Je erfenis goed geregeld Een helder antwoord op de meest gestelde vragen
boek-erfenis-def.indd 1
8/11/11 10:43
boek-erfenis-def.indd 2
8/11/11 10:43
Geert Peeters
Je erfenis goed geregeld Een helder antwoord op de meest gestelde vragen
boek-erfenis-def.indd 3
8/11/11 10:43
Inhoud
Je erfenis goed geregeld 4
boek-erfenis-def.indd 4
8/11/11 10:43
11 Voorwoord 12 10 gouden tips
1 Erfenis en erfgenamen Wie zijn mijn wettelijke erfgenamen? 17 Wat zijn de basisregels van ons wettelijk erfrecht? 18 Tot welke orde van familieleden behoor ik? 21 Ik sta dichter in ‘graad’ bij de overledene. Heb ik dan voorrang op de andere erfgenamen binnen mijn orde? 22 Hoe wordt de erfenis concreet verdeeld binnen de verschillende orden? 23 Wanneer wordt de verdeling volgens ‘de kloving of splitsing’ toegepast? 24 Mijn ouders zijn overleden. Kan ik in hun plaats erven?
Wie kan ik onterven? 26 Welke erfgenamen zijn beschermd en kan ik niet onterven? 27 Als kind heb ik recht op een minimaal erfdeel, hoeveel is dat? 28 Moet ik altijd iets doen met mijn beschikbaar deel? 29 Kan ik mijn huwelijkspartner onterven? 30 Kan ik mijn ouders onterven? 31 Kan ik als ouder een deel opeisen van de erfenis van mijn kind?
Wie kan nog van mij erven? 31 Ik heb kinderen uit twee huwelijken. Hebben ze gelijke erfrechten? 31 Kan mijn stiefkind van mij erven? 32 Hebben geadopteerde kinderen dezelfde erfrechten als eigen kinderen? 32 Kan ik mijn broer en mijn zus onterven? 33 Kan ik erven van mijn schoonouders?
Hoe aanvaard of verwerp ik een erfenis? 34 Wat zijn de mogelijke gevolgen als ik een erfenis aanvaard? 35 Hoe kan ik een erfenis verwerpen? 36 Door sommige handelingen aanvaard je stilzwijgend de erfenis. Klopt dat? 37 Ik weet niet of ik moet aanvaarden of verwerpen. Is er een tussenoplossing? 38 Als ik een erfenis aanvaard, moet ik dan voor alle schulden instaan? 38 Als ik de erfenis verwerp, kunnen mijn kinderen dan in mijn plaats aanvaarden?
Wat is vruchtgebruik en wat is blote eigendom? 40 Wat is vruchtgebruik? 40 Wat is blote eigendom? 41 Wat zijn de verplichtingen van de vruchtgebruiker en de blote eigenaar?
Inhoud 5
boek-erfenis-def.indd 5
8/11/11 10:43
42 Moet ik successierechten betalen op het vruchtgebruik of de blote eigendom van de erfenis? 43 Als de vruchtgebruiker sterft, word ik als blote eigenaar volle eigenaar. Wat kost dat? 43 Wat is de omzetting van vruchtgebruik? 44 Hoe wordt de waarde van het vruchtgebruik bepaald? 47 Ik heb het vruchtgebruik op de woning waar ik zelf in woon en mijn kinderen de blote eigendom. Kunnen zij mij verplichten het huis te verkopen en hun deel uit te betalen?
2 Successierechten Welke tarieven van successierechten zijn op mij van toepassing? 49 Welke goederen worden belast met successierechten? 50 Welke tarieven van successierechten zijn op mij van toepassing? 53 Wat zijn belangrijke verschillen tussen de gewesten?
Hoe worden de successierechten berekend in het Vlaams Gewest? 54 Welke voordelen in de berekening kan ik genieten als partner, ouder of kind? 55 Als broer of zus betaal ik heel wat meer. Klopt dat? 56 Alle andere erfgenamen betalen nog meer successierechten? 61 Welke verminderingen kan ik genieten op de te betalen successierechten? 62 In het Vlaams Gewest zijn de successierechten voor de gezinswoning toch afgeschaft? 64 Mijn vrouw is jaren geleden opgenomen in een rusthuis. Is onze woning dan nog wel de gezinswoning? 65 Wat zijn de verschillen in successierechten als ik wettelijk of feitelijk samenwoon?
