Kader

6

Stappen vooruit voor kaders chemie

8

Gelijkheid is beter voor iedereen

10 Betalen bedrijven teveel belastingen?

NVK Netwerk is de kaderwerking van LBC-NVK | VU: Sandra Vercammen, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen

Ledenblad van het Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel | nummer 143 | Verschijnt driemaandelijks | JULI-AUG-sept 2011

Werknemer of zelfstandige?

Foto: DaniĂŤl Rys

Kadernieuws: Voorbehoud bij telewerk-hype

In dit nummer 04 06 08 10 12

Hoe zelfstandig is de zelfstandige?

Meer en meer mensen doen hetzelfde werk als een werknemer maar dan in een zelfstandigenstatuut. Hun werkomstandigheden zijn vaak precair met lange werktijden en hoge werkdruk. Bij een krap werkaanbod worden banen in deze groep bovendien het eerst geschrapt. Ligt hier een uitdaging voor de vakbond?

schuchtere stappen vooruit voor werknemers in scheikundesector Op 11 mei 2011 hebben de vakbonden in de scheikundige sector een cao gesloten over klein verlet voor kaderleden. Dat lijkt op zich geen wereldschokkend nieuws. Maar in de sector mag het toch een kleine mijlpaal genoemd worden. Tot voor kort weigerden de werkgevers in de sector immers meestal om collectieve afspraken te maken over de rechten van het kaderpersoneel.

Gelijkheid is beter voor iedereen Van meer gelijkheid wordt iedereen beter, ook de rijken. Zo luidt het besluit van het succesvolle boek The Spirit Level (De Waterpas). Het werd al in meer dan twintig talen vertaald. De auteurs zijn twee Britse epidemiologen, Richard Wilkinson en Kate Pickett. Professor Wilkinson was in april in ons land voor een reeks lezingen.

Kader sprak met hem.

Betalen bedrijven te veel belastingen?

Er moet voor minstens 17 miljard gesaneerd worden om in 2015 opnieuw een begroting in evenwicht te hebben. Dat is minder dan de 25 miljard die vorig jaar circuleerde. Maar het blijft een smak geld. En dus hoor je de werkgevers opvallend veel klagen over de torenhoge belastingdruk. Waag het vooral niet extra geld te gaan zoeken bij de bedrijven, heet het. Want de bedrijven betalen zich al blauw. En ze nog meer laten betalen zou economische moord zijn. Maar is dat wel zo?

Investeer in je toekomst

Het kadernetwerk van de LBC-NVK telt op dit moment zowat 10.000 leden. Daar zijn we best trots op. Het geeft aan dat een netwerk binnen een vakbondskader vertrouwen krijgt van heel wat kaderleden en hooggeschoolden. Maar het kan nog beter. We willen het netwerk verder uitbouwen om de vinger nog dichter aan de pols te houden.

Kadernieuws: voorbehoud bij telewerk-hype Het is niet omdat het technisch kan, dat het organisatorisch ook werkt. Met die stelling relativeert doctor Seth Maenen van de KULeuven meteen de hype rond telewerk. De voorbije jaren is de aandacht voor telewerk fors toegenomen. Het wordt naar voor geschoven als remedie tegen moeizame evenwichten tussen werk en privé, als instrument tegen de files, als incentive om de motivatie van werknemers op te krikken, … Maar Seth Maenen plaatst meteen de nodige vraagtekens bij de efficiëntie van telewerk. “Hoe groter de afstand, hoe moeilijker de coördinatie. Punt.”

©Daniël Rys

Colofon Deze uitgave verschijnt vier maal per jaar en wordt verstuurd naar alle leden Vormgeving www.x-oc.com Hoofdredactie Sandra Vercammen, Jan De Paepe Eindredactie Jan Deceunynck Drukkerij Artoos Communicatiegroep Verantwoordelijke Uitgever Sandra Vercammen, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen

