Ons Recht, mei 2010

A R M O E D E N E E M T TO E R EC H T O P AC T I E VO E R E N D OSS I E R VA KA N T I E

9 14 17

114DE JAARGANG | NUMMER 5 | MEI 2010

© foto: GUy PUttEMans

6-7 Jan Renders: “Rol sociale beweging is zeker niet uitgespeeld”

Maandblad van de landelijke bediendencentrale - nationaal verbond voor kaderpersoneel

inhoud

Standpunt Industrie Industrie Sociale Beweging Financiën Welzijn Stress Carrière Actievoeren Actievoeren Arbeids-Gericht DOSSIER VAKANTIE Over de grenzen DOSSIER ARBEIDSMARKT

In de Marge Film Film Boek Inbox Huisstijl Vooroordelen De lezer schrijft Uitbetaling vakbondspremie Achterklap Vanmol

3 4 5 6 8 9 10 12 14 15 16 17 21 22 23 24 25 25 26 26 27 28 28 29 30 30 31 32

De essentie van politiek Personeel Schering-Plough moet bittere pil slikken Grote kloof tussen directie en werknemers bij Janssen Pharma Jan Renders: “Veel mensen zoeken naar houvast en zingeving” Campagne rond eerlijke verkoop van financiële producten Armoede stijgt verontrustend Dr. Staf Henderickx: “Veel werknemers zijn doodop” Over toeval dat geen toeval is Delta Lloyd Life tracht stakingsrecht uit te hollen Rechtspraak rond AB Inbev bevestigt recht op actievoeren Spelregels vakantie Tewerkstellingsmaatregelen zijn niet alleen verhaal van jong of oud Ergste is voorbij voor jongeren op arbeidsmarkt Ook 50-plussers behouden graag hun werk Werknemers uit zorg kunnen verpleegkundige worden Millennium 3 Air Doll De dood heeft mij een aanzoek gedaan LBC-NVK - vakbond voor morgen ‘Ik ga vreemd’ zet vooroordelen op losse schroeven

Stress op het werk is zeker geen fabeltje. Volgens recent onderzoek heeft één op drie Belgen last van werkstress. “Een werknemer met veel stress moet alleszins een tijdje uit het arbeidsproces weg”, adviseert dr. Staf Henderickx.

“Rust en ontspanning genezen in veel gevallen. Maar veel mensen willen koste wat het kost blijven werken.”

Lees het interview op p. 10.

© foto: daniël rys

s

2 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

standpunt.

FERRE W yCKMANS | AlGEMEEN SECRETARIS

Voor de vakbond moeten de belangen van werknemers en sociaal verzekerden centraal staan.

de federale regering is gevallen door de ellende rond BHV. Zal de antipolitiek nu een spoor van vernieling trekken? Het risico hierop is groot.

Voor een stukje valt zoiets te begrijpen. maar zo’n evolutie is weinig aanlokkelijk en zeker niet wenselijk.

© foto: bElGa

De essentie van politiek het inkomen. Veel of weinig verdienen, het maakt niks uit. ‘Iedereen gelijk voor de wet’ klinkt eerlijk.

Maar zo’n aanpak werkt steevast in het voordeel van wie beter bemiddeld is.

Of neem nu het stelsel van de brugpensioenen, een middel om herstructureringen sociaal te begeleiden. Het is vooral in Vlaanderen dat veel mensen met brugpensioen gaan. Maar het zijn ook vooral Vlaamse politieke partijen die dit stelsel willen kortwieken. Heus niet alleen de liberalen trouwens.

Is een eventuele Vlaamse industriepolitiek of een eigen aanpak op het vlak van vorming dan onzin?

Dat hoor je ons niet zeggen. Maar wie op eender welk niveau bevoegdheden heeft, moet altijd keuzes maken. Laten we al eens eerst de bevoegdheden behoorlijk uitoefenen zoals ze nu verdeeld zijn.

De sociale zekerheid is nog altijd federaal georganiseerd. Niet toevallig beheren de sociale partners, werkgevers en vakbonden, dit systeem. Zij liggen aan de oorsprong van de huidige structuren die op solidaire basis sociale bescherming geven. Anders dan bij de politieke partijen ontstonden bij de vakbonden en werkgevers nooit volledig afzonderlijke regionale organisaties. Zo kunnen ze structureel nadenken over de taalgrens heen.

Federale werkgeversorganisaties zijn zelden te betrappen op regionalistische reflexen. Werkgevers zweren bij een grote mobiliteit van werknemers.

Regionale grenzen zijn in dat perspectief niet zo handig. In Vlaanderen heb je wel Voka. Die koepel is veruit de radicaalste club bij de werkgevers.

Uiteraard blijft het verbazen dat de politici er niet in slaagden een deadline te halen die ze 2,5 jaar geleden vastlegden. Maar ze misten hun deadline al wel vaker. Het blijft onbegrijpelijk dat de sociaaleconomische problemen van bitter weinig tel blijken. In het lijstje met politieke prioriteiten bengelen ze achteraan. Zelfs wie maar een klein beetje nationale trots heeft, voelt een lichte schaamte tegenover het buitenland. Hoe leg je zoiets uit?

En toch surft de vakbond niet mee op de golf van de antipolitiek. Wij vragen een politiek die meer zin voor verantwoordelijkheid toont. Zonder in belgicistische reflexen te vervallen weigeren we te geloven dat een opsplitsing van dit land automatisch zal leiden tot meer welvaart voor Vlaanderen of Wallonië. Laat staan voor de werknemers.

Onze ondernemingen zijn niet geregionaliseerd.

Banken, verzekeraars, supermarktketens, industriële bedrijven hebben niet alleen vestigingen in Vlaanderen of Brussel of Wallonië. Heb je de directie bij Carrefour al horen pleiten voor Vlaamse of Waalse loonafspraken? Ze zou wel gek zijn. De loon- en arbeidsvoorwaarden alleen op regionaal Werknemersbelangen niveau bespreken of regelen geeft geen enkele In een democratie heeft de discussie over alle garantie op verbetering.

Vlaanderen is al jarenlang bevoegd voor het onder- haken en ogen van BHV haar belang. Maar de wijs. Toch is het lang niet zeker dat elk kind begin vakbond blijft focussen op een goed beleid dat de september een plaats zal hebben in de school naar belangen van werknemers en sociaal verzekerden keuze. Containerklassen vergroten alleszins niet als hoogste prioriteit beschouwt. De financiële cride vreugde op school. Ze bewijzen al helemaal niet sis leidde tot een economisch debacle dat vooral lelijk huis hield onder de zwaksten, de werknedat Vlaanderen erg doordacht of doortastend is. mers. Voor de vakbond moeten de belangen van die groep centraal staan in de verkiezingen die er Beter Vlaams? nu aankomen.

Zou een Vlaamse sociale zekerheid beter uitval- Politici en het politieke bedrijf verdienen respect. len dan wat we nu hebben? Dat is helemaal niet Maar ze moeten dat respect ook verdienen. Dat zeker. In Vlaanderen heb je al de zorgverzekering, is de cruciale kwestie in de komende weken en maar die is op geen enkele manier gebonden aan maanden.

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

3

INDUSTRIE

KOEN DE KINDER

© foto: daniël rys

de geneesmiddelenfabrikant schering-Plough wil 231 van de 1.092 jobs schrappen in zijn vestiging in Heist-op-den-Berg. Op 11 maart maakte het bedrijf zijn herstructureringsplan bekend. er moesten 89 vaste jobs en 142 tijdelijke banen sneuvelen, liet de directie weten.

Personeel Schering-Plough moet bittere pil slikken Het lijkt nooit genoeg voor het farmabedrijf Zit Schering-Plough dan in slechte papieren? In géén geval. Maar Schering-Plough is overgenomen door Merck en de directie wil graag in een goed blaadje komen bij de nieuwe meesters. “Wij willen de beste van de klas zijn”, klinkt het bij de directie. Maar dat is dus klinkklare onzin.

In werkelijkheid vielen de kosten van de overname hoger uit dan verwacht. Door de deal verdienden de aandeelhouders een premie van 44 procent op hun aandelen.

Het personeel mag nu boeten voor de duur betaalde overname.

Het Amerikaanse Merck, in Europa beter bekend onder de naam MSD, kocht vorig jaar Schering-Plough voor 41,1 miljard dollar.

Toen al bleek dat de fusiegroep wereldwijd 15 procent van het personeel wilde laten vertrekken tegen eind 2012. Concreet zouden 19.000 mensen hun job verliezen. In Heistop-den-Berg staan nu 231 jobs op het spel.

eens voorbij en bedrijven hervallen al weer nog maar eens opjagen. Door massaal in de oude gewoontes. Is het dan nooit gekwalificeerde werknemers te ontslaan genoeg? brengt Schering-Plough zijn toekomst in Het saneringsplan in Heist-op-den-Berg is gevaar. Alleen, voor de directie en de beurs volgens de vakbonden trouwens onrealis- is ‘de toekomst’ beperkt tot de aandelentisch. De vestiging zou met 20 procent min- koers van morgen. Het gezond verstand der personeel hetzelfde werk moeten doen. zegt dat je beter personeel kan behouden, Hoe zoiets te rijmen valt met een werkdruk trainen en bijscholen. En dat je het bedrijf die al hoog is, blijft een raadsel. moet voorbereiden op verdere groei. Maar zo’n nuchtere, rationele kijk slaat niet goed aan op de beursvloer.

Dure studie Op dit moment zit het overleg in fase 1 van De directie verschuilt zich achter een dure de Wet Renault. Een fase waarin de vakbonstudie van de consultant McKinsey om den informatie inwinnen en alternatieven de geplande ontslagen te verantwoorden. kunnen voorstellen om zoveel mogelijk ontAanvankelijk mochten de bonden die stu- slagen te vermijden. In de komende weken die zelfs niet inkijken. Na lang aandringen zullen de bonden daadwerkelijk alternatieve kon het dan toch. Wat blijkt uit de studie? maatregelen voorstellen die de tewerkstelDe fabriek in Heist-op-den-Berg scoort erg ling beschermen. goed op het vlak van kwaliteit en leverbe- Hoe dan ook liggen de plannen van de directrouwbaarheid. En ze heeft getalenteerde en tie zwaar op de maag. De werknemers zijn goed opgeleide werknemers. Toch liggen de behoorlijk kwaad. Ze willen deze ontslaloonkosten blijkbaar nog te hoog om de aan- gen niet zomaar pikken. De voorbije jaren Winstgevend deelhouders genoeg te kunnen verwennen oogstte het bedrijf in Heist niets dan lof.

Schering-Plough maakt winst. In 2009 en de topman van het concern een jaarloon Ook de grote baas van Merck, Richard Clark, noteerde het bedrijf zelfs erg goede resul- van 17 miljoen dollar te kunnen geven. De liet zich recent nog uitermate positief uit taten. Toch wil Schering de tewerkstelling onderneming boert goed, maar dat volstaat over de fabriek. inkrimpen om de kosten te drukken, nog dus niet.

Een stakingspiket kwam er niet meteen bij hogere winsten te halen en de beurskoers Voor de LBC-NVK en de andere bonden is het Schering. Maar dat betekent niet dat het van de fusiegroep op te krikken. En uiter- onaanvaardbaar om enkele honderden jobs personeel lijdzaam wil toekijken. Voorlopig aard ook om nog grotere bonussen te kun- te willen wegsnoeien in de Belgische vesti- willen de bonden alles doen om ervoor te nen uitkeren aan het topmanagement. De ging. Zo’n reorganisatie zal de werkdruk zorgen dat er geen gedwongen ontslagen financiële en economische crisis is nog niet veel te sterk verzwaren en de flexibiliteit vallen.

4 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

INDUSTRIE

Grote kloof tussen directie en werknemers bij Janssen Pharma Onzekerheid over farmaceutische parel duurt voort FRANS GEERTS

Janssen Pharmaceutica, de farmareus uit de Kempen die deel uitmaakt van het Amerikaanse Johnson & Johnson, beleeft zijn derde herstructureringsronde in drie jaar. In 2001 onderging de researchafdeling al een grondige reorganisatie. Na een besparingsronde en een herstructurering wil het bedrijf nu het zogeheten Campus-model invoeren.

De vestigingen in Beerse, Geel en Olen zijn als één ‘campus’ niet langer autonoom maar voeren alleen nog uit wat het internationale management beslist. Rapporteren gebeurt vooral internationaal en niet langer aan het ‘campusmanagement’. Zo wordt de ‘Global Pharmaceutical Supply Group’ (GPSG) een wereldwijd georganiseerde bevoorrader.

Productie is niet langer een kernactiviteit.

In de research wordt nog meer gecentraliseerd. Maar de therapeutische onderzoeksgebieden worden toegewezen aan diverse campussen die internationaal verspreid zijn.

Al deze grote beslissingen roepen bij de werknemers van Janssen Pharma veel vragen op. Duidelijk is dat de directie aanvankelijk een lijst had met 558 namen van medewerkers die weg moesten. In de ondernemingsraad kon de directie op tal van vragen niet antwoorden. Het mooiste bewijs dat ook voor het lokale management niet alles glashelder is.

nog groter toen leden van de directie wilde plan zonder gedwongen ontslagen mogelijk beschuldigingen gingen uiten. Volgens hen is. Op voorwaarde dat er een regeling komt zouden de bonden vertrouwelijke informa- voor wie vrijwillig wil vertrekken. Vermits de tie gelekt hebben. Terwijl de directie die uitvoering van het plan over vier jaar uitgeinfo zelf gaf op personeelsvergaderingen. smeerd wordt, zijn er zeker mogelijkheden.

Het bedrijf beweerde dat levensreddende De bonden vragen om extra bijscholing en medicijnen niet naar Haïti konden vertrek- arbeidsherverdeling. En er is ook behoefte ken door een vakbondsactie. Onzin natuur- aan werkzekerheid en extra afspraken voor lijk. En de representativiteit van de werkne- de mensen die in dienst blijven. mersvertegenwoordigers werd voortdurend Ondertussen duurt de onzekerheid over in twijfel getrokken.

Stroeve onderhandelingen

De onderhandelingen over een sociaal plan verliepen bijzonder stroef. Urenlang werd er gepraat over ‘wantrouwen’. Er kwamen ook aangetekende brieven. Kortom, er werd over alles gediscussieerd, behalve over het plan zelf. Na drie dagen vond de directie het welletjes geweest. Zij vond haar plan prima en zou het zelf wel uitleggen aan de werknemers.

Na een stemming onder het personeel volgde de ontnuchtering. Niet minder dan 94 procent van de arbeiders en bedienden keurde de handelwijze van de directie af. De werknemers wilden een beter sociaal plan dat ook vrijwillig vertrek mogelijk maakte.

Ze stelden de houding van de directie helemaal niet op prijs. Het personeel gaf een krachtig signaal dat het de vertegenwoordigers bleef steunen. Volgens de werknemers was er nieuw overleg nodig, al was het maar om een aantal onduidelijkheden op te helderen.

Alle bonden blijven geloven dat een sociaal

De kloof tussen bonden en directie werd nog groter toen leden van de directie wilde beschuldigingen gingen uiten. de toekomst van Janssen Pharma voort.

Nu al zijn er geruchten over nog meer centralisering van activiteiten. Misschien zal het bedrijf ook activiteiten uitbesteden.

Onrustwekkende voorbeelden zijn er nu al.

Zo werken ze in Courcelles en La Louvière met managers van Johnson & Johnson maar met personeel van TNT. Kort voor het ter perse gaan werd het sociaal overleg bij Janssen hervat. Er was hoop dat er alsnog een compromis uit de bus zou komen.

Tegenvoorstellen

Van meet af aan deden de vakbondsafgevaardigden vooral moeite om een beter zicht te krijgen op het internationale verhaal dat wordt opgehangen. Ze kwamen zelfs met tegenvoorstellen, ook al ging dat niet zonder slag of stoot. De vakbonden wilden vooral zoveel mogelijk personeel aan boord houden.

Ondanks de vele argumenten besloot de directie om de ‘Renault-procedure’ eenzijdig af te sluiten. Maar die procedure is precies bedoeld om werknemers tegenvoorstellen te laten formuleren. En om ze de kans te geven een directie te overtuigen van alternatieven. In de praktijk kwam hiervan weinig in huis bij Janssen Pharma.

De kloof tussen bonden en directie werd

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

5

© foto: GUY PUTTEMANS

Jan Renders: “Veel mensen zoeken naar houvast en zingeving” Voorzitter ACW waarschuwt voor egoïsme en extremisme Denis Bouwen

Veel Vlamingen zijn solidair met hun buren, zieken, bejaarden of slachtoffers van natuurrampen.

“Nogal wat mensen zoeken houvast”, ervaart Jan Renders, algemeen voorzitter van het ACW. Hij is er rotsvast van overtuigd dat sociale stromingen nodig zijn om geen samenleving te krijgen die alleen draait rond geld verdienen.

Jan Renders rondt op 1 september zijn periode als algemeen voorzitter af. Onlangs nog publiceerde hij het boek ‘Macht of kracht?

Waarom een sociale beweging nodig is’.

Renders ging in 1972 werken op de nationale studiedienst van de vakbond ACV. In juni 2002 werd hij algemeen voorzitter van het ACW, de koepel van de christelijke werknemersorganisaties. Zijn opvolger wordt Patrick Develtere, een hoogleraar aan de KU Leuven.

Centraal in uw boek staat de stelling dat de rol van sociale bewegingen nog lang niet is uitgespeeld?

Jan Renders: “Mensen beseffen maar al te goed dat hun geluk niet alleen afhankelijk is van kwantiteit. Een samenleving mag ook niet te ongelijk zijn, moet verdraagzaam zijn en moet rekening houden met toekomstige generaties. Het bestaan van een sociale stroming in de maatschappij is erg belangrijk als tegenmacht tegen economische spelers die puur op winst uit zijn. Sociale bewegingen als het ACW mobiliseren rond interessante ideeën en geven mensen de kans om zich Ons Recht:

6 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

vrijwillig te engageren.” “Ik ben tamelijk opti- dat niet al onze leden op dezelfde partij stemmistisch over de toekomst van zulke bewe- men. Op dat vlak groeide er toch meer opengingen. Op zeker ogenblik was het bon ton heid. Maar tegelijk wil ik opmerken dat de om te zeggen dat mensen zichzelf moesten CD&V in de tijd van de paarse regeringen kunnen redden. Maar mensen blijven kwets- nooit de rechterkant koos op sociaal-econobaar. Ze kunnen een depressie krijgen, ziek misch vlak. De ACW-politici in het parlement worden, hun werk verliezen of een handicap speelden toen prima hun rol.” oplopen. Je hebt dus een groter sociaal geheel nodig. Trouwens, veel mensen halen ook een Wij-gevoel stuk van hun geluk uit wat ze als vrijwilliger Ons Recht: Het wij-gevoel in de samenleving is doen in een sociale beweging.” aan het terugkeren, zegt u. Is dat wel zo?