Welke speciale tarieven komen nog voor? 67 Worden successierechten voor een familiebedrijf afgeschaft? 67 Genieten sommige organisaties, zoals een vzw, verminderde tarieven? 68 Als kind erf ik de blote eigendom. Hoeveel successierechten moet ik betalen?
3 Trouwen of samenwonen Wat is de invloed van het huwelijksstelsel op de verdeling van je erfenis? 71 Welke huwelijksstelsels zijn er? 72 Kan ik de samenstelling van de vermogens wijzigen? 73 Hoe is de verdeling bij de verschillende stelsels? 76 Wij hebben een ‘langst-leeft-al-heeft’-beding in ons huwelijkscontract. Welke gevolgen heeft dat? 81 Welke mogelijkheden biedt het keuzebeding? 82 Wij zijn gehuwd met scheiding van goederen. Is het ‘alsofbeding’ geen oplossing voor ons?
Je erfenis goed geregeld 6
boek-erfenis-def.indd 6
8/11/11 10:43
83 Wat betekent een ‘gift tussen echtgenoten’ precies? 84 Kan mijn ex-partner, van wie ik gescheiden ben, nog van mij erven?
Hoe wordt de erfenis verdeeld bij samenwoners? 85 Erven samenwoners altijd van elkaar? 85 Wat is het verschil tussen wettelijk en feitelijk samenwonen? 86 Hoe kan ik het wettelijk samenwonen verbreken? 86 Betaal ik als samenwoner evenveel successierechten als gehuwde paren? 87 We wonen samen. Zijn we verplicht een samenlevingscontract op te stellen? 88 Als ik samenwoon, erf ik toch altijd de woning waarin we zelf wonen? 89 Waarom is een beding van aanwas populair onder samenwoners?
Hoe en wat erven stiefkinderen, zorgkinderen, halfbroers en stiefzussen? 92 Kan mijn stiefkind van mij erven zoals mijn eigen kind? 94 Wanneer is iemand mijn ‘stiefkind’? 94 Kan ik mijn eigen kinderen onterven ten voordele van mijn stiefkinderen? 95 Waarom is stiefouderadoptie in het erfrecht zo populair geworden? 96 Wanneer kan mijn zorgkind van mij erven zoals mijn eigen kind? 97 Ik heb zowel een broer als een halfbroer. Wie zal wat van mij erven? 99 Ik heb een stiefzus. Kan ik van haar erven?
Hertrouwen? Toch samenwonen? 100 Trouwen of samenwonen? Hoe bescherm ik het best mijn nieuwe partner? 102 Hoe kan ik mijn kinderen uit mijn vorige huwelijk zo goed mogelijk beschermen? 103 Ik wil wel hertrouwen, maar mijn partner en ik willen zo weinig mogelijk van elkaar erven. Hoe regel ik dat? 105 Hoe bepaalt men de waarde van het vruchtgebruik van een stiefouder?
4 Het testament Waarom is een testament een goed planningsinstrument? 108 Welke voordelen biedt het opmaken van een testament? 109 Waarom houd ik het best rekening met de successierechten als ik een testament schrijf? 109 Wat betekenen de woorden ‘legaat’ en ‘legataris’? 110 Kan ik voorwaarden stellen in mijn testament?
Wat zijn de aandachtspunten bij de opmaak van een testament? 111 Hoe stel ik mijn eigenhandig geschreven testament rechtsgeldig op? 112 Hoe formuleer ik mijn wensen in mijn testament? 114 Moet ik mijn testament steeds afgeven aan een notaris of het best bewaren in mijn bankkluis? 115 Wat is een authentiek of notarieel testament?
Inhoud 7
boek-erfenis-def.indd 7
8/11/11 10:43
116 Hoe kan ik mijn testament wijzigen? 117 Hoe kan ik weten dat de overledene een testament had?
Bijzondere vormen van testamenten 118 Generatiesprong 118 Hoe kan ik mijn kleinkinderen van mij laten erven? 119 Hoe kan ik met een generatiesprong successierechten besparen? 120 Restlegaat 120 Hoe zit een restlegaat in elkaar? 124 Duolegaat 124 Is een duolegaat iets voor mij? 125 Wie betaalt nu juist wat bij een duolegaat? 127 Wilsbeschikking 127 Wat is het verschil tussen een testament en een wilsbeschikking?