2 | JULI-AUG-SEPT 2011

Editoriaal Nationaal Secretaris NVK Sandra Vercammen Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen tel. 03/220.87.37 - fax 03/220.89.83 NVK Secretaris Jan De Paepe Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen tel. 03/220.87.19 - fax 03/220.89.83 Dagelijks Bestuur NVK Marnix Aerssens, voorzitter Isabelle Ven, ondervoorzitter Dirk Decock, bureaulid Luc Bosmans, werkgroepwerking Thierry Wargée, opvolging Bestuurlijke Raad Wilfried Eynatten, secretaris LBC-NVK Aalst-Oudenaarde Kris De Block Hopmarkt 45, 9300 Aalst tel. 053/73.45.24 - fax 03/220.88.01 LBC-NVK Antwerpen Karin Schaerlaekens Nationalestraat 111-113, 2000 Antwerpen tel. 03/222.70.15 - fax 03/220.88.02 LBC-NVK Brussel-HalleVilvoorde Filip Oosthuyse Pletinckxstraat 19, 1000 Brussel tel. 02/557.86.56 - fax 03/220.88.05 LBC-NVK Brugge-OOSTENDE Erik Somers Oude Burg 17, 8000 Brugge tel. 050/44.41.64 - fax 03/220.88.04 LBC-NVK Dendermonde/ Sint-Niklaas Patrick Wauman H. Heymanplein 7, 9100 Sint-Niklaas tel. 03/765.23.70 - fax 03/220.88.18 LBC-NVK Gent-Eeklo-Zelzate Swat Clerinx Poel 7, 9000 Gent tel. 09/265.43.15 - fax 03/220.88.08 LBC-NVK Hasselt Koen De Punder Mgr. Broekxplein 6, 3500 Hasselt tel. 011/29.09.83 - fax 03/220.88.09 LBC-NVK Kortrijk-ieperroeselare Gino Dupont Pres. Kennedypark 16D, 8500 Kortrijk tel. 056/23.55.63 - fax 03/220.88.12 LBC-NVK Leuven John De Decker L. Vanderkelenstraat 32, 3000 Leuven tel. 016/21.94.33 - fax 03/220.88.13 LBC-NVK Mechelen Magali Verhaegen Onder den Toren 5, 2800 Mechelen tel. 015/71.85.07 - fax 03/220.88.14 LBC-NVK Turnhout Leo Lauwerysen Korte Begijnenstraat 20, 2300 Turnhout tel. 014/44.61.61 - fax 03/220.88.20

Werkstress Met veel belangstelling las ik enkele weken terug in Humo een artikel over stress op het werk. Werknemers getuigden er over hun moeilijke werksituatie en vooral de gevolgen voor hun welzijn en gezondheid: ongeziene stress, burnout tot zelfs zelfmoordneiging en -poging. Om ziek van te worden, oppert de auteur.

Een zekere Caroline vertelt in dat artikel over de enorme druk in haar job. Als leidinggevende krijgt zij door het management telkens weer hogere objectieven opgelegd. Het is nooit goed genoeg. Haar teamgenoten willen meer opleiding, het management wil eerst resultaten zien. Zij neemt steeds meer werk op haar schouders. Tot de veer breekt en haar gezondheid er onder lijdt.

‘Ze worden er toch voor betaald!’, wordt meer dan eens opgeworpen. Het klopt dat sommige kaderleden het wat langer uithouden omdat ze een degelijk loon krijgen. Maar niet alle kaderleden worden vorstelijk betaald. Er zijn er veel die minder verdienen dan hun collega arbeider of bediende. Of ze zijn helemaal niet zo zeker van de winstafhankelijke bonus op het einde van het jaar.

Ook de autonomie waarmee professionals en leidinggevenden hun job kunnen organiseren, helpt de nadelen te verdragen. Maar als doelen onhaalbaar en onethisch worden, komt er veel druk op de schouders van de leidinggevende te liggen. Veel kaderleden willen niet meestappen in een onethisch (personeels)beleid, maar ze zien vaak geen uitweg.

Werkgevers weten werknemers te lokken met een ‘kaderstatuut’ en allerlei ogenschijnlijk lekkers: gsm, laptop, bedrijfswagen, prestatieloon, … Maar daar staat vaak heel wat druk tegenover die het daglicht niet mag zien. Als je weet dat bijna 30% of 640.000 Vlaamse werknemers kampen met stressklachten, dan schommelt het aantal probleemgevallen bij het middenkader en professionals rond de 35%. Liefst 52% van de kaderleden kampt met structureel overwerk.

Volgens berekeningen van de SERV (sociaal-economische raad van Vlaanderen) balanceren 140.000 kaderleden vandaag tussen spanning en overspanning.

De problemen waar kaderleden mee worstelen (werkstress, privacy, ethiek op het werk, …) zijn niet onbekend bij het NVK. Ze komen geregeld aan bod in onze contacten. Via workshops, lezingen, … proberen we oplossingen en uitwegen aan te reiken. Individueel of collectief. Want behalve de individuele dienstverlening zijn we ervan overtuigd dat heel wat kwesties vooral ook collectief en via sociaal overleg in goede banen moeten worden geleid.

Kaderleden staan echter nogal eens weigerachtig tegenover sociaal overleg. Het zal dus aan de vakbond zijn om te bewijzen dat ze deze problemen aanpakt. Daarvoor hebben we ook u nodig. Maak het NVK-netwerk mee bekend. Spreek een collega aan en bezorg hem of haar de netwerkfolder die bij deze editie zit. Doe via kader@acv-csc. be suggesties over thema’s die u behandeld wil zien. Doe iets, vóór uw gezondheid of die van een collega er onder lijdt.

Sandra Vercammen

Nationaal secretaris NVK

KADER |

3

Hoe zelfstandig is de zelfstandige?

Reaching the self-employed Jan De Paepe

Meer en meer mensen doen hetzelfde werk als een werknemer maar dan in een zelfstandigenstatuut. Het traditioneel model, dat uitgaat van twee duidelijk afgescheiden statuten, nl. werknemer en zelfstandige, past blijkbaar niet meer zo goed in onze moderne organisatiestructuren. UNI Europa bracht die evolutie met een onderzoeksopdracht in kaart1.

