Ons Recht - september 2009

ONS RECHT

113DE JAARGANG NUMMER 8 SEPTEMBER 2009

maandblad van de landelijke bediendencentrale 路 nationaal verbond voor kaderpersoneel

BIBBErEN BIJ OpEL

漏 FOTO: BELGA

VlaaNDEREN STaaT buiTENSPEl

VLAAMSE VREDESWEEK

HEIMWEE NAAR HET GROTE PHILIPS

VAKBONDSWERK BIJ IKEA

CRISIS IN ANTWERPSE HAVEN

15

16

20

28

inhoud Standpunt Industrie Integratie Met vereende krachten Generatiearmoede Tussen wal en schip Sectornieuws Sectornieuws Sociaal overleg Naar school Internationaal Over de grenzen Campagne Industrie Arbeids-gericht

Geen doemdenken maar doedenken Zware donderwolken boven Opel-fabriek in Antwerpen Telecomgroep Belgacom haalt buit binnen Lidmaatschap LBC-NVK is doordachte investering Met wat hulp raak je vroeg of laat uit de krabbenmand Cao 32bis, te nemen of te laten?

Wachten op cao in voeding Eindejaarspremie ook voor uitzendkrachten Vijandige sfeer krijgt bonden niet klein bij Hansen Transmissions Democratisering onderwijs: de weg is nog lang Zomerschool brengt jonge vakbondslui uit heel Europa samen

3 4 6 7 8 9 10 10 11 12 13 14

Opwarming aarde leidt tot meer spanningen en conflicten Elektronicareus Philips doekt ene na andere vestiging op

15 16 18

Regels naleven valt IP Globalnet moeilijk Filipijnen, paradijs of land met veel ongelijkheid?

“Vakbondswerk betekent gelijkheid voor iedereen” Rapporten financiële sector vergeten werknemers Arktos werkt met jongeren die steekje laten vallen Crisis in autosector zadelt Aleris met zware kater op Loopbaanontwikkeling, ook iets voor jou?

19 19

Engagement Financiën Jongeren Sociaal overleg

20 22 23 24 25

In de marge Film & boek Haven Inbox De lezer schrijft Uitbetaling vakbondspremie Indexaanpassingen Achterklap Vanmol

25 26

Crisis doet haven van Antwerpen veel pijn

28 29 30 30 30 31 32

© foto: daniël rys

Mensen in generatiearmoede lijken in een krabbenmand te zitten. Ze doen alle moeite van de wereld om uit die mand te klimmen. Altijd opnieuw gebeurt er wel iets waardoor ze weer naar beneden tuimelen. Ons Recht sprak met Guy Didelez, één van de auteurs van een boek over een gezin in generatiearmoede. · p. 8

???. · p. ??

???. · p. ??

???. · p. ??

vi 2 ons recht | 113de jaargang | JULI-AUGUSTUS 2009

Geen doemdenken maar doedenken

Wij willen net klemtonen leggen die je bij anderen weinig of niet hoort.

De vinger aan de pols houden. Desnoods de vinger op de wonde leggen.

kosten geld. Ze moeten ook gefinancierd worden.

Waarom niet kiezen voor een weg die eenvoudiger en solidairder is en de wettelijke pensioenen optrekken? Daarover hoor je de politiek nauwelijks.

Begerige ogen loeren naar de sociale zekerheid. Daar valt best te besparen, verkondigen sommigen. De wettelijk bepaalde groeinorm voor de gezondheidssector moet worden herzien, klinkt het. Waarom?

Om een goed collectief systeem te vervangen door een selectievere gezondheidszorg? Moeten we naar meer privé-gezondheidsverzekeringen? En wie wordt daar weer beter van?

September is traditioneel een maand van terugblikken en vooruitkijken. Je blikt terug op de periode van betrekkelijke rust die de vakantie hopelijk was. En je kijkt vooruit en begint aan iets nieuws, ook al kan dat weer aanknopen zijn bij wat was. Een nieuw werkjaar, een nieuw schooljaar. Het nieuwe werkjaar kondigt zich anders aan dan in 2008.

I

n september 2008 moest de financiële crisis nog bijna ‘uitbreken’. Een jaar later zitten we nog volop in de onzekerheid. Veel werknemers zijn ongerust over hun job en hun inkomen. Er zijn echte of vermeende signalen die aangeven dat ‘het ergste voorbij is’. Die tekenen nemen niet weg dat er flink wat slachtoffers vielen onder de werknemers. Mensen voor wie de onmiddellijke toekomst er vaak niet zo rooskleurig uitziet.

Slechts weinigen hebben het gevoel dat alle leed al geleden is. De ‘goed nieuws’-boodschappen van de bankiers laten een zure nasmaak na. Van de overheid kregen de banken veel geld om hun voortbestaan te garanderen. Centen van de gemeenschap, bijeengebracht door belastingbetalers. De trouwste belastingbetalers zijn de werknemers. Het is dan ook wraakroepend dat het aangekondigde herstel al meteen eurotekens doet opflikkeren in de ogen van aandeelhouders.

De spaarder, die ook moest worden beschermd, staat ondertussen nergens. Hij krijgt een spaarrente die belachelijk laag is.

Eind 2008 en daarna lukte het de overheden op nachtelijke vergaderingen snel om extra miljarden euro’s voor het bankwezen te vinden. Zoveel maanden later is het ondenkbaar de rekening hiervoor naar de werknemers door te schuiven.

Niet alleen voor wie nog aan de slag is, geldt weinig reden tot optimisme. Wie van een uitkering moet leven, zit ontegensprekelijk ook in lastige papieren.

De Belgische pensioenen zijn betrekkelijk laag. Ze bieden hoe langer hoe minder een normaal, menswaardig inkomen.

Pensioensparen Als het ACV pleit voor een aanpassing van het belastingregime voor pensioensparen, is dat een erg bewuste vraag naar een ernstig debat. Je kan niet blijven zeggen dat de wettelijke pensioenen te klein zijn en tegelijkertijd mensen via belastingvoordelen ertoe verleiden of bijna verplichten om maar zelf voor hun pensioen te sparen. Zulke belastingvoordelen

© foto: daniël rys

standpunt.

ferre wyckmans · algemeen secretaris

Werkloosheidsgeld De afscheidnemende administrateur-generaal van de RVA, Karel Baeck, vindt de werkloosheidsuitkeringen in ons land veel te laag. Enige reactie van de regering gehoord? Neen. En dat ligt niet aan de vakantie.

Laat er geen misverstand over bestaan. Bij de start van het nieuwe werkjaar voor de vakbond wil de LBC-NVK zich niet pessimistisch of lijdzaam opstellen. Wel integendeel. Wij willen net klemtonen leggen die je bij anderen weinig of niet hoort. De vinger aan de pols houden. Desnoods de vinger op de wonde leggen.

Alles wijst erop dat zo’n aanpak méér dan nodig is.

De vakbond is niet blind voor de problemen. Maar de problemen maken ons evenmin blind voor de sociale oplossingen die wij voorstaan. Besparingen in de sociale sector draaiden nog nooit in het voordeel van de zwakkeren uit. Beschermingsmaatregelen zijn nooit nodig voor de economisch sterksten.

Maar wel onontbeerlijk voor wie het zonder die solidaire extra’s niet redt.

De vakbond kent zijn geschiedenis en heeft veel ervaring met sociale strijd. Ervaring die van pas komt als het nodig is. Dat zal bij het begin van het politieke jaar gauw blijken. Uitgerust als we zijn tijdens de vakantie – ook een resultaat van de strijd van de vakbond – blijven we erg alert. n SEPTEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 3

Zware donderwolken boven Opel-fabriek in Antwerpen Vlaamse regering lijkt te berusten

Marc Van Thielen

Boven de Opel-fabriek in Antwerpen hangen zware donderwolken. Er is onomwonden sprake van de mogelijke sluiting van de vestiging. De dreiging van een sluiting is niet nieuw. In april 2007 kondigde General Motors Europe aan dat de Belgische fabriek de nieuwe Opel Astra niet zou mogen assembleren. Sindsdien baadde de fabriek in een crisissfeer. Welke auto’s zullen er dan nog wel van de band rollen en in welke volumes? Hoe ziet de toekomst eruit voor de fabriek? En wat zal er gebeuren met de jobs?

E

ind 2005 begon al de voorronde van het selectieproces voor de toewijzing van de nieuwe Astra-modellen aan de assemblagefabrieken. GM Europe selecteerde een aantal kanshebbers in diverse Europese landen en schotelde hen een ‘verlanglijstje’ voor. Fabrieken die aan de opgelegde voorwaarden voldeden, mochten naar de eindronde. De autobouwer drong vooral aan op loonmatiging en op 4 ons recht | 113de jaargang | september 2009

een verregaande flexibiliteit, weliswaar zonder extra loonkosten.

De constructeur hanteerde een verdeel-enheers-strategie, iets wat wel vaker gebeurde.

Maar de Europese vakbonden probeerden die strategie te counteren door onderling overleg.

Ze zochten naar een gezamenlijk antwoord en konden daarbij rekenen op de coaching van de Europese Metaalbewerkersbond (EMB).

Voor een deel boekten de bonden succes met hun gezamenlijke aanpak. Er werd een raamakkoord afgesloten over de toewijzing van de productie van de nieuwe Astra. Antwerpen viel buiten de prijzen. Maar GM Europa beloofde wel dat de vestiging bleef bestaan met een assemblage van genoeg betekenis. Aan beloftes en toezeggingen van GM hangen altijd voorwaarden vast. Veel hangt af van ‘de markt’ en de bedrijfsresultaten.

Terreinwagens Het plan was om Opel Antwerpen twee, mogelijk zelfs drie SUV-modellen te laten maken.

SUV’s zijn in feite sportieve terreinwagens.

GM kan zijn SUV’s net zo goed in Azië laten bouwen. Dus moest Antwerpen concurreren met de Aziatische bedrijven.

Om de terreinautomodellen binnen te halen, moest Antwerpen net zo goed inspelen op een

verlanglijstje van de groep. GM liet studiewerk uitvoeren en maakte plannen om de vestiging aan te passen aan de nieuwe producten. Maar een definitieve toewijzing van SUV’s bleef uit.

Ondertussen was ‘downsizing’ wel het ordewoord bij Opel Antwerpen: de fabriek werd afgeslankt. Antwerpen maakte nog kans op een jaarlijks productievolume van 80.000 tot 120.000 auto’s. Ruim de helft minder dan de bestaande productiecapaciteit. Er zou dus veel te veel personeel zijn.

De vraag naar het oude Astramodel liep terug en GM Europe verschoof volumes van de ene naar de andere fabriek. De fabriek kondigde een herstructurering met collectief ontslag aan. Tijdens de overlegfase trok de directie die operatie in om ze te vervangen door een nog erger scenario. Tussen september 2007 en juni 2008 zouden zo’n 1.800 arbeiders en bedienden moeten vertrekken.

Onder druk van de vakbonden aanvaardde de fabriek om het drieploegenstelsel te behouden. De bonden verwezen naar de beloofde productie van SUV’s. Maar enkele maanden later nam de directie al weer een andere houding aan en schafte ze de nachtploeg af. Naar verluidt een tijdelijke maatregel.

De financiële crisis en de daaropvolgende algemene economische recessie deden de verkoop

industrie

© foto: belga

Autobouwers werkten zichzelf in nesten

van nieuwe auto’s nog meer zakken. Almaar vaker doken in de media onheilspellende berichten op over de financiële situatie bij het Amerikaanse moederbedrijf General Motors.

Zelfstandige toekomst Het moederbedrijf liet zich beschermen tegen zijn schuldeisers. De Europese poot van GM werd voor een stuk verzelfstandigd. GM Europe wilde niet worden meegesleurd in de val van de Noord-Amerikaanse activiteiten. De Europese activiteiten werden in een tijdelijke constructie ondergebracht. In afwachting van een deal met een overnemer die de zelfstandige toekomst van GM Europe moest garanderen.

Er is veel geld nodig om de Europese activiteiten voor de ondergang te behoeden. Geld van de overheid en van privé-investeerders. Wie is bereid GM Europe over te nemen? Tegen welke prijs? Met welk bedrijfsplan? En welke overheden willen centen op tafel leggen om Opel en GM Europe te helpen redden? Het Italiaanse Fiat, het Canadees-Oostenrijkse Magna, RHJ International en de Chinese autobouwer BAIC tonen stuk voor stuk interesse. Er is veel media-aandacht. De belangen zijn groot. Ieder speelt zijn spel. Politici willen niet graag stemmen kwijtspelen en nemen hun verantwoordelijkheid op.

Natuurlijk is er de financiële en economische crisis. Maar de echte oorzaken van de problemen bij GM en andere internationaal actieve autobouwers zijn ouder dan de recente crisis. De loonkosten zijn niet het essentiële probleem, hier niet en ook in andere landen niet. Het waren de autoconstructeurs zelf die zich in nesten werkten.

De constructeurs deden enorme investeringen en creëerden zo een gigantische overcapaciteit. Ook toen dat al overduidelijk was, bleef General Motors naarstig zijn capaciteit opvoeren. Het concern deed overnames in Oost-Europa en Azië en sloot joint ventures af. Elders in Europa deed de groep dan weer fabrieken dicht.

Binnen Europa zijn er zeker verschillen in loonkosten tussen de diverse assemblagebedrijven. Fabrieken met hoge loonkosten compenseren hun handicap behoorlijk door andere troeven: de productiviteit, de flexibiliteit, de geleverde kwaliteit, de aanwezigheid van toeleveranciers, de knowhow en vaardigheden van werknemers, de aanwezige infrastructuur en de logistieke mogelijkheden.

Loonkosten vormen nog geen 15 procent van de totale kostprijs van een auto. Als Opel Antwerpen de nieuwe Astra niet kreeg, was dat te wijten aan heel andere overwegingen.

Van een derde SUV-model voor Antwerpen is dan niet veel sprake meer. Plannen om de fabriek aan te passen zijn al vroeger opgeborgen.

De directie praat nog vooral over besparingen die vlug kunnen renderen. Arbeiders worden economisch werkloos. En de bedienden krijgen de vraag af en toe thuis te blijven, met slechts een deel van hun loon.

Inleveren Eén ding is gebleven, het aloude verlanglijstje.

Maar het lijstje ziet er nu een beetje anders uit.

Nu moeten de werknemers van GM Europe samen genoeg besparingen realiseren om Magna of andere kandidaat-overnemers te verlekkeren. Inleveren is meer dan ooit de boodschap.

Niets blijft buiten schot: basislonen, premies, vakantiegeld, eindejaarspremies, loonindexering, arbeidsduur, snipperdagen, zelfs verworven pensioenrechten.

Dat alles zonder enige toezegging van GM Europe of de kandidaat-kopers. In de plannen van de overnemers is nog nauwelijks sprake van Antwerpen. Het Amerikaanse moederbedrijf GM en zijn bondgenoten bij GM Europe willen Antwerpen al langer opdoeken. RHJ International, een vehikel van de Amerikaanse investeerder Ripplewood, maakt er geen geheim van dat het de Belgische fabriek wil sluiten. Magna

Nog altijd is Antwerpen één van de best presterende fabrieken.

Realisme Naast het probleem van de overcapaciteit kan je niet kijken. Een nieuw, gezond GM Europe zal moeten uitgaan van een aangepast en realistisch bedrijfsplan. Ondanks moeilijke omstandigheden schaarden alle bonden in Europa zich achter het standpunt dat alle fabrieken moeten open blijven. De werknemers zijn bereid de lonen te matigen en constructief mee te werken. Maar ze geven geen blanco cheque. In ruil voor hun inspanningen eisen de werknemers garanties voor duurzame jobs. Het gaat niet op alle loon- en arbeidsvoorwaarden onderuit te halen en tegelijkertijd duizenden banen te schrappen.

Maar met wie moet je nu onderhandelen?

De naam van de overnemer van GM Europe is nog altijd niet definitief bekend. En de bestuurders van GM Europe verschillen onderling van mening. De verre aandeelhouders in het land van Uncle Sam liggen niet wakker van de belangen van de Europese werknemers.

Toch geven de vakbonden zich niet gewonnen. Het blijft de moeite en onze eerste opdracht om te vechten voor elke job en voor behoorlijke loon- en arbeidsvoorwaarden.

Waardig werk dus, hier en elders.

houdt zich wat op de vlakte maar weet ook niet goed wat het met de fabriek aan moet. Fiat en BAIC doen niet meer mee aan de race.

Het blijft dus bang afwachten. De nieuwe raad van bestuur van GM in Detroit zal de uiteindelijke beslissing nemen. Zij bepaalt wie de Europese activiteiten mag overnemen. Het spel wordt hard gespeeld. De overblijvende kandidaten worden zoveel mogelijk tegen elkaar uitgespeeld. Duitsland houdt veel overheidssteun achter de hand en heeft daardoor ook een stem in het debat.

Europa slaagde er niet in het dossier GM Europe naar het Europese niveau te tillen. Ondanks inspanningen van de betrokken lidstaten, met uitzondering van Duitsland. De Vlaamse regering deed vooral voor de verkiezingen van 7 juni 2009 moeite om Opel Antwerpen te redden.

Na de verkiezingen kreeg de vorming van een nieuwe regering voorrang. En nu lijkt Vlaanderen te berusten in wat er komen gaat.

De ontknoping nadert in het Opel-dossier. Zal Magna, samen met de Russische staatsbank Sberbank, Opel overnemen? Of kiest GM ervoor om Opel dan toch niet te verkopen? “Wij willen de best mogelijke toekomst voor Opel en zijn zustermerk Vauxhall verzekeren”, zeggen ze in Detroit. n SEPTEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 5

integratie

O

p zich is het niet raar dat een onderneming haar structuur af en toe aanpast. Het management en de aandeelhouders van Belgacom worden zeker niet slechter van de reorganisatie.

Voor ons cliënteel zal de toekomst meer duidelijkheid brengen, verkondigde topman Didier Bellens eind juli. Maar voor de werknemers en hun vertegenwoordigers is de operatie nefast.

In 2008 was er bij Belgacom al een eerste vorm van integratie. Zowat 350 bedienden van de staf- en ‘support’-diensten uit de diverse filialen werden toen opgenomen in de Belgacom-structuur.

De onderhandelingen over de totale integratie duurden zo’n 24 maanden. Medewerkers intern overhevelen is bij Belgacom niet eenvoudig. Belgacom is een vennootschap naar publiek recht, terwijl de dochters bedrijven naar privaat recht zijn. In beginsel gebeuren overhevelingsoperaties volgens de voorwaarden uit cao 32 bis. Maar een vennootschap naar publiek recht valt niet onder de cao-wetgeving. Dus was het zoeken naar andere regels. Belgacom beroept zich daarom op een Europese richtlijn.

Je kan je de vraag stellen waarom er twee jaar lang moest worden onderhandeld over de integratie.

Het vergde 19 maanden om de Belgacom-directie te doen aanvaarden dat ze voor de dochters naar privaat recht moest onderhandelen met de werknemersvertegenwoordigers, al dan niet geholpen door hun vrijgestelden.

De directie stelde geplande besprekingen altijd opnieuw uit en lapte geregeld gemaakte afspraken aan haar laars.

‘Te dicht bij personeel’ Volgens het management stonden de vrijgestelden en hun afgevaardigden te dicht bij de werknemers. “Tijdens onderhandelingen kunnen ze geen afstand nemen van emotionele factoren”, klonk het. De vakbonden moesten zich persoonlijk tot de voorzitter van de raad van bestuur – Theo Dilissen – richten om nog op de valreep de betrokken medewerkers te kunnen consulteren over de cao-inhoud.

