Kwink &...
de Gouden Weken
Bouw een groep in de Gouden Weken! Achtergrondinformatie en tien groepsbouwers
Colofon
© Kwintessens, Amersfoort, juli 2021 Een aantal keer per jaar verschijnt Kwink &... . Deze uitgaves worden samengesteld door de makers van Kwink, vooral aansluitend bij bekende themaweken in het basisonderwijs, zoals de Week Tegen Pesten (september), de Week van de Mediawijsheid (november) en de Week van de Lentekriebels (maart). Dan wordt de algemene doelstelling van de themaweek verbonden met specifieke SEL-doelstellingen. Altijd inhoudelijk onderbouwd en met concrete lessuggesties voor de leerkracht. Teksten: Gerard van Midden en Wouter Siebers
DE KRACHT VAN DE GOUDEN WEKEN De start van het schooljaar is een belangrijk moment voor een groep. De eerste weken bepalen het succes voor de rest van het jaar. Ontwikkelt een groep zich tot een positieve, neutrale of negatieve groep? De leraar heeft er invloed op! Pak je kans van de zomer- tot de herfstvakantie: de Gouden Weken. In dit speciale katern bij de methode Kwink voor sociaal-emotioneel leren geven we kort achtergrondinformatie over de fases van groepsvorming en en tien leuke en zinvolle ‘groepsbouwers’ (energizers) die helpen om van een klas een (h)echte groep te maken.
Fases van groepsvorming Bij actief werken aan groepsdynamica zijn twee zaken van belang: l
et omdraaien van de storming- en de normingfase. Doordat je als leraar eerst normeert, voordat leerlingen zelf de H leiderschapsrollen verdelen, voorkom je dat de informele leider uit de groep te veel invloed heeft op de groepsregels.
l
In elke fase de juiste werkvormen inzetten.
Termination De fase van afscheid, deze fase verloopt vaak wat onrustig.
Forming (vorming)
★
Termination (opheffing)
Norming (normering)
Geleide groep Performing De fase waarin een positieve groep goed aan het werk kan.
Performing (prestatie)
Forming (vorming)
Termination (opheffing)
Performing (prestatie)
✤
Nietgeleide groep
Storming (bestorming)
Forming Het is de eerste dag na de zomervakantie. Leerlingen komen binnen en kijken vol verwondering het frisse lokaal rond. Wat gaat dit jaar brengen? Hoe werkt het in deze klas en bij deze leraar? Geef leerlingen antwoord op deze vragen. Bijvoorbeeld door een rondleiding door de klas te verzorgen en een aantal voorwerpen mee te nemen die voor jou belangrijk zijn. Geef ze de mogelijkheid jou en elkaar echt te leren
✤
Norming Preventief gedragsverwachtingen aangeven is veel effectiver dan praten over gedrag als de problemen er al zijn. Maak helder wat je van leerlingen verwacht in de klas en op school. Positief gedrag ontstaat niet vanzelf, hier is inoefening voor nodig. Oefen in een rollenspel hoe bijvoorbeeld het gedrag in de gangen eruitziet.
Storming (bestorming)
Storming Na een aantal weken heeft de groep als het goed is een goede basis gelegd en is er een positieve sfeer. Tot de stormingfase aanbreekt. Ook in positieve groepen niet te voorkomen en horend bij een gezond groepsproces. In deze fase wordt bepaald wie in de klas de toon zet en wie meer volgend is. Als je de normingfase goed hebt doorlopen is de sfeer na de stormingfase weer top!
Vijf gouden tips
★
Norming (normering)
1. Maak samen groepsregels: hoe worden we een gelukkige groep? 2. Geef meer complimenten dan kritiek. 3. Geef complimenten klassikaal en bestraf één op één. 4. Ken je leerling, weet wat hem/haar bezighoudt. 5. Neem regelmatig de tijd om schoolregels en klassenregels te bespreken. Wat wordt ermee bedoeld en wat willen we ermee bereiken?
