De oogst van twee jaar Kwekers in de kunst

DE OOGST VAN TWEE JAAR

KWEKERS IN DE KUNST

TEN GELEIDE Met deze publicatie kijken we trots terug naar de eerste twee jaren van Kwekers in de kunst. Wat begon als een plan om het erfgoed van het Dario Fo, ondernemers in de kunst te bewaren, is inmiddels uitgegroeid tot een serieuze kunstorganisatie die kantoor houdt in het Zuiderstrandtheater, met een schat aan bijzondere projecten en fantastische samenwerkingspartners waar we 'groos' op zijn, zoals ze in Westland zouden zeggen.

Voor u heeft u een overzicht met hoogtepunten uit onze eerste twee jaar.

Daarin vindt u niet alleen grootse muziektheaterprojecten, maar ook poĂŤzie, beeldende kunst, erfgoed, maatwerk en nog meer. Professionele partners, deelnemers en mensen die op een andere manier bij en met Kwekers in de kunst betrokken zijn vertellen over onze samenwerking.

Achterin vindt u nog een stuk gewijd aan de ruggengraat van onze muziektheaterprojecten: Theaterkoor Dario Fo. Ook in de toekomst staan alweer mooie projecten op stapel. Zo brengen we de reprise van de Scheveningse vissersopera Harde Handen in samen werking met het Zuiderstrandtheater en zetten we onder andere onze bijzondere band met Korzo voort in een volledige uitvoering van Philip Glass' opera Satyagraha, met zangers vanuit de hele wereld, fantastische dansers en muzikanten. Daarnaast breiden we onze samenwerking met het prestigieuze Delft Chamber Music Festival uit en ons Theaterkoor Dario Fo staat volgend seizoen weer op de planken met de fenomenale flamencogitarist Paco PeĂąa in het Zuiderstrandtheater.

Veel om op terug te kijken, maar ook veel om naar uit te zien, dus!

Kwekers in de kunst

OVER KWEKERS IN DE KUNST Kwekers in de kunst heeft een unieke manier van werken die zijn vruchten op dit gebied de afgelopen twee jaar heeft afgeworpen. Kenmerken: • Zowel aanbod- als vraaggericht werken: - Kwekers in de kunst heeft durf om van bovenaf projecten aan te bieden om uiteindelijk vraag te kunnen genereren. Door mensen kennis te laten maken met een niet voor de hand liggend aanbod, zoals bijvoorbeeld de Haagse Indiaas/hindoestaanse gemeenschap een stuk laten zingen van Philip Glass, worden grenzen verlegd.

- Projecten worden ontwikkeld vanuit de vraag van de mensen, dus van onderaf, bijvoorbeeld het valentijnsconcert Zilte zoenen.

• Iedere vraag, van welke doelgroep ook, wordt serieus overwogen.

Derhalve werkt Kwekers in de kunst voor: - leefomgeving; - bedrijven; - culturele instellingen of initiatieven; - onderwijs: primair, voorgezet en beroepsonderwijs; - welzijnsorganisaties.

• Kwekers in de kunst geeft amateurbeoefenaars een kwaliteitsimpuls door projectvormen aan te bieden, waarbij de lat hoger ligt dan binnen de eigen vereniging en waaraan professionals graag meewerken.

• Kwekers in de kunst zoek principieel samenwerking met professionele kunstenaars c.q. organisaties, zoals bijvoorbeeld Loes Luca, Korzo en het Residentie Orkest.

• Kwaliteit staat voorop.

HET DERDE HUISGEZELSCHAP VAN HET ZUIDERSTRANDTHEATER “De eerste kennismaking met Kwekers in de kunst vond nog plaats in de Dr. Anton Philipszaal. Daar deed Theaterkoor Dario Fo mee aan een concert van de Indiaas-Amerikaanse componist met de onvergetelijke naam Kanniks. Eerlijk gezegd kende ik Dario Fo niet echt. Maar we raakten in gesprek, zij vertelden over de vele community opera’s die ze hadden gemaakt, ik over onze op handen zijnde verhuizing naar het Zuiderstrandtheater in Scheveningen. Daar lag het begin van Harde Handen, de Scheveningse community opera waarmee we in september 2015 het Zuiderstrandtheater officieel openden. Gebaseerd op Heijermans’ Op Hoop van Zegen, met Loes Luca als Kniertje, het voormalige Willem Breuker Kollektief en een groot Schevenings projectkoor.

Het succes was zo groot, dat we vrijwel onmiddellijk besloten de samenwerking tussen Zuiderstrandtheater en – inmiddels – Kwekers in de kunst voort te zetten en uit te breiden. In het seizoen 2016-2017 deden we vier projecten samen: De Vloek op Scheveningen als opvolger van Harde Handen, Brechts De Driestuiversopera (waarbij ik als toppunt van samenwerking zelf een rol speelde) en de tweede editie van het valentijnsconcert Zilte Zoenen.

We zetten de komende jaren de samenwerking heel graag voort. Ik noem Kwekers in de kunst inmiddels ‘ons derde huisgezelschap’, naast het Nederlands Dans Theater en het Residentie Orkest. En dat bedoel ik heel serieus: community projecten, waarbij de Haagse en Scheveningse (en Westlandse…) bevolking niet alleen in de zaal zit, maar actief betrokken is en zelf op het toneel staat, zijn voor het Zuiderstrandtheater heel belangrijk, omdat ze het maatschappelijk draagvlak versterken. En Kwekers in de kunst is simpelweg heel goed in het ontwikkelen van community projecten.

Ik kijk nu al uit naar de reprise van Harde Handen in september 2017. En ook in de jaren daarna staat er veel moois te gebeuren”.

