Ook verkrijgbaar: Een wereld vol geloof – basiskennis wereldgodsdiensten Erik Idema © 2007, Kwintessens, Amersfoort N.B. Tenzij anders vermeld, zijn de Bijbelcitaten uit de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) Fotoverantwoording: Archief Kwintessens: blz. 28, 31, 32, 33, 35, 36, 37, 39, 61, 74, 79, 90, 91, 93, 95, 109, 130, 147, 151, 163, 165, 175, 177, 181, 185, 191, 195; S-PrePress: blz. 29; www.demiksers.nl: blz. 45; Uitgeverij Jongbloed: blz. 46; Peter Lowie: blz. 73 en 149; Freshgadgets: blz. 97; Susanne Neugebauer: blz. 171. Noot van de uitgever Wij hebben alle moeite gedaan om rechthebbenden van copyright te achterhalen. Personen of instanties die aanspraak maken op bepaalde rechten, wordt vriendelijk verzocht contact op te nemen met de uitgever. © 2010 Kwintessens, Amersfoort www.kwintessens.nl 2e druk 2014 Auteur Erik Idema Redactie Marita Nijenhuis Uitgever Cora Vlaming Adviezen Prof. Dr. Joep Dubbink, bijzonder hoogleraar Bijbelse Theologie Dirk-Jan Lagerweij, predikant PKN Marieta Rietkerk, leerkracht basisonderwijs Dr. Mirjam van Veen, kerkhistorica Vormgeving S-PrePress, www.sprepress.nl ISBN: 978 90 5788 297 5 Bestelnummer: 0695 NUR-code: 706 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Inhoudsopgave
Voorwoord 1. Het christendom in de wereld om ons heen • Mensen • Gebouwen • Kunst en cultuur 2. Geschiedenis en stromingen • • • • • •
Veelkleurig christendom De vroege kerk De Middeleeuwen De Reformatie De Reformatie in Nederland Op zoek naar eenheid
3. De Bijbel • • • • • •
Een boek van alle tijden Ontstaan van de Bijbel Welke boeken horen bij de Bijbel? Het Oude Testament Het Nieuwe Testament Vertellen uit de Bijbel
5 9 12 27 38 51 53 63 64 68 75 84 87 89 98 102 103 119 129
inhoudsopgave
5
4. Wat geloven christenen? • • • •
133
God de Vader Jezus Christus De Heilige Geest Geloven
137 142 150 157
5. Feesten en rituelen
159
• • • •
Feesten en rituelen in het kerkelijk jaar Feesten en rituelen op de levensweg Terugkerende rituelen Geloof in rituelen
Register
6
162 184 193 197 198
een wereld vol geloof
–
basiskennis christendom
1
Het christendom in de wereld om ons heen
•
Mensen – Vijf verschillende christenen – Portretten – Gebed en muziek – Internet
•
Gebouwen – Kerken – Kloosters – Andere gebouwen
•
Kunst en cultuur – Literatuur – Muziek – Theater – Schilderkunst – Film en televisie
11
1
Het christendom in de wereld om ons heen
Als je goed om je heen kijkt, zie je dat de wereld van vandaag vol geloof is. Godsdienst speelt een niet weg te denken rol in de Nederlandse samenleving. Dat merk je als je met mensen praat over wat hen beweegt, hoe ze aankijken tegen de zin van het leven. Voor veel mensen speelt godsdienst daarbij een belangrijke rol. Je merkt het ook als je op straat om je heen kijkt. In gebouwen, beelden, gevelstenen enz. zijn sporen van godsdiensten terug te vinden. En ten slotte merk je ook hoe belangrijk godsdienst is als je je verdiept in kunst en cultuur: in literatuur, muziek, schilderkunst, film en theater kom je iets op het spoor van wat godsdienst met mensen kan doen. Levensbeschouwing en godsdienst Ieder mens heeft een visie op de diepere zin en betekenis van het leven. Zo’n visie noemen we een levensbeschouwing. De levensbeschouwing van veel mensen heeft een godsdienstig karakter: zij gaan uit van het bestaan van een hogere, andere werkelijkheid.
