Rit LbhÍ nr 104

Áburðarsvörungrænfóðurs áframræstummómýrum

ÞóroddurSveinsson

áframræstummómýrum

Þessiskýrslagreinirfrániðurstöðumrannsóknarááburðasvörungrænfóðurssemvarræktaðá tvennskonarframræstummómýrumíBorgarfirðisumarið2017.Tværalgengargerðirtilbúinsáburðar ogáburðarkalkvarnotaðágrænfóðriðogvaráburðarsvörunmældíuppskeruogefnainnihaldi. VerkefniðvarunniðísamstarfiviðHvanneyrarbúiðehf.ogUppísveitehf.áHestiogstyrktaf Framleiðnisjóðilandbúnaðarins.

1.ágúst2018

ÞóroddurSveinsson verkefnisstjóriLbhÍ

Samantekt

•

Áframræstummómýrumeráburðarsvörunívetrarrýgresiogvetrarrepjumeirimeðþrígildum grænfóðuráburðienmeðþrígildumtúnáburðiþegarkemiraðuppskerumagni.

•

Áburðarsvörungrænfóðurserheiltyfirmeiriánýræktarmómýrienáræktunarmómýri.

•

Þaðereinungisáburðarsvörunafáburðarkalkiívetrarrepjuenekkiívetrarrýgresiánýræktar mómýri.

•

Þaðerengináburðarsvörunafáburðarkalkiíræktunarmómýri.

• Enginnmunureráfóðurgildi(gæðum)uppskerunnarmilligrænfóðuráburðarogtúnáburðar.

• Heildaruppskeragrænfóðursafnýræktarmómýrierumtalsvertminnienafræktunarmómýri.

• Hlutföllhöfuðnæringarefnannaíþrígildumáburði(nitur,fosfór,kalí)hefuráhrifááburðarsvörun grænfóðursámómýrum.

• Grænfóðuráburðurkostarminnaentúnáburðuráhvertkguppskeruaukaígrænfóðriámómýrum.

• Túnáburðurkostaraðeinsminnaengrænfóðuráburðuráhvertkgheildaruppskeruígrænfóðriá mómýrum.

• Þaðgeturveriðréttlætanlegtaðberalítiðeðaekkertágrænfóðuríræktunarmómýritilað innleysauppsöfnuðnæringarefniúrfyrriræktun(túnrækt).Þaðerekkihægtínýræktarmómýri.

• Ekkiermæltmeðtúnáburðifyrirgrænfóðurámómýrum.

Orðskýringar

ÁburðarsvörunViðbrögðplantnaviðáburðargjöfenþaugetaveriðmargvíslegeftiraðstæðum. Áburðurhefuráhrifáútlit,vöxtogefnainnihaldplantna.Áhrifinerumest sjáanlegaíófrjósömulandiogminnstímjögfrjósömulandi.Íáburðarfræðinnier áburðarsvörunmældmeðtvennumhættisemdregurframáhrifáburðará;

• styrknæringarefnaíuppskeru(%eðag/kgþurrefni)

• uppskeruþurrefnisoguppskerunæringarefna(kg/ha)

Ítilraunumeruoftastsamanburðarreitirsemfáengan(0)áburðsemsegirokkur hvaðjarðvegurinnstendurundirmikilliuppskeruíþaðogþaðskiptið. Hvernigeráburðarsvörunmetinítilraunum?

Mældar Heimturáborinnaefna(MHi),kgkgáborinsefnis-1 =Ui/Ái

Heimturaf Framboðinæringarefna(HFi),kgkgíframboðiefnis-1 =Ui/(J0 +Ái)

Mæld Skilvirkniáborinnaefna(MSi),kgkgáborinsefnis-1 =(Ui -U0 )/Ái þarsem;

U= Uppskoriðefni(kg/ha)

Á= Áboriðefni(kg/ha)

J=Næringarefniúrjarðvegsforða=næringarefniíuppskeru0reita(kg/ha)

0 =ekkertáboriðefni(viðmiðun,0kg)

i =magnefnisíuppskeruvið i magnáborinsefnis

EinkornaáburðurTilbúinnáburðurþarsemöllnæringarefninerusamaníhverjukorni.

Endurrækt Ræktunarlandsemerendurunniðtilaðaukauppskeruoftastmeðsáskiptum.

EndurræktarskeiðTekurviðafnýræktarskeiðiþegaráhugiákornræktbyrjarílok20.aldar.

FjölkornaáburðurBlandaðurtilbúinnáburðurþarsemhöfuðnæringarefnineruaðskiliníhverju korni.

Fóðurgildi Magnnýtanlegrarorku(meltanleiki)ogmagnnæringarefnaíkguppskeru.

Grænfóður Sumar-ogvetrareinærarfóðurjurtirsemerunýttartilsláttarog/eðabeitaráður enþærnáfullumþroska.

HöfuðnæringarefniNitur(N),fosfór(P)ogkalí(K).Þrjúmeginnæringarefninítilbúnumáburði.

Mómýri,mójörðÞarsemefstihlutimýrarjarðvegs(>50sm)erlífrænnmeða.m.k.20%kolefniaf heildarþyngd(histosol).Samaogsvarðar-eðatorfmýrar.

Histosol Sjámómýri

Nýrækt

Fyrstaræktuneftiraðlandhefurveriðbrotiðtilræktunar(oftastfyrirtúnrækt). Samanbernýræktarmómýri.

NýræktarskeiðTímabiláseinnihluta20.aldarþegarstærstihlutiræktunarlandsvarðtilá Íslandi.

Sáðskipti Þegarskipterumeðaendurnýjaðsáðgresiíræktarlandi.

Stoðkolvetni Kolvetnifrumuveggjaíplöntum(NDF).

ÞrígilduráburðurTilbúinnáburðurseminnihelduröllþrjúhöfuðnæringarefnin.

Inngangur

Ráðlagðiráburðarskammtarágrænfóðurbyggðustupphaflegaááburðartilraunumsemgerðarvoruá nýræktarskeiðinuásíðustuöld(t.d.BjarniE.GuðleifssonogMatthíasEggertsson,1977).Þærtilraunir sýnduaðgrænfóðurþurftimeirifosfór(P)ogmeirakalí(K)íhlutfalliviðnitur(N)entúngröstilaðgefa fullauppskeru.ÞessvegnavarÁburðaverksmiðjaríkisinsmeðsérstakanN-P-Káburðfyrirgrænfóður, Græði5(15-15-15).Sambærileguráburðurerennmikiðnotaðurfyrirgrænfóðurídagenheitaöðrum nöfnum;Fjölgræðir5,17-15-12,Völlur17-15-15+S,Sprettur16-15-12,NPK15-7-12,Líf17-15-12. Þrígildurtúnáburðursemermeðhæstasteinefnahlutfalliðámarkaðiers.k.20-10-10eðaálíka.

Rannsóknirsýnaaðáburðarsvöruníframræstummómýrumsemhafaveriðlengiíræktuneroftlítil (t.d.ÞóroddurSveinsson,2010).Áráðstefnunni„Plöntunæringánýrriöld“semhaldinvaráHvanneyri vorið2004varlagttilaðendurskoðaráðlagðaáburðarskammtafyrirgrænfóðurþvíaðmeðræktun hafaeiginleikaroggæðijarðvegsbreystmikiðfránýræktarskeiðinuvegnaáburðargjafar,kölkunarog endurræktunarítengslumviðsáðskipti.Bentvaráþánýlegartilraunirígamalgrónuræktunarlandisem sýndualltaðraogminniáburðarsvörunaftilbúnumáburðienáðurþekktist.Þessarniðurstöðurleiddu tilþessaðráðlagðiráburðarskammtarfyrirtúnoggrænfóðurvoruendurskoðaðiruppaðvissumarki.

Ennvantaðiþórannsóknirtilaðáætlanákvæmaráburðarþarfirgrænfóðurssemtekurmiðaf jarðvegsgerðumogsöguræktunarlands.Þávoruekkitilneinarupplýsingarumáhrifkölkunará áburðarsvörungrænfóðursímómýrum.

RíkharðBrynjólfssongerðitilrauníframræstrimómýriáHvanneyrisemstaðfestilitlaáburðarsvöruní grænfóðri(HólmgeirBjörnssonogÞórdísAnnaKristjánsdóttir[ritstj.],2005).Tilrauninsýndilitla áburðasvörunviðvaxandiskammtaafNogPáburðim.t.t.þurrefnisuppskeruenefnastyrkurjókstupp aðvissumarkimeðvaxandiáburðarskömmtum.Mestvaráburðarsvöruninafkalíáburðisemsýndisig meðalannarsþannigaðefekkivarboriðákalíkomþaðívegfyriruppskeruaukaafNogPáburði.

Þettaverkefnierætlaðaðberasamanáhrifafvaxandiáburðarskömmtumítveimurþrígildum(N-P-K) áburðartegundumáuppskeruogefnainnihaldívetrarrepjuogvetrarrýgresiogsemeruræktaðará framræstrimómýrimeðlangaræktunarsögu(ísáðskiptum)annarsvegarogframræstrimómýrisem hefurekkiveriðíræktun(nýrækt).Þrígildiáburðurinnerannarsvegarhefðbundinngrænfóðuráburður (dýr,kr/kg)oghinsvegarhefðbundinnsteinefnarríkurtúnáburður(ódýr,kr/kg).