Hieronder lees je de grote lijnen van de bevindingen.

Foto: Imageglobe

Vrije keuze

Een juridisch sluitende definiëring bestaat er niet.

De begrippen ‘ondergeschiktheid’, ‘afhankelijkheid’ en ‘onafhankelijkheid’ duiken vaak op in de debatten. Aan grijze zones en overlappingen geen gebrek.

1. Study on Employment and working conditions of self-employed workers in the service and communication sector in Europe – uitgevoerd door Karima Zahi an Richard Polacek.

4 | JULI-AUG-SEPT 2011

Wie ‘self-employed’ werkt kan een beroepsactiviteit uitoefenen voor één of meerdere werkgever(s) zonder verbonden te zijn met een arbeidsovereenkomst. Andere veel gebruikte begrippen zijn: freelancer, autonome werknemer, eenmansvennootschap, (schijn) zelfstandige, zelfstandige zonder personeel, economisch (on)afhankelijke werknemer, … Met een ‘entrapreneur’ bedoelen we een werknemer die via

een eigen ondernemingsstructuur instaat voor zijn eigen jobvoorziening.

Syndicale uitdaging

Het UNI Europa onderzoek richt zich vooral op de dienstensectoren media, cultuur,distributie, schoonDe opkomst van deze atypische vormen van tewerk- maak, veiligheid, haar- en schoonheidsverzorging, stelling sluit aan bij de nieuwste trends met vlakke informatie en communicatiesector financiën en organisatiestructuren en een grote behoefte aan sport. Maar ongetwijfeld komt het fenomeen ook in sterke competenties, meer flexibiliteit en autonoom andere sectoren voor. Uit de debatten blijkt dat veel kunnen denken en handelen. Op zich is daar niets vakbondsverantwoordelijken door autonome werkmis mee! Integendeel. Maar als werknemers in her- nemers worden aangesproken. structurerende bedrijven enkel kunnen kiezen tussen afvloeien of als zelfstandige hetzelfde werk ver- Met het onderzoeksproject ‘Reaching the self der doen, dan is de ‘keuze’ snel gemaakt. Het moet employed’ wil UNI Europa zich uitnodigend opstellen duidelijk en onvoorwaardelijk gaan over een vrije en meer doen dan een interessant studiedocument keuze van de betrokkene zelf. Als het over een ver- aanbieden. Er wordt aangedrongen om autonome plichting of een opgedrongen beslissing gaat dan werknemers, die zelf personeel in dienst hebben, uit spreken we van een schijnzelfstandige. Er bestaat te sluiten van onze syndicale dienstverlening om een vrijwel algemene consensus om dat fenomeen belangenvermenging te voorkomen. te bestrijden.

Hoe dan ook zal de aanpak van het vraagstuk van de schijnzelfstandigen vooraan op de syndicale agenda Het afwezige beleid Over het aantal autonome werknemers bestaan blijven staan omdat zich in deze groep de meest geen officiële cijfers. Trends zijn daarom moeilijk precaire neveneffecten voordoen. De bonden kunop te sporen. Toch aanvaardt bijna iedereen dat nen daarnaast ook de politieke druk opvoeren om het fenomeen de laatste 10 jaar en sinds de laatste een correct wettelijk kader te voorzien. In de ondercrisis gevoelig toenam. Een goed gegevensbestand nemingen en sectoren hebben wij een sterk forum zou veel info kunnen verschaffen over de betrokken van sociaal overleg om deze mensen aan te spreken beroepsprofielen en de sectoren van tewerkstelling. en hun verzuchtingen te integreren in het sociaal overleg. Bovendien worden de autonome werkneVerschillende deelnemers aan de bijeenkomst wij- mers, waar wenselijk en mogelijk, betrokken bij het zen er op dat hun beleidsmakers en overheidsdien- bestaande sociaal overleg op sector en ondernemingsten, die het beheer van de arbeidsmarkt onder hun sniveau. hoede hebben, deze vorm van tewerkstelling promoten omdat ze hopen dat een flexibeler arbeidsmarkt Maar vooraleer tot de actie over kan gegaan worde loonkost zal drukken, buitenlandse investeerders den moeten de betrokkenen zelf een keuze maken. zal aantrekken en uiteindelijk de werkloosheid zal Kunnen en willen ze zich inschrijven in de maatterugdringen. schappelijke visie van de werknemersorganisaties?

Mensen syndicaal organiseren kan alleen lukken als Impact ze zelf overtuigd zijn en verantwoordelijkheid willen De leef- en werkomstandigheden zijn vaak pre- opnemen om bepaalde voor hen belangrijke doelstelcair met veel lange werktijden en hoge werkdruk, lingen te behalen. vooral op piekmomenten. In periodes van een krap werkaanbod blijken de banen in deze groep het eer- De bonden kunnen overwegen om een goede werste geschrapt te worden zodat het totaal werkvo- king aan te bieden op basis van een ledenstructuur lume weinig voorspelbaar is. en een set van aangepaste diensten. In Nederland is FNV Zelfstandigen zeer actief. Hun ruime ledenGezien het sociaal zekerheidsstelsel van de zelfstan- aanhang geeft draagkracht en mogelijkheden voor digen veel zwakker is uitgebouwd, zijn ook de uit- een op maat aangepaste dienstverlening. Deze gaat keringen veel beperkter: ziekte, arbeidsongevallen, uit van de positieve benadering en neemt afstand werkloosheid, betaalde vakantie, ouderschapsverlof, van de problemen van de gedwongen zelfstandigen. ontslagpremies en pensioenen.