Telecomgroep Belgacom haalt buit binnen

Directie zet militanten uit dochterbedrijven buitenspel

De telecomgroep Belgacom pakte op een buitengewone ondernemingsraad in de zomer uit met een beslissing die al anderhalf jaar in de sterren geschreven stond. Op 1 januari 2010 gaan de dochters Proximus, Skynet, Telindus en Telindus Sourcing – samen goed voor zo’n 2.600 personeelsleden – helemaal op in het moederbedrijf Belgacom. Voor het personeel en zijn vertegenwoordigers is dat een ware nachtmerrie.

Verleden jaar lukte het een tamelijk goede cao af te sluiten. Maar de inhoud daarvan mocht geen precedent zijn voor de toekomst, onderstreepte de directie. Voorzitter Dilissen, algemeen directeur Bellens en personeelsdirecteur Astrid De Lathauwer wilden de afspraken nooit persoonlijk ondertekenen. Naar verluidt ‘om juridische redenen’. Dilissen, Bellens en De Lathauwer wisten perfect wat ze nog in hun mouw hadden zitten.

Meer dan een jaar geleden kregen de bonden van insiders te horen dat Belgacom aanstuurde op een complete integratie per 1 januari 2010. De directie wilde alles in het grootste geheim voorbereiden.

Niet toevallig viste het management precies uit wanneer de vrijgestelden van de bonden met vakantie zouden zijn.

6 ons recht | 113de jaargang | september 2009

‘Big Bang’ In de zomer volgde dan de ‘Big Bang’. Niet toevallig wanneer er weinig vakbondsafgevaardigden aanwezig waren, vrijgestelden in het buitenland vertoefden en juristen moeilijk bereikbaar waren.

Op 31 juli meldde Belgacom dat het vanaf 3 augustus diverse buitengewone ondernemingsraden wilde bijeenroepen. Met als doel de informatie- en consultatieronde tegen 14 september af te ronden. In de vakbondsdelegaties van de dochterbedrijven zou niets meer worden besproken.

Vanaf januari 2010 is de rol van de filiaalmilitanten met een mandaat uitgespeeld, gaf de directie te kennen. Die militanten zullen dus niks meer te zeggen hebben over belangrijke besprekingen die

© foto: belga

Robert Veekman

in januari starten. Besprekingen over functies en loon- en arbeidsvoorwaarden. Ter compensatie beloofde Belgacom wel dat alle militanten uit de filialen hun bescherming zouden behouden. Of die belofte veel waard is?

Voor de militanten is de aanpak van de groep een grove belediging.

Alsof zij zich alleen engageren om persoonlijk beschermd te zijn.

Terwijl net zij de voorbije maanden geregeld hun nek uitstaken voor het personeel.

Waarschijnlijk vindt Belgacom het lastig dat er zoveel ACV-militanten zijn die in de bres springen voor hun collega’s. Hoe dan ook, het dreigt een chaotische herfst te worden bij de groep. n

met vereende krachten Marc Weyns

Het sociaal overleg verloopt spontaan en vlekkeloos. Alle werknemers doen in optimale omstandigheden hun werk. Ze genieten respect en krijgen het deel van de koek waarop ze recht hebben. Die utopische wereld is nog heel ver weg. Veel ondernemingen lanceren halsoverkop plannen, al dan niet terecht omdat ‘de crisis’ zoiets oplegt. De utopie lijkt dus nog verder weg dan ooit. Vakbonden zijn broodnodig om de belangen van werknemers te behartigen. Lid zijn is een slimme investering.

Lidmaatschap LBC-NVK is doordachte investering Gevarieerde service voor al onze leden

D

e LBC-NVK is een grote vakbondscentrale. Ze doet erg veel om de werknemersbelangen te verdedigen. De centrale behartigt zowel individuele als collectieve belangen.

Het collectieve vakbondswerk gebeurt in de ondernemingen en de bedrijfstakken. Op Vlaams, Brussels, federaal, Europees en internationaal vlak. Kijk naar wat de LBC-NVK allemaal doet om voor alle werknemers cao’s met degelijke loon- en arbeidsvoorwaarden af te dwingen.

De centrale gebruikt haar invloed om de bestaande wetgeving te verdedigen en verbeteren. Ze staat op haar strepen wanneer de gemaakte afspraken met de sociale partners niet worden nageleefd. Rechtstreeks of via het ACV neemt de LBC-NVK deel aan alle sociaaleconomische overlegforums. Bijvoorbeeld de paritaire comités, de Nationale Arbeidsraad, de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) en de Sociaal-Economische Raad voor Vlaanderen (SERV).

Samen sterk In het sociaaleconomisch bestel bestaan er geen cadeaus. Een vakbond moet sterk staan om zijn invloed te doen gelden. Daarom is het erg belangrijk dat zoveel mogelijk werknemers zich solidair opstellen door lid te zijn van de vakbond.

Soms moet een vakbond ook actie voeren. Altijd op een verantwoorde manier en zonder te overdrijven. Sociale actie voeren is een belangrijke troef. Neem die troef weg, en je zal zien dat werknemers almaar vaker in het hoekje belanden waar de klappen vallen.

Voor de LBC-NVK is het even belangrijk om op te komen voor individuele belangen van leden. Daarom zijn er ook 18 LBC-NVK-secretariaten in steden in Vlaanderen en in Brussel.

Op de voorlaatste pagina van elk Ons Rechtnummer vind je alle adressen, telefoonnummers en e-mailadressen.

Secretariaten Bij elk secretariaat kan je aankloppen met vragen over je werksituatie. Over het loon, de arbeidsduur, de vakantiedagen, het vakantie-

geld, tijdskrediet, educatief verlof, ontslag, brugpensioen en noem maar op.

Zijn er problemen met je werkgever? Dan heb je als lid recht op bijstand van een klachtenbehandelaar of een vakbondssecretaris. Indien nodig komt de LBC-NVK tussenbeide bij de werkgever. Als het echt niet anders kan, volgt een procedure bij de arbeidsrechtbank.

De LBC-NVK maakte met het ACV en het ACW afspraken over een taakverdeling. De belangenverdediging van leden in de arbeidsrelatie met de werkgever is het specifieke terrein van de LBC-NVK. Vragen over de sociale zekerheid zijn eerder bestemd voor de ACV-verbonden. Voor pensioenen kunnen leden terecht bij het ziekenfonds CM. In de periode van de belastingaangiftes kan je vragen voorleggen aan de ACV- of ACW-verbonden.

Alle dienstverlening van het ACV en ACW opsommen is hier niet mogelijk. Meer informatie daarover vind je geregeld in het blad Visie.

Enkele onderdelen van de LBC-NVK-service verdienen bijzondere aandacht. De loopbaanbegeleiding, de berekeningsprogramma’s en het loonadvies.

Loopbaanbegeleiding De loopbaan van een werknemer gaat niet altijd over rozen. Soms wil een werknemer wel eens grondiger nadenken over zijn toekomst.

Misschien kan hij zijn talenten niet genoeg

ontplooien in zijn job. Soms is hij de controle wat kwijt. Af en toe is het evenwicht tussen werk en privé-leven zoek.

Het Centrum voor Loopbaanontwikkeling (CLO) geeft professionele begeleiding aan werknemers met zulke problemen. Meer informatie vind je op www.loopbaanontwikkeling. be. Bellen kan naar 03 / 220 89 50. En e-mailen is mogelijk via loopbaancentrum@acv-csc.be.

Berekeningsprogramma’s Er is ook de digitale dienstverlening via onze berekeningsprogramma’s. Op www.lbc-nvk.be staat veel informatie met tal van berekeningsprogramma’s (brutoloon & nettoloon, tijdskrediet, belastingen, opzeggingstermijnen enzovoort). Soms is de informatie alleen voor leden. Die moeten zich wel even registreren.

Op de website lees je hoe de registratie precies gebeurt.

Loonadvies Via www.lbc-nvk.be kunnen leden ook een persoonlijk loonadvies vragen. Dat kan bijvoorbeeld nuttig zijn bij een sollicitatie. Tik het trefwoord ‘salarisadvies’ in en je belandt op de juiste pagina. Speciaal voor pas afgestudeerde jongeren, al dan niet leden, is er de dienst ‘startersloon’. Jongeren maken zo kennis met de vakbond en krijgen advies dat van pas komt bij hun eerste sollicitatie. n SEPTEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 7

generatiearmoede Denis Bouwen

In een krabbenmand zitten. Alle moeite van de wereld doen om eruit te klimmen.

En toch altijd weer om één of andere reden naar beneden tuimelen. Dat is wat nogal wat mensen in armoede in hun leven ervaren. Guy Didelez en Lieven De Pril schreven een aangrijpend, romantisch, soms zelfs humoristisch verhaal over Emilie, Nico en hun kinderen. Een gezinnetje dat langzaam maar zeker uit de mand klautert.

G

Er is een uitweg uit leven in armoede

willen met het boek ook het brede publiek aanspreken.”

van generatiearmoede. Terwijl je Nico kan beschrijven als een nieuwe arme.”

ONS RECHT: Vanwaar kwam het idee voor dit boek?

ONS RECHT:

“Uitgeverij Manteau deed me het voorstel om een waar gebeurd verhaal over verborgen armoede tot een boek te verwerken.

Welzijnswerker Lieven De Pril had al een ruw manuscript van zo’n 100 bladzijden klaar. Ik moest er een echt boek van te maken. Ik voerde veel gesprekken met Emilie en Nico, zoals we het paar in ons boek noemen. Samen hebben ze vier kinderen. Emilie is een voorbeeld

Guy Didelez:

Guy Didelez:

Wat wisten jullie al over armoede?

“Lieven kende de wereld van de armoede al heel goed door zijn job en vrijwilligerswerk. Zelf was ik vroeger leraar in de Antwerpse binnenstad. In die zin was armoede me niet onbekend. Door het boek te maken ontdekte ik dat armoede veel meer is dan weinig eten of weinig bezittingen hebben. Mensen in generatiearmoede gaan dikwijls niet lang naar school. Ze zijn vaker ziek dan anderen. In

© foto: daniël rys

uy Didelez schreef vroeger scenario’s voor radio- en tv-series maar is nu vooral bekend als schrijver van kinder- en jeugdboeken. Lieven De Pril is een welzijnswerker en was vroeger LBC-NVK-militant. Samen schreven ze ‘Ik ben iemand/niemand’. Een relaas over generatiearmoede achter anonieme gevels.

De eerste druk van 3.000 exemplaren is al uitverkocht. “Veel mensen in armoede herkennen zich in het verhaal”, ervaart Didelez. “Maar we

Met wat hulp raak je vroeg of laat uit de krabbenmand

8 ons recht | 113de jaargang | september 2009

© foto: daniël rys

tussen wal en schip bepaalde gevallen zijn er ook problemen met drugs of alcohol.”

“Er is zeker veel verborgen armoede. Emilie, één van de hoofdpersonages, slaagt er goed in om haar miserie weg te steken. Aan de gevel van de woning van Emilie en Nico zie je niks. Maar als je bij hen binnengaat, zie je veel vochtplekken op de muren. Armoede is ook niet alleen een stedelijk verschijnsel. Emilie, Nico en hun kinderen wonen in een dorp.”

“In het boek zijn er zeker harde momenten.

Maar er is ook hoop. Langzaam maar zeker raakt het gezin uit de armoede. Nico heeft een baan. En Emilie is een opleiding als ‘ervaringsdeskundige armoede’ aan het volgen.”

Cao 32bis, te nemen of te laten?

Collectief ontslag bij Sea-Ro Terminal in Zeebrugge

ONS RECHT: Alleen al in Vlaanderen zijn er zo’n 100.000 generatiearmen, mensen van wie de grootouders of de ouders ook al in armoede leefden.

Guy Didelez: “Emilie had een grootvader die boer was en nogal wat grond bezat. Maar de man werd weduwnaar, raakte aan de drank, en zo ging het van kwaad naar erger. Voor Emilie lijkt het alsof ze in een krabbenmand zit.

Ze tracht te ontsnappen, maar altijd gebeurt er wel iets waardoor het misloopt. Niet alleen welzijnswerkers maar ook gewone mensen kunnen iemand in armoede helpen.”

ONS RECHT: Er bestaan ook ‘nieuwe armen’?

“Nico, de nieuwe arme in het boek, is iemand die forse schulden opbouwde.

Vroeger had hij nogal wat centen. Nico geeft nu toe dat hij vroeger soms dwaze aankopen deed ‘om er bij te horen’. Terwijl Emilie, die altijd al armoede gekend had, veel voorzichtiger omsprong met de schaarse centen. Bij generatiearmen zie je twee fenomenen. Enerzijds zijn ze onderling erg solidair, desnoods ten koste van zichzelf. Anderzijds reageren ze soms afgunstig als iemand anders lijkt op te klimmen.”

Guy Didelez:

ONS RECHT: Mensen in armoede leven gemiddeld vier tot vijf jaar minder lang dan anderen. Toch wel onthutsend?

Guy Didelez: “Ze leven vaak in ongezonde huizen met veel schimmel- en vochtproblemen. Dat moet een effect hebben op hun gezondheid. Uit geldgebrek stellen ze soms een bezoek aan de dokter uit.”

ONS RECHT: Hoe kan het anders?

Guy Didelez: “Zowel op school als in de rest van de samenleving moet armoede veel bespreekbaarder worden. Als samenleving moeten we beseffen dat armoede veel verder gaat dan ‘de bedelaars op straat’. Mensen moeten hun ogen openen en armoede willen zien.”

Over ‘Ik ben iemand/niemand’ lees je meer op www.ikbeniemandniemand.be. En www.armoedebestrijding.be gaat over de strijd tegen armoede. Op 17 oktober is het opnieuw de Werelddag van Verzet tegen Armoede. n

Etienne Claes

De cao 32bis regelt het behoud van de rechten van de werknemers wanneer hun bedrijf of een deel ervan overgenomen wordt door een ander op basis van een overeenkomst of na een faillissement. Bij Sea-Ro Terminal in Zeebrugge neemt een ander bedrijf via een overeenkomst terreinen, gebouwen, ‘gate’, terminalvoertuigen en andere uitrusting over.

Beide ondernemingen hakketakken over de vraag wie nu de werkgever is van de betrokken bedienden.

W

allenius Wilhelmsen Logistics AS zegde eerder dit jaar een stuwadoorscontract met Sea-Ro Terminal op. Een contract over auto’s, kranen en zwaar materieel. Door het verlies van de opdracht dreigde bij Sea-Ro Terminal een collectief ontslag.

De betrokken werknemers kregen op 2 juni te horen dat het contract werd opgezegd. De vakbonden zagen de bui al hangen en bereidden zich voor op onderhandelingen over een collectief ontslag met een sociaal plan. Op 13 juli verschenen de vakbondsafgevaardigden op een buitengewone ondernemingsraad bij Sea-Ro. Wat bleek? Sea-Ro wilde geen procedure col-

lectief ontslag inzetten. Het bedrijf baseerde zich op cao 32bis om de betrokken werknemers een postzegel op hun rug te plakken en ze door te sturen naar hun nieuwe werkgever, Wallenius Wilhelmsen Logistics Zeebrugge NV (WWLzee). Elf bedienden moesten op 3 augustus overstappen naar WWLzee.

Toch wel vreemd, want op 14 juli werd bij WWLzee een cao crisisschorsing ondertekend die voor de bedienden één dag ‘tijdelijke werkloosheid’ per week invoerde. WWLzee had voor de eigen mensen al niet genoeg werk. Wat ging het dan doen met die elf bedienden extra?

De elf bedienden voelden zich almaar ongeruster. De bonden onderzochten diverse mogelijke scenario’s. Uiteindelijk besloten ze om op 3 augustus met een deurwaarder naar WWLzee te trekken. Die deurwaarder stelde vast dat de elf bedienden daar niet aan de slag mochten. Daarna ging het richting Sea-Ro Terminal, waar de werknemers ook nul op het request kregen.

Deze aanpak legde de basis voor een ingebrekestelling wegens het niet verschaffen van werk. Gevolgd door een verbreking van de arbeidsovereenkomst in hoofde van de werkgever. De vakbonden kozen deze weg om de rechtsonzekerheid van de elf bedienden uit de wereld te helpen.

De werknemers werden meteen werkloos. Ze dreigen nog jaren op hun centen te moeten wachten. Of hoe een onderneming er alles aan doet om vooral niet zorgzaam met haar mensen om te gaan. n SEPTEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 9

SECTOrNIEUWS

Wachten op cao in voeding PIet foULon

In de voedingssector gaan de onderhandelingen voort dankzij een voorstel van de voorzitter van het paritair comité. Het voorstel dateert van 9 juli. Op het PC van 9 september praten de sociale partners over het nieuwe barema voor wie na 1 juli 2010 in dienst komt.

W

© FOTO: BELGA

erkgevers en vakbonden consulteren tussen 9 september en 5 oktober hun achterban. De LBC-NVK bepaalt zijn standpunt op de nationale belangengroep van 18 september. Op het paritair comité van 5 oktober zal blijken of bonden en werkgevers een sectorakkoord kunnen sluiten.

Als gevolg van het interprofessioneel akkoord 2009-2010 zouden de werknemers ecocheques krijgen in oktober 2009 (125 euro) en juli 2010 (250 euro). Die cheques zijn omzetbaar in een ander voordeel op bedrijfsvlak.

In het sectoraal pensioenfonds zou vanaf 1 januari 2011 een bedrag van 250 euro gestort worden. Dit geldt niet voor bedrijven waar alle bedienden al een aanvullend pensioen hebben met minstens dezelfde waarde. Die bedrijven moeten wel een

gelijkwaardig, recurrent voordeel aan hun bedienden geven.

Qua transportkosten zouden de bedienden dezelfde regeling krijgen als de arbeiders. Een cao zonder loonplafond en met automatische aanpassing van de tarieven voor privé-vervoer aan de tarieven van het openbaar vervoer. Deze cao is getekend op 9 juli en loopt voorlopig voort tot 31 december 2009.

Brugpensioen De voorzitter van het PC stelde voor de cao voor brugpensioen op 58 jaar te verlengen tot eind 2011. De cao voor brugpensioen op 56 jaar (met een loopbaan van 40 jaar of met nachtwerk) zou tot eind 2010 worden verlengd.

Voor bedienden, in dienst voor 1 juli 2010, wordt het leeftijdsbarema omgezet in een ervaringsbarema met garantie van hetzelfde minimumloon. In de toekomst krijgen ze gelijkstelling van alle effectieve prestaties en schorsingen met uitzondering van ziekte boven de 2 jaar, volledige thematische verloven boven de 3 jaar en voltijds tijdskrediet boven 1 jaar. Volledige werkloosheid wordt voor 1 jaar gelijkgesteld. Het barema wordt verhoogd met 1,35 procent en met een nog te berekenen percentage voor de niet-gelijkgestelde perioden.

Kom je in dienst op 1 juli 2010 of daarna? Dan geldt een nieuw ervaringsbarema waarvan de loopbaanopbouw beperkt wordt tot 13 jaar (nu 26 jaar). Wel met behoud van de totale brutoloonmassa over de hele loopbaan, berekend op basis van een loopbaan van 40 jaar.

