5 tai lieu boi duong giao vien

bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tµi liÖu båi d−ìng gi¸o viªn ®æi míi ppdh vµ kt®g M«n Hãa häc

hµ néi – th¸ng 10 n¨m 2009

ph−¬ng ph¸p gi¶i mét sè bµi tËp hãa häc cã néi dung ®Þnh l−îng 1.

Ph−¬ng ph¸p ¸p dông sù b¶o toµn khèi l−îng, sè mol nguyªn tö C¬ së Trong c¸c qu¸ tr×nh ho¸ häc th× : Tæng khèi l−îng cña c¸c chÊt tr−íc ph¶n øng lu«n b»ng tæng khèi l−îng cña c¸c chÊt sau ph¶n øng : ∑ m(tr−íc ph¶n øng) = ∑ m(sau ph¶n øng) Tæng sè mol nguyªn tö cña nguyªn tè A tr−íc ph¶n øng lu«n b»ng tæng sè mol nguyªn tö cña nguyªn tè A sau ph¶n øng. ∑ n A(tr−íc ph¶n øng) = ∑ n A(sau ph¶n øng) C¸ch ¸p dông Khi gi¶i bµi tËp tr¾c nghiÖm ta nªn lËp s¬ ®å tãm t¾t c¸c ph¶n øng, råi ¸p dông nh÷ng sù b¶o toµn trªn ®Ó t×m ra c¸c ®¹i l−îng kh¸c nh− : sè mol, khèi l−îng c¸c chÊt trong s¬ ®å ph¶n øng th× bµi to¸n sÏ ®−îc gi¶i nhanh h¬n.

Bµi tËp minh häa Bµi 1. Ng−êi ta cho tõ tõ luång khÝ CO ®i qua mét èng sø ®ùng 5,44 g hçn hîp A gåm FeO, Fe3O4, Fe2O3, CuO nung nãng, kÕt thóc ph¶n øng thu ®−îc hçn hîp chÊt r¾n B vµ hçn hîp khÝ C. Sôc hçn hîp khÝ C vµo dung dÞch n−íc v«i trong d− thÊy cã 9 g kÕt tña vµ khÝ D bay ra. Khèi l−îng chÊt r¾n B thu ®−îc lµ A. 3g B. 4g C. 5g D. 3,4g Lêi gi¶i S¬ ®å ph¶n øng: FeO CO +

CO2

to

Fe2O3 → A + CO2 Fe3O4 CuO

+ Ca(OH)2

 →

0,09 Theo ®Þnh luËt BTKL th× m CO 0,09.28

CaCO3 + H2O 9 = 0, 09 (mol) 100 + m A = m B + m CO2

+ 5,44 = mB + 0,09.44 → m = 4g

1

Bµi 2. Nung nãng m g hçn hîp X gåm ACO3 vµ BCO3 thu ®−îc m g hçn hîp r¾n Y vµ 4,48 lÝt khÝ CO2. Nung nãng Y ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu thªm ®−îc khÝ CO2 vµ hçn hîp r¾n Z. Cho toµn bé khÝ CO2 thu ®−îc khi nung Y qua dung dÞch NaOH d−, sau ®ã cho dung dÞch BaCl2 d− vµo dung dÞch trªn th× thu ®−îc 19,7 g kÕt tña. MÆt kh¸c cho CO d− qua hçn hîp Z nung nãng thu ®−îc 18,4 g hçn hîp Q vµ 4,48 lÝt khÝ CO2 (®ktc) . m cã gi¸ trÞ lµ A. 34,8 g B. 25,7g C. 44,1g D. 19,8g Lêi gi¶i S¬ ®å ph¶n øng nhiÖt ph©n : ACO3  → Y + CO2 (1) BCO3 Y

t0

→ Z + CO2

(2)

BaCl

2 → BaCO CO2 → CO32−  3

NaOH

19, 7 = 0,1(mol) 197

0,1 CO + Z  → Q + CO 2 B¶n chÊt cña s¬ ®å (3) lµ :

(3)

→ CO2 CO + O(trong Z)  4, 48 ⇒ m(trong Z) = = 0, 2 (mol) 22, 4 ⇒ m Z = m Q + mO = 18, 4 + 0, 2.16 = 21, 6 (gam)

⇒ m Y = m Z + m CO2 = 21, 6 + 0,1.44 = 26 (gam) ⇒ m X = m Y + mCO2 = 26 + 0, 2.44 = 34,8(gam) Bµi 3. Hoµ tan hoµn toµn hçn hîp gåm 0,2 mol FeO, 0,3 mol Fe2O3, 0,4 mol Fe3O4 vµo dung dÞch HNO3 2M võa ®ñ, thu ®−îc dung dÞch muèi vµ 5,6 lÝt khÝ hçn hîp khÝ NO vµ N2O4 (®ktc) cã tØ khèi so víi H2 lµ 33,6. ThÓ tÝch dung dÞch HNO3 ®` tham gia ph¶n øng lµ A. 3,6 lÝt B. 2,4 lÝt C. 3,2 lÝt D. 4,8 lÝt Lêi gi¶i S¬ ®å ph¶n øng : (FeO; Fe2O3; Fe3O4) + HNO3 → Fe(NO3)3 + (NO ; N2O4) + H2O §Æt n NO = x(mol) ; n N 2O4 = y (mol)

2

5, 6  x + y = 22, 4 = 0,25 x = 0,1mol Ta cã hÖ  ⇒ 30x + 92y y = 0,15 mol  = 33, 6  2(x + y)

¸p dông sù b¶o toµn nguyªn tè Fe ®Ó tÝnh sè mol Fe(NO3)3 : n Fe(Fe(NO3 )3 = n Fe(FeO, Fe2O3 , Fe3O 4 ) ⇒ n Fe(NO3 )3 = n FeO + 2n Fe2O3 + 3n Fe3O4 = 0, 2 + 2.0,3 + 3.0, 4 = 2 mol

¸p dông sù b¶o toµn nguyªn tè N : n N(HNO3 ) = n N(Fe(NO3 )3 + NO+ N 2O4 ) ⇒ n HNO3 = 3.2 + 0,1 + 2.0,15 = 6, 4 mol 6, 4 = 3, 2 lÝt 2 Bµi 4. Hßa tan hoµn toµn hçn hîp gåm 0,12 mol FeS2 vµ a mol Cu2S vµo dung dÞch HNO3 (võa ®ñ), thu ®−îc dung dÞch X (chØ chøa 2 muèi sunfat) vµ mét khÝ duy nhÊt lµ NO. Gi¸ trÞ cña a lµ A. 0,12 mol B. 0,04 mol C. 0,075 mol D. 0,06 mol VËy VHNO3 =

Lêi gi¶i

S¬ ®å ph¶n øng : FeS 2 Fe2 (SO 4 )3 + HNO3  → + NO Cu 2 S CuSO4 ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè Fe, Cu, S FeS2  → Fe2(SO4)3 0,12 0,06 → CuSO4 Cu2S  a 2a n S(FeS 2 ) + n S(Cu2S) = n S(Fe2 (SO4 )3 ) + n S(CuSO4 )

2n FeS 2 + n Cu2S = 3n Fe2 (SO4 )3 + n CuSO4

+

H2O

⇒ 2.0,12 + a = 3.0,06 + 2a ⇒ a = 0,06 mol Bµi 5. Khö hoµn toµn m g hçn hîp CuO, Fe3O4 b»ng khÝ CO ë nhiÖt ®é cao, thu ®−îc hçn hîp kim lo¹i vµ khÝ CO2. Sôc khÝ CO2 vµo dung dÞch Ca(OH)2 thu ®−îc 20 g kÕt tña vµ dung dÞch A, läc bá kÕt tña, cho Ba(OH)2 d− vµo dung dÞch A thu ®−îc 89,1 g kÕt tña n÷a. NÕu dïng H2 khö hoµn toµn m g hçn hîp trªn th× cÇn bao nhiªu lÝt khÝ H2 (®ktc) ?

A. 16,46 lÝt B. 19,72 lÝt C. 17,92 lÝt D. 16,45 lÝt Lêi gi¶i S¬ ®å ph¶n øng :

3

CuO Cu to + CO → + CO2 Fe3O 4 Fe Cho CO2 vµo dung dÞch Ca(OH)2 th× 20 CaCO3 ↓ = 0, 2 (mol) 100

(1)

Ca(OH)

2→ CO2 

(2) Ba(OH)

2 → CaCO ↓ + BaCO ↓ Ca(HCO3 )2  3 3

x

x

100x + 197x = 89,1 ⇒ x = 0, 3(mol) ¸p dông sù b¶o toµn nguyªn tè C n C(CO) = n C(CO2 ) = ∑ n C(CaCO3 ) + n C(BaCO3 ) ⇒ n CO2 = n CaCO3 + n BaCO3 = (0, 2 + 0, 3) + 0, 3 = 0,8(mol)

B¶n chÊt c¸c ph¶n øng x¶y ra trong (1) lµ : → CO2 CO + O(oxit)  0,8 0,8 0,8 NÕu dïng H2 ®Ó khö m g hçn hîp CuO, Fe3O4 th× b¶n chÊt c¸c ph¶n øng ®ã lµ H2 + O(oxit)  → H2O Tæng sè mol nguyªn tö oxi trong hai qu¸ tr×nh nµy b»ng nhau nªn n H2 = n O = 0,8(mol) ⇒ VH2 (®ktc) = 0,8.22, 4 = 17, 92 (lit)

Bµi tËp vËn dông Bµi 1. §Ó t¸c dông hÕt 5,44 g hçn hîp CuO, FeO, Fe2O3 vµ Fe3O4 cÇn dïng võa ®ñ 90ml dung dÞch HCl 1M. MÆt kh¸c, nÕu khö hoµn toµn 5,44 g hçn hîp trªn b»ng khÝ CO ë nhiÖt ®é cao th× khèi l−îng s¾t thu ®−îc lµ A. 3,20g B. 4,72 g C. 2,11 g D. 3,08 g Bµi 2. Cho hçn hîp gåm : FeO (0,01 mol), Fe2O3 (0,02 mol), Fe3O4 (0,03 mol) tan võa hÕt trong dung dÞch HNO3 thu ®−îc dung dÞch chøa mét muèi vµ 0,448 lÝt khÝ N2O4 (®ktc). Khèi l−îng muèi vµ sè mol HNO3 tham gia ph¶n øng lµ A. 32,8 g ; 0,4 mol B. 33,88 g ; 0,46 mol C. 33,88 g ; 0,06 mol D. 33,28 g ; 0,46 mol Bµi 3. Cho 1,1 g hçn hîp Fe, Al ph¶n øng víi dung dÞch HCl thu ®−îc dung dÞch X, chÊt r¾n Y vµ khÝ Z, ®Ó hoµ tan hÕt Y cÇn sè mol H2SO4 (lo`ng) b»ng 2 lÇn sè mol HCl ë trªn, thu ®−îc dung dÞch T vµ khÝ Z. Tæng thÓ tÝch khÝ Z (®ktc) sinh ra trong c¶ hai ph¶n øng trªn lµ 0,896 lÝt. Tæng khèi l−îng muèi sinh ra trong hai tr−êng hîp trªn lµ

4

A. 2,92 g B. 2,67 g C. 3,36 g D. 1,06 g Bµi 4. Hoµ tan hoµn toµn 3,72g hçn hîp 2 kim lo¹i A, B trong dung dÞch HCl d− thÊy t¹o ra 1,344 lÝt khÝ H2 (®ktc). C« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng thu ®−îc muèi khan cã khèi l−îng lµ A. 7,12g B. 7,98g C. 3,42g D. 6,12g Bµi 5. Cho hçn hîp A gåm 0,1 mol Cu, 0,2 mol Ag ph¶n øng hÕt víi V lÝt dung dÞch HNO3 1M thu ®−îc dung dÞch X vµ hçn hîp Y gåm 2 khÝ NO, NO2 ( n NO = n NO2 = 0,1 mol ). V cã gi¸ trÞ lµ A. 1 lÝt B. 0,6 lÝt C. 1,5 lÝt D. 2 lÝt Bµi 6. §èt ch¸y m g hîp chÊt A (CnHn–1ONa) víi mét l−îng võa ®ñ lµ 6,272 lÝt O2 (®ktc) thu ®−îc 2,12 g Na2CO3 vµ hçn hîp X chøa CO2, H2O. NÕu cho hçn hîp X qua b×nh ®ùng H2SO4 ®Æc th× khèi l−îng b×nh t¨ng 1,8 g. VËy m cã gi¸ trÞ lµ A. 6,46 B. 4,64 C. 4,46 D. 6,44 Bµi 7. Thuû ph©n hoµn toµn 1 este ®¬n chøc A cÇn võa ®ñ 100ml NaOH 1M thu ®−îc ancol etylic vµ muèi cña axit h÷u c¬ B. Ph©n huû hoµn toµn B thu ®−îc 5,6 lÝt khÝ CO2 (®ktc), 4,5 g H2O vµ m g Na2CO3. C«ng thøc cÊu t¹o cña A lµ A. C2H5COOC2H5 B. CH3COOC3H7 C. C3H7COOC2H5 D. C3H7COOCH3 Bµi 8. Cho 13,8g hçn hîp gåm ancol etylic vµ glixerol t¸c dông võa ®ñ víi Na thu ®−îc 4,48 lÝt H2 (®ktc) vµ dung dÞch muèi. C« c¹n dung dÞch muèi, khèi l−îng chÊt r¾n thu ®−îc lµ A. 22,6 g B. 22,4 g C. 34,2 g D. 25,0 g Bµi 9.§un 13,8 g hçn hîp 3 ancol no, ®¬n chøc víi H2SO4 ®Æc ë 1400C thu ®−îc 11,1g hçn hîp c¸c ete cã sè mol b»ng nhau. TÝnh sè mol mçi ete.