Henk Scholten directeur Zuiderstrandtheater

Miie titelGeen zee te hoog was de naam van het community artproject in Scheveningen. Mooi tite

mei - september 2015

GEEN ZEE TE HOOG Geen zee te hoog was ons eerste community-project, samen met het Zuiderstrandtheater, in het mooie Scheveningen. Een groot project met beeldende kunst, poëzie, erfgoed en met als kers op de taart een bewerking van Heijermans’ Op hoop van zegen. Een ode aan de Scheveningse vissers en vissersvrouwen, geregisseerd door Pieter Kramer met Loes Luca in de hoofdrol en begeleid door het voormalig Willem Breuker Kollektief, een week lang te zien als openingsvoorstelling van het Zuiderstrandtheater: Harde Handen.

In de maanden voorafgaand aan de voorstellingen vonden deelprojecten plaats waar honderden Scheveningers, van jong tot oud, aan mee konden doen. Zo werd er bekendheid gecreëerd voor het theater en voor de voorstelling, maar – belangrijker nog – er werd geïnvesteerd in sociale cohesie en in verbinding van traditie en vernieuwing.

Om deze projecten succesvol te realiseren werkte Kwekers in de kunst samen met Muzee en Cultuuranker Scheveningen, Bureau Geregeld, Scheveningse bibliotheken en scholen, ouderencentra en Scheveningse kunstenaars. Deze organisaties wezen ons de weg in Scheveningen; waar zitten de mensen waar het om gaat? wie is wie en hoe bereik je de Scheveningers? Het resultaat mocht er zijn. Alle project zijn bijzonder enthousiast ontvangen door de bewoners en veel mensen schoten te hulp met het verzamelen van typisch Scheveningse verhalen, anekdotes en materialen die nodig waren voor de projecten.

mei - september 2015

HARDE HANDEN Scheveningse vissersopera

Harde Handen maakt deel uit van het community art project Geen zee te hoog voor Scheveningen, in opdracht van het Zuiderstrandtheater met een cast van maar liefst 150 man, waaronder veel Scheveningers in het speciaal opgerichte Harde Handen-projectkoor.

Voor velen was het de eerste kennismaking met muziektheater.

Harde Handen werd uitgevoerd in het Zuiderstrandtheater met regie van Pieter Kramer en Loes Luca in de hoofdrol. In samenwerking met voormalig Willem Breuker Kollektief, studenten van de Toneelacademie Maastricht, Muzee en Theaterkoor Dario Fo. 150 DEELNEMERS 4 UITVERKOCHTE VOORSTELLINGEN 4000 BEZOEKERS

mei - september 2015

VISSERSKOPPEN DEELPROJECT GEEN ZEE TE HOOG

fotografieproject “Dertien Scheveningse oudvissers werden in de zomer van 2015 gefotografeerd en geïnterviewd door Emi Barendse van Kwekers in de kunst. Hun ‘kop’, maar ook hun handen werden vastgelegd tijdens werkzaamheden die zij vroeger uitvoerden in de visserij.

Zoals het boeten van de netten, het schieten, het afhouden en het haringkaken. De expositie bestond uit veertig sprekende foto’s en citaten, opgehangen aan het hek van het Zuiderstrandtheater bij de haven.

Visserskoppen gaat over het leven van de oudvissers, een verdwijnende generatie. Om dit fotomonument te bewaren en zichtbaar te houden voor een groot publiek, en voor de jongere generatie, besloot Muzee de foto’s van de expositie op te nemen in zijn collectie. De foto’s symboliseren immers de trots van de Scheveninger en de verbondenheid met de eigen geschiedenis en de zee.”

Paul de Kievit directeur Muzee 13 DEELNEMENDE VISSERS DUIZENDEN BEZOEKERS

mei - september 2015

FLESSENPOST DEELPROJECT GEEN ZEE TE HOOG

kindervoorstelling Een muzikale bewerking voor kinderen van het oerhollandse Op Hoop van Zegen van Herman Heijermans.

Acteur/zanger Koos Sèkreve combineerde het historische verhaal met typische Scheveningse annekdotes en liederen uit de vissersopera Harde Handen waardoor de geschiedenis van het dorp waarin zij opgroeien ging leven. Bij de kinderen kwamen hun eigen verhalen los over vaders en opa’s op zee, de visserij en de hoe de vrouwen aan wal bleven om voor de kinderen te zorgen.

10 VOORSTELLINGEN IN HAAGSE SCHOLEN, MUZEE EN BIBLIOTHEKEN 650 BEZOEKERS

“Hele inspirerende en vruchtbare samenwerking. Geweldig hoe met de verschillende deelprojecten zoveel kinderen en volwassenen zijn bereikt en zij op verschillende manieren kennis hebben gemaakt met het erfgoed van Scheveningen.”

Cultuuranker Scheveningen

mei - september 2015

VISSERSLATIJN DEELPROJECT GEEN ZEE TE HOOG

poëzie voor volwassenen

~ Scheveningen 100 jaar mijn thuis vader weer aan wal sigarenlucht in de kamer het geluid van handkarren in de straat een heerlijke kindertijd

~ In december met het eind van de teelt trekken de vissers hun oliegoed uit In september met het eind van de zomer broeden de vrouwen hun kinderen uit Neeltje Nus-Korving, 1915

De Westduinweg mijn schoonzusje Co haar witte kap lichtblauwe doek en haar ruisende rokken Ze kreeg reuma te zwaar nu haar kap haar lichtblauwe doek en haar ruisende rokken Wat is ze mooi op de Westduinweg mijn schoonzusje Co

~ Scheveningen de huizen aan zee frisse buitenlucht een blij gevoel Het schreeuwen van meeuwen voel me er nu thuis Siny Taal, 1923

Visserslatijn De schrijvers van de gedichten op deze placemat kun je zomaar in Scheveningen tegenkomen. Je staat naast ze in de viskraam. Je loopt langs hen heen aan de haven. Je waait samen uit op het strand. Hoe oud of jong ze ook zijn, zorgvuldig kozen zij de woorden die uitdrukking geven aan het gevoel dat bij hen naar boven komt als zij denken aan Scheveningen. De gedichten zijn tot stand gekomen in samenwerking met Kwekers in de kunst, voorheen Dario Fo, ondernemers in de kunst. Met dank aan Dennis Koopman, Bibliotheek Den Haag-Scheveningen, Het Uiterjoon, adviesbureau Geregeld, de basisscholen de Tweemaster en de Meerpaal en de horeca-ondernemers in Scheveningen voor de enthousiaste samenwerking.

