Ons Recht, November 2009 by LBC-NVK

ONS RECHT

113DE JAARGANG NUMMER 10 NOVEMBER 2009

maandblad van de landelijke bediendencentrale · nationaal verbond voor kaderpersoneel

MDRAAIEN E D MEDIA I A DRAAIEN DOL DOL © fOtO: BeLGA

TiRAnnie VAn kiJken opLAgeciJFeRS

BELGACOM GEDRAAGT ZICH BOT

VEEL STRESS BIJ HOOGGESCHOOLDEN

SECTOR-CAO’S FINANCIËN EN DISTRIBUTIE

STROEF PRATEN BIJ BOSCH

inhoud Standpunt Mediasector Sociaal Industrie Toerisme Diensten Op de praatstoel ANPCB Uitzendwerk Solidariteit Over de grenzen Gezondheid Arbeids-gericht Sector-CAO Sector-CAO Herintegratie Industrie

3 4 6 7 8 9 10 12 13 14 15 16 19 20 22 24

Overleg levert resultaten op in financiële sector Zelfstandige kleinhandel heeft eindelijk sectorakkoord VDAB helpt ex-gedetineerden weer aan de bak Stroeve onderhandelingen over bedienden bij Bosch Samsonite Oudenaarde verliest meer dan 200 jobs

25 26 28 29

Inbox De lezer schrijft Uitbetaling vakbondspremie Achterklap Vanmol

Stress treft almaar meer hooggeschoolden

In de marge Film & boek Non-profit

Geen geld voor pensioenen? Lode Verschingel: ‘Media zijn soms de trappers kwijt’ Directie Belgacom regeert met harde hand Vakbonden voelen zich bekocht bij weefmachinebouwer Picanol Beroep van reisagent is te weinig aantrekkelijk Rauwe werkelijkheid is onthutsend bij Capgemini ‘Zonder sociale zekerheid jaag je mensen de armoede in’ Bedienden bij vrije beroepen hebben eigen paritair comité ACV maakt een vuist voor uitzendkrachten Blijven hameren op belang van waardig werk

Grootste non-profitwerkgever in Vlaanderen viert feest Onthaalouders.be in nieuw jasje

29 30 30 31 32

Opleidingen in textielsector Het oktobernummer van Ons Recht wees op interessante nieuwe opleidingskansen in de textielsector. De vzw Cobot-Bedienden breidde haar open opleidingsaanbod uit, onder meer met diverse algemene en textielspecifieke technische opleidingen en met Excelopleidingen voor gevorderden. Maar in onze vorige editie verscheen een verkeerd internetadres. Wie meer wil weten over de mogelijkheden in het kader van het zogeheten Avanti-plan, kan surfen naar www.avantiplan.be.

???. · p. ??

???. · p. ?? Als een gevangene zijn tijd uitgezeten heeft, moet hij zijn plek in de maatschappij zien terug te vinden. Detentieconsulenten van de VDAB doen hun best om zoveel mogelijk ex-gedetineerden aan de bak te helpen. Franky Van Belleghem legt uit hoe dat in zijn werk gaat. 2 ons recht | 113de jaargang | JULI-AUGUSTUS 2009 p. 22

???. · p. ??

Geen geld voor pensioenen?

De pensioenleeftijd verhogen houdt niemand langer aan het werk

Premier Herman Van Rompuy wikte en woog zijn jongste beleidsverklaring tot in de details. Uiteraard onderzocht hij ook of de beleidskeuzes de toets van ‘degelijk bestuur’ konden doorstaan. De kabinetten cijferden over de mogelijke bijdragen van energiebedrijven en banken. Of de plannen ook allemaal bewaarheid zullen worden, is lang niet zeker. ‘Gefundenes Fressen’ voor de oppositiepartijen, dat spreekt.

ssentieel is dat de begroting voor 2010 geen draconische besparingsoperaties in petto heeft. Niet voor de burgers, maar ook niet voor de vermogens. Begroten dat je 400 miljoen euro aan belastingfraude zal recupereren is prima. Maar het blijft ongeloofwaardig zolang Didier Reynders de minister van Financiën is. De regering heeft een punt als ze zegt dat er geen geld genoeg is om een actief en vernieuwend beleid te voeren. Maar die stelling gaat alleen op als alles bij het oude blijft. Als er geen echt nieuwe maatregelen komen, is de stilstand voorspelbaar en zeker. Het is even voorspelbaar en zeker dat de minder fortuinlijke burgers dan weer de inspanningen zullen mogen leveren.

Pensioenleeftijd Ondertussen woedt het pensioendebat volop. Met nogal wat variaties op hetzelfde thema. Niemand ontkent dat de pensioenen te laag zijn. Tegelijkertijd hoor je dat ze ‘onbetaalbaar’ zijn. De vergrijzing betekent dat mensen langer leven. Ze zullen dus langer pensioen krijgen en ook langer van de gezondheidszorg genieten. Dat probleem los je niet op door de pensioenleeftijd op te trekken. De pensioenleeftijd verhogen houdt niemand langer aan het werk. Het is de uitdaging om werknemers langere loopbanen te laten realiseren binnen het huidige pensioensysteem. Dat kan door ouderen niet als eersten af te danken en door een leeftijdsbewust personeelsbeleid te voeren. De werknemers later met pensioen laten gaan is zowat de slechtst denkbare maatregel om het probleem van de lage pensioenen aan te pakken. De minimumpensioenen verhogen is veel efficiënter. Is daar geld voor? Ja, maar dan moeten we keuzes maken. Er is ook geld voor de ‘tweede pijler’, de aanvullende collectieve pensioensystemen via pensioenfondsen en groepsverzekeringen. De middelen hiervoor komen uit bijdragen van werkgevers en werknemers. Goed dat er een aantal jaar geleden een meer solidaire regeling kwam. Maar dat heeft alleen zin als zo’n collectieve regeling geen nieuwe onrechtvaardigheid veroorzaakt. Sommige mensen werken in een bedrijf of sector die wel de nodige middelen heeft. Anderen

standpunt.

ferre wyckmans · algemeen secretaris

juist niet. Soms willen werkgevers ook geen collectieve afspraken maken.

Keuzes maken Financieren is altijd keuzes maken. Wij mikken op algemene verbeteringen. Over pensioenen nadenken is een verhaal van de lange termijn. Daarom houdt het ACV een bredere ‘consultatie’. Met die consultatie gaan we op zoek naar antwoorden op vragen die er toe doen. Op 10 november komt de Algemene Raad van het ACV voor de dag met een eerste reeks voorstellen, ideeën en standpunten. De pensioenen waren in eerste instantie een verwezenlijking van de werknemers. Wij namen altijd de verantwoordelijkheid, ook voor de financiering. In het pensioenstelsel van de zelfstandigen zit er iets grondig fout. Daar vinden ze het particuliere eigenbelang op korte termijn belangrijker dan de solidaire langetermijnredenering die de werknemers verkiezen. Het is belangrijk dat we het langetermijndenken blijven onderstrepen. Vanzelfsprekend zijn het niet de werknemers die hogere pensioenen voor zelfstandigen zullen financieren.

is op 25 oktober in Gent overleden. Hij † werd 67 jaar oud. De LBC-NVK en het ACV verliezen Toon Acke

hiermee een geweldige militant. Toon was jarenlang hoofdafgevaardigde bij de toenmalige BBL en sterspeler van de vakbondswerking in de financiële sector. Maar Toon was ook een militant van kapitaal belang voor de centrale. Hij was voorzitter van de centrale van 1979 tot 1992. Toon lag mee aan de basis van de structuur die de LBC-NVK tot nu toe typeert. Ook buiten de centrale was Toon actief. Zo trok hij mee de kar van het ACV in Gent. Wij wensen zijn familie alle steun toe bij dit verlies.

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 3

Lode Verschingel: ‘Media zijn soms de trappers kwijt’ Gedegen journalistiek staat zwaar onder druk

Denis Bouwen

Het gaat niet schitterend met onze media. De sector is in de ban van de bikkelharde strijd om marktaandeel. Snelle en vlot serveerbare ‘hapklare brokken’ zijn in de mode. De doorsnee krantenjournalist lijkt gedegradeerd tot een leverancier van ‘brute kopij’ waar een eindredacteur dan zijn ding mee doet. Was het vroeger allemaal beter? “Dat zou ik niet durven te beweren”, zegt Lode Verschingel. “Maar op een aantal punten zijn de media toch de trappers kwijt.”

BC-NVK-secretaris Lode Verschingel begon in de tweede helft van de jaren tachtig de audiovisuele media te volgen. Gaandeweg kreeg hij er ook de schrijvende pers bij. Onlangs gaf hij in de mediasector de fakkel door aan secretaris Kathleen Maes. Verschingel is 4 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

goed geplaatst om een reeks ontwikkelingen te duiden en bekritiseren. Lode Verschingel heeft erg levendige herinneringen aan diverse acties. “Tijdens de beginjaren van VTM voerden we actie tegen de uitbuiting van werknemers bij toeleveranciers. Ik denk bijvoorbeeld aan de jonge mensen die voor Magic TV in een hoekhuis in Peutie films van ondertitels voorzagen. Daar heersten 19de eeuwse toestanden. Toen één van de werknemers naar de vakbond stapte, duurde het niet lang voor iedereen er gesyndiceerd was. We bezetten de firma, ‘gijzelden’ de bedrijfsleider en dwongen zo een erg eerbare cao af.” “Bij Mediaxis, het huidige Sanoma, schoten de bonden ooit in actie toen de arbeidsverhoudingen daar sterk verzuurd waren. De directie wilde één van de délégués, een BBTK-collega, buitengooien omdat die zogezegd vitale informatie uit de Europese ondernemingsraad had laten uitlekken. Rijkswachters te paard kwamen de actievoerders uiteendrijven. Maar wij legden toch het bedrijf lam en slaagden erin de publicatie van het weekblad Humo op dinsdag te verhinderen. Een unicum. Uiteindelijk haal-

den we onze slag thuis en mocht de vakbondsafgevaardigde in dienst blijven.”

Siamese tweelingen ONS RECHT: Jouw stelling is dat de sociale condities en de journalistieke kwaliteit onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn? Lode Verschingel: “Inderdaad. Dat zijn Siamese tweelingen. Het is een goede zaak dat we verlost zijn van de verzuiling in de schrijvende pers. Maar kranten werden wel meer en meer ‘producten’, en veel minder echte ‘gazetten’. De concurrentiestrijd en de drang naar meer marktaandeel en winstmaximalisatie zetten de toon. Ik zag stelselmatig de werkdruk bij de journalisten stijgen. Ze moesten alsmaar flexibeler werken, diverse functies werden samengesmolten. Polyvalentie is geen zegen voor de gedegen journalistiek. Sneller werken houdt het risico in dat het nieuws veel oppervlakkiger wordt. Regels als het toepassen van woord en wederwoord en ‘dubbel checken’ worden vaak niet meer toegepast.” “Vroeger was de journalist nog de bepalende factor en beperkte de eindredactie zich tot

mediasector teksten herwerken, de lengte ervan aanpassen en taalfouten eruit halen. Nu zijn veel journalisten gedegradeerd tot mensen die ruwe ‘content’ leveren die de eindredacteur dan kneedt tot een lekker stuk. Op dat punt is de evolutie zeker doorgeschoten.”

200 mensen aan de deur zetten, onder wie ook veel oudere werknemers. Wat bleek? Bepaalde ‘witte raven’, niet toevallig enkel ‘sterjournalisten’, wilden ze vooral niet laten vertrekken. Erg pijnlijk voor andere oudere werknemers, journalisten, arbeiders of bedienden.”

ONS RECHT: In het midden van de jaren negentig stampten de vakbonden en de journalistenbond het ‘Mediaplatform’ uit de grond. Een schot in de roos? Lode Verschingel: “De mentaliteit evolueerde waardoor het water tussen de vakbonden en de journalistenbond veel minder diep werd. Met het Mediaplatform vochten we bijvoorbeeld sterk tegen het fenomeen van de ‘schijnzelfstandigen’. Als gevolg daarvan ging de RSZ op zeker ogenblik de hele tv-sector doorlichten op mogelijke misbruiken van het zelfstandigenstatuut.” “Door de gezamenlijke inspanningen konden we ook paritair comité 227 creëren voor de audiovisuele sector en alle niet-papieren informatiedragers, zoals bijvoorbeeld internet. Sinds afgelopen zomer is er in dat PC een complete set loon- en arbeidsvoorwaarden.”

ONS RECHT: De media vormen een buitenbeentje, dus moet de overheid haar rol spelen, vindt het Mediaplatform? Lode Verschingel: “Klopt. Wij komen op voor de kwaliteit van onze media, de onafhankelijkheid, de pluriformiteit en de sociale voorwaarden. Met die agenda in ons achterhoofd hielden we op 19 maart 2009 in Antwerpen een Staten-generaal van de media. Dat was nog nooit vertoond. Kris Peeters, op dat moment bevoegd voor de sector, zette dit op poten. Uiteraard mag die Staten-generaal geen eenmalige hoogmis zijn. Zoals afgesproken met de Vlaamse regering moeten we er een vervolg aan breien. Het Mediaplatform zal de nieuwe bevoegde minister, Ingrid Lieten, herinneren aan de gemaakte afspraken. Met Vlaams minister Philippe Muyters en federaal minister Joëlle Milquet, allebei voor Werk bevoegd, wil het platform ook gesprekken voeren. Om maar één voorbeeld te geven: de bedienden uit de perssector zitten nu ‘geklemd’ tussen PC 227 en de groep van de journalisten. We willen graag sleutelen aan de structuur van de paritaire comités en die moderniseren.”

ONS RECHT: De economische crisis deed ook bloed vloeien in de media? Lode Verschingel: “Midden 2008 begonnen wij de eerste tekenen van de crisis in de sector te zien. Eind 2008 kwamen Corelio (De Standaard, Het Nieuwsblad, Het Volk) en De Persgroep (onder meer De Morgen en Het Laatste Nieuws) met saneringsplannen naar buiten. In de Franstalige media zagen we een gelijkaardige trend. Maar de bedrijven vergaten gemakshalve dat ze in 2008 goede, soms zelfs schitterende cijfers gerealiseerd hadden. De vakbonden en de journalistenbond wilden dat de directies hun reserves zouden aanspreken en niet zouden snoeien in de loon- en arbeidsvoorwaarden. De bedrijven schrapten toch jobs, ook al gaven ze toe dat de werkdruk zo alleen nog maar zwaarder zou worden. Dankzij het Mediaplatform konden we de maatregelen in sommige ondernemingen toch een stuk afzwakken.”

ONS RECHT: In tv-land zie je dat VRT en VTM qua aanpak naar elkaar toegroeiden? Lode Verschingel: “Daar ben ik het niet helemaal mee eens. Canvas, het tweede kanaal van de VRT, brengt programma’s die je nooit op VTM zal tegenkomen. Eén en Canvas brengen ook politieke programma’s die bij VTM niet te vinden zijn. De commerciële zender voerde zelfs ‘Polspoel en Desmet’ af en bracht niets in de plaats. Wie de tv-journaals bekijkt, ziet wel minder en minder verschillen. Die focussen graag op onveiligheid, verkeersongevallen en nieuwtjes voor consumenten. Met die nuance dat het VRT-journaal toch wat meer oog heeft voor het buitenland.”

Het is een goede zaak dat we verlost zijn van de verzuiling in de schrijvende pers. Maar kranten werden wel meer en meer ‘producten’, en veel minder echte ‘gazetten’.

Oudere journalisten ONS RECHT: Oudere journalisten zijn dikwijls ‘aan-

Censuur

geschoten wild’, zeg jij?

ONS RECHT:

“Voor sommige hoofdredacteurs is het een natte droom om hun hele redactie leeg te halen en helemaal van nul te herbeginnen. Soms gaat het de facto die richting uit. Op sommige redactievloeren is het verloop door geregelde afdankingen en spontaan vertrek ongezond hoog. Directies nemen soms ook een merkwaardige houding aan. In 2002 wilde Corelio bijvoorbeeld meer dan

dia?

Lode Verschingel:

Is er sprake van censuur in onze me-

Lode Verschingel: “Sommige thema’s, dossiers of meningen komen inderdaad minder aan bod dan andere. Kijk naar de ‘Vlaamse hysterie’ die onze pers de jongste jaren teisterde. Onze media berichten zo eenzijdig dat op den duur het idee ontstaat dat iedereen wel vindt dat we België op één of andere manier moeten opdoeken. Onze kranten lijken zich

op dit punt aan te passen aan het veronderstelde stemgedrag van de Vlaamse kiezer. Ze bieden maar weinig weerwerk. Voor scherpslijpers in dit dossier doen de media meer en meer dienst als megafoon. Zo’n probleem is véél fundamenteler dan het al of niet terecht uit de rekken halen van een weekblad wegens de publicatie van een bepaald artikel.” ONS RECHT: Al bij al toch een eerder negatief beeld van onze media? Lode Verschingel: “Ja, maar toch één lichtpuntje. K2 werd opnieuw K3! (lacht)”

“Veel oppervlakkigheid en emoverhalen” Lode Verschingel waarschuwt voor de tirannie van de kijk-, luister- en oplagecijfers in de media. “Ooit waren het de zuilen die dicteerden wat onze kranten schreven”, zegt de LBC-NVK-secretaris. “Nu bepalen lezers, kijkers en luisteraars wat onze media doen. Klinkt geweldig democratisch. De media enquêteren zich suf om te achterhalen ‘wat de mensen graag willen’. Allemaal prima, maar dat mag geen fetisj worden.” Verschingel ziet veel verschraling van het nieuwsaanbod, oppervlakkigheid, een hoop ‘emoverhalen’ en vluchtigheid. Vorm en verpakking primeren veel te veel op de inhoud. Treffend was de houding van de commerciële zender VTM, die op zeker moment een internetredactie opzette. VTM zocht daarvoor geen journalisten maar ‘mensen die een vlotte zin zonder taalfouten kunnen schrijven als begeleidende commentaar bij een leuk filmpje’.” “Sommige thema’s krijgen nog nauwelijks aandacht. Denk aan het buitenland, waarbij Wallonië als ‘eerste buitenland’ geldt. Ook de onderzoeksjournalistiek boert voort achteruit. Ervaren journalisten vertrokken bij De Standaard en De Morgen.”

‘Eigen smoel’ “Uiteraard is er nog altijd gedegen journalistiek en verschijnen er nog altijd goede artikelen. Maar toch verliezen de kranten hun eigen ‘smoel’. Je ziet een ware carrousselbeweging, waarbij journalisten heel vlot van de ene naar de andere krant switchen. Het ‘DNA van elke krant’ maakte plaats voor loze kreten als ‘Gebeten om te weten’ en ‘Onverantwoord interessant’. Voor sociaal en syndicaal nieuws is er ook veel minder belangstelling dan vroeger. Het spektakelaspect van een dossier zoals Opel Antwerpen scoort goed in de media, maar ander, minder spectaculair sociaal nieuws wordt nauwelijks belicht. Het radionieuws van de VRT is op dit punt geregeld een positieve uitzondering.” “De media lijken hun publiek vooral te zien als consumenten en niet zozeer als werknemers, cultuurliefhebbers, wereldburgers. Soms hebben de media meer weg van een rubriek van Test-Aankoop, met veel nieuwtjes voor de consument.”