A. 0,025 mol B. 0,1 mol C. 0,15 mol D. 0,2 mol Bµi 10. §èt ch¸y hoµn toµn mét chÊt h÷u c¬ A chøa 1 nguyªn tö oxi thu ®−îc hçn hîp s¶n phÈm B. Cho B ®i qua dung dÞch Ca(OH)2 d− thÊy cã 15 g kÕt tña vµ khèi l−îng dung dÞch gi¶m 4,8 g. CTPT cña A lµ A : CH4O B : C2H6O C : C3H8O D : C4H10O

2.

Ph−¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi l−îng C¬ së Khi mét nguyªn tö hay nhãm nguyªn tö X ë trong chÊt tham gia ph¶n øng (gäi lµ chÊt ®Çu) ®−îc thay thÕ b»ng mét nguyªn tö hay nhãm nguyªn tö Y ®Ó

5

t¹o ra chÊt míi (chÊt cuèi), th× sù chªnh lÖch khèi l−îng gi÷a chÊt ®Çu vµ chÊt cuèi chÝnh b»ng hiÖu khèi l−îng cña hai nhãm nguyªn tö X vµ Y (|X–Y|).

ThÝ dô : CaCO3  → CaSO4 Ta thÊy th× sù chªnh lÖch khèi l−îng gi÷a hai muèi CaCO3 vµ CaSO4 : ∆M = (40 + 96) − (40 + 60) = 36 g / mol ®óng b»ng sù chªnh lÖch khèi l−îng cña hai anion CO32− (60g) vµ SO24− (96 g): ∆M = 96 − 60 = 36 g / mol .

C¸ch ¸p dông Khi mét chÊt thay anion cò b»ng anion míi ®Ó sinh ra chÊt míi th× sù chªnh lÖch khèi l−îng gi÷a chÊt cò vµ chÊt míi chÝnh lµ sù chªnh lÖch khèi l−îng cña anion cò vµ anion míi.

Khi mét chÊt thay cation cò b»ng cation míi ®Ó sinh ra chÊt míi th× sù chªnh lÖch khèi l−îng gi÷a chÊt cò vµ chÊt míi chÝnh lµ sù chªnh lÖch khèi l−îng cña cation cò vµ cation míi.

Bµi tËp minh ho¹ Bµi 1. Cho 41,2 g hçn hîp X gåm Na2CO3, K2CO3 vµ muèi cacbonat cña kim lo¹i ho¸ trÞ 2 t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 d−. KÕt thóc ph¶n øng thu ®−îc hçn hîp Y gåm ba muèi sunfat vµ 8,96 lÝt khÝ CO2 (®ktc). Khèi l−îng cña Y lµ A. 58,6 g B. 55,6 g C. 45,0 g D. 48,5 g Lêi gi¶i S¬ ®å ph¶n øng : Na 2 CO3 Na 2 SO 4 K 2 CO3

+

H2SO4

 →

K 2 SO 4

+

H2 O

+ CO2

MCO3 MSO 4 1 mol X chuyÓn thµnh 1 mol Y th× ®é t¨ng khèi l−îng lµ ∆M = 96 − 60 = 36 (g / mol) Theo ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè C : n 2 − = n CO2 = 0, 4 (mol) ⇒ khèi CO3

l−îng Y lín h¬n khèi l−îng cña X lµ 0,4.36 = 14,4 (g) VËy mY = 41,2 + 14,4 =55,6 (g) Bµi 2. Cho 84,6 g hçn hîp A gåm BaCl2 vµ CaCl2 vµo 1 lÝt hçn hîp Na2CO3 0,3M vµ (NH4)2CO3 0,8 M. Sau khi c¸c ph¶n øng kÕt thóc ta thu ®−îc 79,1 g kÕt tña A vµ dung dÞch B. PhÇn tr¨m khèi l−îng BaCl2 vµ CaCl2 trong A lÇn l−ît lµ A. 70,15% ; 29,25% B. 60,25% ; 39,75% C. 73,75%; 26,25% D. 75,50% ; 24,50% Lêi gi¶i

6

§Æt n BaCl2 = x(mol); n CaCl2 = y (mol) BaCl 2 CaCl 2

+

Na 2 CO3 (NH 4 )2 CO3

 →

BaCO3 CaCO3

+

NaCl NH 4 Cl

Cø 2 mol Cl– mÊt ®i (71 g) cã 1 mol muèi CO 32 − thªm vµo (60 g) ⇒ §é chªnh lÖch (gi¶m) khèi l−îng cña 1 mol muèi lµ ∆M = 71– 60 =11(g) §é gi¶m khèi l−îng muèi : ∆m = 84,6 – 79,1 = 5,5 (g) VËy sè mol muèi clorua b»ng sè mol muèi cacbonat ph¶n øng 5,5 = = 0, 5 (mol) 11 Mµ sè mol CO32– (theo gi¶ thiÕt) = 0,3 + 0,8 = 1,1 (mol) > 0,5 mol (ph¶n øng). VËy muèi cacbonat ph¶n øng d−. x + y = 0,5 (1) x = 0,3 mol ⇒   208x + 111y = 84,6 (2) y = 0, 2 mol 0, 3.208  .100% = 73, 75% %m BaCl2 = 84.6  %mCaCl = 100 − 73, 75 = 26, 25%  2

Bµi 3. Hçn hîp A gåm 10 g MgCO3, CaCO3 vµ BaCO3 ®−îc hoµ tan b»ng HCl d− thu ®−îc dung dÞch B vµ khÝ C. C« c¹n dung dÞch B ®−îc 14,4 g muèi khan.

Sôc khÝ C vµo dung dÞch cã chøa 0,3 mol Ca(OH)2 thu ®−îc sè g kÕt tña lµ A. 10g B. 20g C. 30g D. 40g Lêi gi¶i CO32– + 2H+  → CO2 + H2O ¸p dông ph−¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi l−îng khi chuyÓn CO32− thµnh Cl − ta 14, 4 − 10 tÝnh ®−îc sè mol A = n 2 − = n CO2 = = 0, 4 (mol) CO3 11 CO2 + Ca(OH)2  → CaCO3 ↓ + H2O 0,4 0,3 0,3 CO2 + H2O + CaCO3  → Ca(HCO3)2 0,1 0,1 m CaCO3 = 0, 2.100 = 20 g

Bµi 4. Nhóng mét thanh kim lo¹i A (ho¸ trÞ II) vµo dung dÞch CuSO4. Sau ph¶n øng khèi l−îng thanh kim lo¹i A gi¶m 0,12g. MÆt kh¸c còng thanh kim lo¹i A ®ã ®−îc nhóng vµo dung dÞch AgNO3 d− th× kÕt thóc ph¶n øng khèi l−îng thanh t¨ng 0,26g. BiÕt sè mol A tham gia hai ph¶n øng b»ng nhau. Kim lo¹i A lµ A. Zn B. Mg C. Cd D. Fe

7

Lêi gi¶i Ph−¬ng tr×nh ph¶n øng : 2+ 2+ → A + Cu↓ A + Cu d−  a a + 2+ A + 2Ag d−  → A + 2Ag↓ a 2a Khèi l−îng thanh kim lo¹i t¨ng = mA – mCu = 0,12g a.MA– 64a = 0,12 ⇔ MA.a = 64a + 0,12 MÆt kh¸c khèi l−îng thanh kim lo¹i gi¶m = mAg + mA = 0,26 g 2a.108 – MA.a = 0,26 ⇔ MA.a = 2a.108 – 0,26 ⇒ x = 2,5.10–3 mol ⇒ MA =

64.2,5.10

−3

2,5.10

+ 0,12

−3

(1) (2)

= 112 (g / mol)

⇒ ChÊt X lµ Cd. Bµi 5. Cã 2 dung dÞch FeCl2 vµ CuSO4 cã cïng nång ®é mol.

– Nhóng thanh kim lo¹i vµo M (nhãm IIA) vµo V lÝt dung dÞch FeCl2, kÕt thóc ph¶n øng khèi l−îng thanh kim lo¹i t¨ng 16g.

– Nhóng cïng thanh kim lo¹i Êy vµo V lÝt dung dÞch CuSO4 kÕt thóc ph¶n øng khèi l−îng thanh kim t¨ng 20g. Gi¶ thiÕt c¸c ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn vµ kim lo¹i tho¸t ra b¸m hÕt vµo M. Kim lo¹i M lµ A. Zn B. Mg C. Cd D. Fe Lêi gi¶i C¸c ph−¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra : 2+ 2+ M + Fe  → M + Fe x x x 2+ 2+ M + Cu  → M + Cu↓ x x x Theo gi¶ thiÕt c¸c ph¶n øng ®Òu x¶y ra hoµn toµn nªn c¸c ion Fe2 + vµ Cu 2+ ph¶n øng hÕt n 2+ = n 2+ = x (mol) Fe

Cu

Khèi l−îng thanh kim lo¹i t¨ng ë (1) lµ : m = mFe – mM = 16g 56x – MM.x = 16 ⇒ M.x = 56x – 16 Khèi l−îng thanh kim lo¹i t¨ng ë (2) lµ : m = mCu – mM = 20 g 64x – M.x = 20 ⇒ M.x = 64x – 20 M = 24. VËy kim lo¹i M lµ Mg.

Bµi tËp vËn dông Bµi 1. Cho 20 g hçn hîp X gåm hai axit cacboxylic no, ®¬n chøc t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch Na2CO3 thu ®−îc V lÝt khÝ CO2 (®ktc) vµ dung dÞch muèi. C« c¹n dung dÞch thu ®−îc 28,8 g muèi. Gi¸ trÞ cña V lµ

8

A. 3,36 lÝt B. 4,48 lÝt C. 2,24 lÝt D. 6,72 lÝt Bµi 2. Cho 5,5 g hçn hîp 2 ancol ®¬n chøc lµ ®ång ®¼ng kÕ tiÕp nhau t¸c dông võa ®ñ víi Na kim lo¹i t¹o ra 8,8 g chÊt r¾n vµ V lÝt khÝ H2(®ktc). C«ng thøc cña 2 ancol lµ A. CH3OH vµ C2H5OH. B. C2H5OH vµ C3H7OH. C. C3H7OH vµ C4H9OH. D. C2H3OH vµ C3H5OH. Bµi 3. Thñy ph©n 0,01mol este cña 1 ancol ®a chøc víi 1 axit ®¬n chøc tiªu tèn hÕt 1,2g NaOH. MÆt kh¸c khi thñy ph©n 4,36g este ®ã th× tiªu tèn hÕt 2,4g NaOH vµ thu ®−îc 4,92g muèi. C«ng thøc cña este lµ A. (CH3COO)3C3H5 B. (C2H3COO)3C3H5 C. C3H5(COOCH3)3 D. C3H5(COOC2H3)3 Bµi 4. Thùc hiÖn ph¶n øng este ho¸ gi÷a axit axetic (d−) vµ hçn hîp gåm 7,52 g 3 ancol kÕ tiÕp nhau trong cïng mét d`y ®ång ®¼ng. Sau ph¶n øng thu ®−îc 15,92 g 3 este. Gi¶ sö hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 100%. CTPT cña ba ancol lµ A. CH3OH ;C 2 H 5OH ;C 3 H5 OH B. C 2 H5OH ;C 3 H5OH;C 4 H 7OH

Bµi

Bµi

Bµi

Bµi

Bµi

C. C 3 H 5OH ;C 4 H 7OH;C 5 H 9 OH D. C 3 H 7OH ;C 4 H 9 OH;C 5 H11OH 5. Hßa tan hoµn toµn 20,85 g hçn hîp X gåm NaCl vµ NaI vµo n−íc ®−îc dung dÞch A. Sôc khÝ Cl2 d− vµo dung dÞch A. KÕt thóc thÝ nghiÖm, c« c¹n dung dÞch thu ®−îc 11,7 g muèi khan. Khèi l−îng NaCl cã trong X lµ A. 5,85 g B. 7,55 g C. 2,95 g D. 5,10 g 6. Cho khÝ CO qua èng sø chøa 15,2g hçn hîp chÊt r¾n CuO vµ FeO nung nãng. Sau mét thêi gian thu ®−îc hçn hîp khÝ B vµ 13,6g chÊt r¾n C. Cho hçn hîp khÝ B hÊp thô hoµn toµn vµo dung dÞch Ca(OH)2 d− thÊy cã kÕt tña.