Hoge golven in de branding samen met mijn vader witte schuimkoppen zo er onderdoor het ruisen van de zee bevrijdend Hoge golven in de branding samen met mijn vader

~ Schol gebakken schol heerlijke gebakken schol liefst in roomboter gebakken op mijn bord gebakken schol op Nel v.d. Berg, 1925

Breiend lopen naar het strand moeder in haar dracht donkere tinten warme visserstruien Het tikken van de naalden vertrouwd gevoel Breiend lopen naar het strand moeder in haar dracht

~ Storm vader is op zee ik voel onrust de geur van zee en wolken maken me bang gierende dreigende wind grote angst dat er iets gebeurt

~ Klederdracht oneindig mooi met verschillende kleuren roem van de Scheveningse vrouw zondags en door de weeks ijzers glimmen pracht Zoetje Beekhuizen, 1922

In Uiterjoon ik en mijn oude vriendin met grijze haren Onze mannen voeren samen op zee Ik woonde in Rhoon zij in Scheveningen Ik woonde op Scheveningen en zij in Rhoon In de verte altijd contact nu toevallig weer samen Ik en mijn oude vriendin in Uiterjoon Corrie van der Zwan-Roos, 1933 en Sjaan de Ruiter-Groen, 1927

Zee lucht en water opent de geest je staat in de ruimte je voelt vrijheid dichter bij de schepping Corrie van der Zwan – Roos, 1933

De zee neemt iedere dag mijn zorgen met zich mee De golven maken me rustig en dat is goed en oké Een vast ritueel, na het eten ga ik lopen en wordt ik blij van binnen Een uur minimaal langs de zee, wat moet ik zonder hem beginnen?

Een ondergaande zon is iedere keer weer een lust voor het oog We zijn gezegend met het wonen hier op Scheveningen en houden het hoog De vele krijsende meeuwen, ze vliegen in groepen Haven, boulevard, duinen, bossen, pier en zee, hier voel ik me veilig bij al dit moois in Scheveningen het is me heilig Joke Grootveld

Hema twee kwartjes witte katoenen bh’tjes lijn 8 naar de stad een paar dubbeltjes een aluminium melkkannetje eenheidsprijzen

Neeltje Nus-Korving, 1915

Vader Maandenlang op zee het gemis van mijn vader Steeds afscheid nemen en moeder weer alleen Verdriet de eerste dagen en dan, ach het went wel weer Maar dan keert het schip weer huiswaarts mijn vader aan boord mijn moeder en ik aan de kade te wachten tot hij komt Thuis is het weer gezellig een klein beetje feest tot hij weer naar zee moet

37 DEELNEMERS 14 DEELNEMENDE RESTAURANTS EN CAFÉ’S

Joke van der Toorn - den Heijen

Meester schiet je op het tij komt Kijk naar de schroef snel snel Kijk en omhoog het hoofd gestoten au!

Snel snel niet van boord gaan Snel snel niet naar huis gaan Snel snel het schip moet varen Eenmaal thuis niet meer varen Kapot Sjaan de Ruiter-Groen 1927

zie ommezijde

In de nacht aan de haven wachten op mijn vader donker In de verte de logger plotseling de scheepstoeter wat een heerlijkheid In de nacht aan de haven wachten op mijn vader

Scheveningers werden uitgedaagd en gestimuleeerd om hun gevoel over Scheveningen onder woorden te brengen en na te denken over wat het leven in Scheveningen bijzonder maakt. Zij werden daarbij begeleid door de Neerlandicus Dennis Koopman en Kwekers in de kunst.

De workshops vonden plaats bij Bibliotheek Scheveningen, scholen in Duindorp en woon zorgcentrum Het Uiterjoon, waar mensen van zeer hoge leeftijd deelnamen.

De gedichten werden gedrukt op placemats en als aankondiging van de vissersopera verspreid onder horeagelegenheden in Scheveningen. Zij reageerden enthousiast op dit project.

Visserslatijn maakt deel uit van het Scheveningse community artproject Geen zee te hoog met als hoogtepunt de Scheveningse Visseropera Harde Handen. Een eigen productie van het Zuiderstrandtheater in samenwerking met Theaterkoor Dario Fo, Kwekers in de kunst en meer dan honderd Scheveningers. De voorstelling is gebaseerd op Heijermans’ klassieker Op Hoop van Zegen en niemand minder dan Loes Luca speelt de beroemde rol van Kniertje. Regie: Pieter Kramer. Met muziek van onder meer Willem Breuker, een live orkest en een grootse bezetting wordt het een meeslepende voorstelling, in de stijl van de opera’s waarmee Dario Fo in het Westland en daarbuiten furore heeft gemaakt. Mogelijk gemaakt door Gemeente Den Haag, Stadsdeel Scheveningen, Fonds 1818, VSBfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds.