De vakbondspremie bedraagt voor dit jaar 128 euro. Vanaf 2010 klimt de premie naar 135 euro. n

Eindejaarspremie ook voor uitzendkrachten erIkA LAmBert

Wie als uitzendkracht werkt, heeft recht op een eindejaarspremie van het sociaal fonds voor uitzendkrachten. Dat is zo afgesproken in 2001. In juli kwam in het paritair comité 322 (uitzendarbeid) een nieuw akkoord tot stand. De referteperiode zal geleidelijk verschuiven.

H

et bedrag van de eindejaarspremie verandert niet. Dat blijft 8,22 procent van het brutoloon, verdiend tijdens de referteperiode. Van dit bruto bedrag worden de RSZ-bijdrage (13,07

procent) en bedrijfsvoorheffing (23,22 procent) afgetrokken. Er is geen eindejaarspremie voor jobstudenten die minder dan 47 dagen per jaar werken als uitzendkracht en genieten van een verlaagde RSZ-bijdrage.

Eind 2009 Wanneer heb je eind 2009 recht op een eindejaarspremie? Als je als uitzendkracht minstens 65 dagen werkte in een vijfdaagse werkweek, in de periode tussen 1 april 2008 en 31 maart 2009. Of als je minstens 78 dagen werkte in een zesdaagse werkweek, tussen 1 april 2008 en 31 maart 2009. Als de ‘gebruiker’ je in die referteperiode meteen na het uitzendcontract een vaste job gaf, dan volstaat het dat je 60 of 72 werkda-

10 ons recht | 113de jaargang | sePtemBer 2009

gen aantoont in de periode van 1 april 2008 tot 31 maart 2009.

Voldoe je niet aan de voorwaarden, dan kan je toch een eindejaarspremie krijgen als je bewijst dat je 65 dagen werkte als uitzendkracht tussen 1 januari 2009 en 10 april 2009.

Het sociaal fonds vraagt wel een bewijs van je tewerkstelling na 31 maart 2009. Een kopie van je loonfiche of uitzendcontract volstaat.

Eind 2010 Wanneer heb je eind 2010 recht op een eindejaarspremie? Als je als uitzendkracht 65 of 78 werkdagen presteerde tussen 1 april 2009 en 31 maart 2010. Of als je 65 of 78 dagen werkte tussen 1 juli 2009 en 30 juni 2010. De berekening wordt wel gebaseerd op het bruto-

loon verdiend in de periode van 1 april 2009 tot 30 juni 2010.

Eind 2011 Ook dan verschuift de referteperiode weer. Om de premie in december 2011 te krijgen, moet je aantonen dat je 65 of 78 dagen werkte tussen 1 juli 2010 en 30 juni 2011.

Vakbondspremie De eindejaarspremie wordt altijd in december uitgekeerd. Als uitzendkracht krijg je automatisch een attest van het sociaal fonds.

Stuur het document niet rechtstreeks terug, maar bezorg luik B aan het ACV. Dan krijg je tegelijkertijd je vakbondspremie. Die premie bedraagt momenteel 90 euro. n

sociaal overleg

Vijandige sfeer krijgt bonden niet klein bij Hansen Transmissions

© foto: daniël rys

Beginselakkoord na processie van Echternach

Peggy Schuermans

Hansen Transmissions, een onderdeel van het Indiase Suzlon Energy, is een gerenommeerde ontwikkelaar en fabrikant van tandwielkasten voor windturbines en andere industriële toepassingen.

Maar de crisis sloeg er genadeloos toe. De directie wilde 109 bedienden voor hun diensten bedanken. De vakbonden moesten onderhandelen in een vijandige sfeer vol dreigementen. En proberen de schade zoveel mogelijk te beperken.

H

et beursgenoteerde Hansen heeft fabrieken in Edegem en Lommel, ontwikkeling in Kontich en Gent en productie-eenheden in India en China. Van de 2.400 personeelsleden werken er 1.750 in België. Ruim 725 werknemers in ons land zijn bedienden.

Teruglopende bestellingen confronteerden de arbeiders dit jaar met veel economische werkloosheid. De ‘technische bedienden’ verloren hun ploegenwerk en de daaraan verbonden premies.

Begin april kondigde de directie aan dat ze de andere bedienden en kaderleden ‘evenwichtig wilde

laten inleveren’. Hansen wilde de eindejaarspremies schrappen en had hiervoor een formule in gedachten die voor de bonden onaanvaardbaar was. Sterk tegen de zin van de werkgever werden de secretarissen van de LBC-NVK en andere vakbonden erbij gehaald.

De bonden botsten op veel vijandigheid bij de directie, die hulp kreeg van een advocatenkantoor.

de en tierde en permitteerde zich allerlei ongepaste uitlatingen. Het had veel weg van een koehandel: laat die groep mensen zoveel euro inleveren en dan wil het bedrijf in ruil zoveel werknemers in dienst houden. Voor de vertrekkers wilde de directie zelfs geen ‘formule Claeys’ toekennen. Opnieuw sprongen de gesprekken af.

Bom gebarsten

Ondanks gevoelens van frustratie en machteloosheid gaven de bonden niet op. Meer en meer leek alleen nog een verzoeningsprocedure soelaas te kunnen bieden.

Wat bleek? De bedrijfstop was bereid om 109 bedienden met de formule Claeys te laten vertrekken maar eiste ook een cao om 600 bedienden collectief arbeidsduurvermindering te geven. Een schaamteloos voorstel, vonden de werknemers.

De bonden bereidden zich voor op een verzoening, terwijl de militanten op de werkvloer alles deden om de onrust in te dijken en zo goed mogelijk te communiceren met de achterban. Achter de schermen trachtte de directie verdeeldheid te zaaien en afspraken te maken met een aantal vakbondsafgevaardigden – zonder de secretarissen en zonder de BBTK. De afgevaardigden reageerden alert en lieten zich niet vangen.

Hansen probeerde dan maar via een groffe, beledigende e-mail de

De vakbonden lieten zich niet als lammeren naar de slachtbank leiden. Uiteindelijk verliet de directie de onderhandelingstafel. Na weken radiostilte barstte half mei de bom op de ondernemingsraad: Hansen wilde 109 bediendejobs schrappen.

Begin juli begonnen de gesprekken in het kader van de consultatiefase die voorzien is door de ‘Wet Renault’. Vragen aan de directie leverden hooguit dubbelzinnige antwoorden op. Bij de werknemers begon de onzekerheid almaar meer te knagen.

De bonden wilden alle alternatieven maximaal bestuderen, zoveel mogelijk personeel aan boord houden en inleveringen voor de blijvers beperken. De ‘Wet Milquet’ (crisismaatregelen) leek hen wel wat houvast te bieden.

Maar telkens wanneer er een opening leek te zijn, kregen de bonden het deksel op de neus. De directie viel mensen persoonlijk aan, brul-

Schaamteloos

vakbondsdelegatie en de secretarissen af te kraken.

De manoeuvres misten hun doel.

Opnieuw drongen de afgevaardigden aan op onderhandelingen om – nog voor een verzoening – een akkoord te bereiken. De directie reageerde positief maar wist ook deksels goed dat heel wat mensen tijdens de vakantieperiode afwezig zouden zijn.

Beginselakkoord Toen volgde een 14 uur durende onderhandelingsmarathon. Voor het eerst heerste het gevoel dat er écht werd onderhandeld. De ultieme gesprekken resulteerden in een beginselakkoord waarover de bedienden moesten stemmen. De bedienden keurden het akkoord met een ruime meerderheid goed.

Volgens het akkoord zakt het aantal te ontslagen bedienden - brugpensioenen buiten beschouwing gelaten - van 109 naar maximaal 40. In de deal staan afspraken over collectieve arbeidsduurvermindering, brugpensionering, statuutswijzigingen en tijdskrediet voor 50-plussers. De vertrekkers krijgen de formule Claeys en een brutovertrekpremie tussen 2.000 en 7.500 euro. Wie jonger is dan 45 jaar, kan gebruik maken van outplacement.

Reden om te juichen is er niet.

Maar de bonden zijn toch betrekkelijk tevreden over wat ze nog uit de brand konden slepen. n

SEPTEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 11

naar school Denis Bouwen

Het nieuwe schooljaar ging onlangs van start op onze lagere en middelbare scholen.

Er moeten nog aanzienlijke inspanningen gebeuren om het onderwijs te democratiseren. Op dit ogenblik werkt ons onderwijs de sociale mobiliteit te weinig in de hand, zeggen onderzoekers. De segregatie tussen sociale groepen dient tegengegaan. Kijk naar jongeren uit vergelijkbare kansarme gezinsmilieus: die halen nog altijd hogere testscores als ze autochtoon zijn.

Democratisering onderwijs: de weg is nog lang Veel 18-plussers verlaten school zonder diploma

L

ut Maertens werkt op de studiedienst van de christelijke arbeidersbeweging ACW. Ze verdiept zich daar in het onderwijsthema.

“Anno 2009 is laaggeletterdheid nog altijd een gigantisch en vooral onzichtbaar probleem in Vlaanderen”, zegt Maertens. “Elk jaar verlaat 15 procent van de 18-plussers de middelbare school zonder diploma op zak. Die jongeren zijn een vogel voor de kat op de arbeidsmarkt. Ze zijn heel moeilijk te bewegen tot een vervolmakingsopleiding of een andere vorm van extra scholing.”

Uit een recent rapport van de Koning Boudewijnstichting blijkt dat er nog veel moet gebeuren om ons onderwijs democratischer te maken. “De onderzoekers vergeleken de scores van Vlaamse 15-jarigen met de cijfers van hun Franstalige leeftijdsgenoten op een internationale test, zowel in 2003 als in 2006. Ze constateerden een aantal verschillen en vermoedden daarin eerste aanwijzingen dat een doelgroepenbeleid werkt.

In Wallonië is zo’n beleid taboe, terwijl Vlaanderen gericht aan de slag gaat met kansarme leerlingen.”

De verschillen in schoolprestaties tussen autochtone leerlingen en allochtone leerlingen van de tweede generatie zijn volledig te verklaren door de sociaaleconomische situatie en de taal, zeggen de onderzoekers. “De school zelf speelt geen enkele rol meer.”

Kansrijke school Onderzoek wees uit dat kansarme leerlingen vooral leerwinst boeken wanneer ze in een ‘kansrijke’ school ingeschreven zijn met leerlingen die in een betere sociaaleconomische gezinssituatie leven.

“Scholen met veel kansarme leerlingen vertonen een groter risico op lagere prestaties aan het eind van het lager onderwijs dan wat je op grond van individuele leerlingenkenmerken statistisch mag verwachten. Tegelijkertijd buigen sommige erg kansarme scholen het risico om. Sommige concentratiescholen slagen er dus in om ‘ongelijkheidsverminderend’ te werken. De vraag is alleen hoe ze dat precies doen. Het is een uitdaging om de kloof weg te werken tussen de thuiscultuur en de schoolcultuur, die doordrenkt is van het middenklassedenken.”

In het kleuter- en lager onderwijs voerde de Vlaamse overheid de ‘maximumfactuur’ in. Misschien moeten we evolueren naar een volledig kosteloos onderwijs tijdens de leerplicht? “Een volledig kosteloos onderwijs is een utopie”, vindt Maertens. “Trouwens, over welke kosten praten we dan? Ook over het vervoer van

12 ons recht | 113de jaargang | september 2009

thuis naar school, de maaltijden, de boekentas? Het onderwijs helemaal kosteloos maken zou veel centen kosten. Dat geld kan je veel beter besteden aan investeringen die rechtstreeks ingrijpen in het onderwijsgebeuren. Het is veel beter om via het stelsel van studiefinanciering selectief gezinnen te helpen en flink in te zetten op de individuele ontwikkeling van talenten.”

Anno 2009 is laaggeletterdheid nog altijd een gigantisch en vooral onzichtbaar probleem in Vlaanderen.

Volgens Maertens moeten alle ‘ingrediënten’, nodig om de zogeheten eindtermen te halen, kosteloos aangeboden te worden. “Het nieuwe Vlaamse regeerakkoord laat een kans liggen door de maximumfactuur niet toe te passen op het middelbaar onderwijs.”

Premies Studiefinanciering is er voor elk kind dat ingeschreven wordt bij

een door Vlaanderen erkende onderwijsinstelling en dat voldoet aan bepaalde pedagogische, financiële en nationaliteitsvoorwaarden. Daarnaast zijn er federale schoolpremies voor de 0- tot 25-jarigen, Vlaamse knelpuntpremies en soms zelfs lokale onderwijscheques. De ‘Kansenpas’ breidt uit naar de sector onderwijs. Om het noorden bij te verliezen.

“De federale schoolpremies bezorgen het gezin wat meer geld, maar maken die kleine sommen echt het verschil uit in een doorsnee familie?”, bedenkt Maertens.

“Het ACW is voorstander van een volwaardige dertiende maand kinderbijslag, los van het begrip ‘school’. Lokale onderwijscheques hebben het voordeel dat ze selectief worden toegekend. Maar die bestaan niet in elke stad of gemeente. Willekeur troef dus. Wie zo’n cheque nodig heeft, moet er zelf om vragen. Dat werkt drempelverhogend.”

Vlaamse knelpuntpremies komen onrechtstreeks ten goede aan ouders. Scholen krijgen per leerling in bepaalde opleidingen extra geld waarmee ze de schoolkosten kunnen verminderen die ze aan ouders doorrekenen. “Een goed initiatief, maar jammer genoeg moet het om de zoveel tijd bevestigd worden. Andere, dure richtingen, die niet leiden naar een knelpuntjob, komen niet aan bod. De toegankelijkheid van de duurdere opleidingen uit het kunstsecundair onderwijs (KSO) blijft dus een pijnpunt.”

Als je kijkt naar het geld van alle premies samen, zou het beter zijn om de zwakste gezinnen de meeste steun te geven, meent Lut Maertens. “De zwaarste schouders moeten de meeste lasten dragen, en dat is nu niet zo.” n

internationaal

Zomerschool brengt jonge vakbondslui uit heel Europa samen Deelnemers ontdekken meer gelijkenissen dan verschillen

Katrien Lindemans en Joeri Saenen

De jongerenafdeling van UNI Europa organiseert de ‘zomerschool’ in Hamburg. Wie zijn de organisatoren precies?

Keith Pollard: “Uni Europa is de Europese vakbond voor diensten en communicatie. De jongerenafdeling verenigt jonge vakbondsmensen tot 35 jaar van 350 vakbonden uit heel Europa. Het is de vierde keer dat de ‘Summer School’ plaatsvindt. Eerdere edities speelden zich af op Cyprus, in Bornemouth en in Lissabon.”

ONS RECHT:

ONS RECHT: Waarom heeft UNI Europa eigenlijk een jongerenwerking?

Keith Pollard: “Bij UNI Europa besteden we extra aandacht aan vrouwen, kaderleden en jongeren.

We hebben een aparte jongerenwerking omdat jongeren de syndicalisten van morgen zijn. Via de jongerenpoot willen we binnen UNI Europa vakbondswerk aantrekkelijker maken voor jonge mensen. En aantonen dat ze een verschil kunnen maken. Niet alleen in hun eigen bedrijf of land, maar ook wereldwijd.”

Kan je in het uitgestrekte Europa een sterke jongerenwerking uitbouwen?

Keith Pollard: “In 2008 schreef UNI Europa in Lissabon een actieplan. Eén van de ambities was een netwerk van jongeren uit heel Europa op poten te zetten. Netwerken is niet simpel omdat de afstanden tussen de deelnemers vaak groot zijn. Door de nieuwe media lukt het om contact te houden met elkaar. Een internationale vakbondswerking is tegenwoordig niet meer weg te denken.De Europese en mondiale vakbondskoepels zijn de toekomst. Vroeger waren ondernemingen lokaal verankerd en konden streekgebonden vakbonden tegengewicht geven. Toen bedrijven zich nationaal ONS RECHT:

organiseerden, waren er nationale vakbonden nodig. Nu is er ook meer en meer nood aan internationale vakbonden.”

Zijn de arbeidsomstandigheden van jongeren in de diverse landen van Europa erg verschillend?

Nic Nicholls: “Het valt mij op dat jongeren in heel Europa denken dat zij andere werkomstandigheden hebben dan hun collega’s uit andere landen. Maar uit ONS RECHT:

de discussies tijdens de cursussen blijkt dat er veel meer gelijkenissen zijn dan verschillen. Jongeren uit heel Europa komen in hun job en hun loopbaan bij de vakbond voortdurend dezelfde problemen tegen. Dat bevestigt de noodzaak om ons internationaal te verenigen. De problemen die we op de zomerschool bespraken, waren herkenbaar voor alle deelnemende landen. Het prangendste probleem is nu voor jonge mensen

Zaventem, 28 juli om 14.30u. Duizenden mensen gaan met het vliegtuig op vakantie en willen weg van de economische crisis, de werkonzekerheid en de stress. Een groepje jonge vakbondslui trekt naar Hamburg.

Niet voor een vakantie maar voor de ‘zomerschool’ van de Europese vakbond UNI. Een gesprek met Keith Pollard, de voorzitter van Uni Youth Europa, en Nic Nicholls, die les geeft over vakbondswerk aan het Solihull College in Engeland.

wereldwijd de onzekerheid. Veel jongeren hebben een uitzendbaan of een contract van beperkte duur. En vragen zich ook af of ze wel kunnen rondkomen met het loon dat ze verdienen. Die onzekerheid maakt jongeren cynisch.

Ze hebben weinig vertrouwen in politieke en sociale structuren.”

ONS RECHT: Waren jonge syndicalisten vroeger anders dan nu?

Nic Nicholls: “Ik zie weinig verschillen tussen de jongeren van vroeger en nu. Er zijn alleen verschillen tussen de tijdsculturen waarbinnen ze leven. Vroeger sloten jongeren zich voor het leven aan bij een vakbond. Nu worden ze eerder voor een beperkte periode lid. Niet omdat jongeren veranderd zijn. Wel omdat de arbeidsomstandigheden vandaag niet meer dezelfde zijn als pakweg 30 jaar geleden. Vele jongeren werken met deeltijdse contracten en contracten van beperkte duur.

Een obstakel voor langdurige engagementen.”

Hoe moet een vakbond eruit zien om aantrekkelijk te zijn voor jongeren?

Nic Nicholls: “Een overkoepelende vakbond is te verkiezen boven een organisatie die afhangt van één bedrijfstak, één groep werknemers of één ideologische strekking. We mogen geen vakbond zijn waar verschillende politieke ideeën of andere filosofieën in de weg staan. Wij mogen niet meegaan met de ‘atomisering’ van de samenleving. De idealen van democratie en solidariteit moeten jongeren opnieuw in het systeem integreren wanneer ze door de arbeidsmarkt uitgesloten worden.

De vakbond moet een sociale beweging zijn in plaats van een politieke of ideologische beweging.”

ONS RECHT:

Over de vakbond UNI vind je meer op www.union-network.org. n SEPTEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 13

OVEr DE GrENZEN AnnIck Aerts

handelsbeleid en vakbondsrechten in marokko Het Internationaal Vakverbond (IVV) publiceerde een rapport over vakbondsrechten in Marokko. Op hetzelfde tijdstip analyseerde de Wereldhandelsorganisatie (WHO) het handelsbeleid van het Noord-Afrikaanse land.

Het rapport van de WHO was over het algemeen erg gunstig. De organisatie en haar leden bevestigen dat Marokko vooruitgang boekt op het vlak van de liberalisering van zijn economie – met inbegrip van het handels- en investeringsregime. Het belangrijkste aandachtspunt blijft de hoge werkloosheid van 9,8 procent in 2007. In steden is er zelfs 14,5 procent werkloosheid.

