Ons Recht - december 2009 - nr. 11 - 113de jaargang by LBC-NVK

inhoud Standpunt Geweld Koopkracht Sociaal Sociaal Sociaal Herstructurering Over de grenzen Sociaal

Stilstaan bij een verjaardag Groeiende agressie treft niet alleen winkel- en bankpersoneel Lagere lonen door dalende index? Kapitalisme ‘pur sang’ bij Maasmechelen Village Snode plannen bij afvalverwerkers SITA en Veolia Basisrechten werknemers zijn bij IAO in goede handen “Kleine man betaalt weer rekening bij Janssen Pharma”

3 4 6 7 7 8 10 11

Bedienden PSA-HNN aanvaarden voorgesteld sociaal plan Eindelijk akkoord bij verzekeraars EINDEJAARSPREMIES Toekomst non-profit laat niemand onberoerd

12 12

DOSSIER Vinger aan de pols Arbeids-gericht

13 21 22

Bestel gratis de LBC-NVK-belastinggids 2010 Infoavonden kinderopvang Jongerenconferentie in Kuala Lumpur laat diepe indruk na Cursus sociale wetgeving in Gent Actie loont Bright star Troubled water (De usynlige) Het leven zoals het was Fakkeltocht voor vermiste activisten

23 23

Internationaal

24 25

In de marge Film

25 26 26

Boek

27 28

Uitbetaling vakbondspremie De lezer schrijft Inbox Welzijn Achterklap Vanmol

28 29 29

Janine Bischops verkoopt ‘Soep op de Stoep’

30 31

Onheilssfeer bij Opel, DHL en Bayer

Kort voor het ter perse gaan hing de toekomst van de Opel-fabriek in Antwerpen eens te meer aan een zijden draadje. En bij het koerierbedrijf DHL sneuvelden vele honderden banen. Bij de Antwerpse vestiging van Bayer hielden de vakbonden ook hun hart vast. Ons Recht komt op diverse van deze dossiers terug in het januarinummer.

???. · p. ??

2 ons recht | 113de jaargang | JULI-AUGUSTUS 2009

???. · p. ??

Vier jonge LBC-NVK’ers trokken eind oktober naar de ‘UNI Youth World Conference’ in het exotische Kuala Lumpur. De conferentie ging over wereldwijde solidariteit. Ine, Valerie, Peter en Hannelore keerden vol enthousiasme terug. Lees er meer over op p. 24.

Stilstaan bij een verjaardag

standpunt.

ferre wyckmans · algemeen secretaris

Op 19 december zal het 35 jaar geleden zijn dat de Nationale Arbeidsraad de collectieve arbeidsovereenkomst over het brugpensioen inblikte. Deze tekst is officieel bekend als ‘cao nummer 17 tot invoering van een regeling van aanvullende vergoeding ten gunste van sommige bejaarde werknemers indien zij worden ontslagen’. Na al die jaren is een hoera toch op zijn plaats. In de nasleep van de economische crisis van 1973 moest de regeling in de bedrijven een vlotte generatiewissel stimuleren. Ondernemingen moesten oudere, dikwijls duurdere werknemers bij ontslag met sociaal en financieel respect behandelen. En ze niet zomaar brutaal aan de kant schuiven. Ouderen zouden vooral ook plaats maken voor jongeren die het knap lastig hadden om een baan te vinden. Een ei van Columbus, waarvan er ondertussen toch een paar geklutst zijn. Sinds de start bleef het basisprincipe onveranderd. Word je vanaf een bepaalde leeftijd ontslagen? Dan heb je recht op een extra vergoeding bovenop de werkloosheidsuitkering. En ook die werkloosheidsrechten zijn steviger ‘gebetonneerd’.

Weggesaneerd Sommige genereuze afspraken werden later weggesaneerd. Aanvankelijk was brugpensioen vanaf bijvoorbeeld 40 jaar juridisch geen probleem. Een iets te vrije invulling van het begrip ‘bejaarde werknemers’, die werd weggefilterd. Gedurende geruime tijd had je het ‘brugpensioen à la carte of op aanvraag’. Dat gaf werknemers de kans om zelf op een ontslag aan te sturen. Een situatie die botste met de regel dat je ‘onvrijwillig werkloos’ moet zijn om een werkloosheidsuitkering te krijgen. Ook die gulheid sneuvelde. Sindsdien waren er onophoudelijk nieuwe ingrepen om het gebruik van brugpensioen te beperken. Het brugpensioen werd minder toegankelijk en minder aantrekkelijk voor werknemers en werkgevers.

tiepact eerst in 2011 toe aan een evaluatie. Er zijn maatregelen uit het Generatiepact die overigens nog niet werden uitgevoerd. Begrotingsmaatregelen van de federale regering maken die maatregelen nu zelfs strenger. In het Generatiepact stond dat er één procentuele bijdrage moest komen in de plaats van wat werkgevers tot nu toe moeten betalen, een bijzondere bijdrage om de pensioenen mee te financieren en een hoofdelijke bijdrage om de sociale zekerheid te betalen. De nieuwe bijdrage moest afhankelijk worden van de leeftijd. Anders gezegd, ze zou verminderen naarmate de bruggepensioneerde werknemer ouder werd. De regering grijpt in en verhoogt gevoelig de percentages voor nieuwe brugpensioenen. En voor de hele periode van het brugpensioen wil ze de bijdrage bepalen op basis van de ‘instapleeftijd’. Strikt genomen heeft de nieuwe bruggepensioneerde daar geen last van. Wel worden in sommige gevallen de werkgeversbijdragen zo hoog dat de brugpensioenlasten voor de werkgever erg zwaar uitvallen. Op zich zou dat aannemelijk zijn als het de bijna automatische uitstoot van oudere werknemers in bedrijven zou afremmen. Maar het wordt wel flink lastig als oudere werknemers zo geen sociaal-financieel vangnet meer hebben omdat werkgevers de piste van het brugpensioen terzijde schuiven.

Andere inspanningen De vakbonden verlangen van de werkgevers andere inspanningen. Hoe zit het bijvoorbeeld met de inspanningen op het vlak van opleidingen? Onlangs bleek dat België op dit punt nog maar eens achteruitboerde. Oudere werknemers zouden ook meer kansen krijgen om van zwaar op lichter werk over te schakelen. Waar blijven op dit punt de goede voorbeelden en structurele inspanningen? Mensen langer aan het werk willen houden is best lovenswaardig. Maar het is niet altijd enkel een kwestie van ‘willen’. Het moet ook ‘kunnen’. n

‘Luie hangmat’

Een nog veel forser Generatiepact? Eerst is het bestaande pact in 2011 toe aan een evaluatie.

De maatregelen uit het Generatiepact zijn de ‘kristallisatie’ van deze trend. Officieel wilde het Generatiepact een ‘hogere activiteitsgraad’ in de hand werken. Maar sommige kringen gebruiken net iets te vaak de termen ‘brugpensioen’ en ‘luie hangmat’ in één en dezelfde zin. En sommige ‘arbeidsmarktspecialisten’ zetten hun kruistocht tegen het brugpensioen erg hardnekkig voort. Een hardnekkigheid die ze beter voor iets anders zouden gebruiken. Sommigen dromen van een nog veel forser Generatiepact. Maar officieel is het bestaande GeneraDECEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 3

uropa wil binnen afzienbare tijd aanbevelingen uitvaardigen voor de EU-lidstaten. Aan de hand van die aanbevelingen kunnen de lidstaten dan wetten maken en andere maatregelen uitwerken om het geweld in te dijken. Op die manier kunnen werknemers zich weer veiliger en beter in hun vel voelen. Het begrip ‘agressie’ mag je ruim opvatten. Hieronder vallen niet alleen de onbeschofte klant aan het loket of de gewelddadige ‘shopper’ aan de kassa in de supermarkt. Maar ook de overvaller die zijn geweer mikt op een bankbediende en de psychiatrische patiënt die zijn verpleger aanvalt.

Kristel Vandamme

Werkgevers en werknemers uit diverse sectoren staken op 21 en 22 oktober de koppen bij elkaar om te discussiëren over het thema ‘agressie door derden’. In heel Europa worden werknemers uit de gezondheidszorg, winkelpersoneel, ambtenaren en bankbedienden in stijgende mate met agressie geconfronteerd. Elk jaar krijgt 5 procent van alle werknemers af te rekenen met agressie, zeggen de statistieken.

‘Kit’ Er bestaat nu een handige ‘tool kit’ of ‘gereedschapsdoos’ voor KMO’s in de verkoop die agressie door derden zoveel mogelijk willen inperken. De kit is het werk van UNI europa, de Europese vakbondskoepel waarvan de LBCNVK lid is, en Eurocommerce, dat de werkgevers uit de Europese distributie verenigt. In de gereedschapsdoos vind je een stappenplan en voorbeelden van ‘goede praktijken’ die al bestaan. Materiaal dat ook kan dienen voor andere bedrijfstakken die het geweld in zijn diverse verschijningsvormen willen aanpakken. Hoe kan je nu in een bedrijf of sector een degelijk beleid bedenken rond agressie door derden? Eerst en vooral moet het bedrijf of de sector precies omschrijven wat er verstaan wordt onder de term ‘agressie door derden’. Die definitie kan verschillen van bedrijf tot bedrijf, of van sector tot sector. Zodra de definitie op poten staat, is het de vraag welke preventiemaatregelen je op managementniveau kan nemen om de agressie

Sonja Indigne (Brico):

“De klant bleek te hebben gedronken”

4 ons recht | 113de jaargang | december 2009

Ik herinner me hoe een klant artikelen terugbracht waarover hij blijkbaar niet tevreden was. De man had geen kassaticket bij. Artikelen terugnemen zonder ticket mag in principe niet volgens onze procedures. Dus riep de verkoopster er meteen haar winkeldirecteur bij. De klant was boos en zei dat het personeel hem als dief had bestempeld. Onze directeur antwoordde dat dit niet klopte. Hij zei dat de artikelen zouden worden terugbetaald en dat niemand het woord ‘diefstal’ in de mond genomen had. Maar de klant reageerde erg agressief en viel de winkeldirecteur aan. Resultaat: drie dagen werkonbekwaamheid, met een blauw oog en een genaaide wenkbrauw. Van de hogere directie kreeg de winkeldirecteur te horen dat hij beter thuis kon blijven. Hij kreeg ook de vraag om zoiets “in de toekomst te voorkomen”. Wat bleek later? De klant in kwestie had gedronken en kon zichzelf hierdoor niet goed beheersen.

geweld

Groeiende agressie treft niet alleen winkel- en bankpersoneel Van onbeschofte klant tot overvaller met geweer

terug te dringen. Voor werknemers in de verkoop is het erg belangrijk dat ze steun krijgen van hun directe chef als er conflicten met klanten zijn. Het gebeurt dikwijls dat een klant kwaad wordt ondanks het feit dat de verkoopster of kassierster de interne afspraken juist toepaste. Als de chef erbij wordt gehaald, krijgt de klant meestal gelijk om te voorkomen dat het conflict nog meer escaleert. Erg vernederend voor de werknemer. En een verkeerd signaal naar de klant, want die ziet zijn agressief gedrag beloond.

beschikken. Denk bijvoorbeeld aan incidenten die worden gemeld in het kader van de wet tegen pesterijen op het werk. Bedrijven die inspanningen leveren, moeten de strijd tegen agressie blijvend opvolgen. Als sommige initiatieven nauwelijks of geen effect opleveren, is bijsturing nodig. Alle agressie de wereld uit helpen is uiteraard een utopie. Jammer genoeg zit dat er niet in. Wie het slachtoffer wordt van agressie, moet alleszins psychologische begeleiding en steun krijgen. Een belangrijk aandachtspunt.

Werkplek

Gezamenlijke aanpak

Werkgevers kunnen ook onderzoeken hoe ze de werkplek beter kunnen inrichten om agressie te vermijden. Een winkel of supermarkt kan bijvoorbeeld veiligere kassa’s installeren. Of meer kassa’s voorzien zodat de klanten minder lang moeten aanschuiven en minder snel geërgerd raken. Het is ook nodig om werknemers en kaderleden goed te trainen. Hoe werk je klantvriendelijk? Wat doe je met klachten? Hoe reageer je bij een hold-up? Om de problemen goed te kunnen aanpakken moet je natuurlijk ook over genoeg informatie

Het zou fout zijn om te wachten tot de Europese Richtlijnen omgezet zijn in Belgische wetgeving. Nu al moeten we werk maken van initiatieven tegen agressie. Op sectorniveau en in de bedrijven kunnen werkgevers en werknemers de handen in elkaar slaan om het geweld te verminderen. Dit probleem vraagt om een gezamenlijke aanpak. Werkgevers en werknemers moeten allebei spijkers met koppen willen slaan. In sommige gevallen kan de overheid een belangrijke gesprekspartner zijn. Aan de klanten vragen we of we op hun begrip

en geduld mogen rekenen. Verkoopsters, kassiersters, bankbedienden en anderen doen er alles aan om ze als een koning te behandelen. Echt waar. En met een sympathieke glimlach kan je soms wonderen doen. n

Karine Desmet (Carrefour): “Directie zag liever geen politieauto voor de winkel staan” Enkele minuten voor de sluiting van de winkel krijgen de klanten elke dag via de intercom het verzoek of ze naar de kassa’s willen gaan. Op zekere dag waren kort voor de sluiting nog veel klanten in de winkel aan het rondwandelen. Ik ging toen de winkel rond om de klanten aan te porren om zo snel mogelijk af te rekenen. Eén van de klanten die ik aansprak, was een dame met twee kinderen die rustig aan het gsm’en was met haar man. Ik vroeg haar uitdrukkelijk om de winkel te verlaten en begeleidde haar mee naar de kassa’s. Toch ging de vrouw nog verschillende rayons in. Aan de telefoon zei ze heel duidelijk tegen haar man: “Iemand is me aan het volgen, want ze denkt dat we gaan pikken”. Uiteraard was dat niet het geval. Voor de veiligheid van het winkelpersoneel is het wel erg belangrijk dat de kassa’s niet te laat worden afgesloten. Opnieuw liep de vrouw een andere afdeling in. Ik zei haar toen duidelijk dat dit niet meer kon en dat ze meteen naar de kassa moest gaan omdat ze anders niet meer zou kunnen afrekenen en haar artikelen zou moeten achterlaten. Ik draaide me om en wilde de veiligheidsagent erbij halen. Toen ik dat deed, sloeg de vrouw met haar telefoon op mijn rug. Toen ze eindelijk aan de kassa aankwam, gooide ze ook nog een flesje naar me. Ik drong erop aan om klacht in te dienen bij de politie. We moesten allebei een verklaring afleggen. Om gerust te zijn ging ik langs bij de dokter. Gelukkig had ik geen letsels. De volgende dag was de directie totaal niet te spreken over het feit dat ik contact had opgenomen met de politie. “Het is slecht voor het imago van Carrefour dat er een politiewagen voor de deur van de winkel staat”, verklaarde onze winkeldirecteur. Carrefour nam zelf niet de moeite om aan de sociale dienst bijstand voor mij te vragen. Die dienst heb ik zelf mogen aanspreken. DECEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 5

koopkracht

Lagere lonen door dalende index? Principe van indexering is heilig voor vakbonden

Ferre Wyckmans

Meer dan eens schenkt Ons Recht aandacht aan het belang van de automatische indexering van lonen en sociale uitkeringen. Onlangs kreeg je informatie over de aangekondigde ‘negatieve index’ die de lonen dreigde te doen zakken als de prijsdalingen zouden voortduren. Hierover was en is nogal wat te doen. Lonen die verminderen door een dalende index, het is weer eens wat nieuws. Een woordje uitleg.

m te beginnen heb je het principe van de indexering zelf. Als de prijzen stijgen, moeten we voor goederen en diensten meer betalen dan voordien. Op zo’n moment koop je dus minder voor hetzelfde geld en verlies je een stuk koopkracht. Maar als de lonen aangepast worden aan de prijsstijgingen, blijft de koopkracht op peil. Dat is de redenering die achter de loonindexering zit. België heeft een systeem van ‘automatische loonindexering’. De werknemer moet dus niet afzonderlijk met de werkgever onderhandelen. Op basis van afgesproken indexformules en procedures is er een automatische aanpassing van de lonen. Er zijn niet veel ondernemingen die hierover heel specifieke afspraken maakten. Dat gebeurde wel in de diverse sectoren. Eerst nog iets over het algemene indexeringsmechanisme. De prijzen stijgen of dalen voortdurend voor tal van producten en diensten. Een indexcommissie bepaalt op geregelde tijdstippen welke producten of diensten in de ‘indexkorf’ zitten. Het gaat om goederen en diensten waarmee rekening wordt gehouden om de prijsontwikkelingen te meten. Het zou zinloos zijn om in de ‘in-

dex der consumptieprijzen’ te verrekenen hoe de prijzen van vliegtuigmotoren evolueren. Want wie koopt er nu een vliegtuigmotor? Maar de prijzen van zulke motoren kunnen wel een effect hebben op de prijzen van vliegtuigreizen. En op de prijzen van reizen in het algemeen.

Gewicht in budget De juiste producten en diensten voor de indexkorf kiezen is één ding. Verder telt het ‘gewicht’ dat zulke goederen en diensten vertegenwoordigen in een gemiddeld gezinsbudget. Als de prijzen van gsm’s zakken en de prijs van brood stijgt, kan je die twee niet zomaar op dezelfde manier behandelen. De indexcommissie moet dus ‘wegen’ wat het belang is van producten en diensten. Als die oefening achter de rug is, heb je een referentie die je elke maand opnieuw kan gebruiken. Elke maand wordt het consumptie-indexcijfer berekend. Maar om de lonen en sociale uitkeringen aan de index aan te passen bestaat sinds enkele jaren een ‘viermaandelijks gemiddelde’. Hier praat je dus over de evolutie van een indexcijfer over vier maanden. Werken met viermaandelijkse gemiddelden moet het effect van te snelle prijsstijgingen op de aanpassing van de lonen milderen. De lonen worden dus ‘in uitgesteld relais’ aangepast.

Sectorafspraken Terug naar de sectoren of ondernemingen. Sectorakkoorden maken de verdere toepassing van het indexeringssysteem concreet mogelijk. Maar er zijn wel

6 ons recht | 113de jaargang | december 2009

varianten. Sommige sectoren passen het loon elke maand aan op basis van het viermaandelijks gemiddelde. Dat leidt telkens tot kleine aanpassingen, zeker bij een lage inflatie. Andere sectoren maken elk kwartaal of halfjaar de berekening. Zij passen de lonen dus om de drie of zes maanden aan op basis van de evolutie van het viermaandelijks gemiddelde. Er zijn ook sectoren die werken met de ‘spilindex’. Bij deze variant wordt van tevoren een ‘overschrijdingsdrempel’ bepaald, bijvoorbeeld één of twee procent indexstijging. Zodra het indexcijfer die drempel overschrijdt, klimmen de lonen met één of twee procent. Ook dit mechanisme werkt vertragend. Want er moet al een redelijke prijsstijging zijn voor de lonen veranderen. Dit systeem

geldt in de openbare diensten en voor de sociale uitkeringen. Je hebt verder systemen die bij het begin van een nieuw kalenderjaar berekenen hoe de prijzen in het afgelopen jaar evolueerden. In dat geval wordt de loonaanpassing in één keer verrekend. Er zijn dus diverse toepassingen van het principe van de loonindexering. Je kan dan ook geen algemeen besluit trekken over het effect van prijsdalingen op een mogelijk lager indexcijfer. Het staat wel vast dat de toepassing ervan kan betekenen dat de lonen naar beneden worden geïndexeerd.