5 De schenking Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten bij een schenking? 130 Wat is het verschil tussen een testament en een schenking? 130 Kan ik een schenking terugeisen? 131 Moet ik een ontvangen schenking aangeven in mijn personenbelasting? 131 Kan ik een schenking doen aan wie ik maar wil? 131 Kan ik schenken aan minderjarige kleinkinderen? 132 Kan ik schenken aan mijn echtgenoot? 132 Hoeveel bedragen de schenkingsrechten? 133 De schenking van onroerende goederen 136 De schenking van roerende goederen 137 Zijn schenkingsrechten altijd goedkoper dan successierechten?
Waarom is het schenken van roerende goederen zo populair? 139 Wat is een handgift en wat is een bankgift? 140 Hoe doe ik de schenking van een bankgift op een correcte wijze? 141 Kan ik schenkingsrechten vermijden met een bankgift? 141 Kan ik een bankgift doen en toch schenkingsrechten betalen? 142 Als de schenker overlijdt binnen de termijn van drie jaar, moet ik de ontvangen bankgift dan terugbetalen?
Waarom moet ik opletten met het schenken van onroerende goederen? 144 Kan ik onroerende goederen schenken tegen drie procent? 144 Is het schenken van bouwgronden goedkoper? 148 Ik woon in Vlaanderen en wil een huis schenken dat in WalloniĂŤ ligt. Hoe zit dat dan?
Je erfenis goed geregeld 8
boek-erfenis-def.indd 8
8/11/11 10:43
148 Waarom wacht ik het best drie jaar tussen elke opeenvolgende schenking van een onroerend goed? 150 Kan ik dan niet beter het onroerend goed verkopen en het geld schenken?
Kan ik door schenkingen mijn kinderen onterven of de ene wat meer geven dan de andere? 151 Waarom tellen schenkingen soms mee bij de verdeling van de erfenis? 152 Kan ik aan iemand iets schenken als voorschot op de latere erfenis? 153 Kan ik iemand iets schenken boven op zijn deel in de latere erfenis?
Kan ik voorwaarden toevoegen aan een schenking? 154 Kan ik voorwaarden toevoegen aan een schenking? 155 Wat is schenken met voorbehoud van vruchtgebruik? 155 Wanneer kan schenken met voorbehoud van vruchtgebruik nuttig zijn? 156 Wat is schenken met een last? 156 Ik wil niet dat het geschonken goed in de schoonfamilie terechtkomt. Hoe regel ik dat?
6 De levensverzekering Waarop moet ik letten bij het afsluiten van een levensverzekering? 158 Hoe past een levensverzekering in successieplanning? 158 Wat zijn de aandachtspunten bij het aanduiden van de begunstigde? 162 Waarin verschilt de uitkering van een levensverzekering van een erfenisverdeling? 163 Moet ik successierechten betalen op de uitkering van een levensverzekering? 163 Ik ben gehuwd. De premies van onze levensverzekering betalen we via onze gemeenschappelijke rekening. Moet ik dan ook successierechten betalen? 165 En wat met de groepsverzekering van mijn echtgenoot? 166 Hoe kan ik weten dat ik de begunstigde ben van een levensverzekering? 167 Als niemand de verzekeringsmaatschappij op de hoogte brengt van een overlijden, wat gebeurt er dan?
Is een gesplitste aankoop voor mij interessant? 168 Waarop is het systeem van de gesplitste aankoop gebaseerd? 171 Waarom zou je kiezen voor een ‘burgerlijke maatschap’?
7 De aangifte van nalatenschap 175 Wie moet de aangifte van nalatenschap indienen en wanneer? 176 Wat moet ik vermelden in de aangifte? 178 Wanneer kan de bankkluis worden geopend?
Inhoud 9
boek-erfenis-def.indd 9
8/11/11 10:43
179 Wat moet ik doen om de bankrekeningen te deblokkeren? 180 Als de bankrekening geblokkeerd is, kan ik dan toch een minimumbedrag ontvangen voor noodzakelijke betalingen?