Deze dossiers worden verder opgenomen door de bestaande syndicale werking in de onderneming.

De eerste onderzoeksresultaten wijzen er op dat het vaak gaat om hoger geschoolden en dat er grote soci- De specifieke werking naar de specifieke doelgroep ale verschillen bestaan tussen wie verplicht wordt van autonome werknemers kan voor bepaalde aspecte verzelfstandigen of wie het doet uit vrije keuze. ten en waar het mogelijk en wenselijk is, best zo Dit vertaalt zich voor een grote groep in een onder- veel mogelijk geïntegreerd in de traditionele syndimaatse sociale situatie en een gebrekkige toegang cale aanpak. Geen enkele van de deelnemers aan de tot sommige diensten, zoals bv. het verkrijgen van workshop meldt dat er in hun land reeds collectieve een banklening, minder vormingskansen, zorg voor akkoorden bestaan waarvoor het toepassingsgebied welzijn en veiligheid, geen toegang tot collectief is uitgebreid tot de groep van de autonome werknesociaal overleg. mers.

KADER |

5

Schuchtere stappen vooruit voor werknemers in scheikundesector Koen De Kinder en Johnny Van Doren

Op 11 mei 2011 hebben de vakbonden in de scheikundige sector een cao gesloten over klein verlet voor kaderleden. Dat lijkt op zich geen wereldschokkend nieuws. Maar in de sector mag het toch een kleine mijlpaal genoemd worden. Tot voor kort weigerden de werkgevers in de sector immers meestal om collectieve afspraken te maken over de rechten van het kaderpersoneel. Dat kaderleden voortaan ook recht hebben op drie vrije dagen bij hun huwelijk en één dag naar keuze bij de plechtige communie van hun kinderen of het feest van de vrijzinninge jeugd, is in die zin een belangrijkere realisatie dan het in eerste instantie lijkt.

6 | JULI-AUG-SEPT 2011

Foto: Daniël Rys

Kaderleden zijn geen volwaardige werknemers in de scheikundesector

Foto: Daniël Rys

Gebaremiseerd of niet

De vakbonden hebben de voorbije jaren een groot aantal collectieve arbeidsovereenkomsten op sectorniveau onderhandeld. Het gros van de afspraken gold echter enkel voor de ‘gebaremiseerde bedienden’, zoals de bedienden genoemd worden die hun loon terugvinden in de barema’s. Ook voor deze groep kwamen de cao’s niet zonder moeite tot stand. De werkgeversvertegenwoordigers in de paritaire comités zijn niet geneigd om toegevingen te doen die de hele sector binden. Desondanks hebben de bedienden in de scheikunde ondertussen recht op een dertiende maand, een minimumbarema, brugpensioen, loonindexering, tijdskrediet en syndicale ondersteuning. Sinds dit jaar is er zelfs een sectoraal pensioenplan voor alle werknemers uit de scheikunde.

Maar zoals gezegd, de cao’s gelden veelal alleen voor ‘gebaremiseerde bedienden’. Het ‘niet-gebaremiseerde’ kaderpersoneel blijft van het gros van deze essentiële rechten verstoken. De werkgevers weten bovendien maar al te goed hoe ze de impact van de cao-verplichtingen kunnen beperken. Kwistig delen ze daarom het etiket ‘kaderlid’ aan werknemers die een ietwat verantwoordelijke functie uitoefenen. Zo ontkomen ze aan afspraken over overuren, baremaverhogingen of vakbondsafvaardiging. De werkgevers van de scheikunde roepen graag hoog gekwalificeerd personeel op om zich voor de chemiesector te engageren, maar wenden nog te vaak het hoofd als het gaat om de syndicale rechten van deze werknemers.

De voorbije vier jaar heeft de LBC-NVK samen met de andere vakbonden gelukkig vooruitgang geboekt.

Kaderleden kunnen nu ook op brugpensioen op 58 jaar, ze kunnen tijdskrediet opnemen en bouwen mee een aanvullend pensioen op via het sectoraal pensioenplan.

Verouderde functieclassificatie

Een andere doorbraak is dat de werkgevers zich er nu toe hebben geëngageerd om tegen eind 2012 de verouderde functieclassificatie te actualiseren. De huidige functieclassificatie in de scheikundige sector dateert van 1947. De overgrote meerderheid van de functies zijn voorbijgestreefd. Wij pleiten voor een nieuwe en eigentijdse functieclassificatie.