Geen algemene besluiten Precies omdat er verschillen tussen de sectoren bestaan, zou het verkeerd zijn om algemene besluiten te trekken voor alle sectoren. De vakbonden blijven hoe dan ook het principe van de automatische loonindexering verdedigen. Dit systeem is veel beter dan wat in de buurlanden gebeurt. Daar moeten de bonden elk jaar opnieuw met de werkgevers of de regering discussiëren over maatregelen die de koopkracht beschermen. In het Belgische systeem is een techniek denkbaar die voorkomt dat de lonen in sommige gevallen zouden zakken door de indexeringsformule. Je kan namelijk de mogelijke loonsvermindering blokkeren tot ze wordt gecompenseerd door een nieuwe loonsstijging. In nogal wat ondernemingen en sectoren kozen verstandige werkgevers zelf voor deze aanpak. Ze beseffen maar al te goed dat een loonsvermindering, zelfs een kleine, een zwaar psychologisch effect kan hebben op werknemers. Sommige werkgevers zouden dus beter eens naar hun eigen leden luisteren. Zeg dat wij het gezegd hebben. n

sociaal

Kapitalisme ‘pur sang’ Snode plannen bij afvalbij Maasmechelen Village verwerkers SITA en Veolia Drieste directie holt zondagsrust nog meer uit Koen De Punder

In zones met een toeristische erkenning mag het personeel op nog maar zeven zondagen per jaar niet werken. De uitbaters van het merkendorp Maasmechelen Village willen nog verder gaan. Aanvankelijk zouden de winkels in het ‘dorp’ op alle zondagen in november en op 6 en 13 december sluiten. De directie van Maasmechelen Village ziet dat nu anders. Voortaan moeten de winkels elke zondag open zijn, behalve op paaszondag.

n feite dwingt de verhuurder de merkenwinkels, de eigenlijke werkgevers, om de wetgeving op de zondagsrust te overtreden. De sociale inspectie kondigde aan dat ze voor alle inbreuken een procesverbaal zal opstellen. Maar de directie van Maasmechelen Village is niet onder de indruk en belooft alle boetes te zullen betalen. Sinds de aanpassing van het koninklijk besluit over de erkenning van toeristische centra (2007) is Maasmechelen zowat de enige gemeente die als toeristisch gebied erkend werd. Een erkenning die vier jaar lang geldt.

De ultra-kapitalistische zakenlui achter Maasmechelen Village willen nog meer geld verdienen. Voor deze heren is de sky the limit. De ultra-kapitalistische zakenlui achter Maasmechelen Village willen nog meer geld verdienen. Voor deze heren is de sky the limit. Waarom zouden deze Ame-

rikanen de wetten van die kleine Belgen naleven? Helemaal schrijnend is dat de burgemeester van Maasmechelen, Georges Lenssen (Open VLD), die getrouwheid aan onze wetten zwoer, de flagrante overtreding gedoogt.

Geen echt overleg Sinds de start van het merkendorp in Maasmechelen waren er al heel wat acties en conflicten en achterhoedegevechten tussen management en vakbonden. In november 2008 blokkeerden ruim 500 vakbondsmilitanten de ingangen van het dorp. Daarna gingen management en bonden toch met elkaar praten. Al vlug bleek van een echt overleg geen sprake te zijn. De bonden wilden graag afspraken maken over de werkomstandigheden, de zondagsverloning en het recht op vrije zondagen. Voor de directie valt zoiets juridisch ‘niet onder haar bevoegdheid’. Eigenaardig genoeg kan de directie namens de winkels wel juridisch optreden om eventuele sancties wegens onrechtmatige zondagsopeningen te laten vernietigen. Op zo’n moment is de directie wél de spreekbuis van alle winkels en blijkt ze zelfs bereid om ‘met de glimlach’ de opgelegde boetes te betalen. Wet of geen wet, de winkels moeten open. En de werknemers moeten hun werk doen en zwijgen. De LBC-NVK en de andere bonden willen dat de overheid optreedt en de wetten doet naleven. Wie de wet overtreedt, verdient een sanctie. De bestaande wetten nog meer versoepelen is onaanvaardbaar. In 2011 loopt de erkenning van Maasmechelen als ‘toeristisch centrum’ af. Willen we in België overtreders belonen? Of willen we de erkenningcriteria voor toeristische centra juist toepassen? Het is opletten geblazen, want een olievlek op het water deint snel uit. n

Vakbonden maken vuist voor PC 226 Joeri Saenen

Zowat een jaar geleden ontdekten de LBC-NVK-militanten bij grote afvalverwerkers als SITA en Veolia dat hun werkgever sommige werknemers wou verhuizen naar een slechter paritair comité. De werkgevers verschuilden zich achter een advies van de RSZ dat hen toewees aan PC 218. Maar veel afvalverwerkers vallen onder het gunstigere PC 226. De snode plannen zetten de loon- en arbeidsvoorwaarden van sommige werknemers op de helling.

n PC 226 heb je op sectorvlak een systeem van arbeidsduurvermindering en extra verlofdagen, premies tijdskrediet, een pensioenspaarplan en de berekening van de ‘bijpassing brugpensioen’ op het fictieve voltijdse loon. Het was de werkgevers menens. Er was geen weg terug, zeiden SITA en Veolia. Voor de bonden was het geen toeval dat diverse afvalverwerkers op hetzelfde tijdstip aankondigden dat ze wilden veranderen van paritair comité. De werkgeversvereniging FEBEM ontkende achter de plannen te zitten. Maar in het verleden was FEBEM wel vragende partij om arbeiders en bedienden onder te brengen bij een apart PC voor de afvalverwerkende nijverheid. De LBC-NVK en de andere bonden wilden de belangen van de 8.000 werknemers in de sector niet verkwanselen. In januari tekende het gemeenschappelijk vakbondsfront verzet aan bij het kabinet van de federale minister van Werk, Joëlle Milquet. De minister volgde de redenering van

de bonden en richtte een paritaire werkgroep op. Tot eind 2009 moesten de werkgevers er niet aan denken om eenzijdig naar een ander PC te trekken. Opmerkelijk is dat Van Gansewinkel zich uitdrukkelijk distantieerde van de pogingen om naar minder gunstige PC’s over te stappen. Die onderneming wilde de voorwaarden van PC 226 respecteren en verzette zich tegen concurrentievervalsing door gesjoemel met de paritaire comités. De militanten bij SITA, Veolia en Van Gansewinkel zaten ook niet stil. Zij vormden een vakbondswerkgroep en voerden geregeld overleg. ‘Samen sterk’ was de boodschap. SITA weigerde het standpunt van Van Gansewinkel te onderschrijven. Het werk van de paritaire werk-

Voor de bonden was het geen toeval dat diverse afvalverwerkers op hetzelfde tijdstip aankondigden dat ze. wilden veranderen van paritair comité. groep is inmiddels rond. Begin november verscheen in het Staatsblad een voorstel om de bevoegdheidsomschrijving van PC 226 te veranderen. Volgens die tekst vallen de afvalverwerkers ontegensprekelijk onder PC 226. De bonden hopen dat de werkgevers het signaal begrepen hebben. Er is nu duidelijkheid voor de bedienden die al onder PC 226 vallen. En andere bedienden uit de sector maken kans om in de toekomst ook naar dit PC over te stappen. n

DECEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 7

Basisrechten werknemers zijn bij IAO in goede handen

Luc Cortebeeck: ‘Ik schrik van situatie in Filipijnen en Turkije’

8 ons recht | 113de jaargang | december 2009

sociaal Monique Braam

De Internationale Arbeidsorganisatie ( IAO), een instelling van de Verenigde Naties, mag je gerust zien als de grondlegger van een ‘internationale sociale wetgeving’. Ze zorgde voor minimumnormen waaraan landen zich dienen te houden op het vlak van vrijheid van vereniging, organiseren en onderhandelen. En ook voor afspraken rond kinderarbeid, migratie, discriminatie en veiligheid op het werk.

eder jaar pakt de IAO uit met een ‘zwarte lijst’ van landen die het niet zo nauw nemen met de basisrechten van werknemers. Luc Cortebeeck is de woordvoerder van de werknemers in de Commissie voor de toepassing van de Normen, de waakhond van de IAO, die de lijst opstelt. Ons Recht sprak met de ACV-voorzitter over zijn rol bij de IAO en het belang van de organisatie. Luc Cortebeeck voorstellen is niet echt nodig. Naast zijn functie van ACV-voorzitter is hij internationaal erg actief en gedreven. Overtuigd van het belang van internationaal vakbondswerk is hij al ruim tien jaar betrokken bij de Commissie voor de toepassing van de Normen. Die commissie controleert of de lidstaten de gemaakte afspraken, de zogeheten conventies, daadwerkelijk naleven. Als landen dat niet doen, roept de IAO ze op het matje.

Ons Recht: De meeste landen prijken natuurlijk liever niet op de zwarte lijst? Luc Cortebeeck: “Dat klopt. De lijst bestaat uit 25 ‘zware gevallen’. Het gaat om landen die de conventies wel ondertekenen, maar ze in de praktijk niet omzetten in nationale wetgeving. En er zijn veel landen die de conventies niet toepassen. De keuze is ieder jaar weer erg moeilijk. Er zijn veel meer gevallen dan de beoogde 25 voor de uiteindelijke lijst.” “Bij de selectie kijken we dan ook naar diverse parameters. Hoe ernstig is het geval? Wordt één van de basisconventies aangetast? Je kunt dan denken aan conventie 87 over de vrijheid van vereniging of conventie 98 over de vrijheid van onderhandelen. Maar ook de naleving van conventies rond kinderarbeid, sociale zekerheid, sociale inspectie en discriminatie en migratie is belangrijk. Landen die daar een loopje mee nemen, lopen veel kans om op de lijst te belanden.”

Nederland Ons Recht: Komen alleen ontwikkelingslanden en niet-democratische landen op de lijst? Luc Cortebeeck: Nee, zeker niet. We letten niet alleen op de naleving van de basisconventies, maar kijken ook naar de geografische spreiding. En we checken of een aantal eerder

technische conventies wel wordt ingevuld. Zo werd Nederland een aantal jaar geleden op de vingers getikt omdat het niet in orde was op het vlak van de zwangerschapsbescherming. De IAO sprak Nederland daarop aan, en daarna paste het land zijn wetgeving aan. Dit jaar floten we Italië terug in verband met de conventie rond migratie. We tonen dus zeker aandacht voor de rijkere, Europese en Angelsaksische landen. Dat is ook een belangrijk signaal naar de rest van de wereld. We willen onze geloofwaardigheid en neutraliteit niet te grabbel gooien. Daarom roepen we niet alleen ontwikkelingslanden maar ook rijkere landen op het matje.” Ons Recht: Welke inbreuken die dit jaar op de zwarte lijst stonden raakten u het meest? Luc Cortebeeck: “Er zitten een paar erg slechte leerlingen in de klas. Twee landen sprongen er dit jaar voor mij uit. Enerzijds de Filipijnen, anderzijds Turkije.” “In de Filipijnen brokkelde de vakbeweging op een paar jaar tijd volledig af. Ondanks pogingen van het vroegere WVA (nvdr: Wereldverbond van de Arbeid, nu Internationaal Vakverbond) en kleinschaligere initiatieven zoals ook vanuit de LBC-NVK (met de Alliance of Health Workers) werden de Filipijnse vakbonden bijna volledig van de kaart geveegd. De dwang, de onvrijheid die daar heerst is verschrikkelijk. Je bent er als vakbondsactivist je leven niet zeker. Vakbondsleiders worden vermoord. En er is voorlopig weinig kans op verbetering.” “Daarnaast schrok ik erg van de situatie in Turkije. Een land dichtbij Europa, dat graag lid wil worden van de Europese Unie. Turkije treedt de vrijheid van vereniging, een fundamenteel recht, met voeten. Als je daar lid bent van een vakbond, is dat reden genoeg om je job kwijt te spelen bij de overheid. De autoriteiten slaan betogingen met geweld neer. We beslisten naar dit land een aparte missie te sturen in de hoop zo de situatie te verbeteren. Maar voorlopig ziet het er niet goed uit. Turkije weigert nog altijd om een missie toe te laten. In tegenstelling tot Colombia en Guatemala. Daar is de situatie heel ernstig, maar die twee landen gaven wel toestemming voor zo’n missie.”

Sociale globalisering Ons Recht: De huidige globalisering vraagt om betere regels, getuige de financiële en economische crisis. Wat kan de IAO doen? Luc Cortebeeck: “Globalisering overschrijdt de grenzen. Economische krachten en multinationals sturen dat proces. Er is niet genoeg tegenkracht. De campagne Waardig Werk, die de steun geniet van de IAO, kan maar vruchten afwerpen in de mate dat de tegenkracht of tegenmacht er is. Conventies toepassen, conventies vertalen naar regels en wetten, vakbonden hebben: dat zijn allemaal voorbeelden van een tegenmacht. Vakbonden moeten de plaats

krijgen die ze verdienen. Het overleg moet een kans krijgen om werk te kunnen maken van waardig werk. Zo zorg je voor een eerlijke globalisering.” Ons Recht: Maar moeten wij in België wakker liggen van de globalisering? Luc Cortebeeck: “Veel van de IAO-conventies zijn oud, maar brandend actueel. De IAO maakte haar gereedschap (lees: internationale sociale wetgeving) al voor de globalisering zich aftekende. Wij ijveren voor een sociale globalisering. De basisconventie 87 (vrijheid van vereniging) en conventie 98 (vrijheid van onderhandelen) lijken zo vanzelfsprekend. Als de vakbonden zouden verdwijnen in België, zou tegelijkertijd onze sociale bescherming wegvallen. Landen met een goed uitgebouwde sociale zekerheid blijken beter bestand tegen de crisis. Mensen moeten weten dat niets voor eeuwig verworven is. Altijd opnieuw moeten wij voor onze rechten vechten. Dat is elders zo en dat is hier niet anders.” n

Oud maar kras beestje De IAO blaast dit jaar 90 kaarsjes uit. De organisatie ontstond in 1919. In 1946 werd ze een deel van de Verenigde Naties. Momenteelt telt de IAO 183 aangesloten landen. Ze verwierf heel wat prestige, zoals nog recent bleek door de aanwezigheid van de IAO op de top van de G20 in het Amerikaanse Pittsburgh. Uniek aan de IAO is de drievoudige vertegenwoordiging die iedere lidstaat heeft. Er zijn vertegenwoordigers van de overheid, de werkgevers en de vakbonden. Belangrijk, omdat je zo politieke manoeuvres van overheden kan omzeilen. Dikwijls trachten werkgevers en werknemersvertegenwoordigers het onderling eens te raken. Dat vergroot de kansen op geslaagde interventies aanzienlijk. De IAO staat voor 188 conventies. Juridisch bindende, internationale verdragen die de lidstaten kunnen ondertekenen. Net als België vertalen de meeste Europese landen de ondertekende conventies naar nationale wetgeving. Luc Cortebeeck: “Maar het is de praktijk die telt. Congo ondertekende onlangs alle conventies, maar dat betekent niets zolang de vertaalslag naar het nationale niveau niet volgt. Die vertaalslag controleren, de werking in de praktijk nagaan, dat is het werk van de Commissie voor de toepassing van de Normen. Die controle is belangrijk. Je voelt hoe dicht deze opdracht bij de mensen staat. Het gaat om de fundamentele rechten van de werkende mens.”

Meer info vind je op www.mondiaal.be (onder meer campagne Waardig Werk), http://luccortebeeck.blogspot.com en www.ilo.org.

DECEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 9

herstructurering Denis Bouwen

Janssen Pharmaceutica wil, gespreid over vier jaar, nog eens 558 banen schrappen. Op een totaal van iets meer dan 4.000 jobs. Voor de vakbonden kwam het nieuws niet als een donderslag bij heldere hemel. “Eens te meer betaalt de kleine man de rekening”, constateert LBC-NVK-secretaris Frans Geerts. “Wij hadden verwacht dat de reorganisatie vooral de grote groep kaderleden zou treffen, maar dat blijkt niet het geval.”

“Kleine man betaalt weer rekening bij Janssen Pharma” Vernieuwende ideeën dreigen zware sociale gevolgen te hebben

et gaat om de vierde herstructurering in zeven jaar bij het farmabedrijf uit de Kempen. Bij de sanering in 2008 konden de bonden de impact beperken tot het verlies van zo’n 460 jobs. “Sinds begin dit jaar gonsde het van de geruchten over nieuwe maatregelen”, zegt Geerts. Janssen Pharma wijt de zoveelste sanering aan het feit dat een aantal belangrijke geneesmiddelen niet langer patentbescherming geniet. En er is meer. Nieuwe geneesmiddelen bedenken is lastiger, want er zijn al veel goede producten op de markt. Overheden zijn ook strenger dan vroeger wanneer ze een nieuw middel moeten goedkeuren. En het onderzoek naar nieuwe medicijnen werd nog duurder dan het al was. De concurrentie van generische geneesmiddelen is een bijkomende handicap. Specifiek in België komt er nog bij dat het Riziv minder dan vroeger tussenbeide komt in de kosten die de patiënt voor zijn geneesmiddelen maakt. Het farmabedrijf is sinds de jaren zestig eigendom van het Amerikaanse Johnson & Johnson. Dat beursgenoteerde concern zag de

derdekwartaalomzet in de farmadivisie met 14 procent krimpen. Het duurde niet lang of Johnson & Johnson besliste om wereldwijd te reorganiseren. “De groep reageerde razendsnel om haar aandelenkoers te ondersteunen. Maar Johnson & Johnson blijft een onderneming die veel geld in kas heeft. Momenteel spreek je over een jaarlijkse ‘free cashflow’ van zo’n 12 miljard dollar. Niet onbelangrijk is dat het Amerikaanse moederbedrijf veel dividenden krijgt van de Belgische poot.”

Paul Janssen Critici zeggen dat Janssen Pharma te veel aan het handje van de Amerikanen moet lopen. “Het bedrijf is natuurlijk al lang van de Amerikanen”, stelt de LBC-NVKsecretaris. “Vroeger had je meer Belgen die de belangen in de States konden verdedigen. Toen oprichter Paul Janssen nog leefde, passeerden alle belangrijke dossiers langs hem. Maar we moeten van Janssen ook geen heilige maken. Hij zorgde goed voor zijn personeel, maar was beslist geen dikke vriend van de vakbonden.” De huidige topman van Janssen

10 ons recht | 113de jaargang | december 2009

Pharma, Tom Heyman, wil zijn ideeën op het vlak van innovatie zo vlug mogelijk doorvoeren. Voor Frans Geerts is Heyman “eerder een coördinator dan een echte bedrijfsleider”. “Eigenlijk heeft hij niet zoveel macht. Per rapporteringslijn nemen verschillende mensen de beslissingen.” “Heyman wil sommige investeringen herbekijken”, aldus Geerts. “Hij wil ook de infrastructuur inkrimpen en efficiënter werken. Zo zal het ‘steriel blok’ in Beerse waarschijnlijk verdwijnen. Dat is de plek waar het bedrijf in een steriele omgeving producten maakt en verpakt.”

