โครงการวางผังและออกแบบศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้ำชายฝั่งตำบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร สาขาวิชาภูมิสถาปัตยกรรม ปีการศึกษา 2564 คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นางสาว พีรนาฎ สิริวัฒน์มงคล 6116684231

โครงการวางผังและออกแบบศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร Goal การเรียนรู้เชิงอนุรักษ์ระบบนิเวศชายฝั่งทะเล และยังคงบทบาทของพื้นที่ชุ่มน้า ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร Objective 1. เพื่อรักษาและฟื้นฟูบทบาทหน้าที่ระบบนิเวศป่าชายฝั่งทะเล 2. อนุรักษ์พื้นที่ชุ่มน้าเพื่อนกอพยพ ในเส้นทางการบินเอเชียตะวันออก – ออสเตรเลีย 3. ส่งเสริมการเรียนรู้และการท่องเที่ยว เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจในพื้นที่

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ที่ตั้ง หมู่8 ตาบลโคกขาม อาเภอเมือง จังหวัด สมุทรสาคร ขนาดพื้นที่ ประมาณ 230 ไร่ (369,013.3 ตารางเมตร) กรรมสิทธิ์ที่ดิน นิคมสหกรณ์โคกขาม เจ้าของโครงการ กรมทรัพยากรทางทะเล และชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม ต.โคกขาม จ.สมมุทรสาคร

ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

อ่าวไทย

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

แนวชายฝั่ง ปี 2548 แนวชายฝั่ง ปี 2558

เปรียบเทียบการกัดเซาะชายฝั่งในสภาพธรรมชาติ และ เมื่อมีนากุ้ง/บ่อประมงอ (กรมทรัพยากรธรณี ,2549)

2520 การท านากุ้งมีการ ขยายตัวอย่างรวดเร็ว ป่ า ชายเลนถู ก เปลี ่ ย น สภาพเป็นนากุ้ง

2540

2530 เริ่มมีแนวคิดการอนุรั กษ์ และฟื้นฟูป่าชายเลน

เกิ ด โรคระบาดกุ ้ ง ยุคนากุ้งล่ม

2550

2560

2570

-ในช่ว งระยะเวลา 20 ปีพื้นที่นาเกลือโคกขาม ลดลงจาก 2,203 ไร่ เป็น 1,051 ไร่ -แนวชายฝั่งทะเลบริเวณชุมชนโคกขาม ถูกกัด เซาะลึกมากที่สุด 474 เมตร

2530

2540

2550

2563

ปัจจุบันพื้นที่ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร ได้รับผลกระทบอย่าง รุนแรงจากการกัดเซาะชายฝั่ง และพื้นที่นาเกลือมีจ านวนลดลง ปัญหาส าคัญที่ส่งผลกระทบโดยตรงต่อนกชายเลนคือการสูญเสี ย ถิ่นอาศัย เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ของพื้นที่ จาก พื้นที่ชุ่มน้า หากระบบนิเวศเหล่านั้นหายไปโดยไม่ได้รั บการจัดการ อาจส่งผลกระทบต่อการอพยพของนกชายเลน ที่ใกล้สูญพันธุ์ใ น ขั้นวิกฤติระดับโลกและเสียความสมดุลของระบบนิเวศชายฝั่ง อ่าว ไทย

ที่มา ระบบฐานข้อมูลกลางและมาตรฐานข้อมูลทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง Central Database System and Data Standard for Marine and Coastal Resources 2561

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

จังหวัดสมุทรสาคร มีลักษณะภูมิอากาศเป็นแบบฝนเมืองร้อน อุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ 28°C – 34°C มีฝนตกปานกลาง ปริมาณเฉลี่ย 1,120 มิลลิเมตรต่อปี ฝนตกเฉลี่ย 100-120 วัน/ปี พายุและฟ้าคะนองจะเกิดขึ้นในระหว่างฤดูฝนและฤดูร้อนคือระหว่างเดือนเมษายนและพฤษภาคม น้าขึ้นน้าลงในอ่าวไทยเป็นแบบน้าเดี่ยว หรือ diurnal tide (มียอดน้าขึ้นสูงสุดและยอดน้าลงต่าสุดวันละครั้ง ) เป็นกระแสน้าที่ไม่ค่อยแรงและไม่สม่าเสมอ ขึ้นกับลมมรสุม ในเดือน มกราคม พ.ศ.2565 บริเวณปากแม่น้าท่าจีนน้าขึ้นสูงสุด 3.68 เมตร ลงต่าสุด 0.64 เมตร ช่วงเดือนมกราคมในช่วงวันน้าเกิดจะมีน้าลงเต็มที่ยอดต่าในเวลากลางคืน ส่วนเดื อนพฤษภาคมและเดือน กันยายนช่วงวันน้าเกิดจะมีน้าลงเต็มที่ยอดต่าในเวลากลางวัน

แผนภูมิแสดงปริมาณน้าฝนและ จานวนวันที่ฝนตกในจังหวัด สมุทรสาคร ปี2556-2560

แสดงความชื้นสัมพัทธ์ของ พื้นที่จังหวัดสมุทรสาคร ปี 2556-2560

การไหลเวียนของกระแสน้าในอ่าวไทยตอนใน A) ช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมกราคม B) ช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนสิงหาคม

เนื่องจากอิทธิพลของกระแสน้าทาให้สามารถเห็นการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาลได้ ในแต่ละช่วงเดือน มีผลต่อสัตว์น้า และพืชพรรณต่างๆ ที่มา ศูนยภูมิอากาศ กองพัฒนาอุตุนิยมวิทยา กรมอุตุนิยมวิทยา มกราคม 2563/ ฐานข้อมูลความรู้ทางทะเล . “ทะเลไทย”. Buranapratheprat 2002/

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ลักษณะทีร่ าบลุ่มชายฝั่งทะเล สูงจากระดับน้าทะเลประมาณ 1.00-2.00 เมตร ลักษณะดินตะกอนน้าทะเล บริเวณปากแม่น้าท่าจีน มีการตกตะกอนปี ละ 78,757 ลบ.ม. เคลื ่ อ นไปทางทิ ศ เหนื อ และ ปริมาณตะกอนเคลื่อนตัวมากที่สุดในช่วงฤดู มรสุมตะวันตกเฉียงใต้ (อิศราพร อิทธโร,2544) ระดับน้าทะเลอ่าวไทยสูงขึ้น 42 มิลลิเมตรต่อ ปี ส่งผลต่อการกัดเซาะชายฝั่ง ในอนาคตเสี่ ยง พื้นที่จะต่ากว่าระดับน้าทะเลเพิ่มอี ก มีแนวคัน กั้นน้าสูง1-2 เมตร

