Rozdział III
Libertariański paternalizm Sunsteina i Thalera jako sposób na kształtowanie ładu społecznego z zachowaniem wolności wyboru
Anita Zarzycka 0000-0002-8560-6428
Zuzanna Krześniak 0000-0002-3141-2935
Wolność prowadzenia działalności gospodarczej oraz wolność jednostki stanowią podstawę ordoliberalizmu1, powstałej w latach 30. XX wieku teorii będącej odpowiedzią na ówczesną trudną sytuację społeczno-gospodarczą i krytykę liberalizmu jako doktryny, która w oczach jej przeciwników miała w znacznej mierze przyczynić się do wybuchu wielkiego kryzysu2. Podstawy ordoliberalizmu doskonale oddaje jego definicja zaproponowana przez Reinharda Bluma: „świadomie sterowana gospodarka rynkowa łącząca w sobie zasady socjalnego planowania i ekonomicznej wolności społecznej gospodarki rynkowej”3. W doktrynie ordoliberalnej państwo tworzy ład gospodarczy i stoi na straży jego przestrzegania przez uczestników rynku. Działania te muszą więc, z definicji, wiązać się z koniecznością wpływania na decyzje podejmowane przez ludzi w danym kraju, co z kolei można rozumieć w kategoriach ograniczania ich wolności. Wydaje się jednak, że opisywane w dalszej części rozdziału podejście – libertariański paternalizm – i odpowiednie kształtowanie architektury wyboru pozwalają na jednoczesne zachowanie wolności i utrzymanie wpływu na decyzje. Niniejszy rozdział stanowi próbę odpowiedzi na pytanie badawcze: czy libertariański paternalizm Cassa Sunsteina i Richarda Thalera pozwala na tworzenie ładu społecznego z zachowaniem dużego zakresu wolności? Wykorzystano T. Przybyciński, Wolność w koncepcji społecznej gospodarki rynkowej, „Studia Ekonomiczne” 2018, nr 349, s. 185–187. 2 T. Juszczak, Ordoliberalizm – neoliberalna odpowiedź na wielki kryzys, „Dialogi Polityczne” 2009, nr 12, s. 295–296. 3 U. Zagóra-Jonszta, Wolność w ujęciu Misesa, Hayeka i ordoliberałów, „Studia Ekonomiczne” 2018, nr 349, s. 249. 1
