Ons Recht, januari 2010

ONS RECHT

114DE JAARGANG NUMMER 1 JANUARI 2010

maandblad van de landelijke bediendencentrale · nationaal verbond voor kaderpersoneel

PENSIOEN IS BETAALBAAR

dRinGen zich OP

© foto: photonewS

JUiste keUzes

WERKNEMERS SANOMA GEDEGOUTEERD

‘AAN ZET’ - CONGRES IN MAART

ANDERE ECONOMIE IS NODIG

EU SNIJDT IN BANKSECTOR

8

10

20

22

inhoud Standpunt Sociaal Sociaal oude dag media industrie congres pc 218 internationaal over de grenzen Welzijn Harmonisering arbeids-gericht

3 4 5 6 8 9 10 11 12 14 15 16

Vuile oorlog bij Jet airways

19 20 22

dirk barrez: “onze economie zit op een dood spoor” europa zet mes in belgische banksector

24 26 26

Boek Kmo inbox De lezer schrijft uitbetaling vakbondspremie achterklap vanmol

bijna 11 procent Vlamingen leeft onder armoedegrens eén statuut voor alle werknemers bedenken is delicate oefening

18 19

in de marge Duurzaam denken Financiële sector Sector-cao’s Film

Strijdvaardig 2010 in arrogantie bayer antwerpen is voor bonden een stap te ver personeel dhl wijst verhuizing europees hoofdkwartier af elementaire weetjes over berekening van jouw pensioen directie Sanoma Magazines holt wettelijke regels uit bedienden Van hool vinden personeelsbeleid ondermaats lbC-nVK bereidt zich voor op congres in maart Vier dagen opleiding voor alle bedienden uit anpCb Sawt el-amel geeft palestijnse werknemers in israël een stem

27 28

Capitalism: a love Story Mr. nobody Sprakeloos werknemers brightpoint hebben haar op hun tanden

29 30 30 31 32

???. · p. ??

eén vijfde van de bevolking in israël is van palestijns-arabische herkomst. dit deel van ???. · p. ?? de bevolking wordt vaak gediscrimineerd. ook op de arbeidsmarkt. de organisatie sawt el-amel, een partner van de lbC-nvk, neemt het op voor de palestijnse werknemers in israël. marie badarne doet haar verhaal op p. 12 en 13.

2 ons recht | 113de jaargang | JUli­aUgUstUs 2009

???. · p. ??

Strijdvaardig 2010 in Wraakroepend

Wij verzetten ons tegen verkeerde keuzes en blijven de politiek met de neus op de feiten drukken.

In het debat over de noodzakelijke harmonisering van de statuten van bedienden en arbeiders is nog geen enkele stap vooruit gezet. Het is wraakroepend dat de werkgeversorganisaties op dit vlak nauwelijks bereid zijn tot een ernstig gesprek. Zij gokken op een politieke oplossing. Zoals ze die rond de verlenging van de tijdelijke crisisschorsing al op zak hadden voor de sociale partners hierover discussieerden.

Toen de regering in oktober haar begroting voor 2010 voorlegde, had ze immers al beslist de maatregel te zullen verlengen.

Wij pleitten altijd voor een overlegde regeling, ook als die tijdelijk zou zijn. Maar het moet geven en nemen zijn. Als tijdelijke werkloosheid helpt om jobverlies te voorkomen, kan je ze niet combineren met ontslagen. Een ijzersterke logica die de werkgevers en de regering niet aanvaarden. Wij voeren binnenkort campagne rond onze voorstellen voor een betere bescherming en een beter statuut voor alle werknemers.

We willen het ook hebben over de inkomsten van de sociale zekerheid. En over een rechtvaardiger fiscaliteit. De notionele intrest, een wettelijke belastingvermindering zonder enig jobeffect, kost de schatkist elk jaar 4 miljard euro. Een cadeau voor bedrijven en aandeelhouders. Vier miljard euro vertegenwoordigt zo’n 45 procent van de totale kosten van de RVAmiddelen voor werkloosheid, brugpensioen, tijdskrediet enzovoort.

Het gaat niet over ‘kleingeld’, maar vooral om keuzes.

Wij verzetten ons tegen verkeerde keuzes en blijven de politiek met de neus op de feiten drukken. Een goede start voor een actief, strijdvaardig 2010.

Wij wensen U een welgemeend bovenste beste nieuw jaar toe. Persoonlijk, familiaal en professioneel. We willen u ook uitdrukkelijk bedanken voor uw lidmaatschap. De LBC-NVK telt bijna 315.000 leden. Allemaal mensen die geloven dat we samen veel sterker staan dan alleen. Hierdoor kunnen we samen opkomen voor collectieve belangen en individuele rechten. Hier, maar ook elders in de wereld waar werknemers in de verdrukking zitten. Ook in 2010 wil de LBC-NVK gedreven de belangen van werknemers (m/v) behartigen. Een formeel engagement.

I

n een economische crisis blijkt pas goed dat de zwaksten in het economisch bestel de hardste noten te kraken krijgen. Werkonzekerheid is een gesel omdat ze leidt tot inkomens- en bestaansonzekerheid.

‘Onze sociale zekerheid’ – wij financieren het stelsel met de bijdragen op onze lonen – behoedt werklozen, zieken en gepensioneerden voor een nog grotere inkomensonzekerheid. Dit systeem helpt armoede te voorkomen. Spijtig genoeg slaagt het daar almaar minder in. Bovendien is de sociale zekerheid strikt genomen geen systeem om armoede te bestrijden.

De sociale zekerheid moet veel meer doen dan mensen tegen armoede beschermen. Ze moet werknemers genoeg inkomenszekerheid geven. Daarom is het zo belangrijk dat de financiering van het systeem gewaarborgd wordt. We moeten dus met zoveel mogelijk mensen aan het werk zijn. Het moet wel om waardig werk gaan. Niet om werk tegen gelijk welke (lage) prijs. Als er niet genoeg geld is voor de sociale zekerheid, komen de uitkeringen automatisch onder druk te staan. Daar hebben we ondertussen al voorbeelden zat van.

Tijdelijke werkloosheid Het systeem van tijdelijke werkloosheid was de jongste maanden niet uit het nieuws. Dit systeem werd en wordt enorm veel gebruikt voor arbeiders. Met wat geluk krijgen zij bovenop een tijdelijk verhoogde werkloosheidsvergoeding een aanvullende uitkering.

Maar dat is nog niet hetzelfde als een loongarantie.

De werkgevers schreeuwen van de daken dat ze zo ontslagen vermijden. Maar dit systeem kost de sociale zekerheid handenvol geld. Meer dan 1 miljard euro, bijna drie keer zoveel als oorspronkelijk begroot. Wie zegt dat vooral de werknemers hier baat bij hebben, gaat kort door de bocht. Het zijn wél de bedrijven die hun loonkosten verlagen.

Kort voor de jaarwisseling werd dit systeem ook voor de bedienden verlengd met zes maanden. Tot eind juni 2010 kunnen bedienden in sommige gevallen een ‘crisisschorsing’ krijgen.

© foto: belga

standpunt.

ferre wyckmans · algemeen secretaris

JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 3

sociaal

Arrogantie Bayer Antwerpen is voor bonden een stap te ver Sluiting chemiebedrijf is niet aan de orde

Frans Geerts

© foto: daniël rys

Het Antwerpse chemiebedrijf Bayer kan prat gaan op een eigen vermogen van 3,94 miljard euro en een winst na belasting van 190 miljoen euro. Zeker in tijden van crisis zou je denken dat zo’n onderneming toch niet ontevreden is. De directie van Bayer ziet dat anders.

H

oe dieper de economische crisis wordt, des te meer tonen sommige werkgevers hun arrogantie. De nieuwe directie van Bayer in Antwerpen was hiervan het levende bewijs. Wilde de directie gewoon de traditie van voortdurende herstructureringen voortzetten? Kon Bayer niet achterblijven bij ondernemingen die echte moeilijkheden meemaakten? Of had de directie gewoon niets anders om handen?

In november ondernam Bayer een eerste poging om de werknemers nog maar eens te laten inleveren.

De vakbonden weigerden nieuwe inleveringen te aanvaarden. Voor die houding waren er gegronde redenen. Bayer Antwerpen is namelijk winstgevend. En het aantal werknemers slonk van bijna 2.700 in het jaar 2000 naar 842 nu. Bij elke nieuwe reorganisatie klonk de belofte dat het ‘de laatste’ zou zijn.

De bonden vonden de recente eisen van de directie ronduit onrealistisch. Om alsnog de gesprekken op gang te krijgen vroeg de werkgever een bemiddelingsvergadering onder de leiding van een sociaal bemiddelaar. Bayer wilde alsnog een nieuw plan op tafel leggen.

‘Werkzekerheid’

Loze belofte

Het bedrijf beloofde vijf jaar lang ‘werkzekerheid’, lees geen collectieve ontslagen. Maar de werknemers moesten dan wel tien dagen arbeidsduurverkorting inleveren.

Nieuwe personeelsleden zouden nog enkele dagen meer moeten prijsgeven. Loonsverhogingen zaten er niet meer in. Bayer wilde het ploegensysteem veranderen en sommige vergoedingen anders organiseren om minder sociale zekerheid en belasting te moeten betalen. In ruil vooral die toegevingen zou de fabriek open blijven. En zouden er misschien nog investeringen plaatsvinden. De media, politici en de werkgeversfederatie van de chemie reageerden verontwaardigd. Zij zagen de bonden als de grote boosdoeners ‘die de inkomens van 850 huishoudens in gevaar brachten’. Met de bonden viel toch niet te praten. En van jobs in tijden van crisis lagen die al helemaal niet wakker, luidde het. Elke gelegenheid was goed om de bonden te bekritiseren. Dat leidde tot veel ergernis. Aan de vooravond van de verzoeningsvergadering sloten de vakbonden een ‘pact’ om nergens in de Antwerpse chemie in te leveren.

De bonden hadden alle reden om niet te willen praten over het voorstel van Bayer. ‘Vijf jaar lang geen collectieve ontslagen’ wil in de praktijk zeggen dat het bedrijf om het half jaar 29 werknemers kan afdanken. De beloofde werkzekerheid stelde dus in de praktijk niets voor.

Overschakelen van een wekelijkse werkduur van 33,6 naar 35,2 uur lijkt voor buitenstaanders misschien aanvaardbaar. Maar in het verleden redden de werknemers al banen door het werk te herverdelen. De maatregel van de directie dreigde op termijn 60 jobs te kosten. Bayer kreeg 5 miljoen euro overheidssteun om de werkregeling van 33,6 uur in te voeren. Het waren dus de gemeenschap en de werknemers die de arbeidsduurvermindering financierden, niet het bedrijf. Een klein detail dat de directie en haar medestanders vergeten waren.

Bayer wilde de werknemers niet langer in vijf ploegen laten werken, maar in vier. Dat zou extra druk zetten op het privé-leven van de mensen in ploegen. Een verandering die moeilijk te slikken was.

Andere voorstellen uit het plan

4 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

van de directie dienden enkel om minder socialezekerheidsbijdragen te moeten betalen. Als kers op de taart dan nog eens vijf jaar lang geen loonsverhoging krijgen was van het goede te veel.

Geen inleveringen De bemiddelingspoging werd afgesloten met een ‘proces-verbaal van niet-verzoening’. Ondanks alle kritiek van de media, politici en de publieke opinie bleven de meeste werknemers van Bayer de bonden steunen. Nieuwe inleveringen waren en zijn onbespreekbaar. Trop is teveel.

De Bayer-directie wil haar plannen niet zomaar compleet opbergen.

Maar de top van het Duitse Bayerconcern verklaarde ondertussen wel dat er helemaal geen plannen zijn om Antwerpen te sluiten. En dat het sociale overleg alle tijd en ruimte moet krijgen om oplossingen te zoeken. Voor de vakbonden is een gesprek mogelijk. Op voorwaarde dat het personeel niet nog eens moet inleveren.

sociaal

Personeel DHL wijst verhuizing Europees hoofdkwartier af Bonden vrezen voor dramatisch verlies aan knowhow Geen cijfers

Frederik Abbeloos en Lode Verschingel

De bonden kregen geen cijfers over de mogelijke kostprijs van de reorganisaties. Denk bijvoorbeeld aan directe kosten zoals de ontslagvergoedingen voor werknemers die niet willen verhuizen.

Maar er zijn nog andere kosten.

Zoals de verhuiskosten van personeelsleden die wel mee willen. Of de premies om mensen in Duitsland te houden. Uiteraard zijn er ook indirecte kosten. Die hebben te maken met de demotivatie onder het personeel, projecten die spaak lopen, het verlies van ‘focus’ op de klanten, het opsouperen van cash flow.

Vooral het verlies aan knowhow zal dramatische proporties aannemen. Op dit vlak zal DHL een erg hoge prijs moeten betalen. De onderneming zal nieuw personeel moeten aanwerven. En er zullen ook verkeerde beslissingen genomen worden als gevolg van een gebrek aan expertise.

De vakbonden begrijpen niet goed welke meerwaarde de aangekondigde verhuizing zou moeten opleveren. Wie weet durft het groepsmanagement wel geen kosten-batenoefening te maken uit schrik dat een verhuizing economisch onverantwoord zou

De werknemers van het koerierbedrijf DHL Express kregen eind november verschrikkelijk nieuws te horen.

DHL wilde het Europese hoofdkwartier verhuizen van Brussel naar Bonn in Duitsland. Twee andere Belgische dochters van Deutsche Post, EAT en DHL Aviation, kondigden ook onheilstijdingen aan. EAT is de luchtvaartmaatschappij die voor DHL vliegt. DHL Aviation is een sorteercentrum. fficieel hebben de reorganisaties niets te maken met ‘economische redenen’. DHL vindt dat 788 gezinnen maar beter verhuizen om ‘synergieën’ te verwezenlijken. Het is een compleet raadsel hoe je meer synergieën kan realiseren door werknemers van één locatie te verspreiden over drie plaatsen.

De enige denkbare synergie is die met andere onderdelen van Deutsche Post zoals Mail, Freight en Logistics. Maar Express, Mail, Freight en Logistics verhouden zich tot elkaar zoals een Formule 1-auto, een gewone wagen, een vrachtwagen en een 4x4. Elk van die divisies is zo verschillend dat de mogelijke synergieën per definitie beperkt zijn.

Eventuele synergieën zijn alleen haalbaar als DHL werk maakt van een duidelijk plan met heldere overlegstructuren en precieze doelstellingen. Maar de vakbonden zagen in geen enkel document of verklaring van het management zo’n plan. Erger nog, de directie maakte zelfs helemaal geen kosten-batenanalyse.

Alternatief plan Een kersverse werkgroep van werknemers zal samen met de vakbondsdelegatie een alternatief plan uitwerken. Werknemers en bonden willen dat DHL in Brussel blijft. België mag niet nog eens een internationaal beslissingscentrum van een multinational kwijtspelen.

Het is duidelijk dat de plannen van DHL een sociaal drama dreigen te veroorzaken. De werknemers willen aantonen dat er geen gegronde bedrijfseconomische redenen zijn om een grootschalige verhuizing te organiseren. Wel integendeel. Aan argumenten die het personeelsstandpunt ondersteunen is er geen gebrek.

Om te beginnen wil DHL de ene locatie in Brussel nu verruilen voor drie plekken, Bonn, Leipzig en Praag. Een kwalijke zaak voor wie de activiteiten deftig wil coördineren. De plannen van het koerierbedrijf zullen ook resulteren in een indrukwekkend verlies aan kennis. Ervaringen uit het verleden illustreren dit treffend. Toen

het wereldhoofdkwartier, DHL Global, in 2005 van Brussel naar Bonn verhuisde, ging maar een kwart van het personeel mee. De mensen die mee verhuisden, waren vooral directie- en kaderleden.

Op managementniveau is vooral synergie te bereiken door procedures en systemen beter op elkaar af te stemmen. Veel mensen uit Brussel hebben nu zelden of nooit contact met Bonn. Als er communicatie nodig is, bieden e-mail en videoconferenties soelaas.

Hoofdstad van Europa DHL mag ook niet vergeten dat het nu actief is in Brussel, de hoofdstad van Europa. In Brussel ligt de luchthaven op een steenworp van de stad. Terwijl Bonn een regionaal centrum is met een luchthaven die minder gunstig gelegen is.

Volgens de bonden bestaat de échte uitdaging van DHL erin de bedrijven goed te integreren die in de voorbije jaren overgenomen werden. De publieke opinie moet ook beseffen dat het aantal nachtvluchten op Zaventem niet zal stijgen of dalen als het Europese DHL-hoofdkwartier blijft. Als DHL wegtrekt, zal dat dus niet leiden tot minder nachtlawaai.

© foto: belga

O

blijken. Misschien is het dat wat DHL bedoelt als het zegt dat ‘de verhuizing niet ingegeven wordt door economische overwegingen’.

JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 5

oude dag

Elementaire weetjes over berekening van jouw pensioen Loopbaan, loon en gezinstoestand hebben grote invloed

Chris Van Zeghbroeck

Ga jij straks met pensioen? Dan ben je ongetwijfeld geïnteresseerd in je pensioenrechten. Of sta je voor een belangrijke loopbaankeuze? Zo’n keuze heeft misschien invloed op je latere pensioen. Als werknemer heb je er alle belang bij om de beginselen van de werknemerspensioenen te kennen. Ons Recht brengt niet het verhaal in alle geuren kleuren, maar geeft wel een reeks punten die je zeker moet kennen.

D

e berekening van het ‘wettelijk rustpensioen’ hangt nauw samen met drie sleutelelementen. De loopbaan van de werknemer, zijn loon en de gezinstoestand.

Loopbaan

Tijdskrediet Als je tijdskrediet opneemt, is er weinig of geen invloed op je pensioen. Sommige periodes worden kostenloos en automatisch gelijkgesteld. Maar dat kan alleen als je in zulke

periodes een uitkering krijgt. Bij volledig tijdskrediet stop je helemaal met werken. In dit geval worden maximaal drie kalenderjaren gelijkgesteld. Dat geldt ook voor halftijds tijdskrediet, ook al heb je in je bedrijf langer recht op tijdskrediet. Werk je één vijfde minder, dan is er een gelijkschakeling voor maximum vijf jaar. Ben je ouder dan 50 jaar en pak je tijdskrediet? Dan wordt de hele periode zonder beperkingen gelijkgesteld, net alsof je voltijds aan de slag bent.

Je krijgt ook een gelijkschakeling bij ouderschapsverlof voor jonge ouders, zorgverlof voor de verzorging van een zwaar ziek familielid en verlof voor palliatieve zorgen. Bedenk wel dat de gelijkschakeling gebeurt op basis van de tewerkstelling die je had voor het opgenomen verlof. Werkte je vóór het palliatief verlof halftijds, dan wordt alleen een halftijdse prestatie gelijkgesteld.

Het is overigens mogelijk om voor studieperiodes vrijwillig bijdragen te betalen. Dat kan ten vroegste vanaf 20 jaar. En ten laatste binnen de tien jaar na het afstuderen. Voor 2009 betaal je 1.296,60 euro. Die bijdrage is aftrekbaar voor de belastingen.