Open campus De directie wil “meer op lange termijn denken, ‘open-minded’ zijn en de flexibiliteit nog vergroten”. Heyman pleit sterk voor een ‘open campus’. “In mijn ogen wil dat zeggen dat er een beperkte groep werknemers zal overblijven die moet uitmaken waar Janssen Pharma het goedkoopst aan onderzoek kan doen en kan produceren. We zien al langer dat het bedrijf werknemers afstoot naar onderaannemers die tegen lagere

lonen werken. Maar vanuit sociaal oogpunt kunnen wij als vakbond onmogelijk akkoord gaan met de commerciële filosofie.” Janssen Pharma lijkt nu zo vlug mogelijk de besprekingen over de nieuwe reorganisatie te willen afronden. “Wij willen natuurlijk graag een grondig overleg en gesprekken over mogelijke alternatieven”, zegt Geerts. “Gedwongen ontslagen lijken onvermijdelijk. Ons hoofddoel blijft zo veel mogelijk banen te redden. Alleen met brugpensioenen zullen we er niet geraken. Maar de discussie over brugpensioen dreigt moeizaam te worden. Voor een regeling van vrijwillig vertrek staat de directie ook niet te popelen. Het liefst wil de directie zelf beslissen wie de bons krijgt. Een lichtpuntje is dat Janssen Pharma zich in het verleden redelijk soepel opstelde op het vlak van deeltijds werk en tijdskrediet.” “Kunnen we de neerwaartse spiraal stoppen en voorkomen dat de Kempen zijn farmaceutisch kroonjuweel kwijtspeelt? Dat is de hamvraag. Positief blijven denken is de boodschap.” n

over de grenzen door Annick Aerts

Arbeidsnormen geschonden in Niger en Senegal Uit een rapport van de mondiale vakbond ITUC blijken Niger en Senegal serieuze problemen te hebben met de naleving van de fundamentele arbeidsnormen. Binnen de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) onderschreven beide Afrikaanse landen

nochtans deze normen. In Niger is er volgens het rapport te weinig vrijheid van organisatie. Er zijn veel te veel beperkingen van het stakingsrecht. De overheid kan er via een simpele administratieve ingreep vakbonden ontbinden. Dezelfde bevindingen gelden voor Senegal. Bovendien hebben vakbondsmilitanten daar vaak te maken met pesterijen. Collectieve afspraken leven de werkgevers er niet na.

Mondiale acties bij DHL

Zeven doden in scheeps- Vakbonden promoten afbraak in Bangladesh duurzaam toerisme

Gezocht: schone t-shirts?!

De mondiale dienstenvakbond UNI en de transportvakbond ITF organiseerden samen met hun aangesloten vakbonden tussen 9 en 13 november een internationale actieweek voor de werknemers van DHL. Het koerierbedrijf is actief in 220 landen en telt zo’n 300.000 medewerkers. Door de economische crisis dreigen bij DHL duizenden banen verloren te gaan. De toekomst van het personeel is onzeker. Het is niet erg duidelijk hoe het management verder zal omgaan met de crisis. Tijdens de actieweek vroegen de werknemers om hun inbreng te mogen leveren in het beheer van de onderneming. Ze eisten respect voor alle werknemers , ook diegenen die werken bij onderaannemers. De actievoerders drongen aan op meer respect voor de vakbonden en op een wereldwijd kaderakkoord dat de basisrechten van alle werknemers beschrijft. Om de eisen kracht bij te zetten voerden bonden in de hele wereld actie. In Italië kregen de personeelsleden informatie via folders. De Russische vakbonden grepen de week aan om de vakbond een gezicht te geven omdat werknemers er ondanks de hoge stress en vele overuren geen lid durven te worden. Gelijkaardige acties vonden plaats in Columbia, Panama, Burkina Faso en Hongkong. Meer informatie vind je op www.respect4workers.org.

Eén van de gevaarlijkste industrieën is de sector die schepen demonteert. Dat blijkt uit een rapport dat een Amerikaanse mensenrechtenorganisatie publiceerde over de scheepsafbraak in Bangladesh. De arbeidsomstandigheden van de 30.000 werknemers in de sector zijn schrijnend. Er werken tal van kinderen tussen 10 en 13 jaar. De werknemers moeten op de stranden van Bangladesh gigantische tankschepen afbreken die 300 meter lang en 20 verdiepingen hoog zijn. Ze worden gedwongen 12 uur per dag te werken, 7 dagen op 7 voor een loon van 15 tot 21 eurocent per uur. Veiligheidsvoorschriften zijn er nauwelijks. Alleen al tussen 8 en 12 oktober stierven niet minder dan zeven werknemers. Vier van hen werden getroffen door een stalen plaat en drie anderen ademden giftige gassen in. De vakbond in Bangladesh wil de werkgevers met hun verantwoordelijkheid confronteren. De organisatie roept op tot internationale solidariteit. De internationale metaalvakbond IMF geeft hieraan gehoor en doet alles om de overheid in Bangladesh onder druk te zetten. Daarnaast bemiddelt de bond bij de G20 om aandacht te besteden aan dit probleem. Meer informatie: www.imfmetal.org en de reportage ‘Shipbreaking imfmetal’ op www.youtube.org.

Heeft jouw vereniging binnenkort een feest of een festival, een nieuw jaarthema, een opvallende actie? Om gezien te worden moet je misschien wel een t-shirt laten bedrukken? Ongetwijfeld praat je met de leverancier over de kwaliteit, de prijs, de kleur. Maar ga je ook na waar dat t-shirt gemaakt is en in welke omstandigheden? Via www.schonetshirts.be kan je in contact komen met distributeurs en producenten die beloven om voor goede arbeidsomstandigheden te zorgen in hun productieketen. Dit betekent dat ze respect hebben voor de fundamentele en andere arbeidsnormen (geen kinderarbeid, vrijheid van vereniging, 48-urige werkweek, geen gedwongen overwerk, werkzekerheid). Verder kan je via www.schonetshirts.be meteen een offerte aanvragen bij de twee Belgische t-shirtverkopers die tot nu toe lid zijn van de Fair Wear Foundation. De website houdt de aankopen bij zodat je kan zien dat de vraag naar ‘schone kleren’ groeit. Hopelijk kan dat andere verkopers of fabrikanten aansporen om het goede voorbeeld te volgen.

Nigerese vrouwen blijken in een erg kwetsbare positie te zitten en dikwijls met discriminatie te maken hebben. Ze vertegenwoordigen tweederde van de mensen die in Niger onder de armoedegrens leven. Het nationaal beleid moet erop mikken om dit te bestrijden. Zowel in Niger als in Senegal komen erge vormen van kinderarbeid voor. Kinderen werken in de mijnen of worden gedwongen om te bedelen. De overheidsacties op

Het ETLC (European Trade Union Liaison Committee on Tourism) is een netwerk dat vakbonden uit de toeristische sector (hotels, restaurants, touroperators, reisbureaus) verenigt. Op 9 oktober lanceerde het netwerk een charter dat de belangrijkste uitdagingen voor de werknemers uit de sector op een rij zet. Duurzame ontwikkeling in de sector betekent niet alleen dat je moet letten op economische, ecologische en culturele aspecten. Je hebt ook de sociale dimensie. Voor werkgevers, politici en consumenten is op dit punt een taak weggelegd. De werkgevers moeten bereid zijn tot sociaal overleg. De politiek kan niet aan de zijlijn blijven staan en moet actief duurzaam toerisme promoten en controle uitoefenen op de ontwikkeling van de sector. En de consument moet worden aangemoedigd om na te denken over de sociale, ecologische en economische effecten van zijn reis voor hij een bestemming en vervoermiddel kiest. Ideaal moet de consument kiezen voor een vakantie die zijn ‘ecologische voetafdruk’ kleiner maakt en die bijdraagt tot duurzame jobs en tot de bescherming van natuur en cultureel erfgoed. Voor een volledig overzicht van het charter surf je naar www.etlc-network.eu.

dit vlak volstaan niet. De ITUC maakt zich ook grote zorgen over de dwangarbeid in Niger en de mensenhandel voor economische doeleinden in Senegal. De organisatie wil dat de Wereldhandelsorganisatie (WTO) rekent houdt met deze informatie nu ze het handelsbeleid van beide landen aan het herzien is. Het volledige rapport kan je lezen op: www.ituc-csi.org.

DECEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 11

SOCIAAL

Eindelijk akkoord bij verzekeraars

Elke Maes

Bedienden PSA-HNN aanvaarden voorgesteld sociaal plan PSA-HNN (Port of Singapore Authorities- HesseNoordNatie) kondigde op 2 september aan dat het plannen had om 108 werknemers, 96 bedienden en twaalf arbeiders, collectief te ontslaan. Het gaat om de grootste terminaluitbater in de haven van Antwerpen. Alle ogen in de haven waren dan ook gericht op het resultaat van de sociale onderhandelingen bij dit havenbedrijf van Singaporaanse signatuur.

recies één maand na de aankondiging presenteerden de vakbonden een alternatief plan aan de directie. De bonden wilden gedwongen ontslagen vermijden. Eind oktober was er al een oplossing voor de twaalf arbeiders. Maar de gesprekken over de bediendenjobs zaten in het slop.

e koopkrachtenveloppe vertaalt zich in ecocheques ter waarde van 125 euro voor 2009 en 250 euro voor 2010. Bedrijven kunnen wel onderhandelen over de omzetting van de ecocheques in een ander gelijkaardig voordeel. Het gemeenschappelijk vakbonds- toe te passen. Door de verlaging Heel wat bestaande afspraken zijn front besloot met de bedienden van de brugpensioenleeftijd naar verlengd. Zo is de regeling voltijds een informatievergadering te 55 jaar en een aantrekkelijk plan brugpensioen verlengd tot 31 dehouden voor de deuren van het voor vrijwillig vertrek hopen de cember 2013. De afspraken rond hoofdkantoor van PSA-HNN. De bonden het aantal gedwongen ontslagen wegens technische reweergoden waren de vakbonden ontslagen tot een absoluut mini- denen van arbeidsorganisatie zijn gunstig gezind. De bedienden en mum te beperken. verlengd tot 31 december 2011. kaderleden daagden massaal op. Het akkoord geeft een harde Het sectorakkoord bevestigt ook Door de personeelsvergadering werkzekerheidsgarantie van de afspraken op het gebied van lag het werk op de kaaien enkele twaalf maanden. Als het bedrijf vorming. Elke werknemer blijft uren lang stil. die garantie niet respecteert, moet elk jaar recht hebben op vier daDe actie gaf een duidelijk signaal het bovenop de opzegvergoeding gen vorming. En er blijft geld gaan en deed de onderhandelingen in een schadevergoeding betalen. naar vorming van risicogroepen. een stroomversnelling terechtko- De werkgever belooft ook maat- De sectorcao rond outplacement men. Dezelfde dag nog nodigde regelen te treffen om de werkdruk is nu van onbepaalde duur. de directie de vakbondssecreta- op een normaal peil te houden. Het paritair comité zal werk marissen uit om de besprekingen zo De vakbondsafvaardiging zal hier ken van een procedure die bedrijvlug mogelijk te hervatten. In de nauwgezet op toezien. Het bereik- ven moeten volgen bij individuele nacht van 12 op 13 november be- te akkoord is aanvaardbaar. Maar ontslagen. Bonden en werkgevers reikten directie en bonden uitein- toch vindt de LBC-NVK-afvaardi- zullen ook de nieuwe functieclasdelijk een voorakkoord. ging dat te veel collega’s moeten sificatie inblikken. En ze zullen Sommige bedienden hadden zelf vertrekken om het bedrijf correct nadenken over loopbaanbegeleial ontslag genomen. Die ontwik- te laten draaien. Vroeg of laat zal ding voor werknemers en de bekeling en interne overhevelingen de economie weer aantrekken. Zal geleiding van werknemers aan het binnen de groep deden het aan- PSA-HNN dan opnieuw premies eind van hun loopbaan. tal mogelijke ontslagen zakken geven aan werknemers die nieuwe De LBC-NVK bleef zich inspantot 86. Nog eens tien jobs werden collega’s aanbrengen? n nen om de gesprekken te laten gered door op lange termijn algeslagen. In erg moeilijke omstanmene arbeidsduurverkorting in te digheden kwam er zo dan toch voeren en de ‘crisismaatregelen’ een akkoord met inhoud.

LBC-NVK maakt zich wel zorgen over hogere werkdruk

Wannes Gielis

Het sectorakkoord in de verzekeringssector liet wat langer op zich wachten dan gehoopt. Eerst waren er onderhandelingen over een compensatie voor het loonverlies dat de werknemers leden door de overstap naar een jaarlijkse index. Toen die kaap genomen was, stond niets nog de gesprekken over het sectorakkoord in de weg. En zo lukte het dan toch een akkoord voor de periode 2009-2010 af te sluiten.

12 ons recht | 113de jaargang | december 2009

DOSSIER ons recht | 113de jaargang | DecemBer 2009

EINDEJAARSpREMIES

dossier EINDEJAARSPREMIES ons recht | 113de jaargang | DECEMBER 2009

gelden in de paritaire comités die de LBC-NVK opvolgt. Wie hierover of over een eventuele ondernemingscao bij zijn werkgever meer informatie wil, neemt best contact op met het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat.

Eindejaarspremie buiten een cao

Ivo Verreyt

Aan het eind van het jaar keren heel wat bedrijven of instellingen een eindejaarspremie uit aan hun werknemers. Een welkom extraatje in deze tijd van het jaar. In andere ondernemingen wordt in de loop van het kalenderjaar een dertiende maand uitgekeerd. Er zijn ook sectoren of bedrijven waar de betaling van zo’n premie helemaal niet bestaat. Hoe zit dat nu precies? In dit dossier proberen we een antwoord te geven op vragen die werknemers zich hierover stellen.

Heeft iedereen recht op een eindejaarspremie? Er bestaat geen algemeen recht op een eindejaarspremie of dertiende maand op basis van een algemene, voor elke werknemer geldende wetgeving. Dit betekent dat een werknemer alleen aanspraak kan maken op een eindejaarspremie als er een rechtsbron is die voor hem specifiek in zo’n voordeel of premie voorziet. Hoe groot de premie precies is, hangt af van diezelfde rechtsbron. De belangrijkste moge14 ons recht | 113de jaargang | december 2009

lijke rechtsbronnen voor de eindejaarspremie zijn de cao, de individuele arbeidsovereenkomst, het arbeidsreglement en het gebruik. Als er geen rechtsbron is waarop de werknemer bij zijn onderneming of instelling een beroep kan doen, heeft hij geen recht op een eindejaarspremie.

Eindejaarspremie via cao Voor de meeste werknemers staat het recht op een eindejaarspremie in een collectieve arbeidsovereenkomst. Er bestaan verschillende soorten cao’s. Zo zijn er cao’s gesloten in de Nationale Arbeidsraad (vooral belangrijk voor de sectoren waar geen paritair comité samengesteld is), cao’s gesloten in het paritair comité (of eventueel paritair subcomité) waaronder de onderneming valt en tenslotte ondernemingscao’s. In de Nationale Arbeidsraad zijn géén cao’s gesloten over eindejaarspremies. Wel werden in de meeste werkende paritaire comités sectorale cao’s gesloten die aan de werkgevers uit die sector de verplichting opleggen om een eindejaarspremie of een dertiende maand te betalen. Als er geen sectorale cao is kan de werknemer eventueel recht hebben op een premie als dit in de onderneming geregeld is, bijvoorbeeld via een ondernemingscao. Verder in dit dossier geven we een overzicht van de bepalingen over eindejaarspremies die

Er hoeft niet noodzakelijk een cao afgesloten te zijn om recht te hebben op een eindejaarspremie. Dit recht kan ook ontstaan uit de (arbeids)overeenkomst, het arbeidsreglement, het gebruik of zelfs een eenzijdige verbintenis van de werkgever. Het recht op een eindejaarspremie kan zowel in een schriftelijke als in een mondelinge overeenkomst opgenomen zijn. Bij een mondelinge overeenkomst kunnen zich moeilijkheden voordoen rond de bewijslast. In het arbeidsovereenkomstenrecht is wel, wanneer er geen geschrift is, het bewijs via getuigen toegelaten, los van de waarde van het geschil. Een eindejaarspremie kan ook in het arbeidsreglement bepaald zijn. Ook het arbeidsreglement is een rechtsbron waarop de werknemer zijn aanspraak op een eindejaarspremie kan baseren. Het gebruik is een volwaardige rechtsbron waardoor er een recht op eindejaarspremie kan zijn. Algemeen wordt aanvaard dat een drievoudige voorwaarde moet vervuld zijn om van een gebruik te kunnen spreken: het voordeel moet bestendig, vast en algemeen zijn. ‘Bestendig’ betekent dat het voordeel gedurende een voldoende lange tijd moet toegekend zijn. Wat dan precies ‘een voldoende lange tijd’ is, staat nergens algemeen omschreven. Het zal dan ook een feitenkwestie zijn om dit uit te maken voor bijvoorbeeld een onderneming die al lang bestaat, of voor een pas opgericht bedrijf. Zo oordeelde het arbeidshof van Luik in 1998 dat het recht op eindejaarspremie in een onderneming als gebruik verworven is wanneer de werkgever de premie regelmatig stortte sinds verschillende jaren, zelfs als die betaling het gevolg was van een vergissing rond de identiteit van het paritair comité waaronder de onderneming valt. ‘Vast’ wil zeggen dat altijd hetzelfde voordeel toegekend werd. Het betekent niet noodzakelijk dat elk jaar hetzelfde vast bedrag als eindejaarspremie betaald werd, maar het volstaat dat de berekeningsbasis vast is. Zo zal een percentage van de winst in een ander bedrag resulteren. Het voordeel is nochtans vast omdat het percentage vastligt. ‘Algemeen’ betekent dat het voordeel uitgekeerd wordt aan alle werknemers die zich in dezelfde situatie bevinden. Een voordeel is dus algemeen wanneer het bijvoorbeeld aan alle bedienden of aan alle bedienden van een bepaalde categorie wordt toegekend.

Ook de eenzijdige verbintenis van de werkgever kan een rechtsbron voor een eindejaarspremie vormen. Wanneer een werkgever slechts één keer zo’n premie uitbetaalt, is er nog geen sprake van een verbintenis. Maar blijft hij dit bij herhaling doen, dan kan hij er niet meer zonder akkoord van de werknemer op terugkomen. Men spreekt dan ook wel eens van ‘verworven rechten’.