Läc lÊy kÕt tña vµ sÊy kh« råi c©n th× khèi l−îng kÕt tña thu ®−îc là A. 12g B. 11g C. 10g D. 9 g 7. Nhóng thanh kim lo¹i M (hãa trÞ II) vµo dung dÞch CuSO4, sau mét thêi gian lÊy thanh kim lo¹i ra thÊy khèi l−îng gi¶m 0,1%. MÆt kh¸c còng nhóng thanh kim lo¹i trªn vµo dung dÞch AgNO3. Sau mét thêi gian thÊy khèi l−îng t¨ng 7,55%. BiÕt sè mol CuSO4 vµ AgNO3 tham gia ph¶n øng ë hai tr−êng hîp nh− nhau. Kim lo¹i M lµ A. Zn B. Mg C. Ni D. Ca 8. Hßa tan 3,23 g hçn hîp muèi CuCl2 vµ Cu(NO3)2 vµo n−íc thu ®−îc dung dÞch X. Nhóng thanh Mg vµo dung dÞch X cho ®Õn khi mÊt mµu xanh cña dung dÞch, lÊy thanh Mg ra c©n l¹i, thÊy t¨ng thªm 0,8 g. C« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng thu ®−îc m g muèi khan. Gi¸ trÞ m lµ B. 4,03 C. 2,48 D. 2,84 A. 3,08 9. Cho 16,2 g hçn hîp este cña ancol metylic vµ hai axit cacboxlic no, ®¬n chøc t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch NaOH 1M thu ®−îc dung dÞch A. C«

9

c¹n dung dÞch A thu ®−îc 17,8 g hçn hîp hai muèi khan, thÓ tÝch dung dÞch NaOH 1 M ®` dïng lµ A. 0,2 lÝt B. 0,3 lÝt C. 0,4 lÝt D. 0,5 lÝt Bµi 10. §un nãng 3,188 g este cña glixerol víi ba axit cacboxylic no, ®¬n chøc m¹ch hë X, Y, Z (X, Y lµ ®ång ph©n cña nhau vµ kÕ tiÕp víi Z) víi dung dÞch NaOH d−, ph¶n øng kÕt thóc thu ®−îc 3,468 g hçn hîp muèi. C«ng thøc ph©n tö cña c¸c axit lµ A. C2H4O2 vµ C3H6O2 B. C3H6O2 vµ C4H8O2 D. C3H4O2 vµ C4H8O2 C. C4H8O2 vµ C5H10O2

10

11

Ph−¬ng ph¸p sö dông quy t¾c th¨ng b»ng ®iÖn tÝch, th¨ng b»ng sè mol electron C¬ së Trong ph¶n øng oxi hãa – khö th× tæng sè mol e mµ c¸c chÊt khö cho ®i b»ng tæng sè mol e mµ c¸c chÊt oxi ho¸ thu vµo : ∑ n e cho = ∑ n e nhËn NÕu bµi to¸n cã nhiÒu chÊt oxi ho¸ vµ nhiÒu chÊt khö tham gia trong s¬ ®å ph¶n øng, hoÆc qu¸ tr×nh ph¶n øng ph¶i ®i qua nhiÒu giai ®o¹n th× ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó gi¶i sÏ rÊt nhanh vµ kÕt qu¶ thu ®−îc chÝnh x¸c.

C¸c b−íc ¸p dông quy t¾c th¨ng b»ng sè mol electron nh− sau : – Ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc tõ c¸c chÊt ban ®Çu tham gia ph¶n øng ®Õn c¸c chÊt s¶n phÈm cã bao nhiªu chÊt cho electron vµ sè mol tõng chÊt, cã bao nhiªu chÊt nhËn electron vµ sè mol tõng chÊt (cã thÓ ph¶i ®Æt Èn sè).

– ViÕt c¸c qu¸ tr×nh cho electron ®Ó tÝnh tæng sè mol e mµ c¸c chÊt khö cho ®i ( ∑ n e cho ).

– ViÕt c¸c qu¸ tr×nh nhËn electron ®Ó tÝnh tæng sè mol e mµ c¸c oxi ho¸ nhËn vµo ( ∑ n e nhËn ).

– ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn electron : ∑ n e cho = ∑ n e nhËn

§èi víi nh÷ng hÖ trung hoµ ®iÖn NÕu trong hÖ tån t¹i ®ång thêi c¸c h¹t mang ®iÖn th× ta lu«n cã tæng sè mol ®iÖn tÝch d−¬ng ∑ n ®t(+) b»ng tæng sè mol ®iÖn tÝch ©m ∑ n ®t(–) :

∑ n ®t(+)

=

∑ n ®t(–)

Víi n®t = sè mol ion × sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch cña ion ®ã.

Bµi tËp minh ho¹ Bµi 1. Hoµ tan hÕt 7,5 g hçn hîp Al vµ Mg trong HNO3 lo`ng thu ®−îc dung dÞch A gåm 2 muèi vµ 3,36 lÝt (ë ®ktc) hçn hîp 2 khÝ NO vµ N2O, khèi l−îng cña hçn hîp khÝ lµ 5,2 g. Khèi l−îng cña Al, Mg trong hçn hîp lÇn l−ît lµ A. 3,5g vµ 4,0g.

B. 2,1g vµ 5,4g.

C. 2,7g vµ 4,8g.

D. 4g vµ 3,5g.

Lêi gi¶i §Æt n NO = a (mol) ; n N 2O = b (mol)

3, 36  = 0,15 a = 0,1mol a + b = ⇒ 22, 4  b = 0, 2 mol 30a + 44b = 5, 2 

12

S¬ ®å ph¶n øng : NO Al(NO3 )3 Al + HNO3  → + + H2O N 2O Mg Mg(NO3 )2 C¸c chÊt cho electron : Al : x (mol) ; Mg : y (mol) → Al3+ + 3e Al0  x 3x

∑ n e cho = 3x + 2y (mol)

Mg0  → Mg2+ + 2e y 2y ChÊt nhËn electron lµ HNO3 cã hai qu¸ tr×nh nhËn e : N+5 + 3e  → N+2 0,3 0,1 ←

(NO) 0,1

∑ n e nhËn = 0, 7 (mol)

N+5 + 4e  → N+ (N2O) 0,4 0,1 ← 0,05 ¸p dông quy t¾c th¨ng b»ng sè mol electron ta cã : 3x + 2y = 0,7 (1) Ph−¬ng tr×nh khèi l−îng : 27x + 24y = 7,5 (2) x = 0,1(mol) m Al = 2, 7g Gi¶i hÖ (1, 2) ⇒  ⇒  m Mg = 4, 8g y = 0, 2(mol) Bµi 2. Hßa tan hoµn toµn hçn hîp gåm 0,06 mol FeS2 vµ x mol Cu2S vµo axit HNO3 (võa ®ñ) thu ®−îc dung dÞch A (chØ chøa hai muèi sunfat) vµ khÝ duy nhÊt NO. Gi¸ trÞ cña x lµ A. 0,04 B. 0,06 C. 0,12 D. 0,03 Lêi gi¶i

FeS 2  → Fe3+ + 2SO24− 0, 06

0, 06

0,12

Cu 2 S  → 2Cu 2+ + SO24− a

2a

a

Theo quy t¾c th¨ng b»ng ®iÖn tÝch ∑ n ®t(+) = ∑ n ®t(–) ⇒ 3.0, 06 + 2.2a = 2.0,12 + 2.a ⇒ a = 0, 03(mol) Bµi 3. §Ó m g Fe ngoµi kh«ng khÝ mét thêi gian nªn bÞ gØ (gi¶ sö gØ s¾t chØ toµn lµ oxit s¾t) c©n nÆng 10 g. L−îng gØ s¾t trªn lµm mÊt mµu hoµn toµn 200 ml dung dÞch KMnO4 0,5M trong dung dÞch H2SO4 d−. m cã gi¸ trÞ lµ A. 17,2g B. 9,8g C. 9,0g D. 15,0g Lêi gi¶i S¬ ®å ph¶n øng :

13

Fe + O2  → FeOa + KMnO4 + H2SO4  → Fe2 (SO4 )3 + MnSO4 + H2O m (mol) 56 Fe  → Fe3+ + 3e m m m 3 ⇒ ∑ n e cho = 3.

56 56 56 10 − m – ChÊt nhËn electron O : (mol) vµ KMnO4 : 0,1 (mol) 16 O + 2e  → O2– 10 − m 10 − m 2 16 16 +7 + 5e  → Mn+2 Mn 0,1 0,5 10 − m ⇒ ∑ n e nhËn = 2. + 0,5 16 ¸p dông quy t¾c th¨ng b»ng sè mol electron : 10 − m m 2. + 0, 5 = 3. ⇒ m = 9, 8 (g) 16 56 Bµi 4. Cho luång khÝ H2 ®i qua èng sø ®ùng m g oxit Fe2O3 ë nhiÖt ®é cao mét thêi gian, ng−êi ta thu ®−îc 6,72 g hçn hîp A gåm 4 chÊt r¾n kh¸c nhau. §em hoµ tan hoµn toµn hçn hîp nµy vµo dung dÞch HNO3 d− thÊy t¹o thµnh 0,448 lÝt khÝ B ë ®ktc (duy nhÊt) cã tØ khèi so víi hi®ro lµ 15 th× m cã gi¸ trÞ lµ A. 7,5 g B. 7,2 g C. 8,0 g D. 8,4 g Lêi gi¶i S¬ ®å : – ChÊt cho electron : Fe :

+ HNO

3 Fe(NO ) + NO + H O F e 2 O3 + H 2  → H 2 O + A  → 3 3 2

XÐt c¶ qu¸ tr×nh th× : Fe+3  → Fe+3 h×nh nh− kh«ng cã sù cho vµ nhËn e. m − 6, 72 ChÊt cho electron : H2 (mol) ( do H 2 + O(oxit) → H 2 O ) 16 m − 6, 72 m − 6, 72 16 16 + H2  → 2H + 2e m − 6, 72 m − 6, 72 2 = ∑ n e cho 16 16 ChÊt nhËn electron : HNO3, khÝ B lµ NO.

14

N+5 + 3e 0,06 0,02

 →

N+2 0,02

(NO ) ∑ n e nhËn = 0, 06

m − 6, 72 = 0, 06 ⇒ m = 7, 2 g 8 Bµi 5. Trén 60g bét Fe víi 30g bét l−u huúnh råi ®un nãng (trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã kh«ng khÝ) thu ®−îc chÊt r¾n X. Hoµ tan X b»ng dung dÞch axit H2SO4 lo`ng, d− ®−îc dung dÞch B vµ khÝ C. §èt ch¸y C cÇn V lÝt O2 (®ktc). C¸c ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn th× V cã gi¸ trÞ lµ A. 39,2 lÝt B. 32,928 lÝt C. 32,29 lÝt D. 38,292 lÝt Lêi gi¶i S¬ ®å : H H O Fe t o Fe H 2SO 4 + O2  → FeSO4 +  2  → 2  →  S FeS H 2 S SO2 XÐt c¶ qu¸ tr×nh ph¶n øng th× Fe vµ S cho electron, cßn O2 nhËn electron.

60 30 ChÊt cho electron : Fe : (mol) ; S : (mol) 56 32 → Fe2+ + 2e Fe  60 60 2 56 56 S  → S+4 (SO2) + 4e 30 30 4 32 32 ChÊt nhËn electron : gäi sè mol O2 lµ x mol.