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 5

sociaal

Directie Belgacom regeert met harde hand Robert Veekman

“Het ontbreekt aan politieke wil.” Dat verklaarde Astrid De Lathauwer, de personeelsdirecteur van Belgacom, in oktober in de zakenkrant De Tijd. Als de vakbonden en de personeelsdirecteur het al ergens over eens zijn, is het wel over de vaststelling dat een paar onzichtbare politieke handen in het Belgacom-dossier aan het werk zijn. Iedereen weet dat de telecomonderneming in feite een overheidsbedrijf is. De verdeling van hoge postjes gebeurt niet door rechtstreekse interventies van politieke partijen. Maar de invloed van de socialistische zuil valt goed te merken.

e politieke inmenging bij de groep is niet nieuw. Ze bezorgde diverse vroegere toplui van Belgacom al de nodige ergernis. De vroegere ‘ceo’ Bessel Kok lichtte in het weekblad Trends een tipje van de sluier op. “Ik kon geen touw vastknopen aan de krankzinnige, totaal gepolitiseerde samenstelling van de raad van bestuur”, liet Kok zich ontvallen. “Moesten notarissen, accountants of advocaten ingehuurd worden? Allemaal werden ze gewogen op hun politieke kleur. Een kok voor de cafetaria aanwerven? Dan kreeg ik te horen dat die man volgens het quotasysteem deze keer een socialistische Vlaming kon zijn.” Bessel Kok maakt er geen geheim van dat de politieke druk aan hem vrat.

Politiek schaakspel De woorden van Astrid De Lathauwer zijn in zo’n context opmerkelijk te noemen, misschien zelfs moedig. Beseft de personeelsbaas dat Belgacom alleen maar een pion in een groot politiek schaakspel is? Of staat ze gewoon schaakmat? Wie weet deed ze gewoon een meesterlijke zet in het kader van een verdeel-en-heersstrategie? De gebeurtenissen van de voorbije weken, maanden en jaren zijn niet van die aard dat we de manager zomaar blindelings vertrouwen. De Lathauwer behoort tot de groep mensen die op alle mogelijke manieren echte vormen van vakbondsverzet in de kiem trachten te smoren. Het is een publiek geheim dat er binnen Belgacom een ‘pact’ bestaat met een reeks personen die de top helpen om elke vooraf genomen beslissing moeiteloos door de bevoegde instanties te loodsen.

Veelzeggend Alle beslissingen bij de groep vergen een tweederdemeerderheid in het paritair comité. Maar de ACV-vertegenwoordigers zijn nooit nodig om die meerderheid te behalen. Een veelzeggende situatie. Belgacom stoort zich al langer aan de sterke aanwezigheid van het ACV in de filialen Proximus, Skynet, Telindus en Telindus Sourcing. De directie kon de invloed van het ACV al voor een deel afzwakken door de onderhandelingen over de integratie van de fili-

6 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

aan democratisch overleg

alen volledig in de ondernemingsraad af te handelen.

Duister toneel De werknemersvertegenwoordigers uit de filialen maakten de voorbije weken een erg duister stukje toneel mee. Nooit nam de directie de moeite om onderhandelingen te voeren met de democratisch verkozen vertegenwoordigers van het personeel. “De ondernemingsraad heeft een adviserende bevoegdheid”, klonk het telkens opnieuw. Op zeker ogenblik kwam Belgacom voor de pinnen met een document over ‘garanties voor het personeel’. De LBC-NVK’ers kregen welgeteld een kwartier de tijd om het 13 bladzijden tellende document te analyseren. De vraag naar bijstand van de collega’s van A C V -Tr a n s com werd van tafel geveegd omdat zij ‘niet neutraal genoeg’ zouden

zijn. De LBC-NVK denkt daar anders over. Maar ACV-Transcom behoort natuurlijk niet tot de politieke strekking waarmee Belgacom de nauwste banden heeft. Astrid De Lathauwer wil een reeks functieveranderingen pas vanaf de zomer van 2010 doorvoeren. Uit erg goede bron weet de LBCNVK dat Belgacom al maanden geleden aan een extern bureau vroeg om alle functies door te

De werknemersvertegen woordigers uit de filialen maakten de voorbije weken een erg duister stukje toneel mee. lichten. De directie weigert vakbondsmilitanten bij dit doorlichtingsproces te betrekken. Voor Belgacom is het wachten op de integratie van de filialen en op de zegen van tweederde van de stemmen in het paritair comité. De bonden laten zich niet kisten en zetten de strijd voort. Alle vakbondsmensen uit de filialen bundelden de krachten en maakten werk van een heus actieplan. De LBC-NVK’ers willen bovendien hun samenwerking met de collega’s van ACV-Transcom nog beter maken. Het staat als een paal boven water dat alle betrokken ACVcentrales de handen ineen moeten slaan om Belgacom van aanpak te doen veranderen.

Integratie filialen illustreert gebrek

industrie bedienden zouden vanaf 52 jaar met brugpensioen kunnen, maar de werkgever wil voor hen niet meer dan de wettelijk verplichte kosten maken. Zo’n brugpensioen is niet meer dan een aalmoes, reageerden de werknemersvertegenwoordigers.

Karel Hoorelbeke en Marc Gruwez

De wereldwijde ineenstorting van de textielmarkt deed de bestellingen van weefmachines sinds begin 2008 met 30 tot 40 procent kelderen. Picanol, de beursgenoteerde weefmachinefabrikant uit Ieper, trachtte daarop in te spelen door in de loop van pakweg een jaar tot drie keer toe een personeelsinkrimping aan te kondigen.

Bedienden dumpen

n augustus 2008 verloren ‘maar’ negen bedienden hun job. Een teken dat de directie nog niet echt zwaar wilde snoeien vanuit de veronderstelling dat de situatie in ‘de textiel’ wel snel zou verbeteren. Maar in oktober vorig jaar ontstonden wereldwijd nog grotere economische problemen als gevolg van de financiële crisis. Dat woog extra zwaar op het orderboekje van Picanol. Een nieuwe, grotere herstructurering kon dan ook niet uitblijven. Het bedrijf liet in maart 2009 we-

Enkele jaren geleden kwam het Generatiepact tot stand op vraag van de werkgevers. En dit met steun van de toenmalige paarse (federale) regering. ‘Iedereen langer aan het werk’, klonk het credo toen. Diezelfde werkgevers gebruiken nu het (verlaagd) brugpensioen om op een goedkope manier bedienden te dumpen. Zo omzeilen ze hoge verbrekingsvergoedingen en ondermijnen ze de rechten die verbonden zijn aan het bediendestatuut. Picanol is niet de enige werkgever die er zulke praktijken op na houdt. Vele andere bedrijven doen net hetzelfde. De vakbonden moeten ervoor zorgen dat ondernemingen hun bedienden niet zomaar kunnen dumpen. Wie zijn job verliest, moet nog altijd een behoorlijk inkomen hebben,

Vakbonden voelen zich bekocht bij weefmachinebouwer Picanol Derde reorganisatie in pakweg een jaar tijd

ten dat het 45 arbeiders en 70 bedienden wilde ontslaan. Niet echt onverwacht nieuws voor werknemers en vakbonden. Tijdens de onderhandelingen over het plan beweerde de directie 30 bediendejobs te kunnen sparen als àlle bedienden bereid waren tot een fikse loonsinlevering. Picanol verklaarde de 30 bedienden nodig te hebben tegen de tijd dat de economie weer zou kenteren. Uiteindelijk stapten alle bedienden in een viervijfdesysteem, met gelijkgestelde periodes en financiële compensaties. Het akkoord daarover gold voor zes maanden en kon met nog eens zes maanden verlengd worden. Sinds het collectief verlof bij Pica-

nol verkochten de weefgetouwen een stuk beter. Het ergste in de sector leek voorbij. Niets is minder waar, zo blijkt nu.

Bom Het viervijfdesysteem voor bedienden verlengen leek even niet meer zo noodzakelijk. Maar na enkele weken van onzekerheid kwam de directie met nieuws dat als een bom insloeg. Het akkoord over tijdskrediet met zes of meer maanden verlengen was niet langer genoeg. Er was nood aan ‘een structurele besparing’. Bovenop het collectief ontslag uit maart 2009 dienden nog eens 65 bedienden de laan uitgestuurd. De bedienden voelden zich uiter-

aard bedrogen door de werkgever. Een werkgever die dan nog het lef had om de inlevering – via het viervijfdesysteem – te willen handhaven terwijl de onderhandelingen over de nieuwe reorganisatie bezig waren. Samen met de andere bonden doet de LBC-NVK nu zware inspanningen om een zo sociaal mogelijke oplossing te vinden voor de 65 bedienden die weg moeten. Picanol stelt zich bikkelhard op en wil het collectief ontslag met een zo laag mogelijk prijskaartje doorvoeren. Voor de gedwongen ontslagen wilde de onderneming eerst gedeeltelijk afstappen van de ‘formule Claeys’. Wat uiteraard op een veto van de bonden stuitte. Sommige

zeker in deze tijden van economische crisis. De LBC-NVK’ers en andere werknemersvertegenwoordigers bij Picanol aanvaarden niet dat bedienden verplicht met vervroegd pensioen gestuurd worden en daarbij een vergoeding krijgen die niet eens de helft bedraagt van hun huidige loon. Ook op het vlak van de verbrekingsvergoedingen is het zaak om het bediendestatuut te verdedigen. “De aanhouder wint”, luidt het spreekwoord. Werkgevers horen liever een variant van deze woorden, “De aandeelhouder wint”. De vakbonden zetten alle zeilen bij om te voorkomen dat dit laatste het geval zal zijn bij Picanol.

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 7

toerisme Thomas Beeckmans

Nu de zomermaanden achter de rug zijn, broeden sommigen al op de eerste reisplannen voor 2010. De ene mens organiseert zijn reis helemaal zelf, de andere gaat liever langs bij het reisbureau om de hoek. Hoed af voor de kennis van veel reisagenten. Het lijkt wel alsof ze al de halve wereld zagen. Het beroep van reisagent is boeiend en gevarieerd. Maar diverse ontwikkelingen ondermijnen de aantrekkelijkheid van het vak.

Beroep van reisagent is te weinig aantrekkelijk Vakbond denkt mee na over oplossingen

e sector van de reisbureaus en touroperators is volop in beweging. Almaar meer mensen boeken hun reis rechtstreeks via internet. Wie als reisagent werkt, moet ook almaar meer terugvallen op informatica en internet. Het merendeel van de werknemers in de sector zijn reisagenten die rechtstreeks het publiek bedienen, zowel voor plezierreizen als voor zakenreizen. Tot voor de economische crisis was het niet gemakkelijk vacatures in te vullen. Bij de VDAB staan ‘bedienden toerisme’ nog altijd in de lijst van de knelpuntberoepen. Vooral reisagenten voor zakenreizen waren moeilijk te vinden. De terreuraanslagen van 11 september 2001, de SARS-crisis, de vogelgriep en de recente problemen in de financiële sector veroorzaakten telkens opnieuw veel onzekerheid. Al die gebeurtenissen zetten extra druk op de werkzekerheid in de sector.

Arbeidsvoorwaarden De werknemers uit de reisbureaus en bij de touroperators vallen onder het Aanvullend Nationaal Paritair Comité (PC 218). Het toerisme levert 3 procent van alle jobs in PC 218. De loon- en arbeidsvoorwaarden in de sector sluiten niet genoeg aan bij de typische kenmerken van het werk bij reisbureaus en touroperators. De basislonen in de branche zijn nog altijd laag. Maar dankzij de inspanningen van de vakbond

houdt de sectorale functieclassificatie sinds kort wel rekening met de gevraagde kennis en vaardigheden. Sommige bedrijven betalen iets meer dan de barema’s en geven extralegale voordelen. Toch toonde een recent onderzoek van Vacature aan dat bachelors toerisme nog altijd bij de slechtst betaalde werknemers behoren volgens diploma. De werkgevers eisen veel flexibiliteit van hun personeel. Ze verwijzen graag naar ‘de eigenheid van de sector’ en naar het ‘persoonlijk engagement’. De wetgeving over de arbeidsduur naleven blijkt lang niet overal vanzelfsprekend. Medewerkers moeten verdoken overuren presteren, ’s avonds op beurzen werken, productvoorstellingen en studiedagen bijwonen, ’s zaterdags presteren en meedoen aan studiereizen die voor een deel tijdens de weekends plaatsvinden.

Aantrekkelijk of niet Kan je in de toerismesector een goede job vinden? Lang niet iedereen blijkt die mening toegedaan. Gemiddeld is er een personeels-

8 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

verloop van 11 procent. Een aanvaardbaar cijfer, ware het niet dat werknemers die hun ontslag geven almaar vaker een job zoeken buiten de sector. Vacatures invullen is niet altijd simpel, zeker niet als een bedrijf focust op kandidaten met een diploma toerisme. Waarom kiezen minder jongeren voor een opleiding toerisme? Misschien omdat ze eerst het avontuur ruiken en naar een job in het buitenland snakken en daarna vaststellen dat er een onevenwicht is tussen de gevraagde kennis en vaardigheden en de geboden beloning. Maar weinigen uit de sector zorgen met hun loon voor het voornaamste deel van het gezinsinkomen. In veel gevallen zijn er weinig of geen promotiekansen, dus is er nauwelijks perspectief om door te groeien. Zeker bij zakenreizen is er weinig jobzekerheid. Factoren genoeg die de job van reisagent niet zo aantrekkelijk maken.

Trend ombuigen Is het mogelijk de negatieve trend om te buigen? Een handicap is al-

leszins dat de winstmarges zwaar onder druk staan. Maar de LBCNVK wil wel graag mee zoeken naar een oplossing voor de problemen. Als de sector aantrekkelijker wil worden als werkgever, moeten de loon- en arbeidsvoorwaarden structureel verbeteren. Werknemers moeten dicht bij huis kunnen werken en meer doorgroeikansen krijgen. De flexibiliteit moet binnen de perken blijven. Studiereizen en andere ‘incentives’ dienen goed omkaderd. De instroom vanuit het onderwijs moet anders georganiseerd worden. En er moet een fundamentele oplossing komen voor het gebrek aan personeel. In de branche vind je zowel grote ketens als kleine reisbureaus met enkele werknemers. Maar velen werken wel in kleine kantoren. Die werknemers bereiken en organiseren is niet altijd gemakkelijk voor de vakbond. Wil jij graag je mening of een idee kwijt? Dat kan door te e-mailen naar tbeeckmans@ acv-csc.be.

diensten

Capgemini is geen IT-bedrijf als een ander. Nog meer dan de branchegenoten lijkt deze onderneming belang te hechten aan imago en virtueel leiderschap. De kloof tussen het imago en de rauwe werkelijkheid is bij Capgemini doorgaans groter dan bij de concurrenten. In zijn huidige vorm is het bedrijf het resultaat van het huwelijk tussen een klassieke IT-boer en de consultants van Ernst & Young. Nogal wat ITbedrijven organiseerden zulke overnames in de hoop zo op te klimmen in ‘de voedselketen’ in de sector. Maar operaties van deze aard gingen bijna altijd de mist in.

ij Capgemini liet de overname wel erg zware sporen na. Het voetvolk dat de diensten levert en het geld in het laatje brengt, hield het redelijk snel voor bekeken. Die mensen kregen te weinig respect. Maar niet iedereen ging lopen. De vroegere ‘partners’ van Ernst & Young lieten zich eerst royaal uitkopen als aandeelhouder. Om daarna terug te keren als ‘vice-president’ of ‘ondervoorzitter’, in een werknemersstatuut met bijzondere ontslagbescherming. De vorige ‘ceo’ vatte het triest samen bij een collectief ontslag in 2002: “De meeste van deze mensen brengen niets op, maar ze zijn te duur om te ontslaan.” De ‘ondervoorzitters’ overleefden met andere woorden moeiteloos de fusieoperatie. Vandaag delen zij in veel gevallen de lakens uit. Een situatie die mee de onhoudbare kostenstructuur bij Capgemini verklaart. Het bedrijf probeert via massaal gesjoemel met de sociale wetgeving en de fiscaliteit toch enigszins winstgevend te blijven. Toen de LBC-NVK bij Agoria actie voerde tegen het georganiseerde misbruik van buitenlandse IT’ers, biechtte de vice-president communicatie de praktijken van

Rauwe werkelijkheid is onthutsend bij Capgemini IT-bedrijf lapt wetgeving aan zijn laars

Capgemini in de krant op. ’s Anderendaags was het kot te klein. Om het vel van de vice-president te redden werd een BBTK-afgevaardigde symbolisch geslachtofferd. De vice-president stuurde de inspectie eerst met een kluitje en een leugentje in het riet. De man, toen voorzitter van de plaatselijke afdeling van een volkspartij, dacht ook het verzet van de LBCNVK via ‘ons-kent-ons’ en wat gelobby weg te masseren. Verkeerd gedacht. Na tussenkomsten van de inspectie en naar aanleiding van moeizame overnamegesprekken bij Carrefour volgde eindelijk een poging om de illegaliteit weg te onderhandelen. Aanvankelijk verklaarde de ceo van Capgemini dat hij maar één inbreuk wilde regelen. Als test. De top was bereid ook andere dossiers aan te pakken als legaal werken een goede ervaring zou blijken.

Capgemini gedwongen wordt de spelregels te volgen, zal het alle activiteiten en klanten afstoten waarvoor avond-, nacht- en weekendwerk nodig is. Of het werk verplaatsen naar lagelonenlanden. De klanten zijn gewaarschuwd. Een recent financieel dossier illustreert perfect de perfide kijk van Capgemini op de Belgische wetgeving. Ondanks tegenpruttelen van de revisor stelden de werknemers vast dat de onderneming stelselmatig ‘innovatiepremies’ bleef misbruiken om zwart geld uit te betalen. Een innovatiepremie kan netto worden uitgekeerd aan werknemers die voor een belangrijke vernieuwing zorgden in de normale bedrijfsactiviteit. De premie mag geen loon vervangen en is geplafonneerd op een brutomaandloon. Ze geldt alleen voor een beperkt aantal personeelsleden.

Illegaliteit

Capgemini gebruikt het systeem om enkele gewone werknemers

Uiteindelijk kwam van de beloftes niets in huis. Het IT-bedrijf zegt nu gewoon dat het in de illegaliteit wil blijven werken. Een stelling die Agoria ook elders verkondigt. Als

Façade

te dwingen de premie te aanvaarden als betaling voor overuren of als deel van een opzegvergoeding. Het is dat of niets. De kleine garnalen dienen als façade voor de grote vissen, de vice-presidents, die zichzelf bedienen. De lijst met innovaties is dan ook indrukwekkend. Een pin met het bedrijfslogo, de aanwerving van jonge gediplomeerden, gestructureerde ontslaggesprekken, een optimalisering van de bedrijfswagens, de integratie van de Indiase collega’s. Enig cynisme of gevoel voor humor is de ondervoorzitters niet vreemd. Zolang het maar opbrengt. De bedrijfsleiding van Capgemini voelt zich ver verheven boven de wetgeving. Is dat ook een gevolg van de beperkte middelen van de inspectiediensten of de geruststellende schouderklopjes van politieke vrienden? Dat is niet duidelijk. Wel zeker is dat dit gedrag moet ophouden. Al is het maar uit respect voor de werknemers, die het geld met hard en eerlijk werk niet binnenbrengen om een ‘zelfbedieningszaak’ uit te bouwen voor de directie.