Rannsóknaspurningar

1. Hvaðaáburðarskammtarágrænfóðursemræktaðeráframræstummómýrumskilabestu uppskerunnim.t.t.magns,gæðaogræktunarkostnaðar?

2. Geturtúnáburður(ódýr-)skilaðjafngóðriuppskeruoggrænfóðuráburður(dýr-)?

3. Svararkostnaðiaðkalkasérstaklegaframræstarmómýrarfyrirgrænfóðurræktun?

Efniogaðferðir

Tværtilraunirvorulagðarútáframræstrimómýrimeðlangaræktunarsöguogtværtilraunirvoru lagðarútáframræstamómýrisemekkihefuráðurveriðíræktun(nýrækt).

Tilraunastaðir

Hvanneyri (spildanr.35)

Margendurunninmómýrimeðáratugaræktunarsögu:

Plægðhaustið2016,fínunnið(herfað)ogvaltað:10.maí

Sáðogboriðá: 22.maí

Mávahlíð (Gósen)

FramræstmómýrisemhefurlengiveriðnýttsembeitarhólffyrirHestsbúiðenhefuraldrei veriðræktuðogvarplægðífyrstasinnfyrirþessatilraun.

Plægt,herfað,valtaðogsáð: 24.maí

Boriðá: 25.maí

Sáðaðferð,sáðmagnogyrki

Sáðvarsemsvarar10kgáhektaraafHobsonvetrarrepjuog40kgáhektaraafMeroavetrarrýgresiá báðumstöðum.ÁbáðustöðumvarnotuðsamasáningavélinsemkomfrábænumÁsgarðií Borgarbyggð.Húnleggurfræiðáyfirborðiðaftanviðjöfnunarsköfurenframanviðtindavaltasem þrýstirfræinuaðeinsofaníjarðveginn(mynd1).

Mynd1.Sáningavélinsemvarnotuðíverkefninu.

Áburðardreifing,áburðartegundirogtilraunaskipulag

Reitamönduldreifarivarnotaðurtilaðdreifaáburðinumogkalkinuátilraunareitina(mynd2).

Áburðardreifarinnvarsetturáeinagrunnstillingufyrirhverjaáburðartegundogmagnáburðarréðst þvíaffjöldaumferðasemfariðvaryfirákveðinreit.

Mynd2.Reitamönduldreifarinnsemnotaðurvarítilraunirnar.

Bornarvorusamantværþrígildarfjölkornaáburðategundir;áburður1,túnáburður(20%N-4,4%P8,3%K)ogáburður2,grænfóðuráburður(16%N-6,5%P-10%K).Stefntvaraðþvíaðberaásemsvaraði 50,100,150og200kgNáhektaraáallartilraunirnarogóháðáburðartegund.Vegnavantstillingará áburðardreifaratókstþaðekkieinsogkemurframíviðaukatöfluI.Bæðivaráburðarmagniðbreytilegt eftiráburðartegundumsemogtilraunum.Íáburði1varáburðarmagniðábilinu0-268kgN,0-59kgP og0-111kgKáha.Íáburði2varáburðarmagnið0-228kgN,0-93kgPog0-143kgKáha.Tilþessað berasamanáburðarliðinaogáburðartegundirnarvoruuppskerutölurogefnastyrkurþvíleiðréttmeð aðhvarfsjöfnumíbáðumáburðartegundumað50,100,150og200kgN.

Tilraunaskipulagiðvareinsíöllumtilraunumogvorutilraunaliðiríhverritilraunendurtekniríþremur blokkum(myndIíviðauka).Hverriblokkvarskiptjafntítvostórreitisemfenguáburðarkalksemsvaraði 180kgCa/ha,eðaekkertkalkogíhverjumstórreitvorusmáreitirmeðfjórumvaxandi áburðarskömmtumítveimurþrígildumáburðartegundum;túnáburður(ódýr)oggrænfóðuráburður (dýr),ásamtreitumsemfenguenganáburðtilviðmiðunar.Hvertilraunvarþvímeð60reitiogsamtals 240reitirífjórumtilraunum.Hversmáreiturvar1,5mx4,5m=6,75m2 .

Uppskerumælingarogsýnatökur

TilraunirnarvoruslegnaroguppskerumældarmeðreitasláttuvélinniIðunnisemerafgerðinniHaldrup. Umleiðvoruheysýnivigtuðúröllumreitumfyrirþurrefnis-,meltanleika-,stoðkolvetna(NDF)-,niturogsteinefnamælingar.Straxeftirsláttvarsýnunumkomiðí55-65°Cheitaþurrkofnaíu.þ.b.þrjádaga áðurenþauvoruvigtuðúttilþessaðákvarðaþurrefnismagnsýnanna.Gerterráðfyriraðsýninhafi þánáðfullrigeymslufestuogþurrefnisinnihaldsýnannaverið93,5%.Allaruppskerutöluríþessari skýrslumiðaþóvið100%þurrefni.

Vetrarrýgresiðvarslegiðtvisvarogvetrarrepjaneinusinniíloksumars.Alls360sýni.

Sláttutímarvoruþessir;

Mávahlíð vetrarrýgresi vetrarrepja vetrarrýgresi vetrarrepja

Hvanneyri

1.sláttur 2.ágúst 4.-5.september 3.ágúst 6.september 2.sláttur 7.september 6.september

Jarðvegssýni

Íloksláttarvorutekin10smdjúpjarðvegssýniíöllumblokkumogöllumreitumsemekkihöfðufengið áburð,meðeðaánkalks.Teknirvorutveirkjarnarúrhverjumreitsemsettirvoruíbréfpoka.Alls24 samsýni.Sýninvoruþurrkuðáborðiviðstofuhita.

Mælingaráheysýnum

AllarmælingaráheysýnumvoruunnaráEfnagreiningumehf.Hvanneyri.Mæltvarmeltanlegorka, NDF(stoðkolvetni),nitur(N),fosfór(P),kalí(K),kalsíum(Ca),magnesíum(Mg),natríum(Na)og brennisteinn(S).

Mælingarájarðvegssýnum

MælingarájarðvegivoruframkvæmdarájarðvegsstofuLbhÍ,NýsköpunarmiðstöðÍslandsog Efnagreiningumehf.Jarðvegurinnvarþurrkaðurvið40°Cáðurenhannvarrúmþyngdarmældurog sigtaðurígegnum2mmsigtitilaðskiljaaðfínjörðoggrófjörð.Þarsemöllsýnininnihéldumjöglítiðaf grófjörð(<2%)þurftiekkiaðmælarúmþyngdheildarsýnisheldureinungisfínjarðar.Íjarðvegssýnunum varmælt,glæðitap,pH(ívatni),kolefni(C),nitur(N)ogsteinefnií Ammóníum- Laktat(AL)skoli;fosfór (P),kalsíum(Ca),magnesíum(Mg),kalí(K),mangan(Mn),kopar(Cu)ogZink(Zn).

Úrvinnslaogútreikningar

TölfræðilegúrvinnslafórframítölfræðiforritinuJMPútgáfa13( www.jmp.com )ogExcel.

Áburðarsvörunmældíuppskerumagnisemfallafvaxandiskömmtumafáburðiféllbestaðannarsstigs aðhvarfsjöfnum;

y=b*(kgáboriðefni/ha)^2+bc*(kgáboriðefni/ha)+a enmældíefnastyrkuppskerunnarféllsvöruninbestaðlínulegumaðhvarfsjöfnum; y=b*(kgáboriðefni/ha)+a

Þarsem; y=uppskeraefna(kg/ha)eðaefnastyrkur(g/kgþurrefni) a=fasti b,c=hallastuðlar

Tilaðmetatölfræðilegaáhrifmeðferðaliðaágrænfóðurtegundirnarvorugerðarfervikagreiningar (ANOVA)samkvæmtþessugrunnmódeli;

Yi,j,k,l = μ + Staðuri +Kalkji +Áburðurki +Áburðarskammtarli +Blokki +skekkja þarsem;

Yi,j,k,l =meðaluppskeraeðameðalefnastyrkurmeðferðaliðar(minnstukvaðratameðaltöl)

μ = heildarmeðaltal allra tilraunareita Meðferðaliðir;

i =Staður;Hvanneyri,Mávahlíð.

j =Kalk,ekkikalk.

k =Áburðartegund;túnáburður(ódýr),grænfóðuráburður(dýr).

l =Áburðarskammtar;semsvarar0,1,(1+1),(1+1+1),(1+1+1+1),þarsem1=57-67kgN/haeftir tilraunum.

Blokk=endurtekningar=3íreitumsemfenguáburðog6(2íblokk)íáburðarlausumreitum.

Víxláhrifmillimeðferðaliðavoruóverulegogeruekkimeðígrunnmódelinu.Áherslaníniðurstöðugreiningumerlögðámegináhrifmeðferðaliðanna.

Tilaðmetatölfræðilegamarktæknimillimeðferðaliðavarfundiðsvokallaðp-gildieðasennileikahlutfall millimeðaltala.Efp<0,05telstmunurmillimeðaltalatölfræðilegamarktækur,annarsekki.

Kostnaðarútreikningar

Verðááburðiersamkvæmtverðskrááburðarsalavorið2017.Verðátúnáburði(20%N-4,4%P-8,3%K) varþá285kr./kgNogágrænfóðuráburði(16%N-6,5%P-10%K)384kr./kgN.Verðmunurinnskýristaf þvíaðN,P,Khlutfölliníáburðinumeruólík.N/PogN/Khlutföllinígrænfóðuráburðinumerulægrien ítúnáburðinum.

Niðurstöður

Veðurfar

ÍtöfluIIIíviðaukaertekinnsamanmeðalhitiogúrkomamánaðannamaítilseptemberáveðurstöðvum næsttilraunastöðumátilraunatímanum.Meðalhitinnersvipaðurábáðumtilraunastöðum(9,6-9,8°C) semvarumhálfrigráðuhærrienmeðalhitiþessamánaðaáöldinni.Úrkomanvarnokkuðundir meðallagi,sérstaklegaíjúlíogágúst.ÚrkomanvarheldurmeiriáHvanneyri(300mm)eníStafholtsey (270mm).