Bijlagen 181 Bijlage 1. Successierechten in de drie gewesten 181 Tarieven 182 De gezinswoning 183 Bijlage 2. Schenkingsrechten in de drie gewesten 186 Bijlage 3. Voorbeelddocument bij een bankgift 187 Bijlage 4. Checklist van de te vervullen taken bij een overlijden 188 Index 189 Verklarende woordenlijst 191 Nuttige adressen 191 Interessante links 192 Biografie
Je erfenis goed geregeld 10
boek-erfenis-def.indd 10
8/11/11 10:43
Tien gouden tips
1. Begin eraan voor je dertigste. Stel successieplanning niet uit! ‘Maar ik ben nog zo jong’, denk je misschien. Helaas sterven er ieder jaar ook veel jonge mensen. Maak er dus werk van en laat je niet verrassen. Plots kan het te laat zijn. Als we jong zijn, maken we zo veel plannen. Waarom dan ook geen successieplanning? Met een goede regeling vooraf kun je je dierbaren beter beschermen. Daar wacht je beter niet mee.
2. Breng je vermogen in kaart. Schrijf op een blad al je bezittingen en op een ander blad al je schulden. Wees zo ruim mogelijk: welke spaarrekeningen en beleggingen heb je allemaal? Voeg ook alle jaarlijkse inkomsten op je beleggingen en je spaarboekjes toe. Welke levensverzekering heb je afgesloten en wat is het uit te keren bedrag? Heb je een groepsverzekering? Welke schulden heb je nog openstaan? Welke afbetalingen heb je lopen? Welke domiciliëringen en automatische betalingsopdrachten bezwaren je rekening? Hoeveel betaal je jaarlijks aan verzekeringspremies? Zo krijg je een idee hoe groot je erfenis is als je morgen zou overlijden. Elk vermogen is echter anders. Daarom wordt successieplanning op maat gemaakt. Deze opsomming is het begin. Als je alles goed in kaart hebt gebracht, kun je een stap verder gaan en bijvoorbeeld je testament opmaken of aanpassen, een schenking overwegen...
Je erfenis goed geregeld 12
boek-erfenis-def.indd 12
8/11/11 10:43
3. Concentreer je bij successieplanning vooral op je persoonlijke wensen tegenover je dierbaren. Een mogelijke fiscale besparing komt op de tweede plaats. Successieplanning begint bij je eigen wensen, daarna volgen de mogelijke besparingen. Niet andersom! De belangrijkste vragen zijn: Hoe wil jij dat je vermogen wordt verdeeld? Wie wil jij extra beschermen? Wie wil je nu al iets geven? Als je dit eenmaal weet, volgt de vraag hoe je dat fiscaal op de gunstigste manier kunt doen. Dat wil zeggen: hoe bereik ik dit doel en hoe betaal ik zo weinig mogelijk successierechten en schenkingsrechten? Een successieplanning die uitsluitend gebaseerd is op het vermijden van belastingen, is onvolledig en zorgt zelden voor de nodige gemoedsrust.
4. Denk niet: ‘Dit overkomt mij niet.’ Denk niet te snel dat een familieruzie, een echtscheiding, een kind verliezen… jou niet kan of zal overkomen! Een goede successieplanning houdt rekening met eventuele verrassingen in de toekomst. Een optimale planning ondervangt verschillende scenario’s door een combinatie van technieken. Zo is het vaak aangewezen je huwelijkscontract aan te vullen met een testament. Je kunt bijvoorbeeld ook een beding van aanwas combineren met een testament of een schenking met een levensverzekering. Uiteraard moet je je planning soms herzien als er zich ingrijpende gebeurtenissen in je leven voordoen. Stel zo’n aanpassing nooit uit.