Koen Dries

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 9

‘Zonder sociale zekerheid jaag je Herwig Janssens heeft oog voor ‘ruimere geheel’

Denis Bouwen

Herwig Janssens zwaaide onlangs af na een loopbaan van bijna 35 jaar als vakbondssecretaris bij de LBC-NVK. “Mijn militanten hebben mij voor een stuk opgevoed”, vertelt Janssens. “De confrontatie van hun en mijn ideeën leverde de nodige kwaliteit op.” Naast zijn vakbondswerk raakte de (gewezen) secretaris ook geboeid door de problemen in Afrika, de strijd tegen armoede en de roep om een ander type samenleving. Voer genoeg dus voor een indringend gesprek. ONS RECHT: In je jonge jaren was je zelf werkloos. Welke herinneringen hou je aan die periode over? Herwig Janssens: “Na mijn studies, voor en na tijdelijke contracten op het vlak van sociologisch onderzoek, zat ik inderdaad een tijd zonder werk. Mijn vrouw had gelukkig een job, maar zelf wist ik toen van geen hout pijlen te maken. Destijds moest je nog elke dag een ‘stempel’ halen op je dopkaart. In de lange rij 10 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

staan met vele lotgenoten was absoluut niet opbeurend. Ik voelde me erg geïsoleerd, sterk afhankelijk van ‘de maatschappij’ en bijzonder onzeker.” “Toch was dit, achteraf bekeken, een leerrijke periode. Omdat je leert appreciëren hoe belangrijk het is je eigen brood te verdienen en een vervangingsinkomen te krijgen als je zonder werk zit. Nu ik met brugpensioen ben, besef ik maar al te goed dat mijn vervangingsinkomen grotendeels gefinancierd wordt dankzij de sociale zekerheid. Het is mooi dat zoiets mogelijk is en dat dit ‘netwerk’ je manier van leven mogelijk maakt. Maar je moet daar wel durven bij stilstaan. ‘Après moi le déluge’, is niet mijn motto. Als dit systeem onder druk komt te staan, hebben ook wij als ouderen een opdracht om met z’n allen een nieuwe oplossing te bedenken. Je leeft in een ruimer geheel waar je best constant aandacht voor koestert.” ONS RECHT: Je beleefde zelf de crisisjaren 19721974. Zie je enige gelijkenis met de economische problemen die we nu meemaken? Herwig Janssens: “De crisis van de jaren zeventig was in zekere zin van een andere orde. Of toch de aanpak ervan. Destijds probeerden de landen de crisis vooral nationaal aan

te pakken. Misschien met uitzondering van de staal- en steenkoolsectoren. Tegenwoordig is de crisis bestrijden veel meer een Europese aangelegenheid. Europa moet er ook over waken dat er genoeg centen blijven voor werklozen, gepensioneerden en langdurig zieken. Het behoud van de sociale zekerheid is ronduit positief voor de koopkracht en de economie. Zonder de sokkel van de sociale zekerheid jaag je mensen regelrecht de armoede in.” “Tegenwoordig is het veel zichtbaarder dat de wereld een dorp werd. Als we nu zoveel economische vluchtelingen in Europa hebben, is dat ook te wijten aan het feit dat we de armoede in Afrika en delen van Azië tientallen jaren lang volledig miskenden. In het Zuiden zijn er mensen genoeg die bereid zijn om tegen 1 of 1,5 euro per dag fabrieksarbeid te doen. Het blijft een uitdaging om hoe dan ook onze sociale zekerheid als Europese realisatie te handhaven in deze omgeving. We mogen ons sociaal systeem niet laten verdampen door de globalisering.”

Rechtvaardige verhoudingen Bijna 35 jaar lang was je secretaris bij de LBC-NVK. Wat waren de plus- en minpunten? H e rw i g Ja n ss e n s : “Als vakbondssecretaris kan je je inzetten voor meer rechtvaardige ONS RECHT:

op de praatstoel verhoudingen en een betere behandeling van mensen. Individuele leden spreken jou aan over een probleem met hun werkgever of met de sociale zekerheid. En daar mag je als secretaris dan alles voor uit de kast halen. Naast het individuele niveau is een belangrijk stuk van het werk natuurlijk ook opkomen voor collectieve belangen in bedrijven en sectoren. Ervoor zorgen dat mensen een beter inkomen of meer levenskwaliteit krijgen. Via goede afspraken.” “Daartegenover staat dat de job je compleet opslorpt. Een vakbondssecretaris riskeert al gauw zichzelf te verliezen in zijn werk. Relaties en vriendschappen dreigen onder druk te komen. Ik schaam me er niet voor te zeggen dat ik ooit in relatietherapie moest gaan. Toen ontdekte ik hoeveel tijd en energie ik stak in mijn werk.” “Een nieuwe secretaris heeft gemakkelijk twee jaar nodig om zijn of haar job in al zijn facetten onder de knie te krijgen. Voor de vakbond is het belangrijk dat secretarissen fris en gemotiveerd blijven. Gelukkig bestaat er tegenwoordig zoiets als het tijdskrediet. Die mogelijkheid zal zeker invloed hebben op de wijze waarop dit beroep in de toekomst wordt georganiseerd.”

sten die in een economie tot stand komen, ook ten voordele van de marktsector.” “De vzw Beweging van Mensen met Laag Inkomen en Kinderen brengt kansarmoede en culturele armoede in beeld. Armen hebben vaak hun hart op de tong. Wij zijn als bedienden soms toch erg burgerlijk qua opvattingen en gevoelens. Rekening houden met de kijk van armen op onze instellingen doen we te weinig. Ik vind het verontrustend dat in een stad als Brussel veel jongeren uit de boot dreigen te vallen. Serieuze uitdagingen, ook voor de vakbond. Laten we vermijden dat we een corporatistische club worden, die alleen dienstig is voor mensen met een goede job en een goed inkomen. We beseffen niet hoe hard onze samenleving wel is voor iemand die door de mazen van het net valt.” “Waarom verdelen we de beschikbare werken loonmassa niet echt meer over méér mensen? Als je zoiets bepleit, is het kot soms te klein. Veel goedbetaalde werknemers verzetten zich tegen een herverdeling, hoewel ze niks te kort komen. Ik begrijp zoiets niet. Als we minder

‘Après moi le déluge’, is niet mijn motto. Als dit systeem onder druk komt te staan, hebben ook wij als ouderen een opdracht om met z’n allen een nieuwe oplossing te bedenken.

mensen de armoede in’ Bereikbaar en geëngageerd

armoede willen, zullen goedbetaalde werknemers en bruggepensioneerden met een vermogen ook een duit in het zakje mogen doen. Voor de vakbond is dit debat natuurlijk een heikele zaak. En het klopt dat werkgevers en managers, breder gezien ‘onze maatschappelijke elites’, in dit verband zelden het goede voorbeeld geven. Ze dragen een verpletterende verantwoordelijkheid en zouden het goede voorbeeld moeten geven. Er zijn te veel leidinggevenden die voor de lieve poen hun ziel verkopen.”

Militanten in bedrijven zijn erg belangrijk voor een vakbondssecretaris? Herwig Janssens: “Mijn militanten hebben mij van bij het begin voor een stuk gevormd. Ze wezen erop dat ik als ‘vrijgestelde’ alleen kon functioneren als de leden hun bijdragen betaalden. Militanten verlangen van een secretaris dat hij bereikbaar, geëngageerd en deskundig is. Als secretaris ben je een ‘allrounder’, die meedenkt met de vrijwilligers en respect heeft voor leden en militanten. Niks is zo erg als een vakbondsmilitant of een lid dat op zeker ogenblik nergens terecht kan.”

Guinée

De bestrijding van armoede zie jij als een belangrijke uitdaging? Herwig Janssens: “De campagne ‘De sociale zekerheid, ons patrimonium’, een initiatief van de LBC-NVK en CNE, was voor mij een ware blikopener, een herademing. Ik was er mij niet van bewust hoe verregaand het ultraliberale gedachtegoed ook mijn denken had beïnvloed. We staan er niet genoeg bij stil dat de herverdeling van inkomens en de zorg voor vervangingsinkomens economisch en sociaal een superieur resultaat opleveren. In Hasselt zijn de ziekenhuizen de belangrijkste werkgever. Zonder goed uitgebouwde sociale zekerheid verarmt het pakket aan goederen en dien-

ONS RECHT: Voor iemand die tegen armoede vecht, is Afrika dichtbij? H e rw i g Ja n ss e n s : “Als kind leefde ik in Rwanda en Burundi, maar in 1960 kwam ik met Belgische vluchtelingen vanuit Congo in Kortrijk terecht. Recent raakte ik via Wereldsolidariteit na een inleefreis betrokken bij een project in Guinée. Een land in West-Afrika waar het leger zeer onlangs nog erg brutaal optrad tegen opposanten. Mensen werden doodgeschoten en vrouwen verkracht.” “In Guinée sta je echt versteld van de enorme armoede. Het land heeft het potentieel om erg rijk te zijn. Maar op enkele wijken na is de hoofdstad Conakry één grote sloppenwijk. Alles is er tot op de draad versleten. Maar on-

ONS RECHT:

danks de armoede stralen veel Guinezen een grote fierheid uit, zeker de vrouwen. De plaatselijke economie kan nooit goed draaien omdat de mensen gewoon geen koopkracht hebben. Zelfs sparen voor een simpele fiets is voor velen niet mogelijk. “Wereldsolidariteit werkt in Conakry samen met de vakbond CNTG, de Conféderation Nationale des Travailleurs de Guinée. Vakbondsmensen en andere Guinezen, die in Europa studeerden, beseffen maar al te goed dat het land aan dringende politieke en sociale veranderingen toe is. Je treft er goed geschoolde kaderleden aan die toch trachten een verandering ten goede op gang te brengen. Erg triest is dat het land opnieuw wordt geleid door een legerofficier, die tot elke prijs aan de macht wil blijven.” “Ik pleit ervoor dat we elk jaar 1 procent van alle in Europa geïnde btw zouden investeren in een Marshallplan voor Afrika. We moeten wel de Afrikanen zelf laten meedenken en mee laten beslissen over de vraag hoe ze uit de problemen kunnen geraken. In ons project met CNTG proberen we dat, met vallen en opstaan. Maar gemakkelijk is het niet. De communicatie verloopt stroef. Onze Guinese vrienden moeten leren te rapporteren en in team te werken, anders verliezen wij hier onze geloofwaardigheid. Zoiets vereist een heel leerproces.”

Anders leven Eén van jouw opvattingen is dat ons huidige consumptiegedrag niet houdbaar is. En dat we moeten evolueren naar een ‘tragere economische samenleving’. Herwig Janssens: “We moeten dringend de mobiliteit en de manier waarop we werken en wonen anders organiseren, zonder in fanatisme te vervallen. Ondanks het bezit van een bedrijfswagen leerde ik intensiever het openbaar vervoer te gebruiken en waarderen. Op de werkvloer is er veel stress die we zelf organiseren. Wij moeten zo ontzettend productief zijn om onze goede loon- en arbeidsvoorwaarden en onze sociale zekerheid te financieren. Een groot goed. Maar toch vraag ik mij af of wij zo ongeremd verder kunnen doen. Mijn generatie gaf op dit vlak helaas niet het goede voorbeeld.” “We moeten ons ook meer kwalitatieve vragen durven te stellen. Is een villa met zwembad echt het toppunt van levenskwaliteit, individueel én collectief bekeken? Waarom moeten we per se zo talrijk op vakantie naar Mexico of de Dominicaanse Republiek? En waarom eten we toch zoveel, en zoveel vlees, in een maatschappij waarin heel wat mensen kampen met overgewicht?” ONS RECHT:

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 11

anpcb

Bedienden bij vrije beroepen hebben eigen paritair comité Werkgevers weinig happig om te onderhandelen

Marnix Sandrap

De ‘ontvetting’ van het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor Bedienden (ANPCB), alias PC 218, is al enige tijd bezig. Dit paritair comité wordt geacht het sociaal overleg in een allegaartje van sectoren en subsectoren te organiseren. De woordvoerders uit dit PC praten al snel namens 400.000 bedienden en enkele tienduizenden werkgevers. Bedienden uit de bouwsector, de groothandel of IT-bedrijven vallen niet onder een specifiek paritair comité en vinden hier onderdak.

e operatie ontvetting moet het mogelijk maken om het overleg in specifieke subsectoren

beter en efficiënter te laten verlopen. Eerst werd een tussenstapje via PC 200 uitgeprobeerd. Maar die test liep op een sisser uit. Door een akkoord tussen de sociale partners en de verantwoordelijke minister ontstond begin dit jaar het paritair comité voor de vrije beroepen, PC 336. De werknemers van dit PC werken bijvoorbeeld bij advocaten, adviesbureaus, architectenkantoren en associaties van veeartsen. De wet bepaalt dat ondernemingen, die op het ogenblik van de oprichting van dit paritair comité nog vielen onder het ANPCB, alle lopende akkoorden moeten naleven zolang er in PC 336 geen nieuwe afspraken gemaakt zijn. De vertegenwoordigers van de werkgevers en de bediendebonden in PC 336 engageerden zich om via sociaal overleg tot cao’s te komen. Maar eerste berichten over al afgesloten akkoorden zijn er nog lang niet. Het valt te vrezen dat de lezers van Ons Recht nog

12 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

een aantal edities zullen moeten laten voorbijgaan voor er iets zal verschijnen over de eerste cao in PC 336.

‘Geen mandaat’ Waarom dan wel? De werkgevers zeggen dat ze nog helemaal geen mandaat van hun achterban kregen om te beginnen onderhandelen. Zij hebben naar eigen zeggen nog lang niet genoeg ‘zicht op de sector’ om te kunnen starten met de uitbouw van een aangepaste interne structuur. In het nieuwe paritair comité was dan ook sprake van ‘een totaal wit blad’. De werkgevers weten nog lang niet wat de eerste woorden op dat witte blad zullen zijn. Een indexering van de lonen vinden ze allesbehalve vanzelfsprekend. Afspraken over minimumsalarissen zitten er niet meteen in. En van de invulling van het interprofessioneel akkoord (ecocheques, brugpensioen, vervoerskosten) liggen de werkgevers al evenmin wakker.

In het Frans heet het nieuwe PC vrije beroepen ‘la commission paritaire des professions libérales’. Die benaming geeft eigenlijk goed weer waar het credo van de werkgevers voor staat. De werkgevers willen wat graag meedoen aan alle vergaderingen en verder op het terrein, in de ondernemingen, alles op zijn beloop laten. Het is aan de werkgevers om op korte termijn te bewijzen dat ze het ernstig menen. Pas na de ondertekening van het eerste akkoord zal blijken wat de echte bedoelingen waren van de ontvetting.

Het zal liefhebbers van ‘faits divers’ interesseren dat het Brusselse advocatenkantoor Stibbe bij PC 336 al een bonusdossier indiende. Managers kunnen een bonus van 2.314 euro opstrijken als het kantoor dit jaar een winst van minstens 8 miljoen euro haalt.

uitzendwerk

ACV maakt een vuist voor uitzendkrachten Nationale actieweek van 16 tot 22 november

Waarom wil het ACV uitzendwerk inperken? Uitzendarbeid verstoort de stabiele arbeidsverhoudingen. Het statuut van de uitzendkracht is onstabiel, terwijl de meeste werknemers net werken toekomstzekerheid willen. Als uitzendkrachten voor hun rechten opkomen, kunnen ze zeer gemakkelijk aan de deur worden gezet na afloop van hun arbeidsovereenkomst.

Uitzendarbeid bedreigt de proefperiodes. Via uitzendovereenkomsten kunnen werknemers gedurende langere periodes worden ‘getest’ en snel worden buitengewerkt als de proefperiode niet ‘bevredigend’ is. Via dagcontracten is het zelfs mogelijk om zonder enige vorm van opzegging uitzendkrachten meteen te ontslaan na een negatieve evaluatie.

Uitzendarbeid is gevaarlijker. Jan Deceunynck

Uitzendkrachten zijn de minst beschermde werknemers. Ze werken met tijdelijke en onzekere contracten en lopen volgens de statistieken een merkbaar groter risico op arbeidsongevallen dan hun collega’s met een vast contract. In de nationale actieweek van 16 tot 22 november vraagt het ACV aandacht voor deze onfortuinlijke werknemers.

itzendarbeid ontstond ooit om onvoorziene pieken in de productie op te vangen of om het plotse wegvallen van vaste collega’s te compenseren. Maar tegenwoordig blijkt dat uitzendkrachten almaar vaker een vast onderdeel van het personeel uitmaken. Zo kunnen bedrijven erg flexibel de productie opdrijven of inkrimpen. Ook het ACV weet dat uitzendwerk niet meer weg te denken is uit het bedrijfsleven. Uitzendwerk heeft trouwens ook

pluspunten. Pieken in het werkvolume kan je beter met uitzendarbeid opvangen dan met overuren. Uitzendarbeid verdeelt het werk over meer mensen en bezorgt dus meer werknemers een job. En uitzendwerk is ook beter dan uitbestedingen aan onderaannemers die hetzelfde werk tegen minder goede arbeidsvoorwaarden laten doen. Maar het ACV heeft ook bedenkingen bij uitzendwerk. Bijvoorbeeld de bedenking dat de kortlopende contracten van uitzendkrachten weinig zekerheid geven. Tijdens de nationale actieweek van 16 tot 22 november zal het ACV via folders uitzendkrachten informeren over hun rechten. Aan de vakbondsafgevaardigden zal de vakbond vragen strikt toe te zien op de naleving van de wettelijke bepalingen rond uitzendwerk. Tijdens de actieweek zal het ACV bij de sociale partners uit de uitzendbranche ook aandringen op stevigere contracten en veiligere arbeidsomstandigheden. Meer info vind je op www.acv-interim.be.

Het aantal arbeidsongevallen bij uitzendkrachten bereikt recordcijfers. Ernstige arbeidsongevallen komen bij hen veel vaker voor. Ze hebben moeilijkere arbeidsvoorwaarden dan vaste werknemers. En ze missen ervaring en opleiding en kennen de risico’s en gevaren minder goed.

Psychosociale belasting is zwaarder voor uitzendkrachten. Uit een recente Europese studie blijkt dat uitzendkrachten over minder communicatiemogelijkheden beschikken op de werkplek. Ze worden vaker dan hun ‘vaste’ collega’s het slachtoffer van intimidatie. Al deze problemen doen zich nog nadrukkelijker voor in kmo’s.

Wat wil het ACV? • Arbeidsovereenkomsten zoveel mogelijk voor onbepaalde duur • Beperkingen op het aantal tijdelijke en onzekere arbeidsovereenkomsten • Ontmoediging van uitzendwerk door een strikte toepassing van de reglementering en een hoge kostprijs • Meer gelijkheid bij tijdelijkheid: gelijk loon voor gelijk werk, recht op opleiding, betere preventie en bescherming, anciënniteitsrechten • Uitwassen inperken door sterkere vakbondscontrole mogelijk te maken • Afschaffen van proeftijd bij vaste aanwerving na uitzendwerk, geen dagcontracten, geen oproepcontracten, geen uitzendopdrachten voor zeer lange periodes • Beperken van opeenvolgende tijdelijke contracten • Cao-afspraken gericht op vaste aanwerving van tijdelijken en uitzendkrachten: voorrang voor uitzendkrachten bij vacatures voor vast werk, recht op vaste indienstneming bij structurele vermeerdering van het werk, na een bepaalde periode of als een bepaald aandeel tijdelijken/uitzendkrachten wordt overschreden • Het verbod om tijdelijken en uitzendkrachten te gebruiken voor ongezond of gevaarlijk werk.

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 13

solidariteit Annick Aerts

Een goede job en een fatsoenlijk loon zijn de beste hefbomen om uit de spiraal van armoede te geraken. In het kader van die filosofie lanceerden ngo’s als 11.11.11 en Wereldsolidariteit en de vakbonden in oktober 2008 samen de campagne ‘Werknemers zijn geen gereedschap’. Met de campagne willen ze vechten voor waardig werk voor werknemers in het Noorden en het Zuiden.