Jarðvegurinn

NiðurstöðurjarðvegsgreiningaáHvanneyriannarsvegarogíMávahlíðhinsvegarerusýndarítöfluIV íviðauka.Enginnmunurvarájarðvegiíkölkuðumogókölkuðumreituminnanstaðaogerþeimþví slegiðsaman.Þettakomáóvartþvíbúastmáttiviðþvíaðkölkuðureitirnirsýnduheldurhærrasýrustig enókölkuðureitirnir.Ástæðanersennilegamikilbuffervirknisemerílífrænumjarðvegisemheldur afturaföllumsýrustigsbreytingum.ÞávarheldurenginnmunuráALleysanlegukalsíumíkölkuðuog ókölkuðureitunumsemerfiðaraeraðútskýra.RannsókníHvanneyrarmýrunumsýndiaðkalsíum(Ca) skolastímiklumagniúrjarðvegimeðjarðvatni,eðaum95kgCa/haáári(BjörnÞorsteinssono.fl.2004).

Enguaðsíðurhefðimáttbúastviðþvíað180kgCa/haíaðleysanleguformi(áburðarkalki)semborið varákalkreitinamyndisláútíjarðvegsefnagreiningunum.

Jarðvegsgerðinátilraunastöðunumvarmjöglíkogflokkastbáðarsemmójörð(histosol)semer jarðvegurmeðaðminnstakosti20%kolefnisinnihaldafheildarþyngd(ÓlafurArnalds2004).

Rúmþyngdar-ogglæðitapsmælingarnarbendaþótilþessaðmójörðináHvanneyriséheldurfíngerðari enmójörðiníMávahlíð.Enginnmunurvarániturinnihaldijarðvegsmillistaðaenhinsvegarvarheldur meirakolefniogþarmeðhærraC/NhlutfallíHvanneyrarjörðinnisamanboriðviðMávahlíðarjörðina.

YfirleitterC/Nhlutfalliðlægraíjarðvegisemlengihefurveriðíræktunsamanboriðviðsambærilegan jarðvegsemekkihefurveriðíræktun,þóaðþvíséöfugtfariðhér.

Þaðermjögskýrmunurásýrustigi(pH),fosfór-ogkalsíuminnihaldiámillistaðasemskýristafþvíað mómýrináHvanneyrihefurveriðlengiíræktunogfengiðvænaskammtaafbúfjáráburðiogtilbúnum áburðiígegnumárin.

Megináhrifkölkunar

Yfirborðskölkunmeðáburðarkalkihafðilítilsemengináhrifáefnastyrkuppskerunnar(niðurstöðurekki sýndar).Megináhrifkölkunaráþurrefnisuppskeruerusýndítöflum1og2.Ívetrarrepjunnigafkölkun engasvörunáHvanneyrienkölkuðureitirniríMávahlíðgáfu9%meiriuppskeruenókölkuðureitirnir (tafla1).

Tafla.1.Megináhrifkölkunarámeðalþurrefnisuppskeruívetrarrepju,t/ha.

Staður Kalkað EkkikalkaðMt.St.sk.1 p-gildi Hvanneyri 6,7 6,7 6,70,1590,9615 Mávahlíð 4,8 4,4 4,60,109 0,0035 1 Staðalskekkja

Ívetrarýgresinugafkölkunengaáburðarsvörun,hvorkiáHvanneyrieðaíMávahlíð(tafla2).

Tafla2.Megináhrifkalksámeðalþurrefnisuppskerurýgresis,t/ha.

Staður KalkaðEkkikalkaðMt.St.sk.1 p-gildi …1.sláttur…

Hvanneyri 3,21 3,38 3,290,0850,170

Mávahlíð 1,37 1,32 1,350,0770,648 …2.sláttur…

Hvanneyri 5,43 5,52 5,470,0990,548 Mávahlíð 4,13 3,89 4,010,1180,157 …uppskeraalls…

Hvanneyri 5,43 5,52 5,470,0990,548

Mávahlíð 4,13 3,89 4,010,1180,157 1 Staðalskekkja

Megináhrifáburðartegundar

Ítöflum3og4erusýndmegináhrifáburðartegundaáuppskeruívetrarrepjuogvetrarrýgresi.

Grænfóðuráburðurinngaf8%og19%meiriuppskeruívetrarrepjunnientúnáburðurinnáHvanneyri ogMávahlíðhverumsig.RepjuppskeranáHvanneyrivar46%meirieníMávahlíð(tafla3).

Tafla3.Megináhriftegundaráburðarámeðalþurrefnisuppskeruívetrarrepju,t/ha.

Staður Túnáb. Grænf.áb. Mt. St.sk.1 p-gildi Hvanneyri 6,5 7,0 6,7 0,159 0,0162 Mávahlíð 4,2 5,0 4,6 0,109 <0,0001 1 Staðalskekkja

Ívetrarrýgresinugafgrænfóðuráburðurinn11%og9%meiriuppskeruentúnáburðurinnáHvanneyri ogMávahlíðhverumsig.RýgresisuppskeranáHvanneyrivar36%meirieníMávahlíð(tafla4).

Þessimikliuppskerumunurmilliáburðartegundakemurnokkuðóvartogererfittaðútskýraþarsem mjögríkulegaerboriðámeðhæstuáburðarskömmtumíbáðumáburðartegundum.Svovirðistaðþað séekkinógaðtryggjanægtframboðafN,PogKíáburðiheldurskiptirhlutfallN,PogKeinnigmálief litiðertilþurrefnisuppskeru.Nánarverðurfjallaðumþettaínæstuköflum.

Tafla4.Megináhriftegundaráburðarámeðalþurrefnisuppskeruívetrarrýgresis,t/ha.

Staður Túnáb. Grænf.áb. Mt.St.sk.1 p-gildi …1.sláttur…

Hvanneyri 3,2 3,4 3,3 0,085 0,0200

Mávahlíð 1,3 1,5 1,4 0,077 0,0780 …2.sláttur…

Hvanneyri 2,0 2,3 2,2 0,041 <0,0001

Mávahlíð 2,6 2,7 2,7 0,082 0,2334 …uppskeraalls…

Hvanneyri 5,2 5,8 5,5 0,099 0,0002

Mávahlíð 3,8 4,2 4,0 0,118 0,0500 1 Staðalskekkja

Áhrifáburðarmagnsááburðarsvörun

ÍtöflumV,VI,VIIogVIIIíviðaukaerusýndaraðhvarfsjöfnurfyrirþurrefnisuppskeruogefnastyrk uppskerunnarsemfallafvaxandiáburðarskömmtumígrænfóðurtegundunum.Efþurrefnisuppskeran erskoðuðermarktækáburðarsvöruníbáðumgrænfóðurtegundunumábáðumstöðum(töflurVog VIIíviðauka).Enáburðarsvöruninermismikileftiráburðartegundogstöðum.Áburðarsvöruniner minniítúnáburðinumenígrænfóðuráburðinumoghúnerminniáHvanneyrieníMávahlíð.

Hinsvegarefskoðaðurerefnastyrkuruppskerunnar,N,PogK,varenginnmunurámilli áburðartegundannainnanhversstaðarogþvívaráburðartegundunumslegiðsamaníeinajöfnufyrir hvernstað(töflurVIogVIIIíviðauka).

Meðvaxandiáburðarmagnivexyfirleittefnastyrkuríuppskerunni.Þaðvarþóekkialltaftilfelliðí þessumtilraunum.Fosfórstyrkur(P)uppskerunnarívallarrýgresií1.slættijókstekkimeðvaxandPí áburðiáHvanneyriogí2.slættiíMávahlíðvarekkimarktækaukningínitur-ogkalístyrkuppskerunnar meðvaxandiNogKíáburði.Ívetrarrepjunnivarekkimarktækaukningíniturstyrkuppskerunnarmeð vaxandiNíáburðiíMávahlíðogáHvanneyrivarekkimarktækaukningífosfórstyrkuppskerunnarmeð vaxandiPíáburði.

Meðalefna-ogorkuinnihalduppskerunnarerítöfluIXíviðauka.Þarséstaðmarktækurmunurerá millistaðaíflestummældumefnumíbáðumgrænfóðurtegundunum.

Uppskeravetrarrepju(Hobson)

EftilraunastaðirnirerubornirsamanséstaðræktunarmýrináHvanneyrigefurmunmeiri þurrefnisuppskeruennýræktarmýriníMávahlíð(mynd3).UppskerumestureitirniríMávahlíðerumeð minniuppskeruenreitirniráHvanneyrisemfenguenganáburð.Reitirsemfenguenganáburðeruað gefamiklauppskeruáHvanneyrieða6,4tonn/haogþessvegnaeráburðarsvöruninfrekarlítilþar miðaðviðíMávahlíðþarsemuppskerulausureitirnirgáfu3,7tonnsemerum73%munur. Grænfóðuráburðurinngefurmeiriuppskeru(svörun)entúnáburðurinn,sérstaklegaíMávahlíð.Á Hvanneyrier50kgNígrænfóðuráburðiaðskilasvipaðriuppskeruog200kgNítúnáburði.ÍMávahlíð

hinsvegarermunurinnmilliáburðartegundaennmeiriogtúnáburðurinnnæraldreiaðgefajafnmikla uppskeruoggrænfóðuráburður.

Mynd3.ÁhrifvaxandiáburðarskammtaítveimuráburðartegundumáþurrefnisuppskeruíHobsonvetrarrepjuá HvanneyriogíMávahlíð.