แนวคันกั้นน้า ช่วงระดับความสูง

1-2 เมตร ต่ากว่า 1 เมตร ที่มา กองภูมิศาสตร์ กรมแผนที่ทหาร “แผนที่แสดงความสูงต่าภูมิประเทศบริเวณกรุงเทพมหานครและปริมณฑล”./ กรมทรัพยากรธรณ์ http://www.dmr.go.th/ewt_news.php?nid=27400

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ระบบโครงข่ายของน้า อิทธิพลจากน้าขึ้น-น้าลงของอ่าวไทยอยู่ในช่วงคาบเวลา 12 ชั่วโมง 25 นาที ทาให้อาจเกิดน้าไหลย้อน โดยมีระดับน้าทะเลเฉลีย่ 1.5-2.0 เมตร จากระดับน้าทะเลปานกลาง คลองมหาชัย

เชื่อมกับแม่น ้ า เจ้าพระยา

คลองหลวงสหกรณ์ คลองสหกรณ์

คลองหลวงพิทยาลงกรณ์

ลุ่มแม่น้าท่าจีน

คลองหลวงพิทยาลงกรณ์

คลองหลวงสหกรณ์

คลองขุด

คลองโล่ง คลองตรง

เชื่อมกับคลองหลวง พิทยาลงกรณ์ด้านบน และอ่าวไทย

คลองหลวงสหกรณ์

เนื่องจากอิทธิพลของน้าขึ้น น้าลงทาให้ช่วงเวลา น้าขึ้น น้าลงในพื้นที่ มีพลวัต ชื้นแฉะและแห้งใน แต่ละช่วงเวลา อ่าวไทย

ที่มา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ “น้าขึ้นน้าลงกับมาตราน้าฝั่งตะวันออกของอ่าวไทย”. https://kukr2.lib.ku.ac.th/kukr_es/index.php?/BKN/search_detail/result/8894.

จุดตรวจวัคุณภาพน้า

ลาน้า ผืนน้า การไหลของลาน้า *ตรวจวัดเมื่อ มิถุนายน 2564

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ตาบลโคกขามอดีตประกอบด้วยระบบนิเวศ ที่ชุ่มน้า 1. ที่แฉะ 2. ที่นาเกลือร้าง 3. ตะกาดเตียน 4. กระซ้า 5. นาเกลือ ดอน 1. ดอนโพ

ทุ่ง 1. ทุ่งหญ้าเตียน 2. ทุ่งผักเบี้ย

ที่มา แผนที่ภูมิประเทศระวางเมืองสมุทรสาคร กรมแผนที่ทหารบก สารวจเมื่อ พ.ศ.2456 https://db.sac.or.th/samutsakhon/ethno-map/sub_map1.php

ป่า 1. ป่าหญ้า 2. ป่าแสมทึบ 3. ป่าแสมละเมาะ 4. ป่าฝาดทึบ 5. ป่าแสมโปร่ง 6. ป่าจาก 7. ป่าพุงดอและเป้งทึบ 8. ป่ากะบูนทึบ 9. ป่าหนามทึบ 10. ป่าไม้แดงทึบ 11. ป่าปรง

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ที่ชุ่มน้า 1. คลอง 2. นาเกลือ 3.บ่อประมงเพาะเลี้ยง 4. บ่อน้าขุด 5. ตะกาด 6. กระซ้า 7. พืชในแหล่งน้า ป่าชายเลน 1. ป่าโกงกาง 2. ป่าแสมทึบ 3. ป่าแสมโปร่ง 4. ป่าตะบูน 5. ป่าปรง ที่ดอน 1. พื้นที่ถม-พื้นที่เมือง

ที่มา กลุ่มพัฒนาป่าชายเลนและป่าพรุ คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. “ลักษณะโคงสร้างป่าชายเลนบริเวณปากแม่น้าท่าจีน จังหวัดท่าจีน”

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

แสดงการขยายเมืองจากริมแม่น้าท่าจีน ริมคันและเส้นทาง Open Space ที่เกิดขึ้นมีลักษณะเป็นเส้น ของบ่อประมงเพาะเลี้ยง ล้อมไปด้วยผืนน้า

ที่มา ศูนยภูมิอากาศ กองพัฒนาอุตุนิยมวิทยา กรมอุตุนิยมวิทยา มกราคม 2563

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

แผนผังกาหนดการใช้ประโยชน์ที่ดิน จังหวัดสมุทรสาคร พ.ศ.2560

จากผังกาหนดการใช้ประโยชน์ที่ดิน มีข้อสรุปดังนี้ 1. ให้ดาเนินการหรือประกอบกิจการได้ในอาคารที่มีความสูงไม่ เกิน 12 เมตร การวัดความสูงของอาคารให้วัดจากระดับพื้นดินที่ ก่อสร้างถึงพื้นดาดฟ้า สาหรับอาคารทรงจั่วหรือปั้นหยาให้วัดจาก ระดับพื้นดินที่ก่อสร้างถึงยอดผนังของชั้นสูงสุด 2. ให้ดาเนินการหรือประกอบกิจการได้ในอาคารที่มี พื้นที่อาคาร ไม่เกิน 1,000 ตารางเมตร 3. มีที่ว่างโดยรอบอาคารไม่น้อยกว่า 2 เมตร 4. หากติดทะเล ทะเลสาป หรือบึงน้าใหญ่ ระยะถอยร่นอาคาร จากขอบเขตที่ดิน อย่างน้อย 6 เมตร

>6m 12 m

ที่มา กฎกระทรวง ให้ใช้บังคับผังเมืองรวมจังหวัดสมุทรสาคร พ.ศ. 2560

จากพรบ.ป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ.2507 มีข้อสรุปดังนี้ 1. ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ ห้ามมิให้บุคคลใดยึดถือครอบครองทา ประโยชน์หรืออยู่อาศัยในที่ดิน ก่อสร้าง แผ้วถาง เผาป่ า ทาไม้ เก็บหาของป่า หรือกระทาด้วย ประการใด ๆ อันเป็นการเสื่อ ม เสียแก่สภาพป่าสงวนแห่งชาติ (*การทาไม้หรือการเก็บหาของป่า ในเขตป่าสงวนแห่งชาติให้กระท าได้ เมื่อได้รับใบอนุญาตจาก พนักงานเจ้าหน้าที่) 2. เพื่อประโยชน์ในการศึกษาหรือวิจัยทางวิชาการ อธิบดี มี อานาจอนุญาต เป็นหนังสือแก่กระทรวง ทบวง กรมหรือบุคคล อื่นใดให้กระทาการอย่างหนึ่งอย่างใดในเขตป่าสงวน แห่ งชาติ ได้ ตามระเบียบที่อธิบดีก าหนดโดยอนุมัติรัฐ มนตรี และเมื่อ รัฐมนตรีเห็นสมควรจะสั่งยกเว้น ค่าธรรมเนียม ค่าภาคหลวงและ ค่าบารุงป่าก็ได้