De Scheveningse vissersopera Harde Handen 10 t/m 13 september Zuiderstrandtheater | www.zuiderstrandtheater.nl | 070 8800333

mei - september 2015

RODE POON & ZONNEVIS DEELPROJECT GEEN ZEE TE HOOG

beeldende kunst voor kinderen Stel: je bent acht jaar, je schildert een affiche en dat is te zien in een ĂŠcht museum. Dat overkwam 150 Scheveningse kinderen. Zij schilderden affiches als aankondiging van de vissersopera Harde Handen.

Daarvoor bestudeerden zij heel goed hoe verschillende vissen er uitzien: scholletjes, rode poon, zonnevis, zeeduivel, zeebaars en natuulijk de haringen. De vormen, kleuren en kleine details werden op papier gezet. Daarbij kwamen verhalen boven drijven over vaders die actief zijn in de visserij, de verschillende soorten vis en welke daarvan het allerlekkerste is. De affiches waren wekenlang te bewonderen in Muzee.

150 KINDEREN VAN BASISSCHOOL DE MEERPAAL EN DE TWEEMASTER 500 BEZOEKERS BIJ MUZEE

mei - oktober 2015

SATYAGRAHA cultureel divers muziektheater De opera Satyagraha van Philip Glass gebaseerd op het leven van Mahatma Gandhi.

Kwekers in de kunst realiseerde deze opera in samenwerking met Korzo, het Indiase/hindoestaanse Zangam-koor en Theaterkoor Dario Fo. “Kwekers in de kunst is de afgelopen jaren een fantastische partner bij het realiseren van gezamenlijke opvallende projecten gebleken. Kwekers in de kunst gaat voorop bij het realiseren van community art op basis van een nieuwe toonaangevende visie. De basis van die visie is amateurs uit te dagen in een kwalitatieve, professionele setting en professionals uit te dagen zich te verhouden tot de authenticiteit en beleving van niet beroepsmatig geschoolde performers.

Dat levert zonder uitzondering uitnemende projecten op als Ragas in Symphony en Satyagraha. Korzo en Kwekers in de kunst staan voor een samenwerking vol toekomstmuziek.�

Leo Spreksel artistiek leider Korzo 2 UITVERKOCHTE VOORSTELLINGEN 54 DEELNEMERS 320 BEZOEKERS

november 2015 - februari 2016

ZILTE ZOENEN valentijnsconcert Veel zangers hadden na de vissersopera Harde Handen de smaak van het zingen te pakken en wilden doorgaan. Zij meldden zich aan voor deelname aan het valentijnsconcert Zilte Zoenen.

Wekelijks repeteerden zij van november tot februari onder leiding van Kwekers in de kunst in de repetitieruimte van het Zuiderstrandtheater.

Naast dit projectkoor zijn andere koren, zangers en musici gevraagd om mee te werken aan het valentijnsconcert: - Koor Geen Gehoor - Komfort & Joy - Kassenbouwerskoor - FOcalicious - Zangam - Pools projectkoor Halka - Delfts wal en schip - Theaterkoor Dario Fo - De Maxima’s 180 DEELNEMERS 950 BEZOEKERS

mei - juni 2016

KLASSIEK IN DE KLEI muziekfestival Een ode aan het boerenleven met klassieke muziek, op de vooravond van Boerol, hĂŠt theaterfestival in Midden-Delfland op de boerderij Het Kraaijenest.

De bezoekers genoten van klassieke muziek achter het kippenhok, in de silo, in de sloot, in de hooischuur en in het veld door 120 zangers van het speciale Klassiek in de kleiprojectkoor, Theaterkoor Dario Fo, FOcalicious, het MiddenDelfland-koor en muzikanten van onder andere Delft Chamber Music Festival, De Maxima´s en De Knotwilgen.

Klassiek in de klei werd zeer enthousiast ontvangen.

120 DEELNEMERS 550 BEZOEKERS

mei - juni 2016

BOEROL festivalact Op zaterdag, tijdens het Boerol festival trad het Klassiek in de klei-projectkoor van Kwekers in de kunst op in de silo met het Mestlied uit de Westlandse musical Afstallen geschreven door Ruben van Gogh en Bob Zimmerman.

‘t Is allemaal mest, mest, mest. ‘t Is allemaal zaad en mest.

Je gaat gebukt de dagen door en doet je stinkende best.

Daar zijn geen mooie worden voor, ‘t is allemaal zaad en mest.

En als het pootgoed boven komt, dan ploeter je voort met de rest.

Wat gisteren nog op tafel stond is begonnen met zaad en mest.

Daarnaast richtte Kwekers in de kunst drie exposities over het boerenleven in op het Boerolterrein: De veranderende wereld van de Nederlandse koe van Hans van der Meer, schilderijen van Els Hoonhout en foto’s van Emi Barendse.

35 DEELNEMERS 3000 BEZOEKERS

april - augustus 2016

EEN HUIS MET ZEVEN KAMERS meespeelvoorstelling Een kindermuziektheatervoorstelling tijdens Delft Chamber Music Festival bij Lijm&Cultuur Delft in opdracht van het Delft Chamber Music Festival.

De voorstelling is geĂŻnspireerd op Die sieben TodsĂźnden van Brecht en Weill en gebaseerd op het boek Een huis met zeven kamers van Joke van Leeuwen. Kwekers in de kunst maakt deze prodcutie met kinderen uit Delft en omgeving, samen eigen acteurs en musici. Met het Delft Chamber Music Festival is ook voor 2017 en 2018 een samenwerking aangegaan.

Tijdens deze twintigste editie van het Delft Chamber Music Festival vonden in elf dagen meer dan dertig concerten plaats in en rondom de historische binnenstad van Delft.