Uppskeravetrarrýgresis(Meroa)

Ólíktvetrarrepjunnivarvetrarrýgresiðslegiðtvisvar(frumvöxturogendurvöxtur).Ífyrrislættivar uppskeranmjöglítilíMávahlíðsamanboriðviðuppskerunaáHvanneyri(mynd4).ÍMávahlíðvorureitir ífyrrislættisemfenguenganáburð(meðogánkölkunar)mjögillagrónir.Munurmilliáburðarliðavar mjögsýnilegurogreitirfrekargisnir.ÁHvanneyrihinsvegar,varsýnilegurmunurmilliáburðarliðaekki skýrþóaðuppskerumælingarnarsýnaannaðogmarktækanmunmilliliða.Ábáðumstöðumereinnig skýrmunurááburðarsvörunmilliáburðartegunda.

UppskeraendurvaxtarvarheldurmeiriíMávahlíðenáHvanneyri(mynd5)semkomtalsvertáóvart miðaðviðútlitreitannarúmummánuðiáðurþegarfrumvöxturvarsleginn.Allirreitirvoruorðnirmun þéttariogvöxtulegriogerfittaðgreinamunámilliáburðarliða.Uppskerumælingarnarsýnaþóágætan munoggrænfóðuráburðurinnskilarmeiriáburðarsvörunentúnáburðurinn.

Hvanneyri

Mynd5.ÁhrifvaxandiáburðarskammtaítveimuráburðartegundumáþurrefnisuppskeruendurvaxtaríMeroa vetrarrýgresiáHvanneyriogíMávahlíð.

Heildaruppskeravetrarrýgresisersýndámynd6.UppskerareitasemfenguenganáburðáHvanneyri varum4,7þurrefnistonnmiðaðvið2,5tonníMávahlíðsemgerirum86%mun.Munurinnmillistaða skýristnánasteingönguaflélegriuppskerufrumvaxtaríMávahlíð.Svovirðistsemhránýræktarmýri þurfismátímatilað„hitna“áðurenhúnferaðgefaafsér.ÁHvanneyrier50kgNígrænfóðuráburði aðskilasvipaðriuppskeruog200kgNítúnáburðilíktogívetrarrepjunni.ÍMávahlíðhinsvegarer100 kgNígrænfóðuráburðiaðskilasvipaðriuppskeruog200kgNítúnáburði.

Hvanneyri

Mynd6.ÁhrifvaxandiáburðarskammtaítveimuráburðartegundumáheildarþurrefnisuppskeruíMeroa vetrarrýgresiáHvanneyriogíMávahlíð.

Ámynd7erusýndáhrifvaxandiNskammtaíáburðiívetrarrepjusemfallafNstyrkíuppskeruá HvanneyriogíMávahlíð.AthyglivekurmjögmikillNstyrkuruppskerunnaríMávahlíðsemvartæp40 gN/kgþurrefnióháðáburðarskömmtum(enginsvörun)enáHvanneyrivarmeðalNstyrkur uppskerunnartæp27gN/kgþurrefni.ÁHvanneyrivaráburðarsvöruninlítilenþómarktæk.Þetta

Mávahlíð

Mynd7.Áhrifvaxandiáburðarskammtaánitur(N)styrkíuppskeruíHobsonvetrarrepjuáHvanneyriogí Mávahlíð.Meðaltaltveggjaáburðartegunda.

bendirtilþessaðframboðafupptækunitriúrjarðvegsforðahafiveriðríkulegtíMávahlíðogmeiraen áHvanneyriþráttfyriraðheildarmagnnitursíjarðvegisésvipaðábáðumstöðum(taflaIVíviðauka).

Ámynd8erusýndáhrifvaxandiPskammtaíáburðiívetrarrepjusemfallafPstyrkíuppskeruá HvanneyriogíMávahlíð.AthyglivekurmikillPstyrkuruppskerunnaráHvanneyrisemvartæp3,5g P/kgþurrefnióháðáburðarskömmtum(enginsvörun)eníMávahlíðvarPstyrkuruppskerunnarfrá2,8 grömmum(0reitir)til3,6g/kgþurrefni.ÍMávahlíðvaráburðarsvörunintalsverðogmarktæk.Við80 kgP/haíáburðierPstyrkuruppskerunnarsvipaðurogáHvanneyrisemfékkenganáburð.Þettabendir tilþessaðframboðafupptækumfosfórúrjarðvegsforðahafiveriðríkulegtáHvanneyriogmunmeira eníMávahlíð.Þaðkemureinnigframíjarðvegsgreiningum(taflaIVíviðauka)þarsemaðALleysanlegurfosfórerríflegaþrisvarsinnummeiriíjarðveginumáHvanneyrimiðaðviðjarðveginní Mávahlíð.

Mávahlíð

Mynd8.Áhrifvaxandiáburðarskammtaáfosfóri(P)styrkíuppskeruíHobsonvetrarrepjuáHvanneyriogí Mávahlíð.Meðaltaltveggjaáburðartegunda.

Ámynd9erusýndáhrifvaxandiKskammtaíáburðiívetrarrepjusemfallafKstyrkíuppskeruá HvanneyriogíMávahlíð.Áburðarsvörunerábáðumstöðummarktækogkalístyrkuríuppskeruer marktæktmeiriíMávahlíð,um10%aðjafnaði.Þaðkemureinnigframíjarðvegsgreiningum(taflaIVí viðauka)þarsemaðAL-leysanlegtkalíer27%meiraíjarðveginumíMávahlíðmiðaðviðjarðveginná Hvanneyri.

Hvanneyri Mávahlíð

ÁboriðkgK/ha

Mynd9.Áhrifvaxandiáburðarskammtaákalí(K)styrkíuppskeruíHobsonvetrarrepjuáHvanneyriogí Mávahlíð.Meðaltaltveggjaáburðartegunda.

Efnastyrkurívetrarrýgresinusemfallafvaxandiáburðarskömmtumsýnirmjöglíktmunsturogí vetrarrepjunni.Ámynd10erusýndáhrifvaxandiNskammtaíáburðiívetrarrýgresisemfallafNstyrk íuppskeruáHvanneyriogíMávahlíð.MjögmikillNstyrkuruppskerunnarvekurathygliíMávahlíðsem var36gN/kgþurrefnióháðáburðarskömmtum(enginsvörun)enáHvanneyrivarmeðalNstyrkur uppskerunnartæp32gN/kgþurrefni.ÁHvanneyrivaráburðarsvöruninlítilenþómarktæk(30til33g N/kgþurrefni).

Hvanneyri Mávahlíð

Mynd10.Áhrifvaxandiáburðarskammtaánitur(N)styrkíuppskeruíMeroavetrarrýgresiáHvanneyriogí Mávahlíð.Meðaltaltveggjaáburðartegundaogvegiðmeðaltaltveggjaslátta.

Ámynd11erusýndáhrifvaxandiPskammtaíáburðiívetrarrýgresisemfallafPstyrkíuppskeruá HvanneyriogíMávahlíð.AthyglivekurmikillPstyrkuruppskerunnaráHvanneyrisemvarum3,5g P/kgþurrefninánastóháðáburðarskömmtumeníMávahlíðvarPstyrkuruppskerunnarfrá2,0 grömmum(0reitir)til2,5g/kgþurrefni.ÍMávahlíðvaráburðarsvörunintalsverðogmarktæk.Við80 kgP/haíáburðierPstyrkuruppskerunnarennlangtundirPstyrkuppskerunnaráHvanneyrisemfékk enganáburð.

Hvanneyri Mávahlíð

ÁboriðkgP/ha

Mynda11.Áhrifvaxandiáburðarskammtaáfosfór(P)styrkíuppskeruíMeroavetrarrýgresiáHvanneyriogí Mávahlíð.Meðaltaltveggjaáburðartegundaogvegiðmeðaltaltveggjaslátta.

Ámynd12erusýndáhrifvaxandiKskammtaíáburðiívetrarrýgresisemfallafKstyrkíuppskeruá HvanneyriogíMávahlíð.ÁburðarsvörunerábáðumstöðummarktækenþómunmeiriáHvanneyri eníMávahlíð.KalístyrkuríuppskeruermarktæktmeiriíMávahlíð,um55%aðjafnaði.

Hvanneyri Mávahlíð

Mynd12.Áhrifvaxandiáburðarskammtaákalí(K)styrkíuppskeruíMeroavetrarrýgresiáHvanneyriogí Mávahlíð.Meðaltaltveggjaáburðartegundaogvegiðmeðaltaltveggjaslátta.

Umræður

Framkvæmdtilraunannatókstvelaðmestuleytiþóekkihafitekistaðberaáréttaáburðarskammtaí upphafi.Þaðvarauðveldlegaleiðréttmeðaðhvarfsjöfnum(töflurV-VIIIíviðauka)tilaðhægtværiað berasamanáburðarsvörunmeðferðaallsstaðarviðsamaáburðarmagneðasemsvarar0,50,100,150, 200kgN/ha,óháðáburðartegund,grænfóðurtegundogtilraunastað.

ÞaðvaktiathyglihvaðgrænfóðriðvarlengiaðtakaviðsérframeftirsumriíMávahlíðenáHvanneyri varþaðfljóttaðkomauppogþéttasigíbyrjunsumars.ÞessitöfásprettuíMávahlíðgerðiþaðað verkumaðgrænfóðriðnáðiþarekkieinsmiklumþroskaogáHvanneyri.Þaðgeturútskýrt uppskerumuninnámillistaðasemogháumNogKstyrkuppskerunnaríMávahlíð.Einsogsjámáá meðfylgjandimyndum13ermunurinnmikill13.júlíenhefurheldurminnkaðþremurvikumseinnaí reitumsemfenguáburð(myndir14).