© foto: photonews

Je loopbaan is het aantal jaar dat je werkte als werknemer. Elk jaar dat je werkt, bouw je een stukje pensioen op. Ook de loopbaanjaren

voor je twintigste verjaardag tellen mee. Een complete loopbaan heb je als je 45 jaar aan de slag was. Sinds 1 januari 2009 geldt dit zowel voor mannen als voor vrouwen. Het jaar waarin je met pensioen vertrekt, telt niet mee voor de berekening. Heb je meer dan 45 loopbaanjaren, dan tellen alleen de jaren met het hoogste jaarloon.

En wat als je een sabbatjaar neemt? Wie stopt met werken om een droom van een wereldreis te maken, krijgt geen uitkeringen. In dat jaar bouw je dus geen rechten voor je pensioen op.

Hierdoor zal je later minder pensioen incasseren.

Kies je voor deeltijds werken? Heb je dus in een bepaald jaar minder dan 312 werkdagen of gelijkgestelde periodes? Dan zal jouw pensioen lager uitvallen dan dat van iemand die voltijds werkte. Je pensioen zal in verhouding staan tot het deeltijds werk.

6 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

Ook periodes van vakantie, beroepsopleiding, moederschaps- en vaderschapsverlof, ziekte, invaliditeit en onvrijwillige werkloosheid worden gelijkgesteld met werken.

Loon Elk jaarloon dat je verdiende, is van tel bij de berekening van je wettelijk pensioen. Via een herwaarderingsfactor wordt dit loon aangepast aan de levensduurte op het ogenblik van de berekening van je wettelijk pensioen. Het is niet noodzakelijk je volledige loon dat in aanmerking komt. Voor de berekening van het wettelijk pensioen worden de lonen immers begrensd. Voor 2009 bedraagt de loongrens 46.895,18 euro. Verdien je meer dan dat bedrag, dan wordt daar geen rekening mee gehouden.

Heb je recht op gelijkgestelde periodes? Dan wordt het pensioen gebaseerd op het loon van het jaar voor de gelijkstelling. Eventueel op het loon van het lopende jaar. En in uitzonderlijke gevallen op het loon van het jaar dat volgt op de gelijkstelling.

Gezinstoestand Als alleenstaande krijg je als pensioen 60 procent van het geherwaardeerde en begrensde loon van elk loopbaanjaar. Voor een gezinspensioen gaat het om 75 procent. Maar dat laatste geldt alleen voor getrouwde mensen van wie de partner geen werk doet (tenzij toegelaten) en geen pensioen of andere uitkeringen krijgt.

Misschien heb je recht op een minimumpensioen. Voor een gezin bedraagt het maandelijkse minimumpensioen bruto 1.255,69 euro. Een alleenstaande moet het stellen met 1.004,87 euro. Dit zijn wel bedragen voor een complete loopbaan. Een alleenstaande die 40 jaar werkte, zal 40/45 van 1.004,87 euro krijgen.

Een maximum gezinspensioen is iedere maand goed voor bruto 2.300,40 euro. Voor een alleenstaande gaat het om 1.840,32 euro.

Uiteraard liggen deze bedragen lager bij een onvolledige loopbaan.

Pensioenleeftijd Wanneer krijg je je pensioen? Sinds 1 januari 2009 ligt de wettelijke pensioenleeftijd voor mannen en vrouwen op 65 jaar. Je kan met vervroegd pensioen vanaf 60 jaar, tenminste als je 35 loopbaanjaren kan bewijzen. Ben je een voltijdse bruggepensioneerde, dan heb je niet de mogelijkheid om met vervroegd pensioen te gaan.

Wil je zelf je pensioen berekenen? Dat kan.

Surf naar www.kenuwpensioen.be. Vind je zoiets te omslachtig, dan kan je gewoon wachten tot je 55 jaar bent. De Rijksdienst voor Pensioenen stuurt je dan automatisch een samenvatting van je werknemersloopbaan en een schatting van je wettelijk werknemerspensioen vanaf 60 tot 65 jaar.

De aanpak van het ACV FERRE WYCKMANS

De federale regering kondigde in maart 2008 met veel bombarie aan dat er een heuse ‘Nationale Conferentie voor de Pensioenen’ zou worden georganiseerd. De huidige stand van zaken in dit dossier is veel minder stralend dan de omstreden ‘fotoshoot’ waaraan de nu bevoegde minister, Michel Daerden, meewerkte voor het blad Paris Match. In plaats van de pensioenconferentie voor te bereiden draafde de goedlachse Daerden op in het RTBF-programma ‘De XII werken’.

Een clown als minister van Pensioenen, waarom niet? Er mag al eens gelachen worden, zeker. Maar de stijl van de minister staat in schril contrast met de ernst waarmee het ACV het pensioendossier wil behandelen.

Pensioenconferentie of niet, het ACV heeft zo zijn eisen en standpunten. Er is geen enkele reden om de pensioenleeftijd van 65 jaar te verhogen. Duitsland en Nederland hoeven dus niet als voorbeeld te dienen voor België. Voor vrouwen werd de pensioenleeftijd in 2009 naar 65 jaar gebracht. Houden zo voor mannen en vrouwen.

Wettelijke pensioenen Het is onze vaste overtuiging dat de pensioenen betaalbaar blijven. Net zoals we de eis volhouden dat de wettelijke pensioenen omhoog moeten. Voor het ACV genieten die wettelijke pensioenen absolute voorrang.

De socialezekerheidsbijdragen voor pensioenen worden geheven op de lonen. Maar om een loon te verdienen, moet je wel werken. Hoe meer mensen aan de slag zijn, des te beter dus. Ook voor de pensioenen. Wie werk vindt, kan bijdragen tot de financiering van de pensioenen en moet niet langer een werkloosheidsuitkering krijgen. Gewone lonen zijn veel beter voor de pensioenen dan ‘nepinkomsten’ zoals ecocheques. Dat is niet alleen waar voor het pensioenbedrag maar ook voor de bijdrage tot de pensioenen.

De overheid hoeft de pensioenen uiteraard niet al-

leen te betalen met centen die van de werknemers komen. Ze kan ook elders inkomsten zoeken. Bijvoorbeeld door een vermogensbelasting te heffen.

Of door fundamentele veranderingen in de fiscaliteit. De Belgische schatkist liep in 2009 niet minder dan 4 miljard euro mis door de ‘notionele interestaftrek’. Dat is een fiscaal voordelige constructie voor het bedrijfsleven die geen enkel effect heeft op de werkgelegenheid. Het pensioenstelsel voor werknemers kost alles bij elkaar 18 miljard euro per jaar. De vergelijking is dus snel gemaakt.

Keuzes maken Begroten is altijd een kwestie van kiezen. Jammer genoeg blijft de regering verkeerde keuzes maken. Het gaat niet op te blijven beweren dat er geen ruimte in de begroting is. Een wettelijk gegarandeerde welvaartsvastheid van de pensioenen is dan al het absolute minimum.

Het stelsel van de aanvullende pensioenen, zeg maar de Tweede Pijler, creëert een onderscheid onder de werknemers. Dat is nergens goed voor. Het ACV vraagt daarom een veralgemening van die aanvullende pensioenen. Zo’n ingreep zal efficiënter en rendabeler zijn, al was het maar omdat werknemers dan geen rechten verliezen wanneer ze veranderen van werkgever of sector.

Individueel pensioensparen is eigenlijk geen echte Derde Pijler van een pensioenstelsel. Maar een vorm van individueel sparen. Voor sommige inkomenstrekkers is het makkelijker dan voor anderen om aan (pensioen-) sparen te doen. En voor sommigen is het dan weer een bittere noodzaak omdat het wettelijk systeem niet genoeg garanties geeft en de Tweede Pijler ontbreekt.

De engagementen uit het verleden moeten worden gerespecteerd. Maar als de overheid in de toekomst de mensen extra wil aanmoedigen om te sparen, moet ze wel eerst en vooral oog hebben voor de nood om de collectieve voorzieningen te garanderen.

JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 7

media

Directie Sanoma Magazines holt wettelijke regels uit Broos akkoord na vier dagen staking

Kathleen Maes

Misschien doet de naam Sanoma Magazines Belgium niet meteen een belletje rinkelen.

De namen van de producten van dit bedrijf zullen je wel bekend in de oren klinken.

Sanoma Magazines Belgium maakt en verdeelt namelijk heel wat Belgische kwaliteitsbladen zoals bijvoorbeeld Humo, Libelle en Feeling.

Hoogstaande bladen uitgeven betekent helaas niet automatisch dat je te maken hebt met een kwaliteitsvolle, integere onderneming.

D

e directie van Sanoma Magazines liet op 2 juni 2009 op een bijzondere ondernemingsraad weten dat ze een collectief ontslag plande. Sanoma wilde besparen, ook en vooral op personeel. Het bedrijf wilde 6 miljoen euro aan personeelskosten bezuinigen of

76 werknemers laten afvloeien. De fameuze besparingsoperatie kreeg de naam ‘Plan anders’ opgeplakt.

De werknemers, hun vertegenwoordigers in de ondernemingsraad en de vakbondsafvaardiging begrepen dat het inderdaad ‘anders’ moest. Wekenlang werkten zij aan een ‘Plan beter’. De leden van de ondernemingsraad en de vakbondsafvaardiging kwamen voor de pinnen met realistische alternatieven die geen enkele job zouden doen sneuvelen.

Maar de directie veegde het voorstel van tafel zonder zich de moeite te getroosten om de alternatieve maatregelen grondig te bestuderen. Er was geen ruimte voor alternatieven. De directie wilde het ‘Plan anders’ doorvoeren zoals ze het bedacht had. In de ondernemingsraad werd de sfeer grimmiger. De onderhandelingen kregen een bittere ondertoon.

Dieptepunt De sfeer bereikte een dieptepunt toen de directie op 16 november eenzijdig de informatie- en consultatiefase afsloot. Zoals altijd

in de uitgeverswereld viel er een ‘deadline’ te halen. Ook in dit geval zou daar niet van worden afgeweken. Het ‘Plan anders’ moest op 1 januari 2010 in werking treden.

Die aanpak was voor het personeel onaanvaardbaar. Als gevolg daarvan bleek de overgrote meerderheid van de werknemers bereid om te staken. Op een personeelsvergadering viel de beslissing om de acties geleidelijk op te bouwen.

Zo kreeg de directie alsnog de kans om terug te komen op haar beslissing en toch te onderhandelen over alternatieve maatregelen.

Het personeel van Sanoma staakte in totaal vier werkdagen. De gesprekken tussen directie en vakbonden kwamen moeizaam weer op gang. Uiteindelijk leidde het overleg tot een broos akkoord. In een eerste fase zouden alleen vrijwilligers ontslagen worden.

Toch laat het akkoord een wrange nasmaak na. Het hele Sanomaverhaal toonde aan dat de Wet Renault niet automatisch de garanties geeft waarvoor ze gemaakt werd. De hele informatie- en consultatiefase, de bewuste fase 1

van een collectief ontslag, dient om alternatieven te zoeken voor mogelijke ontslagen. De werknemersvertegenwoordigers van Sanoma bedachten aanvaardbare en realistische alternatieven. Maar de directie wilde daar niet op ingaan.

Meer zelfs, ze weigerde de voorstellen te bestuderen, laat staan ze te bespreken.

Bezigheidstherapie Het management van Sanoma Magazines holde de informatieen consultatiefase uit. Door de letter en niet de geest van de wet te respecteren maakte Sanoma van die fase een soort bezigheidstherapie voor de leden van de ondernemingsraad. Het bedrijf drukt het ‘Plan anders’, licht gewijzigd, toch door. Met als resultaat dat 76 mensen hun job kwijtspelen.

Jammer dat zo’n directie niet wil inzien dat je moet investeren om kwaliteitsvolle bladen uit te geven. Niet alleen in de modernste technologie en informatica, maar ook en vooral in gemotiveerd personeel.

Gedegouteerd

© foto: daniël rys

En laat er geen twijfel over bestaan: de werknemers zijn niet meer gemotiveerd, maar gedegouteerd. Ook in deze tijden van crisis is Sanoma Magazines nog altijd winstgevend. Toch beslist de onderneming om vele tientallen jobs te schrappen. Hemeltergend.

Tijdens deze magere jaren worden de lasten afgewenteld op het personeel en op de lezers, want ook het abonnementsgeld werd verhoogd. In de vette jaren was er geen sprake van dat de aandeelhouders hun lusten zouden delen.

Oneerlijk en zelfs wraakroepend.

8 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

Denis Bouwen

industrie

© foto: daniël rys

De ongelijke behandeling van werknemers en de willekeur van de directie zitten de bedienden bij de busbouwer Van Hool hoog. Uit een recente vakbondsenquête blijkt dat meer dan 60 procent van de ondervraagde bedienden en kaderleden het personeelsbeleid in de onderneming (erg) ondermaats vindt. En 96 procent vindt dat er nood is aan een ‘eerlijke sociale dialoog’. LBC-NVK-secretaris Wim Penninckx hoopt dat de directie zal inspelen op het groeiende ongenoegen. “Het bedrijf kan er alleen maar beter van worden.”

Bedienden Van Hool vinden personeelsbeleid ondermaats Eerlijke sociale dialoog ontbreekt bij busbouwer

D

e bediendenbonden pleitten al in oktober uitdrukkelijk voor een andere mentaliteit bij de leiding van het familiebedrijf. “De bazen runnen hun onderneming op een 19de eeuwse manier”, klonk het. “Ze managen met strakke hand en trekken zich niet al te veel aan van de regels en wetten.”

Onder de arbeiders was er al langer kritiek op de paternalistische, ouderwetse managementstijl in het bedrijf. “Meer en meer beseffen ook de bedienden dat de aanpak moet evolueren als Van Hool zijn toekomst wil verzekeren”, zegt Penninckx.

De broers Denis en Leopold Van Hool hebben de meeste macht bij Van Hool. Een deel van de familie trok zich jaren geleden terug uit het kapitaal. Wim Van Hool, een zoon van Paul, werkt tegenwoordig bij de Turkse busbouwer Temsa. Die Turkse constructeur doet nu Van Hool concurrentie aan.

De LBC-NVK en de BBTK peilden via een enquête naar de mening van de 535 bedienden en kaderleden. Uiteindelijk vulden 276 mensen het enquêteformulier in,

een knappe respons. Inclusief de arbeiders werken bij de busbouwer zo’n 4.000 mensen.

Willekeur “Bij de toepassing van de crisiswerkloosheid ervaren de bedienden een grote willekeur en onrechtvaardigheid”, constateert Penninckx. “Of iemand tijdelijk werkloos wordt, hangt sterk af van de assertiviteit van de directe chef en van persoonlijke voorkeuren. Bijna 43 procent is niet tevreden over de manier waarop de directie de crisiswerkloosheid voor bedienden aanpakt. Het werk van de bonden krijgt op dit punt de goedkeuring van bijna 63 procent van de ondervraagden.”

Het personeelsbeleid bij Van Hool stelt weinig voor, vinden de bedienden. “De personeelsdienst heeft in de praktijk weinig te zeggen. Topman Denis Van Hool stormt daar geregeld binnen en deelt gewoon zijn bevelen uit. Wie een loonsverhoging wil, moet die nog altijd persoonlijk vragen aan ‘meneer Denis’. Sommige bedienden verdienen nog minder dan de

laagst geschoolde arbeider.” Nogal wat bedienden hebben klachten over de lonen bij Van Hool. “Het loonbeleid is niet doorzichtig. En er zijn ook geen serieuze functiebeschrijvingen. Subjectieve criteria spelen een veel te grote rol.

Wie op tafel klopt, krijgt een beter loon. En wie dat niet doet, niet.”

Bereid tot actie Meer dan driekwart van de bedienden noemt de communicatie in het bedrijf (erg) stroef.

Bijna 88,5 procent is van mening dat Van Hool ook brugpensioen moet mogelijk maken voor de bedienden. Nagenoeg tweederde is bereid mee actie te voeren als dat nodig is om de directie op andere gedachten te brengen. Onder de bedienden leeft ook de opvatting dat de bonden gerust meer actie mogen voeren en nog meer moeten informeren.

Wim Penninckx wil de Van Hools ook enig krediet geven. “De familie Van Hool bouwde een knap bedrijf uit. En je hoort me zeker niet beweren dat Van Hool als filiaal van een multinational per de-

finitie beter af zou zijn. Van Hool levert aan zijn klanten maatwerk van hoge kwaliteit. Een sterke troef. Het bedrijf experimenteert ook met milieuvriendelijke technologie en integreert die in de producten. De diverse troeven moet Van Hool wel combineren met een modernere, meer transparante bedrijfsvoering. Er is geen andere keus.”

Economisch is de situatie enigszins gemengd bij Van Hool. “In de busactiviteit draait de productie de jongste maanden weer een stuk beter. Maar bij de industriële voertuigen (opleggers) gaat het nog altijd erg moeizaam. Daar zijn veel arbeiders economisch werkloos.”

Reorganisaties waren er in het recente verleden niet meteen. “Maar toch verdwenen bij Van Hool in één jaar tijd bijna 280 jobs”, becijfert Penninckx. “Bijna alle jobs sneuvelden bij de arbeiders. Er waren veel natuurlijke afvloeiingen, en de meeste van die mensen werden niet vervangen.”

JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 9

LBC-NVK bereidt zich voor op congres in maart Marijke Persoone

Het is het seizoen van de jaaroverzichten en de nieuwjaarswensen. Wat bleef je bij van 2009 en wat verwacht je van 2010? Ik stelde de vraag.

Niet aan Bekende Vlamingen, maar aan mijn buren en in de wandelgangen van ons vakbondsgebouw. Acht op de tien zeiden: “Ik hoop dat ik mijn werk kan houden”. Mijn overbuur, een arbeider in een klein metaalbedrijf, werd ontslagen. Een gevolg van de crisis en van wanbeheer in zijn onderneming. De man is 54. Tja, wat verwacht je dan van de toekomst? Er hangt weinig optimisme in de lucht.

En toch plant de LBC-NVK een congres over een solidaire toekomst.

O

m de vier jaar brengt de LBC-NVK ruim 400 vakbondsafgevaardigden bijeen op een driedaags congres. Even afstand nemen van het dagelijkse vakbondswerk. En intensief discussiëren over de vraag hoe we het best de belangen van werknemers verdedigen.

Dat debat start niet pas op het congres zelf. De voorbereidende besprekingen zijn volop aan de gang. Zowat 1.000 militanten doen eraan mee. In drie opeenvolgende nummers van Ons Recht schotelen we je de congresthema’s voor. Te beginnen met wat ons na

aan het hart ligt: waardig werk voor iedereen.

Crisismaatregelen en ontslagen zijn harde realiteit in veel bedrijven. Waardig werk lijkt verder weg dan ooit. Alleen al door collectieve ontslagen verloren in ons land ruim 30.000 werknemers het voorbije jaar hun werk. In 2010 dreigt de werkloosheid nog flink te stijgen. In Vlaanderen zouden nog eens 35.000 banen verdwijnen.

Wie vandaag een job heeft, prijst zich gelukkig, zou je denken. Toch kreunen veel werknemers onder de toegenomen werkdruk en de verregaande flexibiliteit die bedrijven eisen.

Minder vacatures, dat is slecht nieuws voor schoolverlaters. In Brussel loopt de jeugdwerkloosheid al op tot een dramatische 40 procent, met uitschieters tot 70 procent in sommige wijken.

Veel gegadigden voor één job Veel sollicitanten voor één job, dan krijg je een neerwaartse druk op loon- en arbeidsvoorwaarden.

