OTOPS‹ Cengiz Özak›nc›
Osmanl›’dan Yüzy›llarca Önce
Balkanlar’da Kay› Boyu ve Türk Boy Damgalar› ‹.S. 600-700-800’lü y›llarda Hazar gölü kuzeyinden bat›ya do¤ru göç edip Balkanlar’a Tuna ›rma¤› çevresine ulaflan boylardan kimileri, bugünkü Bulgaristan’›n s›n›rlar› içinde bulunan Pliska yöresine yerleflmifller.
B
ulgar Arkeologlar, 1961 y›l›nda, Pliska’da gerçeklefltirdikleri kaz›larda, bu yerleflimin kal›nt›lar›na ulaflm›fllar, yap›lar›n duvarlar›n› ortaya ç›kartm›fllar, 1500 y›l önce kulland›klar› bir tak›m eflyalar› bulmufllar. Pliska kaz›s›n›n Türk tarihi için önemi, ortaya ç›kart›lan duvarlarda ve kimi eflyalar üzerinde, Orhun Yaz›tlar›’na benzer yaz›lar›n ve O¤uzlar›n
32
Kay› boyunun damgas›n›n bulunmas›d›r. (Resim 2) Pliska’da bulunan küçük yedi kollu bronz bir y›ld›z, ortaya ç›kart›lan kal›nt›lar›n en ilginç ve en düflündürücü olan›d›r. Bu metal y›ld›z›n tam ortas›nda yine Kay› boy damgas› vard›r ve her kolun üzerinde, di¤er O¤uz boylar›n›n damgalar›na benzeyen baflka damgalar bulunmaktad›r. (Resim 3) Bulgaristan 1961 y›l›nda Pliska
BD EYLÜL 2012
Pliska kaz› alan›
kaz›lar›nda bulunan Kay› Satürn’ü simgeleboy damgalar›n› 16 y›l di¤ini savlayacakt›. boyunca kamuoyundan Bu görüfl 1992’de gizleyecek; bu buluntular P. Petrova taraf›nilk kez 1977’de Bulgar dan yinelenecek; Arkeolog S. Vaklinov tafakat P. Dobrev, S. raf›ndan yay›nlanacakt›. Mihajlov, D. OvcBulgar bilginler, yay›mlaharov gibi bilim nan damgalar konusunda 2 adamlar› ise damikiye ayr›lacak, E. Sachev galar› Orhun Yaz›s› bunlar›n Çuvafl Türkçesi Pliska kaz›s›nda bulunan tafla benzeri bir yaz› olaoldu¤unu öne sürerken, kaz›l› Kay› boyu damgas›. rak niteleyeBulgar dilci V. Besceklerdi. Bulhevliev, IYI biçmingar Bilimler deki Kay› boy damAkademisi Magas›n› “Tangra” olatematik ve Birak okuyup, bunun liflim EnstitüHristiyanl›¤› benimsü’nden Milosh semeden önceki Bul3 Sidorov 1998’ garlar’›n dilinde de Emil Kele“gök / tanr›” anlam›- Pliska’da bulunan üzerine IYI biçiminde vedzihev’le birna gelen bir simge likte bronz roKay› boy damgas› kaz›l› tafl yaz›t. oldu¤unu, yedi kolda zetin bir horosbulunan di¤er damgalar›n da günefl, kop oldu¤unu savunacaklar, 1999’da, ay, Mars, Merkür, Jüpiter, Venüs ve bu damgalar›n eski Türk yaz›tlar›na 33
BD EYLÜL 2012
5
4 “Pliska Rossette” olarak an›lan yedi kollu bronz y›ld›z›n üst yüzeyinde bulunan damgalar.