Myndir13.Mávahlíð(t.v.)ogHvanneyri(t.h.)13.júlí2017.

Myndir14.Hvanneyri(t.v.)2.ágústogMávahlíð(t.h.)3.ágúst2017áfyrrisláttutímarýgresisins.Áburðaráhrifin erugreinilegaíMávahlíðenekkiáHvanneyri.

Enginskortseinkennisáustávetrarrýgresinuenívetrarrepjunnisýndustakarplönturskorteðaeitrun afeinhverjutagiábáðumtilraunastöðumsamanbermeðfylgjandimyndir15sýna.Einkenninvoru gulnaðblaðhold,brunnarblaðrendurogstundumkrepptblöð.Einnigfannst,ílitlummæliþó, kálmaðkuríMávahlíðsemvirtistekkihafaáhrifárepjuna,heiltyfir.

Myndir15.Mávahlíð(t.v.)3.ágústHvanneyri(t.h.)21.ágúst2017.

Þágerðistþaðírepjunniaðþaðlagðist(féll)ínokkrumreitumsemfengustærstuáburðarskammtana bæðiíMávahlíðogáHvanneyri(mynd16).Hefurþaðmjögsennilegadregiðúruppskeruþessarareita.

Mynd16.Hvanneyri1.september2017.Repjaíreitsemfékkhæstaáburðarskammtinnítúnáburði.

N,P,Khlutföllíuppskeruogáburði

Ítöflu5erusýndhlutföllN,PogKíáburðartegundunumogsvoíuppskerunni.N,P,Khlutfölliní áburðartegundunumeruólík.ÍgrænfóðuráburðinumerhlutfallNogPeðaKmunlægraení túnáburðinum.EnguaðsíðureruhlutföllN,PogKíuppskerunnieinsfyrirbáðaráburðartegundirinnan staðar.Þannigaðþessarólíkuáburðartegundirvirðastekkihafabeináhrifáefnahlutföllíuppskerunni. Hinsvegarermikillmunuráefnahlutföllummillistaðasembendirtilþessaðjarðvegurinnráðifrekar efnahlutföllumuppskerunnarenN,P,Khlutfölliníáburði.Önnurskýringgætiveriðsúaðgrænfóðriðí MávahlíðhafiekkiveriðkomiðeinslangtíþroskaogáHvanneyriþegarþaðvarslegið.Þekkterað efnahlutföll(N,PogK)breytastmeðþroskagrasa.

Tafla5.ÁhrifáburðategundaáN,P,Khlutföllíuppskeruvetrarrepjuogvetrarrýgresis.

Hlutföllíuppskeru

Rýgresi

Repja

Hlutfall Hlutföllíáburði Hvanneyri Mávahlíð Hvanneyri Mávahlíð efnatúnáb. grænf.áb. túnáb. grænf.áb. túnáb. grænf.áb. túnáb. grænf.áb. túnáb. grænf.áb.

N/P 4,5 2,5 8,8 8,815,415,57,6 7,612,312,3 N/K 2,4 1,6 1,8 1,81,21,11,4 1,41,91,9

K/P 1,9 1,5 4,8 4,813,313,55,4 5,46,66,6

Samanburðurááburðartegundum

Einsogkomiðhefurframerekkimunuráefnastyrkuppskerunnareftiráburðartegund.Hinsvegarer umtalsverðurmunuráheildaruppskerutegundaogefnaeftiráburðartegund,sérstaklegaíMávahlíð. ÞráttfyriraðbáðartegundirættuaðhafagefiðnægtN,P,ogKviðstærstuskammtana,skilar grænfóðuráburðurinnmeiriuppskeruentúnáburðurinnviðsamaáburðarmagn.Þaðsýniraðhlutföll þessaraefnaskiptamáli.ÞettaþyrftiaðrannsakabeturmeðþvíaðprófaönnurN/P/Khlutföllennú erutilíþrígildumáburðieðaþrígildanáburðmeðhærrasteinefnahlutfallengrænfóðuráburði,einsog ert.d.ígarðáburði(12N-13P-14K).

HlutfallslegarheimturN,PogKíuppskeru

Aðgengileg(upptæk)næringarefnifyrirplönturkomaannarsvegarúrjarðvegsforðaoghinsvegarúr áburði.Ítöflu6ersýndN,PogKupptakagrænfóðursáHvanneyriogíMávahlíðíreitumsemfengu enganáburð.Þarséstaðvetrarrepjaerheldurskilvirkariaðnáefnumúrjarðvegsforðaenvetrarrýgresi. EinnigerminniupptakaefnaúrjarðvegiíMávahlíðsamanboriðviðáHvanneyri,fyrirutanKí vetrarrýgresisemskýristafmjöghægumvextiframeftirsumri.Sérstaklegaerþófosfórupptakanúr jarðvegilítilíMávahlíðsemkemurþóekkiáóvartmiðaðviðPtöluíjarðvegi(taflaIVíviðauka).

Tafla6.MeðaluppskeraN,PogKíreitumsemfenguenganáburð,kg/ha.

Vetrarrepja

Vetrarrýgresi Staður N P K N P K Hvanneyri 16023106 140 1665 Mávahlíð 1471073 89 574

HeimturN,P,Kíuppskeruafheildarframboði(úrjarðvegi[nettó]+áburði)erusýndarímyndum1722.MyndirnarberasamanheimturáHvanneyriogMávahlíðannarsvegarogámilliáburðartegunda hinsvegar.ÍnánastöllumtilvikumminnkaheimturnareftirþvísemaðframboðN,PogKeykst. UndantekningineruheimturkalísíMávahlíð.

Heimturnitursívetrarrepjusemfallafframboðierusvipaðarítúnáburðimillitilraunastaða.Heimtur nitursúrtilbúnumáburðierábilinu50-100%eftirframboði.Hinsvegareruheimturnitursí grænfóðuráburðimeirienítúnáburðiíMávahlíðenekkiáHvanneyri(myndir17).

Túnáburður-vetrarrepja

0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2

Framboð,kgN/ha

0,4 0,6 0,8 1,0

Grænfóðuráburður-vetrarrepja Hvanneyri Mávahlíð

Framboð,kgN/ha

Myndir17.HlutfallslegendurheimtNíuppskeruafheildarframboðiívetrarrepjueftiráburðartegundog tilraunastað.0reitir=1,0(úrjarðvegieingöngu).

Heimturfosfórsívetrarrepjusemfallaðframboðierusvipaðaríbáðumáburðartegundunumog stöðum(myndir18).Heimturfosfórsítilbúnumáburðierábilinu20-60%eftirframboði.Athyglivekur aðheimturfosfórsskuliekkiverameiriíMávahlíðþarsemlítiðafaðgengilegumfosfórvaríjarðvegi. Mögulegaerþaðvegnalágssýrustigjarðvegssembindurhrattfosfórinnsemkemurúráburðinum.

Túnáburður-repja

Grænfóðuráburður-repja

0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 0102030405060708090100110 H e i m

h

u

0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 0102030405060708090100110 S k i l v i r k n i , h l u t f a l l a f h e i l d

Framboð,kgP/ha

Framboð,kgP/ha

Myndir18.HlutfallslegendurheimtPíuppskeruafheildarframboðiívetrarrepjueftiráburðartegundog tilraunastað.0reitir=1,0(úrjarðvegieingöngu).

Hvanneyri Mávahlíð

Heimturkalísívetrarepjusemfallafframboðisýnaekkimikinnmunámillistaðaogþaðerheldurekki skýrmunurmilliáburðartegunda(myndir19).Heimturkalísítilbúnumáburðieruábilinu60-105%eftir framboði.

Hvanneyri Mávahlíð 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 0255075100125150175200225 H e i m t u r , h l u t f a l l a f h e i l d

Túnáburður-vetrarrepja 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 0255075100125150175200225S k i l v i r k n i , h l u t f a l l a f h e i l d

Framboð,kgK/ha

Grænfóðuráburður-vetrarrepja

Framboð,kgK/ha

Myndir19HlutfallslegendurheimtKíuppskeruafheildarframboðiívetrarrepjueftiráburðartegundog tilraunastað.0reitir=1,0(úrjarðvegieingöngu).

Hvanneyri Mávahlíð

Ívetrarrýgresinuermunstriðsvipaðogívetrarrepjunni.

Heimturnitursívetrarrýgresisemfallafframboðierusvipaðarámillitilraunastaðaogáburðartegunda (myndir20).Heimturnitursúrtilbúnumáburðierábilinu60-90%.

Túnáburður-vetrarrýgresi

Grænfóðuráburður-vetrarrýgresi Hvanneyri Mávahlíð

Framboð,kgN/ha

Framboð,kgN/ha

Myndir20.HlutfallslegendurheimtNíuppskeruafheildarframboðiívetrarrýgresieftiráburðartegundog tilraunastað.0reitir=1,0(úrjarðvegieingöngu).

Heimturfosfórssemfallafframboðierusvipaðarmillistaðaenþaðermunuráheimtummilli áburðartegunda(myndir21).Heimturfosfórsítúnáburðinumvoruábilinu20-55%en17-30%í grænfóðuráburðinum.

Túnáburður-vetrarrýgresi

Grænfóðuráburður-vetrarrýgresi Hvanneyri Mávahlíð

Framboð,kgP/ha

Framboð,kgP/ha

Mynd21.HlutfallslegendurheimtPíuppskeruafheildarframboðiívetrarrýgresieftiráburðartegundog tilraunastað.0reitir=1,0(úrjarðvegieingöngu).

Heimturkalíssemfallafframboðivorubreytilegareftirstöðumogáburðartegundum(myndir22).

