Boe kS t a r t EnVerder 7 lezen, luisteren, kijken, spelen met baby’s en peuters
De nieuwste boeken voor 0-4 en voorleestips Kom naar de bibliotheek! w w w. b o e k s t a r t . n l
‘Relja (3,5 maand) houdt van boeken ‘lezen’: hij onderzoekt ze nauwkeurig, sabbelt aan de bladzijden, draait ze om en om… Zijn motto is: je kunt ze nooit van dichtbij genoeg bekijken om alles te ontdekken!’
De favoriete boekjes van Relja: • Kikker in het water van Max Velthuijs • Aanwijsboekjes van Nijntje en boekjes van Dikkie Dik Heb jij ook een leuke foto van je kindje dat een boekje ‘leest’? Mail je foto naar: Marijke Bos, Stichting Lezen, mbos@lezen.nl.
BOEKSTART VIJF JAAR! BoekStart, het leesbevorderingsprogramma voor kinderen van nul tot vier jaar, bestaat vijf jaar. Inmiddels doet al 90% van de bibliotheken mee. De kans dat ook jouw bibliotheek meedoet, is groot. Ga er eens kijken! Ook steeds meer peuterspeelzalen en kinderdagverblijven werken met BoekStart. Pedagogisch medewerkers hebben een training Interactief voorlezen met baby's, dreumesen en peuters gevolgd en er is minstens een van hen opgeleid tot voorleescoördinator. Er is een leuke leesplek met een mooie collectie boekjes. De deelnemende kinderopvang heeft BoekStart opgenomen in het beleid, zodat lezen en boeken steeds aandacht krijgen als vast onderdeel van het dagprogramma. Dat is goed voor de taalontwikkeling en het (voor)leesplezier van jonge kinderen. Verschillende (kinder)boekhandels laten met BoekStart hun assortiment aan leuke babyboekjes herkenbaar zien. Afgelopen najaar startten zij met de actie BoekStart: Het ideale kraamcadeau. BoekStart bestaat vijf jaar én 2013 is het Jaar van het Voorlezen. Daarom is er een gloednieuwe prijs: BoekStart Babyboekje van het Jaar. Vijf genomineerde boekjes – die aan speciale eisen voldoen – worden bekendgemaakt op de Negenmaandenbeurs, die gehouden wordt van 20 tot en met 24 februari 2013 in Amsterdam RAI. Ouders, pedagogisch medewerkers en bibliothecarissen mogen ter plekke hun stem uitbrengen. Dat kan ook via boekstart.nl of via leesplein.nl.
☞
Kijk op boekstart.nl en op leesplein.nl
3
BOEKSTART Baby’s en boeken: wat kan je baby al?
2-3 mnd
3-5 mnd
5-7 mnd
7-9 mnd
9-12 mnd
4
☞
Luisteren naar je stem Door jouw stem te horen, weet je baby dat jij er bent. Het geeft een gevoel van veiligheid. Jij kunt aan jouw baby merken dat hij er rustig van wordt, ook al begrijpt hij nog niet wat je zegt. Zing liedjes voor hem! Grijpen naar voorwerpen Je baby gaat grijpen naar voorwerpen die hij ziet. Hij kan voorwerpen vasthouden en heen en weer bewegen. Vooral voorwerpen met felle kleuren en voorwerpen die geluid maken, trekken de aandacht. Geef hem kleurige knisperboekjes! Voorwerpen verkennen Je kindje gaat allerlei voorwerpen met de handjes en mond betasten. Hij voelt of iets zacht is, of glad of hard. Voelboekjes zijn nu leuk. Interesse in wat jij doet Je baby heeft veel interesse in alles wat je doet. Hij kan lang naar jouw bezigheden kijken. Geef er commentaar bij, dat is goed voor de taalontwikkeling. Woorden nazeggen Tijdens het brabbelen van je kindje hoor je steeds meer bekende klanken en lettergrepen. Sommige baby’s kunnen al woorden nazeggen. Tijd voor een ‘gesprek’!
