Ons Recht Februari 2013 by LBC-NVK

Maandblad van de landelijke bediendencentrale - nationaal verbond voor kaderpersoneel 117de jaargang | nummer 2 | februari 2013

6-7 LBC-NVK geeft signaal aan politiek

4 IJSBOERKE IN N AU W E S C H O E N TJ E S

16-17 C A F Ă&#x2030; ZO N D E R B I E R

Standpunt Voeding Distributie Campagne Loonkosten Loonkosten

In de marge Non-profit Over de grenzen Non-profit Solidariteit Arbeids-Gericht Fiscaliteit Luchtvaart Inbox Sans papiers Statuut Film Film Boek Diversiteit De lezer schrijft Uitbetaling vakbondspremie Indexaanpassing Achterklap Vanmol

De Vlaamse minister van Volksgezondheid, Welzijn en Gezin, Jo Vandeurzen (CD&V), wil de sector van de gehandicaptenzorg grondig hertekenen tegen 2020. Een sector die zowat 37.000 mensen tewerkstelt. De samenleving moet bereid zijn genoeg te investeren in de gehandicaptenzorg. En de politieke verantwoordelijken moeten de juiste keuzes maken. Fatiha Dahmani vertelt over de uitdagingen op p. 12-13.

RUBRIEKSNAAM inhoud

2 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

3 4 5 6 8 10 11 11 11 12 14 15 16 18 19 20 21 21 22 24 26 26 27 28 30 30 30 31 32

Werknemers verdienen beter IJsboerke doet ultieme poging om faillissement af te wenden Keten Bart Smit trekt kaart van webverkoop Werknemers verdienen beter Loonstop lost crisis helemaal niet op Werkgevers dreigen loonstop te misbruiken Wolfsvrouwen Recht op vier dagen vorming in paritair comité 218 Grondige hertekening gehandicaptenzorg tegen 2020 Winstbejag wordt te dominant in beschutte werkplaatsen Café Zonder Bier biedt daklozen een warme vooravond Bedrijfsleven krijgt al veel zuurstof toegediend Onderhandelen met mes op de keel bij Brussels Airlines Lees Ons Recht digitaal! Arbeidsrecht geldt ook voor werknemers zonder papieren Kaderleden zijn ook werknemers Sightseers Silver Linings Playbook Van kernfysicus tot Vlaams communist, memoires Transgenders zoeken naar begrip van collega’s op werkvloer

ferre w yckmans

Wachtuitkeringen

standpunt.

algemeen secretaris

???? ????? ???? ?????? ??????

Op 1 januari 2012 werden de vroegere wachtuitkeringen voor schoolverlaters ‘inschakelingsuitkeringen’. De wachttijd van negen maanden veranderde in een ‘beroepsinschakelingstijd’ van twaalf maanden. Inlevering één dus, twaalf maanden zonder inkomen. Tijdens de inschakelingsperiode moet je drie positieve evaluaties hebben om überhaupt enige uitkering te kunnen krijgen. De inschakelingsuitkering kan je maximaal 36 maanden lang krijgen, maar ze kan ook vroeger worden stopgezet. Inlevering twee. Een schoolverlater die nog thuis woont en ouder is dan 18 jaar, krijgt een uitkering van 409 euro per maand. Hotel mama-papa moet dus wel open “Het zijn harde tijden”, hoor je vaak. Maar de toe- blijven. Geen voorbeeld van de sterkste schouders stand is lang niet even hard voor iedereen. De vak- die de zwaarste lasten dragen. bond ziet dat de tijden vooral moeilijk zijn voor diegenen die het hard te verduren krijgen omdat Werkloosheid de verdeling van de welvaart en het geluk niet Ziehier nog een ‘verwezenlijking’ van een regewordt bijgestuurd. Maar het verhaal van de ‘harde tijden’ wordt mis- ring die eerder door sommige werkgevers ‘marbruikt als alibi om zogezegd iedereen zijn of haar xistisch’ werd genoemd. De werkloosheidsuitkesteentje te laten bijdragen. De steentjes of stenen ringen zijn sinds 1 november 2012 degressief, zeg die door iedereen worden bijgedragen verschillen maar gewoon ‘verminderd’. In stappen worden de wel aanzienlijk in gewicht én volume. En het is uitkeringen flink verminderd, en dat veel snelzeker niet zo dat de zwaarste stenen worden bij- ler dan voordien. Voor een gezinshoofd (enige gedragen door wie dat het beste zou kunnen, écht inkomen van een gezin) is er in de derde fase een niet. Dat was in het recentere en verdere verleden maandelijkse uitkering van 1.090 euro, voor een niet zo. En dat zal bij de uitvoering van de rege- alleenstaande gaat het om 916 euro en voor een samenwonende bedraagt de som 484 euro. De ringsbeslissingen weer niet anders zijn. De bankencrisis en de economische crisis die sterkste schouders? daarop volgde ontketende een tsunami van bespa- In de komende twee jaar zal de regering flink ringsmaatregelen. Nationale regeringen trachten snoeien in de inkomensgarantie voor oudeelkaar de loef af te steken en zo stoer mogelijk uit ren (IGO). De nieuwe minister van Pensioenen, de hoek te komen. Allemaal willen ze een goed Alexander De Croo, vindt dat er flink wordt gefrauEuropees rapport of een bemoedigende schouder- deerd. Er is een pijnlijk verschil tussen de aanpak klop van mevrouw Lagarde van het Internationaal van de ‘sociale fraude’ en de strijd tegen de belasMonetair Fonds (IMF) of een fraaie aanmoediging tingfraude. Met een zoveelste ‘fiscale regularisavan de OESO. Besparen is in die kringen het tover- tie’ wil de regering de belastingfraudeurs belonen. woord en minder werknemersrechten het onuit- Enige aanzet om de fiscaliteit fundamenteel bij te gesproken, maar erg tastbare en pijnlijke doel. Dat sturen en ze rechtvaardiger te maken is er niet. alles wordt steevast verpakt in die vermaledijde Onze nieuwe campagne ‘Werknemers verdienen redenering dat we ‘even wat minder’ moeten doen beter’ komt dan ook géén minuut te vroeg. De LBCom daarna ‘flink veel meer’ te krijgen. Het verhaal NVK zal deze campagne met overtuiging en grote van ‘het einde van de tunnel’ dat we ondertus- ijver voeren en uitbouwen. Structureel en blijvend sen spuugzat zijn. Omdat het gaat over leugens onrecht valt nu eenmaal niet te aanvaarden. die oneerlijkheid en onrechtvaardigheid moeten Meer over de campagne lees je op verdoezelen. Voorbeelden genoeg die ons standpunt illustreren. www.werknemersverdienenbeter.be Laat je vooral niet misleiden door de slogan bovenaan dit artikel. Deze slagzin vat onze campagne voor de komende maanden goed samen. Het gaat niet over de idee dat werknemers gemiddeld beter worden vergoed dan anderen. Wel over een eis. Een rechtvaardige claim van een inkomensgroep die op alle fronten inderdaad beter moet worden behandeld dan nu het geval is. Zoals het er nu aan toegaat, is het niet juist.

Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

voeding

IJsboerke doet ultieme poging om faillissement af te wenden Gevraagde inspanningen leveren geen keiharde toekomstgarantie op

toekomst, klonk het. Een overnemer vinden zou mogelijk zijn door de afdeling ‘Home “Als we niet drastisch ingrijpen, steVending’ (verkoop aan huis) af te splitsen en de loonkosten te drukken. Home Vending venen we af op een faillissement.” kan alleen op eigen kracht doorgaan als de Die boodschap gaf de directie werknemers loon inleveren. van IJsboerke op een bijzondere Zullen de gevraagde inspanningen de toeondernemingsraad op 21 decemkomst verzekeren? Daar kon de directie ber 2012. Het geld is op, stelde de niet met een duidelijk ‘ja’ op antwoorden. directie. Vanaf begin 2013 zouden Eventuele overnemers zullen alleen toehapsommige schulden niet meer kunpen als de lonen concurrentieel worden, zo nen worden afbetaald. En de banwas te horen. ken weigerden nog meer kredieten Over de mensen uit de productie was tot te geven. De directie vond de tijd dan toe met geen woord gerept. Maar ook rijp om in te grijpen en een hervoor die activiteit zouden er misschien structureringsplan aan te kondigen. ‘geïnteresseerde partners’ zijn. Wat die partners dan wel verwachten, is niet duidelijk. IJsboerke behoort tot de Belgian Icecream Kort samengevat komt het erop neer dat het Group (BIG). De advocaten van BIG dienden personeel hoe dan ook eerst moet inleveeen verzoekschrift tot gerechtelijke reorga- ren. Maar zelfs met die inspanningen is een nisatie in. Op 2 januari werd het verzoek- overname of redding niet gegarandeerd. Als schrift goedgekeurd door de rechtbank van geen enkel van de beoogde scenario’s werkekoophandel. lijkheid wordt, hangt de toekomst aan een De roomijsproducent kreeg zo zes maan- zijden draadje. den respijt om zijn schulden af te lossen. Tegen 2 juli moet een reorganisatieplan Geen blanco cheque worden voorgelegd aan de schuldeisers. Al snel werd duidelijk dat er niet alleen zou Met zulke wazige vooruitzichten zag de worden beknibbeld op de algemene kosten werknemersafvaardiging midden januari en andere uitgaven. Ook het personeel zal geen enkele ruimte om met onderhandelingen te starten. Ze kon geen blanco cheinspanningen moeten doen. que tekenen. De directie werd met huiswerk naar huis gestuurd. “Maak een concreet Inleveren plan, breng de meest geïnteresseerde partOp 9 en 15 januari gaf de raad van bestuur ners rond de tafel en geef een toekomst voor tekst en uitleg over haar intenties. Met de het hele personeel”, zo luidde de opdracht. huidige structuur heeft IJsboerke geen De directie had de boodschap begrepen en Kirsten Rosiers

4 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

IJsboerke is een naam als een klok op de Belgische roomijsmarkt. Het bedrijf kreeg zes maanden respijt om zijn schulden af te lossen.

vroeg om tijd. Groot was de verbazing toen de werknemersvertegenwoordigers werden uitgenodigd voor een nieuwe bijzondere ondernemingsraad op 17 januari. Twee leden van de raad van bestuur kwamen er de reeds bekende boodschap herhalen. Ze voerden de druk op en schoven een deadline naar voren. Nog voor 21 januari wilde BIG weten of de werknemersafvaardiging bereid was te onderhandelen over lagere loonkosten. Als onderhandelingen principieel zouden worden afgewezen, wilde BIG vrijwel meteen het faillissement aanvragen. Bij een positief antwoord zou er ruimte zijn om opnieuw te praten met eventuele geïnteresseerden en met de grootste schuldeiser, de bank. Door ja te zeggen tegen onderhandelingen kwam er uitstel van executie. Een nieuwe deadline, deze keer 11 februari. Nadien zou de cash écht helemaal op zijn en zou een faillissement niet meer af te wenden zijn, aldus de bestuurders. Uit de hoek van de werknemersafvaardiging kwam er een principieel ja. Met de uitdrukkelijke vraag dat er een dus een concreet plan op tafel zou komen, dat kan worden voorgelegd aan het voltallige personeel. Over dat plan zal moeten worden gestemd voor er kan worden onderhandeld. Bonden en werknemers wachten dus af. Het zal snel duidelijk zijn of er inderdaad interesse is van potentiële overnemers.

distributie

Wie kent niet de winkels van Bart Smit, de speelgoedpoot van de Nederlandse Blokker-groep waartoe ook Casa en Leen Bakker behoren? Met zijn inplanting van winkels en kleinschaliger concept verschilt Bart Smit grondig van speelgoedverkopers als Fun, Happyland en Dreamland. En toch is de keten een geduchte concurrent voor de ‘groten’ op de speelgoedmarkt.

De E-Plaza-winkels van Bart Smit zijn minder bekend in onze contreien. Sinds het einde van de jaren negentig gingen die de concurrentie aan met ketens als Mediamarkt en Gamemania die onder meer ‘games’, video’s, cd’s en dvd’s verkopen. In Nederland had je zowat 50 E-Plaza’s die tot voor kort nogal veel succes boekten. Bij ons zijn er alleen vestigingen in Wijnegem, SintNiklaas, Aarlen, Luik en Louvain-La-Neuve. En toen kwam de crisis. Die deed de verkopen bij de speelgoedtak van Blokker gevoelig verminderen. Vooral de E-Plaza’s zagen hun omzet sterk zakken. Geen wonder, want games en dvd’s zijn makkelijk via internet te verkopen. De verkoop via ‘het web’ is aan het boomen. Via internet kan je makkelijk, snel en een stuk goedkoper producten bestellen. Weinig gamefanaten laten zulke koopjes aan hun neus voorbijgaan. Midden vorig jaar besliste Bart Smit alle E-Plaza-winkels op te doeken en de betrokken artikelen alleen nog via internet te verkopen. Alle winkels in Nederland werden snel gesloten. In ons land gingen Luik en Louvain-La-Neuve eind 2012 dicht. Aarlen wordt omgevormd tot een speelgoedzaak van Bart Smit. De andere twee E-Plaza’s verdwijnen dit jaar of in 2014.

Keten Bart Smit trekt kaart van webverkoop Nieuwe aanpak heeft kwalijke gevolgen voor jobs

Marc Jacobs

Wat als Bart Smit besluit om het gewone speelgoed ook nog alleen via internet te verkopen?

kon niet algemeen worden gegarandeerd. Logisch als je weet dat de medewerkers van de E-Plaza’s een ‘multimediaprofiel’ hebben Recht op informatie dat niet altijd past bij de andere winkels Toen het nieuws werd meegedeeld op de uit de groep. Door de economische situaondernemingsraad, was de operatie in tie daalt ook in de andere winkels van Bart Nederland zo goed als rond. De vakbonds- Smit het aantal jobs. militanten van de LBC-NVK en CNE waren De gevolgen bleven niet uit. In Luik en kwaad en wezen erop dat de ondernemings- Louvain-La-Neuve werden tijdelijke conraad volgens cao nummer 9 het recht had tracten niet verlengd. Sommige vaste medeom vooraf te worden geïnformeerd. Volgens werkers moesten vertrekken. Ze kregen een de directie van Bart Smit moest er op de verbrekingsvergoeding en moesten soms Belgische ondernemingsraad niet wor- hun opzegperiode deels presteren. den geïnformeerd over de maatregelen in In Aarlen wordt de winkel nu omgevormd Nederland en was er nog niets beslist voor tot een gewone Bart Smit, normaal gezien België. De directie kon niet ontkennen dat met behoud van de jobs. Wijnegem en Sinter ook in België zou worden ingegrepen. Ze Niklaas gaan mettertijd dicht. De mensen beloofde om hierover de ondernemingsraad uit die winkels ‘zouden’ elders binnen de wel correct te informeren en raadplegen. groep aan de slag kunnen. In oktober 2012 werd de sluiting van de Precieze informatie krijgen over het behoud Belgische E-Plaza’s aangekondigd. Zoveel van de tewerkstelling blijft lastig voor de mogelijk personeelsleden zouden worden vakbondsafgevaardigden. Meestal moeovergeplaatst naar andere winkels van de ten ze het stellen met vage beloftes. Een Blokker-groep. Maar de werkzekerheid bewuste strategie van de werkgever?

Geen zegen

De opkomst van de webverkoop in de distributie is zeker geen zegen voor de tewerkstelling. Momenteel beperkt het probleem zich nog tot een reeks niches. Grote spelers als Amazon.com en Bol.com inspireren anderen om te investeren in webverkoop. Een evolutie die onze vakbondsdelegaties in de traditionele ‘retail’ met argusogen gadeslaan. Wat als Bart Smit besluit om het gewone speelgoed ook nog alleen via internet te verkopen? En als zoiets kan voor speelgoed, waarom niet voor andere artikelen? Hoe zullen de directe concurrenten daarop reageren? Laten we vooral niet naïef zijn. Er is te vrezen voor een sneeuwbaleffect, nog versterkt door de economische crisis. Verkopen via internet is wellicht goedkoper en aantrekkelijk voor de klant. Maar voor de tewerkstelling is het een kleine ramp.

Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

campagne

Werknemers verdienen beter Tien redenen om kwaad te worden (*), even zoveel om er wat aan te doen Het is niet onze ultieme doelstelling om u kwaad te krijgen. Maar u zal het ons niet kwalijk nemen, zo hopen we, dat we u deelgenoot trachten te maken van wat ons lastig maakt. Dat we maar tien redenen vermelden heeft alles te maken met de beperking die de hoofdredacteur ons oplegde. Het voordeel is dat we selectief met onze ergernis moeten omgaan, het wordt dus kiezen.