HeimturnarvorumeiriíMávahlíð,sérstaklegaþóígrænfóðuráburðinum.ÍMávahlíðvoruheimturnar ítúnáburðinum80-90%og100-110%ígrænfóðuráburðinum.ÁHvanneyrivoruheimturnar70-80%í túnáburðinumog80-100%ígrænfóðuráburðinum.

Túnáburður-vetrarrýgresi

Grænfóðuráburður-vetrarrýgresi

Hvanneyri Mávahlíð

0255075100125150175200225

Framboð,kgK/ha

0255075100125150175200225

Framboð,kgK/ha

Mynd22.HlutfallslegendurheimtKíuppskeruafheildarframboðiívetrarrýgresieftiráburðartegundog tilraunastað.0reitir=1,0(úrjarðvegieingöngu).

UppskoriðogáboriðN,PogK.

Ímyndum23-25erdregiðupphversumikiðN,PogKerfjarlægtmeðuppskerusemfallafvaxandi áburðarskömmtum(meðaltöláburðartegunda).Ámyndirnarereinnigdreginrauðlínasemsýnirhvað varmikiðboriðáafN,P,eðaKítilbúnumáburði.Efuppskeranerfyrirofanrauðulínunaþýðirþaðað mismunurinnkemurúrjarðvegsforða.Efuppskeranerfyrirneðanrauðulínunaþýðirþaðað mismunurinnverðureftiríjarðvegi.

Ámyndum23ersýnduppskeranitursígrænfóðurtegundunumeftirstöðumogsemfallafáburðargjöf. Þegarlítiðerboriðá(50kgN/ha)erstærsturhlutiniturnámsinsmeðuppskeruúrjarðvegsforðaeða alltað150kgN/ha(75%).Þegarhinsvegarermikiðboriðá(200kgN/ha)erniturnámiðmeðuppskeru álíkamikiðogáboriðN.Niturforðimójarðaeraðmestubundinnímargslunginkolefnasambönd. Kolefnafjölliðurjarðvegsinsmáflokkaíannarsvegaróstöðug(auðleyst)ogstöðug(torleyst) efnasambönd.Ílífrænumjarðvegieinsogmójörðerniturmagniðgífurlegt.ÁHvanneyriogíMávahlíð mááætlaaðíefstu20smjarðvegsséheildarniturmagnið13–14tonn/ha.Mestafþessunitrierekki aðgengilegtplöntumnemaeftirniðurbrotálífrænuefni.Viðniðurbrotálífrænuefnilosnarkolefnisem CO2 (koltvísýringur)ognitursemNH4 + (ammoníum)ogsíðanNO3 (nítrat)semeruþaunitursambönd semplönturgetatekiðuppognýtttilvaxtar.Algengterað60%afupptækuNeríofanjarðarvexti (uppskeru)og40%ílifandirótum.ÞannigaðefNuppskeraner200kg/haerheildarupptakaniturs333 kg/ha.Þau133kgafNsemverðaeftirírótumeruaðmestubundiníauðleysanleglífrænsambönd. Niturgeturtapastúrjarðvegisemnítratogílitlummælisemniturgas(NH3,NO,N2O,N2).ÁrlegtNtap

úrHvanneyrarmýrunumhefurveriðáætlaðum15kgN/ha(BjörnÞorsteinssono.fl.2004)semerum 4%afheildarframboðiafupptækuNfyrirnytjaplöntur.ÞaðþýðiraðstórhlutiafupptækuNírótum binstafturílífrænsamböndogerhlutiafnæringarefnahringrásumíjarðvegi.Kolefniðsemlosnarvið niðurbrotálífrænuefnierhinsvegaraðmestuágasformisemCO2 ogtapastútíandrúmsloftið.Í

lífrænumjarðvegieinsogframræstummómýrumeryfirleittmeirikolefnislosunenkolefnisbindingsem veldurgróðurhúsaáhrifum.LíklegteraðNáburðargjöfáframræstarmómýrarminnkinettólosun(tap) ílífrænumjarðvegi.Þaðhefurhinsvegarekkiveriðrannsakaðímómýrumenlangtímaáburðartilraunir

Vetrarrýgresi

0255075100125150175200225

ÁboriðN,kg/ha

Vetrarrepja

UppskoriðNHvanneyri UppskoriðNMávahlíð

ÁboriðN,kg/ha

Myndir23.MeðaluppskeraNívetrarrýgresiogvetrarrepjueftirtilraunastöðumborinsamanviðáboriðN. Meðaltaláburðartegunda.

ásteinefnajarðvegihafasýntaðkolefnisbindingeykstmeðvaxandinituráburði(HólmgeirBjörnsson o.fl.2018a,2018b).

Ámyndum24ersýnduppskerafosfórsígrænfóðurtegundunumeftirstöðumogsemfallaf áburðargjöf.Þarséstaðstærsturhlutiáborinsfosfórsskilarsérekkiíuppskeruna,heldurbinstvið jarðveginneðaalltuppí60kgP/haþarsemmesterboriðá.Allurþessifosfórbinsthrattefstí jarðveginumogerlítthreyfanlegur.Rannsóknsýndiaðárlegatapasteinungisum0,3kgP/haúr Hvanneyrarmýrunum(BjörnÞorsteinssono.fl.2004).Fosfóríjarðvegierbæðiálífrænuogólífrænu formienfosfórúrtilbúnumáburðisembinstíjarðvegieraðmestuáólífrænuformi(SigurðurÞór GuðmundssonogÞorsteinnGuðmundsson,2008).Íræktunarjarðvegisafnastþvíhrattuppmikill fosfórforðisemleiðirtilþessaðaðgengilegur(leysanlegur)fosfóreykstmeðtímanumí ræktunarjarðvegilíktogséstvelítöfluIVíviðauka.Ínýræktarmómýrinni(Mávahlíð)erhægtmeð stórumáburðarskömmtumaðnáuppfosfórstyrkíuppskerunniívetrarrepjutiljafnsáviðí ræktunarmómýrinaáHvanneyri(mynd8).Hinsvegargildirþaðekkiívetrarrýgresinuenþarvar fosfórstyrkuruppskerunnaralltafumtalsvertlægriíMávahlíðenáHvanneyriþráttfyrirmjögháa fosfórskammta(mynd11).

Vetrarrýgresi

Vetrarrepja

ÁboriðP

UppskoriðPHvanneyri UppskoriðPMávahlíð

ÁboriðP,kg/ha

ÁboriðP,kg/ha

Myndir24.MeðaluppskeraPívetrarrýgresiogvetrarrepjueftirtilraunastöðumborinsamanviðáboriðP. Meðaltaláburðartegunda.

Ámyndum25ersýnduppskerakalísígrænfóðurtegundunumeftirstöðumogsemfallafáburðargjöf. Þarséstaðupptakakalísermeirienáboriðkalí.Um30-80kgK/hakemurúrjarðvegsforðaí vetrarrýgresinu,mestíMávahlíðíreitumsemfengumestK(100kgK).Ívetrarrepjunnikom20-100kg K/haúrjarðvegsforða,mestáHvanneyriíreitumsemfenguenganáburð.

StærsturhlutiKíjarðvegierfastbundinnísteindumeða90-98%,1-10%erveðranlegtogeinungis0,12%afheildarKerskiptanlegthverjusinni,þ.e.aðgengilegtfyrirplöntur(LarsS.JensenogSørenHusted 2006).ÍríkjandisteindumáÍslandierlítiðkalíogímýrarjarðvegiersérstaklegalítiðkalíbæðiíforðaog semerskiptanlegt(ÞorsteinnGuðmundsson1994).Reglanhérálandieraðberamunminnaáafkalíi ítilbúnumáburðienþaðsemerfjarlægtmeðuppskeru.Hinsvegarskilarsérstórhlutiafkalíinusem fjarlægtermeðuppskeruafturáræktunarlandmeðbúfjáráburði.Kalískorturerþvíekkilíklegurí ræktunarlandiþarsembúfjáráburðurerborinnáreglulegameðtilbúnumáburði.Hinsvegarerlíklegt aðkalískorturgetikomiðuppmeðtímanumíræktunarlandisemfæreinungishefðbundinntilbúinn áburð.

Vetrarrýgresi

Vetrarrepja

ÁboriðK

UppskoriðKHvanneyri UppskoriðKMávahlíð

Myndir25.MeðaluppskeraKívetrarrýgresiogvetrarrepjueftirtilraunastöðumborinsamanviðáboriðP. Meðaltaláburðartegunda.

ÁburðartilraunáHvanneyriígrænfóðrisýndiaðkalívarþaðhöfuðnæringarefnisemstjórnaðiþvíhvort fengistáburðarsvörunafNogPáburði(mynd26).Efekkertkalívarboriðáenfullurskammturafnitri ogfosfórfékkstengináburðarsvörunmiðaðviðreitisemfenguenganáburð.Þóekkertværiboriðáaf nitrieðafosfórenfullurskammturkalíifékksthinsvegarágætáburðarsvörunoguppskeranvarápari viðreitisemfengufullanN,P,Kskammt(HólmgeirBjörnssonogÞórdísAnnaKristjánsdóttir,2005).

Vetrarrepja Vetrarrýgresi

N-P-K,kg/ha

Mynd26.Þurrefnisuppskeraívetrarrýgresiogvetrarrepjuþegareitthöfuðnæringarefni,N,PeðaK,vantarí áburði,boriðsamanviðreitisemfenguengantilbúinnáburð(lengsttilvinstri)ogfullanN,P,Káburðarskammt (lengsttilhægri).TilrauníræktunarmómýriáHvanneyri2004(HólmgeirBjörnssonogÞórdísAnnaKristjánsdóttir, 2005).