Rozetin arka yüzünde IYI biçiminde görülen Kay› boy damgas› (sa¤da)
¤ini oluflturmakta kullabenzer olmakla birn›lan Türk karfl›tl›¤›n›n likte, y›ld›zlar› simdayanaklar› çökerdi. Hegeledi¤i ve büyücü- 6 le bir de Bulgarlar’›n ilk lükte kullan›ld›¤›na iliflkin makaleler ya- Pliska Rosette” olarak an›lan baflkenti antik Pliska’n›n y›mlacakt›. bronz y›ld›z›n ön ve arka tafl›na topra¤›na kaz›nOysa, bu dam- yüzündeki damgalar› bir arada m›fl, Bulgaristan kaz›lar›nda yüzlercesi bulunan galar Bütün Dünya’ gösteren çizim. “IYI” biçmindeki damn›n fiubat 2010 say›s›nda t›pk› bas›m›n› yay›mlad›¤›m gan›n, Osmanl› hanedan›n›n ba¤lanYaz›c›o¤lu Ali’nin 1430’larda yazd›¤› d›¤› Kay› boyunun damgas› oldu¤u Tevarih-I Al-I Selçuk adl› kitapta yer gerçe¤i yay›lacak olursa, Bulgarlar alan O¤uzlar›n Kay›, Avflar, Yaz›r, tarih yaz›m›nda “Osmanl› DüflmanEymür, Salur, Bü¤düz boylar›n›n dam- l›¤›” yapmak güçleflirdi. galar›yd›. Bulgar bilginler, Pliska kaulgar tarihçiler, Pliska kaz›laz›lar›nda bulunan damgalar› Türk boy r›nda bulunan yüzlerce IYI damgalar›yla karfl›laflt›rmaktan kaç›ndamgas›na Türk / O¤uz Kay› m›fllard›. Çünkü H›ristiyanl›¤› benimboyu damgas› dememek için, sedikten sonra süreç içerisinde dilleri de de¤iflen Bulgarlar etnik kimliklerini onu Bulgarlar’›n H›ristiyan olmadan önce inand›klar› tanr› “Tangara” olaTürk karfl›tl›¤›yla pekifltirmifllerdi. fiimdi bu damgalar›n Türk / O¤uz rak okudular. Öyle ki, Kay› boyu damboy damgalar› oldu¤u anlafl›l›r, Türk gas›, Bulgar tak› sanatç›lar› taraf›ndan kökenler ortaya ç›karsa; Bulgar kimli- kolyelere, küpelere, bileziklere “Bul-
B
34
BD EYLÜL 2012
gar Antik Tanr›s› Tangara’n›n Simgesi” olarak ifllendi. Di¤er boy damgalar› da Bulgar tak›lar›nda flu ya da bu y›ld›z›n simgesi olarak gösteriliyor. Bulgar kaz›lar›nda bulunan O¤uz / Türk damgalar› ve Kay› boy damgas›, Atatürk’ün ‹kinci Balkan Konferans› son oturum konuflmas›nda yapt›¤› tarihsel saptamalar› do¤ruluyor:
baflka adlar tafl›m›fl olmalar›na ra¤men gerçekte bir tek beflikten ç›kan ve damarlar›nda ayn› kan dolaflan kardefl kavimlerden baflka bir fley de¤illerdir. (...) Art›k insanl›k kavram›, vicdanlar›m›z› temizlemeye ve duygular›m›z› yüceltmeye yard›m edecek kadar yükselmifltir. Durumlar› ve onlar›n gereklerini uygar insan düflünce-
Bulgar sanatç› ‹gnat Khan’›n O¤uzlar›n Kay› boy damgas›n› “Proto-Bulgarlar›n Tanr›s› Tangara” olarak kulland›¤› kolye ve bilezik.
İ
flte siz, sayg›de¤er Balkan milletleri temsilcileri, geçmiflin kar›fl›k duygu ve hesaplar›n›n üstüne ç›karak derin kardefllik temelleri kuracak ve genifl birlik ufuklar› açacaks›n›z. Gözard› edilmifl ve unutulmufl büyük gerçekleri ortaya koyacaks›n›z. Sayg›de¤er milletlerin delegeleri! Balkan milletleri sosyal ve siyasal ne tav›r gösterirlerse göstersinler, onlar›n Orta-Asya’dan gelmifl ayn› kandan, yak›n soylardan ortak atalar› oldu¤unu unutmamak gerekir. Karadeniz’in kuzey ve güney yollar›yla, binlerce y›llar deniz dalgalar› gibi birbiri ard›nca gelip Balkanlar’da yerleflmifl olan insan kitleleri, baflka
”
siyle ve yüksek vicdan ayd›nl›¤› ile görür ve düflünürsek flu sonuçlara var›r›z: ‹nsanlar› mutlu edece¤im diye onlar› birbirine bo¤azlatmak insanca olmayan ve son derece ac›maya de¤er bir sistemdir.” (Hakimiyet-i Milliye, 26.08.1931)
*** Ne dersiniz? Öyle de¤il mi? • cengizozakinci@butundunya.com.tr
Bizim kanaatimizce beynelmilel siyasî güvenli¤in geliflmesi için, ilk ve en mühim flart, milletlerin hiç olmazsa bar›fl› koruma fikrinde, samimî olarak birleflmesidir. M. Kemal Atatürk 35