Uit de voorbereidende werken van de cao over de functieclassificatie uit ‘47 blijkt dat de sociale partners slechts drie groepen werknemers uit de sectorale functieclassificatie wilden houden: de kaderleden (destijds betrof dit louter het leidinggevend personeel), het personeel met een lagere leidinggevende functie en de technisch tekenaars. In de praktijk blijken de werkgevers deze drie groepen veel ruimer te interpreteren. De actualisering zou ertoe moeten leiden dat de sectorakkoorden op meer werknemers van toepassing zullen zijn.

Vakbondsoverleg

De LBC-NVK streeft er al jaren naar om kaderpersoneel niet uit te sluiten van het sociaal overleg. En recent is er ook op dat punt vooruitgang geboekt.

De werkgevers hebben immers eindelijk erkend dat De aanfluiting van de rechten van het kaderperso- ook kadermilitanten moeten kunnen deelnemen aan neel kan ver gaan. Zo is zelfs de sectorale cao over de besluitvorming binnen de overlegorganen van de indexering van de lonen niet van toepassing LBC-NVK. Kadermilitanten moeten niet langer hun voor niet-gebaremiseerde bedienden. In de praktijk vakantiedagen aanspreken om deel te nemen aan worden de lonen van kaderleden meestal wel geïn- onze eigen overlegorganen. dexeerd, maar een aantal hardleerse sociale secretariaten blijven de werkgevers in de sector aanraden Ook dat is al geruime tijd een vakbondseis. Ook dit niet te doen. Volgens een strikte interpretatie van kaderleden moeten kunnen deelnemen aan het vakde cao geldt de indexering immers niet voor kader- bondswerk en kunnen rekenen op syndicale onderleden, handelsvertegenwoordigers en medisch afge- steuning, zodat LBC-NVK afgevaardigden het ook voor hen kunnen opnemen tijdens onderhandelingen. vaardigden.

KADER |

7

Gelijkheid is beter voor iedereen recept voor meer geluk en minder stress Marijke Persoone Foto: equalitytrust.org.uk

Van meer gelijkheid wordt iedereen beter, ook de rijken. Zo luidt het besluit van het succesvolle boek The Spirit Level1, De Waterpas. Het werd al in meer dan twintig talen vertaald. Voorlopig nog niet in het Nederlands. De auteurs zijn twee Britse epidemiologen, Richard Wilkinson en Kate Pickett.

Professor Wilkinson was in april in ons land voor een reeks lezingen. Kader sprak met hem.

Kan u toelichten wat u precies hebt onderzocht?

In ons onderzoek naar de oorzaken van psychosociale stoornissen botsten we op de paradox dat economische groei en materiële welvaart mensen niet noodzakelijk gelukkiger maakt. Economische groei zorgt aanvankelijk wel voor meer welzijn, maar wanneer landen een bepaald niveau van rijkdom hebben bereikt is het kennelijk iets anders dat de levenskwaliteit beïnvloedt. Dat intrigeerde ons en dus gingen we op zoek naar maatschappelijke verbanden. We verzamelden cijfers over allerlei sociale problemen zoals drugsverslaving, zwaarlijvigheid, tienerzwangerschappen, onderling wantrouwen, geweld. We gebruikten daarvoor cijfermateriaal van kwalitatief hoogstaande bronnen zoals de Verenigde Naties, de Wereldbank, de Wereldgezondheidsorganisatie. We vroegen ons af: Waarom zijn er in de VS tien maal meer tienerzwangerschappen dan in Frankrijk?

Waarom worden in Portugal driemaal meer moorden gepleegd dan in België? Waarom is de kindersterfte in Ierland dubbel zo hoog als in Zweden? En wat bleek? Telkens was er een frappant verband tussen inkomensongelijkheid en al die sociale kwalen.

Landen met een grote kloof tussen arm en rijk, ook al zijn het rijke landen, scoren slecht op gebied van levenskwaliteit. De Scandinavische landen en Japan doen het veel beter dan Groot-Brittannië en de VS inzake veiligheid, welzijn en gezondheid, scholing en sociale mobiliteit.

die het secundair onderwijs niet afmaken in staten als Mississippi en Louisiana, waar er een grote kloof is tussen rijk en arm.

Economische ongelijkheid creëert statusverschillen.

Sociale contacten krijgen een competitief karakter en dat veroorzaakt stress, onzekerheid en agressie. Ongelijkheid versterkt de segregatie in aparte woonwijken en geeft voeding aan vooroordelen en culturele obstakels. Dat heeft dan weer een negatieve impact op het zelfwaardegevoel van mensen.