Blijven hameren op belang van waardig werk 11.11.11 en vakbonden zetten campagne voort

e weg is nog lang. Maar toch kon de coalitie, samen met internationale partners, al heel wat bereiken. Zo keurde het federale parlement in juli 2009 een resolutie over waardig werk goed. De volksvertegenwoordigers eisten van de regering dat ze werk zou maken van sterkere normen en bindende regels op het gebied van werk. De voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, tekende de internationale petitie voor waardig werk. En er is meer. In 500 bedrijven zetten werknemers het thema waardig werk op de agenda. Vakbondsvertegenwoordigers gaven hun collega’s op het werk voorlichting via solidariteitsmaaltijden en infomomenten. Ze lieten duizenden actiekaarten ondertekenen. Op

14 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

de ondernemingsraad waren er met de werkgever gesprekken over waardig werk in de eigen onderneming, hier en in het Zuiden. In andere ondernemingen was er aandacht voor het aankoopbeleid van het bedrijf. Koffie en werkkleren komen vaak uit het Zuiden. Hoe gaat het eraan toe op koffieplantages en in textielateliers?

Opnieuw aan zet De campagne is zeker nog niet gedaan. Daarom neemt 11.11.11 dit najaar het voortouw om actief te werken rond waardig werk en de verantwoordelijkheid van politici. Uiteraard moet de bedrijfswereld de internationaal aanvaarde arbeidsnormen respecteren. Maar er zijn wel dringend nationale en internationale dwingende maatregelen, controles en sancties nodig. Ondersteund door een ‘hamerconcert’ maakte 11.11.11 op 7 oktober met de steun van de vakbonden duidelijk wat dit concreet betekent. Hoe worden de spullen gemaakt die wij hier kopen? Is er sprake van waardig werk of van uitbuiting? In België gevestigde bedrijven moeten wettelijk verplicht worden om ‘kenbaar’ en ‘controleerbaar’ te maken onder welke arbeidsomstandigheden zij produceren. De ngo’s en de bonden willen een Europa dat niet alleen denkt aan winst en concurrentie en werknemers de tol laat betalen. Europa moet binnen de eigen grenzen én daarbuiten een economisch beleid voeren dat het respect voor arbeidsrechten stimuleert. België en Europa hebben hefbomen om druk uit te oefenen op bedrijven. Ze moeten in hun handels- en inves-

teringsbeleid bedrijven ertoe aanzetten om de fundamentele arbeidsrechten te respecteren en landen steunen en stimuleren om die afdwingbaar te maken. Het IMF en de Wereldbank mogen niet langer de bescherming van werknemers ondermijnen. Ze moeten juist waardig werk promoten. Bij financiële crisissen betalen werknemers altijd de rekening. De financiële speculatie moet ophouden. Door de financiële crisis zullen in 2009 naar schatting 150 miljoen jobs verloren gaan in het Noorden en het Zuiden. Goede regels zouden zo’n crisis in de toekomst onmogelijk moeten maken.

Petitie Door een petitie geeft 11.11.11 mensen de kans om mee op dezelfde nagel te hameren. Je kan de petitie online invullen op www.hamererop.be. En tijdens de lokale 11-november-acties trekken vrijwilligers de straat op met de petitie. Eind november zal de coalitie met massaal veel handtekeningen, nagels en hamers de slagkracht van de Noord-Zuidbeweging demonstreren in de Wetstraat. De vakbonden steunen de ‘hamerpetitie’. Het ACV wil ook weer meer doen om werknemers op de werkvloer warm te maken voor waardig werk. Dit najaar blijven we onze vakbondsvertegenwoordigers aanmoedigen om waardig werk op de agenda van de ondernemingsraad te zetten. Militanten kunnen vragen stellen over het aankoopbeleid in hun onderneming en opkomen voor waardig werk in het eigen bedrijf en bij onderaannemers en leveranciers. Werkgevers zullen de kans krijgen hierrond een gedragscode te ondertekenen. Meer informatie hierover lees je op www.waardigwerk.be.

OVer De GreNZeN handelsbeleid en arbeidsrechten in chili

AnnIck Aerts

coca-cola Ierland besteedt 130 jobs uit Leden van de Ierse vakbond SIPTU – die de werknemers van Coca-Cola HBC Ierland organiseert – zijn sinds eind augustus aan het staken tegen de outsourcing van 130 banen. In juni kregen werknemers de keuze om tot 40 procent in te leveren op het vlak van loons- en arbeidsvoorwaarden of uitbesteed te worden aan een derde partij tegen dezelfde slechtere voorwaarden. De toekomstige werkgever kondigde al meteen aan dat er bij overname ontslagen zouden vallen. Coca-Cola Ierland weigerde normaal te onderhandelen waardoor de vakbond niet anders kon dan tot actie overgaan. SIPTU volgde hiervoor de wettelijk voorgeschreven procedure maar toch begon de werkgever werknemers te ontslaan die actie aan het voeren waren. De arbeidsrechtbank was van mening dat het bedrijf – net zoals in het verleden al gebeurde –met de vakbond moest overleggen over ontslagvergoedingen en een beperking van het aantal ontslagen. Coca-Cola Ierland verwierp deze aanbevelingen omdat ze te kostelijk zijn en omdat hun vergoedingen al hoog genoeg zijn. SIPTU vindt de houding van het bedrijf verontrustend. In het verleden waren er nooit stakingen en ging de werkgever goed met het personeel om. Sinds de aankondiging van de outsourcing kan dit niet meer gezegd worden. Bovendien wil het bedrijf jobs afbouwen terwijl het economisch wel goed draait. Zelfs in het crisisjaar 2008 haalde de onderneming nog 425 miljoen euro winst en stegen de dividenden nog met 12 procent. Toen het aandeel in 2008 terrein verloor, trachtte het management dit te herstellen door zware herstructureringen in heel Europa. Tegelijkertijd trachtte het management de waarde van het aandeel te verhogen voor de aandeelhouder. Ten koste van de werknemers. De Ierse vakbond SIPTU roept de internationale vakbondswereld dan ook op tot solidariteit. Meer informatie vind je op: www.iuf.org en www.siptu.ie.

Drie mijnwerkers beschoten in zimbabwe

theeplukkers in sri Lanka eisen meer loon

Op 25 september schoot de politie op drie mijnwerkers toen die deelnamen aan een staking aan de asbestmijn in Shabanie in Zimbabwe. De staking duurde al drie weken en verliep vreedzaam totdat de politie traangas in de menigte gooide. De drie beschoten mijnwerkers waren serieus verwond aan hun benen en handen. Enkele dagen na de aanval moesten ze voor de plaatselijke rechtbank verschijnen wegens het gebruik van geweld. Heel wat andere demonstranten werden ook gearresteerd. De mijn in Shabanie is de grootste asbestmijn in Zimbabwe. In 2004 kwam ze in handen van de overheid. Het beheer gebeurt door de zakenman Mutumwa Mawere die in Zuid-Afrika woont. De man wordt ervan beschuldigd 54 miljoen euro uit het land te hebben weggesluisd. De mijn is productief en maakt winst maar de 2.280 stakende mijnwerkers krijgen sinds januari 2009 hun loon maar gedeeltelijk uitbetaald. Uiteindelijk leidde de situatie begin september tot een staking die de politie een aantal weken later trachtte te breken. Op 29 september gingen de politie en veiligheidsagenten van de mijn een stap verder. Ze vielen de huizen van werknemers binnen om ze te dwingen weer aan de slag te gaan. De politie dreigde ermee de mijn en het hele mijnwerkersdorp te ontruimen. Op 30 september was er een inval in het huis van een belangrijke vakbondsmedewerker . De politie wilde van hem weten welke acties de vakbond ging ondernemen rond de schietpartij op 25 september. De vakbond ZCTU vraagt dat een parlementaire commissie de recente gebeurtenissen zou onderzoeken.

Sinds meer dan zes maanden is er in Sri Lanka een conflict tussen JPTUC, de vakbond van de theeplukkers, en de werkgeversfederatie. De arbeiders eisen een dagloon van 500 roepie (3 euro). Met de 290 roepie (1,7 euro) die ze nu verdienen kunnen ze amper hun gezinnen onderhouden. Een studie van de overheid toonde aan dat 32 procent van deze werknemers in armoede leeft. Ze zijn de armste, minst geschoolde werknemers in de regio. Veel werknemers wonen met hun gezin in een klein appartement met slechts één kamer en zonder stromend water en sanitair. Ze hebben geen toegang tot medische zorgen en geen enkele werkzekerheid. Een deel van hun loon krijgen ze in de vorm van een bonus, afhankelijk van de aanwezigheid op het werk en de productiviteit. Volgens de Verenigde Naties zou een verbetering van het lot van deze werknemers niet alleen hen maar ook de hele economie in Sri Lanka ten goede komen. De plantagebezitters klagen dat de productiviteit van hun arbeiders te laag ligt. Een hogere productiviteit is nodig om betere lonen te kunnen geven, zeggen ze. Lonen maken 60 procent van de totale productiekosten van thee uit en een stijging zou volgens de werkgevers de thee alleen maar duurder maken. In andere landen zoals India is het aandeel van de lonen maar 40 procent. De vakbond blijft bij zijn eis. Op 2 september begonnen de plantagearbeiders met stakingen en langzaamaanacties. De gevraagde loonsopslag is nodig om de werknemers uit de armoede te halen.

De Wereldhandelsorganisatie (WTO) onderzoekt op geregelde tijdstippen het handelsbeleid dat de aangesloten landen voeren met als hoofddoel de transparantie ervan te beoordelen. Voor grote handelsblokken zoals de Verenigde Staten en de Europese Unie gebeurt dit om de twee jaar. Chili is een land dat slechts om de zes jaar bestudeerd wordt omdat het veel minder belangrijk is voor de wereldhandel. In oktober rondde de WTO het onderzoek rond Chili af en trad de organisatie naar buiten met haar bevindingen. Tegelijkertijd publiceerde de Internationale Vakbondsvereniging (IVV) haar bevindingen over de naleving van de fundamentele arbeidsnormen in Chili. Ze zijn van mening dat het handelsbeleid van een land ook op basis van het respect voor deze normen moet worden beoordeeld. De WTO was in haar rapport lovend voor Chili – een land dat volgens de organisatie een open, transparant en voorspelbaar handelsbeleid voert. Dit leidde tot een vermindering van de armoede en een stijging van de groei. Op basis van het rapport zal de WTO nieuwe beleidslijnen rond Chili opstellen. Het IVV doet een oproep om de fundamentele arbeidsnormen in rekening te brengen. Chili zette stappen vooruit in de strijd tegen kinderarbeid. Hetzelfde geldt voor gedwongen arbeid. Maar het kan nog altijd beter. Grotere vlijt is nodig op het vlak van het recht op vereniging en het recht op collectieve onderhandelingen. Vakbondsafgevaardigden worden nog vaak geïntimideerd en ontslagen. Werknemers die staken zijn bovendien niet beschermd. Meer informatie vind je op: www.ituc-csi.org en www.wto.org.

noVemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 15

STreSS treft almaar meer hooggeschoolden Geef slachtoffer niet de schuld

JAn DeceUnynck

Bij ‘ongezonde werkomstandigheden’ denken weinigen aan kraaknette kantoren. Eerder doemen dan beelden op van vuile, aftandse hangars waar chemicaliën in verroeste vaten op de grond druppelen en mosgroene schimmels de muren bedekken. Toch verdient dit beeld enige bijstelling. De laatst geschetste werkomgeving is uiteraard allerminst gezond. Maar ook ‘proper’ kantoorwerk blijkt verre van gevaarloos. Dat blijkt uit het onderzoek dat

16 ons recht | 113de jaargang | noVemBer 2009

medisch socioloog Christophe Vanroelen van de VU Brussel onlangs publiceerde.

anroelen onderzocht de resultaten van een enquête over beroepsgebonden gezondheidsrisico’s bij 11.000 werknemers. Hij constateerde dat laaggeschoolde werknemers nog altijd het meest te lijden hebben van hun job. Maar ook bij hooggeschoolden zijn de gezondheidsklachten niet te verwaarlozen. Dat heeft alles te maken met de toenemende werkdruk.

Overbevraging cHRiSTopHe VAnRoeLen: “Tot nog toe heerste de opvatting dat werknemers minder last heb-

ben van stress als ze een autonome job hebben waarin ze veel zelf kunnen regelen. Uit mijn onderzoek blijkt dit niet zo te zijn. Als gevolg van andere factoren worden deze werknemers even sterk geconfronteerd met stress. Bij lagergeschoolden, die meestal ook lager op de jobladder staan, heeft stress vaak te maken met een gebrek aan regelmogelijkheden of grote werkonzekerheid. Bij hogergeschoolden, kaderleden of managers is er sprake van overbevraging. Zij krijgen almaar meer taken opgelegd, zo blijkt uit Europees onderzoek. Zeker omdat er ook nog eens jobs weggesnoeid worden. Managers mogen dan al veel regelmogelijkheden hebben, ze moeten wel een groeiend takenpakket met vaak tegenstrijdige verwach-

gezondheid

CM wil ‘ontstressen’ Stress is dé ziekte van deze tijd, stelde CM onlangs bij de lancering van de antistresscampagne ‘Gas terugnemen geeft zuurstof aan je leven’. Het ziekenfonds berekende dat stress de Belgische ziekteverzekering vorig jaar zowat 1,2 miljard euro kostte aan ziekte-uitkeringen. Volgens berekeningen van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) kostte de ziekte het Vlaamse bedrijfsleven nog eens 2 miljard euro. Nog cijfers? Volgens een bevraging van de verbruikersvereniging Test-Aankoop kampt meer dan een vijfde van de werkende bevolking met stress op het werk. Van de werkende Belgen was één op de tien het afgelopen jaar gemiddeld drie weken afwezig op het werk wegens te veel stress. Van alle personen die langer dan een jaar afwezig zijn op het werk, is die afwezigheid in 32 procent van de gevallen te wijten aan psychische aandoeningen – waar stress ongetwijfeld een belangrijke deel van uitmaakt. En al in 1994 bleek uit onderzoek dat stress rechtstreeks verantwoordelijk is voor ruim 10 procent van het ziekteverzuim. Tijd dus om in te grijpen. CM kiest met zijn antistresscampagne voor een positieve aanpak. De campagne focust niet op het probleem, maar op de oplossingen. De boodschap is alleszins hoopgevend: stress is een probleem, maar je kan er iets aan doen. CM roept iedereen op om gas terug te nemen, om te ontstressen en te kiezen voor een gezonde aanpak. Zo kan je op de campagnesite www.doejemee.be je stressbestendigheid testen of antistresstips delen met de rest van de wereld. Tien weken lang wordt wekelijks een inzending bekroond als tip van de week. Eén uiteindelijke winnaar wint begin december een vakantiecheque van 1.500 euro. Nog op de site vind je een heel pak nuttige informatie over stress. Voor een antwoord op maat kan je er terecht bij een panel van experts, die binnen de week een antwoord op je digitale vraag geven. www.doejemee.be

tingen verwerkt krijgen. Enerzijds leidt dit tot onvoorspelbare overuren of avondwerk, waardoor de combinatie job en privé-leven in het gedrang komt en de druk nog meer toeneemt. Anderzijds is er sprake van conflicten tussen rollen: ze zijn zowel collega in de kantine als hiërarchische overste tijdens het functioneringsgesprek. Zulke situaties veroorzaken ‘rolstress’. Dat is stress als gevolg van de moeilijke combinatie van – soms conflicterende – rollen in de werksfeer, maar ook in het privéleven.” Kaderleden worden syndicaal niet altijd even ernstig genomen. Hun collega’s beschouwen hen als ‘verwende nestjes’: geen prikklok, firmawagen, zakenlunches. Tijd om dat beeld bij te stellen?

Ons Recht:

Veel hooggeschoolde professionals, kaderleden of managers zitten nu op een punt dat ze het niet meer kunnen bolwerken, maar dat ze toch nog collega’s zien weggesaneerd worden. Daardoor wordt de last op hun schouders nog groter.

Chr i st o p h e Va n r o e-

“Ik denk van wel. Het klopt natuurlijk dat kaderleden dikwijls een boeiende job met veel autonomie hebben. Ze hebben een hoog inkomen en lopen relatief

len:

minder gezondheidsrisico’s dan laaggeschoolden. Maar ze hebben wel degelijk hun eigen specifieke problemen. Hun job is maar tot een bepaald punt draaglijk. Voorbij dat punt wordt hun werk net zo goed ongezond. Veel hooggeschoolde professionals, kaderleden of managers zitten nu op een punt dat ze het niet meer kunnen bolwerken, maar dat ze toch nog collega’s zien weggesaneerd worden. Daardoor wordt de last op hun schouders nog groter.”

Grenzen aan draagkracht Ons Recht:

Wat is dan de

remedie? Chr i st o p h e Va n r o e-

“Een zeer moeilijke vraag. Tot op zekere hoogte kan je werken aan de individuele weerbaarheid of draagkracht van mensen. Of het management kan meer regelmogelijkheden creëren voor het personeel, waardoor de situatie leefbaarder wordt. Soms valt er zo nog wel wat winst te boeken. Maar len:

de resultaten van ons onderzoek suggereren toch dat voor sommige categorieën van werknemers een maximumgrens is bereikt.” Ons Recht: En wat dan?

“Als er niet meer aan de individuele situaties of de persoonlijke draagkracht kan gesleuteld worden, dringen zich fundamentelere oplossingen op. Ik denk dat je het probleem van de overbevraging grondig moet aanpakken. Het slachtoffer de schuld geven is niet de juiste strategie. Het is niet alleen de schuld van de werknemer dat hij de druk niet meer aan kan. Hij is het slachtoffer. De toenemende druk is de schuldige. Niet alleen ecologisch maar ook sociaal moeten we werken aan duurzame oplossingen die op lange termijn ongetwijfeld beter zullen zijn dan de oplossingen op korte termijn die nu nagestreefd worden. Ook voor ondernemingen. Het is beter om mensen aan boord te houden door de druk wat te verlagen dan om waardevolle collega’s te laten bezwijken. Een gelijkmatigere, minder veeleisende carrière zet meer zoden aan de dijk.”

Christophe Vanroelen:

Meervoudige verantwoordelijkheid Ons Recht: Is het bedrijfsleven de enige schuldige? Christophe Vanroelen: “Nee. De schuldvraag stellen levert geen eenduidig antwoord op. Aan de ene kant is er ongetwijfeld de groeiende intensiteit van het werk. De eisen nemen almaar toe. Bovendien moeten almaar minder overblijvers steeds meer werk doen. Maar aan de andere kant merken we dat vooral hogergeschoolden geneigd zijn (te) veel hooi op hun vork te nemen. Daar speelt dus ook een zekere individuele verantwoordelijkheid. En er is ook nog de culturele factor. De standaard voor een ‘goed leven’ is tegenwoordig een uitdagende en veeleisende job, een rijk sociaal leven, verstandige en actieve kinderen. Ook daar zit de prestatiedrang ingebakken. De stress komt net zo goed van buiten de werksfeer.” Ons Recht: Dat wil ook zeggen dat een oplossing niet voor de hand ligt. Christophe Vanroelen: “Inderdaad. Aanpassingen zijn nodig op diverse vlakken. Er is een stukje individuele verantwoordelijkheid, maar het gaat ook over veranderingen in het economische systeem en de hele cultuur.” “Pasklare oplossingen zijn er niet. Maar met mijn onderzoek hoop ik mensen wat bewuster te kunnen maken. Dat is alvast een eerste stap en een stuk van de oplossing: mensen en organisaties overtuigen van het feit dat er een probleem is en dat de oplossingen van het verleden niet meer volstaan. Werken aan de individuele weerbaarheid van mensen is zeker zinvol. Maar het volstaat niet als oplossing.”