De armoede neemt toe, de ongelijkheid ook

Alle mogelijke statistieken tonen onbetwistbaar aan dat de armoede toeneemt in Europa. Ook in België, en ja ook in Vlaanderen. Steeds meer mensen kunnen hun energierekening niet betalen of schulden niet meer aflossen. Armoede is niet langer iets van marginale sukkelaars, het is een woekerend kwaad dat dat meer en meer mensen en gezinnen uitsluit van basisvoorzieningen. Voornamelijk ouderen en alleenverdieners, vaak met gezinslast, kunnen de eindjes al lang voor het einde van de maand niet meer aan elkaar binden. Armoede is een sluipend gif dat heel snel tot menselijke catastrofes kan leiden. Uit de armoede geraken is onnoemelijk veel Jouw vakbond trok naar de nieuwjaarsrecepties van diverse politieke partijen om het op te nemen moeilijker dan erin belanden. Wij stellen voor de belangen van de werknemers. een immens gebrek aan beleidsmaatregeDat gebeurt door cijfers en berekeningen te 100 procent die belastingen betalen, bedrijlen vast. manipuleren. Er wordt gedaan alsof ‘de sol- ven houden wel bedrijfsvoorheffing in op den’ het hele jaar duurt. Voor de prijzen van het loon en storten die werknemersbelasUw loon wordt geblokkeerd, gas, elektriciteit en mazout wordt voortaan ting door. Dus de belastingen van werknevoor de andere inkomens is er nog gewerkt met een twaalfmaandelijks mers zijn te hoog. En die zijn te hoog omdat geen beperking Het staat vast dat de bij wet vastgelegde gemiddelde, wat natuurlijk niet klopt met andere inkomensgroepen geen of veel minloonsverhoging voor 2013 en 2014 zal neer- het principe dat de prijsevoluties per maand der belastingen betalen. De overheid heeft komen op nul procent (dus nul euro). Maar worden berekend. om beleid te kunnen voeren wel degelijk die complete blokkering is er niet voor aan- Vanaf 2014 moet van de regering een nieuw geld nodig, maar ze haalt dat voornamelijk deelhouders, zelfstandigen, vrije beroe- systeem worden uitgewerkt. De werkgevers bij de werknemers. Mensen met kapitaal, pen, verhuurders. Alleen voor werkne- willen dat aangrijpen om het systeem van aandelen, vermogen betalen in België veel mers. Bovendien werkt de regering aan een de automatische indexering opnieuw en nog minder belastingen. Ook vennootschappen nieuwe wet die de lonen ook zal blokkeren meer onderuit te halen. betalen weinig en zelfs vaak geen belastinin de vier jaren daarna, mogelijk zelfs nog Raken aan de index betekent steeds dat gen dankzij allerhande ontwijkingsmechalanger. “Totdat onze loonkosten niet hoger werknemers (privé en publiek) en sociale nismen of regelrechte belastingverlagingen. liggen dan in de buurlanden.” Maar ook die uitkeringstrekkers hun koopkracht vermin- De belastingdruk is ongemeen slecht verbuurlanden, Duitsland op kop, zetten in derd zien. Opnieuw wordt zo alleen de groep deeld in ons land. Als de politiek dat veranop loonsverlagingen of blokkeringen. Dat van de werknemers getroffen. dert, moet er niet langer worden bespaard is een eindeloze glijbaan naar almaar lagere bij de zwaksten. lonen. Onbegrijpelijk, alsof de werknemers De belasting op arbeid is te verantwoordelijk zijn voor de crisis. hoog omdat de lasten op Vlaamse werknemers of

kapitaal veel te laag zijn

De index wordt gemanipuleerd, uw koopkracht daalt

De regering heeft beslist dat de index moet worden aangepast. In 2013 moet dat leiden tot een koopkrachtverlies van 0,4 procent.

6 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

Werkgevers en politieke partijen zeggen allemaal dat de lasten op arbeid te hoog zijn. Voor alle duidelijkheid: werkgevers betalen geen belastingen op arbeid of loon. Het zijn de werknemers die voor de volle

werklozen zijn niet beter af dan Waalse, of omgekeerd

Sommigen willen ons doen geloven dat we in een Vlaams paradijs zullen terechtkomen als Vlaanderen morgen zijn eigen boontjes mag doppen. Maar diezelfden vinden ook

dat werknemers langer moeten werken, de wachtuitkeringen voor jongeren te verdat de index moet worden aangepakt, dat minderen, de werkloosheidsuitkeringen te de BTW moet worden verhoogd, dat de verlagen, de anciënniteitsvergoeding van werkloosheidsuitkeringen nog meer moe- werklozen af te schaffen voor wie jonger is ten worden beperkt, dat het leefloon moet dan 55. Als de inkomsten die een werkloze worden verminderd. En ga zo maar door. heeft maar laag genoeg zijn, zal hij of zij Géén woord over een verplichting voor wel werk vinden. Waar, welk werk ? Vallen werkgevers om jobs te creëren of zelfs maar de jobs in Genk of in Luik uit de hemel te behouden in ruil voor een lastenverlaging. soms? Ondertussen worden werkgevers De Vlaamse werkgevers zouden dus het quasi ongemoeid gelaten als ze amper of werknemersparadijs zonder enige dwang geen opleidingsinspanningen doen of geen realiseren? Alle dagen stellen we vast dat maatregelen voor risicogroepen nemen. dit natuurlijk een farce is. Zoals het evenzeer een fout is om te denken dat Brusselse, Een beter statuut voor Waalse of buitenlandse werkgevers plotsearbeiders moet niet op kap ling de vrienden van de werknemers zou- van de bedienden den worden als er wordt geregionaliseerd. De LBC-NVK en het ACV pleiten al sinds Er is géén verschil tussen de werknemers 2003 op basis van uitvoerige consultaties van Ford en zijn toeleveranciers en de werk- voor een beter statuut voor àlle werknenemers van Arcelor Mittal en zijn toeleve- mers. Niet alleen moeten de regelrechte ranciers. Werkgevers maken geen regionale discriminaties tussen arbeiders en bedienverschillen, ze zijn altijd en overal keihard. den worden weggewerkt, er moet ook een betere bescherming voor alle werknemers worden verwezenlijkt. Verbeteringen voor Europese leiders denken de ene groep kunnen niet worden bereikt economisch, niet sociaal Telkens wanneer de Europese leiders bij- door de andere groep minder rechten toe eenkomen is het weer bang afwachten hoe te kennen. Wij zijn met solidariteit groot ze nu weer zullen beknibbelen op sociale geworden en weten dus echt wel wat dat is. rechten. Op Europese toppen is er maar Maar arbeiders beter tegen ontslag bescheréén logica: alles moet concurrentiëler en men gebeurt niet door bedienden makkelijwerkgevers moeten worden gepaaid; er mag ker te kunnen ontslaan. hen vooral niets in de weg worden gelegd. Tegen 8 juli 2013 moeten de werkgevers De index moet worden afgeschaft, lonen én de politiek verantwoordelijken eindemoeten naar beneden, uitkeringen moe- lijk eens de kaart van de sociale vooruitten worden verminderd en er moet langer gang trekken en de scenario’s van sociale en flexibeler worden gewerkt. Elke maatre- afbraak achter zich laten. Sociale vooruitgel die in ons land of in onze buurlanden gang is geen schande, het is integendeel een wordt opgelegd is een doorslagje blijk van beschaving. van een Europese beslissing of de uitvoering van een beslissing van de Commissie. Duitsland wordt als ‘het gidsland’ beschouwd, een land waar de armoede fenomenaal groeit, waar werken tegen uurlonen van vijf euro al lang niet meer loont. Dit Europa gaat helemaal de foute kant op. Europa kreeg een Nobelprijs als instituut dat vrede bracht. Maar dat botst met de sociale oorlog die bezig is en met de miljoenen slachtoffers die dit beleid al maakte.

Uitkeringen van werklozen verminderen levert geen extra banen op

Minister Monica De Coninck (Werk) en met haar de voltallige regering hanteert een heel merkwaardige logica. We moeten de werklozen aan het werk zetten en krijgen. In de politieke terminologie heet dat ‘activeringsbeleid’. Er wordt geactiveerd door

Sociaal overleg is altijd beter dan individueel geregel

Het interprofessioneel overleg mislukte en dat ligt in de allereerste plaats aan de regering, die op Europees bevel oordeelde dat het bij wet verboden wordt om nog loonsverhogingen te bespreken of toe te kennen. Dat is een regelrechte aanfluiting van meer dan één conventie van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) die ook door België is geratificeerd. Er mag niet over lonen worden onderhandeld, maar er moet over meer flexibiliteit en soepelere regelingen voor overuren worden gepraat. Europa heeft letterlijk de optie verordend om het sociaal overleg, met algemeen verbindend verklaarde cao’s, naar het verleden te verwijzen. Een doodvonnis voor collectieve afspraken die rechtvaardiger zijn dan individuele akkoorden, waar alleen de sterkste bij te winnen heeft. ‘Samen’ heeft voor Europa plaats moeten maken voor ‘alleen’, zeker niet onze keuze.

Vakbonden zijn niet het probleem, wel een deel van de oplossing

Ook in België is het erg ‘modern’ geworden om vakbonden te beschuldigen van alles wat verkeerd gaat. Bedrijven gaan op de fles omdat de vakbonden en de werknemers te veeleisend zouden zijn. Vakbonden weigeren om de index op te geven en maken daardoor de economie kapot, terwijl we de koopkracht én dus de consumptie en daardoor de economie willen beveiligen. Vakbonden willen dat pensioenen, ziekteverzekering, werkloosheidsuitkeringen ruim genoeg zijn om mensen te behoeden voor armoede; foute boel volgens de tegenstanders. Vakbonden willen dat de belastingen rechtvaardiger worden verdeeld en niet meer bijna alleen door de werknemers worden betaald, terwijl fraudeurs vrijuit gaan of zelfs worden beloond. Koopkracht, sociale bescherming, solidariteit, aandacht voor een goede publieke dienstverlening, werk dat combineerbaar is met een persoonlijk leven… als wij er niet over zouden waken zou het allemaal niet bestaan. Dat was in het verleden zo, het zal in de toekomst écht niet anders zijn. In de komende maanden zal de LBC-NVK rond al deze thema’s informatie verspreiden, argumenteren en actievoeren. Werknemers verdienen beter dan nu het geval is. Ferre Wyckmans (*) Op verzoek kunt u er bij ons nog 90 andere krijgen. Lees er meer over op de speciaal ontwikkelde website www.werknemersverdienenbeter.be

Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

RUBRIEKSNAAM

Loonstop lost crisis helemaal niet op Redenering werkgevers loopt op tal van punten mank

Marijke Persoone

Vraag aan werknemers wat loon voor hen betekent en je krijgt antwoorden als: de beloning voor gepresteerd werk, de garantie op een goed leven, een toekomst voor mijn kinderen. Dat is niet wat je hoort uit de mond van werkgevers. Voor hen is loon een kostenpost, een last. Lagere loonkosten betekenen hogere winsten. Dus eisen ze loonlastenverlagingen, een afschaffing of afzwakking van de index, een loonstop als ‘zuurstof’ voor ‘onze’ bedrijven. Pas dan zouden ze opnieuw kunnen investeren. En dat zou nieuwe banen opleveren. De media herhalen die stelling zo vaak tot er niemand meer overblijft die ze niet gelooft. Niemand?

Zou het kunnen dat er in dat plaatje iets ontbreekt? Een bedrijf dat minder uitgeeft aan lonen en zo meer winst realiseert zou die middelen inderdaad kunnen investeren in nieuwe producten, in een groenere productiewijze, in opleidingen voor de werknemers. Maar dat is buiten de hebzucht van de aandeelhouders gerekend. “Er moet eerst brood gebakken worden voor het kan worden verdeeld”, zegt N-VA-voorzitter Bart De 8 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

Wever, in perfecte harmonie met de werk- Slapend rijk geversorganisatie VOKA. De cijfers van de Nationale Bank en de De aandeelhouders eisen een steeds groter Centrale Raad voor het Bedrijfsleven tonen deel van de koek. Voor een rendement van zwart op wit aan dat er niets mis is met de tien procent halen ze de neus op. De winst hoeveelheid geproduceerde rijkdom. De die wordt uitgekeerd in de vorm van divibedrijven uit de Top 30.000 van Trends denden zorgt ervoor dat een kleine groep verdienden in 2011 een gezamenlijke winst kapitaalkrachtigen almaar rijker wordt. En van 76 miljard euro. Niet slecht toch? Maar dat geld zoekt zijn weg naar belastingparahoe wordt die winst verdeeld? Daar wringt dijzen en speculatie. De uitgekeerde winst steeg de voorbije tien jaar spectaculair: van het schoentje. negen miljard euro in 2000 tot 30,6 miljard in 2011. Een bom geld die helemaal geen zuurstof geeft aan de bedrijven, maar Loonkosten per eenheid product in de industrie 2002 2003 2004 2005 2006 2007 België ¤ 0,64 ¤ 0,64 ¤ 0,63 ¤ 0,63 ¤ 0,64 ¤ 0,64 Duitsland ¤ 0,75 ¤ 0,74 ¤ 0,71 ¤ 0,70 ¤ 0,68 ¤ 0,66 Nederland ¤ 0,50 ¤ 0,51 ¤ 0,50 ¤ 0,49 ¤ 0,49 ¤ 0,49 Frankrijk ¤ 0,69 ¤ 0,68 ¤ 0,68 ¤ 0,68 ¤ 0,69 ¤ 0,69

0,90

2008 2009 2010 ¤ 0,66 ¤ 0,69 ¤ 0,67 ¤ 0,71 ¤ 0,81 ¤ 0,75 ¤ 0,51 ¤ 0,55 ¤ 0,50 ¤ 0,72 ¤ 0,73 ¤ 0,74

Duitsland Frankrijk België Nederland

0,80 0,70 0,60 0,50 0,40

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

loonkosten Loonstop, het recept om uit de crisis te geraken? Wie gelooft dat nog?

alleen nog meer luxe oplevert voor de Arnaults en Depardieus van deze wereld. Zou het toeval zijn dat dit deel van het verhaal telkens wordt vergeten? Waarom komt niemand op het idee om ‘meer zuurstof’ voor de bedrijven te vinden door een dividendenstop in plaats van een loonstop? Als de aandeelhouders wat minder inhalig zouden zijn, zou het helemaal niet nodig zijn om de lonen te bevriezen. Dat zou niet alleen voor de werknemers een goede zaak zijn maar ook voor de heropleving van de economie. Als de koopkracht van de werkende bevolking erop vooruitgaat, beginnen mensen hun huis te verbouwen, gaan ze op reis, kopen ze zich een nieuwe fiets of speelgoed voor de kinderen. Meer geld voor de superrijken leidt tot meer speculatie. Net die praktijk lokte de crisis uit. ‘Loonhandicap’

Waarom geloven dan toch zo veel mensen dat de crisis te bezweren valt door de loonkosten te verlagen? Welk systeem zit er achter het discours van de werkgevers? Beschrijf een probleem dat mensen bang maakt of tegen elkaar opzet en herhaal dan tot in het oneindige dat er maar één oplossing voor bestaat. Dat gaat als volgt. Het probleem is ‘onze’ concurrentiekracht. De bedrijven in ons land kunnen niet meer concurreren met die in de buurlanden en dat zal veel jobs kosten. Oorzaak is de ‘loonhandicap’ in vergelijking met Nederland, Frankrijk en vooral Duitsland. Wie die ‘handicap’ wil wegwerken, moet naar Duits voorbeeld de lonen matigen en werklozen bestraffen. Hoe kunnen wij ons wapenen om de fouten in die redenering bloot te leggen? Regel één: wees op je hoede met vergelijkingen. Worden er geen appels met peren vergeleken? De werkgevers vergelijken de kostprijs van een uurloon. Veel correcter is de vergelijking van de loonkosten per eenheid product. Als het brutoloon van Jan 20 euro per uur is en dat van Mieke 30 euro, maar Mieke bakt op een uur dubbel zoveel broden als Jan, wie is dan duurder? Als je de productiviteit niet meerekent in de vergelijking, krijg je een bewuste scheeftrekking. Bekijk maar eens de grafiek ‘loonkosten per eenheid product in de industrie’. Een tweede grote fout is dat de

werkgevers vergeten de belastingvoordelen en de lastenverlagingen van hun loonkosten af te trekken. Een slordige tien miljard euro per jaar en vijf miljard euro notionele intrestaftrek, oeps vergeten! Als je dat wel verrekent, bedraagt de zogezegde loonhandicap amper één procent. Regel twee: leg je oor te luisteren in de landen waarmee wordt vergeleken. Wat zeggen de Franse werkgevers? Precies wat je vermoedt: Op de website van de Franse werkgeversorganisatie Medef lees je grote ongerustheid over de evolutie van de loonkosten in Frankrijk vergeleken met Duitsland. De sociale bijdragen in Frankrijk zouden 20 procent hoger liggen dan de Duitse. En in Nederland waarschuwt de werkgeversvereniging AWVN dat ‘de opgaande loonlijn niet strookt met de grote economische onzekerheden van dit ogenblik’. Als het waar zou zijn dat de Belgische ‘loonhandicap’ zo dramatisch is, waarom voeren de werkgevers in de buurlanden dan geen vreugdedansje uit? Regel drie: vraag je af waarom slechts één element wordt vergeleken. Is het niet vreemd dat er alleen naar de lonen wordt gekeken terwijl de loonkosten gemiddeld maar twaalf procent van de totale kosten van een product uitmaken? In de auto-industrie is dat zelfs maar zes procent. Stel dat de loonkosten zo bepalend zouden zijn voor de concurrentiepositie: waarom kondigden Renault, Opel, Ford en andere multinationale bedrijven dan de sluiting van hun fabrieken aan nadat de werknemers aanzienlijk hadden ingeleverd? Over de leugen van de te hoge loonkosten bij Ford kon je lezen in Ons Recht van december. Regel vier: bestudeer het model dat we zouden moeten navolgen. Het zo geroemde ‘Duitse model’ steunt op loonmatiging en vele mini-jobs met maandlonen van 400 euro. Voor veel Duitse werknemers is het een model van sociale afbraak en armoede. Toegegeven, voorlopig gaat het goed met de Duitse export. Maar wat gebeurt er wanneer andere Europese landen ook goedkoper beginnen te produceren om hun export aan te zwengelen? Als één land een voordelige handelsbalans heeft, dan is een ander land in het nadeel. Vermits de Europese landen vooral met elkaar handel drijven, zullen ze elkaar meesleuren in een neerwaartse spiraal van loonmatiging, verlies aan koopkracht en vermindering van economische activiteit. Loonstop, het recept om uit de crisis te geraken? Wie gelooft dat nog?