Arme mensen denken vaak ten onrechte dat ze minder bekwaam zijn. En de middenklasse is bang voor statusverlies. Mensen met een bescheiden inkomen Minder sociale mobiliteit in het land van the worden gestimuleerd om zware schulden aan te gaan American Dream? voor de aankoop van een huis en allerlei consumptieInderdaad. Voor the American Dream moet je niet in goederen. Ze werken zich uit de naad. De financiële Amerika zijn. Dat zie je al aan de schoolprestaties. In crisis heeft dat probleem nog schrijnender gemaakt. de VS scoren 15-jarigen veel slechter voor wiskunde Waar meer ongelijkheid is zijn de reclamebudgetten en taal dan hun leeftijdgenoten in pakweg België hoger. De drang om te consumeren is sterker en de of Finland. Ook de drop-out is veel hoger in de VS. mensen werken er langer. Een gemiddelde Brit of Frappant is dat het niet enkel arme jongeren zijn die Amerikaan werkt ruim 400 uur per jaar meer dan de afhaken voor ze het middelbaar onderwijs hebben gemiddelde Nederlandse werknemer. voltooid, maar net zo goed kinderen uit de middenklasse. En binnen de VS zijn er veel meer jongeren Meer gelijkheid is goed voor iedereen. Niet enkel voor de armen. Hoe blijkt dat uit uw studie?

Je rijkdom beschermen en bonussen najagen kan 1. Richard Wilkinson and Kate Pickett, The Spirit Level, Why Equality is Better for Everyone, erg stresserend zijn (lacht). Gelijkheid bevordert het Penguins Books, 2010.

8 | JULI-AUG-SEPT 2011

vertrouwen en de sociale cohesie en schept een klimaat van veiligheid. In landen waar de welvaart eerlijker is verdeeld is de kwaliteit van de sociale relaties beter en bloeit het verenigingsleven. De mensen kampen er minder met angststoornissen en depressies, er is minder alcohol- en drugsverslaving, en minder criminaliteit. Dat hebben wij niet verzonnen.

Onderzoeksmateriaal van gerenommeerde instellingen bewijst dat met grote stelligheid. Ongelijkheid schept afstand en wantrouwen. Er is meer ‘wij en zij’.

Aandeelhouders en CEO’s die wegkomen met superbonussen, dikke dividenden en belastingontwijking terwijl de werknemers de broeksriem moeten aanhalen zijn kortzichtig.

Wat is uw drijfveer om dit grootschalige onderzoek te voeren en te blijven actualiseren?

Ik hoop dat de wetenschappelijke evidenties die wij aandragen veel mensen ervan kunnen overtuigen dat ongelijkheid allerlei sociale kwalen veroorzaakt die de levenskwaliteit in de hele samenleving aantasten.

Ik hoop dat ons boek kan helpen om mensen wakker te schudden uit het defaitisme. Ik maak me zorgen

als ik merk hoe jonge mensen in veel van onze scholen worden afgerekend op hun competitiedrang. Ze worden klaargestoomd om te functioneren in een werkomgeving waar met objectieven, evaluaties, premies en bonussen wordt gezwaaid. Het gevolg is: faalangst en stress alom. Er wordt te weinig geïnvesteerd in relatiebekwaamheid en collectieve zeggingskracht.

Ik vind het erg dat ze enkel worden aangemoedigd om voor zichzelf, als individu, een goede positie te verwerven in de bestaande maatschappij. De Britse regering Cameron heeft de wet van de sterkste van Thatcher alvast nieuw leven ingeblazen door het inschrijvingsgeld voor het hoger onderwijs te verdrievoudigen; een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet.

Dat klinkt niet bepaald optimistisch.

Oh, maar ik ben niet pessimistisch. De crisis heeft een en ander scherp gesteld en het verzet groeit. Er is een groeiend collectief besef dat die ongelijke maatschappij anders kan, dat consequent strijden voor meer gelijkheid ‘the right thing’ is. Hopelijk kan ons boek dat besef voeden. Het maakt me gelukkig wanneer mensen die strijden voor meer gelijkheid mij mailen dat ze eindelijk wetenschappelijk onderbouwde argumenten hebben voor wat ze intuïtief al lang wisten, dat gelijkheid beter is voor iedereen. En ik vind het een goede zaak dat rijke mensen die naar mijn lezingen komen zich achteraf wat ongemakkelijk voelen.

Het zijn de kiezers die de politieke wil moeten creëren om meer gelijkheid na te streven. We moeten om te beginnen in Europa de sociale zekerheid en de publieke diensten met hand en tand verdedigen.

Daarnaast kunnen we eisen dat overheidsinvesteringen en subsidies op voorhand worden getoetst aan een ‘social equality impact assessment’. Leidt een bepaalde overheidsbesteding tot meer gelijkheid of net niet? Ik verneem dat de wijze waarop in België zonnepanelen worden gesubsidieerd vooral de grote industriëlen ten goede komen, terwijl de armen er mee moeten voor betalen. Een publiek debat met zo’n gelijkheidstoets in de hand kan dergelijke situaties vermijden.

We moeten zoeken naar wegen om onze impact op het beleid te vergroten, maar we moeten zeker niet wachten tot onze regeringen in gang schieten. Dat kan hier in België nog wel even duren (lacht). We kunnen ook zelf werken aan meer gelijkheid, op de niveaus waar wij actief zijn, op onze werkplek en in onze organisaties. “It is time we came out of the woodwork”. We moeten massaal van ons laten horen. Daarom hebben wij een non-profit organisatie opgericht, the Equality Trust. Het is een platform waarmee we campagne willen voeren om de voordelen van een meer gelijke samenleving te promoten. Ik hoop dat jij en de leden van jouw vakbond regelmatige bezoekers worden van onze website www.equalitytrust.org.uk.