10 KINDEREN EN ACTEURS/ZANGERS VAN THEATRKOOR DARIO FO 250 BEZOEKERS

mei - september 2016

VAARWELKOM community art-project HET PROJECTKOOR VAN DE VLOEK OP SCHEVENINGEN EN THEATERKOOR DARIO FO VERZORGDEN PROMOTIEOPTREDENS:

28 MEI 2016 DE WEEK VOOR AMATEURKUNST 200 BEZOEKERS 18 JUNI 2016 VLAGGETJESDAG 300 BEZOEKERS 25 JUNI 2016 SCHEVENINGSE DAG IN MUZEE 200 BEZOEKERS 8 JULI 2016 DE PARADE 100 BEZOEKERS 20 AUGUSTUS 2016 HISTORISCH FESTIVAL SCHEVENINGEN 400 BEZOEKERS 3 SEPTEMBER 2016 OPEN DAG ZUIDERSTRANDTHEATER 600 BEZOEKERS 4 SEPTEMBER 2016 UITFESTIVAL DEN HAAG 3000 BEZOEKERS

“In 2016 verleende Muzee graag haar medewerking aan de community opera De vloek op Scheveningen, geschreven door Sjaak Bral, onderdeel van het community art-project Vaarwelkom. Sjaak liet zich ondermeer inspireren door een tentoonstelling over de Scheveningse sleephelling in Muzee en de verhalen van oudbewoners van eiland Vlook. Net als bij het community art-project Geen zee te hoog ontwikkelde Kwekers in de kunst weer verschillende deelprojecten: Verdwenen geluiden van de sleep, een percussieproject met jongeren over de verdwenen geluiden van de sleephelling, de kindervoorstelling Leentjebuur en een kunstproject met Scheveningse statushouders, Van huis en haard. Er kwam ook een fraai boekje uit: Flarden van Vlook met herinneringen aan de woongemeenschap het eiland Vlook.

In april 2015 vond in Muzee Scheveningen de startbijeenkomst plaats van het community art-project Geen zee te hoog van Kwekers in de kunst. Onderdeel van dit project was de vissersopera Harde Handen.

Na succesvolle uitvoeringen in het Westland en in Escamp richtte Kwekers in de kunst zijn pijlen nu op Scheveningen.

Die bijeenkomst in april staat mij nog helder voor ogen. Ik was blij verrast door het enthousiasme en de professionaliteit van de organisatie.

Vooral de mix van amateurs en professionals in de productie sprak mij erg aan. De vier uitvoeringen in september 2015 in het Zuiderstrandtheater met Loes Luca in de hoofdrol van Kniertje en vele Scheveningers die deelnamen aan het projectkoor waren een doorslaand succes.

Muzee faciliteerde de voorstelling door het leggen van verbindingen met de Scheveningse achterban en het beschikbaar stellen van rekwisieten en klederdracht uit de eigen collectie.

In 2017 staat er een reprise van Harde Handen op het programma. Ik zing net als in de voorgaande jaren weer graag mee in het projectkoor en hoop dat Kwekers in de kunst nog lang voor reuring blijft zorgen op Scheveningen!”

Paul de Kievit directeur Muzee Scheveningen

mei - september 2016

DE VLOEK OP SCHEVENINGEN DEELPROJECT VAARWELKOM

muziektheatervoorstelling Een nieuw geschreven stuk over de opkomst en de ondergang van het Scheveningse eiland Vlook, de plek waar nu het Zuiderstrandtheater staat.

Schrijver Sjaak Bral liet zich voor het verhaal inspireren door herinneringen van oudbewoners van eiland Vlook, de geschiedenis van de sleephelling en het krakersbolwerk De Vloek. Ook voor deze productie werd een speciaal projectkoor gestart met ondermeer zangers die ook op de planken stonden bij Harde Handen.

Mensen die eerder nog de kat uit de boom keken meldden zich nu ook aan.

De Vloek op Scheveningen kwam tot stand in samenwerking met het Zuiderstrandtheater, het Residentie Orkest, het Volksoperahuis, theaterschool Rabarber en Theaterkoor Dario Fo. Met ondermeer Miranda van Kralingen, Ernst DaniĂŤl Smid en Sjaak Bral in de hoofdrollen.

De regie was in handen van Kees Scholten.

6 VOORSTELLINGEN 197 DEELNEMERS 5000 BEZOEKERS

IK VOEL ME DEEL VAN HET GEHEEL “In 2015 heb ik de vissersopera Harde Handen in het Zuiderstrandtheater gezien, ervan genoten en van bekenden gehoord hoe leuk het is om mee te doen. Bij de oproep voor zangers voor de volksopera De Vloek op Scheveningen wilde ik meedoen. Een groep van ruim 120 mensen was er op af gekomen. Wat me opviel was de vrolijke gezelligheid met elkaar. Het was even doorzetten om mijn plekje te vinden maar na een paar keer had ik een aantal contacten.

Ik heb in andere koren gezongen en wat me opvalt bij het projectkoor is dat iedereen die graag wil zingen welkom is. Een goed begin van de avond vind ik het inzingen, de warming-up van je stem en houding.

Het is vanaf het begin duidelijk dat er toegewerkt wordt naar het optreden. De dirigenten Rick en Boudewijn hebben eindeloos geduld en heel belangrijk: veel humor. Dit samen met hard werken om met elkaar mooie muziek te maken maakt dat een kooravond omvliegt. Komt het optreden dichterbij dan wordt er geoefend met het toneelbeeld. Het gevoel van het samen neerzetten groeit en met de mp3tjes met de muziek wordt er onderweg en thuis geoefend, soms met een groepje. Er is aandacht voor de kleding van iedereen, er wordt gepast en je krijgt advies.

Ik vond het een feest om een aantal avonden met bekende artiesten, Theaterkoor Dario Fo en het Residentie Orkest voor het publiek te zingen en te spelen en me deel te voelen van het geheel. Het mooie toneelbeeld, de kleding die past bij het stuk maken het compleet.