O2 + 4e  → 2O–2 x 4x 60 30 ¸p dông quy t¾c th¨ng b»ng sè mol electron : 4 x = .2 + .4 56 32 330 330 Gi¶i ra x = mol ⇒ VO 2 = 22,4 × = 33 (lÝt) 224 224 Bµi 6: §èt ch¸y hoµn toµn 7,2 gam kim lo¹i M (cã ho¸ trÞ hai kh«ng ®æi trong hîp chÊt) trong hçn hîp khÝ Cl2 vµ O2. Sau ph¶n øng thu ®−îc 23,0 gam chÊt r¾n vµ thÓ tÝch hçn hîp khÝ ®` ph¶n øng lµ 5,6 lÝt (ë dktc). X¸c ®Þnh Kim lo¹i M ⇒

Lêi gi¶i Khèi l−îng hçn hîp khÝ = 23 − 7,2 = 15,8 (g) ⇒ M = 15,8 : 0,25 = 63,2

15

Cl2 = 71

31,2 ⇒ tû lÖ sè mol

63,2 O2 = 32

7,8

Cl2 31, 2 4 0, 2 = = = O2 7,8 1 0, 05

M → M+n + ne Cl2 + 2e → 2Cl− x nx 0,2 0,4 Theo quy t¾c th¨ng b»ng sè mol e: nx = 0,4 + 0,2 = 0,6 ⇒ M =

O2 + 4e → 2O−2 0,05 0,2

7, 2 × n = 12n ⇒ víi n = 2 th× M = 24 lµ Mg 0, 6

Bµi tËp vËn dông Bµi 1. Dung dÞch X cã chøa 5 ion : Cu2+, Ba2+ , Ca2+ vµ 0,1mol Cl– vµ 0,2mol NO3− . Thªm dÇn V lÝt dung dÞch K2CO3 1M vµo dung dÞch X ®Õn khi ®−îc kÕt tña cùc ®¹i. V cã gi¸ trÞ lµ A. 150ml B. 300ml C. 200ml D. 250ml Bµi 2. Cho 0,04 mol Fe; 0,02 mol Al t¸c dông víi 100 ml dung dÞch X chøa AgNO3 vµ Cu(NO3)2 thu ®−îc dung dÞch Y vµ 5,84 g chÊt r¾n D gåm 3 kim lo¹i. Cho D t¸c dông víi dung dÞch HCl d− ®−îc 0,448 lÝt hi®ro (®ktc). Nång ®é mol c¸c muèi AgNO3 vµ Cu(NO3)2 trong X lÇn l−ît lµ A. 0,4M; 0,2M B. 0,2M; 0,4M C. 0,4M; 0,6M D. 0,2M; 0,3M Bµi 3. Hoµ tan m g hçn hîp A gåm Fe vµ kim lo¹i R (cã ho¸ trÞ kh«ng ®æi) trong dung dÞch HCl d− th× thu ®−îc 1,008 lÝt khÝ (®ktc) vµ dung dÞch chøa 4,575g muèi khan. Còng l−îng hçn hîp trªn hßa tan trong dung dÞch chøa hçn hîp HNO3 ®Æc vµ H2SO4 ë nhiÖt ®é thÝch hîp th× thu ®−îc 0,063 mol khÝ NO2 vµ 0,021 mol khÝ SO2. Kim lo¹i R lµ B. Al C. Ca D. Zn A. Mg Bµi 4. §Ó 10,08 g bét s¾t trong kh«ng khÝ sau mét thêi gian thu ®−îc hçn hîp A cã khèi l−îng m g gåm Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3. Cho A t¸c dông hoµn toµn víi dung dÞch HNO3 thÊy gi¶i phãng ra 2,24 lÝt khÝ NO duy nhÊt (ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn). Khèi l−îng m cña hçn hîp A lµ A. 11 g B. 12g C. 13g D. 14g Bµi 5. Nung nãng 5,6 g bét s¾t trong b×nh ®ùng O2 thu ®−îc 7,36 g hçn hîp X gåm Fe, Fe2O3 vµ Fe3O4. Cho X tan hoµn toµn trong dung dÞch HNO3 thu ®−îc V lÝt (®ktc) hçn hîp khÝ Y gåm NO vµ N2O4, tØ khèi h¬i cña Y so víi H2 lµ 25,33. V cã gi¸ trÞ lµ A. 22,4 lÝt B. 0,672 lÝt C. 0,372 lÝt D. 1,12 lÝt Bµi 6. Hçn hîp X gåm FeS2 vµ MS cã sè mol nh− nhau (M lµ kim lo¹i hãa trÞ II).

Cho 6,51g X t¸c dông hoµn toµn víi l−îng d− dung dÞch HNO3 ®un nãng,

16

thu ®−îc dung dÞch Y (chØ chøa muèi sunfat) vµ 13,216 lÝt (®ktc) hçn hîp khÝ Z gåm NO vµ NO2 cã khèi l−îng 26,34g. Kim lo¹i M lµ A. Mg B. Zn C. Mn D. Cu Bµi 7. Cho m g hçn hîp ba kim lo¹i Al, Fe, Cu tan hoµn toµn trong dung dÞch HNO3 thu ®−îc V lÝt hçn hîp khÝ D (®ktc) gåm NO2 (gi¶ thiÕt tån t¹i NO2 ë ®ktc) vµ NO (kh«ng sinh muèi NH4NO3). TØ khèi h¬i cña D so víi hi®ro b»ng 18,2. Tæng sè g muèi khan t¹o thµnh theo m vµ V lµ V V V V A. m + B. m – C. 2m + D. m + 22, 4 22, 4 22, 4 7, 75

4.

Ph−¬ng ph¸p ®−êng chÐo trong bµi to¸n trén lÉn hai dung dÞch hoÆc hçn hîp hai khÝ C¬ së ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi l−îng trong qu¸ tr×nh trén lÉn c¸c dung dÞch cña cïng mét chÊt tan, ta lu«n cã : – Khèi l−îng dung dÞch thu ®−îc b»ng tæng khèi l−îng cña c¸c dung dÞch thµnh phÇn.

– Khèi l−îng chÊt tan thu ®−îc còng b»ng tæng khèi l−îng chÊt tan cã trong tõng dung dÞch thµnh phÇn ®ã.

Ph¹m vi ¸p dông – Pha lo`ng hay c« c¹n dung dÞch – Pha trén c¸c dung dÞch cña cïng mét chÊt, cïng lo¹i nång ®é – Pha trén c¸c khÝ Khi trén lÉn 2 dung dÞch cã nång ®é kh¸c nhau hay cho thªm chÊt tan nguyªn chÊt vµo dung dÞch chøa chÊt tan ®ã, hoÆc qu¸ tr×nh c« c¹n dung dÞch. §Ó tÝnh ®−îc nång ®é dung dÞch ë tr¹ng th¸i cuèi ta cã thÓ gi¶i b»ng ph−¬ng ph¸p b¶o toµn khèi l−îng, tuy nhiªn ta nªn dïng ph−¬ng ph¸p ®−êng chÐo th× gi¶i bµi to¸n sÏ nhanh h¬n.

Sau ®©y giíi thiÖu mét sè s¬ ®å hay ®−îc sö dông : NÕu trén dung dÞch 1 cã khèi l−îng lµ m1(g) vµ nång ®é C1% víi dung dÞch 2 cã khèi l−îng m2(g) vµ nång ®é C2% (gi¶ sö C1 < C2) thu ®−îc dung dÞch míi cã nång ®é C% (víi C1 < C < C2) ta sö dông s¬ ®å : C2 − C

m1 (g)......... C1

⇒

C

Chó ý: m (g)......... C C − C1 2 2 Ta coi H2O cã C% = 0.

Ta coi chÊt tan nguyªn chÊt cã C = 100%.

17

m1 C 2 − C = m 2 C − C1

NÕu trén dung dÞch 1 cã thÓ tÝch V1 (lÝt) vµ nång ®é CM(1) víi dung dÞch 2 cã thÓ tÝch V2 (lÝt) vµ nång ®é CM(2) (gi¶ sö CM(1) < CM(2)) ta thu ®−îc dung dÞch míi cã nång ®é CM (víi CM(1) < C < CM(2)) ta sö dông s¬ ®å sau : C M(2) − C M

V1 (lit)...... C M(1)

⇒

CM

V1 C M(2) − C M = V2 C M − C M(1)

(lÝt) NÕu trén mét V2 (lit)......

C M(thÓ C M(1A) cã ph©n tö khèi MA víi mét thÓ tÝch khÝ 2) tÝch V1 C M − khÝ B cã ph©n tö khèi MB (gi¶ sö MA < MB) ta thu ®−îc hçn hîp khÝ cã ph©n tö khèi trung b×nh lµ M (víi MA < M < MB) ta sö dông s¬ ®å sau : MB − M

V1 (lit)...... MA

⇒

M

n1 V1 MB − M = = n2 V2 M − MA

M − MA

V2 (lit)...... MB

Bµi to¸n minh ho¹ Bµi 1. CÇn cho sè g H2O vµo 100 g dung dÞch H2SO4 90% ®Ó ®−îc dung dÞch H2SO4 50% lµ A. 90 g B. 80 g C. 60 g D. 70 g Lêi gi¶i m

0

40 50

100

90

m 40 = ⇒ m = 80(gam) 100 50

50

Bµi 2. Lµm bay h¬i 500 ml dung dÞch chÊt A 20% (D = 1,2 g/ml) ®Ó chØ cßn 300 g dung dÞch. Nång ®é % cña dung dÞch nµy lµ A. 30% B. 40% C. 50% D. 60% Lêi gi¶i mdd = 500.1,2 = 600 (g) §©y lµ bµi to¸n c« c¹n nªn s¬ ®å : dung dÞch A : 600

20 - x ⇒

x H2O:

300

x - 20

18

600 x = ⇒ x = 40% 300 x − 20

Bµi 3. Trén V1 ml dung dÞch NaOH (d = 1,26 g/ml) víi V2 ml dung dÞch NaOH (d = 1,06 g/ml) thu ®−îc 1lÝt dung dÞch NaOH (d = 1,16 g/ml). Gi¸ trÞ V1, V2 lÇn l−ît lµ B. V1 = 400, V2 = 600 A. V1 = V2 = 500 C. V1 = 600, V2 = 400 D. V1 = 700, V2 = 300 Lêi gi¶i V1 1,26 0,1 1,16

⇒

V1 0,1 = ⇒ V1 = V2 = 500ml V2 0,1

V2 1,06 0,1 Bµi 4. Mét hçn hîp 104 lÝt (®ktc) gåm H2 vµ CO cã tØ khèi h¬i ®èi víi metan b»ng 1,5 th× VH2 vµ VCO trong hçn hîp lµ

A. 16 lÝt vµ 88 lÝt.

C. 14 lÝt vµ 90 lÝt.

Lêi gi¶i V 1 H2 2

B. 88 lÝt vµ 16 lÝt.

D. 10 lÝt vµ 94 lÝt.

4 ⇒

24

V1 = 16 lÝt V1 2 = ⇒ V2 11 V2 = 88 lÝt

V2 CO 28 22 Bµi 5. Cho 6,12g Mg t¸c dông víi dung dÞch HNO3 thu ®−îc dung dÞch X chØ cã mét muèi vµ hçn hîp khÝ Y gåm NO vµ N2O cã tØ khèi h¬i ®èi víi hi®ro b»ng 16,75. ThÓ tÝch NO vµ N2O (ë ®ktc) thu ®−îc lÇn l−ît lµ A. 2,24 lÝt vµ 6,72 lÝt.

B. 2,016 lÝt vµ 0,672 lÝt.

C. 0,672 lÝt vµ 2,016 lÝt.

D. 1,972 lÝt vµ 0,448 lÝt.

Lêi gi¶i

Qu¸ tr×nh cho electron : Qu¸ tr×nh nhËn electron : V1 NO

30

10,5 33,5

V2 N2O

44

3,5

Mg  → Mg2+ + 2e 0,225 0,51 +5 +2 → N (NO) N + 3e  3x x +5 N + 4e  → N+ (N2O) 8y 2y y VN 2O 1 x ⇒ = = VNO 3 y

19

3x + 8y = 0,51 x = 0, 09 ⇒  3x − y = 0 y = 0, 03 Bµi tËp vËn dông Bµi 1. Trén hai thÓ tÝch metan víi mét thÓ tÝch hi®rocacbon X thu ®−îc hçn hîp khÝ (®ktc) cã tØ khèi so víi H2 b»ng 15. C«ng thøc ph©n tö cña X lµ A. C2H6 B. C3H8 C. C4H10 D. C5H12 Bµi 2. Cho hçn hîp X gåm 2 este cã CTPT lµ C4H8O2 vµ C3H6O2 t¸c dông víi NaOH d− thu ®−îc 6,14g hçn hîp 2 muèi vµ 3,68g ancol B duy nhÊt cã tØ khèi so víi oxi lµ 1,4375. Sè g cña C4H8O2 vµ C3H6O2 trong A lÇn l−ît lµ A. 3,6g vµ 2,74g.

B. 3,74g vµ 2,6g.

C. 6,24g vµ 3,7g.

D. 4,4g vµ 2,22g.

Bµi 3. Tõ 1 tÊn quÆng hematit (A) ®iÒu chÕ ®−îc 400kg s¾t. Tõ 1 tÊn quÆng manhetit (B) ®iÒu chÕ ®−îc 500kg s¾t. §Ó ®−îc 1 tÊn quÆng hçn hîp mµ tõ 1 tÊn quÆng hçn hîp nµy ®iÒu chÕ ®−îc 460kg s¾t th× ph¶i trén 2 quÆng A. B víi tØ lÖ vÒ khèi l−îng lµ A. 2 : 3 B. 3 : 5 C. 3 : 4 D. 1 : 3 Bµi 4. Mét hçn hîp khÝ X gåm SO2 vµ O2 cã tØ khèi so víi metan b»ng 3. Thªm V lÝt O2 vµo 20 lÝt hçn hîp X thu ®−îc hçn hîp Y cã tØ khèi so víi metan b»ng 2,5. Gi¸ trÞ cña V lµ A. 20 B. 30 C. 5 D. 10 Bµi 5. Sè ml H2O cÇn thªm vµo 1 lÝt dung dÞch HCl 2M ®Ó thu ®−îc dung dÞch míi cã nång ®é 0,8M lµ A. 1,5 lÝt B. 2 lÝt C. 2,5 lÝt D. 3 lÝt Bµi 6. Trén 1 lÝt dung dÞch KCl C1 M (dung dÞch A) víi 2 lÝt dung dÞch KCl C2 M (dung dÞch B) ®−îc 3 lÝt dung dÞch KCl (dung dÞch C). Cho dung dÞch C t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch AgNO3 thu ®−îc 86,1 g kÕt tña. NÕu C1 = 4C2 th× C1 cã gi¸ trÞ lµ A. 1 M B. 1,2 M C. 1,4 M D.1,5 M Bµi 7. TØ khèi h¬i cña hçn hîp khÝ C3H8 vµ C4H10 ®èi víi hi®ro lµ 25,5. Thµnh phÇn % thÓ tÝch cña hçn hîp ®ã lµ A. 50% ; 50%.