5. Gebruik je huwelijkscontract als planningsinstrument. Je huwelijkscontract is een belangrijk instrument van successieplanning. Echtgenoten kunnen elkaar via dit contract optimaal beschermen. In je huwelijkscontract kun je immers allerlei bepalingen opnemen om je huwelijksvermogen onderling te verdelen voordat de verdeling van de erfenis plaatsgrijpt. Veel is mogelijk, want het is een contract, waarbij je allerlei afspraken onderling kunt vastleggen. Je kunt bijvoorbeeld laten noteren dat je partner een zo groot mogelijk deel van je erfenis krijgt. Sinds kort kun je de erfrechten tussen de echtgenoten ook tot een minimum laten beperken. Dit is handig als je wilt hertrouwen met zo weinig mogelijk gevolgen op erfrechtelijk vlak. Om iets te regelen in je huwelijkscontract kun je ook je bestaande contract laten wijzigen. Je hoeft niet alles te regelen op het moment dat je trouwt. Later kun je allerlei zaken laten toevoegen of schrappen, als beide echtgenoten akkoord gaan.
Tien gouden tips 13
boek-erfenis-def.indd 13
8/11/11 10:43
6. Als je samenwoont, regel je het best iets vooraf. Samenwoners erven meestal niets van elkaar als ze op voorhand niets regelen. Er is een belangrijk onderscheid tussen wettelijke samenwoners en feitelijke samenwoners: als ze op voorhand niets regelen, erven wettelijke samenwoners in het Vlaams Gewest van elkaar alleen het vruchtgebruik op de gezinswoning en op de aanwezige huisraad, maar dan moet de gezinswoning wel geheel of gedeeltelijk tot de erfenis van de overleden partner behoren. Als je dus wilt dat je partner meer erft dan dat, moet je dat op voorhand regelen. Wie feitelijk samenwoont en niets op voorhand heeft geregeld, erft helemaal niets van zijn partner. Als je toch van elkaar wilt erven, is een regeling, bijvoorbeeld via een testament, onontbeerlijk!
7. Schenk met voorbehoud van het vruchtgebruik. Bij een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik ben je het goed zelf wel kwijt, maar anders dan bij een gewone schenking behoud je toch het inkomen ervan. Anders gezegd: je schenkt alleen de blote eigendom op het goed en je behoudt het vruchtgebruik. Als vruchtgebruiker heb je recht op alle vruchten die dit goed voortbrengt, zoals de huurinkomsten, de interesten op een spaarboekje, de interesten op obligaties of de dividenden van aandelen en fondsen. Bovendien kun je levenslang dit vruchtgebruik genieten. Je behoudt zo een inkomen, dat je misschien vandaag niet nodig hebt, maar wie weet later wel. Zo ben je als schenker zeker dat je voor je overlijden nooit financieel in je blootje komt te staan.
8. Maak een testament op. Een testament is soepel en handig. Het is discreet en eenvoudig in opmaak. Maak er daarom gebruik van. Je kunt je testament ook heel eenvoudig aanpassen: een nieuwe versie schrijven volstaat. Dat maakt het testament zo krachtig en handig. Maar een testament vraagt ook de nodige zorg: maak het op een geldige manier op en bewaar het op de aangewezen plaats.
9. Vergeet je wilsbeschikking niet. Successieplanning vul je het best aan met een uitgebreide wilsbeschikking. De maatschappij is vandaag meer en meer ge誰ndividualiseerd. We leven in kleinere gezinnen, waarbij kinderen vaak verder weg of in het buitenland wonen. Zo weten we steeds minder van elkaar, vooral over delicate onderwerpen zoals uitvaart en begrafenissen. Weet je wel of je vader of moeder gecremeerd of begraven wil worden?
Je erfenis goed geregeld 14
boek-erfenis-def.indd 14
8/11/11 10:43
Welke kerk verkiest je moeder voor haar uitvaart? Welke beste vrienden van je vader moet je zeker verwittigen bij zijn overlijden? Wat moet er gebeuren met de persoonlijke bezittingen? Veel mensen noteren dit alles graag in hun testament, maar je kunt hiervoor beter een aparte wilsbeschikking opstellen. Je testament reserveer je voor de verdeling van je bezittingen. Een uitgebreide wilsbeschikking zal ongetwijfeld sterk bijdragen tot je eigen gemoedsrust en ook tot die van je nabestaanden.
