Ons Recht, nr 9, november 2012 by LBC-NVK

Maandblad van de landelijke bediendencentrale - nationaal verbond voor kaderpersoneel 116de jaargang | nummer 9 | NOVEMBER 2012

8-9

ÂŠ foto: daniĂŤl rys

Jonge uitzendkrachten maken wat mee

7 D O E K VA LT B I J FO R D

Standpunt Harmonisering Loonvorming Industrie Interim Overname Sociaal In de marge Over de grenzen

Discriminatie Flexibilisering Arbeids-gericht Inbox Aanvullend pensioen Privacy Sociaal Distributie Film Boek De lezer schrijft Uitbetaling vakbondspremie Indexaanpassingen Achterklap Vanmol De werkgevers eisen voortdurend méér flexibiliteit en minder loonkosten. Maar het is verkeerd om de flexibiliteit naar onmenselijke hoogtes te drijven en zo je werknemers alleen maar meer stress te bezorgen en ziek te maken. De arbeidsmarkt moderniseren is één ding. Maar iederéén moet er dan wel zijn voordeel bij doen. Werknemers uit diverse sectoren leggen uit wat flexibiliteit in hun geval voor implicaties heeft. Lees hun getuigenissen op p. 18-19.

RUBRIEKSNAAM inhoud

2 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

3 4 6 7 8 9 10 11 12 13 13 14 15 15 16 18 20 21 21 21 22 24 25 26 27 28 29 30 30 30 31 32

Competitiviteit vloekt met werknemersrechten Juridische eindstreep komt in zicht voor nieuw werknemersstatuut Loonnormwet roept heel wat bedenkingen op Ford Genk sluit de deuren Uitzendbureaus sollen al te vaak met jonge werkzoekenden Loopbaanhappening in Gent Goudzoekers zien hun kans schoon in Mechelen Staples schrapt 219 banen in ons land Afval bestaat wél Ken je onze berekeningsmodules al?

Neen tegen stress, ja voor kwaliteitsvolle jobs Opleidingsadvies 50+ Arbeidsmarkt stelt 45-plussers dikwijls teleur Werkgevers eisen almaar meer flexibiliteit Eerste winnaars krijgen hun Samsung-tablet Water is een mensenrecht Vroege uitkering kapitaal groepsverzekering wordt zwaarder belast Shurgard dreigt privacyregels aan zijn laars te lappen Activisten zijn geen misdadigers “Vanaf morgen moet je niet meer komen werken” Reorganisatie bij Delhaize zet 400 jobs op de helling Love is all you need & Jagten Samen voor ons eigen

Competitiviteit vloekt met werknemersrechten ferre w yckmans

standpunt.

algemeen secretaris

Er is een economische oorlog aan de gang waarbij al wat sociaal is moet sneuvelen.

‘Competitiviteit’, bij het neerschrijven van het woord is het altijd i’tjes tellen, en bij het uitspreken struikel ik bijna over de t’s. Kortom, het woord ligt me niet. Die koele relatie heeft waarschijnlijk ook te maken met het feit dat het tegenwoordig te pas en te onpas wordt gebruikt. Vaak als een voorbode of alibi als er opnieuw aan werknemersrechten zal worden getornd. Alles wat tegenwoordig aan economische analyses wordt gepresenteerd, gaat uit van de strijdredenering die de term competitie verraadt.

De debatten over een interprofessioneel akkoord (IPA) waren eind oktober, na meer dan tien bijeenkomsten, nog geen millimeter opgeschoten. Ze werden opgeschort tot na 7 november. De werkgevers willen geen stap vooruit zetten omdat ‘door elke vraag van de vakbonden de concurrentiepositie wordt aangetast waardoor we minder competitief worden op Europees en mondiaal vlak’. En de regering-Di Rupo is bezeten door een besparingsdrift, opgelegd door Europese verordeningen en pacten die de competitiviteit tot het hoogste Europese goed hebben verankerd. ‘Marxistisch’

Publiekelijk en ongeremd deden de werkgevers Di Rupo, Reynders, Vanackere en – toen ook nog – Van Quickenborne af als een ‘marxistische’ bende. Zoiets getuigt van weinig of geen filosofisch inzicht. Het is een kwaadwillige vorm van populisme die op dat niveau tot voor kort ongezien was. Een regering die ettelijke duizenden werklozen vanaf november met flink lagere werkloosheidsuitkeringen regelrecht de armoede inschopt. Die eerdere afspraken over de welvaartsvastheid van sociale uitkeringen met 40 procent reduceert. En die vastbesloten is om geen belasting op grote vermogens in te voeren. Een regering die zelfs maar de idee om eersteklassetickets voor vliegreizen extra te belasten verfoeit. Zoiets noem je dan een marxistische regering? Een beetje ernstig blijven, asjeblief! Ford Genk

Terug naar de competitiviteitsgedachte. Die

ligt dus aan de basis van de beslissing van het Amerikaanse Ford om zijn grote vestiging in Genk te sluiten. Ford beseft maar al te goed dat er in België weinig hinderpalen zijn voor bedrijven die zo’n drastisch scenario willen uitvoeren. Niet dat de vakbonden bij Ford Genk of elders in ons land watjes zijn. Maar er is juridisch weinig of niets dat Ford ervan weerhoudt om daar in Belgenland de boel gewoon in te pakken. Er is, oh ironie, wel een procedure die gebaseerd is op de vorige sluiting van een autofabriek, de Wet Renault. Maar die wetgeving kan hooguit een sluiting afremmen. Een sluiting verhinderen kan ze niet. In hun competitief denken kijken managers van bedrijven voor een deel naar de loonkosten in een reeks landen, eventueel zelfs buiten Europa. Maar ze letten ook en vooral op het feit of ze snel en redelijk ongehinderd beslissingen kunnen uitvoeren zonder wettelijke hindernissen. Afbraak op bestelling

De regeling voor overuren is al versoepeld. Arbeidstijden werden nog flexibeler gemaakt. Ploegenwerk is eenvoudiger in te voeren en wordt fiscaal beloond. De procedures voor uitbesteding van werk werden versimpeld. En er is ook de economische werkloosheid voor arbeiders en bedienden. Stuk voor stuk maatregelen die in de voorbije jaren bijna op bestelling van de autobouwers werden genomen door opeenvolgende regeringen. Al die regeringen leverden ‘just-in-time’ sociale afbraakproducten die van vroegere verworvenheden ‘spijtige vergissingen’ maakten. En telkens opnieuw beloofden de bedrijven op hun communiezieltje dat de tewerkstelling zou worden verzekerd. Wat de resultaten hiervan zijn, is nu voor iedereen pijnlijk duidelijk, ook voor wie het niet wil zien. De bedrijven waarvoor de maatregelen moesten dienen vertrekken toch. En de lamentabele ondermijning van de sociale regels blijft onverkort bestaan. Zo zijn de werknemers twee keer de klos. Onlangs kreeg de Europese Unie de Nobelprijs voor de Vrede. Waarbij vrede louter negatief wordt gezien als ‘het ontbreken van oorlog’. Op basis van Europese voorschriften is er ondertussen wel een economische oorlog aan de gang waarbij al wat sociaal is moet sneuvelen. Het Europees Vakverbond (EVV), waarbij de Belgische bonden zijn aangesloten, lanceert op 14 november in zoveel mogelijk landen en op zoveel mogelijk plaatsen een oproep. De vakbonden willen de nefaste spiraal van sociale ontmanteling een halt toeschreeuwen. Wij onderschrijven met overtuiging die oproep. Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

RUBRIEKSNAAM

Juridische eindstreep komt in zicht voor nieuw werknemersstatuut LBC-NVK dringt aan op betere bescherming voor iedereen Ferre W yckmans

Het Grondwettelijk Hof besliste op 7 juli 2011 dat de discriminaties tussen arbeiders en bedienden moeten worden weggewerkt. En dit tegen 8 juli 2013. Nog een maand of acht tijd dus. Geen eeuwigheid voor een dossier dat al lang aansleept omdat het best ingewikkeld is en een grote impact heeft. Traagheid mag dan de grote dingen sieren, de juridische eindstreep komt gevaarlijk dicht in 4 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

zicht. Zonder nieuwe wet ontstaat een onzekerheid die tot chaos kan leiden. Met een ‘overkill’ aan juridische procedures als gevolg.

De LBC-NVK en het ACV hebben altijd gezegd dat ze allerhande juridische geschillen willen vermijden en dat een ‘onderhandelde oplossing’ het meest voor de hand ligt. Uiteindelijk zal alles wettelijk moeten worden geregeld. Maar de vakbond is nog altijd van mening dat de werkgevers- en werknemersorganisaties het best geplaatst zijn om voor zo’n regeling een gedetailleerd kader te schetsen.

Stilaan lijkt het erop dat we in de woestijn zitten te roepen. Toch volharden we en vragen we dat de werkgevers hun afbraakscenario’s opbergen. De werkgevers azen op een ‘harmonisering naar beneden’. En de rechten van de arbeiders, die vaak minder groot zijn, gelden daarbij als referentie. Volgens de logica van de werkgevers kan je de discriminaties tussen arbeiders en bedienden wegwerken door de rechten van bedienden af te schaffen. Zo kom je tot een geharmoniseerd statuut van alle werknemers, is de redenering. Overdrijft de vakbond door het zo voor te stellen? In géén geval. Kijk maar hoe

harmonisering

VBO-baas Pieter Timmermans van de daken schreeuwt dat het ‘economische zelfmoord’ zou zijn om de opzegtermijnen van de arbeiders op te trekken. Wat kan er in zo’n logica gebeuren? Ofwel blijven de discriminaties bestaan, wat een juridische illusie is, ofwel worden de rechten van de bedienden ingekrompen. Hoeft het gezegd dat de vakbond zo’n redenering niet aanvaardt? Trouwens, het Grondwettelijk Hof zag het evenmin zo. Deze hoge instantie gaf twee jaar de tijd om het probleem op te lossen. Precies vanuit de gedachte dat er kosten aan verbonden zijn en niet vanuit de idee dat het op een besparingsoefening moet uitdraaien.

sectorakkoorden is die ‘discriminatie’ al weggenomen. De kosten daarvan zijn echt verwaarloosbaar. Een oplossing voor het principe van het gewaarborgd maandinkomen ligt zo voor het grijpen. Het ACV werkte daarvoor een voorstel uit dat uitermate logisch en redelijk is. Geen winnaars, geen verliezers, noch bij de werknemers, noch bij de werkgevers, noch bij de sociale zekerheid. Het systeem van tijdelijke werkloosheid werd enkele jaren geleden al voor bedienden mogelijk gemaakt. En dat met vaak betere en strengere voorwaarden dan bij de arbeiders. Dat illustreert hoe je stapsgewijs onvolkomenheden van één stelsel kan verbeteren wanneer je verschillen uit de wereld helpt. Waarom zou je stapsgewijs geen algemene verbeteringen kunnen verwezenlijken? Er is geen reden te bedenken waarom dat niet zou kunnen. De huidige verschillen in de regelingen voor de proefperiode zijn groot. Toch moet het haalbaar zijn om te komen tot een harmonisering, een compromis dat ergens in het midden ligt. Er zijn al moeilijker dossiers via overleg opgelost. Hetzelfde geldt voor de afspraken rond vakantiedagen en vakantiegeld. Als er één dossier is dat opgelost kan worden door een logische mix van de regelingen voor arbeiders en bedienden, dan is het dit wel. En het principe van ‘loon naar werken’, waarbij de arbeidsduur en dus de meting van gepresteerde arbeidstijd de basis vormt, is bijna wetenschappelijk onwrikbaar. Ook hier liggen de oplossingen dus voor de hand. Dat geldt ook voor het principe dat loon tijdig moet worden betaald, waarbij een afzonderlijke afspraak denkbaar is voor de mogelijkheid om met een voorschot en een definitieve afrekening te werken. Opzegtermijn

De lastigste klus is het maken van nieuwe afspraken over de opzegtermijn. Hierbij moet het uitgangspunt zijn dat er geen verschil meer kan zijn op basis van het statuut. Overeenkomsten, ook arbeidsovereenkomsten, kunnen worden beëindigd als aan een reeks voorwaarden is voldaan. Als werkgevers werknemers makkelijker willen kunnen ontslaan, moet dat gepaard gaan met hogere kosten. In België is de ontslagregeling trouwens al erg eenvoudig. Momenteel is de ontslagregeling voor arbeiders schandalig slecht. Zelfs Europese juridische instanties stelden dat al herhaaldeOplossing mogelijk lijk vast. Het is dan ook niet verwonderlijk Is dit dossier ingewikkeld? Jazeker. Maar dat het Grondwettelijk Hof dit als een regeleen oplossing bedenken is zeker moge- rechte, ongrondwettelijke ‘discriminatie’ lijk. De vakbond durft te veronderstel- omschrijft. De nieuwe wet op de arbeidslen dat de schande van de ‘carensdag’ snel overeenkomsten moet dus, vertrekkend kan worden weggewerkt. Je weet wel, het van de huidige beschermingsregels, de feit dat een zieke arbeider nu op de eer- zwakheden in die bescherming voor de ste dag ziekte géén loon krijgt. In heel wat arbeiders rechtzetten. Wat wil zeggen dat

de opzegtermijnen voor de arbeiders naar omhoog moeten, iets anders is ondenkbaar. Maar de arbeiders beter beschermen kan niet betekenen dat de opzegtermijnen voor bedienden kunnen worden teruggeschroefd. Het gaat hier niet om communicerende vaten. De vakbond streeft er altijd naar om sociale vooruitgang te realiseren en geen achteruitgang te aanvaarden. In werkgeverskringen wordt graag verkondigd – kijk maar naar het VBO – dat ‘makkelijker ontslaan’ een zegen zou zijn voor onze economie omdat er dan ook vlotter zou worden aangeworven. Een bewering die natuurlijk nergens op slaat. In andere Europese landen geloven sommigen ook in dit idee maar de feiten zijn héél anders. Axioma’s hebben de eigenschap dat ze niet telkens opnieuw moeten worden bewezen. Maar niet elke dwaze redenering verdient het om tot axioma te worden uitgeroepen. De vakbond heeft trouwens een ‘tegenbewijs’ dat exact te checken is. Het ontslag van bedienden is momenteel beter geregeld dan dat van arbeiders. Welnu, toch worden er meer arbeiders dan bedienden ontslagen én worden er meer bedienden dan arbeiders aangeworven. Hoe leggen de werkgevers zoiets dan uit? Overigens worden de slechtst betaalde bedienden op dit ogenblik slechter beschermd dan de wat beter betaalde bedienden. Wanneer de opzegtermijnen worden geharmoniseerd, moet dus ook werk worden gemaakt van een beter werknemersstatuut voor minder goed betaalde bedienden. Ambitieuzer

De LBC-NVK wil overigens bij de gesprekken over die nieuwe wet op de arbeidsovereenkomsten ambitieuzer zijn en niet alleen maar ‘discriminaties wegwerken’. We mikken op een globaal betere bescherming van àlle werknemers. Er zijn verbeteringen aan te brengen die geen enkel verband houden met het huidige verschil tussen arbeiders en bedienden. Werknemersrechten zijn op dit moment te weinig geregeld bij de overgang van onderneming, er zijn flink wat punten niet of te weinig geregeld voor deeltijds werkenden, de bepalingen rond het scholingsbeding en het niet-concurrentiebeding… En dat lijstje kan worden aangevuld. Als de wet dan toch wordt aangepast, zou het onverstandig zijn om ook niet een aantal andere hangende problemen aan te pakken. De nieuwe wet moet opnieuw een tijdje zekerheid bieden, in het voordeel van werknemers én werkgevers. In de loop van december zal de Raad van de LBC-NVK het luik met de extra verbeteringen voort onder de loep nemen. Want zo zijn we, geen half werk als er heel werk kan worden afgeleverd.

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

loonvorming

Loonnormwet roept heel wat bedenkingen op Inspanningen moeten altijd van dezelfde groep komen Frans Geerts

De sociale partners hadden tot het midden van de jaren zeventig een zekere mate van vrijheid om over de lonen te onderhandelen. Ingrijpen was voor de overheid alleen mogelijk door een cao niet algemeen bindend te verklaren. Maar in de praktijk gebeurde dat niet. Als er zich moeilijkheden voordeden, dan kon er een beroep worden gedaan op een sociaal bemiddelaar.

Met de eerste oliecrisis werden de kaarten herschud. In 1976 begon de overheid zich in het overleg te mengen. De opeenvolgende regeringen blokkeerden de lonen en pasten het indexsysteem aan. Een groot aantal van die ingrepen gebeurde bij volmacht. In 1982 werd de Belgische frank gedevalueerd. De druk om een einde te maken aan de volmachten werd in 1988 te groot. Met een nieuwe wet wilde de politiek opnieuw een kans geven aan het overleg tussen de sociale partners. Er werd wel een veiligheidsmechanisme ingebouwd zodat de regering kon optreden wanneer het concurrentievermogen van België verslechterde. Tussen 1993 en 1996 werd de ‘gezondheidsindex’ ingevoerd en kwam er een ‘soepele loonstop’, waarbij baremaverhogingen en leeftijdsverhogingen mochten worden toegekend. In 1996 werd een nieuwe wet gepubliceerd die de werkgelegenheid moest bevorderen en het concurrentievermogen ‘preventief moest vrijwaren’. De ‘loonnormwet’. Op basis van het ‘technisch rapport’ van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven zou de ‘Groep van tien’ om de twee jaar de maximale loonstijging in een loonnorm vastleggen. De Groep van tien bestaat uit de sociale partners en vertegenwoordigers van de overheid.

een strikte norm van 0,3 procent afgesproken. Daarvoor was een KB nodig.

theoretisch mogelijk. Maar in de praktijk is dat andere koek.