ÞessirannsóknstaðfestiraðíræktunarmómýrumáHvanneyrivirðistsemnægtframboðséíjarðvegi afaðgengilegumfosfórogaðmestunitrifyrirgrænfóðursemerræktaðísáðskiptumeftirtúnrækt.Í nýræktarmómýrinniíMávahlíðhinsvegar,ermjögtakmarkaðframboðafaðgengilegumfosfórensvo virtistsemgottframboðhafiveriðafaðgengilegunitriogkalíijarðvegifyrirgrænfóðrið.

Kostnaðarsviðsmyndir

Einnstærstikostnaðarliðurræktunareryfirleittáburður.Miðaðviðgefináburðarverðertalsverður verðmunur(kr/kg)ááburðartegundumsemnotaðarvoruíþessarirannsókn(mynd27).Verðmunurinn ervegnaþessaðgrænfóðuráburðurinnerhlutfallslegamunsteinefnaríkarientúnáburðurinn.

Mynd27.Samanburðurákostnaðiaftúnáburðioggrænfóðuráburðimiðaðviðsamamagnafábornunitri.Verð áburðarsamkvæmtverskrááburðarsalavorið2017.

Ámyndum28og29erkostnaðinumdeiltáallaþurrefnisuppskeruna.Þærsýnaaðeftirþvísemmeira erboriðáþvímeirieráburðarkostnaðurinn(2-14kr./kg)semsegiraðuppskeruaukinnafvaxandi áburðargjöferminnisamfaravaxandiáburðarkostnaðiogaðgrænfóðuráburðurinnkostarmeiraen túnáburðurinnáhvertkgþurrefnisíuppskeru.Áburðarkostnaðuráhvertkílóerheldurminniá HvanneyrieníMávahlíðþarsemheildaruppskeranerminni.Ekkiermjögmikillkostnaðarmunurámilli grænfóðurtegunda.

Myndir28.Áburðarkostnaður(kr.)ákgþurrefniívetrarrepjuáHvanneyriogíMávahlíð.

Grænf.áb.

Myndir29.Áburðarkostnaður(kr.)ákgþurrefniívetrarrýgresiáHvanneyriogíMávahlíð.

Efáburðarkostnaðinumereinungisdeiltáuppskeruaukannvegnaáburðargjafarerueðlilegaallar kostnaðartölurmikluhærrieða20-140kr./kg(myndir30og31).Kostnaðurinnáhvertkguppskeruauka erminniafgrænfóðuráburðinumentúnáburðinumvegnaþessaðuppskeruaukinnerþarmeiri. MunurinnmilliáburðategundaermeiriíMávahlíðenáHvanneyri.Kostnaðurívetrarrýgresinueykst lítiðsemekkertmeðvaxandiáburðarskömmtum,eneykstyfirleittívetrarrepjunni.

Vetrarrepja-Hvanneyri

Myndir30.Áburðarkostnaður(kr.)ákguppskeruaukaívetrarrepjuáHvanneyriogíMávahlíð.

Grænf.áb.

Vetrarrýgresi-Hvanneyri

Vetrarrýgresi-Mávahlíð

Grænf.áb.

Túnáb. Grænf.áb.

Áburður,kg/ha

Myndir31.Áburðarkostnaður(kr.)ákguppskeruaukaívetrarrýgresiáHvanneyriogíMávahlíð.

Hvaðáaðberaágrænfóðuríframræstummómýrum?

Viðgerðáburðaráætlanaberaðlítaááburðsemlangtímafjárfestingusemhefurþaðaðmarkmiðiað viðhaldaeðaaukafrjósemioguppskerugeturæktunarlandsásemhagkvæmastanhátt.Með áburðargjöferhægtaðbyggjauppjarðvegsforðaafaðgengilegumfosfórognitrisemmáinnleysa reglulega.Hvaðvarðarkalíerhinsvegarmikilvægtaðverameðvitaðurumaðþaðsafnastekkiuppí jarðvegilíktogNogPgeturgert.Efjarðvegurerauðugurafskiptanlegukalíivegnaáburðargjafareru grösduglegaðtakaþaðuppíóhóflegumagnioglangtumframþarfirogsemgeturrýrtgæði uppskerunnar.Hinsvegarefkalískortiríræktunarjarðvegikemurþaðfljóttniðuráuppskerunni.

Ræktunarskipulagsembyggirásáðskiptumermikilvægttækitilaðhámarkanýtinguáburðarefna. Grænfóðurræktgeturveriðmikilvægurhlutiíþannigkerfi.Mójörðsemhefurlengiveriðíræktuneins ogáHvanneyriíþessarirannsókn,ermjögfrjósömogauðugafnýtanlegumnæringarefnumfyrir grænfóður.Besteraðstaðsetjagrænfóðurræktísáðskiptumáeftirtúnrækt.Túnræktinhefurþað hlutverkísáðskiptumaðbyggjauppnæringarefnaforðajarðvegs.Grænfóður(eðakorn)ísáðskiptum hefurhinsvegarþaðhlutverkaðtakaafþessumjarðvegsforðaogþaðerbestgertmeðþvíaðtakmarka (spara)áburðargjöf.

ÁburðarsvörunináHvanneyrivarlítilogreitiránáburðargáfumiklauppskeru.Þaðmættiþvíísjáflu sérsleppaaðberasérstaklegaágrænfóðurfyrstaáriðeftirtúnrækt.Þóerlagttilaðberaásemsvarar 50kgN/ha(=20P–30K)ígrænfóðuráburðieðaaðberaábarakalít.d.semsvarar50kgK/ha(klórsúrt kalíeðakalísúlfat).Ekkiermæltmeðaðnotatúnáburð.

ÖðrumáligegnirumnýræktarmójörðinaíMávahlíð.Þarþarfaðfjárfestaíáburðitilaðbyggjaupp ræktunarjarðveg.ÞóaðeinungishafifengistsvörunviðáburðarkalkiívetrarepjunniíMávahlíðerlagt tilaðberaríkulegaáskeljasandsemerplægðureðaherfaðurniðuríjarðveginnfyrirsáningu.Þáerlagt tilaðnotasteinefnaríkanáburðeinsoggrænfóðuráburðsemsvarar100kgN/ha(=40P–60K).Íþessari rannsóknvaráburðinumdreiftáyfirborðiðeftirsáningu.Mögulegaskýrirþaðaðhlutahvaðgrænfóðrið varseintafstaðíMávahlíð.Þessvegnaerjafnframtlagttilaðáburðurinnséfelldurniðursamanmeð

fræinusemáaðraðsá.ÞettaerþóatriðsemmættirannsakabeturáÍslandi.Ekkiermæltmeðaðnota túnáburðfyrirgrænfóðuránýrækt.

Heimildir

BjarniE.GuðleifssonogMatthíasEggertsson,1977.Tilraunirmeðáburðáfóðurkál.FjölritBRTnr.7,9s. BjörnÞorsteinsson,GuðmundurHrafnJóhannessonogÞorsteinnGuðmundsson,2004.Athuganirá afrennslismagniogefnaútskolunaftúnumáHvanneyri.Fræðaþinglandbúnaðarins:77-83.

HólmgeirBjörnssonogÞórdísAnnaKristjánsdóttir(ritstj.),2005.Jarðræktarrannsóknir2004.RitLbhÍnr.6,s34. s47-48.

HólmgeirBjörnsson,ÞorsteinnGuðmundssonogGuðniÞorvaldsson,2018a.Áhrifnituráburðaráuppskeruaf grasiognýtinghansílangtímatilraunásnauðrisandjörð.Skrína4(1):1-16(www.skrina.is).

HólmgeirBjörnsson,ÞorsteinnGuðmundssonogGuðniÞorvaldsson,2018b.Langtímaáhrifnituráburðará kolefni,niturogauðleystnæringarefniísnauðrisandjörð.Skrína4(2):1-11(www.skrina.is).

LarsS.JensenogSørenHusted(ritstjórar),2006.AppliedPlantNutrition.KennsluritviðKonunglegaDýralæknaogLandbúnaðarháskólanníKaupmannahöfn.514s.

ÓlafurArnalds,2004.HinÍslenskajarðvegsauðlind.Fræðaþinglandbúnaðarins2004:94-102.

SigurðurÞórGuðmundssonogÞorsteinnGuðmundsson,2008.UppsöfnunfosfórsíjarðvegiáSámsstöðumog Hvanneyri.Fræðaþinglandbúnaðarins2008:171-178.

ÞorsteinnGuðmundsson1994.Jarðvegsfræði.BúnaðarfélagÍslands.119s.

ÞóroddurSveinsson,2010.Áburðarsvörunítúnummeðmislangaræktunarsögu.RitFræðaþings landbúnaðarins2010,197-206.

Viðaukar

TaflaI.ÁboriðmagnN,PogK(kg/ha)eftirtilraunaliðum.

Vetrarrýgresi

Vetrarrepja Liðir N P K N P K

Hvanneyri

…áburður1,tún;20-4,4-8,3… a 0 0 0 0 0 0 b 57 12 24 67 15 28 c 114 25 47 134 29 56 d 171 38 71 201 44 83 e 228 50 95 268 59 111

…áburður2,grænfóður;16-6,5-10… a 0 0 0 0 0 0 b 57 23 36 57 23 36 c 114 46 71 114 46 71 d 171 69 107 171 69 107 e 228 93 143 228 93 143

Mávahlíð

…áburður1,tún;20-4,4-8,3… a 0 0 0 0 0 0 b 67 15 28 67 15 28 c 134 29 56 134 29 56 d 201 44 83 201 44 83 e 268 59 111 268 59 111

…áburður2,grænfóður;16-6,5-10… a 0 0 0 0 0 0 b 57 23 36 57 23 36 c 114 46 71 114 46 71 d 171 69 107 171 69 107 e 228 93 143 228 93 143

TaflaII.Tilraunaskipulagtilraunannaíverkefninu.