Kwink &...
de Gouden Weken
De kracht van de Gouden Weken! Tien groepsbouwers (energizers) voor een gezellige groep. Een gouden tijd voor iedereen! Energizers en coöperatieve werkvormen dragen bij aan het creëren van een gezellige, veilige groep. De effecten zijn in de periode van de Gouden Weken extra groot. We geven tien tips. Die passen bij de vijf SEL-competenties: Besef van de ander Zelfmanagement Keuzes maken Relaties hanteren Besef van jezelf Je kunt per energizer bekijken of die voor het niveau van jouw groep geschikt is. Deze werkvormen zijn ook terug te vinden op de Gouden Weken Poster voor Kwink-abonnees.
besef van de ander
besef van j ezelf
anazelfm nt geme
re ha latie nt er s en
Kwink &... de Gouden Weken
s ze u ke ken a m
2
9
Kwink &...
de Gouden Weken
Groepsbouwers
Lucifertoren
Maak drietallen. Elk drietal krijgt een doosje lucifers. Opdracht: bouw hier een zo hoog mogelijk toren mee binnen twee (of drie) minuten. Elk kind mag om de beurt een lucifer neerleggen. Geef het startsignaal. Wie heeft, als de tijd om, is de hoogste toren? (NB: Is er een groepje dat ook het doosje zelf gebruikt heeft voor de toren?)
Afzetlinten
Zet een parcours met hindernissen uit op het schoolplein of in de gymzaal (of laat dit de kinderen zelf doen). Span van start tot finish een afzetlint langs het parcours. Varieer in hoogte. Opdracht: pak met één hand het afzetlint vast en loop het parcours zonder het afzetlint los te laten. Extra opdrachten: loop het parcours waarbij de kinderen in tweetallen elkaar én het afzetlint vasthouden; loop het parcours met een groepje van vijf kinderen die elkaar vasthouden. De voorste houdt het afzetlint vast.
Kwink &... de Gouden Weken
Stapel positieve stenen
Maak duo’s. Elk duo neemt een doos (formaat schoenendoos) mee naar school. Laat de doos naar eigen inzicht vrolijk beplakken of beschilderen. Op het grootste vlak van de doos komt, zo groot mogelijk, een positief woord te staan. Een woord dat de kinderen belangrijk vinden voor het bouwen van een gezellige groep. Laat oudere kinderen de jongste kinderen hiermee helpen. Bouw van alle dozen een groepsmuur of -toren. Welke woorden vallen op en hoe kunnen die waargemaakt worden?
3
9
Kwink &...
Groepsbouwers
de Gouden Weken
Ladder
Maak duo’s. Kind A gaat op de schouder van kind B staan. Kind A houdt de enkels van kind B stevig vast. Daarna lopen ze als ‘ladder’ voorzichtig door de ruimte. Lukt het kind B om, als het andere ‘ladders’ tegenkomt, een ander kind B een high-five te geven? Benadruk de veiligheid in dit spel. Te lastig voor sommige duo’s? Laat kind B dan op de rug van kind A zitten.
Bouwmateriaal doorgeven
Zorg voor een flinke stapel grote houten of plastic blokken (uit de kleutergroep) en verdeel die in twee gelijke hoeveelheden. Maak een groep A en B. Groep A en B gaan in een lange rij naast elkaar staan. Elk kind in de rij gaat op armlengte afstand van elkaar staan. Opdracht: geef de blokken zo snel mogelijk aan elkaar door in de rij (zoals met emmertjes vroeger een brand geblust werd). Welke rij heeft alle bouwblokken als eerste naar de overkant gebracht? Laat de blokken ook weer zo snel mogelijk naar de andere kant doorgeven. Variatie: als kind 1 in de rij een blok heeft doorgegeven rent het snel naar het einde van de rij. Zo verplaatst de rij zich. Spreek een eindpunt af. Wie is dan als eerste klaar?
Klikvloeren
Maak duo’s. Elk duo gaat verspreid in de ruimte liggen. Noem een lichaamsdeel. Bijvoorbeeld: knie. De tweetallen klikken dan hun knieën aan elkaar en zeggen op dat moment ‘klik’. Allemaal ‘klik’ gezegd? Noem dan een volgend lichaamsdeel. Variaties: noem twee lichaamsdelen: rug en buik / voet en hoofd / arm en teen. Of nog moeilijker: buik tegen rug, voet tegen hoofd, neus tegen schouder.
