OTOPS‹ Cengiz Özak›nc›
77 y›l sonra ilk kez yay›mlanan belgelerle
Atatürk Döneminde Türkiye Cumhuriyeti Ermeni Soyk›r›m Propagandas›n› Nas›l Susturdu? Y›l, 1933. Ermeni Tehciri’nin üzerinden 18 y›l geçmifl;
Hitler, o y›l›n 5 Mart’›nda seçimleri kazanarak Almanya’da tek bafl›na iktidar olmufl; hemen ard›ndan Prusya Akademisi Baflkan›, yazarlar› Hitler yönetimine ba¤l›l›k bildirgesi imzalamaya ça¤›rm›flt›. >> 51
BD N‹SAN 2012
Ç
ok say›da yazarla birlikte, Musevi yazar Franz Werfel de Hitler’e ba¤l›l›k bildirgesini imzalam›flt›. Hitler, ilk ifl olarak okunmas›n› yasaklad›¤› kitaplar› alanlara y›¤d›r›p törenle yakmaya bafllayacak; kitaplar› yasaklan›p yak›lanlar aras›nda, Hitler’e ba¤l›l›k bildirgesi imzalam›fl olan yazarlar da bulunacakt›. Franz Werfel de bunlardan biriydi; Nazi’lerin onay›ndan geçen üç kitab› d›fl›nda, yazd›¤› di¤er kitaplar, 10 May›s 1933 günü yüzlerce kitapla birlikte
Franz Werfel yak›lm›flt›. Bu tarihten sonra Werfel, faflist yönetimin onaylad›¤› konularda yazacak, konuflacak; ve 1933 Eylül, Ekim aylar›nda, Almanya’y› kent kent 52
dolaflarak, Türklerin 1915’te Ermenilere soyk›r›m uygulad›¤›n› savunan konferanslar verecekti. Werfel’in, Hitler yönetiminin onay›yla gerçeklefltirdi¤i bu propaganda konferanslar› dizisi; Kas›m 1933’te yay›nlayaca¤› “Die Vierzig Tage des Musa Dagh” (Musa Da¤’da 40 Gün) adl› kitab›n›n ilk 5 bölümünü oluflturacak; 4 Ekim 1933’ te yürürlü¤e giren Alman sansür yasas›; Musevi yazar Franz Werfel’in Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan bu kitab›n›n, Berlin’de, Musevi yay›nc› Paul Zsolnay taraf›ndan ço¤alt›l›p yay›lmas›na onay verecekti. Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan Musevi yazar›n bu kitab›; Hitler Almanyas›’nda büyük bir h›zla yay›lacak; kitab› okuyan Alman Musevileri, yüzlerce kiflilik topluluklar oluflturarak o tarihte Suriye s›n›rlar› içinde bulunan Musa Da¤›’na geziler düzenleyecek; ve da¤›n tepesinden bütün dünyaya “Türkler 1915’te Ermenilere soyk›r›m uygulad›!” 盤l›klar› atacaklard›. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Almanya’n›n Hitler’e ba¤l›l›k bildirileri imzalayan kimi Alman Museviler eli ile yürüttü¤ü bu propagandaya, çok sert tepki verecek; bir yandan büyükelçimiz Feridun Cemal Erkin, Alman yöneticilerle görüflürken, öte yandan ‘devletin sesi’ olarak nitelenen ‘Hakimiyet-i Milliye’ gazetesi, bu propagandaya son verilmesi için Almanya’ y› sert bir dille uyaracakt›. Bu giriflim-
BD N‹SAN 2012
lerin sonunda, faflist Almanya’n›n propaganda bakan› Goebels; Türk büyükelçisine, Werfel’in kitab›n› toplatt›klar›n› bildirecekti. Kitab›n ‹ngilizce çevirisi, 1934’te Amerika’da yay›mlanacak, çok satan kitaplar listesine girecek, ve Holywood’un büyük film flirketleri; Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan bu roman› sinemaya uyarlamak üzere Werfel’le anlaflt›klar›n› duyuracaklard›. Henüz 10. y›l›n› dolduran genç Türkiye Cumhuriyeti,
Hitler Almanyas›’ndan sonra, bu kez de Amerika’ya kafa tutacak; ve Türkleri Ermeni soyk›r›mc›s› olarak gösteren o roman›n filmini yapt›rmamay› baflaracakt›. Nas›l m›? Gelin bunu, Cumhuriyet gazetesinin 1935’lerle yay›nlanan haberlerini okuyarak ö¤renelim: 77 y›l sonra ilk kez yay›nlad›¤›m›z 1935 y›l› Cumhuriyet gazetesi kupürlerinde aç›kça görülece¤i üzere; Atatürk döneminde, gerek Hitler Alman-
3 Eylül 1935- 12 Aralık 1935 tarihleri arasında yayımlanan Cumhuriyet Gazetesi kupürleri
BD N‹SAN 2012
54
BD N‹SAN 2012
Atatürk Türkiyesi, Holywood sinemas›na, Ermeni soyk›r›m› propagandas›
YAPTIRMAMIfiTIR. yas›, gerekse Amerika; Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan propagandalara yeltenmifller; fakat Türkiye Cumhuriyeti’nin devleti ve ulusuyla, toptan karfl› ç›kmas› sonucu, bunu gerçeklefltirememifllerdir. Atatürk Türkiyesi, Holywood sinemas›na, Ermeni soyk›r›m› propagandas› Yap-t›rt-ma-m›fl-t›r. Türkiye Ermenileri ve Musevileri; Türk yurttafll›¤› temelinde Yurt Kardeflli¤i bilinciyle davranarak, Türk karfl›t› propagandalara fliddetle karfl› ç›km›fllard›r. Dahas›, Atatürk’ü “yurtta bar›fl, dünyada bar›fl” ilkesi üzerine oturttu¤u
Balkan Pakt› üyesi Yugoslavya, Romanya, Yunanistan gibi komflu ülke hükümetleri bile, Türkleri Ermeni soyk›r›mc›l›¤›yla suçlayan film yapacak olursa, bütün Amerikan filmlerini ülkelerine sokmayacaklar›n› dünyaya ilan etmifllerdir. 1936 y›l›nda Fransa bile ayn› tutumu benimseyerek, e¤er o film çekilirse, hiç bir Amerikan filmini Fransa’ya sokmayaca¤›n› ilan etmifltir. Ya bugün? Yeri geldi, söyleyelim: “Geçmifl zaman olur ki, hayali cihan de¤er!”• cengizozakinci@butundunya.com.tr 55