Regering voert dictaten Europese Commissie uit De regering-Di Rupo verbiedt voor de volgende twee jaar elke loonsverhoging boven de indexering en eventuele baremieke verhogingen. En daar stopt het niet . De regering kondigt aan dat ze de ‘Wet tot preventieve vrijwaring van het concurrentievermogen’ van 1996 zal verstrengen. Nog verstrengen? Het gaat om een wet die altijd al erg eenzijdig werd toegepast en die alleen diende om een maximale loonsverhoging vast te leggen bij de tweejaarlijkse onderhandelingen voor een interprofessioneel akkoord (IPA). Andere inkomens, die uit dividenden bijvoorbeeld, bleven buiten schot. In het begin was de loonnorm indicatief. Er bleef nog wat ruimte voor looneisen in de sterkere sectoren. Gaandeweg kreeg de loonnorm een meer dwingend karakter. En nu gaat de regering nog een stap verder. Ze wil in de wet inschrijven dat elk IPA de loonhandicap moet verkleinen. De vakbonden zullen dus alleen nog kunnen onderhandelen over de bevriezing van de lonen. De regering schat dat de loonhandicap op die manier op zes jaar tijd zal zijn weggewerkt. Het cynisme ten top. Alsof ook de buurlanden ondertussen niet aan loonmatiging zullen doen. Dat is een straatje zonder einde.

Beste leerling Met dit beleid voert onze regering gedwee de dictaten van de Europese Commissie uit. Die uitte al diverse keren kritiek op de starheid van de interprofessionele loononderhandelingen in ons land. De Commissie raadt aan om het loonoverleg enkel nog te voeren op het niveau van de bedrijven of deelsectoren. En het moet altijd mogelijk zin om af te wijken van de cao. Zo wil de Europese Commissie niet alleen de lonen maar ook de vakbondsmacht bevriezen. En de Belgische regering loopt braaf aan het handje van José Manuel Barroso. Waar die politiek op uitdraait kunnen we zien in de landen van Zuid-Europa. De werkende bevolking moet de ene besparingsronde na de andere slikken. Jongeren hebben geen toekomstperspectief meer. De vermogenden ontspringen de dans. Dag na dag nemen de ongelijkheid, de armoede en het racisme toe. Zo’n samenleving willen wij niet. Werknemers verdienen beter! Er is een andere politiek mogelijk die de welvaart eerlijk verdeelt. Daarom wil de LBC-NVK een rechtvaardige fiscaliteit waarbij vermogenden, kapitaalbezitters en bedrijven eindelijk hun deel betalen. Een boodschap die we in pamfletten vertaalden en zo bezorgden op de nieuwjaarsrecepties van de politieke partijen die het beleid bepalen. En dat blijft onze boodschap doorheen heel de actiecampagne ‘Werknemers verdienen beter’, zeker ook op de Europese actiedag van 14 maart.

Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

loonkosten Stefa an Decock

De federale regering heeft in haar lijstje met ‘relancemaatregelen’ een loonstop afgekondigd en zo het sociaal overleg flink gehypothekeerd. Dat heeft ook gevolgen voor de financiële sector. Normale baremieke verhogingen en indexaanpassingen kunnen nog wel. En vermits het bedrag van de ‘bonusregelingen cao 90’ werden verhoogd, zullen er op dat vlak wellicht in alle sectoren ook kansen zijn. Anders had een verhoging van het grensbedrag uiteraard geen zin.

Wat dan met alle systemen van variabele verloning die de afgelopen jaren de onderhandelingstafels vulden en die nogal eens volledig of op zijn minstens gedeeltelijk de plaats innamen van de o zo ‘verfoeilijke’ vaste barema’s die vaste jaarlijkse verhogingen regelden? Die moeten uiteraard onveranderd worden voortgezet omdat het loonsystemen zijn die niet per definitie de loonmassa verhoogden maar alleen de systematiek van verloning wijzigden. Werkgevers die denken dat ze de afgekondigde loonstop kunnen aangrijpen om de normale systematiek in variabele verloning te beknotten zullen de vakbonden op hun weg vinden en dit bij uitstek in de bedrijven

10 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

Werkgevers dreigen loonstop te misbruiken ‘Cowboys moeten op hun tellen passen’ die niet eens in moeilijkheden zitten. werknemers op de helling te zetten. Willen Diverse politieke partijen lieten in de voor- de werkgevers de gebruikelijke construcbije maanden proefballonnetjes op om in tieve houding van de LBC-NVK verknallen de zakken van de werknemers te zitten. Zo door eenzijdige aanvallen of andere interwaren er bijvoorbeeld nogal wat ideetjes om pretaties van gemaakte afspraken? Dan aan het indexmechanisme te prutsen. moeten ze dat vooral laten weten. We zullen er ons als vakbond naar gedragen. Loontrajecten waarbij een deel vast loon en Proefballonnetjes een deel variabel loon samen het volledige Blijkbaar inspireerden de proefballonnetjes loon uitmaken zijn qua loonhoogte zodanig sommige werkgevers om het loonbeleid nog opgebouwd dat ze uitgetekend zijn over een eens aan te pakken. Bij AXA Verzekeringen hele loopbaan. Het loon bij het begin van en Bank maar ook bij Crelan (Centea / een loopbaan en het loon bij het einde van Landbouwkrediet) zijn de debatten stevig de loopbaan liggen daarbij vast. Alleen de aan de gang. Voor de LBC-NVK is het stand- weg die bewandeld wordt om van begin- tot punt klaar en duidelijk. De bestaande loon- eindloon te komen is afhankelijk van critesystematiek moet onverminderd worden ria die in de onderneming zijn uitgewerkt. toegepast. Werkgevers die daartegen zon- Daaraan raken is pure diefstal. Zoiets kan digen, geven de vakbond alle munitie om onmogelijk de bedoeling zijn geweest van het gevoerde loonbeleid te kelderen. de federale regering. Het illustreert nog maar eens hoe noodza- Ernstige werkgevers zullen dit niet ter diskelijk het wel is om het loonbeleid in cao’s cussie stellen, cowboys wel. Die cowboys te gieten en niet over te laten aan de fan- zijn bij deze gewaarschuwd. tasierijke inspiratie van werkgevers. De AXA Verzekeringen en Bank is één van de werkminste scheet in een fles, vergeef ons de gevers die zich geïnspireerd voelden om het uitdrukking, volstaat om de verloning van loonbeleid nog eens aan te pakken.

in de RUBRIEKSNAAM marge wf

VRIJDAG 8 MAART 2013 ONTHAAL VANAF 19 UUR - START OM 19.30 UUR VERGADERCENTRUM DE STROMING (AUDITORIUM), NATIONALESTRAAT 111, 2000 ANTWERPEN

AANSLUITEND GESPREK ROND ROLPATRONEN

“Waarom Bob de Bouwer geen meisje is” DOOR ACV - WERELDSOLIDARITEIT - FEMMA

Recht op vier dagen vorming in paritair comité 218 De sectorale overeenkomsten van het van het feit dat je wil gebruik maken van je Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor recht op vorming. De werkgever heeft dan tijd Bedienden (PC 218) voorzien in een indivi- tot 30 april om alsnog een voorstel te doen. dueel recht op vier dagen vorming tijdens de Krijg je geen voorstel, dan kan je zelf kiezen werktijd, en dat tussen 1 januari 2012 en 31 uit het aanbod van Cevora of heb je recht op december 2013. Je werkgever kan hiervoor een vier bijkomende dagen vakantie. Dat recht veropleidingsplan opstellen en aansluiten bij het valt als je nalaat om je schriftelijk verzoek tot aanbod van Cevora, de vormingsinstelling van opleiding te doen. de sector. Aarzel dus niet en maak gebruik van je rechten. In het kader van zo’n vormingsplan kan de Vorming is voor de LBC-NVK een prioriteit. Als werkgever bepaalde afspraken maken en werknemer heb je alle baat bij vorming. Het eventueel een deel van de vormingsdagen van vergroot je kansen, zowel binnen als buiten de individuele bedienden overdragen naar een de onderneming. specifieke groep. Dit in overleg met de vak- Meer informatie over vorming in PC 218 vind je bondsafvaardiging in je onderneming, als die op http://218.lbc-nvk.be. Je kan ook altijd terbestaat. echt bij de vakbondsafgevaardigde in je onderHeb je van je werkgever geen vormingsvoorstel neming of contact opnemen met onze vormgekregen? Dan heb je alsnog de mogelijkheid ingsconsulente, Annemie Plessers, LBC-NVK, om je vormingsdagen aan te vragen. Je hebt Sudermanstraat 5, 2000. Bellen kan via 0478 / hiervoor tijd tot 31 maart 2013. 45 42 62 en e-mailen is mogelijk via aplessers@ Breng je werkgever schriftelijk op de hoogte acv-csc.be.

Met rust gelaten worden? Met de parate algemene maatschappelijke en historische kennis van de studenten die een lerarenopleiding volgen blijkt het niet bijster goed gesteld. Vermoedelijk zegt dit meer over de secundaire opleidingen dan over de lerarenopleiding zelf. Of het verwonderlijk is laat ik even terzijde; dat het weinig hoopgevend is staat wel vast. Misschien is de meest verwonderende vaststelling wel deze: de Vlaamse minister van Onderwijs Pascal Smet is niet verwonderd en vindt dat we dit niet moeten dramatiseren. Nog eens… ‘ik ben niet zo verwonderd en we moeten dit niet dramatiseren’. Dat vind ik nu erg verwonderlijk én lichtjes dramatisch. Van een minister van Onderwijs verwacht ik grote aandacht voor de kwaliteit van ons onderwijs. En onderwijs moet medeburgers op pad zetten om via een brede maatschappelijke en historische kennis en liefst zelfs nieuwsgierigheid actieve en mondige burgers te worden. Dat is geen makkelijke, in een handomdraai te realiseren doelstelling, maar de ambitie mag wel overeind blijven, lijkt me. Uitgerekend onderwijzend personeel heeft daar een rol in te spelen. Ze doen dat ontegensprekelijk ook met grote ijver en inzet, maar de leraren in spe zullen dus om die opdracht waar te maken een tandje moeten bijsteken. Het is mede aan onze minister van Onderwijs om daartoe de voorwaarden te creëren. Kan hij mij daar wat in gerust stellen? Gerustgesteld worden, het is een variatie op onze zoektocht naar zekerheid. De overtreffende trap ervan luidt ‘met rust gelaten worden’. Het is niet fraai, maar ik moet het toegeven, soms bekruipt me toch ook dat verlangen. Ik wil eigenlijk door de hele reclamegilde met rust gelaten worden. Op mijn brievenbus hangt een ‘geen reclame’-bericht en dat werkt perfect. Is er geen middel om me van radio- en tv-reclame te bevrijden? Ik weet het wel: de toestellen uitzetten is een ijzersterke reclamestop. Maar dan mis ik muziek en informatie. Dat missen is dan weer slecht voor de ontwikkeling van mijn maatschappelijke en historische kennis, en het gebrek daaraan leidt dan weer tot zorgwekkende studies over lerarenopleidingen. Alles heeft met alles te maken. Blijven nadenken dus. Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

non-profit

Grondige hertekening gehandicaptenzorg tegen 2020 Zonder belangrijke investeringen lukt het niet zorgzwaarte-instrument (ZZI). Dat instruen uit te breiden. Er zal ook meer een beroep worden gedaan ment kent dan aan de persoon met een hanDe Vlaamse minister van op de maatschappij omdat het perspectief- dicap een aantal punten toe waarmee de plan 2020 meer wil inzetten op mantelzorg zorg kan worden georganiseerd. Het is een Volksgezondheid, Welzijn en en sociale netwerken. Wanneer de persoon goede zaak dat de zorgnood wordt gemeGezin, Jo Vandeurzen (CD&V), wil met een handicap en zijn omgeving dit wen- ten. Maar even belangrijk is de vraag wie de sector van de gehandicaptensen en hiertoe in staat zijn, waarom niet? die zorg moet verlenen. zorg tegen 2020 grondig herteMaar de vakbond haakt af wanneer mantel- Meer dan ooit worden de werknemers kenen. Voor de LBC-NVK gaat zorg alleen moet dienen om te besparen en geconfronteerd met een groeiende werkhet om een heuse herstructuom verantwoordelijkheden door te schuiven druk. De ondersteuning moet steeds intenrering. En dat in een sector die siever en flexibeler, terwijl de zorg almaar naar het individu en zijn netwerk. zowat 37.000 mensen tewerkstelt. De LBC-NVK blijft zijn verantwoordelijk- ingewikkelder wordt. Zo zijn er bijvoorbeeld heid in dit maatschappelijke debat opne- mensen met meervoudige handicaps. De Op 2 april 2010 keurde de Vlaamse regering men. Voor de vakbond is het duidelijk dat de vergrijzing van de doelgroep leidt tot meer de principes van de conceptnota ‘Perspectief geplande vernieuwing niet ‘budgetneutraal’ vraag naar intensieve en bijkomende ver2020 - een nieuw ondersteuningsbeleid voor kan gebeuren. Zorg op maat geven, flexibel zorging. personen met een handicap’ goed. “Zoveel werken, inclusie in alle domeinen verwe- Twee jaar terug staakte de sector tegen de mogelijk gewoon in de samenleving en zo zenlijken, een groot deel van de wachtlijs- personeelsstop uit de jaren 1980. Gelukkig weinig mogelijk uitzonderlijk en afzonder- ten wegwerken, zoiets vergt een belangrijke leverden de acties 500 extra jobs op. Maar lijk”, zo luidt de baseline van die nota. Wat investering. soms wordt uit het oog verloren dat er zijn de belangrijkste elementen uit de nota? ‘Meer doen met dezelfde middelen’ is niet door de historische personeelsstop eigenOm te beginnen ‘inclusie’. De hele maat- realistisch. Vroeg of laat zal iemand daar de lijk 2.200 jobs te weinig zijn, nog los van de schappij en zeker het beleidsdomein van minister Vandeurzen (Welzijn) moet gericht zijn op inclusie. Mensen met beperkingen worden hierbij niet als aparte categorie ‘Meer doen met dezelfde middelen’ is niet behandeld. De zorg wordt ‘vraaggestuurd’ gefinancierd. realistisch. Vroeg of laat zal iemand daar de Vandaag worden voorzieningen gesubsidieerd op basis van het aanbod dat ze realise- rekening moeten voor betalen. Maar wie? ren. Een nieuw en persoonsgebonden financieringssysteem zou ertoe moeten leiden dat de ondersteuning vanuit de netwerken vraaggestuurd wordt betaald. Hierin schuilt rekening moeten voor betalen. Maar wie? stijgende werkdruk. Van een structurele misschien nog wel de grootste reorganisatie De werknemers uit de sector, die nu al de onderbezetting gesproken. Wie de zorg op van de sector. werkdruk voortdurend zien stijgen? De een ernstige manier wil vernieuwen, moet Een ‘gedereguleerd kader’ moet de zorgaan- gebruikers die met hun persoonsgebonden dus oog hebben voor de personeelsbezetbieders de mogelijkheid geven om flexibeler financiering niet zullen rondkomen? Of de ting. te werken en meer zorg op maat te geven. gebruikers die niet als dringende of zwaar Zorggarantie voor de zwaarst zorgbehoe- zorgbehoevenden worden beschouwd? En Deregulering venden. Tegen 2020 mogen mensen met een wat met de kwaliteit van de zorg? zware zorgnood niet meer op wachtlijsten De samenleving moet bereid zijn genoeg Minder regels zouden de werkgevers de belanden. te investeren in de sector. En de politieke kans moeten geven om het personeel flexiverantwoordelijken moeten de juiste keu- beler in te zetten. In 2020 zou het bestaande zes maken om de sector daadwerkelijk te personeelskader niet meer bestaan. Als er Maatschappelijk draagvlak geen nieuw kader komt, zal de werkdruk versterken en verbeteren. Via diverse overlegfora worden de gebrui- Vernieuwen is volgens de LBC-NVK zeker alleen maar zal stijgen, zo vreest de vakkers, de voorzieningen, werkgevers, werkne- een goede zaak. Maar de sector heeft recht bond. Kwalificatiebepalingen worden vollemers en vakbonden betrokken bij de ingrij- op een hervorming die resulteert in een dig open gelaten en komen onder druk. De pende veranderingen. Minister Vandeurzen betere en kwaliteitsvolle zorg. Wie de kwa- werkgever kan dan immers vrij bepalen hoe ziet in dat hij niet alleen de sector moet mee liteit hoog in het vaandel draagt, mag niet hij het personeel zal inzetten: minder werkkrijgen; er is een breed maatschappelijk blind zijn voor de werkomstandigheden van druk dankzij meer, maar lager geschoold draagvlak nodig. Hoe kan een maatschap- het personeel. personeel. Of andersom: meer gekwalifipij mensen met een beperking ‘meenemen’ ceerd personeel, maar dus minder volk en als belangrijke domeinen zoals onderwijs, Genoeg personeel meer werkdruk. de arbeidsmarkt, gezinszorg en kinderopVan de eerder beloofde versterking van de vang niet kunnen volgen? De sectoren moe- Om zorg op maat te kunnen geven werd personeelsomkadering is dan weinig sprake. ten in elk geval ook genoeg geld krijgen om een wetenschappelijk instrument ont- En de verhoudingen tussen de beroepsgroedaadwerkelijk hun diensten open te stellen wikkeld dat de zorg meet, het zogeheten pen en functiecategorieën worden volledig Fatiha Dahmani