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

แผนผังแสดงการใช้ประโยชน์ที่ดินปัจจุบัน พ.ศ.2564 ผังเมืองรวมจังหวัดสมุทรสาคร พ.ศ.2560

ที่ดินประเภทบ่อประมงเพาะเลี้ยง ที่ดินประเภทชุมชนน้อย ที่ประเภทชุมชนหนาแน่นมาก ที่ดินประเภทนาเกลือ ที่ดินประเภทป่าชายเลน ที่ดินประเภทศูนย์การเรียนรู้

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Road Network (Macro Scale) ลักษณะพื้นที่ศึกษาเป็นเกาะมีคลองแบ่ง การเข้าถึงโดยสะพานมี 4 ทาง ถนนบางขุน เทียน-ชายทะเล

ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 2004 ถนนเอกชัย

ถนนสค. 2004

ถนนสค. 4008

ถนนสค.5036

ถนนสค. 4008

ถนนสค. 5036 ถนนหลัก ถนนรอง ถนนย่อย สะพาน

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Mode of Transportation การเข้าถึงพื้นที่โครงการ สามารถเดินทางด้วยรถสาธารณะด้วยรถประจาทาง 105 (ปอ.) และ 68 (ปอ.) รถไฟสถานีมหาชัย และบ้านแหลม

สถานีมหาชัย

สถานีบ้านแหลม

สถานีรถไฟ ป้ายรถประจาทาง ท่าเรือ

ถนนหลัก ถนนรอง ถนนย่อย สะพาน

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Node ในรัศมี 5 กิโลเมตร มี Node ของโรงเรียนประมาณ 10 แห่ง ทาให้เพิ่มโอกาสในการพัฒนาด้านการศึกษาสูง โดยแต่ละโรงเรียนมีเด็กนักเฉลี่ย 200-600 คน

วัด/ศาลเจ้า โรงเรียน สถานีตาตรวจ สถานพยาบาล ตลาด สถานที่ท่องเที่ยว ร้านอาหาร ที่มา รูปภาพ - ศูนย์วิจัยและถ่ายทอดเทคโนโลยีทรัพยากรป่าชายเลนที่ 2 . “http://www.painaidii.com/business/152675/photo/4/lang/th/”

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

บริบทเครือข่ายการเรียนรู้ระบบนิเวศ

-ศูนย์ข้อมูลนกชายเลน Bird Center ชมรมอนุรักษ์ธรรมชาติโคกขาม -ศูนย์การเรียนรู้การทานาเกลือ จ.สมุทรสาคร -ศูนย์แสดงพันธุ์สัตว์น้าสมุทรสาคร -ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเพาะเลี้ยง ชายฝั่ง เขต 2

สะพานแดง จุดชมวิวปลาโลมา ส านักงาน ทรัพยากรทาง ทะเลและ ชายฝั่งที่ 8

- ศ ู น ย ์ อ น ุ ร ั ก ษ์ ทรัพยากรทางทะเล และชายฝั่งที2่ -ศู น ย์ ว ิ จ ั ย ป่ า ชาย เลน สมุทรสาคร

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Existing กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม +3.00

ศูนย์แสดงพันธุ์ สัตว์น้าสมุทรสาคร

+3.00 +1.00

ศูนย์วิจัยและ พัฒนาการเพาะเลี้ยง ชายฝั่ง เขต 2

+3.00 +1.50

+2.50 +2.00 +2.00

+1.50 +2.00

กรมประมง กระทรวง เกษตรและสหกรณ์

ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

+0.00 จากระดับน้าทะเลปานกลาง

ขอบเขตที่ดินของนิคมสหกรณ์โคกขาม

ขอบเขตพื้นที่โครงการ

กรรมสิทธิ์ที่ดินของนิคมสหกรณ์โคกขาม ภายในจึงมีบ่อน ้าเดิมของนิคมสหกรณ์อยู่ท าให้พื้ นที่เป็น ลั ก ษณะเป็ น Grid โดยมี ก ารขอใช้ พ ื ้ น ที ่ จ ากหน่ ว ยงาน ท้องถิ่นเป็นพื้นที่ของส านักงานทรัพยากรทางทะเลและ ชายฝั่งที่ 8 ย้ายมาตั้งแต่เดือนธันวาคม พ.ศ.2563 และศูนย์ แสดงพัน ธุ์ส ัตว์น ้ าสมุทรสาคร ศูน ย์ว ิจัย และพัฒ นาการ เพาะเลี้ยงชายฝั่ง เขต 2 ปั จ จุ บ ั น พื ้น ที ่ โ ครงการยัง ไม่ มี แผนหรื อ นโยบายการใช้งาน ทิศเหนือติดถนน ส่วนทิศใต้ติดชายฝั่ง ทะเลอ่าวไทย มีป่าชายเลน 35 ไร่ มีทางเดินยกสูง ไปจนถึง แนวเขตการป้องกันการกัดเซาะชายฝั่งเพื่อใช้ในการสารวจ ของส านักงาน ทิศตะวันออกของพื้นที่จดคลองสาม ทิศ ตะวันตกจดแนวถนนเข้ามายังส านักงาน และแบ่งเขตกับ พื้นที่กรมประมง

+4.50 +3.00

สานักงานทรัพยากรทาง ทะเลและชายฝั่งที่ 8

+4.50 +3.00 +2.50 +2.00 +1.50 +1.00

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Mangrove Zonation

การจัดชั้นเรือนยอดตามแนวดิ่ง (Profile Program) และการปกคลุมของ เรือนยอดของป่าชายเลนในแนวจุดพื้นที่ศึกษา Aa= แสมขาว Am= แสมทะเล

Ecosystem ในอดีต ปี พ.ศ.2456

ป่าแสมละเมาะ ป่าแสมทึบ

ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

พันธุ์ไม้แสมจัดเป็นพืชเบิกนา (Pioneer Species) เป็นพันธุ์ ไม้ที่มีความทนทาน และปรับตัวกับพื้นที่ดินเลนได้ดี