Interpretatie

Kortingen werkgevers

Een juridisch bezwaar tegen de loonnormwet is dat het begrip loonkosten niet duidelijk geformuleerd is. Hierdoor zijn er voortdurend interpretatieproblemen. De loonnorm wordt bepaald op basis van snel wisselende prognoses, wat leidt tot onzekerheid. Voor de overheid zijn er weinig middelen om in te grijpen. Ze kan alleen weigeren de afspraken algemeen bindend te verklaren. Omdat de loonnormwet van gemiddelden uitgaat, wordt er weinig rekening gehouden met rijke en arme sectoren. Is er in een sector al dan niet felle concurrentie? Gaat het sommige bedrijven al dan niet voor de wind? In april 2010 schreef de krant De Tijd dat ‘de toplonen’ in België met 29 procent waren gestegen, terwijl de CRB sprak van ‘een gemiddelde loonstijging van 3,9 procent’. Formules zoals de dienstencheques bestaan in onze buurlanden niet, waardoor het moeilijker wordt om te vergelijken. Soms past één van de vergelijkingslanden zijn berekeningsbasis aan, wat leidt tot andere resultaten. Achteraf corrigeren is

De kortingen die werkgevers krijgen via de sociale zekerheid en de fiscaliteit worden niet meegenomen in de berekeningen. Als je rekening houdt met die subsidies, krimpt de ‘loonkloof’ met de ons omringende landen van 4,6 naar anderhalf procent. In de cijfers wordt geen rekening gehouden met de hogere productiviteit van de Belgische werknemers. Naast de lonen en de productiviteit zijn er nog veel andere factoren die meespelen in het concurrentiedebat zoals opleiding, ligging en onderzoek en ontwikkeling. Artikel 14 van de loonnormwet stelt dat de Koning gelijkaardige maatregelen kan nemen voor inkomens van zelfstandigen en vrije beroepen, dividenden, tantièmes, huurprijzen en andere inkomens. Maar wat blijkt in de praktijk? Altijd opnieuw worden er inspanningen gevraagd aan dezelfde groep, die van de loontrekkenden. Terwijl aan de andere inkomensgroepen niet wordt geraakt. Zoiets is fundamenteel onrechtvaardig en onaanvaardbaar.

Tot nu toe leidde het overleg meestal tot het afsluiten van een interprofessioneel akkoord (IPA). Slechts drie keer was een koninklijk besluit nodig omdat de sociale partners het niet eens raakten. In 2005 diende een regeringsverklaring als basis. Het indicatieve karakter van de loonnorm bepaalde ongetwijfeld in belangrijke mate of er al dan niet een IPA tot stand kwam. Bij de vorige IPA-onderhandelingen, in 2010, werd 6 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

IPA

industrie

Ford Genk sluit de deuren Verslagenheid is groot Jan Deceunynck

24 oktober 2012. Op de kop 50 jaar na de eerstesteenlegging bij Ford Genk zette de Europese directie van Ford er een punt achter. Op een bijzondere ondernemingsraad liet ze de plaatselijke directie bekendmaken dat de fabriek uiterlijk eind 2014 de deuren sluit. De productie verdwijnt naar Valencia in Spanje.

De verslagenheid bij de werknemers was groot. Nauwelijks een maand nadat Ford had beloofd dat er nieuwe modellen zouden worden geproduceerd in Genk, klinkt het nu dat de fabriek dicht moet wegens de overproductie in Europa. “We hadden wel verwacht dat er ons geen goed nieuws stond te wachten, maar het is echt ongelooflijk zoals het nu is gelopen. De Europese directie is gewoon niet komen opdagen! De mensen zijn verslagen, boos en emotioneel”, vertelt LBC-NVK-secretaris Johan Lamers. “En met recht en reden! Er

was een afspraak over werkzekerheid tot Loze beloftes 2020. Maar nu trekken ze de stekker eruit en worden de nieuwe Mondeo, S Max en “Onlangs moesten we twaalf procent op de Galaxy binnen twee jaar gemaakt in Spanje.” loonmassa inleveren,” legt een vakbondsafgevaardigde uit. “In ruil zouden we dan de nieuwe Mondeo krijgen. Maar het zijn Druk op de ketel weer loze beloften gebleken. Het klopt dat Mogelijk worden er de komende maanden er op dit moment overproductie is. Maar acties gevoerd bij Ford om de druk op de als je een nieuwe fabriek opent in Turkije ketel te zetten. “Wij gaan ons hier niet bij waar je 1.000 auto’s kan maken en samen neerleggen. We willen voor de mensen die met Fiat in Polen de Ka gaat produceren én straks zonder job zitten een zo goed mogein Roemenië een fabriek van Daewoo overlijk sociaal plan afdwingen. Maar het is neemt, dan is het nogal logisch dat je overdaarnaast vooral belangrijk om nu midde- capaciteit hebt.” len te zoeken om de mensen die hier hun job verliezen zo snel mogelijk weer aan de Een andere werknemer hekelt de kritiek dat slag te helpen. Dat zal geen sinecure zijn.” de loonkosten in Genk te hoog zouden zijn. “Onze loonkosten liggen nog zes procent “Als LBC-NVK ondertekenden wij twee jaar lager dan die in Duitsland. Bovendien vorgeleden het investeringsakkoord niet mee”, men de loonkosten maar tien procent van zegt Lamers. “Naar onze smaak ging dat de kostprijs van een wagen. Er gaat heel veel akkoord te weinig over investeringen en te geld naar de sponsoring van de Champions veel over besparingen. Tot onze spijt moe- League. Maar een bedrijf dat hier rechtten we nu vaststellen dat we het toen bij het streeks en onrechtstreeks werk bezorgt aan juiste eind hadden.” bijna 10.000 mensen, moet gewoon dicht.”

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

interim

Uitzendbureaus sollen al te vaak met jonge werkzoekenden ACV-Jongeren en KAJ leggen vinger op de wonde samenhangen met deze of gene uitzendconsulent. “Wij spreken eerder van een strucDe uitzendsector is voor nogal wat tureel probleem bij alle uitzendbedrijven. Als vakbond nemen we het trouwens ook jongeren een populair kanaal om op voor de consulenten. Soms moeten die aan werk te geraken. Maar jonge gewoon beter worden opgeleid om hun werk uitzendkrachten voelen zich al te anders aan te pakken. De consulenten staan vaak de speelbal van de bureaus vaak onder een zware prestatiedruk. In somdie hen aan een baan moeten helmige gevallen hebben ze zelf maar een tijdepen. ACV-Jongeren en de KAJ zijn lijk contract.” niet blind voor de problemen. Ze Als de vakbond en de KAJ met hun klachtimmeren samen aan de weg in de ten naar uitzendbureaus trekken, vinden hoop zo de situatie te verbeteren. ze niet altijd echt gehoor. “Daarom doen we ons best om in de media zoveel mogeIn de maand november besteedt het ACV lijk aandacht te creëren voor de problemen traditioneel extra aandacht aan de ‘inte- van jonge uitzendkrachten. Wij willen dat de rimsector’. Uitzendarbeid hoeft op zich niet bureaus beter en strenger worden gecontroverkeerd te zijn. In een aantal gevallen kan leerd. Ook binnen de vakbond moeten we de het een ‘eerste opstap naar werk’ zijn. Het discussie over de voor- en nadelen van uitgeeft jongeren ook de kans om te proeven zendarbeid voortzetten.” van de arbeidsmarkt. Natuurlijk is het zo dat Uitzendkrachten die met een probleem ziteen vaste job voor veel mensen duidelijk de ten, kunnen altijd een klacht indienen via voorkeur blijft hebben. Soms lukt het om via een dienstencentrum van het ACV. Dat dienhet interimcircuit aan vast werk te geraken. stencentrum speelt de klacht dan door naar Maar lang niet altijd. de betrokken vakbondscentrale, die het dos“Dit jaar werken we bij de ACV-jongeren sier voort afhandelt. samen met de KAJ”, vertelt Pamela Van Gorp, die bij het ACV-verbond Antwerpen onder Driedaagse meer verantwoordelijk is voor de jongerenwerking. “De collega’s van de KAJ ondervra- Op 15, 16 en 17 november organiseert de gen al een aantal jaar jongeren aan uitzendkantoren. Zo weten we dat er soms echt schrijnende toestanden voorkomen. Via de vakbondsafgevaardigden van het ACV komen wij ook veel te weten over de ervaringen met uitzendarbeid en alles wat werkende jongeren meemaken.” “Wij zien in Antwerpse bedrijven dat sommige jonge mensen jarenlang als interimmer werken. Zo zijn er gevallen van mensen die ettelijke jaren met dagcontracten werken. Erg onrechtvaardig natuurlijk. Uitzendkrachten met vreemde roots worden meer dan eens gediscrimineerd. Wanneer mensen niet zo goed Nederlands kennen, zijn ze dikwijls ook niet goed geïnformeerd over hun rechten.” Denis Bouwen

‘Structureel probleem’

Volgens Pamela gaat het niet op om de vele klachten van jongeren af te doen als problemen die 8 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

KAJ een driedaagse rond uitzendarbeid. ACV-jongeren werkt aan die driedaagse mee. “Maar we doen nog meer”, zegt Pamela. “Zo rijden we in Antwerpen met een bus langs uitzendkantoren om jongeren aan te spreken en te sensibiliseren. In de Antwerpse haven bezochten we diverse bedrijven om uitzendkrachten over hun rechten te informeren en naar hun ervaringen te peilen. Aan de ‘Konijnenpijp’ voerden we ook actie. Daar vertrekken elke dag bussen met heel veel uitzendkrachten die bij Katoen Natie werken. In dat bedrijf zijn er heel veel problemen, ook natuurlijk omdat de vakbond er nog geen voet aan de grond heeft.” De beslissing van de federale regering om de werkloosheidsuitkeringen nog degressiever te maken is ook voor jongeren een tegenvaller, weet Pamela. “Met de nieuwe maatregelen zullen schoolverlaters nog langer moeten wachten voor ze een uitkering krijgen. En de druk om werk te vinden wordt opgevoerd. De overheid zou moeten inzien dat een deel van de jongeren echt wel meer aandacht en begeleiding van de VDAB nodig heeft om een job aan de haak te slaan.” Heb je interesse in de driedaagse over uitzendarbeid? Wil je als jonge uitzendkracht zelf je ervaringen kwijt? Stuur dan een e-mailtje naar pamela.vangorp@acv-csc.be.

“Werkaanbieding hangt uit maar bestaat helemaal niet” Een korte bloemlezing uit wat jonge uitzendkrachten zoal meemaken. - Christoph (21 jaar): “Ik werkte in de Pluma-fabriek waar ze paté maken. Ze hadden me daar een vast contract beloofd maar na de feestdagen kon ik het afbollen.” - Stefaan (21 jaar): “Vivaldi Interim belde me op en vroeg me of ik kon langskomen. Ze hadden een job als lasser voor me bij een bedrijf in de haven. Toen ik daar aankwam, mocht ik toch niet beginnen omdat ik geen rijbewijs had en het bedrijf niet makkelijk bereikbaar was met het openbaar vervoer. Ik was toen echt kwaad want mijn cv vermeldde duidelijk dat ik geen rijbewijs had.” - Annemie (19 jaar): “Ik had gezien dat ze bij Daoust ‘dringend’ horecapersoneel zochten. Toen ik naar die vacature informeerde, bleek dat ze op dat moment niemand nodig hadden.” - Seppe (21 jaar): “Bij Manpower gaan ze er echt wel over. Het hangt daar vol met vacatures voor heftruckchauffeurs en lassers. Maar als je daarnaar vraagt, hebben ze niets. Zoiets kan toch niet. Ik heb dat ook gezegd tegen Manpower maar de vacatures hangen nog altijd uit.” - Anton (22 jaar): “Een vrouw van Tempo Team belde me omdat ze één dag werk voor me had. Maar ik zag het niet zitten om welgeteld één dag te werken. De vrouw haakte keibrutaal in. Ik ben nadien bij het kantoor langsgegaan om te zeggen dat ik zoiets niet pik. De vrouw hield vol dat ze de telefoon normaal had ingehaakt.” - Annelies (19 jaar): “Bij een bezoek aan T-Interim zag ik dat er een wereld van verschil was tussen hun omgang met uitzendkrachten en hun toon tegen bedrijven. Ik hoorde hoe een consulent echt onbeschoft en neerbuigend deed tegen een werkzoekende. Toen kreeg de consulent telefoon van een bedrijf. Meteen veranderde de toon. Poeslief en onderdanig dat die was.”

Veel klachten over Accent, Actief en Konvert De Dienst Onderneming van het ACV heeft in kaart gebracht over welke uitzendbureaus de vakbond het grootste aantal klachten binnenkrijgt. Ze houdt daarbij uiteraard wel rekening met het marktaandeel van elk bedrijf. De dimensie van een uitzendbedrijf heeft uiteraard ook invloed op het aantal klachten. Wat blijkt? In de eerste acht maanden van 2012 registreerde het ACV 68 klachten van uitzendkrachten over Accent Jobs for People, drie keer meer dan je zou verwachten op basis van het marktaandeel. Over Actief Interim waren er 32 klachten, dubbel zoveel als verwacht. Konvert Interim was eveneens goed voor 32 klachten, ook ongeveer twee keer meer dan verwacht. Zonder rekening te houden met het marktaandeel waren Accent, Randstad en Adecco de uitschieters in de klachtenlijst. Heel wat klachten van uitzendkrachten gaan over loonachterstallen en het regulariseren van loon. Naast de klachten van financiële aard is er ook heel wat ongenoegen over de toepassing van de regels voor feestdagen en het gewaarborgd loon bij ziekte. Telkens opnieuw blijkt Accent een bedrijf waar flink wat leden van de vakbond problemen mee ondervinden. Als de huidige trend aanhoudt, denkt het ACV het jaar af te sluiten met iets meer dan 1.120 klachten van uitzendkrachten. Voor 2011 werden 1.075 klachten geregistreerd. De klachten werden vooral opgetekend via de centrales ACV-Voeding en Diensten, LBC-NVK en ACVMetea en via de verbonden BruggeOostende-Westhoek, Limburg en Kempen. Gelukkig zijn er ook uitzendbureaus waar het aantal klachten lager ligt dan verwacht. Leden van de LBCNVK met klachten over een uitzendkantoor, kunnen terecht bij één van de LBC-NVK-secretariaten of bij één van de ACV-dienstencentra.

Loopbaanhappening in Gent Het ACV organiseert op 28 november een nieuwe editie van zijn ‘loopbaanhappening’. Op die happening kan je terecht met alle vragen rond loopbaanadvies, loopbaanbegeleiding, loopbaanonderbreking, opleidingen en cursussen. De vragen worden beantwoord door experts van het StudieAdviesPunt Gent (STAP), Surplus-bijblijven, Vokans, het Centrum voor Loopbaanontwikkeling (LBCNVK) en de Meetjeslandse leer-werkbedrijven (MLWB).

Er zijn ook informatiesessies over een woning kopen of huren, tijdkrediet, de verschillen tussen trouwen en samenwonen en uitzendarbeid. De eerste twee infosessies beginnen om 18.30u, de laatste twee om 20.00u. Op de happening zullen een hapje en een drankje niet ontbreken. Gezellige ‘after work’-sfeer verzekerd, beloven de organisatoren. Waar moet je zijn?

Bij het ACV, Poel 7, 9000 Gent, op woensdag 28 november vanaf 18.00u. Meer informatie kan je krijgen via het e-mailadres fien. huygebaert@acv-csc.be. Bellen kan naar de nummers 09 / 265 43 97 of 09 / 265 44 88.

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

overname

Goudzoekers zien hun kans schoon in Mechelen Amerikanen mikken op volledige overname Telenet

Magali Verhaegen

Er is goud te vinden in Mechelen. Niet in de Dijle. Wel even buiten de ring rond Mechelen, ter hoogte van de Liersesteenweg, bij Telenet. Iets wat Liberty Global niet ontgaan is. Het Amerikaanse Liberty Global wil de enige eigenaar van het illustere telecombedrijf Telenet worden. Op dit ogenblik heeft de groep al 50,14 procent van Telenet in handen.

Liberty Global is een kabelonderneming met hoofdkwartier in Englewood, een stadje in de Amerikaanse staat Colorado. Englewood werd aan het eind van de negentiende eeuw gesticht door goudzoekers. In Europa is Liberty Global vooral actief onder de naam UPC. Eind september was de geplande overname van alle Telenet-aandelen door de Amerikanen voorpaginanieuws in onze kranten. Een Vlaams kroonjuweel zou immers in Amerikaanse handen vallen. Dat lokte heel diverse reacties uit in politieke en economische kringen. Sommigen vonden het een ultieme blijk van erkenning dat Amerikanen geïnteresseerd zijn in een Vlaamse onderneming. Andere commentatoren zagen het als een groot verlies en vonden het onbegrijpelijk dat Vlaanderen 10 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

zo’n strategisch belangrijk bedrijf in Amerikaanse handen liet overgaan. De mediastorm is ondertussen bedaard maar de operatie is nog volop aan de gang. Het dossier zit nog in de ‘intentiefase’. Pas over een aantal weken zal met zekerheid bekend zijn of alles kan doorgaan. Het zal sommigen misschien verbazen maar bij Telenet kan de LBC-NVK rekenen op een grote, dynamische groep vakbondsvrijwilligers. Inderdaad, ook bedrijven met een sterke vakbond kunnen succes boeken. Hoe kijkt de vakbond aan tegen de geplande overname? Complete verrassing

Op 20 september kregen de werknemersvertegenwoordigers tijdens een bijzondere ondernemingsraad te horen dat Liberty Global Telenet wilde inlijven. Een complete verrassing voor het personeel en de vakbonden. Ook het management van Telenet leek eerder verrast door de ontwikkelingen. De algemeen directeur van Telenet, Duco Sickinghe, zat op het ogenblik van de aankondiging in New York, waar hij op zoek was naar investeerders. Toen de topman van Liberty Global, Mike Fries, zijn persconferentie gaf, kwam Sickinghe helemaal niet aan bod. Wat erop lijkt te wijzen dat hij niet bij de voorbereiding van de operatie betrokken was. Liberty had geen vertegenwoordiger op de

bijzondere ondernemingsraad van 20 september. In een persbericht kondigden de Amerikanen wel aan dat ze spoedig zouden praten met de Vlaamse regering om die te informeren over hun plannen met Telenet. De vakbonden eisten daarop dat Liberty via de ondernemingsraad de werknemers zou inlichten. Net als de Vlaamse regering heeft het personeel het recht om te weten hoe de toekomst eruit zal zien. Alle aandelen

Liberty Global heeft voor één aandeel 35 euro over, waarmee je over een totale som van zo’n slordige twee miljard euro praat. Zo’n bedrag leg je niet zomaar op tafel. Liberty beschouwt Telenet als een essentieel onderdeel van zijn groeiende pan-Europese platform. In gewoon Nederlands wil dat zeggen dat de Amerikanen met plezier twee miljard ophoesten omdat Telenet goed boert en winst maakt. Wanneer Liberty alle aandelen in handen heeft, beschikt het ook over alle winsten. Voor Liberty een definitief bod kan doen, moeten nog diverse stappen in de procedure worden doorlopen. Een onafhankelijke expert moet de effecten van Telenet waarderen. Daarna moeten de raad van bestuur en de beurswaakhond FSMA hun finale zegen geven. Zelfs met een definitief bod is er nog

De Amerikanen van Liberty Global hoesten met plezier twee miljard euro op omdat Telenet goed boert en winst maakt.