In het rapport van het IVV is de teneur minder positief. De internationale vakbondsbeweging stelt de schendingen van werknemers- en vakbondsrechten aan de kaak waarvan Marokkanen het slachtoffer zijn. Een vakbond oprichten en collectief onderhandelen in een onderneming is mogelijk maar wordt door de arbeidswetgeving moeilijk gemaakt. Pesterijen komen geregeld voor op de werkvloer.

Neem nu Soprofel, een bedrijf dat fruit en groenten produceert en exporteert. In 2008 ontsloeg dat bedrijf vakbondsvertegenwoordigers of gaf het hen een heel andere baan.

Dat was een reactie op een staking bij zeven boerderijen waar 800 werknemers werkten.

Volgens de betrokken vakbond UTM werken er 70.000 werknemers op gelijkaardige boerderijen. Slechts 15.000 van hen zijn officieel aangegeven.

Vakbonden zijn op sommige plaatsen toegestaan maar kunnen geen collectieve akkoorden afsluiten. Discriminatie en ongelijke verloning van man en vrouw bestaan in zowel de publieke als de private sector. Volgens vakbonden werken er 600.000 kinderen, voornamelijk in landbouw en textiel. Kinderen die eigenlijk op school moeten zitten. Tel daarbij de 800.000 kinderen die niet werken maar evenmin naar school gaan. De overheid heeft dus nog veel werk. Ze moet op diverse gebieden de arbeidswetgeving voort uitbouwen, controleren en bij schendingen bedrijven bestraffen. www.ituc-csi.org

14 ons recht | 113de jaargang | sePtemBer 2009

Drie vakbondslui vermoord in colombia Colombia staat op de lijst van de 25 landen die de fundamentele rechten van werknemers het minst naleven. Tot die conclusie kwam de commissie van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) die moet toezien op de toepassing van die rechten. Hun woorden waren nog maar pas uitgesproken toen onbekenden drie vakbondsmensen vermoordden in het Latijnsamerikaanse land.

Op 9 juni werd Pablo Rodriguez Garavito in zijn klaslokaal neergeschoten. Op 11 juni volgde de dodelijke aanslag op Jorge Humberto Echaverri Garro. Beide mannen waren onderwijzers en lid van de onderwijsbond ASEDAR in de regio Arauca. Rafael Antonio Sepúlveda Lara, een lid van de nationale ziekenhuisvakbond en van het nationale bestuursorgaan van de overheidsvakbond, werd op 23 juni voor zijn huis om het leven gebracht.

De daders werden nog niet gevonden. Vakbondslieden worden meestal aangevallen door rechtse paramilitairen die gelinkt zijn aan het leger, grootgrondbezitters of drugstrafikanten.

De Colombiaanse overheid legt sterk het accent op veiligheid. Maar er is duidelijk nog veel werk te doen. De IAO-commissie drong er bij de regering op aan om op het hoogste niveau een duidelijke boodschap te geven over het belang van vakbonden in de samenleving.

Geweld tegen vakbonden valt niet te dulden. www.ituc-csi.org

meer vakbondsrechten in Vs? Moeten Amerikaanse werknemers zich makkelijker bij een vakbond kunnen aansluiten?

Over die vraag zijn de meningen in de Amerikaanse Senaat sterk verdeeld. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden keurde de ‘Employee Free Choice Act’ goed. In de Senaat lag dat wel anders.

Voor vakbonden is het wetsvoorstel van cruciaal belang. In de VS is er een miljardenindustrie van adviesbureaus die zich erin specialiseren om vakbonden kapot te maken via afpersing en intimidatie. Een onderzoek van de Universiteit van Illinois toonde een aantal flagrante praktijken aan. Van de werkgevers die geconfronteerd worden met een ‘vakbondswerking in de maak’, organiseert 91 procent achter gesloten deuren meetings waarbij het personeel gedwongen wordt te luisteren naar antivakbondspropaganda. Bij 70 procent van de aanwervingscampagnes in de industrie dreigde de werkgever ermee het bedrijf te verhuizen als de vakbond intern van de grond zou komen.

De ‘Employee Free Choice Act’ moet het Amerikaanse werknemers makkelijker maken om lid te kunnen worden van een vakbond. Het wetsvoorstel wil ook het recht op collectieve onderhandelingen versterken en strengere straffen opleggen voor werkgevers die personeelsleden discrimineren.

De auteur van de tekst, de Democraat Tom Harkin, werkt nu aan een compromistekst die meer kans maakt om langs te Senaat te passeren. De voorstanders benadrukken dat een wet van deze aard noodzakelijk is. Door de crisis ondervinden veel Amerikanen waar een gebrek aan goede regels toe kan leiden. www.americanrightsatwork.org

CAMpAGNE

Opwarming aarde leidt tot meer spanningen en conflicten © FOTO: BELGA

Vlaamse Vredesweek focust op klimaat

DenIs BoUwen

De Vlaamse Vredesweek breekt dit jaar een lans voor ‘een klimaat van vrede’.

Naarmate het klimaat op onze planeet verandert, ontstaan er bijkomende wrijvingen en nieuwe conflicten. De opwarming van de aarde dreigt honderden miljoenen mensen door overstromingen dakloos te maken. Tegen 2050 zullen er zowat 150 miljoen ‘klimaatvluchtelingen’ zijn, luidt de verwachting. Ons Recht praat met Jonas Slaats (Pax Christi) over de editie 2009 van de Vlaamse Vredesweek.

Voor West-Europeanen is vrede heel vanzelfsprekend. Hoe krijg je mensen nog warm voor een Vlaamse Vredesweek?

JONaS SlaaTS: “In ons deel van de wereld lijkt vrede vanzelfsprekend. Toch is vrede verre van ‘definitief verworven’. Alleen beseffen we dat niet. Racisme bijvoorbeeld woekert onderhuids zonder dat we het altijd opmerken. We koesteren de illusie dat we leven in een wereld die betrekkelijk vreedzaam is. Maar onze manier van leven legt een grote druk op andere samenlevingen. De industrielanden ONS RECHT:

hebben veel olie nodig, en die behoefte leidt tot enorme economische en militaire conflicten. Onze drang naar consumptie resulteert in onrechtvaardige verhoudingen in de wereld die op hun beurt veel onrust veroorzaken.”

ONS RECHT:

Werken aan vrede, hoe

doe je dat?

“De wereld is voortdurend in verandering, mensen en samenlevingen evolueren.

Het is telkens opnieuw zoeken naar nieuwe evenwichten. Werken aan vrede veronderstelt dat je optreedt als verzoener tussen partijen die in conflict liggen. Je moet scheefgetrokken verhoudingen durven aankaarten en verhitte gemoederen tot bedaren brengen.

Conflicten nemen allerlei vormen aan. In België bijvoorbeeld heb je de spanningen tussen Vlamingen en Franstaligen. Maar er zijn ook zware militaire conflicten met langdurige gevolgen, kijk bijvoorbeeld naar Israël en de Palestijnse gebieden. Politiek actie voeren blijft dan ook altijd noodzakelijk.”

verhaal van ‘waarden’. Kunnen verzoenen, vergeven, samenleven, omgaan met het anders-zijn van anderen, conflicten beheersen, het zijn allemaal vaardigheden die je beetje bij beetje kan aanleren. In het kader van de Vredesweek maken wij steevast educatief materiaal waarmee leerkrachten in de klas kunnen werken.”

J O N a S S l a aTS :

ONS RECHT: Pax Christi gelooft ook in ‘vredesopvoeding’?

JONaS SlaaTS: “Kinderen moeten de boodschap meekrijgen dat vrede een heel belangrijke waarde is. Anders kan je moeilijk verwachten dat ze later zelf voor vreedzame verhoudingen zullen ijveren. Maar het is niet alleen een

ONS RECHT: Dit jaar legt de Vredesweek de klemtoon op het klimaat.

Waarom?

JONaS SlaaTS: “De klimaatverandering heeft grote invloed op de ecosystemen op onze planeet.

Elke verstoring van het ecosysteem heeft een effect op de economie en de samenleving. Terecht bestaat de vrees dat de klimaatverandering bestaande spanningen zal aanwakkeren en nieuwe conflicten zal doen ontstaan. Door de klimaatverandering zullen grote wereldproblemen als armoede, honger en economische onrechtvaardigheid nog verergeren.”

Darfur Geef ’s voorbeelden van klimaatconflicten die nu spelen?

J O N aS S l a aTS : “De oorlog in Darfur (Soedan) wordt meestal als een conflict tussen zwarte Afrikanen en Arabieren gezien. Maar in feite gaat het om de eerste ‘klimaatoorlog’ op onze planeet, zoals een VN-instelling het uitdrukt.

In tien jaar tijd verminderde de neerslag in het gebied met tweeONS RECHT:

derde. De bodemerosie nam toe zodat voorheen vruchtbare landbouwgronden waardeloos werden. De Arabische veehouders uit het noorden waren dus gedwongen om verder naar het zuiden te trekken, waar de Afrikaanse boeren woonden. De boeren verdedigden hun landbouwgronden tegen de noordelijke nomadische veehouders. De spanningen in het gebied namen op die manier enorm toe, wat eindelijk in een oorlog uitmondde. Het geweld tussen de Hutu’s en de Tutsi’s in Rwanda had ook te maken met demografische en ecologische factoren. In Rwanda is landbouwgrond schaars. Dat leidde tot migraties, die op hun beurt mee de volkenmoord in het land (1994) in de hand werkten.”

“Ook wat er rond de Noordpool gebeurt, sluit aan bij het verhaal van de Vredesweek. Door de klimaatverandering zijn de ijskappen van de Noordpoolcirkel langzaam aan het smelten. Rusland, Amerika, Canada, Denemarken en China azen allemaal op de grote oliereserves die hierdoor makkelijker te ontginnen zullen zijn. Een andere ontwikkeling die nieuwe spanningen in de hand werkt.

Lees alles over de Vlaamse Vredesweek – van 25 september tot en met 4 oktober – op www.vredesweek.be. n

sePtemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 15

industrie

Elektronicareus Philips doekt ene na andere vestiging op Trek naar lageloonlanden breekt België zuur op

Denis Bouwen

De Philips-vestiging in Brugge was ooit de grootste fabriek van tv-toestellen in de wereld. In 1987 rolde er nog elke 30 seconden een nieuwe tv van de band. Nu blijft van het bedrijf nog amper iets over.

Philips is één van de vele multinationals die meetrekken in de karavaan van ondernemingen die graag willen produceren in lageloonlanden. Een trend die massaal banen doet verloren gaan in WestEuropa.

fabrieken slinken”, constateert Leo Lauwerysen. “De trend is nu om een fabless factory te hebben, zeg maar een bedrijf dat geen fabriek meer is. Het personeel in België blijft verweesd achter als je ziet wat er in de voorbije tientallen jaren allemaal verdween. Zelfs voor de bijna 1.600 werknemers van Philips Lighting in Turnhout houden we ons hart vast.”

“Philips was ooit een Nederlandse onderneming met internationale allures. Nu is het

gewoon de zoveelste multinational die het spel wereldwijd speelt en overal naar de laagste loonkosten speurt”, zegt Lauwerysen. “Als Maleisië te duur wordt, trekken ze wel naar de Filipijnen of een ander land. In de verlichtingsactiviteiten bijvoorbeeld is er zelfs al productie in China, India en Brazilië.”

De algemeen directeur van Philips Lighting, Rudy Provoost, wil het management van de verlichtingstak wat graag naar Amerika laten

B

ij Philips in Brugge viel in juni het verdict.

De groep sloot er de productieafdeling, wat bijna 200 arbeiders en bedienden hun job kostte. Alleen de productontwikkeling wordt gehandhaafd. Maar voor hoelang nog?

Ons Recht praatte met Leo Lauwerysen en Paul Bax over de teloorgang van Philips in België. Lauwerysen is vakbondssecretaris bij de LBC-NVK. Bax is bij Philips al vele jaren militant van de LBC-NVK. “We hadden het wegvallen van de productie in Brugge zien aankomen”, zeggen beide LBCNVK’ers. “Op de Europese ondernemingsraad ging het management vragen over Philips Brugge steevast uit de weg. De traditionele tv’s zijn uit de mode. Veel consumenten kopen tegenwoordig een tv met een LCD-scherm, en iedereen kan zo’n toestel maken. Kortom, er is veel meer concurrentie.”

Brugge ziet de productie van tv-toestellen verdwijnen naar Centraal-Europa. De fabriek ontwikkelde duurder geprijsde tv-modellen, maakte ze productierijp en liet dan de ‘gewone’ productie over aan lageloonlanden. “Nu de pilootproductie wegvalt, vragen de militanten zich af wat er met de ontwikkeling te gebeuren staat”, vertelt Paul Bax. “Ik vermoed dat Philips zijn Belgische tv-ontwikkelaars niet graag wil kwijtspelen. Maar je kan nooit uitsluiten dat ze die mensen naar Eindhoven of andere vestigingen overhevelen.”

Vroeger was Philips een gigantische fabrikant en ontwikkelaar. Veel topproducten werden in Belgische of Nederlandse fabrieken bedacht en ontwikkeld. “Maar nu zie je het aantal echte 16 ons recht | 113de jaargang | september 2009

© foto: belga

Verweesd

verhuizen. Omdat het ‘daar allemaal gebeurt’.

Een zoveelste teken aan de wand.

De Nederlandse ‘roots’ van Philips blijken niet veel bescherming te geven aan de activiteiten in Nederland. “Ook daar zien we het ene na het andere bedrijf sluiten. De collega’s in Nederland lopen net zo goed op hun tenen.”

Bax maakte een lijstje waaruit blijkt wat er allemaal sneuvelde bij Philips België. “Allemaal kommer en kwel is het nu ook weer niet omdat sommige activiteiten een nieuwe naam en eigenaar kregen. Niet alle jobs zijn dus weg.”

Bang zijn voor de toekomst levert niets op, beseffen de LBC-NVK’ers. “Maar toch zijn we ongerust over de toekomst van Philips België.

Als we niet opletten, hebben we hier op den duur alleen nog wat marketingactiviteiten, en gedaan.”

Sterk geslonken Van de Belgische productie van platenspelers, bandopnemers, cassetterecorders en dvd’s bleef eind 2002 niks meer over. De illustere fabriek in Hasselt werd toen opgedoekt. Leuven – halfgeleiders en afstandsbedieningen – ging in 1988 dicht. Circa 150 mensen doen nog wel aan ontwikkeling in Haasrode. Lommel en Dendermonde werden afgebouwd en in stukken verkocht. Philips Brugge, ooit een bedrijf met 2.250 werknemers, houdt nu nog 300 mensen over.

En er is meer. In Roeselare zocht Philips voor een componentenfabriek een nieuwe eigenaar.

Een aantal jaar na de verkoop bleef daar niets van over. Waver werd gestadig ingekrompen en van de hand gedaan. De batterijenfabriek in Tessenderlo werd eerst een joint venture met Matsushita en is nu helemaal in handen van de Japanners. De waaier van Philipsvennootschappen in Brussel was ooit goed voor 3.000 werknemers; nu werken in Brussel nog 450 mensen voor de groep. Eén van de weinige, redelijk recente overnames was die van het verlichtingsbedrijf Massive.

Nog 3.000 mensen “De cijfers liegen niet”, erkent Paul Bax. “In 1988 was Philips in België nog goed voor 16.700 personeelsleden, van wie 6.300 bedienden en kaderleden. Momenteel hebben we in ons land nog een dikke 3.000 mensen in dienst.”

Een vervelend neveneffect van het sterk verminderde aantal jobs is dat het voor de vakbonden ook niet eenvoudiger wordt. “Toen Philips België nog heel groot was, konden de bonden veel macht doen gelden. In de huidige situatie, met veel minder personeel, is dat veel lastiger.”

In het ‘grotere Philips’ was het ook veel makkelijker om mensen binnen de groep aan ander werk te helpen wanneer er ergens werd gereorganiseerd. Nu is dat interne ‘absorptievermogen’ veel kleiner en betekent een reorga-

nisatie of sluiting van een fabriek meestal een eenrichtingsticket naar de werkloosheid.

Aan centen ontbreekt het bij het concern niet, wel integendeel. “Maar Philips ontwikkelt nog veel te weinig zelf”, vinden Bax en Lauwerysen.

“Philips wordt steeds meer een investeringsmaatschappij die geld steekt in overnames en in het terugkopen van eigen aandelen. Of we nu lampen of worsten maken, kan de aandeelhouders weinig schelen. Zolang zij maar goed geld verdienen.”

politiek Paul Bax hoopt dat Vlaamse en Belgische bewindslieden hun best zullen doen om zoveel mogelijk jobs bij Philips te redden. “Ook al kan je je afvragen wat Vlaanderen kan bereiken als je ziet wat er bij Opel Antwerpen aan het gebeuren is. Vlaanderen is ocharme een speldenkop groot. Wat trekt een multinational zich daarvan aan?”

Voor de LBC-NVK is het duidelijk dat de overheid het investeringsklimaat voor ondernemers moet verbeteren. Zonder riante cadeaus te geven. “De overheid maakt de fout om investeringssteun nooit te koppelen aan tewerkstellingsgaranties”, zegt Lauwerysen. “Philips Brugge kreeg bijvoorbeeld veel geld om te innoveren. Zou Philips dat geld nu eigenlijk niet moeten teruggeven aan de overheid?” Bax: “Aan de notionele interestaftrek houdt Philips ook een flinke duit over. Maar ze schrijven dat geld gewoon in de boeken in en doen er geen investeringen mee.”

West-Europa “Als ontwikkelaars hebben we in WestEuropa nog veel kansen”, maakt Leo Lauwerysen zich sterk. “In de ontwikkeling praat je over werknemers die veel hoger geschoold zijn. Uiteraard moeten we onze sterkte ook niet overschatten.

Philips heeft al ontwikkelingscampussen in Europa, de VS, India en China.

Vooral de Indiërs zijn geduchte concurrenten. Ze hoeven voor ons niet onder te doen, maar zijn wel een stuk goedkoper. De Indiërs hebben veel ideeën en ontwikkelen razendsnel.”

In juni verklaarde Philipstopman Gerard Kleisterlee dat de recessie zwaar was en diep zat. Hij waarschuwde toen voor extra besparingsmaatregelen. Het eind van de tunnel is dus mogelijk nog niet in zicht.

“Maar Sony en andere concurrenten hebben het evenmin onder de markt”, troosten Lauwerysen en Bax zich. n

Mag Turnhout nieuwe producten ontwikkelen?

En hoe gaat het eigenlijk met Philips Lighting in Turnhout, de enige fabriek van het concern die nog overblijft in België? Philips Lighting behoort tot de verlichtingsdivisie en is gespecialiseerd in gasontladingslampen. In Turnhout werden dit jaar 210 bediendenjobs geschrapt. Een aantal bedienden vertrok vrijwillig, maar er vielen ook 60 gedwongen ontslagen.

“Turnhout heeft mooie toekomstperspectieven als het nieuwe producten mag ontwikkelen van Philips”, meent hoofdafgevaardigde Paul Bax (LBC-NVK). “Jammer genoeg zet het concern de jongste tijd vooral in op LED-lampen en doet het management neerbuigend over andere soorten verlichting. LED-lampen hebben niet enkel voordelen maar ook nadelen. De gasontladingslampen uit Turnhout produceren een schitterend wit licht dat je tot nu toe met LED niet kan maken. De fabriek is een specialist in lampen met een erg groot lichtvolume. Er zitten mooie nieuwe ontwikkelingen aan te komen. Ontwikkelingen waarmee Turnhout een zekere toekomst heeft. Maar dan moet de top wel het licht op groen zetten.”