12 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

open gelaten. Ook dat kan spanningen veroorzaken. De LBC-NVK blijft pleiten voor een evenwichtig en sectoraal afgesproken personeelskader. Zoiets is niet alleen in het belang van de werknemers maar ook in het belang van de personen met een handicap. Een nieuw sectoraal kader voor personeelsnormering is absoluut noodzakelijk. De LBC-NVK verlangt garanties voor de kwalificaties van de functiegroepen en duidelijkheid over de betrokkenheid van de vakbonden. Geen clichébeeld

Het beleid wil de geleverde ondersteuning laten aansluiten bij de zorgvraag van de persoon met een handicap. De LBC-NVK is het daar volmondig mee eens. Maar volgens het clichébeeld wordt vandaag de aanbodgestuurde zorg op maat van het gemiddelde vooral georganiseerd met het oog op het ‘werkcomfort’ van het begeleidend personeel en de voorziening. Dat cliché klopt niet. Overstappen naar een vraaggestuurde zorg moet gebeuren met aandacht voor de werkomstandigheden van het begeleidend en ander personeel. Vraaggestuurde zorg moet en kan perfect naast een goed uitgebouwd basisaanbod. Want niet elke persoon met een handicap wil of kan de regie over zijn eigen zorg te organiseren. De vraag naar een ‘gewone’ plaats in een collectieve voorziening zal blijven bestaan. Bovendien mag de zorggarantie niet worden beperkt tot de zwaarst zorgbehoevenden. Het zou moreel en maatschappelijk onverantwoord zijn om te wachten tot een minder zware zorgvraag hoogdringend én zwaar wordt. Financiering

Vraaggestuurde zorg wordt in de zorgvernieuwing gerealiseerd met een ‘persoonsvolgende financiering’ waarbij de persoon met een handicap zijn zorg cash of met een ‘voucher’ betaalt. De LBC-NVK zal dit systeem van financiering heel kritisch opvolgen. Als vakbond zijn we ook bekommerd om de gebruiker. Een persoonsvolgende financiering mag er niet toe leiden dat ‘sterkere’ gebruikers meer kans op zorg en hulp hebben en dat ‘zwakkere’ gebruikers uit de boot vallen. De nieuwe financiering mag ook niet leiden tot werkonzekerheid voor het personeel. Verder is er nu al zoveel werkdruk voor een groot deel van het personeel dat nog meer flexibiliteit alleen kan als er volk bijkomt en als onregelmatige prestaties correct worden verloond. De vakbond zal er alleszins over waken dat de sector genoeg geld blijft krijgen om kwaliteit te kunnen leveren. De vakbond zal erover waken dat de gehandicaptenzorg genoeg geld blijft krijgen om kwaliteit te kunnen leveren. © foto: daniël rys

RUBRIEKSNAAM

Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

over de grenzen annick aerts

Ierse laagbetaalde werknemers onder druk

Water is een mensenrecht

De Ierse arbeidsmarkt is erg flexibel met een Kan water een commercieel prosociaal vangnet waarin gaten zit. De huidige duct zijn? Voor de Europese economische crisis heeft de gaten alleen vakbond EPSU is het antwoord maar vergroot. Het eerste wat onder druk duidelijk ‘nee’. De Europese kwam te staan bij het begin van de recesUnie en haar lidstaten moeten sie waren het verplicht minimumloon en ervoor zorgen dat alle burgers een laag belastingtarief voor laagbetaalde dezelfde toegang tot water hebwerknemers. ben. Watervoorziening moet Mandate, de Ierse vakbond die werknemers een publieke dienst blijven. uit de distributie en horeca vertegenwoorDe bewoners van het Portugese digt, vindt het verontrustend dat hierover stadje Pacos de Ferreira kunweinig debat plaatsvindt en dat er weinig nen getuigen waarom dit onderzoek is. Daarom liet de vakbond een belangrijk is. Want bij hen onderzoek bij zijn leden uitvoeren door een kwam de watervoorziening in onafhankelijk marktbureau. privéhanden. In enkele jaren De distributiesector is in Ierland de groottijd steeg de prijs van water ste werkgever. Eén op zeven werknemers er met 400 procent. De inwowerkt in deze sector. Tegelijkertijd is het ners protesteerden dan ook de slechtst betalende sector. Er wordt veel hevig. flexibiliteit van de werknemers verlangd. De De Europese commissie meerderheid van de ondervraagden werkt denkt er anders over en zet met een deeltijds contract. Gemiddeld moede deur open voor privatiten ze 22 uur presteren verspreid over vijf seringen. Volgens eurocomwerkdagen. Uurroosters veranderen regelmissaris Michel Barnier matig. Nochtans hoopt één vierde van de doet de Commissie niets werknemers op dit punt meer zekerheid meer dan de markt openbrete krijgen. Een andere wens die ze hebben ken. “Hoe meer spelers, des te meer druk is een uitbreiding van hun contract met op de prijs, des te beter voor de consugemiddeld zeven uur. Bij de werknemers ment. We geven de gemeenten de mogedie dit al uitdrukkelijk hebben gevraagd lijkheid hun watervoorziening aan een aan hun werkgever, wordt in minder dan de privébedrijf toe te vertrouwen.” helft van de gevallen aan die wens voldaan. Uit een studie van de universiteit van Extra uren gaan eerder naar werkstudenten. Barcelona (2010) blijkt nochtans dat Twee derde van de bevraagden zoekt bijkozo’n privatisering zelden de consument mende manieren om hun inkomen te verbevoordeelt of de prijzen verlaagt. De groten. Eén op tien heeft een tweede job. waterkwaliteit verslechtert omdat pri17% heeft een extra uitkering via de socivébedrijven winst nastreven en andere ale zekerheid. Eén op tien leent geld van normen hanteren om de infrastrucde familie om in de basisbehoeften van het tuur te onderhouden en te vernieuwen. gezin te voorzien. Bovendien kunnen kleine, lokale waterMandate wil dringend een maatschappebedrijven onmogelijk concurreren met de lijk debat over precaire arbeid. Jobcreatie moet hoog op de politieke agenda komen. Het huidige recept van een flexibele arbeidsmarkt gaat ten koste van waardig werk met Aziatische buurlanden. Hoewel de instroom volgens de overheid nodig is voor de verdeftige uren en verloning. www.mandate.ie dere ontwikkeling van de economie, leeft bij deze groep sterk het gevoel tweederangs te Eerste staking in 26 jaar in zijn. Ook bij de lokale bevolking zorgt deze instroom bij elke politieke verkiezing voor Singapore stevig debat. Singapore is een kleine maar heel rijke stad- Het is niet verwonderlijk dat de eerste staat in Zuidoost Azië. Eén op drie van de arbeidersstaking in 26 jaar tot enige disvijf miljoen inwoners komt uit het buiten- cussie heeft geleid over de behandeling land. De overheid maakt bij deze groep een van migranten. Op 26 en 27 november onderscheid tussen de buitenlandse ‘talen- besloten 171 buschauffeurs uit China niet ten’ en ‘werknemers’. Singapore doet veel op te dagen op hun werk. Ze wilden hiermoeite om talenten aan te trekken. Voor mee de ongelijke behandeling van Chinese de andere buitenlandse werknemers gel- en Maleisische werknemers aanklagen. den andere regels. De meeste van hen zijn Chinezen verdienen gemiddeld 350 euro laagbetaalde, ongeschoolde werknemers uit per maand minder. 14 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

grote spelers als Veolia, RWE en Thames Water. Samen met armoede- en milieu-organisaties en vele anderen is EPSU met een campagne begonnen. Ze willen tegen september 1 miljoen handtekeningen verzamelen. Als ze hierin slagen, kunnen ze de Commissie verplichten om hun standpunt over dit universele recht op water te bespreken. Water moet in elke lidstaat beschikbaar, toegankelijk, betaalbaar en acceptabel zijn voor de mensen. Vind jij dit ook? Teken dan de petitie op www.right2water.eu/nl

Stakingen zijn in Singapore erg zeldzaam en moeten voldoen aan strikte regels. Volgens de regering werden die regels niet gevolgd. De regering vindt het geoorloofd om vijf stakers aan te klagen en voor 29 van hen de werkvergunning in te trekken. Eén buschauffeur is al veroordeeld tot zes weken celstraf. De gebeurtenissen deden heel wat stof opwaaien. Singapore is sterk afhankelijk van goedkope arbeid en werknemers worden vaak ongelijk behandeld. Volgens Human Rights Watch is de situatie niet complex. Singapore moet zulke migranten niet vervolgen maar ervoor zorgen dat alle werknemers gelijk worden behandeld, zegt de mensenrechtenorganisatie.

non-profit

Winstbejag wordt te dominant in beschutte werkplaatsen Managers uit privésector respecteren filosofie niet Jacinta Van de Wal

“Een beschutte werkplaats is een bedrijf zoals een ander. Behalve dat wij personen met een handicap tewerkstellen, die een lager rendement hebben. Dit rendementsverlies wordt door de overheid gecompenseerd.” Met die gevleugelde uitspraak maakte Peter Leyman tijdens een radio-interview in De Ochtend zijn intrede als directeur van een beschutte werkplaats. Niet zo’n opmerkelijke uitspraak voor een ex-topmanager die werkte bij Volvo Cars Gent en VOKA. Hij is maar één van de vele echte ‘managers’ die de voorbije jaren hun opwachting maakten bij beschutte werkplaatsen.

Waar de directie van een beschutte werkplaats vroeger een uitgesproken sociaal profiel had, zijn de huidige directies vooral bemand door managers die de stiel leerden in de privésector. Maar dat deze gevleugelde managers zomaar hun aanpak en technieken vanuit die privésector willen toepassen lijkt ons een brug te ver. Een beschutte werkplaats moet nog altijd in eerste instantie personen met een handicap duurzaam tewerkstellen en dit in een vzw-statuut. Het winststreven moet ondergeschikt blijven aan de hoofdzakelijk sociale rol die een beschutte werkplaats in onze samenleving inneemt.

op de andere 20 km verder gaan werken. Ik werd niet eens deftig onthaald maar moest er onmiddellijk als bandleider aan een lijn gaan staan, en dit zonder opleiding, zonder veiligheidsinstructies. Onverantwoord en ook weinig respectvol.” “Soms heb ik het gevoel dat de werkgever het ons opzettelijk moeilijk maakt”, gaat de arbeidster voort. “Om ons weg te krijgen? Om de beteren en de zwakkeren te onderscheiden? Om te zien wie er flexibel en stressbestendig is. Ik weet het niet, maar ik weet wel dat de druk en de flexibiliteit voor heel wat werknemers teveel aan het worden is.” “Ik had meer dan 30 jaar dienst en plots vroegen ze me om te solliciteren voor mijn eigen functie, en indien nodig om te kiezen voor een andere functie”, zegt dan weer een bediende. “Dit alles onder het mom van een reorganisatie en een nieuwe vorm van flexibiliteit.” “Op die manier verdwijnt volgens mij ook heel wat kennis en komt de band tussen de medewerkers en het omkaderend personeel onder druk te staan. Een band die noodzakelijk is om goed te kunnen samenwerken. Het management wil alleen besparen door ouderen door jongeren te vervangen, de flexibiliteit vergroten en meer geld verdienen. Ook onze directie ziet een beschutte

werkplaats helaas niet meer als een vzw in de non-profit, net als vele andere directies van beschutte werkplaatsen in Vlaanderen.’ Hogere werkdruk

De voorbije jaren nam de werkdruk enorm toe. Werknemers moeten heel flexibel zijn. Periodes van tijdelijke werkloosheid worden afgewisseld met periodes van erg intensieve tewerkstelling waarin de werknemers onder zeer hoge druk moeten presteren. De vakbond wordt overstelpt door werknemers die het niet meer zien zitten en zich een speelbal voelen op hun werkplek. Om nog maar te zwijgen over de verdringing van de zwakkere werknemers omdat er voor hen geen plaats meer zou zijn. Deze ‘zachte’ sector is een keiharde en niets en niemand ontziende harde sector geworden. Hier wordt totaal voorbijgegaan aan de oorspronkelijke sociaal maatschappelijke rol van de beschutte werkplaatsen. Maar de LBC-NVK houdt de vinger aan de pols en versterkt haar militanten door ze te vormen en weerbaarder te maken. Deze strijd hoeft niet alleen te worden gestreden. De voorbije jaren nam de werkdruk in de beschutte werkplaatsen enorm toe. Werknemers moeten heel flexibel zijn.

Automatisering, kostenefficiëntie, winstmaximalisatie, flexibiliteit, productiviteit zijn begrippen waar de moderne manager van een beschutte werkplaats niet meer vies van is. Meer en meer worden de ‘doelgroepwerknemers’ – personen met een arbeidshandicap zoals erkend door de VDAB – het slachtoffer van die begrippen. Met de intrede van de neoliberale winstgedachte is de oorspronkelijk sociale doelstelling totaal verdwenen. “Er wordt almaar meer geschoven met personeel, van de ene afdeling naar de andere, van de ene functie naar de andere”, getuigt een arbeidster. “En dit terwijl heel wat doelgroepwerknemers behoefte hebben aan stabiliteit. Heel veel werknemers worden er ziek van. Ik moest van de ene dag

Neoliberale gedachte

Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

RUBRIEKSNAAM

Café Zonder Bier biedt daklozen een warme vooravond “Glimlach op een droef gezicht motiveert om door te gaan” Jan Deceunynck

Het wordt stilaan een bittere jaarlijkse klassieker, die bij de winter hoort als een kalkoen op Kerstavond: taferelen van daklozen die de winterse kou trotseren omdat er te weinig opvangplaatsen zijn. Ook deze winter werd door allerlei beleidsmakers weer beterschap beloofd, maar is het eens te meer too little, too late. 16 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

Dat hebben ze ook gemerkt in het ‘Café Zonder Bier’, een initiatief dat de Bond Zonder Naam in 1978 uit de grond stampte om mensen in armoede een veilige haven en wat ademruimte te bieden. Anno 2012 zitten in het café in de vooravond vooral daklozen te wachten tot de nachtopvang de deuren opent.

verantwoordelijke Julien Van Riet toen we aan de telefoon afspraken voor een gesprek. En inderdaad. Tegen vijven loopt het café stevig vol. Al iets vroeger zelfs, want de cafégasten hebben gemerkt dat het café al wat vroeger open is en ruilen de kou van buiten in voor de gezellige warmte van de ontmoetingsplaats. Roezige warmte

We hebben afgesproken om halfvijf. Want om vijf uur gaat het café open. “En dan heb “Mag ik al binnen?”, steekt een jonge man ik niet veel tijd meer om te praten”, vertelde met een dikke jas zijn hoofd tussen de deur.

solidariteit Het is belangrijk dat er ergens iemand is die je toch bij je naam noemt en een nieuwe kans geeft. Steeds opnieuw als het moet.

je naam noemt en een nieuwe kans geeft. Steeds opnieuw als het moet. En als het niet lukt, ligt dat niet aan de persoon maar betekent het dat we de juiste weg nog niet hebben gevonden. En als het wel lukt geeft een glimlach op een anders zo droef gezicht genoeg motivatie om weer door te gaan.” In het Café kunnen mensen terecht voor een babbeltje, een kop koffie of een boterham. Eten en drinken zijn er niet gratis, maar wel goedkoop. “We vragen 30 cent voor een koffie. Dat dekt onze kosten, maar is nog betaalbaar voor onze bezoekers. Ook de activiteiten die het Café organiseert zijn betalend. “Maar geld mag nooit de reden zijn om niet mee te doen”, legt Julien verder uit. “Voor ons jaarlijks weekend bijvoorbeeld vragen we 15 euro. Maar voor een gezin met een paar kinderen wordt dat al snel een groot bedrag. Dan wordt er intern wel eens iets geregeld om het betaalbaar te houden.” Activiteiten

“Ja, kom maar”, nodigt Julien hem binnen uit. De man trekt zijn muts van zijn hoofd en zet zich vooraan in het café, bij de televisie waarop keukenprinses Nigella Lawson als scherp contrast een heerlijke ovenschotel serveert. Een paar minuten later ligt de man met zijn hoofd op tafel te slapen. Het effect van de roezige warmte na een koude dag buiten. “Tegenwoordig zien we het publiek jonger worden”, bedenkt Julien. In het Café Zonder Bier merken ze de waarheid achter de statistieken aan den lijve. “Toen het café in 1978 van start ging, ontvingen we hier veel landlopers”, herinnert de verantwoordelijke zich. Sinds de wet op de landloperij werd afgeschaft, zijn die landlopers daklozen geworden. “De nachtopvang gaat pas om 20.00u open. En tot dan komen ze hier wat warmte zoeken. Bovendien start het winterplan met de extra nachtopvang pas in december. Als het in de maanden voordien al koud is – en

dat is geen uitzondering – kunnen ze niet in de nachtopvang terecht.” Erkenning

Voor alle duidelijkheid: het Café Zonder Bier richt zich niet specifiek op daklozen. “De meeste van onze bezoekers zijn generatiearmen. Maar ook psychiatrische patiënten, mensen met een drugsverleden of ex-gevangenen. Die komen hier ’s avonds een beetje gezelligheid opzoeken. Ze komen om te ontmoeten en te ont-spannen. Ont-moeten als in niet-moeten en ont-spannen als in spanning wegnemen”, verduidelijkt Julien. “Hier moet er niks en we proberen de spanning te verlichten. Wij stellen geen vragen, we vellen geen oordeel. We proberen mensen opnieuw een basis te geven. Een soort veiligheid. Erkenning. Maatschappelijk zijn ze vaak al opgegeven. En dan is het belangrijk dat er ergens iemand is die je toch bij