Kijk ook op boekstart.nl > Tips > Leesontwikkeling
BABYBOEKJES Baby’s ontdekken een boekje op hun eigen manier: door te voelen, te sabbelen, ermee te gooien. Een babyboek moet hier tegen kunnen. Met ongeveer tien maanden ontdekt je kindje hoe een boek ‘werkt’. Het raakt meer gericht op de inhoud en slaat bladzijden om. Soms vijf tegelijk, maar dat geeft niet. Het gaat om het ontdekken en samen met het boekje bezig zijn. Leka cirkus: Ikea babyboekje Annie Huldén en Sanna Dahlman (ontwerp) Ikea, € 7,99 Lekker zacht stoffen babyboekje over het circus. Met voelen knisperelementen, een spiegeltje en een los wit konijntje dat er ingeschoven en weer uitgehaald kan worden. Een boekje waarmee veel te ontdekken en te doen valt! AB (6 mnd+) Spelen met Kikker Max Velthuijs (tekeningen) Uitgeverij Leopold, € 9,95 Kijken en voelen: je baby zal veel plezier beleven aan dit zachte stoffen boek over Kikker. Door te kijken achter het deurtje van het huis van Kikker, te voelen aan zijn gele dasje of door aan het staartje van de muis te trekken… AB (6 mnd+) Baby’s eerste badboekje Stella Baggott (tekeningen) Uitgeverij Usborne, € 9,50 Dit plastic badboekje is uitgevoerd in zwart-wit met hier en daar een kleurig accent. Vanaf twee maanden kunnen baby’s al aandachtig kijken naar zulke zwart-wittekeningen. De waterdieren kun je later samen benoemen. AB (2 mnd+)
5
DREUMESBOEKEN (1+) Een dreumes rond een jaar gaat herkennen wat er op de plaatjes staat. Foto’s of duidelijke tekeningen van dieren doen het erg goed. Het liefst niet meer dan één per plaatje. Vertel er iets bij. Het geeft niets als je kind in het midden van het boek wil beginnen. Het is toch nog niet toe aan een echt verhaal. Hoi! Liesbet Slegers (tekst en tekeningen) Uitgeverij Clavis, € 12,95 Beer zit aan tafel, hij rijdt op de trein. Doet hij dat helemaal alleen? Nee hoor, schuif de bladzijden uit en er piept steeds een kindje tevoorschijn. Ook is er in de reeks ‘Kijk eens’: Zoem!. AP (1,5+) Mijn allereerste woordjes Roger Priddy (tekst en foto’s) Uitgeverij Van Holkema & Warendorf, € 12,99 Groot, stevig uitgevoerd aanwijs-kijkboek met kleurenfoto’s rond (huis)dieren, speelgoed, bad- en bedtijd en meer herkenbare onderwerpen. Ook zijn er pagina’s rond vormen, kleuren en getallen. AP (1,5+) Zie je wat ik doe? Elly van der Linden (tekst) en Liesbeth Bernaerts (foto’s) Uitgeverij Clavis, € 6,95 Op de kleurenfoto’s doen dreumesen de bezigheden van volwassenen na: helpen met cakejes bakken, de auto wassen. Dat schiet lekker op! Met tekst op rijm. In dezelfde zesdelige reeks verscheen bijvoorbeeld ook Dag groot paard. AP (1,5+) 6
PEUTERBOEKEN (2+) Een peuter van een jaar of twee is toe aan een echt verhaaltje. Over een meisje of een jongetje dat iets beleeft wat je kind herkent. Ook dieren doen het erg goed. De platen moeten duidelijk laten zien wat er in het verhaal gebeurt. Bedtijd voor Boef Tjibbe Veldkamp (tekst) en Kees de Boer (tekeningen) Uitgeverij Lannoo, € 12,99 Agent en Boef hebben het maar wat leuk samen. Boef haalt als een ‘echte stoute boef’ allerlei geintjes uit, waarbij Agent het moet bezuren: een sok op zijn broodje in plaats van kaas, een roos in zijn tube tandpasta, een krokodil in zijn bed... AP (2+)
Boer Boris Ted van Lieshout (tekst) en Philip Hopman (tekeningen) Uitgeverij Gottmer, € 12,95 Kijk en tel mee met boer Boris op zijn boerderij, waar een heleboel dieren bij horen en andere zaken als één tractor, twee schuren, drie vogelverschrikkers… Met leuke rijmpjes. AP (2+)