De kaarten liggen nu wel anders dan in het verleden. Vroegere directeurs van Philips Turnhout hadden steevast een zitje in het management van de hele verlichtingspoot. Zo konden ze veel geregeld krijgen en nieuwe investeringen lospeuteren.

“Onze huidige baas is een echte Turnhout-man, maar heeft geen functie meer op het niveau van de divisie. We zijn dus veel meer overgeleverd aan wat de top beslist.”

sePtemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 17

arbeids-gericht marc weyns

Regels bij loonoverdracht dienen strikt toegepast Wanneer een werknemer iets op afbetaling koopt of geld leent, moet hij dikwijls een waarborg geven aan de verkoper. Zo is de verkoper zeker dat hij zijn geld zal zien. Loonoverdracht is één van de waarborgen die de werknemer kan geven. Als de werknemer zijn schuld niet kan terugbetalen, heeft de schuldeiser de kans om aan te kloppen bij de werkgever.

Zo kan hij een deel van het loon in handen krijgen.

De regels bij loonoverdracht moeten strikt worden toegepast.

Werknemers hebben hun loon broodnodig. Als een te groot deel van het loon dient om schulden af te lossen, dreigen ze vlug in ernstige problemen te belanden.

Volgens de ‘loonbeschermingswet’ moet de loonoverdracht afgesproken worden in een ander document dan de lening of koop op afbetaling. Het document over de loonoverdracht moet precies beschrijven om welke schuld het gaat en hoe groot die dan wel is.

Het Hof van Cassatie bevestigde dit uitdrukkelijk in een arrest van 17 november 2008.

recht heeft op een opzegvergoeding op basis van het voltijdse loon.

In een eerder arrest besliste het Hof dat een werknemer die deeltijds werkt in het kader van tijdskrediet, alleen recht heeft op een ontslagvergoeding op basis van het deeltijds loon. Volgens het Hof is het verschil tussen beide situaties zonneklaar: de werknemer heeft er niet voor gekozen om ziek te zijn, terwijl hij wel vrij kiest voor de vermindering van prestaties in het kader van tijdskrediet.

Mag privé-detective werknemer volgen?

Een handelsvertegenwoordiger is vrijwel altijd de baan op. Voor een werkgever is het niet zo gemakkelijk om zijn doen en laten te controleren. Een bedrijf vindt er niet beter op dan een privé-detective in te schakelen om de activiteiten van een handelsvertegenwoordiger na te gaan.

Het beroep van privé-detective is wettelijk geregeld. Met die wet in de hand oordeelde het arbeidshof van Luik op 21 april van dit jaar dat het verslag van een detective – dat de persoonlijke of famili-

Ontslag zieke werknemer De werkgever kan een eind maken aan de arbeidsovereenkomst door het contract simpelweg meteen te verbreken. Als hij dat doet, moet hij de opzegvergoeding betalen.

Dit is ook mogelijk tijdens een periode van ziekte.

De opzegvergoeding is gebaseerd op het lopende loon. Soms zijn werknemers arbeidsongeschikt maar mogen ze met de toestemming van de adviserende arts van het ziekenfonds toch deeltijds werken. In zo’n situatie rijst de vraag welk loon als basis dient om de opzegvergoeding te berekenen: het loon voor de normale voltijdse prestaties of het loon voor het tijdelijke deeltijdse werk?

Op 28 mei 2009 oordeelde het Grondwettelijk Hof dat de werknemer in zo’n geval wel degelijk 18 ons recht | 113de jaargang | september 2009

ale levenssfeer van de werknemer niet schendt – regelmatig is en als bewijsstuk mag dienen. Maar de detective werd aangesteld door de werkgever en is dus niet onafhankelijk. Zijn verslag is hooguit een begin van bewijs.

De verslagen die de handelsvertegenwoordiger schreef, strookten niet helemaal met de werkelijkheid. Dat was voor de rechter geen reden tot ontslag om dringende reden. De werknemer maakte een fout, maar werd daar nooit voor terechtgewezen. Bovendien voerde hij zijn overeenkomst verder correct uit.

Ontslag na verandering arbeidsvoorwaarden Een werkgever pakt de bedrijfsvoering anders aan en verandert eenzijdig en ingrijpend de arbeidsvoorwaarden van de werknemers. Eén van de bedienden legt zich daar niet zomaar bij neer. De man krijgt zijn ontslag. De bediende vindt dat er misbruik van ontslag in het spel is. Hij eist een schadevergoeding van zijn werkgever.

Het arbeidshof in Luik schatte de situatie op 18 november 2008 an-

ders in. Als de bediende beweert dat de onderneming misbruik maakte van het ontslagrecht, moet hij aantonen dat de werkgever een fout beging. Volgens het hof kan een werkgever een werknemer ontslaan als hij van mening is dat die niet langer past in de nieuwe bedrijfsvoering.

Eenzijdig uitstel van indiensttreding is contractbreuk Een werkgever en een werknemer spreken op 15 mei 2003 af dat de werknemer – die nog elders aan de slag is – ‘zo vlug mogelijk’ zal in dienst treden. Op 11 juli 2003 meldt de werknemer dat het nog minstens zes maanden zal duren voor hij kan beginnen. De werkgever gaat niet akkoord en vindt dat er sprake is van een verbreking van de arbeidsovereenkomst.

Het arbeidshof in Luik geeft de werkgever op 27 februari 2008 gelijk. Door zijn indiensttreding zo lang uit te stellen schiet de werknemer schromelijk tekort in zijn contractuele verplichting om ‘zo vlug mogelijk’ in dienst te komen.

De werknemer moest van de rechter een opzegvergoeding betalen.

regels naleven valt Filipijnen, paradijs Ip Globalnet moeilijk of land met veel Callcenter neemt loopje met wetgeving ongelijkheid? roBert VeekmAn

Het Belgische callcenter IP Globalnet werd opgericht in 1999 en specialiseert zich in telemarketing, teleservices, contactcenters, ‘business solutions’ en training. De onderneming beleeft een explosieve groei. Maar ze durft ook geregeld een loopje met de wetten en regels te nemen.

I

P Globalnet verkoopt zijn diensten zowel nationaal als paneuropees en doet dat in 18 talen.

Er zijn vestigingen in Zaventem, Leuven en Hasselt.

De vakbondsmilitanten bij het callcenter vormen een gevarieerde groep. Er zijn militanten die er van in den beginne bij zijn en er zijn veel nieuwkomers die voor het eerst gebeten zijn door de vakbondsmicrobe. Al die militanten bundelen hun krachten om langzaam maar zeker loon- en arbeidsvoorwaarden af te dwingen die voldoen aan de wettelijke voorschriften.

Hallucinant Werk is er nog genoeg aan de winkel. Begin dit jaar was er ‘bijna’ een arbeidsreglement bij IP Globalnet. Hallucinant dat het bijna tien jaar moest duren om een aantal afspraken goedgekeurd te krijgen. Er zijn nu ook voorzichtige afspraken om paal en perk te stellen aan de massale instroom van uitzendkrachten. De vakbondsafgevaardigden willen dat iedere uitzendkracht na een bepaalde termijn een vast contract krijgt.

Tot net voor de zomervakantie was er nog altijd avond- en weekendwerk zonder enig overleg met de vakbondsdelegatie. De bonden konden daar verandering in brengen. Ze mikken ook op goede afspraken om de service op het terrein beter te spreiden over de drie

vestigingen van de technische bedrijfseenheid.

Tony Mary ‘Herenovereenkomsten’ sluiten is een goed begin. Maar helaas niet genoeg als de directie uit de illegaliteit wil raken. Bestuursvoorzitter Tony Mary, de vroegere gedelegeerd bestuurder van de openbare omroep VRT, en de aandeelhouders willen de winstmarges zo hoog mogelijk houden. Als het moet, treden ze daarvoor de wet met voeten. Voorakkoorden worden niet uitgevoerd of de dag na de ondertekening al anders uitgelegd omdat het kostenplaatje ‘te hoog’ blijkt. Aan het begin van de zomer constateerden de bonden dat de directie een voorakkoord over avond- en weekendwerk anders invulde dan was bedoeld.

Zo neemt de directie grote risico’s.

Vanaf de herfst zullen de bonden hard reageren op elke vorm van illegale tewerkstelling.

Bij de uitgeverij EPO verscheen eerder dit jaar ‘De Filipijnen. Vriendschap en moord in de Cordillera’, een boek van Joris Smeets. Het boek gaat over de tragische geschiedenis van Makoy, één van de leiders van een lokale volksbeweging, tegen de achtergrond van de honderden verdwijningen en moordpartijen op de Filipijnse eilanden.

D

e twintiger Joris Smeets reisde samen met een Filipijnse vriend naar de Filipijnen. De reis bracht hem naar paradijselijke stranden en gastvrije dorpen.

Maar ook de armoede en grimmige ongelijkheid ontgingen de jonge Vlaming niet.

Drie jaar na de reis keerde Joris

terug naar de Filipijnen om er een half jaar vrijwilligerswerk te doen in de Cordillera, een ruwe bergstreek in het noorden van het eiland Luzon. Via de Cordillera People’s Alliance (CPA) maakt hij kennis met de Igorot, een inheemse bevolkingsgroep. Joris raakt bevriend met Makoy. Die toont hem het leven zoals het is in zijn thuisprovincie Kalinga. Dankzij de mensen van de CPA leert hij de contrasten in de Filipijnse samenleving pas ten volle inschatten en merkt hij hoe in de Filipijnen activisten hun strijd soms met hun leven moeten bekopen.

Amper terug in België verneemt Joris dat Makoy werd doodgeschoten voor de ogen van zijn zoon. Joris besluit terug te keren naar de Cordillera.

“Reizigers naar exotische bestemmingen keren vaak naar huis terug met een idyllisch beeld van het bezochte land”, vertelt auteur Joris Smeets. “Soms willen we stiekem misschien wel ruilen met de plaatselijke bevolking, want ‘ze hebben dan wel minder rijkdom en luxe’, maar is hun leven ook niet ‘veel eenvoudiger’ dan het onze? Ik beweer niet dat deze uitspraak nooit opgaat, maar ik geloof dat dit vaak een bedrieglijke voorstelling van de realiteit is, gevoed door ons onbestemde verlangen naar een andere manier van leven. Dit boek is zeker geen klaagzang over de wantoestanden die de Filipijnse archipel teisteren. Maar ik tracht wel te beschrijven hoe onder het oppervlak van de Filipijnse samenleving dingen broeien die voor een toerist vaak onzichtbaar blijven.”

Het boek kreeg de steun van ‘Stop the Killings in the Philippines!’.

Dat is een breed platform waaraan veel vakbonden en ngo’s meedoen.

“De Filipijnen. Vriendschap en moord in de Cordillera”, Joris Smeets, uitgeverij EPO, 240 blz.

sePtemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 19

“Vakbondswerk betekent gelijkheid voor iedereen” Veertig nationaliteiten bij Ikea in Anderlecht

Thelma, Martina en Paully: samen sterk voor de werknemers van Ikea in Anderlecht.

Chadia Bendada en Monique Braam

Opkomen voor een ander. Je nek uitsteken voor een collega. Durven. Volhouden.

Vakbondswerk op de werkvloer is géén sinecure. Zeker niet voor een beginnende ploeg in een bedrijf met personeel uit meer dan 40 landen. Hoe bereik je iedereen? Hoe kom je tegemoet aan al die diverse vragen en verzuchtingen? En hoe bouw je in twee jaar tijd een goede vakbondswerking uit?

konden. Onrechtvaardigheid kan ik niet verdragen. Ik ging op zoek naar antwoorden en liep Paully tegen het lijf die toen al bij de vakbond actief was. Hij overtuigde me om mee te doen aan de sociale verkiezingen in 2008. En zo rolde ik er als Belg in.”

Voor Thelma uit Zuid-Afrika gold ongeveer hetzelfde. Ook zij besefte dat ze zich moest engageren bij de vakbond als ze daadwerkelijk iets aan de problemen wilde doen. “Ik kom op voor mijn rechten. Ik wil mezelf en mijn collega’s kunnen verdedigen. Vakbondswerk maakt dat mogelijk”, klinkt het overtuigd.

O

Staking

ns Recht stak zijn licht op bij de diverse vakbondsploeg die op de barricaden staat bij Ikea in Anderlecht. Een babbel met de Zuid-Afrikaanse Thelma, de Nigeriaan Paully en de Vlaamse Martina.

“Ik ben hier eigenlijk in de minderheid”, vertelt Martina. Zij werkt al een jaar of vijf in de Ikea-winkel in Anderlecht. “Van nature sta ik op mijn strepen. Ik zag dat er in het bedrijf dingen gebeurden die niet door de beugel 20 ons recht | 113de jaargang | september 2009

De relatie tussen Ikea en de bonden is, op zijn zachtst gezegd, moeizaam te noemen.

De LBC-NVK had en heeft zijn handen vol aan de Zweedse multinational. Het bedrijf is niet zo tuk op sociaal overleg en onderhandelt liever rechtstreeks met zijn personeel. Jarenlange ontevredenheid over de werkomstandigheden, het gebrek aan personeel en de oplopende stress leidden eind vorig jaar tot een stakings-

golf bij Ikea. De keten overwoog bovendien om de bonusregeling terug te schroeven. De maat was vol en ook bij Ikea Anderlecht legden de werknemers het werk neer. En dat terwijl het vakbondswerk in die vestiging nog maar erg pril was.

“Voor ons ging de staking ook over respect”, onderstreept Paully. “Wij wilden respect voor alle werknemers. De directie luisterde niet naar het personeel. Ze intimideerde de mensen. Wij organiseerden een personeelsvergadering en daar kwam veel volk op af. De collega’s waardeerden het dat wij onze stem lieten horen.”

Thelma vult aan: “Na de staking werden de mensen veel opener en mondiger. Collega’s durfden te spreken en kwamen met hun vragen en problemen naar ons toe.”

Martina knikt: “Mensen hebben nu vertrouwen in ons. Maar dat vertrouwen moet je verdienen. En dat doe je door open te staan voor iedereen en met al je collega’s het gesprek aan te gaan. Ik praat met iedereen, of ze nu Belg zijn of niet. Ik let niet op kleur of afkomst.

engagement

Ikea, zei u?

© foto: daniël rys

Zowat elke Belg heeft wel meubeltjes of andere artikelen van Ikea in huis. Ingvar Kamprad richtte Ikea in 1943 op. De onderneming groeide uit tot één van de grootste multinationals ter wereld. Ze telt nu 298 vestigingen in 36 landen. Wereldwijd zijn er ongeveer 280.000 werknemers. België telt 6 vestigingen. Ikea Anderlecht opende in 2005 en er werken ongeveer 400 mensen.

In de winkel in Anderlecht is er een werking met zes vakbondsafgevaardigden. Ons Recht interviewde drie van hen, Paully, Thelma en Martina.

Paully Okereke komt uit Nigeria en werkt al vijf jaar bij Ikea als ‘shopkeeper’. Hij trekt de syndicale kar. Paully is effectief lid van de Ondernemingsraad en het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW). Hij is ook plaatsvervanger voor de vakbondsafvaardiging.

Thelma Cloete, afkomstig uit Zuid-Afrika, werkt al vijf jaar in Smaland, bij jonge ouders beter bekend als Kinderland of de ‘ballenbak’. Zij is plaatsvervangend lid van het CPBW en de vakbondsafvaardiging.

Martina Gettemans, een Vlaamse, is ook al vijf jaar aan de slag bij Ikea Anderlecht. Sinds vorig jaar is ze ‘zapper’. “Je weet ’s ochtends niet waar je die dag zult werken. Mijn job betekent iedere dag andere bazen. Een ideale job om het bedrijf én de collega’s beter te leren kennen en erg handig voor je vakbondswerk”. Martina is effectief lid van de vakbondsafvaardiging en het CPBW.

En dat voelen de mensen: ze komen met hun probleem naar ons en dan maakt het voor hen ook niet uit of ik wit, zwart of geel ben. (lachend) Het management van Ikea was niet verrast toen ik in 2008 verkozen werd: ‘Ah ja, gij spreekt met iedereen, ge zijt eerlijk, correct, dat zijn waarden die iedereen apprecieert’, kreeg ik te horen.”

Diversiteit Als vakbondsafgevaardigde opkomen voor de rechten van je collega’s is niet gemakkelijk.

Maar rekening houden met al die verschillende culturen? Hoe pak je dat als vakbond aan?

Paully: “Eigenlijk houden wij geen rekening met al die culturen. We kijken naar de persoon. Voor ons is ieder individueel verhaal belangrijk. Onze collega’s hebben vertrouwen in ons, ze weten dat we hun belangen verdedigen.

We luisteren naar alle verzuchtingen en doen ons best om een oplossing voor problemen te vinden. Vroeger was dat anders. De werknemers durfden toen niet te praten en er heerste een intimiderende sfeer. Maar het vertrouwen nam toe omdat we een aantal keer onze nek uitstaken en daarmee resultaten boekten.”

ONS RECHT:

“We hebben de input van collega’s ook nodig om tot oplossingen te komen. Als zij ons niets vertellen, bijvoorbeeld over manke uurroosters, de onderbemanning of te warme temperaturen, kunnen we ook niets doen. (In juni werkten sommige mensen op afdelingen waar het 29° warm was, nvdr).

Thelma: “Mondig personeel hebben is ontzettend belangrijk. Je moet op tijd de alarmbel luiden”.

Martina: “Precies. En met die verhalen stappen wij naar de directie. We pakken de individuele verhalen collectief aan. Vakbondswerk doe je immers voor iedereen. Als iemand problemen signaleert rond contracten of uurroosters, blijkt dat heel veel anderen daar ook mee geconfronteerd worden.”

Martina:

Sommige mensen willen in de zomer graag meer verlof om naar hun thuisland te reizen en daar familie te bezoeken. Wij onderhandelen niet over een aparte vakantieregeling voor bepaalde groepen want dan stel je andere groepen achter. In ons bedrijf bestaat nu een regeling die voor iedereen van kracht is. Zo bevoordeel je geen enkele groep ten opzichte van een andere. Uiteindelijk begrijpen mensen dat ook. Maar het is erg belangrijk om zoiets goed uit te leggen. Ik babbel wat af met de mensen en daarnaast hangen we geregeld informatie op het prikbord.”

Paully: “De diversiteit in het bedrijf bepaalt onze werking niet. Want dan moet je voor de ene zus en voor de andere zo doen. We proberen oplossingen te bewerkstelligen waar iedereen beter van wordt. (ferm) Gelijkheid voor iedereen, dat is ons devies. Wat goed is voor mij, is goed voor jou, is goed voor iedereen.”

Jong en dynamisch ONS RECHT: Jullie zijn nog maar twee jaar bezig met vakbondswerk. Alle vakbondsafgevaardigden begonnen op hetzelfde moment en het team is zeer divers. Hoe beïnvloedt dat jullie vakbondswerk?

Martina: “Persoonlijk vind ik het een voordeel dat we met zijn allen van nul startten.

Natuurlijk was dat ook moeilijk. Je moest alles zelf uitvissen en opzoeken. Maar we konden de vakbondswerking wel op onze eigen manier uitbouwen. We hielpen elkaar. En we bleken met zijn allen op dezelfde golflengte te zitten.”