B. 25% ; 75%.

C. 45% ; 55%.

D. 20% ; 80%.

5.

Ph−¬ng ph¸p dïng ph−¬ng tr×nh ion rót gän C¬ së B¶n chÊt cña c¸c ph¶n øng trao ®æi x¶y ra trong dung dÞch chÊt ®iÖn li lµ ph¶n øng cña c¸c ion víi nhau ®Ó t¹o ra chÊt kÕt tña, bay h¬i hay chÊt ®iÖn li yÕu,...

20

C¸ch ¸p dông Khi cho dung dÞch hçn hîp (X) ph¶n øng víi dung dÞch hçn hîp (Y) thay v× viÖc viÕt nhiÒu ph−¬ng tr×nh ph¶n øng gi÷a c¸c ph©n tö ta viÕt c¸c ph−¬ng tr×nh d¹ng ion rót gän. Sau ®©y lµ mét sè s¬ ®å minh häa : HCl  NaOH  – Cho s¬ ®å : H 2 SO4 +   → hçn hîp 6 muèi + H2O Ba(OH) 2  HNO 3  B¶n chÊt lµ : H+(axit) + OH–(baz¬) → H2O vµ Ba 2+ + SO 24− → BaSO 4 ↓ Khi m«i tr−êng trung tÝnh th× :

∑ n H+ (axit)

=

∑ nOH− (baz¬ )

 Na 2 CO3 BaCl 2  – Cho s¬ ®å (NH 4 )2 CO3 +   → CaCl 2  K CO  2 3 Ca 2+ + CO 2 −  → CaCO3 ↓ 3 B¶n chÊt lµ :  → BaCO3 ↓ Ba 2+ + CO32−  Fe HCl  – Cho s¬ ®å:  Mg +   → Hçn hîp muèi + H2 H SO (l) 2 4   Zn  Fe  B¶n chÊt lµ  Mg + H +  → Hçn hîp muèi + H2 Al 

Bµi tËp minh häa Bµi 1. Cho dung dÞch X chøa ®ång thêi 2 axit H2SO4 1M vµ HCl 2M vµo 200ml dung dÞch Y chøa NaOH 1,5 M vµ KOH 1M. Khi m«i tr−êng dung dÞch trung tÝnh th× thÓ tÝch dung dÞch X cÇn lµ A. 120 ml B. 125 ml C. 200 ml D. 150 ml Lêi gi¶i B¶n chÊt c¸c ph¶n øng trªn lµ H + + OH − → H 2 O

∑ n H = V.(2.1 + 2) = 4V (mol) ∑ nOH = 0,2.(1, 5 + 1) = 0,5 (mol) +

−

Khi m«i tr−êng trung tÝnh : 4V = 0,5 ⇒ V= 125 ml Bµi 2. Cho 100ml dung dÞch A chøa ®ång thêi 2 axit HCl 1M vµ HNO3 2M vµo 200ml dung dÞch B chøa NaOH 0,8 M vµ KOH x M thu ®−îc dung dÞch C.

21

BiÕt r»ng ®Ó trung hoµ 100ml dung dÞch C cÇn 60ml dung dÞch HCl 1M. x cã gi¸ trÞ lµ A. 1,2M B. 2,2M C. 3,3M D. 2,5M Lêi gi¶i Cã 3 axit ph¶n øng víi 2 baz¬. B¶n chÊt c¸c ph¶n øng ®ã lµ H + + OH − → H 2 O 60.500

∑ n H = 0,1(1 + 2) + 100.1000 .1 = 0,6(mol) ∑ nOH = 0,2(0,8 + x)(mol) +

−

M«i tr−êng trung tÝnh: 0,6 = 0,2(0,8+x) ⇒ x = 2,2M. Bµi 3. Trén 100ml dung dÞch X gåm KHCO3 1M vµ K2CO3 1M víi 100ml dung dÞch Y gåm NaHCO3 1M vµ Na2CO3 1M thu ®−îc dung dÞch Z. Nhá tõ tõ 100ml dung dÞch T gåm H2SO4 2M vµ HCl 1M vµo dung dÞch Z thu ®−îc V lÝt CO2 (®ktc). Gi¸ trÞ cña V lµ A. 2,24 lÝt B. 8,96 lÝt C. 6,72 lÝt D. 4,48 lÝt Lêi gi¶i B¶n chÊt cña c¸c ph¶n øng gi÷a c¸c chÊt trong T vµ Z lµ :

CO32− + 2H +  → HCO3− HCO3− + H +  → H 2 O + CO2 Khi cho dung dÞch X vµo Y thu ®−îc dung dÞch Z cã HCO3− 0,2 (mol) vµ CO32− 0,2 (mol). n H + (dd T) = n HCl + 2n H2SO4 = 0,5(mol) Nhá tõ tõ dung dÞch T vµo dung dÞch Z, ph¶n øng x¶y ra theo thø tù : CO32− + H +  → HCO3− 0,2

0,2

Tæng sè mol

0,2

∑ n HCO

− 3

= 0,2 + 0,2 = 0, 4 (mol)

n H + (cßn l¹i) = 0,5 − 0, 2 = 0,3(mol) < n HCO− = 0, 4 (mol) 3

n

H + (d−)

= 0, 5 − 0, 2 = 0,3 < n

HCO3−

= 0, 2 + 0, 2 = 0, 4 (mol)

HCO3− + H +  → CO 2 ↑ + H 2 O 0, 3 0,3 0,3 Bµi 4. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch chøa HCl 0,5M vµ H2SO4 0,75M cÇn thiÕt ®Ó hoµ tan hoµn toµn 23,2g Fe3O4.

22

A. 200 ml B. 300 ml C. 350 ml Lêi gi¶i B¶n chÊt ph¶n øng gi÷a hai axit vµ Fe3O4 lµ : +

2+

D. 400 ml

3+

Fe3O4 + 8H  → Fe + 2Fe + 4H2O. 0,1 0,8 Gäi thÓ tÝch dung dÞch lµ V : 0,5V + 2V.0,75 = 0,8 ⇒ V = 400 ml Bµi 5. Cho 2 kim lo¹i Fe, Mg t¸c dông víi 200ml dung dÞch A gåm HCl 0,1M, H2SO4 0,2M thu ®−îc dung dÞch B vµ khÝ C. Cho tõ tõ dung dÞch D gåm NaOH 0,3M, KOH 0,1M vµo B ®Ó t¸c dông võa ®ñ víi c¸c chÊt trong B th× thÓ tÝch dung dÞch D cÇn dïng lµ A. 0,15 lÝt.

B. 0,25 lÝt.

C. 0,35 lÝt.

D. 0,45 lÝt.

Lêi gi¶i Fe Fe2+ Fe(OH)2

+ H +  →

H2

+

H+

+

OH −  → H2O

Mg Mg2 + Quy tắc thăng bằng ®iÖn tÝch : ∑ n(+ ) trong B = ∑ n H+ trong A = ∑ nOH− trong D.

Mg(OH)2

Dung dÞch trung tÝnh khi : ∑ n H+ = ∑ nOH− ⇒ 0, 2(0,1 + 0, 2.2) = V(0,3 + 0,1) ⇒ V =0, 25 (lÝt)

Bµi tËp vËn dông Bµi 1. §Ó t¸c dông võa ®ñ víi 0,96g hi®roxit cña 2 kim lo¹i kiÒm ë hai chu k× liªn tiÕp trong b¶ng tuÇn hoµn, ph¶i dïng 20ml dung dÞch HCl 0,4M vµ H2SO4 0,3M. C¸c kim lo¹i kiÒm lµ A. Na, K B. Li, Na C. K, Rb D. Na, Rb Bµi 2. Hßa tan hçn hîp hai kim lo¹i Ba vµ Na (d¹ng h¹t rÊt nhá) vµo n−íc thu ®−îc dung dÞch A vµ 672 ml khÝ (®ktc). Nhá tõ tõ dung dÞch FeCl3 vµo dung dÞch A cho ®Õn d−, läc kÕt tña, röa s¹ch, sÊy kh« vµ nung ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi thu ®−îc m g chÊt r¾n. Gi¸ trÞ m lµ A. 3,2 g B. 6,4 g C. 1,6 g D. 4,8 g Bµi 3. Cho 4,64g hçn hîp A gåm FeO, Fe2O3, Fe3O4 ( n FeO : n Fe2O3 = 1: 1 ) hoµ tan hoµn toµn trong V lÝt dung dÞch H2SO4 0,2M vµ HCl 0,6M. V cã gi¸ trÞ lµ A. 1,60 lÝt B. 1,22 lÝt C. 1,90 lÝt D. 1,56 lÝt Bµi 4. Hçn hîp chÊt r¾n X gåm Fe, Fe2O3, Fe3O4 vµ FeO (cã sè mol b»ng nhau lµ 0,1 mol). Hßa tan hÕt X vµo dung dÞch Y gåm HCl vµ H2SO4 lo`ng (d−), thu ®−îc dung dÞch Z vµ 1,12 lÝt khÝ H2 (®ktc). Nhá tõ tõ dung dÞch Cu(NO3)2

23

0,5M vµo dung dÞch Z cho tíi khi ngõng khÝ NO tho¸t ra th× dõng l¹i. ThÓ tÝch dung dÞch Cu(NO3)2 ®` dïng lµ A. 158,3 ml.

B. 140,0 ml.

C. 100,0 ml D. 160,5 ml.

Bµi 5. Cho 12,15 g bét Al vµo 100 ml dung dÞch hçn hîp NaNO3 1,5M vµ NaOH 3M, khuÊy ®Òu cho ®Õn khi ngõng khÝ tho¸t ra th× dõng l¹i. ThÓ tÝch khÝ tho¸t ra ë ®ktc lµ A. 5,04 lÝt B. 7,56 lÝt C. 6,72 lÝt D. 4,48 lÝt Bµi 6. Cho 6,4 g Cu t¸c dông víi 60 ml dung dÞch hçn hîp gåm HNO3 2M vµ H2SO4 1M, thu ®−îc V lÝt khÝ NO duy nhÊt (®ktc), ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn. Gi¸ trÞ cña V lµ A. 0,672 B. 0,896 C. 1,344 D. 2,24 Bµi 7. Dung dÞch A thÓ tÝch 200ml chøa ®ång thêi hai muèi MgCl2 0,4M vµ Cu(NO3)2 0,2M. Dung dÞch B chøa ®ång thêi KOH 0,16M vµ Ba(OH)2 0,02M. ThÓ tÝch dung dÞch B cÇn ®Ó lµm kÕt tña hÕt hai ion Mg2+, Cu2+ lµ A. 1 lÝt B. 1,2 lÝt C. 1,5 lÝt D. 1,7 lÝt Bµi 8. Cho 3,75g hçn hîp A gåm Mg vµ Al vµo 250 ml dung dÞch X chøa axit HCl 1M vµ H2SO4 0,5M, ®−îc dung dÞch B vµ 3,92 lÝt H2 (®ktc). Thµnh phÇn % khèi l−îng Mg, Al trong A lµ B. 64% ; 36%.

A. 65% ; 35%.

B. 55% ; 45%.

D. 50% ; 50%.

Bµi 9. Cho hçn hîp A gåm Mg vµ Al vµo 500 ml dung dÞch X chøa axit HCl 1M vµ H2SO4 0,5M, ®−îc dung dÞch B vµ 3,92 lÝt H2 (®ktc). ThÓ tÝch dung dÞch C gåm NaOH 0,2M vµ Ba(OH)2 0,1M cÇn ®Ó ph¶n øng hÕt víi c¸c chÊt trong B lµ A. 0,125 lÝt B. 1,112 lÝt C. 1,875 lÝt D. 1,235 lÝt Bµi 10. Cho m g hçn hîp Mg, Al vµo 250 ml dung dÞch X chøa hçn hîp axit HCl 1 M vµ axit H2SO4 0,5 M, thu ®−îc 5,32 lÝt H2 (ë ®ktc) vµ dung dÞch Y (coi thÓ tÝch dung dÞch kh«ng ®æi). Dung dÞch Y cã pH lµ A. 7 B. 1 C. 2 D. 6

6. Ph−¬ng ph¸p gi¶i c¸c bµi to¸n cùc ®¹i - cùc tiÓu – C¸ch t×m kho¶ng giíi h¹n cña muèi : Hçn hîp kim lo¹i (A, B) t¸c dông víi hçn hîp axit (HNO3 vµ H2SO4) t¹o ra hçn hîp muèi sunfat vµ muèi nitrat. +) Do 1 mol SO24− (nÆng 96 gam) t−¬ng øng víi 2 mol NO3− (nÆng 124 gam). Víi cïng mét hçn hîp kim lo¹i nÕu t¹o muèi nitrat th× khèi l−îng sÏ nÆng h¬n muèi sunfat. Khèi l−îng muèi cùc ®¹i khi hçn hîp chØ t¹o ra muèi nitrat vµ cùc tiÓu khi hçn hîp chØ t¹o muèi sunfat. VËy khèi l−îng thùc tÕ lµ m 2- < m thùc tÕ < m muèi SO4

muèi NO3

24

+) Do 1 mol ion kim lo¹i A+ (nÆng MA g) t−¬ng øng víi 1 mol B+ (nÆng MB).