ที่มา กลุ่มพัฒนาป่าชายเลนและป่าพรุ คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. “ลักษณะโคงสร้างป่าชายเลนบริเวณปากแม่น้าท่าจีน จังหวัดท่าจีน”

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ระบบโครงข่ายของน้า

รับน้ามาจากคลองหลวงสหกรณ์ และคลองหลวงพิทยาลงกรณ์

รับน้ามาจากคลองหลวงสหกรณ์ และคลองหลวงพิทยาลงกรณ์

รับน้ามาจากคลองหลวงสหกรณ์คลองหลวง พิทยาลงกรณ์ และคลองขุด ภายในเป็นบ่อประมงเดิมของนิคมสหกรณ์ เกิดการแหว่งตาม ธรรมชาติ โดยภาวะธรรมชาติต้นไม้จะขึ้นถอยหลังทาให้มี ส่วนที่ ป่าแสมทึบกับโปร่ง คลองแปด

คลองสาม

คลองสาม

ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก คลองจดทิศเหนือโครงการ

อ่าวไทย

ระดับน้าขึ้นสูงสุดเฉลี่ย 3.6 เมตร ลง ท่อน้า ต ่าสุด 0.8 เมตรน ้าขึ้น -น ้าลงส่งผล ลาน้า ต่ อ สิ ่ ง มี ช ี ว ิ ต และพื ช พรรณ ท าให้ ผืนน้า สามารถเรียนรู้สิ่งมีชีวิตที่แตกต่างกัน การไหลของลาน้า ในระบบนิเวศที่เปลี่ยนแปลงได้

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ช่วงน้าขึน้

สัตว์ที่เข้ามาหากินในช่วงน้าขึ้น

นกกาน้า ปลาตาเหลือก ปลาช้างเหลือง ปลากระบอกดา แมงดาทะเล

0

กุ้งกุลาดา

10

ปลาดุกทะเล

20

50 m

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ช่วงน้าลง

นกที่หากินในหาดโคลน/พื้นที่น้าตืน้

นกยางกรอก

นกปากงอน

นกตีนเทียน นกนางนวลแกลบ นกทะเลขาแดง นกกระยาง ท้ายทอยดา ธรรมดา

สัตว์ที่อาศัยอยู่ในดินและบนดินของหาดเลน 0 ปูก้ามดาบ ปลาตีนจุมพรวด หอยหลอด

หอยแครง

กุ้งดีดขัน ไส้เดือนทะเล หอยขี้นก

10

20

50 m

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Type of Road

ถนน 2 เลน แบบที่ 1

ถนน 2 เลน แบบที่ 2

ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก ถนน 1 เลน

ถนนลูกรังบดอัด

ถนนคอนกรีต

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

1 4

3 5

1

2

2

มุมมองหัวมุม เปิด Approach แต่เห็นบ่อและ พื้นที่ถมสภาพพัง

มุมมองที่เห็นคลองชัด

3

ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก มุมมองบ่อน้า เห็นป่าแสมเป็น Background

4 อ่าวไทย

5

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

6

7

มุมมองบ่อน้า ทุ่งชะคราม

8 7

6

8 ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

อ่าวไทย

มุมมองบ่อน้า เห็นป่าแสมทึบเป็น Background มีความอุดมสมบูรณ์

9

9

10

10

มุมมองรอยต่อเขตป่าอนุรักษ์

มุมมองเห็นทะเลชัดที่สุด

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Ecosystem ในปัจจุบัน ปี พ.ศ.2565

ป่าแสมทึบ อายุ 30-50 ปี สภาพ ค่อนข้างสมบูรณ์ ควร เก็บไว้

ป่าแสมแหว่ง สภาพแหว่งเป็นร่องแนว ยาว รื้อ+ฟื้นฟูบางส่วนได้

ป่าแสม+ป่าชายเลน

พืชชายคลอง

สภาพไม่สมบูรณ์ จากการรุกล้าทาคัน

สภาพกาลังเติบโต ส่วนมากเป็นแสม ควรฟื้นฟู พัฒนา ร่วมได้

ป่าชายเลน สภาพกาลังเติบโต ต้องอนุรักษ์ตาม กฎหมาย

ระบบนิเวศเดิมที่เคยมี ฟื้นคืนกลับมา กระซ้า

ป่าแสม+โกงกาง อายุ 3-10 ปี สภาพ กาลังเติบโต ควรฟื้นฟู พัฒนาร่วมได้

ป่าแสม ดินผสม สภาพหน้าดินพัง ต้นแสมสภาพไม่สมบูรณ์ รื้อ+พัฒนาบางส่วนได้

ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

พื้นที่ถม ตื้น สภาพหน้าดินพัง ไม่มีพืชพรรณเติบโต ทาการพัฒนาได้

พื้นที่ถม มีอาคาร ถูกถมสูงขึ้นมา มีโครงสร้างฐานราก ทาการย้ายอาคารได้

บ่อน้าลึก แสมอายุ 5-20 ปี สภาพกาลังเติบโต พัฒนาเป็น Saltmarsh ได้

บ่อน้าตื้น แสมอายุ 10-20 ปี สภาพกาลังเติบโต พัฒนาเป็น Saltmarsh ได้

ทุ่งชะคราม สภาพอุดมสมบูรณ์ มีผีเสื้อหากินในทุ่ง ควรคงระบบไว้

ตะกาด

ป่าแสมละเมาะ +ป่าจาก ป่าโปรง ป่าฝาด ป่ากะบูน

ที่ดอน ทุ่งผักเบี้ย

Grid Pattern ของคัน และ ระบบน้าปิด ทาให้น้าไม่ Circulate

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ส่งเสริมเศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อมและ คุณภาพชีวิตชุมชน มีศักยภาพเชื่อมต่อ การเรียนรู้กับศูนย์ แสดงพันธุ์สัตว์น้า

ติดกับถนนและชุมชน เข้าถึงง่าย

เป็นจุดสังเกต

พื้นที่ป่าแหว่ง อาจ สามารถเพิ ่ ม การ พัฒนาร่วมได้ ผื น ป่ า และระบบนิ เ วศ หาดโคลนเป็น Habitat สิ่งมีชีวิต