Wat ik fijn vind is dat de mensen van Kwekers in de kunst ook bij het optreden, als het spannend is, positief en stimulerend zijn voor de zangers van het projectkoor. Bij Harde Handen wil ik weer van de partij zijn...�

Gerda Taal projectkoor De Vloek op Scheveningen

mei - september 2016 “Ik woon al veertig jaar in de stad, maar het eiland kan ik gewoon niet vergeten. Ik moet nu genoegen nemen met af en toe, als het flink stormt, aan zee te gaan kijken en m’n herinneringen dan op te halen aan de tijd dat men nog aandacht had voor elkaar en nog gewoon met elkaar kon wonen. En dat je, ondanks de armoede, allemaal je eigen leven kon hebben. Rond het eiland deden verhalen de ronde dat het een achterstandswijk zou zijn, maar er heeft geen hechtere bevolkingsgroep op Scheveningen bestaan dan de eilanders.

Van alle kanten hoor ik nu alleen maar positieve geluiden over het hele project en de aandacht voor het vroegere bestaan van het eiland en de mensen die er woonden. Het is een zeer geslaagde uitvoering geworden over alles wat ik voor de start aan jullie heb proberen over te brengen. Ik ben zeer tevreden.”

Gerrit Zier Vermeer oudbewoner eiland Vlook

FLARDEN VAN VLOOK DEELPROJECT VAARWELKOM

verhalenbundel over eiland Vlook Begin jaren vijftig werd er in de oude, leegstaande waterstokerij op eiland Vlook, een klein eiland met een hechte gemeenschap voor de kust van Scheveningen, een poppentheatertje gebouwd. De familie van Gerrit Zier Vermeer had de stokerij gehuurd en Gerrits broertje heeft daar het theatertje in elkaar geknutseld. Kinderen uit de buurt konden voor een paar centen naar een voorstelling komen kijken. Nu, ruim zestig jaar later, zijn het eiland en het poppentheater verdwenen. Nu staat er, op datzelfde eiland Vlook, een groot theater waar mensen uit alle windstreken naar toe komen voor voorstellingen vanuit de hele wereld: het Zuiderstrandtheater.

Tijdens de community opera Harde Handen in 2015 in dat theater, maakten wij kennis met Gerrit. Hij vertelde ons vol vuur over zijn geboorteplek: de saamhorigheid, de vrijheid, zijn prachtige kinderjaren en het verdriet bij de teloorgang van het eiland. Daar hebben we, samen met hem, besloten om de herinneringen aan en de verhalen over eiland Vlook op te tekenen en te bewaren.

De ontmoeting met Gerrit heeft geresulteerd in het project Vaarwelkom van het Zuiderstrandtheater en Kwekers in de kunst. De verhalen over het eiland en haar bewoners hebben als inspiratie gediend voor de community opera De Vloek op Scheveningen. In deze bundel komen flarden van het leven op het eiland terug. Geen historische feiten, maar persoonlijke herinneringen aan een hechte leefgemeenschap. Een gemeenschap die door de omringende bevolking niet altijd als even fatsoenlijk werd beschouwd. In gesprekken met oud-bewoners van eiland Vlook en oud-werknemers van de Sleep leerden we de eilanders echter kennen als openhartige en vrije mensen die met weemoed terug kijken naar de jaren op hun eiland. Veel waarden van toen kunnen onze huidige samenleving inspireren.

410 EXEMPLAREN VERKOCHT

mei - september 2016

VERDWENEN GELUIDEN VAN DE SLEEP DEELPROJECT VAARWELKOM

muziekproject voor jongeren Oude Scheveningers hebben heimwee naar de geluiden van de sleephelling. Het slaan van de nagels in het staal, het gesleep met ijzeren kettingen, het roepen van de mannen en de fluit die het ritme van het leven in het dorp bepaalde.

Aan de hand van verhalen van de oude mannen bracht slagwerker Eric Robillard van percussie-ensemble Percossa samen met jongeren de geluiden weer tot leven tijdens een spectaculair optreden in de foyer van het Zuiderstrandtheater bij de eerste voorstelling van De Vloek op Scheveningen. De geluiden zijn opgenomen en bewerkt tot een registratie voor op social media.

15 DEELNEMERS 600 BEZOEKERS

mei - september 2016

LEENTJE BUUR DEELPROJECT VAARWELKOM

kindervoorstelling Een muziektheatervoorstelling voor de onderbouw van het primair onderwijs Het verhaal gaat over opa Toet, die in het oude Scheveningen woont. Zijn kleinzoon vindt opa’s poppenkastpoppen van vroeger en zo komen de herinneringen boven over opa’s kindertijd op Vlook.

Vijftien voorstellingen op scholen, bibliotheek en tijdens de Open dag van het Zuiderstrandtheater en Uitfestival Den Haag.

15 VOORSTELLINGEN 755 BEZOEKERS

De deelprojecten van Vaarwelkom kwamen tot stand in samenwerking met: -

Scheveningers Muzee Cultuuranker Scheveningen bibliotheken scholen cultuurcoach TRIX YMCA Vluchtelingenwerk Nederland - Historische en Genealogische Vereniging

oktober 2016 - februari 2017

VAN HUIS EN HAARD DEELPROJECT VAARWELKOM

diverse workshops met statushouders Dit project is opgezet als een welkom naar de asielzoekers die zich vestigden in Scheveningen. Door een wijziging in de plannen arriveerden zij pas na De Vloek op Scheveningen.

Het project werd aangepast en een half jaar later uitgevoerd met statushouders die recent gehuisvest zijn op twee groepslocaties in Scheveningen, Scheveningseweg en Pompstationsweg.

