Les 7: Feesten

De joodse kalender

De joodse kalender is anders dan de westerse kalender, omdat de maanden zijn afgestemd op de maan. In de westerse kalender zijn de maanden afgestemd op de zon. Elke joodse maand heeft 29 of 30 dagen en een joods jaar is ongeveer elf dagen korter dan een westers jaar. In elke periode van negentien jaar zijn er zeven schrikkeljaren. In een schrikkeljaar wordt een extra maand aan het jaar toegevoegd. Dit zorgt ervoor dat de feestdagen elk jaar in hetzelfde seizoen vallen. De maanden hebben ook andere namen:

Rosj Hasjana

Het joods nieuwjaar (september – oktober) duurt twee dagen. Traditioneel worden stukjes appel met honing gegeten, als symbool voor een goed jaar. Het is ook een gewoonte om naar een rivier of andere plek met stromend water te lopen. Het liefst waar levende vissen in zwemmen. Gelovigen strooien broodkruimels in de rivier, als symbool voor hun zonden van het afgelopen jaar. Na het nieuwjaar begint een periode van tien dagen tot de volgende feestdag: Jom Kippoer.

Filmpje

Bekijk Loofhuttenfeest in Israël op: samsam.net/ loofhuttenfeest

Lesdoel

Ik ken de belangrijkste feesten van het jodendom en weet dat de joodse kalender verschilt met de westerse kalender.

1. nisan - valt in maart/april 2. ijar - valt in april/mei 3. sivan - valt in mei/juni 4. tammoez - valt in juni/juli 5. av - valt in juli/augustus 6. eloel - valt in augustus/september 7. tisjri - valt in september/oktober 8. chesjvan - valt in oktober/november 9. kislew - valt in november/december 10. tevet - valt in december/januari 11. sjevat - valt in januari/februari 12. adar - valt in februari/maart 13. adar 2 (in schrikkeljaren) - valt in maart/april

Jom Kippoer

Tien dagen na het joods nieuwjaar is het tijd voor de Grote Verzoendag. Jom Kippoer is de belangrijkste feestdag in het jodendom. Joden geloven dat god op deze dag beslist over het lot van de gelovigen voor het komende jaar. Veel mensen vasten op deze dag die in het teken staat van overdenking van je daden. In de synagoge is een extra lange dienst. Vaak gaan de mensen in het wit gekleed, als teken van reinheid en een nieuw begin.

Soekkot

Soekkot wordt ook wel Loofhuttenfeest genoemd. Dit feest valt volgens de westerse kalender tussen eind september en half oktober. Soekkot duurt zeven dagen. Overal ter wereld bouwen joodse mensen tijdelijke hutten waar ze hun maaltijd eten en soms zelfs slapen. De Soekka, loofhut, herinnert de joden aan de hutten waarin het joodse volk leefde in de woestijn nadat ze uit Egypte waren gevlucht.

Filmpje Bekijk Devora viert Chanoeka in Utrecht op: samsam.net/ chanoeka

Filmpje Bekijk Bomen planten in Kenia en Nederland op: samsam.net/ boom-planten

Bomenfeest

In de westerse maanden januari-februari is het Toe Bisjwat feest. Het feest staat ook bekend als de boomplantdag. Schoolkinderen planten dan een boom.

Chanoeka

Dit lichtjesfeest van acht dagen valt in de derde joodse maand (november – december). Het achtdaagse feest Chanoeka begint na zonsondergang van de 24e van deze maand. Het feest loopt door in de volgende maand, de maand tevet. Tijdens Chanoeka herdenken joden een bijzonder wonder in hun verwoeste tempel in Jeruzalem. Tijdens het geweld brandde er acht dagen lang een zevenarmige kandelaar op een héél klein beetje heilige olie. Dit herdenken de joden door elke avond van Chanoeka een extra kaarsje aan te steken. Hierbij eten ze voedsel dat is gefrituurd in olie.

Jom Ha’Atsmaoet

In de maand ijar (april – mei) vieren joden overal ter wereld dat op 14 mei 1948 de staat Israël is uitgeroepen.

Sjawoe ‘ot

Sjawoe’ot is zeven weken na Pesach. Met dit feest wordt gevierd dat god de Tora aan Mozes heeft geopenbaard. Omdat god de berg Sinaï had versierd met bloemen toen hij de Tora aan het joodse volk gaf, worden de synagogen op deze dag ook van top tot teen versierd met bloemen.

Poeriem

Poeriem valt in februari-maart. Een ander woord is Lotenfeest. Tijdens dit feest wordt in de synagoge het Poeriem verhaal voorgelezen. Het verhaal gaat over de Perzische koning Ahasveros, koningin Esther, de goede Mordechai en de jodenhater Haman. Er wordt herdacht dat het joodse volk verlost werd van deze slechte Haman. Tijdens het voorlezen maken kinderen en volwassenen elke keer als de naam Haman klinkt, zoveel mogelijk lawaai. Het feest wordt vaak vergeleken met het katholieke feest carnaval omdat het heel vrolijk is, met veel liedjes en verkleedpartijen. Bij Poeriem worden vaak hamansoren gemaakt, een soort envelopjes van deeg met een zoete vulling.

Pesach

In de maanden maart-april van de westerse kalender valt Pesach, ook wel het joodse paasfeest genoemd. Joden herdenken het vertrek van het joodse volk uit Egypte. Pesach duurt een week en er zijn allemaal speciale regels waar joden zich aan moeten houden. Ze mogen bijvoorbeeld geen gerezen brood eten. Het brood dat ze wel eten, heet een matse. Dit is ongerezen brood. De Israëlieten die in Egypte als slaven werkten, aten dit brood en namen het mee toen ze met Mozes wegvluchtten. Het eten van een matse herinnert aan die tijd.

Opdrachten

A Zet de juiste woorden in de zin.

Nieuwjaar valt in de joodse maand ................................................................................................

Pesach valt in de joodse maand .....................................................................................................

B Welk feest lijkt jou voor kinderen het leukste joodse feest? Waarom?

C Maak de woordzoeker.

bomenfeest chanoeka hamansoren latkes matse pesach poeriem soefganiot soekkot

Recept: hamansoren

Stap 1

Snij de boter in grote stukken. Meng de boter met de poedersuiker in een grote kom.

Stap 2

Doe de bloem, de vanille, het bakpoeder en het ei erbij. Kneed het tot een deeg. Vorm twee rollen van het deeg en leg het in de koelkast.

Stap 3

Haal het deeg na een half uur weer uit de koelkast en maak het deeg plat. Steek daarna rondjes uit van ongeveer 8 centimeter.

Stap 4

Leg in het midden van het deeg een blokje chocola of wat jam. Vouw het deeg dicht als een envelopje.

Stap 5

Bak de envelopjes 20-30 minuten in de oven (180 graden Celcius). Eet smakelijk!

Ingrediënten

- 200 gram koude boter - 100 gram poedersuiker - 300 gram bloem - een paar druppels vanille-extract - een klein beetje bakpoeder - 1 ei - blokjes chocola of jam (voor de vulling)

Tijdens Poeriem worden vaak hamansoren gemaakt.

Terugblik lesdoel

In hoeverre ken jij nu de belangrijkste feesten van het jodendom en weet jij dat de joodse kalender verschilt met de westerse kalender?