Robbe van top tot teen Peter Teunissen (tekst en tekeningen) Uitgeverij Clavis, € 9,95 Leer samen met peuter Robbe alle lichaamsdelen benoemen. In het verhaaltje komt alles voorbij, van zijn hoofdje tot aan zijn voeten. Ook is er Robbe vanbinnen en vanbuiten over emoties. AP (2+) 7
AAF BRANDT CORSTIUS VERTELT Een keer per week ga ik met mijn kinderen naar de bibliotheek. De oudste is twee en een half, de jongste is anderhalf. Het is dus een toer van ongeveer een half uur om er te komen. Daarom heb ik ook gelogen in mijn eerste zin. Mijn doel is om een keer per week met de kinderen naar de bibliotheek te gaan. Het is eerder een keer in de drie weken. Wij komen er aan, ik laad ze uit de bakfiets, en mijn zoon rent naar binnen, naar een afdeling die niet voor hem bedoeld is. De afdeling niet-westerse religies, of de afdeling doe-het-zelf. Ik leid hem met ferme hand naar de kinderafdeling, waar het nog niet druk is; ik ga altijd vroeg in de ochtend, als alleen een verdwaald jongetje achter internet op spele.nl zit. De bibliotheek waar ik graag kom, die in de Indische Buurt in Amsterdam, heeft iets slims bedacht. De boeken voor peuters zitten gewoon in bakken die op de grond staan. Niets geen alfabetische indeling, niets geen genre-bepalingen (dit boek gaat vooral over dieren… dit boek gaat vooral over het potje… nee, gewoon allemaal in één bak). Mijn zoon en dochter mesten de bak vakkundig uit, en ik probeer uit de restanten een keuze te maken. Inmiddels weet ik dat ze dol zijn op het werk van Ingrid en Dieter Schubert, en dat van Guido Van Genechten, en natuurlijk is Nijntje altijd goed. Of iets met een auto. Ik gris vijf boeken bij elkaar – we zijn inmiddels tien minuten binnen, en de concentratiespanningsboog staat op knappen – en leid ze, alweer met die ferme hand, naar de voorleeshoek van de bibliotheek. Daar staan wat tribunes met kussens erop. Er wordt op dat uur nooit voorgelezen, dus mijn kinderen gooien nog een half uurtje met kussens naar elkaar, trekken wat posters van de muur, en dan gaan we weer naar huis. 8
De bibliotheek waar Aaf en haar kinderen graag komen.
’s Avonds ga ik ze meteen uit de boeken voorlezen. Ik lees elke avond voor; of mijn vriend doet het. Soms gaan de kinderen gezellig bij me zitten, op de speciale groene voorleesstoel, die nog uit mijn kinderloze leven stamt maar eigenlijk perfect is voor dit doel: er past een volwassene in met precies twee peuters ernaast.
☞
Lees verder op boekstart.nl: http://bit.ly/TFsq0f (Let op: het een-na-laatste teken is een nul) 9
PRENTENBOEKEN (3+) Eenmaal drie, krijgt je peuter steeds meer interesse voor wat er om hem heen gebeurt. Nu wil hij ook een beeld krijgen van wat andere kinderen meemaken. Naast over herkenbare dingen, moet het boek ook over iets nieuws gaan. De verhalen mogen al wat langer zijn. Billy en de indiaan Catharina Valckx (tekst en tekeningen) Uitgeverij Gottmer, € 13,95 Cowboyhamster Billy gaat op zoek naar een heuse indiaan. Met regenwormvriend Pierke natuurlijk. Daar gaan ze, helemaal naar de andere kant van de berg. Over de stoere Billy en Pierke verschenen nog twee prentenboeken. AK (3,5+) Het knuffeldekentje van Klein Konijn Tatyana Feeney (tekst en tekeningen) Uitgeverij The House of Books, € 12,95 Met zijn dekentje kan Klein Konijn alles beter: hoger schommelen, ‘zelf’ lezen... Mama mag zijn knuffeldekentje dan ook absoluut niet in de wasmachine doen... AP (3+) Pip en Posy in de sneeuw Axel Scheffler (tekst en tekeningen) Uitgeverij Gottmer, € 8,95 Konijn Pip en muis Posy hebben veel plezier in de sneeuw. Totdat de één een sneeuwmuis wil maken en de ander een sneeuwkonijn… Helemaal nat en koud gaan ze naar binnen om daar van klei muizen én konijnen te maken! Over dit tweetal verschenen meer prentenboeken. AP (3+) 10