Jan Renders: “Misschien is dat meer een Partijpolitiek wens die ik koester dan harde realiteit. Er is Ons Recht: De nauwe relatie tussen het ACW inderdaad een sterke individualisering en atoen de partijpolitiek (lees: CD&V) blijft voor velen misering van de maatschappij. Veel mensen een punt van discussie? plooien te sterk op zichzelf terug. Dat leidt Jan Renders: “In de afgelopen 15 jaar begreep tot egoïsme, zelfs extremisme. Maar er is ook de Beweging maar al te goed dat ze breder hoop. Her en der in Vlaanderen bereiken socimoest werken om het beleid te kunnen beïn- ale bewegingen veel mensen die niet alleen vloeden. Vroeger leek het alsof de partijpoli- hun eigenbelang voor ogen hebben maar mee tiek alle problemen kon oplossen. Maar die de samenleving willen verbeteren. In buurtijd is al lang voorbij. Ook de economie, de ten en wijken zie je nieuwe vormen van ontmedia, de justitie hebben hun invloed op een moeting die aangeven dat mensen best inzien samenleving.” dat ze de ander nodig hebben. Hoopgevend “Onze vroegere exclusieve relatie met de chris- is ook de grote bloei van de jeugdbewegingen, tendemocraten maakte ondertussen plaats die sommigen 15 jaar geleden nog ten dode voor een bevoorrechte band. In onze con- opschreven.” gresresoluties verklaarden we dat het inte- “Ik ervaar dat veel mensen houvast en zingeressant is een speciale band te hebben met ving zoeken om hun dagelijkse leven meer een groep politici die ons samenlevingspro- structuur te geven. Veel Vlamingen tonen ject goed kennen. Praktisch gezien is het erg zich solidair met hun buren, slachtoffers van lastig om met diverse partijen tegelijk een verkeersongevallen, kankerpatiënten, bejaarbevoorrechte relatie uit te bouwen. Maar den, landen die een natuurramp meemaken. het ACW beperkt zich niet tot de CD&V. Ook Moeilijker wordt het om de collectieve steun de groenen en de socialisten blijken onze voor de sociale zekerheid, progressieve belasstandpunten te waarderen wanneer ze hun tingen en gemeenschapsvoorzieningen in programma’s schrijven.” stand te houden. Veel jongeren onderken“We houden uiteraard rekening met het feit nen niet langer het belang van de sociale

SOCIAlE BEWEGING zekerheid om een goede, sociale samenleving te hebben.”

“Op dat punt heeft onze beweging zeker haar rol te spelen. We moeten mensen informeren en sensibiliseren. Vermijden dat ze in de val van het populisme trappen. Een sociale beweging als het ACW is erg belangrijk om een visie op lange termijn te ontwikkelen.

Politieke partijen denken vaak niet op lange termijn. Zij redeneren veel meer in termen van polls en legislaturen.”

JAN ReNdeRs: “Onze poot ARCO is zijn inves-

staatshervorming kan bijdragen tot beter bestuur, valt daar zeker over te praten.

Alleen moeten we ons hoeden voor egoïstische reflexen in het debat over de ‘solidariteitsmechanismen’. We moeten de solidariteit onder de mensen juist versterken, liefst zelfs Europees of wereldwijd.”

“Ooit waren de Vlamingen arm en trokken ze naar Wallonië om daar hun brood te verdienen. Tegenwoordig helpen de Vlamingen het zuiden van het land. Laten we daarover Staatshervorming vooral niet te kortzichtig redeneren. De finanONs ReCHt: Een politieke vraag. Het gekisse- cieel-economische crisis toonde aan dat ook Ideologie bis rond Brussel-Halle-Vilvoorde beheerste de Vlaanderen kwetsbaar is. We moeten ons dus ONs ReCHt: Een instituut als de Kerk ligt de jongste weken weer de vaderlandse politiek. Hoe zeker niet superieur wanen aan anderen.” jongste jaren steeds meer onder vuur. Kunnen denkt het ACW over communautaire kwesties? grote ideologische of religieuze verhalen mensen JAN ReNdeRs: “Wij vinden het logisch dat Het boek ‘Macht of kracht? je de staat en zijn instellingen geregeld her- Waarom een sociale beweging nodig is’ nog wel genoeg aanspreken?

JAN ReNdeRs: “Het is een goede zaak dat vormt. Het beleid zoveel mogelijk decen- verscheen bij het Davidsfonds. mensen nu veel vrijer dan vroeger zijn wan- traliseren is op zich een prima idee. Als een 158 blz. neer het gaat om overtuigingen of inspiratiebronnen. Maar sommigen vinden dat elke ideologie of religie kritisch denken onmogelijk maakt. Ik ben het daar niet mee eens. Een religie of levensbeschouwing kan voor velen Het ACW aarzelt niet om af en toe meetrekken. Het ACW pleitte overigens juist een stimulans zijn om kritisch na te tegen de stroom in te roeien en stand- nooit voor een politiek van open grenzen. denken en zich sociaal te engageren. Stel dat punten in te nemen die niet noodza- En we zijn evenmin voorstander van illewe alle grote verhalen zouden afvoeren, wat kelijk makkelijk liggen bij (een deel gale circuits of fraude met sociale uitkekomt er dan in de plaats? We hebben toch een van) de eigen achterban. Dat blijkt ringen. Wij willen vooral een beleid dat verhaal nodig dat mensen kan bemoedigen? bijvoorbeeld uit de standpunten over redelijk en humaan is.”

Zoniet rest alleen de markt, de commercie, mensen zonder papieren en over de “Het is zeker zo dat we vroeger uit angst de reclame.” multiculturele samenleving. En ook voor een niet-sociale opstelling sommige ONs ReCHt: Het ACW wil niet alleen aan de kant uit het volgehouden pleidooi voor een problemen onderschatten. Maar we kunstaan roepen, maar neemt ook zelf initiatieven, vermogensbelasting. nen het multiculturele karakter van onze schrijft u in uw boek. maatschappij niet langer ontlopen. De JAN ReNdeRs: “Onze beweging bulkt van “Wij zijn een bondgenoot van allerlei wereld is een dorp geworden, daar valt het engagement, gaande van ziekenbezoek bewegingen die werken rond mensenrech- niets aan te veranderen. In elke multitot vakbondswerk. Telkens weer engageren ten, uitsluiting en armoede”, onderstreept culturele samenleving zijn er spanningen. we ons ook om het beleid te kunnen beïnalgemeen voorzitter Jan Renders. “Zo Het is belangrijk dat onder ogen te zien en vloeden. Zelfs via onze bezoeken aan zieken staken wij onze nek uit voor het migran- met die spanningen te leren omgaan.” signaleren we bepaalde noden bij de politenstemrecht en voor een eerlijke regulatiek: zieke mensen hebben het soms finanrisatie van sanspapiers. Ook al lagen die Vermogensbelasting cieel moeilijk of hebben beter vervoer nodig thema’s erg gevoelig bij een deel van onze om naar de nierdialyse te kunnen. Als ACW achterban. Als beweging moet je het debat Bij sommige mensen gaan de tenen kromspelen we ook in op nieuwe ontwikkelingen. durven aangaan met je leden. Altijd met men wanneer het ACW een lans breekt voor een vermogensbelasting, als één van Kijk naar onze projecten in de sociale econode kwetsbaarste mens voor ogen.” mie. Heel veel ACW’ers nemen verantwoor“Onze inzet voor mensen zonder papieren de middelen om de overheid meer slagdelijkheid op in de non-profitsfeer. Eigenlijk kreeg soms kritiek. Maar tegelijk begrij- kracht te bezorgen. “Iedereen is het ermee is onze beweging een prachtige kweekvijver pen veel mensen best dat er iets moet eens dat arbeid al zwaar belast wordt”, legt voor wie verantwoordelijkheid wil nemen en gebeuren voor iemand zonder papieren Renders uit. “Dus moeten we naar andere zich wil inzetten.” wanneer ze die persoon recht in de ogen inkomstenbronnen zoeken. Ideaal moet je “In het verleden lagen wij bijvoorbeeld aan de kunnen kijken. Ik maak me sterk dat onze zo’n vermogensbelasting in een Europees basis van de PMS-centra, de huidige Centra achterban volop steun geeft aan het idee kader zien te realiseren. De strijd voor zo’n voor Leerlingenbegeleiding (CLB’s). Maar we dat wij meer rechtvaardigheid en solidari- belasting vergt veel energie. We moeten nog veel doen om het draagvlak voor dit speelden ook een belangrijke rol in de huisvesteit met kwetsbare mensen voorstaan.” idee te vergroten. Het jongste LBC-NVKtingssector en de basiseducatie. Persoonlijk congres sprak zich ook duidelijk uit voor vond ik het altijd erg belangrijk om met onze Multiculturele samenleving een vermogensbelasting.” beweging te vechten tegen armoede als uitNog zo’n heikel punt is de integratie van “De bevolking moet weten dat een versluitingsmechanisme.” allochtonen en nieuwkomers. “Ook bin- mogensbelasting zoals wij ze bepleiten nen het ACW worstelen sommigen met alleen de vijf procent rijksten zou raken.

Dexia Bank de multiculturele samenleving”, erkent Die rijke bovenlaag zal daar niks van voeONs ReCHt: Via de vennootschap Arcofin Renders. “Maar als beweging moet je dur- len, maar de maatregel kan wel vijf tot heeft de beweging  procent in de Dexia Bank. ven te overtuigen. Je hebt altijd voorlo- tien miljard euro extra inkomsten per jaar Misschien kan dat kapitaal ook anders en beter pers of militanten die de anderen moeten opleveren.” worden benut? teringen aan het diversifiëren. Maar dat is een geleidelijk proces. De participatie in Dexia is geen belegging op korte termijn. Ooit omschreef de pers onze aandelen in Dexia als ‘de schatkamers van het ACW’. Maar momenteel zijn die aandelen een stuk minder waard.

Het zou financieel erg onverstandig zijn om ze op dit moment van de hand te doen.”

Hete hangijzers

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

7

FINANCIËN STEFA AN DECOCK

de europese vakbonden uit de financiële sector, verenigd in UNI Finance, losten op vrijdag 16 april in Frankfurt het startschot voor een grootscheepse actiecampagne. Wie in de financiële sector werkt, moet op een eerlijke manier kunnen producten verkopen en advies geven. de LBC-NVK en CNe reisden samen met andere bediendebonden naar het financiële hart van europa om de campagne te ondersteunen.

Campagne rond eerlijke verkoop van financiële producten Acties in Frankfurt en Brussel

De LBC-NVK en CNE vinden dat financiële producten verkopen en financieel advies verstrekken anders moet gebeuren. Door de Op maandag 19 april was er aan het vlijmscherpe concurrentie riskeren werkneBerlaymontgebouw in Brussel een gelijk- mers in commerciële jobs in de oude prakaardige Belgische actie. De actievoerders tijken te hervallen. Net wat de vakbonden plukten klanten van de straat en vroegen willen voorkomen. ze hun geld te beleggen in lucratieve pro- Alle Europese bonden werken nu aan ducten. Met een ‘Rad van Fortuin’ als sym- een ‘handvest’ over de verantwoorde verbool. De klanten konden kiezen uit Lehman koop van financiële producten. Dat handBrothers, hefboomfondsen, ‘collateralized vest willen ze rond krijgen tegen de voldebt obligations’ of CDO’s enzovoort. Hoe gende UNI-conferentie, die begin juni in meer risico, des te meer opbrengst. En hoe Kopenhagen plaatsvindt. Wat willen de bongroter het debacle kan zijn. den? Degelijke interne werkingsprocedures, transparante financiële producten, inspanningen om de medewerkers bekwamer te maken en een betere werksfeer die steunt op gezond teamwerk.

De bonden verlangen een voortdurende dialoog. Overheden en werkgeversorganisaties moeten daadwerkelijk tonen dat ook zij verantwoorde verkooppraktijken willen.

Volgens de vakbonden moeten de werknemers goed getraind worden zodat ze perfect weten welke producten ze eigenlijk aan het verkopen zijn. De producten moeten zo transparant mogelijk en ethisch verantwoord zijn.

Redelijk

Verkoopdoelstellingen moeten redelijk en haalbaar zijn. Hierover is overleg met de bonden nodig. Financiële instellingen moeten niet de loutere verkoop van producten belonen maar wel een goede service en een degelijk advies aan het cliënteel.

Klanten moeten ook

8 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

voorlichting krijgen zodat ze weerbaarder worden. Directies moeten werken aan een bedrijfscultuur waarin vertrouwen en motivatie een grote rol spelen.

Aan ambities en gespreksstof ontbreekt het dus niet. Via www.lbc-nvk.be kan je mee discussiëren over het handvest in ontwikkeling. Jouw inbreng bepaalt mee wat de LBC-NVK zal vertellen op de conferentie in Kopenhagen.

De start van de campagne was een succes. Er komt overigens een gesprek tussen de bonden en Joaquin Almunia, de nieuwe Europese commissaris voor Mededingingsbeleid.

De bonden willen aan hem vragen om de campagne te steunen. Onder druk van de Europese Commissie zullen de werkgevers zich mogelijk iets vlugger bereid tonen om duidelijke afspraken te maken met de vakbonden.

Avond over werknemersstatuut in Oostende De strijd voor een beter werknemersstatuut houdt de LBC-NVK en het ACV sterk bezig. De LBC-NVK en het ACV doen hierrond veel studiewerk en plegen ook overleg over het nieuwe statuut. Wij weten duidelijk welke richting we uit willen.

Helaas hebben politici en werkgevers hierover heel andere ideeën. Het bediendestatuut staat onder zware druk. Diverse verworvenheden worden bedreigd.

Op de vooravond van Rerum Novarum is er hierrond een interessante infoavond.

Dat melden de LBC-NVK-besturen Brugge & Oostende. De avond vindt plaats op woensdag 12 mei (aanvang 19.30u).

Waar? ACV-Oostende, Colenszaal , Dr. L. Colensstraat 7, 8400 Oostende. De algemeen secretaris van de LBC-NVK, Ferre Wyckmans, geeft de inleiding.

Het gaat over een erg belangrijk onderwerp. Erbij zijn is dus de boodschap!

Je kan je aanwezigheid melden via lbc-nvk.oostende@acv-csc.be of 059/55.25.54.

RUBRIEKSNAAM WElzIJN

ARMOEDE © foto: PHotonEWs

stijgt verontrustend minimumuitkeringen moeten naar omhoog

DENIS BOUWEN

de jongste cijfers over de armoede in België zijn verontrustend.

Volgens het samenwerkingsverband decenniumdoelen 2017 betalen de zwaksten in de samenleving de zwaarste prijs voor de economische crisis. de politici moeten eindelijk hun verantwoordelijkheid nemen, klinkt het. “Zij moeten durven kiezen voor een beleid dat voorrang geeft aan mensen in armoede, zowel generatiearmen als zij die arm werden door de crisis.”

niet verminderde. Integendeel. “Een almaar grotere groep in de samenleving kampt met financiële problemen”, luidt het. “Mensen in armoede hebben het nu nog lastiger. Ze kwamen al niet rond met hun beperkte inkomen.

En nu worden zelfs de essentieelste levenskosten nog hoger.”

Huis verwarmen

De ‘subjectieve armoede’ blijkt flink te stijgen. Bijna 15 procent van de mensen zegt moeilijk rond te komen met hun inkomen.

Een jaar eerder was dat 9,6 procent. Op het vlak van huisvesting verklaart ruim 33 procent van de huurders financieel moeite te hebben om zijn woning te verwarmen; 15 procent van de eigenaars zit met hetzelfde Voor Decenniumdoelen 2017 bestaat de grote probleem. uitdaging erin om de leefsituatie van mensen Bij de mensen die onder de armoedegrens in armoede structureel te verbeteren. Tegen leven moet 4,7 procent uitgaven voor 2017 moet het beleid een reeks doelstellin- gezondheidszorg uitstellen uit geldgebrek. gen realiseren, vindt het samenwerkingsver- Een jaar eerder was dat 3,9 procent. band. Die doelstellingen hebben te maken Op het vlak van samenleven zegt bijna 18 met gezondheid, werk, onderwijs, inkomen, procent dat het financieel niet haalbaar is huisvesting en samenleven. Samen met het om een week vakantie – weg van huis – te onderzoekscentrum OASes (Universiteit nemen. In het onderwijs stijgt de groep leerAntwerpen) bedacht Decenniumdoelen 2017 lingen met achterstand lichtjes. de ‘Armoedebarometer’. Die barometer meet En ook op de arbeidsmarkt is er geen reden in welke mate er al dan niet vooruitgang is. tot vreugde. In 2009 lag het aantal werkloSpijtig genoeg blijkt uit pas gepubliceerde zen elke maand gemiddeld 20 procent hoger cijfers dat de armoede in het voorbije jaar dan in 2008.

Mattheustoets

Decenniumdoelen 2017 stelt vast dat overdreven veel belastinggeld terugstroomt naar meer kapitaalkrachtigen. Het Mattheuseffect heet zoiets in academisch jargon. Volgens het samenwerkingsverband moet het beleid een ‘Mattheustoets’ invoeren. Zo’n toets moet dienen om de sociale gevolgen van beleidsmaatregelen beter in te schatten.

De minimumuitkeringen liggen nu in België onder de Europese armoederisicogrens. Decenniumdoelstellingen eist dat de uitkeringen zouden stijgen tot aan die Europese limiet. “Volgens onderzoek van het Rekenhof kan dat voor een bedrag van 1,25 miljard euro.”

Zeker in 2010, het Europees jaar ter bestrijding van armoede en sociale uitsluiting, kan het niet dat politici doof en blind blijven voor deze problemen. Decenniumdoelen 2017 hoopt dan ook vurig dat onze politici eindelijk uit hun pijp zullen komen.

Het ACV en de koepel ACW zijn lid van het samenwerkingsverband Decenniumdoelen .