13
In de Nederlandse samenleving spelen verschillende godsdiensten een rol. Het hindoeïsme, het boeddhisme, het jodendom, het christendom en de islam zijn de grote wereldgodsdiensten die ook in Nederland voor veel mensen bepalend zijn. In dit boek gaat het over het christendom, de godsdienst die in Nederland de meeste aanhangers heeft. (Wie ook geïnteresseerd is in de andere wereldgodsdiensten, verwijzen we graag naar het boek Een wereld vol geloof – basiskennis wereldgodsdiensten. Daarin worden de vijf grote wereldgodsdiensten besproken.) We beginnen dit boek met een hoofdstuk over ‘het christendom in de wereld om ons heen’. Hierin geven we een indruk van waar je het christendom vandaag zoal tegenkomt. Natuurlijk kunnen we daar nooit een volledige opsomming van geven. Maar in dit hoofdstuk zul je wel ontdekken dat het christendom op heel veel verschillende terreinen zichtbaar is in de wereld om ons heen. Mensen Vijf verschillende christenen Godsdienst is iets van levende mensen van nu. Het is niet iets van vroeger, niet iets dat alleen in boeken bestaat. Het heeft alles te maken met hoe mensen nu in het leven staan. Soms gaat het over mensen die heel anders zijn dan jijzelf, soms ook over mensen in wie je veel van jezelf herkent. Maar altijd gaat het over mensen van vlees en bloed. Daarom beginnen we dit hoofdstuk met mensen: vijf verschillende christenen vertellen iets over hun geloof. In sommige opzichten lijken ze op elkaar, maar ze zijn ook heel verschillend. Door te luisteren naar wat zij te vertellen hebben over hun geloof, krijg je een indruk van hoe breed het christendom van vandaag is. Van orthodox tot progressief, van streng tot vrijzinnig – het hedendaagse christendom is een veelkleurig christendom. Als eerste vertelt Anouschka iets over haar geloof. Zij is aangesloten bij een evangelische gemeente. Daarna vertelt Marieta iets over de katholieke kerk waar zij naartoe gaat. Edwin geeft ons een kijkje in de protestantse traditie waar hij deel van uitmaakt. Vervolgens geeft Lydia een indruk van hoe het er
14
een wereld vol geloof
–
basiskennis christendom
bij haar in de reformatorische kerk aan toegaat. En ten slotte vertelt Sebastiaan hoe hij zijn geloof beleeft zonder deel uit te maken van een kerkelijke richting. Aan deze vijf mensen hebben we drie vragen voorgelegd: • Welke dingen doe je zoal vanwege je geloof? • Zijn er dingen die je níet doet vanwege je geloof? • Wat betekent je geloof voor jou? Voor alle vijf speelt het geloof een belangrijke rol in hun dagelijks leven. Maar tegelijk zul je zien, dat ze ook heel verschillend zijn. De ervaringen van Anouschka, Marieta, Edwin, Lydia en Sebastiaan zullen ook later in dit boek nog terugkomen.
het christendom in de wereld om ons heen
15
Wat is het verschil tussen katholieken en protestanten? Wanneer leefde Calvijn? En wat is eigenlijk het Oude Testament? Wanneer is de Bijbel ontstaan? Geloven christenen echt dat de wereld in zeven dagen is gemaakt? En wat wordt er met Pinksteren gevierd? Niet iedereen vindt het gemakkelijk om op dit soort vragen een antwoord te geven. Vooral als je er van huis uit niet mee vertrouwd bent, kan het christendom onoverzichtelijk lijken en ver van je af staan. Dit boek is geschreven om je kennis te laten maken met de belangrijkste aspecten van het christendom. Het doel van het boek is niet om je ergens in te laten geloven; wel hopen we met dit boek je interesse te wekken in de rijke traditie van het christendom. Een wereld vol geloof – basiskennis christendom is speciaal geschreven voor leerkrachten in het basisonderwijs en studenten aan de PABO. Maar ook daarbuiten kan het goed gebruikt worden, door iedereen die meer te weten wil komen over de traditie van het christendom. Erik Idema (1980) is theoloog en werkt bij Kwintessens. Hij is ook actief als auteur van verhalen en liedteksten.
Bestelnummer 0695 ISBN 978-90-5788-297-5
9 789057 882975