KADER |

9

Betalen bedrijven te veel belastingen?

Chris Serroyen

Er moet voor minstens 17 miljard gesaneerd worden om in 2015 opnieuw een begroting in evenwicht te hebben. Dat is minder dan de 25 miljard die vorig jaar circuleerde. Maar het blijft een smak geld. En dus hoor je de werkgevers opvallend veel klagen over de torenhoge belastingdruk. Om te bekomen dat vooral in de uitgaven wordt gehakt. En zo te vermijden dat ook inspanningen moeten gebeuren aan de inkomstenzijde, door een betere inning van de belastingen, door nieuwe belastingen of door hogere belastingen.

Waag het vooral niet extra geld te gaan zoeken bij de bedrijven, heet het. Want de bedrijven betalen zich al blauw. En ze nog meer laten betalen zou economische moord zijn.

Een massieve belastingverlaging

De bedrijven doen nu alsof de staat hen de voorbije jaren heeft uitgeperst als een citroen. Terwijl de naakte cijfers aantonen dat ze in de voorbije jaren hebben kunnen rekenen op een massieve belastingverlaging. Kijk eens naar de inkomsten uit vennootschapsbelasting voor de aanslagjaren 2001 tot 2008. Ze komen van Reynders zelf. De bedragen moeten worden vermenigvuldigd met miljoen euro.

inkomsten uit vennootschapsbelasting voor de aanslagjaren 2001 tot 2008

De grote bedrijven kregen nog meer

Aanslagjaar

Positief resultaat

Globale belasting

Werkelijk tarief

2001

47.127 e

9.397 e

19,9%

2002

48.032 e

9.136 e

19,0%

2003

46.236 e

9.041 e

19,6%

2004

51.785 e

9.091 e

17,6%

2005

58.331 e

10.244 e

17,6%

2006

69.425 e

11.026 e

15,9%

2007

80.781 e

11.787 e

14,6%

2008

93.261 e

12.685 e

13,6%

inkomsten uit vennootschapsbelasting van de 500 grootste bedrijven Aanslagjaar

Positief resultaat

Globale belasting

Werkelijk tarief

2001

8.910 e

2.155 e

24,2%

2002

8.139 e

2.130 e

26,2%

2003

9.554 e

1.953 e

20,4%

2004

13.049 e

2.365 e

18,1%

2005

16.513 e

2.831 e

17,1%

2006

17.826 e

3.160 e

17,7%

2007

21.192 e

3.211 e

15,2%

2008

24.771 e

3.362 e

13,6%

10 | JULI-AUG-SEPT 2011

Op papier bedraagt het tarief 33,99%. Maar door allerlei kortingen en aftrekken was het reële gemiddelde tarief tegen 2001 al gezakt tot 19,9%. En tussen 2001 en 2008 is het verder gezakt tot 13,6%.

Een kleine rekenoefening… Stel dat de belastingdruk al die jaren gelijk was gebleven. Dan zouden de bedrijven op hun winst van 93,3 miljard euro geen 12,7 miljard belasting hebben betaald, maar wel 18,6 miljard euro. Dat is dus een verschil van 5,9 miljard of al meer dan een derde van het totale tekort op de begroting.

Reynders was ook zo vriendelijk afzonderlijk de cijfers voor de 500 grootste bedrijven te leveren. Die 500 grootste zijn qua belastingsdruk zelfs gezakt met 10,6 procentpunt, tot een gemiddeld tarief van amper 13,6%. En kregen zo samen zo 2,6 miljard euro toegestopt.

Ja maar, reageren de werkgevers, andere landen doen dat ook. België moet wel volgen willen we niet weggeconcurreerd worden. Uiteraard is het rijden en omzien, zolang Europa die fiscale dumping niet aan banden heeft gelegd. Maar de werkgevers moeten ook niet overdrijven.

KPMG (een belangrijk audit-, belastings- en adviesbureau) stelde eind 2009 al vast dat de tarieven in de OESO-landen die het had onderzocht niet verder daalden. De meeste landen kampen immers met budgettaire moeilijkheden ingevolge de financiële crisis. En dat zet sowieso een rem op belastingverlaging.

De effecten van de notionele intrestaftrek

Voor een belangrijk deel – maar niet uitsluitend – werd de aderlating voor de Belgische schatkist bewerkstelligd door de notionele intrestaftrek. Wij houden daarbij rekening met het feit dat de coördinatiecentra, de vroegere methode van belastingsvermindering voor bedrijven, werden afgeschaft en