Zand scheppen
Maak groepjes van vier. Geef elk groepje een emmer(tje) en een schep. Zet op een bepaald punt voor elk groepje vanaf de zandbak een grote emmer of bak. Laat telkens twee groepjes tegen elkaar strijden. Welk groepje heeft als snelste de grote emmer met zand gevuld? Let op: kind 2 mag pas vertrekken met een vol emmertje zand als kind 1 zijn emmer in de grote emmer geleegd heeft.
Kwink &... de Gouden Weken
4
9
Kwink &...
Groepsbouwers
de Gouden Weken
De bouwplaats wordt kleiner en kleiner Speel dit spel in de gym- of speelzaal. Vertel dat de kinderen op een bouwplaats staan. Suggereer die met een afzetlint. De kinderen gaan binnen die afbakening op de bouwplaats staan. Dan komen er graafmachines en de bouwplaats wordt kleiner. Maak op dat moment de bouwplaats ook kleiner met het afzetlint. De kinderen kruipen dichter op elkaar. De graafmachines blijven grond weghalen. Hoe klein kun je de bouwplaats maken voordat de eerste kinderen buiten het afzetlint vallen? Variatie: speel het spel nog een keer en laat vooraf overleggen hoe ze ervoor kunnen zorgen dat de bouwplaats kleiner kan worden dan de eerste keer.
Materialen doorgeven die veranderen na het doorgeven Er worden allemaal nieuwe bouwmaterialen op de bouwplaats gebracht. Maar welke? Maak een kring van circa tien kinderen. De andere kinderen kijken toe en observeren nauwkeurig wat er gebeurt. Kind 1 in de kring pakt een denkbeeldig ding op. Het laat door de manier waarop het met het ding omgaat zien wat het kan zijn: een plank of een dakpan? Een zak cement of een schep? Daarna geeft kind 1 zijn ding door aan kind 2. Kind 2 pakt het aan, maar precies op dat moment verandert het ding. In wat? Ook dat moeten de toekijkende kinderen zien te raden. Hoeveel hebben ze er goed geraden? Maak nu een nieuwe kring.
Kwink &... de Gouden Weken
Spierpijn?
Van bouwen kun je spierpijn krijgen. De kinderen staan in een kring. Ze draaien op jouw teken een kwartslag naar rechts. Elk kind legt nu zijn handen op de schouders van degene die voor hem staat en start een massage. Eerst de schouders, dan de armen, dan zachtjes als regendruppels tokkelen op het hoofd, dan grote bewegingen op de rug maken en weer terug naar de schouders. Daarna een halve slag draaien zodat de rollen worden omgedraaid. Nu zijn de kinderen aan de massage gewend. Vorm een nieuwe kring (kinderen op andere plek) en laat weer masseren. Nu probeert de ‘masseur’ aan te voelen wat het kan doen bij het andere kind. Harder? Zachter? Andere beweging? Andere plek? Het kind dat gemasseerd wordt mag altijd STOP zeggen. Tip: doe zelf mee bij een oneven aantal kinderen in de groep.
5
9
Kwink &...
de Gouden Weken
Zo betrek je ouders bij de Gouden Weken Een goede samenwerking tussen ouders en school heeft een positief effect op de ontwikkeling van kinderen. De eerste weken van het schooljaar zijn vaak spannend, zowel voor ouders als kinderen. In welke groep komt mijn kind? Hoe speelt de nieuwe leraar in op de onderwijsbehoefte? Welk effect heeft de aanpak van een leraar op de dynamiek in de groep? Als je school aandacht besteedt aan de Gouden Weken is het krachtig dit met ouders te delen. Dat kan op papier, via een filmpje maar natuurlijk ook tijdens een informatiebijeenkomst. Als ouders begrijpen welk proces een groep doorloopt aan het begin van het schooljaar is dat helpend voor de ontwikkeling van een groep. Ouders kunnen thuis bijvoorbeeld gericht vragen naar activiteiten die op school worden aangeboden en snappen beter waarom de groep wat drukker is als ze in de stormingsfase terechtkomen. Omdat een schooljaar uit meer bestaat dan de Gouden Weken alleen is het aan te raden ouders ook direct te informeren over de Kwink-slagen. Deze vijf basistechnieken helpen leerlingen om zichzelf te ontwikkelen in de vijf SEL-competenties. Vijf suggesties om de Kwink-slagen te presenteren aan ouders: • Toon de vijf posters en vertel op welke manier het de leerlingen ondersteunt in hun ontwikkeling. • Laat van twee Kwink-slagen de animaties zien (zie Kwink-slagen bij het onderdeel leraar op het digibord). Vraag ouders op welke manier zij denken dat deze technieken bijdragen in de ontwikkeling van kinderen. • Laat leerlingen op beeld uitleggen hoe ze de Kwink-slagen in de klas gebruiken. Speel deze beelden af tijdens de bijeenkomst en laat leraren aanvullen. • Het team studeert vijf verschillende (korte) scènes in. Tijdens elke scène beelden ze gedrag dat hoort bij een Kwink-slag uit. • Koppel de Kwink-slagen aan concrete energizers uit bijvoorbeeld dit katern. Laat ouders de energizers zelf ervaren. Vraag na enkele energizers of er iets is veranderd in de groep? Is de sfeer wellicht veranderd? Kwink-slagen Onderbouw en middenbouw * Kwink slag
Kwink slag
Kwink slag
Code Help
Positief communiceren als Condor
De keuze-check Wat kan ik kiezen?