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 17

arbeids-gericht marc weyns

Justitie ‘Justitie’ ligt de jongste tijd fel onder vuur. Sommige spelers op het juridische terrein maakten het er dan ook wel naar. De vloedgolf van misgelopen dossiers waar knoeiende magistraten of politici de hand in hadden, wekt de indruk alsof zowat alles verkeerd gaat. Wie nu nog ontkent dat er heel wat fout is bij justitie, loochent het licht van de zon. Toch kent de grote meerderheid van de dossiers nog wel zijn normale verloop. Maar het duurt vaak allemaal veel te lang. Meer dan ooit staat het als een paal boven water dat justitie grondig dient hervormd. De minister van Justitie, Stefaan De Clerck, werkte een ontwerp voor een hervorming van de rechtbanken uit. Hij mikt onder meer op grotere entiteiten. Vrijwel niemand zal de noodzaak daarvan betwisten. Het is toch volledig achterhaald dat ons kleine landje verdeeld is in liefst 27 gerechtelijke arrondissementen waarvan de grenzen zijn getrokken in de eerste helft van de 19de eeuw op basis van de afstand die paard en wagen op één dag konden afleggen? Maar moeten de rechtbanken met hun diverse specialisaties allemaal op één grote hoop worden gegooid? Dat lijkt ons niet de juiste keus. Kan eenzelfde rechter technische materies als het sociaal recht, het fiscaal recht en het milieurecht zo goed kennen dat hij goede vonnissen maakt? Naast de louter technische kant van de zaak zijn bovendien de uitgangspunten van die drie rechtsdomeinen verschillend. Het sociaal recht moet de sociaaleconomisch zwakkere partij beschermen. Die doelstelling dreigt zwaar in de verdrukking te komen als vele uiteenlopende rechtsdomeinen aan dezelfde rechters toegewezen worden. Een hervorming is dringend nodig, maar ze moet goed doordacht gebeuren. Er zal geen heil komen van megarechtbanken die zowat voor alles bevoegd zijn.

Dringende reden niet bewezen Een bedrijf ontsloeg een chauffeur wegens dringende reden. De man stond dus meteen op de straat zonder enige vergoeding. De werkgever vermoedde dat de chauffeur het beveiligingssysteem van de vrachtwagen ontvreemd had. De werknemer ontkende stellig dat hij iets met de diefstal te maken had en trok met zijn dossier naar de arbeidsrechtbank. Het doek over de zaak viel met een arrest van het Hof van Cassatie van 22 juni. Bij een ontslag wegens dringende reden moet hij die ontslaat bewijzen wat hij beweert. De werkgever kon dat niet. Daardoor was het ontslag willekeurig, oordeelde het Hof van Cassatie. De regeling van het willekeurig ontslag bestaat voor arbeiders omdat hun opzegtermijn korter is dan die voor bedienden. Toch kan deze uitspraak van Cassatie ook van belang zijn voor bedienden.

Controlearts moet onafhankelijk zijn Een werkgever mag een arts aanstellen om een zieke werknemer

18 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

te controleren. De controlearts moet zich wel aan enkele basisregels houden. Hij moet onafhankelijk zijn en dat schriftelijk bevestigen aan de werknemer. Bovendien moet hij ook het resultaat van zijn controle schriftelijk meedelen aan de werknemer. Als de arts die regels niet volgt, zijn de bevindingen zonder waarde en wordt er geen rekening mee gehouden. Dat was het terechte oordeel van de arbeidrechtbank van Oudenaarde op 3 februari 2009.

Klacht wegens pesten goed motiveren Een werknemer voelt zich gepest door collega’s en schrijft daarover een aangetekende brief naar de preventieadviseur. Hij schrijft het slachtoffer te zijn van ‘het onrechtmatige gedrag’ van enkele collega’s die hij met naam noemt. Deze collega’s ‘creëren een permanente beledigende en kwetsende omgeving’ en ‘brengen zijn betrekking bovendien in gevaar’. Vrijwel meteen nadien maakt de werkgever een eind aan de arbeidsovereenkomst. De werknemer vindt het ontslag strijdig met de wetgeving die werknemers beschermt tegen ontslag nadat ze een klacht indienden wegens pes-

terijen. Het Hof van Cassatie wees de vordering van de werknemer in een arrest van 8 juni af. Een klacht wegens pesten moet immers goed worden gemotiveerd. De preventieadviseur moet zich een beeld kunnen vormen van de juiste feiten. Hij moet ook in staat zijn de werkgever in te lichten en voorstellen te doen om het probleem te verhelpen. De klacht moet de feiten duidelijk genoeg omschrijven en vermelden over wie het gaat en waar en wanneer de feiten plaatsvonden.

Schade door eigen fout: wie is aansprakelijk? Een werknemer maakt bij de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst wel eens een fout. De werknemer moet voor de schade die voortvloeit uit zijn fout alleen maar opdraaien als hij bedrog pleegde, een zware onvergeeflijke fout beging of geregeld gelijkaardige fouten maakte. Het Hof van Cassatie besliste op 8 juni dat die regeling geldt voor schade die de werkgever of derden, bijvoorbeeld collega’s, lijden. De schade die de werknemer zélf lijdt neemt hij zelf voor zijn rekening.

sector-cao ?? Stefaan Decock

e onderhandelingen gingen al in het voorjaar van start. Maar toch duurde het tot laat in september voor bonden en werkgevers de gesprekken konden afronden. De spaarbanken beten de spits af. Zij vulden als eerste de koopkrachtenveloppe in zoals was afgesproken in het Interprofessioneel Akkoord (IPA). In alle akkoorden staan afspraken over ecocheques. Het gaat om 125 euro dit jaar en 250 euro in 2010. Op ondernemingsniveau is het mogelijk de ecocheques om te zetten in een gelijkwaardig voordeel. De banken en spaarbanken verlengden ook de afspraken over brugpensioen op 58 jaar. Bij de banken geldt de verlenging tot juni 2011, bij de spaarbanken tot eind 2012. De regeling rond tijdskrediet werd ook verlengd, met dezelfde timing. De sectorovereenkomsten bestendigen de inspanningen rond vorming. Zowel voor risicogroepen als voor professionele vorming zijn de budgetten verlengd. Belangrijk om de continuïteit van de paritaire en professionele vorming te waarborgen.

Ontslagprocedure In het licht van de crisis wilde de LBC-NVK absoluut anticiperen op het mogelijke gevaar van individuele afdankingen. De te volgen procedure bij een individueel ontslag werd dan ook wat verfijnd. En de sanctie bij niet-naleving van de procedure werd verzwaard. Die varieert nu tussen 3 en 9 maandlonen, afhankelijk van het aan-

Het heeft lang geduurd maar ze zijn er eindelijk, de sectorakkoorden in de banksector, bij de spaarbanken, de beursvennootschappen, de verzekeringsmakelaars en de openbare kredietinstellingen. De verzekeringssector zit in de finale en kan hopelijk ook redelijk snel een akkoord inblikken. Veel vertraging was te wijten aan de financiële crisis. Vooral bij de banken bleef het afwachten wat er zou gebeuren.

Overleg levert resultaten op in financiële sector

Afspraken rond brugpensioen en tijdskrediet verlengd

tal dienstjaren. Voordien was de schadevergoeding bovenop de opzegvergoeding beperkt tot 6 maanden. In dezelfde geest is het recht op outplacement uitgebreid. Voortaan hebben ook werknemers die jonger zijn dan 45 jaar recht op ontslagbegeleiding. En dit voor zover ze minstens 12 jaar in dienst zijn of betrokken zijn bij een herstructurering.

Economische en financiële info Het was uiteraard geen verrassing dat de crisis de gesprekken domineerde. De invloed van de crisis was ook te merken aan de eisenbundels van de vakbonden. Voor de LBC-NVK was het cruciaal dat de werkgevers zich bereid zouden verklaren om opnieuw te onderhandelen over de economische en financiële informatie (EFI) die ondernemingsraden krijgen. Dat gold zeker voor de banken. De crisis bewees dat de bonden niet genoeg in staat zijn om de echte ‘risicopositie’ van een on-

derneming te beoordelen. De ‘EFI’ moet dus gevoelig verbeteren. Onderhandelen over deze kwestie is technisch en lastig. Maar de onderhandelingen komen er dus wel degelijk. De bonden zullen niet rusten voor ze op dit punt resultaat geboekt hebben.

Functieclassificatie De modernisering van de functieclassificatie was ook een moeilijke klip om te nemen. Er was al werk verzet rond de uitvoerende bediendejobs. Maar door de financiële crisis belandde het dossier enigszins in de koelkast. Het is zinloos om de functieclassificatie te willen moderniseren zonder de kaderleden daarbij te betrekken. Wie is wel of geen kaderlid? De definitie daarvan verschilt van bedrijf tot bedrijf. De werkgevers weigeren tot nu toe de gesprekken over de classificatie uit te breiden tot de kaderleden. Er is wel een engagement om na de bedienden ook de kaderleden aan te pakken. Toch al een mooie stap vooruit.

Nieuwigheden De sectoronderhandelingen leverden ook enkele belangrijke nieuwigheden op voor de LBCNVK. Enerzijds komt er een diversiteitsproject met de focus op hoogopgeleide migranten, anderzijds wordt er werk gemaakt van externe loopbaanbegeleiding. Het diversiteitsproject wordt een experiment op kleine schaal. De afspraken rond loopbaanbegeleiding zijn voor de werknemers belangrijk in het kader van het debat rond ‘competentiemanagement’. Ondanks de geboekte resultaten wacht er nog veel werk. Het debat over een nieuwe duurzame financiële sector en waardig werk moet aan bod komen op een rondetafelconferentie. De mogelijkheden waren beperkt. En de economische omstandigheden maakten de gesprekken ook niet gemakkelijk. Toch denkt de LBC-NVK met deze cao-ronde erg degelijke akkoorden te hebben afgedwongen. En nu vooruit.

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 19

sector-cao

Zelfstandige kleinhandel heeft eindelijk sectorakkoord Werkgroep moet paritaire comités hertekenen

Chris Van Droogenbroeck

et ontwerp van sectorakkoord verlengt de bestaande afspraken, bijvoorbeeld rond tijdskrediet en brugpensioen. Daarnaast staan er ook afspraken in over de toekenning van het koopkrachtvoordeel uit het Interprofessioneel Akkoord. Elke voltijdse werknemer die een volledig jaar werkte, krijgt dit jaar 125 euro en volgend jaar 250 euro. In de vorm van ecocheques of in de vorm van een eenmalige brutopremie. De premie is zowel in 2009 als in 2010 betaalbaar in december. De werkgever kiest of zijn personeel ecocheques of premies krijgt. Werknemers met deeltijds werk krijgen het voordeel in verhouding tot hun prestaties. Wie geen volledig jaar werkte, krijgt dat stuk van het voordeel dat overeenstemt met de tewerkstellingsperiode. Het sectoroverleg kwam laat op gang in de zelfstandige kleinhandel. Twee dossiers waren serieuze obstakels voor de onderhandelaars, de omzetting van het leeftijdsbarema en de nakende herverkaveling van het distributielandschap.

De omschakeling van leeftijdsbarema’s naar een ander soort barema was een belangrijk thema voor het sectoroverleg. In de huidige barema’s is de loonsontwikkeling afhankelijk van de leeftijd van de werknemer. Maar zulke barema’s kunnen niet volgens de Europese regels, dus dienen ze aangepast.

‘Sociaal neutraal’ Volgens de vroegere minister van Werk, Peter Van Velthoven, moest de omvorming van de barema’s ‘kostenneutraal’ zijn voor de werkgevers, en ‘sociaal neutraal’ voor de werknemers. Van bij de start van de gesprekken besteedde de LBC-NVK veel aandacht aan de ‘sociale neutraliteit’. De LBC-NVK heeft goede redenen om een absolute sociale neutraliteit te verlangen bij de omzetting van oude naar nieuwe barema’s. In de zelfstandige kleinhandel vind je veel jobs die gemakkelijk toegankelijk zijn voor iedereen. Het is een sector die mensen de kans geeft dicht bij huis te werken. Werknemers met weinig scholing kunnen nog vlot een baan vinden

In de meeste bedrijfstakken is er al een sectorakkoord. Tal van bedrijven uit de grootdistributie onderhandelen over de vraag hoe ze het ‘nettovoordeel’ voor hun personeel in 2009 en 2010 zullen toekennen. Eind oktober raakten vakbonden en werkgevers het eens over een ontwerp van sectorakkoord voor de 95.000 bedienden die werken bij een zelfstandige winkelier. Ook deze bedienden hebben recht op de extra netto-koopkracht die in het Interprofessioneel Akkoord (IPA) afgesproken is. Maar het was lang de vraag wanneer en in welke vorm zij de koopkrachtverhoging zouden krijgen.

20 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

in de buurtwinkel van plaatselijke zelfstandigen. De zelfstandige kleinhandel is een bedrijfstak die niet alleen werk geeft aan gespecialiseerde verkopers maar ook aan studenten die iets willen verdienen of mama’s die weer aan het werk willen na jaren voor de kinderen te hebben gezorgd.

Lage lonen Minder positief is dat de zelfstandige kleinhandel de sector is die het slechtst betaalt aan bedienden. Pas in april 2008 lukte het in de betrokken paritaire comités de barema’s aan te passen en elke werknemer de garantie te geven dat zijn loon minstens moet overeenstemmen met het gemiddeld gewaarborgd minimum maandinkomen. Momenteel gaat het om 1.387 euro bruto per maand voor voltijdse prestaties. In het ontwerp van sectorakkoord staat dat het huidige leeftijdsbarema zal plaatsmaken voor een ervaringsbarema. Momenteel stijgt het loon in functie van de leeftijd. In de toekomst zal het loon toenemen op basis van de opgedane beroepservaring. De werkgever zal kijken naar alle beroepservaring die je opdoet in een professionele omgeving, studentenjobs niet meegeteld. Was je soms niet-professioneel actief en kreeg je hiervoor een vergoeding in het kader van de sociale zekerheid? Dan wordt dat gelijkgesteld met een ‘periode van professionele activiteit’. Het stond in de sterren geschreven dat de zelfstandige winkeliers de kwestie anders zouden bekijken. Voor hen ging niet alleen om de omzetting van een leeftijdsbarema dat voor Europa ‘discriminerend’ was. De winkeliers zagen hun kans schoon om fors uit te halen naar ‘de automatische jaarlijkse loonsopbouw’ die in het huidige barema zit. Zij wilden alleen rekening houden met de puur professionele ervaring van werknemers. Periodes van werkloosheid wilden ze niet meetellen bij de opbouw van (baremieke) ervaring. En periodes van tijdskrediet, ziekte en afwezigheid wegens een arbeidsongeval wilden ze maar minimaal meerekenen. Als de werkgevers hun slag thuisgehaald zouden hebben, zouden ze heel wat kosten hebben bespaard op de kap van hun personeel. Maar ze zouden ook een nieuwe discriminatie hebben ingevoerd, die tussen mannen en vrouwen. De vakbonden hadden geen zin om het werkgeversvoorstel te aanvaarden en zo te ‘erkennen’ dat werkloosheid een probleem is van mensen die ‘niet willen werken’. Terwijl werkloosheid natuurlijk vooral te wijten is aan economische omstandigheden en een gebrek aan waardige, kwaliteitsvolle jobs.

Herverkaveling De herverkaveling van de paritaire comités was een ander heet hangijzer in de sector. Zowel qua aanbod als qua omvang groeien de winkels almaar meer naar elkaar toe. Echte

kleine zelfstandigen worden groter of verdwijnen. Zij die groeien, doen dat vaak door samen te werken met andere winkeliers, met aankoopcentrales of met distributiereuzen die een franchiseketen uitbouwen. Jaar na jaar zakt het marktaandeel van onafhankelijke zelfstandigen die 1 tot 5 mensen in dienst hebben. De groep van winkels met meer dan 10 en meer dan 20 werknemers stijgt zienderogen, vooral door het succes van franchiseketens. In België zijn er nu al meer dan 170 franchiseketens, samen goed voor meer dan 40.000 werknemers. Grote distributieketens doen almaar minder winkels open die ze zelf uitbaten. De scherpe concurrentie dwingt de grote spelers te investeren in goedkopere winkelformules zoals de discount en de franchisezaak.

Franchisewinkels Veranderingen in de gezinssamenstelling, de vergrijzing en mobiliteitsproblemen hebben tot gevolg dat winkels opnieuw dichter bij de klant moeten zitten. Dus komen er ook weer nieuwe winkels op kleinere oppervlakten. Zulke nieuwe buurt- of nabijheidswinkels zijn bijna altijd eigendom van zelfstandige ondernemers. Zeer dikwijls gaat het om franchisewinkels. Qua oppervlakte, assortiment en logo zijn deze winkels niet langer te onderscheiden van vestigingen die de distributeur zelf uitbaat. Maar toch is het personeel in de ene winkel tot 30 procent goedkoper dan in de andere. Deze situatie leidt onvermijdelijk tot concurrentie op de kap van de werknemers en tot druk op de loon- en arbeidsvoorwaarden in de hele sector. Weet je nog? Eind 2008 opende het veelbesproken Carrefour in Brugge een 10.000 vierkante meter grote winkel, maar dan wel op zo’n manier dat het eerder deed denken aan een zaak van een zelfstandige. Carrefour overschreed duidelijk de grenzen van het fatsoen. Maar wat gezegd van alle andere GB-Partners en AD-Delhaizes? Of van alle nieuwe Hubo’s, Veritassen en Di’s die tegenwoordig bijna allemaal franchisewinkels zijn en geen eigen vestigingen?

Maat vol Het zware conflict rond de nieuwe Carrefour in Brugge verhitte de gemoederen. Zelfs de nieuwe minister van Werk, Joëlle Milquet, vond dat de maat nu wel vol was. De minister was van mening dat het tijd werd voor een herverkaveling van de paritaire comités in de distributie. Die operatie moet ervoor zorgen dat winkels niet langer concurreren op de kap van hun personeel. Voor de LBC-NVK moeten winkels die echte concurrenten van elkaar zijn allemaal onder hetzelfde paritair comité vallen. Hierdoor kan al het personeel in die winkels in de toekomst tegen dezelfde loon- en arbeidsvoorwaarden werken.

De LBC-NVK pleit ook voor een minimaal statuut voor alle distributiepersoneel, los van de omvang of de verkoopsactiviteit van de onderneming. En dus los van het PC waartoe de onderneming behoort.

Twee groepen Goede basisregels voor alle werknemers uit de distributie zijn een vanzelfsprekende eis. De LBC-NVK wil de huidige vijf categorieën van ondernemingen vervangen door twee groepen. Enerzijds de kleine en middelgrote winkels en anderzijds de echte grote winkels. De grens tussen beide groepen dient duidelijk afgebakend. De voorstellen van de LBC-NVK zijn een absolute must om kwaliteitsvolle jobs in de distributie te behouden. In het ontwerp van sectorakkoord beloven alle sociale partners actief te zullen deelnemen aan een werkgroep die de minister van Werk lanceerde. Die werkgroep moet het landschap van de paritaire comités in de distributie hertekenen. Tegen eind 2010 moeten de conclusies op tafel liggen.