Pau l ly b e a a mt: “De al eerder genoemde openheid is van groot belang. Als vakbondsmensen moeten wij een open sfeer creëren zodat de mensen zich goed voelen bij onze vakbondswerking. Als er een open sfeer heerst, verlaagt dat de drempel voor collega’s om hun verhaal te doen. Die openheid, dat wederzijds respect vinden we allemaal erg belangrijk. Volgens mij is dat de sleutel tot syndicaal succes.”

ONS RECHT: En hoe staat het anno 2009 met de relatie met directie?

Konden jullie je plek veroveren?

Martina (stellig): “Jazeker. Het management heeft respect voor ons.

Natuurlijk duurde dat een tijd en moesten we onze positie afdwingen. Maar ik voel nu aan dat de directie beseft dat ze moet samenwerken met de vakbond. Onrechtvaardigheid, oneerlijkheid en onmenselijkheid accepteren we als vakbond niet. Maar zoiets komt ook het bedrijf niet ten goede. In de officiële overlegorganen stellen we zaken formeel aan de kaak.

Die formele weg is de efficiëntste: we beroepen ons op de wetgeving om onze rechten op te eisen. Dat weet de directie ook. Er is nu een goede verstandhouding maar we moeten als vakbond op onze strepen blijven staan. Zo halen we de eindmeet.” n

“Wat goed is voor mij, is goed voor jou, is goed voor iedereen”

O N S R EC H T: Dus geen aparte afspraken voor verschillende groepen werknemers?

Martina: “Ik denk dat je dan je eigen put graaft. Een voorbeeld. De vakantieregeling.

SEPTEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 21

financiën Stefaan Decock

De personeelsafgevaardigden van de LBC-NVK in de financiële sector discussieerden eind juni over enkele Belgische rapporten rond de financiële crisis. Enerzijds een rapport van de parlementaire bankencommissie, anderzijds het ‘Lamfalussy-rapport’. Beide documenten staan weinig of niet stil bij de belangen van de werknemers. Dat merk je zowel aan de conclusies als aan de aanbevelingen.

Rapporten financiële sector vergeten werknemers LBC-NVK eist meer armslag voor revisoren

e rapporten focussen op de financiële stabiliteit en het financiële systeem. Maar wat dan met de ruim 120.000 mensen die werken in de financiële sector?

Verdienen zij geen aandacht? Zowel politici als financiële experts tonen zich erg kortzichtig op dit punt. Toch staan in de rapporten belangrijke elementen.

Een algemene kritiek van de LBCNVK is dat bij elke aanbeveling ook het werkgelegenheidseffect dient berekend voor de politiek iets beslist. Nelie Croes, de EUcommissaris voor de mededinging, ligt er kennelijk niet echt wakker van als er volk afgedankt wordt. Jobs schrappen lijkt voor haar bijna een voorwaarde. Europa op zijn best. Besluitvorming zonder de sociale gevolgen in te schatten.

De Belgische regering moet op haar tellen passen als ze maatregelen wil nemen buiten het Europese kader. Voor de LBC-NVK is het belangrijk dat werkgelegenheidseffecten meespelen, zowel op Belgisch niveau als bij discussies binnen de Europese Unie.

Bij de neus genomen De bevoegdheden van lokale en Europese ondernemingsraden dienen versterkt. Het personeel in de financiële sector werd te lang bij de neus genomen. Iedereen waande zich superveilig, maar in de coulissen werden enorme risico’s genomen. Met de bestaande economische en financiële informatie (EFI) kan je het risicoprofiel van een bedrijf niet juist beoorde-

© foto: daniël rys

D

len. En de bedrijfsrevisoren hebben te weinig impact.

Daarom eist de LBC-NVK een aanpassing van de EFI-regels en een herziening van het bedrijfsrevisoraat. Revisoren moeten meer kunnen doen om risico’s te signaleren. De overheid zou de revisoren voor hun werk moeten vergoeden. Ze kan die kosten perfect recupereren via bestaande inningsmechanismen.

Als de overheid de revisoren betaalt, kunnen deze laatsten zich onafhankelijker opstellen. Een onafhankelijke revisor vergroot het vertrouwen bij het personeel.

Vreemd toch dat geen enkele commissie iets van deze aard aanbeveelt.

Hand in eigen boezem De LBC-NVK steekt ook de hand in eigen boezem. De regels werden bijzonder complex. Aan stapels papier is er geen gebrek. De eigen kennis op het vlak van boekhouding, financiële producten en financiële constructies volstaat niet langer. Daarom wil de LBCNVK de eigen kennis aanscherpen

22 ons recht | 113de jaargang | september 2009

om de financiële realiteit beter te doorgronden. Op die manier versterkt de bond ook zijn positie in het overleg.

Alleen topmanagers praatten tot nu toe over ‘corporate governance’, zeg maar deugdelijk of goed bestuur. De LBC-NVK wil een partner zijn in het debat daarover.

Hoe goed zijn de bestuurders? Is een interne audit degelijk en onafhankelijk? Wat met het evenwicht tussen controlerende en commerciële functies? Hoe creëer je een evenwichtig verloningsbeleid? In het sociaal overleg dient gepraat over een nieuwe ethiek en beleidslijnen.

Op het vlak van het personeelsbeleid wil de LBC-NVK ook de gesprekspartner bij uitstek zijn. Het verloningsbeleid in de bedrijven en hun zelfstandigennetten moet worden herzien. De sector grondig herverkavelen is een must om perverse loonsystemen aan te pakken.

Wat baat het om afspraken te maken voor de eigen kantorennetten als de systemen in sommige netten met zelfstandigen buiten

schot blijven? Alle distributiekanalen van verzekeraars horen bij de verzekeringssector thuis. Net zoals alle kanalen bij de bankiers onder de banksector moeten vallen.

Geen kortzichtige aanpak Als een personeelsbeleid alleen uit is op kortzichtig commercieel gewin, komen de werknemers in een onmogelijke positie terecht.

Je moet klanten duurzaam benaderen. En dus ook een personeelsbeleid voeren dat steunt op duurzaamheid. Daar zijn veel middelen voor nodig. Maar dikwijls zit de personeelsdienst in het verdomhoekje.

Het is maar een greep uit de grote conclusies die de militanten uit de sector formuleerden op de studiedag van eind juni. Munitie genoeg om het nieuwe werkjaar in te stormen. Midden 2010 maken we opnieuw de balans op. Dan bekijken we of de crisis al of niet resulteerde in een ander beleid bij bankiers en verzekeraars. n

jongeren

Arktos werkt met jongeren die steekje laten vallen © foto: daniël rys

Actieve groepswerking en persoonlijke aandacht leveren resultaat op

Ilse Timperman

“Je hebt jongeren die gebruik maken van alle beschikbare kansen en mogelijkheden om een eigenzinnig levensverhaal te schrijven, feilloos zappend doorheen het kluwen van uitdagingen en verwachtingen.

Maar er zijn ook jongeren die dat niet kunnen: thuis of op school loopt niet alles gesmeerd, een job vinden, laat staan houden, is een mission impossible.

Maar de wereld… die draait lustig door.” Zo start ‘Smaakmaker’, de voorstellingsbrochure van Arktos, een organisatie die projecten met jongeren opzet op vraag van overheden, organisaties en scholen.

S

inds de jaren zestig levert Arktos – eerst samen met de KAJ, later zelfstandig – baanbrekend werk met jongeren tussen 12 en 25 jaar. Sinds de afsplitsing van de KAJ in 1994 groeide het aantal medewerkers van 25 naar 102.

Time Out De Time Out-projecten van Arktos moeten voorkomen dat jongeren uitvallen op school. De overheid besloot die projecten structureel in te bedden. Een on-

gelooflijke erkenning voor de organisatie én voor de jongeren.

Maar ondanks alle inspanningen blijven jongeren uit de boot vallen. Dikwijls door een samenspel van factoren. Problemen thuis leiden tot slechte schoolprestaties, die op hun beurt weer aanzetten tot spijbelen. Uit verveling gaan jongeren dan maar wat rondhangen. Uiteindelijk lopen ze hun diploma mis, wat ook nog eens een hypotheek legt op hun latere beroepsleven.

Arktos benadert jongeren vanuit diverse levensdomeinen of ‘inrijpoorten’: onderwijs, vrije tijd, welzijn, woonomgeving en werk.

Meestal zoomt een project in op één van die inrijpoorten. Maar soms is het niet genoeg om bijvoorbeeld alleen de relatie met de school te verbeteren.

School en vrije tijd Door jongeren tegelijk rond school én vrije tijd te benaderen, kan je als begeleider beter vat krijgen op risicogedrag. “Vernieuwend is dat we een klassiek vrijetijdsproject als ‘Gimme a Break’ koppelen aan een onderwijsproject als Time Out”, vertelt projectverantwoordelijke An Van Edom.

“Met Gimme a Break bieden we in Aarschot activiteiten aan jongeren uit het middelbaar onderwijs die geen aansluiting vinden bij het bestaande jeugdwerk. We willen ze een zinvolle en actieve vrijetijdsbesteding geven en vermijden

dat ze rondhangen in parken en stationsbuurten. Daar loert het risicogedrag om de hoek: vandalisme, overlast, occasioneel alcohol- of druggebruik. Het wordt een gevaarlijke cocktail als je je ook thuis en op school niet welkom voelt.”

Problemen thuis leiden tot slechte schoolprestaties, die op hun beurt weer aanzetten tot spijbelen. Uit verveling gaan jongeren dan maar wat rondhangen.

Van Edom begeleidt ook Time Out in Aarschot en krijgt zo een beter zicht op de complexe situatie waarin een jongere zit. Time Out is er wanneer de onderlinge relatie tussen jongeren, leerkrachten en school vertroebelt.”

Via Time Out vangt An de jongeren individueel op met als doel de relatie met de school te verbeteren. “Meer dan eens zie je dat problemen op school slechts een symptoom zijn van wat er buiten de school misloopt. Verveling, laat op stap gaan, alcohol- en druggebruik beïnvloeden nu eenmaal de schoolprestaties. Jongeren die dit risicogedrag vertonen, kom ik via de leerlingenbegeleiders tegen. Als ik merk dat er iets misloopt met de vrijetijdsbesteding, geef ik ze

de tip om naar ons ontmoetingshuis ‘De schiejve tullip’ te komen.

Van daaruit plannen en organiseren jongeren mee activiteiten. We leren ze in groep werken, zich aan afspraken houden, verantwoordelijkheid nemen, respect hebben voor elkaar.”

Grenzen verleggen Recent gingen de begeleiders met de jongeren klimmen. Een goede werkvorm om te bewegen maar ook om grenzen te verleggen en zich kwetsbaar op te stellen. Zodat ze gestadig hun zelfvertrouwen kunnen opkrikken. “Soms gaan we echt op uitstap, naar zee of naar een opendeurdag van de legerbasis. De gasten weten dat ik niet zomaar iedereen meeneem.”

Een actieve groepswerking en een vleugje persoonlijke aandacht blijken de belangrijkste ingrediënten te zijn van het Arktos-recept.

Maar projecten slagen alleen als ze gebaseerd zijn op een ‘geëngageerd partnerschap’.

Mond-aan-mond-reclame werkt het beste. Maar dat is een werk van lange adem. Daarnaast vinden jongeren ook via het welzijnswerk de weg naar het project: Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW’s), Jongeren Advies Centra (JAC’s), buurtcomités, allemaal dragen ze hun steentje bij.

Meer weten? Surf dan naar www.arktos.be of bel met An Van Edom (016/ 23 80 07). n

SEPTEMBER 2009 | 113de jaargang | ons recht 23

sociaal overleg

Crisis in autosector zadelt Aleris met zware kater op Bonden maken herstructurering iets minder pijnlijk

Koen De Kinder

Martelgang De onderhandelingen over het lot van de bedienden waren een ware martelgang. Als de termen engelengeduld, ‘patiëntie’ en ter plaatse trappelen nog niet bestonden, dan waren ze wel bij Aleris uitgevonden.

Het grote struikelblok was de opzegvergoeding voor 170 bedienden. De directie wilde ‘niet discrimineren’ tussen arbeiders en bedienden en verhoogde daarom de opzegtermijnen voor arbeiders aanzienlijk. Op zich volkomen terecht natuurlijk.

Wat gebeurde er precies? Aleris gebruikte de truc van de inschakelingvergoeding. Het recept is als volgt. Je vermindert de opzegtermijn 24 ons recht | 113de jaargang | september 2009

De aluminiumverwerker Aleris (ex-Corus Aluminium) maakte midden april op een bijzondere ondernemingsraad bekend dat 770 werknemers hun job zouden kwijtspelen. Het ging om 530 arbeiders en 240 bedienden. De directie beriep zich op de ongeziene crisis in de autosector om zowat de helft van het personeel buiten te bonjouren. De vakbonden slaagden erin de pil iets minder bitter te maken.

© foto: daniël rys

T

ijdens de consultatieronde lukte het de bonden de gretigheid van de directie wat af te zwakken. Aleris België behield meer productie dan aanvankelijk voorzien. Op die manier zakte het aantal ontslagen bij het bedrijf uit Duffel naar 540. Nog altijd te veel voor de vakbonden.

De directie was bereid het aantal jobverliezen nog meer te beperken. Maar ze koppelde daar forse voorwaarden aan. Aleris wou kosten besparen door een geplande loonsverhoging te schrappen, de index in te houden en de dertiende maand voor alle werknemers om te zetten in verlof. Eerder hadden de bonden al aanvaard dat het gratis busvervoer en de warme maaltijden zouden sneuvelen.

De onderneming trachtte de werknemers tegen elkaar op te zetten. Ze speelde de blijvers tegen de vertrekkers uit. Aan dat spelletje deden de vakbonden nooit mee. De crisis is niet de schuld van het personeel. Moeten de werknemers die blijven opdraaien voor de opzegvergoedingen van zij die hun job verliezen? No way.

Uiteindelijk speelden de bonden het klaar nog eens 40 bediendejobs te redden. Zo daalde het aantal ontslagen naar 500.

De bedienden leveren wel 20 procent van hun loon in. Ze doen dat door een vermindering van de wekelijkse arbeidsduur en met behulp van de Vlaamse overbruggingspremie en de federale anti-crisismaatregelen. De bonden wilden wat graag nog meer banen behouden, bijvoorbeeld door een nog grotere inkrimping van de wekelijkse arbeidsduur. Maar daar wou de directie niet van horen.

van arbeiders als ‘onderneming in herstructurering’. De overheid betaalt het verschil tussen de ingekorte opzegtermijn en de periode in de tewerkstellingscel (3 tot 6 maanden afhankelijk van de leeftijd). Zo kan de werkgever een groot deel van de opzegvergoeding verhalen op de overheid.

Maar Aleris haalde wel de opzegvergoedingen voor bedienden zwaar naar beneden. Ondanks lovenswaardig werk van de sociaal bemiddelaar bleek de werkgever niet bereid meer dan het strikte wettelijke minimum te betalen. Aleris engageerde zich op dit punt maar gaf geen echte garanties.

Lichtpuntje Het enige lichtpuntje werd de brugpensioenregeling voor circa 30 bedienden. Zij kunnen met brugpensioen vanaf 52 jaar. Het bedrijf verhoogde de wettelijke bijpassing naar 75 procent voor wie 20 dienstjaren had.

De bedienden keurden het voorstel van de directie goed, ook al was het ondermaats. De baas van Aleris Europa, een man met een ‘jaar-

salaris van 600.000 euro zonder bonussen’, was immers speciaal naar de fabriek in Duffel afgezakt. Ironisch genoeg heet de Europese topman Roeland Baan. Meneer Baan dreigde ermee de geldkraan dicht te draaien en Aleris Duffel te laten afstevenen op een faillissement.

Reden genoeg voor de bedienden om het zekere voor het onzekere te nemen.

Willen de bedienden een opzegvergoeding innen die rekening houdt met hun leeftijd, loon en anciënniteit? Dan moeten ze individueel Aleris dagvaarden en via een juridische procedure hun rechten afdwingen. De arbeidsrechtbank in Mechelen mag zich dus in 2010 al zeker aan zo’n 170 extra dossiers verwachten. Uiteraard zal de LBC-NVK zijn leden met de nodige kennis van zaken ondersteunen en begeleiden.

Er is al langer sprake van de invoering van één statuut voor arbeiders en bedienden. De reorganisatie bij Aleris strekt in dit opzicht niet tot voorbeeld. Aleris misbruikte de economische crisis om de rechten van bedienden te ondergraven. n

IN DE MArGE

Loopbaanontwikkeling, Meneer ook iets voor jou?

Idowu Ken je al de dienstverlening van het Centrum voor Loopbaanontwikkeling van de LBC-NVK?

deze loopbaanbegeleiding, ook als ze in ziekteverlof of met tijdskrediet zijn. Je moet wel op vrijwillige basis deelnemen.

En minstens één jaar werkervaring hebben.

Heb je interesse? Op één van de startbijeenkomsten kom je te weten hoe het programma precies in elkaar steekt. Je kan er concrete afspraken maken voor een aantal persoonlijke gesprekken met een loopbaanbegeleider. En je krijgt oefeningen mee zodat er al meteen kan worden gestart. Dit najaar is er op diverse plaatsen en momenten een startbijeenkomst.

Je kan je via onze website of telefonisch inschrijven.

• Voor wie aan het werk is en grondig wil nadenken over zijn toekomstplannen • Voor wie geen hoger diploma heeft en toch vooruit wil • Voor 45-plussers die willen uitvissen hoe hun verdere loopbaan er kan uitzien • Voor wie van allochtone afkomst is en steviger wil staan op de arbeidsmarkt • En voor wie fysieke beperkingen heeft en wil uitzoeken hoe hij (of zij) anderen kan overtuigen van zijn (haar) talenten.

De experts van het CLO maken mooi werk van de loopbaanbegeleiding die ze aanbieden. Bedienden, arbeiders en zelfstandigen komen in aanmerking voor PLAAts Antwerpen Gent Hasselt Leuven Mechelen

Meer info vind je op www.loopbaanontwikkeling.be. Je kan ook e-mailen naar loopbaancentrum@acv-csc.be of bellen naar 03/220.89.50.

DAtUm 2/10, 6/11, 11/12 14/9 en 14/12 16/9 en 4/11 9/9 en 9/12 24/11

UUr 13.30u tot 16.30u 18.00u tot 21.00u 13.30u tot 16.30u 18.00u tot 21.00u 18.30u tot 21.30u

CENTRUM VOOR VOLWASSENENONDERWIJS LBC-NVK DAG- EN AVONDCURSUSSEN VOOR VOLWASSENEN OPLEIDINGSAANBOD* n

TALEN: n n n n n n n n n n n n n

n

n

Arabisch Chinees Duits Engels Frans Grieks Italiaans Japans Portugees Russisch Spaans Nederlands Tweede Taal Praktisch Nederlands

n n n

n n n n n n n

INFORMATICA:

n

n

n

n

n

Toepassingssoftware Besturingssystemen & Netwerken Programmeren

HOGER ONDERWIJS:

n n

Graduaat Bedrijfsorganisatie Graduaat Boekhouden Graduaat Fiscale Wetenschappen

ALGEMENE VORMING PERSONENZORG JEUGD- EN GEHANDICAPTENZORG LOGISTIEK ASSISTENT GEZONDHEIDSZORG POLYVALENT VERZORGENDE BEGELEIDER IN DE KINDEROPVANG BLOEMSCHIKKEN K ANT KOKEN K LEDING - NAAIEN MODE

n n n n n n n n n n n n

BOEKHOUDEN - INFORMATICA BUROTICA M ARKETING & VERKOOPSBELEID TOERISME & ONTHAAL M ARITIEM MEDEWERKER AUTOMATISERINGSTECHNIEKEN AUTOCAD - CAD-INVENTOR AUTOMECANICIEN HOTELBEDRIJF TUINBOUW HAARTOOI - DAMESKAPPEN SCHOONHEIDSVERZORGING

* niet elke opleiding wordt in elke vestigingsplaats aangeboden!