Moet op een eindejaarspremie RSZ betaald worden? Het antwoord op deze vraag vertrekt van een andere vraag: is de eindejaarspremie een stuk van het loon? Als de eindejaarspremie geen loon is, dan moeten daarop geen RSZ-bijdragen (noch het werknemersdeel van 13,07 procent, noch het werkgeversdeel van minstens 33 procent) betaald worden. Bovendien moet het bedrag van de premie dan niet meegeteld worden in de basis voor de berekening van de opzeggingsvergoeding. De premie zou dan eveneens niet meegerekend worden om de maximumduur van de proeftijd te bepalen. Voor een werkgever kan het dus heel wat geld opleveren als een eindejaarspremie niet als loon wordt beschouwd. Maar het Hof van Cassatie stak tijdig stokken in de wielen van werkgevers die probeerden de eindejaarspremie niet als loon te beschouwen. Bij herhaling oordeelde het Hof dat de eindejaarspremie een stuk loon is, zélfs wanneer de werknemer er eigenlijk op basis van de cao geen recht op kan laten gelden, maar de werkgever hem toch uitbetaalde. Op een eindejaarspremie moeten dus altijd socialezekerheidsbijdragen betaald worden. En de premie zal meegerekend worden voor de opzeggingsvergoeding en de duur van de proeftijd.

Klopt het dat van de eindejaarspremie minder dan de helft van het brutobedrag overblijft? Meestal blijft van het brutobedrag van een eindejaarspremie netto minder dan de helft over. Dat heeft vooral te maken met de bedrijfsvoorheffing. Nadat het brutobedrag van de premie verminderd werd met de RSZ-bijdrage van de werknemer (13,07 procent) wordt ook nog bedrijfsvoorheffing ingehouden. Hiervoor wordt een speciale tabel voor ‘uitzon-

derlijke vergoedingen’ gebruikt. Voor premies die na 1 januari 2009 betaald worden wordt de volgende tabel gebruikt. Deze bedrijfsvoorheffing is hoog. Wanneer Jaarbedrag van de belastbare normale brutobezoldiging (bruto min. SZ-bijdragen) Tot 6.460,00 Van 6.460,01 tot 8.015,00 Van 8.015,01 tot 9.970,00 Van 9.970,01 tot 11.830,00 Van 11.830,01 tot 13.765,00 Van 13.765,01 tot 15.725,00 Van 15.725,01 tot 19.570,00 Van 19.570,01 tot 21.505,00 Van 21.505,01 tot 29.300,00 Van 29.300,01 tot 39.035,00 Boven 39.035,00

% BV 0 23,22 25,23 30,28 35,33 38,36 40,38 43,41 46,44 51,48 53,50

een bediende met een redelijk loon dus een eindejaarspremie ontvangt, zal hij merken dat van de brutopremie door de RSZ-inhouding (13,07 procent werknemersbijdrage) en de bedrijfsvoorheffing vaak veel minder dan de helft overblijft.

Is er een recht op eindejaarspremie als de werknemer voortijdig uit dienst gaat? Een ander vaak gestelde vraag is of de eindejaarspremie ‘deelbaar’ is. Anders gezegd, is er recht op een deel van de eindejaarspremie in verhouding tot de prestaties die (tijdens de referteperiode die voor de eindejaarspremie geldig is) geleverd werden? Wat gebeurt bijvoorbeeld wanneer de arbeidsovereenkomst stopgezet wordt op 30 juni? Heeft de werknemer dan recht op een premie in verhouding tot de periode waarin hij dat jaar werkte? Of een eindejaarspremie ‘pro rata temporis’ (in verhouding tot de gewerkte tijd) moet uitbetaald worden wanneer de arbeidsovereenkomst in de loop van het jaar beëindigd wordt, is niet zonder meer duidelijk. Verschillende cao‘s bevatten uitdrukkelijk bepalingen over het al dan niet pro rata temporis uitbetalen van de premie. In deze gevallen is er geen probleem: de regeling uit de cao moet worden gevolgd. Nogal wat cao’s maken zo een onderscheid naargelang de werknemer zelf ontslag neemt of door de werkgever ontslagen wordt. Als de werknemer zelf opstapt, is er dikwijls geen recht meer op de eindejaarspremie; als hij ontslagen wordt, meestal wel. Het is dus

Uitzendarbeid Eindejaarspremie en vakbonds premie 2009 Wie als uitzendkracht genoeg arbeidsdagen presteerde, heeft recht op een eindejaarspremie. Rond eind december stuurt het Sociaal Fonds van de Uitzendkrachten een attest naar de uitzendkracht. Als LBC-NVK-lid krijg je ook nog eens een vakbondspremie als de eindejaarspremie via onze diensten wordt uitgekeerd. Die premie bedraagt 90 euro. Je lidgeld loont dus. Bedrag De eindejaarspremie bedraagt 8,22 procent van de lonen die je als uitzendkracht verdiende tussen 1 april 2008 en 31 maart 2009 (of tussen 1 januari 2009 en 10 april 2009). Het brutobedrag van de premie wordt verminderd met de RSZ-bijdrage van werknemers (13,07 procent) en met de bedrijfsvoorheffing (23,22 procent).

Wat te doen? Het Sociaal Fonds voor uitzendkrachten stuurt automatisch in de tweede week van december een eindejaarspremiedocument naar alle uitzendkrachten. Luik B van dit document stuur je ingevuld terug aan de dienst vakbondspremies van de LBC-NVK, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen. Of geef je ingevuld af bij je LBC-NVK-secretariaat. Als je denkt aan de voorwaarden te voldoen en je kreeg toch geen formulier, neem dan contact op met de LBC-NVK. Wij kijken dan hoe het komt dat je geen formulier kreeg. De gewerkte en/of gelijkgestelde dagen tussen 1 april 2008 en 31 maart 2009 kan je bewijzen aan de hand van je loondocumenten.

Voorwaarden: - lid zijn van de LBC-NVK (ACV) - Het formulier van eindejaarspremie uitzendarbeid aan de LBC-NVK bezorgen, in plaats van het te sturen naar het Sociaal Fonds voor de Uitzendkrachten - Tewerkstelling gedurende 65 dagen als uitzendkracht (tussen 1 april 2008 en 31 maart 2009 of tussen 1 januari 2009 en 10 april 2009).

DECEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 15

dossier EINDEJAARSPREMIES belangrijk om na te kijken wat hierover in de cao staat. Als de cao of de individuele overeenkomst hierover niets bepaalt, en zeker bij een ongeschreven recht zoals het gebruik, ligt de zaak wat moeilijker. Het Hof van Cassatie ging er in 1985 van uit dat een eindejaarspremie loon is en als tegenprestatie voor de geleverde werkprestatie geleidelijk in de loop van het jaar verworven wordt. Hieruit leidt het Hof af dat de eindejaarspremie in beginsel deelbaar is en pro rata temporis moet worden uitbetaald. Deze uitspraak maakt het volgende duidelijk: als in de cao of de individuele overeenkomst geen uitdrukkelijke regeling staat, moet de eindejaarspremie uitbetaald worden in verhouding tot de duur van de tijdens het betrokken jaar geleverde werkprestaties. Samengevat komt het erop neer dat een eindejaarspremie deelbaar is, en er dus altijd een recht bestaat op een pro rata betaling, tenzij de cao of de overeenkomst iets anders zegt.

Hoeveel bedraagt de eindejaarspremie? Aangezien er geen algemeen wettelijk recht op een eindejaarspremie bestaat, moet het bedrag of de berekening van de premie in de overeenkomst bepaald worden. Verder in dit dossier vindt u het bedrag of de berekeningswijze van de eindejaarspremies in een aantal paritaire comités. Meestal gaat het om een vast bedrag dat uitgaat van het maandloon van de bediende. Maar dat is niet altijd zo. Soms wordt als berekeningsbasis een percentage van het jaarloon genomen. In andere overeenkomsten dient een bepaald aantal uurlonen als basis. Als een overeenkomst vertrekt van het maand-

loon, moet ook omschreven worden wat hiermee precies bedoeld wordt. Gewoonlijk is het vaste maandloon de berekeningsbasis en komen andere looncomponenten als loon in natura of het voordeel van privé-gebruik van de bedrijfswagen niet mee in aanmerking. In nogal wat cao’s wordt ook verwezen naar prestaties die geleverd moeten worden tijdens een bepaalde referteperiode. Hiermee worden dan de effectieve arbeidsprestaties bedoeld. Tegelijkertijd wordt in die overeenkomsten ook opgesomd welke schorsingen of afwezigheden met effectieve prestaties gelijkgesteld worden. In beginsel is het dan zo dat als er zich afwezigheden voordeden die niet in die opsomming vermeld werden, de werkgever die afwezigheden in mindering mag brengen bij de berekening van de eindejaarspremie. Maar let wel goed op. Sommige afwezigheden, bijvoorbeeld sollicitatieverlof, syndicaal verlof of educatief verlof, worden in de overeenkomst nooit mee opgesomd, maar geven wel altijd recht op een eindejaarspremie. Omdat hogere wetgeving stelt dat werknemers die van zulke verloven gebruik maken hun loon moeten behouden (sollicitatieverlof), er geen loonverlies door mogen lijden (bijvoorbeeld syndicaal verlof) of dat de dagen dat de werknemer het verlof neemt, “gelijkgesteld moeten worden voor de toepassing van sociale wetgeving” (educatief verlof). Het is dus niet nodig dat deze afwezigheden uitdrukkelijk vermeld worden in de overeenkomsten om toch recht op de premie te geven. Andere afwezigheden kunnen dan wel problemen geven als ze niet in de cao vermeld worden als gelijkgesteld met werk. We denken hier op de eerste plaats aan het recht van de werknemer om sollicitatieverlof te nemen. n

ons recht | 113de jaargang | DECEMBER 2009

vrije universiteiten Eindejaarspremie De leden van het academisch en administratief technisch personeel van de vrije universiteiten krijgen een eindejaarspremie zoals toegekend aan de personeelsleden van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Het bedrag is een percentage van het baremamaandloon van november. Het toegepaste percentage hangt af van de graad van de werknemer. Voor doctoraatsbursalen is de referentie het bruto beursbedrag van november.

Academisch personeel: percentage van het brutoloon(beurs) van november: - het zelfstandig academisch personeel 53 procent; - het niet gerangschikt vastbenoemd wetenschappelijk personeel 53 procent; - de doctor-assistenten en het bijzonder academisch personeel met de weddeschaal doctor-assistent of hoger 53 procent; - de gastprofessoren 53 procent; - de assistenten, praktijkassistenten en wetenschappelijke medewerkers 59 procent; - de doctoraatsbursalen 41 procent.

Administratief en technisch personeel: percentage van het brutoloon van november: - personeel met graad 10, 11, 12, 13, 15, 16 en 17: 53 procent; - personeel met graad 6, 7, 8, 9 en 14: 59 procent; - personeel met graad 3, 4 en 5: 65 procent; - personeel met graad 1 en 2: 70 procent. De eindejaarstoelage wordt volledig toegekend bij voltijdse prestaties tijdens de referteperiode 1 januari – 30 september. Bij deeltijdse prestaties tijdens deze periode wordt het bedrag pro rata toegekend. 16 ons recht | 113de jaargang | december 2009

En daar is mijn eindejaarspremie Als u in een sector werkt waar een eindejaarspremie wordt uitbetaald, is het verstandig hieronder even te kijken of u wel krijgt waarop u recht hebt. Let wel: dit overzicht slaat op de regelingen zoals die per sector werden vastgelegd. Gunstiger regelingen op ondernemingsvlak zijn dus niet uitgesloten. Je vindt de informatie ook terug op http://eindejaarspremies.lbc-nvk.be.

Bedrag van de premie

Toekenningsmodaliteiten

Tijdstip van betaling

Zelfstandige Kleinhandel (PC 201) en middelgrote levensmiddelen/bedrijven (PC 202.01) A. Bedienden:100% maandloon december. B. Filiaalhouders of ingeval commissieloon wordt betaald: 100% maandelijks gemiddelde van de vaste en veranderlijke lonen van het betrokken jaar. C. In geval van onvolledig dienstjaar wordt de premie berekend a rato van 1/12de per gepresteerde maand

- In dienst zijn op 31/12 en 6 maanden anciënniteit hebben in de onderneming. - Ook toegekend als men op het ogenblik van de betaling in tijdskrediet, palliatief verlof, verlof voor verzorging van zwaar ziek familielid, ouderschapsverlof is. - De premie kan verminderd worden met afwezigheden wegens ziekte, ongeval of zwangerschap (behalve de eerste 30 dagen). - Wanneer de bediende op 31 december geen 12 maar tenminste 6 maanden in dienst is, mag de premie herleid worden tot 1/12 per volledige maand tewerkstelling. - Zelfde regeling bij einde arbeidsovereenkomst, wanneer werknemer niet zelf ontslag heeft genomen en tenminste 6 maanden in dienst is geweest.

Tussen 15 en 31 december.

Kleinhandel in voedingswaren (PC 202) Kerstpremie - Administratief en verkooppersoneel: brutomaandloon van december. - Filiaalhouders: gemiddelde van de maandlonen waarop vakantiegeld wordt berekend, begrensd tot 1.487,36 euro .- Aanvullende Kerstpremie: 148,73 euro voor voltijdsen (deeltijdsen in verhouding tot hun prestaties)

- In dienst zijn op 31/12. - 3 maanden (al dan niet opeenvolgend) in de onderneming werkzaam zijn. - Ook toegekend aan bedienden die per 31/12: • in tijdskrediet, palliatief verlof, verlof voor verzorging van zwaar ziek familielid, ouderschapsverlof zijn en die tijdens het beschouwde kalenderjaar arbeidsprestaties hebben uitgevoerd; • zich in een toestand bevinden die gelijkgesteld is met effectieve arbeid (cfr. wetgeving jaarlijkse vakantie)

Vóór Kerstdag.

Grote kleinhandelszaken (PC 311) Voltijds: - volledig jaar dienst: loon december. - niet volledig jaar in dienst of periodes gespreid over meerdere jaren: pro rata dienstperiode. Deeltijds: maandelijks gemiddelde over de dienstperiode.

- Ten minste 3 maanden (al dan niet opeenvolgend) in dienst zijn in de loop van het jaar. - Ook toegekend aan bedienden die per 31/12: • in tijdskrediet, palliatief verlof, verlof voor verzorging van zwaar ziek familielid, ouderschapsverlof zijn en die tijdens het beschouwde kalenderjaar arbeidsprestaties hebben uitgevoerd; • zich in een toestand bevinden die gelijkgesteld is met effectieve arbeid (cfr. wetgeving jaarlijkse vakantie)

December, tenzij andere overeenkomst of gebruik.

Warenhuizen (PC 312) Maandloon november, verhoogd met: - maandgemiddelde late uren, bijkomende uren, overuren voorbije 12 maanden; - Aanvullende Kerstpremie 297,47 euro voor voltijdsen (pro rata voor deeltijdsen).

- Einde december in dienst zijn. - Ten minste 3 maanden anciënniteit (al dan niet opeenvolgend) in 2009. - Ook toegekend aan bedienden die per 31/12: • in tijdskrediet, palliatief verlof, verlof voor verzorging van zwaar ziek familielid, ouderschapsverlof zijn en die tijdens het beschouwde kalenderjaar arbeidsprestaties hebben uitgevoerd; • zich in een toestand bevinden die gelijkgesteld is met effectieve arbeid (cfr. wetgeving jaarlijkse vakantie)

December.

DISTRIBUTIE

Apothekers en tarificatiediensten (PC 313) Een eindejaarspremie van 20% van het brutomaandloon wordt toegekend aan de werknemers die betaald worden volgens het sectorale minimumbarema. Werknemers die beter betaald worden ontvangen een EP als hun brutojaarloon lager is dan het baremaloon x 12,2 (exclusief vakantiegeld, inclusief alle extralegale voordelen). De EP bedraagt dan het verschil tussen het bruto baremaloon x12,2 - het ontvangen brutojaarloon.

Betaling met het loon van december

FINANCIEN Notariaat (PC 216) Volledig maandloon.

Voor bedienden die gedurende het hele kalenderjaar contractueel verbonden zijn: - in geval van tijdelijke afwezigheid met loonderving in de loop van het kalenderjaar om andere redenen dan ziekte, ongeval of zwangerschap, wordt het bedrag verminderd in verhouding tot de dagen van loonderving ten overstaan van 250 werkdagen per jaar; - indien de bediende in de loop van het jaar een notariskantoor verlaat om bij een ander notariskantoor in dienst te treden, moeten de beide werkgevers een deel van de premie betalen in verhouding tot de bij hen gepresteerde maanden en berekend op resp. het maandloon bij vertrek en het maandloon voor december.

Aan het einde van het jaar.

Makelaars (PC 307) Werknemers aangeworven na 1 januari 2008, hebben recht op een eindejaarspremie gelijk aan een volledige 13e maand als ze op 31 december van het lopende jaar ten minste 6 maanden anciënniteit hebben in de onderneming en een arbeidsovereenkomst hebben met de onderneming op 31 december van het jaar. De 13e maand stemt overeen met evenveel twaalfden van het maandloon als het aantal gewerkte maanden in het betrokken jaar. Werknemers reeds in dienst voor 1 januari 2008 blijven uiteraard hun eventueel reeds bestaande eindejaarspremie (of

DECEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 17

Bedrag van de premie

Toekenningsmodaliteiten

Tijdstip van betaling

volledige 13e maand) minstens behouden. Elke eventuele loonsverhoging moet bij voorrang gebruikt worden om een eindejaarspremie in te voeren of een bestaande eindejaarspremie te verhogen tot een 13e maand. Spaarbanken (PC 308) Maandloon.

Pro rata indien geen volledige arbeidsprestaties.

Beursvennootschappen (PC 309) Maandloon.

- Verbonden zijn door een contract van onbepaalde duur op het ogenblik van betaling. - Anciënniteit van minstens 6 maanden op het ogenblik van betaling. De toekenning gebeurt per volledig gepresteerde kalendermaand. - Gepensioneerden ontvangen de premie pro rata wanneer zij de onderneming verlaten voor de datum van de betaling van de premie en mits een anciënniteit van 6 maanden. - Het bedrag van de premie mag worden herleid a rato van de afwezigheden in de loop van het jaar die niet voortspruiten uit de toepassing van de wettelijke reglementaire en conventionele bepalingen inzake jaarlijkse vakantie, wettelijke feestdagen, kort verzuim, beroepsziekte, arbeidsongeval en bevallingsrust en van 30 dagen ziekte of ongeval.

Banken (PC 310) Volledig maandloon.

Pro rata indien geen volledige arbeidsprestaties.

Openbare Kredietinstellingen (OKI’s) (PC 325) Volledig maandloon.

- In geval van zwangerschapsverlof of afwezigheid door arbeidsongeval wordt deze niet verminderd, bij andere afwezigheden wordt deze pro rata berekend maar kan de dertiende maand niet zakken onder de wedde van de laatste maand van het jaar voordien.