Geen cao in voeding De onderhandelingen in de voedingsnijverheid zijn afgesprongen. Er is weinig of geen kans dat er nog een sector-cao komt voor de bedienden en kaderleden in de sector. In september leek het er nog op dat het paritair comité op 5 oktober een sector-cao zou kunnen afsluiten. Nog voor die datum meldde de werkgeversfederatie Fevia dat ze het voorstel van de voorzitter van de hand wees. Een verzoeningsvoorstel van de bonden stuitte ook op het njet van de werkgevers. De werkgevers weigeren elke gelijkstelling van werkloosheidsperiodes bij de omvorming van het leeftijdsbarema naar een ervaringsbarema. Ze eisen ook vanaf 2011 een nieuw barema met lagere salarissen voor oudere bedienden. Twee punten die de bonden resoluut afwijzen. Als een ultieme verzoeningspoging door de voorzitter niets meer oplevert, zijn de onderhandelingen definitief van de baan. De bonden blijven bereid een cao af te sluiten in de lijn van wat in andere sectoren gebeurde. Dus zonder de twee onaanvaardbare eisen van Fevia. Opnieuw is de voeding de enige industriële sector die er niet in slaagt een koopkracht-cao rond te krijgen voor de bedienden en kaderleden. Erg jammer.

Brugpensioen Het lukte wel om de brugpensioenregelingen in een sector-cao te gieten. Volgens de cao van 9 juli 2009 wordt het brugpensioen op 58 jaar verlengd tot eind 2011. Het brugpensioen op 56 jaar (na een loopbaan van 40 jaar of na nachtwerk) is verlengd tot eind 2010.

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 21

VDAB helpt

Denis Bouwen

Wanneer een gedetineerde de gevangenis verlaat, moet hij de draad weer oppakken. En opnieuw een plek vinden in de maatschappij. Onder het motto ‘Aan de bak (van)uit de bak’ helpt de VDAB gevangenen om een job aan de haak te slaan. “Werkgevers doen meestal niet zo lastig wanneer je een gedetineerde laat solliciteren”, vertelt Franky Van Belleghem. “Maar andere werknemers staan dikwijls niet te trappelen om er een collega bij te krijgen die in de bak zat.”

an Belleghem werkt als detentieconsulent bij de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB). Zijn werkterrein is de gevangenis van Brugge. Tegenwoordig zijn er in elke gevangenis half- of voltijdse detentieconsulenten. “Als een gedetineerde vrij komt en een job vindt, kan hij best zelf vertellen dat hij in de gevangenis verbleef. Zo is hij zelf meester van de boodschap en moeten zijn collega’s het niet van een ander horen.” Uiteraard is niet elke vrijgelaten gevangene een ‘monster’. “Vakbonden kunnen sensibiliseringswerk doen om te vermijden dat collega’s in een nieuwe werkomgeving afwijzend of negatief reageren. De maatschappij heeft het vaak moeilijk met de gepleegde feiten. Ik probeer te begrijpen waarom iemand tot een bepaalde daad kwam zonder ze goed te keuren. Uiteraard blijft een dader altijd verantwoordelijk voor wat hij aanrichtte. En ik kan me ook verplaatsen in de gevoelens van familieleden van slachtoffers. Die snappen niet altijd waarom we zoveel moeite doen om ‘een misdadiger’ te herintegreren.” “De achtergrond van een gedetineerde speelt voor mij weinig of geen rol”, legt de man van de VDAB uit. “Als detentieconsulent vertrek je vanuit de persoon en diens kwalificaties. Wie lang in de cel zit, vervreemdt van de maatschappij, zijn familie, zijn vrienden. Soms heeft zo iemand ook hulp nodig wegens drugs- of alcoholproblemen. Een gevangene die vrijgelaten wordt, heeft een job en een woning nodig. En uiteraard ook psychosociale bijstand.”

Langgestraften

22 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

Detentieconsulenten richten zich vooral op langgestraften, die meer dan drie jaar cel opgelegd kregen. Gevangenen goed begeleiden is belangrijk, want bij een begeleiding is het risico op recidive kleiner. “Als zo iemand voor het eind van zijn straf wil vrijkomen, moet de strafuitvoeringsrechter daarover beslissen. De rechter legt sowieso voorwaarden op. Wie niet goed voorbereid is op een mogelijke invrijheidstelling, komt niet vrij. Hoe zwaarder de gepleegde feiten waren, des te kleiner is de kans om vervroegd vrij te komen. Van Belleghem en zijn collega’s zijn als het ware vooruitgeschoven posten van de VDAB binnen de gevangenismuren. “We zijn een soort éénmanswerkwinkel in de gevangenis. Maximum 14 maanden voor een mogelijke invrijheidstelling kan ik de kandidaat als werkzoekende inschrijven. De gedetineerde stapt in een begeleidingstraject en engageert zich om een reeks stappen te doen. En wij beloven hem te ondersteunen door sollicitatietraining, andere cursussen en contacten met werkgevers.” Niet alle gedetineerden praten en verstaan goed Nederlands. “Iemand die alleen Urdu spreekt, kan je moeilijk meteen een opleiding communi-

herintegratie

ex-gedetineerden weer aan de bak catieve vaardigheden of lassen laten volgen. Die moet eerst het nodige Nederlands leren.” Wie in de gevangenis werkt, belandt in een andere wereld, weet de consulent. “Maar op zeker ogenblik laat deze job je niet meer los. Je krijgt enorm veel terug van de gedetineerden. Uiteraard moet je rekening houden met het ritme van de gevangenis en de context. Je mag mijn job niet doen met ‘de arrogantie van de hulpverlener’. En je moet accepteren dat sommigen gruwelijke feiten pleegden. Die feiten mogen je inzet voor de gedetineerden niet beïnvloeden. Ik ken overigens weinig rasechte criminelen. Meestal zijn het gewoon mensen die criminele feiten pleegden.”

Verlokkingen Volgens Van Belleghem is het niet gemakkelijk om gedetineerden te wapenen tegen ‘de verlokkingen die hen buiten te wachten staan’. “Geregeld loopt het fout met iemand die de gevangenis mocht verlaten, en dan moet je opnieuw beginnen. Vooral lichtergestraften durven al eens in hun oude gewoonten te hervallen. Langergestraften verlaten meestal gelouterd de gevangenis.” Menig gevangene ziet een begeleiding door de VDAB als een handig middel om sneller uit de gevangenis te raken. “Wij weten dat ook natuurlijk. Maar we trachten de persoon in kwestie toch diets te maken dat hij via ons een stap vooruit kan zetten. Veel gedetineerden zijn laaggeschoold en kunnen hun vaardigheden vergroten door onze cursussen te volgen. In de loop van de begeleiding merk je dikwijls dat de motivatie toeneemt. Zeker als je iemand kan aanspreken op een droom die hij als kind koesterde.”

Goede arbeiders Wie ooit al werkte, blijkt vaak apetrots op die prestatie. “Ook als iemand straten veegde, schoonmaakte, ruiten waste of bouwvakker was. In de gevangenis vind je heel wat mensen die het in zich hebben om een goede arbeider te worden. Mensen met een bediendeprofiel komen we ook tegen, maar in mindere mate.” De inspanningen van de detentieconsulenten werpen vruchten af. “In normale economische omstandigheden komt 1 kandidaat op 3 langdurig aan de bak op de arbeidsmarkt. Nu de economie op een lager toerental draait, liggen onze slaagcijfers natuurlijk ook lager.’ “Een slaagpercentage van 1 op 3 lijkt misschien weinig, maar ik zie dat toch positief. Vergeet niet dat we vooral te maken hebben met laaggeschoolden, al dan niet van allochtone afkomst. Op basis van de resultaten kan je stellen dat we nog extra moeten sleutelen aan 2 op de 3 gedetineerden. Zonder de situatie te rooskleurig te willen voorstellen.”

“In de gevangenis primeert de veiligheid” Of de begeleiding van een gedetineerde naar werk slaagt, hangt van allerlei factoren af. “Als detentieconsulent moet je beseffen dat je in een gevangenisomgeving werkt”, zegt Franky Van Belleghem. “De veiligheid primeert, en daar moet je rekening mee houden. Gedetineerden zijn géén doetjes. En de consulent is een gast in de instelling.” Het ritme van een gevangenis speelt ook zijn rol. “Ik zie mijn gedetineerden op momenten dat het veilig is en dat ze beschikbaar zijn. Bij verplaatsingen van groepen gevangenen, tijdens wandelingen of op bezoekmomenten laat ik ze niet bij mij roepen.” Volgens Van Belleghem is het van belang dat iedereen goed weet wie de consulent is en wat die precies komt doen. “Ze moeten weten dat je namens de VDAB komt, en geen verlengstuk bent van het gerechtelijk apparaat.” Voor de cipiers heeft de expert veel respect en waardering. “Zij staan in de eerste lijn en vangen dikwijls de zwaarste klappen op. Cipiers nemen geregeld met mij contact op en geven heel wat interessante signalen.” “De cipier is één van de vele partners met wie ik rekening hou in mijn werk”, aldus Van Belleghem. “Ik moet informatie uitwisselen met collega’s uit justitie en uit het welzijnswerk. Wel graag informeel. Ik ben geen man die zich graag te pletter vergadert. Heel wat mensen spelen een rol in het proces om iemand te herintegreren. Ook de aalmoezenier, de moreel consulent en de imam, mensen met wie ik heel goede banden opbouwde. Iedereen moet de taak van de ander respecteren en vooral vermijden dat er dubbel werk gebeurt.”

deuren. Maar enkele weken later stond hij opnieuw aan mijn bureau, met een aangepast kapsel. We lieten hem begeleiden voor zijn agressief gedrag, herstelden het contact met de familie en zorgden voor een opleiding in de bouw. Nu, zeven jaar later, is die man nog altijd aan de slag. Hij brak met de criminaliteit en is nu een huisvader met vrouw en kind.” Niet alle begeleidingen verlopen met zoveel succes. “Als een jongen als drugskoerier 1.500 euro in een weekend kan incasseren, is het een grote uitdaging om hem te overtuigen voor 1.200 of 1.500 euro per maand een gewone job aan te pakken. Ik vertel mijn kandidaten altijd dat het geluk in een klein hoekje schuilt. Gewoon met je partner en de hond samen gezellig thuis naar tv kijken. Méér is er niet. En aan jongens met drugsproblemen zeg ik dat ik geen oude ‘junks’ ken. Want langdurige drugsverslaafden gaan allemaal dood.” “Wel of geen warm nest hebben kan een groot verschil maken voor iemand die de gevangenis verlaat. Dikwijls komen gedetineerden uit families waar het normaal was om alles met geweld op te lossen. Je wordt ziek als je sommige verhalen hoort. Ik hamer erop dat geweld niet door de beugel kan en dat iemand zijn eigen misdrijven niet mag minimaliseren.”

Zware jongen Of Van Belleghem een voorbeeld kan geven van een echt succesverhaal? “Ik herinner me het geval van een zware jongen uit WestVlaanderen, een man die erg agressief en gevaarlijk uit de hoek kon komen”, klinkt het. “Bij ons eerste contact gedroeg die man zich erg bedreigend tegenover mij. Ik eiste dat hij zijn kapsel zou fatsoeneren en zich beter zou gedragen. De man vertrok met slaande

NOVEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 23

INDUSTrIe

Stroeve onderhandelingen over sociaal plan bij Bosch Militanten LBC-nVK leveren puik werk

AnnemIe pLessers

De werknemers van Robert Bosch in Tienen kregen in april te horen dat de directie wilde saneren. Het vorige sociaal plan dateerde van oktober 1993. In 1997 waren er nog wel onderhandelingen over loonmatiging en het behoud van jobs. De voorbije jaren was er al eens ongerustheid wanneer een bepaalde activiteit verhuisde naar een goedkopere regio. Maar al bij al draaide het bedrijf nog goed.

osch is een multinational die wereldwijd 240.000 werknemers telt. Bij de ruitenwisserfabrikant in Tienen werken 1.250 arbeiders en 450 bedienden. Bosch is een familiebedrijf waar Duitse degelijkheid nog bestaat, ook in het management. De groep draait elke euro twee keer om voor die wordt uitgegeven. Enkele jaren geleden was er bij Bosch Tienen een heuse wissel van de wacht bij de militanten van de LBC-NVK. De nieuwkomers waren stuk voor stuk werknemers die al een tijdje in het bedrijf werkten en die gebeten raakten door de syndicale microbe. Langzaam

maar zeker gingen zij vakbondswerk doen. De militanten wilden eerst iets doen aan het woon-werk-verkeer. In het verleden was de loongrens voor terugbetaling van eigen vervoer afgeschaft. De militanten onderzochten de kwestie en zorgden ervoor dat de werknemers een terugbetaling met terugwerkende kracht kregen. Daarna kwam de indexering van het vakantiegeld aan bod. De militanten analyseerden het probleem, wonnen informatie in en zetten een actieplan op. Het jongste project betreft de arbeidstijd van kaderleden. De kaderleden bij Bosch beseffen steeds beter hoe belangrijk het is om zich ook te organiseren. Mensen geloven opnieuw dat ze samen iets kunnen bereiken. Het aantal leden van de LBC-NVK nam dan ook toe. De vakbond scoorde goed bij de sociale verkiezingen.

Kernwerking De kernwerking van de LBC-NVK bij Bosch Tienen mag gerust een voorbeeld heten. De militanten verdelen de taken onderling prima. Danny houdt zich bezig met veiligheid en preventie. André is de man van de cijfers. Raf coördineert en zorgt voor overleg met de andere vakbonden. Iedereen heeft een taak maar er is heel regelmatig overleg en vooral ‘teamwork’.

24 ons recht | 113de jaargang | noVemBer 2009

Er zijn drie keer meer arbeiders dan bedienden, en dat voelen de militanten ook wel. Eigenlijk moeten ze voortdurend aandacht opeisen voor de bedienden en kaderleden. Die inspanningen leveren steeds vaker resultaten op. Op 21 april kondigde de directie van Bosch een herstructurering aan. Eén derde van het personeel in Tienen moest weg. Het gaat om 350 arbeiders en 70 bedienden. In het kader van de informatie- en consultatiefase vonden diverse vergaderingen plaats. Op 25 juni werd een zomerpauze ingelast.

Arbeiders In september zouden de gesprekken over een sociaal plan starten. De arbeiders konden helaas niet zolang wachten. In de zomervakantie sloten ze toch een sociaal plan af met daarin twee hoofdpunten: vrijwillig vertrek en brugpensioen op 52 jaar. Het bedrijf rekent erop dat de geboden verbrekingsvergoedingen en oprotpremies zullen volstaan om genoeg kandidaten te vinden en zo gedwongen ontslagen te vermijden. Het is maar hoe je het bekijkt natuurlijk. Want vrijwillig of niet, ook zij die vrijwillig vertrekken zijn hun werk kwijt. De onderhandelingen over een sociaal plan voor de bedienden zijn nog bezig en verlopen erg stroef. Bij de bedienden en ka-

derleden wil Bosch het vrijwillig vertrek minder aanmoedigen. De directie doet ook weinig inspanningen om ontslagen te vermijden via arbeidsduurvermindering of brugpensioen. Bovendien is er het verschil in opzegtermijn tussen arbeiders en bedienden. Het is een goede zaak dat de opzegtermijnen van de arbeiders werden opgetrokken. Maar dat mag geen afbreuk doen aan de gangbare opzegtermijnen voor bedienden.

Veel steun De bonden hielden al twee personeelsvergaderingen om informatie te geven en reacties te vragen. Ze kregen enorm veel steun van het personeel. Op een eerste vergadering al was er genoeg solidariteit en actiebereidheid om met 400 aanwezigen over het bedrijfsterrein naar de directie te wandelen. Dat had het bedrijf niet verwacht. De directie ziet en voelt dat de mensen ontevreden zijn. Hopelijk houden ze daar ook rekening mee. De LBC-NVK en de andere bonden ijveren in ieder geval voor een degelijk sociaal plan en willen geen sociale dumping. De onderhandelingen zitten nu vast. De bonden vroegen om een verzoening bij de federale overheidsdienst voor Werk en dienden een actieaanzegging in. Wordt zeker vervolgd.

IN De MArGe

Samsonite verliest meer dan 200 jobs

Sociale reflex CVC Capital Partners is verre van zeker

mArnIx sAnDrAp

Sommige merken zijn zo sterk dat je de bedoelde producten alleen maar onder hun merknaam herkent. Baxter is er zo één: alle intraveneuze toepassingen heten gewoon ‘baxters’. Of nog eentje, Bic, waarmee je eigenlijk een balpen bedoelt. Alle balpennen heetten vroeger gewoon ‘een bic’. Samsonite was ﬂink op weg ook zo’n naam als een klok te worden. De harde reiskoffers waarmee je incheckte op de luchthaven waren ‘de samsonites’. Het was Jesse Shwayder die in 1910 in het Amerikaanse Denver zijn eerste koffer noemde naar de onoverwinnelijke bijbelse figuur Samson. Zijn koffer was onkreukbaar. Tot op vandaag bleef die koffer onkreukbaar. Maar na tal van overnames moest de Amerikaanse reiskofferboer zwichten voor het geïnteresseerde grootkapitaal dat weet dat er in de reis- en toerismesector eeuwig gewin te maken valt. De jongste jaren bleek dat Samsonite verkeerde strategische keuzes maakte toen het probeerde aan de

effecten van ‘9/11’ te ontkomen. De schoenmaker bleef niet bij zijn leest maar dacht groei te kunnen vinden in producten als schoenen, luxeartikelen en luxeaccessoires. Helaas.

Nachtmerrie Nu moet Samsonite reorganiseren om het hoofd boven water te houden en zijn structuur aan te passen aan de veranderde vraag. ‘Life’s a journey’, luidt de fraaie slogan van de groep. Maar voor sommige personeelsleden dreigt het leven eerder een nachtmerrie te worden. In Oudenaarde zegde de fabrikant 211 werknemers de wacht aan. In 1995 waren daar nog 880 mensen aan de slag. Na de aangekondigde reorganisatie zullen er nog zo’n 530 overblijven. Die mogen hopen dat Samsonite weer een reiskofferboer zal vinden die ‘samsonites’ produceert. Wie vertrekt, mag hopen dat de Britse hoofdaandeelhouder – het investeringsfonds CVC Capital Partners – genoeg sociale reflex overhoudt om werk te maken van een degelijk sociaal plan. Dit soort aandeelhouders ligt zelden wakker van het lot van werknemers. Of vergist de LBCNVK zich? Afwachten of CVC al dan niet een ‘spaarpot’ opzij zette voor de mensen die weg moeten. De LBCNVK rekent daar alleszins op.