‘Darth Vader’

Eigenlijk zou het niet mogen uitmaken waar de strategische beslissingen worden genomen, in Mechelen of in Englewood. Maar Amerikaanse multinationals hebben bij de vakbond nu ook weer niet echt de reputatie dat ze veel jobs creëren. Op dat punt is het bij Liberty Global niet anders. De Amerikaanse mediamiljardair achter Liberty Global, John Malone, staat bekend als een meesterbrein dat via ingewikkelde maar steeds belastingvrije transacties een imperium opbouwde. Malone wordt de ‘Darth Vader van de informatiesnelweg’ genoemd. Een bijnaam die niet meteen vertrouwen inboezemt. Gelukkig is Telenet een bedrijf dat letterlijk verankerd is in de Vlaamse klei. Het kabelnetwerk kan je niet uit de grond halen om het te verhuizen naar Polen of Hongarije. Maar heel wat afdelingen kunnen wel worden verhuisd: het financieel departement, de engineering, de afdeling ‘network monitoring’, het aankoopdepartement, het IT-departement, de personeelsdienst, sommige stukken van het contactcenter.

altijd kans dat de overname niet doorgaat. Sommige bronnen achten de kans daarop Waakzaam zijn zelfs erg reëel. Liberty verklaarde zelf zich te zullen terug- De vakbond wil niet blind zijn voor de kantrekken als het niet de hand kan leggen op sen die een internationalisering te bieden 95 procent van de aandelen. De prijs die heeft. Maar toch is waakzaamheid wensede groep zal neertellen is ook nog onzeker. lijk als er wordt gegoocheld met ronkende Sinds de aankondiging steeg de prijs van het termen als ‘centers of competence’, ‘bestTelenetaandeel al naar iets meer dan 35 euro. shoring’ en ‘optimalisering door internatiWaarschijnlijk zal Liberty dus meer moeten onale integratie’. bieden om zijn bod aantrekkelijk genoeg te Nu al is de invloed van Liberty op Telenet merkbaar. De afgelopen jaren moest Telenet maken. almaar meer schulden maken en liet het tegelijkertijd extra geld naar de aandeelhouToekomst ders stromen. Een evolutie die de vakbond Enkele dagen na de aankondiging van het alleen maar kan verontrusten. Leningen overnameplan werd een tweede bijzondere gebruiken om je aandeelhouders via fiscaal ondernemingsraad gehouden bij Telenet. aantrekkelijke manoeuvres te verwennen is Op die bijeenkomst gaf Liberty zijn kijk op op termijn uiteraard niet houdbaar. de toekomst. De oproep van de vakbonden Maar de vakbond heeft geen kristallen bol. had dus wel degelijk effect. Als de overname doorgaat, zal de vakbond Liberty beklemtoonde dat er in een eerste moeten leren leven met een omgeving die fase operationeel en commercieel niets zou internationaler is. Momenteel worden dan veranderen. De naam Telenet en de produc- ook al de eerste stappen ondernomen om de ten veranderen niet. En de Amerikanen wil- vakbondswerking bij Telenet over de grenlen naar eigen zeggen voort investeren in de zen uit te bouwen. uitbouw van het netwerk. De LBC-NVK wil ook zo vlug mogelijk duideMoeten de werknemers van Telenet, lijkheid over de aandelenplannen van het ondanks de sussende taal van Liberty, nu personeel. Nogal wat werknemers zijn ook bang zijn voor hun job? Dat is de vraag van aandeelhouders bij Telenet. Samen hebben één miljoen, of eerder, de vraag van twee ze zowat een half procent van de aandelen miljard. Maar er is niemand die erop kan in handen. Over die aandelen heerst nog de antwoorden. grootste onduidelijkheid.

Staples schrapt 219 banen in ons land Chris Terlaeken

Het Amerikaanse Staples, de internationale nummer één in kantoorbenodigdheden, wil wereldwijd duizenden jobs schrappen. Op een bijzondere ondernemingsraad maakte de groep bekend dat er in België 219 werknemers weg moeten. In ons land zouden nog maar zo’n 70 jobs overblijven.

Staples wil alle winkels, het distributiecentrum in Tongeren en het callcenter in Eupen opdoeken. De winkels liggen allemaal in Vlaanderen. Ook in de vestiging in Strombeek-Bever verdwijnen jobs. De operatie is een onderdeel van een wereldwijde reorganisatie. In Europa alleen al dreigen minstens 1.200 banen te sneuvelen. De zwaarste klappen vallen in Denemarken en Groot-Brittannië. Volgens Staples is de reorganisatie onvermijdelijk als gevolg van de dalende verkoopcijfers. Door het succes van nieuwe technologie worden almaar minder inkt, papier en andere kantoorbenodigdheden gebruikt, zo beweert de directie. En dat terwijl het economische klimaat niet zo gunstig is. Staples heeft ook af te rekenen met nieuwe concurrenten. De groep wil de eigen organisatie minder complex maken en zijn winstgevendheid verbeteren. Staples verwijst naar de opkomst van de tabletcomputer en de smartphone om te verklaren waarom bepaalde producten minder goed worden verkocht. Je kunt je afvragen waarom een wereldspeler op dat punt de trein gemist heeft. In de jacht op meer winst en minder kosten zijn eens te meer de werknemers het kind van de rekening. Terwijl de groep globaal nog altijd behoorlijke winsten boekt. De werknemers en hun afgevaardigden zijn vastbesloten om flink van zich af te bijten en hun rechten met hand en tand te verdedigden. Tijdens de informatie- en consultatiefase van de ‘Wet Renault’ zal de directie klare wijn moeten schenken en moeten uitleggen waarom deze beslissing genomen is. Op Europees niveau steken de vakbonden de koppen bij elkaar om met alternatieven voor de pinnen te kunnen komen.

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

sociaal

Afval bestaat wél

Van Gansewinkel zet 600 werknemers bij groot huisvuil

van het bedrijf werd afgeblazen. Kortom, de voortekenen waren zeker niet positief. ‘Afval bestaat niet’, zo luidt de sloHoewel de Belgische tak in 2011 een winst van bijna tien miljoen euro noteerde en congan van de grootste afvalverwercurrent Veolia werd overgenomen na een ker van het land. En toch dreigt bitsige biedstrijd tussen concurrenten, ging Van Gansewinkel zo’n 600 medehet de groep minder voor de wind. Netto werkers in België en Nederland bij boekte Van Gansewinkel op groepsniveau het groot huisvuil te zetten. Hoe 25 miljoen euro verlies. Cijfers die niet alles een slogan plots kan inspireren. zeggen want er was vorig jaar ook een omzet van 1,2 miljard. 28 september 2012 zal voor altijd te boek Volgens de directie moet er worden bespaard staan als een zwarte dag in de annalen van omdat de economische crisis de afvalvolude groep Van Gansewinkel. Op die dag werd mes doet krimpen en druk zet op de winstvoor de eerste keer in het bestaan van de marges. Maar in 2008 was er ook een ecoonderneming een grootscheepse reorga- nomische crisis en toen werd er helemaal nisatie aangekondigd waarbij drastisch niet gesaneerd. Van een slimme werkgever gesnoeid zou worden in het personeel. Uit mag je toch verwachten dat die wanneer het economische noodzaak, zo wordt beweerd. goed gaat een spaarpotje aanlegt om moeiVan Gansewinkel stond nochtans in de lijkere tijden aan te kunnen. sector bekend als een succesbedrijf en een sociale werkgever. Onder leiding van Investeringsfondsen Ruud Sondag groeide het familiebedrijf uit Eindhoven gaandeweg uit tot een Europese Naar alle waarschijnlijkheid wordt er nu gigant met meer dan 7.500 werknemers in fors bespaard onder druk van de aandeelnegen landen. Van Gansewinkel toverde houders. Sinds 2007 is Van Gansewinkel in afval tot ‘big business’ om. Zo bedacht het handen van grote investeringsfondsen als bedrijf onder Sondag onder meer de Senseo- CVC Capital Partners en KKR. De schuldenlast liep sindsdien op tot anderhalf miljard behuizing, gemaakt van oude koelkasten. euro en er moet elk jaar meer dan 100 miljoen euro rente betaald worden aan de banNieuwe topman ken. Iets waar de directie niet graag mee Begin dit jaar stapte Sondag na een intern te koop loopt. Zolang de activiteiten flink conflict met de aandeelhouders totaal onver- groeien, is zoiets vol te houden. Maar de wacht op. Hij werd vervangen door Cees van economische crisis strooide roet in het eten. Gent, een harde saneerder. De beursgang De werknemers dreigen nu het slachtoffer Joeri Saenen

12 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

te worden van het brute winstbejag van de aandeelhouders. In België moeten 17 arbeiders en 79 bedienden het bedrijf verlaten. Bij de bedienden is dat bijna één op zes. De schulden namen dan misschien flink toe, het werkvolume verminderde zeker niet. Zal de reorganisatie geen gevolgen hebben voor alle bedienden, ook diegenen die niet weg moeten? De LBC-NVK is bang van wel. Alleszins zal de werkdruk zeker toenemen. Wat de aandeelhouders voor ogen hebben, blijkt nog het best uit de sluiting van de PMD-afdeling in Lokeren. Die is niet rendabel, dus weg ermee, zegt de directie. Ze doet zelfs geen moeite om te onderzoeken hoe de afdeling wel rendabel kan worden gemaakt. Een bewijs dat de wil van de aandeelhouders wet is in directiekringen. Schulden

De vakbonden vrezen voor de toekomst van het bedrijf want de zware schulden moeten tegen eind 2015 afgelost zijn. Aan de mate waarin een bedrijf de lopende leningen kan terugbetalen, kan je de gezondheid ervan aflezen. En net daar knelt het schoentje. Zonder toekomstvisie lukt het niet. Je kan wel personeel aan de deur zetten maar daarmee is het onderliggende probleem nog niet opgelost. Van Gansewinkel riskeert het zoveelste gezonde bedrijf te zijn dat na een overname door durfkapitalisten leeggezogen wordt. Het personeel verdient in elk geval beter dan bij het groot huisvuil gezet te worden.

RUBRIEKSNAAM in de marge

Ken je onze berekeningsmodules al? Monique Bra am

Samen met het ACV biedt de LBC-NVK op www.lbc-nvk.be een aantal berekeningsmodules aan. Die modules hebben betrekking op je positie als werknemer. Wil je graag weten wat het verschil is tussen je brutoen je nettoloon? Of op hoeveel dagen klein verlet je mag rekenen als je in het huwelijksbootje stapt? Of nog, op hoeveel vakantiedagen je recht hebt volgend jaar? Ons Recht overloopt de belangrijkste berekeningsmodules. Sommige modules zijn voor iedereen toegankelijk, de meeste zijn voorbehouden voor leden van de vakbond (registreren/inloggen op de site).

deze toepassing kan je checken op hoeveel dagen klein verlet je in welke situatie recht hebt. Er zijn ook sectorale aanvullingen. Bijvoorbeeld voor de dienstensector (PC 218) en de metaalsector (PC 209). Formule Claeys

Deze module berekent de duur van de opzegtermijn en het bedrag van de opzegvergoeding bij bedienden met een brutojaarloon hoger dan 31.467 euro (loongrens 2012). Voor bedienden met een lager loon werd de opzegtermijn wettelijk forfaitair vastgelegd. De module bevat naast de berekening nog uitgebreide informatie over de opzeg voor bedienden en een overzicht van de index van de consumptieprijzen (basis 1996) sinds januari 2003. Belastingen

Voor deze dienstverlening gaan we in zee met DVV (Taxweb). Je kunt met Taxweb Met deze calculator kan je jouw brutoloon niet alleen je personenbelasting berekeomrekenen naar een nettobedrag. Dat is nen maar ook controleren of de uiteindehandig, want meestal zijn de officiële loon- lijke rekening van de fiscus voor het voorschalen gebaseerd op brutobedragen. En gaande jaar klopt. er zit nog wel wat verschil tussen je brutoen je nettoloon. Natuurlijk moet je wel wat Vakantie parameters kunnen bij de hand hebben: info over je gezinssituatie, de hoogte van Op hoeveel vakantiedagen heb je recht het eventuele inkomen van je echtgeno(o) als arbeider, bediende of schoolverlater t(e) of partner, eventuele andere inkom- (jeugdvakantie)? De module geeft ook sten, je statuut. Hoe meer gegevens je informatie over de verlofregeling voor ingeeft, des te nauwkeuriger de bereke- ambtenaren en grensarbeiders. ning.

Van bruto naar netto

Aan de slag?!

Tijdkrediet en loopbaanvermindering

Er zijn in België heel wat maatregelen om Welke uitkering krijg je als je tijdkrediet of de tewerkstelling te bevorderen. Je kunt loopbaanvermindering zou nemen (zowel online nagaan op welke voordelen en pre- voor profit als non-profit in de privésecmies je als werknemer recht hebt en wat tor)? Bovendien gaat de module ook na de voorwaarden zijn voor een bepaalde – voor werknemers uit de profit, privémaatregel. Dit alles op basis van een per- sector – of je recht hebt op een Vlaamse soonlijk profiel dat je zelf online kunt premie voor opleiding of zorg en worden opstellen. Zo kan je zoeken naar tewerk- eventueel andere bijkomende sectorale stellingsmaatregelen voor je eigen profiel. voordelen geafficheerd. Bezoek ook zeker Hoe meer informatie je invult, des te ver- www.tijdkrediet.be. fijnder het resultaat zal zijn. Brugpensioen Simulatie klein verlet

Trouwplannen? Bijzitter tijdens de verkiezingen? Vaderschapsverlof? Moet je deel uitmaken van een jury bij een proces? Met

Deze module simuleert het inkomen van wie met (halftijds) brugpensioen gaat. Ze is enkel bedoeld voor ACV-afgevaardigden.

Politiek De politiek is te belangrijk om ze niet ernstig te nemen. Wat niet wel zeggen dat er al eens niet mag worden gelachen. Ook lachen met politici is uiteraard niet verboden en bij de jaarlijkse Aalsterse carnavalstoet is menig politicus onderwerp van hoon en spot. Lokale en andere politici van wie de vertimmerde kop niet op een praalwagen staat, mogen zich in deze olijke Oost-Vlaamse stad zorgen maken. Voor ze aan de Dender aan het carnavaleske gebeuren toe zijn, mogen ze zich daar en elders ongerust beginnen te maken over andere belangrijke aangelegenheden. Wie op de digitale kiezerssite van de VRT, de Vragende Partij, keek naar de lokale verwachtingen van kiezers, zag dat de thema’s mobiliteit en milieu ook in de Ajuinenstad erg hoog scoorden. Uit die bevraging bleek niet dat er een grote nood was aan een schepen van Vlaamse Zaken in Aalst. Maar enquêtes zijn natuurlijk niet alleenzaligmakend en verrassingen zijn in het stads- en dorpsleven nooit ver weg. We praten hier over een regio waar de gemiddelde werkloosheid in het voorbije jaar met iets meer dan vier procent steeg. Het aantal mannen met minder dan één jaar werkloosheid nam met meer dan negen procent toe. Bij de groep met één tot twee jaar werkloosheid was er een stijging van acht procent. In zulke omstandigheden zijn er toch andere prioriteiten te bedenken dan het benoemen van schepenen van Vlaamse Zaken. Uitgerekend Karim Van Overmeire zou moeten waken over het Vlaamse karakter van Aalst. Het heeft veel weg van een carnavalesk verzinsel maar in wezen is het heel treurig. Bijna twintig jaar zat de man namens het Vlaams Blok, later voor het Vlaams Belang, in respectievelijk het federaal parlement, het Vlaams parlement en de Senaat. Van Overmeire is geen ‘mister nobody’ of één van de talloze meelopers waar een snel groeiende partij wel eens last van dreigt te hebben. Bij het VB was hij één van diegenen die mee de beslissingen namen. Van Overmeires overstap naar de N-VA leidde in 2010 al tot veel verwondering, zowel binnen als buiten de betrokken partijen. Die verbazing wordt nu nog gekwadrateerd. De democratie is een groot goed, iets wat vooral duidelijk wordt wanneer je het zonder moet doen. Politiek is ook de kunst van het verzoenen en het maken van keuzes. Je moet dus prioriteiten bepalen. Ik woon niet in Aalst, zelfs niet in de buurt, maar ben toch wat van de wereld. Een schepen van Vlaamse Zaken in Aalst lijkt mij redelijk hallucinant, zelfs wanneer ik mijn fantasie de vrije loop laat.