Andere leden zijn onder meer ABVV, ACLVB, het Minderhedenforum, Samenlevingsopbouw Vlaanderen, het Vlaams Minderhedencentrum en Welzijnszorg. Meer info vind je op e. www.decenniumdoelen.be.

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

9

RUBRIEKSNAAM MONIQUE BRA AM

Is praten en klagen over stress een modetrend? Onderzoeken bewijzen het tegendeel. Volgens een recent onderzoek van securex heeft één op drie Belgen last van werkstress. test-Aankoop en de sociaal-economische Raad voor Vlaanderen (seRV) documenteerden al eerder met cijfers dat werkstress een reëel probleem is. tien procent van het langdurig werkverzuim is te wijten aan werkstress. Huisarts staf Henderickx onderschrijft de ernst van het stressprobleem.

Hij schreef mee het boek ‘dokter, ik ben op’.

Dr. Staf Henderickx:

“Veel werknemers zijn doodop” Werkstress groeit uit tot groot maatschappelijk probleem Dr. Staf Hendrickx werkt bij Geneeskunde voor het Volk in Lommel. “Stress is dé ziekte van vandaag”, vindt de arts. Wat zijn de oorzaken en de gevolgen van werkstress en wat kunnen we er met zijn allen, de vakbonden incluis, aan doen?

Net zoals de samenleving, evolueren de klachten van patiënten? stAF HeNdeRICKX: “Toen ik 35 jaar geleden in Lommel begon, klopten vooral mijnwerkers en arbeiders uit de metaalindustrie op mijn deur. Zij kampten met ziektes die verband hielden met de blootstelling aan zware metalen, zoals cadmiumnieren en kleine verlammingen door contact met lood. Of ze zaten met stoflong (silicose) door het harde en ongezonde werk in de mijnen. Naarmate de mijnen dichtgingen en de metaalindustrie moderniseerde, verdwenen die ziektes.”

“De jongste jaren krijg ik vooral patiënten met slaapstoornissen, maagklachten en vermoeidheid over de vloer. Ik zie ook nogal wat mensen met RSI-problemen (‘repetitive strain injuries’), lichamelijke klachten die ONs ReCHt:

10 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

veroorzaakt zijn door een teveel aan repeti- “Wij worden zot” tieve bewegingen. Beeldschermwerkers, kassiersters, schilders, metselaars, muzikanten “Veel werknemers die jaren terug bij Ford en kappers worden vaak het slachtoffer van Genk gingen werken, zeiden: ‘In de mijRSI. Dit fenomeen leidt tot peesontstekin- nen werden we ziek, maar hier worden we zot’. Om maar te zeggen dat het tempo in gen en chronische spierpijnen.” de fabrieken toen al moordend was. Maar ONs ReCHt: En waar wijzen al die sympto- het tempo en de productiviteit blijven maar men op? stijgen. Als werknemer moet je op het ritme stAF HeNdeRICKX (stellig): “Op werkstress. van de machines en de technologie mee. Een Veel werknemers zijn doodop, moe. Of onhoudbare situatie. De rekker blijft niet overbelast. Die overbelasting leidt tot oneindig lang gespannen staan.” stress, overspannenheid, burn-out, zelfs tot Diverse factoren lokken werkstress uit. depressie en een verhoogd risico op hart- en Onzekerheid is nefast. Niet weten of je in vaatziekten. En waarom zijn ze overbelast? het bedrijf kan blijven werken, bijvoorbeeld Het zogenaamde Taylorisme en Toyotisme, bij een reorganisatie. Of nog: niet weten hoe dat in de fabrieken en de autoindustrie werd je uurrooster er volgende week zal uitzien, ingevoerd, verspreidde zich als een olievlek of je onverwacht overuren moet prestenaar alle bedrijfstakken, de diensten inbe- ren, of je van werkplek moet veranderen. grepen. Kijk naar callcenters en koerierbe- Onzekerheid resulteert in angst, machtedrijven, waar alles gemeten wordt in tijd en loosheid, depressie en uiteindelijk ziekte‘targets’. Of naar de nieuwe postroutes waar- verzuim. Een andere belangrijke factor is bij postbodes continu gecontroleerd worden. het gebrek aan autonomie. Als je geen of Maar ook voor verpleegkundigen werd de weinig controle over je job hebt, leidt dat tot werkdruk onhoudbaar.” meer apathie, stress en depressies.

STRESS “Voor een arts is het soms vechten tegen de bierkaai. We lossen stAF HeNdeRICK X: “Edisons gloeilamp het probleem van een patiënt niet op door zorgde ervoor dat nachtwerk kon worden wat pilletjes voor te schrijven. Nu al behoingevoerd. Sommige sectoren draaien 24 uur ren de Belgen tot de grootste gebruikers van op 24. Maar de mens is een dagdier. Ons slaappillen en kalmeermiddelen in de hele bioritme is erop gericht om overdag actief wereld. (Ironisch) Onze productiviteit is troute zijn en ‘s nachts te slapen. Overdag sla- wens ook van de hoogste. Een werknemer pen is niet hetzelfde als ’s nachts in je bed met veel stress moet alleszins een tijdje uit liggen. Eigenlijk lokt nacht- of ploegenar- het arbeidsproces weg. Rust en ontspanning beid een ‘sociaal-economische jetlag’ uit met genezen in veel gevallen. Maar veel mensen concentratiestoornissen en slaapproblemen willen koste wat het kost blijven werken, ze als gevolg.” zijn vaak zeer loyaal aan het bedrijf.”

Dagdier

ONs ReCHt: Veel getuigenissen uit uw boek ‘Dokter ik ben op’ komen van jonge werknemers. Is het met de jongeren dan nog slechter gesteld? stAF HeNdeRICKX: “De stress bij jongeren neemt toe. Veel jongeren werken als uitzendkracht of met tijdelijke contracten.

De onzekerheid bij deze groep is erg groot.

De angst om opnieuw zonder werk te vallen is altijd aanwezig. De concurrentie is enorm en werkgevers verlangen extreem veel flexibiliteit. Ik zie maar het topje van de ijsberg. Jonge mensen komen pas bij mij op het spreekuur als ze het echt niet meer zien zitten. Vroeger zag je een duidelijke relatie tussen werkloosheid en alcoholisme.

Tegenwoordig kan je een duidelijke link leggen tussen druggebruik en werkstress. Een zorgwekkende ontwikkeling, gevaarlijk voor onze maatschappij.”

WHO

stAF HeNdeRICKX:

Vakbonden

“Ten gronde lossen wij als arts de problemen in bedrijven niet op. Als een patiënt akkoord gaat, kunnen we wel contact opnemen met de bedrijfsarts. Hocus-pocusoplossingen bestaan sowieso niet. Zelf vind ik de link met de vakbonden erg belangrijk. Vakbonden kunnen in het bedrijf een belangrijke rol vervullen, bijvoorbeeld via de Comités voor Preventie en Bescherming op het Werk of CPBW’s.”

ONs ReCHt: Waar moet de vakbond vooral zijn

pijlen op richten?

stAF HeNdeRICKX: “Preventie is essentieel.

Gelukkig heeft België een duidelijke wetgeving op dit gebied. Bijvoorbeeld de Wet op het Welzijn en cao nr. 72 over het beleid dat stress moet voorkomen. Werkgevers bekijken het probleem van werkstress het liefst individueel. Vakbonden vormen een belangrijke tegenmacht. Zij kunnen problemen rond werkstress collectief aanpakken.

Vakbondsafgevaardigden moeten in het bedrijf het probleem via enquêtes in kaart brengen voor een groep of een dienst. Als groepen werknemers bij de uitvoering van hetzelfde werk met gelijkaardige symptomen worden geconfronteerd, kaarten militanten dat best aan bij de bedrijfsarts om zo een aanvraag te doen bij het Fonds voor Beroepsziekten.”

“Ziektes als RSI worden nog altijd niet erkend als beroepsziekte, behalve dan ). We moevoor circusartiesten (lacht). ten de druk op de ketel vergroten door stelselmatig aanvragen in te dienen via de zogeheten ‘open lijst van beroepsziekten’. Maak daar een echt strijdpunt van, zou ik zeggen tegen de bonden. En blijf hameren op een goed en afdwingbaar preventiebeleid in de ondernemingen. Werkstress is een maatschappelijk probleem dat we met vereende krachten moeten aanpakken. De vakbonden mogen bij die inspanningen zeker niet ontbreken.”

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) erkent werkstress als fenomeen. Het WHOrapport ‘Werkomstandigheden en ongelijkheden in gezondheid’ uit 2007 legt de vinger op de zere wonde en bevestigt heel wat eerder uitgevoerd onderzoek. Er is ontegensprekelijk een link tussen werkstress en een gamma van ziekten, vooral hart- en vaatziekten, depressies, burn-out en RSI. stAF HeNdeRICKX: “Bij werkstress gaat het niet om iemand die het ‘even lastig heeft’.

Werkstress is een aandoening die erg lang kan doorwerken.”

Deze stress kost de samenleving dan ook handenvol geld, alleen al via de uitgaven in de gezondheidszorg en de sociale zekerheid.

Volgens het WHO-rapport mag het streven naar economische groei niet ten koste gaan van de mensen die de economie doen draaien. Nog een opvallende conclusie: de gezondheid van werknemers is sterk afhankelijk van wat de overheid doet en beslist.

Je kan niet verwachten dat ‘de markt’ zelf de tewerkstelling en de werkomstandigheden (goed) zal regelen. De vraag rijst wie een oplossing moet vinden voor het probleem van de werkstress dat almaar meer impact Dokter ik ben op (over werkstress) krijgt op de maatschappij. Moeten we alle Staf Henderickx en Hans Krammisch heil verwachten van de overheid? En wat Uitgeverij EPO  blz. met de rol van de vakbonden?

Wat doet de lBC-NVK? VIC VAN KERREBROECK

Werkstress kost miljarden euro’s aan het bedrijfsleven en aan de samenleving. Dat staat geregeld in de pers te lezen. Werkstress ligt aan de basis van veel ‘uitval’ door ziekte, burn-outs en depressies. Toch bestaan er sinds meer dan tien jaar wettelijke verplichtingen dankzij de Wet op het Welzijn en cao nr. 72 over het beleid dat werkgevers moeten voeren om werkstress te voorkomen. Bedrijven moeten zich op dat vlak actief inspannen.

Missen de huidige regels dan hun doel en moeten ze worden aangepast of afgeschaft? De LBC-NVK vindt van niet.

Integendeel, zeker in deze tijden van besparingen, reorganisaties en hogere werkdruk – voor wie zijn job behoudt – moet cao nr. 72 geherwaardeerd worden. De cao hoort zijn plaats te krijgen op de agenda van het sociaal overleg.

Een kwaliteitsvolle job is een job met een werkdruk die aanvaardbaar is en die de mens niet ziek maakt. Zo was het eind maart opnieuw te horen op het LBC-NVK-congres in Mol. De LBC-NVK vraagt dan ook voor méér aandacht voor psychische belasting en eist dat cao nr. 72 effectief wordt toegepast.

Vakbondsafgevaardigden van de LBC-NVK kunnen sinds enkele jaren de Quickscan gebruiken. Dat is een gebruiksvriendelijk instrument om werkdruk objectief te meten. Met de bevindingen wordt het mogelijk de problemen te analyseren en naar oplossingen te zoeken. De LBC-NVK geeft ook ondersteuning om oplossingen uit te werken. Vakbondsafgevaardigden lezen er meer over op http://militanten.lbc-nvk.be.

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

11

RUBRIEKSNAAM

Over toeval dat geen toeval is Loopbaanbegeleiding geeft nieuwe inzichten

Misschien komt dit verhaal je wel bekend voor. Wat opvalt, is dat er op korte termijn twee voorvallen plaatsvinden die dan nét ideaal van pas komen.

Bij het Centrum voor Loopbaanontwikkeling van de LBC-NVK stellen ze elke dag vast dat veel mensen te maken krijgen met deze vorm van ‘toeval’. Het vergemakkelijkt hun zoekproces. In een traject loopbaanontwikkeling leer je om nog bewuster met je loopbaan om te gaan. En om een gelukkig toeval niet te negeren.

Voor dit verschijnsel bestaat een naam: synchroniciteit. De Zwitserse psychiater en psycholoog Carl Gustav Jung gebruikte dit begrip voor het eerst in 1930.

Wikipedia definieert het verschijnsel zo:

gevolg is van het andere. Schijnbaar hebben de drie elementen uit het verhaal – het plan om te solliciteren, de ontmoeting, het artikel – niks met elkaar te maken. Toch lijken ze elkaar te dienen, op een goed moment te komen, nuttig. Als je even zoekt in je eigen (beroeps-) leven, vind je waarschijnlijk wel een aantal voorbeelden.

Kan je dit effect opwekken? De kans erop wordt groot als je in een ‘flow’ zit. Wat is flow? De Hongaars-Amerikaanse psycholoog Mihaly Csikszentmihaly gebruikte als eerste de term voor deze lading. Flow is het

mijnheer A heeft net de knoop doorgehakt om te gaan solliciteren. Hij is er helemaal klaar voor.

Alleen deze vraag rest nog: waar en hoe zal ik beginnen met de uitvoering van mijn plan? die middag loopt hij de stad in tijdens zijn lunchpauze. ‘toevallig’ ontmoet hij een ex-collega die vertelt over een interessante vacature in zijn nieuwe bedrijf. ‘s Anderendaags valt zijn oog even ‘toevallig’ op een artikel over spontaan solliciteren.

focussen op andere zaken dan je gewoon bent. Openstaan voor wat komt. Een zogezegd toevallige gebeurtenis als zinvol ervaren.

tegenovergestelde van stress, van controle houden, van perfectionisme in doorgedreven vorm. Het is er wanneer ‘het goed draait’ in je leven, wanneer je vlot en spontaan functioneert en daar tegelijkertijd van geniet. Je herkent dit verschijnsel vast ook Synchroniciteit in je werk.

Letterlijk betekent synchroniciteit ‘gelijktij- Wanneer je goed in je vel zit en je ontspandigheid’. Er is sprake van synchroniciteit als nen bent, lijkt alles veel meer op wieltjes gebeurtenissen tegelijk voorkomen of elkaar te lopen. Als je er kregelig bij loopt of last opvolgen zonder dat het ene een logisch hebt van stress, is de kans groot dat je in jezelf gekeerd raakt. Dat je de collega’s om je heen niet echt meer opmerkt. Dat je ze Wanneer je goed misschien wel afsnauwt. Al gauw lijk je dan in een negatieve spiraal terecht te komen. in je vel zit en je De anderen en jij vinden elkaar geen plezieontspannen bent, lijkt rig gezelschap meer, er loopt één en ander mis op diverse vlakken. Je job naar behoren alles veel meer op doen kost meer moeite en je inspanningen slorpen al je energie op. Dit wordt een neerwieltjes te lopen. waartse spiraal.

SASKIA DE BONDT

12 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

Ontspannen

Maar deze cirkel kan ook in niet-vicieuze richting beginnen te kolken. Als je erin slaagt je te ontspannen, kan je rustig naar jezelf en de wereld rondom jou kijken.

Plotseling zie je méér, ben je alerter. En plots valt je van alles op. Het vergt minder energie om dingen voor elkaar te krijgen, zowel op het werk als daarbuiten. Je weet mensen te vinden met de neus in dezelfde richting. Allerhande goede ideeën schieten je te binnen. Je krijgt klussen voor elkaar

© foto: daniël rys

CARRIÈRE er gebeurt, (zogezegd) toevallig.

En zo komen we bij de synchroniciteit terecht. Er komen onverwachte maar zeer welkome wendingen op je pad. Heb je ze verdiend? Is het puur toeval? Nee, het is synchroniciteit en het kwam omdat je ervoor open stond. Het begrip is moeilijk te verklaren in een maatschappij en een tijdsgeest die sterk steunen op de wetenschap.

We kunnen het niet meteen duiden. Velen houden niet van wollige termen of spirituele boeken. Gemakshalve plakken we er dan maar het woord ‘toeval’ op. Of misschien sluiten we er onze ogen voor. En toch, het kan ons verder helpen. We moeten er alleen voor open staan en ernaar kijken met een onbevooroordeelde blik.

Hoe beland je eigenlijk in een flow? Om te beginnen moet je goed beseffen wat jou in je positieve flow brengt. Weten waar jij jouw energie vandaan haalt. Waardoor kan jij ontspannen blijven? Hoe merk je lastige stress op in een vroeg stadium? En hoe respecteer je je eigen en andermans grenzen?

Eigenlijk komt het erop neer om meer zelfkennis op te doen en je bewustzijn over je eigen functioneren te vergroten.

Niet forceren

Flow kan je niet forceren. Soms val je er ook weer uit, uit het ritme. Dan zit er niets en je voelt duidelijk voldoening. Dat straal anders op dan geduldig weer in de ontspanje dan weer uit. Voor je het weet, oefen je ning terecht te komen. Niet door er extreme een weldoende invloed op je omgeving uit… inspanningen voor te leveren. Wel door die op haar beurt weer een positieve invloed open te staan voor kansen die zich aandieop jou heeft. De wisselwerking gaat in twee nen. Het heeft te maken met aandacht. Niet richtingen, opwaarts en neerwaarts. Flow is gejaagd de dag afhaspelen of op een louter rationele manier doelen najagen. Wel stilde positieve variant.

Wanneer je erin slaagt in zo’n flow terecht staan bij wat zich voordoet, hier en nu aante komen en er een tijd in te blijven hangen, dachtig om je heen kijken. voel je je gemotiveerder. Je krijgt energie en Hoe kan je daaraan werken? Door er erg geeft die door. Je staat meer open voor wat bewust mee bezig te zijn. De sleutel is

bewustzijn.

Loopbaanbegeleiding volgen biedt in dit verband interessante kansen. Zijn wie je bent, onderzoeken wat er typisch is, waar je je goed bij voelt, hoe je functioneert.

Beseffen en erkennen wat je verlangt, wat jou motiveert. En plots duikt er iets nieuws op, vallen je dingen op waar je vroeger zou hebben over gekeken.

Zin om hierover meer informatie te krijgen? Om dit ruimte te geven in je eigen loopbaantraject? Neem dan contact op met het Centrum voor Loopbaanontwikkeling.

Er zijn in elke Vlaamse provincie gesprekken met coaches. Tijdens en na de werkuren.