Werkzoekenden nemen een job aan onder hun capaciteiten. Zo ontstaat een verdringingseffect.

Vooral laaggeschoolde jongeren zijn er de dupe van. Een economie die jongeren gebruikt als buffer op de arbeidsmarkt moet niet verbaasd zijn als die gedemotiveerd raken. Grote groepen jongeren in de werkloosheid laten hangen is vragen om problemen. Een samenleving die welvaart en welzijn voor al haar inwoners ambieert,

10 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

heeft alle talenten nodig. Een goede baan voor alle jongeren is bovendien de beste remedie om de vergrijzing te financieren.

Op ons congres denken we niet alleen na over alles wat de kwaliteit van het werk kan verbeteren. Maar zeker ook over de creatie van jobs. Dat komt verder aan bod in de congresthema’s die we de volgende maanden zullen toelichten, met name ‘aan zet voor een economie op mensenmaat’ en ‘aan zet voor een actieve solidaire overheid’.

Waardig werk Wie vandaag een job heeft, prijst zich gelukkig, zou je denken.

Toch kreunen veel werknemers onder de toegenomen werkdruk en de verregaande flexibiliteit die bedrijven eisen.

Op een recent feestje babbelde ik met enkele vrienden van mijn zonen, jonge dertigers. Eéntje nam zelf ontslag bij de krant waar hij met plezier had gewerkt. Reden?

Nadat een pak collega’s was ontslagen, waren de sfeer en de werkomstandigheden niet meer te harden.

Een ander werkt in een reclamebureau. Officieel is het bedrijf niet aan het herstructureren, maar in de voorbije maanden werden ettelijke collega’s ontslagen, niet collectief, maar gespreid. Nu wordt iedereen verplicht om een papier te tekenen waarin ze ‘op eigen verzoek’ twee weken onbetaalde vakantie aanvaarden. ‘Om meer ontslagen te vermijden’, zegt de baas. Is er dan minder werk? Er zijn inderdaad opdrachten weggevallen, maar in verhouding werden te veel mensen ontslagen. Alle pieken in de werkdruk moeten nu

met te weinig personeel worden opgevangen.

Gevolg: je weet wel wanneer je ‘s morgens begint, maar nooit wanneer je ‘s avonds kunt stoppen met werken. Onbetaalde overuren weigeren? De werkgever lacht fijntjes: “Er staan er twintig klaar om je baan over te nemen”.

En nog een reeks verhalen van erg hoge werkdruk en erg bescheiden lonen, ondanks een hoge scholing. Een arts in opleiding in een ziekenhuis die 48 uur aan één stuk in de operatiekamer staat, hooguit onderbroken door een paar hazenslaapjes. En een advocatenkantoor waar een 60-urige werkweek de norm is. Als dat de verhalen zijn van enkele hoogopgeleide jongeren, hoe is het dan gesteld met de meer kwetsbaren?

Geen alibi De crisis mag geen alibi zijn om een loopje te nemen met de waardigheid van werknemers en met de kwaliteit van het werk, vindt de LBC-NVK. Zowat de helft van de banen in Vlaanderen voldoet niet aan de kwaliteitseisen die de sociale partners opstelden.

Reden te over dus om de vinger op de wonde te leggen en verbeteringen af te dwingen. Dan hebben we het over een rechtvaardig loon, opleidingskansen en loopbaanontwikkeling voor iedereen. Over een comfortabele combinatie van werk en privé-leven. En over een goede werkorganisatie die het welzijn van werknemers ten goede komt.

Over al die aspecten van waardig werk willen we op ons congres geactualiseerde standpunten innemen. En we willen vooral dat het niet bij woorden blijft.

pc 218

vier dagen opleiding voor alle bedienden uit anpcB Cevora heeft heel ruim cursusaanbod

annick drUyts

Werk je als bediende in een bedrijf uit het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor Bedienden (ANPCB), ook bekend als paritair comité 218? Dan heb je op basis van de sectorcao van 16 juli 2009 recht op minstens vier dagen opleiding in de periode 2010-2011. Het mag gaan om interne of externe opleidingen. In samenspraak met de vakbondsdelegatie kan de werkgever een opleidingsplan opstellen. Dat opleidingsplan moet hij indienen bij het Sociaal Fonds in de sector.

H

et gaat om opleidingen die je tijdens de werkuren mag volgen. Als de opleiding buiten de werkuren plaatsvindt, mag de werknemer de hierin geïnvesteerde tijd recupereren. Biedt de werkgever geen of niet genoeg opleidingsdagen aan tijdens de looptijd van de sectorcao? Dan krijg je per niet-toegekende opleidingsdag één extra dag betaald verlof. Je

kan je ook rechtstreeks tot het vormingsfonds Cevora richten als je zo’n opleidingsdag wil opnemen.

Cevora heeft gratis opleidingen voor bedienden uit het ANPCB. Cursussen over meer dan 800 thema’s waaronder telecom, bureautica, bouw, groothandel, grafische industrie, schoonmaak, toerisme, de autosector, de glassector enzovoort. De hele lijst vind je op www.cevora.be.

aanvullende opleidingsdag Neem je liever zelf het initiatief?

Dan kan je ook in je vrije tijd opleiding volgen bij Cevora. Je kiest dan zelf uit het aanbod een gratis training. De opleidingen vinden ’s avonds of ’s zaterdags plaats.

Inschrijvingsgeld hoef je niet te betalen. Meer nog, Cevora geeft je netto 40 euro als forfaitaire vergoeding voor verplaatsings- en opleidingskosten.

Als bediende kan je ook steun krijgen voor andere opleidingen die je in je vrije tijd volgt. Op voorwaarde dat je hoogstens een diploma hoger middelbaar onderwijs hebt of minder dan één jaar anciënniteit hebt. Wie 45 jaar of ouder is, komt ook in aanmerking. Voldoe je aan één van deze voorwaarden en volg je voor eigen rekening en buiten de werktijd een cursus die

professioneel iets extra’s kan betekenen in de sector? Dan betaalt Cevora mee je inschrijvings- en examenkosten. Tot 375 euro per bediende per schooljaar.

opnieuw werk vinden Ben je een bediende uit het ANPCB die ouder is dan 35 jaar en werd je ontslagen? Dan helpt Cevora je om zo vlug mogelijk een andere job te vinden. Het vormingsfonds leert je efficiënt te solliciteren en een actieplan te maken. Je krijgt ook extra opleiding of bijscholing. Om de twee maanden zijn er nieuwe sessies in diverse regionale centra. Professionals begeleiden de groepen, die maximaal tien kandidaten tellen.

Wie het slachtoffer werd van de crisis, kan in het ANPCB ook rekenen op specifieke ondersteuning via outplacement. Voor mensen die nog niet lang werkzoekend zijn, bestaan nog extra kortlopende opleidingen die gratis zijn.

Spring eruit Wie nog geen jaar lang werkloos is, kan inspanningen doen om “eruit te springen”. Samen met de VDAB heeft Cevora een nieuw project dat de kansen op werk in het huidige economische klimaat wil vergroten. Alle korte werkne-

mersopleidingen staan open voor alle ‘nieuwe werkzoekenden’ die het slachtoffer zijn van de crisis.

Meer informatie hierover vind je op www.cevora.be/recentwerkloos.

De economische crisis veroorzaakt collectieve ontslagen en sluitingen. Zo belanden goed opgeleide, ervaren mensen weer op de arbeidsmarkt. Zij zoeken geen langdurige opleidingen maar willen zo snel mogelijk weer aan de slag. Heb je interesse in een bediendejob in het ANPCB? Dan kan Cevora je, met hulp van de VDAB, screenen. Na die screening of doorlichting kan je gratis opleidingen volgen om je vaardigheden bij te schaven. Je hoeft voordien nog niet gewerkt te hebben in een bedrijf uit het ANPCB. Inschrijven voor dit parcours kan via een consulent van de VDAB. De consulent peilt eerst naar je noden en interesses. Daarna onderzoekt hij de mogelijkheden binnen het opleidingsaanbod van Cevora.

Meer info over al deze acties krijg je ook bij de LBC-NVK. Je kan schrijven of e-mailen naar Annick Druyts (LBC-NVK), Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen (adruyts@acv-cscv.be).

JanUari 2010 | 114de jaargang | ons recht 11

Sawt el-Amel geeft Palestijnse werknemers in Israël een stem Organisatie krijgt steun van LBC-NVK

© foto: SEA

Annick Aerts

Belgen in Palestijnse gebieden en Israël De organisaties 11.11.11 en Broederlijk Delen organiseerden van 3 tot 7 november 2009 een missie naar de Palestijnse gebieden en Israël. Politici en vertegenwoordigers van vakbonden en ngo’s namen aan de missie deel. Eén van de deelnemers was Jan Renders, de voorzitter van de christelijke arbeidersbeweging ACW. De missie was bedoeld om informatie te vergaren op het terrein. De deelnemers praatten met verantwoordelijken van politieke partijen, politieke waarnemers, ngo’s en vakbonden. Tijdens de missie werd het voor iedereen duidelijk hoe slecht de situatie in de regio daadwerkelijk is. De delegatie dacht na over de vraag hoe het conflict beter op de Belgische en Europese agenda gezet kan worden. De deelnemers tekenden hiervoor een aantal minimale stappen uit.

Meer informatie hierover vind je op: http://noordzuid.blogspot.com/.

12 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

Palestijns-Arabische werknemers richtten in het jaar 2000 Sawt el-Amel (letterlijk: ‘Stem van de arbeider’) op in Nazareth.

De organisatie moest de belangen van Arabische werknemers en werkzoekenden in Israël verdedigen. Sinds 2006 bestaat er een partnerschap tussen Sawt el-Amel en de LBC-NVK. Met onze hulp kan de Palestijnse organisatie haar werking voort uitbouwen. Marie Badarne is verantwoordelijk voor de internationale relaties van Sawt el-Amel. Eind november was ze in België. Ons Recht praatte met Marie.

Ons Recht: Waarom zet Sawt el-Amel zich in voor de belangen van Palestijnse werknemers en werkzoekenden in Israël?

Marie Badarne: “Twintig procent van de bevolking in Israël is van Palestijns-Arabische herkomst. In een regio zoals Galilea praat je zelfs over 50 procent van de bevolking. Net als hun joodse medeburgers hebben deze mensen een Israëlisch paspoort en alle rechten en plichten die aan hun burgerschap verbonden zijn. Maar in de praktijk worden ze op talrijke vlakken gediscrimineerd. Ook op de arbeidsmarkt.”

“Dit racisme was altijd aanwezig in de Israëlische samenleving. Maar het nam nog toe na

internationaal de tweede Intifada in 2000. In dat jaar protesteerden de Palestijnen voor de tweede keer op grote schaal en eisten ze hun vrijheid op. Ze verzetten zich ook tegen de Israëlische bezetting. De protesten kwamen op gang na een provocatie langs Israëlische kant toen de politicus Ariël Sharon de Tempelberg bezocht.

In hetzelfde jaar werd Sawt el-Amel (SEA) dus opgericht.”

Racisme Ons Recht:

Waaraan merk je het racisme tegen de

Palestijnen?

“De politieke context leidde tot ontzettend veel etnische spanningen. Voor de gewone Palestijnse werknemers had dat directe gevolgen op de werkvloer. Honderden Palestijnen werden onmiddellijk ontslagen.

Werknemers die op een openbare plaats werkten, werden fysiek aangevallen door joodse burgers. Palestijnen met een job in een restaurant moesten zich opsluiten in keukens om zich te beschermen. Bedrijven als McDonald’s verplichtten hun personeel om Hebreeuws te spreken, zelfs wanneer hun klanten Arabisch als moedertaal hadden. Een aantal van de Palestijnse werknemers kon het onrecht niet meer aanzien. Daarom begonnen ze dus met Sawt el-Amel (SEA).”

Marie Badarne:

Ons Recht: Konden de Palestijnen dan niet terecht bij andere organisaties?

Marie Badarne: “In Israël zijn tal van Palestijnse organisaties actief maar die focussen vooral op mensen- en vrouwenrechten en huisvesting. Geen enkele van die organisaties had als doel de werknemersrechten van de Palestijnen te verdedigen. Er is in Israël wel een vakbond als Histadrut. Palestijnen kunnen zich in principe bij die bond aansluiten. Maar Histadrut richt zich niet op sectoren met vooral laaggeschoolde jobs. Terwijl de Palestijnen vooral zulke jobs hebben. Ze waren dus aan hun lot overgelaten.”

vier privé-bedrijven die langdurige werklozen opnieuw aan het werk moesten krijgen. Zolang ze geen werk vonden, moesten de deelnemende werklozen minstens 40 uur per week aanwezig zijn in de Wisconsin-centra, zoals de ‘bemiddelingsbureaus’ heetten. Er werd geen rekening gehouden met de leeftijd, gezinstoestand, medische achtergrond of mobiliteit.”

“Onze ngo reageerde door de betrokken werklozen, vooral Arabische vrouwen, te informeren en mobiliseren. Als gevolg hiervan werd het omstreden plan herzien. We konden zo ook een erg actieve vrouwenwerking uitbouwen. In de toekomst willen we meer investeren in het organiseren van werknemers. We willen naar de werkplek trekken om mensen te doen inzien dat ze zich maar beter kunnen organiseren.”

En we lobbyen voor een daadkrachtige sociale inspectie om de naleving van bestaande wetgeving te kunnen afdwingen.”

Resultaten O n s R e c h t:

Leveren jullie juridische acties

resultaat op?

“De uitspraken in sommige rechtszaken bewijzen dat het de moeite loont hierin te investeren. Een mooi voorbeeld is wat er bij de Israëlische spoorwegen gebeurde.

De spoorwegmaatschappij voerde een beleid in waardoor Palestijnen niet langer aan het spoor konden werken. Wij vochten dit beleid bij de rechtbank aan. In eerste aanleg besliste de rechter dat de spoorwegen hun plan niet mochten doorzetten.”

“Ik wil wel beklemtonen dat SEA meer doet dan juridische acties opzetten. Al van bij de oprichting streefden we ernaar om de Palestijns-Arabische bevolking bewust te maken van haar rechten en plichten op de arbeidsmarkt.”

Marie Badarne:

O n s R ec h t:

Brieven uit België Ons Recht: Wat betekent internationale steun voor jullie organisatie?

Marie Badarne: “Internationale steun is voor onze organisatie en onze achterban bijzonder belangrijk. Toen we bijvoorbeeld weerwerk boden tegen de Israëlische spoorwegen, stapten we niet alleen naar de rechter maar voerden we ook een internationale briefschrijfactie om de directie extra onder druk te zetten. We kregen toen tal van brieven uit België. Die brieven steunden ons niet alleen moreel. Ze werden ook opgenomen in het dossier dat we bij de rechtbank indienden.”

“Op onze vrouwenconferentie in 2008 was een afgevaardigde van de LBC-NVK aanwezig. Een enorme steun voor de deelnemende vrouwen.

Zij kregen zo het gevoel dat ook anderen met hun problemen begaan zijn.”

“Wij hopen dat de internationale samenwerking tot gevolg heeft dat de rest van de wereld beter beseft wat er in ons land gebeurt en waar SEA voor staat. Het is trouwens mijn overtuiging dat werknemers wereldwijd grotendeels dezelfde problemen ervaren. In die zin kunnen onze organisaties ook veel van elkaar leren.”

Bewustmaken, wat betekent dat

precies?

Marie Badarne: “Ons sensibiliseringswerk belandde in 2005 in een stroomversnelling.

De Israëlische overheid experimenteerde toen in de streek rond Nazareth en andere regio’s met het zogenaamde Wisconsinplan. Israël wilde de werklozenbegeleiding privatiseren en zo 35 procent besparen op de sociale uitkeringen. De overheid tekende contracten met

Ons Recht: Hoe probeert SEA de positie van de Pa-

lestijnen op de arbeidsmarkt te verbeteren?

“SEA ondernam in eerste instantie vooral actie op juridisch vlak. Na de golf van extreem racisme in 2000 boden advocaten zich vrijwillig aan om naar de arbeidsrechtbank te trekken. Zij engageerden zich voor individuele dossiers waarbij het arbeidsrecht en het socialezekerheidsrecht geschonden waren. Via rechtszaken wilde SEA ertoe komen dat de bestaande Israëlische wetgeving ook zou worden toegepast op de Arabische beroepsbevolking.”

“Maar in de loop der jaren veranderde onze aanpak wel wat. Juridisch werk rond individuele dossiers is niet langer het enige wat we doen. We trachten nu ook een meer strategische en collectieve visie uit te werken. Zo proberen we bijvoorbeeld discriminerende bepalingen uit het arbeidsrecht te bestrijden.

Hoe zie je de toekomst van de Palestijnse werknemer/werkzoekende in Israël?

Marie Badarne: “Door onze acties werd het Wisconsin-plan compleet aangepast. Maar er is een nieuw, gelijkaardig plan op komst. Een plan dat in heel het land zou gelden. De economische crisis deed het jongste jaar erg veel banen verloren gaan. Het effect van een nieuw Wisconsin-plan dreigt dus enorm groot te zijn. Een illustratie van onze stelling dat een organisatie als Sawt el-Amel nodig blijft om te vechten voor gelijke rechten en rechtvaardigheid voor Palestijnse werknemers en werkzoekenden in deze regio. Alle hulp hierbij zal meer dan welkom zijn.”

Ons Recht:

© foto: SEA

Marie Badarne:

Op internet vind je Sawt el-Amel op www.laborers-voice.org.

JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 13

over de grenzen door Annick Aerts

Liever geen handels­ akkoord met Colombia Colombia, in Latijns Amerika, blijft het gevaarlijkste land in de wereld voor wie vakbondswerk wil doen. Sinds 2002 zijn daar meer dan 500 vakbondsleiders vermoord.

Volgens de Internationale Vakbondsvereniging (IVV) nam het aantal moorden in 2008 toe met 25 procent. Andere vormen van geweld stegen met 20 procent.

In plaats van hier hard tegen op te treden trekt de Colombiaanse overheid liever veel geld uit om een PR-campagne en een diplomatiek offensief te voeren bij de internationale gemeenschap.

Colombia wil graag bewijzen dat het de problemen onder controle heeft.

Uitgerekend met dit land is de Europese Unie voorbereidende gesprekken aan het voeren over een vrijhandelsakkoord. Zo’n akkoord kan leiden tot een betere mensenrechtensituatie, beweert de EU. In het akkoord zouden afspraken komen over de naleving van de rechten van de mens.

Colombiaanse en internationale vakbonden en ngo’s volgen de redenering van de EU niet. Alleen sterke afspraken met duidelijk afdwingbare regels maken kans op slagen, zeggen zij. Bovendien toont de praktijk aan dat de af-

spraken uit eerdere akkoorden tussen de EU en Colombia niet grondig worden gecontroleerd.

De bonden en ngo’s verwijzen naar de internationaal erkende mensen- en vakbondsrechten van de Verenigde Naties en de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO).

Maar de EU weigert om hiernaar onderzoek te doen.

Meer informatie vind je op www.justiceforcolumbia.org.

Europese metaalvakbond De Europese Metaalvakbond (EMF) probeert samen met de aangesloten vakbonden de collectieve onderhandelingen op lokaal niveau beter te coördineren.