10. Informeer jezelf en laat je bijstaan door deskundigen. Voor veel mensen is successieplanning onbekend terrein en ‘onbekend maakt onbemind’. Tegenwoordig zijn er zoveel (meer) mogelijkheden om een goede successieplanning te realiseren: ◾◾ je kunt voorwaarden koppelen aan je schenkingen ◾◾ je testament kan vele vormen aannemen, zoals een duolegaat of een restlegaat ◾◾ je kunt je samenwonende partner laten erven onder dezelfde voorwaarden als gehuwden ◾◾ je kunt je stiefkinderen adopteren om hen dezelfde erfrechten te geven als je eigen kinderen ◾◾ … Veel is mogelijk, maar het geheel blijft complex. Laat je daarom goed bijstaan door deskundigen, zodat je de beste oplossing kiest voor jouw eigen specifieke situatie.
Tien gouden tips 15
boek-erfenis-def.indd 15
8/11/11 10:43
1
boek-erfenis-def.indd 16
Erfenis en erfgenamen
8/11/11 10:43
Wie zijn mijn wettelijke erfgenamen? Als je vooraf niets regelt rond je erfenis, bepaalt het erfrecht wie van je zal erven. De wettelijke erfgenamen kunnen we onderverdelen in twee groepen: ◾◾ In de eerste groep zit je huwelijkspartner. Als je trouwt, wordt je partner automatisch een wettelijk erfgenaam en krijgt hij of zij recht op een deel van je erfenis. ◾◾ In de tweede groep zitten je familieleden. Ook zij kunnen je wettelijke erfgenamen worden. Welke familieleden van je zullen erven, hangt af van je verwantschap tot hen. Familieleden zijn daarom onderverdeeld in verschillende ‘orden’ (zie verder).
> Wat zijn de basisregels van ons wettelijk erfrecht? Als je vooraf niets regelt rond je erfenis, gelden de volgende basisregels: ◾◾ Je huwelijkspartner erft op basis van: ›› het huwelijksstelsel dat jullie kozen en de bepalingen in het huwelijkscontract. ›› je gezinssituatie. Het maakt bijvoorbeeld een groot verschil of je kinderen hebt of niet. ◾◾ Van je familieleden komen je kinderen het eerst in aanmerking als wettelijke erfgenaam. Je kinderen erven allemaal evenveel. ◾◾ Als je ouders nog in leven zijn en je geen afstammelingen nalaat, dan erven je vader en je moeder elk een vierde van je erfenis. De rest gaat naar je broers en zussen. ◾◾ Als je geen afstammelingen, geen ouders en geen broers of zussen nalaat, wordt je erfenis verdeeld over je andere familieleden, zoals grootouders, ooms, tantes, neven, nichten… ◾◾ Als een van je ouders overleden is, kun je als kind de plaats innemen van je overleden vader of moeder. De erfenis die voor haar of hem was bestemd, verdeel je dan met je broers en zussen, ieder voor een gelijk deel. Dit is het principe van de ‘plaatsvervulling’, waarover je meer kunt lezen vanaf pagina 25. ◾◾ Wie geen familieband heeft, deelt niet in je erfenis. ◾◾ Sommige erfgenamen zijn beschermd en kun je niet onterven. Dit zijn je huwelijkspartner en je kinderen. Als je overlijdt zonder kinderen na te laten, kun je je ouders niet onterven, tenzij je alles nalaat aan je huwelijkspartner of wettelijk samenwonende partner.
Erfenis en erfgenamen 17
boek-erfenis-def.indd 17
8/11/11 10:43
BASISREGELS Je huwelijkspartner?
▶ huwelijkscontract/gezinssituatie
Je familieleden?
▶
eerst je kinderen
Geen kinderen?
▶
broers en zussen + ouders
Is een van je ouders overleden?
▶ plaatsvervulling
Geen familie/echtgenoot?
▶
geen erfgenaam
Echtgenoot/kinderen
▶
niet onterven
Kun je hiervan afwijken? Ja, dit kan via een testament, een schenking, een wijziging van je huwelijkscontract en allerlei andere technieken. Maar als je niets regelt, gelden de wettelijke regels.
> Tot welke orde van familieleden behoor ik? Op basis van de verwantschap worden je familieleden onderverdeeld in verschillende groepen, de ‘orden van erfopvolging’. Deze onderverdeling bepaalt wie je wettelijke erfgenamen zijn. Hoe dichter de verwantschap, hoe meer kans je familieleden hebben van je te erven. Die indeling geldt enkel voor familieleden. Niet-familieleden erven nooit iets, tenzij je dat op voorhand regelt. Je huwelijkspartner behoort evenmin tot een orde. Welk deel je huwelijkspartner erft, hangt af van je gezinssituatie en de bepalingen in je huwelijkscontract. Daarover vind je meer informatie vanaf pagina 71.