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

over de grenzen annick aerts

De Belgische bonden uit de industrie trokken op 8 oktober aan de alarmbel. Samen met andere Europese vakbonden pleitten ze voor een sterke, duurzame en sociale industrie. Door de economische crisis krijgt de industrie enorme klappen. Lokale en Europese overheden spelen daar niet genoeg op in. Er is geen samenhangende visie over de vraag hoe de industrie beter kan worden verankerd in Europa. Nochtans is de sector goed voor drie vierde van de Europese uitvoer. Niet minder dan 34 miljoen mensen verdienen hun brood in de industrie. Nieuwe spelers van buiten Europa nemen het vaak niet erg nauw met sociale regels en ecologische voorschriften. Die oneerlijke concurrentie doet de industriële tewerkstelling dramatisch afkalven. Verder creëert het een ware wildgroei van kwetsbare tewerkstelling (onderaanneming, uitzendarbeid, schijnzelfstandigen). Volgens de Europese vakbond IndustriAll is een economie zonder een sterke industrie gedoemd om te mislukken. Om die boodschap duidelijk te maken brachten de Belgische vakbonden een bezoek aan de werkgeversfederaties en de minister van Werk. Ze riepen op om samen de industrie te verdedigen. Concreet vroegen ze een Europees industrieel relancebeleid, gefinancierd door euro-obligaties en een belasting op financiële transacties. Zoiets kan alleen als hierbij voorrang gegeven wordt aan veiligheid, duurzaamheid en kwaliteitsvolle banen. Er is behoefte aan vernieuwende Europese projecten die een antwoord bieden op uitdagingen zoals klimaatverandering, energiebevoorrading, mobiliteit en veiligheid. Het huidige bezuinigingsbeleid van de EU leidt alleen maar tot achteruitgang. Meer achtergrondinformatie: www.industriall-europe.eu

Miljoenen op de been in Indonesië Op 7 oktober was het de internationale dag voor waardig werk. Vaste jobs worden almaar zeldzamer. Uitzendarbeid, werk in onderaanneming en tijdelijke banen krijgen de bovenhand, zeker bij jongeren. Lonen en arbeidsvoorwaarden komen onder almaar grotere druk te staan. De vakbonden kwamen op 7 oktober wereldwijd in actie om dit onder de aandacht te brengen. In Indonesië slaagden de bonden erin om bijna drie miljoen werknemers op straat te brengen. Ze wilden een halt toeroepen aan de outsourcing, wezen te lage lonen af en eisten de toepassing van een nationale gezondheidsverzekering op basis van een werkgeversbijdrage. Die eisen zijn niet nieuw maar de overheid blijft er doof voor. Indonesië scoort een economische groei van 6,4 procent, meer dan

Calderon aan de macht is, groeit de lijst van schendingen van fundamentele werknemersrechten zoals het recht op vrije verMexicanen ongerust over eniging en het recht op collectieve onderhandelingen. hervorming arbeidsrecht De bonden kwamen op straat om hun verDe Mexicaanse president Felipe Calderon zet tegen de hervorming te tonen. Hun sluist op een snel tempo een hervorming laatste overblijvende rechten zijn in gevaar. van het arbeidsrecht door het parlement. De voorstellen die op tafel liggen, maken Vakbonden zijn zowel over de inhoud als onderaanneming mogelijk zonder wetover de snelle gang van zaken erg ongerust. gevende mechanismen die bedrijven verAls de hervorming er komt, worden de werk- antwoordelijk maken voor het respectenemers- en vakbondsrechten serieus inge- ren van de arbeidsrechten in de hele keten. perkt. Werknemers in Mexico moeten nu al Werknemers kunnen door het nieuwe heel wat obstakels overwinnen om zich te wetsvoorstel zonder enige werkzekerheid organiseren in een onafhankelijke vakbond. zes maanden via een proefcontract worden Werkgevers kunnen er ongestraft de vak- tewerkgesteld. Het recht op staken zal worbond bestrijden en ondermijnen. Sinds den ondergraven. En werkgevers zullen het 14 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

China en India. Dat vertaalt zich niet in betere werknemersrechten. De minimumlonen liggen lager dan in China, Thailand en Maleisië. Outsourcing betekent in de praktijk dat voor alle jobs tijdelijke contracten de voorkeur krijgen. Bedrijven werken graag met dagloners, uitzendkrachten en onderaannemers. Werknemers die in dit regime werken verdienen niet eens de helft van wat ze nodig hebben om een waardig leven te leiden. Bovendien kunnen ze gemakkelijk worden ontslagen. Alleen voor onderhoud, catering, beveiliging en chauffeurs kan je volgens de vakbond outsourcing toestaan. Naar aanleiding van de manifestaties kondigde de overheid aan dat ze het probleem van de outsourcing op de agenda zal zetten en zal aanpakken. De voorstellen die ze hiervoor lanceerde gaan nog niet ver genoeg. Meer overleg zal nodig zijn. http://2012.wddw.org/

Sterke nood aan Europees industriebeleid

makkelijker krijgen om overleg met legitieme vakbonden te omzeilen en de autonomie van vakbonden aan te tasten. Wereldwijd is de vakbondswereld ook erg ongerust. Overal worden nationale vakbonden opgeroepen om het verzet van de Mexicanen te steunen. De klemtoon moet dringend komen op een nationaal sociaal overleg met de onafhankelijke vakbonden als legitieme partners. Op 1 oktober keurde het Mexicaanse parlement de wetgeving na een verhit debat goed. Binnen de dertig dagen moet de senaat nu de wetgeving bespreken. Het is ongehoord dat zulke fundamentele veranderingen op een drafje worden behandeld. www.industriall-union.org

Neen tegen stress, ja voor kwaliteitsvolle jobs

Opleidingsadvies 50+ Het opleidingscentrum Cevora wil actief helpen om 50-plussers enthousiast aan het werk te houden en ervoor zorgen dat zij zich goed voelen in hun job. De campagne Opleidingsadvies 50+ sluit aan bij die ambitie.

Campagne in contactcenters

Onder het motto ‘Klassebakken moet je koesteren!’ geeft Cevora doelgericht opleidingsadvies. Met als doel om oudere werknemers enthousiast aan het werk te houden en talenten te voeden. Er worden goedkope contracten gesloten om opdrachtgevers aan te trekken, wat ten koste van Werknemers uit de contactcenters de kwaliteit gaat. Robert Veekman, LBC-NVK-secretaris: “Wij ijveren lijden vaak onder stress. Volgens de al jarenlang voor een degelijk sociaal overleg over meest recente studie, gepubliceerd de arbeidsvoorwaarden in de sector. De werknedoor de federale overheidsdienst (FOD) mers uit de contactcenters verdienen dit.” Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Er moet een goed evenwicht worden gevonden Overleg, hangt de grote stress samen tussen kwaliteit en kwantiteit en tussen welzijn met de beperkte ontwikkelingsmogeen prestaties. Uit de geciteerde studie blijkt ovelijkheden van het personeel. En ook rigens dat er eenvoudige oplossingen te vinden met burn-out en met het verlangen om zijn. Oplossingen die de vakbonden op de werkeen andere baan te vinden. In oktovloer willen aankaarten om zo stress te bestrijber organiseerden de bediendevakden en de kwaliteit van deze banen te verbeteren. bonden samen met de wereldvakbond Contactcenters moeten echte opleidingsmogelijkheden bieden en bij de planning rekening houUNI Global Union een actieweek voor den met de voorkeuren van de werknemers. Het het personeel uit de contactcenters. is ook belangrijk om samen loopbaanplannen te De jongste studie van de FOD Werkgelegenheid, ontwikkelen en inmenging door de opdrachtgeArbeid en Sociaal overleg bevestigt dat de mede- ver te verbieden. werkers (operatoren) een hoger stressniveau heb- Het startschot van de campagne werd gegeven bij ben dan de gemiddelde werknemers. Hun klanten het contactcenter Stefanini, waar 182 banen op de zijn veeleisend, de controles zijn intensief en er tocht staan omdat het telecombedrijf Belgacom is veel routinewerk. De vaststelling van de bon- zijn contract niet wilde verlengen. den is duidelijk: het personeelsverloop blijft groot als gevolg van de geringe aantrekkingskracht van Meer info lees je op de sector en de onzekere arbeidsovereenkomsten. http://contactcenters.lbc-nvk.be. Monique Bra am

Voordelen voor de werknemer

- specifieke vaardigheden worden in kaart gebracht door ervaren consulenten - persoonlijk en gericht opleidingsadvies - een premie van 40 euro per jaar Voordelen voor de werkgever

- de capaciteiten van werknemers worden optimaal benut - ervaren medewerkers blijven gemotiveerd - een premie van 40 euro per gevolgde opleidingsdag op basis van het advies Twijfel niet langer en schrijf je in voor een gesprek tijdens of buiten de werkuren, via www.cevora.be/opleidingsadvies! Voor meer info kan je ook terecht bij de opleidingsconsulente van de LBC-NVK, Annemie Plessers (via aplessers@acv-csc. be of 0478 / 45 42 62).

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

discriminatie

Arbeidsmarkt stelt 45-plussers dikwijls teleur Mentaliteit moet nog flink veranderen Denis Bouwen en Saskia De Bondt

Wie de kaap van de 45 of 50 jaar heeft overschreden, moet flink uit zijn pijp komen om nog een serieuze kans te maken op de arbeidsmarkt. Recent onderzoek van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding (CGKR) wijst uit dat 45-plussers een aanzienlijk risico lopen om te worden gediscrimineerd wanneer een werkgever kandidaten uitnodigt voor een sollicitatiegesprek. Ingrid en Martine vertellen over hun ervaringen op de arbeidsmarkt.

Uit een enquête van het CGKR blijkt dat bijna de helft van het bevraagde HR-personeel erkent dat de leeftijd van een kandidaat een effect heeft op de uiteindelijke selectiebeslissing, dus ook na de uitnodiging voor een eerste sollicitatiegesprek. Vijftien procent van de selectieverantwoordelijken denkt mij vertellen hoe ik mijn werk moest doen. en luisteren ze naar wat ik zeg. Voor de jondat oudere sollicitanten zich meer moeten Dat was er te veel aan. Ik kreeg een burn- gere collega’s ben ik soms een soort moebewijzen dan hun jongere tegenhangers. out. Na intense begeleiding door mijn huis- derfiguur.” Hoe vergaat het oudere sollicitanten op de arts en een burn-out-therapeut besefte ik “Ga op pad met een flinke dosis zelfvertrouarbeidsmarkt? Ingrid en Martine vertellen dat terugkeren naar de school geen goed wen en vestig de aandacht op alle kwaliteiwat zij zoal meemaakten. idee was. Ik moest gaan solliciteren om ten en ervaring die je hebt”, adviseert Ingrid weer een job te vinden waarin ik me goed aan minder jonge mensen die (ander) werk zoeken. “Er zijn ook voordelen aan wat kon voelen.” Ingrid ouder zijn. Som die voordelen voor jezelf Ingrid is de kaap van de vijftig voorbij. Twee maanden op en gebruik ze om werkgevers te overtuiVeertien jaar lang woonde ze in Nederland. gen van de meerwaarde die jij te bieden hebt. Een tijdlang was ze gewoon huisvrouw en Het solliciteren duurde hooguit twee maan- Blijf jezelf ook bijscholen. Doe je dat niet, moeder voor de kinderen. Toen de drie kin- den. Op twee sollicitatiebrieven kwam geen dan rangeer je jezelf op een zijspoor.” deren wat groter werden, werkte Ingrid als antwoord. Voor drie andere vacatures mocht vrijwilliger in het plaatselijke onderwijs. Ingrid wel op gesprek komen. Een droom Martine Uiteindelijk ging ze tijdelijk vervangingen werd werkelijkheid: Ingrid vond ander werk als verantwoordelijke voor een project in de Martine is een prille vijftiger. Ze studeerde doen op diverse scholen. Na haar terugkeer naar België werkte Ingrid gezondheidszorg. “Een totaal nieuwe wereld in 1983 af als vertaalster Nederlandseerst een jaartje thuis. Maar dat ging al voor mij. Ik heb nu een opdracht die veel Frans-Duits. Haar eerste werkgever was gauw vervelen. Een te meer zocht ze vrij- breder en dieper gaat dan al wat ik in het een bekend postorderbedrijf in Turnhout, waar ze werkte als corrector van catalogen. willigerswerk op de plaatselijke school. Om onderwijs kende.” financiële redenen ging ze ook op zoek naar “Geloven in mezelf was het moeilijkste van Maar de job begon te vervelen en ze sollibetaald werk. Ze werkte als tijdelijke leer- alles. Wie zou er nog iemand willen aanwer- citeerde spontaan bij een familiebedrijf in kracht, secretariaatsmedewerker, beleids- ven die de 50 gepasseerd was? Kon ik nog Wommelgem, een verdeler van natuurproondersteuner en zelfs zorgcoördinator. Op wel iets anders dan in het onderwijs staan? ducten. Het duurde niet lang of ze kreeg zeker ogenblik begon Ingrid kinderen met Zou ik mezelf nog kunnen aanpassen? Nog daar een baan aangeboden. Aanvankelijk snel genoeg nieuwe dingen leren? En zou ik moest ze teksten intikken en lay-outen in psychosociale problemen te begeleiden. de reclamestudio van het bedrijf. Na verToen Ingrids huwelijk op de klippen liep, geen tweede burn-out oplopen?” vond ze veel begrip bij de directeur van de Ingrids leeftijd bleek geen handicap maar loop van tijd ging ze correctie- en vertaalschool waar ze werkzaam was. Haar colle- een troef. “Voor de jobs waarop ik sollici- werk doen en werd ze verantwoordelijk voor ga’s toonden minder begrip en kwamen in teerde was maturiteit van groot belang. De het reserveren van productadvertenties in opstand omdat ze slechter functioneerde. werkgevers in kwestie zochten ervaren en diverse tijdschriften. De directie kon niet anders dan haar een stressbestendige mensen die actief konden “Eind jaren negentig kwam het bedrijf onder andere functie te geven. “Van de ene op de luisteren en goed communiceerden. In mijn zware druk door de toenemende concurandere dag gingen piepjonge leerkrachten nieuwe job vragen collega’s me vaak om raad rentie van bepaalde ketens en websites 16 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

en vooral door de oplopende verzendingskosten”, legt Martine uit. “Jongere collega’s zochten andere oorden op, de oude garde bleef. Een geplande fusie met een Duitse branchegenoot ging niet door. In juni 2009 viel het doek en ging ons bedrijf failliet.” Het bedrijf bleek vooral nog een lege doos zonder veel liquiditeiten. Van een fatsoenlijke ontslagvergoeding op basis van de formule Claeys kwam niets in huis. Martine en haar collega’s moesten het stellen met een beperkte vergoeding via het Fonds voor Sluiting van Ondernemingen. “Een bittere pil om te slikken”, zegt Martine. Outplacement

Twee jaar lang kregen Martine en haar collega’s wel outplacement. “In een gemoedelijke sfeer werden we geholpen om ons ontslag te verwerken en werden we geïnformeerd over moderne sollicitatietechnieken. Maar de tijd vliegt snel en je hebt al gauw een flink gat in je cv. Ik ging niet alleen naar het outplacementbureau maar volgde ook informaticacursussen om bij te benen. Maar mijn achterstand was te groot om de kloof nog te dichten.” Na twee jaar werkloosheid schreef Martine zich spontaan in bij de 50+ Club van de VDAB. “De bijeenkomsten met de 50+ Club waren erg positief. Maar we leerden er ook dat vacatures vooral worden ingevuld door te netwerken en dus niet in de eerste plaats via advertenties. Toen ik dat hoorde, schrok ik wel.” Momenteel verstuurt Martine één of twee sollicitatiebrieven per week. In het wilde weg solliciteren wil ze bewust niet doen. “In drie vierde van de gevallen krijg ik een beleefd of respectvol antwoord, ook al gebeurt dat soms met een standaardbrief. Geen enkele werkgever gaat je recht voor de raap vertellen dat je leeftijd een obstakel is. Ik verdiende nooit een erg hoog loon en ben best bereid voor een redelijk bedrag te werken. Maar je moet wel de kans krijgen om zoiets aan een werkgever te vertellen en hem te overtuigen van de troeven van 50-plussers.” “Ik blijf voort zoeken naar ander werk”, besluit Martine. “Maar ik weiger er onder door te gaan.”

Loopbaanontwikkeling: “Veel hangt af van sector en ervaring” Het Centrum voor Loopbaanontwikkeling van de LBCNVK begeleidt vooral mensen met een baan die een andere wending aan hun carrière willen geven. “Niet zo jonge kandidaten hebben het inderdaad niet gemakkelijk op de arbeidsmarkt”, bevestigen de consulenten van het CLO. “Maar veel is afhankelijk van de sector, de ervaring en de opleiding. Sollicitanten tussen de 45 en 50 zullen het vaak nog iets minder moeilijk hebben dan wie al de 50 voorbij is.” Wie als oudere van werk wil veranderen of gewoon werk zoekt, geeft te vaak snel de moed op, ervaren ze bij het CLO. “Je moet proberen genoeg zelfvertrouwen te hebben.” In sommige sectoren is het wel mogelijk om als oudere werk te vinden, zeker als je over de nodige deskundigheid of vakkennis beschikt. Werkgevers zijn wel vaak bang van de ‘looneisen’ die oudere kandidaten zouden kunnen stellen. In de non-profit hebben ze soms de schrik dat ouderen te veel tijdkrediet zullen aanvragen. De mensen van het CLO bevestigen dat de mentaliteit bij heel wat werkgevers nog moet evolueren. “Nogal wat werknemers hebben hun denkpatroon al langer aangepast. Steeds meer mensen beseffen dat ze niet met brugpensioen zullen kunnen maar langer zullen moeten werken. We zien ook dat oudere werknemers sneller dan vroeger beslissen om zich bij te scholen.” “Bij het CLO kunnen we ook, dankzij een persoonlijke begeleiding, voor 50-plussers het verschil maken. Het helpt zeker wanneer we die mensen leren hoe ze hun ervaring en competenties kunnen verkopen. Sommigen komen na de begeleiding tot het inzicht dat een bijkomende opleiding soms essentieel is om opnieuw inzetbaar te zijn op de arbeidsmarkt.” De consulenten adviseren oudere werkzoekenden om hun netwerk aan te spreken en de sterktes en zwaktes in kaart te brengen. “Een goede uitstraling is belangrijk. Blijf verzorgd voor de dag komen. Stel jezelf in vraag en zorg ervoor dat je bijblijft. En neem berekende risico’s wanneer je solliciteert.”

Plan moet oudere werknemers meer kansen geven Nieuwe cao nummer 104 schetst kader De nieuwe cao nummer 104, afgesloten in de Nationale Arbeidsraad, verplicht bedrijven en instellingen uit de privésector om een ‘werkgelegenheidsplan voor 45-plussers’ uit te werken. Alle bedrijven en instellingen met meer dan twintig werknemers moeten tegen april 2013 een plan hebben waardoor ze meer werknemers van boven de 45 kunnen in dienst houden of aanwerven. Herman Fonck, die de Dienst Onderneming van het ACV leidt, denkt dat de maatregel wel degelijk positieve effecten kan hebben. Maar vanzelfsprekend is dat ook weer niet. Uit vele hoeken is sinds lang te horen dat ‘we langer moeten werken’. Wil je mensen langer doen werken, dan moeten ze ook kunnen rekenen op aangepast werk en aangename werkomstandigheden. In vergelijking met heel wat andere Europeanen vinden gemiddeld meer oudere Belgen dat hun werk niet vol te houden is tot aan hun zestigste. Cao 104 verlangt dat ondernemingen ‘maatwerk’ leveren zodat oudere werknemers langer aan het werk kunnen en willen blijven. Een fabriek heeft andere noden dan een bouwwerf of een ziekenhuis. De werkgever moet dus een werkgelegenheidsplan voor 45-plussers maken dat bedoeld is voor één jaar of een aantal jaar. Het plan moet de tewerkstelling van 45-plussers verzekeren of vergroten. Er kan worden gedacht aan maatregelen op het vlak van selectie en indienstneming, de ontwikkeling van competenties, loopbaanontwikkeling en –begeleiding, interne mutaties, arbeidstijden en arbeidsomstandigheden en ga zo maar door. De werkgever moet het plan vooraf bespreken met de ondernemingsraad, het preventiecomité (CPBW) of de vakbondsafvaardiging. Wil de werkgever de cao niet toepassen? Dan kan de inspectie sociale wetten optreden. Indien nodig kan de arbeidsrechtbank de werkgever dwingen toch een plan te bedenken. Sommigen vrezen dat cao nr. 104 een maat voor niets zal blijken. “Veel hangt af van de vraag hoe de werknemers het aanpakken”, vindt Herman Fonck van het ACV. “Dankzij de cao is er nu een kader en zijn er minimale verplichtingen om zo’n werkgelegenheidsplan te bespreken. Als een werkgever niet ingaat op de voorstellen van de werknemers, moet hij schriftelijk uitleggen waarom.” Volgens Fonck is het belangrijk dat de werknemersvertegenwoordigers de nieuwe cao au sérieux nemen. “Als een werkgever zich er vanaf wil maken met wat schriftelijke formaliteiten, kan dat. Maar als we écht willen dat mensen langer werken, moeten we vroeg of laat toch iets doen om de kwaliteit van het werk te verbeteren.”