VESTIGINGSPLAATSEN en INLICHTINGEN n

ANTWERPEN n

n

n

BORGERHOUT n

BERINGEN

n

n

n

n

n

Boom

Lummen Herk-de-stad

MORTSEL

n n

Brasschaat Kalmthout Kapellen Merksem Wuustwezel

n

SINT-NIKLAAS n n

n

Beveren Stekene

TURNHOUT n

Hoogstraten

wf

Mijn vakantie zit erop. Zonder noemenswaardige inspanning kreeg het luieren daarin een belangrijke plaats. De boude stelling ‘Ik mag met graagte een inspanning leveren’ lijkt in de gegeven omstandigheden dan ook ongeloofwaardig. Om niet te zeggen pedant. En toch durf ik ze herhalen: ik mag met graagte een inspanning leveren. Wat die ook weze. Van lichamelijke of intellectuele aard…

Een volgehouden inspanning brengt mij in een lichte staat van euforie. Al helemaal als ze dan ook nog een fijn resultaat oplevert. Voor alle duidelijkheid, het betreft in mijn geval geen publieke noemenswaardigheden. Buiten mezelf brengen de meeste van de inspanningen en resultaten dan ook hooguit mezelf in vervoering. Een man blijft altijd een kind.

Ik ben er ook vast van overtuigd dat je de dingen best van meet af aan goed doet. Als je iets doet. Die overtuiging werd er als het ware ingedrild. Met een ‘ja maar’ kwam je nooit weg. Iets meteen goed doen is vanuit economisch oogpunt erg verantwoord. Zo bespaar je een flinke dosis energie.

Deze aanpak veralgemenen zou een heleboel problemen vermijden.

Kijken naar een inspanning kan mij overigens ook bekoren.

Een beetje sportieve inspanning heeft aan mij een redelijk enthousiaste toeschouwer. Zeker als het gaat om een individuele, niet te technische sportieve inspanning.

Aan dit alles moest ik denken toen ik op de BBC een vraaggesprek zag en hoorde met Phillips Idowu. Een Brit die meedeed aan de recente wereldkampioenschappen atletiek in Berlijn. Idowu had net met 17,73 meter de hink-stap-sprongcompetitie gewonnen en was daar terecht erg tevreden mee.

Maar nog meer dan zijn sportieve winnaarsadrenaline was zijn vreugde en blijdschap aanstekelijk. De man had al een aardig palmares bijeen gehinkt, gestapt en gesprongen.

Maar het was hem niet meteen aan te zien. Geen neofiet had met grotere geestdrift deze overwinning kunnen toelichten.

In een bezielende roes wist de man iedereen deel te laten zijn van zijn prestatie. Wie hij daar allemaal voor dankte. En hoe fijn het wel was om alle geleverde inspanningen te laten uitmonden in dit verhoopte, maar onvoorspelbare resultaat.

Aanstekelijk bemoedigend, die reactie. Een haast persoonlijke uitnodiging om weer flink mijn best te doen. Ik ben een bewonderaar voor het leven van Phillips Idowu.

w w w.l b c o n d e r w ij s . b e sePtemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 25

FILM

Genova kArIn seBerechts

De Britse pers liep niet echt warm voor het recentste werk van ‘veelfilmer’Michael Winterbottom, veruit de enige Brit van onder de vijftig die stelselmatig films maakt. Sinds zijn debuut in 1989 elk jaar minstens één, om precies te wezen.

Binnen het bonte oeuvre van Winterbottom is ‘Genova’ een nukkige opdonder. Een film die je met een beetje geduld moet savoureren.

W

interbottom volgt, met dank aan Ryanair, een rouwend gezin van het winterse Chicago naar het zonnige Genua.

Daar accepteerde docent Joe op aanraden van een oude vlam een leerstoel. Verandering van lucht

en zeden moet hem en zijn dochters na de tragische dood van zijn vrouw soelaas brengen.

Het trio raakt gauw gesetteld in de ‘nieuwe’ omgeving. Joe geeft les en laat zich gewillig het hof maken.

Kleine Mary leert piano spelen bij een heerlijk jong gezin en voert conversaties met haar overleden moeder. Kelly proeft met volle teugen van het adolescentenbestaan. Maar wanneer Mary op een zwoele namiddag verdwaalt, gaan de pittoreske stegen plots op inhalige klauwen lijken. En blijkt hoe broos de gemoedstoestand van dit gehavende gezin is…

Winterbottoms Cuvée 2009 telt zo zijn mankementen. De soundtrack is nogal aanhalig, de beklemmende passages door de Genuaanse stegen worden snel repetitief, de knipogen naar Nicholas Roegs Venetiëthriller ‘Don’t Look Now’ leiden af en het geleuter op Joe’s zomersessies aan de unief is, zoals alle geleuter, overbodig.

Maar waar het op mensen, stemming en emoties aankomt, zet Winterbottom precisiewerk neer.

Zijn personages dwarrelen, de camera zorgelijk op de huid, om

Les regrets kArIn seBerechts

De Fransen en ‘l’amour fou’: ze hebben wat met elkaar.

Nergens krijgen lieden de plotsklapse passie zo absoluut op het lijf gesmeten als bezuiden onze landsgrens. Vorige maand nog speelde Yvan Attal in ‘Partir’ zijn door hartstocht bevangen wederhelft kwijt aan de klusjesman. In ‘Les regrets’ staat hij zelf op de eerste rij wanneer de mokerslagen worden uitgedeeld.

D

e geslaagde Parijse architect Mathieu strijkt na jaren neer in zijn ouderlijke huis op het platteland, om er naast het ziekbed van zijn moeder te waken. Bij het winkelen staat hij plots oog in oog met jeugdliefde Maya, die

na vele omzwervingen eveneens terug in de heimat belandde.

Met kind en nieuwe partner. Na 18 jaar slaat de vonk opnieuw over. Onverwijld en dwingender dan ooit. “We gaan niet nóg een keer naast ons leven grijpen”, schreeuwt Mathieu uit. Maya wil wel. Heel graag zelfs. En dan weer niet. En dan weer wel…

Er wordt wat afgedraafd in deze jachtige idylle waarin de begeerte zo heftig oplaait dat ze omstanders uit de schoenen blaast. Cineast Cédric Kahn sleurt ons op de tonen van Philip Glass en Nina Simone’s opzwepende ‘Sinnerman’ zonder pardon achter zijn ‘amants’ aan. Mathieus eega pruttelt weerloos in de zijlijn, Maya’s bink haalt even de kettingzaag boven. Maar voor de rest gaat het koortsachtig rechtdoor, in tunnelvisie, de hartstocht achterna.

Kahn vertelt pretentieloos en meeslepend en laat Attal en tegenspeelster Valeria Bruni-Tede-

26 ons recht | 113de jaargang | sePtemBer 2009

elkaar heen en nemen uiterlijk de draad van het leven weer op. Achter de façade zinderen onrust en angst.

Wanneer het gezin in paniek een kettingbotsing veroorzaakt onder een druk viaduct, komt dit halsstarrig dralende drama tot zijn wrede conclusie. Dat reddeloosheid zich niet laat indijken. Dat veerkracht geen partij vormt voor de dood. En dat niemand gewa-

pend is tegen verlies. Als dit een mindere Winterbottom is, kan ik mij met mindere Winterbottoms prima verzoenen. Een misleidend intens drama, met mooie vertolkingen van Colin Firth, Willa Holland, Perla Haney-Jardine en Catherine Keener.

Genova komt op 16 september 2009 uit in de Belgische zalen.

Paniekvoetbal tegen verlies (Willa Holland) schi zwoegen voor hun centjes.

En monsieur Charlotte Gainsbourg en ‘madame la belle-soeur du président’ kwijten zich bijzonder geloofwaardig en sensueel van die taak.

Het is weliswaar turen door een loupe om in ‘Les regrets’ ook maar iets aan te treffen dat we elders nog niet zagen. Maar dan nog… Niets

nieuws onder de zon kan ook al eens heerlijk zijn. Misschien moeten we de kritiek pareren zoals destijds François Mitterand, toen ze hem zijn buitenechtelijke relatie en dito kind onder de neus kwamen wrijven: “Et alors?!”.

Les regrets komt op 9 september 2009 in de Belgische zalen

Onverbiddellijk de hartstocht achterna: yvan Attal en Valeria Bruni-Tedeschi

BOEk

Filosofen, liefde en lust Aude Lancelin en Marie Lemonnier

GUtenBerG

Schrik niet en lees de titel nog een keer. Er staat niet ‘filosofie’ (saai, moeilijk, theoretisch), maar ‘filosofen’. Dit wil zeggen mannen en vrouwen van vlees en bloed die, net als u en ik, hun leven lang gekweld werden door gevoelens van liefde, lust, frustratie, jaloersheid en – als het wat meevalt – af en toe beloond zijn met geluk.

De schrijfsters, twee jonge Franse journalistes met een opleiding in de wijsbegeerte, hadden het briljante idee om het intieme gevoelsleven van twaalf bekende filosofen te vergelijken met hun theorieën, hun praatjes over de liefde. Het resultaat is een leerrijk, vermakelijk en troostend boek, waarin u uw eigen opvattingen over de beruchtste aller deugden kunt toetsen aan die van de zogezegde ‘kenners’.

De auteurs wilden hun verhaal spannend houden. Dus wilden ze geen saaie, doordeweekse filosofen behandelen. Ze kozen voor Plato, Lucretius, Montaigne, Rousseau, Kant, Schopenhauer, Kierkegaard, Nietzsche, Heidegger, Hannah Arendt, Sartre en Simone de Beauvoir. Laten we dit fraaie rijtje excentriekelingen even overlopen.

Uit het ‘Symposium’ van Plato bleef vooral het relaas van Aristophanes bekend: het half en half als grap bedoelde verhaal over de mens als onvolledig wezen, dat zijn hele leven zoekt naar de ontbrekende zusterziel, dat unieke, onbekende wezen dat ergens op ons wacht. Michel Houellebecq, de Franse cynicus, noemt het ‘Symposium’ dan ook het meest vervloekte boek ter wereld, ‘omdat het een ongeneeslijke nostalgie introduceerde waaraan de mensheid letterlijk verslaafd raakte’.

De Romein Lucretius, een leerling van Epicurus, bedacht dat een verliefde man zijn geliefde alle eigenschappen toedicht die hij in

haar zocht. Als zijn beminde slonzig is, zal hij haar ‘natuurlijk’ noemen, een pezige staak wordt ‘een gazelle’, een kwaaie bebbel wordt ‘een vurige vlam’. Zijn conclusie: de liefde is een gevaarlijk bijgeloof dat moet worden uitgeroeid door er meerdere liefdes tegelijk op na te houden.

Seks en vriendschap De wijze Middeleeuwer Montaigne was een hedonist, iemand die te allen prijze pijn wilde vermijden.

Montaigne wilde niet afhankelijk worden van de liefde en vond dat een man zich alleen mocht ‘uitlenen’ aan een ander, en zich alleen mocht ‘geven’ aan zichzelf. Zijn droom was een relatie waarin seks vermengd zou zijn met superieure vriendschap. Maar hij kende geen enkel voorbeeld van zo’n ideaal.

Jean-Jacques Rousseau mocht dan wel beweren dat ‘wie geen ware liefde kende, zal sterven zonder zijn wezen te hebben gekend’, maar in de praktijk ging hij samenwonen met een vrouw van wie hij niet hield en schreef hij liefdesbrieven aan zichzelf alsof ze van een aanbeden maîtresse kwamen.

Né, de romantiek!

En dan was er Kant. Ha, Immanuel Kant! Kant was het prototype van de vrouwenhater en de verstokte vrijgezel. In zijn werk is nauwelijks een filosofie over de liefde te vinden, behalve dan dat de voorliefde van de mens voor seks vooral bedoeld is om de soort in stand te houden. Zijn leerling Schopenhauer was het helemaal met hem eens. Volgens hem slaagden de vrouwen er schitterend in hun mannen het ideaal van

de monogamie op te dringen en zijn ze elkaars grootste vijanden en concurrenten. De mens zal volgens hem slechts vredig en sereen kunnen zijn als hij/zij angst en verdriet te boven komt en zijn/ haar illusies laat varen. “Het feest is afgelopen. Een doodse stilte daalt over de wereld neer. Het kadaver van de liefde beweegt niet meer.”

kierkegaard Aude Lancelin en Marie Lemonnier gaan nog uitvoerig in op de eenzaamheid van Nietzsche (“Liefde – wat haar middelen betreft: de oorlog, in haar wezen de dodelijke haat van de seksen”) en de pogingen van Heidegger en Sartre om hun obsessie met de rokkenjagerij in een filosofische vorm te gieten. Maar ze gaan pas helemaal de pessimistische toer op met hun keuze voor de zwaarmoedige, protestantse Soren Kierkegaard. De Deense voorloper van het existentialisme verbrak zijn verloving met de aanbiddelijke Regine Schlegel omdat hij zijn hele leven wilde wijden aan de filosofie. “De verbreking van mijn verloving was, als ik dat zeggen mag, mijn verloving met God”, schreef Kierkegaard in zijn dagboek. Na zijn dood, op zijn 43ste, zal hij al zijn geschriften aan Regine nalaten. “Ik neem haar met me mee de geschiedenis in”, schreef hij trots.

Meer dan 150 jaar later klinkt ook dit trieste liefdesverhaal op een bepaalde manier nog nobel en interessant. Maar na de volledige lectuur van al deze twaalf min of meer goedgeprate mislukkingen in de liefde, dringt zich vooral die éne doordeweekse en praktische conclusie op: meisjes, hoedt u in godsnaam voor de liefde van een filosoof...

FILOSOFEN, LIEFDE EN LUST Aude Lancelin en Marie Lemonnier Uitgeverij Ten Have/Van Halewyck 224 blz.

sePtemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 27

haven Wannes Gielis

De haven van Antwerpen behandelde in de eerste helft van 2009 ongeveer 20 procent minder goederen dan in dezelfde periode vorig jaar. Er is nu vijf keer meer werkloosheid onder de havenarbeiders.

In de voorbije maanden was er wel vaker crisisnieuws in de Antwerpse haven. De aanhoudende problemen rond de uitdieping van de Schelde kwamen er nog eens bovenop.

O

ok de bedienden betalen mee het gelag voor de crisis.

In het eerste halfjaar sneuvelden al honderden jobs. De meeste ontslagrondes halen nauwelijks de krantenkoppen.

De maritieme bedrijven uit paritair comité 226 vormen een gesloten club. Veel van deze bedrijven hebben een broertje dood aan sociaal overleg. Ze trachten ontslagen druppelsgewijs door te voeren.

Volgens de sectorale cao’s is er wel een ‘procedure meervoudig ontslag’. Vanaf zeven ontslagen moet een werkgever een soort ‘miniprocedure Wet Renault’ naleven.

Wel of geen overleg

Containerrederijen moeten zwaar bloeden

te redden en alternatieven voor ontslagen te zoeken. Bij de logistieke dienstverlener UPS-SCS bewijzen ze dat het ook anders kan.

Daar vermijden de werkgever en de bonden ontslagen via arbeidsduurvermindering.

De crisis treft vooral de containerrederijen in de haven zwaar.

De 20 grootste containerrederijen dreigen dit jaar samen maar liefst 50 miljard dollar omzetverlies te lijden. De inkomsten van de rederijen verminderden gemiddeld met 30 tot 40 procent.

Waarom zo’n grote terugval? De wereldwijde crisis doet de productie van industriële goederen en de vraag naar transport zakken. Maar de capaciteit nam in het containervervoer nog toe omdat er nieuwe schepen in de vaart werden genomen. Er is dus een grote kloof tussen vraag en aanbod. En de rederijen wilden hun schepen tot elke prijs vol laden. Geen wonder dat de vrachttarieven fors kelderden.

Hapag-Lloyd Belgium Bij de containerrederij HapagLloyd meldde de Belgische dochter op 8 april dat er 45 banen op

de tocht stonden. Hapag-Lloyd wil in heel Europa besparen. Het Belgische filiaal krijgt rake klappen. Daar verdwijnt de voorbereiding van de maritieme uitvoerdocumenten naar India, terwijl andere afdelingen in Rotterdam worden samengetrokken.

Vooral de verschuiving van werk naar Rotterdam kwam in Antwerpen hard aan. De Antwerpse vestiging haalde namelijk betere cijfers. De Engelse baas in Antwerpen nam het veel te weinig op voor Hapag-Lloyd Belgium, vond het personeel. De bedienden stuurden een protestbrief naar het lokale management en de Europese directie in Hamburg.

Ondanks de Wet Renault was het verdict al lang gevallen in Hamburg. De werknemersafvaardiging kon bewijzen dat de Antwerpse poot op diverse punten beter presteerde. Maar dat mocht allemaal niet baten.

De verdeel-en-heers-aanpak van ‘Hamburg’ maakte Europese acties en besprekingen onmogelijk.

Het Nederlandse zusterbedrijf kreeg er jobs bij. In Duitsland hadden de bonden met de directie

© foto: daniël rys

De LBC-NVK vindt het spijtig dat veel bedrijven overleg trachten te ontwijken. Het is belangrijk alle kansen te benutten om jobs

Crisis doet haven van Antwerpen veel pijn

28 ons recht | 113de jaargang | september 2009

al een deal over arbeidsduurvermindering. Het ontbreekt in de sector nog aan een goed draaiende Europese vakcentrale die acties en overleg kan coördineren.

De ondernemingsraden bij Hapag-Lloyd Belgium verliepen erg stroef. Onderhandelen over een fatsoenlijk sociaal plan bleek moeilijk. Enerzijds door de beperkte middelen van Hapag-Lloyd Belgium om het collectief ontslag door te voeren, anderzijds door het absolute gebrek aan vertrouwen in de directie. Toen de directie een werknemersafgevaardigde van de BBTK om dringende reden wilde ontslagen, was de sfeer helemaal vergiftigd.

Hapag-Lloyd stuurde de gedelegeerd bestuurder in Antwerpen met pensioen. Lokale directeurs werden op een zijspoor gezet.

Ironisch genoeg kwam de nieuwe gedelegeerd bestuurder uit Rotterdam.

De vertrouwensbreuk, diverse juridische procedures en de verder verslechterde financiële situatie bij de groep Hapag-Lloyd maakten het noodzakelijk om het verzoeningscomité in te schakelen.

De werknemers dreigden met een staking.

Na lange onderhandelingen kwam er dan toch een akkoord dat ‘evenwichtig’ is in verhouding tot de omstandigheden. Uiteindelijk komen er 26 gedwongen ontslagen. Zeven werknemers krijgen een gunstige brugpensioenregeling. Door de inzet van de LBC-NVK-afvaardiging komt er een goed outplacementprogramma om de getroffen werknemers aan een andere job te helpen. De bedienden keurden het ontwerpakkoord met 89 procent van de stemmen goed.