De activiteiten vormen een wezenlijk onderdeel van de werking van het Café Zonder Bier. “Het geeft onze mensen een stuk fierheid. Of het nu gaat om kerststukken maken, op weekend gaan of een maaltijd voorbereiden, het is voor en met elkaar iets doen en opnieuw ontdekken dat je iets betekent.” Welke activiteiten worden gedaan, wordt mee bepaald door de bezoekers van het Café. “In beginsel zijn het onze vrijwilligers die het gros van het aanbod bepalen, maar uiteraard leggen zij hun oor te luisteren bij de bezoekers. En een paar keer per jaar vragen we uitdrukkelijk aan hen wat zij willen.” Het Café Zonder Bier heeft niet de ambitie om zwaar op het beleid te wegen. “Toch niet rechtstreeks”, nuanceert Julien. “Voor een stuk wegen we op het beleid via de Bond Zonder Naam, waar we deel van uitmaken. En ook in het Straatoverleg praten we mee over de opvangnood van de daklozen die we via het Café bereiken. Verder doen we het ook ‘onzichtbaar’ rechtstreeks. Via de mensen die hier over de vloer komen. Dikwijls vinden zij de weg naar sociale organisaties of verenigingen waar armen het woord nemen. En daar brengen ze uiteraard ook hun ervaring vanuit het Café mee.” Verder is het een bewust keuze om met het Café niet zelf op de barricaden te gaan staan. “We zouden onze basis uit het oog kunnen verliezen. Onze rol is hier, aan de basis. Een luisterend oor bieden. Rust creëren voor wie dat nodig heeft. Zorgen voor ont-moeting en ont-spanning. Wij zijn in de eerste plaats een ontspanningslokaal.” Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

arbeids-gericht marc weyns

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens deed op 15 januari 2013 een interessante uitspraak over de klacht van vier werknemers die van mening waren dat hun werkgever de godsdienstvrijheid schond. Het ging om vier verschillende situaties van werknemers in Groot-Brittannië, maar het hof voegde ze samen en deed er in één arrest een uitspraak over. Mevrouw Eweida werkte bij British Airways. Ze moest een uniform dragen, sieraden mochten niet zichtbaar zijn en ook religieuze symbolen moest ze bedekken. Op een bepaald moment besloot mevrouw Eweida een kettinkje met een kruisteken te dragen. British Airways stuurde haar naar huis en besloot haar voortaan nog alleen administratief werk te geven waarbij ze geen contact had met de klanten. Eweida voelde zich onterecht beperkt in haar godsdienstvrijheid maar ze vond bij de Britse rechters geen gehoor. Daarop stapte ze naar het Europees Hof in Straatsburg. BA wilde een neutraal bedrijfsimago bewaren en alleen de werknemers die daar de toestemming voor kregen, mochten religieuze symbolen dragen. De Europese rechters vonden dat op zich wel een legitieme doelstelling, maar de maatregel die BA trof tegen mevrouw Eweida was toch te verregaand. Er was geen bewijs dat religieuze symbolen die andere werknemers in het verleden droegen een negatieve invloed hadden op het imago van BA, het kruisteken van Eweida was ook heel bescheiden. Bovendien paste BA de kledingcode zelf al aan waaruit bleek dat het zichtbaar dragen van kleine religieuze symbolen toch niet zo belangrijk bleek voor BA. Mevrouw Eweida kreeg dus gelijk van de rechters. Mevrouw Chaplin was een verpleegkundige in een openbaar ziekenhuis in Devon. Ook zij droeg een halsketting met een kruisteken. De werkgever plaatste haar over naar een andere functie omdat haar handelwijze niet strookte met een intern reglement. Werknemers die om culturele of godsdienstige redenen een bepaalde kledij of een juweel wensen te dragen, moeten daartoe vooraf een afspraak maken met hun dienstverantwoordelijke; die mag de toestemming niet op een onredelijke manier weigeren. Daarnaast bestaan in het ziekenhuis enkele duidelijke regels over de hygiëne en de veiligheid. Volgens het Europees Hof steunde de vraag om de ketting uit te laten op gezondheidsen veiligheidsoverwegingen. In dat geval was de beperking van de godsdienstvrijheid niet ongeoorloofd. 18 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

Bij verbreking eindigt arbeidsovereenkomst volledig Een touroperator sluit een arbeidsovereenkomst met een piloot. Het contract bepaalt dat de werknemer een opleiding zal kunnen volgen om met een bepaald type vliegtuig te vliegen. Voor de opleiding begint, verbreekt de werkgever de arbeidsovereenkomst omdat er wrevel was ontstaan over de planning. De werknemer eist een vergoeding omdat hij niet de kans kreeg de beloofde vliegopleiding te volgen.

Het arbeidshof van Brussel volgde de werknemer niet. Doordat er een einde kwam aan de arbeidsovereenkomst, kwam er meteen ook een einde aan het akkoord over de opleiding. het akkoord kon volgens de rechter alleen worden uitgevoerd op voorwaarde dat de werknemer in dienst was. De schade die de werknemer lijdt door het verlies van zijn baan, wordt geacht volledig te zijn gedekt door de opzegvergoeding. In een arrest van 2 november 2012 werd de eis van de werknemer afgewezen.

Vrijheid van godsdienst op werkvloer is niet onbegrensd

Mevrouw Ladele, een ambtenaar van de burgerlijke stand in een Londense voorstad, weigerde de burgerlijke samenlevingscontracten van homokoppels te registeren. Het huwelijk is volgens haar strenge christelijke overtuiging immers alleen mogelijk tussen man en vrouw. Wegens die werkweigering werd ze ontslagen. De heer McFarlane was relatieconsulent bij een privé-organisatie. Hij weigerde – om dezelfde reden als mevrouw Ladele – adviezen te geven aan koppels van dezelfde sekse en werd daarom ontslagen. De werkgever

had immers een glasheldere niet-discriminatiecode ingevoerd. Door het gelijkekansenbeleid in deze beide gevallen voorrang te geven op de individuele vrijheid van godsdienst en op die manier ook de rechten en vrijheden van anderen – de homoseksuele koppels – te beschermen maakten de Britse werkgevers en rechters geen fout: ze maakten een faire afweging tussen die verschillende belangen. Ook al was het ontslag een verstrekkende maatregel, hij was in de twee gevallen volgens het Europees Hof wel gerechtvaardigd.

fiscaliteit

Bedrijfsleven krijgt al veel zuurstof toegediend Cadeaus lijken nooit groot genoeg te zijn Guido Deckers

“Bedrijven moeten zuurstof krijgen, anders komen we in Griekse toestanden terecht. Als de vakbonden meer tewerkstelling willen, dan moeten de kosten laag en de winsten hoog.” Zo luidt het refrein van een lied gezongen door de groep ‘De Patroons’. Het liedje is geregeld op de radio te horen en heeft zo wellicht ook invloed op een hoop mensen. Maar is de tekst even mooi als de muziek?

Met zuurstof voor de bedrijven bedoelt de groep ‘De Patroons’ dat ondernemingen zo weinig mogelijk belastingen moeten betalen, want die zijn in België ‘te hoog’, in vergelijking met het buitenland. De vraag rijst waarop de tekstschrijver zich baseerde. In 2011 konden de duizend meest winstgevende bedrijven namelijk rekenen op een fiscale korting van 24 miljard euro. Als je dat bedrag vergelijkt met de 18 miljard euro die de besparingen van de regering Di Rupo hebben opgebracht, dan zie je pas waar de regering de zuurstof heeft gehaald om de patroons te beademen. En wat doen ze daarmee? In 2000 werd aan de aandeelhouders negen miljard euro aan dividenden uitbetaald. Maar in 2011 ging het al om 30,6 miljard euro: een stijging met 240 procent! Met de lonen verliep het heel anders. Volgens ramingen van de Nationale Bank van België (NBB) bracht de vennootschapsbelasting in 2011 drie procent van het bruto binnenlands product op. In geld is dat afgerond elf miljard euro. Wat ook niet in de tekst van het liedje staat, is dat de ondernemingen gigantisch veel verminderingen van sociale bijdragen en andere lasten op arbeid hebben gekregen. En daar stond bijlange geen duurzame jobcreatie tegenover. De voorbije vijftien jaar verlaagden de opeenvolgende federale regeringen de loonlasten van de ondernemingen door tal van verminderingen van sociale bijdragen en fiscale kortingen. In 2012 gaat het in totaal om bijna 10,5 miljard euro.

arbeidstijd op jaarbasis en gesplitste shiften. In Knack van 24 januari 2010 zegt NBB-eregouverneur Fons Verplaetse het volgende: “Tussen 2000 en 2010 is in België de bevolking op arbeidsleeftijd (15 tot 64 jaar) gestegen van 6,7 miljoen tot 7,1 miljoen, een toename met 400.000. Een derde daarvan werd werkzoekende, twee derde vond een job. Als je dan kijkt in welke jobs die mensen terechtkwamen, kom je tot de vaststelling dat die jobs allemaal met een zeer forse tussenkomst van de overheid tot stand kwamen: overheidspersoneel waar de staat 100 procent van de loonkosten draagt, de non-profitsector waar de overheid twee derde van de loonkosten betaalt, en de dienstencheques waar de overheid minstens evenveel bijdraagt. Het aantal mensen dat een job heeft waar de overheid het grootste deel van de loonkosten draagt, is gestegen van 1,2 miljoen in 2000 tot bijna 1,5 miljoen in 2010, dus met 300.000. Ook het aantal zelfstandigen is in ons land wat gestegen, met 25.000. Dat wil dus zeggen dat de marktsector de laatste tien jaar geen jobs heeft gecreëerd.” Lasten op arbeid

Wie zorgt dan wel voor al dat geld zodat de overheid tewerkstelling kan creëren? Zeker niet de vermogenden en ook niet de vennootschappen. Het zijn vooral de inkomsten uit heffingen die in hoofdzaak van toepassing zijn op de inkomens uit arbeid. In 2011 brachten die heffingen volgens de NBB 95 miljard op. Als we dat vergelijken met de opbrengst uit vermogen (14,4 miljard) en de opbrengst uit de winst van de vennootschappen (elf miljard), dan is het duidelijk Nooit genoeg wie het meeste bijdraagt aan de overheid. Met andere woorden: ze krijgen bijna even- Dat bedrijven zo weinig belastingen betaveel terug als wat ze aan belastingen betalen, heeft te maken met de middelen die ze len. En nog hebben ze niet genoeg en wil- krijgen via de wetten die politici goedkeulen ze akkoorden afsluiten over nog meer ren. Om een voorbeeld te geven nemen we goedkope overuren, een berekening van de de vrijstelling van meerwaarden.

Meerwaarden

Ons land heeft een wettelijke regeling waarbij meerwaarden niet worden belast. Als een bedrijf bijvoorbeeld een dochterbedrijf of aandelen verkoopt en daarop aardig wat winst boekt, dan is dat in België belastingvrij. AB InBev, het bedrijf dat aan de kop staat in het lijstje van bedrijven die nul euro belastingen betalen, realiseerde met de verkoop van aandelen in 2011 een meerwaarde van 15,1 miljard. In ons land worden winstuitkeringen belast tegen 25 procent. Stel dat we ook 25 procent zouden heffen op de meerwaarden die AB InBev in 2011 boekte, dan zou dit de overheid bijna 3,8 miljard hebben opgebracht. En dit bedrag is nu precies evenveel als het bedrag van de saneringsinspanning die de regering-Di Rupo voor het jaar 2013 heeft opgelegd via besparingen in de sociale zekerheid, indexmanipulatie en een loonstop! Hoog tijd dus dat we van een rechtvaardige fiscaliteit onze prioriteit maken. Zo kan een invoering van een meerwaardebelasting al veel geld opbrengen. www.hetgrotegeld.be Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

Onderhandelen met mes op de keel bij Brussels Airlines “Amper tijd om alternatieven te formuleren”

Paul Buekenhout

Bij Brussels Airlines kondigde een glunderende directie op de ondernemingsraad van 4 december aan dat er een akkoord was tussen de sociale partners. Maar zijn de vooruitzichten echt zo rooskleurig? Ons Recht legde zijn oor te luisteren bij de LBC-NVK-afgevaardigden van het cabine- en grondpersoneel, Heidi Michiels, Viviane Van Cleemput en Jan Vloors.

De directie verklaarde dat er geen ontslagen zouden vallen, terwijl andere luchtvaartmaatschappijen in Europa massa’s banen schrappen. Het herstructureringsplan was noodzakelijk om een lening te kunnen krijgen van aandeelhouder Lufthansa. Bikkelharde en lange nachtelijke onderhandelingen resulteerden in een akkoord. De gemaakte afspraken voor de piloten en het cabine- en grondpersoneel moesten in cao’s worden gegoten. En de werkzekerheid is gegarandeerd tot eind 2014. Misschien zelfs tot eind 2015 als de economische conjunctuur genoeg mee zit. Vertrouwen geschonden

LBC-NVK-militante Heidi Michiels: “Eerst leken we op een aanvaardbare manier tot een akkoord te zijn gekomen. Maar al snel bleek het akkoord te zijn geschonden nog voor het werd ondertekend. Het management zette ons voor het blok door de inhoud 20 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

van de nieuwe cao’s drastisch te veranderen in vergelijking met wat aanvankelijk was overeengekomen. Wraakroepend.” “Tijdens de onderhandelingen gaven we veel toe op het vlak van lange prestaties en meer flexibiliteit”, gaat Heidi verder. “Allemaal om concurrentieel te blijven. In ruil voor de toegevingen bouwden we een aantal zekerheden in op het vlak van de rust. Die compensaties waren niet meer te lezen in de uiteindelijke teksten. Er werd gedreigd met het verlies van 1.000 jobs en de cao’s voor het cabinepersoneel werden dan maar getekend. Onvoorstelbaar. Het blijft ongelooflijk dat het management zich zo gedroeg tegenover de werknemersvertegenwoordigers.” Het gebrek aan fatsoen en ethiek bij de directie mag de vakbond niet ontmoedigen. “We moeten nu aantonen dat de geplande uurroosters op termijn nefast zullen zijn voor het vliegend personeel”, aldus Heidi. “Lange prestaties tot 22.00u in een onregelmatig werkrooster kunnen de veiligheid in het gedrang brengen en zijn kwalijk voor de gezondheid van het cabinepersoneel. Het bereikte akkoord werd niet in juiste teksten omgezet waardoor er van een proper overleg geen sprake meer is.”

luchtvaart

de lagekostenmaatschappijen. Voor ons was het duidelijk dat we niet onderhandelden met het mes op de keel maar met de punt van het lemmet in de keel. We stonden met de rug tegen de muur en waren gedwongen om te tekenen. Alles moest wijken voor de lening van 100 miljoen euro.” Volgens Viviane en Jan was het uitgesloten om mee te bouwen aan nieuwe fundamenten. “Tijd om alternatieven te formuleren was er amper. De directie wilde van geen alternatieven weten. Er restte ons niets anders dan te knokken voor de jobs, werkzekerheid en de mogelijkheid om een deftig aanvaardbaar net op te bouwen voor de toekomst. We presteerden lange dagen om de meubelen te redden. Het lukt ons te voorkomen dat Brussels Airlines alleen nog het vliegend personeel zou overhouden.” De vakbond wilde de jobs bij het bedrijf redden en zo goed mogelijke condities behouden. “We maakten de directie diets dat de bodem nu wel is bereikt. Verder gaan we niet. We hopen dat de inspanningen van het personeel resulteren in een mooie toekomst zoals onze algemeen directeur het voorstelde op zijn persontmoeting. De bonden namen hun verantwoordelijkheid.” Toch is er nog heel wat werk aan de winkel. Aan een goednieuwsshow hebben de werkLeeggeperst nemers geen boodschap. Er is nood aan een Viviane Van Cleemput en Jan Vloors: “Begin transparant sociaal overleg waarbij afspranovember beseften we al dat de onderhan- ken en akkoorden geen vodje papier blijken delingen een harde noot om te kraken die makkelijk in de prullenmand belanden. zouden worden. In het voorjaar van 2012 De bal ligt nu in het kamp van het managewaren er al jobs gesneuveld bij het grond- ment, dat zo graag naar voetbal kijkt. personeel, een resultaat van een reorgani- Benieuwd of de inspanningen van de werksatie die te maken had met de strijd tegen nemers voldoende zullen zijn.

inbox monique bra am

Van a-z www.lbc-nvk.be is een belangrijk informatiekanaal voor onze leden. Maar het is ook een hele grote site, misschien wel een beetje uit haar voegen gebarsten. Daar werken we aan, want in de loop van 2013 zullen we onze site helemaal vernieuwen. Ondertussen kan je via de rubriek van a-z wel heel gemakkelijk de informatie vinden die je zoekt. Op basis van trefwoorden kan je immers gemakkelijk doorklikken naar de juiste info. Enerzijds vind je via de trefwoordenlijst meer informatie over de LBC-NVK als organisatie en de services die we onze leden aanbieden. Anderzijds kan je via de rubriek van a-z grasduinen in de sociale wetgeving. Ben je op zoek naar informatie over tijdkrediet, vakantie, zwangerschap, deeltijds werk, outplacement of vaderschapsverlof? Zoek je trefwoord op in deze rubriek. Slechts één klik brengt je bij de juiste inhoud.

LBC-NVK ook voor kaderpersoneel Binnen de LBC-NVK bestaat het NVK, het netwerk voor kaderleden en hooggeschoolden. NVK staat voor Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel. Netwerken, ontmoeten en uitwisselen, daar draait het om bij het NVK. Het NVK organiseert workshops, infodagen en seminaries voor kaderleden. Voor jonge starters en professionals, maar ook voor ervaren en doorgewinterde kaderleden en werknemers met een leidinggevende job. En wat dacht je van services als salarisadvies en het berekenen van startersloon voor mensen die met hun loopbaan beginnen? Neem een kijkje op www.nvk.be . Je kunt je online registreren als kaderlid.