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

FLEXIBILISERING

Werkgevers eisen almaar meer flexibiliteit Arbeidsmarkt zonder menselijk gelaat kan niet de bedoeling zijn almaar erger. Werknemers moeten extra opdraven en langer blijven.” Het vergt heel wat gepuzzel om werk en privé te combineren, zegt Hélène. “In mijn gezin spreken we elke week af wie de kinderen ophaalt en wie ze naar school of naar het voetbal of het volleybal brengt. En ook wie zich bezig houdt met het huiswerk van de kinderen. Als mijn man en ik allebei vastzitten, moeten we aan iemand anders vragen om de kinderen op te halen. Met mijn flexibele uurroosters kan ik dikwijls ook niet meedoen aan activiteiten die elke week op hetzelfde tijdstip plaatsvinden.”

Peter Tierens en denis bouwen

Weldra wordt het startsein gegeven voor een nieuw interprofessioneel overleg. Waarover dit zal gaan, is ondertussen al wel duidelijk. Uit werkgevershoek weerklinkt sinds mensenheugenis de weinig inspirerende mantra van meer flexibiliteit en minder loonkosten.

“Bij Aldi wordt flexibiliteit alleen maar erger” Hélène werkt bij de supermarktketen Aldi, waar ze filiaalassistente is. De bedrijfscao’s beperken de flexibiliteit enigszins bij de keten. “Voor alle deeltijdse werknemers hebben wij de afspraak dat ze recht hebben op een vierdaagse werkweek”, vertelt Hélène. “Er mag maar één keer per week een dag van minder dan 7 uur en 15 minuten worden ingepland, behalve dan in juli, augustus en december. Maar de afspraken worden vaak niet nageleefd door de filiaalleiders die de planningen opstellen. De werknemers kennen de bewuste cao dikwijls niet of durven niet voor hun rechten op te komen.” De Aldi-directie wil de cao niet meer toepassen voor nieuwe werknemers, in het kader van de plannen om de openingsuren van de winkels te verruimen. “Zo wordt 18 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

Ploegensysteem en vaste nacht bij Nike

Ook de regering-Di Rupo I meent, onder zware druk van de flexi(curity)-adepten uit Europa, de uitweg uit de crisis te vinden in een modernisering van de arbeidsmarkt. Goed nieuws, want ook de vakbonden willen moderniseren. Slecht nieuws, want eigenlijk willen sommigen alleen flexibiliseren. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) pleit voor een berekening van de arbeidsgrenzen op jaarbasis. Maar dat is eigenlijk al mogelijk sinds 1985. Er gebruik van maken vergt weliswaar enig overleg met het personeel. Maar klaarblijkelijk is overleg niet langer sexy. Het ziekteverzuim bij werknemers zit in de lift. De citroenloopbaan – altijd meer, beter en langer – eist zijn tol. Is een moderne arbeidsmarkt een arbeidsmarkt zonder menselijk gelaat? Moet de werknemer die door de bedrijfspoort gaat alle hoop laten varen? Constructief overleg voeren is nochtans mogelijk. De arbeidsmarkt moderniseren ook. Maar laat het dan wel een modernisering zijn waar iedereen beter van wordt.

het personeel flexibeler en kunnen ze vijf dagen per week werken met kortere werktijden. Bijvoorbeeld vanaf 11.00u tot aan de sluitingstijd.” In principe moet de planning bij een Aldiwinkel drie weken van tevoren worden uitgehangen. Meestal gebeurt dat ook. “Zo kan je toch wat plannen en afspraken maken binnen het gezin”, aldus Hélène. “De planning kan alleen nog worden veranderd als de werknemer akkoord gaat.” Vaak moet de planning worden aangepast wegens ziektes, te veel werk of een slechte planning. De werknemers krijgen dan de vraag om extra te presteren. “Het gebeurt de jongste tijd geregeld dat mensen de avond voordien gebeld worden met de vraag of ze niet wat vroeger kunnen beginnen. Soms krijgen ze de vraag om ’s avonds toch langer te blijven. Met de jaren wordt de flexibiliteit

Nathalie Engelen is bij Nike in Laakdal vakbondsafgevaardigde van de LBC-NVK. Ze heeft daar een zitje in de ondernemingsraad. “In onze operations werken we met een ploegensysteem en een vaste nacht”, vertelt Nathalie. “Als het nodig is, kunnen de vaste werknemers vrijwillig op zaterdag een halve of hele dag werken. Het is ook mogelijk om in de week tot middernacht te werken en dan ‘s vrijdags de nacht te doen. Wie de hele week tot middernacht werkt, mag vrijdags om 20.00u stoppen.” Bij Nike is wel een maximumgrens ingebouwd: tot tien uur per dag en 46 uur per week. “Wanneer er veel plusuren gepresteerd zijn en het verlofpercentage wordt verhoogd, dan krijgen diegenen die de meeste uren werkten voorrang voor verlof.” “In de support wordt gewerkt met een systeem van glijdende werkuren. De collega’s daar kunnen starten tussen 7.30u en 9.00u en stoppen tussen 16.00u en 17.30u.” Bij Nike mag in elke afdeling 20 procent van het personeel de werkdag later beginnen. Twintig procent mag ook de werkdag vroeger afronden. Er moet wel een minimumbezetting voor basisdiensten zijn.

“Slapeloosheid en oververmoeidheid bij Flightcare” Het werk van Marc Dobbelaere speelt zich af op Brussels Airport. Vijftien jaar lang werkte hij bij Sabena. Daarna kwam hij in dienst bij Flightcare, dat onlangs werd overgenomen door Swissport. Het bedrijf heet nu dan ook Swissport Belgium. Bij Swissport doen ze aan goederenbehandeling en zorgen

ze voor de ‘afhandeling’ van passagiers en hun bagage. De werknemers maken ook vliegtuigen van diverse maatschappijen schoon. “Ik heb altijd voor de passenger services gewerkt in een flexibel ploegensysteem”, legt Marc uit. “Flexibiliteit is een must op de luchthaven vermits er geen echte regelmaat is in het aantal vluchten, het aantal passagiers, de vertrekuren, de luchtvaartmaatschappijen die beslissen naar en van Brussel te vliegen of vluchten af te lassen voor een bepaalde periode. In de vakantieperiodes zijn er ook veel chartervluchten.” Bij Swissport kan je elke maand op een werkrol invullen wanneer je wil werken of vrijaf hebben. Voor de dagen die je werkt, kan je kiezen om welk uur je begint. Maar het is nooit zeker welke uren het uiteindelijk zullen zijn. “Meestal kiezen mensen altijd voor ochtendploegen of avondploegen om een zekere regelmaat te hebben. Sommigen doen liever de nachtploeg. Het is ook mogelijk om ’s zondags en op feestdagen te werken en die uren te recupereren op andere dagen. Ik werk bijvoorbeeld één weekend op twee en vraag elke woensdag vrijaf. Zo kan ik mijn kinderopvang regelen.”

oververmoeidheid. En de onregelmatige maaltijdpauzes leiden tot maag- en darmklachten. Volgens Marc gaat de flexibiliteit nu veel te ver. “De KU Leuven deed vroeger al onderzoek naar de tevredenheid van ons personeel maar de directie wilde nooit de resultaten openbaar maken.” Met de komst van Swissport als nieuwe eigenaar kreeg het personeel de belofte dat er een beter personeelsbeleid zal worden ontwikkeld om het werk aantrekkelijker te maken. “De mensen waren de aanpak van Flightcare meer dan beu en hopen dat het nu beter zal worden. Maar de meeste managers uit de Flightcare-tijd zijn er wel nog altijd.”

“Gelukkig zijn er familieleden en vrienden”

Kris is bediende verkoper in een winkel van Colruyt. “Ons uurrooster begint vanaf 6.00u en eindigt om 20.00u, met één uitzondering: ’s vrijdags is de winkel open tot 21.00u. Zondag is onze rustdag.” De dagplanning start bij Colruyt tussen 6.00u en 14.00u. Ze stopt tussen 12.00u en 21.00u. “Als je kijkt naar onze uren, is geen enkele dag of week dezelfde”, vertelt Uitermate belastend Kris. “Vermits we vaak ’s zaterdags moeten Wie bijvoorbeeld in de ochtendploeg zit, werken, kunnen we een dag vrij nemen in moet soms om 3.00u beginnen, de dag de week. Onze vrije dag valt altijd op een daarop om 6.00u en de dag nadien om andere weekdag maar soms ook op zaterdag. 4.00u. Geen regelmaat dus, wat uitermate Elke vrijdag worden de uurroosters uitgebelastend is voor de gezondheid. “Ons enig hangen voor de komende drie weken. Die rustmoment is de maaltijdpauze maar die roosters houden rekening met eventuele wordt niet regelmatig genomen. Soms kan persoonlijke wensen.” die pauze niet of niet helemaal gebruikt Volgens Kris is het ‘een erg moeilijke puzzel’ worden.” “In de tijd van Sabena was het systeem nog leefbaar en werd zoveel mogelijk rekening gehouden met de wensen van de werknemers. Maar bij Flightcare gingen de werkomstandigheden er sterk op achteruit. Het is nu heel moeilijk om je sociaal en familiaal leven te regelen. De jaarlijkse wettelijke vakantiedagen naar eigen wens opnemen is ook lastig. Het gaat zelfs zover dat het bedrijf zelf je wettelijke vakantiedagen inplant, zonder je toestemming te vragen. Anders raken ze niet op tegen het eind van het jaar.”

om de flexibiliteit te combineren met het privéleven, zeker wanneer er kinderen zijn. “Gelukkig zijn er familieleden en vrienden om de puzzel compleet te maken.”

Grote variatie aan uurroosters bij Belgian Sky Shops Caroline, Gilberte en Véronique zijn alle drie verkoopsters bij Belgian Sky Shops op de luchthaven in Zaventem. Zij weten maar al te goed wat het is om flexibel te werken. Hun winkels zijn open van 4.30u tot middernacht, en dat zeven dagen op zeven. De eerste ploeg start dan ook om 4.30u. “Wij kennen onze jaarplanning van tevoren”, leggen de drie verkoopsters uit. “Zo is het gemakkelijker om afspraken te maken in ons privéleven.” Op de 21ste van elke maand krijgen ze bij Belgian Sky Shops het effectieve werkrooster voor de komende maand. Er is een grote variatie aan uurroosters. De keten heeft geen vast ploegensysteem. Het is best mogelijk dat je ’s zaterdags tot 20.00u werkt en ’s zondags om 6.00u al opnieuw van de partij moet zijn. “Positief is dat we met onze uren niet in de file moeten staan”, klinkt het. De drie vrouwen vinden het erg lastig om het werk met het gezinsleven te verzoenen. Vooral voor werknemers die er alleen voor staan. “Onze partners of ouders zijn belangrijk om de kinderen op te vangen.” Véronique koos er bewust voor om elke dag om 4.30u te beginnen werken in de ‘flexploeg’. Zo heeft ze meer tijd om haar jonge schoolgaande kinderen op te voeden en te begeleiden.

Er kunnen ook ‘split shifts’ worden opgelegd. De werknemer werkt dan bijvoorbeeld van 7.00u tot 11.00u en van 16.00u tot 20.00u. “Het bedrijf past dat vaak toe bij nieuwe collega’s met tijdelijke contracten. Er zouden nu plannen zijn om die aanpak op het hele personeel toe te passen. Voor wie dicht bij de luchthaven woont, is zoiets soms nog haalbaar. Maar niet iedereen woont dichtbij.” Door de grote variatie aan uurroosters lijden sommige werknemers aan slapeloosheid en Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

arbeids-gericht marc weyns

Op 13 maart 2008 kwam een werkneemster voltijds in dienst van een dienstverlenend bedrijf. Er werd een proefperiode overeengekomen van zes maanden. In het bedrijf bestond een glijdende uurregeling. Op 25 juli gaf de werkneemster een briefje aan de werkgever waarin haar zwangerschap werd bevestigd. Een paar dagen later riep de werkgever haar op het matje omdat ze de regels over het glijdende uurrooster en het tikken niet naleefde. Met een brief van 29 september maakte de werkgever meteen een einde aan het contract en betaalde hij een opzegvergoeding van zeven dagen loon; de proefperiode liep toen nog omdat ze door de vakantie was ‘verlengd’. De werkneemster betwistte haar ontslag omdat ze een oorzakelijk verband zag met haar zwangerschap. Het arbeidshof van Brussel moest het geschil beslechten. In een arrest van 20 april 2012 verwees de rechter naar de beschermingsregeling voor een zwangere werkneemster: de werkgever die ingelicht wordt over de zwangerschap, mag geen einde maken aan de arbeidsovereenkomst behalve wegens een reden die niets met de zwangerschap heeft te maken. De werkgever moet bewijzen dat die reden werkelijk bestaat. Hoe valt die bescherming te rijmen met de proefperiode? Die moet beide partijen immers de kans geven om na te gaan of ze het professioneel met elkaar kunnen vinden. De bescherming geldt ook tijdens de proeftijd, maar dan heeft de werkgever – volgens de Brusselse rechters – een ruimer appreciatierecht. De ontslagreden moet objectief en controleerbaar zijn, maar kan niet worden beperkt tot alleen een dringende reden of economische of technische motieven. Ook het gedrag van de werknemer kan een reden zijn tot ontslag. In dit geval vond het arbeidshof dat de reden voor het ontslag niets met de zwangerschap te maken had.

Te veel loon uitbetaald

Ontslag wegens dringende reden moet goed omschreven zijn Een werknemer komt in dienst op 1 september 2010 en al op 22 oktober maakt de werkgever een einde aan de arbeidsovereenkomst wegens dringende reden. Hij stuurt een lange ontslagbrief, maar blijft over de ontslagreden erg vaag: “Het gaat meer bepaald over opmerkingen, suggesties en insinuaties met seksuele inslag die een inbreuk zijn op de eerbaarheid van het individu” . De werknemer betwist dat hij ongeoorloofde handelingen stelde en vraagt aan

dringende reden. De arbeidsrechtbank van Tongeren volgde de werkgever in zijn beoorEen werknemer is in dienst van een archi- deling, maar het arbeidshof in Antwerpen tectenbureau sinds 2004. De loonadminis- velde op 3 oktober 2011 een ander arrest. tratie wordt gedaan door een sociaal secre- Het feit dat er te veel loon werd betaald, is tariaat. Dat secretariaat betaalt ongeveer niet het gevolg van een fout van de werknevier jaar lang een loon uit dat hoger was mer. Die heeft dat ook niet op slinkse wijze dan aanvankelijk werd overeengekomen. verborgen gehouden voor zijn werkgever. Blijkbaar maakte het sociaal secretariaat Bovendien werd hem nooit duidelijk de een fout. In 2008 licht het secretariaat de vraag gesteld om het te veel betaalde loon werkgever in over het ‘te veel’ betaalde loon. terug te betalen. Uit al die elementen moet De werkgever maakt daarop meteen een worden afgeleid dat de verdere samenwereinde aan de arbeidsovereenkomst wegens king tussen de werkgever en de werknemer

20 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

de werkgever om die heel vage ontslagmotivering toch concreter te maken. De werkgever slaagt daar niet in en legt een hele tijd na het ontslag nog wel twee anonieme schriftelijke verklaringen voor. De arbeidsrechtbank in Gent oordeelde in een vonnis van 31 mei 2012 dat de werkgever de ontslagreden zo vaag omschreef dat de werknemer te weinig op de hoogte was van wat hem werd verweten en dat de rechtbank onmogelijk de ernst van de beweerde feiten kon beoordelen. Kortom, de werkgever schoot tekort in zijn wettelijke motiveringsplicht. De werkgever werd daarom veroordeeld tot het betalen van een opzegvergoeding.

Bescherming zwangere werkneemsters

niet dadelijk en definitief onmogelijk geworden was. Er was dus geen dringende reden in het spel. De rechter voegt er nog aan toe dat het zeker niet normaal is dat er vier jaar lang te veel loon werd betaald zonder dat de werkgever of het sociaal secretariaat dat opmerkte, maar dat dit niet kan worden verweten aan de werknemer. Zijn job was de werknemer kwijt. Maar drie jaar na zijn ontslag kreeg hij toch een opzegvergoeding die het leed enigszins compenseerde.

RUBRIEKSNAAM inbox

Eerste winnaars krijgen tablet In Ons Recht van juni hebben we de digitale versie van Ons Recht gelanceerd. Al wie Ons Recht liever online leest of de papierberg wil verMaak ook kans en surf naar minderen, kan zich http://onsrecht.lbc-nvk.be sindsdien abonneren om je in te schrijven voor de digitale op een maandelijkse versie van het ledenblad van jouw vakbond LBC-NVK! Ons Recht-mail. Het Elke maand verloten we onder aanbod werd nog de inschrijvers voor Ons Recht aantrekkelijker doordigitaal een Samsung tablet. dat digitale abonJe inschrijving wordt maar één keer nees kans maakten geregistreerd, dus kan je maar één om een Samsungkeer meedingen voor een tablet. tabletcomputer te winnen. Onze actie leverde meteen een massa digitale abonnees op. Bijna 8.000 Ons Recht-abonnees stapten inmiddels over naar de digitale versie. Uit de lijst trok een onschuldige hand vijf gelukkigen: Bea Deconinck uit Herk-destad, Christel Peeters uit Averbode, Christine de Schepper uit Adegem, Corinna Alaerts uit Lebbeke en Ingrid Paternotte uit Rumst kregen hun tablet al thuis bezorgd. Nog tot eind dit jaar loopt de kennismakingsactie verder. Elke maand bezorgen we een Samsung Galaxy tablet aan één nieuwe abonnee. Vul dus snel je gegevens in op http://onsrecht.lbc-nvk.be en maak nog deze maand ook kans op een trendy tablet!