มีความอุดมสมบูรณ์ของ อ่าวไทย ความหลากหลาย ของสิ่งมีชีวิต

แนวไม้ไผ่ชะลอ คลื่นช่วยเพิ่มการ ตกตะกอน

มุมมองที่เห็นทัง้ ระบบนิเวศในบ่อ เลี้ยงกับธรรมชาติ

คลื่นและกระแสน ้าส่งผลต่ อ การเปลี่ยนแปลงกิจกรรม

อาจพัฒนาให้เป็นพื้นทีใ่ ห้ ประโยชน์แก่ชุมชนร่วมด้วย ล่องเรือท้องถิ่น Route

มองเห็นวิถีชีวิต ของชุมชน

ป่ายังสามารถฟื้นฟูได้ ด้วยตนเอง

สิ่งมีชีวิตในบ่อประมง เพาะเลี้ยงช่วยเกื้อกูล ระบบนิเวศ

เป็นจุดสังเกต/เป็น หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เข้ามาดูแล ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

ติดกับคลองสามทาให้เพิ่มความหลากหลาย ของสิ่งมีชีวิตในน้าอีกระบบนิเวศ

มี Boardwalk คอนกรีตเดิม

มีความต่อเนื่อง ของป่าชายเลน

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ติดถนนและชุมชน อาจรบกวน ระบบนิเวศภายในโครงการ

พื้นที่ถม มีความ พังของดิน

ไม่มีการไหลเวียนของ น้าภายในโครงการ ทาให้น้าไม่มี Dynamic ถนนเข้ามาลึก และมีความถี่ บ่อย อาจรบกวนสิ่งมีชีวิต

ปัญหาการกัดเซาะชายฝั่ง

อาจไม่เหมาะกับพื้นที่ สาหรับสิ่งมีชีวิต

ความแตกต่างของพืช ใน zonation อาจมี ข้อกาจัดต่อการพัฒนา

มีป่าแหว่งตาม ธรรมชาติ การปักไม้ไผ่ชะลอคลื่น มีอายุการใช้งานสั้น Maintenance บ่อย

มองเห็นความกระจัด กระจายของชุมชน

ความเปลี่ยนแปลงของ บริบทที่มีแต่บ่อประมง เพาะเลี้ยง อาจปล่อน้า เสียลงสู่น้าสาธารณะ

การพัฒนาจะต้องรบกวนสิ่งมีชีวิต ชั่วคราวในระยะก่อสร้าง

ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

พื้นที่ปลายน้า อาจมี ของเสียไหลมาด้วย

อยู่ส่วนลึกของโครงการ อาจส่งผลต่อHabitat /Stand alone กลางป่า เคยถูกรุกล้าจากบ่อประมงต้องใช้เวลาใน การฟื้นฟู+ เสี่ยงต่อการกัดเซาะเพิ่ม

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง - ลักษณะระบบนิเวศพื้นที่ชุ่มน้า - ความสาคัญของพื้นที่ชุ่มน้า - พื้นที่ชุ่มน้ารูปแบบต่างๆ เช่น บ่อ ประมง ทุ่งตะกาด

ป่าชายฝั่ง - ความรุนแรงของการกัดเซาะชายฝั่งทะเล - โครงสร้างของป่าชายฝั่ง - ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตบริเวณป่า ชายฝั่ง - ความสาคัญของป่าชายเลน อนุรักษ์และ ฟื้นฟู - การป้องกันการกัดเซาะชายฝั่งแบบต่างๆ - ระบบนิเวศแบบ Mudflat

พืชพื้นถิ่น - อนุรักษ์พืชท้องถิ่น * จากแผนโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนือ่ งมาจากพระราชดาริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีของนิคมสหกรณ์ โคกขาม

*Reference Pictures

สิ่งมีชีวิตในพื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง - ชนิดและลักษณะของพืชน้าพืชชายฝั่ง - ชนิดและลักษณะของสัตว์นา้ ชายฝั่ง

นกชายเลน - ชนิด และลักษณะของนกชายเลน - เส้นทางของนกอพยพ - ระบบนิเวศ Habitat ของนกชายเลน - แหล่งอาหารของนกชายเลน - การอนุรักษ์นกชายเลนปากช้อน

การใช้ประโยชน์พื้นที่ชุ่มน้า ชายฝั่งอย่างยั่งยืน - การทาประมงเพาะเลี้ยงแบบยั่งยืน เสาไม้ปักหอย/กล่าปลา/กั้นลัง/กระชังปลา

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

User ประเภทผู้ใช้งาน -สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศป่าชายฝั่ง -พนักงานในโครงการ

กลุ่มผู้ใช้งานประจา 10%

กลุ่มผู้ใช้งานทั่วไป นักท่องเที่ยวทั่วไป (ปีพ.ศ.2558-2561 มีจานวน นักท่องเที่ยวเฉลี่ย 1,477,944 คน)

30%

60% กลุ่มเป้าหมายของผู้ใช้งาน (Target Group) -เด็กและวัยรุ่นในช่วงอายุ 5-21 ปี -นักท่องเที่ยวเชิงนิเวศ มีความสนใจเฉพาะ -คนในชุมชนโคกขาม

เวลาทาการ

8.30-16.30 น.

ปิดทุกวันจันทร์ *Reference Pictures

เก็บค่าบริการเฉพาะโซนการเรียนรู้ภายนอก

นักเรียน/นักศึกษา 40 บาท บุคคลทั่วไป 80 บาท

แต่ละวันสามารถรับผู้ใช้งานได้สูงสุด 800

คนต่อวัน (เทียบจากกรณีศึกษา Hong Kong

Wetland Park ) และในช่วง off-peak เฉลี่ยจานวนผู้ใช้ 100 คน

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

User

Need

Content

Program

Space

เด็กวัยรุ่นในช่วงอายุ 5-21 ปี และ นักท่องเที่ยวเชิงนิเวศ มีความสนใจเฉพาะ 60% คิดเป็น 480 คน/วัน

•

•

อายุ 5-14

อายุ 15-21

-กิจกรรมที่ทาให้จดจ่อ มีสมาธิได้ -ความตื่นตาตื่นใจ ไม่น่าเบื่อ -ความปลอดภัยของกิจกรรม

-เข้าสังคม -มีเรื่องราว น่าติดตามของการเรียนรู้ -แสดงออก ความเป็นตัวของตัวเอง -การเรียนรู้นอกห้องเรียน -ความท้าทาย

*แบ่งช่วงอายุตาม สานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา พ.ศ.2557-2561

-เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้ารูปแบบต่างๆ อย่างง่าย เช่น Saltmarsh ทุ่งผักเบี้ย การบาบัดน้า -เรียนรู้สายพันธุ์นก ด้วยลักษณะจากการ ดู ฟัง -ความรุนแรงของการกัดเซาะชายฝั่งทะเล