BOEKENTIPS De Gouden Boekjes De Gouden Boekjes: wie kent ze niet? De kleine boekjes met een kartonnen omslag zijn in 1953 komen overwaaien uit Amerika. Denk maar aan titels als De gele taxi, Pietepaf het circushondje en Bij Kiki thuis. Veel boekjes zijn nog steeds te koop, soms zelfs in een miniuitvoering van maar € 1,50 per stuk. Nieuw is een speciaal babyboekje: een leuk en origineel kraamcadeautje! Mijn eerste Gouden Boekje Garth Williams (tekst en tekeningen) Uitgeverij Rubinstein, € 6,50 Het is zeven uur. De koekoek in de koekoeksklok roept dat het tijd is om op te staan. Hup: pyjamaatje uit, tandjes poetsen, lekker wassen, kleertjes aan. Een leuk boekje over een dag uit het leven van een klein kindje. AP (2+) Praten • Praat over wat het kindje die dag gaat doen: ga jij vandaag ook spelen? • Heb jij ook een auto, en een bal? Welke speeltjes heb jij nog meer? Actief • Kijk eens op de speciale website: goudenboekjes.nl. Daar vind je filmpjes, spelletjes, kleurplaten en meer. Andere boeken Het Gouden Boekjes Beestenboek Sieneke de Rooij (tekst) en Garth Williams (tekeningen). Uitgeverij Rubinstein, € 9,95. J Engels 885.6 (3+) Wie gaat er mee? Een avontuurlijk Gouden Voorleesboek Diverse schrijvers en tekenaars. Uitgeverij Rubinstein, € 15,-. A (3+)
11
APPS Apps voor smartphone of tablet: er komen er steeds meer, ook voor hele jonge kinderen. Boeken lezen, spelen en het internet kunnen elkaar daarbij versterken. Apps zijn te krijgen via de App Store, Google Play of digitale-kinderboeken.nl. Dikke knuffel Marijke Munnik (tekst) en Len Munnik (tekeningen) Appybook.nl, € 3,59 Olifantje Olle wil iedereen die hij op zijn pad tegenkomt graag een stevige knuffel geven. Nu nog kijken wie er knuffels wil krijgen! De app is beschikbaar voor de iPad. (3+) Pim & Pom op Safari Fiep Westendorp (tekeningen) Fiepwestendorpwebshop.nl, € 1,59 De twee poezen Pim & Pom gaan op safari. Het tekenfilmavontuur bevat een aantal leuke extra’s: help de poezenvriendjes over krokodillen springen, aan de leeuw ontsnappen of luister naar alle geluiden van de dieren. Voor smartphone, iPhone, iPad en iPod. (3,5+) Gekke dierentuin Fleur van der Weel (tekeningen) Digitale-kinderboeken.nl, € 1,79 Met dit spel voor de iPad kunnen kinderen een eigen dierentuin vullen met grappige dieren die ze zelf samenstellen. Deze app is gebaseerd op Hallo, het prentenboek van de Kinderboekenweek 2012. (3+) 12
☞
Meer apps vind je op leesplein.nl > 0-6 jaar > Boeken zoeken > Op onderwerp > Apps
BOEKENTIPS Boeken met flapjes Kleine kinderen spelen graag ‘kiekeboe’. Ze vinden het meestal spannend om te zien wat er achter iets verscholen gaat. Op dezelfde manier werken boekjes met flapjes. Samen kijken wat er achter de flappen verstopt zit, brengt spanning en veel verrassingen. Opstaan Leen Van Durme (tekst en tekeningen) Uitgeverij Clavis, € 8,95 Klein wit eendje maakt één voor één zijn vriendjes wakker om samen te gaan spelen. De dierenvriendjes die wakker gemaakt worden, zitten verstopt achter flapjes. Achter de bloem wacht de kijker een verrassing! AB (1+) Praten • Vertel wat je ziet en benoem het dier dat tevoorschijn komt: ‘Kijk, daar is het slakje…’. • Praat over slapen gaan en wakker worden. Vind jij het fijn om als je wakker wordt mama en papa weer te zien? En je knuffels of je vriendjes? Actief • Speel met een knuffel en een zakdoek kiekeboe. • Zing het liedje ‘Alle eendjes zwemmen in het water...’.