ELKE MAAND EEN SAMSUNG TABLET TE WINNEN!

Water is een mensenrecht Steun Europees Burgerinitiatief

monique bra am

Publicaties Op de website kan je als LBC-NVK-lid een schat aan publicaties downloaden. Publicaties over eerder algemene thema’s, maar ook interessante sectorbrochures. Je vindt ze op www.lbc-nvk.be onder ‘publicaties’. Daarnaast is het ACV ook erg goed gedocumenteerd. Via www.acv-online, ‘publicaties en documentatie’, vind je een schat aan themabrochures die te maken hebben met je werknemersstatuut. Denk aan brochures rond tijdkrediet, vakantie, opleiding, arbeid en zwangerschap, arbeid en zorg.

Kaderleden, hooggeschoolden, leidinggevenden De LBC-NVK (ACV) biedt hooggeschoolden en kaderpersoneel een NVK-netwerk aan via www.nvk.be. NVK staat voor Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel. Networking, ontmoeting en uitwisseling, daar draait het om bij het NVK. De kaderwerking organiseert workshops, infodagen en seminaries voor kaderleden. Voor jonge starters en professionals, maar ook voor ervaren en doorgewinterde kaderleden en werknemers met een leidinggevende functie. Ben je al LBC-NVK-lid maar nog niet geregistreerd als kaderlid? Doe het online. Dan ontvang je naast de info als LBC-NVK-lid ook het driemaandelijkse tijdschrift Kader en word je op de hoogte gehouden van specifieke NVK-initiatieven.

LBC-NVK-ledennieuwsbrief De LBC-NVK is de voorbije zomer gestart met een nieuw initiatief. Elke maand ontvangen LBC-NVK-leden van wie we het e-mailadres kennen een digitale nieuwsbrief met (nog) meer actualiteit. Onze standpunten, onze campagnes, maar ook mededelingen over bijvoorbeeld je vakbondspremie en eindejaarspremie. Nog geen nieuwsbrief in je mailbox gezien? Geef dan je mailadres online door via www.lbc-nvk.be en vul het formulier ‘Zin in de LBC-NVK-ledennieuwsbrief’ in. Dit formulier vind je via ‘publicaties, nieuwsbrieven’. Word fan van onze facebookpagina:

www.facebook.com/vakbondlbcnvk Twitter:

Alle burgers hebben schoon drink- Het Europees Burgerinitiatief is een water en goede sanitaire voorzienin- campagne die het mensenrecht op gen nodig. ACV Openbare Diensten water en sanitaire voorzieningen wil doet mee aan een Burgerinitiatief verwezenlijken. De initiatiefnemers dat de Europese Unie op haar ver- kanten zich tegen de privatisering antwoordelijkheid wijst. De EU moet en liberalisering van waterdiensten. de watertoevoer en de toegang tot Water is een openbaar goed, geen sanitaire voorzieningen bevorderen handelswaar! als essentiële openbare diensten voor iedereen. Ze moet ook meer inspanningen doen om het recht op schoon Steun de campagne en zet jouw drinkwater en sanitaire voorzienin- handtekening via www.right2water.eu. gen wereldwijd te promoten.

www.twitter.com/lbcnvk

Infoavond tijdkrediet in Sint-Niklaas De recent afgesloten cao nr. 103 verandert een aantal regels op het vlak van tijdkrediet. Over dit thema organiseren de LBC-NVK-besturen van Waas en Dender een informatieavond. Die vindt plaats op woensdag 21 november om 20.00u. in vergadercentrum Den Hof, H.Heymanplein 7, St-Niklaas. Inschrijven, met vermelding van naam, adres en lidnummer, kan via lbc-nvk.st-niklaas@acv-csc.be. Je kunt ook telefonisch inschrijven via het nummer 03 / 765 23 70.

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

RUBRIEKSNAAM

Vroege uitkering kapitaal groepsverzekering wordt zwaarder belast Alleen deel gefinancierd door werkgever

60 jaar is geworden. Het geld uitkeren op 60 jaar kan alleen wanneer het pensioenregleNet voor de zomervakantie werd ment zoiets mogelijk maakt. In het pensioenreglement worden de rechten en plicheen aantal maatregelen uit het ten van werkgever en werknemer bepaald. regeerakkoord van Di Rupo I in Overlijdt de aangesloten werknemer voor een wet gegoten. Eén van die één van die tijdstippen? Dan bepaalt het maatregelen komt erop neer dat pensioenplan doorgaans dat er een kapihet kapitaal van een aanvullend taal wordt uitgekeerd aan een begunstigde. pensioen meer belast wordt wanBij een pensionering, op de leeftijd van 60 neer dat geld bij leven wordt uitjaar of bij overlijden zal voor het pensioengekeerd voor de leeftijd van 62 kapitaal een gunstig belastingtarief gelden. jaar. Hoe ziet die hogere belasGedurende lange tijd was het tarief 16,5 ting eruit? En worden àlle kapiprocent voor kapitalen gevormd via werktalen, uitgekeerd voor de leefgeverstoelagen. Het Generatiepact uit 2005 bracht daar verandering in. Volgens dat pact tijd van 62 jaar, zwaarder belast? worden werknemers beloond wanneer ze tot Ons Recht geeft het antwoord. de wettelijke pensioenleeftijd (65 jaar) blijEven opfrissen Tal van bedrijven hebben een plan waarven werken en pas dan hun aanvullend pendoor werknemers een aanvullend pensi- Volgens de wetgeving mag een aanvullend sioenkapitaal opvragen. Zulke werknemers oen krijgen wanneer ze met pensioen ver- pensioen alleen worden uitgekeerd op het moeten geen 16,5 maar slechts tien procent trekken. Zo’n aanvullend pensioen wordt ogenblik van de pensionering – bij een ver- betalen op het kapitaal gevormd via werkgefinancierd vanuit werkgeverstoelagen vroegde pensionering of wanneer de wet- geverstoelagen. en eventueel ook vanuit bijdragen van de telijke pensioenleeftijd is bereikt – of vanaf werknemer. Het geld wordt gestort naar een het moment dat de aangesloten werknemer Renilde De Busschop

22 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

verzekeringsmaatschappij of een pensioenfonds. De verzekeraar of het pensioenfonds moet de centen beheren. Vanaf 1 juli 2013 wordt dus een hogere belasting geheven op zulke kapitalen. Maar wel alleen op de bedragen die zijn opgebouwd met werkgeverstoelagen. Het kapitaal, ontstaan op basis van bijdragen van de werknemer, wordt niet zwaarder belast. Dat kapitaal wordt nog altijd belast tegen tien procent, tenminste als het gaat om een bedrag dat gevormd werd door werknemersbijdragen die gestort werden sinds 1 januari 1993. Gaat het om kapitaal op basis van werknemersbijdragen van voor die datum, dan blijft het belastingtarief 16,5 procent.

aanvullend pensioen kaap van 61 jaar voorbij maar nog geen 62 jaar oud? Dan is er 18 procent verschuldigd. Neem het voorbeeld van een bruggepensioneerde die in augustus 2013 zijn aanvullend pensioenkapitaal krijgt en op dat ogenblik 60 jaar is. Die zal daarop twintig procent belasting betalen. Schema

Begint het een beetje te duizelen met al die tarieven? Dan kan dit schema je helpen:

De aangesloten werknemer is op dat ogenblik niet met vervroegd wettelijk pensioen. Om de zaken zo simpel mogelijk te houden veronderstellen we dat het bedrag van 150.000 euro geen winstdeelneming bevat. De winstdeelneming is wel onderhevig aan sociale inhoudingen maar niet aan belasting. We veronderstellen ook dat de belastingplichtige in een gemeente woont waar de gemeentebelasting acht procent bedraagt.

Aanvullend pensioenkapitaal opgebouwd met werkgeverstoelagen en uitkering bij leven van de aangesloten werknemer

Tarieven vanaf 1 juli 2013

Welke tarieven zullen vanaf 1 juli 2013 van kracht zijn? Om te beginnen dient opgemerkt dat er niets verandert voor uitkeringen vanaf de leeftijd van 62 jaar en voor uitkeringen bij overlijden. Het kapitaal gevormd via werkgeverstoelagen blijft onderworpen aan een tarief van 16,5 procent. Blijf je werken tot aan de wettelijke pensioenleeftijd en wordt het pensioenkapitaal pas dan uitgekeerd? Dan blijft het fiscaal gunsttarief van tien procent behouden. Het zijn de uitkeringen voor de leeftijd van 62 jaar die worden aangepakt. Maar ook hier is er weer een nuance. Wordt het geld uitgekeerd voor de leeftijd van 62 jaar en is de werknemer dan met vervroegd wettelijk pensioen, dan blijft het tarief van 16,5 procent toch van toepassing. Is de werknemer niet met vervroegd pensioen en worden de centen voor de leeftijd van 61 jaar uitbetaald? Dan moet er twintig procent belasting worden betaald. Is de werknemer de

Leeftijd in volle jaren bij uitkering

Tarief bij uitkering tot en met 30 juni 2013

Tarief bij uitkering vanaf 1 juli 2013

60 jaar (1)

16,5 procent

20,0 procent

61 jaar (1)

16,5 procent

18,0 procent

62 tot en met 64 jaar

16,5 procent

65 jaar (2)

10,0 procent

(1) We veronderstellen hier dat de aangesloten werknemer bij uitkering niet met vervroegd wettelijk pensioen is. Als hij op die leeftijd met vervroegd wettelijk pensioen is, blijft 16,5 procent van toepassing bij uitkering vanaf 1 juli 2013. (2) We gaan ervan uit dat de aangesloten werknemer is blijven werken tot 65 jaar of tot die leeftijd geacht wordt effectief actief te zijn geweest omdat de periode van inactiviteit gelijkgesteld wordt met een periode van activiteit (zie LBC-NVK belastinggids 2012, blz. 360). Als dat niet zo is, zal 16,5 procent geheven worden in plaats van tien procent, zowel bij uitkering voor als vanaf 1 juli 2013.

Dit voorbeeld toont aan dat het verschil in belasting aanzienlijk is. Niet alleen de belasting voor de staat stijgt maar ook de gemeentebelasting. Een flinke streep door de rekening voor al wie bijna 60 jaar oud was en uitzicht had op een uitkering van hun aanvullend pensioenkapitaal op die datum tegen een aanslagvoet van 16,5 procent. Voor lopende pensioenplannen met een eindleeftijd voor 62 jaar is geen enkele afwijking voorzien. De reden die de minister van Pensioenen daarvoor geeft is dat er nog genoeg tijd is om die pensioenplannen aan te passen. De verhoogde tarieven treden immers maar in werking vanaf 1 juli 2013. Een aanpassing kan bijvoorbeeld erin bestaan om in het pensioenplan een flexiVoorbeeld bele uitkeringsdatum te regelen en de werkEen pensioenkapitaal van 150.000 euro nemer te laten kiezen wanneer hij zijn penbruto, gevormd met uitsluitend werkge- sioenkapitaal laat uitkeren. verstoelagen, wordt uitgekeerd op 60 jaar.

Bruto pensioenkapitaal

Uitkering tot en met 30 juni 2013

Uitkering vanaf 1 juli 2013

150.000

Inhouding RIZIV 3,55 procent

5.325

Solidariteitsbijdrage 2 procent

3.000

Belastbaar bedrag

141.675

Belasting staat

23.376,38 (16,5 procent)

28.335,00 (20 procent)

Gemeentebelasting (8 procent op de belasting voor de staat)

1.870,11 (8 procent van 23.376,38)

2.266,80 (8 procent van 28.335,00)

Netto pensioenkapitaal

116.428,51 euro

111.073,20 euro

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

privacy

Shurgard dreigt privacyregels aan zijn laars te lappen Omstreden plan om telefoongesprekken op te nemen en te beluisteren Jan Deceunynck

Mogen werkgevers de telefoongesprekken van hun werknemers opnemen en beluisteren? Nee, zegt de wet. “Toch doen we het”, klonk het bij het opslagbedrijf Shurgard. De vakbond slaagde erin om de boot af te houden. Voorlopig toch.

Het verhaal begint eind vorig jaar. Toen schrapte Shurgard het interne callcenter uit het bedrijfsorganigram en werd beslist dat inkomende telefoons voortaan rechtstreeks 24 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

naar de vestigingen zouden worden doorgeschakeld. In februari van dit jaar werd droogweg aan het personeel meegedeeld dat de telefoongesprekken vanaf dan ook zouden worden opgenomen. Op basis van die informatie zou er dan gerichte vorming komen voor medewerkers die niet zo veel kaas gegeten hadden van efficiënt telefoneren. Het personeel was niet opgezet met het plan van de directie. Vanuit de vakbond werd daarom gevraagd om het idee op te bergen of minstens met de vakbond te overleggen. Zonder collectief akkoord was er immers geen sprake van een wettelijk kader voor

de geplande telefoontap. Met lange tanden ging de directie formeel akkoord. Maar in de praktijk bleek er niet veel ruimte om te overleggen. De directie bleef bij haar plan en gaf geen strobreed toe. Eind juni deelde ze mee dat de onderhandelingen er voor haar part op zaten en dat ze gesprekken begon op te nemen. Een oorlogsverklaring die de vakbond niet kon negeren. Dus stapte de vakbond naar de Privacycommissie. Die kwam tot het besluit dat de opnames op dit moment in strijd zijn met de wetgeving.

“De directie gaat ferm uit de bocht”, zegt vakbondsafgevaardigde Patrick Van Wymeersch.

De bewering van de directie dat de opnames zullen dienen om verdere vorming te organiseren kan de vakbond niet overtuigen. “Er is nooit vorming geweest over de telefoongesprekken”, zegt Van Wymeersch. “We kregen een ‘script’ dat uitlegt waaraan we ons moeten houden tijdens telefoongesprekken. En verder niks.”

Activisten zijn geen misdadigers

Genoeg alternatieven

Volgens Convents zijn er genoeg wettelijke alternatieven voor de opnames. “De districtsmanager kan perfect in de diverse vestigingen telefoongesprekken volgen en op basis daarvan tips geven of vorming opzetten. En in het vroegere callcenter is alles aanwezig om groepen medewerkers te leren hoe ze efficiënt telefoongesprekken kunnen voeren. Via groepsgesprekken kunnen ze daar leren van elkaar. Gesprekken opnemen is echt niet nodig. Het is enorm overdreven in vergelijking met het doel.” Onder flinke vakbondsdruk zette Shurgard de opnames voorlopig stop. “Na een mislukte verzoeningspoging is er eind sep-

Onder flinke vakbondsdruk zette Shurgard de opnames voorlopig stop. Wettelijke regeling

“De directie gaat hier ferm uit de bocht”, legt vakbondsafgevaardigde Patrick Van Wymeersch uit. “Er is een strikte wettelijke regeling voor opnames van telefoongesprekken. In callcenters en bij telefonische verkoop mag het. Maar in andere situaties is het niet toegestaan, en al zeker niet zonder de goedkeuring van de werknemers.” Shurgard trachtte zich in te dekken door de personeelsleden individueel te benaderen, vertelt vakbondssecretaris Frank Convents. “Alle werknemers kregen een document voorgeschoteld waarin ze moesten verklaren akkoord te gaan met de opnames. Een aantal collega’s ondertekende de tekst maar het merendeel weigerde. De Privacycommissie uitte al haar twijfels bij deze aanpak. Volgens de commissie kunnen werknemers moeilijk vrij kiezen wat ze willen doen als er druk vanuit de hiërarchie is. Er is een collectief akkoord nodig.”

tember actie gevoerd. Acht vestigingen bleven daardoor gesloten op zaterdag 29 september. De actie haalde ook het VTMnieuws, waarbij een woordvoerder van de Privacycommissie herhaalde dat Shurgard over de schreef ging.” Uit schrik voor imagoschade stemde Shurgard in met een verdere bemiddelingspoging. Op 18 oktober vergaderden bonden en directie over het privacybeleid. Dat gebeurde onder het waakzame oog van de Privacycommissie. Er werd afgesproken dat er voorlopig geen telefoongesprekken worden opgenomen en beluisterd. In de komende weken zal de Privacycommissie samen met de directie nagaan wat wettelijk wel en niet mogelijk is. De commissie zal bij de regionale kantoren van Shurgard bekijken welke problemen zich daar voordoen en hoe één en ander kan worden georganiseerd.

Jacinto Boj Equite, de algemeen secretaris van de Guatemalteekse overheidsvakbond Sitramarn, werd op 30 juni gearresteerd. Hij werd ervan beticht vier flessen water te hebben gestolen.

Almaar meer vakbondsmensen in Colombia, Guatemala en de Filipijnen verdwijnen op zo’n manier achter de tralies. Op basis van willekeurige beschuldigingen, zonder eerlijk proces. En dat terwijl in diezelfde landen nog altijd collega’s worden vermoord, ontvoerd en geïntimideerd, gewoon omdat ze zich engageren. ‘Stop the Killings’ wil dat er een einde wordt gemaakt aan de criminalisering van vakbondsmensen in het Zuiden. Steun Jacinto Boj Equite en andere collega’s en kom mee actie voeren op 10 december, vanaf 18.30u aan het Centraal Station in Brussel. Jouw aanwezigheid kan het verschil maken, ook deze keer weer! Meer info vind je op www.stopthekillings.be Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

RUBRIEKSNAAM sociaal

“Vanaf morgen moet je niet meer komen werken” Constructiebedrijf Sleurs verspreidt onheilsboodschap per sms Leo Lauwerysen

De werknemers van het metaalconstructiebedrijf Sleurs uit Balen kregen per sms te horen dat hun bedrijf failliet was en dat ze niet meer moesten komen werken. Bedenkelijke praktijken natuurlijk.