NÕu MA < MB th× muèi cña A nhÑ h¬n muèi cña B (cïng gèc axit). Khèi l−îng muèi cùc ®¹i khi hçn hîp chØ t¹o ra muèi B vµ cùc tiÓu khi hçn hîp chØ t¹o muèi A. VËy khèi l−îng thùc tÕ lµ m muèi A < m thùc tÕ < m muèi B

Bµi tËp minh häa Bµi 1. Hßa tan 1,02 gam Al2O3 vµo 300 ml dung dÞch H2SO4 0,2M ta thu ®−îc dung dÞch A. Rãt tiÕp vµo A 200ml dung dÞch NaOH th× thu ®−îc mét kÕt tña, ®em nung ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi th× ®−îc 0,51 gam chÊt r¾n. Coi thÓ tÝch dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ. Nång ®é mol cña dung dÞch NaOH ban ®Çu lµ A. 0,55M ; 0,65M B. 0,65M ; 0,75M C. 0,45M ; 0,7M D. 0,85M ; 1,5M Lêi gi¶i n Al2O3 = 0, 01mol ; n H2SO4 = 0, 06 mol Al2 O3 + 3H2 SO 4  → Al2 (SO4 )3 + 3H2 O H 2 SO4 (d−) = 0, 06 − 0, 03 = 0, 03 mol Dung dÞch A  Al 2 (SO 4 )3 : 0, 01mol

H + + OH −  → H2 O 0, 06 0, 06 TH1 : NaOH chØ ®ñ ®Ó kÕt tña mét phÇn Al3+.

Al3+ + 3OH −  → Al(OH)3  → Al2 O3 0, 01

0, 01

←

0, 005 0, 09 = 0, 45M 0, 2 vµ hoµ tan mét phÇn kÕt tña nµy

n NaOH = 0, 06 + 0, 03 = 0, 09 (mol) ⇒ C M(NaOH) = TH2 : NaOH chØ ®ñ ®Ó kÕt tña hÕt Al3+ Al3+ + 3OH −  → Al(OH)3 0, 02

0, 06

0, 02

Al(OH)3 + OH −  → [Al(OH)4 ]− 0,01

0,01 to

2Al(OH)3 → Al2 O3 + H 2 O 0, 01

←

0,51 = 0, 005 102

25

0,14 = 0, 7 M 0, 2

n NaOH = 0,14 mol ⇒ C M =

Bµi 2: Cho 200ml dung dÞch AlCl3 t¸c dông víi 400 ml dung dÞch NaOH 2M ta thu ®−îc mét kÕt tña ®em nung nãng ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi th× thu ®−îc 5,1gam chÊt r¾n. a) Nång ®é mol cña dung dÞch AlCl3 lµ A. 0,155M B. 1,125M C. 0,175M D. 1,185M b) Läc t¸ch kÕt tña thu ®−îc dung dÞch n−íc läc. Cho dung dÞch n−íc läc t¸c dông víi dung dÞch HCl 1M. ThÓ tÝch dung dÞch HCl ®Ó kÕt tña thu ®−îc lín nhÊt lµ A. 62,5 ml B. 25,5 ml C. 35,0 ml D. 45,0 ml Lêi gi¶i n NaOH = 0, 4.2 = 0,8 mol to

Al3+ + 3OH −  → Al(OH)3 → Al 2 O3 0,1

0,3

0,1

0, 05

a) TH1 : Al3+ ch−a bÞ kÕt tña hÕt n

Al3+

= 0,1mol → C M =

0,1 = 0, 5 0, 2

TH2 : Al3+ bÞ kÕt tña hÕt, OH- d−

Al3+ + a

3OH −  → Al(OH)3 3a

a

Al(OH)3 + OH −  → [Al(OH)4 ]− a − 0,1

a − 0,1

∑ OH − = 4a − 0,1 = 0,8 ⇒ a = 0, 225 mol = n Al3+ ⇒ C M =

0, 225 = 1,125 M 0, 2

b) Dung dÞch n−íc läc n Na[Al(OH)4 ] = 0,125 mol → Al(OH)3 ↓ + NaCl + H 2 O Na[Al(OH)4 ] + HCl  0,125

0,125

0,125

0,125 = 0, 062 lit = 62,5 ml 2 Bµi 3. Chia 3,64 gam hçn hîp (A) gåm 3 kim lo¹i Fe, Al, Mg (ë d¹ng bét mÞn) thµnh hai phÇn b»ng nhau. Hoµ tan hÕt phÇn thø nhÊt trong dung dÞch HCl võa ®ñ thu ®−îc 1,568 lÝt H2 vµ dung dÞch (A’). Cho phÇn thø hai vµo dung dÞch NaOH 0,5 M (lÊy d−), thu ®−îc dung dÞch (B) vµ chÊt r¾n C. Cho C C M(HCl) =

26

ph¶n øng víi dung dÞch HNO3 ®un nãng thu ®−îc 2,016 l khÝ NO2 ®ktc (kh«ng cã muèi amoni) vµ dung dÞch (D). a) Khèi l−îng Al trong hçn hîp A lµ A. 1,08g B. 1,28g C. 0,28g D. 1,18g b) Khèi l−îng muèi nitrat t¹o thµnh trong dung dÞch (D) lµ A. 6,68g B. 5,68g C. 4,28g D. 3,18g c) ThÓ tÝch dung dÞch NaOH 0,5 M cÇn ph¶i cho vµo dung dÞch A’ ®Ó kÕt tña thu ®−îc lµ cùc ®¹i vµ cùc tiÓu lÇn l−ît lµ A. 200ml vµ 300ml B. 280 ml vµ 320 ml C. 320 ml vµ 280 ml D. 250 ml vµ 350 ml Lêi gi¶i Gäi n Al = x mol ; n Fe = y mol; n Mg = z mol trong 1/2 hçn hîp A Ta cã 27x + 56y + 24z = 1,82 (I) S¬ ®å ph¶n øng víi HCl : Fe2+

Fe Al

+ H +  →

Al3+

+ H2

Mg Mg2+ 3x + 2y + 2z = 0,14 (II) PhÇn 2 t¸c dông víi dung dÞch NaOH Al + NaOH + 3H 2 O  → Na[Al(OH)4 ] +

3 H2 2

S¬ ®å ph¶n øng cña C víi HNO3 : Fe Mg

+ HNO3  →

Fe3+ Mg2+

+ NO2 + H2O

3y + 2z = 0,09 (III) Gi¶i hÖ (I), (II), (III) ta cã x = 0,02 mol ; y = 0,01 mol ; z =0,03 mol m Al = 0, 02.2.27 = 1, 08gam  a. m Fe = 0, 02.56 = 1,12 gam m = 1, 44 gam  Mg b. mmuèi = mFe, Mg+ m − = 0,01.56+0,03.24 + (0,01.3+0,03.2)62 = 6,68 gam NO3

Al3+ : 0, 02 mol  c. Dung dÞch A gåm Fe2 + :0, 01mol  2+  Mg :0, 03 mol

27

§Ó kÕt tña thu ®−îc cùc ®¹i khi toµn bé ba kim lo¹i bÞ kÕt tña võa hÕt : Al3+ + 3OH −  → Al(OH)3 0, 02

0, 06

Fe2 + + 2OH −  → Fe(OH)2 0, 01

0, 02

Mg2+ + 2OH −  → Mg(OH)2 0, 03

0, 06

∑ nOH− = 0, 06 + 0, 06 + 0, 02 = 0,14 mol ⇒ VNaOH =

0,14 = 0, 28 lit = 280 ml 0,5

KÕt tña cùc tiÓu khi Al(OH)3 bÞ tan hÕt : Al(OH)3 + NaOH  → Na[Al(OH)4 ] 0, 02

0, 02

∑ nOH− = 0,14 + 0, 02 = 0,16 mol ⇒ VNaOH =

0,16 = 0,32 lit = 320 ml 0,5

Bµi 4. Hoµ tan hoµn toµn 11,9 g hçn hîp 2 kim lo¹i Al vµ Zn vµo dung dÞch HNO3 2M (võa ®ñ) thu ®−îc dung dÞch A vµ 3,64 lÝt hçn hîp 2 chÊt khÝ N2O vµ NO (ë ®ktc) cã khèi l−îng 5,75 gam. a) Thµnh phÇn phÇn tr¨m cña Al vµ Zn cã trong hçn hîp lµ A. 30,00% ; 70,00% B. 43,38% ; 54,62% C. 35,00% ; 65,00% D. 54,62% ; 43,38% b) ThÓ tÝch NH3 (®ktc) cho vµo dung dÞch A ®Ó kÕt tña lín nhÊt, nhá nhÊt lµ A. 17,92 lÝt vµ 26,88 lÝt B. 15,52 lÝt vµ 25,68 lÝt C. 13,96 lÝt vµ 27,24 lÝt D. 12,52 lÝt vµ 15,68 lÝt Lêi gi¶i Gäi n N 2O = x mol ; n NO = y mol . Ta cã x + y = 0,1625 x = 0, 0625 mol ⇒  44a + 30b = 5, 75 y = 0,1mol §Æt n Al = a mol ; n Zn = b mol ⇒ 27a + 65b = 11, 9 (I)

Al(NO3 )3 Al N O + HNO3  → + 2 + H2O Zn(NO3 )2 Zn NO Dïng ph−¬ng ph¸p b¶o toµn electron ta cã : C¸c qu¸ tr×nh cho e :

28

Al  → Al3+ + 3e a

3a

Zn  → Zn 2 + + 2e

⇒

∑ n e cho = 3x + 2y

b 2b C¸c qu¸ tr×nh nhËn e :

N +5 + 4e  → N+ ← 0,5 +5

0,125

N2O 0, 0625

+2

⇒

∑ n e nhËn = 0, 8

+ 3e  → N ← NO 0,3 0,1 0,1 Ta cã : 3x + 2y = 0,8 (II) Gi¶i hÖ (I), (II) thu ®−îc : m = 0, 2.27 = 5, 4 g ⇒ %Al = 43,38% x = 0, 2 mol ⇒  Al a)  y = 0,1mol m Zn = 6, 5 g ⇒ %Zn = 54, 62% N

Al3+ :0, 2 mol b) Dung dÞch A gåm  C¸c ph¶n øng 2+  Zn :0,1mol

KÕt tña thu ®−îc cùc ®¹i khi Al3+ , Zn 2+ bÞ kÕt tña võa hÕt :

Al3+ + 3NH3 + 3H 2 O  → Al(OH)3 + 3NH +4 0, 2

0, 6

Zn 2+ + 2NH3 + 2H 2 O  → Zn(OH)2 + 2NH +4 0,1 0, 2 VNH3 = 0,8.22, 4 = 17, 92 lit KÕt tña thu ®−îc cùc tiÓu khi Zn(OH)2 bÞ hoµ tan hÕt Zn(OH)2 + 4NH3  → [Zn(NH3 )4 ](OH)2

VNH3 = 1, 2.22, 4 = 26,88 lit Bµi tËp vËn dông Bµi 1. Hoµ tan hoµn toµn 0,81 g Al vµo dung dÞch NaOH võa ®ñ thu ®−îc dung dÞch muèi A vµ khÝ H2. ThÓ tÝch dung dÞch HCl 0,1 M ®Ó kÕt tña thu ®−îc cùc ®¹i vµ cùc tiÓu lÇn l−ît lµ A. 0,3 lÝt vµ 1,5 lÝt B. 0,3 lÝt vµ 1,2 lÝt C. 0,5 lÝt vµ 1,5 lÝt D. 0,2 lÝt vµ 1,6 lÝt Bµi 2. Cho 100 ml dung dÞch A gåm MgCl2 0,3M; AlCl3 0,5M; HCl 0,50M. Thªm tõ tõ V lÝt dung dÞch X gåm NaOH 0,2M vµ Ba(OH)2 0,1M vµo dung dÞch A

29

thu ®−îc kÕt tña Y. §Ó l−îng kÕt tña Y lín nhÊt råi nhá nhÊt th× V lÇn l−ît nhËn c¸c gi¸ trÞ lµ A. 1,75 lÝt vµ2,24 lÝt B. 0,65 lÝt vµ 0,775 lÝt C. 0,75 lÝt vµ 0,25 lÝt D. 1,50 lÝt vµ 1,75 lÝt Bµi 3. Hoµ tan hoµn toµn m g Zn vµo l−îng vïa ®ñ 300ml HCl 1M thu ®−îc dung dÞch A vµ khÝ H2. ThÓ tÝch dung dÞch NaOH 0,01 M vµo dung dÞch A thu ®−îc 7,425 g kÕt tña cùc ®¹i råi cùc tiÓu lÇn l−ît lµ A. 150 ml vµ 200 ml B. 250 ml vµ 500 ml C. 150 ml vµ 750 ml D. 250 ml vµ 750 ml Bµi 4. NÕu hoµ tan hoµn toµn 28,1g hçn hîp MgCO3 vµ BaCO3 cã thµnh phÇn thay ®æi trong ®ã chøa a% MgCO3 b»ng dung dÞch HCl vµ cho tÊt c¶ khÝ tho¸t ra hÊp thô hÕt vµo dung dÞch chøa 0,2 mol Ca(OH)2 th× thu ®−îc kÕt tña D. §Ó l−îng kÕt tña D nhiÒu nhÊt vµ Ýt nhÊt th× a cã gi¸ trÞ lÇn l−ît lµ A. 29,89% vµ 100,00% B. 30,00% vµ 100,00% C. 29,89% vµ 60,00% D. 39,89% vµ 79,89% Bµi 5. Hoµ tan 15,3 g BaO vµo n−íc ®−îc dung dÞch A. Cho 12,3 gam hçn hîp CaCO3 vµ MgCO3 (cã thµnh phÇn thay ®æi) hoµ tan hÕt vµo dung dÞch HCl d− th× thu ®−îc khÝ B. NÕu cho khÝ B hÊp thô hÕt vµo dung dÞch A th× sau ph¶n øng khèi l−îng kÕt tña t¹o thµnh trong kho¶ng A. 10, 638(g) < m BaCO3 < 15,169 (g) B. 12, 680 (g) < m BaCO3 < 15, 690 (g) C. 10, 000 (g) < m BaCO3 < 15, 000 (g) D. 15, 638(g) < m BaCO3 < 25,169 (g)