BlokkI

BlokkII

BlokkIII

KgN/ha -kalk +kalk 150 Áb.1 Áb.1 100 Áb.1 Áb.1 200 Áb.1 Áb.1 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 0 Áb.1 Áb.1 200 Áb.1 Áb.1 50 Áb.1 Áb.1 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 50 Áb.1 Áb.1 150 Áb.1 Áb.1 100 Áb.1 Áb.1 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 200 Áb.1 Áb.1 50 Áb.1 Áb.1 0 Áb.1 Áb.1 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 100 Áb.1 Áb.1 0 Áb.1 Áb.1 150 Áb.1 Áb.1 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 Áb.2 0Áb.2 Áb.1=túnáburður(ódýr);20N-4,4P-8,3K Áb.2=grænfóðuráburður(dýr);16N-6,5P-10K

KgN/ha -kalk +kalk KgN/ha -kalk +kalk

TaflaIII.Meðalhitiogúrkomamaítilseptember2017áveðurstöðvumnæst tilraunastöðum.StafholtsheyerfyrirMávahlíð.

Meðalhitimánaðarins,°C Úrkomamánaðarins,mm Mánuður HvanneyriStafholtseyHvanneyriStafholtsey Maí 8,7 8,4 75 54 Júní 9,4 9,3 47 42 Júlí 11,7 11,8 33 38 Ágúst 10,1 9,9 50 41 September 9,3 8,7 95 96 Mt./alls 9,8 9,6 300 270

TaflaIV.Jarðvegsgreining10smkjarnaátilraunastöðum(n=12).

Mæling

EiningHvanneyri Mávahlíð Mt.Skekkja1 p-gildi2 Fínjörð(<2mmkorn) % 98,6 98,6 98,6 0,30 0,9898

Rúmþyngd kg/m3 405,8 382,8394,3 5,69 0,0114 Sýrustig pH 5,4 4,3 4,8 0,04 <0,0001

Glæðitap g/kg 536,7 508,7522,7 6,58 0,0084 Nitur(N) g/kg 16,9 16,8 16,8 0,38 0,7761

Kolefni(C) g/kg 262,9 237,5250,2 5,46 0,0303

C/N hlutfall 15,5 14,1 14,8 0,12 0,0010

Fosfór(P) mg/kg 21,2 6,7 13,9 2,48 0,0144

Kalsíum(Ca) mg/kg 3240,3 458,01849,1196,65 0,0006

Magnesíum(Mg) mg/kg 157,6 132,5145,016,17 0,3330

Kalí(K) mg/kg 69,9 87,8 78,917,44 0,5072

Mangan(Mn) mg/kg 23,9 25,4 24,6 4,93 0,8401

Kopar(Cu) mg/kg 1,4 2,5 1,9 0,22 0,0245

Zink(Zn) mg/kg 6,0 6,5 6,3 2,64 0,8998

1 Staðalskekkja(standarderrorofthemean)

2 Sennileikahlutfallumlíkurámarktækummunmillistaða,efp<0,05ermunurinntölfræðilegamarktækur(rautt).

TaflaV.AðhvarfþurrefnisuppskeruívetrarrepjusemfallafNáburðargjöf.Jöfnunargildaábilin0-200kgN/ha.

Miðgildi Uppskeraþurrefnis

Staður Áburðurtonn/ha y=tonnþurrefnis/ha R²

HvanneyriTúnáb. 6,7 y=-0,00001*kgN/ha^2+0,0036*kgN/ha+6,552 0,88 Grænf.áb. 7,0 y=-0,00003*kgN/ha^2+0,0114*kgN/ha+6,3147 0,96 MávahlíðTúnáb. 4,1 y=-0,00002*kgN/ha^2+0,0086*kgN/ha+3,4363 0,95 Grænf.áb. 5,1 y=-0,00009*kgN/ha^2+0,0252*kgN/ha+3,9946 0,97

TaflaVI.Aðhvarfefnastyrksívetrarrepjusemfallafáburðargjöf(áburður1og2saman).

ÁboriðMiðgildi Marktæksvörun Staður kg/hag/kgþ.e. y(N,PeðaK)=g/kgþurrefni R²

Hvanneyri N 26,9 y=0,017*kgN/ha+24,826 0,53

P 3,5 ekkimarktæksvörun

K 19,6 y=0,0499*kgK/ha+16,437 0,70

Mávahlíð N 39,5 ekkimarktæksvörun

P 3,2 y=0,0097*kgP/ha+2,802 0,51

K 21,5 y=0,0299*kgK/ha+19,605 0,54

TaflaVII.AðhvarfþurrefnisuppskeruívetrarrýgresisemfallafNáburðargjöf.Jöfnurnargildaábilinu0-200kg/ha.

Miðgildi Marktæksvörun Staður SlátturÁburður t/ha y=tonnþurrefnis/ha R² Hvanneyri1. Túnáb. 3,07y=0,000001*kgN/ha^2+0,0012*kgN/ha+2,9464 0,80

Grænf.áb.3,37y=-0,000002*kgN/ha^2+0,0058*kgN/ha+2,8083 0,80

2. Túnáb. 1,99y=-0,000003*kgN/ha^2+0,0031*kgN/ha+1,7125 0,97

Grænf.áb.2,28y=-0,00001*kgN/ha^2+0,0058*kgN/ha+1,8622 0,97 allsTúnáb. 5,07y=-0,000002*kgN/ha^2+0,0044*kgN/ha+4,6589 0,92

Grænf.áb.5,68y=-0,00001*kgN/ha^2+0,0116*kgN/ha+4,6705 0,90 Mávahlíð1. Túnáb. 0,91y=0,00001*kgN/ha^2+0,0032*kgN/ha+0,4893 0,91

Grænf.áb.0,99y=-0,00002*kgN/ha^2+0,0139*kgN/ha+0,213 0,99

2. Túnáb. 2,58y=-0,00002*kgN/ha^2+0,0055*kgN/ha+2,3721 0,39

Grænf.áb.2,80y=-0,00003*kgN/ha^2+0,0128*kgN/ha+1,9308 0,92 allsTúnáb. 3,55y=-0,000007*kgN/ha^2+0,0087*kgN/ha+2,8613 0,76

Grænf.áb.4,14y=-0,00005*kgN/ha^2+0,0267*kgN/ha+2,1438 0,97

TaflaVIII.Aðhvarfefnastyrksívetrarrýgresisemfallafáburðargjöf(áburðir1og2saman).

Áborið Miðgildi Marktæksvörun

Staður Sláttur kg/ha g/kgþ.e. y=g/kgþurrefni R²

Hvanneyri1. N 30,3y=0,0147*kgN/ha+28,6540,55

P 3,2ekkimarktæksvörun

K 19,7y=0,0672*kgK/ha+15,69 0,77

2. N 34,6y=0,0194*kgN/ha+32,4010,66

P 4,1y=0,0054*kgP/ha+3,93520,49

K 15,0y=0,0656*kgK/ha+11,15 0,73

Mávahlíð 1. N 38,8y=0,0103*kgN/ha+37,5760,75

P 2,2y=0,0055*kgP/ha+1,94890,66

K 36,5y=0,0777*kgK/ha+31,5830,91

2. N 35,2ekkimarktæksvörun

P 2,4y=0,008*kgP/ha+2,056 0,68 K 29,3ekkimarktæksvörun

TaflaIX.Meðalefna-ogorkuinnihalduppskerunnar.

Staður Meltanleiki1 NDF2 N Ca P Mg K Na S …….g/kgþurrefni…….

Vetrarrýgresi1.sláttur

Hvanneyri 747 448 30,3 7,4 3,2 2,8 19,7 11,0 2,6 Mávahlíð 778 377 38,8 2,4 2,2 2,1 36,5 3,2 2,7

Meðaltal 763 412 34,6 4,9 2,7 2,4 28,1 7,1 2,6 Staðalskekkja 2,0 2,9 0,28 0,17 0,04 0,06 0,48 0,16 0,04 p-gildi3 <0,0001 <0,0001 <0,0001 <0,0001 <0,0001 <0,0001 <0,0001 <0,0001 0,0497

Vetrarrýgresi2.sláttur

Hvanneyri 754 468 34,6 7,5 4,1 2,7 15,0 14,8 3,4

Mávahlíð 742 481 35,2 2,9 2,4 2,7 29,3 9,1 2,9

Meðaltal 748 474 34,9 5,2 3,2 2,7 22,2 12,0 3,2

Staðalskekkja 1,7 2,4 0,28 0,08 0,05 0,04 0,46 0,21 0,04 p-gildi3 <0,0001 0,0003 0,1129 <0,0001 <0,0001 0,3497 <0,0001 <0,0001 <0,0001

Vetrarrepjaeinnsláttur

Hvanneyri 764 460 26,9 20,6 3,5 3,0 19,6 6,7 6,2 Mávahlíð 795 410 39,5 13,4 3,2 6,3 21,5 7,9 5,0

Meðaltal 780 435 33,2 17,0 3,3 4,6 20,6 7,3 5,6 Staðalskekkja 1,9 3,8 0,51 0,28 0,06 0,06 0,41 0,20 0,08 p-gildi3 <0,0001 <0,0001 <0,0001 <0,0001 0,0002<0,0001 0,00260,0002<0,0001

1 Meltanlegorka

2 NDF=NutralDetergentFibers=stoðkolvetni

3 Sennileikahlutfall,efp<0,05(rauðletraðir)ermunurámillimeðaltalatölfræðilegamarktækur