In overleg met Vluchtelingenwerk zijn er verschillende workshops georganiseerd: - Schilderworkshops met Syrische kinderen samen met Nederlandse buurkinderen op de groepslocatie voor statushouders op de Pompstationsweg in Scheveningen.

- Percussieworkshop voor jongeren - Schilderworkshop voor vrouwene geïnspireerd op het kunstwerk Work No. 1000 van Martin Creed 22 KINDEREN UIT SYRIÉ 6 KINDEREN UIT NEDERLAND 11 JONGENS UIT ERITREA EN SYRIË 15 VROUWEN UIT ERITREA EN SYRIË

mei - oktober 2016

SATYAGRAHA AKTE 2 opening India Dance Festival De opera Satyagraha van de wereldberoemde componist Philip Glass. Satyagraha is losjes gebaseerd op het leven van de Indiase held Mahatma Gandhi en maakt deel uit van een trilogie die Glass maakte over mannen die de wereld hebben veranderd.

Korzo, Kwekers in de kunst, de muzikanten, het Indiase/hindoestaanse Zangam-koor, Theaterkoor Dario Fo en de dansers werkten samen in deze bijzondere productie. In 2015 verrasten zij het publiek al met akte 1, nu werd het India Dans Festival geopend met akte 2.

In dit deel staat de macht van de publieke opinie centraal en het verhaal over het verzet tegen de verplichte registratie in Zuid-Afrika volgens de Black Act. Het zeer divers samengestelde publiek was en erg onder de indruk.

Wegens het enorme succes werden beide akten uitgevoerd tijdens CaDance 2017 2 UITVERKOCHTE VOORSTELLINGEN 67 DEELNEMERS 662 BEZOEKERS RANDPROGRAMMERING: TAFEL VAN SATYAGRAHA 30 GASTEN

EEN GEWELDIGE KANS “Het meedoen aan Satyagraha was voor het Indiase koor Zangam een bijzondere ervaring. Voor alle deelnemers uit het twee jaar geleden opgerichte koor met een diversiteit aan afkomst en zangervaring was het een geweldige kans om te leren van zeer ervaren medezangers van Kwekers in de kunst en van de door de wol geverfde, enthousiaste dirigent. ‘Het leukste vind ik dat we samen met een ander koor werken aan een prachtig stuk. Verschillende culturen komen bij elkaar om de boodschap van vrede over te brengen,’ aldus een van de zangeressen.

Voor de deelnemers met een Indiase afkomst had het project een speciale betekenis: ‘Satyagraha for me represents India in all its glory and it resonates with me, given that I am Indian and now live in Holland. A key reason for my participation is the opportunity to sing a western classical composition to lyrics that are distinctly Indian in soul and character.’ Voor een ander was de samenwerking een fantastische beleving: ‘In my opinion it's a strong involvement of multidisciplinary artists. It's also nice to work together as one TEAM - Together Everyone Achieves More.’”

Jolanda Keurentjes Zangam

UIT DE PERS “Imposant is de temperamentvolle muziek, met de zang van de solisten als de meest emotioneel-expressieve bijdrage aan het geheel. In de choreografie, die de kracht van vrouwen centraal stelt, herken je allerlei bewegingen uit Indiase dans-vormen. Geïsoleerd en repetitief ingezet, krijgen die een mooie andere lading.”

De Volkskrant

“De Indiase kant van Philip Glass. Overweldigd.

Zo voel ik me na Satyagraha.”

De Theaterkrant

november 2016 - februari 2017

SATYAGRAHA AKTE 1 EN 2 onderdeel CaDance festival Akte 1 en akte 2 uit de Indiase opera Satyagraha van Philip Glass werden speciaal voor het CaDance festival hernomen in een inspirerende happening vol dans, zang en muziek. Met het Indiaas/hindoestaanse Zangam-koor, Theaterkoor Dario Fo en Indiase dans in Theater aan het Spui in Den Haag.

Er is een subsidie-aanvraag gemaakt om de uitvoering van de totale opera te realiseren in 2017 tijdens het India Dans Festival.

2 UITVERKOCHTE VOORSTELLINGEN 70 DEELNEMERS 672 BEZOEKERS RANDPROGRAMMERING: SUPERCOLLEGE VAN MAARTEN BEIRENS 50 BEZOEKERS

augustus - oktober 2016

MISA FLAMENCA flamencoconcert met Paco Peña De techniek en virtuositeit van flamencogitarist Paco Peña zijn onovertroffen. Na vijftig jaar staat hij nog steeds aan de wereldtop. In Misa Flamenca mengt hij zijn katholieke achtergrond en zijn flamenco-achtergrond tot één meeslepende spirituele ervaring.

Twee weergaloze uitvoeringen met drie gitaristen, drie zangers, een danser en Theaterkoor Dario Fo voor een uitzinnig publiek.

In mei 2018 staat Theaterkoor Dario Fo opnieuw samen met Paco Peña op het podium van het Zuiderstrandtheater.

2 UITVERKOCHTE CONCERTEN 40 DEELNEMERS 2000 BEZOEKERS

oktober 2016 - januari 2017

DE DRIESTUIVERSOPERA muziektheatervoorstelling De jaren dertig. Crisis. Kurt Weill en Bertolt Brecht vertaalden dit in 1928 naar Die Dreigroschenoper, een opera die heel Europa veroverde. De vileine taal van Brecht en de stekend scheve jazz die Weill erin bracht, maakten er een staaltje maatschappijkritiek van dat ook vandaag de dag nog niets aan kracht heeft ingeboet.

Na de uitvoering in Het Concertgebouw Amsterdam bij het 125-jarig jubileum, werd de opera met succes in het Zuiderstrandtheater uitgevoerd.

Dit keer met een cast van 126 man.

Speciaal voor de Vrienden van Kwekers in de kunst was er een inleiding over Bertolt Brecht en Kurt Weill ter voorbereiding op de opera.