Elk jaar informeert de EMF bij de aangesloten bonden naar de nationale cao-afspraken in de sectoren staal, metaal en non-ferro. Zo krijg je een goede uitwisseling van informatie.

In elke EU-lidstaat tracht de EMF in de volgende onderhandelingsronde vakbondseisen naar voren te schuiven rond eenzelfde thema. Uiteraard moeten de lokale bonden dat in de praktijk omzetten. Het gezamenlijke thema is de strijd tegen precair werk. De jongste tientallen jaren kwamen er almaar meer precaire jobs bij.

14 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

De kwetsbaarste groepen zijn jongeren, migranten en vrouwen. Zij komen vaak terecht in jobs met weinig of geen zekerheid, lage of onzekere lonen en bijna geen toegang tot beroepsopleiding.

Tijdens het sociaal overleg zullen de EMF en zijn leden hierrond actie voeren. Acties die mikken op minder contracten van bepaalde duur in bedrijven, het recht op individuele training voor uitzendkrachten en gelijke loopbaankansen voor deeltijdse werknemers.

Al naargelang de nationale context kunnen de eisen anders worden ingevuld.

Tegelijkertijd wil de EMF campagne voeren om zowel Europees als nationaal de nodige wettelijke initiatieven te nemen.

Meer informatie lees je op www.precariouswork.eu.

Steunmaatregelen nodig voor arbeidsmarkt Naar jaarlijkse gewoonte lanceert de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) het onderzoeksrapport ‘World of Work’. Het rapport van 2009 stond helemaal in het teken van de mondiale crisis en de gevolgen hiervan op de tewerkstelling.

Volgens de auteur van dit rapport is de mondiale crisis nog niet voorbij. Daarom is het van cruciaal belang dat de nationale overheden hun steunmaatregelen niet meteen stopzetten. Een economische heropleving is pas mogelijk als de tewerkstelling zich herstelt.

Voorspeld wordt dat er pas na 2013 in de westerse landen opnieuw jobs zullen bijkomen. Voor de ontwikkelingslanden zou dit vanaf 2011 gebeuren.

In de 51 onderzochte landen dreigen 5 miljoen mensen hun werk te verliezen als de overheid haar steunmaatregelen zou stopzetten.

Vooral laaggeschoolde en oudere werknemers zouden hiervan de dupe worden.

De economische situatie dwingt

landen meer inspanningen te doen om een ‘groenere economie’ te ontwikkelen, zeggen de onderzoekers. De crisis kan ook dienen als hefboom om de globalisering rechtvaardiger te maken. Bijvoorbeeld door sociale afspraken op te nemen in internationale handelsakkoorden.

Kijk ook op www.ilo.org.

Akkoord tussen UNICommerce en Inditex Inditex is een internationale distributieketen die in België bekend is via Zara en Massimo Duti. Deze multinational groeit enorm sterk.

Alleen al in het jongste jaren opende de groep meer dan 450 winkels. Maar de internationale dienstenbond UNI maakt zich zorgen over de waardigheid van de arbeidsvoorwaarden in de winkels.

Door overleg met de groepsdirectie kon UNI een internationaal kaderakkoord afsluiten dat een reeks rechten garandeert. De directie belooft in het akkoord in alle activiteiten de fundamentele werknemersrechten, zoals bepaald door de IAO, te respecteren. Het gaat om het recht op vereniging, het recht om collectief te onderhandelen en het verbod op dwangarbeid, kinderarbeid en discriminatie.

Het akkoord vermeldt nog meer rechten. Zoals het recht op opleiding voor elke werknemer, het recht op toegang tot de werkplekken en het recht op elektronische communicatie voor werknemersvertegenwoordigers die hun rol willen spelen. Inditex zal de inhoud van het akkoord actief promoten, bijvoorbeeld door het personeel te trainen rond arbeidsrechten.

Als werknemers klachten melden over misbruiken, zal UNI die met de directie bespreken. De naleving van het akkoord wordt sowieso elk jaar geëvalueerd. www.uniglobalunion.org.

welzijn

Bijna 11 procent van de Vlamingen moet leven van een inkomen dat onder de ‘armoederisicogrens’ valt. Het gaat bijvoorbeeld om alleenstaanden die maandelijks met minder dan 878 euro moeten rondkomen. Of om gezinnen met twee kinderen die per maand minder dan 1.844 euro inkomen hebben. In Wallonië is het nog erger. Daar blijft het inkomen van 18,8 procent van de mensen onder de armoederisicogrens. In heel België haalt ruim 15 procent die limiet niet.

O

ntnuchterende cijfers die slaan op 2007. Ze komen uit de 18de editie van het Jaarboek Armoede die het onderzoekscentrum OASeS (Universiteit Antwerpen) in december voorstelde.

Vooral alleenstaanden, alleenstaande ouders en 65-plussers lopen een groot armoederisico.

“Voorlopige cijfers voor 2008 geven aan dat de armoede in stijgende lijn gaat”, zegt Geert Campaert, één van de onderzoekers.

“Meer mensen gaan gebukt onder zware schulden. En de wachtlijsten voor schuldbemiddeling worden langer bij OCMW’s en CAW’s. De werkloosheid is ook in Vlaanderen aan het toenemen. De nieuwe Vlaamse regering beloofde bij haar aantreden een ‘sluitend maatpak’ voor elke werkzoekende. Maar het is afwachten of dat zal werken.”

Brussel en Wallonië staan er nog slechter voor. “In Brussel leeft 1 op 4 van de mensen onder de armoederisicogrens. Meer dan de helft van de jongere werklozen heeft daar geen diploma hoger middelbaar onderwijs. En in Brussel zijn er ook naar schatting 50.000 tot 60.000 mensen zonder papieren. Hun leefomstandigheden zijn erg precair.”

In Wallonië is er 18,8 procent inkomensarmoede. En ruim 21 procent van alle kinderen wordt er met armoede geconfronteerd.

“Het scholingsniveau ligt er gemiddeld lager dan in Vlaanderen.

Bijna 11 procent Vlamingen leeft onder armoedegrens Brussel en Wallonië staan er nog slechter voor

En de werkloosheidsgraad valt er hoger uit. Van elke 5 Waalse jongeren heeft er eentje geen diploma van de middelbare school.”

Europa Europa organiseert in 2010 het ‘Europees Jaar van de Strijd tegen Armoede’. In die zin is het zeker geen toeval dat OASes nu ook het boek ‘Arm Europa’ uitbracht. “In Europa schommelen de armoe-

derisicocijfers tussen 10 procent en 25 procent”, vertelt Daniëlle Dierckx. “Met een cijfer van 15 procent zit België licht onder het Europese gemiddelde van 17 procent.”

De ‘materiële ontbering’ varieert heel sterk binnen de EU. In Luxemburg bijvoorbeeld moet 3 procent van de bevolking zich bepaalde ‘materiële leefomstandigheden’ ontzeggen om rond te ko-

men. Voor Zweden en Nederland bedraagt het overeenkomstige cijfer 6 procent. In België gaat het om 12 procent. Het gemiddelde cijfer in de hele EU is 18 procent.

Ons land doet het opvallend slecht op het vlak van kinderarmoede. Twaalf procent van alle kinderen groeit hier op in een werkloos huishouden. In heel Europa is dat gemiddeld 9,4 procent.

Volgens de onderzoekers dreigen heel wat openbare basisdiensten, zoals energievoorziening en gezondheidszorg, in de toekomst meer te worden gecommercialiseerd. “Dat houdt heel wat risico’s in, vooral voor de zwakkere gebruikers.”

Opmerkelijke cijfers • Bij de alleenstaande ouders met kinderen leeft 27,6 procent onder de armoederisicogrens (878 euro per maand) • Vlaanderen telde in 2008 ruim 60.000 dossiers van ‘schuldhulpverlening’ • Aan het eind van het zesde leerjaar liepen 4 op 10 leerlingen van buitenlandse afkomst minstens één jaar achterstand op • De helft van alle getrouwde vrouwen in België heeft minder dan 607 euro pensioeninkomen per maand • In Wallonië heeft 19,5 procent van de vrouwen tussen 25 en 34 jaar geen diploma hoger middelbaar onderwijs

Lissabonstrategie

© foto: daniël rys

Denis Bouwen

De zogenaamde Lissabonstrategie zal er niet in slagen de armoede in de EU te verminderen. Volgens de experts van de UA is er nood aan meer investeringen in onderwijs, levenslang leren, preventieve gezondheidszorg en opvoedingsondersteuninig. De EU blijft vooral een economisch verhaal. Het sociale Europa stelt nog niet zoveel voor.

Ingrid Lieten, de Vlaamse minister van Armoedebestrijding, erkent dat de Lissabonstrategie faalde. “De ongelijkheid neemt toe in Europa. En de vraag naar laaggeschoolde arbeid vermindert. Europa moet uitmaken welke richting het wil inslaan. Zowel in Vlaanderen als in Europa moeten we inzetten op een rechtvaardig beleid.”

“Almaar meer zien we armoede als een fundamenteel onrecht”, verklaart Lieten. “Politici en beleidsmakers moeten alles doen om de kloof tussen arm en rijk kleiner te maken. In de Vlaamse regeerverklaring is de strijd tegen armoede dan ook een topprioriteit.”

JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 15

harmonisering

Eén statuut voor alle werknemers bedenken is delicate oefening Opzegvergoedingen vormen heikel punt

Alex Buysse

Waar gaan we naartoe met de discussie rond één statuut voor arbeiders en bedienden? Die vraag stond centraal op een debatavond die het ACV-verbond GentEeklo en het Gentse afdelingsbestuur van de LBC-NVK begin december hielden. De avond was een schot in de roos. De vakbonden zitten nog niet op één en dezelfde lijn. En met de werkgevers zal ook nog flink gebakkeleid worden.

F

erre Wyckmans, de algemeen secretaris van de LBC-NVK, zat in het panel dat de debatavond animeerde. Andere panelleden waren Paul Soete (van de werkgeversorganisatie Agoria) en professor Othmar Vanachter (KU Leuven). VRT-journalist Chris Denijs leidde de discussie in goede banen. Bij aankomst in de Torrepoort kreeg iedereen het ACV-plan aangeboden. Dirk Schaillee (LBC-NVK) en Marc Buysse (ACV) heetten de aanwezigen welkom.

Al snel bleek dat de sociale partners het redelijk vlot eens zouden kunnen raken over punten als proeftijd, uitbetaling van het loon en

arbeidsongeschiktheid. Volgens Agoria-baas Paul Soete moet het sociaal overleg vroeg of laat een oplossing leveren voor het heikele dossier van het ‘ene statuut’. Hij maakt een onderscheid tussen punten van ondergeschikt belang en fundamentele kwesties zoals de opzegregeling en de tijdelijke werkloosheid. Soete vindt het niet onoverkomelijk om de carensdag, gespreid in de tijd, compleet af te bouwen. De carensdag is de eerste dag van een korte ziekteperiode die de werkgever niet betaalt.

Onderste uit de kan?

Volgens Ferre Wyckmans is het niet zo dat de bonden in alle dossiers het onderste uit de kan willen halen. Hij verwijst naar de discussie over de vergoeding voor arbeidsongeschiktheid. De vakbonden willen de globale kosten voor de werkgever niet de hoogte injagen, zegt Wyckmans. Maar ze vragen wel garanties voor het netto-inkomen van de werknemer en willen geen extra kosten voor de sociale zekerheid.

En dan is er de uitbetaling van het vakantiegeld. De man van Agoria bleek tot ieders verbazing voorstander van het idee om de vakantiekassen af te schaffen. Door de prefinanciering en het gebruik van het globale brutojaarloon is het vakantiegeldsysteem bij

de arbeiders duurder dan de formule bij de bedienden. Voor bedienden betaalt de werkgever het vakantiegeld rechtstreeks uit.

Volgens het ACV zou de werkgever het enkel vakantiegeld moeten betalen, terwijl het dubbel vakantiegeld van de vakantiekas zou komen. Othmar Vanachter ziet dat voorstel wel zitten. Ook omdat het aansluit bij de eerdere aanbevelingen van experts.

Twistappel Zeker niet eensgezind zijn de standpunten rond de ‘voorkoming van ontslagen’ en de opzegvergoedingen. Een opzegregeling van één maand per begonnen dienstjaar is voor Agoria ‘een provocatie’. Maar de LBC-NVK vindt dat idee juist best redelijk. Bedienden en kaderleden hebben gemiddeld 12 dienstjaren. En Europa tikte België geregeld op de vingers wegens de ‘te lage’ opzegtermijnen voor arbeiders.

Professor Vanachter vindt de discussie over de opzegtermijnen ‘hopeloos’. Momenteel worden arbeiders bij ontslag gediscrimineerd en hebben ze geen echte bescherming. Aan elk bijkomend recht zoals ouderschapsverlof en tijdskrediet moet telkens ook een bescherming tegen ontslag gekoppeld worden. De ontslagregelingen zijn trouwens veel te duur, vindt Vanachter. “Maar dat is de prijs die werkgevers moeten betalen voor de vrijheid die ze in het ontslagrecht hebben.”

De academicus pleit voor een rechtstreekse jobbescherming met een recht op vorming en een motivatieplicht. Een werknemer die zijn baan verliest, moet genoeg tijd krijgen om ander werk te zoeken. En de werkgever moet tijd hebben om een vervanger te zoeken.

‘Rugzakje’ Vanachter citeert Oostenrijk als voorbeeld.

Daar wordt vanaf de indiensttreding een percentage van het loon opzij gezet voor de werknemer. Zo krijg je een ‘rugzakje’ dat de werknemer kan meenemen naar een volgende werkgever. Als het rugzakje niet aangesproken wordt, kan de inhoud als aanvullend pensioen worden uitgekeerd wanneer de werknemer met pensioen gaat.

De hervorming van het ontslagrecht zal de kosten voor de werkgevers doen zakken, denkt Othmar Vanachter. Werkgevers moeten wel bereid zijn een stuk van hun huidige vrijheid op te geven. Uit ervaring weet de prof dat de discussie over de duur van de opzegtermijnen 16 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

??

vaak het debat rond één statuut voor arbeiders en bedienden blokkeert. Grootse verklaringen zijn dan ook uit den boze.

Ferre Wyckmans vindt dat je voor de opzegregeling niet van een wit blad kan vertrekken.

De LBC-NVK en het ACV kiezen voor een systeem dat beter inspeelt op de meer flexibele arbeidsmarkt. De werkgever heeft de kosten van dat systeem zelf in handen. Hij kan kiezen tussen ‘de werknemer laten presteren’ of ‘uitbetalen’. Wyckmans constateert dat de mensen met de hoogste lonen bij hun vertrek ook de hoogste opzegvergoedingen incasseren.

Loon mag niet het enige element zijn waaruit iemand extra rechten kan putten, vindt hij.

De werkgevers zien de voorstellen van de bonden rond de opzegvergoedingen niet zitten.

Soete waarschuwt voor ‘acht procent meer kosten’ voor de bedrijven. “Internationale hoofdkwartieren zouden besluiten om niet langer in België te investeren”, dixit de man van Agoria. Soete wil de opzegtermijn loskoppelen van de opzegvergoeding.

Volgens Agoria is de huidige economische crisis niet het beste moment om tot een oplossing te komen. “Allerhande betogingen zullen daaraan niets veranderen”, laat hij horen.

“Voor de werkgevers zijn de omstandigheden nooit goed”, reageert Wyckmans. “Als verantwoordelijke vakbond moeten wij ervoor zorgen dat alle werknemers beter beschermd zijn wanneer ze het slachtoffer worden van de crisis. De opzeg is hierbij een belangrijk element.”

Crisiswerkloosheid Rond de tijdelijke werkloosheid merkt Wyckmans op dat de invoering van de ‘crisiswerkloosheid’ de discussie over het ene werknemersstatuut bemoeilijkte. Agoria zag de cri-

© foto: daniël rys

De gesprekken over één statuut voor arbeiders en bedienden liepen in december vast. Het ACV en de LBC-NVK blijven hameren op de noodzaak om via evenwichtige onderhandelingen tot een fatsoenlijke oplossing te komen. “Als er geen doorbraak komt, moet de regering ingrijpen”, verklaarde ACVvoorzitter Luc Cortebeeck.

In het slechtste geval kunnen de vakbonden altijd gelijke statuten opeisen via de rechtbank of via Europa, klonk het. “Dat geeft geen echt goede oplossing, maar het zijn wel sterke drukkingsmiddelen. Men moet weten wat men wil.”

siswerkloosheid voor bedienden als een soort trofee. Los van de huidige crisisregeling is het ACV onder bepaalde voorwaarden bereid om tijdelijke werkloosheid uit te breiden naar alle werknemers met productiegebonden jobs.

Maar niet in de non-profitsector. Het ACV wil garanties tegen oneigenlijk gebruik en een strengere controle. En de bonden moeten inspraak krijgen.

De huidige crisis zet Soete ertoe aan te pleiten voor een verlenging van de huidige crisismaatregelen met twee jaar. Bedrijven stellen nu eenmaal budgetten op voor diverse jaren, luidt het. “En er is meer tijd nodig om te praten over het ontslagrecht.”

Het ACV noemt een verlenging van de crisismaatregelen met twee jaar onbespreekbaar. En Ferre Wyckmans vindt de vraag naar tijdsregistratie essentieel voor bedienden. Bij tijdelijke werkloosheid moeten bedienden eerst de vele ‘niet-geregistreerde overuren’ kunnen recupereren. Zoals al het geval is bij tijdelijke werkloosheid voor arbeiders.

De werkgevers willen de kaderleden wat graag buiten het sociaal overleg houden. Een koers die ze volhouden, stelt de LBC-NVK met spijt vast. “Ook wanneer er één statuut komt, is deze aanpak niet wenselijk.”

Vanachter ziet de crisiswerkloosheid voor bedienden als een ‘conjuncturele maatregel’. Terwijl je de invoering van tijdelijke werkloosheid moet beschouwen als een structurele maatregel die alleen kan voor productiegebonden jobs. Zoniet wordt het voor de samenleving onbetaalbaar.

nodig. De academische wereld stelt voor om te beginnen met gemeenschappelijke lijsten bij de sociale verkiezingen en met gemengde paritaire comités.

Voor Wyckmans is er geen probleem voor het vakbondswerk in ondernemingsraden en preventiecomités. Alleen voor de vakbondsafvaardigingen zijn nieuwe afspraken nodig. Voor de paritaire comités wil het ACV in de toekomst alleen nog met gemengde comités werken en de manier van werken geleidelijk aanpassen.

De barema’s en de classificatiesystemen op elkaar afstemmen wordt een veel lastigere klus.

Naar aanleiding van het ene werknemersstatuut zullen ook de vakbonden hun eigen organisaties moeten hervormen. De centrales van het ACV kunnen die uitdaging aan, stelt Wyckmans. Binnen het ACV wil de LBC-NVK op dit punt initiatieven nemen.

Aan werkgeverskant laat Paul Soete horen dat Agoria aan personeelsverantwoordelijken het advies geeft om rekening te houden met de uitbouw van één statuut voor werknemers.

De debatavond in Gent verliep erg levendig.

Het publiek deed gretig mee. Zo waren er bijvoorbeeld vragen en opmerkingen over de hoge ontslagvergoedingen van bedrijfsleiders en het oneigenlijke gebruik van proefperiodes.