Voor leden van het ACV is de begeleiding gratis. Bel naar /   of e-mail naar loopbaancentrum@acv-csc.be. De website van het CLO vind je op e. www.loopbaanontwikkeling.be.

Federale jobkorting De federale jobkorting zal in 2010 even groot uitvallen als vorig jaar. Ze zal schommelen tussen de 51,36 en 102,84 euro. Het gaat hier om de hogere forfaitaire aftrek voor beroepskosten en de directe verrekening daarvan in de bedrijfsvoorheffing.

In 2009 werd de forfaitaire aftrek voor beroepskosten opgetrokken. Het percentage dat op de eerste inkomstenschijf moet berekend worden, werd verhoogd van 27,2 naar 28,7 procent.

En het maximumbedrag van de forfaitaire beroepskosten voor indexering steeg van 2.555 naar 2.592,50 euro. Deze verhoogde aftrek voor beroepskosten is ook voor het inkomstenjaar 2010 van toepassing.

Logischerwijze zouden de schalen van de bedrijfsvoorheffing op de maandbezoldigingen van 2010 met deze hogere aftrek voor beroepskosten moeten rekening houden. Maar dat is niet zo. In plaats daarvan wordt het voordeel – de lagere belasting via de hogere aftrek voor beroepskosten – in één keer gegeven via een vermindering van de bedrijfsvoorheffing op het loon van de maand mei 2010.

De vermindering van de bedrijfsvoorheffing is dus slechts eenmalig. Ze geldt alleen voor de lonen van mei 2010. De vermindering mag alleen worden afgetrokken van de bedrijfsvoorheffing op een loon. En dus niet bijvoorbeeld van de bedrijfsvoorheffing op een brugpensioen.

Meer over de federale jobkorting lees je op www.lbc-nvk.be.

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

13

ACTIEVOEREN

Delta lloyd life tracht stakingsrecht uit te hollen tegenzet LBC-NVK werpt vruchten af DENIS BOUWEN

Bij de verzekeraar delta Lloyd Life stapte de LBC-NVK onlangs naar de rechter om het recht op actievoeren te verdedigen. “Via een eenzijdig verzoekschrift wilde de werkgever de werknemers beperken in hun recht om te staken,” vertelt LBC-NVK-secretaris michaël Vandenbroucke. “Zoiets konden wij niet zomaar laten gebeuren.”

voltallige personeel.In die cao engageert de werkgever zich om geen collectief ontslag door te voeren. Bij een individueel ontslag moet het bedrijf een uitgebreide procedure volgen. Nog geen maand na het akkoord deed zich toch al een eerste conflict voor.”

“In mei vinden verkiezingen plaats om een nieuwe, gemeenschappelijke vakbondsafvaardiging voor Delta Lloyd Life samen te stellen. Kort nadat de kandidatenlijsten waren ingediend, zette de verzekeraar een kandidaat van BBTK aan de deur. Op staande voet, zonder de afgesproken procedure te volgen.”

Delta Lloyd Life ontstond in 2001 door de fusie van drie Belgische levensverzekeraars, Geen illegale actie CGU Life, OHRA Leven en Norwich Union.

Zeven jaar later verdubbelde de onderne- De handelwijze van Delta Lloyd Life bleef ming haar omvang door Swiss Life Belgium niet zonder reactie. Op 12 maart stond een in te lijven. Delta Lloyd Life maakt deel stakingspiket aan de deuren van het bedrijf. uit van de Nederlandse Delta Lloyd Groep, “Het personeel mocht niet binnen. Daarom waartoe onder andere ook Delta Lloyd Bank behoort.

“De integratie van Swiss Life in Delta Lloyd Life bracht voor de vakbonden heel wat werk met zich mee,” zegt Vandenbroucke.

“Het blijkt bijvoorbeeld erg moeilijk om de diverse personeelsstatuten te harmoniseren. Er is een nieuwe baas, een Nederlander, voor wie commerciële overwegingen duidelijk primeren op het sociale aspect. De Delta Lloyd Groep is sinds kort beursgenoteerd, iets wat zeker meespeelt.”

Begin dit jaar speelden de bonden het wel klaar om de cao werkzekerheid van het vroegere Delta Lloyd Life te verlengen en te veralgemenen tot het

mochten de werknemers na enkele uren terug naar huis gaan. Per e-mail kregen ze te horen dat de werkgever de ‘illegale actie’ betreurde en gerechtelijke stappen zou ondernemen.”

Delta Lloyd Life voegde de daad bij het woord en trok met een eenzijdig verzoekschrift naar de rechter. Die rechter gaf de werkgever gelijk en verbood de werknemers om twee maanden lang nog enige actie tegen Delta Lloyd Life te voeren. Als ze toch actie zouden voeren, riskeerden ze dwangsommen.

“Aanvankelijk weigerde de directie ons de inhoud van haar eenzijdig verzoekschrift te tonen”, legt Vandenbroucke uit. “Daarom stapte de LBC-NVK zelf naar de arbeidsrechtbank. We wilden het eenzijdig verzoekschrift kunnen inkijken en op basis van de inhoud beslissen of derdenverzet aantekenen al dan niet opportuun was.”

De LBC-NVK haalde haar slag thuis. Delta Lloyd Life moest zijn eenzijdig verzoekschrift openbaar maken en een rechtsplegingsvergoeding ophoesten.

“Het klopt dat de sectorprocedure niet werd nageleefd bij de actie van 12 maart”, erkent Michaël Vandenbroucke. “Maar een wilde staking is nog geen illegale staking. Soms moet je door de omstandigheden meteen actie voeren. De reactie van Delta Lloyd Life is dan ook onaanvaardbaar. Hun manier van werken is een gevaarlijk precedent, niet alleen in de sector, maar ook daarbuiten. We zullen zeker overwegen om derdenverzet aan te tekenen tegen de inhoud van het eenzijdig verzoekschrift. Al is het maar uit principiële overwegingen. Over het stakingsrecht kan er geen juridische betwisting zijn.”

niël

a to: d © fo rys

14 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

© foto: daniël rys

RUBRIEKSNAAM

Rechtspraak rond AB InBev bevestigt recht op actievoeren Advocaat Jan Buelens ziet positieve kentering DENIS BOUWEN

de recente rechtspraak rond de acties bij bierbrouwer AB InBev leidt mogelijk tot een kentering in het gebruik van ‘eenzijdige verzoekschriften’ bij collectieve conflicten. dat zegt Jan Buelens, advocaat bij het Progress Lawyers Network. Voor het eerst veegden de rechters in de meeste gevallen het eenzijdige verzoekschrift van de werkgever van tafel. Buelens verklaart de kentering door de ‘procedures derdenverzet’ die eerder werden ingeleid in een conflict bij de distributeur Carrefour.

In de zaak-AB InBev concludeerden de rechtbanken van eerste aanleg in Leuven en Luik en het hof van beroep in Luik dat het stakingsrecht alleen kan worden beperkt als er sprake is van geweld tegen personen of goederen. Alleen het hof van beroep in Brussel liet een dissonante noot horen.

Bij AB InBev voerden de vakbonden actie tegen het snode plan van de brouwer die, ondanks hoge winsten, honderden jobs wilde schrappen in België. De bonden organiseerden op diverse plaatsen blokkades.

Hun acties kregen veel steun van de publieke opinie. Uiteindelijk moest AB InBev het plan inslikken en nieuwe onderhandelingen aanvaarden.

Tijdens de blokkades gebruikte de brouwer eenzijdige verzoekschriften in de hoop zo de acties te dwarsbomen. Gelukkig deden de rechters een aantal uitspraken die de

vakbonden en de werknemers in de kaart speelden.

Leuvense rechter

Zo oordeelde de rechtbank van eerste aanleg in Leuven op 11 januari 2010 dat de werkgever het ‘recht op arbeid’ van eventueel werkwillige personeelsleden niet mocht inroepen.

Het gaat immers niet om het ‘eigen belang’ van de werkgever, klonk het.

Nog steeds volgens de Leuvense rechter is er sprake van een normale uitoefening van het stakingsrecht wanneer de aanvoer van grondstoffen en de levering van afgewerkte producten geblokkeerd worden. Er was geen bewijs dat de actievoerders geweld hadden gebruikt. Voor de rechter was het ‘vanzelfsprekend en onvermijdelijk’ dat acties op korte termijn schade toebrengen aan de onderneming.

De Leuvense rechter voelde zich niet geroepen om ‘de opportuniteit van de staking’ bij AB InBev te beoordelen. Hij wilde zich niet mengen in een sociaal geschil ‘dat essentieel via overleg moet worden opgelost’.

Ook de rechtbank van eerste aanleg in Luik kwam tot een uitspraak die de actievoerders goed uitkwam. Daar zei de rechter op 11 januari dat hij alleen kon ingrijpen wanneer actievoerders ‘de sociaal aanvaardbare grenzen van de uitoefening van het stakingsrecht overschrijden’. Bijvoorbeeld wanneer er geweld tegen mensen of bezittingen gebruikt wordt. Ook in Luik constateerde de rechter dat er geen geweld had plaatsgevonden en dat werkwilligen toegang hadden tot de betrokken vestiging.

Drukkingsmiddel

Het Luikse hof van beroep bevestigde op 14 januari de beslissing van de rechter in eerste aanleg. Daar verklaarde de rechter dat het stakingsrecht het enige economische drukkingsmiddel was dat resulteerde in de huidige arbeidswetgeving en de erkenning van de menselijke waardigheid. “Werknemers moeten druk kunnen uitoefenen om iets te krijgen wat een werkgever niet spontaan geeft”, luidde het. Terecht wees de rechter erop dat multinationals alleen beslissen in functie van economische en financiële overwegingen.

Als werknemers zich verzetten tegen een collectief ontslag, willen ze de werkgelegenheid beschermen. En dat is een ‘nationaal doel’, vond de beroepsrechter. Het hof van beroep zette het stakingsrecht op hetzelfde niveau als andere rechten. Impliciet wees de rechter er ook op dat bier (kunnen) drinken geen ‘vitaal belang van de natie’ is.

Bij het hof van beroep in Brussel haalde AB InBev wel zijn slag thuis. Daar vond de rechter op 12 januari het eenzijdige verzoekschrift van de directie wel ontvankelijk en gegrond. Volgens de Brusselse rechter kon de brouwer zelfs de politie inschakelen om de actie te breken. Die uitspraak schoot dan weer in het verkeerde keelgat bij Leuven en zijn bekende burgemeester, Louis Tobback.

Op 19 januari tekende Leuven derdenverzet aan. De stad voelde er niets voor om haar politieagenten in te zetten tegen de stakers bij AB InBev.

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

15

arbeids-gericht marc weyns

Sms-bericht als bewijs

Anciënniteit

Ontslag wegens ziekte

Een werknemer wordt ontslagen wegens een dringende reden. De werkgever levert het bewijs van de feiten mee aan de hand van een opgenomen sms-bericht. De werknemer vindt dat zijn privacy zo geschonden is en eist dat sms-berichten geweerd worden.

In een arrest van 13 november 2009 erkent het arbeidshof van Brussel dat de privacy van een werknemer een grondrecht is. Maar bij de beoordeling van maatregelen die een werkgever treft in een arbeidsrelatie, moet rekening worden gehouden met het doel dat hij voor ogen heeft en met de verhouding tussen doel en middel. In dit geval vond de rechter dat de werkgever niet te ver was gegaan.

Toch moest de werkgever een opzegvergoeding betalen. De feiten volstonden niet om een ontslag wegens dringende reden te verantwoorden.

De opzegtermijn hangt mee af van de anciënniteit die de werknemer in de onderneming opbouwde. De anciënniteit is de periode dat de werknemer onafgebroken in dienst is van dezelfde werkgever. Bij onderbrekingen in die tewerkstelling wordt de teller van de anciënniteit telkens weer op nul gezet wanneer de werknemer opnieuw in dienst komt bij dezelfde werkgever.

Als de partijen voor de berekening van het loon de vroegere anciënniteit wél in aanmerking nemen, betekent dat niet dat die ook meetelt voor de opzegtermijn. Dat maakte het arbeidshof van Brussel duidelijk in een arrest van 25 november 2008.

Hetzelfde arbeidshof besliste op 26 juni 2009 dat een periode van slechts één dag tussen twee contracten, die bovendien een feestdag was waarop in het bedrijf niet werd gewerkt, de anciënniteit niet onderbreekt.

Als een werknemer langer dan zes maanden ziek is, mag de werkgever de arbeidsovereenkomst verbreken. Hij moet dan wel een ontslagvergoeding betalen.

Het arbeidshof in Brussel moest een geschil oplossen over de verbreking van de arbeidsovereenkomst op een moment waarop de werknemer nog lang geen zes maanden ziek was. De werknemer was een arbeider. Hij vond zijn ontslag willekeurig en eiste een schadevergoeding.

De rechter oordeelde dat het ontslag gerechtvaardigd kan zijn als het bijvoorbeeld gaat om een situatie waarin de werknemer herhaaldelijk voor korte periodes afwezig was, op zo’n manier dat de interne organisatie van het bedrijf wordt verstoord en de werkgever zich niet kan organiseren om in een regelmatige vervanging te voorzien.

In dit geval was daarvan geen sprake. Het arrest van 2 november 2009 veroordeelde de werkgever tot de betaling van een vergoeding wegens willekeurig ontslag.

Ontslag per sms In de kranten verscheen enige tijd terug een berichtje over iemand die was ontslagen per sms. Kan zoiets wel?

Wie de arbeidsovereenkomst wil stopzetten, moet een opzegtermijn naleven. Het contract opzeggen moet per brief gebeuren. Als de werkgever opzegt, moet hij een aangetekende brief sturen of werken met een deurwaardersexploot.

Hoewel het eigenlijk een fout is, verbiedt de wet niet om een arbeidscontract zonder meer te verbreken. Als dat gebeurt,

16 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

moet wel een ontslagvergoeding betaald worden. Een verbreking kan op alle mogelijke manieren worden meegedeeld aan de andere partij. Dus ook per sms. Toch is het opletten geblazen. Wie beweert dat het contract per sms verbroken werd, moet dat bij een betwisting kunnen bewijzen.

Je kan je afvragen of een ontslag per sms niet botst met de wettelijke verplichting tot achting en eerbied die de werkgever en de werknemer tegenover elkaar hebben. Maar zelfs wanneer die regel overtreden wordt, blijft het ontslag geldig.

Brugpensioen na tijdkrediet In de laatste fase van zijn loopbaan wil een werknemer wat minder werken in het kader van tijdkrediet. Zijn werkgever zegt hem nadien op met het oog op het brugpensioen. Even later volgt voor de werknemer een kater: de werkgever berekent de vergoeding voor het brugpensioen niet op het voltijdse loon, maar alleen op het loon voor de deeltijdse tewerkstelling.

De werknemer in kwestie trekt naar de rechter, maar het arbeidshof in Luik stelt hem op 22 april 2009 in het ongelijk. De rechter volgt een simpele redenering. De werkgever en de werknemer kunnen afspreken op basis van welk maandloon de aanvullende vergoeding bij het brugpensioen wordt berekend.

Doen ze dat niet, dan gebeurt de berekening op basis van het loon voor de laatste maand waarin de werknemer effectief aan het werk was. Ook al is dat een deeltijdse prestatie in het kader van tijdkrediet.

DOSSIER

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

17

© foto: daniël rys

VAKANTIE

dossier vakantie

Spelregels vakantie recht op vier weken vakantie. Die vier weken • vaderschaps- en adoptieverlof; worden genomen in het deeltijdse arbeids- • militaire verplichtingen in vredestijd voor De zomermaanden komen er weer niet-Belgen die onderdaan zijn van een regime waarin de bediende tewerkgesteld EU-lidstaat; wordt. Op zich is dat niet zo’n probleem als aan. In het vooruitzicht van de de bediende in het vakantiejaar in dezelfde • vervullen van een openbaar mandaat, de jaarlijkse vakantie besteedt Ons functie van rechter of raadsheer in sociale arbeidsregeling werkte als in het vakantieRecht naar goede gewoonte aanzaken of burgerplichten zonder behoud dienstjaar.

Maar het wordt ingewikkelder als dacht aan de duur van de vakanvan loon; de bediende van arbeidsregime verandert. tie en aan het vakantiegeld.

Een oplossing kan zijn om de vakantieduur • kort verzuim, syndicaal verlof, educatief verlof; erkende staking of lock-out. niet in dagen maar in uren uit te drukken.

Een handige formule hiervoor is: het aantal Andere gebeurtenissen worden dan weer Duur gewerkte uren in het vakantiedienstjaar ver- niet gelijkgesteld. Dit is bijvoorbeeld zo voor periodes van loopbaanonderbreking of –vermenigvuldigen met 4/52.

Het aantal vakantiedagen dat een bediende mindering, verlof om dwingende redenen, in het jaar 2010 mag nemen, is recht evenverlof zonder wedde of tijdelijke werkloosredig met de prestaties die hij leverde in Met arbeid heid wegens overmacht.

2009. Het jaar 2009 is dan ook het ‘vakan- gelijkgestelde dagen tiedienstjaar’ voor het vakantiejaar 2010. Per maand tewerkstelling (of daarmee gelijkge- Een aantal gebeurtenissen die de arbeids- Regels stelde periode) in het vakantiedienstjaar overeenkomst schorsen, wordt met arbeid 2009 krijgt een bediende 2 dagen vakantie gelijkgesteld. Dit is bijvoorbeeld het geval De wetgeving over de jaarlijkse vakantie blijft erg op de vlakte over het tijdstip in 2010. Deze vakantieduur is uitgedrukt in bij: de zesdagenweek. Wie in de vijfdagenweek • arbeidsongeschiktheid wegens arbeidson- waarop de vakantie genomen moet worden. geval of beroepsziekte die aanleiding gaf Een en ander wordt dus overgelaten aan werkt, moet het resultaat van deze bereketot een schadeloosstelling (bij volledige overleg tussen werkgever en werknemer. ning nog vermenigvuldigen met 5/6, en het arbeidsongeschiktheid geen beperking In de wet staat wel een cascadesysteem van resultaat mag volledig naar boven afgerond in duur, bij gedeeltelijke ongeschiktheid procedures die gevolgd moeten worden bij worden. die volgt op een volledige ongeschikt- het vaststellen van de vakantiedatum en de Wie in 2009 dus 12 maanden presteerde, heid: beperking van de gelijkstelling tot eventuele spreiding van de vakantiedagen. heeft in 2010 recht op 24 vakantiedagen Zo kan in het paritair comité (uiterlijk op 12 maanden); (of 4 weken) of in de vijfdagenweek: 24 x 5/6 = 20. Wie slechts 5 maanden presteerde, • arbeidsongeschiktheid wegens gewone 31 december van het vakantiedienstjaar) of ziekte of gewoon ongeval (maximum 12 in de ondernemingsraad (of de vakbondsheeft recht op 10 dagen vakantie, of in de afvaardiging) een akkoord gesloten worden maanden gelijkstelling); vijfdagenweek: 10 x 5/6 = 8,33 of afgerond • moederschapsrust wegens bevalling en om in de onderneming collectief vakantie 9 dagen. de preventieve werkverwijdering van de te nemen.