Vakbondsafgevaardigden In Ons Recht van juni vorig jaar lanceerden we de digitale versie van Ons Recht. Al wie Ons Recht liever online leest of wie de papierberg wil verminderen, kan zich sindsdien abonneren op een maandelijkse Ons Recht-mail. De actie leverde meteen een massa digitale abonnees op. Al circa 10.000 Ons Recht-abonnees stapten inmiddels over naar de digitale versie. Uit de lijst met nieuwe digitale abonnees van december trok een onschuldige hand volgende winnaar: Dimitri Driesen uit Alken. Hij kreeg zijn tablet al thuis bezorgd. Wil jij ook graag Ons Recht digitaal lezen? Vul dan snel je gegevens in op

http://onsrecht.lbc-nvk.be.

Ben je vakbondsafgevaardigde voor de LBC-NVK? En heb je soms nood aan extra ondersteuning of meer informatie, bijvoorbeeld over het reilen en zeilen van het sociaal overleg? Surf dan eens naar de ‘militantensite’ van de LBC-NVK.: http://militanten.lbc-nvk.be Je vindt er een schat aan informatie over thema’s die vakbondsafgevaardigden aanbelangen. Specifieke LBC-NVK-informatie, denk aan de download van de Arbeidsovereenkomstengids of de voorbeelden met betrekking tot de huisstijl. Je leest er ook meer over ons project ondernemingssites. Daarnaast ook een heleboel informatie van het ACV met een uitgebreid ‘downloadcenter voor militanten’. Breng zeker eens een bezoekje…

LBC-NVK en sociale media Naast onze website laten we via de sociale media onze stem horen. Via twitter, facebook en youtube klinkt onze boodschap door. Volg ons via deze media: Word fan van onze facebookpagina: www.facebook.com/vakbondlbcnvk Twitter: www.twitter.com/lbcnvk Youtube: www.youtube.com/vakbondlbcnvk

Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

RUBRIEKSNAAM

Arbeidsrecht geldt ook voor werknemers zonder papieren

Strenge straffen voor malafide werkgevers

Monique Bra am

Werknemers zonder papieren verkeren in een weinig benijdenswaardige situatie. Omdat ze geen recht hebben op een arbeidsvergunning werken ze noodgedwongen in het zwart. Met slechte loon- en arbeidsvoorwaarden en uitbuiting tot gevolg. Bovendien werken veel clandestiene werknemers in onveilige, zelfs gevaarlijke omstandigheden. De meesten weten niet dat ze zoals iedereen arbeidsrechten hebben. Recht op het wettelijk minimumloon of het minimumloon van de sector, vakantiegeld en vakantiedagen, een ontslagvergoeding of een vergoeding bij een arbeidsongeval. In de praktijk is het echter niet gemakkelijk om die rechten af te dwingen.

en de schoonmaak werken veel clandestiene werknemers. Dikwijls kennen zij hun rechten te weinig of niet. En door hun onzekere situatie durven ze vaak niet voor hun arbeidsrechten op te komen. Iets waarvan malafide werkgevers maar al te graag profiteren. OR.C.A., de organisatie voor clandestiene arbeidsmigratie, trekt zich het lot van deze kwetsbare groep aan. Werknemers zonder papieren kunnen bij hen terecht voor meer informatie, hulp en begeleiding. OR.C.A werkt ook nauw samen met vakbonden zoals het ACV en andere sociale organisaties. Het valt OR.C.A op dat ze almaar meer meldingen van arbeidsongevallen krijgen.

in een doodlopende straat. Een toevallige voorbijganger zag de man daar liggen en waarschuwde gelukkig de politie. Zeven jaar later is Basile aan een rolstoel gekluisterd. De juridische procedures zijn nog altijd niet afgerond. Volgens de advocaat van Basile was het niet vanzelfsprekend om de rechten van de werknemer af te dwingen. De advocaat raakte drie jaar na de feiten betrokken bij de zaak. Het ACV had het dossier eerder al ter harte genomen en had zo voorkomen dat de feiten zouden verjaren. Maar het was een ingewikkeld dossier. Op een bepaald moment waren meer dan twintig instanties erbij betrokken. Stel je voor.

Gedumpt

Arbeidsrechten

Een triest dieptepunt was het arbeidsongeval van de Moldavische arbeider Basile Caisin. Basile werkte in 2005 op een bouwwerf in het Brusselse. Aanvankelijk verdiende hij een schamele drie euro per uur. Europa en België maakten inmiddels strenge Na een tijdje steeg zijn uurloon naar vijf richtlijnen en wetgeving voor malafide euro. Maar het noodlot sloeg toe toen Basile werkgevers die clandestiene werknemers vanop de vierde verdieping van een stelling in dienst hebben. In de hoop zo de clandes- viel. Bij zijn val brak de arbeider zes rugtiene werknemers beter te beschermen. wervels en werden zijn longen doorboord. Veel mensen zonder papieren verdienen De werkgever kende geen medelijden. Hij noodgedwongen hun boterham in het belde de hulpdiensten niet. In plaats daarzwarte circuit. Ze mogen immers niet in het van sleurde hij Basile in zijn bestelbus om wit werken. Vooral in de bouw, de horeca hem twintig kilometer verder te dumpen 22 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

Twee vragen zijn bij de behandeling van zo’n dossier essentieel: ‘Wie is de eigenlijke werkgever?’ en ‘Was er op het moment van de feiten sprake van een arbeidsrelatie?’ Soms weten werknemers niet precies voor wie ze werken omdat werkgevers een beroep doen op onderaannemers. Daarnaast is het voor werknemers zonder papieren vaak bijzonder moeilijk om een daadwerkelijke arbeidsrelatie te bewijzen. Clandestiene werknemers hebben meestal geen arbeidsovereenkomst. Er staat niks op papier. Ook hebben veel werknemers schrik omdat ze geen wettige verblijfspapieren hebben. Ze gebruiken

sanspapiers Veel werknemers zonder papieren kennen hun rechten te weinig of niet.

daarom vaak een schuilnaam. In de praktijk is het echter zo dat een werknemer zonder papieren die aanspraak wil maken op zijn arbeidsrechten, niet direct aangesproken wordt op zijn clandestien verblijf. De sociale inspectie die in zulke gevallen een onderzoek instelt houdt zich in eerste instantie bezig met de arbeidsrechten. Hoe is het nu met Basile, zeven jaar later? Dankzij de steun van het ACV, OR.C.A en de advocaat is er inmiddels een (tussen-) vonnis, de werkgever is veroordeeld, maar de hoogte van de schadeloosstelling en de uitkering ervan laten nog op zich wachten. Basile: “Ik ben half verlamd en kan niet meer lopen. Ik zal voor de rest van mijn leven in een rolstoel zitten. Toch wil ik verder. Ik volgde een opleiding om orthopedische schoenen te leren maken. Ondertussen ben ik geregulariseerd en mag ik in België blijven. Zo hoop ik alsnog een leven te kunnen opbouwen. Terugkeren naar Moldavië is geen optie omdat ik deserteerde uit het leger. Mijn toekomst ligt hier.” Wetgeving

Europa wil paal en perk stellen aan wantoestanden zoals het verhaal van Basile. Al in 2009 formuleerde de Europese Commissie een sanctierichtlijn tegen economische uitbuiting. Die richtlijn viseert vooral de werkgever die zwaar gestraft wordt bij inbreuken rond illegale tewerkstelling. Momenteel wordt de richtlijn omgezet naar Belgische wetgeving. De nieuwe wet heeft tot doel om werkgevers zwaar te straffen wanneer ze werknemers zonder papieren tewerkstellen. Een werkgever heeft volgens deze nieuwe wetgeving de plicht te vragen naar geldige verblijfspapieren op het moment dat hij een werknemer in dienst neemt. Ontdekt de sociale inspectie illegale tewerkstelling, dan is de werkgever aansprakelijk. De werkgever zal achterstallige lonen, belastingen en socialezekerheidsbijdragen moeten betalen. En er volgt een extra bestraffing voor de overtreding van het tewerkstellen van mensen zonder papieren. Als er wordt gewerkt met onderaannemers, blijft de hoofdaannemer verantwoordelijk. Hopelijk schrikt dit alles malafide werkgevers af.

minder een beschermingsrichtlijn voor werknemers. De vakbond is bang dat de nieuwe wet de zwendel in valse verblijfsdocumenten zal doen floreren. Werkgevers gaan vrijuit wanneer de voorgelegde verblijfsdocumenten vervalst blijken te zijn en kunnen zo hun verantwoordelijkheid ontlopen. De overheid zou hier een regulerende rol kunnen spelen door bijvoorbeeld een databank van rechtsgeldige verblijfsdocumenten ter beschikking te stellen. Toch denken de inspectiediensten met de nieuwe wet meer armslag te krijgen. De nieuwe wet moet ook worden gezien in een breder kader van wetgeving en regulering, denk aan de wet rond de mensenhandel en de strijd tegen sociale fraude. OR.C.A, de vakbonden en de inspectiediensten zullen nog meer moeten samenwerken. De wet wijst onder meer de vakbonden aan om in rechte op te treden in geschillen rond illegale tewerkstelling. Maar hoe bereik je de werknemers zonder papieren? Het ACV geeft folders in diverse talen uit die mikken op de clandestiene werknemers. In de bouw en sommige andere sectoren worden die folders verdeeld door ACVvakbondsafgevaardigden. Die vakbondsafgevaardigden letten goed op. Verdachte bedrijven en onderaannemers worden gesignaleerd aan de bevoegde overheidsinstanties die op onderzoek kunnen gaan. Vaak blijkt het om criminele organisaties te gaan die werken vanuit een andere EU-lidstaat of zelfs buiten de EU opereren. Waakzaamheid blijft dus geboden.

OR.C.A De Organisatie voor Clandestiene Arbeidsmigratie (OR.C.A) werd in 2003 opgericht. OR.C.A. springt in de bres voor werknemers zonder papieren die in België werken. De organisatie informeert werknemers over hun rechten en staat hen bij wanneer ze die rechten willen afdwingen. Samen met onder meer het ACV publiceerde OR.C.A. een Rechtengids voor werknemers zonder papieren. Een gids in diverse talen die bevattelijk uitlegt welke rechten een clandestiene werknemer heeft, wat de plichten zijn van de werkgever en hoe problemen kunnen worden voorkomen. De gids kan worden besteld, maar kan ook worden gedownload. Meer info: www.mensenzonderpapieren.be en www.orca.be

ACV Het ACV sluit zijn ogen niet voor de problemen van werknemers zonder papieren. Binnen het ACV is een Comité werknemers zonder papieren actief. Het ACV behandelt onder meer vragen die met loondiefstal te maken hebben, denk aan het niet of te weinig uitbetalen van loon, vakantiegeld of ontslagvergoedingen. Ook verleent het ACV juridische hulp bij arbeidsongevallen, zoals het verhaal van Basile Caisin illustreert. Maar mensen zonder papieren helpen is niet altijd makkelijk. Bijvoorbeeld omdat ze nog geen lid zijn of nog niet lang genoeg lid zijn van een vakbond. Om juridische bijstand te krijgen moet je immers aan een aantal lidmaatschapsvoorwaarden voldoen. Meer info? Ana Rodriguez - arodriguez@acvcsc.be

Standpunt ACV

Het ACV staat achter dit wetsontwerp maar maakt zich wel zorgen over de praktische haalbaarheid. Het is immers een sanctierichtlijn voor werkgevers, Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

RUBRIEKSNAAM

Kaderleden zijn ook werknemers

Eengemaakt statuut kan hefboom zijn

maanden. “Een gelijk ontslagsysteem voor iedereen en dus ook voor kaderleden, ongeHet juridische verschil tussen acht het loon, is op zich verdedigbaar. Een mogelijke plafonnering van de opzegtermijarbeiders en bedienden moet in nen ligt dan weer moeilijk. Onze leden staan 2013 worden weggewerkt. Een daar huiverachtig tegenover. Minstens moehistorische gebeurtenis. Maar ook ten de verworven rechten op basis van het een stevige kluif voor de onderhuidige ontslagsysteem vastgeklikt worden handelaars van werkgevers en bij de overgang naar het nieuwe systeem. ” werknemers. Of voor de fedeBij de kaderleden is er veel te doen rond ‘de rale regering, die de knopen moet opgelegde flexibiliteit’. Een nieuw arbeidsdoorhakken als de sociale partcontractenrecht voor kaderleden zou iets ners niet tot een vergelijk komen. kunnen opleveren als de verregaande flexibiliteit die van hen wordt verwacht kan De discussies over één statuut voor alle worden teruggedrongen. Veel werkgevers werknemers worden ook met argusogen verlangen dat kaderleden de klok rond gevolgd door het NVK, de organisatie binbeschikbaar zijn, zonder rekening te houden nen de LBC-NVK die zich specifiek inzet voor met de arbeidsduur. En vaak worden conde werknemersrechten van kaderleden. tractuele voorwaarden en afspraken zonder Nogal wat kaderleden vrezen dat het nieuwe Opzegtermijn boe of bah eenzijdig veranderd. Soms is het statuut ertoe zal leiden dat specifieke regels wijzigingsrecht zelf contractueel vastgelegd. en benaderingen worden weggeveegd. Ze Het ACV stelt voor om als opzegtermijn voor “Het nieuwe eenheidsstatuut zou een hefzijn bang dat met de specifieke situatie van alle werknemers één maand per gewerkt boom kunnen zijn om de flexibiliteit voor kaderleden – vaak een minderheid in de jaar te voorzien, met een minimum van 3 kaderleden collectief te regelen. Dat is

Jan Deceunynck

24 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

hele werknemersgroep – weinig rekening zal worden gehouden. Het is echter geen geheim dat werkgevers trachten om kaderleden helemaal af te scheiden van de rest van het personeel. De LBC-NVK wil duidelijk geen nieuwe opsplitsing. Door de discussie over het nieuwe statuut wordt het wel mogelijk om de bestaande verschillen die wettelijk verankerd zijn of scheefgetrokken situaties eens tegen het licht te houden en te beoordelen. “Niet alleen met het oog op een verbetering van de contractuele bescherming, maar ook in het licht van de organisatie van de sociale verkiezingen en het sociaal overleg. Want daar knelt het schoentje vooral”, vat nationaal secretaris Sandra Vercammen de bezorgdheid samen.

statuut

Wie vertegenwoordigt de kaderleden? Het kadersyndicalisme blies vorig jaar 25 kaarsjes uit. In 1987 werden voor het eerst afzonderlijke ‘kaderlijsten’ ingediend waarmee de kaderleden hun intrede deden in het vakbondswerk. Met die nieuwigheid maakten ook de specifieke kaderlijsten en ‘huislijsten’ hun entree. Bij de sociale verkiezingen voor arbeiders en bedienden kunnen normaal gezien immers alleen de drie grote vakbonden (ACV, ABVV en ACLVB) lijsten indienen. Voor de verkiezing van de kadermandatarissen in de ondernemingsraad kunnen echter ook de niet aan een grote vakbond gebonden kader- en huislijsten meedingen naar een mandaat. Voor alle duidelijkheid: deze ‘kadervakbonden’ kunnen enkel zitjes krijgen in de ondernemingsraad en niet in het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW), noch in de vakbondsafvaardiging. Ze kunnen ook geen cao’s ondertekenen en zijn niet vertegenwoordigd in de sectorale paritaire comités of nationale overlegorganen. Niet zelden blijken ze vooral de spreekbuis van de werkgever. Hun belang is de voorbije jaren flink verminderd. Aanvankelijk konden ze de klassieke vakbonden nog wat stemmen afsnoepen, maar inmiddels is hun bereik fors afgebrokkeld. Bij de jongste sociale verkiezingen haalden de onafhankelijke kaderorganisatie NCK en de diverse huislijsten samen nog nauwelijks 300 mandaten in de ondernemingsraad. Terwijl het NVK groeide naar ruim 900 mandaten. De LBC-NVK blijft ijveren voor een geïntegreerd kadersyndicalisme, waarbij de belangen van kaderleden worden behartigd, zonder deze groep los te weken van de rest van de werknemers.

ondernemingsraad. “Maar dat komt nu misschien in het gedrang. Op een eenheidslijst zal het voor minderheidsgroepen binnen het personeel altijd moeilijker zijn om verkozen te geraken. En dus om hun agendapunten op tafel te krijgen. In veel gevallen zijn dat de kaderleden. Maar dat gaat ook op voor andere minderheidsgroepen. In bedrijven waar vooral bedienden of kaderleden werken, zal het voor arbeiders moeilijk zijn om verkozen te worden. Het is belangrijk om op een of andere manier garanties in te bouwen voor die minderheidsgroepen zodat ook hun stem gehoord wordt in het overleg.” Een uitnodiging dus naar alle betrokken partijen om na te gaan hoe we een gewaarborgde vertegenwoordiging voor alle groepen kunnen garanderen. De diversiteit op Sociale verkiezingen en Sociaal de werkvloer moet worden weerspiegeld in overleg de personeelsvertegenwoordiging. Via de kaderlijsten bij sociale verkiezin- Het NVK wil het debat over het eengemaakte gen zijn kaderleden op dit moment zeker statuut graag uitbreiden tot een debat over van een gewaarborgde aanwezigheid in de sociaal overleg voor iedereen. Het volstaat overlegorganen en in het bijzonder in de niet dat de vakbondsafvaardiging bevoegd belangrijk. Want anders trekken individuele kaderleden toch altijd aan het kortste eind”, weet de nationaal secretaris van het NVK. Ook het probleem van de loonflexibiliteit zou in het debat kunnen worden meegenomen. “Door de toenemende focus op prestatiegerichte vergoedingen en bonussen lopen de werkdruk en de werkstress erg hoog op. Bovendien zien heel wat kaderleden door de crisis hun loon nu flink zakken. Nochtans werken ze even hard of zelfs harder dan voordien. Een bijkomend probleem hierbij is dat er over lonen en de verloningssystemen van kaderleden weinig transparantie is. Wat het uiteraard moeilijk maakt om te werken aan verbetering.”