Professor Vanachter rondde het debat af met wijze woorden. “De sociale partners zijn gedoemd om een oplossing te bereiken”, verklaarde hij. “Maar ze mogen wel niet te lang wachten.”

Gemeenschappelijke lijsten Wie één statuut voor arbeiders en bedienden wil creëren, moet niet alleen de wetten aanpassen. Er zijn ook ‘institutionele maatregelen’ JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 17

arbeids-gericht trekking die uit de onrechtmatige beëindiging van de arbeidsovereenkomst voorvloeit.”

marc weyns

Niet of te laat op werk arriveren Een werknemer vertrekt normaal naar het werk. Maar onderweg gebeurt er, compleet buiten zijn wil, iets waardoor hij te laat of misschien zelfs helemaal niet op het werk geraakt. Heeft de werknemer dan recht op loon voor de verloren uren? Het antwoord is ja.

Want zo staat het in de Arbeidsovereenkomstenwet.

In de rechtspraak wordt die wettelijke bepaling strikt geïnterpreteerd. Weet je al voor je naar het werk vertrekt dat er vertraging zal zijn of dat je er niet zal geraken?

Dan heb je geen recht op het gewaarborgd loon. Dat is bijvoorbeeld het geval als de werknemer normaal met de trein naar het werk rijdt, terwijl enkele dagen eerder een algemene treinstaking werd aangekondigd. Dat besliste het arbeidshof in Brussel op 7 maart 2008 in een arrest dat in de lijn ligt van de rechtspraak van het Hof van Cassatie.

Berekening opzegvergoeding Het loon van veel werknemers is voor een deel veranderlijk en hangt bijvoorbeeld mee af van verkoop- of omzetcijfers. Als de arbeidsovereenkomst eindigt, zorgt dat variabele loon wel eens voor problemen bij de berekening van de opzegvergoeding. De arbeidsrechtbank in Mechelen velde op 24 november een vonnis dat enkele twistpunten glashelder beslecht.

Als de werknemer een tijdlang ziek was voor het ontslag, moet het gemiddelde van het veranderlijk loon niet worden berekend over de laatste twaalf maanden.

Maar wel over de twaalf maanden vóór de ziekteperiode.

In één adem bevestigde de rechtbank dat aankoopbons als tegenprestatie voor geleverd werk opgenomen moeten worden in de opzegvergoeding. Dat geldt ook voor een forfaitaire kostenvergoeding als daar geen werkelijke kosten tegenover staan. In het bewuste dossier was dat erg duidelijk

Ontslag mag niet nodeloos kwetsend zijn

want de ‘kostenvergoeding’ werd ook betaald voor dagen waarop niet werd gewerkt zoals feestdagen en ziektedagen.

Als de werkgever een einde maakt aan de arbeidsovereenkomst, moet hij in de regel het loon betalen voor de feestdagen die vallen binnen de 30 dagen na de stopzetting van het contract. Daarop moet ook vakantiegeld worden betaald.

ment waarop de te korte opzegtermijn wordt gegeven . Het gaat niet verloren als de werknemer in de loop van de opzegtermijn een andere baan vindt en daarvoor een tegenopzegging geeft. Dat besliste het arbeidshof van Antwerpen op 5 januari 2009.

Uitgerekend op diezelfde dag oordeelde het Hof van Cassatie dat de aanvullende opzegvergoeding wel vervalt als de werkgever de arbeidsovereenkomst stopzet om een dringende reden.

Verbreking contract moet ondubbelzinnig zijn Arbeidsovereenkomst Er is flink wat onenigheid tussen verbreken is een fout de werkgever en een werknemer.

In een vlaag van woede roept de werknemer: “Ik ga terug naar huis, u hoeft me alleen nog buiten te flikkeren.” De werkgever ziet dat als een verbreking van de arbeidsovereenkomst door de werknemer en weigert hem nadien opnieuw aan het werk te laten gaan.

Het arbeidshof in Brussel zag het anders. Zo’n uitlating kan je niet zien als een ondubbelzinnige uiting van de wil om het contract meteen stop te zetten. Door de werknemer niet opnieuw aan het werk te laten gaan, verbrak de werkgever zelf de arbeidsovereenkomst. Daarom werd hij veroordeeld om een opzegvergoeding te betalen.

Tegenopzegging en opzegvergoeding Als de werkgever iemand opzegt met een te korte opzegtermijn, heeft de werknemer recht op een aanvullende opzegvergoeding.

Dat recht ontstaat op het mo-

18 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

De werkgever moet de werknemer aan het werk stellen zoals in de arbeidsovereenkomst is afgesproken. Die regel geldt ook wanneer de overeenkomst stopgezet wordt.

De werkgever kan de arbeidsovereenkomst opzeggen, maar ook tijdens de opzegtermijn moet hij de werknemer tewerkstellen. Als de werkgever het contract liever meteen verbreekt, begaat hij daarmee een contractuele fout. De opzegvergoeding wordt geacht alle schade te dekken die uit de verbreking van de arbeidsovereenkomst voortvloeit. Als de werknemer vindt dat hij een bijkomende schade leed die de vergoeding niet dekt, dan moet hij niet alleen de fout bewijzen maar ook het oorzakelijke verband en de extra schade. Dat wordt in de rechtspraak zelden aangenomen.

Het arbeidshof in Antwerpen formuleerde het op 10 november 2008 zo: “De opzeggingsvergoeding dekt op forfaitaire wijze de materiële en morele schade ingevolge het verlies van de dienstbe-

Bij een ontslag om dringende reden zijn de verhoudingen tussen werkgever en werknemer doorgaans meer dan gespannen. In een bepaald geval ontstond een grote woordenwisseling en weigerde de werknemer de sleutels terug te geven. Tijdens de ruzie zegt de werkgever dat hij de politie zal bellen.

De werknemer, die een zwakke gezondheid had, voelde zich door die gang van zaken erg gekrenkt.

Hij wilde enige genoegdoening krijgen door een schadevergoeding te vorderen.

Het arbeidshof in Luik wees de vordering op 9 juni 2009 af. Ook bij een ontslag om dringende reden moet een werkgever correct handelen en mag hij de werknemer niet nodeloos schaden. Maar in dit geval vond de rechter dat de werkgever geen fout beging bij het ontslag.

Te weinig loon betalen is een misdrijf De minimumlonen zijn meestal afgesproken in cao’s die algemeen verbindend verklaard werden bij koninklijk besluit. Een werkgever die zelfs die minimumlonen niet respecteert, begaat een misdrijf.

Als er maand na maand te weinig loon wordt betaald, kan het gaan over één lange ononderbroken keten van wanbetalingen. Dat wordt een ‘voortgezet misdrijf ’ genoemd. De verjaring van zo’n misdrijf begint pas te lopen vanaf de laatste betaling van het te lage loon. Op die manier kan de werknemer voor heel wat jaren het achterstallige loon vorderen.

Die beoordeling is niet nieuw, maar ze werd nog eens herhaald in een arrest van het arbeidshof in Brussel van 2 maart 2009. De rechter voegde eraan toe dat het niet nodig is dat de werkgever een ‘bijzonder opzet’ aan de dag legde.

Alleen het loutere feit te weinig loon te betalen is een misdrijf.

in DE marGE

vuile oorlog bij jet airways

nuances wf

© foto: belga

indiaas bedrijf verkoopt personeel als slaven

Bij de Indiase luchtvaartmaatschappij Jet Airways kregen 13 werknemers op 17 december 2009 te horen dat ze vanaf 1 januari zouden werken bij Flightcare, de goederenafhandelaar op Brussels Airport. Dat leidde tot een staking bij het personeel.

D

e maatregel trof het ‘operationeel team’ bij Jet Airways in België. “ Wij zijn als slaven verkocht, zonder enig voorafgaand overleg of communicatie”, reageerden d e b e t r o k-

OR R U M V OL I N G T N E C K E LBC-NVAANONT WIKK LO O P B

erk? ier in je w Geen plez od spoor? Zoek je Op een donwicht tussen werk meer eve even? en privé-l eens aan bij onze je Klop dan coaches. Zij helpenan. loopbaan e richting in te sla een nieuw g mikt op stverlenin Onze diendie iedereen werk is; ng heeft; - aan hetns 1 jaar werkervariesubsidieerde - minste ste vijf jaar geen g de. e - de jonganbegeleiding volg keling.b loopba nontwik a a b p o o op www.l Meer info 20.89.50 /2 of tel. 03

ken werknemers. De overheveling van 13 personeelsleden is een onderdeel van een commercieel contract waarover Jet en Flightcare stiekem met elkaar onderhandelden.

Volgens Jet Airways wordt de transfer geregeld via cao 32bis, dus met behoud van loon, functie en dienstroosters voor het betrokken personeel.

Maar niets is minder waar. Flightcare betaalt tot 1.000 euro minder brutoloon en laat zijn mensen ‘in pool werken’ voor diverse luchtvaartmaatschappijen, met veel flexibeler uurroosters.

Bijna niemand van de getroffen werknemers zou zijn huidige functie houden. Schokkend is dat Jet Airways meteen alle verantwoordelijkheid bij Flightcare legde.

Na een Belgische handelsmissie in India kreeg het personeel van Jet Airways op Zaventem allerlei mooie beloftes voorgeschoteld. “The sky is the limit”, verklaarde Jet-topman Naresh Goyal toen de maatschappij op 5 augustus 2007 haar activiteiten op Zaventem lanceerde. Maar van alle beloftes kwam maar weinig in huis.

Op 19 december legde het operationeel personeel op Zaventem definitief het werk neer. Jet Airways trachtte de staking te breken met de klassieke maar onwettige trucs. De bonden informeerden de arbeidsinspectie en de uitbater van Brussels Airport over het illegale gedrag van Jet.

“iedereen gelijk voor de wet”. toegegeven, het is een wel erg bondige samenvatting van ons rechtssysteem. natuurlijk zit het iets ingewikkelder in elkaar. als het allemaal zo simpel was, zouden we niet zoveel achterstand in de rechtspleging hebben en zouden er niet zoveel advocaten hun brood verdienen. de omstandigheden waarin mensen zich bevinden moeten al gelijk zijn om van gelijkheid te kunnen spreken. en een eerstejaarsstudent rechten houdt je een dag of drie zoet met aanvullende nuanceringen en weer bijkomende nuances daarop. ‘nuancering’ en ‘omstandigheden’. de kernbegrippen uit het recht die je kan beschouwen als de tegenhangers van de kleine lettertjes waarin verzekeringspolissen zo uitblinken. hierna volgen enkele voorbeelden uit de praktijk. laten we daarbij die ‘omstandigheden’ en ‘nuancering’ in het achterhoofd houden.

Voorbeeld 1. een automobiliste werd recent veroordeeld tot een boete omdat ze met haar lichten tegenliggers gewaarschuwd had voor een naderende snelheidscontrole. redenering van de rechter: knipperen met de lichten kan misschien door de beugel om voor gevaar te gewaarschuwd had, maar snelheidscontroles vallen hier niet onder. een straf was op zijn plaats.

Voorbeeld 2. na 15 jaar speurwerk en onderzoek besluit de rechter dat de beschuldigden in het fraudedossier Kb-lux vrijuit gaan. het onmiskenbaar bewijs van fraude is er wel, maar het werd niet helemaal volgens de regels van de juridische kunst vergaard. geen straf dus, ook geen boete. de belgische Staat ziet zo 400 miljoen euro aan zijn neus voorbijgaan. Maar volgens sommigen werkt ons rechtssysteem erg naar behoren. de rechten van de verdediging bleven immers overeind.

Mag ik het, als niet-jurist, een beetje moeilijk hebben met deze nuances?

1

:30:5 009 13

29/10/2

Stoppers

Ons R

dd 2

oloms.in

09 3 k echt 20

JanUari 2010 | 114de jaargang | ons recht 19

duurzaam denken

Dirk Barrez: “Onze economie zit op een dood spoor” Tijd voor een sociaalecologische economie

© foto: Belga

Jan Deceunynck

Duurzaamheid is meer dan ooit in de mode. De recente, veelbesproken Klimaattop in Kopenhagen legde sterk de klemtoon op de ecologische dimensie van het begrip duurzaamheid. Voor de vakbeweging is ‘sociale duurzaamheid’ minstens even belangrijk.

‘People’, ‘profit’ en ‘planet’ moeten voor ons hand in hand gaan. De vakbond verlangt een eerlijke economie die niet alleen winst nastreeft voor de ‘happy few’ maar ook iedereen uitzicht geeft op een leefbare toekomst.

V

RT-journalist Dirk Barrez denkt er ook zo over. Barrez publiceerde de voorbije jaren boeken als ‘Het Mondiale Uitzendkantoor’, ‘Koe 80 Heeft Een Probleem’ en ‘Van Eiland Tot Wereld’. Via de website www.pala.be gaat hij op zoek naar een meer duurzame, sociale en democratische wereld. Zowel zijn boeken als de website onderzoeken onze geglobaliseerde wereld en de systemen die een eerlijke een duurzame toekomst in de weg staan.

Ons Recht: De financiële crisis toonde duidelijk aan dat globalisering niet per definitie leidt tot meer welvaart.

D i r k Ba rr e z : “Het is inderdaad zeer de vraag of de globalisering ons vooruit helpt.

Misschien is het wel beter om de klok voor een stuk terug te draaien en alles dichter bij huis te zoeken. Globalisering is geen wet. We ‘moeten’ de soja voor ons varkensvoer niet in Zuid-Amerika halen. En we moeten onze energie niet heinde en ver gaan zoeken. Door ter plaatse te produceren, zijn we veel minder kwetsbaar en afhankelijk.”

“Neem nu de energiesector. Om te beginnen zijn we momenteel voor onze energie afhan20 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

kelijk van olie, een grondstof die per definitie eindig is. Bovendien heeft ons land op dit moment nauwelijks controle op de energiemarkt.

Electrabel speelt met de voeten van onze toppolitici. Zou het dan niet beter zijn om lokaal te investeren in alternatieven als wind- of zonne-energie? De technieken zijn in ons land ontwikkeld, maar we doen niets met onze kennis. Windmolens moeten érgens staan. Dan het liefst dichtbij. Dat maakt ons minder afhankelijk.”

“Ook in andere sectoren kunnen we alles veel beter in de hand houden door lokaal te investeren. Een onderneming als Umicore beseft dat goed. Umicore is een mondiaal bedrijf, maar in Hoboken halen ze hun materialen voor het overgrote deel uit recyclage. Zo’n meer lokale kringloopeconomie is veel beter vanuit ecologisch perspectief. Het is ook beter voor het bedrijf en voor de werknemers die veel meer werkzekerheid hebben.”

“Dezelfde redenering geldt voor de financiële wereld. Onze eigen, kleine banken, die vooral investeerden in de reële economie, bleken veel beter bestand tegen de financiële crisis dan de grote internationale banken. Het kleine VDK

bijvoorbeeld leed nauwelijks schade. Fortis daarentegen had nog niet genoeg aan alle winsten van de voorbije jaren om zijn totale verliezen te compenseren.”

Scharniermoment Ons Recht: Je hoort wel eens zeggen dat de financi-

ële crisis een scharniermoment kan zijn. Nu hebben we de kans om het roer grondig om te gooien. Door de crisis klinkt de roep naar duurzaamheid veel sterker.

Dirk Barrez: “Klopt. Ik denk dat we deze kans moeten grijpen. Maar ik zie ook signalen dat het opnieuw de verkeerde richting uitgaat.

De crisis illustreerde dat de concentratie van grootbanken ons geen goede diensten bewees.

Toch zie ik dat een bank als BNP Paribas nog groter wordt. Bij ons moeten KBC en Dexia wel afslanken, maar waar gaat dat overtollig vet naartoe? Niet naar de kleintjes, denk ik.

Een andere grootbank wordt dus nog groter.

Precies het tegenovergestelde van wat we willen bereiken.”

“Misschien was het verstandig geweest om Fortis in overheidshanden te houden. De vroegere ASLK was altijd winstgevend, maar eind vorige eeuw besloten politici plots dat bankie-

Wat kan de vakbond doen? ??

Volgens Dirk Barrez kunnen vakbonden een belangrijke rol spelen in de overschakeling naar een ‘sociaalecologische economie’. “We moeten ecologie inbouwen in ons herverdelend systeem,” legt Barrez uit.

“Daar hebben we allemaal baat bij. Want als het water blijft stijgen, wie zal dan nog investeren in bedrijven in onze Lage Landen?”

Op dit moment is België een achterblijvertje. “Maar dat kan snel veranderen. Sociale bewegingen zijn op dit punt van cruciaal belang. Vooral dan de oude sociale bewegingen zoals de vakbonden. Zij hebben de kennis, positie en kracht om aan de verandering te kunnen werken. Dat is nog meer waar als ze zich koppelen aan nieuwe sociale bewegingen en hun thema’s in het sociaal overleg opnemen. Als de sociale partners zich achter een sociaalecologisch pact scharen, kan het snel gaan. Als ze willen, kunnen ze daarop inzetten en concrete resultaten nastreven. Het komt er vooral op aan de juiste plannen te maken.”

“Het Europees sociaal model, dat halverwege de vorige eeuw onder druk van de vakbonden tot stand kwam, vindt nu ook ingang in opkomende economieën. De nieuwe arbeidswetgeving in China is deels op ons model geënt. In Brazilië werd onder druk van de sociale bewegingen een vorm van kindertoeslag ingevoerd die herverdelend is en het gebrek aan scholing tegengaat. Omdat mensen beter willen leven, richten ze coöperatieven of eigen banken op.”

“Helaas stellen we vast dat ook sociale bewegingen niet immuun zijn voor neoliberale ideeën. We zoeken te weinig hoe we de economie kunnen heroveren om ze te laten werken in het algemeen belang. En we kruipen in het defensief. Terwijl iedereen weet dat je ook offensief moet spelen om te scoren. We moeten af van het cynisme. En we moeten weer geloven dat het anders kan. Niemand verplicht ons om de huidige koers te blijven volgen.”

ren geen taak van de overheid meer was. De privé-sector was daar beter in, klonk het. Dat hebben we dus gezien.”

“Een overheidsbank kan helpen de omslag te maken naar een duurzame economie. Ze kan bijvoorbeeld mensen goedkopere leningen geven om ‘ecowoningen’ te bouwen. En ze kan helpen om een sector met veel toekomst te ontwikkelen. Die boot zijn we nu compleet aan het missen. In de ons omringende landen zijn woningen beter geïsoleerd. Zelfs in Zweden, waar het toch een stuk kouder is dan hier, verbruiken ze de helft minder energie voor verwarming dan bij ons.”

Dood spoor Betekent duurzaamheid niet dat we moeten inleveren?

Dirk Barrez: “Nee, integendeel. We moeten het net duurzaam aanpakken om niet achteruit te gaan en onze welvaart te behouden. Nu zitten we op een dood spoor. We moeten een andere richting inslaan. Tegen 2050 moeten we 90 procent minder koolstofdioxyde (CO2) uitstoten. Maar om dat tegen die tijd te halen, moeten we nu loskoppelen.”