Wanneer een deeltijdse bediende vakantie Als er geen collectieve vakantie is, moeten arbeidsplaats; neemt, heeft hij net als zijn voltijdse collega’s werkgever en werknemer een individueel akkoord sluiten over de vakantiedatum. Als er geen overeenkomst kan worden bereikt, zijn de arbeidsrechtbanken (eventueel zelfs in kortgeding) bevoegd om dit geschil te beslechten.

Los van de procedure om de vakantiedatum te bepalen moet een aantal regels toegepast worden: • vakantie moet toegekend worden binnen de 12 maanden ná het einde van het vakantiedienstjaar; • aan gezinshoofden (de wet bedoelt hier werknemers met schoolgaande kinderen) wordt de vakantie bij voorkeur toegekend tijdens schoolvakanties; • minstens 1 week vakantie wordt ononderbroken genomen; • tenzij de werknemer het anders vraagt, moet vakantie worden toegekend: - 3 opeenvolgende weken voor –18-jarigen; - 2 opeenvolgende weken voor de andere werknemers; Ivo Verreyt

18 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

- bij voorkeur tussen 1 mei en 31 oktober; - voor de vakantiedagen buiten de hiervoor geciteerde periode van 2 of 3 weken, kan de vakantie op zo’n wijze toegekend worden dat de globale aan de productie bestede tijd maximaal gevrijwaard wordt. Dit betekent dat deze vakantiedagen, zo mogelijk, genomen moeten worden in periodes van afnemende activiteit of bij gewestelijke, plaatselijke of andere feestdagen; - de vakantie mag niet met halve dagen worden genomen, behalve als de vakantie op een gewone halve dag van activiteit genomen wordt of als het gaat om de laatste 3 dagen van de vierde week (de werkgever mag zich hiertegen verzetten).

De vakantiewetgeving zegt voor de rest niets over de totstandkoming van individuele akkoorden. Bij een onoplosbare betwisting kan de arbeidsrechter (eventueel in kortgeding) uitspraak doen.

Vakantiegeld voor bedienden

Voor elke dag dat een bediende vakantie neemt, krijgt hij van zijn werkgever twee keer loon. Men noemt dit het enkelvoudig en het dubbel vakantiegeld.

Het enkelvoudig vakantiegeld bestaat uit het normale loon dat op het normale tijdstip uitbetaald wordt als de bediende één of meer vakantiedagen neemt.

Het dubbel vakantiegeld wordt eenmalig betaald, in beginsel tijdens de maand waarin de hoofdvakantie genomen wordt. Dit dubbele vakantiegeld wordt berekend op basis van 92 procent van het lopende maandloon het vakantiedienstjaar gewerkt heeft krijgt op het moment dat de hoofdvakantie geno- hij dan één twaalfde van 92 procent van het men wordt. Per maand dat de bediende in lopende maandloon. Het vakantiedienstjaar is het kalenderjaar dat het vakantiejaar (het jaar waarin men de vakantie neemt) voorafgaat.

Bedrijfsvoorheffing in 2010 Het ‘lopende maandloon’ omvat al het loon verschuldigd op vakantiegeld van de maand (waarin de vakantie genomen wordt) dat onderworpen is aan RSZJaarbedrag van de normale % bedrijfsinhoudingen. Voor bedienden met een vast brutobezoldigingen in euro voorheffing maandloon is het duidelijk wat hierontot 6.460,00 0 der moet worden verstaan. Wanneer een van 6.460,01 tot 8.015,00 19,17 bediende helemaal of deels met een variabel van 8.015,01 tot 9.970,00 21,20 loon betaald wordt, ligt dit wat moeilijker. van 9.970,01 tot 11.830,00 26,25 Bedienden wier loon geheel veranderlijk is, van 11.830,01 tot 13.765,00 31,30 hebben per vakantiedag recht op enkelvouvan 13.765,01 tot 15.725,00 34,33 dig vakantiegeld dat als een dagelijks gemidvan 15.725,01 tot 19.570,00 36,34 delde berekend wordt. Hiervoor worden van 19.570,01 tot 21.505,00 39,37 de variabele lonen van de twaalf maanden van 21.505,01 tot 29.300,00 42,39 voorafgaande aan de maand waarin vakantie van 29.300,01 tot 39.035,00 47,44 genomen wordt, opgeteld en gedeeld door boven 39.035,00 53,50 25 keer het aantal gewerkte maanden in het

© foto: daniël rys

Vakantiegeld voor bedienden wanneer zij bij hun werkgever vakantie nemen

vakantiedienstjaar. Voor bedienden die in de vijfdagenweek werken, moet het zo verkregen daggemiddelde met 20 procent verhoogd worden.

Het dubbele vakantiegeld moet worden berekend op het maandgemiddelde van de twaalf maanden die vooraf gaan aan de maand waarin het dubbel vakantiegeld betaald wordt.

Voor bedienden wier loon deels vast en deels variabel is, moet je een combinatie maken van de twee berekeningswijzen (zie verder bij de voorbeelden). Voor het veranderlijke deel moet dit zoals gezegd gebeuren op basis van een dag- of maandgemiddelde, en voor het vaste deel zoals hierboven uiteengezet.

Het vakantiegeld dat de bediende krijgt, is uiteraard onderworpen aan bijdragen voor de sociale zekerheid en aan de bedrijfsvoorheffing.

Bij deze inhoudingen hoort nog een woordje uitleg.

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

19

DOSSIER VAKANTIE Het enkelvoudig vakantiegeld, eigenlijk de doorbetaling van het normale loon, is aan dezelfde inhoudingen (RSZ-bijdragen en bedrijfsvoorheffing) onderworpen als het gewone maandloon.

Bij het dubbel vakantiegeld zit het wat ingewikkelder in elkaar. De RSZ-bijdrage wordt niet op het volledige dubbele vakantiegeld ingehouden (92 procent van het maandloon), maar slechts op 85 procent van het maandloon. De bedrijfsvoorheffing wordt geheven volgens een speciaal tarief voor uitzonderlijke vergoedingen dat onder meer afhangt van het jaarbedrag van de belastbare normale brutobezoldigingen. Deze brutobezoldiging moet worden berekend door het brutomaandloon te verminderen met de werknemersbijdrage voor de RSZ (13,07 procent) en het resultaat te vermenigvuldigen met 12. In de tabel op p. 19 vind je de percentages die dit jaar als bedrijfsvoorheffing worden ingehouden op het belastbare vakantiegeld. Deze tabel is overigens dezelfde als die voor het jaar 2009. Voor meer details (onder meer over de vrijstelling wegens kinderlast) kan je kijken in de LBC-NVK-Belastinggids onder het trefwoord ‘bedrijfsvoorheffing (uitzonderlijke vergoedingen)’.

Vertrekvakantiegeld

© foto: daniël rys

Wanneer de arbeidsovereenkomst van de bediende eindigt, moet de werkgever het vakantiegeld voor alle nog niet opgenomen vakantiedagen voor zowel het lopende als het daaropvolgende vakantiejaar vervroegd betalen. Dat is het ‘vertrekvakantiegeld’. Het vertrekvakantiegeld slaat dus meestal op twee vakantiejaren.

Het vertrekvakantiegeld wordt berekend als 15,34 procent van de loonmassa verdiend in

20 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

het vakantiedienstjaar (het kalenderjaar dat voorafgaat aan het jaar waarin de vakantie genomen wordt). De loonmassa bestaat uit alle vormen van bezoldiging die onderworpen zijn aan socialezekerheidsbijdragen (dus ook de eindejaarspremie of dertiende maand).

Vertrekvakantiegeld zal in de volgende vier gevallen uitbetaald worden: • de arbeidsovereenkomst van de bediende neemt een einde; • de bediende wordt onder de wapens geroepen; • de bediende begint met een volledig tijdkrediet of een volledige loopbaanvermindering wegens een thematisch verlof (ouderschapsverlof, palliatief verlof of verzorgingsverlof); • de bediende sluit een nieuwe arbeidsovereenkomst met zijn werkgever waardoor het gemiddeld aantal te presteren uren per week vermindert. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval wanneer de bediende zijn arbeidsduur vermindert in het kader van cao 77bis of de thematische verloven.

Wanneer een nieuwe arbeidsovereenkomst met een vermindering van arbeidsduur gesloten wordt, gebeurt de betaling van het vertrekvakantiegeld samen met de uitbetaling van het loon van december van het jaar waarin deze vermindering is gebeurd.

De berekening van het vertrekvakantiegeld gebeurt in grote lijnen op dezelfde manier als die van het vertrekvakantiegeld van de bediende die de onderneming verlaat. Maar met dit verschil dat bij deze berekening (in tegenstelling tot het normale vertrekvakantiegeld) geen rekening moet worden gehouden met de vaste eindejaarspremie of de dertiende maand.

Verrekening bij nieuwe werkgever Wanneer de bediende bij zijn nieuwe werkgever in dienst treedt, moet hij het vakantieattest overhandigen dat hij van zijn vorige werkgever(s) gekregen heeft. De werkgever moet alleen een vakantieattest geven als de arbeidsovereenkomst van een bediende eindigt. Het moet niet afgeleverd worden wanneer het arbeidsregime van de bediende vermindert.

Wanneer de werknemer zijn vakantie neemt, zal de nieuwe werkgever het al betaalde vakantiegeld bij uitdiensttreding (op basis van de overhandigde vakantieattesten) in mindering brengen. Deze aftrek is wel maximaal beperkt tot het vakantiegeld dat de nieuwe werkgever had moeten betalen in de veronderstelling dat de bediende bij hem in dienst was geweest in het vakantiedienstjaar. De berekening van de maximale aftrek gebeurt als volgt: men vermenigvuldigt het maandloon van de vakantiemaand met 12, en berekent daarop 15,34 procent.

Men houdt dus geen rekening met een dertiende maand of eindejaarspremie.

Voor de bedrijfsvoorheffing op het vertrekvakantiegeld geldt dezelfde regeling als voor het dubbel vakantiegeld voor bedienden die nog in dienst zijn van hun werkgever. De bedrijfsvoorheffing wordt met andere woorden geheven volgens het speciaal tarief voor uitzonderlijke vergoedingen in de hierboven vermelde tabel ‘Bedrijfsvoorheffing verschuldigd op vakantiegeld in 2010’.

Het is wat ingewikkelder voor de RSZinhoudingen.

Het vertrekvakantiegeld bedraagt in beginsel 15,34 procent van de jaarloonmassa. Vanaf 1 januari 2007 werd het vertrekvakantiegeld ten behoeve van de RSZ opgesplitst in twee gelijke delen van 7,67 procent.

Het enkelvoudig vertrekvakantiegeld (7,67 procent) is onderworpen aan RSZ-bijdragen, zowel de bijdragen voor werkgevers als die voor werknemers.

Op het dubbel vertrekvakantiegeld wordt in principe geen RSZ-inhouding gedaan, maar wél een bijzondere werknemersinhouding van 13,07 procent. Maar niet het volledige dubbele vakantiegeld is aan deze inhouding onderworpen: enkel 6,8 procent van de jaarloonmassa is onderworpen. Dat betekent dus dat men in functie van de RSZ-inhoudingen het vertrekvakantiegeld van 15,34 procent in drie verschillende delen kan opsplitsen: • , procent enkelvoudig vertrekvakantiegeld dat onderworpen wordt aan werkgevers- en werknemersbijdragen; • , procent dubbel vertrekvakantiegeld dat enkel onderworpen is aan een bijzondere werknemersbijdrage van 13,07 procent; • , procent dubbel vertrekvakantiegeld dat niet onderworpen is aan bijdragen.

over de grenzen FERRE WYCKMANS

Bankentaks?

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) weet ons zelden te bekoren. Maar nu doet de instelling toch een verheugend voorstel.

Het IMF stelt namelijk aan de G20 (de twintig rijkste landen) voor om een ‘Financial Activities Tax’ (FAT = vettaks) op te leggen en zo een deel van de winsten van de banken af te romen om nieuwe problemen op te lossen. Zonder dat nationale staten gemeenschapsgeld moeten gebruiken om banken te redden.

Een interessant voorstel dus. Al mag zo’n taks natuurlijk niet worden afgewenteld op de werknemers van financiële instellingen.

Het is geen geheim dat topmanagers uit de sector weer aardig wat bonussen opstrijken.

En dat de bankiers hun personeel weer op pad sturen met erg bedenkelijke financiële en beleggingsproducten.

Lees meer op: www.uniglobalunion.org.

Huispersoneel op agenda IAO

Vakbond niet welkom bij UPS Turkije

De Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) houdt in juni haar jaarlijkse bijeenkomst.

De rechten van huispersoneel zullen daar zeker op de agenda prijken. Het ACV en de Internationale Vakbondsvereniging (IVV) lobbyden het jongste jaar intensief om de verdoken maar schrijnende problemen van deze groep werknemers op de officiële agenda te krijgen. De activiteiten van zuster Jeanne Devos, met haar bond voor huispersoneel in India, waren een belangrijke stimulans. De LBC-NVK steunt deze bond in India trouwens via Wereldsolidariteit.

Maar de problemen van huispersoneel beperken zich niet tot India of Azië. Ook in Europa zijn er erg geregeld stuitende verhalen over huispersoneel dat letterlijk als huisslaven wordt behandeld. In België kwamen al enkele keren onaanvaardbare toestanden in diplomatenkringen aan het licht.

Turkije en vakbondsrechten, het blijft vaak een moeilijke combinatie. Dat merk je ook bij het koerierbedrijf UPS in Turkije. De directie daar kwam aan de weet dat 33 werknemers zich hadden aangesloten bij de vakbond TÜMTIS. Als gevolg hiervan werden ze aan de deur gezet.

Internationale briefschrijfacties en andere initiatieven leverden een eerste succes op.

UPS Turkije nam 24 werknemers opnieuw in dienst. Nog negen te gaan. De LBC-NVK schreef naar de UPS-directie om de weinig fraaie praktijken aan te klagen. In onze protestbrief drongen we erop aan om ook de overige negen ontslagen werknemers opnieuw in dienst te nemen.

DHL in Panama

© foto: belga

Ook DHL (zeg maar Deutsche Post) heeft geen onbezoedeld blazoen. We kunnen er in België van meespreken. Ook de collega’s van de Panamese vakbond SIELAS weten uit ervaring dat het koerierbedrijf niet zo dol is op de bonden. Maar nu is er misschien toch een lichtpuntje. De vakbond kreeg van DHL te horen dat de onderneming alle conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) wil respecteren. Dus ook het recht op vereniging van de Panamese werknemers en hun recht om cao-onderhandelingen te voeren. “Onze werknemers hoeven geen schrik te hebben”, aldus de mededeling van DHL. Een intentieverklaring die toch een opsteker is voor SIELAS.

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

21

DOSSIER ARBEIDSMARKT

Oudere werkzoekenden vinden veel moeilijker een andere job dan hun jongere tegenhangers. maar ook voor jongeren is het zeker geen pretje om werk te zoeken in het huidige crisisklimaat. de crisis ondergraaft de tewerkstellingskansen van oud én jong. Uiteraard is de LBCNVK voorstander van maatregelen die de tewerkstelling aanzwengelen. Op voorwaarde dat zulke maatregelen doordacht zijn en de spanningen tussen de generaties niet vergroten.

Tewerkstellingsmaatregelen zijn niet alleen verhaal van jong of oud Verdeeldheid zaaien onder generaties is uit den boze

Het Generatiepact bestond uit 66 voorstellen die door de regeringVerhofstadt II in oktober 2005 aan het Parlement waren voorgelegd om meer mensen aan het werk te krijgen. de tekst ging over jongeren én ouderen. Vandaar het woord ‘generatie’. met name bij de syndicale goegemeente staat dit werkstuk bekend als een reeks maatregelen die vooral moesten dienen om het brugpensioen te bemoeilijken. Van de tien tewerkstellingsmaatregelen voor jongeren kunnen alleen deskundigen er zo uit het hoofd nog vijf aanhalen.

De financiële en economische crisis ondermijnde de tewerkstellingskansen van jongeren én ouderen. Het blijft zwoegen om de uitstoot van werknemers in het algemeen en ouderen in het bijzonder tegen te gaan.

Dat blijkt pijnlijk duidelijk uit de gigantische stijging van de werkloosheid en van de tijdelijke werkloosheid onder arbeiders. Hoeft het gezegd dat de entree van jongeren of de rentree van ouderen in het arbeidsproces alleen nog laagterecords laten noteren?

Wie nu nog komt aandraven met voorstellen voor een vervolg op het Generatiepact, wil eigenlijk geen pact tussen generaties. Zoiets zaait alleen maar verdeeldheid tussen oud en jong. Ouderen zouden de volgende generatie met enorme lasten bezwaren door vroegtijdig te vertrekken. En als jongeren niet snel genoeg aan de slag gaan, brengen ze de sociale voorzieningen voor ouderen op het vlak van pensioenen en zorg in het gevaar.

In deze context gedijen voorstellen over nietgelijkgestelde periodes van werkloosheid of brugpensioen voor de pensioenberekening goed. Alsof het onkruid is. Tal van voorstellen en commentaren zijn alleen een voedingsbodem voor spanningen tussen generaties. Niet dat iedere speler in het debat daar op uit is, maar toch. Het hoeft geen betoog dat geen mens hiermee gediend is.

22 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

Op een arbeidsmarkt die sterker krimpt dan groeit is het altijd zo dat iemand die werkt de plaats inneemt van een ander. In de ratrace om hun job te behouden komen werknemers tegenover elkaar te staan. Ook werklozen zijn verwikkeld in een onderlinge concurrentiestrijd. Dit is geen verhaal van jongeren versus ouderen. Maar een verhaal van werkenden tegenover werklozen, werkenden tegenover werkenden en werklozen tegenover werklozen.