-เรียนรู้ฤดูกาล น้าขึ้น-น้าลง ที่ส่งผลต่อ พืชพรรณและสิ่งมีวิต -เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้ารูปแบบต่างๆ เช่น ตะกาด กระซ้า -เรียนรู้สายพันธุ์นก ด้วยการดูและตามหา จดบันทึก -การป้องกันการการกัดเซาะชายฝั่งทะเล -การอนุรักษ์และฟื้นฟูพื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง -ระบบนิเวศที่เอื้อต่อการอนุรักษ์นกชาย เลนปากช้อน

-เรียนรู้การบาบัดน้าในทุ่งผักเบี้ย -ส่องปู/ปลาตีน (ช่วงน้าลง) -ส่องผีเสื้อทุ่งชะคราม -การชมวิดีทัศน์ระบบนิเวศพื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง -ส่องนก -วิ่งเล่น -การปฐมพยาบาลเบื้องต้น

-ทุ่งผักเบี้ย -Saltmarsh -Trail เสียงนก -หอชมนก -อาคารเรียนรู้ระบบนิเวศพื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง -ลานรวมตัว -Wetland Boardwalk

-ดึงไม้ปักหอยหอย (ช่วงน้าลง) -ส่องปู/ปลาตีน ในหาดโคลน (ช่วงน้าลง) -พายเรือใน Saltmarsh (ช่วงน้าขึ้น) -เล่นเกมแบบมีส่วนร่วมเกี่ยวกับระบบนิเวศ -List สิ่งมีชีวิตที่พบ -นั่งฟังบรรยายพื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง -พื้นที่นั่งเล่น -ถ่ายรูป ลง Social Media -เรียนรู้ระบบนิเวศภายนอกอาคารแบบเรียนรู้ ด้วยตัวเองได้ -เดินชมระบบนิเวศ-นั่งดูระบบนิเวศ

-Saltmarsh -ตะกาด กระซ้า -อาคารเรียนรู้ระบบนิเวศพื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง -Panorama Glass Room ห้องผนังกระจกชม ระบบนิเวศ -ห้อง Locker/เปลี่ยนชุด -จุด Check-Point สิ่งมีชีวิต -Boardwalk กลางป่า -Flexible Court -พื้นที่ถ่ายรูป Check-in -Trail ทางเดินชมระบบนิเวศ -Viewing Gallery -พื้นที่ชมพืชชายคลอง

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

User

นักท่องเที่ยวเชิงนิเวศ มี ความสนใจเฉพาะ

Need

-การทากิจกรรมเชิงนิเวศที่น่าสนใจ -สัมผัสธรรมชาติ

Program -พายเรือในป่าแสม (ช่วงน้าขึ้น) -ชมเปลือกหอยในกระซ้า (ช่วงน้าลง) -ปั่นจักรยาน Route ท่องเที่ยวระบบนิเวศ ตาบลโคกขาม -เรียนรู้-ปลูกพืชพื้นถิ่น -ทาอาหารจากพืชชายเลนทานได้ -ดูนก/ส่องนก -ปั่นจักรยาน

Space -ป่าแสมละเมาะ -กระซ้า -จุดเช่ารถจักรยาน -พื้นที่ปลูกพืชพื้นถิ่น -พื้นที่ทา Workshop -หอดูนก/บังไพรส่องนก -Boardwalk พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง -พื้นที่ท่าเรือ -พื้นที่พักผ่อนท่ามกลางธรรมชาติ

กลุ่มผู้ใช้งานทั่วไป 30% คิดเป็น 240 คน/วัน

คนในชุมชนโคกขาม

นักท่องเที่ยวทั่วไป

-พื้นที่ทากิจกรรม สาธารณะ ของชุมชน -พื้นที่จาหน่ายสินค้าชุมชน ให้เป็นที่รู้จัก -พื้นที่พัฒนาอาชีพการทาประมง

-ขายผลิตภัณฑ์ชุมชน เช่น อาหารทะเล เกลือ -เรียนรู้/สาธิตการทาประมงที่ยั่งยืน -Active/Passive Recreation

-พื้นที่เดินซื้อของ -พื้นที่ทากิจกรรมแบบง่ายๆ -สิ่งอานวยความสะดวกรองรับ -พื้นที่พักผ่อน -มีที่จอดรถ

-นั่งพักผ่อนท่ามกลางธรรมชาติ -รับประทานอาหาร -นั่งรอบุตรหลาน -จอดรถ -Drop ผู้โดยสาร

-พื้นที่พักผ่อน -ลานทากิจกรรมอเนกประสงค์ -Market Plaza ร้านค้าชุมชน -จุดโหลดสินค้า -บ่อประมงเพาะเลี้ยงตัวอย่าง -Trail ชมระบบนิเวศ -จุดชมสัตว์น้า -ร้านอาหาร/ร้านค้าขายของฝาก/Cafe -ห้องน้า -พื้นที่พักผ่อนในพื้นที่ชุ่มน้า -ที่จอดรถ+จุด Drop-off

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

User

Need

Program

Space

กลุ่มผู้ใช้งานประจา 10% คิดเป็น 80 คน/วัน

สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศป่า ชายฝั่ง

พนักงานในโครงการ

-ต้องการแหล่งอาหารและถิ่นที่อยู่อาศัย แหล่งพักพิง -Saltmarsh น้าลึกไม่เกิน 4 มม.

-อานวยความสะดวกแก่ผู้ใช้งาน -ทาความสะอาดและบารุงรักษา

-หาอาหาร -อยู่อาศัย ถาวร/ชั่วคราว -ผสมพันธุ์ -เจริญเติบโต

-Saltmarsh ตื้นๆ -ป่าชายเลน ป่าแสมทึบ ฯลฯ -พื้นที่ชุ่มน้า บ่อประมง -พื้นที่ปลูกพันธุ์พืชพื้นถิ่น -กระซ้า ตะกาด -ที่ดอน เนิน โคก -ทุ่งหญ้า ทุ่งชะคราม ทุ่งผักเบี้ย -พืชชายคลอง

-จาหน่ายบัตร -ทางานสานักงาน -ให้บริการข้อมูล -Maintenance

-Entry Plaza+Ticket Box -Coastal Wetland Learning Centre Office -สานักงานทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งที่8 (เดิม) -Information Counter -อาคารสาธารณูปการ (ไฟฟ้า/ประปา/ขยะ) -อาคารเก็บอุปกรณ์และซ่อมบารุงต่างๆ -ที่จอดรถสาหรับพนักงาน -พื้นที่พักผ่อนสาหรับพนักงาน -อาคารครัว -ป้อมรปภ.