Het ging al een tijdje niet goed bij Sleurs. Al in maart vroeg het bedrijf bij de rechtbank van koophandel de bescherming tegen zijn schuldeisers aan. Sindsdien werd de Wet Continuïteit Ondernemingen (WCO) toegepast. Een jaar of drie geleden werd het familiebedrijf Sleurs verkocht aan een privé-investeerder. Sinds de overname ging het van kwaad naar erger. Toegegeven, de economische toestand in de sector zat zeker niet mee. Maar Sleurs ging toch vooral kapot door de manier waarop het bedrijf werd gerund. Managers kwamen en gingen. De bestaande directie was nog niet erg lang op post. En ze kreeg niet het minste vertrouwen van het personeel door haar optreden. Net voor de grote vakantie gingen er onderhandelingen met de vakbonden van start. Sleurs wilde de loonkosten met tien procent verminderen. Een akkoord bleef uit. De vakbonden zagen de gevraagde inlevering niet zitten omdat er fundamenteel iets verkeerd was met de bedrijfsvoering. Waarom zouden

26 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

de werknemers daarvoor moeten boeten? De werkgever besloot dan maar zelf het inleveringsplan aan de werknemers voor te leggen. Het plan werd afgeschoten met 98 procent van de stemmen. Ondertussen werden er wel bedienden ontslagen. Die kregen hun opzeg zonder te moeten presteren. Enkele mensen werden om dringende redenen ontslagen. De arbeiders moesten de voorraad verkopen als oud ijzer zodat de lonen konden worden uitbetaald. In oktober moest de directie een beleidsplan aan de rechtbank voorleggen. Maar zover kwam het dus niet. Op maandag 24 september werkte iedereen nog gewoon. Om 18.00u ontving elke werknemer een sms’je met als boodschap: “Tot onze grote spijt moeten wij u via deze weg informeren dat de firma Sleurs Industries vandaag de boeken heeft neergelegd en dus het faillissement heeft aangevraagd. Tot nadere instructies van de curator moet u niet meer komen werken.” Er zijn aangenamere berichten om bij het avondeten door te slikken. De manier waarop het nieuws werd meegedeeld, is tekenend voor de gang van zaken bij het bedrijf. Het liefst niemand onder ogen komen en vooral niemand in de ogen kijken. Feit is dat er weer een kleine 100 werknemers op de keien staan. Sommigen hebben al ander werk maar het merendeel moet in deze moeilijke tijden op zoek naar een nieuwe broodwinning.

Ontslag geven kan op alle manieren Respect voor werknemers is soms ver te zoeken marc weyns

Het Belgisch ontslagrecht is heel liberaal. Elke werkgever kan om het even wanneer een einde maken aan de arbeidsovereenkomst van om het even welke werknemer. Het volstaat dat hij een opzegtermijn geeft. De werkgever hoeft daarbij zelfs geen enkele motivering te geven. Als de werkgever die opzegtermijn niet wenst na te leven, kan hij de arbeidsovereenkomst gewoon verbreken. Hij moet dan wel een opzegvergoeding betalen. In sommige gevallen is de werknemer enigszins beschermd tegen een ontslag. Denk aan zwangere werkneemsters, vakbondsafgevaardigden, werknemers die tijdkrediet hebben of educatief verlof nemen. Maar zelfs dan kan de werkgever zich ontdoen van de werknemer. Naast de gewone opzegvergoeding moet hij dan doorgaans wel een extra vergoeding betalen. Het metaalconstructiebedrijf Sleurs was een bedrijf dat niet goed geleid werd en slecht georganiseerd was. In de economisch barre tijden die we nu beleven liep het daar dan ook faliekant af. Sleurs moest de boeken neerleggen.

Schrijnend en tergend De manier waarop de werkgever aan de werknemers liet weten dat het met het bedrijf gedaan was en dat ze niet meer moesten komen werken, was schrijnend en tergend tegelijk. De handelwijze van de directie getuigde van weinig moed maar vooral van een compleet gebrek aan respect voor de werknemers. Kan dat dan allemaal zomaar? Werknemers die jarenlang hard werkten met een gewoon sms’je de laan uitsturen? De Arbeidsovereenkomstenwet zegt dat de werkgever en de werknemer ‘elkaar achting en eerbied verschuldigd zijn’. Het mag dan wat oubollig klinken, de inhoud is wel erg hedendaags. Sleurs trad die regel zonder enige twijfel ferm met voeten. Spijtig genoeg staat er in de wet geen straf voor een werkgever die werknemers totaal respectloos aan de deur zet. De vakbond heeft nog heel wat werk aan de winkel om te bereiken dat werknemers in de ware zin van het woord worden gerespecteerd.

RUBRIEKSNAAM distributie

Reorganisatie bij Delhaize zet 400 jobs op de helling Groep zoekt zelfstandige uitbaters voor City-winkels Jeroen Vandamme

Zo komt een eind aan een verhaal van dertien jaar zoeken naar de juiste formule om het marktsegment van de stadsbuurtwinkel in eigen beheer te dekken. Een echt succesverhaal werd het nooit. Toch komt de aangekondigde sluiting als een verrassing. De LBC-NVK vindt het spijtig dat de ondernemingsraad voor voldongen feiten is gesteld en dat de directie geen alternatieven wil bekijken. Cijfers over de economische situatie van City Delhaize werden nooit gegeven. Zo kunnen de werknemers niet inschatten waarom de beslissing zich opdringt. Meer transparantie is noodzakelijk. De werkgever wil aan de werknemers van de City-winkels met een vast contract de kans geven om te worden overgeplaatst naar een supermarkt van Delhaize. Zo wordt de individuele werkzekerheid gerespecteerd. Heel jammer voor zowat één derde van het personeel dat tewerkgesteld is met een contract van bepaalde duur. Die mensen zien in één klap hun toekomstplannen in rook op gaan, ook zij hoopten op een duurzame tewerkstelling.

De distributiegroep Delhaize heeft begin oktober aangekondigd dat het City-concept wordt stopgezet. Reden: de keten van 15 stadsbuurtwinkels in Gent, Antwerpen en Brussel haalt niet het verhoopte rendement. Daarom worden zelfstandige uitbaters gezocht die de vestigingen kunnen overnemen als franchisewinkel onder de naam Proxy Delhaize. Vierhonderd jobs staan op de helling.

personeelsleden en de stopzetting van de activiteiten bij City. De LBC-NVK zal zeker ook opkomen voor de belangen van de medewerkers met een contract van bepaalde duur die wel hun job zullen kwijtspelen. Efficiëntieplan

De sluiting van de City-winkels is een onderdeel van een ‘efficiëntieplan’ dat de Delhaizegroep eind augustus lanceerde. Wereldwijd wil de groep zowat 550 miljoen euro besparen. Topman Olivier Beckers sloot in de pers heel uitdrukkelijk ontslagen niet uit. Op de ondernemingsraden in september liet Delhaize uitschijnen dat de soep welBepaalde duur licht niet zo heet zou worden opgediend. Nieuwe collega’s aanwerven met opeen- Nu zien de bonden dat er wel degelijk jobs volgende contracten van bepaalde duur is bedreigd zijn. helaas een gangbare praktijk in de distri- De 16.000 werknemers van Delhaize België butie. In de Delhaize-supermarkten zullen zijn ongerust over de toekomst en vragen heel wat medewerkers met een contract van duidelijke garanties. Ze eisen een uitdrukbepaalde duur niet kunnen blijven omdat ze kelijke keuze voor winkels in eigen beheer plaats moeten maken voor collega’s uit de en de garantie dat de centrale diensten en City’s. Delhaize zegt dat het de lopende over- de logistiek een essentieel onderdeel blijven eenkomsten zal respecteren en dat er dus van de kerntaken in België. Ook daarover is geen ontslagen zullen vallen. Een steriele verder overleg nodig. verklaring die toch vooral bitter klinkt voor de betrokken winkelbedienden. Nefaste verschillen Binnenkort starten de gesprekken over de voorwaarden voor de overdracht van de Wat er met de City-winkels gebeurt,

illustreert nog maar eens hoe nefast het is wanneer er grote verschillen in loon- en arbeidsvoorwaarden zijn tussen de paritaire comités in de distributie. Delhaize, Carrefour en Colruyt kiezen steeds vaker voor zelfstandige supermarkten en franchiseformules. Zo ontsnappen ze aan de caoafspraken voor het personeel in de winkels in eigen beheer. Tegelijk organiseren ze de interne concurrentie en komt het rendement van de eigen winkels onder druk. Als de lagere lonen, het zondagwerk, de flexibiliteit en het gebrek aan sociaal overleg uit de zelfstandige kleinhandel de norm worden in de sector, dan is een kwalitatieve job als winkelbediende verder af dan ooit. De LBC-NVK vindt dat de ketens zelf hun verantwoordelijkheid moeten opnemen. Ze moeten de werkgeversfederatie Comeos ertoe aanzetten om echt werk te maken van een nieuwe én betere indeling van de paritaire comités in de sector. Zo hoeft de keiharde concurrentiestrijd niet langer te worden uitgevochten op de kap van het personeel. Alleen zo kunnen de werknemers blijven rekenen op een fatsoenlijk statuut en kan een negatieve spiraal worden vermeden.

Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

film k arin seberechts

Jagten (The Hunt)

Ongecompliceerd mag ook: Pierce Brosnan, Paprika Steen (in violet) en Trine Dyrholm (in rood).

Love is all you need (Den skaldede frisør) Je hoort het al aan de Engelse titel van deze Deense prent: heel hoog grijpt Susanne Bier niet met haar nieuwste. Met sterke titels zoals ‘After the Wedding’, ‘Open Hearts’ en ‘Brothers’ op haar palmares en een Oscar op zak voor ‘In a Better World’ mag je de teugels wat laten vieren misschien. Nu ja…

wordt vervolgd in een verwaarloosde maar idyllische villa in Sorrento… Citroenen spelen een aanzienlijke rol in ‘Love is all you need’, maar zuur is deze lichtvoetige romance allerminst. Toegegeven: Biers Italiaanse uitstap duurt zowat 20 minuten te lang. Het knuffelgehalte is zo hoog dat je bijna in ademnood komt. Het scenario van Denemarkens bezigste scenarioschrijver Anders Thomas Jensen is zo formulevast dat je Montere Ida, de (kale) kapster elke verwikkeling met je elleuit de ook al niet bijster tot de bogen, knieën én enkels voelt verbeelding sprekende Deense aankomen. En ja hoor, met de titel van Biers film, heeft net wanstaltige uitvoering van het een laatste chemobeurt tegen royaal uitgesmeerde ‘That’s borstkanker achter de rug. Op amore’ krijgen we naar aloude een ‘officiële’ genezing is het Deense gewoonte een melige nog wachten. Thuis treft zij muzikale uitsmijter op de eindhaar wederhelft in flagrante generiek. Maar laten we niet aan met een blonde stoot. Op moeilijker doen dan nodig en de sofa van haar oma nog wel. vooral genieten van dit comNee, de sofa komt van zijn kant plexloze tussendoortje. van de familie, sputtert Leif Bier schmiert er schaamteloos en nog tegen. En hij heeft het naar met name het eerste uur fijntjes eigen zeggen óók zwaar gehad op los. Haar uitgebreide cast – met Ida’s toestand… met een elegante Pierce Brosnan, Het stel trekt dan maar apart een innemende Trine Dyrholm naar Italië, waar hun dochter en kostelijke Kim Bodnia en gaat trouwen. Op de luchthaven Paprika Steen – schmiert mee. van Kopenhagen parkeert Ida En Italië is, met zijn pittoreske haar gele Fiat in de flank van ver- en nabijgezichten én zijn een passerende Bentley. De eige- citroenen, te zonnig om zuur te naar is Brits fruit-en-groenten- gaan doen. Ongecompliceerd en magnaat Philip, toevallig de vrolijk. Het mag ook al eens. vader van de bruidegom in spe. Afijn, van het één komt het ‘Love is all you need’ komt op ander natuurlijk. En dat ander 21 november in de bioscoop.

28 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

Nooit een volle bioscoopzaal zo stil ‘horen’ wezen als Kinepolis 1 na de vertoning van ‘Jagten’ op het Gentse filmfestival. Na zijn sterke maar mistroostige stadsdrama ‘Submarino’ verzeilt Thomas Vinterberg met ‘Jagten’ in behaaglijker sferen. Op het eerste gezicht dan toch...

stilistisch wat op de vlakte en speelt hier en daar misschien nogal gewiekst in op de kortzichtigheid van een hechte (dorps)gemeenschap. Maar dat zijn slechts kanttekeningen bij een onweerstaanbaar bloedstollend relaas. De regisseur overspeelt nergens zijn hand en filmt gedecideerd, hartelijk en authentiek man, vrouw, kind én hond, zoals alleen Scandinaviërs dat soms lijken te kunnen. Hij kijkt fideel door de ogen van een protagonist die zijn leven vóór zich ziet verpulveren en bouwt zijn meeslepend drama meticuleus op rond diens figuur. Verbeten, maar evengoed subtiel. Want niemand is antipathiek in dit drama met thrillerallures. Maar dat maakt het er niet minder gruwelijk op. Dat de familie van de kleuter – Lucas’ beste vrienden – ook twijfels heeft over de beschuldiging, maar niet meer zonder gezichtsverlies uit deze historie kan stappen, is misschien nog de pijnlijkste vaststelling in deze indringende beeltenis van massahysterie. Mads Mikkselsen won terecht de Gouden Palm voor Beste Acteur voor zijn weergaloze vertolking. Maar het is de terugkeer in optima forma van de cineast van het grootse ‘Festen’ die nog het meest verblijdt.

I n e e n g ro e n d o r p i n Denemarken krijgt Lucas na een lastige scheiding en het verlies van zijn job door een schoolsluiting stilaan weer vaste grond onder de voeten. De kleuters in zijn nieuwe school kunnen zich geen heerlijker meester indenken. Zijn tienerzoon mag bij hem intrekken en er ligt een nieuwe liefde in het verschiet. En dan zijn er nog de aloude jachtkameraden die elkaar in en buiten het jachtgebied genoeglijk in de waggel houden. Wanneer één van de ukken in een moment van frustratie de kleuterleider van onbetamelijkheden beticht, slaat de vredigheid in geen tijd om in walging. Vinterberg maakt geen woorden vuil aan pedofilie of seksuele misdrijven. ‘Jagten’ heeft integendeel alleen oog voor de onstuitbare machinaties van de clangeest. En voor de wrede onwrikbaarheid waarmee een mens wordt opzij- Jagten komt op 14 november gezet. Vinterberg houdt zich in de Belgische zalen. Bloedstollend relaas over vernietigende clangeest (Mads Mikkelsen).

boek

RUBRIEKSNAAM

gutenberg

Samen voor ons eigen Dirk Draulans ‘Samen voor ons eigen’ was de grappige slagzin van de Tegenpartij, een vondst van Wim de Bie en Kees Van Kooten op de VPRO-televisie. Onbedoeld, zegt auteur Dirk Draulans, was hun slogan de ideale samenvatting van een nieuwe tak van de wetenschap die mierenexpert Edmund Wilson in 1975 in de Verenigde Staten had gelanceerd: de sociobiologie, waarin hij de grondslagen bestudeerde van het sociaal gedrag van mens en dier.

de groepselectie. Mensen zijn niet volledig egoïstisch, er bestaat ook altruïsme in de natuur. Individuen kunnen dingen doen die niet in hun persoonlijk voordeel zijn maar in het voordeel van de groep waarvan ze deel uitmaken. Vampiervleermuisjes

In de dierenwereld waren van dit ‘wederzijds altruïsme’ al fraaie voorbeelden bekend. Vampiervleermuisjes vliegen ‘s nachts rond om bloed te zoeken en hangen overdag in een kolonie te wachten tot na de Verenigde Staten, Ierland, Australië, het weer donker wordt. Ze kunnen slechts Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië. Wilson had mieren en bijen, kippen en mui- enkele dagen overleven zonder bloed, maar zen geobserveerd, maar volgens hem waren als hun buren merken dat ze dreigen uit Goed voor reputatie ook het seksuele gedrag, het machtsstreven, te hongeren, geven ze hun onfortuinlijke het egoïsme en het altruïsme, de godsdienst groepsgenoten een ‘lening bloed’. Het sys- Biologen hebben zich lang het hoofd gebroen de moraal van de diersoort ‘mens’ per- teem rekent op wederkerigheid: de vleer- ken over het waarom van liefdadigheid. De fect verklaarbaar volgens de sociobiologie. muizen schijnen elkaar goed te kennen. kans is onbestaande dat een zwart jongetje, En hij ging nog verder. Het sociale gedrag Wie nooit bloed geeft of te vaak profiteert, dat via 11.11.11 geld van ons krijgt, op zijn beurt iets voor ons zal doen. Voor Darwin van de mens was volgens Wilson niet louter vliegt eruit. een kwestie van opvoeding en cultuur, maar Volgens hetzelfde principe hebben wij de lag de verklaring echter voor de hand: wie in belangrijke mate genetisch bepaald, pre- sociale zekerheid uitgebouwd, één van de aan liefdadigheid doet, toont hierdoor hoe cies zoals bij de andere miertjes en piertjes slimste verworvenheden van de mens. Het goed hij is, net zoals een pauw zijn staart openzet om een vrouwtje te imponeren. in de natuur. Liefdadig zijn is goed voor onze reputatie. Vanaf dan brak de hel los in Wetenschapsland. Zodra we het gevoel hebben dat niemand Het kan toch niet, zegden Wilsons tegen- Wie aan liefdadigheid naar ons kijkt, schijnt onze bereidheid om standers, dat heel onze menselijke cultuur, het goede te doen aanzienlijk te dalen... de taal, de kunst, ons vermogen tot filosofe- doet, toont hierdoor Dirk Draulans heeft met ‘Samen voor ons ren nog iets met biologie, met de natuur te hoe goed hij is, net eigen’ een ‘verbaasboek’ geschreven, tjokmaken hebben? Biologie is goed voor landvol wetenschappelijke feitjes en weetjes. en tuinbouw, voor koeien en paarden, maar zoals een pauw zijn Van de wereld van de chimpansees neemt wij mensen hebben toch onze vrije wil? Wij staart openzet om een hij ons mee tot aan de facebookgeneratie. kunnen toch niet het slachtoffer van onze vrouwtje te imponeren. Onderweg vertelt hij over huisdieren en genen zijn? oorlogen, roofdieren en grootsteden, economische voorspellingen en vrouwen die Natuur en cultuur is een geniaal systeem: iedereen legt wat naar gevangen moordenaars schrijven. De breuk tussen ‘nature’ en ‘nurture’, tus- geld in de kring en als iemand de pech heeft Sommige van zijn conclusies zijn hoopsen natuur en cultuur, was volgens Draulans werkloos of ziek te worden, mag hij een gevend: strikt genomen kan onze planeet door de sociobiologie almaar groter gewor- greep doen uit de gemeenschappelijke pot. 282 miljard mensen huisvesten én voeden. den. Volgens de aanhangers van de ene Wederzijds altruïsme is echter niet vanzelf- Andere zijn deprimerend: elke groep kiest theorie zijn Marokkanen of zwarten erfe- sprekend. Recent onderzoek heeft uitgewe- als zijn leider intuïtief het grootste ego en lijk minderwaardig, volgens anderen zijn zen dat slechts vijf procent van de mensen de grootste narcist. ze gewoon de slachtoffers van de maat- altijd zal proberen anderen te helpen, tegen- Hoe komt het dat ik in dat laatste verhaal schappelijke tweede- of derderangsposi- over 35 procent die dat nooit zal doen. Bij onvoorwaardelijk geloof? ties waarin ze systematisch zijn verzeild. de overige 60 procent hangt de behulpzaamMoeten we solidariteit laten doorwegen heid onder meer af van hun humeur en de omdat we allemaal onmachtig en onschul- kans op wederkerigheid. dig zijn? Of moeten we meer straffen en Ook op wereldschaal blinkt België niet uit in Samen voor ons eigen het individu beschermen tegen valsspelers, behulpzaamheid. Van 153 onderzochte lan- Dirk Draulans onverlaten en profiteurs? den staat ons land pas op de 54ste plaats, in Uitgeverij De Bezige Bij, Antwerpen Een nieuw begrip uit de sociobiologie was tegenstelling tot Nederland dat zesde staat, 318 blz. Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 |

de lezer schrijft

WERKLOOSHEID (1) A.B. - PER E-MAIL

Ik lees altijd met veel plezier Ons Recht. Als werkzoekende wil ik reageren op het artikel over de werkloosheidsuitkeringen. Daarin staat dat ‘de VDAB 87 procent van haar vacatures blijkt te kunnen invullen, wat toch wijst op een grote werkwilligheid’. Dit cijfer betwijfel ik toch ten zeerste. Ik zoek al een poos naar werk en bezoek elke dag de website van de VDAB. Zo merk ik dat veel werkaanbiedingen lang op de website blijven staan en dus niet worden ingevuld. Heel vaak krijg ik geen antwoord op sollicitaties. Wanneer ik een afwijzing krijg, vraag ik soms wel eens waarom. Bedrijven of uitzendbureaus antwoorden daar meestal heel vaag op. Merkwaardig. Voor werkzoekenden zonder veel ervaring is het dikwijls extreem moeilijk om aan werk te geraken. Altijd opnieuw wordt ervaring gevraagd. Maar je moet die ervaring wel kunnen opdoen.