December of bij het indienen van de maatschappelijke rekeningen of volgens afspraak op ondernemingsvlak.

INDUSTRIE Scheikunde (PC 207) 100% maandloon.

- 31/12 lopende jaar minstens 6 maanden anciënniteit. - Op ogenblik van betaling arbeidsovereenkomst. - Pro rata aantal gewerkte maanden. - Recht bij ontslag door werkgever (min. 6 maanden anciënniteit), ook voor bruggepensioneerden. - Recht bij zelf ontslag nemen (min. 1 jaar anciënniteit) - Geen recht bij ontslag om dringende reden. - Zelfde voorwaarden gepensioneerden en rechtverkrijgende als gevolg van overlijden.

Vóór 25/12.

Metaalsector Waasland: 13e maand. Wedde referte 30/11.

- 60 dagen effectieve prestaties (of gelijkgestelde dagen) in de referteperiode van 1/12 tot 30/11. - Pro rata van het aantal gepresteerde maanden in geval van opzegging of pensionering.

Uiterlijk de laatste werkdag vóór 25/12.

Metaalsector Oost- en West-Vlaanderen (behalve Waasland) 13e maand (wedde referte 1/7)

- In dienst op 30/11. - 60 dagen effectieve prestaties (of gelijkgestelde dagen) in referteperiode van 1/12 tot 30/11. - Pro rata van de prestaties in geval van opzegging, brugpensioen, pensioen, contract bepaalde duur.

Uiterlijk op 31/1 volgend jaar.

Metaalsector Brabant 6,66% van jaarlijks brutoloon (effectieve prestaties en gelijkstellingen).

- 1 jaar anciënniteit. - Pro rata temporis bij ontslag, contract bepaalde duur, brugpensioen en pensioen, in de referteperiode (1/12 – 30/11).

December.

Metaal Antwerpen en Limburg 100% van brutoloon van november (premies niet inbegrepen met uitzondering van productiepremie).

- In dienst op 30/11. - 6 maand anciënniteit. - 60 dagen effectieve prestaties (of gelijkgestelde dagen) in referteperiode 1/12 - 30/11. - Pro rata temporis bij brugpensioen, pensioen, ontslag, einde stage...

Uiterlijk op 31/12.

Metaal (PC 209) Geen nationale overeenkomst of regeling.

Petroleum (PC 211) Opname 13e maand in het jaarinkomen. Vandaar de bepaling dat de officiële loonschaal 13 keer per jaar moet worden betaald.

Niet bepaald in de cao maar in het algemeen eind december.

Textiel (PC 214) 1. Anciënniteit van 6 maanden tot minder dan 12 maanden: 7,3% jaarlijkse bezoldiging. 2. Anciënniteit van + 12 maand - 8,33% van de jaarlijkse bezoldiging voor bedienden wier bezoldiging veranderlijk is - 13e maand gelijk aan maandloon dec. voor wie bezoldiging forfaitair wordt vastgesteld.

Behoren tot de uitvoerende bedienden; minstens 6 maanden anciënniteit; niet meer dan één ziekteperiode van hoogstens 30 dagen afwezigheid hebben; bij herhaalde ziekteperiodes berekening pro rata temporis. Uitzonderingsregeling voor handelsvertegenwoordigers. Pro rata bij vroegtijdige uit-diensttreding behalve om dringende redenen.

Afrekening december.

Kleding en confectie (PC 215) Aanvulling van het dubbel vakantiegeld: 90% van maandloon december. Bij pro rata berekening 7,5% van de brutolonen door de werkgever betaald in de loop van het dienstjaar. Specifieke regeling handelsvertegenwoordigers.

Pro rata toekenning in geval van vroegtijdige uitdiensttreding (minstens 3 maanden dienst) behalve om dringende redenen.

Samen met maandloon december

Controleorganismen (PC 219) Geen regeling op sectorvlak. Het jaarloon – loon voor overuren en premies voor nachtarbeid, weekendwerk en andere voordelen niet inbegrepen - moet wel minstens gelijk zijn aan 13,92 keer het baremiek minimummaandloon.In de meeste ondernemingen hebben de bedienden wel recht op een 13de maand.

18 ons recht | 113de jaargang | december 2009

Bedrag van de premie

Toekenningsmodaliteiten

Tijdstip van betaling

Voedingsnijverheid (PC 220) - Volledig maandloon. - Bij veranderlijk loon: gemiddelde van 12 voorgaande maanden.

Aan de bedienden die tijdens het dienstjaar gedeeltelijke prestaties hebben geleverd, wordt de premie betaald naar rato van hun effectieve en gelijkgestelde prestaties, behalve: - de bedienden die vrijwillig ontslag nemen en op dit ogenblik nog geen vol jaar anciënniteit hebben; - in geval van ontslag door de werkgever om zwaarwichtige reden;- indien de bediende op het ogenblik van de betaling van de premie nog op proef is; - aan stagiairs, tenzij hun stage-overeenkomst zes maanden overschrijdt. De premie naar rato is wel verschuldigd aan de bedienden die met wettelijk of conventioneel brugpensioen gaan. De maanden van pensioen of brugpensioen geven recht op betaling van 20% van de overblijvende premie en dit tot 31 december van het lopende jaar.De gelijkstellingsperiode bij ziekte of ongeval is beperkt tot 12 maanden.

Einde boekjaar of einde kalenderjaar.

Papiernijverheid (PC 221) Volledig maandloon.

- In dienst zijn op het ogenblik van de uitbetaling;- 6 maanden anciënniteit hebben; - Pro rata indien geen volledig jaar anciënniteit. - Bedrag wordt verminderd a rato van niet-gelijkgestelde afwezigheidsdagen.

Bij het neerleggen van de maatschappelijke rekeningen of in de maand december, tenzij anders overeengekomen op ondernemingsvlak.

Papierverwerking (PC 222) Minimum een maandloon.

- In dienst zijn op het ogenblik van de uitbetaling. - Minstens 6 maanden anciënniteit hebben. - Bedrag wordt verminderd naar rato van de niet gelijkgestelde afwezigheden. - Voor bedienden die in dienst kwamen en die ten minste zes maanden anciënniteit hebben, staat de premie in verhouding tot het aantal gewerkte maanden.

In de loop van de maand december, tenzij op ondernemingsvlak anders overeengekomen.

Non-Ferro (PC 224) 1 maandloon.

- verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst voor bedienden, op het ogenblik van de betaling van de premie; - op het ogenblik van de betaling van de premie, een desgevallend onderbroken anciënniteit hebben van ten minste zes maanden, voor zover deze periode zich situeert in een periode van 12 maanden vanaf het begin van de tewerkstelling; - in de onderneming in dienst zijn getreden ten laatste de eerste dag van het beschouwde werkjaar. Voor de bedienden die in de onderneming in dienst zijn getreden na de eerste dag van het beschouwde werkjaar en die de anciënniteitsvoorwaarde zoals hierboven vermeld vervullen, wordt de premie pro rata temporis toegekend. - Bij uitdiensttreding VOOR de betaaldatum – uitgezonderd bij ontslag om een dringende reden – wordt ongeacht het soort arbeidsovereenkomst, en voor zover de voorwaarden vermeld hierboven vervuld zijn, de eindejaarspremie betaald pro rata temporis op het ogenblik van deze uitdiensttreding.

December.

Federale Non-Profitsectoren(PC 330) A. Ziekenhuizen : 303,48 euro + 2,5% van brutojaarloon (brutojaarloon = brutoloon maand oktober inclusief haard- of standplaatstoelage x 12) +(Attractiviteitspremie: 575,69 euro+0,53% van bruto-jaarloon (brutojaarloon = brutomaandloon inclusief haard- of standplaatstoelage x 12). B. T huisverpleging ( o . a . W it -G ele K ruis): idem ziekenhuizen. C. R evalidatiecentra : idem ziekenhuizen D. R ustoorden : idem ziekenhuizen E. W ijkgezondheidscentra : Idem ziekenhuizen.

In dienst van 1/1/09 tot 30/9/09 maar proportioneel indien men minder gewerkt heeft. Deeltijdsen pro rata.

December.

Idem ziekenhuizen. Idem ziekenhuizen. Idem ziekenhuizen. Idem ziekenhuizen.

Vlaamse Non-Profitsectoren F. O pvoedingsinstellingen (PC 319.01): de optelsom van: 1. Variabel gedeelte: 3,31% van brutojaarloon (brutojaarloon = brutoloon maand oktober inclusief haard- of standplaatstoelage x 12. 2. Vast geïndexeerd gedeelte van 606,23 euro 3. Vast niet-geïndexeerd gedeelte van 55,08 euro G. K inderopvang (K ribben , P euter tuinen en diensten O pvanggezinnen )(PC 331): idem opvoedingsinstellingen H. C entra voor geestelijke gezondheidszorg (PC 331): idem opvoedingsinstellingen I. G ezinszorg (PC 318.02): idem opvoedingsinstellingen behalve voor werknemers dienstencheques, die hebben de volgende EP: 1. Variabel gedeelte: 2,5% van brutojaarloon; brutojaarloon = brutoloon maand oktober inclusief haard- of standplaatstoelage x 12. 2. Vast geïndexeerd gedeelte van 303,48 euro 3. Vast niet-geïndexeerd gedeelte van 55,08 euro J. Socio -cultureel W erk (PC 329) - Sociaal-cultureel werk: 1. Variabel gedeelte: 1% van brutojaarloon; brutojaarloon = brutoloon maand oktober inclusief haard- of standplaatstoelage x 12. 2. Vast geïndexeerd gedeelte van 606,23 euro 3. Vast niet-geïndexeerd gedeelte van 44,06 euro

In dienst van 1/1/09 tot 30/9/09 maar proportioneel indien men minder gewerkt heeft.

December.

Idem.

Referteperiode 1/1 – 30/11: iedere gewerkte of ermee gelijkgestelde maand geeft recht op 1/11 van de premie. Deeltijdsen: pro rata.

December.

In dienst van 1/1/09 tot 30/9/09 maar proportioneel indien men minder gewerkt heeft. Referteperiode: 1 december voorafgaand jaar tot 30 november dit jaar. Proportioneel indien men minder gewerkt heeft.

December.

NON-PROFIT

Bedrag van de premie

Toekenningsmodaliteiten

Tijdstip van betaling

- Maatschappelijk opbouwwerk: idem opvoedingsinstellingen - Integratiecentra: idem opvoedingsinstellingen - Basiseducatie: idem opvoedingsinstellingen - Andere sectoren: 1. Variabel gedeelte: 1% van brutojaarloon; brutojaarloon = brutoloon maand oktober inclusief haard- of standplaatstoelage x 12. 2. Vast geïndexeerd gedeelte van 606,23 euro 3. Vast niet-geïndexeerd gedeelte van 44,06 euro K. B eschutte en sociale w erkplaatsen (PC 327) - Beschutte werkplaatsen: • Productiepersoneel: 114 x individueel bruto-uurloon • Omkaderingspersoneel: 13de maand (+ septemberpremie van 302,44 euro + 0,80% van jaarloon (= 12 x brutomaandloon augustus)) - Sociale werkplaatsen: • Productiepersoneel: 59,5% x individueel brutomaandloon van juli • Omkaderingspersoneel: 1. Variabel gedeelte: 3,31% van brutojaarloon; brutojaarloon = brutoloon maand juli inclusief haard- of standplaatstoelage x 12. 2. Vast geïndexeerd gedeelte van 667,01 euro

Referteperiode: 1 december voorafgaand jaar tot 30 november dit jaar. Proportioneel indien men minder gewerkt heeft.

December.

Aanvullend NPC (PC 218) - Volledig maandloon. - Voor handelsvertegenwoordigers met veranderlijk loon: maandgemiddelde van de laatste 12 maanden (evenwel begrensd op het hoogste bedrag van de 4de categorie in de loonschaal). Indien het vast gedeelte hoger ligt dan dit bedrag wordt de premie toegekend op dit vast gedeelte.

- Een anciënniteit van minstens 6 maanden hebben. - Mag worden herleid a rato van de onbetaalde afwezigheden (voor ziekte en ongeval: eerste 60 dagen gelijkgesteld). - Indien indiensttreding na de eerste dag van het werkjaar en mits 6 maanden anciënniteit: premie in verhouding tot het aantal maanden effectieve en gelijkgestelde prestaties. - Bruggepensioneerden en gepensioneerden die de onderneming verlaten vóór de datum van betaling hebben pro rata recht op de premie, mits anciënniteit van 6 maanden. - Bedienden aangeworven met contract van bepaalde duur van minstens 6 maanden en die de onderneming verlaten vóór premiebetaling hebben pro rata recht. - Pro rata regeling is ook van toepassing op bedienden die in de loop van het jaar zelf ontslag hebben genomen voor zover zij een anciënniteit in het bedrijf van minstens 5 jaar hebben.

Op het einde van het jaar, tenzij anders bepaald in de onderneming.

Internationale handel, vervoer en aanverwante sectoren (PC 226) - 1 maandloon voor bedienden die 12 maanden anciënniteit hebben in referentiejaar. - Een pro rata deel voor bedienden met minder dan 12 maanden anciënniteit.

- In dienst zijn op het ogenblik van uitbetaling van de premie. - Wanneer de arbeidsovereenkomst beëindigd wordt vóór het tijdstip van uitbetaling, hebben de bedienden recht op 1/12 van de premie per volledige maand dienst.

DIENSTEN

Audiovisuele sector (PC 227) Regeling zoals het ANPC voor alle bedrijven die voorheen onder dat toepassingsgebied vielen. Filmzalen (PC 303) 5% van het aantal arbeidsuren oktober x 12 x uurloon november.

12 maanden dienst (zoniet proportioneel)

Tussen 15/12 en 31/12.

Filmverdeling: loon november.

12 maanden dienst (zoniet proportioneel).

Tussen 15/12 en 31/12.

Technische filmbedrijvigheid 8% van 12 x loon november.

12 maanden dienst (zoniet proportioneel).

Tussen 15/12 en 31/12.

Begrafenisondernemingen (PC 320): Idem als ANPCB.

Idem als ANPCB, behalve: geen pro rata wanneer bediende zelf ontslag neemt.

Idem als ANPCB.

Groothandel verdelers van geneesmiddelen (PC 321) Loon december voor wie het hele jaar in dienst is geweest. 1/12 van de premie per maand tewerkstelling voor wie ten minste 6 maanden anciënniteit heeft.

In dienst zijn op 31 december en op die datum minstens 6 maanden anciënniteit hebben of in de loop van het jaar met pensioen of brugpensioen vertrokken zijn of ontslagen zijn en 6 maanden anciënniteit hebben.

Vóór 25 december.

Idem als ANPC.

Uitzendarbeid: zie op blz. 15 Persbedrijven: Idem als Aanvullend NPC. Universiteiten: zie op blz. 16 Automobielinspectie - 1 maandloon voor de bedienden met 12 maanden anciënniteit in het refertejaar. - Pro rata voor bedienden met minder dan 12 maanden dienst.

20 ons recht | 113de jaargang | december 2009

December.

VINGER AAN DE pOLS DenIs BoUwen

De LBC-NVK is al een lang een vaste waarde in de nonprofitsector. Dat blijkt eens te meer in de aanloop naar een nieuw sociaal akkoord in de non-profit. De nonprofitwerking van de LBCNVK is druk bezig met een grootschalige ‘raadpleging’. “Wat er in de komende jaren met zorg, welzijn en cultuur gebeurt, kan niemand onberoerd laten”, zeggen de LBC-NVK’ers uit de nonprofit. “Door hun inzet zijn de non-profitwerkers erg goed geplaatst om dat beter dan wie ook te beseffen.”

toekomst non-proﬁt laat niemand onberoerd LBC-NVK voelt achterban aan de tand

subsector en per werkvorm onderzocht en verbeterd worden. Zoveel mogelijk mensen moeten uitzicht krijgen op een contract van onbepaalde duur. Wie meer of minder wil werken, moet alle kansen hiertoe krijgen. De LBC-NVK breekt verder een lans voor betere regelingen om afwezige collega’s te vervangen, betere afspraken over vakanties, een beter zorgkrediet en het recht op tijdskrediet en loopbaanvermindering. Op het vlak van vorming en opleiding is het positief dat verzorgend personeel met behoud van inkomen voor verpleegkundige kan studeren. Alle werknemers uit de sector moeten een recht op vijf vormingsdagen per jaar krijgen. En de werknemersafgevaardigden moeten inspraak krijgen in het vormingsbeleid van de instelling.

Tegen oktober 2010 moeten de vakbonden in de non-profit een nieuw sociaal akkoord afsluiten met de politieke overheid. “Uiteraard willen wij een nieuw akkoord”, zegt Mark Selleslach, nationaal secretaris van de LBC-NVK voor de non-profit. “Maar we zullen stevig moeten onderhandelen. De sector zal alle krachten moeten bundelen. Wij mikken op een nieuw non-profit plan met een duidelijke, strijdbare visie. Als actieve vakbond bereiden we ons grondig voor, in nauw overleg met onze leden en militanten.”

zorgzame samenleving

Brochure In een speciaal gemaakte brochure schetst de LBC-NVK een reeks ideeën en uitdagingen voor het nieuwe non-profit plan. De brochure heeft het over loon naar werk, meer jobs, werkbaar werk en een leefbaar leven, vorming & opleiding en maatschappelijke uitdagingen. De Witte Woede boekte al belangrijke resultaten in de strijd voor faire lonen. Sectorale loonovereenkomsten beschermen de werknemers uit de non-profit tegen willekeur en onzekerheid. Maar het werk is nog lang niet af. Nieuwe verbeteringen van de

lonen zijn noodzakelijk. De LBCNVK vraagt een moderne functieindeling en nieuwe, hedendaagse loonschalen. Loon naar werk dus. Betere startlonen moeten jobs in de non-profit aantrekkelijker maken. Een tekortkoming is dat de evolutie van de loonschalen nu na een aantal jaar stilvalt. De anciënniteitsregels zijn aan een aanpassing toe. Voor belastende werktijden wil de LBC-NVK betere lonen. Andere eisen zijn een volwaardige dertiende maand en een degelijk aanvullend pensioen voor iedereen.