2 VOORSTELLINGEN 126 DEELNEMERS 1250 BEZOEKERS 30 VRIENDEN BIJ INLEIDING

oktober 2016 - februari 2017

ZILTE ZOENEN 2 valentijnsconcert Na het succes van Zilte Zoenen in 2016 kon Zilte Zoenen 2 niet uitblijven. Zeventig mensen meldden zich aan om mee te zingen in het Zilte Zoenen-projectkoor. Naast dit projectkoor werkten mee: - Theaterkoor Dario Fo - Koor Geen Gehoor - Kassenbouwerskoor - Take 2 - Carissimo ensemble In 2018 is Zilte Zoenen 3 opgenomen in de programmering van het Zuiderstrandtheater.

127 DEELNEMERS 601 BEZOEKERS

juni 2016

THE FUTURE OF SEX muziektheatervoorstelling

UIT DE PERS Volkskrant:

“Twee uur lang ongemeen boeiend” – “een intiem poetisch traktaat” De hand van regisseur Simons is zichtbaar in de strakke opeenvolging van scènes, de herhalingen daarin, de tegenkleuring en het inzetten van muziek. Simon Lenski (cello, toetsen) en het Theaterkoor Dario Fo stellen tegen het profane getob hun soms harde en dan weer wonderschone klanken. Voor een Nederlandse theaterprodcuctie met dit onderwerp zit er bovendien goddank weinig bloot in, op een paar pronte billen na.

Theaterkoor Dario Fo werkte mee aan het Holland Festival in de voorstelling The future of sex van Wunderbaum in samenwerking met schrijver Arnon Grünberg, regisseur Johan Simons en componist Simon Lenski.

Acteursgroep Wunderbaum onderzocht, samen met schrijver Arnon Grunberg en regisseur Johan Simons, de toekomst van seks. Terwijl digitale liefdeslevens en seksrobots aan terrein winnen, blijkt dat wij mensen steeds minder fysiek contact met elkaar hebben. Zijn we aan het uitsterven? Wunderbaum en Grunberg schreven samen een tekst waarin de personages eenzaam maar ook zelfbewust de afgrond inkijken. The future of sex is een voorstelling over onthechting, bevrediging en verlangen.

Vanaf september toerde de voorstelling langs grote Nederlandse theaters en op de Frankfurter Buchmesse.

14 VOORSTELLINGEN 30 DEELNEMERS 1400 BEZOEKERS

THEATERKOOR DARIO FO de ruggengraat van de muziektheaterprojecten van Kwekers in de kunst Theaterkoor Dario Fo is een jonge groep getalenteerde amateur- en beroepszangers met een focus op een hoge muzikale ĂŠn theatrale kwaliteit. Het koor vormt de ruggengraat van de community art-voorstellingen van Kwekers in de kunst. Zo waarborgen we onze artistieke visie en het stelt ons in staat om projectdeelnemers boven zichzelf uit te laten stijgen.

Het repertoire van Theaterkoor Dario Fo is breed: van klassiek via jazz tot populair, van Rossini via Glass tot Skrillex. Het koor verzorgt hun ondersteunende rol bij community art ook openingen, concerten en andere projecten in opdracht van bedrijven, organisatie en particulieren.

Individuele zangers uit het koor zijn ook werkzaam bij gerenommeerde gezelschappen.

Zo speelde Jolentha Zaat de afgelopen periode de hoofdrol in Roodhapje van Holland Opera, gecoacht door Rick Schoonbeek, en speelde Boudewijn Ruigrok de voorstelling Frankenstein!! met het NJO op het Grachtenfestival en werkte hij mee aan de familievoorstelling Snorro van het Ro Theater.

Een selectie van opdrachten en projecten die Theaterkoor Dario Fo op zichzelf deed: • De Wereld Draait Door Een fragment samen met Tania Kross uit de nieuwe opera AEX met van Heleen van Royen en Jeff Hamburg.

• Lancering Kwekers in de kunst bij Koppert Cress.

Optredens tijdens lancering.

• Opening van het Reinier de Graaf ziekenhuis.

Opening op maat gemaakt.

• VNO-NCW bijeenkomst Optreden bij een bijeenkomst in het Zuiderstrandtheater.

• Nike Women’s Run 2015 in Amsterdam in de doorgang van het Rijksmuseum.

• Presentatie Hollandse Meesters in Eye Amsterdam • Jubileum van de Haya van Somerenstichting van de VVD • Benefietconcert Inloophuis Haaglanden In de Rijswijkse Schouwburg.

• Masterclass met Tania Kross • Première De Pier van Paul Kramer • De Wereld Draait Door Nesun Dorma van Puccini samen met de tenor Marcel Rijans bij het mooiste doelpunt van Dennis Bergkamp.

Informatie en boekingen: info@kwekersindekunst.nl

DE OOGST VAN TWEE JAAR KWEKERS IN DE KUNST april 2017 Emi Barendse fotografie en redactie Boudewijn Ruigrok redactie Tanja Schwerdfeger vormgeving en redactie

Kwekers in de kunst Emi Barendse Els Hoonhout Boudewijn Ruigrok Rick Schoonbeek Tanja Schwerdfeger Adviseur Wilma Sekrève Bestuur Hans van den Broek Abke Geels René Mendel

Kwekers in de kunst Kranenburgweg 203 2583 ER Den Haag www.kwekersindekunst.nl info@kwekersindekunst.nl 06 28194925 facebook.com/kwekersindekunst

Projecten werden mogelijk gemaakt door VSBfonds Fonds1818 Prins Bernhard Cultuurfonds CultuurSchakel Fonds Cultuurparticipatie Fonds Westland Gemeente Den Haag Vrienden in de kunst

Kwekers in de kunst