Algemene aanpak

Maatregelen rond de arbeidsmarkt kan je op diverse manieren nemen. Algemene maatregelen zijn zelden efficiënt. Een algemene verlaging van de loonkosten, zoals ook ons land die toepast, komt ten goede aan alle werkgevers. Ook aan diegenen die geen extra’s nodig hebben. Algemene maatregelen resulteren dus dikwijls in subsidies voor bedrijfswinsten.

Doelgroepmaatregelen zijn dan weer specifiek. Die moeten de aanwerving van bijvoorbeeld jongeren of laaggeschoolden bevorderen. Of het behoud van jobs, vaak van ouderen, stimuleren. In België is er op dit vlak een inflatie van maatregelen. Elke nieuwe regering of minister van Werk lanceert weer nieuwe doelgroepmaatregelen.

Maar zelden worden maatregelen geëvalueerd. Het gebeurt nog minder vaak dat een maatregel wordt afgeschaft. Nochtans publiceert de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid elk jaar een rapport waarin staat dat deze of gene maatregel maar zoveel keer gebruikt werd.

60 jaar is er géén vervangingsplicht. Een uitzondering waarvan het bestaansrecht toch eens ernstig moet worden bekeken.

Bij systemen als loopbaanonderbreking en tijdkrediet gold ook lange tijd een vervangingsplicht. Maar die regel werd opgegeven, een gemiste kans. De vakbonden vragen om deze vervangingsplicht zeker opnieuw in te voeren voor tijdkrediet boven de 50 jaar.

In de regel is een tijdkrediet boven de 50 immers van onbepaalde duur en loopt het dus tot aan het (brug-) pensioen. Waarom zouden we in zo’n geval dan niet opnieuw de vervangingsplicht opleggen?

Brugpensioen

Heroriënterende tewerkstellingsmaatregelen kunnen wel resultaat opleveren. Zo werd in 1974 het brugpensioen ingevoerd als begeleidingsmaatregel voor oudere werknemers en als tewerkstellingsmaatregel voor jongeren. Formeel moeten werkgevers bruggepensioneerden nog altijd vervangen door jongeren. Maar die vervangingsplicht geldt in de praktijk, vooral bij herstructureringen, niet. Voor bruggepensioneerden boven de

© foto: daniël rys

FERRE W yCKMANS

DOSSIER ARBEIDSMARKT

Jongerenwerkloosheid.

Wie net als ondergetekende al een paar jaartjes op de teller heeft staan, weet dat de werkloosheid onder jongeren al sinds de prille jaren ’80 een pijnpunt is. Walter Grootaers bezong het thema, tussen de rakettenbetogingen door, al in ‘Geef me werk’. een jaar of tien later leek het thema enigszins uit beeld te verdwijnen. maar anno 2010 is het helemaal terug van nooit echt weg geweest.

© foto: daniël rys

JAN DECEUNyNCK

Ergste is voorbij voor jongeren op arbeidsmarkt Werkloosheid neemt sinds januari minder snel toe Het probleem verschoof wel enigszins. De werkloosheid onder jongeren steeg minder sterk dan die in andere leeftijdsgroepen.

Maar de positie van jongeren op de arbeidsmarkt is fragieler dan die van andere leeftijdscategorieën. Ons Recht stak zijn licht op bij Vic Van Kerrebroeck, die op de studiedienst van de LBC-NVK het thema op de voet volgt.

ONs ReCHt: Wat betekende de financiële en eco-

nomische crisis voor de jongerenwerkloosheid?

“De jongerenwerkloosheid staat een beetje los van de crisis.

Uiteraard had de crisis ook gevolgen voor de werkloosheid onder jongeren. Maar niet meer dan bij andere leeftijdsgroepen.

Jongeren worden misschien als eersten en het hardst door de crisis getroffen. Maar wanneer de economie heropleeft, vinden zij het snelst weer een job.”

“Onder de 25 jaar steeg de jongerenwerkloosheid vooral erg snel in de eerste maanden van 2009. Vooral in de industrie, met als trieste uitschieter de sector van kleding & textiel. Ook de dienstensectoren werden getroffen, in het bijzonder de telecom, de horeca en de groothandel. Vooral jonge mannelijke arbeiders in conjunctureel gevoelige sectoren werden zwaar getroffen.”

“De sterkste stijging van de werkloosheid is inmiddels achter de rug. Sinds januari 2010 neemt de werkloosheid onder jongeren nog wel toe, maar niet meer zo snel. In VIC VAN KeRReBROeCK:

maart 2010 lag het cijfer ‘nog maar’ 6,7 pro- sterk toenam is dan bij oudere leeftijdsgroepen. cent hoger dan in maart vorig jaar. En ook Maar jongeren belanden wel vaker in precaire het aantal vacatures gaat sinds kort weer in arbeidscontracten zoals tijdelijke of deeltijdse stijgende lijn. Voor de arbeidsmarkt is het jobs.

VIC VAN KeRReBROeCK: “Dat is niet nieuw. ergste blijkbaar achter de rug.”

Het was altijd al zo dat jongeren op de arbeidsmarkt aan de bak komen via zulke Opleidingsniveau jobs. Wanneer schoolverlaters hun entree ONs ReCHt: Speelt het opleidingsniveau maken op de arbeidsmarkt, hebben ze het een rol? niet altijd even makkelijk. Niet alle schoolVIC VAN KeRReBROeCK: “Ja, maar op een verlaters vinden meteen een job. Wanneer niet voor de hand liggende manier. Je zou dat wel lukt, komen ze vaker dan de gemiddenken dat de crisis vooral laaggeschoolden delde werknemer terecht in meer precaire zou treffen, maar dat is niet zo. Bedrijven jobs. Ze moeten, zonder ervaring, opbokdie traditioneel veel hooggeschoolden sen tegen mensen die al in een beter statuut tewerkstellen, wierven door de crisis maar zitten. En hebben dus niet de beste troeven zuinig aan. Uit een rapport van de VDAB in handen.” blijkt dat hooggeschoolden, en dus ook “Deze jongeren kunnen dikwijls pas een hooggeschoolde jongeren, hierdoor in een betere job veroveren als iemand anders eerste fase verhoudingsgewijs erger getrof- ‘plaats maakt’. Daar gaan vaak een paar jaar fen werden dan mensen met een lager oplei- overheen. Positief is wel dat uit onderzoek dingsniveau.” blijkt dat van alle ‘kansengroepen’ de jon“Dat neemt uiteraard niet weg dat er in abso- geren het meeste kans hebben om weer een lute aantallen veel meer laaggeschoolde jon- job te vinden. Ze hebben tot vijf keer zoveel geren werkloos zijn dan hooggeschoolden. kans als bijvoorbeeld 50-plussers. Behalve Bovendien kondigen werkgevers als banken, wanneer ze langer dan één jaar werkloos verzekeraars en IT-bedrijven al nieuwe aan- zijn. Dan dalen hun kansen plots heel sterk. wervingen aan. Dat verbetert de situatie Het is wel opletten geblazen. Als we niet voor de hooggeschoolden aanzienlijk.” uitkijken, dreigt een ‘verloren generatie’ te ontstaan van mensen die langdurig werkloos blijven.”

Precaire jobs De statistieken geven ook aan dat de werkloosheid bij jongeren recent minder

ONs ReCHt:

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

23

dossier arbeidsmarkt

Ook 50-plussers behouden graag hun werk Trajectbegeleiding en premies volstaan niet

Het aantal werkzoekende jongeren groeide vorig jaar sterker dan de groep vijftigplussers die op zoek was naar een job. Dat is voor een deel te verklaren door het feit dat sommige oudere werknemers met brugpensioen kunnen. Om dit ten volle te kunnen inschatten, is het nog wat vroeg. Want er moeten wettelijke opzegtermijnen worden gerespecteerd wanneer iemand met brugpensioen gaat.

© foto: daniël rys

Jan De Paepe

Oudere werkzoekenden die ontslagen worden, vinden alleszins veel moeilijker ander werk dan hun jongere tegenhangers. De overheid en de sociale partners spraken af Jongere en oudere werkzoekenden om ouderen te helpen via een specifieke tra<25j jectbegeleiding en een 50plus-premie. Maar dat is niet genoeg. Voor de LBC-NVK is het Sterke stijging door crisis duidelijk dat de vakbond zijn inbreng moet Cijfers schommelen met conjunctuur leveren om voor een kentering te zorgen.

Arbeidsmarkt als geheel

50+ Minder sterke stijging door crisis

(gebonden aan de crisis)

Cijfers zijn meer structureel (minder als gevolg van de crisis)

Vinden sneller opnieuw een nieuwe job

Vinden moeilijk een nieuwe job

Onderwijsniveau is belangrijk

Onderwijsniveau is minder belangrijk om

Het brugpensioen kwam er jaren geleden om, om ander werk te vinden ander werk te vinden via een vervangingsplicht, jongeren vlotter Langdurig (>1j) werkloos zijn is nefast Langdurig (>1j) werkloos zijn is nefast aan een baan te helpen. Zo hielp de formule om ander werk te vinden om ander werk te vinden dus om arbeid te herverdelen. Maar door de vele herstructureringen verschoof die rol de expertisecentrum Leeftijd & Werk. Daar boord te houden in tijden van crisis. Ze vervoorbije jaren wat naar de achtergrond.

Jongeren kunnen nochtans best een duwtje houdt ze zich bezig met visieontwikkeling, mijden dure ontslagregelingen en bescherin de rug gebruiken. Bij het begin van hun beleidsondersteuning en het verzamelen van men de aanwezige kennis. Een tekortkoming loopbaan hebben ze dikwijls geen andere leerrijke praktijken rond het vergrijzings- van die buffers is dat ze niet genoeg worden keus dan erg flexibele arbeidsvoorwaarden thema en de arbeidsmarkt. In haar recente gekoppeld aan opleidingen. te aanvaarden. Ze worden jobstudent of uit- werkstuk ‘Hoe sterk worden oudere werknezendkracht. Of moeten genoegen nemen mers getroffen door de crisis?’ bundelde de Samenspel met vervangingscontracten en herhaalde onderzoekster de werkloosheidscijfers voor Er is nood aan een samenspel van maatrecontracten van bepaalde duur. In veel geval- 50-plussers. len raken ze niet al te gauw aan een traditio- De Lathouwer zegt dat we na de crisis niet gelen. De overheid moet haar deel doen. En mogen hervallen in de oude kwaal die voor ook het socialezekerheids- en arbeidsrecht, neel arbeidscontract van onbepaalde duur.

Oudere werknemers worden tegenwoor- meer uitstroom dan instroom zorgt. Zo het personeelsbeleid en het sociaal overleg dig geacht langer te blijven werken om de krijg je namelijk een krappe en eenzijdige hebben hun rol te spelen. De loonkosten verkosten van de vergrijzing te helpen betalen. arbeidsmarkt die alleen focust op kostprijs minderen is één stuk van het verhaal. Maar Hun job doorgeven aan jongeren wordt zo en productiviteit. Door de tewerkstelling er is ook nood aan meer trajectbegeleiding moeilijker. De crisis vergroot bovendien de van oudere werknemers op peil te houden en vorming. druk op de arbeidsmarkt. Langer werken is kan je ‘de spanning’ bedwingen. Wegens Via het sociaal overleg moet de vakbond misschien een mooi principe. Maar als het het structurele karakter van de werkloos- erover waken dat er geen mensen worden werkaanbod vermindert, ligt een stijgende heid bij 50-plussers moet het beleid een lan- ontslagen om de personeelskosten te drukwerkloosheid in het verschiet. Het spook getermijnvisie creëren die de klemtoon legt ken. De klemtoon moet liggen op arbeidsvan de langdurige werkloosheid is terug van op welzijn en de ontwikkeling van compe- herverdeling dankzij de ‘crisismaatregelen’, tijdkrediet en loopbaanvermindering. En op tenties. weg geweest. Ook voor 50-plussers.

De onderzoekster pleit voor een andere vorming en de uitbouw van competenties. benadering van tijdelijke werkloosheid en Hou ze aan boord gedeeltelijke loopbaanonderbreking. Die buf- Meer over het onderzoek van Leeftijd en Lieve De Lathouwer werkt bij het fersystemen zijn belangrijk om mensen aan Werk op www.leeftijdenwerk.be.

24 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

© foto: daniël rys

IN DE MARGE WF

Niet meer schrikken

Werknemers uit zorg kunnen verpleegkundige worden tijdig inschrijven voor opleiding is de boodschap MARK SEllESlACH

de job van verpleegkundige is nog altijd een ‘knelpuntberoep’. Of beter gezegd, een ‘kansenberoep’. de vraag naar verpleegkundigen zal zeker nog stijgen. Vacatures blijven nu veel te lang open staan. Voor heel wat jobs dient zich ook een ‘aflossing van de wacht’ aan. Heel wat zorgverleners stevenen op een welverdiend pensioen af.

Dankzij het sociaal akkoord met de overheid hield de LBC-NVK een aantal jaar terug een veelbelovend opleidingsproject mee boven de doopvont.

Werknemers uit de zorg kregen zo de kans om het diploma van verpleegkundige te behalen. Mét behoud van loon. Voordien hadden zij door allerlei omstandigheden vaak niet de kans om verpleegkunde te studeren.

Nogal wat verzorgenden vinden het op zeker ogenblik een boeiende uitdaging om door te groeien tot verpleegkundige. Het opleidingsproject trekt dan ook veel gemotiveerde kandidaten aan.

En de slaagcijfers liggen erg hoog.

Het project is dus een groot succes. De voorbije jaren gingen op die manier zowat 1.500 extra verpleegkundigen aan de slag. Momenteel zijn honderden via dit project nog een opleiding aan het volgen.

Dit opleidingsproject is ook een tewerkstellingsproject. De werknemers die

studeren, moeten immers worden vervangen. Zo vinden heel wat nieuwe mensen een job in de zorg. De meeste van hen blijven ook in de sector. Elk jaar opnieuw verzet de LBC-NVK bergen om genoeg overheidsfinanciering voor het project te verzekeren. Ook in het schooljaar 2010-2011 zullen enkelen honderden nieuwe studenten aan een volledige opleiding kunnen beginnen.

Wie zich wil inschrijven voor de opleiding, moet minstens halftijds werken in een ‘federale gezondheidssector’ (ziekenhuizen, rusthuizen, rust- en verzorgingstehuizen, thuisverpleging, revalidatiecentra, wijkgezondheidscentra, bloedtransfusiecentra, beschut wonen). Met een contract van onbepaalde duur. De kandidaat moet minstens 23 jaar oud zijn op 31 augustus 2010. Hij of zij moet minstens drie jaar in de gezondheidssector werken.

Als kandidaat moet je ook slagen in een selectieproef en voldoen aan de onderwijsvoorwaarden. Inschrijven moet voor 21 mei 2010 gebeuren.

Het opleidingsproject maakt deel uit van het non-profitplan van de LBCNVK voor de komende onderhandelingen. Dit initiatief kan nog meer vruchten afwerpen als het lukt om het uit te breiden naar andere zorgfuncties.

Meer informatie vind je op http://non-profit.lbc-nvk.be, www.wittewoede.be of www.ifg-finss.org. Of loop even langs in het LBC-NVK-secretariaat in je buurt.

Verwondering in goede of slechte zin overvalt me nog met enige regelmaat. Maar schrikken doe ik al lang niet meer. Het vertrek van Dick Advocaat als trainer van de Rode Duivels was voor mij een nog minder grote verrassing dan zijn aantreden.

De voorzitter van de Belgische Voetbalbond, de immer lachende François De Keersmaecker, had ‘mijnheer Dick’ nu eenmaal bitter weinig te bieden. Zowel sportief als fi nancieel.

Ook de winst van de Kazak Vinoekorov in LuikBastenaken-Luik is minder verrassend dan de mogelijkheid dat binnenkort zijn naam uit de tabellen moet verdwijnen. De jongste ontwikkelingen in het BHVdossier waren eerder een bron van verwondering dan van schrik.

Schrikreacties reserveer je beter voor iets wat echt onvoorstelbaar en onvoorspelbaar is. Ik zal pas schrikken wanneer er opnieuw een minister van Financiën komt die fatsoenlijk zijn werk doet. Of wanneer iemand onomstootbaar kan aantonen dat Didier Reynders de mensen niet belazerde. Ik mag dan een makkelijk slachtoffer van ergernis zijn, de man verhief het opwekken van ergernis tot een ware kunst.

Toen Reynders na de verkiezingen van 2007 informateur werd, liet hij meer volk op audiëntie komen dan er politieke mandatarissen zijn in alle parlementen samen. Nogal wat van de gesprekspartners dachten toen de lijnen één en twee van het nieuwe regeerakkoord te hebben geschreven. Die boodschap kregen de 378 horigen alleszins mee toen ze het pand verlieten. Allemaal kregen ze een kaartje met een voorgedrukt antwoord, aangevuld met de woorden ‘met de beste groeten van Uw vriend Didier’. Een collectors’ item werden die kaartjes niet. Reynders bleef informeren tot de koningin aan de koning wist te melden dat de vakantie echt niet kon wachten tot ‘maître Didier’ elke stemgerechtigde gezien had.

Toen Reynders na de jongste BHV-crisis door de koning werd aangeduid als bemiddelaar, speelde hij het klaar om rond 11.00u mee te delen dat zowat iedereen bereid was om ’s namiddags met een gouden pen een compleet akkoord te ondertekenen over de staatshervorming. Goed zes uur later ging hij aan de koning vertellen dat de klus geklaard was. ‘Hoe dan wel?’, vroeg de koning. Daarop volgden alleen wat euh’s en oh’s. Waarna de minister van Financiën langs de achterdeur naar buiten mocht om stilletjes op te gaan in een rij late bezoekers van de Koninlijke Serres.

Vroeger reserveerde het Koninklijk Paleis het woord ‘leugen’ voor geschriften van de communist Julien Lahaut of uitlatingen van Jean-Pierre Van Rossem.

Sinds 26 april behoort ook Didier Reynders tot het selecte clubje van leugenaars.

Om maar te zeggen dat dit land best eens mag worden verrast. Na de verkiezingen mag er hoe dan ook een ander aantreden als minister van Financiën.