ook andere landen hun technieken hebben. Maar Keuzes maken het ACV had het vorig jaar nog wat rekenwerk Wat er ook niet wordt bij verteld is dat al die dougedaan op de jaarrekeningen voor boekjaar 2008, ceurtjes voor de factor kapitaal, de inspanningen om het effect op bedrijven enerzijds en de staatskas te niet doen om de arbeidskost te verlagen. Zelfs anderzijds na te gaan. In het bijzonder voor de 120 het Internationaal Muntfonds heeft daar België al grootste bedrijven. 35 daarvan maakten gebruik voor gewaarschuwd. Want arbeidskostverlagingen van de notionele intrestaftrek. hebben de bedoeling arbeid goedkoper te maken in verhouding tot kapitaal, om zo de werkgelegenheid De resultaten waren ontluisterend. Gezamenlijk te bevorderen. Inzake arbeidskost zijn toch wel seriwerd 5,8 miljard euro notionele intrest van de belas- euze inspanningen gebeurd, zowel door de werktingen afgetrokken. Met een tarief in de vennoot- nemers (loonmatiging), als door de RSZ (minder schapsbelasting van 33,99% betekent dat opnieuw patronale bijdragen) als door de fiscus (niet-door1,9 miljard euro aan minderontvangsten voor de storting bedrijfsvoorheffing). Maar die inspanninoverheid. De grootste gebruiker is ArcelorMittal gen werden deels ongedaan gemaakt door tegelijk België, in zijn eentje goed voor 1,3 miljard euro de kapitaalkost zwaar te verlichten. aftrek. Zeven bedrijven trekken meer intrest af dan dat ze boekhoudkundige winst hebben, waar- De werkgeversorganisaties verwijten de politici en door geen belastingen worden betaald. Er is zelfs de vakbonden graag dat ze geen keuzes willen of één bedrijf dat meer dan vijf keer zoveel notionele durven maken. En daardoor met de ene hand tegenintrest aftrekt dan dat het boekhoudkundige winst werken wat ze met de andere hand doen. Hier is het heeft. Teveel aftrekken is trouwens ook geen pro- aan hen om keuzes te maken en niet tegelijk uit alle bleem, dat kan de volgende jaren verder afgetrok- ruiven te eten. ken worden. Bijgevolg : jarenlang geen belastingen.

Het ACV vraagt dat de misbruiken en overdrijvingen Als we in de korf van 35 grote bedrijven die de noti- van de notionele intrestaftrek worden afgeschaft. onele intrestaftrek aanwendden voor het boekjaar Dit is toch een heel redelijke benadering, niet? Maar 2008, alleen deze nemen die winst maakten, dan het antwoord op onze startvraag of bedrijven teveel blijkt dat ze op die winst gemiddeld maar 8,5% ven- belastingen betalen is dus: neen. Ze betalen steeds nootschapsbelasting betaalden. minder belastingen. Dit is onhoudbaar.

KADER |

11

Versterk je nvk-netwerk

Investeren in je toekomst, daar kies je voor!

Het kadernetwerk van de LBC-NVK telt op dit moment zowat 10.000 leden. Daar zijn we best trots op. Het geeft aan dat een netwerk binnen een vakbondskader vertrouwen krijgt van heel wat kaderleden en hooggeschoolden.

Maar het kan nog beter. We willen het netwerk verder uitbouwen om de vinger nog dichter aan de pols te houden. Om nog beter te kunnen beluisteren wat er leeft en om in te spelen op de noden en behoeften van onze doelgroep – en van de andere bedienden.

Want waar vandaag kaderleden en hoger geschoolden mee geconfronteerd worden, worden morgen bedienden en arbeiders mee geconfronteerd.

Denken we aan nieuwe vormen van loonbeleid, nieuwe vormen van arbeidsorganisatie…De ervaring van kaderleden helpen ons een stapje voor te blijven, analyses te maken en antwoorden te bieden.

De voorbije maanden investeerden we fors in de promotie van ons netwerk bij jonge hoogopgeleiden.

We trokken naar jobbeurzen en stelden ons voor aan schoolverlaters, op de drempel van de arbeidsmarkt.

Met het project en de nieuwsbrief Sensor heetten we hen welkom in de werkende wereld van hooggeschoolde en leidinggevende werknemers.

We mikken uiteraard niet alleen op schoolverlaters.

We willen ook leren van kaderleden die al enige tijd in hun job zitten. In verschillende regio’s, sectoren en bedrijven hebben we, samen met vertegenwoordigers van de bedienden, projecten opgestart om kaderleden te betrekken bij het vakbondswerk.

We willen hun vragen kennen. En hun antwoorden.

Hoe pakken zij het aan? Waar blijven de schoentjes knellen? kennismakingsfolder

Bij deze editie van Kader zit een kennismakingsfolder. Mogen we je vragen die door te spelen aan een vriend(in) of collega die je graag bij het kadernetwerk zou betrekken. Iemand met een vraag.

Of met een verhaal. Zo kan het kadernetwerk verder groeien. Mail naar kader@acv-csc.be Doe het NVK netwerk groeien! Dan kunnen wij en onze leden op hun beurt jou helpen groeien. Want netwerken via het NVK is investeren in je loopbaan! kadernetwerk nodigt u uit

• in Kortrijk 19 september • in Gent op 20 oktober Meer info volgt op www.nvk.be

Tijdschrift toegelaten gesloten verpakking Antwerpen X

LBC-NVK Sudermanstraat 5 2000 Antwerpen

België - Belgique PB - PP Antwerpen X