WETTELIJKE ERFGENAMEN ▼ ▼ FAMILIELEDEN HUWELIJKSPARTNER ▼ ▼ 4 ORDEN HUWELIJKSCONTRACT/GEZIN
Op basis van de verwantschap met de overledene worden de familieleden onderverdeeld in ‘orden’. Er zijn vier opeenvolgende orden. De eerste orde heeft voorrang op de tweede orde, de tweede op de derde en de derde op de vierde. De orden sluiten elkaar opeenvolgend uit. Concreet betekent dit: als er familieleden zijn in de eerste orde, worden die als erfgenamen aangewezen en erven de familieleden uit de tweede, derde en vierde orde niets. Als er geen familieleden zijn in de eerste orde,
Je erfenis goed geregeld 18
boek-erfenis-def.indd 18
8/11/11 10:43
erven die van de tweede orde. Dat sluit meteen ook de familieleden uit de derde en de vierde orde uit. Zo gaat het verder voor alle orden.
De eerste orde We moeten altijd eerst kijken of er familieleden zijn die behoren tot de eerste orde. Dit zijn je afstammelingen: kinderen, kleinkinderen enzovoort. Als je kinderen nalaat, vullen zij de eerste orde en zijn zij de wettelijke erfgenamen. Dit sluit meteen alle verdere orden uit. Andere familieleden komen niet meer in aanmerking om te erven.
» Piet laat twee kinderen na: Koen en Karel. Zij vullen de eerste orde in. De andere familieleden, die behoren tot de andere orden, worden dus uitgesloten en zijn geen wettelijke erfgenaam. De ouders van Piet, zijn broer en zijn zus erven niets. Alleen zijn kinderen, Koen en Karel, zijn wettelijke erfgenamen, omdat zij deel uitmaken van de eerste orde.
Voorbeeld
De tweede orde Heb je geen afstammelingen, dan hoort niemand tot de eerste orde en kijken we of er familieleden zijn in de tweede orde. In die orde zitten je broers en zussen en hun afstammelingen. Als je broers of zussen hebt, behoren ook je ouders tot deze tweede orde. Volgende familieleden maken deel uit van de tweede orde: ›› je broers en zussen met hun afstammelingen ›› je beide ouders
» Piet laat geen afstammelingen na, zodat niemand tot de eerste orde behoort. Doordat de eerste orde leeg is, komt de tweede orde in aanmerking: de broers of zussen van Piet. Jan en Marie en hun afstammelingen behoren tot deze tweede orde. Omdat Piet een broer of een zus nalaat, worden ook de ouders van Piet mee opgenomen in deze tweede orde.
Voorbeeld
Erfenis en erfgenamen 19
boek-erfenis-def.indd 19
8/11/11 10:43
De derde orde Heb je geen afstammelingen en geen broers of zussen, dan behoort niemand tot de tweede orde. Dan kijken we of er iemand in de derde orde aanwezig is. Die bestaat uit al je voorouders.
Voorbeeld Âť Piet laat geen afstammelingen na, zodat niemand de eerste orde kan invullen.
Bovendien was Piet enig kind. Hij heeft nooit broers of zussen gehad. Ook de tweede orde is dus leeg. De ouders van Piet behoren tot de derde orde, samen met zijn grootouders, en desgevallend ook zijn overgrootouders. Zij zijn in dit geval de wettelijke erfgenamen.
De vierde orde Die bestaat uit je verdere familieleden, zoals ooms en tantes of hun kinderen.
Voorbeeld Âť Piet laat geen afstammelingen na, zodat niemand tot de eerste orde behoort. Boven-
dien was Piet enig kind. Ook de tweede orde is dus leeg. De ouders en grootouders van Piet zijn al een hele tijd overleden, zodat ook niemand de derde orde kan invullen. Op dat moment komen de andere familieleden van Piet in aanmerking. Dit zijn bijvoorbeeld de ooms en tantes van Piet of zijn neven en nichten.
Je erfenis goed geregeld 20
boek-erfenis-def.indd 20
8/11/11 10:43