Almaar meer jonge kaderleden trekken aan de alarmbel en nemen contact op met LBC-NVKvertegenwoordigers in de bedrijven.

is voor enkel bedienden of arbeiders of in het beste geval voor alle werknemers. Voor ons is het minstens even belangrijk dat alle werknemers, dus ook de kaderleden, deel kunnen uitmaken van de vakbondsafvaardiging. Alleen zo kunnen alle bekommernissen op tafel komen en kunnen we alle werknemers correct bijstaan en vertegenwoordigen. Volgens Sandra trekken almaar meer jonge kaderleden aan de alarmbel en nemen ze contact op met LBC-NVKvertegenwoordigers in de bedrijven. Ook de jonge generatie wil au sérieux worden genomen door werkgevers. Die laatsten hebben er alle belang bij dat er ook sociaal overleg plaatsvindt met kaderleden. Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

film k arin seberechts

Silver Linings Playbook

Bloednuchtere moordfarce tegen de achtergrond van ‘England’s mountains green’ (Alice Lowe en Steve Oram).

Sightseers Het Britse platteland brengt af en toe het slechtste boven in mensen die zich door de band behoorlijk gedragen. Denken we maar aan ‘Tamara Drewe’, met fraai kortgebroekte Gemma Arterton. Of aan ‘The Trip’, met het snerende duo Steve Coogan en Rob Brydon. Al die gemene uitschuivers zijn klein bier vergeleken met wat de caravanvaarders uitvreten in Ben Wheatleys ultrazwarte komedie ‘Sightseers’.

is zijn eigen laconieke zelve in deze potsierlijke moordtrip van twee lompe mensen die mekaar vinden in seks, ranzige praat, een totaal ongerijmd en egocentrisch moreel kompas en een rancuneuze afkeer van iedereen die hen tegen de haren instrijkt. In weerwil van het botte en plastisch gepresenteerde geweld tegen mens en hond is ‘Sightseers’ een kraakhelder vertelde komedie, vol met halfgare observaties; gaande van Tina’s zelfgebreide sexy lingerie over de introductie van de ecopod tot de gewelderuptie tegen een bemoeizieke natuurvriend, schamper getoonzet op William Blakes ‘And did those feet in ancient time, walk upon England’s mountains green?’. Acteurs Alice Lowe en Steve Oram schreven deze onorthodoxe farce volledig op hun eigen lijf. Wheatley zet hun hersenspinsels dodelijk nuchter neer in een groen decor met belegen erfgoed dat zelfs de ouden van dagen van tegenwoordig liever links laten liggen. Geestig en onbehouwen: het gaat goed samen, al moet je af en toe wel door je wimpers kijken. Je vraagt je af waar Ben Wheatley met zijn ziekelijke inspiratie zou blijven als hij niét kon filmen…

De 34-jarige Tina laat haar van nature weeklagende moeder een week achter om met haar nieuwe vriend Chris de Yorkshire Dales en omstreken onveilig te gaan maken. Dat laatste valt best letterlijk te nemen. Al bij de eerste bezienswaardigheid – het trammuseum – doet een achteloos weggesmeten Cornetto-wikkel bij Chris moordneigingen opborrelen. En dan moeten er nog allerhande grotten en het potloodmuseum worden aangedaan… Een maand geleden overdonderde Ben Wheatley ons nog met zijn moordthriller ‘Kill List’. Deze keer is het lachen gebla- ‘Sightseers’ is vanaf 20 zen… voor wie tegen bloedig februari 2013 te zien in de vertier kan weliswaar. Wheatley Belgische cinema’s. 26 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

Bradley Cooper is niet alleen de knapste man ter wereld (officieel!). Hij blijkt nu ook voortreffelijk te acteren in films die je – met excuus aan het overigens wel geestige ‘The Hangover’ – niet als hufterig kan wegzetten. In ‘Silver Linings Playbook’ met name.

heilzaam zijn verblijf onder het ouderlijk gezag is, is bovendien nog maar de vraag. Pat sr. vertoont naast een fanatieke adoratie voor het footballteam van Philadelphia namelijk ook een stuk of wat dwangmatige eigenaardigheden… Ze zijn dun gezaaid, de romantische verhalen die charmeren zonder aan scherpzinnigheid en karakter in te boeten. ‘Silver Linings Playbook’ navigeert met zijn (verbaal) felle aanhef onomwonden naar de empathie van de kijker. De lucide toon en de focus uit die prangende inleiding gaan verderop in de film soms wat aan het laveren. Maar er zitten genoeg weerhaken in dit snerpend geschreven en intens geacteerd drama om de middelmaat vér vooruit te blijven. Op zijn best is Russells film een alert psychologisch drama dat akelig tegen blootliggende zenuwen aan schuurt. En op zijn smalst is het vertederende romantiek die het onvoorwaardelijk opneemt voor zijn fragiele personages. Innemende Bradley wordt briljant geflankeerd door Jennifer Lawrence, de beste jonge Hollywood-actrice van de laatste vijf jaar. Zelfs vader De Niro valt, voor de verandering, nog eens prima te pruimen.

David O. Russells film opent op het scherp van de snee op het moment dat moeder Solitano haar zoon Pat (Cooper) uit de psychiatrie haalt. Tegen het advies van de dokter in. De vroegere leraar heeft een bipolaire stoornis en timmerde acht maanden voordien de minnaar van zijn vrouw in elkaar. Ondanks zijn lijfspreuk ‘Excelsior!’ en een zowat uit de naden scheurend positivisme blijft Pats mentale toestand precair. Hij eet zowat zijn eigen handen op wanneer ‘My cherie amour’ uit de geluidsboxen klinkt, knapt totaal af op Hemingways onfortuinlijke ‘A Farewell to Arms’ en raast midden in de nacht heel de buurt uit bed omdat hij zijn huwelijksvideo niet meer vindt. Bovendien blijft Pat obsessief geloven in een hereniging met zijn echtgenote, hoezeer de al ‘Silver Linings Playbook’ komt even getroebleerde weduwe op 27 februari 2013 in de Tiffany hem ook van die waan- Belgische zalen. idee probeert af te brengen. Hoe Beklijvend (romantische) drama, met droomstel Bradley Cooper en Jennifer Lawrence

boek

RUBRIEKSNAAM

gutenberg

Van kernfysicus tot Vlaams communist, memoires Jef Turf

Jef Turf is tachtig geworden. Net wanneer Peter Mertens het communisme in Vlaanderen opnieuw heeft doen opvlammen door in Antwerpen hard in de as te blazen, vertelt het bekendste partijlid uit de vorige eeuw hoe hij zijn leven in dienst stelde van het communistische ideaal. De katholieke uitgeverij Lannoo gaf zijn memoires uit.

hoe hij zich in de jaren ‘70 hoe langer hoe minder kon vinden in de harde lijn van het Stalin-communisme en hoe hij een pleitbezorger werd van het zogenaamde eurocommunisme van de Italiaanse communist Gramsci. In een pamflet verdedigde hij de stelling dat de communistische beweging ‘op zoek moest gaan naar een eigen weg naar het socialisme’. Turfs essay leidde in Moskou tot een interessant debat. Zijn uitdagers wezen de parlementaire, geweldloze weg naar het socialisme af. Jef Turf wordt geboren in 1932 in Mechelen, Wanneer Moskou in 1968 het Tsjechoals zesde en voorlaatste kind van een Slowakije van Dubcek bezet, is de afkeuring Vlaamsgezinde onderwijzer. Hij maakt de dan ook uiteraard het felst in die partijen oorlog mee, kiest op het atheneum voor die zich lieten inspireren door het eurocomGrieks-Latijn en studeert in Gent af als doc- munisme. tor in de wetenschappen. Aan de universiteit wordt hij communist, ‘een alternatief voor mijn verlies aan godsdienstig geloof en vertrouwen in de mensheid’. Turf gaat werken voor het Centrum voor Geofysica in Dourbes, in de provincie ??? Namen. Hij hoopt zich rustig te kunnen concentreren op zijn wetenschappelijk ??? werk, het meten van de radioactiviteit in ??? de lucht, maar de communistische partij beslist er anders over. Zij heeft hem nodig ??? als vrijgestelde, belast met het beleid in de Gentse federatie. Turf aarzelt: een vrijgestelde krijgt van de partij het loon van een metaalarbeider, maar ‘mijn hunkering naar politieke actie (...) bleek sterker dan Jef Turfs trekt een conclusie die hem oneineen materieel zorgeloos leven’. In 1963 ver- dig pijn moet hebben gedaan: “Binnen de huist hij met vrouw en kind naar Gent. communistische beweging bleef men vasthouden aan de oude vormen en gedachten, terwijl de slaafs geborenen in een kunstAvonturiers In zijn memoires haalt Turf drie grote matige coma werden gehouden. De wereld arbeidsacties aan, waaraan hij en zijn partij bleef steunen op oude krachten, terwijl de intens deelnamen. Er was de bezetting van begeerte werd afgewend doordat de kameraACEC in 1970, de dokwerkersstaking van den zich ten slotte lieten inpalmen door de 1973 en de acht maanden durende bezet- wonderen van de consumptiemaatschappij. ting van Fabelta Zwijnaarde (1982-1983). Deze mislukking was tevens het einde van Turf haalt stevig uit naar Wilfried Martens de communistische beweging.” en Mark Eyskens en heeft geen goed woord over voor ‘de gauchistische avonturiers van Uit partij gezet Amada en RAL’, die hem langs links inhaalden en ‘die de stakingen vaak deden ontaar- Ook zijn eigen positie binnen de KPB is intussen precair geworden. Een injectie met den in nutteloos geweld’. Turf legt in een belangrijk hoofdstuk uit nieuwe leden (Koen Raes, Rudi Doom en

anderen) leidt bij de verkiezingen van 1981 niet tot de gehoopte doorgroei. In 1988, op zijn 56ste, wordt Turf als ondervoorzitter van de partij door voorzitter Louis Van Geyt ontheven van zijn functies en uit de partij gezet. Tot zijn pensioen moet hij, als exhoofdredacteur van De Rode Vaan, opnieuw aan de slag als journalist. Toch is de auteur minder bitter dan je zou verwachten. Zo wijst hij zijn lezers bijvoorbeeld op de goede kanten van de ex-DDR (“Wie in het Westen de DDR beschouwde als een soort collectieve gevangenis, vergiste zich volkomen. Op het gebied van onderwijs, volksgezondheid, cultuur en jeugdbeleid leverde zij topprestaties, terwijl de sociale toestand van de bevolking geleidelijk verbeterde (...) zonder werkloosheid, met een verzekerd pensioen.” ) Op zijn 80ste heeft hij zijn belangstelling voor de politiek nog niet verloren, getuige zijn inzet voor de Gravensteengroep. En wie had gedacht dat deze doorgewinterde communist ooit nog een (kritische) fan zou worden van Bart De Wever en zijn N-VA? ‘Van kernfysicus tot Vlaams communist’ is de boeiende autobiografie van een geëngageerd man, die, zoals hij het zelf zegt ‘het tenminste heeft geprobeerd’. Zijn beloning is hoe dan ook een interessant leven geweest, van op de eerste rij.

VAN KERNFYSICUS TOT VLAAMS COMMUNIST De memoires van Jef Turf Uitgeverij Lannoo 280 blz. Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

Denis Bouwen

Sommige mensen worden als jongen of meisje geboren maar identificeren zich eerder met het andere geslacht. Pascale Meire is iemand met zo’n transgenderidentiteit. “Toen ik koos voor een leven als vrouw, was één van de eerste vragen op het werk of ik mijn job kon behouden”, vertelt Pascale. “Dat bleek gelukkig geen probleem. Mijn werkgever had trouwens een soort van handvest rond diversiteit op de werkvloer.”

Pascale (31) was als jongen nogal schuchter maar beleefde verder een doodgewone jeugd. Als kleuter voelde – toen nog – Pascal zich aangetrokken tot de kleren van zijn moeder. Toen hij een jaar of 17 was, werden zijn transgendergevoelens een stuk intenser. “Eerst veronderstelde ik dat het misschien één of andere fetisj was. Maar ik viel wel gewoon op meisjes.”

“Over straat wandelen is soms nog spannend. In de supermarkt voel ik me nog wat ongemakkelijk. En sommige buurten mijd ik liever.” Op een bepaald ogenblik begon Pascal vrouwenkleren te kopen en make-up te dragen. Hij kreeg ook meer en meer de behoefte om als vrouw naar buiten te komen en zo zijn leven gestalte geven. Zijn vriendin kon dat niet aanvaarden, de relatie liep op de klippen. Vroeger had ik vooral oog voor vrouwen. Maar recent ontdekte ik dat ik ook mannen knap kan vinden.” Pascale woont tegenwoordig samen met Daan, die als meisje geboren werd maar nu als man functioneert. De studies bleken niet altijd een groot succes. Pascale maakte een opleiding kantoor-verkoop niet af en stapte over naar de richting grafische vormgeving. Ook die opleiding werd niet voltooid. Een poging om de draad weer op te pikken via de avondschool mislukte. “Het tempo was er voor mij veel te traag.”

“De meeste collega’s blijken mijn keuze wel te respecteren”, ervaart Pascale Meire. “Sommigen zullen het er nog wel lastig mee hebben, vermoed ik.” © foto: daniël rys

RUBRIEKSNAAM

28 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

diversiteit

Transgenders zoeken naar begrip van collega’s op werkvloer Pascale Meire positief over haar ervaringen bij Coca-Cola Operator

Ons Recht: Hoe gaat het nu in het dagelijkse

Tussen 1993 en 31 december 2008 leven? noteerde het Rijksregister 442 geslachtsVia uitzendkantoren kwam Pascale aan Pascale: “Over straat wandelen is soms aanpassingen. Over de jaren heen gaat de bak op de uitzendmarkt. Uiteindelijk nog spannend. In de supermarkt voel ik me dat aantal in stijgende lijn met een opvalbelandde ze bij het frisdrankenbedrijf Coca- nog wat ongemakkelijk. En sommige buurlende piek in 1995, 2002-2003 en 2008. Cola in Wilrijk (Antwerpen). Sinds meer dan ten mijd ik liever. Het gebeurt nog altijd dat De recente toename is een gevolg van de zes jaar heeft ze daar al een vast contract. ik aangegaapt, nageroepen of uitgescholden veranderde procedure. Sinds september “Ik werk er als operator en bedien diverse word.” 2007 is een geslachtsverandering een machines.” louter administratieve aangelegenheid. Surftip: www.hetrozehuis.be Ons Recht: Je familie heeft er nooit een punt van gemaakt dat je liever als vrouw door het Vakbond kan integratie handje helpen leven wilde gaan? Pascale: “Ik kreeg een erg open opvoeding Kan de vakbond helpen om de inteen groeide op in een familie waar andersgratie van transgender-werknemers Niet negeren zijn niet meteen als een probleem werd op de werkvloer te vergemakkegezien. Mijn vader had trouwens een nonlijken? “Zeer zeker”, denkt Chloé Chloé Lenaerts adviseert werkgevers en kel die homo was. Ik panikeerde dus nooit Lenaerts, de coördinatrice van de vakbonden om constructief om te gaan omdat ik bepaalde gevoelens had. Aan mijn belangenvereniging Het Roze Huis – met transgenderisme, het thema bespreekoma heb ik nog niet zo lang geleden verçavaria Antwerpen. baar te maken en het vooral niet te negeteld dat ik transgender ben. Ze was op dat ren. “Het bedrijf is al een flinke stap voormoment wat in rare doen, het is dus afwach- “De vakbond heeft de plicht om werkuit als er een goed antidiscriminatie- en ten hoe zij zal reageren. Mijn moeder schrok nemers bij te staan en te verdedigen. antipestbeleid is uitgewerkt. De werkgever toen ik vertelde over mijn gevoelens maar Vakbondsafgevaardigden kunnen ertoe moet inspanningen doen om pesterijen en bijdragen dat het personeel degelijk wordt beledigende opmerkingen tegen te gaan.” ze steunde me wel. Ook in de vriendenkring geïnformeerd over transgenderisme. Ze Voor transgenders is het erg belangrijk om waren de reacties vooral positief.” Ons Recht: Na de breuk met je vriendin kreeg

je de ruimte om volkomen jezelf te zijn? Pascale: “Inderdaad. Er was wel tijd nodig om genoeg moed te verzamelen. Tegenwoordig functioneer ik fulltime als vrouw, ook op het werk. Toen ik make-up begon te dragen, kwamen de tongen wel los op de werkvloer. Ik ging te rade bij een vertrouwenspersoon. En met mijn directe chef besprak ik hoe we de collega’s in mijn ploeg zouden informeren. We hielden een bijeenkomst in een vergaderzaal waarop ik mijn verhaal deed. Best wel zenuwslopend. De collega’s stelden me vragen, al dan niet met een kwinkslag. Ik reageerde er met humor op, wat de sfeer veel minder beladen maakte. De meeste collega’s bleken mijn keuze wel te respecteren. Sommigen zullen het er nog wel lastig mee hebben, vermoed ik.” Vertrouwenspersoon

Aan de vertrouwenspersoon had je veel steun? Pascale: “Zeker. Ik was de eerste die bij haar kwam aankloppen met een verhaal over transgendergevoelens. Bij een Engelse vestiging van Coca-Cola hadden ze al eens een transgender-werknemer gehad, de ervaringen daar bleken wel nuttig. Onze vertrouwenspersoon stelde voor om infosessies te geven op het werk maar dat leek me zo meteen niet echt nodig.”