In Hamburg smeedt de groep ondertussen plannen voor nog meer besparingen. De werknemers en de LBC-NVK-militanten houden hun hart vast. n

ruim 100 opleidingen in kleding en confectie IVOC vzw ondersteunt opleidingsactiviteiten in Belgische kleding- en confectiebedrijven en de textielverzorging. De opleidingskalender voor het najaar van 2009 staat helemaal online.

Er zijn meer dan 100 opleidingen gepland.

Het aanbod is bedoeld voor werknemers uit de paritaire comités 109, 110 en 215. Werknemers kunnen een ‘leerrekening’ aanvragen om kosten van cursussen te dekken en begeleiding en advies te krijgen van IVOC. Meer informatie vind je op www.ivoc.be. Bellen kan naar 02 / 481 53 50.

INB X monIqUe BrAAm

LBC-NVk van a tot z Het is een publiek geheim dat www.lbc-nvk.be een volumineuze website is. De ruim 1.300 pagina’s tellende site is niet altijd even gemakkelijk te doorgronden. De hoofdrubrieken zijn een goed startpunt. Daarnaast is er de recent aangepaste zoekmodus die het zoeken op de site vergemakkelijkt.

Maar er is meer... Sinds deze zomer kan je via de nieuwe rubriek ‘Van a tot z’ middels een trefwoordenlijst gemakkelijker door de site navigeren. Van aanvullend pensioen, contract, gezinsbijslag over jaarlijkse vakantie, ontslag, tijdelijk werkloos tot vaderschapsverlof en zwangerschap: zoek naar je trefwoord en bekijk de achterliggende pagina’s. Een snelle en gebruiksvriendelijke manier om aan je informatiebehoefte te voldoen.

De LBC-NVK voert de vorming en (bij-) scholing van bedienden en kaderleden hoog in het vaandel. Meteen na de oprichting kwam er een aparte organisatie die in de loop der jaren uitgroeide tot de vzw Volwassenenonderwijs LBC-NVK. Zes grote centra voor volwassenenonderwijs (het vroegere avondonderwijs of onderwijs voor sociale promotie) organiseren elk jaar honderden cursussen die duizenden gegadigden bedienen.

De LBC-NVK besloot recent om haar leden een fikse korting aan te bieden als ze zich inschrijven voor een cursus in één van de eigen scholen tijdens het schooljaar 2009-2010. Die korting geldt enkel voor de leden zelf, dus niet voor familieleden, vrienden of kennissen. Ze geldt enkel voor een inschrijving in een CVO LBC-NVK. De adressen en het aanbod vind je op www.lbconderwijs.be.

LBC-NVk Nieuwsbrief Via www.lbc-nvk.be kan je je als lid van de vakbond inschrijven op onze digitale nieuwsbrief.

Daarvoor moet je je wel eerst registreren op onze website.

Dat doe je via de registratiemodus rechtsboven op de website.

Nadat je een gebruikersnaam hebt gekozen en je paswoord via mail hebt ontvangen, kan je je inschrijven op deze nieuwsbrief. Regelmatig, ongeveer elke maand, krijg je dan vakbondsnieuws van de LBC-NVK in je mailbox. In de nieuwsbrief vertellen we waar we als vakbond mee bezig zijn, welke acties je mee kunt ondersteunen, welke nieuwe publicaties er verschenen zijn. Via de nieuwsbrief kondigen we ook nieuwe initiatieven en campagnes aan.

Mexicaanse griep Via www.lbc-nvk.be houden we je op de hoogte over de ontwikkelingen rond de Mexicaanse griep, officieel A/H1N1-griep

genaamd. Wat kun je als werknemer doen? Welke preventiemaatregelen zijn nodig? Best wordt een en ander ook preventief bekeken op het Comité voor preventie, bescherming en welzijn op het werk (CPBW) en de Ondernemingsraad. En welke noodplannen hebben we voor het pessimistisch scenario waarbij tot 30 procent van de werknemers gelijktijdig een week afwezig is door de griep?

Bezoek ook www.influenza.be voor meer details.

www.crisismaatregelen.be De LBC-NVK maakte een aparte website rond de crisismaatregelen. Op de site lees je alles over de drie federale crisismaatregelen en de Vlaamse premies die ermee samenhangen. Aangevuld met wetteksten, sectorale afspraken en simulaties. Aangezien de hoogte van je loon kan worden beïnvloed door de toepassing van deze maatregelen, maakten we een aantal simulaties.

BON TEr WAArDE VAN 10 EUrO Deze bon geeft leden van de LBC-NVK recht op een tegemoetkoming door LBC-NVK ter waarde van 10 euro voor het door hen betaalde inschrijvingsgeld voor een cursus bij een CVO LBC-NVK in het schooljaar 2009-2010. De bon geeft enkel recht op terugbetaling als het gaat om een originele bon én om een volledig ingevulde bon. De bon geldt bovendien enkel voor de leden, en elk lid kan slechts één bon terugbetaald krijgen. De terugbetaling gebeurt via overschrijving op de bankrekening van het lid.

Naam:............................................................................................................................................................................

Adres:............................................................................................................................................................................

Lidnummer LBC-NVK: ...............................................................................................................................................

Leden die van de korting willen genieten, vullen onderstaande (originele) bon volledig in en bezorgen hem aan het plaatselijke LBC-NVK secretariaat, of sturen hem op naar LBC-NVK Bon CVO, sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen.

Eind november 2009, eind april 2010 en eind juni 2010 worden alle ingezamelde bons verwerkt. De storting op de bankrekening zal dan gebeuren.

Rekeningnummer:.....................................................................................................................................................

Ingeschreven in CVO (schrappen wat niet past): Antwerpen - Borgerhout – Mortsel – Beringen - sint-Niklaas - Turnhout Inschrijvingsnummer in CVO:.................................................................................................................................

Knip deze bon uit. Alleen originele bonnen komen in aanmerking.

sePtemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 29

de lezer schrijft Lezersbrieven dienen te worden gestuurd aan: redactie Ons Recht Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be Anonieme brieven worden niet gepubliceerd. Naam en adres van de steller moeten ons bekend zijn. De brieven worden in de regel gepubliceerd met vermelding van de initialen en de woonplaats van de schrijver, hoewel die op uitdrukkelijk verzoek kunnen worden weggelaten. De redactie behoudt zich het recht voor, te lange lezersbrieven eventueel in te korten zonder aan de essentie ervan te raken. De publicatie van lezersbrieven betekent niet dat de redactie in alle opzichten akkoord gaat met de inhoud ervan.

holebi’s l.b. - geel

“Mentaliteit veranderen doe je niet in een handomdraai”, staat boven een artikel over holebi’s dat in het juli-augustusnummer van Ons Recht verscheen. Het is jammer dat holebi’s soms nog scheef worden bekeken. Dat ze bang zijn voor agressie wanneer ze voor hun geaardheid uitkomen.

Het artikel besteedde amper aandacht aan werknemers die transgender zijn.

Wie transgender is, heeft het gevoel in een verkeerd lichaam te zitten. Sommige transgendermensen zijn niet heteroseksueel maar homo- of biseksueel. Een holebi kan nog proberen zijn geaardheid te verbergen. Voor wie transgender is, ligt dat anders.

Transgenderpersonen worden naar mijn mening niet goed beschermd door de Belgische wetgeving. Of ze nu hun geslacht veranderen of niet. Zolang de ‘transitie’ bezig is, kunnen ze alleen hun voornaam veranderen.

Ik ben een nog niet geopereerde transseksuele vrouw zonder werk. Op mijn identiteitskaart staat nog altijd dat ik een ‘man’ ben. Een werkgever die ziet dat ik niet geopereerd ben, zal me niet in dienst nemen. Maar om vrouw te kunnen worden moet ik wel geld kunnen verdienen, want een operatie kost veel geld. Je kleerkast aanpassen aan een leven als vrouw kost ook centen.

Holebi’s worden nog geregeld gediscrimineerd. Heel wat lesbische meisjes doen een zelfmoordpoging die al dan niet lukt. Stel je maar eens voor hoe de cijfers eruit zullen zien voor transgenderpersonen.

Ik kom er ronduit voor uit dat ik transseksueel ben omdat ik kwaad ben als ik mijn eigenheid moet verstoppen om een beter leven te hebben. Er is geen enkele reden waarom ik zou verbergen wie ik ben. Het doet wel erg veel pijn dat ik geen werk kan vinden. Ik heb acht jaar ICT-ervaring en werkte met allerlei mensen en klanten.

commercialisering i.d.v. - aalst

Ik ben een trouwe lezeres van Ons Recht en las met veel interesse het recente artikel over de geslaagde strijd tegen de commercialisering bij het ziekenhuis AZ Groeninge. Ook ik ben bang dat de hele zorgsector dreigt te worden gecommercialiseerd. Maar de trend gaat veel verder dan de zorgsector alleen. Heel wat sectoren zijn al helemaal of gedeeltelijk gecommercialiseerd. Een voorbeeldje is het innen van ‘retributies’ bij mensen die geen parkeergeld betalen. Vroeger schreven politieagenten, beëdigde ambtenaren dus, de parkeerboetes uit. Nu heb je de ‘parkeerbedrijven’ die van een stad of gemeente een concessie krijgen.

Vroeger belandden de opbrengsten van de parkeerboetes in de overheidskas.

De overheid kon zo begrotingstekorten aanzuiveren, meer personeel in dienst nemen of sociale projecten financieren. Nu verdwijnen megawinsten in de portemonnee van aandeelhouders van privé-ondernemingen. Bedrijven die maar één doel voor ogen hebben, snel zo veel mogelijk winst scheppen.

Wie de jaarrekeningen van parkeerbedrijven bekijkt, ziet meteen dat ze glansrijk in hun opzet slagen. Het overgrote deel van de werknemers van die bedrijven wordt slecht betaald.

Het zijn economisch zware tijden.

Kunnen stads- en gemeentebesturen de inkomsten uit parkeerboetes nu niet veel beter zelf gebruiken? Bijvoorbeeld om extra personeel te werk te stellen? Welke politicus kan voor zo’n argument ongevoelig blijven?

Ook de manier van werken van de parkeerbedrijven is voor kritiek vatbaar. Zelf woon ik in Aalst en dreig ik te worden gedagvaard voor ocharme anderhalve euro.

Privatiseringen leiden tot hogere kosten voor ‘klanten’, bescheiden lonen voor werknemers, hoge beloningen voor zaakvoerders en woekerwinsten voor aandeelhouders. Zoveel is duidelijk.

30 ons recht | 113de jaargang | september 2009

uitbetaling vakbondspremie Openbare kredietinstellingen In de periode van 15 september tot 15 december wordt aan de gesyndiceerde bedienden in de openbare kredietinstellingen (OKI’s) de vakbondspremie uitbetaald. Die bedraagt 25 euro.

Om recht te hebben op de premie moet je minstens sinds 1 december 2008 vakbondslid zijn en dat nog steeds zijn op het ogenblik van de uitbetaling.

Ook moet je vorig jaar minstens zes maanden gewerkt hebben in de sector van de OKI’s (paritair comité 325). Wie vorig jaar met pensioen of brugpensioen ging, heeft ook recht op de premie als hij dat jaar nog minstens een maand in de sector werkte.

De attesten om de premie te krijgen werden inmiddels bezorgd. Ze moeten ingevuld en ondertekend worden terugbezorgd aan de LBC-NVK-Brussel, ter attentie van Vera Janssens, Pletinckxstraat 19, 1000 Brussel.

Ziekenhuizen, ROB-RVT, revalidatiecentra, thuisverzorging In de sectoren van de privé-ziekenhuizen, ROB‑RVT (rustoorden voor bejaarden en rust- en verzorgingstehuizen), revalidatiecentra en thuisverzorging (PC 330.00) wordt van 1 september tot 30 november 2009 de vakbondspremie uitbetaald. De premie bedraagt 62 euro voor leden die de volledige vakbondsbijdrage betalen en 31 euro voor wie de bijdrage voor deeltijdsen betaalt.

Om er recht op te hebben, moet je sinds ten minste 1 oktober 2008 gesyndiceerd zijn en op de dag van de uitbetaling in orde zijn met de betaling van de ledenbijdrage.

De uitbetaling gebeurt door overschrijving op rekening van de begunstigde. De rechthebbenden moeten op hun tewerkstellingsattest hun onderneming en plaats van tewerkstelling vermelden. Het attest moet ondertekend worden teruggestuurd naar het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat.

indexaanpassingen Vanaf juli 2009: 209.00 Metaalnijverheid 221.00 Papier- en kartonbewerking 308.00 Maatschappijen voor

hypothecaire leningen, sparen

en kapitalisatie 309.00 Beursvennootschappen 310.00 Banken Vanaf augustus 2009: 227.00 Audiovisuele sector

vorige lonen x 1,0093 vorige lonen x 0,9977 vorige lonen x 0,9961 vorige lonen x 0,996139 vorige lonen x 0,9961 vorige lonen : 1,02

ONS rECHT VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Marc WEYNS

sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen HOOFDREDACTEUR: Denis BOUWEN REDACTIESECRETARIS: Jan DECEUNYNCK VORMGEVING: peer DE MAEYER DRUKKERIJ: Corelio printing REDACTIE EN ADMINISTRATIE: sudermanstraat 5- 2000 Antwerpen tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

LBC-NVk-SECrETArIATEN • 9300 AALst, Hopmarkt 45 tel. 053/73.45.20, Fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be • 2000 AntwerPen, nationalestraat 111-113, tel. 03/222.70.00, Fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • 8000 BrUGGe, Oude burg 17 tel. 050/44.41.66, Fax 03/220.88.04 lbc-nvk.brugge@acv-csc.be • 1000 BrUsseL, pletinckxstraat 19 tel. 02/557.86.40, Fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • 9200 DenDermonDe, Oude vest 146 tel. 052/25.95.60, Fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be • 9000 Gent-eekLo-ZeLZAte, poel 7 tel. 09/265.43.00, Fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be • 1500 hALLe, vanden eeckhoudtstraat 11 tel. 02/557.86.70, Fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • 3500 hAsseLt, Mgr. broekxplein 6 tel. 011/29.09.61, Fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • 8900 IePer, st. Jacobsstraat 34 tel. 059/34.26.40, Fax 03/220.88.10 lbc-nvk.ieper@acv-csc.be • 8500 kortrIJk, president kennedypark 16D tel. 056/23.55.61, Fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk@acv-csc.be • 3000 LeUVen, l. vanderkelenstraat 32 tel. 016/21.94.30, Fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • 2800 mecheLen-rUPeL, Onder den toren 5 tel. 015/28.85.65, Fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • 8400 oostenDe, kan. dr. l. Colensstraat 7 tel. 059/55.25.54, Fax 03/220.88.15 lbc-nvk.oostende@acv-csc.be • 9700 oUDenAArDe, burgschelde 5 tel. 053/73.45.25, Fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • 8800 roeseLAre, H. Horriestraat 31 tel. 051/26.55.44, Fax 03/220.88.17 lbc-nvk.roeselare@acv-csc.be • 9100 sInt-nIkLAAs, H. Heymanplein 7 tel. 03/760.13.40, Fax 03/220.88.18 lbc-nvk.sint-niklaas@acv-csc.be • 2300 tUrnhoUt, korte begijnenstraat 20 tel. 014/44.61.55, Fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • 1800 VILVoorDe, toekomststraat 17 tel: 02/557.86.80, Fax: 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be ALGemeen secretArIAAt 2000 AntwerPen, sudermanstraat 5 tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 e-mail: lbc-nvk@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

Vlinderdag wALter

Zo hol had ik een weg nog nooit gezien. Hij lag vlak bij ons Franse vakantiehuis, waar een karrenspoor zonder waarschuwing overging in een brede, uitgesleten bedding van drie, vier meter diep. Langs beide kanten groeiden struiken en eikenbomen op de kruidige bermen. In het halve donker suisden en bromden insecten, opgeschrikt uit hun middagdutje. Het was koel in de bedding, minstens tien graden frisser dan de 35 graden van het terras.

Je kon je voorstellen hoe de boeren uit het dorp een eeuw geleden even op adem kwamen in de diepte, als ze hun paard en hun kar door de canyon menden, op weg naar de glooiende korenvelden onder de belachelijk blauwe hemel van de Armagnac. En toen zag ik de vlinder.

Als kind ben ik even een vlinderkundige geweest, een Vladimir Nabokov in de dop. Van de 5.000 Europese soorten kende ik er zes: het koolwitje, de atalanta, de distelvlinder, de dagpauwoog, de gehakkelde aurelia en de kleine vos. Eén keer, veel later, heb ik in de Provence nog geprobeerd een koningspage te fotograferen, in volle vlucht, met zijn geelzwarte strepen en zijn lange staarten, maar hij ging nergens zitten en de foto is vaag.

Nooit gezien Maar deze vlinder, deze onbekende hollewegvlinder van de Armagnac, had ik nog nooit gezien. Als hij opvloog, had hij iets van het rode weeskind of de berkenspanner, met levendige oranje vlekken op zijn rug, maar pas als hij op een tak ging zitten en zijn vleugels sloot, viel het me op hoe opgetogen meneer Darwin met hem zou zijn geweest. Tussen de duizenden vaalgrijze schaduwblaadjes van de holle weg had deze knaap zich perfect aangepast aan zijn milieu.

Van boven naar beneden stonden er duidelijk zes zwarte nerven op zijn vleugels gedrukt. Zodat niets of niemand hem kon onderscheiden van een driehoekig blad dat zich alleen maar bemoeide met zijn eigen bladenzaken. Het was een perfect geval van mimicry. Na vijftig jaar vlinderonverschilligheid besloot ik in een holle weg in de Armagnac opnieuw een lepidopteroloog te worden. Ik voelde me zo gelukkig als een kind.

Snuitvlinder Een lange inleiding om u te melden dat ik van nu af mijn leven heb ingedeeld in vlinderdagen en andere. Op een vlinderdag interesseer ik me voor alles. In het vlinderboek dat ik intussen heb gekocht, heb ik mijn Hollewegis Armagnacus nog niet teruggevonden. Maar er staat wel een foto van een snuitvlinder in en die

is niet te onderscheiden van een afgebroken stukje hout. Zelfs als hij wordt verstoord, zal hij zich eerder op zijn zij laten vallen dan weg te vliegen. De Hoornaarvlinder lijkt dan weer sprekend op een horzel of een wesp. De Pruimenpage kruipt traag over een haag.

Op vlinderdagen is de wereld mooi en is alles mijn aandacht waard. Ik maak plannen voor een dichtbundel en minstens veertien romans en ik neem me voor elke dag voor halfzeven op te staan, op zoek naar de Kardinaalsmantel en de Groene Klaverpage.

Vandaag was het een niet-vlinderdag. Dit stukje heb ik al brakend geschreven. Drie keer heb ik op het punt gestaan in mijn onopgemaakte bed te kruipen om het einde der tijden af te wachten.

In de keuken heb ik een Scheefbloemwitje doodgeslagen dat het waagde op mijn boterham te komen zitten. (Het Scheefbloemwitje is te herkennen aan zijn zwarte vleugelpunt.) Ik ben niet bipolair en niet depressief. En ik zou het waarderen mocht u zich met uw eigen zaken bemoeien. Gewoon, geen vlinderdag, dat moet toch kunnen?

Eigenlijk is het welbeschouwd wel interessant, zo’n stijgende en dalende aandachtscurve.

Kijk, het gaat al iets beter met me.

Misschien dat ik het fenomeen morgen maar eens opzoek op internet.

sePtemBer 2009 | 113de jaargang | ons recht 31

Justitia met Tand(t)pijn