Meer jobs De LBC-NVK non-profit dringt ook aan op een ‘masterplan’ dat moet resulteren in meer banen. Er zijn heel wat situaties waar de werkdruk te hoog blijft. Mensen zijn geen machines. Ze hebben recht op fatsoenlijke werkomstandigheden. De samenleving vraagt ook om meer zorg, wat de roep om meer jobs extra kracht bijzet. In de komende jaren zullen tienduizenden werknemers uit de sector moeten worden vervangen. De personeelsnormen moeten per

Vanuit maatschappelijk oogpunt zijn er ook uitdagingen genoeg. Op een zorgzame samenleving kan je niet beknibbelen. De overheid moet blijven investeren in zorg, welzijn en cultuur. In heel wat subsectoren zijn er nog wachtlijsten die moeten worden aangepakt. Het gaat om échte mensen die wachten op zorg of ondersteuning. De LBC-NVK blijft zich ook verzetten tegen een commercialisering in zorg en welzijn. De overheid moet regels maken die een commercialisering op basis van overheidsgeld tegengaan. Vul de ‘mijn gedacht’-strook uit de brochure in en bezorg ze terug aan je LBC-NVK-afgevaardigde of je LBCNVK-secretariaat. Je kan online meedoen via www.wittewoede.be of www.lbc-nvk.be. En je bent ook welkom op een aantal discussievergaderingen. n

DecemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 21

arbeids-gericht marc weyns

In het Belgische arbeidsrecht bestaat geen algemene verplichting rond de gelijke behandeling van werknemers. Gelukkig zijn er diverse belangrijke wetten die voor heel wat omstandigheden wel een verplichting tot gelijke behandeling opleggen aan de werkgevers. De antidiscriminatiewet, de genderwet, de antiracismewet, de wet over de non-discriminatie van deeltijdse werknemers en van werknemers met een arbeidsovereenkomst voor een bepaalde tijd. Tot slot maakte de Nationale Arbeidraad cao nr. 95 die werkgevers verbiedt een onderscheid te maken tussen werknemers op grond van leeftijd, geslacht of seksuele geaardheid, burgerlijke staat, ziekteverleden, ras, huiskleur, afkomst of nationale of etnische afstamming, politieke of levensovertuiging, handicap, lidmaatschap van een vakbond of een andere organisatie.

Verschillende opzegtermijnen De regeling in de Arbeidsovereenkomstenwet over de opzegtermijn verschilt naargelang het jaarloon van de bediende lager of hoger is dan 59.460 euro. Over de opzegtermijn die de werkgever moet naleven kan je ten vroegste een overeenkomst sluiten op het ogenblik van de opzegging. Voor bedienden met een loon boven de 59.460 euro kan je die overeenkomst al sluiten bij de aanwerving en kan je dit afspreken in de arbeidsovereenkomst. Het Grondwettelijk Hof oordeelde op 5 februari van dit jaar dat dit onderscheid redelijk verantwoord was en dus niet on(grond)wettelijk.

Collectief ontslag en gezondheidstoestand Wanneer een bedrijf een collectief ontslag doorvoert, zal het daarbij altijd een criterium gebruiken dat een groep werknemers treft wegens een kenmerk dat ze gemeen hebben. Een groot autoassemblagebedrijf zette werknemers aan de deur op grond van hun ‘gewezen gezondheidstoestand’. Dat veroorzaakte heel wat ophef. Meteen werd in twijfel getrokken of het gebruikte criterium van onderscheid wel kon. Het arbeidshof in

e wetgeving is erg ingewikkeld. Je kan ze niet in enkele woorden samenvatten. Maar als vuistregel geldt het volgende. Wanneer een wet de ongelijke behandeling op grond van een bepaald criterium verbiedt (bijvoorbeeld politieke overtuiging), mag je alleen onderscheid maken als je dit objectief kan rechtvaardigen, met het oog op een legitiem doel en voor zover het onderscheid passend is en noodzakelijk. Het is zonneklaar dat de beoordeling over wat objectief, legitiem, passend en noodzakelijk is, leidt tot betwistingen die uiteindelijk hun beslag krijgen voor de rechtbanken. Een greep uit de rechtspraak.

22 ons recht | 113de jaargang | december 2009

Antwerpen hakte de knoop door op 3 september 2008. Na een erg lang uitgesponnen motivering besloot het arbeidshof dat het gebruikte criterium toegelaten was. Volgens de wet mag je niet verwijzen naar de huidige of toekomstige ziektetoestand (voor zover dat laatste kan worden vastgesteld). Maar onderscheid maken op grond van de ziektetoestand uit het verleden is niet verboden.

Collectief ontslag en brugpensioen In de regel mag je werknemers niet anders behandelen op grond van het verschil in leeftijd. Kan het dan wel dat een bedrijf bij een collectief ontslag de werknemers ontslaat die ouder zijn dan bijvoorbeeld 55 jaar, om ze met brugpensioen te laten gaan? Op 22 oktober 2008 concludeerde het arbeidshof in Gent dat het verschil in behandeling op grond van leeftijd in dat geval redelijk en objectief gerechtvaardigd was. Het bedrijf in kwestie was namelijk aan het reorganiseren en zocht naar een oplossing om de sociale gevolgen daarvan zoveel mogelijk te beperken. Door mensen met brugpensioen te sturen kon de onderneming het aantal gedwongen ontslagen beperken.

Ontslagvergoeding tijdens deeltijds ouderschapsverlof In het kader van enkele maanden ouderschapsverlof gaat een werknemer deeltijds werken. De werkgever ziet zijn kans schoon en verbreekt de arbeidsovereenkomst tijdens het ouderschapsverlof. Hij berekent de ontslagvergoeding aan de hand van het halftijds loon. De werknemer is het daarmee niet eens en eist een voltijdse ontslagvergoeding. Het Hof van Cassatie twijfelde zelf over de juiste interpretatie van de wettelijke spelregels. Daarom stelde het Hof een ‘prejudiciële vraag’ aan het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. Op 22 oktober oordeelde het Hof van Justitie dat de werkgever de ontslagvergoeding niet mocht berekenen op basis van het halftijdse loon. De voltijdse arbeidsovereenkomst werd immers maar tijdelijk verminderd tot een halftijdse job.

ook VerkrIJGBAAr oP cD-rom

BEStEL GRAtIS

DE LBc-NVK-BELAStINGGIDS 2010 ook VIA weBsIte www.LBc-nVk.Be

Voor alle duidelijkheid: in de digitale versies van de Belastinggids (cdrom of internet) vind je enkel de tekst van het boek. Hierin is dus geen berekeningsprogramma opgenomen. Via www.lbc-nvk.be kan je wel vlot naar een berekeningsprogramma surfen. Wie kiest voor de Belastinggids op cd, moet voldoen aan een aantal computervereisten. Hij moet uiteraard beschikken over een pc met een cd rom-lezer. Bovendien moet de pc voorzien zijn van een windowsversie en toegang hebben tot internet. En nog even dit. Belastingen zijn een ingewikkelde kwestie. De LBCNVK-gids tracht zo verstaanbaar mogelijk te zijn. Een helpende hand in je tocht door het belastinglabyrint. Wie de gids wil raadplegen, moet toch een iets grotere intellectuele inspanning doen dan wanneer hij een stripverhaal leest. Wie de gids alleen maar wil bestellen om zijn boekenkast op te fleuren of zijn collectie cd’s aan te vullen, kan het beter niet doen. Dit soort dingen kost de LBC-NVK immers handen vol geld. Wie zich wil verdiepen in de belastingwetgeving en de LBC-NVK-Belastinggids bestelt, moet onderstaande bon uiterlijk tegen 31 januari 2010 volledig ingevuld (met duidelijke aanduiding van keuze voor boek of cd) en in een voldoende gefrankeerde omslag (priorzegel) terugsturen naar: LBC-NVK-Belastinggids, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen. Je kunt ook een exemplaar bestellen via www.lbc-nvk.be. Telefonisch bestellen kan niet. De gids komt vermoedelijk begin mei uit. Nog even geduld dus. Vergeet zeker niet duidelijk de keuze voor boek of cd-rom aan te geven. Tegelijkertijd het boek en de cd bestellen is niet mogelijk. Het is één van de twee. Nog een belangrijk puntje. Alleen met originele bonnen kan je een geldige bestelling plaatsen. Fotokopieën aanvaarden we niet.

BesteLBon LBc-nVk-BeLAstInGGIDs 2010 Lidnummer ACV: ................................................................................................. Naam: ..................................................................................................................... Voornaam: ............................................................................................................. Adres (busnummer niet vergeten): ................................................................... Postnummer: ......................... Gemeente: ....................................................... E-mailadres: ........................................................................................................ Onderneming (naam + gemeente) ................................................................... RSZ-nummer onderneming: ............................................................................. Statuut: Arbeider - Bediende - Kaderlid Huidig beroep: ...................................................................................................... BEST ELT H IER BIJ 1 GR AT IS EXEMPLAAR VAN D E

❏ in boekvorm ❏ op CD-Rom (Slechts één van de twee aankruisen!)

LBC -N VK -B ELAST IN GGID S :

Persoonsgegevens Overeenkomstig de privacywet van 8 december 1992 heb je recht op inzage en correctie van de door de LBC-NVK opgevraagde persoonsgegevens.

INFOAVONDEN Infoavonden kinderopvang KINDEROpVANG In de kinderopvang staat heel wat te gebeuren. De nieuwe Vlaamse minister van zorg en welzijn, Jo Vandeurzen, wil met een kaderdecreet de kinderopvang hertekenen. Dat is één van de redenen waarom de LBC-NVK ‘infoavonden kinderopvang’ organiseert. Binnenkort lopen ook de sociale akkoorden in de sector af. En in het paritair comité van de kinderopvang was de afgelopen weken heel wat te doen. Zo kwamen er nieuwe cao’s rond mobiliteit en de vakbondsdelegatie. Sommige infoavonden zijn al achter de rug. Deze avonden zijn nog gepland:

· maandag 7 december om 19.00u, AcV turnhout, Korte Begijnenstraat 20 · dinsdag 15 december om 19.30u, AcV Kortrijk, president Kennedypark 16d, Kortrijk (voor regio Kortrijk-Ieper-Roeselare)

DecemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 23

De LBC-NVK-Belastinggids verwierf de voorbije jaren een stevige reputatie in de fiscale literatuur. Duizenden LBC-NVK-leden bestellen elk jaar hun gratis exemplaar. Ook nu weer kunnen geïnteresseerde leden hun bestelbon invullen. De Belastinggids is verkrijgbaar in boekvorm of op cd-rom. Je kan de Gids ook raadplegen of downloaden op www.lbc-nvk.be.

internationaal

Jongerenconferentie in Kuala Lumpur laat diepe indruk na Delegatie LBC-NVK keert geïnspireerd terug

Vier jonge LBC-NVK’ers namen eind oktober deel aan de ‘UNI Youth World Conference’ in het exotische Kuala Lumpur. De conferentie ging over wereldwijde solidariteit. Ons Recht sprak met de LBCNVK-delegatie. Die bestond uit secretaris Ine Hermans , militante Valerie Scherpereel (financiële sector), militant Peter Degand (non-profit) en Hannelore Haegebaert (medewerkster vormingsdienst). Ons Recht: Waar ligt Kuala Lumpur

precies? “Kuala Lumpur is de hoofdstad van Maleisië, een land in Zuidoost-Azië. Het is een wereldstad. Drukkend warm en vochtig, torenhoge hypermoderne gebouwen, Chinatown, een monorail boven de stad en veel volk op straat.”

Peter Degand:

Ons Recht: Hoe gaat het eraan toe op zo’n wereldconferentie van UNI Youth? Ine Hermans: “De jongerenconferentie werd geopend met traditionele Maleisische dans en een welkomstwoord van de Maleisische minister van Jeugd en Sport. We waren daar met zo’n 140 jongeren uit de hele wereld. Na de opening kregen we eerst een presentatie

van de diverse regio’s. Net als UNI is UNI Youth onderverdeeld in vier regio’s.” Hannelore Haegebaert: “Wat meteen opviel, was de grote verscheidenheid tussen die regio’s en de manier waarop ze zijn georganiseerd. Dat is natuurlijk logisch en het maakt zo’n internationale uitwisseling verschrikkelijk boeiend maar tegelijk ook niet vanzelfsprekend. We kijken door een gelijkaardige bril naar realiteiten die erg verschillend zijn.” Peter Degand: “Ik vond het fijn om vast te stellen dat er wereldwijd inspanningen gebeuren om jongeren op alle vakbondsniveaus te betrekken. We kregen ook heel wat presentaties over campagnes en ‘goede praktijken’ om jongeren meer te betrekken bij vakbondswerk. Overal is de opvatting te horen dat we jongeren zelf actiever moeten aanspreken. En de voorbeelden vanuit Australië bevestigen dat die aanpak daar alleszins verf pakt. Ik was erg onder de indruk van het feit dat maar liefst 50 procent van de 230.000 leden van de SDA jonger is dan 25 jaar. De SDA is een Australische vakbond in de distributiesector.” Valerie Scherpereel: “Ik haalde ook veel uit de werkgroepen. En dan merk je dat 2,5 dagen veel te weinig is. De conferentie bestond uit een afwisseling van presentaties en werkgroepen. Wat mij betreft, hadden we best wel wat meer tijd kunnen gebruiken

24 ons recht | 113de jaargang | december 2009

om ervaringen uit te wisselen. We vingen dat zelf wat op door ieder vrij moment te gebruiken om contacten te leggen.” H a n n e lor e H a eg e b a e rt: “Ik had hetzelfde gevoel. We waren bijna op een punt dat we zicht begonnen te krijgen op hoe het er in andere landen aan toe gaat. En vanuit die kennis zouden we misschien nog veel meer kunnen zoeken naar wat ons bindt en wat een jongerenwerking op wereldniveau zou kunnen betekenen. Maar daarvoor hadden we niet genoeg tijd.”

Overal is de opvatting te horen dat we jongeren zelf actiever moeten aanspreken. “Ook de presentaties loonden de moeite. Rond elk thema waren er enkele sprekers uit de APRO-regio (Azië en Pacific). De presentaties gingen bijvoorbeeld over ‘Global Agreements’ (afspraken tussen UNI Global Union en multinationals), jeugdwerkloosheid en klimaatverandering.”

Ine Hermans:

En wat gebeurt er nu na de conferentie? I n e H e r m a n s : “De conferentie werd afgesloten met een globaal actieplan. UNI Youth kan nu met dat plan aan de slag. En ook wij Ons Recht:

zullen dat plan binnen de LBCNVK op tafel leggen en kijken wat we kunnen doen. Ik stel wel met plezier vast dat we binnen de LBC-NVK al actief inspanningen doen om jongeren te betrekken. En dat levert resultaten op.” O n s R ec h t:

Wat blijft het meest

hangen? “Je komt niet elke dag mensen uit de hele wereld tegen die vakbondswerk doen. In veel landen is vakbondswerk nog echt pionierswerk. En ik bewonder de kracht van een aantal mensen om er toch mee door te gaan, ondanks het feit dat het persoonlijk heel erg bedreigend kan worden. Dan hebben wij het hier nog zo slecht niet.” Peter Degand: “Heel wat landen hangen rechtstreeks af van UNI om hun vakbondsstrijd te organiseren. Tegelijkertijd is wereldwijd netwerken hun grote kracht om aan vakbondswerk te kunnen blijven doen. Hoe meer mensen hen internationaal kennen, des te meer kans dat het wereldwijd bekend raakt als er bijvoorbeeld militanten worden opgepakt. De getuigenissen uit Afrikaanse landen waren op dat punt erg beklijvend.” Valerie Scherpereel: “Tof dat we de kans kregen om deze ervaring op te doen. Je kan er je persoonlijke horizon mee verruimen. En het levert nuttige ideeën op voor onze werking.” n Valerie Scherpereel:

cursus sociale wetgeving in Gent Weet je graag of je loon juist berekend is? Wil je thuis blijven voor de kinderen maar weet je niet of dat via ouderschapsverlof kan? Kan een werkgever je zomaar ontslaan? Wil je een opleiding volgen en kan je daarvoor opleidingscheques krijgen? Op al die vragen krijg je een antwoord in de cursus sociale wetgeving die de vormingsdienst van het ACV Gent-Eeklo organiseert vanaf woensdag 13 januari 2010.

e opleiding mikt in eerste instantie op mensen die nog niet de kans kregen om zich via de reguliere vorming in te schrijven. Bijvoorbeeld mensen uit KMO’s, werknemers uit bedrijven zonder vakbondsafvaardiging of uitzendkrachten. De cursus wil een tipje van de sluier lichten over tal van onderwerpen uit de sociale wetgeving. Je krijgt informatie over arbeidsovereenkomsten en over de regeling rond

IN DE MARGE

Actie loont

tijdskrediet. Bijvoorbeeld over de vraag aan welke voorwaarden je moet voldoen om tijdskrediet op te nemen. Andere thema’s in de cursus zijn onder meer ouderschapsverlof, betaald educatief verlof, opleidingscheques en loonberekening. Heb je interesse? Dan moet je je wel voor de hele reeks inschrijven. De opleiding zal telkens op woensdag plaatsvinden in het gebouw van het ACV op de Poel in Gent. De opleidingsdata zijn 13 en 27 januari, 10 en 24 februari, 10 en 24 maart, 7 en 21 april 2010. De cursus duurt telkens van 18.30u tot 20.45u. Voor je aan de opleiding kan deelnemen, houden we nog wel een kort ‘intakegesprek’. Pas daarna weet je of je inschrijving definitief is.

Een vakbond in het algemeen en de LBC-NVK in het bijzonder moet je er niet van overtuigen. Acties zijn noodzakelijk om doelstellingen te bereiken. Geen resultaat dat vakbondsgewijs alleen van achter de PC wordt binnengehaald. Het recht op actievoeren is de levensverzekering van vakbonden en andere organisaties. Het is geen toeval dat je dat recht altijd opnieuw moet afdwingen. Dat begint met het recht om zich te verenigen en de mogelijkheid om de eigen mening te uiten. Met woord en daad, dus ook op straat. Al horen daar wel wat ‘spelregels’ bij, dat spreekt vanzelf. Maar zo hadden de ordehandhavers het niet begrepen toen manifestanten in april 2000 hun boodschap en ongenoegen wilden duidelijk maken voor de hoofdzetels van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds in Washington. Al wie daar van ver of dichtbij in de buurt was, werd opgepakt en ingerekend. Zonder enige kans om zich uit de voeten te maken.

Wil je meer inlichtingen of wil je een intakegesprek? Neem dan rechtstreeks contact op met de vormingsdienst van ACV Gent-Eeklo (Poel 7, 9000 Gent). Bel of e-mail naar Jan Neirynck (09 / 265 42 72 of jan.neirynck@acv-csc.be). n

Onder de 680 opgepakte mensen bevonden zich ook journalisten en toeristen. De ene niet toevallig, de andere juist wel toevallig in de buurt, maar in ieder geval op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. Na een juridische procedureslag van negen jaar kwam de stad Washington tot een vergelijk. De stad zal een flinke schadevergoeding uitkeren aan de demonstranten die meededen aan een collectieve klacht tegen het al te drieste optreden van de ordehandhavers. Die schadevergoeding kan zeker tellen. Het gaat om niet minder dan 13,7 miljoen dollar. Zeg maar 9,1 miljoen euro. Recent werd in ons land het principe van ‘collectieve claims’ ook als idee naar voren geschoven. Gent mag dan qua internationaal imago niet met Washington kunnen wedijveren, misschien is daar toch iets te doen met dit Amerikaanse voorbeeld. Bij een recente betoging in Gent pakte de politie niet minder dan 409 mensen op. Dat was meer dan er betogers en tegenbetogers waren. De ijverigheid van de Gentse politiediensten overtrof daarmee die van de actievoerders.

De cursus in Gent geeft antwoord op veel vragen over tijdskrediet.