Belangstelling wf

Het euroscepticisme mag achterwege blijven. Gedaan met dat ongeloof over oprechte belangstelling uit Brussel of Straatsburg. Weg met dat onterechte gekibbel over eurocommissarissen en dito parlementairen die maar wat over en weer reizen en die, bij wijze van spreken, “lak aan ons hebben”. Voor wie er nog mocht aan twijfelen… de europese beleidsinstanties zijn in ons geïnteresseerd, en nog géén klein beetje. De kloof tussen burgers en europese beleidsmakers dient dringend gedicht. een heuse europese Richtlijn, een europese wet, laat daartoe geen inspanning onverlet. en de Belgische overheid wordt aangepord om gepast te reageren op deze Richtlijn. europa zal geen vertraging of slinks manoeuvre aanvaarden. Daar op die europese hoofdkwartieren kennen ze al zo’n beetje de houding van de Belgen en ons gebrek aan daadkrachtig bestuur. Wachten, uitstellen, weer wat onderzoek doen, en nog een commissie of zes, zeven er bovenop. Zo wordt de vis verdronken en komt het eind van om het even welke tunnel niet in zicht. Maar europa wil wat graag korte metten maken met de Belgische ziekte. Wanneer we bellen, met wie en voor hoelang. Wat we allemaal aan interessante wetenswaardigheden via internet zoeken. Hoe lang de e-mails zijn die we sturen en wie we allemaal denken met onze nuttige informatie te moeten lastig vallen. Of we nog aftands faxen en welke onzinnige boodschappen we langs telefoon- en andere lijnen verspreiden. Het wekt dusdanig de belangstelling van onze europese verkozenen dat het nu maar eens eindelijk moet worden verzameld. tenslotte weten Carrefour en Delhaize via je klantenkaart ook perfect wat je allemaal waar en wanneer koopt. Wat in de keukenpotten en op onze borden terecht komt, is met het oog op de volksgezondheid uiteraard van kapitaal belang. Maar al wat digitaal de ether wordt ingestuurd, dààr horen we nooit iemand over. Gelukkig dus dat onze europese beleidsmakers dit manco opmerkten. telefoon- en gsm-operatoren, browsers allerhande moeten maar eens voor de dag komen met alle informatie die ze hebben. Om te beginnen moeten ze die informatie bewaren en niet langer zomaar weggooien. informatie recycleren moet net zo ingeburgerd raken als witte, blauwe en andere vuilniszakken gebruiken. Weg met de verspilling. Waarom vraag je je af? Maar mensen toch, zijn jullie dan helemaal wereldvreemd? terroristen bellen je op zonder dat je het weet. Handlangers van Al Qaïda, vroegere vrienden van Patrick Hamers, de italiaanse maffiabonzen… ze vallen je toch met van alles lastig. Of denk je dat het zwijgen aan de andere kant van de lijn zomaar gebeurt? is het niet met ongewenste e-mails, dan is het wel met zogenaamde telefonische enquêtes. Het canaille bespaart niemand ellende. Weg met die schande. Goed dat ze in europa dat probleem eindelijk aanpakken. Want als het van de Belgische regering afhangt, blijft dit maar voortduren. europa, je kan erop rekenen. toch niet geïnteresseerd in zoveel belangstelling? Surf dan naar www.bewaarjeprivacy.be. noVemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 25

FILM

rien de personnel kArIn seBerechts

De markteconomie is een kwestie van grote haaien en hele scholen hapklaar grut. Het grandioze ‘Wall Street’ maakte ons daar al zo’n 20 jaar geleden attent op. Vergeleken met Oliver Stone’s giftige schimpscheut is Mathias Gokalps debuut klein bier. Maar ook klein bier heeft zo zijn aanhangers.

p een kille avond nodigen ‘Les laboratoires Muller’ hun personeel uit voor een natje en een droogje in een ‘bijzonder kader’. Op de toiletten verkruimelt een oudere werknemer met haarstukje zowat onder de faalangst. De man heeft kennelijk moeite met sociale confrontaties. Niet geheel ongegrond blijkt,

want nog voor hij een amusegueule naar binnen kan werken heeft zijn jonge diensthoofd hem al stevig van zijn melk gebracht. Een vakbondsafgevaardigde ontfermt zich geagiteerd over de ontredderde man, die overigens al veel te lang op proef werkt. Maar is deze man wel zo ontredderd en zijn diensthoofd wel zo genadeloos? Is de vakbondsman echt bekommerd? Is hij sowieso een vakbondsman? Is het gedistingeerde heerschap dat tussen de hapjes door beschaafde liederen declameert de grote baas? En wie heeft er dan net in een jasje van Agnès B én in een limo het feest verlaten? Gokalp stapt in dit schouwspel over de manoeuvres van inhalige ondernemers kordaat voorbij de nuffige sociale kritiek. Voor wie zich na de openingssequentie schrap zet voor een zoveelste goedmenende solidariteitsoefening met werknemers op drijfzand, heeft ‘Rien de personnel’

Fish tank kArIn seBerechts

“I like ya! I’ll kill you last”. Je zou het niet meteen zeggen, maar in sommige milieus is dit een onvervalste liefdesuiting. Bij Mia thuis bijvoorbeeld. Er wordt wat afgeschimpt tussen de 15-jarige meid (met een kort lontje), haar jonge moeder en kleine zus Tyler (met bijzonder veel haar op haar tanden). Het trio woont in een sociaal woonblok in Essex en vreet niks meldenswaardigs uit in het leven. Op tv-kijken, sigaretten roken, drank verzetten en de hond naar een biermerk noemen na dan.

ké, Mia houdt van hip hop en kan geen beest zien lij-

den, maar het blijft een iel graadmetertje. Net op het moment waarop je je wat geïrriteerd begint af te vragen hoeveel van dit soort deplorabele portretten van de achtergestelde medemens de Britten ons nog kunnen voorschotelen, waait een bijzonder zwoele wind dit huishouden binnen. Die strijkt neer onder de vorm van moeders nieuwe vriend, Connor. Een man die praat zonder schelden. Een man die aardig is en attent. Een man die – zowaar – een baan heeft. Voor de nukkige Mia, die nooit eerder geconfronteerd is met een vaderfiguur en tederheid, is het even happen bij zoveel fraais in één pakketje… Oertalent Andrea Arnold blijft haar blik, net zoals in haar op de adem trappende debuut ‘Red Road’, op de vrouw richten. In ‘Fish Tank’ stapt zij na een ongepolijste milieusituering resoluut, accuraat en zonder enig moreel voorbehoud af op het woelige

26 ons recht | 113de jaargang | noVemBer 2009

een verrassing in petto. Dit is geen ‘complainte’, maar een schrander spotschrift, verpakt als een rollenspel tussen personeel en acteurs. Wie er nu precies acteert en wie dirigeert, is nooit loepzuiver in dit plagerige filmpje dat de kijker altijd een stap vóór blijft. Heel af en toe zit Gokalps werk wat gewrongen in zijn eigen keurslijf. Maar dit spel dat teert op vooringenomenheid en achterdocht blijft aldoor vermakelijk. Bovendien leggen de maker en zijn sub-

tiele ensemble een aanstekelijk vermogen tot zelfrelativering aan de dag. “Life is a tale told by an idiot, full of sound and fury signifying nothing”, citeert één van de acteurs King Lear. “Macbeth”, verbetert de Poolse schoonmaker, “act 5, scene 5”. Een zoete manier om een zure realiteit in beeld te brengen. ‘Rien de personnel’ is vanaf 18 november 2009 te zien in de Belgische bioscopen.

Wie is wie in deze bedrijfsversie van ‘speed-dating’? (Denis Podalydès en Jean-Pierre Darroussin) gemoed van haar jonge hoofdfiguur. Een veronachtzaamd kind dat geniet van geborgenheid, maar evengoed een seksueel ontluikende vrouw die fysiek verlangt naar deze minzame man met zijn prachtige lijf. Arnolds trefzekerheid onthutst en ontwapent: dit sensuele meisjesportret rijgt de ene naar de keel grijpende scène aan de andere. Om het bij één te houden: Mia, die met haar ‘California Dreaming’-cd’tje van

Bobby Womack tussen would-be strippers met cellulitisbillen verzeilt. Vastberaden, intense cinema is dit, die je helaas veel te zelden ziet. “I hate you bitch”, roept Tyler Mia na wanneer zij aan de zijde van een jonge ‘traveller’ het ouderlijke nest uitvliegt. Sinds Fish Tank weten we dat ook dit een onvervalste liefdesuiting is. Mingin. ‘Fish Tank’ komt op 25 november 2009 in de Belgische zalen.

Vaderschap en tederheid in één pakket: te mooi om waar te zijn voor een veronachtzaamde tiener (sensueel duet tussen nieuwkomer Katie Jarvis en Michael fassbender)

BOeK

Terug naar walden Walter van den Broeck

én van de auteurs, journalist Alain Grootaers, is nog jong en avontuurlijk genoeg om consequent zijn lessen te trekken uit de financiële impasse. Hij pakte zijn hebben en houwen in een auto en ging met vrouw en kind in een vallei in Andalusië (Spanje) wonen. Grootaers teelt er zijn eigen druiven, vijgen en appelsienen en werkt er een uur of drie per dag. Om de zoveel maanden vliegt hij terug naar Vlaanderen om er te vertellen over zijn boekje ‘Zin, over leven in de 21ste eeuw’. Daarin toont hij aan dat het de protestant Calvijn was die ons sinds de 16de eeuw opzadelde met ons belachelijke werkethos. Hij beschrijft hoe vrouwen het roken werd aangepraat en hoe na Wereldoorlog II de baas van de Lehman Brothersbank – toen al! – zijn mensen de opdracht gaf de Amerikanen zo te trainen dat ze nieuwe spullen gingen kopen, ook als hun oude nog niet versleten waren. («People must be trained to desire»).

van de banken de schuld van de crisis. Maar hij verpersoonlijkt die in de gedaante van de bejaarde Ruler Marsh. Meneer Marsh is van afkomst een eenvoudige Kempenzoon, die na twee generaties in de Verenigde Staten uitgroeide tot de rijkste man ter wereld. Zijn ouders (ze heetten gewoon Vermeersch) pleegden in zijn jeugd zelfmoord als gevolg van de Beurscrash van 1929 en de jonge Ruler zwoer zich op het establishment te zullen wreken. Bij het begin van het boek geeft hij die ene fatale opdracht die in heel de wereld een hysterische kettingreactie zal in gang zetten: «Verkoop alles!». Terwijl om hem heen imperiums ineenstorten, neemt hij als in trance het vliegtuig naar Brussel en laat zich van dan af leiden door een serie toevalligheden, die hem tot in Wallem in de Kempen zullen brengen en tot een fantastisch levenseinde. Van den Broeck schreef ‘Terug naar Walden’ als een filmscenario, met korte, levendige hoofdstukken en verhelderende flashbacks. Ook de minste van zijn personages geeft hij een naam, een karakter en een doel, waardoor ze even opflakkeren in het verhaal, lang genoeg om hun licht te laten schijnen op het verdere verloop. Zoals hij wel vaker doet, laat hij de actualiteit uitdrukkelijk meespelen in zijn roman. Zo zullen krantenlezers in het personage Lies ongetwijfeld de valschermspringster Els C. uit Ternat herkennen, die er in 2006 van beschuldigd werd de parachute van haar liefdesrivale te hebben gesaboteerd. Ook de verdwenen sportvlieger Steve Fossett duikt op in de vliegclub in Wallem.

Kempenzoon

wormgat

Walter van de Broeck is intussen 68 en een honkvaste Kempenaar. Ook hij gebruikte de crisis als stof voor een boek, maar als literator pakte hij het anders aan. Net als Grootaers geeft hij de hebzucht

Van den Broeck slaagt erin zijn verhaal tot op de laatste bladzijde spannend en onvoorspelbaar te houden. Zelfs wanneer hij de oude Ruler Marsh via een wormgat* laat terugreizen naar het begin

GUtenBerG

Natuurlijk is het geen toeval dat in dezelfde week twee Vlaamse boeken verschenen zijn, waarin de schrijvers zich allebei druk maken over de economische crisis. Tijdens een overstroming praat iedereen toch over water? Merkwaardiger is dat ze onafhankelijk van elkaar het oude Walden-experiment van de Amerikaanse schrijver Thoreau terug uit de la halen. Maar daarover verder meer.

van de 20ste eeuw, is dat plausibeler dan het hier staat. Rest nog de vraag waarom zowel hij als Grootaers anno 2009 zo gretig teruggrijpen naar Walden. Mijn vermoeden is: omdat zij – zoals veel artiesten – romantici zijn die dromen van een zuiver en eenvoudiger bestaan. In 1845 begon de Amerikaanse filosoof Henry David Thoreau aan de oever van het Waldenmeer (Massachussetts) aan een gedurfd experiment. In een zelfgebouwde hut leefde hij twee jaar lang in zijn eentje, in nauw contact met de natuur. Hij schreef: «Het soort bestaan dat de mensen prijzen en succesrijk noemen is maar één manier van leven. Waarom overdrijven we toch zo het belang van die ene optie?» Thoreau keerde na twee jaar terug naar de bewoonde wereld, schreef een wereldberoemd boek over zijn ervaringen en wordt nu zowat beschouwd als de eerste milieuactivist. Vierenveertig jaar later

trachtte de Nederlandse schrijverarts Frederik van Eeden het Walden-experiment in Bussum nog eens over te doen, evenmin met blijvend gevolg. Het is tegelijk grappig en ontroerend hoe Walter van den Broeck op het eind van zijn roman de ontgoochelde dr. Van Eeden via Ruler Marsh een serie ernstige wenken meegeeft voor een nieuwe, succesvolle manier van samenleven. Droomt de oude utopist uit de Kempen dan nog altijd van een betere wereld? TERUG NAAR WALDEN Walter van den Broeck Uitgeverij Meulenhoff/Manteau 285 blz.

* Een wormgat is de populaire naam voor de Einstein-Rosenbrug, een hypothetische en voorlopig onbewezen weg in het universum die tijdreizen mogelijk zou kunnen maken.

noVemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 27

non-profit

Familiehulp vierde in 2009 zijn 60ste verjaardag. De organisatie sloot de festiviteiten af met een schitterend evenement in het Antwerpse Sportpaleis. Een evenement dat ook diende als hulde aan de duizenden personeelsleden. Zestig kaarsjes uitblazen biedt de kans om even terug te blikken en vooruit te kijken.

a de Tweede Wereldoorlog groeide Familiehulp uit tot een megabedrijf in de non-profitsector. Wie denkt dat er een eind komt aan die groei, heeft het mis. “Eind dit jaar zal ons personeelsbestand gestegen zijn tot 12.000 werknemers”, zegt algemeen directeur Agnes Bode met enige trots. Familiehulp kan er prat op gaan elke dag zo’n 7 nieuwe werknemers en werkneemsters in dienst te nemen. In deze crisistijden is de organisatie een alternatief voor werklozen die hun weg willen vinden in de gezinszorg. Ook ouderen, die willen herintreden in het arbeidscircuit, krijgen een volwaardige kans.

Uitgebreid aanbod Familiehulp is vooral bekend in de gezinszorg. Met de jaren werd het takenpakket groter. Oorspronkelijk focuste de organisatie vooral op de vraag naar verzorging, ondersteuning, hulp in het huishouden en poetsdiensten bij gezinnen en bejaarden. Recenter zijn kraamzorg en oppas. De divisie dienstencheques had eind 2008 méér dan 3.000 mensen in dienst. Voor gezinnen met kinderen heb je de opvang van zieke kinderen en de kinderdagverblijven en de mogelijkheid om een beroep te doen op het expertisecentrum kraamzorg. De kleinste en minst bekende ‘broertjes’ zijn de vervoersdienst en recente initiatieven op het vlak van sociale economie. Agnes Bode: “Aandacht hebben voor de zorgbehoeften van ou-

Grootste non-profitwerkgever in Vlaanderen viert feest LBC-NVK timmert aan de weg bij Familiehulp

deren en gezinnen verdient een brede invulling. Onlangs introduceerden we de ‘energiescans’. Die kunnen belangrijk zijn voor gezinnen die hun energiekosten willen verminderen. Ons project in de sociale economie heeft betekenis voor mensen die hun woningen willen aanpassen en beter isoleren.”

Efficiënter De voorbije jaren voerde Familiehulp een grondige interne reorganisatie door. Vroeger bestonden er tamelijk zelfstandige zorgregio’s. Nu worden deze overkoepeld door vier interregio’s met ondersteunende diensten. Boven de interregio’s heb je dan de algemene directie. De reorganisatie had een belangrijke impact op het sociaal overleg. Vroeger waren er 16 verschillende entiteiten met aparte verkiezingen. In de voorbereiding van de sociale verkiezingen 2008 kwam er een nieuwe cao waardoor uiteindelijk slechts 1 overkoepelende ondernemingsraad en 1 comité preventie overbleven. In de zorgregio’s blijven vakbondsdelegaties functioneren. Het aantal mandaten kreeg een flinke knauw door de schaalver-

28 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

groting. Maar voor de bedienden bood de nieuwe structuur meer kansen omdat het sociaal overleg onmiddellijk kon plaatsvinden met de topdirectie aan tafel. Op het niveau van de nationale vakbondsdelegatie zijn er gesprekken via onderhandelingscomités, soms gemengd, soms apart voor arbeiders of bedienden. Toch kan het nog beter. De uitvoering van beslissingen laat dikwijls lang op zich wachten. In vergelijking met het verleden is er nu vaker overleg. Dankzij een offensieve strategie lukte het voor de bedienden zorg en PIT goede cao’s af te sluiten. De afgevaardigden zijn in bijna alle zorgregio’s aanwezig. Zo kan de vakbond probleemsituaties snel opsporen en aankaarten. De samenwerking tussen de LBCNVK’ers en de collega’s van ACV Voeding en Diensten verloopt vlot en collegiaal. Dat was niet altijd eenvoudig omdat bedienden vaak als ‘verlengstuk van de werkgever’ werden gezien. Na de herstructurering werd de taak en positie van de bedienden duidelijker

Actieperiode In de winter van 2009 en het voorjaar van 2010 voert de non-profit

actie met het oog op het nieuwe eisenprogramma. Rond een aantal eisen is het belangrijk dat de werkgevers en de vakbonden hetzelfde standpunt innemen. Zo ontbreekt het de overheid aan visie rond het systeem dienstencheques en de commercialisering van de zorg. Het oktobernummer van Ons Recht schetste al het standpunt van de LBC-NVK rond dienstencheques. Het werknemersstatuut verdient ook de nodige aandacht. Kan je nog wel spreken van een arbeidersstatuut? De harmonisering van de lonen in de non-profitsector was een belangrijke stap in de strijd voor betere loon- en arbeidsvoorwaarden. Agnes Bode: “We moeten niet onder stoelen of banken steken dat de LBC-NVK op dit vlak grote verdiensten heeft. Een bediendestatuut zal de sector sterker maken. Arbeidsters worden te weinig als volwaardige werkneemsters aanzien in de zorgen welzijnsberoepen. Kijk bijvoorbeeld naar de verzorgenden. Maar de discussie draait natuurlijk allemaal rond centen.”

Geert De Wortelaer

Onthaalouders.be in nieuw jasje

monIQUe BrAAm

Zo’n 3.000 onthaalouders zijn lid van de LBC-NVK. De vakbond ijvert al jaren voor een volwaardig werknemersstatuut voor deze groep. Actie voeren, onderhandelen, sensibiliseren, de LBC-NVK probeert op allerlei manieren haar stem te laten horen en onthaalouders een gezicht te geven. De website www.onthaalouders.be is daar een voorbeeld van. Fatiha Dahmani, LBC-NVK-vakbondssecretaris en vol bezieling als het om de onthaalouders gaat: “Internet, onze website en het forum verbinden de onthaalouders met elkaar. Onthaalouders werken thuis, ze maken lange dagen en komen weinig in contact met andere collega’s. Ze zijn ontzettend actief op het forum van de onthaalouders. (lachend) En op de nieuwe site vliegen de reacties je om de oren”. Een bezoek aan de site bevestigt dit. Een greep uit de eerste reacties. Onthaalmoeder Klaartje schrijft: “Bedankt LBC-NVK

INB X monIQUe BrAAm

om op de dag van de onthaalouders een toffe, moderne website voor onthaalouders te zien geboren worden. Ik ben er zeker van dat die druk bekeken zal worden.” En onthaalmoeder Mimi vult aan: “Het doet deugd dat jullie, mensen van de LBC-NVK, aan ons denken.” Fatiha: “We gaven de onthaalouders een plaats binnen de vakbond. Dat was broodnodig. Het is belangrijk deze groep te organiseren om samen werk te maken van een echt werknemersstatuut.” De onthaalouders hebben nu een ‘sociaal vangnet’, maar dat is bij lange na geen volwaardig statuut. Onthaalouders hebben bijvoorbeeld geen recht op een werkloosheidsuitkering of vakantiegeld. De federale minister van Werk, Joëlle Milquet, zegde toe dat ze voluit wil gaan voor een volwaardig statuut. Dit zou op 1 januari beklonken moeten zijn. Met de Vlaamse overheid zal het sociaal overleg hervat worden. Fatiha: “Wij houden de vinger aan de pols en volgen nauwlettend de ontwikkelingen. Overeenkomstig de afspraken moet het volwaardig werknemersstatuut op 1 januari operationeel zijn.”

