TREFWOORD EN BURGERSCHAP
Trefwoord is een methode voor levensbeschouwing. Met Trefwoord leren kinderen om een eigen kijk op het leven te ontwikkelen (identiteits-/persoonsvorming). Ze leren omgaan met diversiteit, zich in te leven in anderen en in gesprek te gaan en elkaars standpunten te bevragen. Daarnaast leren ze kritisch denken en handelen, ethisch redeneren en communiceren. Leeropbrengsten waar ook binnen burgerschapsvorming aan gewerkt wordt.
Trefwoord en burgerschapsvorming
Burgerschapsvorming gaat om de voorbereiding op deelname aan een samenleving die gekenmerkt wordt door democratische principes. Het begrijpen van die samenleving en de actieve deelname daaraan, is inhoud van burgerschapslessen. De bewustwording van de onderliggende waarden, er betekenis aan te geven en zin aan te ontlenen is het terrein van de levensbeschouwelijke vorming, bijvoorbeeld met behulp van Trefwoord
Trefwoord en de levensbeschouwelijke diversiteit
Je kunt leren van de islam zonder moslim te zijn of te worden, je kunt leren van het christendom zonder belijdend christen te moeten worden.
ZIN IN MOOIE GESPREKKEN IN DE KLAS? NEEM EEN PROEFABONNEMENT OP TREFWOORD : WWW.TREFWOORD.NL/ PROEFABONNEMENT
Levensbeschouwelijke vorming is oriëntatie op zingeving: wat vind ik belangrijk en waardevol in het leven? Levensbeschouwelijke stromingen, bronnen en tradities bieden kinderen samenhangende visies op het leven. Deze visies zijn groter en ouder dan het individuele kind. Hier kunnen kinderen over en van leren. En het roept vragen op en daagt kinderen uit om op zoek te gaan naar eigen antwoorden.
Inzichten uit islam en humanisme zijn waardevol, net als uit het christendom. Ze bieden oriëntatie, leren ons vragen te stellen.
De christelijke traditie is te midden van dit levensbeschouwelijke landschap ons het meest vertrouwd, vanuit de historie en ontstaansgeschiedenis van onze cultuur en ons bijzondere onderwijs. Ook al is het schoolpubliek niet meer kerkelijk of institutioneel gebonden. Trefwoord neemt, binnen de religieuze pluriformiteit van het schoolpubliek, de bijzondere betekenis van het christelijk geloof serieus, zonder andere stromingen als minder af te doen. Dit biedt ook de mogelijkheid de historisch gegroeide, sterk vanuit christendom en humanistische stromingen beïnvloede waardencultuur waarin we geworteld zijn, beter te begrijpen en op waarde en betekenis te schatten. Dit laatste is des te belangrijker in een samenleving die steeds meer divers en multicultureel is. De levensbeschouwelijke ontmoeting is erbij gebaat dat mensen bewust zijn van hun eigen denken en hun eigen identiteit wanneer ze met elkaar in gesprek gaan.
Doelen van Trefwoord
Door met Trefwoord te werken leren kinderen vaardigheden als verbeelding, empathie, vragen stellen, dialogiseren en omgaan met verschillen en diversiteit. Trefwoord draagt bij aan de persoonlijke groei van kinderen, doordat kinderen een eigen kijk op het leven ontwikkelen. Een proces dat nooit af is, omdat je kijk op het leven nooit vaststaat, maar zich continue ontwikkelt, in relatie met jezelf, de ander, de wereld om je heen en levensbeschouwelijke bronnen en tradities.
Attitude
• Kinderen ontwikkelen een vragende houding;
• Kinderen zijn in staat tot verwondering.
Kennis
• Kinderen weten dat er grote levensvragen zijn die ieder mens zich stelt;
• Kinderen weten dat levensvragen geen eenduidig antwoord hebben en dat er verschillende visies en antwoorden zijn.
Doelstelling burgerschap
Leerlingen leren over de wereld zoals die nu geordend is en leren daaraan deel te nemen. Leerlingen leren de rechtvaardiging van die ordening kritisch te bevragen en dragen bij aan een meer rechtvaardige wereld. Leerlingen richten zich bij burgerschap dus op de samenleving zoals die nu is, maar ook op hoe zij kunnen bijdragen aan de maatschappij van de toekomst.
Vaardigheden
• Kinderen leren luisteren naar en vragen te stellen bij Bijbelverhalen en andere verhalen (bijvoorbeeld uit de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme);
• Kinderen kunnen een eigen mening verwoorden over wat voor hen belangrijk en waardevol is in het leven;
• Kinderen kunnen zich verplaatsen in een ander;
• Kinderen kunnen luisteren naar andere meningen;
• Kinderen kunnen op een respectvolle manier omgaan met levensbeschouwelijke diversiteit;
• Kinderen kunnen omgaan met culturele verscheidenheid en diversiteit aan ethische standpunten.
De competenties van levensbeschouwelijke vorming (LEVO) zijn voorwaardelijk voor de competenties van burgerschap. Ze maken het gemakkelijker om als burger te functioneren op levensbeschouwelijk vlak. Het zijn enerzijds intrapersoonlijke competenties, competenties waarmee je jezelf leert kennen. Wie zichzelf goed kent en kritisch is op zichzelf kan ook makkelijker uit de voeten met competenties die passen bij burgerschap en betrekking hebben op de samenleving. Anderzijds zijn er ook competenties van LEVO die verwant zijn aan die van burgerschap, de zogenaamde interpersoonlijke competenties. Die draaien vooral om het omgaan met anderen: het besef van de identiteit van anderen, met respect omgaan met anderen, empathisch vermogen, vaardig zijn in het onderhouden van relaties, de dialoog aangaan enzovoort. Ook een onderzoekende houding naar zingeving, universele bestaansvragen, levenswijsheden enzovoort vallen onder de interpersoonlijke competenties. Bij burgerschap kun je verder bouwen op de competenties die bij LEVO aan de orde zijn geweest, maar ook competenties die vallen onder sociaal-emotioneel leren (SEL). Burgerschapscompetenties zijn maatschappelijk-politieke competenties die zich richten op democratisch en maatschappelijk verantwoord handelen. Ook het leren omgaan met verschillen en conflicten vallen hier onder.
Je kunt met LEVO (en SELl) dus een eind komen om leerlingen competenties bij te brengen op intrapersoonlijk en interpersoonlijk vlak, maar dat is niet dekkend voor de eisen die gesteld worden aan burgerschap.