Andere boeken met flapjes Kaatje Kat en Kiekeboe Lucy Cousins (tekst en tekeningen). Uitgeverij Leopold, € 14,95. AP (2,5+) Papa, kijk wat ik kan! / Mama, kijk eens wat ik durf! Mack (tekst en tekeningen). Uitgeverij Clavis, € 11,95. AB (1,5+)
13
DE NATIONALE VOORLEESDAGEN Ieder jaar is er voor kinderen die nog niet zelf kunnen lezen een speciale actie: De Nationale Voorleesdagen. Van woensdag 23 januari tot en met zaterdag 2 februari is er van alles te doen in bibliotheken, boekwinkels, peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en de eerste twee groepen van het basisonderwijs. Er staan tien prentenboeken centraal die gekozen zijn door een jury van jeugdbibliothecarissen. Eén boek wordt gekozen tot Prentenboek van het Jaar. Dit jaar is dat: Nog 100 nachtjes slapen van Milja Praagman. Het verhaal gaat over Dorus, die niet kan wachten tot ze jarig is en vast zelf een feestje maakt. Van het boek komt in de actieperiode een mini-editie uit, met dvd, voor € 5,-. Nog 100 nachtjes slapen Milja Praagman (tekst en tekeningen) Uitgeverij Leopold, € 15,95 (inclusief stoffen vingerpopje)
14
☞
Kijk ook op denationalevoorleesdagen.nl.
LINKS BoekStart – boekstart.nl BoekStart is een speciaal programma dat bedoeld is om ouders van jonge kinderen tot vier jaar te stimuleren samen met hun kind te lezen. Het programma wordt aangeboden door de openbare bibliotheken. Daar kunnen de medewerkers adviseren over geschikte boekjes en worden activiteiten voor ouders en jonge kinderen georganiseerd. Leesplein: 0-6 jaar – leesplein.nl Leesplein: 0-6 jaar is dé verzamelplek van informatie over boeken voor kinderen van nul tot zes jaar. Met wekelijks een voorleestip, nieuwtjes, een overzicht van theaterproducties en tentoonstellingen, en speciale BoekStartonderwerpen. Leespluim – leespluim.nl De Leespluim is een bekroning van boeken voor jonge kinderen om hen te prikkelen tot lezen en hun leesplezier en taalvaardigheid te vergroten. Iedere maand valt een boek in de prijzen. Welke dat zijn, kun je zien op de website. Mijn Kind Online – http://mijnkindonline.nl Mijn Kind Online wil ouders en opvoeders helpen bij het begeleiden van kinderen op digitaal gebied en internet beter maken voor kinderen. Op de website vind je tips voor ouders. Ook maakte Mijn Kind Online de brochure Kinderen en internet 2–8 jaar. 15
COLOFON Julienne van den Heuvel & Wilma van der Pennen Willem Binnendijk, omslagfoto (met dank aan Bibliotheek Veldhoven); Gijs Groenteman, p. 8; Janiek Dam, p. 9 VORMGEVING Lijn 1, Haarlem DRUK Verhagen Communicatie BV SAMENSTELLING EN REDACTIE FOTOGRAFIE
BoekStart is ontwikkeld door Stichting Lezen en het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken, is onderdeel van het programma Kunst van Lezen en wordt gefinancierd door OCW. kunstvanlezen.nl boekstart.nl De AJ-nummers na sommige annotaties verwijzen naar de SISO-indeling in de openbare bibliotheek; AB betekent geschikt voor baby’s; AP is voor peuters (0–4 jaar), AK betekent geschikt voor kleuters (4–6 jaar), A betekent voorleesboek.
★
K O R T I N G S B O N N E N Op boekstart.nl zijn elke drie maanden nieuwe kortingsbonnen te vinden waarmee je in de winkel leuke boekjes kunt kopen tegen een gereduceerde prijs.
☞
boekstart.nl