Ons Recht:

kunnen ook bemiddelen tussen de werkgever en de betrokken werknemer.” Ook vakbondsvrijwilligers zelf kunnen de nodige voorlichting gebruiken. Ze zijn ook maar mensen als ieder ander en zijn dus niet noodzakelijk vrij van vooroordelen. Tewerkstelling is volgens vele onderzoekers één van de meest problematische domeinen in het leven van transgenderpersonen. De ‘transitie op de werkplek’ is doorgaans het moment waarop transgenders de meeste discriminatie en ongelijkheid ervaren.

met het juiste geslacht te worden bestempeld. Gebeurt dat niet, dan kan dat als erg kwetsend worden ervaren. “Overigens laat lang niet iedereen die transgender is zijn of haar geslacht via een operatie veranderen”, merkt Chloé op. Bij Het Roze Huis werd al een vormingsdag gehouden voor werkgevers en vakbonden. “Er daagden vijftien deelnemers op”, herinnert Chloé zich. “De vakbonden waren slechts in beperkte mate aanwezig. Er is dus zeker nog werk aan de winkel. Transgenderisme is een betrekkelijk nieuw thema waar nog niet echt structureel rond wordt gewerkt.”

Gepest of ontslagen Defensie Uiteraard gaat het niet op om transgender-werknemers voor de keuze te stellen: aanpassen of opkrassen. “In het geval van Pascale ging de werkgever heel constructief met de situatie om”, constateert Chloé. “Maar in heel wat andere gevallen is de aanpak veel minder correct. Soms worden de betrokken werknemers met één of andere smoes ontslagen. Ik ken ook het verhaal van een vrouw bij een groot energiebedrijf die zwaar werd gepest; samen met haar dienden we een klacht in bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Transgenders worden vaak geconfronteerd met feiten die je net geen pesterijen kan noemen.” Pascale trok voor haar situatie niet naar de vakbond. “Maar ik had wel steun aan een vriend die actief is bij het ACV.”

Veel lof heeft Chloé voor het Belgische leger, dat een speciaal beleid ontwikkelde om beter om te gaan met transgenderisme en andere vormen van diversiteit. “Bij Defensie begeleidden ze al vijf militairen die de overstap van man naar vrouw maakten.” In december maakte het katholieke onderwijs zelf bekend dat een mannelijke leraar aardrijkskunde op een West-Vlaamse technische school vanaf het volgende schooljaar als vrouw zou functioneren. De reacties waren erg begripvol. Bij de koepel van het katholieke onderwijs (VVKSO) was te horen dat er niet te veel heisa moest worden gemaakt rond de zaak. Schoolbestuur en directie zouden alles in het werk stellen om een sereen klimaat te verzekeren. Zo kan het dus ook.

Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 |

de lezer schrijft Lezersbrieven dienen te worden gestuurd aan: Redactie Ons Recht · Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen · lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be Anonieme brieven worden niet gepubliceerd. Naam en adres van de steller moeten ons bekend zijn. De brieven worden in de regel gepubliceerd met vermelding van de initialen en de woonplaats van de schrijver, hoewel die op uitdrukkelijk verzoek kunnen worden weggelaten. De redactie behoudt zich het recht voor te lange lezersbrieven eventueel in te korten zonder aan de essentie ervan te raken. De publicatie van lezersbrieven betekent niet dat de redactie in alle opzichten akkoord gaat met de inhoud ervan.

MONICA DE CONINCK P.D. - EEKLO

Monica De Coninck is in vorm de jongste tijd. Eerst voerde de federale minister van Werk de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen in waardoor tienduizenden werklozen in de armoede werden geduwd. En nu voert ze de instapstages voor jongeren in waardoor die drie maanden lang voltijds moeten werken voor 26,00 euro per dag betaald door de RVA (u en ik) en nog geen tien euro per dag voor de patroon. Wie denkt dat de patroon na zoveel quasi gratis arbeid deze jongeren vast zou moeten aanwerven is eraan voor zijn moeite. Alle lasten voor de jongere en de belastingbetaler, alle lusten voor de patroons, lijkt Monica te denken. Met andere woorden, de minister creëert er nog een pak werkende armen bij. Deze regeling is door De Coninck speciaal ontworpen om de gewone werknemers die wel een normaal loon hebben te beconcurreren met meer winst voor de patroon als doel. En die patroon heeft nu wat hij wil: Chinese loonkosten en megawinsten. Een patroon kan bijvoorbeeld in juni, juli en augustus stagiairs aanwerven voor 200 euro per maand en zo veel geld besparen op jobstudenten en uitzendkrachten. Je mag immers niet vergeten dat de patroons op deze 200 euro geen cent RSZbijdragen moeten betalen. Maar ook de vaste tewerkstelling komt in het gedrang. Na drie maanden kan de patroon de jongeren gewoon vervangen door anderen en zo opnieuw genieten van de dumpingloonkosten. Daarnaast gaat het om voltijdse stages waardoor jongeren niet de kans hebben om te solliciteren naar

werk met een echt loon. Van een armoedeval gesproken… Gaat het dan zo slecht met de winstcijfers van de ondernemingen dat ze met dumpinglonen moeten worden gesubsidieerd? De winsten stegen, uitgedrukt in verhouding tot het BBP, tussen 2001 en 2009 van 18 procent naar 27 procent en de belastingopbrengst, uitgedrukt in verhouding tot datzelfde BBP, zakte in diezelfde periode met één vol procentpunt of meer dan 3 miljard euro. Deze daling van de belastingen blijkt ook uit de daling van de effectieve belastingvoet, die werd gehalveerd van 19,9 procent tot 9,8 procent: in 2009 betaalden de bedrijven gemiddeld 9,8 procent belasting op hun winsten. Die 9,8 procent is een gemiddelde. Weet dat de vijfhonderd grootste bedrijven in België samen 52 miljard euro winst maken en daarop ongeveer vijf procent belastingen betalen. Supergrote bedrijven als Inbev of Electrabel betalen bijna geen belasting. Deze donkerblauwe politica die op één of andere manier in de sp.a is verzeild geraakt maakt het steeds bonter. Nu wil ze ook de 42-urige week invoeren zonder meerloon. De sociale partners moeten dat regelen in het nieuwe interprofessioneel akkoord. Ik heb de stellige indruk dat de minister de concurrentie met Bart De Wever wil aangaan als grootste hielenlikker van Voka. In elk geval is De Coninck verantwoordelijk voor het overgrote deel van de stijging van de armoede in België. Hopelijk heeft ze tenminste het fatsoen om weg te blijven op de 1 mei-vieringen.

30 | FEBRUARI 2013 | 117de jaargang | Ons Recht

uitbetaling vakbondspremie Beschutte werkplaatsen

Textiel- en breigoednijverheid

Sinds 1 februari 2013 wordt in de sector van de beschutte werkplaatsen de vakbondspremie uitbetaald. Om recht te hebben op de premie moet je aangesloten zijn bij een erkende werknemersorganisatie. Ook moet je vorig jaar gewerkt hebben in een onderneming die valt onder de sector van de beschutte werkplaatsen (paritair comité 327). De premie geldt niet voor uitzendkrachten en jobstudenten. Wie de volle bijdrage betaalt, krijgt een premie van 86,76 euro per jaar of 7,23 euro per gepresteerde maand. Betaal je de verminderde bijdrage, dan krijg je een premie van 54,54 euro per jaar of 4,55 euro per gepresteerde maand. De rechthebbenden kregen van hun werkgever een tewerkstellingsattest dat recht geeft op de premie. Dat attest moet worden terugbezorgd aan de Dienst Vakbondspremies van de LBCNVK, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen of aan het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat.

In de periode van 1 februari tot 15 juli 2013 wordt aan de gesyndiceerde bedienden uit de textiel- en breigoednijverheid (PC 214) een vakbondspremie van 123,90 euro uitbetaald. Om recht te hebben op de premie moet de werknemer sinds 1 november 2012 lid zijn en in orde zijn met de betaling van de ledenbijdrage. Het lid moet in 2012 minstens één dag in de textielsector hebben gewerkt. De werknemer behoudt het recht op de premie als hij in 2012 minstens één maand in de sector werkte en daarna werkloos werd, in voltijds tijdkrediet ging of met (brug-)pensioen vertrok. Langdurig zieken hebben ook recht op de premie. Het attest dat u ontvangt moet volledig ingevuld worden terugbezorgd aan het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat. Leden uit de sector die geen attest kregen, kunnen best contact opnemen met hun LBC-NVK-secretariaat.

indexaanpassingen 216.00 218.00 220.00 221.00 222.00 306.00 308.00 309.00 310.00 318.02

notarisbedienden Comité voor de bedienden voedingsnijverheid papiernijverheid papieren kartonbewerking verzekeringswezen maatschappijen voor hypothecaire leningen, sparen en kapitalisatie beursvennootschappen banken gezins- en bejaardenhulp van de Vlaamse Gemeenschap

319.01 327.01 329.00 331.00

opvoedings- en huisvestingsinrichtingen van de Vlaamse Gemeenschap vorige lonen x 1,02 beschutte en sociale werkplaatsen van de Vlaamse Gemeenschap: enkel voor de sociale werkplaatsen vorige lonen x 1,02 socio-culturele sector vorige lonen x 1,02 Vlaamse welzijns- en gezondheidssector o.a. kinderopvang en geestelijke gezondheidszorg vorige lonen x 1,02

vorige lonen x 1,0042 vorige lonen x 1,0235 vorige lonen x 1,024 vorige lonen x 1,0068 vorige lonen x 1,0068 vorige lonen x 1,0230474 vorige lonen x 1,0028 vorige lonen x 1,002761 vorige lonen x 1,0028 vorige lonen x 1,02

achterklap

ons recht verantwoordelijke uitgever: Marc Weyns Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen hoofdredacteur: Denis Bouwen redactiesecretaris: Jan Deceunynck vormgeving: Peer De Maeyer drukkerij: Corelio Printing redactie en administratie: Sudermanstraat 5- 2000 Antwerpen Tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

walter

Fabiola - 27 miljoen! 27 miljoen euro heeft Fabiola gekregen, sinds de dood van haar man. Weet je wat dat is? Dat is 1 miljoen 400.000 euro per jaar. En wat doet ze daarmee, als ik vragen mag, met al dat geld? Zeker niet haar coiffeur betalen. - Ik weet het niet, schatje. Haar kasteel onderhouden, zeker? En haar personeel. - O ja, haar personeel. Vijfentwintig man. Hebben wij vijfentwintig man personeel? Wij hebben één werkster, met dienstencheques. En die komt dan nog niet, de helft van de tijd. Nee, sorry, heel dat koningshuis mag voor mijn part worden opgevouwen. Dat is een middeleeuwse instelling. Dat is niet meer van deze tijd. - Meisje, je moet wel rekenen: de koningin krijgt veel brieven. Duizenden brieven per week, uit heel het land. Ze heeft vijf man in dienst alleen al om haar correspondentie te doen. Ze schijnt van heel veel mensen de laatste toevlucht te zijn. - Wel, dan zal ik haar eens een brief schrijven. Majesteit, in een tijd dat uw onderdanen moeten krabben om rond te komen, is het een schande dat u zoveel dotatie krijgt. En dan nog proberen belastingen te ontduiken! Antwoord maar niet op deze brief. Dat spaart weeral een postzegel uit. - Ja. Waarschijnlijk heb je gelijk. Ik maak me daar allemaal zo druk niet om. Ze hebben uitgerekend dat heel het koningshuis ons drie euro kost. Drie euro per Belg, per jaar. Mijn drie euro mogen ze hebben. De benen van Mathilde alleen zijn al zoveel waard. - Daar gaat het niet om. Dat ze Filip iets geven, dat kan ik begrijpen. Dat is de kroonprins. Elisabeth en Gabriël en Emmanuel en Eleonora, die moeten een goede opvoeding krijgen. Dat is normaal. - Wie zijn dat? - Zijn kinderen natuurlijk. De kinderen van Filip en van uw mooie Mathilde. - Ha? Oké. - Je moet er maar eens op letten. Eleonora

en Emmanuel zijn zéker van hem, alle twee zo’n bleke blonde snuitjes. Maar ze zijn in elk geval toch mooier dan de kinderen van Willem-Alexander en van Maxima. Die Amalia heeft helemaal de dikke kop van haar vader. Bah, nog zo’n onnuttig koningshuis. Weg ermee. - En die van Noorwegen, mogen die blijven? - De oude koning of Haakon en MetteMarit? Want dat zijn tenminste moderne mensen. Mette-Marit was zelfs een alleenstaande moeder voor ze met Haakon trouwde. En nu is die kleine Marius van haar ineens de broer van Ingrid en Alexander. Dat is pas democratisch. - Dus de Noren moeten voorlopig niet onder de guillotine? En William van Engeland? Die met Pippa is getrouwd? - Zot. Pippa was haar zuster. Kate zal je bedoelen, Kate Middleton. Dat is een schatje. Maar Pippa haar jurk was inderdaad veel mooier. Dat heeft meneer natuurlijk weer onthouden. - ENGELS KONINGSHUIS GERED DOOR PAAR AANGETROUWDE BILLEN. - O, is het al zo laat? Zet de tv eens gauw aan, Royalty begint op VTM. Nee nee, kijk jij ook maar mee. Ze zullen zeker iets zeggen over koningin Fabiola. Ik ben benieuwd of ze die lelijke deux-pièces nog aan heeft van op het huwelijk van Stéfanie de Lannoy en Guillaume van Luxemburg. Dat ze haar maar eens een paar kritische vragen stellen. En uw prinses Mathilde is op 8 januari veertig geworden. Misschien laten ze haar benen ook nog wel eens zien. Dat loopt maar rond en dat lacht en dat knipt maar linten door, altijd in de duurste kleren. En allemaal met ons geld! En wat krijgen wij daarvoor in de plaats? Niets. Nada. Nougabollen. Daar kan ik me zo kwaad in maken, hé, als ik daaraan denk. De nietsnutten. De parasieten. Waar dienen die nu voor, in deze tijd? Wat is er? Wat zit je daar nu zo onnozel te lachen?

Missie van de LBC-NVK De Landelijke Bediendecentrale – Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel (LBC-NVK) is een vakbond die als deel van het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) opkomt voor meer en sterkere rechten voor werknemers (m/v). De LBC-NVK is een onafhankelijke democratische organisatie met leden en militanten, die streeft naar solidariteit onder werknemers. Nationale en internationale solidariteit is een belangrijk doel en bindmiddel. De LBC-NVK staat voor een democratische kijk op de samenleving. Samen met gelijkgezinde bewegingen wil ze een strijdbare tegenmacht zijn.

LBC-NVK-secretariaten en -steunpunten • LBC-NVK AALST Hopmarkt 45 - 9300 Aalst tel. 053/73.45.20 - fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be • LBC-NVK ANTWERPEN Nationalestraat 111-113 - 2000 Antwerpen tel. 03/222.70.00 - fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • LBC-NVK BRUGGE-OOSTENDE Kan. Dr. L. Colensstraat 7 - 8400 Oostende Steunpunt: Oude Burg 17- 8000 Brugge tel. 059/55.25.54 - fax 03/220.88.15 lbc-nvk.brugge-oostende@acv-csc.be • LBC-NVK BRUSSEL Pletinckxstraat 19 - 1000 Brussel tel. 02/557.86.40 - fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • LBC-NVK DENDERMONDE Oude Vest 146 - 9200 Dendermonde tel. 03/765.23.71 - fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be • LBC-NVK GENT Poel 7 - 9000 Gent tel. 09/265.43.00 - fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be Steunpunt: Koningsstraat 5 - 9700 Oudenaarde tel. 053/73.45.25 - fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • LBC-NVK HALLE Vanden Eeckhoudtstraat 11 - 1500 Halle tel. 02/557.86.70 - fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • LBC-NVK HASSELT Mgr. Broekxplein 6 - 3500 Hasselt tel. 011/29.09.61 - fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • LBC-NVK KEMPEN Korte Begijnenstraat 20 - 2300 Turnhout tel. 014/44.61.55 - fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • LBC-NVK KORTRIJK-ROESELARE-IEPER President Kennedypark 16D - 8500 Kortrijk Steunpunten: H. Horriestraat 31 - 8800 Roeselare St. Jacobsstraat 34 - 8900 Ieper tel. 056/23.55.61 - fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk-roeselare-ieper@acv-csc.be • LBC-NVK LEUVEN Martelarenlaan 8 - 3010 Kessel-Lo tel. 016/21.94.30 - fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • LBC-NVK MECHELEN-RUPEL Onder Den Toren 5 - 2800 Mechelen-Rupel tel. 015/71.85.00 - fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • LBC-NVK SINT-NIKLAAS H. Heymanplein 7 - 9100 Sint-Niklaas tel. 03/765.23.70 - fax 03/220.88.18 lbc-nvk.sint-niklaas@acv-csc.be • LBC-NVK VILVOORDE Toekomststraat 17 - 1800 Vilvoorde tel. 02/557.86.80 - fax 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be

algemeen secretariaat Sudermanstraat 5 - 2000 Antwerpen Tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 lbc-nvk@acv-csc.be | www.lbc-nvk.be Ons Recht wordt gedrukt op verbeterd krantenpapier. Dit papier wordt gemaakt op basis van gerecycleerd materiaal. Ons Recht | 117de jaargang | FEBRUARI 2013 | 31