De Gentse ordehandhavers pakten méér mensen op dan het aantal actievoerders dat ze geteld hadden. Daarmee kwamen hun rekenkundige capaciteiten aardig in de buurt van die van onze Vlaamse minister van Financiën en Werk, Philippe Muyters. Niet dat we pleiten voor Amerikaanse juridische automatismen. Maar misschien toch eens bellen met de collega’s in Washington om te horen of dit dossier geen lonend staartje kan krijgen.

DecemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 25

FILM

Bright star kArIn seBerechts

“Mijn zus wil voor zichzelf uitmaken of hij een idioot is”, verduidelijkt een jonge spruit wanneer zij in een boekenwinkel naar ‘Endymion’ informeert. De idioot in kwestie is John Keats, aanstormend dichter aan het begin van de 19de eeuw. Of aanmodderend, als het aan critici en collega-Romantici (Shelley, Lord Byron) ligt.

e zus in kwestie is Fanny Brawne, Keats’ buurmeisje in Hampstead. De kokette jongedame bazuint zonder gêne haar eigen merites in de gevorderde snit & naad uit. Ze geeft grif toe dat ze niet weet wat ze aan moet met schrijfsels als ‘A thing of beauty is a joy forever’. Toch groeit er

iets moois tussen Fanny en Mr. Keats. Een verzengende liefde die door de vroegtijdige dood van de dichter helaas een zeer kort leven is beschoren … De Britten kunnen het voortaan wel schudden als koplopers in het romantische periodedrama. De Nieuw Zeelands-Australische Jane Campion geeft hen met een even eenvoudig als gedurfd passioneel drama het nakijken. ‘Bright Star’ is een koppig rechtdoor verteld verhaal dat onbeschroomd de kaart trekt van de romantiek met grote R. Zonder in stroop uit te glijden. Campion haakt poëzie, hartstocht, tragiek én de alledaagse geplogenheden van de tijd zwierig in elkaar. Zij veegt gedecideerd alle stoffigheid van haar opulente toiletten en komt uit bij een verrassend eigentijds liefdesdrama, zinderend sensueel en bruisend van poëtische energie. Alles is hemels mooi in deze film: de kleren,

de kleuren en de kaders, de woorden, de (kuise) daden én de mensen die ze uiten. De bijdehandse Abbie Cornish is als Fanny in alles de tegenpool van de bleekjes innemende Ben Whishaw, die zich Keats’ woorden afgemeten, maar met grote vanzelfsprekendheid eigen maakt. Maar gensters maken ze, deze twee. Neemt u dat maar even van mij aan. Toen ik op het filmfestival van Gent de vertoning van ‘Bright

Star’ binnenstapte, rolde een collega-filmliefhebber veelbetekenend en weinigbelovend met de ogen. Na de film stond een aangedane jongedame hartstochtelijk haar neus te snuiten. Smaakadvies is natuurlijk niet in steen gehouwen. Maar voor mijn part snuit ik in dit geval uitvoerig mee… ‘Bright Star’ komt op 9 december uit in Vlaanderen. Kijkers in Brussel en Wallonië moeten wachten tot 27 januari.

‘A thing of beauty is a joy forever’: tintelend en smartelijk liefdesdrama (Abbie Cornish)

troubled Water (De usynlige) kArIn seBerechts

Onze buren uit het Hoge Noorden hebben kennelijk een genetische aanleg om diep in geteisterde zielen te kijken. En om daar bovendien voortreffelijk inzichtelijke films over te maken. Met ‘Troubled Water’ breit de Noor Erik Poppe een heftig slotstuk aan een losse trilogie over leven, dood en lotsbestemming. Een ziedend drama over veruit het gruwelijkste wat een mens kan overkomen: zijn kind verliezen.

a een celstraf van 8 jaar mag de jonge Jan Thomas, met een hardhandig aandenken van zijn bajesgenoten, vervroegd beschikken. Als kerkorganist kan

hij, hoog verheven boven de gelovigen, op een magistrale manier zijn ding kwijt. En met de jonge dominee Anna klikt het aardig. Maar met beide voeten op de grond, tussen de echte mensen, gaat het stroefjes. Zeker wanneer hij kinderen tegen het lijf loopt. Misschien omdat hij een leven geleden voor de lol een kleuter uit een kinderwagen plukte, en hem vervolgens ‘zoek maakte’… Na een indringende introductie is het een beetje aarden in dit ‘moordenaarsdrama’ dat zo onverdroten de taal van de christelijke naastenliefde bezigt. Met veel mooie woorden over vergeven en verzoenen. Toch houdt u die goedbedoelde woorden best in het achterhoofd. Want net wanneer wij Thomas en zijn nieuwe gezin vergevingsgezind aan de borst willen drukken, trapt Poppe het gaspedaal dieper in, verandert hij resoluut van oogpunt en dropt hij ons in de voetsporen van de te-

26 ons recht | 113de jaargang | DecemBer 2009

genpartij: de vertwijfelde moeder (en vader) van het ‘verdwenen’ kind. Poppe paart een schrander opgebouwd en feilloos getimed relaas aan perfect aangevoelde en klare observaties van schuld, angst, het verwerken van trauma’s en – inderdaad – de reikwijdte van naastenliefde. Resultaat is een diep bewogen drama met morele

voetnoot. Verzoening is vanzelfsprekend zolang ze over niemand in het bijzonder gaat. ‘Troubled Water’, of ‘De onzichtbaren’ (Noorse titel), is een meeslepende humane thriller die aan de ribben blijft kleven. Eén ding is zeker. Na het bekijken van deze film laat geen mens zijn kinderwagen nog een seconde onbeheerd achter. ‘Troubled Water’ komt op 23 december uit in de Belgische zalen.

Van dader naar slachtoffer: heftig drama over schuld, verzoening en angst voor verlies (Pal Sverre Valheim Hagen)

BOEK

Het leven zoals het was De jaren ’50, ’60, ’70 en ’80 in België

GUtenBerG

Al jaren heb ik het er met vrienden over. We zijn ongeveer even oud en af en toe, tijdens een ‘walk down Memory Lane’, halen we voor elkaar herinneringen op aan alle mogelijk bizarre, typische, verdwenen voorwerpen uit de jaren stillekes. Toen het consumeren voorgoed was uitgevonden en geluk desondanks nog heel gewoon leek.

“W

eet je nog, de scoubidou?”, zegt dan iemand, die gekleurde draden waar je sleutelhangers kon van vlechten om aan de rits van je pennenzak te hangen en die zo opvallend roken naar plastic? Ja, en die gruwelijke oranje zeepaardjes in email die je in de jaren ‘70 overal aan de muur zag hangen? Juist, en die stylo’s, die zware, verzilverde schrijfstokken met vier kleuren: rood, groen, blauw en zwart. En hush puppiesschoenen en missaals in een leren etui en de ‘rubic cube’ en het gezelschapsspel Electro, waar het eerste plaatje links altijd overeenkwam met het tweede antwoord rechts en van die vlinderdasjes met een elastiek die je half onder je kraag moest schuiven, zoals de charmezanger John Larry.

Hilarische momenten Het zijn altijd hilarische momenten van herkenning en pure nostalgie en telkens zegt dan iemand op het eind: zouden ze die spullen eigenlijk niet moeten bijhouden, ergens, op een zolder? Of zullen wij zelf een museum oprichten: het ‘Koninklijk Museum Voorbij’, met bij elk voorwerp het jaartal en

de naam van de fabrikant en hoeveel het kostte, in die tijd? Groot was dan ook mijn verrassing en mijn vreugde toen ik hoorde dat zo’n museum al bestaat. Het heet ‘Het Huis van Alijn’ en het staat in Gent, aan de Kraanlei 65, in de schaduw van het Gravensteen (www.huisvanalijn.be). Het museum specialiseert zich in de cultuur van het dagelijkse leven van de 20ste eeuw. Naast vaste tentoonstellingen over overgangsrituelen, het ontspanningsleven, religieuze volkscultuur en ambachten, exposeerden ze in het Patershol nu ook duizenden voorwerpenvan-alledag, onderverdeeld in vijftien categorieën (baby, speelgoed, school, mode, keuken, interieur, radio en tv enzovoort). En de mooiste, de grappigste en de herkenbaarste items van de tentoonstelling vind je nu ook in een dik boek, met weinig uitleg maar met de mooiste foto’s die u

zich maar kan voorstellen. Ik ben in de wolken over de publicatie en dat is niet toevallig, want ik ben geboren nét op het moment dat de collectie begint, in 1950. Op elke bladzijde herontdek ik wel een vergeten snippertje uit mijn eigen persoonlijke geschiedenis. Zo zijn er de fles levertraan en de Dinky Toys uit mijn kindertijd, de blauwe flesjes ‘Soir de Paris’ die ik in de jaren ‘60 voor mijn moeder kocht, het bolle oranje fonduestel uit de jaren ‘70 en de eerste ‘Trivial Pursuit’-doos uit de jaren ‘80.

Reclame van Jan theys Het Huis van Alijn heeft de Dashreclames van Jan Theys, de aanbouwmeubelen van Kant & Klaar, de nieuwe kleffe drankjes Pisang Ambon en Safari, de mannenslips van Hom, de blikken conservendozen van Marie Thumas, de fietsplaten en de repen Jacqueschocolade met de chromo’s die met twee toefjes lijm vastgeplakt

zaten aan het zilverpapier. Er is het ei dat zijn topje opheft en vriendelijk goeiemorgen zegt, de Predictor en de Tampax, de viewmaster, het insigne van de Melkbrigade, de Philishave en de pot met Brylcreem. Alles bij elkaar staan er misschien wel 4.000 foto’s in het boek, meestal van perfect geconserveerde, glimmende dingen. Maar ook van mensen, al even glimmend en al even blij, want ze leven in een wereld van koop-maar-raak, waarin je van Keltonhorloge verandert zoals van kleren en OXO kracht en eetlust geeft. Meteen komt bij het bladeren door het grote fotoalbum ook weer die ene, verbijsterende vraag naar voren: hoe is het mogelijk dat we er in die tijd allemaal hetzelfde uitzagen, dat we hetzelfde kochten en hetzelfde deden en waarom we dat toen al niet merkwaardig of belachelijk vonden (broeken met olifantenpijpen? futuristische spoetniklampen? yoghurtmakers? ‘Big hair’, zoals de meiden van Charlie’s Angels, waar inleider Marc Reynebeau toen ook mee dweepte)? Modes en trends glijden blijkbaar onmerkbaar ons leven in en uit en maken collectief dingen begeerlijk. Dingen waarvan we de ene dag het bestaan niet kennen, en die plotseling voor iedereen onmisbaar en vanzelfsprekend lijken. Wie niet meedoet is gezien en wie zou gezien willen worden zonder een verchroomde asbak op een poot, de nieuwe Miniwash Super 2000 van Nova of ‘de eerste semi-professionele droogkap’ van Remington, ‘in 30 minuten fijn droog haar’? ‘Het leven zoals het was’ is een ode aan het consumentisme, maar zo vrolijk en zo kleurrijk dat u niet meer zonder kan! HET LEVEN ZOALS HET WAS De jaren ‘50, ‘60, ‘70 en ‘80 in België. Uitgeverij Lannoo, in samenwerking met het Huis van Alijn 400 blz.

DecemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 27

UITBETALING VAKBONDSPREMIE

Fakkeltocht voor vermiste activisten De Filipijnse activist Jonas Burgos verdween in 2007. Hij was toen 37. Jonas was als landbouwkundige actief bij een progressieve boerenvakbond. Hij is maar één van de vele honderden activisten die verdwenen sinds presidente Gloria Arroyo in 2001 aan de macht kwam. In de voorbije jaren werd de verdwijning van Jonas Burgos een echt symbool voor de politieke repressie in de Filipijnen. Het actieplatform Stop the Killings! koos het verhaal van Jonas dit jaar als thema voor zijn jaarlijkse campagne. Wees solidair met de familieleden en vrienden van de vermoorde en verdwenen activisten. En kom op 10 december naar het Albertinaplein in Brussel (nabij het Centraal Station) voor een fakkelwake. Zodat er een einde kan komen aan de moorden en verdwijningen. Mensenrechten mogen geen dode letter blijven! Meer info op www.stopthekillings.be

DE REKENING KLOPT OP LBC-NVK.BE Als je je nettoloon wil berekenen, wil weten op hoeveel vakantiedagen je recht hebt, welke uitkering je krijgt bij tijdskrediet of brugpensioen, je opzegtermijn of het bedrag van je opzegvergoeding wil kennen,… surf dan eens langs onze online berekeningsmodules op www.lbc-nvk.be. Klikken op ‘berekeningsmodules’ in het snelmenu! 28 ons recht | 113de jaargang | DecemBer 2009

controle-organismen In de periode van 1 november 2009 tot 15 januari 2010 wordt aan de gesyndiceerde bedienden uit de sector van de erkende controle-organismen (paritair comité 219) de vakbondspremie uitbetaald. Die bedraagt 108 euro. Om recht te hebben op de premie moet je op het moment van de uitbetaling minstens lid van de vakbond zijn sinds 16 augustus 2009. Je moet ook werken in een onderneming die valt onder de sector van de erkende controle-organismen. Bedienden die in 2009 minstens een maand tewerkgesteld waren in de sector en aansluitend daarop werkloos werden of in voltijds tijdskrediet of met (brug)pensioen gingen, behouden hun recht op de vakbondspremie van 105 euro. Zieken zijn gelijkgesteld met actieven. Om de premie te krijgen moet je het ingevulde en ondertekende attest bezorgen aan het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat. Het adres vind je op de achterkant van het attest.

Voeding Elke bediende die in de periode van 1 april 2008 tot 31 maart 2009 werkte in de voedingsnijverheid (paritair comité 220) heeft recht op een vakbondspremie, na voorlegging van een werkgeversattest. De werkgeversattesten zijn begin november 2009 door het Sociaal Fonds naar alle bedienden gestuurd die in de referteperiode in de sector werkten. Wie in de referteperiode in de sector werkte maar geen attest kreeg, moet contact opnemen met het gewestelijke LBC-NVK-secretariaat. Aangesloten zijn bij de LBC-NVK en nog altijd lid zijn op het ogenblik van de uitbetaling is de voor waarde om de premie uitbetaald te krijgen. De premie bedraagt 104,12 euro of één twaalfde van dit bedrag per rechtgevende maand in de referteperiode. Om de vakbondspremie “volledige werkloze” of “bruggepensioneerde” te kunnen krijgen, moet de bediende een attest aanvragen bij het gewestelijke LBC-NVKsecretariaat. Dit attest moet ingevuld worden door de werkloosheidsdienst. De bediende heeft alleen recht op de premie volledige werkloze of bruggepensioneerde voor de periode van werkloosheid of brugpensioen die volgt op zijn periode van tewerkstelling in de voedingsnijverheid. Het recht op de premie blijft behouden gedurende twee referteperioden waarin men volledig werkloos wordt en de hele periode van brugpensioen. De premie voor werklozen en bruggepensioneerden bedraagt 62,47 euro of één twaalfde van dit bedrag per maand werkloosheid of brugpensioen in de referteperiode.

De premie wordt enkel uitbetaald langs de bankrekening van de rechthebbenden. Daarom moet op het attest naast het ACV-lidnummer altijd het bankrekeningnummer vermeld worden. Attesten die te laat worden ingediend, kunnen tot maximum twee jaar met terugwerkende kracht uitbetaald worden. Momenteel kan de LBC-NVK dus ook nog uitbetalen voor de attesten 2007 en 2008. Wie zijn attest verloren is, kan via het gewestelijke LBC-NVK-secretariaat een dubbel laten aanvragen bij het Sociaal Fonds. De ingevulde en ondertekende attesten moeten worden teruggestuurd naar uw plaatselijke secretariaat.

Staalsector In de staalsector wordt de jaarlijkse vakbondspremie uitgekeerd tussen 1 december 2009 en 28 februari 2010. De premie bedraagt 105 euro voor actieven en 35 euro voor bruggepensioneerden. Om de premie te kunnen krijgen moeten actieven aan diverse voorwaarden voldoen. Ze moeten een bediendecontract hebben en op de loonlijst van het bedrijf voorkomen. Verder moeten ze op zijn minst sinds 1 mei 2009 lid zijn van de vakbond, en moeten ze in orde zijn met hun bijdragen op het moment van de betaling. Wie in de loop van 2009 met brugpensioen gaat, ontvangt nog altijd een premie van 105 euro. Wie het hele jaar lang in brugpensioen is, ontvangt tot en met 65 jaar een premie van 35 euro. Het attest moet je ingevuld en ondertekend bezorgen aan de vakbondsafgevaardigde in je onderneming.

Scheikunde In de periode van 1 november 2009 tot 31 januari 2010 krijgen de gesyndiceerde bedienden uit de sector scheikunde hun vakbondspremie. De premie bedraagt 75 euro. Om er recht op te hebben, dient aan een aantal voorwaarden te worden voldaan. Zo moet je in de loop van 2008 gedurende ten minste één maand gewerkt te hebben in een onderneming die valt onder het paritair comité voor de bedienden uit de scheikundige nijverheid (PC 207). Ook moet je minstens sinds 1 augustus 2009 gesyndiceerd zijn en op het ogenblik van de uitbetaling in orde zijn met de betaling van de ledenbijdrage. De betaling van de premie gebeurt door overschrijving op de rekening van de rechthebbende. Uitbetaling in speciën of via circulaire cheque is niet mogelijk. De rechthebbende moet zijn of haar attest ingevuld en ondertekend terugsturen naar het plaatselijke LBCNVK-secretariaat.

DE LEzER ScHRIJFt Lezersbrieven dienen te worden gestuurd aan: redactie Ons Recht Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be Anonieme brieven worden niet gepubliceerd. Naam en adres van de steller moeten ons bekend zijn. De brieven worden in de regel gepubliceerd met vermelding van de initialen en de woonplaats van de schrijver, hoewel die op uitdrukkelijk verzoek kunnen worden weggelaten. De redactie behoudt zich het recht voor, te lange lezersbrieven eventueel in te korten zonder aan de essentie ervan te raken. De publicatie van lezersbrieven betekent niet dat de redactie in alle opzichten akkoord gaat met de inhoud ervan.

meDIA nIet PLeZAnt meer f.w. - Beerse

Lode Verschingel vertelde in Ons Recht hoe de media, ook de VRT, almaar vaker snelle, vlot serveerbare en hapklare brokken opdienen. Een klein voorbeeldje is het overdreven gebruik van het woordje ‘leuk’. Met de ‘Terug Plezant Club’ willen wij kinderen en volwassenen aanmoedigen om opnieuw vaker het woord ‘plezant’ te gebruiken. Waarom moeten onze kinderen op school gestraft worden wanneer ze het woord plezant uitspreken? Plezant is een woord dat uit de schatkist van onze moedertaal gestolen werd. Op de VRT zie je hoe de openbare omroep Engelse woorden als ‘great’, ‘fine’, ‘nice’ of ‘exciting’ dikwijls allemaal vertaalt als ‘leuk’. Wat een verarming voor onze taal. Ik nodig de lezers van Ons Recht graag uit te surfen naar onze enquête op http://blog.seniorennet.be/1001_terug_plezant).

herVerDeLInG e.D.B. - hoBoken

In het novembernummer van Ons Recht pleitte gewezen LBC-NVK-secretaris Herwig Janssens ervoor om de werken loonmassa te verdelen over meer mensen. Ik wil hem graag confronteren met de praktijk bij Bayer Antwerpen. Van 1968 tot 1979 presteerden we bij Bayer in de dagdiensten de wettelijke 40 uur per week. De shiftwerknemers presteerden 42 uur per week, in vier ploegen. Tussen 1980 en 2001 zetten wij op vraag van de werknemers en de werkgever arbeidsduurvermindering in plaats van loonsverhoging in de cao’s. In de jaren tachtig gebeurde dit in volle economische crisis om de werkgelegenheid op peil te houden. In de jaren negentig ging het dan weer om de humanisering van de arbeid. En in 2003 kwam er een arbeidsherverdeling toen de directie zo’n 700 jobs wilde schrappen. Om jobs te redden spraken bonden en directie toen af dat de wekelijkse arbeidsduur zou worden teruggebracht tot 33,6 uur. Zo werden gedwongen ontslagen vermeden. Ook voor de werkgever was ‘minder werken’ een goede zaak. Sinds 2004 kreeg Bayer meer dan 6 miljoen euro RSZ-vermindering wegens de invoering van de kortere werkweek.

