wouter van Loon, Stephanie Lühn, Maaike Mul, Erla van der Pauw, Martijn Schrier, Tom Willems, Saundra Williams, Karin van de Wiel
Druk Zwaan Printmedia Binder Stronkhorst Boekbinders
Deze uitgave is tot stand gekomen dankzij de steun en inzet van
Papier Binnenwerk Lessebo Smooth 1.2. white 130 grs. Omslag Lessebo Design 1.3 white 300 grs. Stofomslag IBO 60 grs.
Esther Arribas, Gerleen Balstra, Bojana Bauer, Jeroen de Beer, Barbara de Boer, Silvia Bottiroli, Renate Dekker, Désirée Delussu, Inge van Eijck, Jeroen Fabius, Yvette Fijen, Jopie de Groot, Ellen van Haeringen, Sandra Jonas, Charlotte Keizer, Lenne Koning, Jerry van der Kooi, Bart Kusters, Damar Lamers, Velvet Lee, Stella van Leeuwen, Angela Linssen, Corina Lok, Stephanie Lühn, Anna van der Meulen, Ernst Meisner, Bojana Mladenovic, Maaike Mul, Anke Nust, Marieke Plantinga, Loes van der Pligt, Loes Ponsioen, Rikke Rasmussen, Moniek Slaman, Jolien Scholte, Arjan Schoolderman, Bart Visser, Steven Van Watermeulen, Eddy Westerbeek, René Vlemmix, Saundra Williams, Jan Zoet en iedereen die een bijdrage heeft geleverd.
Oplage 750 Uitgave Academie voor Theater en Dans Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Adres Academie voor Theater en Dans Jodenbreestraat 3 • 1011 NG Amsterdam Postbus 15323 • 1001 MH Amsterdam
292
294
Nieuwe lichting 2019
293
CONNECT