Ons Recht:

“China en Zuid-Korea zijn wereldwijd het meeste opgeschoten met ‘groene herstelplannen’. Ook Duitsland is de omschakeling aan het maken. Die landen gebruiken de crisis om een ecologische toekomst uit te bouwen. China is marktleider aan het worden in de toekomstsectoren. Onze ‘brains’ zijn erg relatief, zeker als we de kwaliteiten van onze research amper gebruiken om een echte duurzame economie te maken. In de praktijk worden we voorbijgestoken. En als we onze welvaartsstaat willen overeind houden, moeten we niet rekenen op andere landen. We zullen niet uit andermans staatskas kunnen putten om ons onderwijs en onze sociale zekerheid te blijven financieren.”

Amerikaanse model De globalisering bedreigt ook ons sociaaleconomisch model. Het Amerikaanse model rukt steeds meer op.

Dirk Barrez: “Tot 1980 is er aan ons sociaal model gebouwd, is mijn inschatting. Maar toen sloeg de twijfel toe. De val van de Muur was een moment waarop de vrije markt zichzelf tot overwinnaar kroonde. Eigenlijk hadden we toen ons model van een stevig gecorOns Recht:

rigeerde markteconomie moeten verdedigen.

Maar dat deden we niet. De sociaaldemocraten en de christendemocraten gingen juist mee in het neoliberale model.”

“Ondernemers zeggen graag dat zij ervoor zorgen dat ons sociaal model overeind kan blijven. Wij moeten hierop antwoorden dat ook hun economisch model niet kan bestaan zonder sociaal kader. Een sterke overheid, die investeert in onderwijs en sociale zekerheid, is absoluut noodzakelijk om een economie goed te laten draaien. Uiteraard zijn ondernemers heel belangrijk. Maar de andere kant van het verhaal is net zo goed belangrijk. Het ene kan niet zonder het andere. Dat verhaal vergeten we te vaak te vertellen.”

‘Het mondiale uitzendkantoor’ verscheen in 2009 bij Uitgeverij EPO. De auteurs zijn Dirk Barrez en John Vandaele. Het boek telt 312 blz. Lezers van Ons Recht kunnen dit boek tegen een gunstprijs in huis halen. In plaats van de winkelprijs van 20 euro betaal je slechts 15 euro plus portkosten. Stuur een e-mailtje met naam én adres naar info@pala.be en vermeld daarbij ‘actie Ons Recht’. Dit aanbod geldt tot eind april 2010.

JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 21

financiële sector

Europa zet mes in Belgische banksector Contouren veranderd financieel landschap tekenen zich af

Stefaan Decock

Het financiële systeem crashte in het najaar van 2008. Een crash die ons heel 2009 in de ban hield. Ook in het nieuwe jaar blijft het spannend. De contouren van een veranderd financieel landschap zijn nog niet glashelder maar ze tekenen zich al wel af.

B

NP Paribas Fortis kreeg na vele turbulente maanden van juridisch en politiek getouwtrek het groen licht van Europa. ING ruilde zijn statuut van financiële wereldspeler in voor dat van een Europese regionale bank en nam afscheid van het ‘bankverzekeringsmodel’. KBC kon zichzelf als bankverzekeraar handhaven, zowel in België als in CentraalEuropa. Maar ook die groep moest een aantal offers brengen. Fidea en Centea zullen het geweten hebben.

Dexia is nog met Europa aan het armworstelen over een te volgen afslankingskuur. Deze speler lijkt bovendien niet uit de Franse wurggreep te geraken. De directie krijgt haar strategische reddingsplannen op de koop toe niet verkocht aan het personeel. Eén van de redenen hiervoor is dat de diverse juridische en sociale statuten voorlopig meer handicaps opleveren dan voordelen.

Personeel versassen van de bank naar de holding, met verschillende juridische en sociale statuten. Dat had zeker anders gekund. Voor de LBC-NVK was het trouwens een zinloze bezigheid, want het blijft wachten op de zegen van Europa. Het wordt wel hoog tijd dat die er komt. Hoopgevend is dan weer dat Dexia resoluut kiest voor financieel veiliger beleggingsproducten en dat het inspanningen doet op het vlak van ethisch beleggen.

Voor de Belgische poot van ING verandert op het eerste zicht niet zoveel. Ook al moet de groep nu wel werken in een context die grondig veranderde. ING ‘verkocht’ zijn Belgische besparingsronde goed in Nederland. Maar aan de interne huishouding valt nog wel wat

te sleutelen. ING moet lessen trekken uit de crisis en de ondernemingsethiek herijken.

Ook het verloningsbeleid en de ethiek van het investeringsbeleid dienen grondig aangepakt te worden. Tot nu toe is daar maar bitter weinig van te merken.

Fortis BNP Paribas Fortis doet er alles aan om het blazoen van de vroegere Fortis Bank weer op te poetsen. Hoe dan ook is BNP Paribas Fortis niet langer een ‘Belgisch’ kroonjuweel. Het industriële plan van de bank ziet er wel behoorlijk intelligent uit. Bij de eerste lezing krijg je niet meteen de indruk dat er een Franse tsunami op komst is.

Waar mogelijk en nuttig promoveren Belgische activiteiten naar het groepsniveau van BNP Paribas. Door synergie met BNP Paribas gaan ook wel jobs verloren. De Belgische werknemers zullen zich een carroussel van mutaties moeten laten welgevallen. Maar gedwongen ontslagen komen er in beginsel niet.

De Belgische poot zal ook een zekere autonomie behouden. BNP Paribas Fortis lijkt stevig in de Belgische markt ingebed te willen blijven. De Belgische tak behoudt aanzienlijk wat jobs en wil de Belgische economie en overheden blijven financieren. BNP Paribas Fortis handhaaft ook een uitgebreid distributienetwerk om geld aan te trekken.

Een vlotte doorstart heet zoiets. Niet zoveel maanden terug zag de situatie er nog angstaanjagend uit. Nu lijkt de vroegere Fortis Bank met schwung te herrijzen.

Van Netwerk Vlaanderen krijgt BNP Paribas wel niet zulke goede punten voor zijn ethisch investeringsbeleid. In Parijse financiële kringen had de crisis blijkbaar weinig impact op het denken over ethische kwesties.

KBC overtuigde Europa er redelijk snel van dat het een ‘business model’ bedacht dat de toekomst verzekert. De groep wil afslanken, de vitale organen behouden en de combinatie van bankieren en verzekeren intact laten.

Sterk en vooral bliksemsnel communiceren werkt doorgaans beter dan niet, slecht of te traag communiceren. Toen Europa formeel

De werknemers van Fidea en Centea worden onschuldig geofferd op het altaar van de Europese concurrentie.

22 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

het groen licht gaf voor de plannen van KBC, waren die door de media al een paar keer binnenstebuiten gekeerd. Door druppelsgewijs te communiceren of te ‘lekken’ vermeed de onderneming een ware schokgolf. Die aanpak zette het interne sociale overleg wel onder wat spanning.

Fidea en Centea De werknemers van Fidea en Centea kunnen er in ieder geval niet echt om lachen. Zij worden onschuldig geofferd op het altaar van de Europese concurrentie. Voor hen zitten de verantwoordelijken uiteraard in de KBC-torens.

Vanzelfsprekend zal het personeel van Fidea en Centea de boodschap krijgen dat ze meer ontwikkelingskansen hebben als ze overgenomen worden. Indien nodig zal KBC dat ook nog wel met de nodige cijfers beargumenteren.

Ongeveer dezelfde argumenten waren te horen toen KBC beide instellingen inlijfde.

Voor Fidea zal het zowat de vijfde keer zijn dat het wordt verpatst. Van zoiets word je niet echt vrolijk. Zowel bij Fidea als bij Centea slaagde de LBC-NVK erin afspraken te maken over de werkzekerheid. Dat vergde wel zware inspanningen.

Hoe komt het toch dat werknemers die in de verste verte geen schuld hebben aan de crisis opgeofferd worden? Akkoord, een nieuwe eigenaar krijgen is minder erg dan moeten

??

meemaken dat duizenden werknemers door de aangerichte crisis hun werk verliezen. Maar toch blijven de werknemers van Fidea en Centea zitten met gevoelens van ergernis, onzekerheid en frustratie. Zij voelen zich gebruikt.

‘Politieagent’ Europa Europa treedt in de sector op als ‘regulator’.

Al doet het allemaal meer denken aan een politieagent die met zijn knuppel zwaait en het vingertje opheft. Wat is de rol van Europa eigenlijk? En waarom speelt Europa die rol?

Wie Europa zegt, heeft het natuurlijk vooral over de Europese commissaris voor Concurrentie, Neelie Kroes. Zij moet in de Europese Unie zorgen voor een eerlijk en vrij ondernemingsklimaat. Vergeet niet dat alleen al België een slordige 15 miljard euro belastinggeld voor de banken gebruikte. Om zo het economisch systeem en de spaardeposito’s van de bevolking te beschermen. In zo’n situatie is het niet echt verbazingwekkend dat een hogere overheid enig regulerend toezicht houdt op het eerlijke verloop van het reilen en zeilen op die financiële markt.

In een vrije markt moet er eerlijke concurrentie zijn want vrije mededinging is de beste garantie voor het beste aanbod voor de burgers, en dit tegen de beste prijs. Uiteraard is dit niet de mening van de vakbond. Wel een redenering die van belang is om de ‘logica’ van de Europese politiek te kunnen begrijpen.

© foto: Belga

De Europese commissaris voor Concurrentie, Neelie Kroes, moet toezicht uitoefenen op het eerlijke verloop van het reilen en zeilen op de financiële markt. van de LBC-NVK bij KBC nauw samen met hun collega’s bij Fidea en Centea. Binnen KBC werd ook de Europese ondernemingsraad ingeschakeld om overal het overleg over de gevraagde reorganisatie te garanderen. Ook in de contacten met Europa wil de LBC-NVK de belangen van de werknemers met één stem bepleiten. Dat geldt niet alleen bij KBC, maar ook bijvoorbeeld bij Dexia.

Eens te meer blijkt het belangrijk om als LBC-NVK in alle bedrijfsonderdelen een stevige voet in huis te hebben. Nog veel meer illustreert de hele herstructureringsgolf dat ook de sociale structuren in de financiële sector aan een modernisering toe zijn. Als puntje bij paaltje komt, wordt een financiële groep economisch als één groep behandeld. Ongeacht de sociale of juridische statuten. Alleen op sociaal vlak blijven de verdeel-en-heers-spelletjes via veel te veel paritaire comités onaangeroerd.

De Belgische overheid moet ingrijpen als het via het sociaal overleg niet zou lukken om het financiële landschap ook sociaal te hertekenen.

Vakbond waakt Het jaar 2010 wordt uiterst druk in de finanAls vakbond probeert de LBC-NVK zijn ver- ciële sector want de overlegkalender zit barantwoordelijkheid op te nemen voor alle stensvol. Maar de LBC-NVK is hoopvol en werknemers. Ongeacht waar deze mensen optimistisch dat het sociaal overleg de juiste werken. ‘Netwerksyndicalisme’ houdt in dat antwoorden zal vinden op de uitdagingen die de LBC-NVK zich verantwoordelijk voelt voor voor ons liggen. De vakbond zet het werk gede werkzekerheid en de werkgelegenheid van dreven voort. Want de toekomst moet duurzaiedereen. Zo werken de vertegenwoordigers mer, rustiger, socialer en vooral ethischer zijn.

Bedrijven die overheidssteun krijgen, bedreigen de vrije mededinging. Europa ziet er dus op toe dat bedrijven zichzelf herstructureren (lees: inkrimpen) als ze overheidssteun incasseren. Drie of vier jaar later moeten ze weer leefbaar zijn zonder steun van de overheid. De overheidssteun mag sowieso niet de concurrentie verstoren. Record Bank, een onderdeel van ING, moest bijvoorbeeld van Europa zijn te hoge rentes terugschroeven omdat ING massale overheidssteun gekregen had.

Eurocommissaris Kroes en haar medewerkers onderhandelen met vertegenwoordigers van de diverse nationale overheden en met de directies van de banken die moeten reorganiseren. ING, KBC, Dexia en alle anderen in Europa die staatssteun kregen, moeten hun balanstotalen drastisch verlagen. Om dat te bereiken moeten ze bedrijfsonderdelen afstoten. Iedere financiële groep tracht haar kernactiviteiten te beschermen en doet bij voorkeur afstand van filialen die volgens de directie ‘het best misbaar’ zijn.

JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 23

sector-cao’s Toch akkoord voor erkende controleorganismen (PC 219) In de sector van de erkende controleorganismen stapten de werkgevers tot twee keer toe op uit het overleg. Telkens vroegen ze om het overleg te hervatten. Toen de vakbondsafgevaardigden in een aantal bedrijven met onderhandelingen startten, kwam er een doorbraak.

Op 7 december 2009 ondertekenden werkgevers en bonden het nationaal akkoord voor paritair comité 219. Het dient als minimum, ook voor bedienden uit ondernemingen zonder vakbondsaanwezigheid. In sommige bedrijven konden de afgevaardigden meer gedaan krijgen.

Koopkracht In januari 2010 krijgt elke bediende een eenmalige premie van 280 euro bruto. Voor deeltijdsen en werknemers die na 15 juli 2009 in dienst kwamen, wordt dit bedrag aangepast in verhouding tot hun tewerkstelling. De premie kan via een bedrijfsakkoord omgezet worden in andere eenmalige voordelen zoals ecocheques. Begin 2011 stijgen de effectieve lonen en de minimumlonen met 15 euro bruto per maand.

Vanaf 1 juli 2009 stijgt de werkgeverstussenkomst in de vervoerskosten van 60 tot 75 procent van de prijs van een openbaar vervoersabonnement. Die stijging geldt ook voor wie met de auto, motor of fiets naar het werk komt. De bedragen worden elk jaar in februari geïndexeerd, voor het eerst in 2011.

Andere voordelen Het anciënniteitsverlof wordt uitgebreid met 1 dag na 15 jaar tewerkstelling in de sector. Wie trouwt of officieel gaat samenwonen, krijgt 3 dagen klein verlet in plaats van de huidige 2.

Uitzendkrachten en tijdelijke werknemers hebben dezelfde rechten op beroepsopleiding en outplacement als vaste werknemers, en dit na één jaar ononderbroken tewerkstelling bij dezelfde werkgever.

De werkzekerheidsafspraken worden niet alleen verlengd met twee jaar, maar ook verbeterd. Voortaan mag de werkgever niemand ontslaan om persoonlijke of beroepsredenen zonder voorafgaande verwittiging en mogelijkheid tot verweer tegen de aangehaalde redenen.

Het brugpensioen vanaf 58 jaar is verlengd tot einde 2011. En het brugpensioen vanaf 56 jaar (na 33 jaar loopbaan waarvan 20 jaar in een systeem met nachtwerk) en halftijds brugpensioen vanaf 55 jaar zijn verlengd tot eind 2010.

Tenslotte blijven zowel het globale opleidingsengagement van gemiddeld 3,5 dagen per jaar en per bediende als het individueel vormingsrecht van minstens 1 dag per jaar behouden.

24 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

Voeding heeft cao De bedienden en kaderleden in de voedingsindustrie (paritair comité 220) kregen dan toch op 17 december een cao. De voorzitter van het paritair comité had namelijk een ultiem bemiddelingsvoorstel gedaan, en met resultaat.

Dankzij de cao krijgen de bedienden tegen uiterlijk 31 januari 2010 een som van 125 euro aan ecocheques. Ze incasseren ook 250 euro aan ecocheques bij de uitbetaling van het loon in december 2010 en in de volgende jaren.

Deeltijdse werknemers krijgen de ecocheques ‘pro rata’. Hetzelfde geldt voor wie niet het hele jaar lang in de onderneming werkte. De bedienden kunnen een evenwaardig voordeel krijgen als de onderneming hierover een cao afsluit. Of als er een schriftelijk akkoord met de bediende is.

Op het vlak van vervoerskosten wordt de regeling van de arbeiders overgenomen. Een cao zonder loonplafond en met een automatische aanpassing van de tarieven voor privé-vervoer aan de prijzen van het openbaar vervoer.

Het brugpensioen op 58 jaar wordt verlengd tot eind 2011. En de speciale brugpensioenstelsels op 56 jaar (met loopbaan van 40 jaar of met nachtwerk) worden verlengd tot eind 2010.

Het minimumbarema hangt nu samen met de leeftijd. Dit systeem maakt vanaf 1 april 2010 plaats voor een ervaringsbarema met garantie van loonbehoud voor al wie in de sector werkt.

Bij de omzetting van een leeftijds- naar ervaringsbarema was er een heikele kwestie. De vraag welke en hoeveel schorsings- en inactiviteitsperioden met ervaring worden gelijkgesteld. De cao bepaalt dat alle perioden van prestaties meetellen als ervaring. Los van het statuut, arbeidsregime of soort contract. Ook alle schorsingen worden gelijkgesteld, maar wel met beperkingen: maximum 3 jaar bij gewone ziekte, maximum 3 jaar bij tijdskrediet om thematische reden en maximum 2 jaar bij inactiviteit of werkloosheid. En dit alles samen voor hoogstens 5 jaar.

De vakbondspremie van 104 euro klimt vanaf 2010 naar 128 euro. Vanaf 2011 bedraagt de premie zelfs 135 euro. Er komen ook gesprekken over een modernisering van het sectorbarema, met hogere minimumlonen voor jongeren en een kortere loopbaanopbouw.

Op de valreep haalden de bedienden uit de voeding dus toch een volwaardig akkoord binnen. Het laatste akkoord in de industrie. Maar zeker niet het minste.

Cao in kleding en confectie Het paritair comité 215 bereikte op 21 december 2009 een akkoord voor de bedienden uit de kleding- en confectiesector.

Het anciënniteitsverlof (1 dag na 20 jaar

Index zakt met 0,43 procent in PC 218 In het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor Bedienden (ANPCB of PC 218) kan de werkgever in januari 2010 de lonen laten zakken met 0,43 procent. De werkgever is niet verplicht dit te doen. Maar het is wel een gevolg van de collectieve arbeidsovereenkomst (cao) over de automatische koppeling van de lonen aan de index.

Het novembernummer van Ons Recht berichtte al over deze erg uitzonderlijke negatieve index. Vanaf januari 2010 is er dus een lichte loondaling. Dankzij hetzelfde indexsysteem stegen de lonen in januari 2009 nog met 4,51 procent.

Voor de vakbond is het één van de kerntaken om de koopkracht te verdedigen. Dat doe je het beste door niet te raken aan het indexsysteem.

De aangepaste minimumbarema’s vind je op de website www.lbc-nvk.be.

dienst) wordt voor onbepaalde duur omgezet. De bedienden krijgen ook voor onbepaalde duur maaltijdcheques van 0,91 euro per gewerkte dag. De kilometergrens voor de terugbetaling van verplaatsingskosten wordt verlaagd van tien naar vijf kilometer.

De vakbondspremie in de sector klimt naar het maximaal toegestane bedrag van 135 euro. Voor het brugpensioen vanaf 58 jaar kwam er een verlenging tot 30 juni 2011. Het brugpensioen op 56 jaar (na een loopbaan van 40 jaar) is verlengd tot 31 december 2010.

En ook het halftijds brugpensioen op 55 jaar werd verlengd tot eind december 2010.

De vormingsinitiatieven van LVOC worden uitgebreid en voortgezet tot eind 2010.

Akkoord voor notarisbedienden Ook bij de notarisbedienden (paritair comité 216) is er een sectorakkoord, en wel sinds 8 december 2009. Deze werknemers krijgen een koopkrachtverhoging in de vorm van ecocheques. Voor 2009 gaat het om 125 euro en voor het jaar daarna om 250 euro.

