Atatürk Döneminde Türkiye Cumhuriyeti Ermeni Soykırım Propagandasını Nasıl Susturdu

OTOPS‹ Cengiz Özak›nc›

77 y›l sonra ilk kez yay›mlanan belgelerle

Atatürk Döneminde Türkiye Cumhuriyeti Ermeni Soyk›r›m Propagandas›n› Nas›l Susturdu?

Y›l, 1933. Ermeni Tehciri’nin üzerinden 18 y›l geçmifl;

Hitler, o y›l›n 5 Mart’›nda seçimleri kazanarak Almanya’da tek bafl›na iktidar olmufl; hemen ard›ndan Prusya Akademisi Baflkan›, yazarlar› Hitler yönetimine ba¤l›l›k bildirgesi imzalamaya ça¤›rm›flt›. >> 51

BD N‹SAN 2012

Ç

ok say›da yazarla birlikte, Musevi yazar Franz Werfel de Hitler’e ba¤l›l›k bildirgesini imzalam›flt›. Hitler, ilk ifl olarak okunmas›n› yasaklad›¤› kitaplar› alanlara y›¤d›r›p törenle yakmaya bafllayacak; kitaplar› yasaklan›p yak›lanlar aras›nda, Hitler’e ba¤l›l›k bildirgesi imzalam›fl olan yazarlar da bulunacakt›. Franz Werfel de bunlardan biriydi; Nazi’lerin onay›ndan geçen üç kitab› d›fl›nda, yazd›¤› di¤er kitaplar, 10 May›s 1933 günü yüzlerce kitapla birlikte

Franz Werfel yak›lm›flt›. Bu tarihten sonra Werfel, faflist yönetimin onaylad›¤› konularda yazacak, konuflacak; ve 1933 Eylül, Ekim aylar›nda, Almanya’y› kent kent 52

dolaflarak, Türklerin 1915’te Ermenilere soyk›r›m uygulad›¤›n› savunan konferanslar verecekti. Werfel’in, Hitler yönetiminin onay›yla gerçeklefltirdi¤i bu propaganda konferanslar› dizisi; Kas›m 1933’te yay›nlayaca¤› “Die Vierzig Tage des Musa Dagh” (Musa Da¤’da 40 Gün) adl› kitab›n›n ilk 5 bölümünü oluflturacak; 4 Ekim 1933’ te yürürlü¤e giren Alman sansür yasas›; Musevi yazar Franz Werfel’in Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan bu kitab›n›n, Berlin’de, Musevi yay›nc› Paul Zsolnay taraf›ndan ço¤alt›l›p yay›lmas›na onay verecekti.

Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan Musevi yazar›n bu kitab›; Hitler Almanyas›’nda büyük bir h›zla yay›lacak; kitab› okuyan Alman Musevileri, yüzlerce kiflilik topluluklar oluflturarak o tarihte Suriye s›n›rlar› içinde bulunan Musa Da¤›’na geziler düzenleyecek; ve da¤›n tepesinden bütün dünyaya “Türkler 1915’te Ermenilere soyk›r›m uygulad›!” 盤l›klar› atacaklard›.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Almanya’n›n Hitler’e ba¤l›l›k bildirileri imzalayan kimi Alman Museviler eli ile yürüttü¤ü bu propagandaya, çok sert tepki verecek; bir yandan büyükelçimiz Feridun Cemal Erkin, Alman yöneticilerle görüflürken, öte yandan ‘devletin sesi’ olarak nitelenen ‘Hakimiyet-i Milliye’ gazetesi, bu propagandaya son verilmesi için Almanya’ y› sert bir dille uyaracakt›. Bu giriflim-

BD N‹SAN 2012

lerin sonunda, faflist Almanya’n›n propaganda bakan› Goebels; Türk büyükelçisine, Werfel’in kitab›n› toplatt›klar›n› bildirecekti. Kitab›n ‹ngilizce çevirisi, 1934’te Amerika’da yay›mlanacak, çok satan kitaplar listesine girecek, ve Holywood’un büyük film flirketleri; Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan bu roman› sinemaya uyarlamak üzere Werfel’le anlaflt›klar›n› duyuracaklard›. Henüz 10. y›l›n› dolduran genç Türkiye Cumhuriyeti,

Hitler Almanyas›’ndan sonra, bu kez de Amerika’ya kafa tutacak; ve Türkleri Ermeni soyk›r›mc›s› olarak gösteren o roman›n filmini yapt›rmamay› baflaracakt›. Nas›l m›? Gelin bunu, Cumhuriyet gazetesinin 1935’lerle yay›nlanan haberlerini okuyarak ö¤renelim: 77 y›l sonra ilk kez yay›nlad›¤›m›z 1935 y›l› Cumhuriyet gazetesi kupürlerinde aç›kça görülece¤i üzere; Atatürk döneminde, gerek Hitler Alman-

3 Eylül 1935- 12 Aralık 1935 tarihleri arasında yayımlanan Cumhuriyet Gazetesi kupürleri

BD N‹SAN 2012

54

BD N‹SAN 2012

Atatürk Türkiyesi, Holywood sinemas›na, Ermeni soyk›r›m› propagandas›

YAPTIRMAMIfiTIR. yas›, gerekse Amerika; Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan propagandalara yeltenmifller; fakat Türkiye Cumhuriyeti’nin devleti ve ulusuyla, toptan karfl› ç›kmas› sonucu, bunu gerçeklefltirememifllerdir.

Atatürk Türkiyesi, Holywood sinemas›na, Ermeni soyk›r›m› propagandas› Yap-t›rt-ma-m›fl-t›r. Türkiye Ermenileri ve Musevileri; Türk yurttafll›¤› temelinde Yurt Kardeflli¤i bilinciyle davranarak, Türk karfl›t› propagandalara fliddetle karfl› ç›km›fllard›r. Dahas›, Atatürk’ü “yurtta bar›fl, dünyada bar›fl” ilkesi üzerine oturttu¤u

Balkan Pakt› üyesi Yugoslavya, Romanya, Yunanistan gibi komflu ülke hükümetleri bile, Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan film yapacak olursa, bütün Amerikan filmlerini ülkelerine sokmayacaklar›n› dünyaya ilan etmifllerdir. 1936 y›l›nda Fransa bile ayn› tutumu benimseyerek, e¤er o film çekilirse, hiç bir Amerikan filmini Fransa’ya sokmayaca¤›n› ilan etmifltir.

Ya bugün?

Yeri geldi, söyleyelim: “Geçmifl zaman olur ki, hayali cihan de¤er!”• cengizozakinci@butundunya.com.tr 55