ZELFSTANDIGE KLEINHANDEL E.V. - BELSELE

In het recente artikel over de zelfstandige kleinhandel (Ons Recht van oktober) las ik dat zelfstandige winkeliers klagen dat hun vacatures niet ingevuld raken. Ze protesteren tegen de ‘te hoge werkloosheidsuitkeringen’ en het ‘sociale vangnet’ waardoor werklozen niet meer zouden willen werken. De waarheid is natuurlijk dat het nettoloon te laag is in deze sector. Mijn werkgever, actief in paritair comité 202.01, houdt zich aan de afgesproken barema’s. Kunnen de bepalingen in dit paritair comité niet worden aangepast zodat wij officieel recht krijgen op een volwaardiger – hoger – loon? Sollicitanten zouden vaak niet de gevraagde competenties hebben. Maar de bekwaamheid van de werkgever wordt niet ter discussie gesteld. Werkgevers eigen zich het recht toe om bijvoorbeeld via facebook de privésfeer van kandidaat-werknemers uit te spitten. Als het om familiebedrijven gaat, krijgt de jongere generatie – die soms weinig geïnteresseerd is – een bloeiende zaak in de schoot geworpen. Immers, de zaak draait toch op het trouwe, bekwame maar ondergewaardeerde personeel. ‘Lekker dicht bij huis werken’ is allemaal mooi en wel, maar dit kan inderdaad worden te niet gedaan door de ingesteldheid en houding van de zelfstandige werkgever. De sfeer kan ook worden gekraakt door

Lezersbrieven dienen te worden gestuurd aan: Redactie Ons Recht · Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen · lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be Anonieme brieven worden niet gepubliceerd. Naam en adres van de steller moeten ons bekend zijn. De brieven worden in de regel gepubliceerd met vermelding van de initialen en de woonplaats van de schrijver, hoewel die op uitdrukkelijk verzoek kunnen worden weggelaten. De redactie behoudt zich het recht voor te lange lezersbrieven eventueel in te korten zonder aan de essentie ervan te raken. De publicatie van lezersbrieven betekent niet dat de redactie in alle opzichten akkoord gaat met de inhoud ervan.

het actief blijven van de oudere generatie die betweterig en met ijzeren hand blijft dirigeren. Door uitzendkrachten te gebruiken blijft het personeelsbestand kunstmatig op peil. Zo kan de ondernemer de vakbonden weren op de werkvloer. Zo blijft het tegen de bierkaai vechten. Gelukkig is er nog een samenhorigheidsgevoel onder de mensen op de werkvloer waardoor je toch je werk graag blijft doen.

WERKLOOSHEID (2) L.W. - PER E-MAIL

Het artikel over de werkloosheidsuitkeringen in Ons Recht van oktober is voor mij erg herkenbaar. Volgens dit artikel zou een alleenstaande werkloze ‘uiteindelijk’ 916 euro per maand krijgen. Hierbij moet ik toch een kanttekening plaatsen. Zelf ben ik bijna 31 jaar en alleenstaand. Vier jaar geleden behaalde ik mijn bachelordiploma financiën & verzekeringen. Ik werkte 2,5 jaar, waarvan twee jaar buiten mijn diplomagebied. Een half jaar telt wel niet mee voor de RVA. Zo ben ik nu aan mijn 22ste maand werkloosheid toe. In augustus had ik nog een uitkering van 850 euro maar in september moest ik het al stellen met 794 euro. Vanaf februari 2013 wordt mijn dagbedrag grofweg gehalveerd. Ik zit nu dus al een stuk onder de 916 euro. Wat de 48-jarige Thomas in het verhaal vertelt, is ook waar voor mijn leeftijd en ervaring. Online solliciteren is de nieuwe norm en drie uur later worden afgewezen blijkbaar ook. Feedback is maar moeilijk los te krijgen. “Er zijn betere profielen”, zeggen ze soms. Maar vaak schrijven ze gewoon: “U bent niet weerhouden.” Als ze al antwoorden. Bij een bank geraak ik maar niet aan de slag. En in de verzekeringssector vragen ze altijd opnieuw drie jaar ervaring. Uit pure noodzaak woon ik nog altijd thuis in een kamertje van drie meter op drie. Een eigen

30 | NOVEMBER 2012 | 116de jaargang | Ons Recht

appartementje huren, laat staan kopen, is met mijn financiële middelen echt onmogelijk. Vaak wordt naar een masterdiploma gevraagd. Dus ben ik maar in avondschool de master handelswetenschappen gaan volgen aan de HUB. Mijn vervoerskosten zijn zwaar. Reizen zit er absoluut niet in maar ik tracht wel geld opzij te leggen voor een reis in 2014. Ik heb al een hoger diploma en kan daarom mijn uitkering niet behouden als ik voltijds studeer. Omscholen naar een knelpuntberoep met diploma vergt minstens drie jaar voltijds studeren. Hoe doe je dat als alleenstaande wanneer je geen uitkering meer krijgt? De meeste werkzoekenden zitten

overigens niet ‘op hun gat in de zetel naar shoppingkanalen op tv te kijken’, zoals ik onlangs te slikken kreeg op een cursus van de VDAB. Sinds mijn ontslag ontving ik 149 e-mails met afwijzingen. Waarbij ik de telefonische afspraken buiten beschouwing laat. N.v.d.r. Ook uw verhaal is erg herkenbaar. Het bewijst nog maar eens dat werkloosheid een veel complexer fenomeen is dan de slogans die sommige mensen en strekkingen in de maatschappij in het rond slingeren. Er komt inderdaad dikwijls weinig of geen respons op sollicitatiebrieven. Werkgevers stellen hoge eisen die niet altijd nodig zijn voor een job. Sommige groepen lijden onder vooroordelen. Zich omscholen ligt niet altijd voor de hand. Uit uw reactie is af te leiden dat u nog altijd thuis woont. Zelfs wanneer u een afzonderlijke kamer heeft, wordt u voor de werkloosheidsverzekering als samenwonende beschouwd en niet als alleenstaande. Voor een langdurig werkloze die samenwonend is bedraagt de minimumuitkering 483,36 euro. Uiteraard kunt u altijd bij het ACV-dienstencentrum in uw buurt terecht om een persoonlijke berekening te vragen.

uitbetaling vakbondspremie Diensten en organismen voor technische controles en gelijkvormigheidstoetsing

Tussen 1 november en 31 december 2012 wordt aan de gesyndiceerde bedienden uit de diensten en organismen voor technische controles en gelijkvormigheidstoetsing (paritair comité 219) de vakbondspremie uitbetaald. Die bedraagt 115 euro. Om recht te hebben op de premie moet je op 1 november 2012 minstens drie maanden aangesloten zijn bij de vakbond. Je moet ook werken bij één van de

diensten of organismen voor technische controles en gelijkvormigheidstoetsing. Bedienden die in 2011 minstens één maand tewerkgesteld waren in de sector en aansluitend daarop werkloos werden of in voltijds tijdkrediet of met (brug)pensioen gingen, behouden hun recht op de vakbondspremie. Zieken zijn gelijkgesteld met actieven. Om de premie te krijgen moet je het ingevulde en ondertekende attest bezorgen aan je vakbondsafgevaardigde of aan LBC-NVK Brussel, ter attentie van Werner Sergeant, Pletinckxstraat 19, 1000 Brussel.

indexaanpassing OKTOBER 2012 202.00 kleinhandel in voedingswaren 214.00 textielnijverheid en het breiwerk 215.00 kleding- en confectiebedrijf

vorige lonen x 1,01 vorige lonen x 1,02 vorige lonen x 1,0099

achterklap

ons recht

walter

En hoe gaat het met u? Misschien ligt het aan mij. Misschien komt het omdat ik er betrouwbaar en gezond uitzie. Het zou kunnen. Ik vind het ook niet erg, ik heb ermee leren leven, maar ik vraag me wél altijd af hoe het mechaniekje in elkaar zit.

wilde niet overgaan en toen werd het een longontsteking. “Op een avond, mijn echtgenoot was net terug uit de kliniek, dacht hij dat hij dood zou gaan. Hij kon niet meer ademen, ik heb meteen de spoed gebeld. En nu is het weer een beetje beter.” Ze vertelde nog verder, over haar zoons en haar kleinkinderen en over de vakantieplannen die ze hadden moeten uitstellen. Ook nu luisterde ik als een professional. Ik zag dat het haar goed had gedaan. We namen afscheid als oude vrienden.

Gisteren en eergisteren was het weer zo ver. Ik liep mijn huis uit voor een wandeling en ik zag schuin aan de overkant mijn oude buurman voor zijn kiezeloprit staan. Ik denk niet dat we elkaars namen kennen, voor mij is hij de dikke brombeer uit het huis met de blauwe lui- Hendrik ken. Zijn gezicht staat altijd op ontevreden of kwaad en meer dan een halfopgestoken hand Diezelfde avond ging ik uit eten met een échte kan er zelden af, maar nu bleef hij staan tot kameraad, Hendrik, een gozer die ik al derik de straat overstak en naar zijn gezondheid tig jaar ken. Hij was vol van zijn werk en zijn nieuwe verloofde en hij praatte honderduit informeerde. Ach, zei hij, en hij voegde ook nog spijt toe over hun vakantie in Corsica. Ik luisterde en aan zijn blik, met mij gaat het goed, maar mijn bewonderde en stelde de juiste vragen. “Zou je in het zuiden kunnen wonen? Ga je trouwen vrouw is aan het dementeren. Het was een serieuze ‘entrée en matière’, met het meisje? Hoe is de sfeer tegenwoorzo een waar je je vereerd door voelt, omdat dig op kantoor?” Hendrik bestelde een tweede iemand die je nauwelijks kent zijn hart voor fles wijn. Nu kwam hij pas echt op stoom. Dat je heeft open gezet. Verrast zette ik mezelf hij zo’n moeilijke jeugd had gehad en hoe hij in ter plaatse rust. Buurman begon te ver- had moeten knokken om er te komen. Dat tellen. Over hoe het begonnen was, met haar zijn oudste zoon nu sprekend op zijn moeder bril in de ijskast, en hoe het altijd maar verer- leek en hoe kwaad zijn vrouw nog altijd op gerde. Nee, meneer, ze kent me niet meer. Ze hem was. Bij de koffie keek hij op zijn hordenkt dat ik haar vader ben. Ik mag haar geen loge: sorry, hij had nog afgesproken met zijn moment alleen laten, hoogstens schuifelt ze lief, vond ik het erg als hij er vandoor ging? All tot vanachter in de tuin. Het is verschrikke- the best, het was weer leuk geweest, volgende lijk triest, en te denken dat we ons hele leven keer betaalde hij. zo hard hebben gewerkt. Hij zuchtte. “In ons Terwijl ik naar huis reed, belde mijn vriendin. tuinhuis hangt een smeedijzeren spreuk aan Ze had een zware dag gehad, zei ze, vergadede muur: ‘En de boer, hij ploegde voort.’ Daar ringen van 9 uur ‘s morgens tot 6 uur ‘s avonds. En die ene klootzak over wie ze het zo dikwijls klamp ik mij dan maar aan vast.” Ik luisterde, met alle empathie die ik in de had, was weer tekeer gegaan als een idioot. aanbieding had. Hier was een ziel in nood en Iedereen zei het, het lag niet alleen aan haar. hoewel ik zijn vrouw nog nooit had gezien, Ze wilde ophangen, maar ik was haar voor. bloedde mijn hart voor haar en voor hem. Ik Vraag eens hoe het met me is, vroeg ik beleefd. schudde mijn naaste gemeend de hand en “Met jou? Waarom?” “Zomaar. Omdat niemand anders het vraagt. wandelde verder. Wie weet heb ik wel kanker. Misschien ben ik ten einde raad. Misschien sta ik op het punt Pezig dametje me op te hangen.” Eén dag later, drie huizen verder, was het Onzin, zei mijn lief. Jij trekt je nooit iets aan. opnieuw raak. Deze keer kende ik haar naam: Jij wordt honderd jaar. Tot morgen dan, zoals mevrouw Van Meir, een pezig dametje van afgesproken? zeventig dat geregeld door mijn straat mar- Ik zeg het, ik heb ermee leren leven, ik vind cheert, op weg naar de bus. Zij stelde het wel, het niet erg. Maar ik vraag me wel altijd af maar bij haar was het haar man die niet hele- hoe het mechaniekje in elkaar zit. Misschien maal meer in conditie was. Het was begonnen komt het omdat ik er zo gezond uitzie en zo met een simpele verkoudheid maar de hoest betrouwbaar.

Missie van de LBC-NVK De Landelijke Bediendecentrale – Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel (LBC-NVK) is een vakbond die als deel van het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) opkomt voor meer en sterkere rechten voor werknemers (m/v). De LBC-NVK is een onafhankelijke democratische organisatie met leden en militanten, die streeft naar solidariteit onder werknemers. Nationale en internationale solidariteit is een belangrijk doel en bindmiddel. De LBC-NVK staat voor een democratische kijk op de samenleving. Samen met gelijkgezinde bewegingen wil ze een strijdbare tegenmacht zijn.

verantwoordelijke uitgever: Marc Weyns Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen hoofdredacteur: Denis Bouwen redactiesecretaris: Jan Deceunynck vormgeving: Peer De Maeyer drukkerij: Corelio Printing redactie en administratie: Sudermanstraat 5- 2000 Antwerpen Tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

LBC-NVK-secretariaten en -steunpunten • LBC-NVK AALST Hopmarkt 45 - 9300 Aalst tel. 053/73.45.20 - fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be • LBC-NVK ANTWERPEN Nationalestraat 111-113 - 2000 Antwerpen tel. 03/222.70.00 - fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • LBC-NVK BRUGGE-OOSTENDE Kan. Dr. L. Colensstraat 7 - 8400 Oostende Steunpunt: Oude Burg 17- 8000 Brugge tel. 059/55.25.54 - fax 03/220.88.15 lbc-nvk.brugge-oostende@acv-csc.be • LBC-NVK BRUSSEL Pletinckxstraat 19 - 1000 Brussel tel. 02/557.86.40 - fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • LBC-NVK DENDERMONDE Oude Vest 146 - 9200 Dendermonde tel. 03/765.23.71 - fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be • LBC-NVK GENT-EEKLO-ZELZATE Poel 7 - 9000 Gent tel. 09/265.43.00 - fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be • LBC-NVK HALLE Vanden Eeckhoudtstraat 11 - 1500 Halle tel. 02/557.86.70 - fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • LBC-NVK HASSELT Mgr. Broekxplein 6 - 3500 Hasselt tel. 011/29.09.61 - fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • LBC-NVK KEMPEN Korte Begijnenstraat 20 - 2300 Turnhout tel. 014/44.61.55 - fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • LBC-NVK KORTRIJK-ROESELARE-IEPER President Kennedypark 16D - 8500 Kortrijk Steunpunten: H. Horriestraat 31 - 8800 Roeselare St. Jacobsstraat 34 - 8900 Ieper tel. 056/23.55.61 - fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk-roeselare-ieper@acv-csc.be • LBC-NVK LEUVEN Martelarenlaan 8 - 3010 Kessel-Lo tel. 016/21.94.30 - fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • LBC-NVK MECHELEN-RUPEL Onder Den Toren 5 - 2800 Mechelen-Rupel tel. 015/71.85.00 - fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • LBC-NVK OUDENAARDE Koningsstraat 5 - 9700 Oudenaarde tel. 053/73.45.25 - fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • LBC-NVK SINT-NIKLAAS H. Heymanplein 7 - 9100 Sint-Niklaas tel. 03/765.23.70 - fax 03/220.88.18 lbc-nvk.sint-niklaas@acv-csc.be • LBC-NVK VILVOORDE Toekomststraat 17 - 1800 Vilvoorde tel. 02/557.86.80 - fax 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be

algemeen secretariaat Sudermanstraat 5 - 2000 Antwerpen Tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 lbc-nvk@acv-csc.be | www.lbc-nvk.be Ons Recht wordt gedrukt op verbeterd krantenpapier. Dit papier wordt gemaakt op basis van gerecycleerd materiaal. Ons Recht | 116de jaargang | NOVEMBER 2012 | 31