Nu Reynders ontslagnemend minister is, mag ik hopen dat mijn aanslag voor de inkomsten 2008, aanslagjaar 2009, weldra wordt verzonden. Dat lijkt mij een gewone lopende zaak. Ik kreeg al wel mijn aangifteformulier voor de inkomsten van 2009 dat tegen 30 juni moet worden ingevuld. Een deadline die ik zal respecteren.

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

25

FIlM

RUBRIEKSNAAM

KARIN seBeReCHts

Millennium 3

een film waarin tientallen personages passeren die je zo weer vergeet. en waarin niet veel gebeurt behalve over en weer tateren in sombere vertrekken en deuropeningen. Hoe komt het dat zo’n film toch behoorlijk wat ‘suspense’ opwekt? misschien omdat tussen de plooien door het immense verteltalent van stieg Larsson opflakkert…

Stieg Larssons taaie antiheldin Lisbeth Salander (Noomi Rapace), ten strijde tegen machtsmisbruik en perversie.

nog toe zijn werk verfilmden.

Toch is deze noodgedwongen tot ‘light’-versie afgeslankte Millennium 3 al bij al een solide, onderhoudende thriller.

No-nonsense-filmer Daniel Alfredson houdt er van bij het begin stevig de pas in en sluist ons binnen in een Zweden dat kil oogt en waarin machtsmisbruik en (seksuele) perversie naar elkaar lonken. Alfredson neemt bovendien de vrouwvriendelijke inslag van Larssons werk subtiel mee. Dat hij niet meer aandacht heeft kunnen opbrengen voor de mensen in deze intrige is dan weer zonde.

Het achteloos opvoeren van een trits anonieme personages is één ding. De luttele gelegenheden waarin de klik tussen zijn hoofdpersonages voelbaar is, smaken echter naar veel meer dan deze dreigende maar afstandelijke slotsom van een onweerstaanbaar misdaadverhaal.

Ondertussen is David Fincher (‘The Game’, ‘Seven’, ‘Fight Club’) aangezocht voor de Hollywoodversie(s) van Larssons geesteskind. Draaien maar, zou ik zo zeggen.

In het derde deel van Larssons postume Millennium-trilogie herstelt zijn taaie, asociale antiheldin Lisbeth Salander in de kliniek van kogelwonden. Wanneer een paar kamers verderop haar vader koelbloedig wordt omgebracht, komt buiten de ziekenhuismuren een wedloop op gang tussen journalist Mikael Blomkvist en een vermolmd netwerk binnen de Zweedse veiligheidsdiensten. De journalist eist gerechtigheid voor de van gewelddaden beschuldigde Salander en wil in zijn blad ‘Millennium’ een complot rond haar gehate vader ontmaskeren.

Maar het netwerk stelt alles in het werk om dat te verhinderen.

Het staat als een paal boven water dat Stieg Larsson, de Zweedse journalist die bij zijn dood in 2004 een lijvige misdaadtrilogie achterliet, de Millennium 3 (Luftslottet som kunst van het meeslepen beter sprängdes) komt op 19 mei uit verstond dan de mensen die tot in de Belgische bioscopen.

26 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

Air Doll Af en toe dwarrelt er tussen de bioscoopreleases een filmpje voorbij dat een mens een beetje opgetogen stemt. Alleen al omdat het zo onwijs anders is dan wat je doorgaans op je filmbord krijgt. de Japanner Hirokazu Kore-eda (‘After Life’, ‘Nobody Knows’) haalde de mosterd voor Air doll bij een manga, maar de originele ‘verpakking’ van dit exemplaar is de zijne. en ook de tederheid waarmee hij dit moderne sprookje op ons loslaat, mag Koreeda geheel en al op zijn eigen conto schrijven.

In een tanende slaapwijk van Tokio deelt Hideo zijn bestaan met ‘Nozomi’. De verongelijkte kelner kan zijn dagelijkse portie zelfbeklag bij haar kwijt en krijgt er nog seks bovenop.

Allemaal zonder tegenstribbelen, want Nozomi is een opblaaspop. Wanneer Hideo op een dag uit werken is, komt Nozomi tot leven en gaat ze op verkenning in de buurt. De wereldvreemde pop wordt aangeworven in een videotheek, waar ze stilaan van film én van “Mensen met koude handen hebben doorgaans een warm hart”: broze sekspop op zoek naar warmte (Bae Doona).

het echte leven gaat proeven.

Ze stelt ontgoocheld vast dat ze niet alleen een surrogaat is voor seks, maar bovendien een ‘verouderd, goedkoop model’.

Echt hartzeer krijgt ze pas wanneer blijkt dat de echte mensen die haar pad kruisen nogal wat verdriet en frustraties torsen.

Een levende opblaaspop met uitneembaar en netjes afwasbaar seksorgaan: daar zijn wel een paar andere benaderingen bij te bedenken dan deze delicate ontdekkingstocht vol kinderlijke onschuld. Kore-eda zet mee met Nozomi de eerste weifelende pasjes en kijkt zo argeloos als zijn ingénue naar een wereld die zorgvuldiger omspringt met zijn afval dan met zijn eenzame, afgeschreven en ‘lege’ bewoners.

Ondanks de nogal evidente ‘boodschap’ is Air Doll een innemende, vederlichte vertelling met een hoekje af. De Taiwanese cameraman Mark Ping Bing Lee vat Kore-eda’s sprookje en Tokio’s uitgebluste buurten in langzame, wondermooie beelden. De Koreaanse Bae Doona imponeert als de broze sekspop die met haar ‘nieuwe’ hart niet alleen op liefde, maar ook op pijn stuit. Pure poëzie van panAziatische makelij. De tientallen monkelende knipogen naar films en songs krijgt u er gratis en voor niets bij.

Air Doll (Kûki ningyo) is sinds 28 april te zien in de Belgische zalen

BOEK

RUBRIEKSNAAM

GUteNBeRG

De dood heeft mij een aanzoek gedaan Kristien Hemmerechts Is Kristien Hemmerechts de Linda de Win van de Vlaamse literatuur? de reacties op haar jongste boek, waarin ze – niet eens nadrukkelijk – een suggestie doet over het vergemakkelijken van de levensbeëindiging, waren zo dwars en boosaardig dat ik me meteen aan het lezen zette. en maar goed ook, want ‘de dood heeft mij een aanzoek gedaan’ is een mooi en zinnig boek.

Negen maanden lang, van oktober 2008 tot juli 2009, hield de schrijfster een dagboek bij waarin ze alles noteerde wat haar inviel of wat haar onder ogen kwam in verband met leven, liefde en dood. De dood valt het meest op. Zowel uit ‘The Guardian’ als uit Belgische en Nederlandse kranten haalt Hemmerechts de meest gruwelijke berichten aan. Over de aanslag op de Nederlandse koninklijke familie in Apeldoorn, over de moordenaars Geneviève Lhermitte en Kim De Gelder, over het doodboek ‘Nothing to be frightened of’ van Julian Barnes en de Zwitserse euthanasiekliniek, over de vroeggestorven Jane Goody uit ‘Big Brother’, Amelie Van Esbeen die smeekte om euthanasie, over Josef Fritzl en over Doctor Death, die mensen efficiënt zelfmoord leert te plegen.

Uit haar persoonlijke levenssfeer heeft de schrijfster verhalen en beschouwingen over haar twee zoontjes die stierven aan wiegendood, over haar labiele zus, haar tweede man Herman De Coninck en (vooral) over haar vader, tv-pionier Karel Hemmerechts, die twee jaar geleden overleed en aan wie het boek werd opgedragen. Maar wie denkt dat ‘De dood heeft mij een aanzoek gedaan’ een treurig, morbide of deprimerend werkstuk is, vergist zich schromelijk. Kristien Hemmerechts is ernstig en filosofisch, maar nergens pedant of zwaar op de hand. Heel af en toe is ze zelfs geestiger dan u misschien wel denkt.

trok, kraakten je ribben. Een week voor zijn dood omhelsde hij me nog zo stevig dat ik dacht: die zijn we nog lang niet kwijt»). En als ze over een Spaans televisieprogramma vertelt waar een deelnemer weg moet omdat hij als puber zijn beide ouders vermoordde en de man verontwaardigd reageert dat het allemaal zo lang geleden is, noteert ze droogjes: ‘Tja, als een mens zijn ouders al niet meer mag vermoorden...’.

Zelfs wanneer Hemmerechts over haar eigen doodsverlangen schrijft, dat haar in haar 53ste levensjaar blijkbaar af en toe overviel, doet ze dat analytisch en flegmatiek («In hoeverre is mijn doodsverlangen het gevolg geweest van de soms virulente aanvallen op mij in de pers?»), met slechts heel zeldzaam een larmoyante hartenkreet ertussendoor: «Ik wil nog leven, maar ik wil mezelf behoeden voor ontgoocheling, belediging en pijn.»

Die belediging en die pijn worden dan vooral veroorzaakt door ‘klote-opmerkingen’ en ‘klotemailtjes’, door ‘mensen, hun gemene

Zelfs wanneer Hemmerechts over haar eigen doodsverlangen schrijft, doet ze dat analytisch en fl egmatiek.

voor iedereen het recht bedingt om op gelijk welk ogenblik dood te gaan, zelfs wanneer er geen sprake is van hoge leeftijd of ondraaglijke fysieke pijn. Ze verzet zich tegen de opvatting van de artsen dat het leven een plicht zou zijn, in plaats van een recht en ze schaart zich achter de uitspraak van de Londense verpleegster Trea McNally, die een pleidooi houdt voor een ‘vroedvrouw’ die mensen met een doodsverlangen kan helpen pijnloos uit het leven te stappen.

Halfweg het boek komt het gelukkig weer goed met de schrijfster. Eén dag nadat ze dacht: «Oké, ik doe het», noteert ze: «Wat een onzin, dit hele afrondingsproject!», danst ze uitgelaten met haar vrienden en voelt ze zich zowaar ‘een tikkeltje verliefd’.

«Ik moet lichtheid opzoeken, en vrijblijvendheid», schrijft ze op 16 maart, «minder verantwoordelijkheid op me nemen, minder de dingen aan mijn hart laten komen.»

De dood deed Kristien Hemmerechts vorig jaar een aanzoek, maar ze stuurde hem wandelen. Verstandig, want het is nog veel te vroeg. Er moet nog geleefd worden en gedanst, er moeten nog mooie boeken geschreven worden. Als ze daar zin in heeft, tenminste. En die dood, die komt vanzelf wel terug.

tong en hun venijn’ en door haar ‘angst dat de mensen me een koe zullen vinden. Of een trut. En dat die angst vast te maken had met mijn zus die me vroeger dagelijks inpeperde dat iedereen een hekel aan me had’. (Er is volgens mij nog een reden voor haar pijn, die ze slechts zijdelings aanraakt, maar die te maken heeft met haar hooggestemde katholieke opvoeding, die elke vorm van zelfzucht en zorgeloosheid probeerde uit te bannen en van haar een levenslange ‘achiever’ maakte die zich op alle vlakken moest Humor inzetten en haar best moest doen, tot het Herman De Coninck, die elke nacht al paf- leed van de wereld haar smalle schouders GUTENBERG DE DOOD HEEFT MIJ EEN AANZOEK fend en drinkend zat te schrijven, kwam vol- deed kraken.)

GEDAAN gens haar ‘gerookt en gemarineerd’ naar bed.

Kristien Hemmerechts Haar toespraak bij de verassing van haar Recht om te sterven Uitgeverij De Geus vader is een pareltje van inlevingsvermogen en humor («Als mijn vader je tegen zijn gilet Evenmin larmoyant is Hemmerechts als ze 318 blz.

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

27

RUBRIEKSNAAM INBOX mONIQUe BRAAm

Via het meldpunt kunnen werknemers en LBC-NVK en sociale media werknemersafgevaardigden uit de commerMini-opzegtermijnen voor werknemers? Als ciële zorg hun verhaal kwijt over negatieve Je vindt ons ook op: het aan de werkgevers ligt wel. Maar zoiets ervaringen. De verhalen worden bijeenge- - Facebook: www.fbook.me/lbcnvk: onze vriendenzou het bediendestatuut ondergraven. bracht en meegenomen in een evaluatie. Die pagina speelt kort op de bal, veel aandacht En leiden tot extra hoge kosten voor de evaluatie heeft tot doel het huidige zorgaanvoor de actualiteit, met aanvullingen van sociale zekerheid. De LBC-NVK en CNE bod kwalitatief en kwantitatief te verbeteoplettende ‘vrienden’; sloegen de handen in elkaar en maakten ren. Maar het Meldpunt Zorg is geen klikde tweetalige website Laat ons werken. lijn. Het wil evenmin in de plaats treden van - Youtube: www.youtube.com/vakbondlbcnvk : be. Op www.laatonswerken.be kan je in bestaande initiatieven. een handomdraai nagaan wat de gevolgen Sinds dit jaar heeft de LBC-NVK een van de werkgeversvoorstellen zouden zijn Van a tot z op www.lbc-nvk.be eigen Youtubekanaal. We zetten er voor jouw opzeg. Surf naar de site en doe videoboodschappen en reportages De website van de LBC-NVK is bijzonder de test. op. Neem eens een kijkje en laat je goed gevuld. Je weg vinden op de site is commentaar achter; niet altijd gemakkelijk, met al die rubrieken - Picasa: Meldpunt Zorg.be http://picasaweb.google.com/lbc en pagina’s. We willen het de bezoeker van nvkfoto: voeren we actie, dan maken we Geregeld duiken negatieve verhalen op www.lbc-nvk.be graag wat gemakkelijker over wat de commercialisering van de zorg maken. Via de rubriek ‘Van a tot z’ kan je op foto’s. Een selectie komt terecht op picasa, allemaal kan aanrichten. Het ACV wil de alfabetische wijze grasduinen op de website. onze fotodatabank. Op picasa vind je een effecten van commercialisering in de zorg Van ARAB, arbeidsduur, ecocheques, gezinsmooi overzicht in beeld. in kaart brengen en evalueren, onder andere vriendelijk bedrijf over jaarlijkse vakantie, - Twitter: http://www.twitter.com/ lbcnvk: twitteren doen we ook, meestal in de ouderenzorg, het patiëntenvervoer, de klein verlet en loopbaanonderbreking tot om onze actie en aanwezigheid ten velde geestelijke gezondheidszorg en de kinderop- pensioen, studentenarbeid, telewerken en aan te kondigen. vang. In dit verband creëerde het ACV het zwangerschap. Schrijf je via de homepage in Meldpunt Zorg. De LBC-NVK ondersteunt op onze Nieuwsbrief. Zo blijf je automatisch dit initiatief. op de hoogte van de actualiteit.

Laat ons werken.be

JAN DECEUNyNCK

Je hebt het ongetwijfeld al gemerkt.

Ons Recht zit sinds het aprilnummer in een nieuw kleedje. dat heeft alles te maken met de nieuwe huisstijl die de LBC-NVK vorige maand introduceerde.

maand opnieuw handenvol jobs, de sociale zekerheid staat onder druk, werkgevers willen beknibbelen op onze rechten door het bediendestatuut te ondergraven… Je leest er geregeld over in dit maandblad.

Militanten

waarmee ze nieuwsbrieven, pamfletten, affiches, persberichten of andere publicaties maken.Zo kunnen ze de herkenbare huisstijl doortrekken naar de communicatie met hun eigen achterban, in hun eigen onderneming.

Militanten die zich al registreerden op de website van de LBC-NVK, kunnen voor alle informatie terecht op http://militanten.lbcnvk.be. Diegenen die zich nog niet registreerden, kunnen dat doen op www.lbc-nvk.be. Na de registratie kunnen ook zij via http://militanten.lbc-nvk.be alle details van de nieuwe huisstijl ontdekken.

Ook vakbondsmilitanten in de bedrijven en sectoren werken mee aan de huisstijl. Op het Het logo van de LBC-NVK kreeg een opfris- militantengedeelte van onze website vinden beurt. Meteen maakten we van de gelegen- ze alle logo’s die ze nodig hebben. Ze kunnen heid gebruik om al ons drukwerk nog eens daar ook terecht voor eenvoudige sjablonen onder de loep te leggen en op elkaar af te stemmen. Wie vanaf nu drukwerk van de LBC-NVK in handen krijgt, zal in een oogINDEXAANPASSINGEN APRIl 2010 opslag merken wie de afzender is. Het vernieuwde logo, de kleuren en lettertypes, …

215.00 Kleding- en confectiebedrijf alles heeft nu dezelfde visuele lijn.

219.00 Diensten en organismen voor technische controles en Met deze opgefriste huisstijl willen we duidegelijkvormigheidstoetsing lijk maken dat we nu en in de toekomst meer 226.00 Internationale handel, vervoer en logistiek dan ooit klaar staan om op te komen voor 227.00 Audiovisuele sector jouw belangen. Want werk ligt er nog genoeg op de plank. De economische crisis kost elke

28 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

vorige lonen x 0,9987 vorige lonen x 1,0018 vorige lonen x 1,014 vorige lonen x 1,02

CAMPAGNE DENIS BOUWEN

“Al die vluchtelingen komen gewoon naar hier om aan de vetpotten te kunnen zitten.” “Op de tram naast een zwarte gaan zitten? dat zie je van hier.” Of nog, in een callcenter: “sorry mevrouw, we kunnen u niet aanwerven want uw Frans klinkt te Afrikaans.” Vluchtelingen en anderen met vreemde roots hebben af te rekenen met heel wat vooroordelen en vormen van discriminatie. de campagne ‘Ik ga vreemd’ tracht vooroordelen te doorbreken en wil zoveel mogelijk Vlamingen in contact brengen met vluchtelingen en nieuwkomers. ‘Ik ga vreemd’ is een initiatief van Vaka/Hand in Hand. de campagne loopt al een tijdje, maar is nu aan een tweede adem toe.

‘Ik ga vreemd’ zet vooroordelen op losse schroeven

Contacten met nieuwkomers doen wantrouwen verdwijnen

ook wel een rol. Sommige media wekken de indruk dat we hier overspoeld worden door buitenlanders. Laten we vooral niet overdrijven. Er zijn hier ook al veel allochtonen van de derde of vierde generatie. Hoelang duurt

Samen eten of sporten. Maar het is de ontmoeting die telt.