Bµi 6. Thªm tõ tõ dung dÞch chøa HCl 1M vµo dung dÞch cã chøa 3,82 gam hçn hîp muèi Na2CO3 vµ K2CO3 ( n Na2CO3 : n K2CO3 = 1 : 2) thu ®−îc dung dÞch X vµ khÝ Y. §Ó thÓ tÝch khÝ Y thu ®−îc cã gi¸ trÞ cùc tiÓu, cùc ®¹i th× thÓ tÝch dung dÞch HCl 1M lÇn l−ît lµ A. 30 ml ; 40 ml B. 40 ml ; 70 ml C. 30 ml ; 60 ml D. 40 ml ; 60 ml Bµi 7. Hoµ tan 1,29 gam Zn, Cu (cã n Zn : n Cu = 1 : 1) vµo dung dÞch chøa HNO3 vµ H2SO4 (®Æc, nãng) thu ®−îc hçn hîp khÝ gåm NO2 vµ khÝ SO2. NÕu tØ lÖ khÝ NO2 vµ khÝ SO2 thay ®æi th× khèi l−îng muèi khan thu ®−îc trong kho¶ng A. 3, 20 (gam) < m muèi < 3, 70 (gam)

B. 3, 21(gam) < m muèi < 3, 77(gam) C. 4, 20 (gam) < m muèi < 6, 70 (gam) D. 3, 00 (gam) < m muèi < 4, 50 (gam)

30

Bµi 8. Hoµ tan 0,89 gam Zn, Mg vµo dung dÞch chøa HCl vµ H2SO4 thu ®−îc 0,448 lÝt khÝ H2 (®ktc). NÕu thay ®æi tØ lÖ sè mol hai axit th× khèi l−îng muèi khan thu ®−îc trong kho¶ng A. 2,31(g) < m muèi < 2, 81(g) B. 3, 21(gam) < m muèi < 3, 77(gam) C. 2, 20 (gam) < m muèi < 3, 70 (gam) D. 3, 21(gam) < m muèi < 3, 59 (gam) Bµi 9. Cho 18,2 gam hçn hîp X gåm hai kim lo¹i Al vµ Cu vµo 100 ml dung dÞch B chøa H2SO4 12M vµ HNO3 2M ®un nãng, thu ®−îc dung dÞch Y vµ 8,96 lÝt hçn hîp khÝ (®ktc) T gåm NO vµ SO2. TØ khèi cña T so víi H2 lµ 23,5.

Thay ®æi tØ lÖ sè mol cña hai axit th× khèi l−îng muèi khan thu ®−îc n»m trong kho¶ng A. 23,1(g) < m muèi < 28,1(g) B. 32,1(gam) < m muèi < 37, 7 (gam)

C. 37, 4 (gam) < m muèi < 43(gam) D. 30,1(gam) < m muèi < 35, 9 (gam) 7.

Ph−¬ng ph¸p sö dông c¸c trÞ sè trung b×nh C¬ së

NÕu cã mét hçn hîp nhiÒu chÊt cïng t¸c dông víi mét chÊt kh¸c (mµ c¸c ph−¬ng tr×nh ph¶n øng cïng lo¹i, cïng hiÖu suÊt, s¶n phÈm ph¶n øng t−¬ng tù nhau) ta cã thÓ thay hçn hîp nµy b»ng mét chÊt t−¬ng ®−¬ng.

Gi¶ sö cã hçn hîp gåm c¸c chÊt A, B, C,... (chøa C, H, O), cã thÓ thay b»ng chÊt t−¬ng ®−¬ng C x H y O z : M víi: Khèi l−îng ph©n tö trung b×nh M : m n .M + n B .M B + ... + n K .M K M = hh = A A n hh n A + n B + ...n K ( nA, nB, … nK : cã thÓ lµ sè mol, thÓ tÝch hay % sè mol,...)

Lu«n lu«n cã: M A < M < M K Sè nguyªn tö cacbon trung b×nh x : x .n + x 2 .n B + ... + x K .n K x= 1 A n A + n B + ... + n K (x1, x2, x3,.. lµ sè nguyªn tö C cña A, B, C,...)

Sè nguyªn tö hi®ro trung b×nh y :

31

(Víi x1 < x < xK)

y1 .n A + y 2 .n B + ... + y K .n K (Víi y1 < y < yK) n A + n B + ... + n K (y1, y2, y3,.. lµ sè nguyªn tö H cña A, B, C,...)

C¸c gi¸ trÞ trung b×nh kh¸c nh− sè nguyªn tö oxi trung b×nh, ph©n tö khèi cña gèc hi®rocacbon trung b×nh, sè nhãm chøc trung b×nh,... c¸ch thiÕt lËp t−¬ng tù.

Ph¹m vi ¸p dông Dïng ®Ó gi¶i nhanh c¸c lo¹i bµi h÷u c¬, v« c¬ nh−: bµi tËp x¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña chÊt ho¸ häc, tÝnh thÓ tÝch, tÝnh sè mol hay tÝnh % sè mol, % thÓ tÝch víi c¸c chÊt khÝ,...

Bµi tËp minh häa Bµi 1. §èt ch¸y mét hçn hîp X gåm 2 hi®rocacbon A, B kÕ tiÕp nhau trong d`y ®ång ®¼ng thu ®−îc 96,8g CO2 vµ 57,6g H2O. C«ng thøc ph©n tö cña A, B vµ thµnh phÇn % mçi chÊt trong hçn hîp X lµ A. CH 4 , C 2 H 6 B. C 2 H6 , C 3 H8 C. C 3 H8 , C 4 H10 D. C 2 H 4 , C 3 H6 Lêi gi¶i 96, 8 57, 6 n CO2 = = 2, 2 (mol) ; n H2O = = 3, 2 (mol) 44 18 ⇒ n CO2 < n H 2O ⇒ A, B thuéc d`y ®ång ®¼ng ankan. y=

Gäi n lµ sè nguyªn tö C trung b×nh cña hçn hîp ( n ≤ n ≤ m ≤ 4 ), khi ®ã thay A, B b»ng 1 chÊt duy nhÊt C n H 2 n + 2 cã sè mol = (a+b) mol.

C n H 2n +2 +

3n + 1 O2 → nCO2 + (n + 1)H 2 O 2 2, 2 3,2

(1)

n n +1 = ⇒ n = 2, 2. VËy : n = 1 ≤ n = 2, 2 ≤ m = 2 2, 2 3, 2 VËy : hai hi®rocacbon lµ C2H6 vµ C3H8 2 3 - 2,2 C H 0, 8 Theo quy tắc đường chéo: 2,2 ⇒ 2 6 = ⇒ 80% và 20% C 3 H 8 0, 2 3 2,2 - 2

Bµi 2. §èt ch¸y hÕt 0,5mol hçn hîp X gåm 2 hi®rocacbon m¹ch hë A, B thuéc cïng d`y ®ång ®¼ng (ph©n tö khèi h¬n kÐm nhau 28®vC) cÇn 40,32 lÝt O2 t¹o ra 26,88 lÝt CO2. Tìm c«ng thøc ph©n tö cña A, B. Lêi gi¶i

32

40, 32 26,88 = 1, 8 (mol) ; n CO2 = = 1, 2 (mol) 22.4 22, 4 Theo sù b¶o toµn nguyªn tè O: n O2 p− =

n O(O2 p−) = n O(CO2 ) + n O(H2O) ⇒ n O(H 2O) = 2.1,8 − 2.1, 2 ⇒ n O(H2O) = 1, 2(mol)

Ta cã: n H2O = nO(H2O) = 1, 2(mol) = n CO2 ⇒ A, B thuéc anken ⇒ Gäi n lµ sè nguyªn tö C trung b×nh cña hçn hîp ( n ≤ n ≤ m ), khi ®ã thay A, B b»ng 1 chÊt duy nhÊt C n H 2n cã:

C n H 2n + 0,5

3n O2  → nCO2 + nH 2 O 2 1,2

1, 2 = 2, 4 ⇒ n ≤ n ≤ m ≤ 4 ⇔ n = 2 ⇒ A : C 2 H 4 ; m = 4 ⇒ B: C 4 H8 0,5 Bµi 3. Hçn hîp khÝ A (ë ®ktc) gåm 2 anken. §Ó ®èt ch¸y 7 thÓ tÝch A cÇn 31 thÓ tÝch khÝ O2 (ë cïng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt). Trong A, anken chøa nhiÒu C h¬n, chiÕm kho¶ng 40–50% thÓ tÝch hçn hîp. C«ng thøc ph©n tö cña 2 anken lµ A. C2H4 ; C3H6 B. C2H4 ; C4H8 C. C2H4 ; C5H10 D. C3H6 ; C4H8 Lêi gi¶i Gäi n lµ sè nguyªn tö C trung b×nh cña hçn hîp (2 < n ≤ 4) ⇒ CTPTTB cña A lµ C n H 2n . ⇒n=

3n to O 2  → nCO 2 + nH 2 O 2 → 31VO 2

C nH2n + 7VA

3n .V 1V 1 3n 2.31 ⇒ tØ sè : = 2 ⇒ = ⇒ n= = 2, 95 7V 31V 7 2.31 21 ⇒ 1 anken cã sè nguyªn tö C lµ 2 ⇒ ®ã lµ C2H4 olefin cßn l¹i cã sè nguyªn tö C lµ 3 hoÆc 4 Gäi x lµ %V cña CnH2n ; (1–x) lµ %V cña C2H4 (phÇn tr¨m thÓ tÝch chÝnh lµ % vÒ sè mol trong cïng ®iÒu kiÖn).

Theo sù b¶o toµn nguyªn tè C :

33

0, 95 (1) m−2 Mµ 0,4 < x < 0,5 Thay vµo (1) ⇒ 3, 9 < m < 4, 375 ⇒ m = 4 ⇒ C 4 H 8 Bµi 4. Mét hçn hîp X gåm 2 hi®rocacbon A, B thuéc cïng 1 d`y ®ång ®¼ng ®Òu lµ khÝ ë ®ktc, cÇn 20,16 lÝt O2 ®Ó ®èt ch¸y hÕt X vµ ph¶n øng t¹o 7,2g H2O. Khi cho l−îng hçn hîp X trªn t¸c dông víi dung dÞch AgNO3 / NH 3 d− thu ®−îc 62,7g kÕt tña. CTCT cña A, B lµ A. C2H2 ; C3H4 B. C2H2 ; C4H6 C. C3H4 ; C4H6 D. C2H2 ; C5H8 Lêi gi¶i 20,16 7, 2 n O2 = = 0, 9 (mol) ; n H 2O = = 0, 4 (mol) 22, 4 18 ¸p dông sù b¶o toµn nguyªn tè O : n O(O2 ) = n O(CO2 ) + n O(H2O) n = mx + 2(1-x) = 2,95 ⇒ x(m-2) + 2 = 2,95 ⇒ x =

⇒ n O(CO2 ) = 1,8 − 0, 4 = 1, 4 (mol) ⇒ n CO2 = 0, 7mol ⇒ n CO2 > n H2O ⇒ ankin A : C n H 2n −2 : a(mol)

⇒ CTTB : C n H 2n −2 (a + b) mol B : C m H 2m−2 : b(mol) 3n − 1 C n H 2n −2 + O 2  → nCO2 + (n − 1)H 2 O 2 0,7 0,4 n CO2 0, 7 Ta cã: ⇒ n= = = 2, 33 ( 2 ≤ n < n < m ≤ 4 ) (a + b) 0, 3 ⇒ n = 2 ⇒ A : C 2 H 2 ⇒ HC ≡ CH Gäi

 m = 3 ⇒ B : C 3H 4 ⇒ CH3 − C ≡ CH   m = 4 ⇒ B : C H ⇒ CH3 − CH 2 − C ≡ CH  4 6  CH3 − C ≡ C − CH 3  – XÐt C 2 H 2 vµ C 3 H 4 : a + b = 0, 3mol 2a + 3b ⇒n = = 2, 33 ⇒ 2a + 3b = 0, 7 a+b 2a + 3b = 0, 7 a = 0, 2 ⇒ gi¶i hÖ  ⇒ a + b = 0,3 b = 0,1 Ph¶n øng víi AgNO3 NH 3 ⇒

34

CH ≡ CH + 2[Ag(NH3 )2 ]OH → AgC ≡ CAg ↓ +2H 2 O + 4NH3 0,2 0,2 CH3 − C ≡ CH + [Ag(NH3 )2 ]OH → CH 3 − C ≡ CAg ↓ + H 2 O + 2NH3 ↑ 0,1 0,1 ⇒ m ↓= 0, 2.240 + 0,1.147 = 62, 7g = m ↓ (gt) – C¸ch lµm t−¬ng tù víi hai tr−êng hîp cßn l¹i, kÕt qu¶ thu ®−îc la kh«ng phï hîp.