Voor 2009 moesten de ecocheques uiterlijk op 31 december 2009 uitgekeerd worden aan de notarisbedienden. En voor dit jaar hebben de werkgevers tijd tot uiterlijk 31 december 2010.

Heb je geen volledig jaar gewerkt of ben je deeltijds aan de slag? Dan worden de bedragen pro rata berekend. Werkgevers hebben de mogelijkheid om een ‘gelijkwaardig voordeel’ te geven. De sociale partners maakten ook afspraken over een fietsvergoeding van 0,20 euro per afgelegde kilometer.

SERVICE

Dit nummer van Ons Recht kan voor jou geld waard zijn!

BON TER WAARDE VAN 10 EURO

De LBC-NVK voert de vorming en (bij-) scholing van bedienden en kaderleden hoog in het vaandel. Meteen na de oprichting kwam er een aparte organisatie die in de loop der jaren uitgroeide tot de vzw Volwassenenonderwijs LBC-NVK. Zes grote centra voor volwassenenonderwijs (het vroegere avondonderwijs of onderwijs voor sociale promotie) organiseren elk jaar honderden cursussen die duizenden gegadigden bedienen.

Deze bon geeft leden van de LBC-NVK recht op een tegemoetkoming door LBC-NVK ter waarde van 10 euro voor het door hen betaalde inschrijvingsgeld voor een cursus bij een CVO LBC-NVK in het schooljaar 2009-2010. De bon geeft enkel recht op terugbetaling als het gaat om een originele bon én om een volledig ingevulde bon. De bon geldt bovendien enkel voor de leden, en elk lid kan slechts één bon terugbetaald krijgen. De terugbetaling gebeurt via overschrijving op de bankrekening van het lid.

De LBC-NVK besloot recent om haar leden een fikse korting aan te bieden als ze zich inschrijven voor een cursus in één van de eigen scholen tijdens het schooljaar 2009-2010. Die korting geldt enkel voor de leden zelf, dus niet voor familieleden, vrienden of kennissen. Ze geldt enkel voor een inschrijving in een CVO LBC-NVK. De adressen en het aanbod vind je op www.lbconderwijs.be.

Naam:............................................................................................................................................................................

Leden die van de korting willen genieten, vullen onderstaande (originele) bon volledig in en bezorgen hem aan het plaatselijke LBC-NVK secretariaat, of sturen hem op naar LBC-NVK Bon CVO, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen.

Ingeschreven in CVO (schrappen wat niet past): Antwerpen - Borgerhout – Mortsel – Beringen - Sint-Niklaas - Turnhout

Adres:............................................................................................................................................................................

Lidnummer LBC-NVK:................................................................................................................................................

Rekeningnummer:.....................................................................................................................................................

Inschrijvingsnummer in CVO:.................................................................................................................................

Eind april en eind juni 2010 worden alle ingezamelde bons verwerkt. De storting op de bankrekening zal dan gebeuren.

Knip deze bon uit. Alleen originele bonnen komen in aanmerking.

JANUARI 2010 | 114de jaargang | ons recht 25

FiLm

capitalism: a Love Story karin seberechts

Die dekselse Michael Moore.

Nog maar net hebben zijn landgenoten hun auto-industrie een tikkel opgekrikt en een op mensenmaat gesneden ziektewet bespreekbaar gemaakt, of daar draaft Amerika’s professionele brompot alweer met een nieuw schotschrift aan. Eentje tegen het Kapitalisme zelf nog wel!

M

ichael steekt fluks van wal met bewakingscamerabeelden van overvallen op winkels en bankkantoren, en met ‘Louie Louie’ op de soundtrack. Hij trakteert ons vervolgens op een stoomcursus in de diverse uitwassen van Amerika’s financieel bestel. In zijn onderhand vertrouwde luimige doordrijverstijl voert

Moore zijn geliefde doelwit chicken Little (G.W Bush) op. Wikkelt hij politietape (“crime zone – do not pass”) rond banken die op de rug van de burger triljoenen verhaspelden. Legt hij Zeffirelli’s Jezus van Nazareth de quote “Ga heen en vermenigvuldig uw winsten” in de mond. Laat hij Wall Street-jongens aan leken diets maken wat ‘credit default swaps’ en ‘derivatives’ zijn. En duikt hij de pakkende, verloren gewaande historische beelden op van Franklin Roosevelts voordracht over de Second Bill of Rights.

Pittig riposteerwerk mag je dit noemen. En genoeg tegenwicht voor de larmoyante momenten met weduwen en wezen en wie nog meer waaraan de katholieke jongen uit Flint, Michigan zich alweer met overgave bezondigt.

De man van ‘Fahrenheit 9/11’, ‘Bowling for Columbine’ en ‘Sicko’ bewandelt in ‘Capitalism: A Love Story’ schijnbaar een paadje

mr. nobody karin seberechts

Ergens in 2092 puzzelt de laatste sterveling op zijn doodsbed (in een realityshow?) zijn 117 jaar lange bestaan weer in elkaar. Of beter: hij flanst er redelijk op los. Nemo Nobody (Jared Letho) overschouwt namelijk alle levens die hij had kùnnen leiden.

Als hij op zijn achtste in het station van ‘Chance’ niet met zijn moeder maar met zijn vader was meegegaan, en omgekeerd. Als hij niet op de heerlijk duikende Anna maar op de kwakkelende Elise was gevallen. Of op Jeanne. Als die werkloze Braziliaan ergens in de jaren ’90 geen ei had gekookt.

U hebt vast nog films gezien die ons van toeval afhangende levens-

lopen voorschotelen. ‘Sliding Doors’ met Gwyneth Paltrow en Duits hitnummer ‘Lola Rennt’ bijvoorbeeld. Of als u tot het heir van de doorgewinterde cinefiel behoort: Kieslowski’s ‘Przypadek’.

Jaco Van Dormael, die ons lang geleden het verwante ‘Toto le héros’ schonk, tovert er een even ongerijmde als machtige fabel over uit zijn hoed. Van Dormael legde zichzelf na 13 jaar afwezigheid op het grote scherm in het peperdure (Engelstalige) ‘Mr. Nobody’ weinig restricties op. Het oude jongetje hoopt de visuele hoogstandjes op en sopt zijn caleidoscopisch wat-als-verhaal gulzig in zijn eigen thema’s en signatuur: toeval, liefde, geluk, speelgoedvliegtuigjes en Kickers met kapotte veters.

Van Dormael knipoogt copieus naar meesters Kubrick, Spielberg (e.a.) en duikelt een balorige soundtrack bij elkaar. Zeg nu zelf: slow motion op Satie, Casta Diva en een vleugje Wallace Collection,

26 ons recht | 114de jaargang | JanUari 2010

of drie, vier te veel. Hij dramt door, is mediageil, partijdig en wat nog meer. Maar als je deze diatribe van op afstand bekijkt, krijg je een pienter en haarscherp beeld waarin niet zozeer het kapitalisme maar wel de drieste ondermijning van de Amerikaanse democratie onder de loupe wordt genomen. “Ziet u die vent naast de president (Reagan)?”, oppert Moore. “Die ene die eruit ziet als

een butler… Dat is Don Regan, voorzitter van Merrill Lynch, de rijkste en grootste beursmakelaar ter wereld.” De man die als minister van Financiën mét en voor zijn gefortuneerde makkers baan ruimde en van Amerika een ‘plutonomie’ maakte. Even opzoeken maar. Een ‘coup d’état’ noemt een parlementair het feit dat het Congres alleen nog handpop mag spelen voor het grootkapitaal. Het klinkt alvast iets minder drastisch in het Frans.

‘Capitalism: A Love Story’ komt op 6 januari 2010 uit in de Belgische zalen.

“wij komen onze centen terughalen”: Michael Moore in de clinch met het grootkapitaal. dat kan bezwaarlijk fout gaan.

Materie genoeg voor vijf films, allemaal door elkaar gehaspeld dan wel. Wie zich niet uit het lood laat slaan door Mr. Nobody’s ‘alternatieve’ logica, hachelijke structuur en Van Dormaels wetenswaardigheden over duivenbijgeloof, vlindereffecten, ‘Zugzwang’ en andere chaostheorieën, komt in een zalige trip door heden, toekomst en verleden terecht. Een wonderlijk uitdeinend verhaal opgehangen aan eeuwige liefde en immens hartzeer. Dingen waar een mens in zijn leven al eens tegenaan durft botsen.

‘Mr. Nobody’ doet denken aan Magritte, of aan België zelf uiteindelijk: het is een uitzinnig compromis. Realistisch en surreëel, absurd en bevattelijk, totaal onwerelds en onverbeterlijk apelands. “Zolang je niet kiest, is alles mogelijk.” Daar kunnen we in België al jaren alle kanten mee uit. Ceci n’est pas un film belge splendide.

‘Mr. Nobody’ komt in de Belgische bioscopen op 13 januari 2010.

hartzeer en immense liefde (toby regbo en Juno temple).

BoEK

Sprakeloos tom lanoye

gUtenberg

Ik was niet van plan de nieuwe roman van Tom Lanoye te bespreken. ‘Sprakeloos’ staat al lang en breed in de Top10 en zolang Tom zelf zijn publiciteit verzorgt, heeft hij geen zetje van de recensenten nodig. Maar dan begon ik het verhaal over zijn moeder te lezen en moest ik denken aan de eerste keer dat ik de schrijver zag, jong en energiek, zelfverzekerd en ambitieus.

Het was 1982 en hij signeerde zijn eerste dichtbundels in eigen beheer (‘Gent-Wevelgem’, ‘Van oor tot oor’). Bundels met briljante, grappige en nog op de schrijfmachine getikte gedichten. Niemand die ze las, twijfelde er aan: deze schrijver zou het Verdomd Ver Brengen.

En zie. Na Shakespeare, Goethe en Hölderlin is er nu eindelijk ‘Lanoye’, zonder voornaam op het kaft. Zonder valse bescheidenheid ook, zoals Tom zelf ongetwijfeld zal zeggen. Misschien heeft hij gelijk. Achttien jaar na ‘Kartonnen dozen’ sluit hij met ‘Sprakeloos’, eens zo dik en eens zo breedvoerig, het verhaal af over zijn ouders en zijn afkomst. Dat verhaal heeft hij eens te meer briljant verteld.

Net als in ‘Kartonnen dozen’ spreekt Lanoye zijn publiek rechtstreeks in de ik-vorm aan. Het is een handige techniek die de lezer de illusie geeft dat hij een intimus van de schrijver is, of toch tenminste een gewaardeerde klant. “En ik waarschuw u graag, lezer (...) indien u afknapt op een roman die volgens velen geen roman zal mogen heten omdat hij een deugdelijke kop mankeert, een schone krulstaart en een ordentelijk middenstuk, (...) dan is voor u nu al het moment aangebroken om dit boek te sluiten.”

Geslacht varken De roman als een geslacht varken: de vergelijking is niet zo vergezocht. Sinds ‘Een slagerszoon met een brilletje’ weten we dat Tom Lanoye opgroeide in een beenhouwerij in het Waasland en dat hij daar, met een sympathiek gevoel van omgekeerd snobisme, prat op gaat, wat zeg ik: er zijn handelsmerk van heeft gemaakt. De N.V. L.A.N.O.Y.E., voor fijne vleeswaren en literaire producten van kwaliteit: er is niks fouts met commercie, zolang de ‘marchandise’ maar door een keurslager wordt bereid.

Waar ‘Kartonnen dozen’ schrijvers eerste grote (homoseksuele) liefde vertelt, gaat ‘Sprakeloos’ over zijn moeder en hoe die in de laatste twee jaar van haar leven, van beroerte tot beroerte, verandert van een dominante, heldere, welbespraakte vrouw in de verwarde, agressieve, eigenzinnige schaduw van zichzelf.

Ook na haar dood is Lanoye blijven worstelen met die schaduw.

In de eerste 70 bladzijden van het boek draait hij rond zijn onderwerp heen als een kat om de hete brei. Hij wint tijd, hij stelt uit, hij trappelt ter plaatse en doet eerst het verhaal van de dood van zijn vader, de lieve, stille Roger. Opdat hij, de jongste zoon, toch maar niet de strijd zou moeten aangaan met Josée Verbeke, de Kordate, de Dappere, de begenadigde amateurtoneelspeelster, de vrouw die de broek droeg in huis en die haar carrière als directiesecretaresse opgaf voor een bestaan als beenhouwersvrouw en moederkloek.

Maar dan, op bladzijde 74, vat de schrijver de koe bij de horens. “Op de dag dat het noodlot toeslaat, kijken ze pizza etend naar het slot van het avondjournaal.” Het is een zin die naast andere klassieke beginzinnen kan staan. Toms vader zal hem het afschuwelijke

verhaal hebben verteld: hoe in de flat boven de beenhouwerij zijn vrouws blik plots onherkenbaar wordt, hoe haar handen beginnen te trillen op het tafelblad. Het eerste bloedklontertje heeft zijn werk gedaan, moeder Lanoye vliegt haar man naar de keel. “Met een stem die nog nauwelijks de hare is. En met een kreet vol woordloze walg en woede.”

Scharnierpunt Het is het scharnierpunt in de roman. Vanaf dan beschrijft Lanoye met ontzetting, humor en deernis de jaren voor en na de eerste hersenbloeding. Hoe zijn ouders elkaar leerden kennen, hoe zijn moeder reageerde op de dood van zijn broer en op zijn eigen coming-out (“Dan is het maar zo”), hoe ze omgaat met de oorlog, haar huisbazin en haar klanten. Hij beschrijft hoe zij in een verzorgingshuis terechtkomt en hoe wankel haar herstel blijkt te zijn, hoe hij zijn moeder vervloekt en hoe hij haar verschoont (“Mijn haat smolt weg en werd opnieuw gewoon onbegrip.”)

Soms, wanneer de moegeëpateerde lezer in een zeldzame flits in ‘Sprakeloos’ een laconieke zin à la Elsschot of Walschap herkent, krijgt hij de indruk dat Lanoyes stijl zou winnen bij enige Beschränkung. (Op het eind geeft de schrijver zelf toe dat hij een man is van het grote gebaar, het brede palet.) Maar dan pakt zijn virtuositeit iedereen opnieuw in en kunnen we alleen maar ademloos en bewonderend toezien hoe we worden meegesleept in een wervelend en tragisch haat-liefdeverhaal.

Toms moeder beweerde dat een goede toneelspeelster haar publiek zelfs moet kunnen boeien door het telefoonboek op te zeggen. Ik denk dat haar zoon het daarmee eens zou zijn. Zoals hij schrijft: overacting (is) geen bezwaar, indien gedemonstreerd door een superieur talent.

SPRAKELOOS (Tom) Lanoye Prometheus, Amsterdam 360 blz.

JanUari 2010 | 114de jaargang | ons recht 27

KMO Robert Veekman

Als je vandaag met je gsm belt is er veel kans dat dit toestel via Brightpoint Belgium hier op de markt is gebracht. Het Amerikaanse beursgenoteerde bedrijf Brightpoint had tot voor kort in Anderlecht een vestiging met 18 werknemers.

Recent sneuvelden daar negen jobs, een gevolg van de economische crisis. In een tijdsspanne van twaalf maanden zakte de verkoop van gsm-toestellen sterk. De markt bleek in Europa sterker te krimpen dan in de VS.

R

eden genoeg voor de aandeelhouders van Brightpoint om vooral in Europa de structuur te vereenvoudigen en een Beneluxorganisatie op poten te zetten.

In de loop van 2010 zullen sommige diensten verhuizen naar het Spaanse Barcelona. Het depot voor de Benelux-markt verschuift naar een opslagplaats in het Duitse Trier.

De vestiging in Anderlecht had geen georganiseerd vakbondsoverleg. Maar de LBC-NVK volgde de ontwikkelingen al een tijdje. Klachtenbehandelaars van de LBC-NVK stelden vast dat de directie in het verleden advocaten ingehuurd had om de Wet Renault zoveel mogelijk uit te hollen. Die wet regelt de procedure die een werkgever moet volgen bij een collectief ontslag.

In 2008 ontsloeg Brightpoint druppelsgewijs werknemers. Zo kon het bedrijf vermijden dat het de Wet Renault zou moeten toepassen. De LBC-NVK was toen net iets te laat om de kwestie ten gronde aan te vechten. Het personeel diende destijds jammer genoeg nooit een collectieve klacht in. Een gemiste kans voor de werknemers en voor de vakbond.

Werknemers Brightpoint hebben haar op hun tanden Ook in een klein bedrijf kan je de krachten bundelen

deze keer werd het veel lastiger om de informatie- en consultatiefase te ontlopen.

Eens te meer trommelde Brightpoint advocaten op om de klus zo discreet mogelijk af te handelen.

In een klein filiaal zonder vakbonden moet dat snel te klaren zijn, dacht de ter plaatse gestuurde crisismanager hoogstwaarschijnlijk. Eén of twee vergaderingen, de werknemers wat vragen laten stellen, een verslagje opstellen, iedereen laten tekenen voor ontvangst van de informatie en klaar is kees.

Maar het liep gelukkig toch anders.

Brightpoint belegde een eerste personeelsvergadering zonder dat een personeelsverantwoordelijke daarbij aanwezig was. Een vertegenwoordiger van het ingehuurde advocatenkantoor leidde de vergadering. Dat schoot in het verkeerde keelgat bij de werknemers, die de krachten bundelden. Ze vormden inderhaast een klein op-

Geen twee keer De bedrijfsresultaten van Brightpoint bleven verslechteren zodat de groepstop plannen smeedde om opnieuw jobs weg te snoeien in Europa. Ook in België. Maar 28 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

volgingscomité, dat op zijn beurt de bonden aansprak. Binnen de 48 uur volgde een ontmoeting met vakbondssecretarissen uit de regio Brussel-Halle-Vilvoorde.

Dat resulteerde in een actieplan.

Deze keer verkopen we ons vel duur, nam het personeel van Brightpoint zich voor.

De werknemers besloten geen enkele personeelsvergadering meer te aanvaarden zonder aanwezigheid van vakbondsverantwoordelijken. In een schriftelijke verklaring bevestigden de personeelsleden formeel welke mensen namens hen mochten onderhandelen. Zo had de directie geen enkel achterpoortje meer.

De directie moest het over een andere boeg gooien. En de baas van het advocatenkantoor moest zelf aan de onderhandelingstafel aanschuiven. De crisismanager van Brightpoint moest zijn tijdelijk verblijf in Brussel met vijf dagen verlengen.

Gesprekken met resultaat Vijf dagen lang waren er intensieve onderhandelingen. Met resultaat. Het opvolgingscomité toonde zich erg gedreven en bleek al snel prima te kunnen onderhandelen. Voor vakbondssecretarissen leek het alsof die werknemers al jarenlang actief waren in een ondernemingsraad, preventiecomité of vakbondsdelegatie. Niets was minder waar.

Hoe dan ook haalde het personeel zijn slag thuis. De werknemers konden goede afspraken afdwingen die werden vertaald in een cao met een looptijd van twaalf maanden.