De werknemers bij Bayer deden dus al ruim hun duit in het zakje. Terwijl de werkgever zijn zakken vulde. Nu nog eens vragen om onze loon- en werkmassa te verdelen is een stap te ver. Haal beter het geld bij diegenen die jarenlang op onze rug hun zakken vulden. Mensen voor wie het nooit genoeg is. Bayer wil ons nu loon laten inleveren of langer doen werken. Terwijl het bedrijf vorig jaar 3,94 miljard euro eigen vermogen had en 190 miljoen winst boekte. We worden dan ook nog eens uitgespeeld tegen onze Duitse collega’s. Bij Bayer willen we dit spelletje van de directie niet meespelen. Wij bouwden onze loon- en arbeidsvoorwaarden in een tijdsspanne van 40 jaar op en laten die niet in de prullenmand gooien. Niet op vraag van de directie. En evenmin onder druk van de vakbonden.

ArBeIDsrechtBAnk G.s. - sInt-trUIDen

Naar aanleiding van het artikel over de arbeidsrechtbanken, in het oktobernummer van Ons Recht, moet ik lezer E.D.W. volmondig gelijk geven. Ook ik heb ondervonden dat de Brusselse arbeidsrechtbank tergend traag werkt. Mijn dossier werd daar al ingeleid in het voorjaar van 1999. Tot nu toe werd nauwelijks vooruitgang geboekt in mijn dossier. Denken dat een juridisch dossier zoals het mijne in twee tot vijf jaar kan worden afgehandeld is dus je reinste utopie. Althans in Brussel. Ik hoop nog voor eind dit jaar een beetje licht aan het eind van de spreekwoordelijke tunnel te zien. Lang leve mijn engelengeduld. N.v.d.r. Een duurtijd van twee tot vijf jaar is realistisch voor de meeste arbeidsrechtelijke procedures, ook in Brussel. Natuurlijk is het altijd mogelijk dat sommige procedures langer aanslepen. Dat kan met allerlei factoren te maken hebben. De rechtskundige diensten van het ACV doen al het mogelijke om procedures zo vlot mogelijk te laten verlopen. Maar elke zaak is weer anders. Als je een globale evaluatie maakt van de werking van de arbeidsrechtbanken, kan je moeilijk anders dan abstractie te maken van atypische situaties.

INB X monIqUe BrAAm

LBc-NVK- nieuws in je mailbox Via www.lbc-nvk.be kan je je inschrijven voor onze digitale nieuwsbrief. De nieuwsbrief is er meestal elke maand. Maar soms zijn er extra edities in het kader van de actualiteit. Hoe inschrijven? Surf naar www.lbc-nvk.be www.lbc-nvk.b en klik in de rechterkolom op ‘digitale nieuwsbrief van LBC-NVK’. Een gemakkelijke en snelle manier om op de hoogte te blijven van het jongste vakbondsnieuws.

Wie zijn we? Op www.lbc-nvk vind je een uitgebreid ‘Wie zijn We?’luik. Onder die rubriek stelt onze vakbond zich kort voor en lees je meer over de werking. Een greep uit ons dienstenpakket:

Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel (NVK) Bij de LBC-NVK is er een actieve en uitgebreide werking voor kaderleden. Een deel van onze website richt zich expliciet tot hooggeschoolde werknemers. Ben je lid van de LBC-NVK en werk je in een kaderfunctie? Aarzel dan niet om je via ons te registreren als kaderlid. Je krijgt dan extra informatie over specifieke kaderthema’s. Om de drie maanden valt het tijdschrift Kader in je brievenbus. Het NVK organiseert ook geregeld studieavonden of seminaries voor zijn leden. Thema’s als aansprakelijkheid, leidinggeven, beloningsvormen, intellectuele rechten, telewerken en salarisadvies pakt het NVK vakkundig aan. Bezoek de rubriek via ‘Wie zijn We?’ of gebruik de rechtstreekse url www.nvk.be, hét infopunt voor kaderleden.

centrum voor Loopbaanontwikkeling (cLO) Wil je grondig nadenken over je toekomstplannen? Heb je het gevoel dat je talenten op je werk niet genoeg aan bod komen? Ben je op zoek naar een goed evenwicht tussen werk en privé-leven? Het Centrum voor Loopbaanontwikkeling van de LBC-NVK geeft je de kans om onder professionele begeleiding na te denken over je job, je loopbaan, opleiding en de plaats van werk in je leven. LBC-NVK-leden kunnen gratis een startbijeenkomst bijwonen en/of een traject volgen. Kijk onder ‘Wie zijn we?’ of surf naar www.loopbaanontwikkeling.be.

ENtER: jongerenlidmaatschap van AcV (LBc-NVK) Het ACV geeft jongeren, studenten en schoolverlaters in wachttijd vanaf 15 jaar tot en met 25 jaar een gratis vakbondslidmaatschap. Door aan te sluiten bij ENTER word je ook lid van het ACV, de grootste vakbond van België. De leden van ENTER kunnen een beroep doen op de diensten van het ACV. ENTER heeft een eigen website die je zowel onder de rubriek ‘Wie zijn We?’ kan consulteren als op www.enter.be. Bezoek de website voor meer info en handige online-tools.

LBc-NVK goes web 2.0: doe mee! - Facebook: http://fbook.me/lbc-nvk - Twitter: www.twitter.com/lbcnvk - Blogger: http://lbcnvk.blogspot.com - Picasa fotosite: http://picasaweb.google.com/lbcnvkfoto - Delicious: http://delicious.com/lbcnvk Je vindt deze links ook allemaal via www.lbc-nvk.be (klikken op de foto’s in de rechterkolom) DecemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 29

welzijn Jan Deceunynck

Welzijnszorg serveert in december ‘Soep op de Stoep’. De armoedeorganisatie vond zowat 400 organisaties bereid om verse soep te maken en die te verkopen op straat. Sociale organisaties, verenigingen, scholen en bedrijven zetten zich zo in om armoede terug te dringen. De opbrengst van de actie gaat naar armoedeprojecten in Vlaanderen en Brussel.

Janine Bischops verkoopt ‘Soep op de Stoep’ “Armoede vind ik verschrikkelijk”

ctrice Janine Bischops is als meter het gezicht van de Soep op de Stoep-actie. “Toen ze me vroegen of ik wilde meewerken, aarzelde ik geen moment,” legt ze uit. “Armoede vind ik verschrikkelijk. Het idee dat kinderen of volwassenen honger moeten lijden vind ik vreselijk. Als ik via de campagne zelfs maar één buikje van de honger red, doe ik dat met alle plezier.”

Soep met een ‘boke’ Op 4 december ging Janine plaatselijke vrijwilligers een hart de onder riem steken. Ze verkocht mee ‘Soep op de Stoep’ in plaatsen als Temse, Antwerpen en Hasselt. “Ik ben een grote soepliefhebber. Een lekker soepje, en daar dan met een boke in soppen”, watertandt Janine. “Het maakt niet echt uit welke soep het is. Zelf kook ik veel met kruiden en specerijen. Maar eigenlijk vind ik alle soepen lekker, behalve misschien ajuinsoep. Dat vind ik maar een flauw soepeke. Misschien komt het er tijdens deze actie wel eens van om zelf soep te maken op straat. Dat lijkt me een goed idee. “Het is mijn taak om met het buske te rammelen”, omschrijft Janine haar rol als meter van de actie. “Overal vertel ik waarom ik de actie steun en probeer ik mensen te overtuigen om dat ook te doen. En eigenlijk is dat heel eenvoudig. Omdat ik weet dat Welzijnszorg het ingezamelde geld goed zal besteden. Daar ben ik heel gerust in. Welzijnszorg heeft het hart op de juiste plaats.”

Cirkel doorbreken De actrice hoopt dat de campagne veel opbrengt. “De projecten van Welzijnszorg lonen echt de moeite. Ze proberen mensen uit de armoede te helpen. Ze steunen bijvoorbeeld tewerkstellingsprojecten die mensen weer aan de slag kunnen helpen. Een belangrijke stap naar een volwaardig leven. Ik ken schrijnende verhalen van kinderen die niet naar school mogen omdat ze mee geld moeten verdienen om thuis rond te komen. Ook bij ons, hé. Dan krijg je natuurlijk een vicieuze cirkel, want zonder opleiding raken die kinderen later ook niet uit de armoede. En zo gaat het maar door. Om dat te doorbreken moeten mensen aan werk geraken.” Als Bekende Vlaming krijgt Janine veel 30 ons recht

vragen om acties en campagnes te steunen. “Heel vaak wil ik dat eigenlijk ook wel doen. Maar ik moet er wel tijd voor hebben. Ook deze keer voel ik me schuldig omdat ik niet méér kon doen door tijdsgebrek. Er zijn de opnames van Thuis, ik zit volop in de repetities voor een nieuwe theatervoorstelling en ik werd dan ook nog eens ziek. Ik had liever meer tijd gehad om mijn schouders onder deze actie te zetten. In de komende weken hoop ik nog iets extra’s te doen. Misschien ga ik wel met de collectebus rond in mijn eigen straat of bij mijn collega’s.” Als je Janine of andere actievoerders op de stoep tegenkomt, aarzel dan niet om een kop soep te kopen. Je houdt er gegarandeerd een warm gevoel aan over. Meer info op www.soepopdestoep.be.

Welzijnszorg haalt mensen uit de kou De vzw Welzijnszorg knokt tegen armoede en uitsluiting in Vlaanderen en Brussel. Iedereen heeft recht op een veilige woning, een fatsoenlijke job, een waardig inkomen en een goede gezondheidszorg. Toch blijven heel wat kinderen, jongeren en volwassenen in de kou staan. Daarom steunt Welzijnszorg armoedeprojecten en trekt de organisatie politici aan de mouw als de rechten van sociaal kwetsbare mensen op de helling komen te staan. Verder bouwt Welzijnszorg via de Welzijnsschakels overal in het land plaatselijke vrijwilligersgroepen uit die armoede in de praktijk bestrijden. ‘Soep op de Stoep’ vindt elk jaar in december plaats. De meest uiteenlopende vrijwilligers maken deze actie mogelijk. Sommigen komen uit het onderwijs, de jeugdbeweging of een plaatselijke vereniging. Anderen werken in een bibliotheek, een OCMW, een Wereldwinkel of een cultureel centrum. Nog anderen behoren tot een parochiale werkgroep of zijn gewoon geëngageerde collega’s die samenwerken in een bedrijf. Met ‘Soep op de Stoep’ wil Welzijnszorg een traditie creëren. Armoede is een structureel probleem dat blijvende aandacht verdient. Door elk jaar in december een warm gebaar te maken, help je mensen die in armoede leven op weg naar een beter leven in onze maatschappij.

ONS REcHt VERANTWOORDELIJ KE UITGEVER: Marc WEYNS

Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen HOOFDREDACTEUR: Denis BOUWEN REDACTIESECRETARIS: Jan DECEUNYNCK VORMGEVING: Peer DE MAEYER DRUKKERIJ : Corelio Printing REDACTIE EN ADMINISTRATIE: Sudermanstraat 5- 2000 Antwerpen Tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

LBc-NVK-SEcREtARIAtEN • 9300 AALst, Hopmarkt 45 Tel. 053/73.45.20, Fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be • 2000 AntwerPen, Nationalestraat 111-113, Tel. 03/222.70.00, Fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • 8000 BrUGGe, Oude Burg 17 Tel. 050/44.41.66, Fax 03/220.88.04 lbc-nvk.brugge@acv-csc.be • 1000 BrUsseL, Pletinckxstraat 19 Tel. 02/557.86.40, Fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • 9200 DenDermonDe, Oude Vest 146 Tel. 052/25.95.60, Fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be • 9000 Gent-eekLo-ZeLZAte, Poel 7 Tel. 09/265.43.00, Fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be • 1500 hALLe, Vanden Eeckhoudtstraat 11 Tel. 02/557.86.70, Fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • 3500 hAsseLt, Mgr. Broekxplein 6 Tel. 011/29.09.61, Fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • 8900 IePer, St. Jacobsstraat 34 Tel. 059/34.26.40, Fax 03/220.88.10 lbc-nvk.ieper@acv-csc.be • 8500 kortrIJk, President Kennedypark 16D Tel. 056/23.55.61, Fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk@acv-csc.be • 3000 LeUVen, L. Vanderkelenstraat 32 Tel. 016/21.94.30, Fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • 2800 mecheLen-rUPeL, Onder den Toren 5 Tel. 015/28.85.65, Fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • 8400 oostenDe, Kan. dr. L. Colensstraat 7 Tel. 059/55.25.54, Fax 03/220.88.15 lbc-nvk.oostende@acv-csc.be • 9700 oUDenAArDe, Burgschelde 5 Tel. 053/73.45.25, Fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • 8800 roeseLAre, H. Horriestraat 31 Tel. 051/26.55.44, Fax 03/220.88.17 lbc-nvk.roeselare@acv-csc.be • 9100 sInt-nIkLAAs, H. Heymanplein 7 Tel. 03/760.13.40, Fax 03/220.88.18 lbc-nvk.sint-niklaas@acv-csc.be • 2300 tUrnhoUt, Korte Begijnenstraat 20 Tel. 014/44.61.55, Fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • 1800 VILVoorDe, Toekomststraat 17 Tel: 02/557.86.80, Fax: 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be ALGemeen secretArIAAt 2000 AntwerPen, Sudermanstraat 5 Tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 e-mail: lbc-nvk@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

Walter haat ’s avonds de dingen wALter

Ik checkte het ook bij een paar normale mensen en ik ben gelukkig niet de enige, anders zouden er de dag na dit stukje misschien wel twee Broeders van Liefde met een dwangbuis aan mijn voordeur komen kloppen, maar ik voel me de laatste tijd behoorlijk dwarsgezeten door levenloze voorwerpen. Zaken, zogezegd. Marc groet ’s morgens de dingen, maar mij werken ze sinds kort alleen maar op mijn zenuwen. Snapt u wat ik bedoel? Alsof het nog niet erg genoeg is dat ik op de autoweg ingehaald word door mensen, op straat uitglijd over natte flora of vanuit een aquarium raar word aangestaard door kreeften in de viswinkel, zijn nu ook de levenloze voorwerpen aan een offensief begonnen om me uit mijn hum te krijgen. Daarnet nog. Ik hang mijn kamerjas aan een haakje en prompt glijdt hij er af en valt op de grond. Kijk, dat kunnen we natuurlijk niet hebben. Ik ben een drukbezette man en heb wel wat beters te doen dan me bezig te houden met kledingstukken die hun plaats niet kennen. Het ding wordt opgeraapt, even op armlengte gehouden en met ingehouden woede bekeken. Zodat het beseft dat ik het lang geleden met mijn eigen centen kocht en dus rechtmatig

kan beslissen over leven en dood. Pas dan ram ik de jas met een nijdige schok terug over zijn haak, zodat het lusje nét niet scheurt. Het incident is gesloten, maar laat het vooral geen twee keer gebeuren of hij gaat voorgoed naar de kringloopwinkel. Mij een zorg dat die stomme jas dan terechtkomt bij mensen die eiwit op zijn revers morsen en hun mond afvegen aan zijn mouw. Dat hij dààr dan maar eens van een kapstok valt, hij zal nogal wat beleven.

Ongemanierd bord En dat vallen is nog het ergste niet. Er glijdt wel eens meer een boek van een nachtkastje of een sleutelbos van de tafel. Oké, daar kunnen we dan min of meer mee leven, zolang de dingen het niet met opzet doen of in stukken vaneen vallen, zoals onlangs een ongemanierd bord met nog een klieder spaghetti op het vasttapijt. Maar er zijn ook vensterramen die op eigen initiatief, zonder mijn toestemming dus, openzwaaien en waar ik dan met mijn hoofd tegen aan knal. Op zo’n moment ga ik over de rooie. Dat is om herrie vragen, zoiets moet zo’n voorwerp toch beseffen. Er is één raam, in een vorig huis, dat het wel uit zijn stomme vensterkop zal laten om nog eens zo’n fantasietje uit te halen. Terwijl ik met mijn ene hand nog de pijnlijke plek op mijn voorhoofd stond weg te wrijven, pakte ik het ding ijzig kalm beet en dreunde het met al mijn mensenkracht terug in zijn raamkonijn. Alle vensterglas gebroken natuurlijk en bijna

mijn polsslagader overgesneden, maar het moest gewoon gebeuren. Als je een voorwerp niet meteen laat zien wie de baas is, lopen ze de volgende keer met je weg.

Streng en meedogenloos Ik treed dus streng en meedogenloos op tegen pennen die lekken (in tweeën breken), gasrekeningen die zich verstoppen in een boek (kapotscheuren), bijlagen van de krant die niet op hun plaats zitten (ongelezen in de open haard) en waterglazen waar ongevraagd een kalkaanslag in verschijnt (verfborstels in uitspoelen). Strikt genomen wind ik me zelfs op over het stof dat zonder permissie zomaar op de kasten valt, alsof de dienstencheques voor mijn poetshulp op mijn rug zouden groeien. Maar het allerkwaadst word ik toch over voorwerpen die op eigen houtje beslissen niet meer mee te doen, uitgerekend op momenten dat de homo sapiens sapiens ze dringend nodig heeft. Wat denkt zo’n auto eigenlijk wel, of zo’n gloeilamp, of zo’n kurkentrekker, of zo’n hemdsknoop die van je boord springt, enkele minuten voor je op een chique receptie wordt verwacht? Is er dan echt geen hiërarchie meer in de natuur? en zo’n hoofdlettertoets van een pc, die vindt dat hij zich niet lang hoeft ingedrukt te houden bij het begin en het einde van een zin, DAAR MAKEN WE GVD TOCH OOK GAUW KORTE METTEN MEE!!!

DecemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 31

?????