Rozdział XII
Relacje cenowe jako kwestie społeczne w łańcuchu rolno-żywnościowym na przykładzie rynku mleka w Polsce1 Dorota Śmigielska 0000-0003-2144-8018
Wstęp Rolnictwo przynosi wiele korzyści ekonomicznych i społecznych – zapewnia bezpieczne pożywienie wysokiej jakości w dostępnych cenach, przy jednoczesnym dbaniu o atrakcyjne obszary wiejskie, utrzymywaniu bioróżnorodności, wspieraniu wzrostu i tworzeniu miejsc pracy. Chów i hodowla bydła mlecznego oraz produkcja mleka należą do najważniejszych gałęzi produkcji rolnej. Mleko to jeden z najistotniejszych produktów rolniczych, z udziałem około 18% w towarowej produkcji rolnictwa. Produkcja mleka stanowi źródło dochodu i wyżywienia dla około 270 tys. gospodarstw rolnych2. Z produkcją mleka w Polsce związane jest około 30–35% zasobów siły roboczej w rolnictwie. Ogromne znaczenie ekonomiczne i społeczne ma również przemysł mleczarski, jego udział w przychodach ze sprzedaży żywności wynosi około 18%, w zatrudnieniu 12%, a w eksporcie rolno-spożywczym 10%. Produkcja rolna jest trudną działalnością, w dzisiejszych czasach bardzo często mało opłacalną, dlatego młodzi ludzie – naturalni następcy – często nie decydują się na przejęcie gospodarstw po rodzicach. Takie problemy odnotowywane są również w przypadku produkcji mleka, na mniejszą jednak skalę w porównaniu z innymi gałęziami produkcji rolniczej. Głównym czynnikiem decyzyjnym jest opłacalność produkcji, z którą związana jest cena otrzymywana za wytworzony surowiec.
Definicja ceny i jej funkcje W gospodarce wolnorynkowej podstawowym czynnikiem determinującym produkcję dobra jest popyt na to dobro. Z ekonomicznego punktu widzenia poziom Por. D. Śmigielska, Wpływ ceny produktów mleczarskich na cenę surowca w Polsce w okresie 04.2004-04.2019, „International Journal of Innovation in Social Sciences and Engineering” 2019 [skierowany do druku]. 2 GUS, Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2018, Warszawa 2018. 1