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Base ของ Ecosystem กิจกรรมของมนุษย์ เป็นส่วนหนึ่ง Ecosystem นั้น

Support Program/Activity Layer ส่วนสนับสนุนกิจกรรมของคน

Program/Activity Layer กิจกรรมของคน

Ecosystem Layer ระบบนิเวศ

*Reference Pictures

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ส่วนประกอบของโครงการ : Ecosystem Saltmarsh -

Saltmarsh ตื้น / Saltmarsh ลึก

ป่าแสม -

100,000 ตร.ม.

ป่าแสมทึบ/ป่าแสมโปร่ง ป่าแสมละเมาะ ป่าแสม+ป่าโกงกาง

ป่าชายเลน -

50,000 ตร.ม.

60,000 ตร.ม.

30,000 ตร.ม.

-ป่าจาก ป่าฝาด ป่าโปรง ป่ากะบูน

ทุ่ง -

จุดชมสัตว์น้า+บ่อประมงเพาะเลี้ยงตัวอย่าง เส้นทางพายเรือชมระบบนิเวศ ท่าเรือ

ป่าแสม พื้นที่ปลูกพืชพื้นถิ่น หอดูนก/บังไพรส่องนก/ Boardwalk กลางป่า

ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวะวันออก ป่าชายเลนฟื้นฟู

ป่าชายคลอง

ส่วนประกอบของโครงการ : Program Saltmarsh Boardwalk พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง

6,000 ตร.ม. ทุ่งผักเบี้ย ทุ่งชะคราม

300 ตร.ม.

500 ตร.ม.

500 ตร.ม.

50 ตร.ม.

2,000 ตร.ม.

50 ตร.ม.

200 ตร.ม.

ป่าชายเลน จุด Check-Point สิ่งมีชีวิต Trail ทางเดินป่าชายเลน

20 ตร.ม.

500 ตร.ม.

ป่าชายคลอง ท่าเรือชาวบ้าน

50 ตร.ม.

ทุ่ง Trail ชมระบบนิเวศทุ่ง จุดเรียนรู้การบาบัดน้าในทุ่งผักเบี้ย พื้นที่ Workshop ทาอาหารจากพืชชายเลนทานได้

200 ตร.ม.

30 ตร.ม.

80 ตร.ม.

กระซ้า

5,000 ตร.ม.

กระซ้า ทางเดินกระจกชมระบบนิเวศกระซ้า

100 ตร.ม.

ตะกาด

5,000ตร.ม.

ตะกาด Trail ชมระบบนิเวศตะกาด

100 ตร.ม.

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ส่วนประกอบของโครงการ : Ecosystem

ส่วนประกอบของโครงการ : Program

ที่ดอน

20,000ตร.ม.

ที่ดอน กิจกรรม Support Program Conclusion

Saltmarsh ป่าแสม

ป่าชายเลน กระซ้า ตะกาด ที่ดอน

ป่าชายคลอง ทุ่ง

Program ส่วนประกอบของโครงการ : Ecosystem รวม 276,000 ตร.ม. ส่วนประกอบของโครงการ : Program รวม 13,110 ตร.ม.

-ป้อมรปภ.

20 ตร.ม.

-Visitor Centre อาคารเรียนรู้ระบบนิเวศพื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง 1,000 ตร.ม.

(Wetland Theatre/Viewing Gallery/Meeting Room/Kid’s Corner/Flexible Court/Interactive Games Area/พื้นที่รับประทานอาหาร/พื้นที่พักผ่อน/ห้องน้า/ห้อง ปฐมพยาบาล/ Panorama Glass Room ) -Entry Plaza (Event Plaza) 500 ตร.ม.

-Ticket Box 20 ตร.ม.

-ร้านขายของที่ระลึก /ร้านขายของฝาก 100 ตร.ม.

-จุดโหลดสินค้า 20 ตร.ม.

-ร้านอาหาร+พื้นที่รับประทานอาหารภายนอก 300 ตร.ม.

-พื้นที่ถ่ายรูป Check-in 20 ตร.ม.

-Pavilion 300 ตร.ม.

-ที่จอดรถ 40 คัน 5,000 ตร.ม.

-จุด Drop-off 50 ตร.ม.

-จุดจอดรถบัส-รถตู้ 3 คัน 200 ตร.ม.

-ที่จอดรถพนักงาน 10 คัน รถจักรยายนต์ 14 คัน 500 ตร.ม.

-ที่จอดรถบริการ 5 คัน 300 ตร.ม.

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Zoning

Dyke การพัฒนา

Buffer Zone (Development + Conservation)

Conservation Zone

*

Development Zone

การพัฒนา

Core Zone

Circulation

ไม่มีคัน ย้อนกลับเป็นอดีต

ใช้ศักยภาพคันเดิม ปรับรูป form คันใหม่

หนาแน่นมาก

หนาแน่นน้อย

เส้นทางหนาแน่นบริเวณที่พัฒนา

เส้นทางแบบวน Loop ไม่น่าเบื่อ

เส้นทางแบบมีศูนย์กลาง แยกออกไป

ใช้ศักยภาพคันเดิมทั้งหมด ให้ กระบวนการธรรมชาติจัดการ

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Hydrology

Existing

Coastal Protection

Hydrology :Circulate

ทะลายคันบางส่วน

Hydrology :Saltness

ทะลายคันทั้งหมด

ใช้พืชพรรณช่วยป้องกันการกัดเซาะ

ใช้พืชพรรณร่วมกับโครงสร้างดาดแข็ง

Hydrology :Depth

จืด

กร่อย

เค็ม

ค่าความเค็ม

ไล่ระดับจากลึกไปตื้น

จุดลึกหรือจุดตื้นเป็นจุดๆ

ใช้โครงสร้างดาดแข็งอย่างเดียว

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Scheme 1

Scheme 2

Scheme 3

เข้าไปจัดการน้อยที่สุด ให้เป็นไปตามกระบวนการธรรมชาติ

จัดการบางส่วน ทะลายคันให้น้า Circulate

ทะลายคันเกือบทั้งหมด ย้อนกลับไประบบนิเวศเดิม

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ชะคราม Restaurant และ ท่าเรือชาวบ้าน Visitor Centre ป่าแสมละเมาะ

ป่าแสมทึบ

ป่าแสมโปร่ง

ชายเลน Pavilion

Master Plan

ป่าแสมทึบ

ประมงยั่งยืน ทุ่งชะคราม

Mangrove Boardwalk

Saltmarsh Discovery ตะกาด

กระซ้า ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวะวันออก

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Route สั้น ใช้เวลา 2-3 ชั่วโมง Route ยาว ใช้เวลา 4-5 ชั่วโมง