De ‘gastarbeiders’ van vroeger waren vooral Spanjaarden, Italianen, Turken en Marokkanen. Anno 2010 leven autochtone Vlamingen samen met ‘vreemdelingen’ van het voor we hen als ‘mensen van hier’ willen allerlei herkomst. Vooral, maar zeker niet beschouwen?” uitsluitend, in de grote steden. Echte con- In nogal wat gevallen kan je via ‘Ik ga vreemd’ tacten tussen autochtonen en nieuwkomers aan tafel schuiven met nieuwkomers. Kip ontbreken vaak nog. Wantrouwen maakt moambe, couscous of frietjes met stoofvlees, nog veel onmogelijk. “Onbekend maakt het is allemaal prima. “Wat de pot schaft, onbemind”, zoals de volkswijsheid zegt. is niet zo belangrijk”, zegt Slaats. “Het is “Samen met integratiecentra, onthaalbureaus, de ontmoeting die telt. Je kan net zo goed vluchtelingenwerkgroepen en opvangcentra samen sporten. Voor sommige nieuwkomers voor asielzoekers creëerden wij een aanbod zijn de ontmoetingen dan weer een intereswaardoor nieuwkomers en Vlamingen elkaar sante gelegenheid om hun Nederlands te kunnen ontmoeten”, vertelt Jonas Slaats oefenen.” van Vaka/Hand in Hand. “Uit ervaring weten we dat vooroordelen wegsmelten wanneer mensen een vreemdeling echt leren kennen en zijn of haar persoonlijk verhaal horen.

Sommige mensen vluchten vanuit politieke overwegingen naar hier. Anderen vertrekken uit hun land omdat de leefomstandigheden daar veel te bar zijn. Maar het is een fabeltje dat de meesten gewoon naar hier komen om van onze sociale zekerheid te profiteren. De meeste nieuwkomers willen wat graag werken als ze daartoe de kans krijgen.”

In elke provincie

Wie naar www.ikgavreemd.org surft, vindt per provincie een aantal initiatieven die Vlamingen en nieuwkomers aan elkaar koppelen. “Een deel van het aanbod mikt op groepen en verenigingen die willen vreemdgaan.

Maar er is ook een aanbod voor individuen.”

‘Ik ga vreemd’ leent zich goed voor allerlei socioculturele verenigingen, scoutsgroepen of, waarom niet, vakbondsafdelingen.

De site geeft ook portretjes van bekende Belgen die vreemde roots hebben. Mensen als Adamo, Belle Perez, Dirk Bikkembergs, Brahim, Emile Mpenza, Sellahatin Koçak of Gabriel Rios. Of namen als Kaye Styles, Elodie Ouedraogo, Nigel Williams en Phara de Aguirre.

De asielcentra van het Rode Kruis, het Oost-Vlaams Diversiteitscentrum (ODiCe), Vormingplus, het onthaalbureau Kom-Pas (Gent) en de vluchtelingenwerkgroep VLOS behoren tot de organisaties die mee het aanbod leveren voor ‘Ik ga vreemd’. De campagne geniet de steun van verenigingen als KAV, KWB, KVG, Curieus en School Zonder Racisme.

Polarisering

Slaats merkt ‘een toenemende polarisering en verrechtsing in de samenleving’. “De vijandigheid tegenover vreemdelingen lijkt te verergeren. Mogelijk heeft dat te maken met de manier waarop de media over allochtonen berichten. En de economische crisis speelt waarschijnlijk

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

29

DE lEzER SCHRIJFT Lezersbrieven dienen te worden gestuurd aan: Redactie Ons Recht · Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen · lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be Anonieme brieven worden niet gepubliceerd. Naam en adres van de steller moeten ons bekend zijn. De brieven worden in de regel gepubliceerd met vermelding van de initialen en de woonplaats van de schrijver, hoewel die op uitdrukkelijk verzoek kunnen worden weggelaten. De redactie behoudt zich het recht voor te lange lezersbrieven eventueel in te korten zonder aan de essentie ervan te raken. De publicatie van lezersbrieven betekent niet dat de redactie in alle opzichten akkoord gaat met de inhoud ervan.

ZONDER TV

E.V.S. - VILVOORDE

De Achterklap van het aprilnummer van Ons Recht ging over het leven zonder tv. Wat sneu dat Walter het één weekje zonder flikkerkast moest stellen.

Ik leef al zes jaar zonder televisie en genoot van elke seconde.

Sowieso was ik al niet erg geïnteresseerd in soaps, sport of praatprogramma’s. Dus mis ik op dat punt niet veel. Ik ben ook een boekenwurm.

Documentaires mis ik wel een beetje, maar ik kan er ook op internet vinden. Ook het nieuws kan je via internet volgen. Mijn huis ligt letterlijk vol boeken. En mijn computer puilt uit van de e-boeken. Er bestaat ook zo’n heerlijk paradijsje WERK ZOEKEN W.M. - PER E-MAIL

Ik ben een man van  die zonder werk zit. Tot mijn ste vond ik altijd vlot werk, dankzij de rijke ervaring die ik opgedaan had. Na een collectief ontslag bij Electrabel (Elia Assets) in  raakte ik ook opnieuw aan de slag. Maar na drie faillissementen en een werkongeval liep mijn moraal wel een zware deuk op.

Wat mij tegen de borst stuit, is de manier van werken van uitzendkantoren, de VDAB en Actiris. Uitzendkantoren laten werkzoekenden overbodige kosten maken om een vacature in te vullen. Je ziet een vacature, belt naar de consulente van het kantoor, die zegt dat de job nog vrij is en vraagt je om langs te komen. Eens ter plaatse aangekomen, krijg je van haar collega te horen dat de job al weg is. Of krijg je de vraag ‘wat voor baan

30 | MEI 2010 | 114de jaargang | Ons Recht

dat ‘bibliotheek’ heet. Zonder die beeldbuis is het dus grote leute bij mij thuis. Uren aan een stuk snuffel ik in zo’n werk dat heerlijk naar papier en drukinkt ruikt. Of geniet ik van een e-boek op mijn gsm of computer.

Fictie, non-fictie, noem maar op, we hebben het in huis.

Misschien is het een kwestie van gewoonte. Maar ik ken erg veel mensen die helaas niet kunnen bestaan zonder een dagelijkse portie kijkplezier, die ‘op tijd thuis moeten zijn’ of ‘absoluut nu de tv moeten aanzetten’ (sorry voor het bezoek). Aan mij niet gelegen, mijn boeken eisen geen vaste tijdstippen op.

Al met al is mijn leven heerlijk interessant, gevarieerd en vol afwisseling. Zonder kijkbuis. zoekt u?’, terwijl je eerder al je cv opstuurde voor de toen nog vrije functie. Zoiets noem ik legaal werkkrachten ronselen.

Bij Actiris zetten ze de puntjes dermate op de i dat ik via dat kanaal zeker nooit werk zal vinden. Discriminatie tot en met.

We zullen allemaal tot ons ste moeten werken, wordt ons voorgehouden. Vijftigplussers moeten langer aan het werk blijven, is de boodschap. Maar hoe willen de politici dit realiseren?

Ik ben niet zo kieskeurig op de arbeidsmarkt. Toch is het alle dagen tegen de bierkaai vechten. De ene keer heb ik te veel ervaring, de andere keer ben ik te laag geschoold. Dan weer ben ik te hoog opgeleid of ken ik te weinig Frans of Engels. En ga zo maar door.

Op de radio hoor je geregeld dat ‘de vacatures niet ingevuld raken’. Welnu, aan mij zal het zeker niet liggen.

UITBETAlING VAKBONDSPREMIE Metaal In de metaalsector wordt dit jaar een vakbondspremie van 85 euro uitbetaald. De uitbetalingsperiode loopt van 15 april tot 31 juli.

De premie wordt betaald aan de gesyndiceerde bedienden en kaderleden die in 2009 werkten in de metaalsector (paritair comité 209). Onder het PC 209 vallen alle metaalbedrijven met een productieactiviteit in België en de studiebureaus die voor die ondernemingen werken. Het gaat niet om garages, carrosseriebedrijven, de metaalhandel of de erkende controleinstellingen.

Om recht te hebben op de premie moet de bediende of het kaderlid in 2009 ten minste één maand effectief gewerkt hebben in een metaalbedrijf en lid zijn van de LBC-NVK sinds ten minste 1 oktober 2009.

Ook moet de bediende aangesloten zijn bij een vakbond op

het moment van uitbetaling.

Werkloze bedienden en bruggepensioneerden hebben nog recht op deze vakbondspremie wanneer zij in 2009 nog minstens één maand werkten en effectief prestaties leverden in een metaalbedrijf (en aan de voorwaarden qua lidmaatschap voldoen). Hetzelfde geldt voor wie in 2009 in volledige loopbaanonderbreking/tijdkrediet ging of in 2009 langdurig ziek werd.

De uitbetaling gebeurt via overschrijving op de individuele bankrekening.

Bedienden en kaderleden tewerkgesteld in de metaalsector en aangesloten bij de LBCNVK kregen onlangs een formulier. Dat formulier moet je ingevuld terugbezorgen aan je vakbondsafgevaardigde of aan het gewestelijke LBC-NVK secretariaat van je woonplaats.

Wie geen formulier kreeg, kan contact opnemen met zijn LBCNVK-secretariaat.

Non-ferro

Gepensioneerden en bruggepensioneerden hebben ook Van 15 april tot 31 oktober wordt recht op de premie als ze in in de sector non-ferrometalen 2009 nog minstens een maand (PC 224) een vakbondspremie in de sector gewerkt hebben. van 90 euro uitbetaald. Om De rechthebbenden krijgen van recht te hebben op de premie hun werkgever een attest, dat moet je vorig jaar ten minste ingevuld moet worden terugbeeen maand in de sector gewerkt zorgd aan het plaatselijke LBChebben. Ook moet je minstens NVK-secretariaat. sinds 1 december 2009 lid zijn Deze regeling geldt niet voor de van de LBC-NVK en in orde zijn bedienden en kaderleden van met de betaling van de ledenbij- Umicore, Aurubis en Nyrstar; drage op het ogenblik dat de pre- zij hebben een eigen bedrijfsmie wordt uitbetaald. Langdurig premie. zieken worden gelijkgesteld.

Spaarbanken

zijn met de betaling van het lidgeld. Ook moet je ten minste zes Tussen 1 juni en 30 juli wordt in maanden gewerkt hebben in de de sector van de maatschappijen sector van de spaarbanken in voor hypothecaire leningen, 2008. (Brug-)gepensioneerden sparen en kapitalisatie ((PC 308) krijgen hun premie als zij minaan de gesyndiceerde bedien- stens nog een maand effectief den een vakbondspremie van werkten in 2008.

30 euro uitbetaald. Om recht Wie op de premie recht heeft, te hebben op de premie moet je ontvangt een attest. Dat attest ten minste zes opeenvolgende moet je ondertekend terugstumaanden van 2008 lid geweest ren naar het plaatselijke LBCzijn van de LBC-NVK en in orde NVK-secretariaat.

ACHTERKlAP WALteR

ONS RECHT VERANTWOORDELIJKE UITGEVER:

Ritz Jaren geleden kreeg ik van een vriend een boek cadeau dat hij had gekocht op de luchthaven van singapore. Het heette ‘expensive Habits’ (dure Gewoonten) en was geschreven door de engelsman Peter mayle. een auteur die later wereldberoemd zou worden met zijn vrolijke bestsellers over de Provence.

maar één leven en omdat we allemaal die film zagen waarin een meneer in smoking champagne bestelt in de suite van zijn vijfsterrenhotel, hunkert een stukje in ieder van ons naar dat ontspannen, dat rijkelijke, dat lichtgevende gevoel dat luxe heet.

En dan nu het goede nieuws. Sinds vorige week weet ik ook hoe we daar moeten aan geraken. We waren in Madrid, mijn lief en ik, met zo’n democratische citytrip. We kwamen het Thyssen-Bornémiszamuseum uit, we liepen op de Paseo del Prado en daar, aan Mayle beschrijft in 24 hoofdstukken hoe je de overkant lonkte de grote stadstuin van met zwier en smaak door het leven moet het Ritzhotel. dansen. Je pakken moet je bijvoorbeeld op Het Ritzhotel! Dancing at the Ritz! Bestaat er maat laten maken, het liefst nog in Savile nog één woord met een luxueuzere bijklank Row. Als auto is alleen een inktzwarte dan het Ritz? Voorzichtig gingen we naar limousine goed genoeg, uiteraard mét bar de prijzen kijken. Een pot thee met koekjes en chauffeur. Een flat in Manhattan is de kostte 9 euro. Dat is niet mis, als je weet dat rigueur, een buitenhuis in Italië wordt aan- een builtje ‘English Breakfast’ in de superbevolen. Truffels, foie gras en kaviaar komen markt amper 5 eurocent waard is. Maar dit recht uit de Périgord of van de oevers van de was het moment van het Grote Gebaar. Op Kaspische Zee. Als het kan, moeten ze wor- onze afgetrapte loopschoenen betraden wij den opgediend door een dienstmeisje in de de tuin, half verwachtend er meteen weer te blauwe salon. Fooien moeten achteloos en worden uitgeknikkerd, zoals onze voorvaroyaal worden verstrekt, whisky betrokken deren uit het Aards Paradijs, of tenminste uit een exclusieve Schotse stokerij. neerbuigend te worden bekeken.

U ziet het plaatje, het heeft wel iets, maar één detail zag meneer Mayle natuurlijk over Zetels met dikke kussens het hoofd. “Waarmee ga je dat betalen?”, vroeg mijn oude moedertje altijd. “Met Niets van dit alles gebeurde. We vlijden ons potscherven?” Een maatpak in een aardig neer in de brede zetels met de dikke kussens. stofje kost al gauw 1.000 euro, een halve We vingen de blik op van een ober in een kilo Iraanse kaviaar 2.500 euro, een fles witte jas. We plaatsten onze bestelling: twee Glen Dronach ‘single malt’ uit 1978 vindt potten thee. Hij knikte en verdween in het u niet onder de 235 euro. En dan hebben hotel. Het Ritzhotel, mocht u het vergeten we het nog niet gehad over een landhuis in zijn, het Ritzhotel in Madrid. De ober kwam Toscane. Je mag er niet aan denken dat er terug. De thee zat in een zilveren pot. Een mensen bestaan die zich zo’n luxe kunnen blaadje van een magnoliastruik dwarrelde op onze tafel. De ober glimlachte breed en permitteren. schonk ons uit. We nipten en knabbelden en lieten onze nekken zwellen. Even waren Happy few we rijk, éven logeerden we in het beroemdOp het eerste gezicht zijn wij, gewone ster- ste hotel van de wereld. Het was een fanvelingen, dus gedoemd om ons hele aardse tastisch gevoel. bestaan in kostuums uit de solden rond te Een half uur lang zaten we daar, Jay Gatsby lopen, met af en toe een interessant voor- en zijn vrouw, op doorreis in het oude deelmenu hier en daar voor het hele gezin, Europa. Dan schoof ik discreet een bankje wijn en koffie inbegrepen, wanneer Jantje van 20 euro onder de theepot. We stonzijn plechtige communie doet. Nooit zul- den op, een beetje alsof we ons verveelden. len glitter en glamour ons deel zijn, nim- Luxe? Hoe komt u erbij? We theeën toch mer zullen wij – al was het maar met onze altijd in het Ritz? vingertoppen – raken aan het geprivilegi- De ober die de boel kwam opruimen, knikte eerde bestaan van de superrijken, het ‘dolce ons opnieuw vriendelijk toe. Hij kende ons far niente’ van de ‘happy few’. slag, hij zag die internationale jetsetters Het was een vooruitzicht dat mij niet beviel. natuurlijk elke dag. Excuse me, sir. Would Wij werken allemaal hard en we hebben you like a matchbox? As a souvenir?

Marc Weyns Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen HOOFDREDACTEUR: Denis Bouwen REDACTIESECRETARIS: Jan Deceunynck VORMGEVING: Peer De Maeyer & Gramma DRUKKERIJ: Corelio Printing REDACTIE EN ADMINISTRATIE: Sudermanstraat 5- 2000 Antwerpen Tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

lBC-NVK-SECRETARIATEN • 9300 AALST, Hopmarkt 45 Tel. 053/73.45.20, Fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be • 2000 ANTWERPEN, Nationalestraat 111-113, Tel. 03/222.70.00, Fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • 8000 BRUGGE, Oude Burg 17 Tel. 050/44.41.66, Fax 03/220.88.04 lbc-nvk.brugge@acv-csc.be • 1000 BRUSSEL, Pletinckxstraat 19 Tel. 02/557.86.40, Fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • 9200 DENDERMONDE, Oude Vest 146 Tel. 052/25.95.60, Fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be • 9000 GENT-EEKLO-ZELZATE, Poel 7 Tel. 09/265.43.00, Fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be • 1500 HALLE, Vanden Eeckhoudtstraat 11 Tel. 02/557.86.70, Fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • 3500 HASSELT, Mgr. Broekxplein 6 Tel. 011/29.09.61, Fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • 8900 IEPER, St. Jacobsstraat 34 Tel. 059/34.26.40, Fax 03/220.88.10 lbc-nvk.ieper@acv-csc.be • 8500 KORTRIJK, President Kennedypark 16D Tel. 056/23.55.61, Fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk@acv-csc.be • 3000 LEUVEN, L. Vanderkelenstraat 32 Tel. 016/21.94.30, Fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • 2800 MECHELEN-RUPEL, Onder den Toren 5 Tel. 015/28.85.65, Fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • 8400 OOSTENDE, Kan. dr. L. Colensstraat 7 Tel. 059/55.25.54, Fax 03/220.88.15 lbc-nvk.oostende@acv-csc.be • 9700 OUDENAARDE, Koningsstraat 5 Tel. 053/73.45.25, Fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • 8800 ROESELARE, H. Horriestraat 31 Tel. 051/26.55.44, Fax 03/220.88.17 lbc-nvk.roeselare@acv-csc.be • 9100 SINT-NIKLAAS, H. Heymanplein 7 Tel. 03/760.13.40, Fax 03/220.88.18 lbc-nvk.sint-niklaas@acv-csc.be • 2300 TURNHOUT, Korte Begijnenstraat 20 Tel. 014/44.61.55, Fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • 1800 VILVOORDE, Toekomststraat 17 Tel: 02/557.86.80, Fax: 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be

AlGEMEEN SECRETARIAAT 2000 ANTWERPEN, Sudermanstraat 5 Tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 e-mail: lbc-nvk@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

Ons Recht | 114de jaargang | MEI 2010 |

31