Moraal van het verhaal? Ook werknemers in een klein bedrijf kunnen van zich afbijten als ze solidair het gesprek met hun directie aangaan en met één stem spreken. Een voorbeeld voor vele anderen in de moeilijke tijden die ons nog te wachten staan.

ook VerkriJgbaar oP cd­rom

BESTEL GraTiS

DE LBc-nvK-BELaSTinGGiDS 2010 ook Via website www.lbc­nVk.be De LBC-NVK-Belastinggids verwierf de voorbije jaren een stevige reputatie in de fiscale literatuur. Duizenden LBC-NVK-leden bestellen elk jaar hun gratis exemplaar. Ook nu weer kunnen geïnteresseerde leden hun bestelbon invullen. De Belastinggids is verkrijgbaar in boekvorm of op cd-rom. Je kan de Gids ook raadplegen of downloaden op www.lbc-nvk.be.

Voor alle duidelijkheid: in de digitale versies van de Belastinggids (cdrom of internet) vind je enkel de tekst van het boek. Hierin is dus geen berekeningsprogramma opgenomen. Via www.lbc-nvk.be kan je wel vlot naar een berekeningsprogramma surfen.

Wie kiest voor de Belastinggids op cd, moet voldoen aan een aantal computervereisten. Hij moet uiteraard beschikken over een pc met een cd rom-lezer. Bovendien moet de pc voorzien zijn van een windowsversie en toegang hebben tot internet.

En nog even dit. Belastingen zijn een ingewikkelde kwestie. De LBCNVK-gids tracht zo verstaanbaar mogelijk te zijn. Een helpende hand in je tocht door het belastinglabyrint. Wie de gids wil raadplegen, moet toch een iets grotere intellectuele inspanning doen dan wanneer hij een stripverhaal leest. Wie de gids alleen maar wil bestellen om zijn boekenkast op te fleuren of zijn collectie cd’s aan te vullen, kan het beter niet doen. Dit soort dingen kost de LBC-NVK immers handen vol geld.

Wie zich wil verdiepen in de belastingwetgeving en de LBC-NVK-Belastinggids bestelt, moet onderstaande bon uiterlijk tegen 31 januari 2010 volledig ingevuld (met duidelijke aanduiding van keuze voor boek of cd) en in een voldoende gefrankeerde omslag (priorzegel) terugsturen naar: LBC-NVK-Belastinggids, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen. Je kunt ook een exemplaar bestellen via www.lbc-nvk.be. Telefonisch bestellen kan niet. De gids komt vermoedelijk begin mei uit. Nog even geduld dus.

Vergeet zeker niet duidelijk de keuze voor boek of cd-rom aan te geven.

Tegelijkertijd het boek en de cd bestellen is niet mogelijk. Het is één van de twee. Nog een belangrijk puntje. Alleen met originele bonnen kan je een geldige bestelling plaatsen. Fotokopieën aanvaarden we niet.

bestelbon lbc­nVk­belastinggids 2010

inB X moniQUe braam

Sectoren: pc 226 Logistiek en vervoer Op www.lbc-nvk.be vind je specifieke sectorinformatie over alle paritaire comités waarvoor de LBC-NVK bevoegd is. De wat grotere sectoren bieden al wat meer online. Het paritair comité 226, ofwel Logistiek en Vervoer, nam het voortouw en vernieuwde zijn sectorinfo zowel naar vorm als naar inhoud. Via de verkorte url: http://226.lbc-nvk.be surf je direct naar de sectorinfo. Zo vind je de nieuwste cao haarfijn uitgelegd, je rechten op een rijtje, wat met vorming, afgerond met sectorpublicaties die je kan downloaden. Toegankelijk en direct.

meldpunt zorg De ACV-centrales uit de zorgsector richtten een Meldpunt Zorg op om wantoestanden in kaart te brengen die het gevolg zijn van de commercialisering van de zorg. De LBCNVK is één van deze centrales. Geregeld duiken verhalen op over wantoestanden. Het ACV wil die verhalen verzamelen en evalueren en beleidsaanbevelingen formuleren. Via het Meldpunt Zorg kunnen werknemers uit de commerciële zorg, zorgbehoevenden en hun familie online hun verhaal doen. Meer info via www.lbc-nvk.be en www.meldpuntzorg. be.

Ecocheques Het interprofessioneel akkoord 2009–2010 verrijkte het Nederlands met een nieuw woord, de ‘ecocheques’. De Nationale Arbeidsraad legde de spelregels voor de ecocheques vast in een cao. Naast maaltijdcheques, cultuurcheques en sportcheques kunnen bedrijven nu ook ecocheques aan hun werknemers geven. Te gebruiken voor de aankoop van ecologische producten of diensten. Op www.ecocheques.be vind je een antwoord op vragen als: wat is een ecocheque, wie krijgt ze, hoeveel, hoe lang is zo’n cheque geldig en misschien wel de allerbelangrijkste vraag, wat kan je ermee kopen?

crisismaatregelen

Postnummer: ......................... Gemeente: .......................................................

De tijdelijke crisismaatregelen die een half jaar geleden van kracht werden, worden verlengd tot eind juni 2010. Deze maatregelen kunnen gevolgen hebben voor je positie als werknemer. Op www.crisismaatregelen.be vind je alle noodzakelijke info over de inhoud van de crisismaatregelen en wat ze voor jou als werknemer betekenen. Met inbegrip van de aangepaste wetgeving, eventuele sectorafspraken en simulaties.

Onderneming (naam + gemeente) ...................................................................

En vergeet niet:

Lidnummer ACV: .................................................................................................

Naam: .....................................................................................................................

Voornaam: .............................................................................................................

Adres (busnummer niet vergeten): ...................................................................

RSZ-nummer: .......................................................................................................

Statuut: Arbeider - Bediende - Kaderlid Huidig beroep: ......................................................................................................

BESTELT HIERBIJ 1 GRATIS EXEMPLAAR VAN DE LBC-NVK-BELASTINGGIDS:

❏ in boekvorm ❏ op CD-Rom (Slechts één van de twee aankruisen!)

je belastinggids of cd-rom online te bestellen via www.lbc-nvk.be (het kan nog tot eind januari); als je op zoek bent naar werk ook eens in onze vacaturerubrieken te kijken: www.lbc-nvk.be en www.acv-online.be . We zijn geregeld op zoek naar nieuwe collega’s; regelmatig langs onze rubriek publicaties en documentatie te surfen. Je kan de meeste uitgaven online bekijken, downloaden of desgewenst bestellen.

Persoonsgegevens Overeenkomstig de privacywet van 8 december 1992 heb je recht op inzage en correctie van de door de LBC-NVK opgevraagde persoonsgegevens.

JanUari 2010 | 114de jaargang | ons recht 29

de lezer schrijft Lezersbrieven dienen te worden gestuurd aan: redactie Ons Recht Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be Anonieme brieven worden niet gepubliceerd. Naam en adres van de steller moeten ons bekend zijn. De brieven worden in de regel gepubliceerd met vermelding van de initialen en de woonplaats van de schrijver, hoewel die op uitdrukkelijk verzoek kunnen worden weggelaten. De redactie behoudt zich het recht voor, te lange lezersbrieven eventueel in te korten zonder aan de essentie ervan te raken. De publicatie van lezersbrieven betekent niet dat de redactie in alle opzichten akkoord gaat met de inhoud ervan.

geweld in winkels p.o. - antwerpen

Ik las met interesse het recente artikel in Ons Recht over geweld in winkels en aan loketten. Als trainer rond agressie en conflicthantering ben ik al bijna tien jaar lang bezig met onderzoek rond dit thema. In de praktijk dragen bedrijven, winkels en directies voor het grootste deel zelf de schuld voor de agressie, constateerde ik.

Weten medewerkers bij trainingen wel om wat voor soort agressie het gaat?

De bestaande trainingen zijn redelijk toereikend. Maar kan de medewerker trefzeker beoordelen of hij beter zelf het gesprek ombuigt dan wel of hij dit beter overlaat aan de politie? Als je op de politie wil wachten, prima, maar wat doe je dan zolang die er nog niet is? Over het weer praten?

Een zwak punt is dat bedrijven trainingen rond agressie niet elk jaar herhalen. Om de zes maanden tien minuutjes ‘droog oefenen’ onder elkaar is goedkoper dan een situatie handhaven waarin mensen psycho-emotionele trauma’s kunnen oplopen.

In veel gevallen zijn medewerkers genoodzaakt om naar de politie te bellen terwijl de agressor erbij staat.

Ook over zoiets moeten vooraf goede afspraken gemaakt zijn.

Uit ervaring weet ik dat agressie een erg zware impact heeft op iemands functioneren, zowel privé als op het werk. Naar mijn mening is de werkgever ook verantwoordelijk voor het wel en wee van zijn werknemers.

vakbond en het uitzendbureau. Al naargelang van de bron zou ze minstens 10 of 12 uur moeten schoonmaken. Maar ze komt nooit aan zoveel uren, ook al omdat de uren in het rusthuis niet doorlopend zijn. Met meer uren zou ze ook in een hogere schijf vallen voor de belastingen.

Er zijn al zo weinig schoonmaaksters.

En als er dan iemand wil werken, wordt het hen moeilijk gemaakt. Werk je zo geen zwart werk in de hand?

duurzaam toerisme a.b. - per e-mail

uitbetaling vakbondspremie Verzekeringswezen In het verzekeringswezen (paritair comité 306) wordt de vakbondspremie uitbetaald van 1 december 2009 tot 28 februari 2010. De premie bedraagt 40 euro. Om de premie te kunnen krijgen moet je in 2008 minstens zes maanden in de sector gewerkt hebben. Voor bruggepensioneerden volstaat één maand. Ook zieken en loopbaanonderbrekers hebben recht op de premie. Wat het lidmaatschap van de LBC-NVK betreft, moet je op het moment van de uitbetaling minstens lid geweest zijn sinds 1 juni 2009. De premie wordt gestort op de rekening van de rechthebbende. Het attest voor de vakbondspremie moet je ingevuld en ondertekend terugsturen naar het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat.

Het adres vind je op de achterkant van het attest.

DE REKENING KLOPT OP LBC-NVK.BE Als je je nettoloon wil berekenen, wil weten op hoeveel vakantiedagen je recht hebt, welke uitkering je krijgt bij tijdskrediet of brugpensioen, je opzegtermijn of het bedrag van je opzegvergoeding wil kennen,… surf dan eens langs onze online berekeningsmodules op www.lbc-nvk.be. Klikken op ‘berekeningsmodules’ in het snelmenu!

De rubriek ‘Over de grenzen’ in het decembernummer van Ons Recht signaleerde dat de vakbonden duurzaam toerisme willen promoten. Ik stuurde meteen een bericht naar het vakbondsnetwerk ETLC (European Trade Uni- Het zal misschien nog heel lang duren voor deze landen, met name rond de on Liaison Committee on Tourism).

Het toerisme kan er alleen maar be- Middellandse Zee, dieren niet langer ter van worden als sommige Europese alleen als gebruiksvoorwerp of als eetlanden dieren niet langer aan hun lot waar beschouwen. Via ons toerisme zouden overlaten. Ik verwijs naar kunnen wij ertoe bijdragen dat de landen die elk jaar zwerfdieren vergif- situatie misschien sneller verandert. tigen en nog veel ander dierenleed ver- Toeristen zijn tegenwoordig mondiger, kieskeuriger en alerter ooit. oorzaken. Landen die nochtans van deStoppers Ons Recht 2009 3 dan koloms.indd 1 EU al een tijdje subsidies krijgen voor Zelf hou ik enorm van Griekenland.

Maar ik verdraag niet langer dat het dierenwelzijn.

beter in het zwart? m.s. - edegem

Ik betaal mijn schoonmaakster met dienstencheques. Ze werkt deeltijds in een rusthuis en doet het schoonmaakwerk erbij om een beter inkomen te hebben. In het uitzendbureau kreeg ze te horen dat ze vanaf januari 2010 niet meer mag schoonmaken omdat ze te weinig uren presteert.

De vrouw won informatie in bij de 30 ons recht | 114de jaargang | JANUARI 2010

mensen zo onverschillig blijven bij al het leed dat veel dieren daar hun leven lang moeten ondergaan. Ik blijf wel naar Griekenland reizen omdat ik echt iets wil doen aan deze toestanden.

Dierenrechten mogen dan al niet bestaan op papier, elk levend wezen heeft wél recht op een waardig leven.

Dat is één van de grondbeginselen van 29/10/2009 13:30:50 het leven op zich.

onS rEcHT VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: marc WEYNS

sudermanstraat 5 • 2000 antwerpen HOOFDREDACTEUR: denis BOUWEN REDACTIESECRETARIS: Jan DECEUNYNCK VORMGEVING: peer DE MAEYER DRUKKERIJ: Corelio printing REDACTIE EN ADMINISTRATIE: sudermanstraat 5- 2000 antwerpen tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

LBc-nvK-SEcrETariaTEn • 9300 aalst, Hopmarkt 45 tel. 053/73.45.20, Fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be • 2000 antwerPen, nationalestraat 111-113, tel. 03/222.70.00, Fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • 8000 brUgge, oude burg 17 tel. 050/44.41.66, Fax 03/220.88.04 lbc-nvk.brugge@acv-csc.be • 1000 brUssel, pletinckxstraat 19 tel. 02/557.86.40, Fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • 9200 dendermonde, oude vest 146 tel. 052/25.95.60, Fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be • 9000 gent­eeklo­ZelZate, poel 7 tel. 09/265.43.00, Fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be • 1500 halle, vanden eeckhoudtstraat 11 tel. 02/557.86.70, Fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • 3500 hasselt, mgr. broekxplein 6 tel. 011/29.09.61, Fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • 8900 iePer, st. Jacobsstraat 34 tel. 059/34.26.40, Fax 03/220.88.10 lbc-nvk.ieper@acv-csc.be • 8500 kortriJk, president kennedypark 16d tel. 056/23.55.61, Fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk@acv-csc.be • 3000 leUVen, l. vanderkelenstraat 32 tel. 016/21.94.30, Fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • 2800 mechelen­rUPel, onder den toren 5 tel. 015/28.85.65, Fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • 8400 oostende, kan. dr. l. Colensstraat 7 tel. 059/55.25.54, Fax 03/220.88.15 lbc-nvk.oostende@acv-csc.be • 9700 oUdenaarde, burgschelde 5 tel. 053/73.45.25, Fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • 8800 roeselare, H. Horriestraat 31 tel. 051/26.55.44, Fax 03/220.88.17 lbc-nvk.roeselare@acv-csc.be • 9100 sint­niklaas, H. Heymanplein 7 tel. 03/760.13.40, Fax 03/220.88.18 lbc-nvk.sint-niklaas@acv-csc.be • 2300 tUrnhoUt, korte begijnenstraat 20 tel. 014/44.61.55, Fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • 1800 VilVoorde, toekomststraat 17 tel: 02/557.86.80, Fax: 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be algemeen secretariaat 2000 antwerPen, sudermanstraat 5 tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 e-mail: lbc-nvk@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

Te veel klokken walter

Ik werkte nog bij de radio. Op een ochtend liep ik naar mijn kantoor. Eén dag eerder, op zondag, was een programma van me uitgezonden dat nogal populair was in die tijd. Een collega sprak me aan: “Het was weer geestig gisteren,” zei hij. “Eén van de betere afleveringen.” Ik bedankte de collega van harte, vooral omdat ik zelf niet helemaal zeker was van mijn zaak. Zijn compliment nam mijn twijfels weg. Hij was een man met smaak, slim en bij de pinken. Als hij het programma grappig vond, kon ik gerust zijn: we zaten nog op koers. Net wilde ik binnenstappen in mijn rommelhok, toen een tweede collega me staande hield. Ook hij was een man op wie je kon vertrouwen, sprak vier talen, sloeg zijn kinderen niet.

“Jammer van gisteren”, zei hij met een sip gezicht. “Klotenaflevering.

Flauwe kul. Volgende keer beter.”

En hij klopte me bemoedigend op de schouder.

Ik dacht: hier moet ik een les uit trekken. Maar welke les? Wilde collega 1 iets van mij? Haatte collega 2 me, zonder dat ik het wist?

Hebben mannen die vier talen spreken, geen gevoel voor humor?

Ik kwam er niet uit. Meer dan ooit nam ik me voor mijn eigen gang te gaan en dié programma’s te maken die ik zelf de moeite vond.

Misschien was dit verhaal wel het simpelste dilemma uit mijn leven. Een radioprogramma! Een kwestie van smaak. Mijn god, kan het nog onbelangrijker? Maar nu roept driekwart van de wereld dat

de aarde bijna om zeep is. En opnieuw weet ik het niet. Is het waar dat we er allemaal aan gaan, dat de ijsberen smelten en Holland onder water zal lopen als we het roer niet omgooien voor 2015? Of hebben de ‘non-believers’ gelijk, als ze zeggen dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen? Ongetwijfeld hebben beide partijen hard nagedacht en ingewikkelde prognoses gemaakt.

Wie van hen weet het beter? Wie van de twee moeten we geloven?

pascal In dit geval is het misschien maar het veiligst om te doen zoals de filosoof Pascal. Pascal gokte erop dat God bestond en mét hem de hemel en de hel. Als ze niet bestonden, zei hij, dan had hij voor niks deugdzaam geleefd. Dat was vervelend, maar tant pis. Als ze wél bestonden, had hij goed gegokt en werd hij na zijn dood voor eeuwig opgenomen in de hemel. ‘Le pari van Pascal’, de weddenschap van Pascal, nummer 233 uit zijn ‘Pensées’. Legt u toch maar van die dure zonnepanelen op uw dak. Baat het niet, dan schaadt het niet.

Maar wat moeten we dan doen met al die andere twijfelgevallen? Meneer, uw auto is rijp voor de sloop, u kan beter een nieuwe kopen en wel bij ons. (Nog drie jaar zonder problemen mee gereden). Mevrouw, u moet zich laten opereren of u zal nooit kinderen kunnen krijgen. (Niet geopereerd, twee prachtige dochters). Meneer, uw zoon is nog net goed genoeg voor het bijzonder onderwijs.

(Assistent, in afwachting van zijn doctoraat.)

Specialisten We zijn omringd door specialisten, kenners, hervormers en statistici en ze spreken elkaar allemaal tegen. Keynes, zegt een deel van de doorgestudeerden, de staat moet ingrijpen in de economie.

Onzin, zeggen de anderen, laat de boel maar ontploffen, zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Het communisme is de toekomst, het communisme is een mislukking. Kinderen moeten antiautoritair worden opgevoed, kinderen houden van leiding en houvast. Niemand kan nog alles weten, maar wie moeten we vertrouwen? De oostelijke bergflank is minder gevaarlijk dan de westelijke, zegt de ervaren berggids.

Van roken ga je dood, zeggen de rapporten. Maar: mijn bankier raadde me aan Fortisaandelen te kopen en de uitvinder van het joggen viel tijdens zijn dagelijkse gezondheidsloopje dood.

Ik zocht nog een einde voor dit stukje toen ik in de krant de bespreking las van een nieuw boek van Hans Magnus Enzensberger, 80 jaar en een bekend essayist.

Enzensberger gaat er prat op dat hij zijn hele leven lang twijfelde en zich nooit op een overtuiging vastpinde. Soms moet je natuurlijk kiezen, zegt hij, maar “in geval van twijfel moet de werkelijkheid maar beslissen.”

Ik zou toch maar een windmolen in uw achtertuin zetten, als ik u was. Die werkelijkheid van 2015, die bevalt me niet helemaal.

JanUari 2010 | 114de jaargang | ons recht 31

?????