Circulation

Learning Route

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ทางเดินแพลอยน้า

ทางเดิน Boardwalk ไม้

ทางเดินบนคันดิน

ทางเดินตะแกรงเหล็กฉีก

Typical ทางเดิน ทางเดินบนถนน

ทางเดิน Boardwalk คอนกรีต

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Existing ตัวอย่าง พรรณไม้ใหม่ พืชชายเลนท้องถิ่น ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

Ecosystem

Planting จิกทะเล

จาก

ตะบูน

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Section A

Hydrology

Cut and Fill Balance

Existing

พยายามเก็บรักษาระดับเดิมไว้ Cut and Fill ให้น้า Flow มากขึ้นจากความสูงต่าของพื้นที่ และเพิ่ มความ หลากหลายทางระบบนิเวศ

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

พืชพื้นถิ่น พืชชายเลน Parking 40 Lots +3.00

Parking Lots For Bus/Van +3.00

Key plan

น้า Runoff

Bioswale

Drop off +3.00 Court

Parking lots Road Bioswale Road Parking lots Rain Garden พืชทนเค็ม

Parking 24 Lots For Officer Souvenir Store

ชะคราม พังกา โปรง เตยทะเล ตะบูน ท่าเรือชาวบ้าน

Plaza +3.00 Ticket Box

Visitor Centre + Office

น้า Runoff

น้าจาก Bioswale จะซึมลงดินส่วนน้าที่เหลือจะไหล ผ่านท่อลงสู่ Rain Garden บางส่วน ก่อนจะช่วยชะ ล้างมลพิษ สิ่งสกปรกก่อนลงสู่บ่อน้าภายในโครงการ

Double Façade + ชนิดกระจก แบบค่าสะท้อนน้อย

พืชพื้นถิ่น ชะคราม Restaurant ทุ่งผักเบี้ย

Section B

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

กระจกของอาคารมีระยะ set-back เพื่อลดการสะท้อน รบกวนสิ่งมีชชีวิต แต่ช่วยให้ได้รับแสงธรรมชาติ

(มุมมองจากด้านใน Visitor Centre มองออกมาป่าแสมละเมาะ)

Element สาหรับสิ่งมีชีวิต เช่น เสาไม้ ให้นกกาน้า

หลังคาเขียวไม่ใช้สอย (Extensive Green Roof) ให้ความกลมกลืน สิ่งมีชีวิตอยู่ร่วมกับการพัฒนาได้

(มุมมองทางเดินสองแสม Route บังไพรต้นจาก)

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

Parking Lots +3.00

Parking Lots For Bus/Van +3.00

Key plan Bioswale

ที่จอดรถ บล็อคหญ้า Drop off +3.00 Court +3.00

Rain Garden พืชทนเค็ม

Parking Lots For Officer Souvenir Store

ท่าเรือชาวบ้าน

Plaza +3.00 Ticket Box

Visitor Centre + Office

ร้านค้าชุมชน/ของฝาก จาหน่าย -เกลือ/ดอกเกลือ/เกลือสปา/ขี้แดด -อาหารทะเลสด-แห้ง-แปรรูป -น้าตาลมะพร้าว

พืชพื้นถิ่น ชะคราม Restaurant ทุ่งผักเบี้ย

(มุมมอง Court ทางเข้าโครงการ)

Plaza จัด Market Event ในช่วงWeekend ร้านอาหารใช้วัตถุดิบพืน้ ถิ่น เช่น หอยแครง ชะคราม น้าลูกลาแพน ปลากระบอก

บาบัดน้า (มุมมองชั้นสองของชะคราม Restaurant)

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

+3.50 Boat House

Café + WC. +4.00 ท่าเรือ

ป่าแสมทึบ

(มุมมองท่าเรือไปยังป่าแสมทึบ)

จุดHighlight

Route พายเรือ ครึ่ง loop 0.3 km ใช้เวลา 25 นาที *จุด highlight 1 จุด Route พายเรือ 1 loop 1.4 km ใช้เวลา 80 นาที *จุด highlight 3 จุด

Key plan

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

จุดส่องนก 2 ระดับ ความสูงระดับเด็กส่อง และความสูงระดับผู้ใหญ่ส่อง Key plan

Saltmarsh Discovery ป่าแสมทึบ

ตะกาด จุดส่องนก

(มุมมองบริเวณเส้นทางเดินบังไพรไม้ไผ่)

บังไพรไม้ไผ่

ใช้ไม้ไผ่เหลือใช้จากการทา ปักไผ่รวกชะลอคลื่น การกัด เซาะมาใช้ทาบังไพรส่องนก

จุดส่องนก

(มุมมองสูงของจุดส่องนก)

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ชั้น 2 ของTower และ ชาย เลน Pavilion เชื่อมกัน ท่าเรือ Key plan

Optional Route

กังหันลม

Tower ชายเลน Pavilion +4.20

WC.

+4.00

Green Roof พืชทนเค็ม

ถนนบดอัด ทางเดิน

ทางเดินกระจกดู กระซ้า ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

+3.50

Section C

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

ท่าเรือ Key plan

แต่ละชั้นของ Tower จะเปิดมุมมองแตกต่าง กัน ที่มีความสัมพันธ์กับ เนื้อหาการเรียนรู้

Optional Route

กังหันลม

ชั้นที่ 1 รากพืช สัตว์หน้าดิน

Tower ชายเลน Pavilion +4.20

WC.

+4.00

ชั้นที่ 2 พืชชายคลอง พืชทนเค็ม

ชั้นที่ 3 ป่าชายเลน

ชั้นที่ 4 การประมง

ชั้นที่ 5 ทะเลและการกัดเซาะ

ถนนบดอัด ทางเดิน

ทางเดินกระจกดู กระซ้า ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ามหาชัยฝั่งอ่าวตะวันออก

+3.50

โครงการวางผังและออกแบบ ศูนย์เรียนรู้พื้นที่ชุ่มน้าชายฝั่ง ตาบลโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร

3. กั้นลัง ปักอุปกรณ์ลักษณะปีกนกบริเวณร่องน้า

4. กระชังปลา ไม้ไผ่ผูกล้อมขังปลาจากการเลี้ยงหรือจับ

Key plan

2. ไม้ปักหอย ปักไม้ริมชายฝั่ง ให้หอยอาศัยตามธรรมชาติ ปักในช่วงน้าขึ้น

น้าลงปลาติดกับดัก

3 1. กล่าปลา ไม้ปักสุมกันเพื่อล่อให้ปลาเข้าไปบริเวณริมชายน้า

4 ทางเดินกลับ

1

(มุมมองบริเวณกล่าปลา)

2