Doe je als Condor, dan...
Zie je het?
- neem je afstand en denk je na voordat je spreekt - benoem je wat er gebeurt - blijf je vriendelijk - houd je rekening met de gevoelens van de ander
Doe je iets?
Wat betekent dat voor mij?
relatie s kunne n hanter en
zel fge me
na
nt
© 2019
Deze Kwink-slag hoort bij de methode Kwink voor sociaal-emotioneel leren, een uitgave van
relatie s kunne n hanter en
relatie s kunne n hanter en
besef hebben van jezelf
s uze en ke nn n ku ke ma
ma
ander
ma
s uze en ke nn n ku ke ma
besef n hebbe van de
nt
ander
zel fge me
na
besef n hebbe van de
Deze Kwink-slag hoort bij de methode Kwink voor sociaal-emotioneel leren, een uitgave van
ma
ander
- begin je te praten voordat je hebt nagedacht - zeg je wat jij vindt - interesseren de gevoelens van de ander jou niet - gebruik je woorden als nooit, altijd, telkens en vaak
besef n hebbe van de
Doe je als Kalkoen, dan...
Wat betekent dat voor de ander?
Dit is mijn keuze!
besef hebben van jezelf
besef hebben van jezelf
zel fge me
na
nt
s uze en ke nn n ku ke ma
© 2019 Deze Kwink-slag hoort bij de methode Kwink voor sociaal-emotioneel leren, een uitgave van
© 2019
Kwink-slagen Bovenbouw
Kwink &... de Gouden Weken
* De oversteektechniek: voor de OB gebruiken we de zelfontspanner.
6
9
Kwink &...
Werkblad onder-/middenbouw
Leer elkaar kennen tijdens de Gouden Weken Print dit werkblad op A3 zodat kinderen de ruimte hebben om hun antwoorden te tekenen.
Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ik! Dit ben jij? n Wie be leeftijd:
lievelingseten
lievelingskleur
sen Deze men ij wonen b mij thuis
lievelingsdie
r
lievelingsboek
dit kan ik goed
dit vind ik nog lastig
zo kun je mij helpen
..............................
Dit ben ik
.................................
? Wie ben jij asgenoot) (teken een kl
(teken jezelf )
Kwink &... de Gouden Weken
7
11
Kwink &...
Werkblad bovenbouw
Leer elkaar kennen tijdens de Gouden Weken Print dit werkblad op A3 zodat kinderen de ruimte hebben om hun antwoorden te tekenen.
Dit ben ik! Wie ben jij?
Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
leeftijd:
Deze mensen wonen bij mij thuis
dit kan ik goed
hier word ik blij van
lievelingsboek- en serie
dit vind ik nog lastig
hier word ik m boos o Dit ben ik
(teken jezelf )
zo kun je mij helpen Wie ben jij? (teken een klasgenoot)
Kwink &... de Gouden Weken
8
11
Nieuw!
Speciaal voor Kwink-scholen: Het katern ‘Versterken van pedagogisch vakmanschap - werken aan een uniforme gedragsaanpak voor de hele school’. Inclusief CIRCUS IK, een krachtige interventie om over gedrag in gesprek te gaan.
Berkenweg 11 3818 LA Amersfoort
www.kwinkopschool.nl