VËy A lµ C 2 H 2 vµ B lµ C 3H 4 .

Bµi 5. T¸ch n−íc hoµn toµn 10,6 g hçn hîp hai ancol thu ®−îc hçn hîp A gåm 2 olefin lµ ®ång ®¼ng kÕ tiÕp nhau. Cho hçn hîp A (ë ®ktc) qua b×nh ®ùng dung dÞch brom d−, ng−êi ta thÊy khèi l−îng cña b×nh t¨ng thªm 7g. C«ng thøc ph©n tö cña 2 olefin lµ B. C3H6 vµ C4H8 A. C2H4 vµ C3H6 C. C4H8 vµ C5H10 D. C5H10 vµ C6H12 Lêi gi¶i §Æt c«ng thøc chung cña hai ancol no ®¬n chøc, m¹ch hë lµ ®ång ®¼ng kÕ tiÕp lµ C n H 2n +1OH . + Br

H SO

2 4→ C H 2→ C n H 2n +1OH   o n 2n

170 C

C n H 2n Br2

Khi chuyÓn : C n H 2n +1OH  → C n H 2n . Th× ∆M ↓ = 18

∆m ↓ = 10, 6 − 7 = 3, 6 (g) ⇒ n hh =

3, 6 = 0, 2 (mol) 18

7 = 35 ⇒ M1 < 35 < M2 ; mµ M1, M2 lµ ®ång ®¼ng kÕ tiÕp.

0, 2 M1 = 28 ⇒ C2H4 M2 = 42 ⇒ C3H6 Bµi tËp vËn dông Bµi 1. A, B lµ 2 ancol no, ®¬n chøc kÕ tiÕp nhau trong d`y ®ång ®¼ng. Cho 3,9g hçn hîp t¸c dông hÕt víi Na thu ®−îc 1,12 lÝt H2(®ktc). C«ng thøc ph©n tö cña 2 ancol lµ A. CH3OH, C2H5OH B. C2H5OH, C3H7OH C. C3H7OH, C4H9OH D. C4H9OH, C5H11OH Bµi 2. §èt ch¸y hoµn toµn 0,03 mol hçn hîp X gåm 1 axit cacboxylic ®¬n chøc A vµ 1 ancol no B, ®Òu m¹ch hë vãi O2 th× thu ®−îc 1,12 lÝt khÝ CO2 (®ktc) vµ 1,08 g H2O. BiÕt A, B h¬n kÐm nhau 1 nguyªn tö cacbon trong ph©n tö.

C«ng thøc cÊu t¹o cña A, B lÇn l−ît lµ A. C2H5COOH , C3H5(OH)3 B. HCOOH , C2H5OH C. C2H5COOH , C3H7OH D. C2H3COOH , C3H6(OH)3 M=

35

Bµi 3. Hçn hîp 3 ancol ®¬n chøc A, B, C cã tæng sè mol lµ 0,08 vµ khèi l−îng lµ 3,387. x¸c ®Þnh CTPT cña A, B, C, biÕt r»ng B vµ C cã cïng sè nguyªn tö 5 cacbon vµ kh«ng ph¶n øng víi AgNO3/ NH3, sè mol A b»ng tæng sè mol 3 cña B vµ C. C«ng thøc cÊu t¹o cña A, B, C lÇn l−ît lµ A. CH 3 OH ; C 3 H 5 OH ; C 3 H 7 OH B. C 2 H 5 OH ; C 3 H 5 OH ; C 3 H 7 OH C. C 2 H 5 OH ; C 4 H 9 OH ; C 4 H 9 OH D. CH 3 OH ; C 4 H 9 OH ; C 4 H 9 OH Bµi 4. §èt ch¸y hoµn toµn a g hçn hîp 2 ancol no, ®¬n chøc m¹ch hë liªn tiÕp trong d`y ®ång ®¼ng thu ®−îc 3,584 lÝt CO2 ë ®ktc vµ 3,96g H2O. CTPT cña c¸c ancol ®ã lµ A. CH3OH; C2H5OH B. C2H5OH; C3H7OH C. C3H7OH; C4H9OH D. C4H9OH; C5H11OH Bµi 5. §èt ch¸y hoµn toµn 0,56 lÝt hçn hîp X gåm hai hi®rocacbon cã cïng sè nguyªn tö cacbon, thu ®−îc m H2O = 1,9125 gam , mCO2 = 4, 4gam . Trong X kh«ng cã chÊt nµo chøa qu¸ 1 liªn kÕt pi. C«ng thøc cña hai hi®rocacbon ®ã lµ A. C2H4; C2H6 B. C3H6 ; C3H8 C. C4H8 ; C4H10 D. C5H10 ; C5H12 Bµi 6. §èt ch¸y hoµn toµn 0,672 lÝt hçn hîp A gåm hai khÝ hi®rocacbon (®ktc) cã cïng sè nguyªn tö cacbon, thu ®−îc 2,64g CO2 vµ 1,26 g H2O. MÆt kh¸c khi cho A qua dung dÞch [Ag(NH3)2]OH ®ùng trong èng nghiÖm thÊy cã kÕt tña b¸m vµo èng nghiÖm. C«ng thøc ph©n tö c¸c chÊt trong A lµ D. C2H2 ; C3H4 A. C2H2 ; C2H4 B. C2H2 ; C2H6 C. C3H4 ; C3H8 Bµi 7. Mét hçn hîp h¬i cña 3 ancol ®¬n chøc A, B, C vµ 13,44 g khÝ O2 ®−îc chøa trong mét b×nh kÝn dung tÝch 16 lÝt ë ¸p suÊt 0,92 atm, 109,2oC. §èt ch¸y hoµn toµn hçn hîp, s¶n phÈm thu ®−îc mH2O = 3,78g ; mCO2 = 6,16g . BiÕt r»ng B vµ C cã cïng sè nguyªn tö cacbon vµ ®Òu kh«ng ph¶n øng víi dung 5 dÞch AgNO3/ NH3, sè mol A b»ng tæng sè mol cña B vµ C. C«ng thøc cÊu 3 t¹o cña A, B, C lÇn l−ît lµ A. CH3OH ; C 3 H5OH ; C3 H 7OH B. CH3OH ; C 2 H 5OH ; C 3 H 7OH

C. C 2 H5OH ; C 3H 5OH ; C 3 H 7OH D. CH3OH ; C 3 H5OH ; C 4 H 9 OH Bµi 8. §èt ch¸y hoµn toµn 0,896 lÝt hçn hîp khÝ X (®ktc) gåm hai hi®rocacbon A, B thu ®−îc 1,12 lÝt khÝ CO2 (®ktc) vµ 1,26 g H2O. C«ng thøc ph©n tö cña A, B lµ A. C2H2 ; C2H4 B. CH4 ; C2H4 C. CH4; C2H6 D. CH4; C2H2

36

Bµi 9. §èt ch¸y hoµn toµn 3,24g hçn hîp X gåm hai chÊt h÷u c¬ A, B trong ®ã A h¬n B mét nguyªn tö cacbon (MA <MB), thu ®−îc H2O vµ 9,24g CO2. BiÕt tØ khèi h¬i cña X so víi H2 lµ 13,5. C«ng thøc cña A vµ B lÇn l−ît lµ A. C2H4O ; C3H6O B. CH2O ; C2H2 D. C2H4O ; C3H8O C. CH4O ; C2H6O Bµi 10. §èt ch¸y hoµn toµn 2,6 g hçn hîp chÊt A gåm muèi natri cña 2 axit cacboxylic no ®¬n chøc kÕ tiÕp nhau trong d`y ®ång ®¼ng thu ®−îc 1,59 g Na2CO3 vµ hçn hîp khÝ B (CO2, H2O). C«ng thøc ph©n tö cña 2 muèi trong hçn hîp A vµ khèi l−îng hçn hîp B lÇn l−ît lµ A. CH3COONa ; C2H5COONa ; 3,40g.

B. C2H5COONa ; C3H7COONa ; 3,41g.

C. CH3COONa ; C2H5COONa ; 4,31g.

D. C4H9COONa ; C3H7COONa ; 3,40g.

Bµi 11. Chia 15,6 g hçn hîp gåm ancol etylic vµ mét ®ång ®¼ng thµnh hai phÇn b»ng nhau. PhÇn I t¸c dông hÕt víi Na thu ®−îc 2,24 lÝt H2 (®ktc). PhÇn II ®un nãng víi 30 g axit axetic (xóc t¸c H2SO4). BiÕt hiÖu suÊt c¸c ph¶n øng este hãa ®Òu b»ng 80%. Tæng khèi l−îng este thu ®−îc lµ A. 16,20 g B. 12,96 g C. 19,26 g D. 12,60 g 8.

Mét sè ph−¬ng ph¸p kh¸c khi gi¶i bµi tËp ho¸ häc

1. Ph−¬ng ph¸p suy luËn t−¬ng ®−¬ng VÝ dô: Cho m gam hçn hîp Fe vµ 3 oxit FeO, Fe2O3, Fe3O4 t¸c dông víi khÝ H2 thu ®−îc 11,2 gam kim lo¹i Fe vµ 1,8 gam H2O. NÕu cho hçn hîp trªn t¸c dông víi HNO3 th× thu ®−îc bao nhiªu lÝt khÝ NO2 ë (®ktc) Gi¶i: Ph−¬ng tr×nh ph¶n øng: FeO + H2 → Fe + H2O Fe3O4 + 4H2 → 3Fe + 4 H2O Fe2O3 + 3H2 → 2Fe + 3 H2O Fe + 6HNO3 → Fe(NO3)3 + 3NO2 +3H2O FeO + 4HNO3 → Fe(NO3)3 + NO2 + 2H2O Fe3O4 +10 HNO3 → 3Fe(NO3)3 + NO2 + 5H2O Fe2O3 + 6 HNO3 → 2 Fe(NO3)3 + 3H2O S¬ ®å ph¶n øng FeO  +H2 + HNO3 NO2↑ Fe + H2O ← Fe3O 4 → Fe O  2 3

37

(11,2 gam) (1,8 gam) Thö ®Æt l¹i vÊn ®Ò theo c¸ch nh− sau: Cho 11,2 gam Fe t¸c dông víi 1,8 gam H2O thu ®−îc hçn hîp gåm Fe vµ c¸c oxit cña nã. Cho hçn hîp nµy t¸c dông víi HNO3 th× thu ®−îc bao nhiªu lÝt NO2 ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. FeO  + H 2 O (1,8gam ) + HNO3 Fe    → Fe3O 4 → NO2↑ Fe O  2 3 (11,2 gam) * ¸p dông “ph−¬ng ph¸p b¶o toµn e” ChÊt khö ChÊt oxi ho¸ 3+ Fe → Fe + 3e H2 O + 2e → H2 + O20,2 0,6 0,1 0,2 − + NO 3 + e + 4H → NO2 + 2H2O a a ta cã: 0,6 = 0,2 + a → a = 0,4 mol → VNO 2 = 8,96 lít

2. Ph−¬ng ph¸p ®Æt Èn sè phô VÝ dô: Cho 18,5 gam hçn hîp Z gåm Fe, Fe3O4 t¸c dông víi 200 ml dung dÞch HNO3lo`ng ®un nãng vµ khuÊy ®Òu. Sau khi ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn thu ®−îc 2,24 lÝt khÝ NO duy nhÊt (®ktc), dung dÞch Z1 vµ cßn l¹i 1,46 gam kim lo¹i.

1. ViÕt c¸c ph−¬ng tr×nh hãa häc cho c¸c ph¶n øng x¶y ra.

2. TÝnh nång ®é mol/l cña dung dÞch HNO3.

Gi¶i: §Æt c«ng thøc chung cña Fe (tham gia ph¶n øng) vµ Fe3O4 trong hçn hîp lµ FexOy, sè mol lµ a, ta cã: 56ax + 16ay = 18,5-1,46 = 17,04 (1) +5 +2 N + 3e → N (trong NO) 0,3 0,1 FexOy → xFe+2 + yO-2 + (2x -2y)e a (2x -2y)a 2ax − 2ay = 0,3 (2) Gi¶i hÖ hai ph−¬ng tr×nh (1), (2): ax = 0,27; ay = 0,12 nFe = nFe ( NO3 )2 = ax nªn n HNO3 = 0,27 × 2 + 0,1 = 0,64 (mol) C HNO3 =

0,64 = 3,2M 0,2

38