LBC-NVK-publicaties online

Onthaalouders.be

En lid van de LBC-NVK? Dan kan je je via www.nvk.be laten registreren als kaderlid bij de LBCNVK. Je krijgt dan automatisch het kwartaaltijdschrift Kader in je brievenbus. Als je je e-mailadres achterlaat krijg je informatie over specifieke kaderinitiatieven zoals studiedagen en debatavonden. Doen!

Op de website kan je de ontwikkelingen rond het statuut op de voet volgen. Alle informatie over het huidige sociale vangnet vind je online, de nodige formulieren kan je direct downloaden en via ‘Nieuws’ houden we de bezoeker op de hoogte van vakbondsacties en –initiatieven. De kers op de taart is het forum voor onthaalouders. Ruim 700 onthaalouders ontmoeten elkaar via dit forum waar zowel tijd is voor vragen rond het statuut en de uitkeringen als voor praktische vragen over de dagelijkse job: veiligheid, gemeentelijke steun en allerlei weetjes. En natuurlijk is er ruimte voor een ‘klapke’: de kwebbelplaats scoort hoge ogen. Een prima forum voor en door onthaalouders. En last but not least, onthaalouders.be is direct verbonden met www.wittewoede.be, dé LBC-NVK-website voor de non-profit. Beide sites geven bezoekers de mogelijkheid om mee te doen aan de verdere uitbouw van de site(s). Lezers kunnen op ieder artikel reageren en via RSS-feeds word je automatisch op de hoogte gehouden van het jongste nieuws. Je kan ook fan of vriend worden op Facebook. De Witte Woede is bovendien actief op YouTube, Flickr en Twitter. Geïnteresseerd? Breng dan zeker eens een bezoekje aan www.onthaalouders.be.

De LBC-NVK vindt het belangrijk om haar leden zo goed mogelijk te informeren over arbeidsgebonden onderwerpen en sociaal-economische thema’s. Op www.lbc-nvk.be kan je een breed scala aan brochures downloaden en/of bestellen. Naast onze ledenbladen Ons Recht en Kader en een aantal voorstellingsfolders springen vooral de sectorbrochures in het oog. Voor een flink aantal sectoren maakt de LBCNVK geregeld publicaties die de meest recente afspraken rond loon en werken samenvatten. Zo zijn er sectorbrochures voor de distributiesectoren en de non-profit. Daarnaast hebben sommige dienstensectoren een eigen nieuwsbrief: denk aan de paritaire comités 218 en 226. Ook voor de sector Financiën bestaat zo’n nieuwsbrief. Neem eens een kijkje op www.lbc-nvk.be en klik op publicaties en documentatie.

ACV-publicaties online Bezoek zeker ook http://brochures.acv-online.be als je op zoek bent naar degelijke publicaties rond thema’s als vakantiegeld, tijdskrediet, arbeid en gezin, arbeid en zwangerschap of werkloosheid. De meeste brochures kan je kosteloos bestellen en/of downloaden. Het weekblad Visie kan je online raadplegen.

Ben je kaderlid?

Salarisadvies/startersloon Via de website kan je online advies vragen over de hoogte van je loon. Pasafgestudeerden vragen zich dikwijls af hoeveel loon ze kunnen vragen. Op basis van enkele gegevens kan de LBC-NVK een indicatie geven. Hiervoor vul je online een formulier in (snellink via de homepage). Enkele dagen later krijg je van ons via e-mail een simulatie in de bus. Wil je weten wat er netto van je brutoloon overblijft? Surf dan ook naar www.lbc-nvk.be en bereken het verschil online (via sociale wetgeving, berekeningsmodules).

web 2.0: doe mee! De LBC-NVK is aanwezig op diverse sociale netwerken. Kom eens langs op: Facebook: http://fbook.me/lbc-nvk Twitter: www.twitter.com/lbcnvk Picasa: http://picasaweb.google.com/lbcnvkfoto Delicious: http://delicious.com/lbcnvk En last but not least: Blogger: http://lbcnvk.blogspot.com. De LBC-NVK blogt ook vanuit Kuala Lumpur waar het UNI Youth Congres plaatsvindt.

noVemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 29

de lezer schrijft Lezersbrieven dienen te worden gestuurd aan: redactie Ons Recht Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be Anonieme brieven worden niet gepubliceerd. Naam en adres van de steller moeten ons bekend zijn. De brieven worden in de regel gepubliceerd met vermelding van de initialen en de woonplaats van de schrijver, hoewel die op uitdrukkelijk verzoek kunnen worden weggelaten. De redactie behoudt zich het recht voor, te lange lezersbrieven eventueel in te korten zonder aan de essentie ervan te raken. De publicatie van lezersbrieven betekent niet dat de redactie in alle opzichten akkoord gaat met de inhoud ervan.

extra belasting banken s.v. - per e-mail

Het oktobernummer van Ons Recht schreef over de stemmen die opgaan voor een extra belasting voor de banksector. Stefaan Decock waarschuwde ervoor de banken niet extra te belasten omdat de werkgevers die bijkomende kosten zouden verhalen op het personeel. Maar die redenering klopt niet. Eenzelfde redenering kan je met evenveel geldigheid maken in de textiel, de bouw of de autoassemblage. De grootbanken hebben nog veel marge om op andere zaken te bezuinigen dan op personeel. Bijvoorbeeld op bonussen of op uitgaven voor gebouwen. Jullie verwijten de regering dat ze haar commissarissen niet gebruikt om eisen te stellen aan de banken. Maar het ACV heeft via ARCO een stevige vinger in de pap bij Dexia. Nergens las ik hoe ARCO zijn invloed gebruikt ten voordele van het personeel en de Belgische belastingbetaler. Wie keurde er de vette groepsverzekering van gedelegeerd bestuurder Pierre Mariani mee goed? Zeker niet het personeel. Vakbonden zouden moeten stellen dat de grootbanken enorme schade toebrachten aan de Belgische economie. Zodra er weer winst is, moeten de grootbanken hun redders – onder meer de overheden dus – extra vergoeden. Het personeel leverde in en moet verder met rust gelaten worden. Hoge bonussen leiden tot riskante trans-

acties, dus weg ermee. En er moet opnieuw een muur komen tussen zakenbanken en spaarbanken zodat speculanten niet langer met het geld van de gewone man kunnen spelen.

arbeidsrechtbank e.d.w. - per e-mail

Ik las met belangstelling het artikel over de arbeidsrechtbank in Ons Recht van oktober. Het verbaasde me te lezen dat de arbeidsrechtbanken alle zaken zouden afhandelen binnen een termijn van zes maanden tot één jaar. De redacteur stak zijn licht op bij de arbeidsrechtbank in Antwerpen. Misschien gaat het daar inderdaad zo snel. Het zou interessant zijn dezelfde reportage over de arbeidsrechtbank van Brussel te maken. Dan zouden de conclusies zeker anders zijn. Zelf heb ik een dossier lopen tegen mijn vroegere werkgever. Het dossier startte eind december 2001 in Antwerpen. In november 2002 verhuisde mijn zaak naar Brussel. Daar werd ze ingeleid op 14 januari 2003. De tegenpartij kreeg tot 19 februari 2006 de tijd om haar conclusies neer te leggen. Een vertraging van meer dan drie jaar dus. Uiteindelijk kwam mijn ex-werkgever op 17 februari 2006 voor de dag met zijn bevindingen. Tot nu toe gebeurde er in feite nog niets in dit dossier. Mijn zaak sleept dus al vele jaren aan. Dat is helaas de realiteit. Wie kan me uitleggen hoe dit kan?

Gents debat over statuut arbeiders-bedienden Het afdelingsbestuur LBC-NVK Gent organiseert begin december een debatavond over de uitwerking van één statuut voor arbeiders en bedienden. Ferre Wyckmans, de algemeen secretaris van de LBC-NVK, zit in het panel. Andere deelnemers aan het panel zijn Paul Soete (werkgeversfederatie Agoria) en Othmar Van Achter

(emeritus hoogleraar KU Leuven). Chris Denys (VRT) leidt het debat in goede banen. De debatavond vindt op woensdag 2 december plaats in Zaal Torrepoort, Poel 7, 9000 Gent. Begin om 19.30u. Meer inlichtingen via lbc-nvk.gent@acv-csc.be. Telefoon 09 / 265.43.00.

30 ons recht | 113de jaargang | NOVEMBER 2009

uitbetaling vakbondspremie Scheikunde In de periode van 1 november 2009 tot 31 januari 2010 krijgen de gesyndiceerde bedienden uit de sector scheikunde hun vakbondspremie. De premie bedraagt 75 euro. Om er recht op te hebben, dient aan een aantal voorwaarden te worden voldaan. Zo moet je in de loop van 2008 gedurende ten minste één maand gewerkt te hebben in een onderneming die ressorteert onder het paritair comité voor de bedienden uit de scheikundige nijverheid (PC 207). Ook moet je minstens sinds 1 augustus 2009 gesyndiceerd zijn en op het ogenblik van de uitbetaling in orde zijn met de betaling van de ledenbijdrage. De betaling van de premie gebeurt door overschrijving op de rekening van de rechthebbende. Uitbetaling in speciën of via circulaire cheque is niet mogelijk. De rechthebbende moet zijn of haar attest ingevuld en ondertekend terugsturen naar het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat.

Voeding Elke bediende die in de periode van 1 april 2008 tot 31 maart 2009 werkte in de voedingsnijverheid (paritair comité 220) heeft recht op een vakbondspremie, na voorlegging van een werkgeversattest. De werkgeversattesten werden eind oktober 2009 door het Sociaal Fonds naar alle bedienden gestuurd die in de referteperiode in de sector werkten. Wie in de referteperiode in de sector werkte maar geen attest kreeg, moet contact opnemen met het gewestelijke LBC-NVK-secretariaat. Aangesloten zijn bij de LBC-NVK en nog altijd lid zijn op het ogenblik van de uitbetaling is de voorwaarde om de premie uitbetaald te krijgen. De premie bedraagt 104,12 euro of één twaalfde van dit bedrag per rechtgevende maand in de referteperiode. Om de vakbondspremie “volledige werkloze” of “bruggepensioneerde” te kunnen krijgen, moet de bediende een attest aanvragen bij het gewestelijke LBC-NVK-secretariaat. Dit attest moet ingevuld worden door de werkloosheidsdienst. De bediende heeft alleen recht op de premie volledige werkloze of bruggepensioneerde voor de periode van werkloosheid of brugpensioen die

volgt op zijn periode van tewerkstelling in de voedingsnijverheid. Het recht op de premie blijft behouden gedurende twee referteperioden waarin je volledig werkloos wordt en de hele periode van brugpensioen. De premie voor werklozen en bruggepensioneerden bedraagt 62,47 euro of één twaalfde van dit bedrag per maand werkloosheid of brugpensioen in de referteperiode. De premie wordt enkel uitbetaald langs de bankrekening van de rechthebbenden. Daarom moet op het attest naast het ACV-lidnummer altijd het bankrekeningnummer vermeld worden. Attesten die te laat worden ingediend, kunnen tot maximum twee jaar met terugwerkende kracht uitbetaald worden. Momenteel kan de LBC-NVK dus ook nog uitbetalen voor de attesten 2007 en 2008. Wie zijn attest verloren is, kan via het gewestelijke LBC-NVK-secretariaat een dubbel laten aanvragen bij het Sociaal Fonds. De ingevulde en ondertekende attesten moeten worden teruggestuurd naar uw plaatselijke secretariaat.

Opvoedings- en huisvestingsinstellingen In de sector van de opvoedings- en huisvestingsinstellingen krijgen de leden van de vakbond in de maanden oktober, november en december 2009 hun vakbondspremie uitbetaald. De premie bedraagt 37,18 euro voor leden die de volledige vakbondsbijdrage betalen en 18,59 euro voor wie de bijdrage voor deeltijdsen betaalt. Je kan de premie ontvangen als je voor 1 oktober 2008 lid was en als je in het refertejaar werkte in een instelling die erkend is door de Vlaamse overheid. De premies worden gestort op de rekening van de rechthebbende. Wie de premie wil krijgen, moet het lichtgele formulier als attest gebruiken. De werkgever moet dit attest samen met de loonstrook voor september 2009 afleveren. Het attest moet ondertekend worden teruggestuurd naar de dienst vakbondspremies van de LBC-NVK, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen.

ONS reCHT VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: marc WEYNS

sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen HOOFDREDACTEUR: Denis BOUWEN REDACTIESECRETARIS: Jan DECEUNYNCK VORMGEVING: peer DE MAEYER DRUKKERIJ: Corelio printing REDACTIE EN ADMINISTRATIE: sudermanstraat 5- 2000 Antwerpen tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

LBC-NVK-SeCreTArIATeN • 9300 AALst, Hopmarkt 45 tel. 053/73.45.20, Fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be • 2000 Antwerpen, nationalestraat 111-113, tel. 03/222.70.00, Fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • 8000 BrUGGe, oude Burg 17 tel. 050/44.41.66, Fax 03/220.88.04 lbc-nvk.brugge@acv-csc.be • 1000 BrUsseL, pletinckxstraat 19 tel. 02/557.86.40, Fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • 9200 DenDermonDe, oude Vest 146 tel. 052/25.95.60, Fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be • 9000 Gent-eekLo-zeLzAte, poel 7 tel. 09/265.43.00, Fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be • 1500 hALLe, Vanden eeckhoudtstraat 11 tel. 02/557.86.70, Fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • 3500 hAsseLt, mgr. Broekxplein 6 tel. 011/29.09.61, Fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • 8900 Ieper, st. Jacobsstraat 34 tel. 059/34.26.40, Fax 03/220.88.10 lbc-nvk.ieper@acv-csc.be • 8500 kortrIJk, president kennedypark 16D tel. 056/23.55.61, Fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk@acv-csc.be • 3000 LeUVen, l. Vanderkelenstraat 32 tel. 016/21.94.30, Fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • 2800 mecheLen-rUpeL, onder den toren 5 tel. 015/28.85.65, Fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • 8400 oostenDe, kan. dr. l. Colensstraat 7 tel. 059/55.25.54, Fax 03/220.88.15 lbc-nvk.oostende@acv-csc.be • 9700 oUDenAArDe, Burgschelde 5 tel. 053/73.45.25, Fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • 8800 roeseLAre, H. Horriestraat 31 tel. 051/26.55.44, Fax 03/220.88.17 lbc-nvk.roeselare@acv-csc.be • 9100 sInt-nIkLAAs, H. Heymanplein 7 tel. 03/760.13.40, Fax 03/220.88.18 lbc-nvk.sint-niklaas@acv-csc.be • 2300 tUrnhoUt, korte Begijnenstraat 20 tel. 014/44.61.55, Fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • 1800 VILVoorDe, toekomststraat 17 tel: 02/557.86.80, Fax: 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be ALGemeen secretArIAAt 2000 Antwerpen, sudermanstraat 5 tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 e-mail: lbc-nvk@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

Mei ’69 wALter

Er zou een mooi boek over te schrijven zijn, of toch zeker een serieuzer essay dan dit malle stukje, maar is het echt niemand opgevallen dat amper één jaar na de fameuze Parijse meimaand van 1968 een twééde studentenopstand heeft plaatsgevonden, in vogelvlucht amper 300 km verder naar het noordoosten?

‘M

onty Python’s Flying Circus’ bestaat veertig jaar en er valt ernstig over te redetwisten of de invloed van John Cleese en zijn kornuiten wereldwijd niet even groot of groter is geweest dan die van Daniel Cohn-Bendit en Rudi Dutschke. Persoonlijk heb ik me altijd meer een aanhanger van het zachte Britse revolutiemodel gevoeld dan een terrorist. ‘Je suis marxiste, tendance Groucho’, stond er in die dagen op de muren van de universiteit van Nanterre, en de student die dat geschreven heeft, zal het wel nooit tot vakbondsleider of politicus hebben geschopt. Net zomin als bij het vrijen, hoort lachen bij de revolutie. Dat is logisch. Revolutionairen zijn chirurgen die het zieke hart van een samenleving willen wegsnijden en vervangen door een foutloos kloppend kunsthart. Dan sta je beter niet te schateren in de operatiezaal.

Daens en Anseele Ze zijn nodig en we zijn hen dankbaar: Emiliano Zapata, Jean Jaurès en de suffragette Emily Davidson die zich in 1913 tijdens de Epsom Derby voor het renpaard van de Britse koning wierp, om het stemrecht voor vrouwen af te dwingen. Waar zouden we staan zonder priester Daens, Anseele, Garibaldi, de jonge Fidel en Ché Guevara? (Andere revolutionairen zoals Mao en Stalin laten we even buiten beschouwing. Die hadden ruwweg het gevoel voor humor van een cirkelzaag.) Natuurlijk valt er weinig te lachen in fabrieken waar kinderen moeten werken, op plantages van grootgrondbezitters en op slavenschepen. Maar als je in de jaren ‘70 van de vorige eeuw geen natuurlijke aanleg voor opstandeling bezat en je bekeek de wereld om je heen toch als een communist in een Delhaize-supermarkt, dan kon je nog veilig en vreedzaam onder dak bij de revolutionairen van de humor, de ideologen van de onzin, de slopers van de villawijken Eerbied en Ontzag. Bij de heren Cleese, Chapman, Idle, Gilliam, Palin en Jones kortom, even verderop, over het Kanaal.

Stinkbommen Want vergis u niet: deze ex-studenten van Cambridge en Oxford staken in de jaren ‘70 dan wel geen auto’s in brand of braken evenmin Broad Street en High Street op («Under the road surface: the beach»), maar zij legden op hun manier wel hoogst efficiënte stinkbommen onder de pluchen

zetels van het establishment: bisschoppen, politieagenten, ministers, dominees, aristocraten, schooldirecteurs, kunstcritici en psychiaters. In Groot-Brittannië zijn dat niet toevallig de machthebbers, de respectverdieners en de zogezegde autoriteiten. Niemand die Terry Jones ooit een rechter met een onnozele pruik heeft zien spelen of John Cleese een hoge ambtenaar bij het Ministerie van Silly Walks, zal achteraf nog veel achting hebben kunnen opbrengen voor een zelfvoldaan lid van de zelfverklaarde elite en ik heb me altijd afgevraagd wat de Paus wel niet heeft gedacht bij de ‘Every sperm is sacred’-sketch uit ‘Monty Python and the meaning of Life’. De heilig verontwaardigde oproerstudenten van de Sorbonne zitten intussen allang zelf in allerlei parlementen, maar het vriendelijke venijn van de zes anarchisten van de BBC is rustig blijven doorsijpelen in de ‘Weltanschauung’ van de volgende generaties. We kunnen ze er niet dankbaar genoeg voor zijn. (Het is een leuke gedachteoefening om je in te beelden wie Monty Python in een nieuwe reeks afleveringen als gebeten honden zou gebruiken. Bankiers, zonder twijfel. Voetbaltrainers. Presentatoren van realityshows. Kritische televisiejournalisten. Politici zijn intussen al zo vaak van hun voetstuk gehaald dat de Pythons er in 2009 alleen nog maar medelijden mee zouden kunnen hebben.)

noVemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 31